Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

on+the+contrary

  • 81 sancio

    sancĭo, xi, ctum, 4 ( pluperf. sancierat, Pompon. ap. Diom. p. 368 P.; id. ap. Prisc. p. 904 ib.:

    sancivi,

    Prisc. 904; Diom. 368; part. perf. sancitum, Lucr. 1, 587; Cass. Sev. ap. Diom. l. l.), v. a. [Sanscr. root sac, sak, to accompany, honor (cf. sequor); whence also sacer; cf. Gr. HaG, hagios, hagnos], to render sacred or inviolable by a religious act; to appoint as sacred or inviolable.
    I.
    Lit., mostly of legal ordinances or other public proceedings, to fix unalterably; to establish, appoint, decree, ordain; also, to make irrevocable or unalterable; to enact, confirm, ratify, sanction (freq. and class.; cf.: caveo, scisco).
    A.
    Sancire legem (jus, foedus, etc.):

    legibus istis, quas senatus de ambitu sancire voluerit, etc.,

    Cic. Planc. 18, 44:

    Cretum leges, quas sive Juppiter sive Minos sanxit,

    id. Tusc. 2, 14, 34; cf.:

    quasdam leges ex integro sanxit,

    Suet. Aug. 34; and:

    sancire legem, Ne quis, etc.,

    Liv. 3, 55:

    tabulas Quas bis quinque viri sanxerunt,

    Hor. Ep. 2, 1, 24:

    quam temere in nosmet legem sancimus iniquam,

    id. S. 1, 3, 67:

    legem sanciendo,

    Liv. 3, 55 et saep.— Pass.:

    haec igitur lex sanciatur, ut, etc.,

    Cic. Lael. 12, 40, and 13, 44; cf.:

    M. Valerius consul de provocatione legem tulit diligentius sanctam,

    Liv. 10, 9:

    sacrosanctum esse nihil potest, nisi quod populus plebesve sanxisset,

    Cic. Balb. 14, 33:

    sanxisset jura nobis,

    id. Rep. 3, 11, 18: jus utile civitati, Pompon. ap. Prisc. p. 904:

    in quibus (legibus) illa eadem sancta sunt,

    Cic. Verr. 2, 2, 50, § 123:

    cum aut morte tuā sancienda sint consulum imperia, aut impunitate in perpetuum abroganda,

    Liv. 8, 7:

    SENTENTIAM,

    Inscr. Orell. 4405:

    foedus,

    to ratify the treaty, Liv. 1, 24; so Cic. Sest. 10, 24:

    foedera sanguine,

    id. post Red. ad Quir. 5, 13; Liv. 23, 8 fin.; 25, 16; Tac. A. 12, 46; cf. poet.:

    foedera fulmine,

    Verg. A. 12, 200.—
    B.
    Sancire lege (edicto, etc.) aliquid, de aliquā re, ut, ne, etc.:

    alia moribus confirmarunt, sanxerunt autem alia legibus,

    Cic. Rep. 1, 2, 2; cf.:

    genus id agrorum certo capite legis confirmari atque sanciri,

    id. Agr. 3, 1, 3:

    quod aedilis plebis fuisset, contra quam sanctum legibus erat,

    Liv. 30, 19:

    ne res efferatur jurejurando ac fide sanciatur petunt,

    Caes. B. G. 7, 2; cf. Liv. 39, 37:

    neque enim rogationibus plebisve scitis sancta sunt ista praecepta,

    Quint. 2, 13, 6:

    coetibus ac sacrificiis conspirationem civitatum,

    Tac. Agr. 27:

    eadem fuit (causa) nihil de hac re lege sanciendi,

    Liv. 34, 4:

    nihil lege ullā in alios sanxit,

    Just. 3, 2, 8:

    de jure praediorum sanctum apud nos est jure civili, ut, etc.,

    Cic. Off. 3, 16, 65:

    inhumanissimā lege sanxerunt, ut, etc.,

    id. Rep. 2, 37, 63; cf.:

    habeat legibus sanctum, Si quis...uti, etc.,

    Caes. B. G. 6, 20:

    lege naturae, communi jure gentium sanctum est, ut, etc.,

    Cic. Har. Resp. 14, 32:

    primo duodecim tabulis sanctum, ne quis, etc.,

    Tac. A. 6, 16:

    Flaccus sanxit edicto, ne, etc.,

    Cic. Fl. 28, 67:

    in omne tempus gravi documento sancirent, ne, etc.,

    Liv. 28, 19:

    nec, quominus id postea liceret, ulla lex sanxit,

    Cic. Ep. ad Brut. 1, 5, 3.—
    (β).
    Without abl.:

    de quibus confirmandis et sanciendis legem comitiis centuriatis laturus est,

    Cic. Phil. 10, 8, 17; cf.:

    acta Caesaris,

    id. Att. 14, 21, 2:

    quae dubia sunt, per vos sancire vult,

    id. Agr. 3 4, 13:

    augurem Jovis optimi maximi,

    id. Phil. 13, 5, 12:

    cum de eo nihil sanxerit, quod antea commissum non erat,

    id. Rosc. Am. 25, 70:

    quid est, quod tam accurate tamque diligenter caveat et sanciat, ut heredes sui, etc.,

    id. Fin. 2, 31, 101.—
    C.
    With acc. and inf.:

    rursus fide sanxerunt liberos Tarentinos leges suaque omnia habituros,

    Liv. 25, 8:

    omnes liberos esse sanxit,

    Suet. Claud. 25.—
    D.
    Lex sancit, decrees, ordains (with acc. or obj.-clause):

    at hoc Valeria lex non dicit, Corneliae leges non sanciunt,

    Cic. Agr. 3, 2, 8:

    consularis lex sanxit, ne qui magistratus sine provocatione crearetur,

    id. Rep. 2, 31, 54; cf.:

    res et ab naturā profectas et ab consuetudine probatas, legum metus et religio sanxit,

    id. Inv. 2, 53, 160.—
    E.
    Poet., with relative-clause:

    quid quaeque queant, per foedera naturaï, Quid porro nequeant, sancitum quandoquidem exstat,

    Lucr. 1, 587. —
    F.
    To render sacred to any one, to devote, consecrate, dedicate:

    sancire alicui carmina,

    Stat. S. 3, 3, 215; cf. id. Th. 11, 344: templum, Coripp. 4, 264.—
    II.
    Transf., to forbid under pain of punishment, to enact a penalty against (very rare):

    incestum pontifices supplicio sanciunto,

    Cic. Leg. 2, 9, 22; cf.:

    noxiae poena par esto, ut in suo vitio quisque plectatur: vis capite, avaritia multa, honoris cupiditas ignominiā sanciatur,

    id. ib. 3, 20, 46; id. Planc. 19, 47:

    hoc (sc. insidiae) quamquam video neque more turpe haberi, neque aut lege sanciri aut jure civili: tamen naturae lege sanctum est,

    id. Off. 3, 17, 69:

    erranti viam non monstrare, quod Athenis exsecrationibus publicis sanctum est,

    id. ib. 3, 13, 55:

    Solon capite sanxit, si qui in seditione non alterius utrius partis fuisset,

    made it a capital offence, id. Att. 10, 1, 2.—With abl. of fine:

    injurias factas quinque et viginti assibus sanxerunt,

    Gell. 20, 1, 31.—Hence, sanc-tus, a, um, P. a.
    A.
    Orig., rendered sacred, established as inviolable, i. e. sacred, inviolable (whereas sacer signifies consecrated to a deity. Thus, e. g., a temple, grove, or the like, is sacer locus;

    but sanctus locus is any public place which it is forbidden to injure or disturb. A sacer locus is also sanctus, but the converse is not always true): proprie dicimus sancta, quae neque sacra neque profana sunt, sed sanctione quādam confirmata, ut leges sanctae sunt, quia sanctione quādam sunt subnixae. Quod enim sanctione quādam subnixum est, id sanctum est, etsi deo non sit consecratum,

    Dig. 1, 8, 9:

    sanctum est, quod ab injuriā hominum defensum atque munitum est...In municipiis quoque muros esse sanctos,

    ib. 1, 8, 8; cf.:

    sanctae res, veluti muri et portae,

    ib. 1, 8, 1:

    campus,

    Cic. Rab. Perd. 4, 11:

    tribuni ejus (plebis) essent sanctique sunto,

    id. Leg. 3, 3, 9 (cf. sacrosanctus):

    societas,

    id. Off. 1, 8, 26; id. Rep. 1, 32, 49:

    fides induciarum,

    Liv. 8, 37:

    nullum esse officium, nullum jus tam sanctum atque integrum, quod non ejus scelus atque perfidia violarit et imminuerit,

    Cic. Rosc. Am. 38, 109; so,

    officium,

    id. Quint. 6, 26:

    poëtae...poëtae nomen,

    id. Arch. 8, 18 sq. —Hence, aerarium sanctius, a special treasure of the State, which was only to be used in cases of extreme necessity (v. aerarium).—Of persons:

    hospites ab injuriā prohibent sanctosque habent,

    Caes. B. G. 6, 23:

    ut vestris etiam legionibus sanctus essem,

    Cic. Phil. 2, 24, 60:

    uxor,

    Phaedr. 3, 10, 30.—Because to the idea of inviolability is readily attached that of exalted worth, of sacredness, or divinity (as, on the contrary, our word sacred afterward received the meaning of inviolable, e. g. sacred rights, a sacred promise, sacred honor, etc.), sanctus denotes,
    B.
    Venerable, august, divine, sacred, pure, holy (very freq. and class.); of a divinity, and of things in any way belonging to one: Saturno sancte create, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 607 Vahl.): Juno Saturnia sancta dearum, id. ap. Serv. ad Verg. A. 4, 576 (Ann. v. 65 ib.): teque pater Tiberine (veneror) tuo cum flumine sancto, id. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 55 ib.):

    numen,

    Lucr. 5, 309; 6, 70:

    sedes deum,

    id. 5, 147; Cic. Rep. 5, 5, 7:

    fana,

    Lucr. 5, 74:

    delubra,

    id. 6, 417; 6, 1272:

    sanctus augustusque fons,

    Cic. Tusc. 5, 12, 36:

    sanctior dies (with sollemnis),

    Hor. C. 4, 11, 17:

    ignes (of a sacrifice),

    Verg. A. 3, 406 et saep.—

    After Augustus,

    a title given to the emperors, Ov. F. 2, 127; Val. Fl. 1, 11:

    sanctius et reverentius est visum nomen Augusti,

    Flor. 4, 12, 66:

    intra limina sanctioris aulae,

    Mart. 5, 6, 8 (al. aevi):

    amicitiae sanctum et venerabile nomen,

    Ov. Tr. 1, 8, 15:

    libertas,

    Liv. 3, 52:

    pudicitia,

    id. 3, 52.—
    2.
    Of character, morally pure, good, innocent, pious, holy, just, etc. (freq. and class.): cum esset ille vir exemplum innocentiae, cumque illo nemo neque integrior esset in civitate neque sanctior, Cic. de Or. 1, 53, 229; cf.:

    sanctissimi viri,

    id. Lael. 11, 39:

    homines frugalissimi, sanctissimi,

    id. Fl. 29, 71:

    sancti et religiosi,

    id. Rosc. Com. 15, 44; cf.:

    qui sunt sancti, qui religionum colentes,

    id. Planc. 33, 80:

    vir in publicis religionibus foederum sanctus et diligens,

    id. Verr. 2, 5, 19, § 49: veteres et sancti viri, Sall. Fragm. ap. Macr. S. 2, 9:

    sanctius consilium,

    Liv. 30, 16; cf.:

    jura magistratusque legunt sanctumque senatum,

    Verg. A. 1, 426:

    da (mihi) justo sanctoque videri,

    Hor. Ep. 1, 16, 61:

    Dareus ut erat sanctus et mitis,

    Curt. 3, 8, 5:

    amores,

    pure, chaste, Cic. Fin. 3, 20, 68; cf.:

    virgines,

    Hor. C. 1, 2, 27:

    sanctissima conjux,

    Verg. A. 11, 158:

    pudor,

    Tib. 1, 3, 83:

    mores (with pudicitia),

    Juv. 10, 298 et saep.:

    me quidem id multo magis movet, quod mihi est et sanctius antiquius,

    Cic. Att. 12, 19, 4:

    quod apud omnes leve et infirmum est, id apud judicem grave et sanctum esse ducatur?

    id. Rosc. Com. 2, 6; cf.:

    est et sancta et gravis oratio (Calvi),

    Quint. 10, 1, 115; so comp.:

    oratio,

    id. 8, 3, 24:

    genus orationis,

    id. 4, 2, 125:

    eloquentia,

    Tac. Or. 4:

    manus sanctas habere,

    Val. Max. 2, 2, 8:

    sanctissima disciplina (Stoicorum),

    Gell. 1, 2, 7; cf. Lucr. 3, 371. —
    C.
    In eccl. Lat., substt.
    1.
    sanctus, i, m., a saint, holy man:

    sancti tui,

    Vulg. 2 Par. 6, 41:

    omnes sancti ejus,

    id. Psa. 30, 24. —
    2.
    sanctum, i, n., a holy place; esp.:

    sanctum sanctorum,

    Vulg. Exod. 26, 34 et saep.:

    in sancto habitas,

    id. Psa. 21, 4.—Also in plur.:

    sancta sanctorum,

    Vulg. Exod. 40, 11 et saep.: violare sancta, id. Judith, 9, 11. — Adv.: sanctē (acc. to B.), solemnly, conscientiously, scrupulously, religiously, with holy awe, etc.:

    jurare,

    Plaut. Capt. 4, 2, 112; Ter. Hec. 1, 1, 4:

    adjurare,

    Plaut. Cist. 2, 3, 27; Ter. Hec. 2, 2, 26:

    nimis sancte pius,

    Plaut. Rud. 4, 7, 8; cf.:

    pie sancteque colimus naturam excellentem,

    Cic. N. D. 1, 20, 56:

    auguste sancteque consecrare,

    id. ib. 2, 24, 62:

    disce verecundo sanctius ore loqui,

    Mart. 8, 1, 2:

    multa sunt severius scripta quam in antiquis legibus et sanctius,

    Cic. Rab. Post. 4, 8:

    se sanctissime gerere,

    id. Q. Fr. 1, 2, 4, § 13:

    te sancte precor,

    Liv. 2, 10:

    illae (tabulae) servantur sancte,

    scrupulously, religiously, Cic. Rosc. Com. 2, 7; cf.:

    me ea, quae tibi promitto ac recipio, sanctissime esse observaturum,

    id. Fam. 5, 8, 5:

    virgines tam sancte habuit,

    Curt. 3, 12, 21:

    exempla conservatae sanctissime utrobique opinionis,

    Quint. 1, 2, 4:

    apud Sallustium dicta sancte et antique,

    purely, chastely, id. 8, 3, 44.

