Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

instance

  • 61 forsan

    fors-an, adv. [ellipt. for fors sit an; v. fors, II. A. and forsitan, and cf. fortan and fortassean], perhaps, perchance, peradventure ( poet. and in post-Aug. prose):

    me miseram, forsan hic mihi parvam habeat fidem,

    Ter. Eun. 1, 2, 117; Lucr. 6, 729:

    forsan et haec olim meminisse juvabit,

    Verg. A. 1, 203;

    forsan miseros meliora sequentur,

    id. ib. 12, 153:

    huic uni forsan potui succumbere culpae,

    id. ib. 4, 19:

    et mihi forsan tibi quod negarit, Porriget hora,

    Hor. C. 2, 16, 31:

    pernicies Tibi paratur, forsan et miserae mihi,

    Phaedr. 2, 4, 7:

    transierant binae forsan trinaeve Calendae,

    Mart. 10, 75, 7:

    quem decreto sermonem praetenderit, forsan aliquem verum auctores antiqui tradiderint,

    Liv. 3, 47, 5; 10, 39, 14:

    occurrat mihi forsan aliquis,

    Quint. 1, 5, 6; 12, 1, 31; Col. 3, 9, 1:

    et tu forsan audire nolis,

    Curt. 3, 2 (dub. v. Zumpt ad Curt. 3, 5, 11).—In law Lat., as for example, for instance, Dig. 48, 5, 34, § 1.

    Lewis & Short latin dictionary > forsan

  • 62 insto

    in-sto, stĭti, stātum (e. g. instaturum, Liv. 10, 36, 3:

    instaturos,

    Front. Strat. 2, 6, 10 al.), 1, v. n., to stand in or upon a thing (class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., constr. with dat., in and abl., or acc.
    (α).
    With dat.:

    jugis,

    Verg. A. 11, 529.—
    (β).
    With in and abl.: saxo in globoso, Pac. ap. Auct. Her. 2, 23, 36 (Trag. Fragm. v. 367 Rib.):

    instans in medio triclinio,

    Suet. Tib. 72.—
    (γ).
    Absol., to draw nigh, approach; to impend, threaten:

    quibus ego confido impendere fatum aliquod, et poenas jam diu debitas aut instare jam plane, aut certe jam appropinquare,

    Cic. Cat. 2, 5:

    instant apparatissimi magnificentissimique ludi,

    id. Pis. 27:

    cum illi iter instaret,

    id. Att. 13, 23:

    quidquid subiti et magni discriminis instat,

    Juv. 6, 520:

    ante factis omissis, illud quod instet, agi oportere,

    the subject in hand, Cic. Inv. 2, 11, 37. —

    Of persons: cum legionibus instare Varum,

    Caes. B. C. 2, 43.—
    (δ).
    With acc. (ante-class.):

    tantum eum instat exitii,

    Plaut. Poen. 4, 2, 96.—
    B.
    In partic., to press upon, harass, molest, menace, threaten. —With dat., acc., or absol.
    (α).
    With dat.:

    cedenti,

    Liv. 10, 36:

    vestigiis,

    id. 27, 12, 9:

    instantem regi cometen videre,

    Juv. 6, 407.—
    (β).
    With acc.:

    si me instabunt (al. mi),

    Plaut. Curc. 3, 1, 6.—
    II.
    Trop.
    A.
    To urge or press upon one, to insist; to pursue a thing (syn. urgeo):

    quamobrem urge, insta, perfice,

    Cic. Att. 13, 32, 1:

    accusatori,

    id. Font. 1:

    ille instat factum (esse),

    he insists upon the fact, Ter. And. 1, 1, 120.— To follow up eagerly, pursue; with dat. or acc.
    (α).
    With dat.:

    instant operi regnisque futuris,

    Verg. A. 1, 504:

    talibus instans monitis (parens),

    Juv. 14, 210:

    non ignarus instandum famae,

    Tac. Agr. 18.—
    (β).
    With acc., to urge forward, ply, transact with zeal or diligence: instant mercaturam, Nov. ap. Non. 212, 30 (Com. Rel. p. 223 Rib.):

    parte aliā Marti currumque, rotasque volucres Instabant,

    were hastening forward, working hard at, busily constructing, Verg. A. 8, 434: rectam viam, to go right, i. e. to be right, to hit the mark, Plaut. As. 1, 1, 40:

    unum instare de indutiis vehementissime contendere,

    Caes. B. C. 3, 17, 5; cf. Zumpt, Gram. § 385.—
    (γ).
    Absol.:

    vox domini instantis,

    Juv. 14, 63.—
    B.
    To demand earnestly, solicit, insist upon:

    satis est, quod instat de Milone,

    Cic. Q. Fr. 3, 2:

    quod profecto cum sua sponte, tum, te instante, faciet,

    at your instance, your solicitation, id. Att. 3, 15.— With inf.:

    instat Scandilius poscere recuperatores,

    Cic. Verr. 2, 3, 59, § 136.—With ut or ne:

    tibi instat Hortensius, ut eas in consilium,

    Cic. Quint. 10:

    uxor acriter tua instat, ne mihi detur,

    Plaut. Cas. 2, 5, 33; cf.:

    nunc nosmet ipsi nobis instemus, ut, etc.,

    Auct. Her. 4, 56, 69.— Impers.:

    profecto, si instetur, suo milite vinci Romam posse,

    Liv. 2, 44.—Hence, instans, antis, P. a.
    A.
    (Standing by, being near, i. e.) Present.
    1.
    In gen.:

    quae venientia metuuntur, eadem efficiunt aegritudinem instantia,

    Cic. Tusc. 4, 6, 11:

    ex controversia futuri, raro etiam ex instantis aut facti,

    id. de Or. 2, 25, 105:

    tempus,

    Auct. Her. 2, 5, 8:

    bellum,

    Cic. Phil. 11, 10, 24.—
    2.
    In partic., gram. t. t.:

    tempus, i.q. praesens tempus,

    the present tense, the present, Quint. 5, 10, 42; Charis. p. 147 P. et saep.—
    B.
    Pressing, urgent, importunate (post-Aug.):

    periculum,

    Nep. Paus. 3, 5:

    species terribilior jam et instantior,

    Tac. H. 4, 83:

    gestus acer atque instans,

    Quint. 11, 3, 92 sq.; cf.:

    argumentatio acrior et instantior,

    id. ib. §

    164: admonitio instantior,

    Gell. 13, 24, 19.— Adv.: instanter, vehemently, earnestly, pressingly:

    intente instanterque pronuntiare,

    Plin. Ep. 5, 19, 6:

    petere,

    id. ib. 5, 7, 22:

    plura acriter et instanter incipere,

    Quint. 9, 3, 30:

    dicere,

    id. 9, 4, 126.— Comp.:

    instantius concurrere,

    to fight more vehemently, Tac. A. 6, 35. — Sup.:

    instantissime desiderare,

    Gell. 4, 18.

    Lewis & Short latin dictionary > insto

  • 63 meliores

    bŏnus (old form dŭonus, Carm. Sall. ap. Varr. L. L. 7, § 26 Mull.; cf. Paul. ex Fest. p. 67 Mull.), a, um, adj. [for duonus, cf. bellum, bis, and cf. root dvi-; hence deidô, deos], good; comp. melior, us [cf. Gr. mala, mallon], better; sup. optimus ( optumus, ante-class. and often class.) [root opof ops, opes; cf. copia, apiscor], best.
    I.
    Attributively.
    A.
    As adjunct of nouns denoting persons.
    1.
    Vir bonus.
    (α).
    A man morally good (kalos kagathos):

    quoniam boni me viri pauperant, improbi alunt,

    Plaut. Poen. 5, 4, 60:

    omnibus virtutibus instructos et ornatos tum sapientes, tum viros bonos dicimus,

    Cic. Tusc. 5, 10, 28:

    ille vir bonus qui... intolerabili dolore lacerari potius quam aut officium prodat aut fidem,

    id. Ac. 2, 8, 23:

    sive vir bonus est is qui prodest quibus potest, nocet nemini, certe istum virum bonum non facile reperimus,

    id. Off. 3, 15, 64:

    qui se ita gerunt ut eorum probitas, fides, integritas, etc.... hos viros bonos... appellandos putemus,

    id. Lael. 5, 19:

    non intellegunt se de callido homine loqui, non de bono viro,

    id. Att. 7, 2, 4:

    ut quisque est vir optimus, ita difficillime esse alios improbos suspicatur,

    id. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:

    nec enim melior vir fuit Africano quisquam, nec clarior,

    id. Lael. 2, 6; id. Leg. 1, 14, 41; 1, 18, 48; id. Planc. 4, 9; id. Par. 3, 1, 21; id. Marcell. 6, 20; id. Fam. 7, 21; id. Off. 2, 16, 57.—
    (β).
    An honest man:

    justitia, ex qua viri boni nominantur,

    Cic. Off. 1, 7, 21; 1, 44, 155; 2, 11, 39; 2, 12, 42; 2, 20, 71;

    3, 12, 50: cum is sponsionem fecisset ni vir bonus esset,

    id. ib. 3, 19, 77:

    quoniam Demosthenes nec vir bonus esset, nec bene meritus de civitate,

    id. Opt. Gen. 7, 20; cf. id. Rosc. Am. 40, 116.—
    (γ).
    A man of good standing in the community:

    id viri boni arbitratu deducetur,

    Cato, R. R. 143; so id. ib. 149:

    tuam partem viri bono arbitratu... dari oportet,

    Dig. 17, 1, [p. 244] 35;

    37, 6, 2, § 2: quem voles virum bonum nominato,

    Cic. Verr. 2, 4, 25, § 55:

    vir bonus est... quo res sponsore, et quo causae teste tenentur,

    Hor. Ep. 1, 16, 40.—Hence, ironically of wealthy men:

    praetores jus dicunt, aediles ludos parant, viri boni usuras perscribunt,

    Cic. Att. 9, 12, 3.—
    (δ).
    Ironically of bad men:

    sed eccum lenonem Lycum, bonum virum,

    Plaut. Poen. 5, 5, 52; Ter. Eun. 5, 3, 9; 4, 3, 18; id. Ad. 3, 4, 30:

    expectabam quinam isti viri boni testes hujus manifesto deprehensi veneni dicerentur,

    Cic. Cael. 26, 63:

    nam socer ejus, vir multum bonus est,

    id. Agr. 3, 3, 13;

    so especially in addresses (mostly comic.): age tu, illuc procede, bone vir!

    Plaut. Capt. 5, 2, 1; id. Curc. 5, 2, 12; id. Ps. 4, 7, 48; id. Pers. 5, 2, 11; Ter. And. 3, 5, 10; 5, 2, 5; id. Ad. 4, 2, 17; id. Eun. 5, 2, 11:

    quid tu, vir optime? Ecquid habes quod dicas?

    Cic. Rosc. Am. 36, 104.—
    (ε).
    Sometimes boni viri = boni, in the sense of optimates (v. I. A. 3.):

    bonis viris quid juris reliquit tribunatus C. Gracchi?

    Cic. Leg. 3, 9, 20.—
    (ζ).
    As a conventional courtesy:

    homines optimi non intellegunt, etc.,

    Cic. Fin. 1, 7, 25:

    bone accusator,

    id. Rosc. Am. 21, 58:

    sic illum amicum vocasti, quomodo omnes candidatos bonos viros dicimus,

    gentlemen, Sen. Ep. 3, 1.—For bonus vir, a good husband, v. 3.; and for vir optimus, as a laudatory epithet, v. 5.—
    2.
    Boni homines (rare) = boni, better classes of society, v. II. A. 3:

    in foro infimo boni homines atque dites ambulant,

    Plaut. Curc. 4, 1, 14.—
    3.
    With nouns denoting persons in regard to their functions, offices, occupations, and qualities, denoting excellence:

    bonus consul,

    Liv. 4, 40, 6; 22, 39, 2 (different: consules duos, bonos quidem, sed dumtaxat bonos, amisimus, consuls of good sentiments, almost = bad consuls, Cic. ad Brut. 1, 3, 4):

    boni tribuni plebis,

    Cic. Phil. 1, 10, 25:

    bonus senator,

    id. Prov. Cons. 15, 37:

    senator bonus,

    id. Dom. 4, 8:

    bonus judex,

    id. Verr. 2, 4, 15, § 34:

    bonus augur (ironically),

    id. Phil. 2, 32, 80:

    bonus vates,

    Plaut. Mil. 3, 3, 27:

    bonus imperator,

    Sall. C. 60, 4:

    bonus dux,

    Quint. 12, 1, 43 (cf. trop.:

    naturam, optimam ducem,

    the best guide, Cic. Sen. 2, 5):

    bonus miles,

    Sall. C. 60, 4; Sen. Vit. Beat. 15, 5:

    bonus orator,

    Cic. Fin. 1, 3, 10:

    optimus orator,

    id. Opt. Gen. 1, 3:

    poeta bonus,

    id. de Or. 1, 3, 11; 2, 46, 194; id. Fin. 1, 3, 10:

    scriptor bonus,

    Quint. 10, 1, 104:

    bonus advocatus,

    id. 5, 13, 10:

    bonus defensor,

    id. 5, 13, 3:

    bonus altercator,

    a good debater, id. 6, 4, 10:

    bonus praeceptor,

    id. 5, 13, 44; 10, 5, 22:

    bonus gubernator,

    Cic. Ac. 2, 31, 100:

    optimus opifex,

    Hor. S. 1, 3, 133:

    sutor bonus,

    id. ib. 1, 3, 125:

    actor optimus,

    Cic. Sest. 57, 122:

    cantor optimus est modulator,

    Hor. S. 1, 3, 130:

    melior gladiator,

    Ov. Tr. 4, 6, 33: agricola (colonus, dominus) bonus, Cato, R. R. prooem.; Cic. Sen. 16, 56:

    bonus paterfamilias,

    a thrifty head of the house, Nep. Att. 13, 1:

    bonus servus,

    Plaut. Trin. 4, 3, 58; id. Am. 2, 1, 46; id. Men. 5, 6, 1; Cic. Mil. 22, 58:

    dominus bonus,

    Cato, R. R. 14:

    bonus custos,

    Plaut. Truc. 4, 3, 38.—Ironically, Ter. Phorm. 2, 1, 57:

    filius bonus,

    Plaut. Am. 3, 4, 9:

    patres,

    Quint. 11, 3, 178:

    parens,

    id. 6, prooem. 4: bonus (melior, optimus), viz. a good husband, Cic. Inv. 1, 31, 51 sq.; Liv. 1, 9, 15:

    uxor melior,

    Cic. Inv. 1, 31, 52:

    amicus,

    id. Fam. 2, 15, 3:

    amicus optimus,

    Plaut. Cas. 3, 3, 18:

    optimus testis,

    Cic. Fam. 7, 27, 2:

    auctor, in two senses,

    good authority, id. Att. 5, 12, 3;

    and = bonus scriptor (post-class.),

    Quint. 10, 1, 74.—Esp.:

    bonus civis (rarely civis bonus): in re publica ea velle quae tranquilla et honesta sint: talem enim solemus et sentire bonum civem et dicere, Cic.-Off. 1, 34, 124: eaque est summa ratio et sapientia boni civis, commoda civium non divellere, atque omnes aequitate eadem continere,

    id. ib. 2, 23, 83:

    eum esse civem et fidelem et bonum,

    Plaut. Pers. 1, 2, 15; Cic. Fam. 2, 8, 2; 1, 9, 10; 3, 12, 1; 6, 6, 11; id. Off. 1, 44, 155; Liv. 22, 39, 3; Sall. H. Fragm. 1, 10 Dietsch:

    optimus et fortissimus civis,

    Cic. Fam. 12, 2, 3; id. Sest. 17, 39.—
    4.
    Bonus and optimus as epithets of the gods.
    (α).
    In gen.:

    sed te bonus Mercurius perdat,

    Plaut. Cas. 2, 3, 23:

    fata... bonique divi,

    Hor. C. 4, 2, 38:

    divis orte bonis,

    id. ib. 4, 5, 1:

    O bone deus!