    Lewis & Short latin dictionary > sancio

  • 82 sanctum

    sancĭo, xi, ctum, 4 ( pluperf. sancierat, Pompon. ap. Diom. p. 368 P.; id. ap. Prisc. p. 904 ib.:

    sancivi,

    Prisc. 904; Diom. 368; part. perf. sancitum, Lucr. 1, 587; Cass. Sev. ap. Diom. l. l.), v. a. [Sanscr. root sac, sak, to accompany, honor (cf. sequor); whence also sacer; cf. Gr. HaG, hagios, hagnos], to render sacred or inviolable by a religious act; to appoint as sacred or inviolable.
    I.
    Lit., mostly of legal ordinances or other public proceedings, to fix unalterably; to establish, appoint, decree, ordain; also, to make irrevocable or unalterable; to enact, confirm, ratify, sanction (freq. and class.; cf.: caveo, scisco).
    A.
    Sancire legem (jus, foedus, etc.):

    legibus istis, quas senatus de ambitu sancire voluerit, etc.,

    Cic. Planc. 18, 44:

    Cretum leges, quas sive Juppiter sive Minos sanxit,

    id. Tusc. 2, 14, 34; cf.:

    quasdam leges ex integro sanxit,

    Suet. Aug. 34; and:

    sancire legem, Ne quis, etc.,

    Liv. 3, 55:

    tabulas Quas bis quinque viri sanxerunt,

    Hor. Ep. 2, 1, 24:

    quam temere in nosmet legem sancimus iniquam,

    id. S. 1, 3, 67:

    legem sanciendo,

    Liv. 3, 55 et saep.— Pass.:

    haec igitur lex sanciatur, ut, etc.,

    Cic. Lael. 12, 40, and 13, 44; cf.:

    M. Valerius consul de provocatione legem tulit diligentius sanctam,

    Liv. 10, 9:

    sacrosanctum esse nihil potest, nisi quod populus plebesve sanxisset,

    Cic. Balb. 14, 33:

    sanxisset jura nobis,

    id. Rep. 3, 11, 18: jus utile civitati, Pompon. ap. Prisc. p. 904:

    in quibus (legibus) illa eadem sancta sunt,

    Cic. Verr. 2, 2, 50, § 123:

    cum aut morte tuā sancienda sint consulum imperia, aut impunitate in perpetuum abroganda,

    Liv. 8, 7:

    SENTENTIAM,

    Inscr. Orell. 4405:

    foedus,

    to ratify the treaty, Liv. 1, 24; so Cic. Sest. 10, 24:

    foedera sanguine,

    id. post Red. ad Quir. 5, 13; Liv. 23, 8 fin.; 25, 16; Tac. A. 12, 46; cf. poet.:

    foedera fulmine,

    Verg. A. 12, 200.—
    B.
    Sancire lege (edicto, etc.) aliquid, de aliquā re, ut, ne, etc.:

    alia moribus confirmarunt, sanxerunt autem alia legibus,

    Cic. Rep. 1, 2, 2; cf.:

    genus id agrorum certo capite legis confirmari atque sanciri,

    id. Agr. 3, 1, 3:

    quod aedilis plebis fuisset, contra quam sanctum legibus erat,

    Liv. 30, 19:

    ne res efferatur jurejurando ac fide sanciatur petunt,

    Caes. B. G. 7, 2; cf. Liv. 39, 37:

    neque enim rogationibus plebisve scitis sancta sunt ista praecepta,

    Quint. 2, 13, 6:

    coetibus ac sacrificiis conspirationem civitatum,

    Tac. Agr. 27:

    eadem fuit (causa) nihil de hac re lege sanciendi,

    Liv. 34, 4:

    nihil lege ullā in alios sanxit,

    Just. 3, 2, 8:

    de jure praediorum sanctum apud nos est jure civili, ut, etc.,

    Cic. Off. 3, 16, 65:

    inhumanissimā lege sanxerunt, ut, etc.,

    id. Rep. 2, 37, 63; cf.:

    habeat legibus sanctum, Si quis...uti, etc.,

    Caes. B. G. 6, 20:

    lege naturae, communi jure gentium sanctum est, ut, etc.,

    Cic. Har. Resp. 14, 32:

    primo duodecim tabulis sanctum, ne quis, etc.,

    Tac. A. 6, 16:

    Flaccus sanxit edicto, ne, etc.,

    Cic. Fl. 28, 67:

    in omne tempus gravi documento sancirent, ne, etc.,

    Liv. 28, 19:

    nec, quominus id postea liceret, ulla lex sanxit,

    Cic. Ep. ad Brut. 1, 5, 3.—
    (β).
    Without abl.:

    de quibus confirmandis et sanciendis legem comitiis centuriatis laturus est,

    Cic. Phil. 10, 8, 17; cf.:

    acta Caesaris,

    id. Att. 14, 21, 2:

    quae dubia sunt, per vos sancire vult,

    id. Agr. 3 4, 13:

    augurem Jovis optimi maximi,

    id. Phil. 13, 5, 12:

    cum de eo nihil sanxerit, quod antea commissum non erat,

    id. Rosc. Am. 25, 70:

    quid est, quod tam accurate tamque diligenter caveat et sanciat, ut heredes sui, etc.,

    id. Fin. 2, 31, 101.—
    C.
    With acc. and inf.:

    rursus fide sanxerunt liberos Tarentinos leges suaque omnia habituros,

    Liv. 25, 8:

    omnes liberos esse sanxit,

    Suet. Claud. 25.—
    D.
    Lex sancit, decrees, ordains (with acc. or obj.-clause):

    at hoc Valeria lex non dicit, Corneliae leges non sanciunt,

    Cic. Agr. 3, 2, 8:

    consularis lex sanxit, ne qui magistratus sine provocatione crearetur,

    id. Rep. 2, 31, 54; cf.:

    res et ab naturā profectas et ab consuetudine probatas, legum metus et religio sanxit,

    id. Inv. 2, 53, 160.—
    E.
    Poet., with relative-clause:

    quid quaeque queant, per foedera naturaï, Quid porro nequeant, sancitum quandoquidem exstat,

    Lucr. 1, 587. —
    F.
    To render sacred to any one, to devote, consecrate, dedicate:

    sancire alicui carmina,

    Stat. S. 3, 3, 215; cf. id. Th. 11, 344: templum, Coripp. 4, 264.—
    II.
    Transf., to forbid under pain of punishment, to enact a penalty against (very rare):

    incestum pontifices supplicio sanciunto,

    Cic. Leg. 2, 9, 22; cf.:

    noxiae poena par esto, ut in suo vitio quisque plectatur: vis capite, avaritia multa, honoris cupiditas ignominiā sanciatur,

    id. ib. 3, 20, 46; id. Planc. 19, 47:

    hoc (sc. insidiae) quamquam video neque more turpe haberi, neque aut lege sanciri aut jure civili: tamen naturae lege sanctum est,

    id. Off. 3, 17, 69:

    erranti viam non monstrare, quod Athenis exsecrationibus publicis sanctum est,

    id. ib. 3, 13, 55:

    Solon capite sanxit, si qui in seditione non alterius utrius partis fuisset,

    made it a capital offence, id. Att. 10, 1, 2.—With abl. of fine:

    injurias factas quinque et viginti assibus sanxerunt,

    Gell. 20, 1, 31.—Hence, sanc-tus, a, um, P. a.
    A.
    Orig., rendered sacred, established as inviolable, i. e. sacred, inviolable (whereas sacer signifies consecrated to a deity. Thus, e. g., a temple, grove, or the like, is sacer locus;

    but sanctus locus is any public place which it is forbidden to injure or disturb. A sacer locus is also sanctus, but the converse is not always true): proprie dicimus sancta, quae neque sacra neque profana sunt, sed sanctione quādam confirmata, ut leges sanctae sunt, quia sanctione quādam sunt subnixae. Quod enim sanctione quādam subnixum est, id sanctum est, etsi deo non sit consecratum,

    Dig. 1, 8, 9:

    sanctum est, quod ab injuriā hominum defensum atque munitum est...In municipiis quoque muros esse sanctos,

    ib. 1, 8, 8; cf.:

    sanctae res, veluti muri et portae,

    ib. 1, 8, 1:

    campus,

    Cic. Rab. Perd. 4, 11:

    tribuni ejus (plebis) essent sanctique sunto,

    id. Leg. 3, 3, 9 (cf. sacrosanctus):

    societas,

    id. Off. 1, 8, 26; id. Rep. 1, 32, 49:

    fides induciarum,

    Liv. 8, 37:

    nullum esse officium, nullum jus tam sanctum atque integrum, quod non ejus scelus atque perfidia violarit et imminuerit,

    Cic. Rosc. Am. 38, 109; so,

    officium,

    id. Quint. 6, 26:

    poëtae...poëtae nomen,

    id. Arch. 8, 18 sq. —Hence, aerarium sanctius, a special treasure of the State, which was only to be used in cases of extreme necessity (v. aerarium).—Of persons:

    hospites ab injuriā prohibent sanctosque habent,

    Caes. B. G. 6, 23:

    ut vestris etiam legionibus sanctus essem,

    Cic. Phil. 2, 24, 60:

    uxor,

    Phaedr. 3, 10, 30.—Because to the idea of inviolability is readily attached that of exalted worth, of sacredness, or divinity (as, on the contrary, our word sacred afterward received the meaning of inviolable, e. g. sacred rights, a sacred promise, sacred honor, etc.), sanctus denotes,
    B.
    Venerable, august, divine, sacred, pure, holy (very freq. and class.); of a divinity, and of things in any way belonging to one: Saturno sancte create, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 607 Vahl.): Juno Saturnia sancta dearum, id. ap. Serv. ad Verg. A. 4, 576 (Ann. v. 65 ib.): teque pater Tiberine (veneror) tuo cum flumine sancto, id. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 55 ib.):

    numen,

    Lucr. 5, 309; 6, 70:

    sedes deum,

    id. 5, 147; Cic. Rep. 5, 5, 7:

    fana,

    Lucr. 5, 74:

    delubra,

    id. 6, 417; 6, 1272:

    sanctus augustusque fons,

    Cic. Tusc. 5, 12, 36:

    sanctior dies (with sollemnis),

    Hor. C. 4, 11, 17:

    ignes (of a sacrifice),

    Verg. A. 3, 406 et saep.—

    After Augustus,

    a title given to the emperors, Ov. F. 2, 127; Val. Fl. 1, 11:

    sanctius et reverentius est visum nomen Augusti,

    Flor. 4, 12, 66:

    intra limina sanctioris aulae,

    Mart. 5, 6, 8 (al. aevi):

    amicitiae sanctum et venerabile nomen,

    Ov. Tr. 1, 8, 15:

    libertas,

    Liv. 3, 52:

    pudicitia,

    id. 3, 52.—
    2.
    Of character, morally pure, good, innocent, pious, holy, just, etc. (freq. and class.): cum esset ille vir exemplum innocentiae, cumque illo nemo neque integrior esset in civitate neque sanctior, Cic. de Or. 1, 53, 229; cf.:

    sanctissimi viri,

    id. Lael. 11, 39:

    homines frugalissimi, sanctissimi,

    id. Fl. 29, 71:

    sancti et religiosi,

    id. Rosc. Com. 15, 44; cf.:

    qui sunt sancti, qui religionum colentes,

    id. Planc. 33, 80:

    vir in publicis religionibus foederum sanctus et diligens,

    id. Verr. 2, 5, 19, § 49: veteres et sancti viri, Sall. Fragm. ap. Macr. S. 2, 9:

    sanctius consilium,

    Liv. 30, 16; cf.:

    jura magistratusque legunt sanctumque senatum,

    Verg. A. 1, 426:

    da (mihi) justo sanctoque videri,

    Hor. Ep. 1, 16, 61:

    Dareus ut erat sanctus et mitis,

    Curt. 3, 8, 5:

    amores,

    pure, chaste, Cic. Fin. 3, 20, 68; cf.:

    virgines,

    Hor. C. 1, 2, 27:

    sanctissima conjux,

    Verg. A. 11, 158:

    pudor,

    Tib. 1, 3, 83:

    mores (with pudicitia),

    Juv. 10, 298 et saep.:

    me quidem id multo magis movet, quod mihi est et sanctius antiquius,

    Cic. Att. 12, 19, 4:

    quod apud omnes leve et infirmum est, id apud judicem grave et sanctum esse ducatur?

    id. Rosc. Com. 2, 6; cf.:

    est et sancta et gravis oratio (Calvi),

    Quint. 10, 1, 115; so comp.:

    oratio,

    id. 8, 3, 24:

    genus orationis,

    id. 4, 2, 125:

    eloquentia,

    Tac. Or. 4:

    manus sanctas habere,

    Val. Max. 2, 2, 8:

    sanctissima disciplina (Stoicorum),

    Gell. 1, 2, 7; cf. Lucr. 3, 371. —
    C.
    In eccl. Lat., substt.
    1.
    sanctus, i, m., a saint, holy man:

    sancti tui,

    Vulg. 2 Par. 6, 41:

    omnes sancti ejus,

    id. Psa. 30, 24. —
    2.
    sanctum, i, n., a holy place; esp.:

    sanctum sanctorum,

    Vulg. Exod. 26, 34 et saep.:

    in sancto habitas,

    id. Psa. 21, 4.—Also in plur.:

    sancta sanctorum,

    Vulg. Exod. 40, 11 et saep.: violare sancta, id. Judith, 9, 11. — Adv.: sanctē (acc. to B.), solemnly, conscientiously, scrupulously, religiously, with holy awe, etc.:

    jurare,

    Plaut. Capt. 4, 2, 112; Ter. Hec. 1, 1, 4:

    adjurare,

    Plaut. Cist. 2, 3, 27; Ter. Hec. 2, 2, 26:

    nimis sancte pius,

    Plaut. Rud. 4, 7, 8; cf.:

    pie sancteque colimus naturam excellentem,

    Cic. N. D. 1, 20, 56:

    auguste sancteque consecrare,

    id. ib. 2, 24, 62:

    disce verecundo sanctius ore loqui,

    Mart. 8, 1, 2:

    multa sunt severius scripta quam in antiquis legibus et sanctius,

    Cic. Rab. Post. 4, 8:

    se sanctissime gerere,

    id. Q. Fr. 1, 2, 4, § 13:

    te sancte precor,

    Liv. 2, 10:

    illae (tabulae) servantur sancte,

    scrupulously, religiously, Cic. Rosc. Com. 2, 7; cf.:

    me ea, quae tibi promitto ac recipio, sanctissime esse observaturum,

    id. Fam. 5, 8, 5:

    virgines tam sancte habuit,

    Curt. 3, 12, 21:

    exempla conservatae sanctissime utrobique opinionis,

    Quint. 1, 2, 4:

    apud Sallustium dicta sancte et antique,

    purely, chastely, id. 8, 3, 44.

    Lewis & Short latin dictionary > sanctum

  • 83 rursum

    rursus, rursum, and arch. rūsum or russum (rursum and rusum are the most usual forms in the ante-class., and rursus in the class. per.), adv. [contr. from revorsus or revorsum, from reverto; cf. prorsus and sursum], turned back or backwards, back, backwards (opp. prorsus): rursus retro, Non.
    I.
    Lit. (only ante-class.): rursus prorsus reciprocat fluctus feram, Enn. ap. Non. 164, 11, and 384 fin. (Trag. v. 143 Vahl.); cf.:

    trepidari sentio et cursari rursum prorsum,

    Ter. Hec. 3, 1, 35: mortales multi rursus ac prorsus meant, Varr. ap. Non. 384, 32:

    cum ex alto puteo sursum ad summum escenderis, Maximum periculum inde esse, a summo ne rursum cadas?