    Scrib. Comp. 84 fin.: BONORVM DEORVM, Inscr. ap. Cic. N. D. 3, 34, 84: totidem, pater optime, dixi, Tu mihi da cives, referring to Jupiter, Ov. M. 7, 627.—
    (β).
    Optimus Maximus, a standing epithet of Jupiter:

    (Juppiter) a majoribus nostris Optimus Maximus (nominatur), et quidem ante optimus, id est beneficentissimus, quam Maximus,

    Cic. N. D. 2, 25, 64:

    Jovem optimum et maximum ob eas res appellant, non quod, etc.,

    id. ib. 3, 36, 87:

    in templo Jovis Optimi Maximi,

    id. Sest. 56, 129; id. Prov. Cons. 9, 22:

    nutu Jovis Optimi Maximi,

    id. Cat. 3, 9, 21; Liv. 1, 12, 7; id. 6, 16, 2.—
    (γ).
    Di boni, O di boni, expressing indignation, sorrow, or surprise:

    di boni, hunc visitavi antidhac!

    Plaut. Ep. 4, 1, 16:

    di boni, boni quid porto!

    Ter. And. 2, 2, 1:

    di boni, quid hoc morbi est,

    id. Eun. 2, 1, 19; id. Heaut. 2, 3, 13; id. Ad. 3, 3, 86:

    alter, O di boni, quam taeter incedebat!

    Cic. Sest. 8, 19; id. Brut. 84, 288; id. Phil. 2, 8, 20; 2, 32, 80; id. Att. 1, 16, 5; 14, 21, 2; Val. Max. 3, 5, 1; Sen. Vit. Beat. 2, 3.—
    (δ).
    Bona Dea, etc., v. 6.—
    5.
    Optimus as a laudatory epithet.
    (α).
    Vir optimus:

    per vos nobis, per optimos viros optimis civibus periculum inferre conantur,

    Cic. Sest. 1, 2:

    virum optimum et constantissimum M. Cispium,

    id. ib. 35, 76:

    fratrem meum, virum optimum, fortissimum,

    id. ib.:

    consolabor hos praesentes, viros optimos,

    id. Balb. 19, 44; id. Planc. 21, 51; 23, 55; id. Mil. 14, 38; id. Marcell. 4, 10; id. Att. 5, 1, 5; Hor. S. 1, 6, 53.—
    (β).
    Femina bona, optima:

    tua conjunx bona femina,

    Cic. Phil. 3, 6, 16:

    hujus sanctissimae feminae atque optimae pater,

    id. ib. —
    (γ).
    Senex, pater, frater, etc.:

    optimus: parentes ejus, prudentissimi atque optimi senis,

    Cic. Planc. 41, 97:

    insuevit pater optimus hoc me,

    Hor. S. 1, 4, 105; 2, 1, 12:

    C. Marcelli, fratris optimi,

    Cic. Fam. 4, 7, 6; id. Q. Fr. 2, 6 (8), 2; 2, 4, 2.—
    (δ).
    With proper names ( poet.):

    optimus Vergilius,

    Hor. S. 1, 6, 54:

    Maecenas optimus,

    id. ib. 1, 5, 27:

    optime Quinti,

    id. Ep. 1, 16, 1.—
    (ε).
    Esp. as an epithet of the Roman emperors:

    quid tam civile, tam senatorium quam illud, additum a nobis Optimi cognomen?

    Plin. Pan. 2, 7:

    gratias, inquit, ago, optime Princeps!

    Sen. Tranq. 14. 4:

    ex epistula optimi imperatoris Antonini,

    Gai. Inst. 1, 102; cf.:

    bene te patriae pater optime Caesar,

    Ov. F. 2, 637:

    optime Romulae Custos gentis,

    Hor. C. 4, 5, 1.—
    6.
    Bonus and Bona, names of deities.
    (α).
    Bona Dea, the goddess of Chastity, whose temple could not be entered by males (cf. Macr. S. 1, 12; Lact. 1, 22):

    Bonae Deae pulvinaribus,

    Cic. Pis. 39, 95; id. Mil. 31, 86; id. Fam. 1, 9, 15; cf.

    in mal. part.,

    Juv. 2, 86 sq.; 6, 314 sq.; 6, 335 sq.—
    (β).
    Bonus Eventus, Varr. R. R. 1, 1 med.; Amm. 29, 6, 19; Inscr. Orell. 907; 1780 sq.—
    (γ).
    Bona Fortuna:

    si bona Fortuna veniat, ne intromiseris,

    Plaut. Aul. 1, 3, 22:

    Bonae Fortunae (signum),

    Cic. Verr. 2, 4, 3, § 7:

    FORTVNAE BONAE DOMESTICAE,

    Inscr. Orell. 1743 sq. —
    (δ).
    Bona Spes:

    Spes Bona, obsecro, subventa mihi,

    Plaut. Rud. 1, 4, 12:

    BONAE SPEI,

    Aug. Inscr. Grut. 1075, 1.—
    (ε).
    BONA MENS, Inscr. Orell. 1818 sqq.:

    Mens Bona, si qua dea es, tua me in sacraria dono,

    Prop. 3, 24, 19.
    B.
    With nouns denoting things.
    1.
    Things concrete, denoting excellence:

    navis bona dicitur non quae pretiosis coloribus picta est... sed stabilis et firma,

    Sen. Ep. 76, 13:

    gladium bonum dices, non cui auratus est balteus, etc., sed cui et ad secandum subtilis acies est, et, etc.,

    id. ib. 76, 14:

    id vinum erit lene et bono colore,

    Cato, R. R. 109; Lucr. 2, 418; Ov. Am. 2, 7, 9:

    tabulas... collocare in bono lumine,

    Cic. Brut. 75, 261: ex quavis olea oleum... bonum fieri potest. Cato, R. R. 3:

    per aestatem boves aquam bonam et liquidam bibant semper curato,

    id. ib. 73; cf.:

    bonae aquae, ironically compared to wine,

    Prop. 2, 33 (3, 31), 28:

    praedium bonum caelum habeat,

    good temperature, Cato, R. R. 1:

    bona tempestate,

    in good weather, Cic. Q. Fr. 2, 2, 4:

    (praedium) solo bono valeat,

    by good soil, Cato, R. R. 1:

    bonae (aedes) cum curantur male,

    Plaut. Most. 1, 2, 24:

    villam bonam,

    Cic. Off. 3, 13, 55:

    bonus pons,

    Cat. 17, 5:

    scyphi optimi (= optime facti),

    Cic. Verr. 2, 4, 14, § 32:

    perbona toreumata,

    id. ib. 2, 4, 18, §

    38: bona domicilia,

    comfortable residences, id. N. D. 2, 37, 95:

    agrum Meliorem nemo habet,

    Ter. Heaut. 1, 1, 12:

    fundum meliorem,

    Cic. Inv. 1, 31, 52: fundos optimos et fructuosissimos, id. Agr. 3, 4, 14:

    equus melior,

    id. Inv. 1, 31, 52:

    bona cena,

    Cat. 13, 3:

    boni nummi,

    good, not counterfeit, Plaut. As. 3, 3, 144; Cic. Off. 3, 23, 91:

    super omnia vultus accessere boni,

    good looks, Ov. M. 8, 678:

    mulier bona forma,

    of a fine form, Ter. Heaut. 3, 2, 13:

    equus formae melioris,

    Hor. S. 2, 7, 52:

    tam bona cervix, simul ac jussero, demetur,

    fine, beautiful, Suet. Calig. 33:

    fruges bonae,

    Cat. 34, 19:

    ova suci melioris,

    of better flavor, Hor. S. 2, 4, 13.— Trop.:

    animus aequus optimum est aerumnae condimentum,

    Plaut. Rud. 2, 3, 71: bona dextra, a lucky hand (cf.:

    bonum omen, 2. e.),

    Quint. 6, 3, 69:

    scio te bona esse voce, ne clama nimis,

    good, sound, loud voice, Plaut. Most. 3, 1, 43; so,

    bona firmaque vox,

    Quint. 11, 3, 13.—
    2.
    Things abstract.
    a.
    Of physical well-being:

    ut si qui neget sine bona valetudine posse bene vivi,

    Cic. Inv. 1, 51, 93; Sen. Vit. Beat. 22, 2; Lucr. 3, 102; Val. Max. 2, 5, 6; Quint. 10, 3, 26; 11, 2, 35 et saep.:

    non bonus somnus de prandio est,

    Plaut. Most. 3, 2, 8:

    bona aetas,

    prime of life, Cic. Sen. 14, 48:

    optima aetate,

    id. Fam. 10, 3, 3.—Ironically:

    bona, inquis, aetate, etc.,

    Sen. Ep. 76, 1.—
    b.
    Of the mind and soul:

    meliore esse sensu,

    Cic. Sest. 21, 47:

    optima indoles,

    id. Fin. 5, 22, 61:

    bona conscientia,

    Quint. 6, 1, 33; 9, 2, 93; Sen. Vit. Beat. 20, 5:

    bono ingenio me esse ornatam quam auro multo mavolo,

    with a good heart, Plaut. Poen. 1, 2, 91; id. Stich. 1, 21, 59; Sall. C. 10, 5:

    mens melior,

    Ter. Ad. 3, 3, 78; Cic. Phil. 3, 5, 13; Liv. 39, 16, 5; Sen. Ben. 1, 11, 4; id. Ep. 10, 4; Pers. 2, 8; Petr. 61.—Personified, Prop. 3 (4), 24, 19; Ov. Am. 1, 2, 31:

    duos optimae indolis filios,

    Val. Max. 5, 7, 2; Sen. Ben. 6, 16, 6; Quint. 1, 2, 5:

    bonum consilium,

    Plaut. Merc. 2, 3, 6; id. Rud. 4, 3, 18; Cic. Off. 1, 33, 121:

    bona voluntas,

    a good purpose, Quint. 12, 11, 31:

    memoria bona,

    Cic. Att. 8, 4, 2:

    bona ratio cum perdita... confligit,

    id. Cat. 2, 11, 25:

    bonae rationes,

    Ter. Ad. 5, 3, 50:

    pronuntiatio bona,

    Auct. Her. 3, 15, 27.—
    c.
    Of moral relations:

    ego si bonam famam mihi servasso, sat ero dives,

    Plaut. Most. 1, 3, 71; Cic. Sest. 66, 139; Liv. 6, 11, 7; Hor. S. 1, 2, 61 (cf. Cic. Att. 7, 26, 1;

    v. e. infra): si ego in causa tam bona cessi tribuni plebis furori,

    Cic. Sest. 16, 36; id. Planc. 36, 87; Ov. M. 5, 220:

    fac, sis, bonae frugi sies,

    of good, regular habits, Plaut. Curc. 4, 2, 35; id. Cas. 2, 4, 5; 2, 5, 19; id. Ps. 1, 5, 53; id. Truc. 1, 1, 13; id. Capt. 5, 2, 3 sq. (v. frux, II. B. 1. b.): vilicus disciplina bona utatur. Cato, R. R. 5:

    bona studia,

    moral pursuits, Auct. Her. 4, 17, 25:

    quidquid vita meliore parasti,

    Hor. S. 2, 3, 15: ad spem mortis melioris, an honorable death; so as an epithet of religious exercises:

    Juppiter, te bonas preces precor,

    Cato, R. R. 134; 139.—
    d.
    Of external, artistic, and literary value and usefulness:

    bono usui estis nulli,

    Plaut. Curc. 4, 2, 15:

    Optumo optume optumam operam das,

    id. Am. 1, 1, 122:

    bonam dedistis mihi operam,

    a valuable service to me, id. Poen. 2, 3, 70; 3, 6, 11; id. Pers. 4, 7, 11; id. Rud. 3, 6, 11 (in a different sense: me bona opera aut mala Tibi inventurum esse auxilium argentarium, by fair or unfair means, id. Ps. 1, 1, 102;

    v. e. infra): optima hereditas a patribus traditur liberis... gloria virtutis rerumque gestarum,

    Cic. Off. 1, 33, 121:

    bonum otium,

    valuable leisure, Sall. C. 4, 1:

    bonis versibus,

    Cic. Ac. 2, 23, 74:

    versus meliores,

    Plaut. Trin. 3, 2, 81:

    meliora poemata,

    Hor. A. P. 303:

    in illa pro Ctesiphonte oratione longe optima,

    Cic. Or. 8, 26:

    optimas fabulas,

    id. Off. 1, 31, 114:

    melius munus,

    id. Ac. 1, 2, 7.—
    e.
    Favorable, prosperous, lucky, fortunate:

    de Procilio rumores non boni,

    unfavorable rumors, Cic. Att. 4, 16, 5:

    bona de Domitio, praeclara de Afranio fama est,

    about their success in the war, id. ib. 7, 26, 1:

    si fuisset in discipulo comparando meliore fortuna,

    id. Pis. 29, 71; cf.

    fortuna optima esse,

    to be in the best pecuniary circumstances, id. ad Brut. 1, 1, 2:

    occasio tam bona,

    Plaut. Most. 2, 2, 9:

    senex est eo meliore condicione quam adulesoens cum, etc.,

    Cic. Sen. 19, 68; id. Fam. 4, 32:

    bona navigatio,

    id. N. D. 3, 34, 83;

    esp. in phrase bona spes.—Object.: ergo in iis adulescentibus bonam spem esse dicemus et magnam indolem quos, etc.,

    Cic. Fin. 2, 35, 117.—Subject.:

    ego sum spe bona,

    Cic. Fam. 12, 28, 3; id. Cat. 2, 11, 25; [p. 245] id. Att. 14, 1 a, 3; id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 16:

    optima spe,

    id. Fam. 12, 11, 2.—Pregn., = spes bonarum rerum, Sall. C. 21, 1;

    v. C. 1. c. infra: meliora responsa,

    more favorable, Liv. 7, 21, 6:

    melior interpretatio,

    Tac. H. 3, 65:

    cum laude et bonis recordationibus,

    id. A. 4, 38:

    amnis Doctus iter melius,

    i. e. less injurious, Hor. A. P. 68:

    omen bonum,

    a good, lucky omen, Cic. Pis. 13, 31; cf.

    Liv. praef. § 13: melius omen,

    Ov. F. 1, 221;

    optimum,

    Cic. Fam. 3, 12, 2:

    bona scaeva,

    Plaut. Stich. 5, 2, 24:

    auspicio optumo,

    id. ib. 3, 2, 6; cf.:

    memini bene, sed meliore Tempore dicam = opportuniore tempore,

    Hor. S. 1, 9, 68.—
    f.
    Of public affairs, si mihi bona re publica frui non licuerit, Cic. Mil. 34, 93:

    optima res publica,

    id. Or. 1, 1, 1; id. Phil. 1, 8, 19:

    minus bonis temporibus,

    id. Dom. 4, 8; so,

    optimis temporibus,

    id. Sest. 3, 6:

    nostrae res meliore loco videbantur,

    id. ad Brut. 1, 3, 1:

    lex optima,

    id. Pis. 16, 37; id. Sest. 64, 137; id. Phil, 1, 8, 19.—
    g.
    Good = large, considerable:

    bono atque amplo lucro,

    Plaut. Am. prol. 6:

    bona librorum copia,

    Hor. Ep. 1, 18, 109; cf.:

    bona copia cornu,

    Ov. M. 9, 88; v. bona pars, C. 8. g.—
    h.
    Noble; with genus, good family, noble extraction, honorable birth: quali me arbitraris genere prognatum? Eu. Bono, Plaut. Aul. 2, 2, 35; so id. Ep. 1, 2, 4; 2, 1, 3; id. Pers. 4, 4, 94:

    si bono genere natus sit,

    Auct. Her. 3, 7, 13.—
    k.
    Referring to good-will, kindness, faithfulness, in certain phrases.
    (α).
    Bona venia or cum bona venia, with the kind permission of a person addressed, especially bona venia orare, expetere, etc.:

    primum abs te hoc bona venia expeto,

    Ter. Phorm. 2, 3, 31:

    bona tua venia dixerim,

    Cic. Leg. 3, 15, 34:

    oravit bona venia Quirites, ne, etc.,

    Liv. 7, 41, 3:

    obsecro vos.. bona venia vestra liceat, etc.,

    id. 6, 40, 10:

    cum bona venia quaeso audiatis, etc.,

    id. 29, 17, 6; Arn. c. Gent. 1, p. 5; cf.

    . sed des veniam bonus oro = venia bona oro,

    Hor. S. 2, 4, 5.—
    (β).
    Bona pax, without quarrelling:

    bona pax sit potius,

    let us have no quarrel about that, Plaut. Pers. 2, 2, 7;

    so especially cum bona pace, or bona pace: Hannibal ad Alpis cum bona pace incolentium... pervenit,

    without a difficulty with the inhabitants, Liv. 21, 32, 6; 21, 24, 5; 1, 24, 3; 28, 37, 4; 8, 15, 1; cf.: si bonam (pacem) dederitis, = a fair peace, under acceptable conditions, id. 8, 21, 4.—
    (γ).
    Amicitia bona = bona fide servata, faithful, undisturbed friendship:

    igitur amicitia Masinissae bona atque honesta nobis permansit,

    Sall. J. 5, 5.—
    (δ).
    Bona societas, alliance:

    Segestes, memoria bonae societatis, impavidus,

    Tac. A. 1, 58.
    C.
    In particular phrases.
    1.
    Bonae res.
    a.
    = Vitae commoda, comforts of life, abstract or concrete:

    concedatur bonis rebus homines morte privari,

    Cic. Tusc. 1, 36, 87:

    optimis rebus usus est,

    he had every most desirable thing, Nep. Att. 18, 1.—
    b.
    = Res secundae, opp. res adversae, prosperity:

    bonis rebus tuis, meas irrides malas,

    Plaut. Trin. 2, 4, 45:

    in bonis rebus,

    Hor. C. 2, 3, 2. —
    c.
    Res bona = res familiaris bona, wealth ( poet.): in re bona esse, Laber. ap. Gell. 10, 17, 4.—Also an object of value:

    homines quibus mala abunde omnia erant, sed neque res neque spes bona ulla,

    who had no property, nor the hope of any, Sall. C. 21, 1. —
    d.
    Costly things, articles of luxury:

    capere urbem in Arabia plenam bonarum rerum,

    Plaut. Pers. 4, 3, 46; 4, 4, 82:

    nimium rei bonae,

    id. Stich. 2, 3, 55:

    ignorantia bonarum rerum,

    Nep. Ages. 8, 5 ' bonis rebus gaudere, Hor. S. 2, 6, 110:

    re bona copiosum esse,

    Gell. 16, 19, 7.—
    e.
    Moral, morally good:

    illi cum res non bonas tractent,

    Cic. Ac. 2, 33, 72:

    ut de virtutibus et vitiis, omninoque de bonis rebus et malis quaererent,

    id. ib. 1, 4, 15:

    quid habemus in rebus bonis et malis explorati?

    id. ib. 2, 42, 129; so id. Or. 1, 10, 42; id. Leg. 1, 22, 58:

    quae tamen omnia dulciora fuint et moribus bonis et artibus,

    id. Sen. 18, 65.—
    f.
    In literary composition, important or interesting matter, subjects, or questions:

    res bonas verbis electis dictas quis non legat?

    Cic. Fin. 1, 3, 8:

    studiis generorum, praesertim in re bona,

    Plaut. Am. 8, 26.—
    2.
    Bonae artes.
    (α).
    A good, laudable way of dealing:

    qui praeclari facinoris aut artis bonae famam quaerit,

    Sall. C. 2, 9:

    huic bonae artes desunt, dolis atque fallaciis contendit,

    id. ib. 11, 2:

    quod is bonarum artium cupiens erat,

    Tac. A. 6, 46.—
    (β).
    Liberal arts and sciences:

    litteris aut ulli bonae arti,

    Quint. 12, 1, 7:

    conservate civem bonarum artium, bonarum partium, bonorum virorum,

    Cic. Sest. 32, 77. —Esp.:

    optimae artes: optimarum artium scientia,

    Cic. Fin. 1, 3, 4; id. Ac. 2, 1, 1; id. Cael. 10, 24; id. Marcell. 1, 4.—
    3.
    Bona fides, or fides bona.
    a.
    Good faith, i. e. conscious honesty in acts or words: qui nummos fide bona solvit, who pays (the price of labor) in good faith, i. e. as it is honestly earned, Cato, R. R. 14:

    dic, bona fide, tu id aurum non subripuisti?

    Plaut. Aul. 4, 10, 46; 4, 10, 47; id. Capt. 4, 2, 111; id. Most. 3, 1, 137; id. Poen. 1, 3, 30; id. Pers. 4, 3, 16; id. Ps. 4, 6, 33:

    si tibi optima fide omnia concessit,

    Cic. Rosc. Am. 49, 144; Quint. 10, 3, 23.—Hence, bonae fidei vir, a conscientious man, Quint. 10, 7, 1.—
    b.
    Jurid. t. t.
    (α).
    Good faith in contracts and legal acts in general, opposed to dolus malus, honesty and fairness in dealing with another:

    ad fidem bonam statuit pertinere, notum esse emptori vitium quod nosset venditor,

    Cic. Off. 3, 16, 67.—Hence, alienam rem bona fide emere, to buy, believing the seller to be the rightful owner, Dig. 41, 3, 10; 41, 3, 13, § 1. bonae fidei possessor (also possessio), believing that he is the rightful owner, ib. 5, 3, 25, § 11; 5, 3, 22; 41, 3, 15, § 2;

    41, 3, 24: conventio contra bonam fidem et mores bonos,

    ib. 16, 31, § 7: bonam fidem praestare, to be responsible for one ' s good faith, ib. 17, 1, 10 prooem.—Hence,
    (β).
    Bonae fidei actiones or judicia, actions in equity, i. e. certain classes of actions in which the strict civil law was set aside by the praetorian edict in favor of equity:

    actiones quaedam bonae fidei sunt, quaedam stricti juris. Bonae fidei sunt haec: exempto vendito, locato conducto, etc.,

    Just. Inst. 4, 6, 28, § 19.—In the republican time the praetor added in such actions to his formula for the judex the words ex fide bona, or, in full:

    quidquid dare facere oportet ex fide bona,

    Cic. Off. 3, 16, 66:

    iste dolus malus et legibus erat vindicatus, et sine lege, judiciis in quibus additur ex fide bona,

    id. ib. 3, 15, 61; cf. id. ib. 3, 17, 70.—
    4.
    Bona verba.
    (α).
    Kind words:

    Bona verba quaeso,

    Ter. And. 1, 2, 33.—
    (β).
    Words of good omen (v. omen):

    dicamus bona verba,

    Tib. 2, 2, 1:

    dicite suffuso ter bona verba mero,

    Ov. F. 2, 638.—
    (γ).
    Elegant or well-chosen expressions:

    quid est tam furiosum quam verborum vel optimorum atque ornatissimorum sonitus inanis,

    Cic. Or. 1, 12, 51:

    verborum bonorum cursu,

    id. Brut. 66, 233:

    omnia verba sunt alicubi optima,

    Quint. 10, 1, 9.—
    (δ).
    Moral sayings:

    non est quod contemnas bona verba et bonis cogitationibus plena praecordia,

    Sen. Vit. Beat. 20, 1. —
    5.
    Bona dicta.
    (α).
    Polite, courteous language:

    hoc petere me precario a vobis jussit leniter dictis bonis,

    Plaut. Am. prol. 25.—
    (β).
    Witticisms ( bon-mots): flammam a sapiente facilius ore in ardente opprimi, quam bona dicta teneat, Enn. ap. Cic. Or. 2, 54, 222:

    dico unum ridiculum dictum de dictis melioribus quibus solebam menstruales epulas ante adipiscier,

    Plaut. Capt. 3, 1, 22:

    ibo intro ad libros ut discam de dictis melioribus,

    id. Stich. 2, 3, 75.—
    6.
    Bona facta.
    (α).
    = bene facta (v. bene, I. B. 2. b.), laudable deeds:

    nobilitas ambobus et majorum bona facta (sc. erant),

    Tac. A. 3, 40.—
    (β).
    Bonum factum est, colloq., = bene est, bene factum est (v. bene, I. B. 2. b.):

    bonum factum est, ut edicta servetis mea,

    Plaut. Poen. prol. 16:

    haec imperata quae sunt pro imperio histrico, bonum hercle factum (est) pro se quisque ut meminerit,

    id. ib. 45.— Hence,
    (γ).
    Elliptically, introducing commands which cannot be enforced, = if you will do so, it will be well:

    peregrinis in senatum allectis, libellus propositus est: bonum factum, ne quis senatori novo curiam monstrare velit,

    Suet. Caes. 80:

    et Chaldaeos edicere: bonum factum, ne Vitellius... usquam esset,

    id. Vit. 14:

    hac die Carthaginem vici: bonum factum, in Capitolium eamus, et deos supplicemus,

    Aur. Vict. 49; cf.:

    o edictum, cui adscribi non poterit bonum factum,

    Tert. Pud. 1.—
    7.
    Bona gratia.
    (α).
    A friendly understanding:

    cur non videmus inter nos haec potius cum bona Ut componantur gratia quam cum mala?