    Plaut. Mil. 4, 4, 15:

    ego cunas recessim rursum vorsum trahere et ducere,

    id. Am. 5, 1, 60; cf. id. Ep. 2, 2, 63.—
    II.
    Transf.
    A.
    To indicate the reverse of something, on the contrary, on the other hand, in return, again (freq. in all periods and kinds of composition; syn.: retro, contra, in vicem): in hominum aetate multa eveniunt hujusmodi: Capiunt voluptates: capiunt rursum miserias;

    Irae interveniunt, redeunt rursum in gratiam, etc.,

    Plaut. Am. 3, 2, 58 sq.:

    bellum, pax rursum,

    Ter. Eun. 1, 1, 16; Plaut. Merc. 2, 3, 15:

    quicquid dicunt, laudo: id rursum si negant laudo id quoque,

    Ter. Eun. 2, 2, 20: Mi. Salutat. Ag. Saluta hunc rursus Punice meis verbis, Plaut. Poen. 5, 2, 40:

    accipe a me rursum rationem doli,

    id. Mil. 3, 1, 178:

    succurrit Pulfioni Varenus et laboranti subvenit... Huic (Vareno) rursus circumvento fert subsidium Pulfio,

    Caes. B. G. 5, 44:

    eos ipse rursus singulos exceptans,

    id. ib. 7, 47 fin.; 51; id. B. C. 1, 45, 3:

    clamore sublato excipit rursus ex vallo clamor,

    id. B. G. 7, 88; Sall. J. 69, 1:

    postquam luxu atque desidiā civitas corrupta est, rursus respublica magnitudine suā imperatorum vitia sustentabat,

    id. C. 53, 5: primum Metellum esse rati, portas clausere;

    deinde rursus Jugurtham arbitrati obvii procedunt,

    id. J. 69, 1:

    ut illae superiores (partes) in medium locum mundi gravitate ferantur, sic hae rursum rectis lineis in caelestem locum subvolent,

    Cic. Tusc. 1, 17, 40:

    cum totam terram contueri licebit... tum et habitabiles regiones et rursum omni cultu propter vim frigoris vacantes,

    id. ib. 1, 20, 45; id. Rep. 2, 4, 9:

    quod (Gorgias) judicaret hoc oratoris esse maxime proprium, rem augere posse laudando vituperandoque rursus affligere,

    id. Brut. 12, 47:

    necesse erit cupere et optare... rursus autem recte factis angi,

    id. Lael. 16, 59; id. Tusc. 4, 31, 65:

    neque rursum eam totam repudiaret,

    id. de Or. 1, 24, 110; so,

    neque rursum,

    Quint. 1, 10, 2; 2, 4, 3; 10, 3, 10;

    12, 5, 4: Iliacos intra muros peccatur et extra. Rursus, quid virtus et quid sapientia possit, etc.,

    Hor. Ep. 1, 2, 17:

    aequum est, Peccatis veniam poscentem reddere rursus,

    id. S. 1, 3, 75; Curt. 9, 2, 9; Tac. Agr. 29; id. A. 1, 80:

    his, rursus illis exitiabile,

    id. H. 3, 22.—Hence sometimes with retro, contra, invicem:

    concede, nihil esse bonum, nisi, etc.... Vide rursus retro,

    Cic. Fin. 5, 28, 83:

    hi rursus invicem anno post in armis sunt: illi domi remanent,

    Caes. B. G. 4, 1:

    in amicorum vitiis tam cernis acutum? etc. At tibi contra Evenit, inquirant vitia ut tua rursus et illi,

    Hor. S. 1, 3, 28.—
    B.
    Denoting return to a former action or its repetition, back again, again, anew (syn.:

    iterum, denuo): em rursum nunc nugas agis,

    Plaut. Men. 4, 2, 61:

    quem (Peliam) Medea dicitur Fecisse rursus ex sene adulescentulum,

    id. Ps. 3, 2, 82; cf.:

    uti quidque in sua corpora rursum Dissolvat natura,

    Lucr. 1, 215:

    eadem gigni rursusque augescere dixi,

    id. 5, 250:

    obloquere rursum?

    Plaut. Cist. 4, 2, 88:

    feri malam tu illi rursum,

    id. Cas. 2, 6, 55:

    te suam (causam) rogavit rursum ut ageres,

    Ter. Phorm. 5, 5, 8:

    quo loco, si tibi hoc sumis... facis, ut rursus plebes in Aventinum sevocanda esse videatur,

    Cic. Mur. 7, 15:

    Helvetii, qui in montem sese receperant, rursus instare et proelium redintegrare coeperunt,

    Caes. B. G. 1, 25; cf.: bellum inferre, id. ap. Cic. Att. 9, 16, A:

    confligere cum Bruti classe,

    Caes. B. C. 2, 3 fin.; 4 fin.:

    terga vertere,

    id. ib. 1, 45:

    rursus minuente aestu,

    id. B. G. 3, 12; 5, 8; cf. Varr. L. L. 5, § 40 Müll.: rursus aliam in partem fugam petebant, Caes. B. G. 2, 24:

    has (cohortes) subsidiariae ternae, et rursus aliae totidem, suae cujusque legionis, subsequebantur,

    id. B. C. 1, 83; cf. id. ib. 2, 9; Sall. J. 103, 2. —In beginning a new strophe (= Gr. palin): rursus, et hoc iterum repetamus carmen, Val. Cat. Dir. 14.—Pleon., with denuo, etc.:

    Diphilus hanc Graece scripsit, post id rursum denuo Latine Plautus,

    Plaut. Cas. prol. 34:

    revortor rursus denuo Karthaginem,

    id. Poen. prol. 79; Auct. B. Hisp. 35.—Freq. with words compounded with re; like reverti, regredi, se recipere, reducere, revocare, etc., v. h. vv.

    Lewis & Short latin dictionary > rursum

  • 84 rursus

    rursus, rursum, and arch. rūsum or russum (rursum and rusum are the most usual forms in the ante-class., and rursus in the class. per.), adv. [contr. from revorsus or revorsum, from reverto; cf. prorsus and sursum], turned back or backwards, back, backwards (opp. prorsus): rursus retro, Non.
    I.
    Lit. (only ante-class.): rursus prorsus reciprocat fluctus feram, Enn. ap. Non. 164, 11, and 384 fin. (Trag. v. 143 Vahl.); cf.:

    trepidari sentio et cursari rursum prorsum,

    Ter. Hec. 3, 1, 35: mortales multi rursus ac prorsus meant, Varr. ap. Non. 384, 32:

    cum ex alto puteo sursum ad summum escenderis, Maximum periculum inde esse, a summo ne rursum cadas?

    Plaut. Mil. 4, 4, 15:

    ego cunas recessim rursum vorsum trahere et ducere,

    id. Am. 5, 1, 60; cf. id. Ep. 2, 2, 63.—
    II.
    Transf.
    A.
    To indicate the reverse of something, on the contrary, on the other hand, in return, again (freq. in all periods and kinds of composition; syn.: retro, contra, in vicem): in hominum aetate multa eveniunt hujusmodi: Capiunt voluptates: capiunt rursum miserias;

    Irae interveniunt, redeunt rursum in gratiam, etc.,

    Plaut. Am. 3, 2, 58 sq.:

    bellum, pax rursum,

    Ter. Eun. 1, 1, 16; Plaut. Merc. 2, 3, 15:

    quicquid dicunt, laudo: id rursum si negant laudo id quoque,

    Ter. Eun. 2, 2, 20: Mi. Salutat. Ag. Saluta hunc rursus Punice meis verbis, Plaut. Poen. 5, 2, 40:

    accipe a me rursum rationem doli,

    id. Mil. 3, 1, 178:

    succurrit Pulfioni Varenus et laboranti subvenit... Huic (Vareno) rursus circumvento fert subsidium Pulfio,

    Caes. B. G. 5, 44:

    eos ipse rursus singulos exceptans,

    id. ib. 7, 47 fin.; 51; id. B. C. 1, 45, 3:

    clamore sublato excipit rursus ex vallo clamor,

    id. B. G. 7, 88; Sall. J. 69, 1:

    postquam luxu atque desidiā civitas corrupta est, rursus respublica magnitudine suā imperatorum vitia sustentabat,

    id. C. 53, 5: primum Metellum esse rati, portas clausere;

    deinde rursus Jugurtham arbitrati obvii procedunt,

    id. J. 69, 1:

    ut illae superiores (partes) in medium locum mundi gravitate ferantur, sic hae rursum rectis lineis in caelestem locum subvolent,

    Cic. Tusc. 1, 17, 40:

    cum totam terram contueri licebit... tum et habitabiles regiones et rursum omni cultu propter vim frigoris vacantes,

    id. ib. 1, 20, 45; id. Rep. 2, 4, 9:

    quod (Gorgias) judicaret hoc oratoris esse maxime proprium, rem augere posse laudando vituperandoque rursus affligere,

    id. Brut. 12, 47:

    necesse erit cupere et optare... rursus autem recte factis angi,

    id. Lael. 16, 59; id. Tusc. 4, 31, 65:

    neque rursum eam totam repudiaret,

    id. de Or. 1, 24, 110; so,

    neque rursum,

    Quint. 1, 10, 2; 2, 4, 3; 10, 3, 10;

    12, 5, 4: Iliacos intra muros peccatur et extra. Rursus, quid virtus et quid sapientia possit, etc.,

    Hor. Ep. 1, 2, 17:

    aequum est, Peccatis veniam poscentem reddere rursus,

    id. S. 1, 3, 75; Curt. 9, 2, 9; Tac. Agr. 29; id. A. 1, 80:

    his, rursus illis exitiabile,

    id. H. 3, 22.—Hence sometimes with retro, contra, invicem:

    concede, nihil esse bonum, nisi, etc.... Vide rursus retro,

    Cic. Fin. 5, 28, 83:

    hi rursus invicem anno post in armis sunt: illi domi remanent,

    Caes. B. G. 4, 1:

    in amicorum vitiis tam cernis acutum? etc. At tibi contra Evenit, inquirant vitia ut tua rursus et illi,

    Hor. S. 1, 3, 28.—
    B.
    Denoting return to a former action or its repetition, back again, again, anew (syn.:

    iterum, denuo): em rursum nunc nugas agis,

    Plaut. Men. 4, 2, 61:

    quem (Peliam) Medea dicitur Fecisse rursus ex sene adulescentulum,

    id. Ps. 3, 2, 82; cf.:

    uti quidque in sua corpora rursum Dissolvat natura,

    Lucr. 1, 215:

    eadem gigni rursusque augescere dixi,

    id. 5, 250:

    obloquere rursum?

    Plaut. Cist. 4, 2, 88:

    feri malam tu illi rursum,

    id. Cas. 2, 6, 55:

    te suam (causam) rogavit rursum ut ageres,

    Ter. Phorm. 5, 5, 8:

    quo loco, si tibi hoc sumis... facis, ut rursus plebes in Aventinum sevocanda esse videatur,

    Cic. Mur. 7, 15:

    Helvetii, qui in montem sese receperant, rursus instare et proelium redintegrare coeperunt,

    Caes. B. G. 1, 25; cf.: bellum inferre, id. ap. Cic. Att. 9, 16, A:

    confligere cum Bruti classe,

    Caes. B. C. 2, 3 fin.; 4 fin.:

    terga vertere,

    id. ib. 1, 45:

    rursus minuente aestu,

    id. B. G. 3, 12; 5, 8; cf. Varr. L. L. 5, § 40 Müll.: rursus aliam in partem fugam petebant, Caes. B. G. 2, 24:

    has (cohortes) subsidiariae ternae, et rursus aliae totidem, suae cujusque legionis, subsequebantur,

    id. B. C. 1, 83; cf. id. ib. 2, 9; Sall. J. 103, 2. —In beginning a new strophe (= Gr. palin): rursus, et hoc iterum repetamus carmen, Val. Cat. Dir. 14.—Pleon., with denuo, etc.:

    Diphilus hanc Graece scripsit, post id rursum denuo Latine Plautus,

    Plaut. Cas. prol. 34:

    revortor rursus denuo Karthaginem,

    id. Poen. prol. 79; Auct. B. Hisp. 35.—Freq. with words compounded with re; like reverti, regredi, se recipere, reducere, revocare, etc., v. h. vv.

    Lewis & Short latin dictionary > rursus

  • 85 russum

    rursus, rursum, and arch. rūsum or russum (rursum and rusum are the most usual forms in the ante-class., and rursus in the class. per.), adv. [contr. from revorsus or revorsum, from reverto; cf. prorsus and sursum], turned back or backwards, back, backwards (opp. prorsus): rursus retro, Non.
    I.
    Lit. (only ante-class.): rursus prorsus reciprocat fluctus feram, Enn. ap. Non. 164, 11, and 384 fin. (Trag. v. 143 Vahl.); cf.:

    trepidari sentio et cursari rursum prorsum,

    Ter. Hec. 3, 1, 35: mortales multi rursus ac prorsus meant, Varr. ap. Non. 384, 32:

    cum ex alto puteo sursum ad summum escenderis, Maximum periculum inde esse, a summo ne rursum cadas?

    Plaut. Mil. 4, 4, 15:

    ego cunas recessim rursum vorsum trahere et ducere,

    id. Am. 5, 1, 60; cf. id. Ep. 2, 2, 63.—
    II.
    Transf.
    A.
    To indicate the reverse of something, on the contrary, on the other hand, in return, again (freq. in all periods and kinds of composition; syn.: retro, contra, in vicem): in hominum aetate multa eveniunt hujusmodi: Capiunt voluptates: capiunt rursum miserias;

    Irae interveniunt, redeunt rursum in gratiam, etc.,

    Plaut. Am. 3, 2, 58 sq.:

    bellum, pax rursum,

    Ter. Eun. 1, 1, 16; Plaut. Merc. 2, 3, 15:

    quicquid dicunt, laudo: id rursum si negant laudo id quoque,

    Ter. Eun. 2, 2, 20: Mi. Salutat. Ag. Saluta hunc rursus Punice meis verbis, Plaut. Poen. 5, 2, 40:

    accipe a me rursum rationem doli,

    id. Mil. 3, 1, 178:

    succurrit Pulfioni Varenus et laboranti subvenit... Huic (Vareno) rursus circumvento fert subsidium Pulfio,

    Caes. B. G. 5, 44:

    eos ipse rursus singulos exceptans,

    id. ib. 7, 47 fin.; 51; id. B. C. 1, 45, 3:

    clamore sublato excipit rursus ex vallo clamor,

    id. B. G. 7, 88; Sall. J. 69, 1:

    postquam luxu atque desidiā civitas corrupta est, rursus respublica magnitudine suā imperatorum vitia sustentabat,

    id. C. 53, 5: primum Metellum esse rati, portas clausere;

    deinde rursus Jugurtham arbitrati obvii procedunt,

    id. J. 69, 1:

    ut illae superiores (partes) in medium locum mundi gravitate ferantur, sic hae rursum rectis lineis in caelestem locum subvolent,

    Cic. Tusc. 1, 17, 40:

    cum totam terram contueri licebit... tum et habitabiles regiones et rursum omni cultu propter vim frigoris vacantes,

    id. ib. 1, 20, 45; id. Rep. 2, 4, 9:

    quod (Gorgias) judicaret hoc oratoris esse maxime proprium, rem augere posse laudando vituperandoque rursus affligere,

    id. Brut. 12, 47:

    necesse erit cupere et optare... rursus autem recte factis angi,

    id. Lael. 16, 59; id. Tusc. 4, 31, 65:

    neque rursum eam totam repudiaret,

    id. de Or. 1, 24, 110; so,

    neque rursum,

    Quint. 1, 10, 2; 2, 4, 3; 10, 3, 10;

    12, 5, 4: Iliacos intra muros peccatur et extra. Rursus, quid virtus et quid sapientia possit, etc.,

    Hor. Ep. 1, 2, 17:

    aequum est, Peccatis veniam poscentem reddere rursus,

    id. S. 1, 3, 75; Curt. 9, 2, 9; Tac. Agr. 29; id. A. 1, 80:

    his, rursus illis exitiabile,

    id. H. 3, 22.—Hence sometimes with retro, contra, invicem:

    concede, nihil esse bonum, nisi, etc.... Vide rursus retro,

    Cic. Fin. 5, 28, 83:

    hi rursus invicem anno post in armis sunt: illi domi remanent,

    Caes. B. G. 4, 1:

    in amicorum vitiis tam cernis acutum? etc. At tibi contra Evenit, inquirant vitia ut tua rursus et illi,

    Hor. S. 1, 3, 28.—
    B.
    Denoting return to a former action or its repetition, back again, again, anew (syn.:

    iterum, denuo): em rursum nunc nugas agis,

    Plaut. Men. 4, 2, 61:

    quem (Peliam) Medea dicitur Fecisse rursus ex sene adulescentulum,

    id. Ps. 3, 2, 82; cf.:

    uti quidque in sua corpora rursum Dissolvat natura,

    Lucr. 1, 215:

    eadem gigni rursusque augescere dixi,

    id. 5, 250:

    obloquere rursum?