    Ter. Phorm. 4, 3, 17; so,

    per gratiam bonam abire,

    to part with good feelings, Plaut. Mil. 4, 3, 33.—In jest: sine bona gratia abire, of things cast away, Plaut Truc. 2, 7, 15.—
    (β).
    Pleon., in the phrase bonam gratiam habere, = gratiam habere, to thank (v. B. 2. k.), Plaut. Rud. 2, 5, 32; id. Bacch. 4, 8, 99.—
    8.
    Bona pars.
    (α).
    The well-disposed part of a body of persons:

    ut plerumque fit, major pars (i. e. of the senate) meliorem vicit,

    Liv. 21, 4, 1:

    pars melior senatus ad meliora responsa trahere,

    id. 7, 21, 6.—
    (β).
    The good party, i. e. the optimates (gen. in plur.):

    civem bonarum partium,

    Cic. Sest. 32, 77:

    (fuit) meliorum partium aliquando,

    id. Cael. 6, 13:

    qui sibi gratiam melioris partis velit quaesitam,

    Liv. 2, 44, 3.—Paronom.: (Roscius) semper partium in re publica tam quam in scaena optimarum, i. e. party and part in a drama, Cic. Sest. 56, 120.—
    (γ).
    Of things or persons, a considerable part (cf. a good deal):

    bonam partem ad te adtulit,

    Ter. Eun. 1, 2, 43:

    bonam partem sermonis in hunc diem esse dilatam,

    Cic. Or. 2, 3, 14:

    bonam magnamque partem exercitus,

    Val. Max. 5, 2, ext. 4:

    bona pars noctium,

    Quint. 12, 11, 19:

    bona pars hominum,

    Hor. S. 1, 1, 61:

    meae vocis... bona pars,

    id. C. 4, 2, 46; so id. A. P. 297; Ov. P. 1, 8, 74:

    melior pars diei,

    Verg. A. 9, 156.—
    (δ).
    Rarely, and mostly eccl. Lat.: optima pars, the best part or lot:

    nostri melior pars animus est,

    Sen. Q. N. 1, prooem. § 14; cf.:

    quae pars optima est in homine,

    best, most valuable, Cic. Tusc. 5, 23, 67:

    major pars aetatis, certe melior reipublicae data sit,

    Sen. Brev. Vit. 18, 1:

    Maria optimam partem elegit, quae non auferetur ab ea,

    Vulg. Luc. 10, 42.—
    (ε).
    Adverb.:

    bonam partem = ex magna parte,

    Lucr. 6, 1249.—
    (ζ).
    Aliquem in optimam partem cognoscere, to know somebody from his most favorable side, Cic. Off. 2, 13, 46: aliquid in optimam partem accipere, to take something in good part, interpret it most favorably:

    Caesar mihi ignoscit quod non venerim, seseque in optimam partem id accipere dicit,

    id. Att. 10, 3 a, 2; id. ad Brut. 1, 2, 3:

    quaeso ut hoc in bonam partem accipias,

    id. Rosc. Am. 16, 45.—
    9.
    Dies bonus or bona.
    (α).
    A day of good omen, a fortunate day (= dies laetus, faustus):

    tum tu igitur die bono, Aphrodisiis, addice, etc.,

    Plaut. Poen. 2, 49:

    nunc dicenda bona sunt bona verba die,

    Ov. F. 1, 72.—
    (β).
    A beautiful, serene day, Sen. Vit. Beat. 22, 3.—
    10.
    Bonus mos.
    (α).
    Boni mores, referring to individuals, good, decent, moral habits:

    nihil est amabilius quam morum similitudo bonorum,

    Cic. Off. 1, 17, 56:

    nam hic nimium morbus mores invasit bonos,

    Plaut. Trin. 1, 1, 6:

    domi militiaeque boni mores colebantur,

    Sall. C. 9, 1:

    propter ejus suavissimos et optimos mores,

    Cic. Phil. 3, 5, 13:

    cum per tot annos matronae optimis moribus vixerint,

    Liv. 34, 6, 9:

    mores meliores,

    Plaut. Aul. 3, 5, 18.—
    (β).
    Bonus mos or boni mores, in the abstract, morality, the laws, rules of morality: ei vos morigerari mos bonu'st, it is a rule of morality that you should, etc., Plaut. Capt. 2, 1, 4:

    ex optimo more et sanctissima disciplina,

    Cic. Phil. 2, 28, 69:

    neglegentia boni moris,

    Sen. Ep. 97, 1.—Jurid. t. t.:

    conventio, mandatum contra bonos mores,

    in conflict with morality, Quint. 3, 1, 57; Dig. 16, 3, 1, § 7; Gai. Inst. 3, 157 et saep. —
    11.
    Adverbial phrases.
    a.
    Bono animo esse, or bonum animum habere.
    (α).
    To be of good cheer or courage:

    bono animo es! Liberabit ille te homo,

    Plaut. Merc 3, 1, 33; so id. Aul. 4, 10, 61; id. Mil. 4, 8, 32; id. Rud. 3, 3, 17; Ter. Eun. 1, 2, 4; id. Heaut. 4, 6, 18; id. Ad. 2, 4, 20; 3, 5, 1; 4, 2, 4; 4, 5, 62; id. Phorm. 5, 8, 72:

    animo bono es,

    Plaut. Ps. 1, 3, 103; id. Am. 2, 2, 48; 5, 2, 1:

    bono animo es, inquit Scrofa, et fiscinam expedi,

    Varr. R. R. 1, 26:

    bono animo sint et tui et mei familiares,

    Cic. Fam. 6, 18, 1; 6, 10, 29:

    bono animo esse jubere eam consul,

    Liv. 39, 13, 7:

    habe modo bonum animum,

    Plaut. Capt. 1, 2, 58; so id. Am. 1, 3, 47; id. Truc. 2, 6, 44; id. Aul. 2, 2, 15:

    habe animum bonum,

    id. Cas. 2, 6, 35; id. Ep. 2, 2, 1; 4, 2, 31:

    bonum animum habe,

    Liv. 45, 8, 5:

    clamor ortus ut bonum animum haberet,

    id. 8, 32, 1; so Sen. Ep. 87, 38.—
    (β).
    Bono animo esse, or facere aliquid, to be of a good or friendly disposition, or to do with good, honest intentions:

    audire jubet vos imperator histricus, bonoque ut animo sedeant in subselliis qui, etc.,

    Plaut. Poen. prol. 5: sunt enim (consules) [p. 246] optimo animo, summo consilio, of the best disposition, Cic. Phil. 3, 1, 2:

    bono te animo tum populus Romanus... dicere existimavit ea quae sentiebatis, sed, etc.,

    id. Imp. Pomp. 19, 56:

    quod nondum bono animo in populum Romanum viderentur,

    Caes. B. G. 1, 6; Quint. 7, 4, 15.—
    (γ).
    Bonus animus, good temper, patience:

    bonus animus in mala re dimidium mali est,

    Plaut. Ps. 1, 5, 37:

    vos etiam hoc animo meliore feratis,

    Ov. M. 9, 433.—
    b.
    Bono modo.
    (α).
    = placide, with composure, moderation:

    si quis quid deliquerit, pro noxa bono modo vindicet,

    Cato, R. R. 5:

    haec tibi tam sunt defendenda quam moenia, mihi autem bono modo, tantum quantum videbitur,

    Cic. Ac. 2, 44, 137.—
    (β).
    In a decent manner:

    neu quisquam prohibeto filium quin amet... quod bono fiat modo,

    Plaut. Merc. 5, 4, 62. —
    c.
    Jure optimo or optimo jure, with good, perfect right:

    te ipse jure optumo incuses licet,

    Plaut. Most. 3, 2, 23; id. Rud. 2, 6, 53:

    ut jure optimo me deserere posses,

    Cic. Fam. 3, 8, 6; Sen. Ot. Sap. 2 (29), 2.—With pass. or intr. verb, deservedly:

    ne jure optimo irrideamur,

    Cic. Off. 1, 31, 111; cf. id. ib. 1, 42, 151; id. Marcell. 1, 4;

    similarly, optimo judicio,

    Val. Max. 2, 9, 2.
    II.
    As subst.
    A.
    bŏnus, boni, m.; of persons.
    1.
    In sing. or plur. orig. = bonus vir, boni viri; v. I. A. 1. a. b, supra, a morally good man.
    (α).
    Plur.:

    bonis quod bene fit haud perit,

    Plaut. Rud. 4, 3, 2; id. Capt. 2, 2, 108; id. Trin. 2, 1, 55; id. Pers. 4, 5, 2:

    melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto,

    Cic. Off. 2, 20, 71:

    verum esse ut bonos boni diligant, quamobrem... bonis inter bonos quasi necessariam (esse) benevolentiam,

    id. Lael. 14, 50:

    diverso itinere malos a bonis loca taetra... habere,

    Sall. C. 52, 13; 7, 2; 52, 22:

    oderunt peccare boni virtutis amore,

    Hor. Ep. 1, 16, 52:

    tam bonis quam malis conduntur urbes,

    Sen. Ben. 4, 28, 4; so id. Vit. Beat. 15, 6; Quint. 9, 2, 76.—Rarely bŏnae, arum, f., good women:

    quia omnes bonos bonasque adcurare addecet, etc.,

    Plaut. Trin. 1, 2, 41.—
    (β).
    Sing.:

    malus bonum malum esse volt ut sit sui similis,

    Plaut. Trin. 2, 2, 8:

    nec enim cuique bono mali quidquam evenire potest,

    Cic. Tusc. 1, 41, 99; cf.:

    qui meliorem audax vocet in jus,

    Hor. S. 2, 5, 29.—
    2.
    Bonus, a man of honor.
    (α).
    A brave man:

    pro qua (patria) quis bonus dubitet mortem oppetere si ei sit profuturus?

    Cic. Off. 1, 17, 57:

    libertatem quam nemo bonus nisi cum anima simul amittat,

    Sall. C. 33, 5:

    fortes creantur fortibus et bonis,

    Hor. C. 4, 4, 29 (opp. ignavi):

    fama impari boni atque ignavi erant,

    Sall. J. 57, 6; 53, 8; id. C. 11, 2. —
    (β).
    A gentleman:

    quis enim umquam, qui paululum modo bonorum consuetudinem nosset, litteras ad se ab amico missas... in medium protulit?

    Cic. Phil. 2, 4, 7.—
    3.
    Boni, the better (i. e. higher) classes of society.
    (α).
    In gen. (of political sentiments, = optimates, opp. populares, seditiosi, perditi cives, etc.;

    so usu. in Cic.): meam causam omnes boni proprie enixeque susceperant,

    Cic. Sest. 16, 38:

    audaces homines et perditi nutu impelluntur... boni, nescio quomodo, tardiores sunt, etc.,

    id. ib. 47, 100:

    ego Kal. Jan. senatum et bonos omnes legis agrariae... metu liberavi,

    id. Pis. 2, 4:

    etenim omnes boni, quantum in ipsis fuit, Caesarem occiderunt,

    id. Phil. 2, 13, 29; id. Fam. 5, 2, 8; 5, 21, 2; id. Sest. 2, 5; 16, 36; 48, 103; id. Planc. 35, 86; id. Mil. 2, 5; id. Off. 2. 12, 43:

    maledictis increpat omnes bonos,

    Sall. C. 21, 4; 19, 2; 33, 3; Hirt. B. G. 8, 22; so,

    optimi,

    Cic. Leg. 3, 17, 37; and, ironically, boni identified with the rich:

    bonorum, id est lautorum et locupletum,

    id. Att. 8, 1, 3.—
    (β).
    Without reference to political views;

    opp. vulgus (rare): nihil ego istos moror fatuos mores quibus boni dedecorant se,

    Plaut. Trin. 2, 2, 22:

    semper in civitate quibus opes nullae sunt bonis invident,

    Sall. C. 37, 3:

    elatus est sine ulla pompa funeris, comitantibus omnibus bonis, maxima vulgi frequentia,

    Nep. Att. 22, 2.—So, mĕlĭōres, um, m., one ' s betters:

    ut quaestui habeant male loqui melioribus,

    Plaut. Poen. 3, 3, 13:

    da locum melioribus,

    Ter. Phorm. 3, 2, 37.—
    4.
    Boni, bone, in addresses, as an expression of courtesy, Hor. S. 2, 2, 1; 2, 6, 51; 2, 6, 95; id. Ep. 2, 2, 37; ironice, id. S. 2, 3, 31.—
    5.
    Optimus quisque = quivis bonus, omnes boni.
    (α).
    Referring to morality:

    esse aliquid natura pulcrum quod optimus quisque sequeretur,

    every good man, Cic. Sen. 13, 43:

    qui ita se gerebant ut sua consilia optimo cuique probarent, optimates habebantur,

    id. Sest. 45, 96; id. Off. 1, 43, 154; id. Fin. 1, 7, 24; id. Sest. 54, 115; and = even the best:

    quare deus optimum quemque mala valetudine adficit?

    Sen. Prov. 4, 8.—
    (β).
    Of the educated classes:

    adhibenda est quaedam reverentia adversus homines, et optimi cujusque et reliquorum,

    Cic. Off. 1, 28, 99; cf. id. ib. 1, 25, 85:

    Catilina plerisque consularibus, praeterea optumo cuique, litteras mittit,

    Sall. C. 34, 2:

    optimo cuique infesta libertas,

    Sen. Ot. Sap. 8, 2 (32 fin.).—
    (γ).
    Honorable, brave:

    optumus quisque cadere et sauciari, ceteris metus augeri,

    Sall. J. 92, 8.—
    (δ).
    In gen., excellent:

    optimus quisque facere quam dicere... malebat,

    Sall. C. 8, 5.—
    (ε).
    Distributively:

    ita imperium semper ad optumum quemque a minus bono transfertur,

    to the best man in each instance, Sall. C. 2, 6.—
    (ζ).
    Referring to another superlative ( = quo quisque melior eo magis, etc.):

    hic aditus laudis qui semper optimo cuique maxime patuit,

    Cic. Imp. Pomp. 1, 1; so id. Lael. 4, 14; id. Inv. 2, 11, 36; Sen. Vit. Beat. 18, 1.—
    (η).
    Attributively, with a noun:

    optimam quamque causam,

    Cic. Sest. 43, 93:

    optima quaeque dies,

    Verg. G. 3, 66.
    2.
    bŏnum, i, n., plur. bona; mĕlĭus, ōris, n.; optĭmum, i, n. (v. infra); of things in gen.
    1.
    Bonum, or plur. bona, a good, or goods in a moral and metaphysical sense, a moral good, a blessing: sunt autem hae de finibus defensae sententiae: nihil bonum nisi honestum, ut Stoici; nihil bonum nisi voluptatem, ut Epicurus;

    nihil bonum nisi vacuitatem doloris, ut Hieronymus... tria genera bonorum, maxima animi, secunda corporis, externa tertia, ut Peripatetici, etc.,

    Cic. Tusc. 5, 30, 84 sq.:

    quid est igitur bonum? Si quid recte fit et honeste et cum virtute, id bene fieri vere dicitur, et quod rectum et honestum et cum virtute est, id solum opinor bonum,

    id. Par. 1, 1, 9:

    ut quis intellegat, quid sit illud simplex et verum bonum quod non possit ab honestate sejungi,

    id. Ac. 1, 2, 7:

    non-est igitur voluptas bonum,

    id. Fin. 1, 11, 39: finis bonorum et malorum (telos agathôn) = summa bona et mala:

    sunt nonnullae disciplinae quae, propositis bonorum et malorum finibus, officium omne pervertant. Nam qui summum bonum sic instituit ut, etc.,

    id. Off. 1, 2, 5; cf. id. Par. 1, 3, 14; id. Ac. 2, 9, 29; 2, 36, 114; 2, 42, 129; id. Fin. 1, 9, 29; 1, 12, 42; id. Tusc. 4, 31, 66; Sen. Vit. Beat. 24, 5; id. Ep. 117, 1 et saep.—
    2.
    Bonum, what is valuable, beneficial, estimable, favorable, pleasant, physically or mentally:

    quoi boni Tantum adfero quantum ipsus a diis optat,

    Plaut. Capt. 4, 1, 9:

    multa bona vobis volt facere,

    will do you much good, id. Poen. 5, 4, 60; id. Am. prol. 43, 49; id. Pers. 4, 8, 4; 2, 3, 14; id. Cas. 2, 8, 32:

    tum demum nostra intellegemus bona quom ea amisimus,

    id. Capt. 1, 2, 33:

    multa tibi di dent bona,

    id. Poen. 1, 1, 80; cf. id. ib. 3, 3, 54; 3, 3, 74; id. Mil. 3, 1, 120; id. Men. 3, 3, 34; id. Pers. 4, 3, 23; id. Truc. 1, 2, 23; id. Merc. 1, 2, 40; id. Most. 1, 1, 47:

    omnia Bona dicere,

    to speak in the highest terms of one, Ter. And. 1, 1, 70:

    sed ne vivus quidem bono caret, si eo non indiget,

    Cic. Tusc. 1, 36, 88:

    cum quaecumque bona Peripateticis, eadem Stoicis commoda viderentur,

    id. ib. 5, 41, 120:

    nihil enim boni nosti,

    nothing that is good for any thing, id. Phil. 2, 7, 16:

    mala pro bonis legere dementia est,

    Sen. Vit. Beat. 6, 1; Val. Max. 5, 3, ext. 3 fin.; Hor. S. 1, 2, 73:

    quia bonum sit valere,

    a good thing, Cic. Fin. 4, 23, 62 (cf. III. A. 5. infra):

    melius: quo quidem haud scio an... quidquam melius sit homini a dis immortalibus datum,

    id. Lael. 6, 20:

    meliora... Aristotelem de istis rebus scripsisse,

    id. Or. 1, 10, 43:

    optimum: difficillimum est formam exponere optimi,

    id. ib. 11, 36.— Here belongs the phrase boni consulere;

    v. consulo.—So after prepositions: in bonum vertere, v. under verto: in melius ire,

    to change for the better, Tac. A. 12, 68.—In the same sense: in melius aliquid referre, or reflectere ( poet.), Verg. A. 1, 281; 11, 426; 10, 632:

    ad melius transcurrere,

    to pass over to something better, Hor. S. 2, 2, 82.—
    3.
    Bonum or bona, prosperity:

    fortiter malum qui patitur, idem post patitur bonum,

    Plaut. As. 2, 2, 58:

    nulli est homini perpetuum bonum,

    id. Curc. 1, 3, 33:

    unā tecum bona, mala tolerabimus,

    Ter. Phorm. 3, 3, 23:

    quibus in bonis fuerint et nunc quibus in malis sint, ostenditur ( = in secundis, in adversis rebus),

    Cic. Inv. 1, 55, 107.—
    4.
    Good qualities, gifts:

    omnia adsunt bona, quem penes'st virtus,

    Plaut. Am. 2, 2, 30:

    magnis illi et divinis bonis hanc licentiam adsequebantur,

    Cic. Off. 1, 41, 148:

    nisi qui se suā gravitate et castimoniā... tum etiam naturali quodam bono defenderet, etc.,

    id. Cael. 5, 11:

    hunc meā sententiā divinis quibusdam bonis instructum atque ornatum puto,

    id. ib. 17, 39:

    non intellego quod bonum cuiquam sit apud tales viros profuturum,

    id. Balb. 28, 63:

    gaude isto tuo tam excellenti bono,

    id. Marcell. 6, 19; so id. Imp. Pomp. 16, 49.—
    5.
    Advantage, benefit:

    si plus adipiscare, re explicatā, boni, quam addubitatā mali,

    Cic. Off. 1, 24, 83:

    saepe cogitavi bonine an mali plus adtulerit... eloquentiae studium,

    id. Inv. 1, 1, 1; 2, 35, 106; id. Off. 2, 2, 5; id. Sest. 10, 24:

    maximum bonum in celeritate ponebat,

    Sall. C. 43, 4; so, bono publico (abl.), for the public good:

    hoc ita si fit, publico fiat bono,

    Plaut. Trin. 1, 2, 183; Liv. 2, 44, 3; Dig. 41, 3, 1.—
    6.
    With aequum, what is fair and good, the fair ( thing), fairness, equity:

    si bonum aequomque oras,

    Plaut. Most. 3, 1, 149; so id. Pers. 3, 1, 71; id. Rud. 1, 2, 94; id. Men. 4, 2, 11:

    si tu aliquam partem aequi bonique dixeris,

    Ter. Phorm. 4, 3, 32; id. Heaut. 4, 1, 29; id. Ad. 1, 1, 39:

    a quo vivo nec praesens nec absens quidquam aequi bonique impetravit,

    Cic. Phil. 2, 37, 94.—Hence, aequo et bono, or ex aequo et bono, in ( with) fairness, in equity, Ter. Ad. 5, 9, 30; Auct. Her. 2, 10, 14; 2, 12, 18; 2, 13, 20; Gai. Inst. 3, 137: aequi bonique, as gen. of value, with facere:

    istuc, Chreme, Aequi bonique facio,

    I place a fair and proper value on it, Ter. Heaut. 4, 5, 40.—
    7.
    Bona, one ' s property, fortunes, almost always denoting the whole of one's possessions.
    a.
    In gen.:

    paterna oportet reddi filio bona,

    Plaut. Poen. 5, 2, 120:

    bona sua med habiturum omnia,

    id. Truc. 2, 4, 49; cf. id. ib. 2, 7, 6; 4, 2, 29; id. Rud. 2, 6, 22; id. Most. 1, 3, 77; id. Trin. 4, 4, 3; Ter. Eun. 2, 2, 4:

    bona mea diripiebantur atque ad consulem deferebantur,

    Cic. Sest. 24, 54:

    cum de capite, civis et de bonis proscriptio ferretur,

    id. ib. 30, 65:

    bona, fortunas, possessiones omnium,

    id. Caecin. 13, 38:

    at mulctantur bonis exsules,

    id. Tusc. 5, 37, 106; id. Off. 2, 23, 81; id. Par. 1, 1, 7; id. Sest. 19, 42; 43, 94; 52, 111; id. Phil. 2, 26, 64; Caes. B. G. 7, 3; Liv. 2, 3, 5; 2, 5, 5; 4, 15, 8; Tac. A. 2, 48; Quint. 6, 1, 19 et saep.—
    b.
    Bonorum possessio, the possession of one ' s property by another.
    (α).
    Bonorum possessio in consequence of bonorum cessio, i. e. an assignment of one ' s property for the benefit of creditors, Dig. 42, tit. 3.—
    (β).
    Bonorum possessio granted by the prætor against a contumacious or insolvent debtor (in bona mittere, in bona ire jubere, bona possidere jubere, etc.); cf. Dig. 42, tit. 4:

    postulat a Burrieno Naevius ut ex edicto bona possidere liceat,

    Cic. Quint. 6, 25, and the whole of c. 8:

    edixit... neu quis militis... bona possideret aut venderet,

    Liv. 2, 24, 6:

    bona proscribere,

    to offer the property thus transferred for sale, Cic. Quint. 6, 25.—
    (γ).
    Chiefly referring to the property of a defunct person (hereditas), where the prætor, till the heir had proved his right, granted a bonorum possessio secundum tabulas or contra tabulas, Dig. 37, tit. 4; 37, tit. 11.—
    c.
    In bonis esse;

    with reference to the older civil law, which distinguished between civil property (habere rem ex jure Quiritium) and natural property (rem in bonis habere, res in bonis est),

    Gai. Inst. 2, 40, 41; Dig. 40, 12, 38, § 2; 37, 6, 2, § 1; 37, 6, 3, § 2; ib. Fragm. 1, 16; Gai. Inst. 1, 22; 1, 35; 1, 222; 1, 167; Dig. 1, 8, 1; 27, 10, 10:

    neque bonorum possessorum, neque... res pleno jure fiunt, sed in bonis efficiuntur,

    ib. Fragm. 3, 80.—Hence, nullam omnino arbitrabamur de eā hereditate controversiam eum habiturum, et est hodie in bonis, i. e. [p. 247] the bonorum possessio has been granted to him, which did not give full ownership, but effected only that the hereditas was in bonis. Cic. Fam. 13, 30, 1.
    III.
    Predicative use.
    A.
    With nouns or pronouns as subjects.
    1.
    Bonum esse, to be morally good, honest:

    nunc mihi bonae necessum est esse ingratiis, Quamquam esse nolo,

    Plaut. Cist. 2, 3, 82:

    bonam ego quam beatam me esse nimio dici mavolo,

    id. Poen. 1, 2, 93; so id. Capt. 2, 1, 44; id. Men. 4, 2, 6; id. Rud. prol. 29:

    itaque viros fortes magnanimos eosdem, bonos et simplices... esse volumus,

    Cic. Off. 1, 19, 63; cf. id. ib. 3, 21, 84; id. Att. 15, 6, 1:

    Cato esse quam videri bonus malebat,

    Sall. C. 54, 5:

    ut politiora, non ut meliora fiant ingenia,

    Val. Max. 5, 4, ext. 5 fin.
    2.
    To be beneficial, prosperous, advantageous, valuable, favorable, serviceable, correct, with reference to both persons and things as subjects, and in regard to physical and mental relations:

    jam istuc non bonumst,

    Plaut. Merc. 2, 2, 29; Cato, R. R. 157:

    oleum viridius et melius fiet,

    id. ib. 3:

    vinum ut alvum bonam faciat,

    to correct the bowels, id. ib. 156:

    quid est homini salute melius?

    Plaut. As. 3, 3, 127:

    non optuma haec sunt, verum meliora quam deterruma,

    id. Trin. 2, 3, 1:

    quid est quod huc possit quod melius sit accedere?

    Cic. Fin. 1, 12, 41; 1, 18, 57; id. Tusc. 1, 41, 99:

    in quo (vestitu), sicut in plerisque rebus, mediocritas optima est,

    id. Off. 1, 36, 130; 2, 17, 59; id. Inv. 1, 31, 51; id. Or. 2, 6; 11, 36:

    meliorem tamen militem... in futura proelia id certamen fecit,

    Liv. 2, 51, 3:

    parvus ut est cygni melior canor, ille gruum quam Clamor,

    Lucr. 4, 181; 4, 191:

    si meliora dies, ut vina, poemata reddit,

    Hor. Ep. 2, 1, 34.—So in the optative formula:

    quod bonum, faustum, felixque sit,

    Liv. 1, 28, 7; 1, 17, 10; 39, 15, 1; 3, 54;

    3, 34.—Also, quod bonum atque fortunatum mihi sit,

    Plaut. Cas. 2, 6, 50;

    and with a noun as subject: ut nobis haec habitatio Bona, fausta, felix, fortunataque evenat,

    Plaut. Trin. 1, 2, 3.—
    3.
    To be kind:

    bonus cum probis'st (erus), malus cum malis,

    Plaut. Most. 4, 1, 22:

    hic si vellet bonus ac benignus Esse,

    Hor. S. 1, 2, 52.—
    4.
    With reference to the gods:

    ecastor ambae (Fortuna et Salus sunt bonae,

    Plaut. As. 3, 3, 129:

    Palladis aut oculos ausa negare bonos (esse),

    Prop. 3, 24, 12 (2, 28, 12).—
    B.
    Impers.
    1.
    Bonum est (very rare for the class. bene est; v. bene).
    (α).
    Without a subject:

    bonum sit!

    may it be fortunate, favorable! Verg. E. 8, 106.—
    (β).
    With subject inf.:

    nam et stulte facere, et stulte fabularier in aetate haud bonum est,

    Plaut. Trin. 2, 4, 61:

    bonum est pauxillum amare, insane non bonum est,

    id. Curc. 1, 3,20.—
    2.
    Melius est.
    (α).
    With subject inf.:

    melius sanam est mentem sumere,

    Plaut. Men. 5, 2, 51:

    nihil sentire est melius quam tam prava sentire,

    Cic. Ac. 2, 40, 125; cf. id. Fin. 1, 19, 62; id. Off. 1, 43, 156; so,

    melius fuit, fuisset, or fuerat,

    it would have been better, id. N. D. 3, 33; id. Sen. 23, 82; id. Off. 3, 25, 94:

    proinde quiesse erit melius,

    Liv. 3, 48, 3; 3, 41, 3; Verg. A. 11, 303.—
    (β).
    With subject inf.-clause:

    meliu'st te quae sunt mandata tibi praevortier,

    Plaut. Merc. 2, 3, 125; id. Men. 5, 9, 32.—
    (γ).
    With ut-clause:

    quid melius quam ut hinc intro abeam et me suspendam clanculum,

    Plaut. Rud. 4, 4, 145; so id. Ps. 4, 7, 18.—
    (δ).
    With subjectclause in the subjunctive:

    nunc quid mihi meliu'st quam ilico hic opperiar erum,

    Plaut. Rud. 2, 2, 22.—
    3.
    Optimum est.
    (α).
    With subject inf.:

    optimum visum est, captivos quam primum deportare,

    Liv. 23, 34, 8:

    si quis dicit optimum esse navigare,

    Sen. Ot. Sap. 8, 4 (32 fin.); so, optimum fuit, it would have been better, and optimum erat, it would be better, Quint. 6, prooem. 3; 11, 2, 33; Hor. S. 2, 1, 7.—
    (β).
    With inf.-clause:

    constituerunt optimum esse, domum suam quemque reverti,

    Caes. B. G. 2, 10: optimum visum est, in fluctuantem aciem tradi equos, etc., Liv 6, 24, 10; 22, 27, 6.—
    (γ).
    With ut and subj:

    hoc vero optimum, ut is qui, etc., id ultimum bonorum, id ipsum quid et quale sit nesciat,

    Cic. Fin. 2, 3, 6.—
    (δ).
    With quod:

    illa vero optima (sunt) quod cum Haluntium venisset Archagathum vocari jussit,

    Cic. Verr. 2, 4, 23, § 51:

    optimum vero (est) quod dictaturae nomen in perpetuum de re publica sustulisti,

    id. Phil. 2, 36, 91.—
    (ε).
    With second sup., in the phrase optumum factu est (where factu is redundant):

    sed hoc mihi optumum factu arbitror,

    Plaut. Stich. 1, 2, 16:

    optimum factu esse duxerant frumento... nostros prohibere,

    Caes. B. G. 4, 30:

    optumum factu credens exercitum augere,

    Sall. C. 32, 1 (Kritz, factum); 57, 5 (Kritz, factum).
    IV.
    Ellipt. use: di meliora, i. e. dent or velint, i. e. let the gods grant better things than what you say, etc.; God forbid! in full:

    di melius duint,

    Ter. Phorm. 5, 9, 16:

    di meliora velint!