    Plaut. Cist. 4, 2, 88:

    feri malam tu illi rursum,

    id. Cas. 2, 6, 55:

    te suam (causam) rogavit rursum ut ageres,

    Ter. Phorm. 5, 5, 8:

    quo loco, si tibi hoc sumis... facis, ut rursus plebes in Aventinum sevocanda esse videatur,

    Cic. Mur. 7, 15:

    Helvetii, qui in montem sese receperant, rursus instare et proelium redintegrare coeperunt,

    Caes. B. G. 1, 25; cf.: bellum inferre, id. ap. Cic. Att. 9, 16, A:

    confligere cum Bruti classe,

    Caes. B. C. 2, 3 fin.; 4 fin.:

    terga vertere,

    id. ib. 1, 45:

    rursus minuente aestu,

    id. B. G. 3, 12; 5, 8; cf. Varr. L. L. 5, § 40 Müll.: rursus aliam in partem fugam petebant, Caes. B. G. 2, 24:

    has (cohortes) subsidiariae ternae, et rursus aliae totidem, suae cujusque legionis, subsequebantur,

    id. B. C. 1, 83; cf. id. ib. 2, 9; Sall. J. 103, 2. —In beginning a new strophe (= Gr. palin): rursus, et hoc iterum repetamus carmen, Val. Cat. Dir. 14.—Pleon., with denuo, etc.:

    Diphilus hanc Graece scripsit, post id rursum denuo Latine Plautus,

    Plaut. Cas. prol. 34:

    revortor rursus denuo Karthaginem,

    id. Poen. prol. 79; Auct. B. Hisp. 35.—Freq. with words compounded with re; like reverti, regredi, se recipere, reducere, revocare, etc., v. h. vv.

    Lewis & Short latin dictionary > russum

  • 86 sed

        sed or (old) set, conj.    [old abl. of sui; cf. 2 se].—After a negative clause and introducing a direct opposition, but, on the contrary, but also, but even, but in fact: Non cauponantes bellum, sed belligerantes, Enn. ap. C.: oti fructus est non contentio animi, sed relaxatio: nemo iudicium reprehendit, sed legem.—Introducing a climax, usu. in the formula, non modo or non solum... sed, or sed etiam, not only, not merely... but, but also, but even, but indeed: non modo falsum illud esse, sed hoc verissimum: iudicetur non verbo, sed re, non modo non consul, sed etiam hostis Antonius, not only not... but even: omnia eius non facta solum, sed etiam dicta meminisset: neque vero se populo solum, sed etiam senatui commisit, neque senatui modo, sed etiam, etc.: multiplicatusque terror non infimis solum, sed primoribus patrum, L.—After non (in the sense of non modo): qui se non opinari, sed scire, non audivisse, sed vidisse dicit: non infimam plebem accendere sed ipsa capita plebis, L.—After ne... quidem (more emphatic than non modo): tu porro ne pios quidem, sed piissimos quaeris, I will not say virtuous men, but the most virtuous.—Restrictive, but, yet, however: est ille quidem valde severus, sed abhorret ab huius saeculi licentiā: paulo sedatiore tempore est accusatus, sed eādem fere lege: difficile factu est, sed conabor tamen: plerique patriae, sed omnes famā atque fortunis expertes, S.—In a transition: non impedio, praesertim quoniam feriati sumus. Sed possumus audire aliquid, an serius venimus?: sed ad instituta redeamus: sed, si placet, in hunc diem hactenus.—Often after a parenthesis, but, now, I say: quos Metellus (facio iniuriam viro mortuo), sed ille consul, tum, etc.—With quid autem, in impatient questions: sed quid pertimui autem belua? but why in the world? T.: Sed quid ego hae autem nequiquam ingrata revolvo? V.—With vero, but in fact, but actually: nec iam cum Aq<*>io, sed vero cum Paullis confe. rendum!; cf. sed enim vero cum detestabilis res sit, quid, etc.? L.—Ellipt., with enim: sed revertor ad crimen; sed enim haec illius viri mentio vocem meam fletu debilitavit, but (I speak with difficulty), for, etc.: Progeniem sed enim Troiano a sanguine duci Audierat, but (she was in dread), for she had heard, etc., V.—In a climax, without a preceding negative, but, but in fact, but also: hic mihi primum meum consilium defuit, sed etiam obfuit.
    * * *
    but, but also; yet; however, but in fact/truth; not to mention; yes but

    Latin-English dictionary > sed

  • 87 densus

    densus, a, um, adj. [kindred with dasus, daulos (i. e. dasulos); cf. Lat. dumus, old form dusmus, and dumetum], thick, dense, i. e. consisting of parts crowded together. opp. to rarus (on the contrary, crassus, thick, is opp. to thin, fluid; and spissus, close, compact, with the predominant idea of impenetrability; cf. also: angustus, artus, solidus—class. and freq., esp. in poets and historians; in Cic. very rare).
    I.
    Lit.
    1.
    In space:

    ne dum variantia rerum Tanta queat densis rarisque ex ignibus esse,

    Lucr. 1, 654; cf. Verg. G. 1, 419 (for which densatus et laxatus aër, Quint. 5, 9, 16); and:

    (terra) Rara sit an supra morem si densa requiras... Densa magis Cereri, rarissima quaeque Lyaeo,

    Verg. G. 2, 227 sq.: densa et glutinosa terra, Col. praef. § 24: silva, poëta ap. Cic. Att. 12, 15; cf.:

    densiores silvae,

    Caes. B. G. 3, 29, 2:

    densissimae silvae,

    id. ib. 4, 38, 3:

    lucus densissimae opacitatis,

    Front. Strat. 1, 11, 10:

    denso corpore nubes,

    Lucr. 6, 361; cf.:

    denso agmine,

    id. 6, 100; so,

    agmen (sc. navium),

    Verg. A. 5, 834:

    densum umeris vulgus,

    Hor. Od. 2, 13, 32 et saep.:

    tunicae,

    Plin. 11, 23, 27, § 77:

    zmaragdi,

    id. 37, 5, 18, § 68:

    litus,

    sandy, Ov. M. 2, 576; cf. Verg. G. 2, 275:

    aequor,

    i. e. frozen. Luc. 2, 640:

    aër,

    Hor. Od. 2, 7, 14; cf.

    caelum,

    Cels. 1 praef.; 3, 22:

    nimbi,

    Ov. M. 1, 269:

    caligo,

    Verg. A. 12, 466; cf.:

    densissima nox,

    pitch-dark night, Ov. M. 15, 31: umbra, Catull. 65, 13; Hor. Od. 1, 7, 20 et saep.—

    Without distinction, corresp. with crassus,

    Lucr. 6, 246 al. —
    b.
    Poet. with abl., thickly set with, covered with, full of: loca silvestribus sepibus densa, poëta ap. Cic. N. D. 1, 42 fin.; cf.:

    specus virgis ac vimine,

    Ov. M. 3, 29:

    vallis piceis et acuta cupressu,

    id. ib. 3, 155:

    Thybris verticibus,

    id. F. 6, 502:

    ficus pomis,

    id. ib. 2, 253:

    corpora setis,

    id. M. 13, 846; cf. id. Am. 3, 1, 32:

    femina crinibus emptis,

    id. A. A. 3, 165:

    funale lampadibus,

    id. M. 12, 247: trames [p. 547] caligine opaca (coupled with obscurus), id. ib. 10, 54 et saep.—
    B.
    Transf., of the parts themselves which are crowded together, thick, close, set close:

    superiorem partem collis densissimis castris (sc. trinis) compleverant,

    pitched very near together, Caes. B. G. 7, 46, 3:

    sepes,

    id. ib. 2, 22:

    frutices,

    Ov. M. 1, 122:

    ilex,

    id. F. 2, 165 et saep.:

    hostes,

    Verg. A. 2, 511:

    ministri,

    id. M. 2, 717:

    densior suboles,

    Verg. G. 3, 308:

    dens (pectinis),

    Tib. 1, 9, 68:

    comae,

    Ov. Am. 1, 14, 42; cf.

    pilae,

    id. F. 2, 348 et saep.— Poet.:

    densorum turba malorum,

    Ov. Tr. 5, 6, 41.—
    2.
    In time, of things which take place in close succession, thick, frequent, continuous (mostly poet.):

    ictus,

    Verg. A. 5, 459; cf.

    plagae,

    Hor. Od. 3, 5, 31:

    Aquilo,

    strong, powerful, Verg. G. 3, 196:

    silentia,

    deep, profound, Val. Fl. 3, 604:

    amores,

    Verg. G. 4, 347:

    pericula,

    Ov. P. 4, 7, 15:

    usus,

    id. ib. 4, 3, 15:

    ictus,

    Amm. 15, 5, 31. —
    II.
    Trop. of speech, condensed, concise:

    vox atrox in ira, et aspera ac densa,

    coarse, Quint. 11, 3, 63:

    tanta vis in eo (sc. Demosthene) tam densa omnia, etc.,

    id. 10, 1, 76; cf. transf. to the writer himself: densior ille (sc. Demosthenes), hic (sc. Cicero) copiosior, ib. § 106: densus et brevis et semper instans sibi Thucydides, ib. § 73: (Euripides) sententiis densus, ib. § 68.— Adv.: densē (very rare).
    1.
    In space, thickly, closely, close together:

    caesae alni,

    Plin. 16, 37, 67, § 173:

    calcatum quam densissime,

    Vitr. 5, 12 med.:

    milites densius se commovebant,

    Amm. 24, 6, 8.—
    2.
    (Acc. to no. I. B. 2.) In time, frequently, rapidly, one after the other:

    quod in perpetuitate dicendi eluceat aliquando, idem apud alios densius, apud alios fortasse rarius,

    Cic. Or. 2, 7:

    nulla tamen subeunt mihi tempora densius istis,

    Ov. P. 1, 9, 11:

    replicatis quaestionibus dense,

    Amm. 29, 3 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > densus

  • 88 galea

    gălĕa, ae, f. [kindred to Sancr. jal, to cover; cf. celare], a helmet (usually of leather), head-piece, morion (cf. cudo;

    the cassis, on the contrary, was made of metal plate: cassis de lamina est, galea de corio,

    Isid. Orig. 18, 14).
    I.
    Lit.:

    gestandust peregre clupeus, galea, sarcina,

    Plaut. Trin. 2, 4, 195:

    vix uni alterive cassis aut galea,

    Tac. G. 6:

    ad galeas induendas tempus defuit,

    Caes. B. G. 2, 21, 5; id. B. C. 3, 62, 1; 3, 63, 7; Plin. 7, 56, 57, § 200; Verg. G. 2, 142; id. A. 8, 620; 9, 365:

    aerea,

    Vulg. 1 Reg. 17, 38 et saep. Furnished with a visor, Sil. 14, 636; Stat. Th. 4, 20.—Freq. and class. also of brazen helmets (cf. so the Gr. kuneê): tinnit hastilibus umbo Aerato sonitu galeae, Enn. ap. Macr. 6, 3 (Ann. v. 433 Vahl.):

    loricae galeaeque aeneae, caelatae opere Corinthio,

    Cic. Verr. 2, 4, 44, § 97:

    aerea,

    Verg. A. 5, 491:

    leves,

    Hor. C. 1, 2, 38; cf.:

    seu caput abdiderat cristata casside pennis, in galea formosus erat,

    Ov. M. 8, 25.—
    II.
    Transf., the crest of the Guinea fowl, Col. 8, 2, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > galea

  • 89 retro

    rē̆trō, adv. [from re and the pronominal suffix ter, as in citro, ultro, intro, etc.].
    I.
    Lit., of place, backwards, back; on the back side, behind.
    a.
    Denoting tendency, direction, with verbs or nouns of motion:

    multa videbis retro repulsa revorti,

    Lucr. 2, 130; so very often with redire, regredi, repetere, remittere, respicere, reverti, revocare, etc., v. h. vv., and cf. Drak. ad Liv. 22, 6, 7, and 27, 28, 6:

    vestigia retro sequor,

    Verg. A. 2, 753; 9, 392; 11, 405:

    dare lintea retro,

    id. ib. 3, 686:

    ora retro Flectit,

    Ov. M. 15, 685:

    retro inhibitā nave,

    Liv. 30, 10 et saep.: iter mihi retro ad Alpes versus incidit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 2; cf.:

    fugam retro spectante milite,

    Liv. 8, 19:

    fugit retro,

    Hor. C. 2, 11, 5:

    ne currente retro funis eat rotā,

    id. ib. 3, 10, 10:

    meretrix retro Perjura cedit,

    id. ib. 1, 35, 25:

    retro properare,

    Ov. H. 5, 31:

    unde ad hunc orbem redii, unde retro nemo,

    Sen. Herc. Oet. 48.—
    b.
    Denoting rest (rare):

    est mihi in ultimis conclave aedibus quoddam retro,

    Ter. Heaut. 5, 1, 29:

    quid retro atque a tergo fieret, ne laboraret,

    Cic. Div. 1, 24, 49:

    perculsis nullum retro subsidium foret,

    Tac. H. 2, 26:

    retro Marsigni, etc.,

    id. G. 43:

    MEMORIAM SE VIVA FECIT SIBI... CVM AEDICVLIS ANTE ET A RETRO,

    Inscr. Orell. 4512.—
    II.
    Trop.
    A.
    Of time, back; in time back, in past times, before, formerly:

    et deinceps retro usque ad Romulum,

    Cic. Rep. 1, 37, 58; cf.:

    SVPER OMNES RETRO PRINCIPES FORTISSIMO IMP. CAES., etc.,

    Inscr. Orell. 1049;

    and so, OMNES RETRO PRINCIPES,

    ib. 1098:

    quodcumque retro est,

    is past, Hor. C. 3, 29, 46:

    praemissa retro nobilitas,

    Stat. S. 1, 4, 68; Traj. ap. Plin. Ep. 10, 118 (120):

    cujus vim si retro quoque velimus custodire (opp. in futurum),

    id. ib. 10, 115 (116) fin.:

    meliorum retro principum ( = superiorum),

    Lampr. Alex. Sev. 34:

    cum id ab aliis retro factum recordarer,

    Tert. Uxor. 2, 2:

    Hebraei retro, qui nunc Judaei,

    id. Apol. 18.—
    B.
    In other relations, back, behind, in return, on the contrary, on the other hand, vice versa:

    ab imā (voce) ad summam ac retro multi sunt gradus,

    Quint. 11, 3, 15:

    ut omnia, quae sine eā (honestate) sint, longe retro ponenda censeat,

    Cic. Tusc. 5, 31, 87:

    rursum versus retroque,

    id. Part. 7, 24; cf.:

    vide rursus retro,

    id. Fin. 5, 28, 83: sic omnia fatis In pejus ruere, ac retro sublapsa referri, i. e. against one ' s efforts or wish, Verg. G. 1, [p. 1588] 200; cf.:

    retro vivere,

    Sen. Ep. 122 fin.:

    si malum perfidia, non est fallendum. Idem retro,

    Quint. 5, 10, 74:

    fructus hominis in operis consistit et retro in fructu hominis operae sunt,

    Dig. 7, 7, 4; cf. ib. 46, 1, 21; 46, 3, 67 et saep.
    The words containing retro in composition (except retroversus and retrorsus) are post-Aug.
    ; they are sometimes written separately.

    Lewis & Short latin dictionary > retro

  • 90 videlicet

    vĭdēlĭcet, adv. [contr. from videre licet; cf. scilicet from scire licet; v. scilicet init.; prop. it is easy to see, to comprehend], serving, like scilicet, to confirm and complete what precedes (but with the difference that scilicet indicates rather the false, and videlicet the true explanation; v. Zumpt, Lat. Gram. § 345 n.); it is easy to see, it is clear or evident, clearly, plainly, evidently, manifestly, etc. (class., but much less freq. than scilicet).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With obj.-clause on account of videre (only ante- and post-class.; for in Cic. Att. 5, 11, 7, the better read. is datae):

    videlicet, parcum illum fuisse senem, qui dixerit... Videlicet fuisse illum nequam adulescentem, etc.,

    Plaut. Stich. 4, 1, 49 and 51:

    esse videlicet in terris primordia rerum,

    Lucr. 1, 210:

    sed videlicet, eum vocabula rerum ignoravisse,

    Gell. 17, 5, 9.—
    (β).
    As a mere particle:

    nunc enim est Negotiosus interdius: videlicet Solon est,

    Plaut. As. 3, 3, 9:

    videlicet propter divitias inditum id nomen quasi est,

    id. Capt. 2, 2, 36:

    hic de nostris verbis errat videlicet, Quae hic sumus locuti,

    Ter. Heaut. 2, 3, 22:

    quae videlicet ille non ex agri consiturā, sed ex doctrinae indiciis interpretabatur,

    Cic. Rep. 1, 17, 29:

    nihil dolo factum, ac magis calliditate Jugurthae, cui videlicet speculanti iter suum cognitum esset,

    Sall. J. 107, 3.—
    (γ).
    Ellipt., in replies:

    quid metuebant? Vim videlicet,

    Cic. Caecin. 15, 44:

    quid horum se negat fecisse? Illud videlicet unum, quod necesse est, pecuniam accepisse,

    id. Verr. 2, 2, 33, § 80:

    qui eorum... quorum? Videlicet qui supra scripti sunt,

    id. Clu. 54, 148.—
    B.
    In partic., it is easy to see, it is very plain, of course, forsooth, in an ironical or sarcastic sense, when the contrary is intended:

    tuus videlicet salutaris consulatus, perniciosus meus,

    Cic. Phil. 2, 6, 15:

    homo videlicet timidus et permodestus (Catilina) vocem consulis ferre non potuit,

    id. Cat. 2, 6, 12:

    itaque censuit pecunias eorum publicandas, videlicet timens, ne, etc.,

    Sall. C. 52, 14.—
    II.
    Transf., as a mere complementary or explanatory particle, to wit, namely (class.;

    whereas scilicet in this sense is only post-Aug.): caste jubet lex adire ad deos, animo videlicet,

    Cic. Leg. 2, 10, 24: venisse tempus iis, qui in timore fuissent, conjuratos videlicet dicebat, ulciscendi se, id. Sest. 12, 28; cf. id. Rep. 1, 38, 60:

    quale de Homero scribit Ennius, de quo videlicet saepissime vigilans solebat cogitare et loqui,

    id. ib. 6, 10, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > videlicet

  • 91 delectus

    1.
    dēlectus, a, um, Part., from 1. deligo.
    2.
    dēlectus or dīlectus (so often in best MSS., and adopted by Halm in Quint. and Cic., Weissenb. in Liv., Dietsch in Sall., and by Brambach, etc.; but Bait. and Kay. in Cic., Dinter and Nipperdey in Caes., delectus), ūs, m. [1. deligo], a choosing or picking out, a selecting; a selection, choice, distinction (freq. and class.).
    I.
    In gen.:

    utrimque tibi nunc dilectum para,

    Plaut. Ps. 1, 3, 157:

    mihi quidem etiam lautius videtur, quod eligitur, et ad quod delectus adhibetur,

    Cic. Fin. 5, 30, 90: earum rerum hic tenetur a sapiente delectus, ut, etc. (shortly before: cum soluta nobis est eligendi optio), id. ib. 1, 10, 33:

    in hoc verborum genere propriorum delectus est quidam habendus,

    id. de Or. 3, 37, 150; so, verborum, Caes. ap. Cic. Brut. 72, 253; Quint. 12, 9, 6; cf.:

    rerum verborumque agendus,

    id. 10, 3, 5:

    verbis delectum adhibere,

    Tac. Or. 22: cujus (euphônias) in eo dilectus est, ut, etc., Quint. 1, 5, 4:

    judicum,

    Cic. Phil. 5, 5, 13:

    omnium rerum delectum atque discrimen pecunia sustulisset,

    id. Verr. 2, 2, 50;

    so with discrimen,

    id. Fin. 4, 25, 69:

    magnus hominum et dignitatum,

    id. Rep. 1, 34:

    dignitatis,

    id. Clu. 46; id. Off. 1, 14, 45:

    acceptorum beneficiorum sunt delectus habendi,

    id. ib. 1, 15, 49:

    non delectu aliquo aut sapientia ducitur ad judicandum,

    id. Planc. 4:

    sine ullo delectu, sine populi Rom. notione, sine judicio senatus,

    id. Agr. 2, 21 fin.; cf. Ov. M. 10, 325;

    and on the contrary, cum delectu,

    making a selection, Plin. 7, 53, 54, § 180; Plin. Ep. 2, 13, 18.—
    II.
    Milit. t. t., a levy, a recruiting:

    per legatos delectum habere,

    Caes. B. G. 6, 1; so, delectum habere, a standing phrase for recruiting, id. ib. 7, 1; id. B. C. 1, 2; 1, 6; Cic. Phil. 5, 12; Sall. C. 36, 3; Liv. 2, 28; Tac. A. 13, 35 al.; cf.

    the postAug. agere,

    Quint. 12, 3, 5; Plin. 7, 29, 30, § 107; Tac. H. 2, 16; Suet. Calig. 43 al.:

    conficere,

    Liv. 25, 5:

    quas (legiones) ex novo delectu confecerat,

    Caes. B. C. 1, 25:

    exercitus superbissimo delectu collectus,

    Cic. Prov. Cons. 2 fin.:

    provincialis,

    made in the province, provincial, id. Fam. 15, 1 fin.:

    in bella,

    Plin. 6, 19, 22, § 66.—
    B.
    Meton. (abstr. pro concreto), the men levied, a levy:

    e Britannico delectu octo milia sibi adjunxit,

    Tac. H. 2, 57.

    Lewis & Short latin dictionary > delectus

  • 92 gradus

    grădus, ūs (archaic gen. sing. graduis, Varr. ap. Non. 494, 17; dat. gradu, Lucil. ap. Fest. s. v. remeligines, p. 276 Müll.), m. [kindr. with Sanscr. kram, to go; v. gradior], a step, pace (cf.: gressus, passus, incessus).
    I.
    Lit.:

    ad hanc conversionem, quae pedibus et gradu non egeret, ingrediendi membra non dedit,

    Cic. Univ. 6: quaenam vox ex te resonans meo gradu remoram facit? Lucil. l. l.: gradum proferre pedum, Enn. ap. Fest. S. V. PEDUM, p. 249, a Müll. (Trag. v. 248 Vahl.): quo nunc incerta re atque inorata gradum Regredere conare? id. ap. Non. 166, 23 (Trag. v. 12 Vahl.):

    gradum facere,

    Cic. de Or. 2, 61, 249:

    tollere gradum,

    Plaut. Bacch. 3, 6, 6:

    ad forum suspenso gradu placide ire perrexi,

    Ter. Phorm. 5, 6, 27:

    quieto et placido gradu sequi,

    Phaedr. 2, 7, 6; cf.

    , on the contrary: celeri gradu Eunt uterque,

    Plaut. Trin. 3, 1, 22:

    ut tu es gradibus grandibus,

    id. Ep. 1, 1, 11:

    citato gradu in hostem ducere,

    Liv. 28, 14, 17:

    concito gradu properare,

    Phaedr. 3, 2, 11:

    gradum celerare,

    to hasten, Verg. A. 4, 641: so,

    corripere,

    Hor. C. 1, 3, 33:

    addere,

    Liv. 26, 9, 5:

    sistere,

    Verg. A. 6, 465:

    sustinere,

    Ov. F. 6, 398:

    revocare,

    Verg. A. 6, 128:

    referre,

    Ov. F. 5, 502:

    vertere,

    Stat. Th. 8, 138 et saep.:

    peditum aciem instructam pleno gradu in hostem inducit,

    at full pace, at a quick step, Liv. 4, 32, 10; 34, 15, 3; 34, 16, 2; cf.: militari gradu viginti milia passuum horis quinque dumtaxat aestivis conficienda sunt;

    pleno autem gradu, qui citatior est, totidem horis XXIV. milia peragenda sunt,

    Veg. 1, 9:

    modico gradu,

    Liv. 30, 5, 3: presso gradu, = badên, with measured step, a moderate pace, id. 28, 14, 14:

    citato gradu,

    id. 28, 14, 17; Trebon. ap. Cic. Fam. 12, 16, 2: non gradu, sed praecipiti cursu a virtute descitum, ad vitia transcursum, step by step, = gradatim, Vell. 2, 1, 1:

    per gradus,

    Ov. M. 2, 354.—
    B.
    Trop., a step, stage, degree:

    quem mortis timuit gradum,

    pace, approach, Hor. C. 1, 3, 17:

    hunc quasi gradum quendam atque aditum ad cetera factum intelligitis,

    Cic. Agr. 2, 15, 38; cf.:

    itaque majoribus nostris in Africam ex hac provincia gradus imperii factus est,

    id. Verr. 2, 2, 1, § 3; Quint. 3, 6, 8; so,

    Crassus Licinius nec consul nec praetor ante fuerat, quam censor est factus: ex aedilitate gradum censuram fecit,

    Liv. 27, 6, 17; 6, 35, 2 Drak.:

    hunc gradum mei reditus esse, quod mulieres revertissent,

    a step towards my return, Cic. Att. 7, 23, 2; cf. Liv. 6, 42, 2:

    notitiam primosque gradus vicinia fecit: Tempore crevit amor,

    Ov. M. 4, 59; cf. Prop. 1, 13, 8:

    cum consuleretur, quid sentiret, Non possum, inquit, tibi dicere: nescio enim quid de gradu faciat: tamquam de essedario interrogaretur,

    i. e. of the Peripatetics, Sen. Ep. 29:

    etsi spondeus, quod est e longis duabus, hebetior videtur et tardior, habet tamen stabilem quendam et non expertem dignitatis gradum,

    pace, Cic. Or. 64, 216.
    II.
    Transf.
    A.
    In milit. and gladiator's lang., station, position, ground taken by a combatant:

    obnisos vos (velim) stabili gradu impetum hostium excipere,

    Liv. 6, 12, 8; cf. Tac. H. 2, 35:

    de gradu libero ac stabili conari,

    Liv. 34, 39, 3:

    in suo quisque gradu obnixi, urgentes scutis, sine respiratione ac respectu pugnabant,

    id. 8, 38, 11:

    inque gradu stetimus, certi non cedere,

    Ov. M. 9, 43:

    hostes gradu demoti,

    Liv. 6, 32, 8 Drak. N. cr.; for which:

    turbare ac statu movere,

    id. 30, 18, 4.—
    2.
    Trop., a firm position or stand:

    corda virum mansere gradu,

    i. e. firm, steadfast, Sil. 16, 21:

    fortis et constantis est, non perturbari in rebus asperis, nec tumultuantem de gradu deici, ut dicitur,

    to let one's self be disconcerted, Cic. Off. 1, 23, 80; cf.:

    dejectus de gradu,

    id. Att. 16, 15, 3: motus gradu, Sen. Const. Sap. 19:

    gradu depulsus,

    Nep. Them. 5, 1; cf.:

    nam si gradum, si caritatem filii apud te haberem,

    Liv. 40, 9, 3.—
    B. 1.
    Lit. (usu. in plur.): quemadmodum scalarum gradus si alios tollas, alios incidas, etc., Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 3:

    haerent parietibus scalae, postesque sub ipsos Nituntur gradibus,

    Verg. A. 2, 443:

    gradus templorum,

    Cic. Att. 4, 1, 5:

    gradus ejusdem templi tollebantur,

    id. Sest. 15, 34; cf.:

    aerea cui (templo) gradibus surgebant limina,

    Verg. A. 1, 448; Vell. 2, 3, 1:

    pro Palatii gradibus,

    Suet. Ner. 8; id. Vit. 15:

    praeceps per gradus ire,

    id. Calig. 35:

    si gradibus trepidatur ab imis,

    Juv. 3, 200.—
    (β).
    Sing.:

    cum dextro pede primus gradus ascenditur,

    Vitr. 3, 3.—
    b.
    Transf., of things that rise by steps.
    (α).
    In hair-dressing, a braid of hair:

    caput in gradus atque anulos comptum,

    Quint. 12, 10, 47:

    comam in gradus frangere,

    id. 1, 6, 44; cf.:

    coma in gradus formata,

    Suet. Ner. 51.—
    (β).
    In econom. lang., a spit or such a depth of earth as can be dug at once with the spade, Col. 3, 13, 19; 4, 1, 3.—
    (γ).
    In math., a degree of a circle, Manil. 1, 579.—
    (δ).
    In veterin. lang., a wrinkle on the roof of a horse's mouth, Veg. Vet. 1, 2; 32; 4, 2.—
    2.
    Trop., a step, degree in tones, in age, relationship, rank, etc. (equally common in sing. and plur.):

    ille princeps variabit et mutabit, omnes sonorum tum intendens tum remittens persequetur gradus,