    Ov. M. 7, 37.—Ellipt.:

    di meliora! inquit,

    Cic. Sen. 14, 47:

    id ubi mulier audivit, perturbata, dii meliora inquit, etc.,

    Liv. 39, 10, 2; 9, 9, 6; Verg. G. 3, 513;

    similarly, di melius, i. e. fecerunt,

    Val. Max. 6, 1, ext. 3.
    V.
    With object expressed,
    1.
    By dat.
    (α).
    = good, useful, beneficial for:

    ambula, id lieni optumum est,

    Plaut. Curc. 2, 1, 25:

    quia vobis eadem quae mihi bona malaque esse intellexi,

    Sall. C. 20, 3:

    bona bello Cornus, jaculis, etc.,

    Verg. G. 2, 447.—
    (β).
    = benignus or propitius, kind to:

    vicinis bonus esto,

    Cato, R. R. 4:

    bene merenti mala es, male merenti bona es,

    Plaut. As. 1, 2, 3:

    vos o mihi Manes, Este boni,

    Verg. A. 12, 647.—
    (γ).
    = idoneus, fit for, adapted to:

    qui locus vino optimus dicetur esse,

    Cato, R. R. 6:

    tum erit ei rei optumum tempus,

    id. ib. 26:

    terra cui putre solum, Optima frumentis,

    Verg. G. 2, 205; 2, 319; 1, 286.—
    (δ).
    With sum and dat., in the phrase alicui bono est, it is of service to one, profits him:

    accusant in quibus occidi patrem Sex. Roscii bono fuit,

    Cic. Rosc. Am. 5, 13:

    bono fuisse Romanis adventum eorum constabat,

    Liv. 7, 12, 4.—Hence, with rel. dat.: cui bono (est), for whose advantage it is:

    quod si quis usurpet illud Cassianum cui bono fuerit, etc.,

    Cic. Phil. 2, 14, 35:

    cui bono fuisset,

    id. Rosc. Am. 30, 84; id. Mil. 12, 32 Ascon. ad loc.; cf.

    ellipt. form cui bono?

    Prisc. p. 1208 P.—
    (ε).
    With dat. gerund:

    ager oleto conserundo qui in Favonium spectavit, aliis bonus nullus erit,

    Cato, R. R. 6; Varr. R. R. 1, 24:

    (mons) quia pecori bonus alendo erat,

    Liv. 29, 31; 9, 10.—
    2.
    By ad and acc.:

    refert et ad quam rem bona aut non bona sit,

    Varr. R. R. 1, 91:

    occasio quaeritur idoneane fuerit ad rem adoriendam, an alia melior,

    Auct. Her. 2, 4, 7:

    non campos modo militi Romano ad proelium bonos, etc.,

    Tac. A. 2, 14.

    Lewis & Short latin dictionary > meliores

  • 64 nam

    nam, conj. [ acc. sing. fem. of pronom. stem na-; cf.: egô-nê, tu-nê; Lat. ne, nae; masc. num; cf.: tum, tam; quom, quam].
    I.
    To introduce a confirmation or explanation, for (always in prose beginning the sentence; cf.: enim, etenim, and v. infra C.).
    A.
    Introducing an explanation or fuller statement of something already said.
    1.
    In gen.:

    is pagus appellabatur Tigurinus. Nam omnis civitas Helvetia in quattuor pagos divisa est,

    Caes. B. G. 1, 12, 4:

    quibus rebus auditis... suas quoque copias in tres partes distribuerunt. Nam praesidio e regione castrorum relicto... reliquas copias, etc.,

    id. ib. 7, 61, 5: neque solum colent inter se ac diligent, sed etiam verebuntur. Nam maximum ornamentum amicitiae tollit, qui ex eā tollit verecundiam, Cic. [p. 1185] Lael. 22, 82; id. Part. Or. 11, 38; id. Or. 43, 147; cf.:

    pandite atque aperite propere januam hanc Orci, opsecro. Nam equidem haut aliter esse duco,

    Plaut. Bacch. 3, 1, 2. —
    2.
    Esp.
    (α).
    To introduce an explanatory parenthetical clause:

    omni ratione colenda justitia est, tum ipsa per sese (nam aliter justitia non esset), tum, etc.,

    Cic. Off. 2, 12, 42:

    et in insulā quae est in Fibreno —nam hoc, opinor, illi alteri flumini nomen est—sermoni reliquo demus operam sedentes,

    id. Leg. 2, 1, 1:

    tamen is ad id locorum talis vir (nam postea ambitione praeceps datus est), consulatum adpetere non audebat,

    Sall. J. 63, 6; Sen. Ep. 40, 9.—
    (β).
    To resume the course of thought after a parenthetical interruption:

    hic vero simul... atque me mare transisse cognovit (audi, audi, atque attende...), nam simul ac me Dyrrachium attigisse audivit, etc.,

    Cic. Planc. 41, 98:

    duplex inde Hannibali gaudium fuit (neque enim quidquam eorum, quae apud hostes agerentur, eum fallebat): nam et liberam Minucii temeritatem se suo modo capturum, et sollertiae Fabii dimidium virium decessisse,

    Liv. 22, 28, 1.—
    (γ).
    To introduce an example, or several examples, illustrating a general statement, for example, for instance:

    sed vivo Catone minores natu multi uno tempore oratores floruerunt. Nam et A. Albinus... et litteratus et disertus fuit. Nam Q. Metellus... in primis est habitus eloquens,

    Cic. Brut. 21, 81:

    quin etiam easdem causas ut quisque egerit utile erit scire. Nam de domo Ciceronis dixit Calidius, et pro Milone orationem Brutus exercitationis gratiā scripsit,

    Quint. 10, 1, 23; 8, 6, 38; Prop. 3 (4), 1, 23.—
    B.
    Introducing a ground or reason for a fact, command, or principle.
    1.
    In gen.:

    quamobrem, Quirites, celebratote illos dies cum conjugibus ac liberis vestris: nam multi saepe honores dīs immortalibus justi habiti sunt, sed profecto justiores numquam,

    Cic. Cat. 3, 10, 23: vires vitaque corpus meum nunc deserit omne: nam me visus homo pulcher, etc., Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40:

    qui... dilectum habere noluerit. Nam sociorum auxilia aut ita imbecilla sunt, ut non multum nos juvare possint, etc.,

    Cic. Fam. 15, 1, 11.—
    2.
    Esp., introducing the speaker's reason for a particular form of statement, etc.:

    Phoenices alias urbes in orā maritumā condidere... nam de Carthagine silere melius puto quam parum dicere,

    Sall. J. 19, 1; cf.

    Mercuri (nam te docilis magistro Movit Amphion lapides canendo), etc.,

    Hor. C. 3, 11, 1;

    so in a question: una domus erat, idem victus isque communis... nam quid ego de studiis dicam cognoscendi semper aliquid, etc.,

    Cic. Lael. 27, 104:

    nam quid ego de cotidiano sermone querimoniāque populi Romani loquar?

    id. Verr. 2, 1, 49, § 129.—
    3.
    Loosely, introducing the speaker's reason for saying what precedes: nam ego ad Menaechmum nunc eo ( I have said this), for, etc., Plaut. Men. 1, 1, 20; id. Trin. 1, 1, 3 Brix ad loc.—So esp. after a general remark, introducing its illustration in the case in hand, Plaut. Truc. 1, 1, 58 Spengel ad loc.; id. Most. 5, 1, 3; id. Mil. 2, 1, 17.—
    4.
    In a still looser connection, introducing a particular fact or argument in support of what precedes, but, now, certainly:

    L. Sisennae omnis facultas ex historiā ipsius perspici potest, quae cum facile vincat superiores, tum indicat quantum absit a summo... Nam Q. Hortensii admodum adulescentis ingenium simul aspectum et probatum est,

    Cic. Brut. 64, 228; 43, 161; id. Div. 2, 31, 66; 2, 32, 68:

    at prooemium aliquando et narrationem dicit malus homo et argumenta sic, ut nihil sit in his requirendum. Nam et latro pugnabit acriter, virtus tamen erit fortitudo,

    Quint. 2, 20, 10.—
    5.
    Ellipt., in reply to a question or remark, where the answer is implied, and nam introduces the reason for it; for assuredly, certainly:

    nos hunc Heracliensem, multis civitatibus expetitum... de nostrā civitate eiciemus? Nam si quis minorem gloriae fructum putat ex Graecis versibus percipi quam ex Latinis, vehementer errat,

    Cic. Arch. 10, 22 sq.:

    numquid ergo hic Lysimachus, felicitate quādam dentibus leonis elapsus, ob hoc cum ipse regnaret mitior fuit? Nam Telesphorum Rhodium amicum suum... in caveā velut novum animal aliquod... pavit,

    Sen. de Ira. 3, 17, 3; cf.: de eis rebus, inquit Crassus, quibus sciam poteroque. Tum ille:

    nam quod tu non poteris aut nescies, quis nostrum tam impudens est, qui se scire aut posse postulet?

    Cic. de Or. 1, 22, 101.—So with particles of asseveration: mehercule, hercule, edepol, etc.: tamen tibi a me nulla orta est injuria. Aes. Nam hercle etiam hoc restat, i. e. not yet; for that is to come hereafter, Ter. Ad. 2, 1, 36: sume, posce, prome quidvis: te facio cellarium. Er. Nam nisi hercle manticinatus probe ero, fusti pectito, Plaut. Capt. 4, 2, 115:

    dicunt ei fere nullam esse columnam, quae ad perpendiculum esse possit. Nam mehercule, inquit, sic agamus: columnae ad perpendiculum exigantur,

    Cic. Verr. 2, 1, 51, § 133.—
    C.
    The conjunction nam sometimes follows a word of the clause ( poet. and perh. not ante-Aug.; v. Lachm. ad Lucr. p. 246):

    prohibent nam cetera Parcae Scire,

    Verg. A. 3, 379:

    solam nam perfidus ille Te colere,

    id. ib. 4, 421; 10, 585;

    1, 444: olim nam quaerere amabam,

    Hor. S. 2, 3, 20; 41:

    ego nam videor mihi sanus,

    id. ib. 2, 3, 302:

    his nam plebecula plaudit,

    id. Ep. 2, 1, 186.
    II.
    In transitions.
    A.
    Introducing a new subject as of secondary importance; but now, on the other hand:

    nam quod rumores distulerunt malivoli, Multas contamināsse Graecas, dum facit Paucas Latinas: factum hic esse id non negat, Neque se pigere,

    Ter. Heaut. prol. 19:

    nam quod purgas eos, quos ego mihi scripsi invidisse, etc.,

    Cic. Att. 3, 15, 2:

    nam quod negas te dubitare quin magnā in offensā sim apud Pompeium hoc tempore, non video causam cur ita sit,

    id. ib. 9, 2, a, 2; id. Off. 2, 13, 47:

    nam auguralis libros ad commune utriusque nostrum otium serva,

    id. Fam. 3, 11, 4:

    nam Vestae nomen a Graecis est, i. e. though that of Janus, before named, is Latin,

    id. N. D. 2, 27, 67; id. Div. 2, 31, 66; 2, 32, 68; Quint. 1, 11, 7; 10, 1, 9.—
    B.
    Esp., in referring to a consideration too obvious to require discussion, for obviously, for it is certain, etc.:

    postremo hoc in pectus tuum demitte, numquam populum Romanum beneficiis victum esse: nam bello quid valeat, tute scis,

    Sall. J. 102, 11; Liv. 39, 26, 3; Cic. Tusc. 4, 23, 52; Tac. H. 4, 76.
    III.
    In interrogations, emphatically, expressing wonder or emotion in the questioner; cf. Gr. gar.
    A.
    With an interrogative.
    1.
    Beginning a sentence (anteclass. and poet.): perdidisti omnem operam? Ep. Nam quī perdidi? but how? but why? Plaut. Ep. 1, 2, 29:

    nam quem ego adspicio?

    id. Poen. 5, 3, 3: quid ego ago? Tr. Nam quid tu, malum, me rogitas quid agas? id. Most. 2, 1, 21:

    nam quae haec anus est exanimata a fratre quae egressa'st meo?

    Ter. Phorm. 5, 1, 5:

    nam quid ita?

    id. Eun. 5, 2, 58:

    nam quem? alium habui neminem,

    id. ib. 4, 4, 13:

    nam quam ob rem? (= quamnam),

    Plaut. Am. 2, 1, 2:

    nam quā me causā extrusisti ex aedibus?

    id. Aul. 1, 1, 5 et saep.:

    nam quis te, juvenum confidentissime, nostras Jussit adire domos?

    Verg. G. 4, 445 (but cf. Forbig. ad loc. and Kritz ad Sall. J. 19, 2):

    nam quae tam sera moratur Segnities?

    id. A. 2, 373:

    bellua multorum es capitum. Nam quid sequar aut quem?

    Hor. Ep. 1, 1, 76.—
    2.
    Joined as enclitic to an interrogative word:

    quinam homo hic ante aedīs nostras conqueritur?

    Plaut. Aul. 4, 9, 17:

    quidnam id est?

    id. Trin. 5, 2, 45:

    quisnam igitur tuebitur P. Scipionis memoriam mortui?