    Cic. Or. 18, 59; cf. id. de Or. 3, 61, 227:

    ab ima ad summam (vocem) ac retro multi sunt gradus,

    Quint. 11, 3, 15; cf. Vulg. Psa. 119 Tit. et saep.:

    Paulatim gradus aetatis scandere adultae,

    Lucr. 2, 1123; cf.:

    quod tanta penuria est in omni vel honoris vel aetatis gradu, ut, etc.,

    Cic. Fam. 3, 11, 3; so,

    aetatis,

    Vell. 2, 36, 2; Quint. 3, 7, 15; Suet. Aug. 79; id. Tit. 3 al.:

    unus gradus et una progenies,

    Lact. 2, 10, 10:

    nostri quoque sanguinis auctor Juppiter est, totidemque gradus distamus ab illo,

    Ov. M. 13, 143; cf.:

    a matre Magnum Pompeium artissimo contingebat gradu,

    Suet. Aug. 4; id. Ner. 2:

    qui (populus) te tam mature ad summum imperium per omnes honorum gradus extulit,

    Cic. Cat. 1, 11, 28:

    gradus dignitatis,

    id. Rep. 1, 27; cf. id. ib. 1, 27 fin.—Sing.:

    ex tam alto dignitatis gradu,

    Cic. Lael. 3, 12 fin.:

    gradus altior, altissimus, amplissimus, dignitatis,

    id. Clu. 55, 150; id. Phil. 1, 6, 14; id. Mur. 14, 30; cf. also id. ib. 27, 55:

    summum in praefectura florentissima gradum tenere et dignitatis et gratiae,

    id. Planc. 13, 32:

    a senatorio gradu longe abesse,

    id. de Imp. Pomp. 21, 61; cf.:

    ascendens gradibus magistratuum,

    id. Brut. 81, 281.—Without gen.:

    etenim quis est civis praesertim hoc gradu, quo me vos esse voluistis, tam oblitus beneficii vestri, etc.,

    id. Phil. 6, 7, 18; id. Ac. 2, 2, 6:

    omni gradu amplissimo dignissimus,

    id. Fam. 6, 10, 2:

    gradus officiorum,

    id. Off. 1, 45, 160:

    temporum servantur gradus,

    id. Part. 4, 12: cf.:

    non iidem erunt necessitudinum gradus qui temporum,

    id. Off. 1, 18, 59:

    gradus cognationis,

    Dig. 38, 10, 1 sqq.:

    v. de gradibus,

    Paul. Sent. 4, 11, 1 -8:

    agnationis,

    Gai. Inst. 3, 10, 11:

    si plures eodem gradu sint agnati,

    Ulp. Fragm. 26, 5: cognati ex transverso gradu usque ad quartum gradum, i. e. collateral kindred (opp. parentes et liberi), id. ib. 5, 6:

    gradus plures sunt societatis hominum,

    id. ib. 1, 17, 53:

    peccatorum gradus,

    id. Verr. 2, 3, 74, § 172:

    oratorum aetates et gradus,

    id. Brut. 32, 122; cf.:

    gradus et dissimilitudines Atticorum,

    id. ib. 82, 285:

    accendendi judicis plures sunt gradus,

    Quint. 11, 3, 166; 6, 4, 67: nec gradus est ultra Fabios cognominis ullus;

    Illa domus meritis Maxima dicta suis,

    Ov. F. 1, 605:

    si ita esset, quid opus erat te gradatim istuc pervenire?... A beatis ad virtutem, a virtute ad rationem video te venisse gradibus,

    Cic. N. D. 1, 32, 89; cf.:

    omnes gradus virtutis implere,

    Lact. 5, 14, 18; and:

    hi plerumque gradus,

    Juv. 11, 46.

    Lewis & Short latin dictionary > gradus

  • 93 soccus

    soccus, i, m.
    I.
    A kind of low-heeled, light shoe, worn by the Greeks; a slipper, sock, Plaut. Trin. 3, 2, 94; id. Ep. 5, 2, 60; id. Bacch. 2, 3, 98; id. Pers. 1, 3, 44; id. Cist. 4, 2, 29:

    soccos, quibus indutus esset,

    Cic. de Or. 3, 32, 127; id. Rab. Post. 10, 27; Cat. 61, 10 et saep.—When worn by Romans they were a sign of effeminacy, Suet. Calig. 52; Sen. Ben. 2, 12, 1; Plin. 37, 2, 6, § 17.—The soccus was worn especially by comic actors (the cothurnus, on the contrary, by tragic actors).—Hence,
    II.
    Transf., comedy (as cothurnus, tragedy), Hor. Ep. 2, 1, 174; id. A. P. 80; 90; Ov. R. Am. 376; Mart. 8, 3, 13:

    comicus soccus,

    Plin. 7, 30, 31, § 111; cf.:

    nec tragoedia socco ingreditur,

    Quint. 10, 2, 22: risus socci;

    opp. luctus cothurni,

    Claud. in Eutr. 1, 299.

    Lewis & Short latin dictionary > soccus

  • 94 stomachus

    stŏmăchus, i, m., = stomachos.
    I.
    The gullet, the alimentary canal, œsophagus:

    linguam ad radices ejus (oris) haerens excipit stomachus,

    Cic. N. D. 2, 54, 135; Cels. 4, 1, § 6; 5, 26, n. 2, § 15.—
    II.
    Transf., the stomach (freq. and class.):

    eas cum stomachi calore concoxerit,

    Cic. N. D. 2, 49; Cels. 4, 5; Plin. 23, 1, 26, § 53:

    summum gulae fauces vocantur, extremum stomachus,

    id. 11, 37, 68, § 179:

    tendit (gula) ad stomachum,

    id. 11, 37, 66, § 176; Lucr. 4, 632; Hor. S. 2, 2, 18:

    stomachum fovere,

    Cels. 4, 5:

    movere,

    Plin. 13, 23, 44, § 127:

    comprimere,

    Cels. 4, 5 fin.:

    stomacho laborare,

    id. 1, 8:

    aestuans,

    id. 1, 3:

    aeger,

    Hor. S. 2, 2, 43:

    dissolutus,

    Plin. 23, 1, 26, § 53:

    fortiores stomachi,

    id. 32, 7, 26, § 80:

    marcens,

    Suet. Calig. 58:

    corpora, quae stomacho praebent incendia nostro,

    Lucr. 4, 872:

    qualia lassum Pervellunt stomachum,

    Hor. S. 2, 8, 9; Juv. 6, 100.—
    III.
    Trop.
    1.
    Taste, liking (class.):

    ludi non tui stomachi,

    Cic. Fam. 7, 1, 2:

    nosti stomachi mei fastidium,

    id. ib. 2, 16, 2: stomacho esse languenti, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13, 2:

    in hoc agello stomachum multa sollicitant, vicinitas urbis, opportunitas viae, modus ruris,

    Plin. Ep. 1, 24, 3.—
    2.
    Bonus stomachus, good digestion; hence, peace, rest, quiet, good-humor:

    bono sane stomacho contenti,

    Quint. 2, 3, 3; cf. id. 6, 3, 93:

    adversus quos difficile cottidie habere bonum stomachum,

    Mart. 12, praef.—
    3.
    Distaste, dislike to any thing; hence, displeasure, irritation, vexation, chagrin concerning any thing (freq., esp. in Cic.):

    locus ille animi nostri, stomachus ubi habitat,

    Cic. Att. 4, 16, 10; cf. id. ib. 15, 15, 2: [p. 1764] consuetudo diurna callum jam obduxit stomacho meo, id. Fam. 9, 2, 3:

    bile et stomacho aliquid fingere,

    Suet. Tib. 59 fin.:

    clamore ac stomacho non queo labori suppeditare,

    Plaut. As. 2, 4, 17:

    homo exarsit iracundiā ac stomacho,

    Cic. Verr. 2, 2, 20, § 48:

    epistula plena stomachi et querelarum,

    id. Q. Fr. 3, 8, 1:

    ne in me stomachum erumpant, cum sint tibi irati,

    id. Att. 16, 3, 1:

    in stomacho ridere,

    id. Fam. 2, 16, 7:

    risum magis quam stomachum movere,

    id. Att. 6, 3, 7:

    stomachum movere alicui,

    id. Mur. 13, 28;

    for which: stomachum facere alicui,

    id. Att. 5, 11, 2; id. Fam. 1, 9, 10:

    quae tum mihi majori stomacho, quam ipsi Quinto, fuerunt,

    id. Att. 5, 1, 4; id. Q. Fr. 3, 5, 2:

    intelleges eam (fortitudinem) stomacho non egere,

    id. Tusc. 4, 24, 53:

    summo cum labore, stomacho miseriāque erudiit,

    id. Rosc. Com. 11, 31:

    nec gravem Pelidae stomachum cedere nescii Conamur (scribere),

    Hor. C. 1, 6, 6.—In jest, for the contrary affection: Cicero reddens rationem, cur illa C. Caesaris tempora tam patienter toleraret, Haec aut animo Catonis ferenda sunt, aut Ciceronis stomacho, i. e. with his patience, endurance, Cic. Fragm. ap. Quint. 6, 3, 102.

    Lewis & Short latin dictionary > stomachus

  • 95 synecdoche

    synecdŏchē, ēs, f., = sunekdochê, a figure of speech by which a part is put for the whole, the cause for the effect, or the contrary, a proper for a common noun, etc., synecdoche, Quint. 8, 6, 18 sq.; 8, 6, 28; Charis. p. 245 P.; Diom. p. 453 ib. (Quint. 9, 3, 58, written as Greek).

    Lewis & Short latin dictionary > synecdoche

  • 96 deliciae

    dēlĭcĭae, ārum, f. (sing. dēlĭcĭa, ae, f.;

    ante-and post-class.,

    Plaut. Truc. 5, 29; id. Rud. 2, 4, 13; id. Poen. 1, 2, 152; Inscr. Grut. 1014, 5: dēlĭcĭum, ii, n., Phaedr. 4, 1, 8; Verg. Copa, 26; Mart. 7, 50, 2; 13, 98, 1; Inscr. Orell. 680; 1724; 2679 sq.; 4394; 4958. And dēlĭcĭus, ii, m., Inscr. Don. cl. 1, 132, and ap. Gorium Columb. Liv. p. 73, no. 4) [delicio; that which allures, flatters the senses], delight, pleasure, charm, allurement; deliciousness, luxuriousness, voluptuousness, curiosities of art; sport, frolics, etc. (freq. and class.; for syn. cf.: voluptas, libido, delectatio, oblectatio, delectamentum, oblectamentum).
    I.
    Prop.:

    cogitatio amoenitatum ad delectationem, aut supellectilis ad delicias, aut epularum ad voluptates,

    Cic. Par. 1, 2; cf. Hor. Od. 4, 8, 10 et saep.:

    deliciarum causa et voluptatis cives Romanos cum mitella saepe vidimus,

    Cic. Rab. Post. 10:

    multarum deliciarum comes est extrema saltatio,

    id. Mur. 6:

    deliciis diffluentes,

    id. Lael. 15; id. Verr. 2, 4, 57; Sall. C. 31, 3; Hor. Ep. 1, 6, 31 et saep.:

    Herodotus Thucydidesque longissime a talibus deliciis vel potius ineptiis afuerunt,

    Cic. Or. 12 fin.; cf. Quint. 1, 11, 6; 12, 8, 4: delicias facere, to play tricks, to joke, to make sport of one, Plaut. Men. 2, 3, 30; id. Poen. 1, 2, 68; 83; on the contrary, to sport as lovers, Catull. 45, 24;

    72, 2: amores et hae deliciae quae vocantur,

    Cic. Cael. 19:

    votorum,

    a dallying with, fondly prolonging, Juv. 10, 291: ecce aliae deliciae ( pretensions) equitum vix ferendae, Cic. Att. 1, 17, 9:

    esse in deliciis alicui,

    to be any one's favorite, Cic. Verr. 2, 4, 1 fin.; so id. Vatin. 8 fin.; Lucr. 4, 1152:

    aliquid in deliciis habere,

    Cic. Div. 1, 34 fin.:

    habere aliquem in deliciis,

    Suet. Vit. 12:

    in deliciis vivere,

    Vulg. Apoc. 18, 9. —
    II.
    Transf., of living beings: delight, darling, sweetheart, beloved:

    tu urbanus scurra, deliciae popli,

    Plaut. Most. 1, 1, 14:

    mea voluptas, meae deliciae, mea vita, mea amoenitas,

    id. Poen. 1, 2, 152:

    amores ac deliciae tuae Roscius,

    Cic. Div. 1, 36, 79; cf. id. Att. 16, 6 fin.; id. Phil. 6, 5;

    and the well-known appellation of Titus: amor ac deliciae generis humani,

    Suet. Tit. 1: C. Sempronium Rufum mel ac delicias tuas, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8:

    Corydon ardebat Alexim, Delicias domini,

    Verg. E. 2, 2; cf. id. ib. 9, 22, Cat. 6, 1:

    verba ne Alexandrinis quidem permittenda deliciis,

    favorite slaves, Quint. 1, 2, 7:

    aegrae solaque libidine fortes Deliciae,

    a voluptuary, minion, Juv. 4, 4; Petr. 67; Stat. Silv. 5, 5, 67; cf.

    Plutarch, Anton. 59: delicias hominis,

    a precious fellow! Juv. 6, 47.

    Lewis & Short latin dictionary > deliciae

  • 97 delicius

    dēlĭcĭae, ārum, f. (sing. dēlĭcĭa, ae, f.;

    ante-and post-class.,

    Plaut. Truc. 5, 29; id. Rud. 2, 4, 13; id. Poen. 1, 2, 152; Inscr. Grut. 1014, 5: dēlĭcĭum, ii, n., Phaedr. 4, 1, 8; Verg. Copa, 26; Mart. 7, 50, 2; 13, 98, 1; Inscr. Orell. 680; 1724; 2679 sq.; 4394; 4958. And dēlĭcĭus, ii, m., Inscr. Don. cl. 1, 132, and ap. Gorium Columb. Liv. p. 73, no. 4) [delicio; that which allures, flatters the senses], delight, pleasure, charm, allurement; deliciousness, luxuriousness, voluptuousness, curiosities of art; sport, frolics, etc. (freq. and class.; for syn. cf.: voluptas, libido, delectatio, oblectatio, delectamentum, oblectamentum).
    I.
    Prop.:

    cogitatio amoenitatum ad delectationem, aut supellectilis ad delicias, aut epularum ad voluptates,

    Cic. Par. 1, 2; cf. Hor. Od. 4, 8, 10 et saep.:

    deliciarum causa et voluptatis cives Romanos cum mitella saepe vidimus,

    Cic. Rab. Post. 10:

    multarum deliciarum comes est extrema saltatio,

    id. Mur. 6:

    deliciis diffluentes,

    id. Lael. 15; id. Verr. 2, 4, 57; Sall. C. 31, 3; Hor. Ep. 1, 6, 31 et saep.:

    Herodotus Thucydidesque longissime a talibus deliciis vel potius ineptiis afuerunt,

    Cic. Or. 12 fin.; cf. Quint. 1, 11, 6; 12, 8, 4: delicias facere, to play tricks, to joke, to make sport of one, Plaut. Men. 2, 3, 30; id. Poen. 1, 2, 68; 83; on the contrary, to sport as lovers, Catull. 45, 24;

    72, 2: amores et hae deliciae quae vocantur,

    Cic. Cael. 19:

    votorum,

    a dallying with, fondly prolonging, Juv. 10, 291: ecce aliae deliciae ( pretensions) equitum vix ferendae, Cic. Att. 1, 17, 9:

    esse in deliciis alicui,

    to be any one's favorite, Cic. Verr. 2, 4, 1 fin.; so id. Vatin. 8 fin.; Lucr. 4, 1152:

    aliquid in deliciis habere,

    Cic. Div. 1, 34 fin.:

    habere aliquem in deliciis,

    Suet. Vit. 12:

    in deliciis vivere,

    Vulg. Apoc. 18, 9. —
    II.
    Transf., of living beings: delight, darling, sweetheart, beloved:

    tu urbanus scurra, deliciae popli,

    Plaut. Most. 1, 1, 14:

    mea voluptas, meae deliciae, mea vita, mea amoenitas,

    id. Poen. 1, 2, 152:

    amores ac deliciae tuae Roscius,

    Cic. Div. 1, 36, 79; cf. id. Att. 16, 6 fin.; id. Phil. 6, 5;

    and the well-known appellation of Titus: amor ac deliciae generis humani,

    Suet. Tit. 1: C. Sempronium Rufum mel ac delicias tuas, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8:

    Corydon ardebat Alexim, Delicias domini,

    Verg. E. 2, 2; cf. id. ib. 9, 22, Cat. 6, 1:

    verba ne Alexandrinis quidem permittenda deliciis,

    favorite slaves, Quint. 1, 2, 7:

    aegrae solaque libidine fortes Deliciae,

    a voluptuary, minion, Juv. 4, 4; Petr. 67; Stat. Silv. 5, 5, 67; cf.