    Cic. Verr. 2, 4, 36, § 80:

    O di immortales, ubinam gentium sumus?

    id. Cat. 1, 4, 9; id. N. D. 1, 10, 24:

    sed Allobroges diu in incerto habuere quidnam consilii caperent,

    Sall. C. 41, 1.—For quianam, v. quia fin.
    3.
    Separated from the interrogative word:

    quid tibi ex filio nam, obsecro, aegre est?

    Plaut. Bacch. 5, 1, 27:

    quis ea'st nam optuma?

    id. Aul. 2, 1, 17; 3, 2, 3:

    quid cerussa opus nam?

    id. Most. 1, 3, 101:

    quis est nam ludus in undis?

    Verg. E. 9, 39.—
    4.
    With num:

    num tibi nam, amabo, janua est mordax mea?

    Plaut. Truc. 2, 4, 1:

    num quid nam tibi molestum est, gnate mi, si, etc.,

    id. As. 5, 1, 3; cf.:

    comicum est et Terentianum numquidnam, cum exemptis num et nam sufficere ad interrogationem potuisset quid,

    Donat. ad Ter. And. 1, 4, 8:

    num nam haec audivit,

    Ter. Heaut. 3, 2, 6:

    num quid nam de oratore ipso restat,

    Cic. Part. Or. 7, 26.—
    B.
    Without an interrogative word (very rare): scis nam tibi quae praecepi? Plaut. Pers. 3, 1, 51. (For fuller details, v. Hand, Turs. 4, pp. 1-22.)

    Lewis & Short latin dictionary > nam

  • 65 optimum

    bŏnus (old form dŭonus, Carm. Sall. ap. Varr. L. L. 7, § 26 Mull.; cf. Paul. ex Fest. p. 67 Mull.), a, um, adj. [for duonus, cf. bellum, bis, and cf. root dvi-; hence deidô, deos], good; comp. melior, us [cf. Gr. mala, mallon], better; sup. optimus ( optumus, ante-class. and often class.) [root opof ops, opes; cf. copia, apiscor], best.
    I.
    Attributively.
    A.
    As adjunct of nouns denoting persons.
    1.
    Vir bonus.
    (α).
    A man morally good (kalos kagathos):

    quoniam boni me viri pauperant, improbi alunt,

    Plaut. Poen. 5, 4, 60:

    omnibus virtutibus instructos et ornatos tum sapientes, tum viros bonos dicimus,

    Cic. Tusc. 5, 10, 28:

    ille vir bonus qui... intolerabili dolore lacerari potius quam aut officium prodat aut fidem,

    id. Ac. 2, 8, 23:

    sive vir bonus est is qui prodest quibus potest, nocet nemini, certe istum virum bonum non facile reperimus,

    id. Off. 3, 15, 64:

    qui se ita gerunt ut eorum probitas, fides, integritas, etc.... hos viros bonos... appellandos putemus,

    id. Lael. 5, 19:

    non intellegunt se de callido homine loqui, non de bono viro,

    id. Att. 7, 2, 4:

    ut quisque est vir optimus, ita difficillime esse alios improbos suspicatur,

    id. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:

    nec enim melior vir fuit Africano quisquam, nec clarior,

    id. Lael. 2, 6; id. Leg. 1, 14, 41; 1, 18, 48; id. Planc. 4, 9; id. Par. 3, 1, 21; id. Marcell. 6, 20; id. Fam. 7, 21; id. Off. 2, 16, 57.—
    (β).
    An honest man:

    justitia, ex qua viri boni nominantur,

    Cic. Off. 1, 7, 21; 1, 44, 155; 2, 11, 39; 2, 12, 42; 2, 20, 71;

    3, 12, 50: cum is sponsionem fecisset ni vir bonus esset,

    id. ib. 3, 19, 77:

    quoniam Demosthenes nec vir bonus esset, nec bene meritus de civitate,

    id. Opt. Gen. 7, 20; cf. id. Rosc. Am. 40, 116.—
    (γ).
    A man of good standing in the community:

    id viri boni arbitratu deducetur,

    Cato, R. R. 143; so id. ib. 149:

    tuam partem viri bono arbitratu... dari oportet,

    Dig. 17, 1, [p. 244] 35;

    37, 6, 2, § 2: quem voles virum bonum nominato,

    Cic. Verr. 2, 4, 25, § 55:

    vir bonus est... quo res sponsore, et quo causae teste tenentur,

    Hor. Ep. 1, 16, 40.—Hence, ironically of wealthy men:

    praetores jus dicunt, aediles ludos parant, viri boni usuras perscribunt,

    Cic. Att. 9, 12, 3.—
    (δ).
    Ironically of bad men:

    sed eccum lenonem Lycum, bonum virum,

    Plaut. Poen. 5, 5, 52; Ter. Eun. 5, 3, 9; 4, 3, 18; id. Ad. 3, 4, 30:

    expectabam quinam isti viri boni testes hujus manifesto deprehensi veneni dicerentur,

    Cic. Cael. 26, 63:

    nam socer ejus, vir multum bonus est,

    id. Agr. 3, 3, 13;

    so especially in addresses (mostly comic.): age tu, illuc procede, bone vir!

    Plaut. Capt. 5, 2, 1; id. Curc. 5, 2, 12; id. Ps. 4, 7, 48; id. Pers. 5, 2, 11; Ter. And. 3, 5, 10; 5, 2, 5; id. Ad. 4, 2, 17; id. Eun. 5, 2, 11:

    quid tu, vir optime? Ecquid habes quod dicas?

    Cic. Rosc. Am. 36, 104.—
    (ε).
    Sometimes boni viri = boni, in the sense of optimates (v. I. A. 3.):

    bonis viris quid juris reliquit tribunatus C. Gracchi?

    Cic. Leg. 3, 9, 20.—
    (ζ).
    As a conventional courtesy:

    homines optimi non intellegunt, etc.,

    Cic. Fin. 1, 7, 25:

    bone accusator,

    id. Rosc. Am. 21, 58:

    sic illum amicum vocasti, quomodo omnes candidatos bonos viros dicimus,

    gentlemen, Sen. Ep. 3, 1.—For bonus vir, a good husband, v. 3.; and for vir optimus, as a laudatory epithet, v. 5.—
    2.
    Boni homines (rare) = boni, better classes of society, v. II. A. 3:

    in foro infimo boni homines atque dites ambulant,

    Plaut. Curc. 4, 1, 14.—
    3.
    With nouns denoting persons in regard to their functions, offices, occupations, and qualities, denoting excellence:

    bonus consul,

    Liv. 4, 40, 6; 22, 39, 2 (different: consules duos, bonos quidem, sed dumtaxat bonos, amisimus, consuls of good sentiments, almost = bad consuls, Cic. ad Brut. 1, 3, 4):

    boni tribuni plebis,

    Cic. Phil. 1, 10, 25:

    bonus senator,

    id. Prov. Cons. 15, 37:

    senator bonus,

    id. Dom. 4, 8:

    bonus judex,

    id. Verr. 2, 4, 15, § 34:

    bonus augur (ironically),

    id. Phil. 2, 32, 80:

    bonus vates,

    Plaut. Mil. 3, 3, 27:

    bonus imperator,

    Sall. C. 60, 4:

    bonus dux,

    Quint. 12, 1, 43 (cf. trop.:

    naturam, optimam ducem,

    the best guide, Cic. Sen. 2, 5):

    bonus miles,

    Sall. C. 60, 4; Sen. Vit. Beat. 15, 5:

    bonus orator,

    Cic. Fin. 1, 3, 10:

    optimus orator,

    id. Opt. Gen. 1, 3:

    poeta bonus,

    id. de Or. 1, 3, 11; 2, 46, 194; id. Fin. 1, 3, 10:

    scriptor bonus,

    Quint. 10, 1, 104:

    bonus advocatus,

    id. 5, 13, 10:

    bonus defensor,

    id. 5, 13, 3:

    bonus altercator,

    a good debater, id. 6, 4, 10:

    bonus praeceptor,

    id. 5, 13, 44; 10, 5, 22:

    bonus gubernator,

    Cic. Ac. 2, 31, 100:

    optimus opifex,

    Hor. S. 1, 3, 133:

    sutor bonus,

    id. ib. 1, 3, 125:

    actor optimus,

    Cic. Sest. 57, 122:

    cantor optimus est modulator,

    Hor. S. 1, 3, 130:

    melior gladiator,

    Ov. Tr. 4, 6, 33: agricola (colonus, dominus) bonus, Cato, R. R. prooem.; Cic. Sen. 16, 56:

    bonus paterfamilias,

    a thrifty head of the house, Nep. Att. 13, 1:

    bonus servus,

    Plaut. Trin. 4, 3, 58; id. Am. 2, 1, 46; id. Men. 5, 6, 1; Cic. Mil. 22, 58:

    dominus bonus,

    Cato, R. R. 14:

    bonus custos,

    Plaut. Truc. 4, 3, 38.—Ironically, Ter. Phorm. 2, 1, 57:

    filius bonus,

    Plaut. Am. 3, 4, 9:

    patres,

    Quint. 11, 3, 178:

    parens,

    id. 6, prooem. 4: bonus (melior, optimus), viz. a good husband, Cic. Inv. 1, 31, 51 sq.; Liv. 1, 9, 15:

    uxor melior,

    Cic. Inv. 1, 31, 52:

    amicus,

    id. Fam. 2, 15, 3:

    amicus optimus,

    Plaut. Cas. 3, 3, 18:

    optimus testis,

    Cic. Fam. 7, 27, 2:

    auctor, in two senses,

    good authority, id. Att. 5, 12, 3;

    and = bonus scriptor (post-class.),

    Quint. 10, 1, 74.—Esp.:

    bonus civis (rarely civis bonus): in re publica ea velle quae tranquilla et honesta sint: talem enim solemus et sentire bonum civem et dicere, Cic.-Off. 1, 34, 124: eaque est summa ratio et sapientia boni civis, commoda civium non divellere, atque omnes aequitate eadem continere,

    id. ib. 2, 23, 83:

    eum esse civem et fidelem et bonum,

    Plaut. Pers. 1, 2, 15; Cic. Fam. 2, 8, 2; 1, 9, 10; 3, 12, 1; 6, 6, 11; id. Off. 1, 44, 155; Liv. 22, 39, 3; Sall. H. Fragm. 1, 10 Dietsch:

    optimus et fortissimus civis,

    Cic. Fam. 12, 2, 3; id. Sest. 17, 39.—
    4.
    Bonus and optimus as epithets of the gods.
    (α).
    In gen.:

    sed te bonus Mercurius perdat,

    Plaut. Cas. 2, 3, 23:

    fata... bonique divi,

    Hor. C. 4, 2, 38:

    divis orte bonis,

    id. ib. 4, 5, 1:

    O bone deus!

    Scrib. Comp. 84 fin.: BONORVM DEORVM, Inscr. ap. Cic. N. D. 3, 34, 84: totidem, pater optime, dixi, Tu mihi da cives, referring to Jupiter, Ov. M. 7, 627.—
    (β).
    Optimus Maximus, a standing epithet of Jupiter:

    (Juppiter) a majoribus nostris Optimus Maximus (nominatur), et quidem ante optimus, id est beneficentissimus, quam Maximus,

    Cic. N. D. 2, 25, 64:

    Jovem optimum et maximum ob eas res appellant, non quod, etc.,

    id. ib. 3, 36, 87:

    in templo Jovis Optimi Maximi,

    id. Sest. 56, 129; id. Prov. Cons. 9, 22:

    nutu Jovis Optimi Maximi,

    id. Cat. 3, 9, 21; Liv. 1, 12, 7; id. 6, 16, 2.—
    (γ).
    Di boni, O di boni, expressing indignation, sorrow, or surprise:

    di boni, hunc visitavi antidhac!

    Plaut. Ep. 4, 1, 16:

    di boni, boni quid porto!

    Ter. And. 2, 2, 1:

    di boni, quid hoc morbi est,

    id. Eun. 2, 1, 19; id. Heaut. 2, 3, 13; id. Ad. 3, 3, 86:

    alter, O di boni, quam taeter incedebat!

    Cic. Sest. 8, 19; id. Brut. 84, 288; id. Phil. 2, 8, 20; 2, 32, 80; id. Att. 1, 16, 5; 14, 21, 2; Val. Max. 3, 5, 1; Sen. Vit. Beat. 2, 3.—
    (δ).
    Bona Dea, etc., v. 6.—
    5.
    Optimus as a laudatory epithet.
    (α).
    Vir optimus:

    per vos nobis, per optimos viros optimis civibus periculum inferre conantur,

    Cic. Sest. 1, 2:

    virum optimum et constantissimum M. Cispium,

    id. ib. 35, 76:

    fratrem meum, virum optimum, fortissimum,

    id. ib.:

    consolabor hos praesentes, viros optimos,

    id. Balb. 19, 44; id. Planc. 21, 51; 23, 55; id. Mil. 14, 38; id. Marcell. 4, 10; id. Att. 5, 1, 5; Hor. S. 1, 6, 53.—
    (β).
    Femina bona, optima:

    tua conjunx bona femina,

    Cic. Phil. 3, 6, 16:

    hujus sanctissimae feminae atque optimae pater,

    id. ib. —
    (γ).
    Senex, pater, frater, etc.:

    optimus: parentes ejus, prudentissimi atque optimi senis,

    Cic. Planc. 41, 97:

    insuevit pater optimus hoc me,

    Hor. S. 1, 4, 105; 2, 1, 12:

    C. Marcelli, fratris optimi,

    Cic. Fam. 4, 7, 6; id. Q. Fr. 2, 6 (8), 2; 2, 4, 2.—
    (δ).
    With proper names ( poet.):

    optimus Vergilius,

    Hor. S. 1, 6, 54:

    Maecenas optimus,

    id. ib. 1, 5, 27:

    optime Quinti,

    id. Ep. 1, 16, 1.—
    (ε).
    Esp. as an epithet of the Roman emperors:

    quid tam civile, tam senatorium quam illud, additum a nobis Optimi cognomen?

    Plin. Pan. 2, 7:

    gratias, inquit, ago, optime Princeps!