    Plutarch, Anton. 59: delicias hominis,

    a precious fellow! Juv. 6, 47.

    Lewis & Short latin dictionary > delicius

  • 98 gratus

    grātus, a, um, adj. [Sanscr. har-jami, love, desire; Gr. chairô, charma, charis].
    I.
    Pass., beloved, dear, acceptable, pleasing, agreeable (syn.: acceptus, jucundus, optatus, dulcis, blandus, suavis; in this signif. in ante-Aug. prose, viz. in Cic. and Cæs., only of things; gratiosus, mostly of persons).
    A.
    Of things:

    non ille (amor tuus) quidem mihi ignotus, sed tamen gratus et optatus: dicerem jucundus, nisi id verbum in omne tempus perdidissem,

    Cic. Fam. 5, 15, 1; cf.:

    illud tamen dicam, mihi id, quod fecisti, esse gratissimum. Tale enim tuum judicium non potest mihi non summe esse jucundum. Quod cum ita sit, esse gratum necesse est,

    id. ib. 13, 8, 2:

    ista veritas, etiam si jucunda non est, mihi tamen grata est,

    id. Att. 3, 24, 2; cf. also: cujus officia jucundiora licet saepe mihi fuerint, numquam tamen gratiora, id. Fam. 4, 6, 1:

    quae omnia mihi jucunda, hoc extremum etiam gratum fuit,

    id. ib. 10, 3, 1;

    so corresp. or connected with jucundus,

    id. ib. 1, 17, 6; id. Rosc. Am. 18, 51; id. Cat. 4, 1, 1; Plin. 26, 3, 8, § 14; Plin. Ep. 5, 3, 1; 8, 23, 5:

    quid est, quod aut populo Romano gratius esse debeat aut sociis exterisque nationibus optatius esse possit,

    Cic. Div. in Caecil. 3, 7; so with optatus cf. above, the passage Cic. Fam. 5, 15, 1: quod approbaris, id gratum acceptumque habendum. id. Tusc. 5, 15, 45; cf.:

    mihi pol grata acceptaque hujus est benignitas,

    Plaut. Stich. 1, 1, 49; Cat. 96, 1:

    munus eorum gratum acceptumque esse,

    Nep. Hann. 7;

    rarely in the contrary order: quorum mihi Dona accepta et grata habeo, tuaque ingrata,

    Plaut. Truc. 2, 7, 56: Tox. Credidi gratum fore Beneficium meum apud te. Do. Immo equidem gratiam tibi habeo, id. Pers. 4, 7, 8; cf.:

    grata tibi esse mea officia non miror: cognovi enim te gratissimum omnium, etc.,

    Cic. Fam. 5, 11, 1:

    quam multi, ut Galli, ut Poeni homines immolare et pium et diis immortalibus gratissimum esse duxerunt!

    Cic. Rep. 3, 9; cf. Caes. B. G. 6, 16, 5; Cic. ap. Non. 398, 28 (Rep. 6, 2 Mos.); cf. in comp.:

    sedere in his scholis gratius erat quam ire per solitudines, etc.,

    Plin. 26, 2, 6, § 11; cf.

    also: hedera est gratissima Baccho,

    Ov. F. 3, 767:

    dapibus supremi Grata testudo Jovis,

    Hor. C. 1, 32, 14:

    eoque erat cujusque gratior in re publica virtus, quod, etc.,

    Cic. Rep. 2, 34 fin.; 2, 35:

    o diva, gratum quae regis Antium,

    Hor. C. 1, 35, 1; cf.:

    grato sub antro,

    id. ib. 1, 5, 3:

    locus,

    id. Ep. 2, 2, 46:

    tempus,

    id. ib. 2, 2, 198:

    hora,

    id. ib. 1, 4, 14:

    dies,

    id. C. 4, 5, 7:

    lux,

    id. S. 1, 5, 39:

    nox,

    id. Carm. Sec. 23:

    carmina,

    id. C. 1, 15, 14; 3, 11, 23:

    artes,

    id. ib. 4, 13, 22:

    error mentis,

    id. Ep. 2, 2, 140:

    protervitas,

    id. C. 1, 19, 7 et saep.:

    feceris, si de re publica quid sentias explicaris, nobis gratum omnibus,

    will do us all a favor, Cic. Rep. 1, 21 fin.; cf.:

    quamobrem utrique nostrum gratum admodum feceris,

    id. Lael. 4, 16:

    quod si eum interfecerit, multis sese nobilibus gratum esse facturum,

    Caes. B. G. 1, 44, 20:

    quapropter gratissimum mihi feceris, si curaris, ut, etc.... Hoc mihi gratius facere nihil potes,

    a very great favor... no greater favor, Cic. Fam. 13, 44:

    is adulescens ita locatus est, ut, quae rebus grata erant, gratiora verbis faceret,

    Liv. 45, 13, 13:

    gratum elocuta consiliantibus Junone divis,

    something pleasant, Hor. C. 3, 3, 17.—
    B.
    Of living beings.
    (α).
    With dat.:

    Herophile Phoebo grata,

    Tib. 2, 5, 68; cf.:

    vates diis gratissima,

    Ov. F. 1, 585; and:

    superis deorum gratus (Mercurius) et imis,

    Hor. C. 1, 10, 20:

    donec gratus eram tibi,

    id. ib. 3, 9, 1; cf. Prop. 1, 2, 31:

    gratus Alexandro regi Magno fuit ille Choerilus,

    Hor. Ep. 2, 1, 232; Suet. Caes. 27:

    cui (Maecenati) cum se gratum et acceptum in modum amici videret,

    id. Gramm. 21:

    filio ejus Fausto gratissimus fuit,

    id. ib. 12:

    (cervus) gratus erat tibi,

    Ov. M. 10, 121.—
    (β).
    Absol.:

    olim gratus eram,

    Prop. 1, 12, 7; Hor. C. 4, 6, 21:

    conviva,

    id. S. 2, 2, 119:

    comitum gratissime,

    Ov. M. 14, 221; cf.:

    juvenum gratissime Crantor,

    id. ib. 12, 367:

    o mihi de fratris longe gratissime natis,

    id. ib. 12, 586:

    quaestor consulibus suis non minus jucundus et gratus quam usui fuit,

    Plin. Ep. 8, 23, 5.—Hence, subst.: grātus, i, m., a favorite, darling:

    quam (classem) non amicorum sed gratorum appellabat,

    Suet. Tib. 46 fin.
    II.
    Act., thankful, grateful; thankworthy, deserving or procuring thanks (beneficii memor):

    cognovi te gratissimum omnium: nec enim tu mihi habuisti modo gratiam, verum etiam cumulatissime retulisti,

    Cic. Fam. 5, 11, 1; cf. id. Leg. 1, 18, 49:

    quamquam gratiarum actionem a te non desiderabam, cum te re ipsa atque animo scirem esse gratissimum, tamen, etc.,

    id. Fam. 10, 19, 1:

    si bene de me meritis gratum me praebeo, etc.,

    id. Planc. 38, 91 (v. Krebs, Antibarb. p. 508); cf.:

    ut grati ac memores beneficii esse videantur,

    id. Agr. 2, 8, 21:

    Hegesaratus, magnis meis beneficiis ornatus in consulatu suo, memor et gratus fuit,

    id. Fam. 13, 25; cf. also id. Att. 9, 11, A, 3:

    tu quam gratus erga me fueris, ipse existimare potes,

    id. Fam. 5, 5, 2; cf.: ut quam gratissimus erga te esse cognoscerer, id. ib. 1, 5, 1; Quint. 11, 2, 12: gratiorem me esse in te, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 1:

    si quod adest gratum juvat,

    Hor. S. 2, 6, 13; id. C. 1, 12, 39:

    laudo vos, Quirites, cum gratissimis animis prosequimini nomen clarissimi adolescentis,

    Cic. Phil. 4, 1, 3; cf. id. ib. 14, 11, 30, and 10, 3, 7:

    tu, quamcumque deus tibi fortunaverit horam, gratā sume manu,

    Hor. Ep. 1, 11, 23:

    quod tamen nunc faciam: tum, cum gratum mihi esse potuit, nolui,

    i. e. might have procured me thanks, Ter. Heaut. 2, 3, 21:

    est istuc datum Profecto, ut grata mihi sint, quae facio, omnia,

    id. Eun. 3, 1, 6 Ruhnk.; cf.:

    didicisse, quam sit re pulchrum, beneficio gratum, fama gloriosum, tyrannum occidere,

    productive of gratitude, Cic. Phil. 2, 46, 117:

    pro quibus beneficiis vix satis gratus videar,

    Sall. H. 2, 41, 5 Dietsch.— Hence, adv.: grātē.
    1.
    (Acc. to I. = jucunde.) With pleasure, agreeably, willingly (rare in the class. period):

    praeterita grate meminit et, etc.,

    Cic. Fin. 1, 19, 62:

    liberti pupillorum grate facient, si, etc.,

    Dig. 26, 10, 3:

    insignis haec munificentia... nec a debitoribus magis quam a creditoribus gratius excepta,

    Just. 12, 11, 2:

    gratissime provocari,

    Macr. S. 7, 2.—
    2.
    (Acc. to II.) Thankfully, gratefully (class.):

    aliquid et grate et pie facere,

    Cic. Planc. 41, 98; cf.:

    quid pie, quid grate, quid humaniter, aut fecerit aut tulerit,

    id. de Or. 2, 11, 46; Suet. Aug. 66:

    natales grate numeras,

    Hor. Ep. 2, 2, 210:

    beneficium qui dat, vult accipi grate,

    Sen. Ben. 2, 31:

    aliquid recipere,

    Suet. Ner. 22; and in sup.:

    id munus inter censoria opera gratissime acceptum est,

    Plin. 7, 60, 60, § 214.

    Lewis & Short latin dictionary > gratus

  • 99 longus

    longus, a, um, adj. [cf. langazô, longazô], long.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    longo interjecto intervallo,

    Cic. Off. 1, 9, 30:

    longissima epistula,

    id. Att. 16, 11:

    Rhenus longo spatio citatus fertur,

    Caes. B. G. 4, 9:

    proficisci longissimo agmine,

    id. ib. 5, 31:

    stant longis annixi hastis,

    Verg. A. 9, 229:

    umbilicus septem pedes longus,

    Plin. 6, 34, 39, § 212:

    longa folia habet fere ad tres digitos,

    id. 27, 12, 86, § 110:

    ferrum autem tres longum habebat pedes,

    in length, Liv. 21, 8:

    scrobes faciemus tribus pedibus longas,

    Pall. 2, 10: longa navis, a war-ship, manof-war, on account of its shape, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 11, 326 (Ann. v. 468 Vahl.); [p. 1077] Lentul. ap. Cic. Fam. 12, 15, 5: longus versus, the heroic hexameter, Enn. ap. Cic. Leg. 2, 27, 68; Diom. p. 493 P.; Isid. Orig. 1, 38:

    longa atque insignis honorum pagina,

    Juv. 10, 57:

    sesquipede est quam tu longior,

    taller, Plaut. Trin. 4, 2, 58:

    longus homo, i. q. longurio,

    a tall fellow, long-shanks, Cat. 67, 47; so,

    Maura,

    Juv. 10, 223: longa manus, a long, far-reaching, mighty hand:

    an nescis longas regibus esse manus,

    Ov. H. 17, 166;

    on the contrary: attulimus longas in freta vestra manus,

    unmutilated, uninjured, Prop. 3, 5, 14 (4, 6, 60).—
    B.
    In partic., far off, remote, distant, = longinquus (post-Aug. and very rare):

    remeans longis oris,

    Sil. 6, 628:

    longa a domo militia,

    Just. 18, 1: longas terras peragrare, Auct. Decl. Quint. 320.—
    C.
    Great, vast, spacious ( poet.):

    pontus,

    Hor. C. 3, 3, 37; 3, 27, 43:

    Olympus,

    Verg. G. 3, 223:

    classemque ex aethere longo prospexit,

    id. A. 7, 288:

    caelum,

    Ov. M. 6, 64.—
    II.
    Transf., of time, long, of long duration or continuance, tedious:

    in tam longa aetate,

    Cic. de Sen. 19, 66:

    vita longior,

    id. Tusc. 1, 39, 94:

    horae quibus exspectabam longae videbantur,

    id. Att. 12, 5, 4:

    uno die longior mensis,

    id. Verr. 2, 2, 52, § 129:

    longa interjecta mora,

    Caes. B. C. 3, 69:

    post longum tempus,

    Sen. Contr. 7, 17, 2; 9, 28, 12:

    per longum tempus,

    Suet. Ner. 57:

    vita,

    Liv. 2, 40, 6; 9, 17, 6:

    spatium (sc. temporis),

    id. 9, 18, 10:

    error,

    protracted, id. 5, 33:

    caedes,

    id. 6, 8, 7:

    longi aliorum principatus,

    Tac. H. 2, 55:

    longae pacis mala,

    Juv. 6, 292:

    bellum,

    Quint. 3, 8, 56:

    memoriam nostri longam efficere,

    Sall. C. 1, 3:

    morbus,

    Liv. 27, 23, 6; Cels. 3, 1, 1:

    longo tempore,

    after a long interval, Verg. A. 3, 309; cf.:

    longo post tempore,

    id. E. 1, 29:

    longa dies,

    length of days, a long life, Juv. 10, 265:

    longa syllaba,

    Cic. de Or. 3, 47, 183:

    littera,

    id. Or. 48, 159:

    syllabae,

    Quint. 9, 4, 36:

    vocalis,

    id. 9, 4, 85:

    longae pretium virtutis,

    Luc. 2, 258:

    longa Lethe,

    id. 6, 769: in rebus apertissimis nimis longi sumus; Cic. Fin. 2, 27, 85:

    exordium nimis longum,

    Auct. Her. 1, 7, 11:

    longior quam oportet sermo,

    Quint. 8, 3, 53:

    nulla de morte hominis cunctatio longa est,

    Juv. 6, 221:

    quantis longa senectus plena malis,

    id. 10, 190; 14, 251.—Hence:

    longum est,

    it would take long, it would be tedious, Cic. Verr. 2, 1, 60, § 156:

    longum est ea dicere, sed hoc breve dicam,

    id. Sest. 5, 12: experire;

    non est longum,

    id. Phil. 3, 2, 10:

    arcessere tormenta longum videbatur,

    Tac. H. 3, 71. —Ellipt., without inf., Cic. N. D. 1, 8, 19: ne longum sit, ne longum faciam, not to be tedious, to speak briefly:

    ac, ne longum sit, Quirites, tabellas proferri jussimus,

    id. Cat. 3, 5, 10:

    ac ne longum fiat, videte,

    id. Leg. 2, 10, 24:

    ne longum faciam: dum tu quadrante lavatum Rex ibis,

    Hor. S. 1, 3, 137: longius facere, to defer or put off any longer:

    nihil opus est exemplis id facere longius,

    Cic. Fin. 5, 6, 16; id. Leg. 1, 7, 22: nihil est mihi longius, nothing makes time seem longer to me than, i. e. I am full of impatience, can hardly wait for:

    respondit, nihil sibi longius fuisse, quam ut me viderit,

    id. Fam. 11, 27, 1; id. Verr. 2, 4, 18, § 39;

    but: nec mihi longius quicquam est quam videre hominum voltus,

    nothing is more tedious, id. Rab. Post. 12, 35: in longum, long, for a long time:

    nec in longum dilata res,

    Liv. 5, 16:

    in longum dilata conclusio,

    drawn out tediously, Quint. 8, 2, 22:

    causando nostros in longum ducis amores,

    Verg. E. 9, 56:

    otium ejus rei haud in longum paravit,

    Tac. A. 3, 27; 11, 20:

    in longum sufficere,

    id. H. 4, 22:

    odia in longum jaciens, ia. A. 1, 69: nec in longius consultans,

    id. H. 2, 95: per longum, for a long time:

    per longum celata fames,

    Sil. 2, 465: ex longo, for a long time back:

    collecta fatigat edendi Ex longo rabies,

    Verg. A. 9, 64: longa spes, that looks far ahead, reaching far into futurity:

    vitae summa brevis spem nos vetat inchoare longam,

    Hor. C. 1, 4, 15; Stat. Th. 1, 322.—Of persons, prolix, tedious:

    nolo esse longus,

    Cic. N. D. 1, 36, 101:

    in verbis nimius et compositione nonnumquam longior,

    Quint. 10, 1, 118:

    (testis) longus protrahi potest,

    id. 5, 7, 26:

    longus spe ( = tardus et difficilis ad sperandum),

    slow to hope, Hor. A. P. 172.— Hence, adv., in three forms.
    A.
    Form longē, long, in length.
    1.
    Lit., a long way off, far, far off, at a distance, Plaut. Rud. 4, 3, 95: ab eo oppido non longe fanum est Junonis, Cic. Verr. 2, 4, 46, § 103:

    longe absum, audio sero,

    id. Fam. 2, 7, 1:

    quam longe est hinc in saltum Gallicanum,

    id. Quint. 25, 79:

    longe mihi obviam processerunt,

    id. Verr. 2, 2, 27, § 65: longe lateque collucere, in length and breadth, i. e. far and wide, everywhere, id. N D. 2, 15, 40:

    Di vim suam longe lateque dmundunt,

    id. Div. 1, 36, 79:

    longe gradi,

    to take long steps, Verg. A. 10, 572:

    Vercingetorix locum castris delegit ab Avarico longe millia passuum XVI.,

    Caes. B. G. 7, 16:

    Rhenum non longe a mari transire,

    id. ib. 4, 1, 1:

    tu autem abes longe gentium,

    Cic. Att. 6, 3, 1; cf. id. Fam. 12, 22, 2.— Comp.:

    fontes longius a praesidiis aberant,

    Caes. B. C. 3, 49, 5:

    longius non discedam,

    Cic. Fam. 14, 2 fin.:

    longius meare,

    Col. 9, 8, 9.—
    2.
    Trop.
    a.
    Of time, long, for a long period (but, acc. to some, not in positive; and the foll. passages are to be understood locally; v. Forbig. ad Verg. A. 5, 406; 10, 317):

    longe prospicere futuros casus,

    Cic. Lael. 12, 40:

    stupet Dares, longeque recusat,

    Verg. A. 5, 406:

    nec longe,

    id. ib. 10, 317:

    quae venientia longe ante videris,

    Cic. Tusc. 3, 14, 29.— Comp.:

    Varro vitam Naevii producit longius,

    Cic. Brut. 15, 60:

    paulo longius tolerare,

    Caes. B. G. 7, 71, 4:

    longius anno remanere,

    id. ib. 4, 1, 7; Nep. Att. 2, 4; Sall. C. 29, 1.— Sup.: quamdudum in portum venis huc? Ep. Longissime, Plaut. Stich. 4, 1, 24:

    quid longissime meministi in patria tua,

    id. Men. 5, 9, 52:

    quoad longissime potest mens mea respicere,

    Cic. Arch. 1, 1.—
    b.
    Of speech, long, at length, diffusely:

    haec dixi longius quam instituta ratio postulabat,

    Cic. Or. 48, 162:

    longius aliquid circumducere,

    Quint. 10, 2, 17.—
    c.
    Longe esse, abesse.
    (α).
    To be far away, i. e. to be of no assistance, of no avail:

    longe iis fraternum nomen populi Romani afuturum,

    Caes. B. G. 1, 36:

    longe illi dea mater erit,

    Verg. A. 12, 52:

    quam tibi nunc longe regnum dotale Creusae,

    Ov. H. 12, 53:

    longe conjugia, ac longe Tyrios hymenaeos Inter Dardanias acies fore,

    Sil. 17, 80; Petr. 58.—
    (β).
    Longe esse ab aliqua re, to be far from, i. e. destitute of a thing:

    ut ab eloquentia longissime fuerint,

    Quint. 8 prooem. § 3.—
    d.
    Widely, greatly, much, very much, by far; esp. with sup. and ( poet. and post-Aug. = multo) comp.:

    errat longe,

    Ter. Ad. 1, 1, 40:

    longe ante videre,

    Cic. Tusc. 3, 14; Liv. 1, 19, 12:

    longe melior,

    Verg. A. 9, 556:

    minor,

    Liv. 24, 28, 5:

    longe acrius,

    Tac. A. 4, 40:

    praestantior,

    Curt. 10, 3, 10; Suet. Calig. 5; Quint. 10, 1, 67:

    tumultuosior,

    Vell. 2, 74:

    proelium longe magis prosperum,

    id. 2, 51:

    longe omnium longissima est,

    Plaut. Most. 8, 3, 8:

    longe nobilissimus,

    Caes. B. G. 1, 2:

    longe doctissimus,

    Hor. S. 1, 5, 3:

    longe plurimum ingenio valuisse videtur,

    Cic. Brut. 14, 35:

    longe princeps,

    id. Fam. 13, 13:

    longe praestare,

    id. Brut. 64, 230:

    ceteris antecellere,

    id. Verr. 2, 4, 53, § 118:

    anteponere alicui rei aliquid,

    id. de Or. 1, 21, 98:

    dissentire,

    id. Lael. 9, 32 init.:

    quod longe secus est,

    id. ib. 9, 29 fin.:

    longe aliter se habet ac,

    id. Ac. 2, 31, 101:

    longe dissimilis contentio,

    id. Sull. 17, 49:

    longe ante alias specie insignis,

    Liv. 1, 9:

    sciunt longe aliud esse virgines rapere, aliud pugnare cum viris,

    id. 1, 12, 8:

    longe mihi alia mens est,

    Sall. C. 52, 2:

    a quo mea longissime ratio... abhorrebat,

    Cic. Verr. 2, 2, 4, § 10:

    longissime diversa ratio est,

    id. Phil. 5, 18, 49:

    (istae facultates) longe sunt diversae,

    id. de Or. 1, 49, 215:

    longe omnes multumque superare,

    id. Verr. 2, 5, 44, § 115:

    longe et multum antecellere,

    id. Mur. 13, 29.—Repeated:

    plurimum et longe longeque plurimum tribuere honestati,

    Cic. Fin. 2, 21, 68:

    sed longe cunctis longeque potentior illa,

    Ov. M. 4, 325; so Gell. 14, 1.—
    e.
    In post-class. Lat. = valde:

    longe gravis,

    Stat. Th. 10, 140:

    longe opulentus,

    App. M. 1, p. 112, 1:

    par studiis aevique modis sed robore longe (sc. impar),

    far from equal, Stat. Achill. 1, 176.—
    * B.
    Form longĭter, far:

    non, ut opinor, id a leto jam longiter errat,

    Lucr. 3, 676.—
    C.
    Form longum, long, a long while ( poet.):

    nimis longum loquor,

    Plaut. Ep. 3, 2, 40:

    nimis diu et longam loquor,

    id. Ps. 2, 3, 21:

    nec longum laetabere,

    Verg. A. 10, 740; Ov. M. 5, 65:

    clamare,

    Hor. A. P. 459; Juv. 6, 65; Stat. Th. 7, 300; 10, 467.

    Lewis & Short latin dictionary > longus

  • 100 magno opere

    magnŏpĕrē (so written by Plaut., Cæs., Liv., and Sen., but ap. Ter., Cic., Plin. H. N., the best MSS. and edd. have magnō opĕre; cf.

    Ellendt,

    Cic. de Or. 1, 35, 164;

    Osann,

    Cic. Rep. 1, 8, 13), adv. [magnus-opus, with great labor; hence, in gen.], very much, greatly, exceedingly, particularly, earnestly.
    A.
    With verbs and verbal adjj., etc. (class.):

    edictum est magnopere mihi, ne, etc.,

    Plaut. Pers. 2, 2, 59:

    L. Gellius philosophis magno opere auctor fuit, ut, etc.,

    Cic. Leg. 1, 20, 53:

    ego tibi Romam properandum, magno opere censeo,

    id. Fam. 15, 14, 4; id. de Or. 2, 86, 353:

    desidero,

    id. Sen. 13, 44:

    nullā magnopere clade acceptā,

    Liv. 3, 26.—Esp., with words denoting mental action, as velle, petere, orare, hortari, desiderare, mirari, etc., strongly, vehemently, with all one's heart, zealously:

    hoc etiam magnopere oravit, ut, etc.,

    Suet. Ner. 57:

    magno opere velle,

    Cic. Fam. 2, 6, 1:

    magnopere cohortatus,

    Caes. B. G. 2, 5:

    suadere,

    Liv. 3, 71, 8:

    desiderare,

    Cic. Lael. 13, 44:

    mirari,

    id. Off. 2, 16, 56; so with putare, censere, providere, etc., strongly, earnestly:

    putare,

    id. Fam. 6, 13, 12:

    censeo,

    id. ib. 15, 14, 6; Liv. 3, 18, 3:

    quā de re, judices, vobis magno opere providendum est,

    Cic. Verr. 2, 2, 10, § 28; cf.: nulla magno opere expectatio est, no very great, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1.—In tmesi:

    magnoque opere abs te peto, cures, ut, etc.,

    Cic. Fam. 13, 34. —In the contrary order: opere magno edicite, ut etc., Att. ap. Non. 357, 13 (Trag. Rel. v. 508 Rib.).—In comp.: quo majore opere dico suadeoque, uti, etc., the more, Cato ap. Gell. 7, 3, 4.—In sup.:

    meministin' mihi te maximopere dicere?

    Ter. Heaut. 4, 1, 13:

    a te maximo opere etiam atque etiam quaeso et peto, ut, etc.,

    most particularly, Cic. Fam. 3, 2, 1:

    maximopere indigne ferens,

    Liv. 42, 57.—In tmesi: Thais maximo te orabat opere, Ter. Eun. 3, 3, 26.—In inverted order:

    rogare jussit te opere maximo,

    Plaut. Stich. 1, 3, 94:

    nos ambo opere maximo dabamus operam, ut, etc.,

    Ter. Phorm. 5, 1, 33.—
    B.
    With adjectives = valde (very rare):

    id ego Tadio et gratum esse intellexi et magno opere jucundum,

    Cic. Att. 1, 8, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > magno opere

См. также в других словарях:

  • the contrary — UK [ˈkɒntrəri] US [ˈkɑnˌtreri] noun ★ the opposite Evidence suggests that the contrary is true. quite the contrary: I don’t disagree – quite the contrary – I think you’re absolutely right. Thesaurus …   Useful english dictionary

  • the contrary */ — UK [ˈkɒntrərɪ] / US [ˈkɑnˌtrerɪ] noun the opposite Evidence suggests that the contrary is true. quite the contrary: I don t disagree – quite the contrary – I think you re absolutely right. • on the contrary to the contrary …   English dictionary

  • On the contrary — Contrary Con tra*ry, n.; pl. {Contraries}. 1. A thing that is of contrary or opposite qualities. [1913 Webster] No contraries hold more antipathy Than I and such a knave. Shak. [1913 Webster] 2. An opponent; an enemy. [Obs.] Chaucer. [1913… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • To the contrary — Contrary Con tra*ry, n.; pl. {Contraries}. 1. A thing that is of contrary or opposite qualities. [1913 Webster] No contraries hold more antipathy Than I and such a knave. Shak. [1913 Webster] 2. An opponent; an enemy. [Obs.] Chaucer. [1913… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • the contrary — the opposite. → contrary …   English new terms dictionary

  • on the contrary — adverb contrary to expectations (Freq. 10) he didn t stay home; on the contrary, he went out with his friends • Syn: ↑contrarily, ↑to the contrary, ↑contrariwise • Derived from adjective: ↑contrary ( …   Useful english dictionary

  • to the contrary — adverb contrary to expectations (Freq. 3) he didn t stay home; on the contrary, he went out with his friends • Syn: ↑contrarily, ↑contrariwise, ↑on the contrary • Derived from adjective: ↑ …   Useful english dictionary

  • to the contrary — {adv.} or {adj. phr.} With an opposite result or effect; just the opposite; in disagreement; saying the opposite. * /Although Bill was going to the movies, he told Joe to the contrary./ * /We will expect you for dinner unless we get word to the… …   Dictionary of American idioms

  • to the contrary — {adv.} or {adj. phr.} With an opposite result or effect; just the opposite; in disagreement; saying the opposite. * /Although Bill was going to the movies, he told Joe to the contrary./ * /We will expect you for dinner unless we get word to the… …   Dictionary of American idioms

  • To the Contrary — No. of seasons 18 Broadcast Original channel PBS …   Wikipedia

  • to\ the\ contrary — adv or adj. phr. With an opposite result or effect; just the opposite; in disagreement; saying the opposite. Although Bill was going to the movies, he told Joe to the contrary. We will expect you for dinner unless we get word to the contrary.… …   Словарь американских идиом

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»