    Sen. Tranq. 14. 4:

    ex epistula optimi imperatoris Antonini,

    Gai. Inst. 1, 102; cf.:

    bene te patriae pater optime Caesar,

    Ov. F. 2, 637:

    optime Romulae Custos gentis,

    Hor. C. 4, 5, 1.—
    6.
    Bonus and Bona, names of deities.
    (α).
    Bona Dea, the goddess of Chastity, whose temple could not be entered by males (cf. Macr. S. 1, 12; Lact. 1, 22):

    Bonae Deae pulvinaribus,

    Cic. Pis. 39, 95; id. Mil. 31, 86; id. Fam. 1, 9, 15; cf.

    in mal. part.,

    Juv. 2, 86 sq.; 6, 314 sq.; 6, 335 sq.—
    (β).
    Bonus Eventus, Varr. R. R. 1, 1 med.; Amm. 29, 6, 19; Inscr. Orell. 907; 1780 sq.—
    (γ).
    Bona Fortuna:

    si bona Fortuna veniat, ne intromiseris,

    Plaut. Aul. 1, 3, 22:

    Bonae Fortunae (signum),

    Cic. Verr. 2, 4, 3, § 7:

    FORTVNAE BONAE DOMESTICAE,

    Inscr. Orell. 1743 sq. —
    (δ).
    Bona Spes:

    Spes Bona, obsecro, subventa mihi,

    Plaut. Rud. 1, 4, 12:

    BONAE SPEI,

    Aug. Inscr. Grut. 1075, 1.—
    (ε).
    BONA MENS, Inscr. Orell. 1818 sqq.:

    Mens Bona, si qua dea es, tua me in sacraria dono,

    Prop. 3, 24, 19.
    B.
    With nouns denoting things.
    1.
    Things concrete, denoting excellence:

    navis bona dicitur non quae pretiosis coloribus picta est... sed stabilis et firma,

    Sen. Ep. 76, 13:

    gladium bonum dices, non cui auratus est balteus, etc., sed cui et ad secandum subtilis acies est, et, etc.,

    id. ib. 76, 14:

    id vinum erit lene et bono colore,

    Cato, R. R. 109; Lucr. 2, 418; Ov. Am. 2, 7, 9:

    tabulas... collocare in bono lumine,

    Cic. Brut. 75, 261: ex quavis olea oleum... bonum fieri potest. Cato, R. R. 3:

    per aestatem boves aquam bonam et liquidam bibant semper curato,

    id. ib. 73; cf.:

    bonae aquae, ironically compared to wine,

    Prop. 2, 33 (3, 31), 28:

    praedium bonum caelum habeat,

    good temperature, Cato, R. R. 1:

    bona tempestate,

    in good weather, Cic. Q. Fr. 2, 2, 4:

    (praedium) solo bono valeat,

    by good soil, Cato, R. R. 1:

    bonae (aedes) cum curantur male,

    Plaut. Most. 1, 2, 24:

    villam bonam,

    Cic. Off. 3, 13, 55:

    bonus pons,

    Cat. 17, 5:

    scyphi optimi (= optime facti),

    Cic. Verr. 2, 4, 14, § 32:

    perbona toreumata,

    id. ib. 2, 4, 18, §

    38: bona domicilia,

    comfortable residences, id. N. D. 2, 37, 95:

    agrum Meliorem nemo habet,

    Ter. Heaut. 1, 1, 12:

    fundum meliorem,

    Cic. Inv. 1, 31, 52: fundos optimos et fructuosissimos, id. Agr. 3, 4, 14:

    equus melior,

    id. Inv. 1, 31, 52:

    bona cena,

    Cat. 13, 3:

    boni nummi,

    good, not counterfeit, Plaut. As. 3, 3, 144; Cic. Off. 3, 23, 91:

    super omnia vultus accessere boni,

    good looks, Ov. M. 8, 678:

    mulier bona forma,

    of a fine form, Ter. Heaut. 3, 2, 13:

    equus formae melioris,

    Hor. S. 2, 7, 52:

    tam bona cervix, simul ac jussero, demetur,

    fine, beautiful, Suet. Calig. 33:

    fruges bonae,

    Cat. 34, 19:

    ova suci melioris,

    of better flavor, Hor. S. 2, 4, 13.— Trop.:

    animus aequus optimum est aerumnae condimentum,

    Plaut. Rud. 2, 3, 71: bona dextra, a lucky hand (cf.:

    bonum omen, 2. e.),

    Quint. 6, 3, 69:

    scio te bona esse voce, ne clama nimis,

    good, sound, loud voice, Plaut. Most. 3, 1, 43; so,

    bona firmaque vox,

    Quint. 11, 3, 13.—
    2.
    Things abstract.
    a.
    Of physical well-being:

    ut si qui neget sine bona valetudine posse bene vivi,

    Cic. Inv. 1, 51, 93; Sen. Vit. Beat. 22, 2; Lucr. 3, 102; Val. Max. 2, 5, 6; Quint. 10, 3, 26; 11, 2, 35 et saep.:

    non bonus somnus de prandio est,

    Plaut. Most. 3, 2, 8:

    bona aetas,

    prime of life, Cic. Sen. 14, 48:

    optima aetate,

    id. Fam. 10, 3, 3.—Ironically:

    bona, inquis, aetate, etc.,

    Sen. Ep. 76, 1.—
    b.
    Of the mind and soul:

    meliore esse sensu,

    Cic. Sest. 21, 47:

    optima indoles,

    id. Fin. 5, 22, 61:

    bona conscientia,

    Quint. 6, 1, 33; 9, 2, 93; Sen. Vit. Beat. 20, 5:

    bono ingenio me esse ornatam quam auro multo mavolo,

    with a good heart, Plaut. Poen. 1, 2, 91; id. Stich. 1, 21, 59; Sall. C. 10, 5:

    mens melior,

    Ter. Ad. 3, 3, 78; Cic. Phil. 3, 5, 13; Liv. 39, 16, 5; Sen. Ben. 1, 11, 4; id. Ep. 10, 4; Pers. 2, 8; Petr. 61.—Personified, Prop. 3 (4), 24, 19; Ov. Am. 1, 2, 31:

    duos optimae indolis filios,

    Val. Max. 5, 7, 2; Sen. Ben. 6, 16, 6; Quint. 1, 2, 5:

    bonum consilium,

    Plaut. Merc. 2, 3, 6; id. Rud. 4, 3, 18; Cic. Off. 1, 33, 121:

    bona voluntas,

    a good purpose, Quint. 12, 11, 31:

    memoria bona,

    Cic. Att. 8, 4, 2:

    bona ratio cum perdita... confligit,

    id. Cat. 2, 11, 25:

    bonae rationes,

    Ter. Ad. 5, 3, 50:

    pronuntiatio bona,

    Auct. Her. 3, 15, 27.—
    c.
    Of moral relations:

    ego si bonam famam mihi servasso, sat ero dives,

    Plaut. Most. 1, 3, 71; Cic. Sest. 66, 139; Liv. 6, 11, 7; Hor. S. 1, 2, 61 (cf. Cic. Att. 7, 26, 1;

    v. e. infra): si ego in causa tam bona cessi tribuni plebis furori,

    Cic. Sest. 16, 36; id. Planc. 36, 87; Ov. M. 5, 220:

    fac, sis, bonae frugi sies,

    of good, regular habits, Plaut. Curc. 4, 2, 35; id. Cas. 2, 4, 5; 2, 5, 19; id. Ps. 1, 5, 53; id. Truc. 1, 1, 13; id. Capt. 5, 2, 3 sq. (v. frux, II. B. 1. b.): vilicus disciplina bona utatur. Cato, R. R. 5:

    bona studia,

    moral pursuits, Auct. Her. 4, 17, 25:

    quidquid vita meliore parasti,

    Hor. S. 2, 3, 15: ad spem mortis melioris, an honorable death; so as an epithet of religious exercises:

    Juppiter, te bonas preces precor,

    Cato, R. R. 134; 139.—
    d.
    Of external, artistic, and literary value and usefulness:

    bono usui estis nulli,

    Plaut. Curc. 4, 2, 15:

    Optumo optume optumam operam das,

    id. Am. 1, 1, 122:

    bonam dedistis mihi operam,

    a valuable service to me, id. Poen. 2, 3, 70; 3, 6, 11; id. Pers. 4, 7, 11; id. Rud. 3, 6, 11 (in a different sense: me bona opera aut mala Tibi inventurum esse auxilium argentarium, by fair or unfair means, id. Ps. 1, 1, 102;

    v. e. infra): optima hereditas a patribus traditur liberis... gloria virtutis rerumque gestarum,

    Cic. Off. 1, 33, 121:

    bonum otium,

    valuable leisure, Sall. C. 4, 1:

    bonis versibus,

    Cic. Ac. 2, 23, 74:

    versus meliores,

    Plaut. Trin. 3, 2, 81:

    meliora poemata,

    Hor. A. P. 303:

    in illa pro Ctesiphonte oratione longe optima,

    Cic. Or. 8, 26:

    optimas fabulas,

    id. Off. 1, 31, 114:

    melius munus,

    id. Ac. 1, 2, 7.—
    e.
    Favorable, prosperous, lucky, fortunate:

    de Procilio rumores non boni,

    unfavorable rumors, Cic. Att. 4, 16, 5:

    bona de Domitio, praeclara de Afranio fama est,

    about their success in the war, id. ib. 7, 26, 1:

    si fuisset in discipulo comparando meliore fortuna,

    id. Pis. 29, 71; cf.

    fortuna optima esse,

    to be in the best pecuniary circumstances, id. ad Brut. 1, 1, 2:

    occasio tam bona,

    Plaut. Most. 2, 2, 9:

    senex est eo meliore condicione quam adulesoens cum, etc.,

    Cic. Sen. 19, 68; id. Fam. 4, 32:

    bona navigatio,

    id. N. D. 3, 34, 83;

    esp. in phrase bona spes.—Object.: ergo in iis adulescentibus bonam spem esse dicemus et magnam indolem quos, etc.,

    Cic. Fin. 2, 35, 117.—Subject.:

    ego sum spe bona,

    Cic. Fam. 12, 28, 3; id. Cat. 2, 11, 25; [p. 245] id. Att. 14, 1 a, 3; id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 16:

    optima spe,

    id. Fam. 12, 11, 2.—Pregn., = spes bonarum rerum, Sall. C. 21, 1;

    v. C. 1. c. infra: meliora responsa,

    more favorable, Liv. 7, 21, 6:

    melior interpretatio,

    Tac. H. 3, 65:

    cum laude et bonis recordationibus,

    id. A. 4, 38:

    amnis Doctus iter melius,

    i. e. less injurious, Hor. A. P. 68:

    omen bonum,

    a good, lucky omen, Cic. Pis. 13, 31; cf.

    Liv. praef. § 13: melius omen,

    Ov. F. 1, 221;

    optimum,

    Cic. Fam. 3, 12, 2:

    bona scaeva,

    Plaut. Stich. 5, 2, 24:

    auspicio optumo,

    id. ib. 3, 2, 6; cf.:

    memini bene, sed meliore Tempore dicam = opportuniore tempore,

    Hor. S. 1, 9, 68.—
    f.
    Of public affairs, si mihi bona re publica frui non licuerit, Cic. Mil. 34, 93:

    optima res publica,

    id. Or. 1, 1, 1; id. Phil. 1, 8, 19:

    minus bonis temporibus,

    id. Dom. 4, 8; so,

    optimis temporibus,

    id. Sest. 3, 6:

    nostrae res meliore loco videbantur,

    id. ad Brut. 1, 3, 1:

    lex optima,

    id. Pis. 16, 37; id. Sest. 64, 137; id. Phil, 1, 8, 19.—
    g.
    Good = large, considerable:

    bono atque amplo lucro,

    Plaut. Am. prol. 6:

    bona librorum copia,

    Hor. Ep. 1, 18, 109; cf.:

    bona copia cornu,

    Ov. M. 9, 88; v. bona pars, C. 8. g.—
    h.
    Noble; with genus, good family, noble extraction, honorable birth: quali me arbitraris genere prognatum? Eu. Bono, Plaut. Aul. 2, 2, 35; so id. Ep. 1, 2, 4; 2, 1, 3; id. Pers. 4, 4, 94:

    si bono genere natus sit,

    Auct. Her. 3, 7, 13.—
    k.
    Referring to good-will, kindness, faithfulness, in certain phrases.
    (α).
    Bona venia or cum bona venia, with the kind permission of a person addressed, especially bona venia orare, expetere, etc.:

    primum abs te hoc bona venia expeto,

    Ter. Phorm. 2, 3, 31:

    bona tua venia dixerim,

    Cic. Leg. 3, 15, 34:

    oravit bona venia Quirites, ne, etc.,

    Liv. 7, 41, 3:

    obsecro vos.. bona venia vestra liceat, etc.,

    id. 6, 40, 10:

    cum bona venia quaeso audiatis, etc.,

    id. 29, 17, 6; Arn. c. Gent. 1, p. 5; cf.

    . sed des veniam bonus oro = venia bona oro,

    Hor. S. 2, 4, 5.—
    (β).
    Bona pax, without quarrelling:

    bona pax sit potius,

    let us have no quarrel about that, Plaut. Pers. 2, 2, 7;

    so especially cum bona pace, or bona pace: Hannibal ad Alpis cum bona pace incolentium... pervenit,

    without a difficulty with the inhabitants, Liv. 21, 32, 6; 21, 24, 5; 1, 24, 3; 28, 37, 4; 8, 15, 1; cf.: si bonam (pacem) dederitis, = a fair peace, under acceptable conditions, id. 8, 21, 4.—
    (γ).
    Amicitia bona = bona fide servata, faithful, undisturbed friendship:

    igitur amicitia Masinissae bona atque honesta nobis permansit,

    Sall. J. 5, 5.—
    (δ).
    Bona societas, alliance:

    Segestes, memoria bonae societatis, impavidus,

    Tac. A. 1, 58.
    C.
    In particular phrases.
    1.
    Bonae res.
    a.
    = Vitae commoda, comforts of life, abstract or concrete:

    concedatur bonis rebus homines morte privari,

    Cic. Tusc. 1, 36, 87:

    optimis rebus usus est,

    he had every most desirable thing, Nep. Att. 18, 1.—
    b.
    = Res secundae, opp. res adversae, prosperity:

    bonis rebus tuis, meas irrides malas,

    Plaut. Trin. 2, 4, 45:

    in bonis rebus,

    Hor. C. 2, 3, 2. —
    c.
    Res bona = res familiaris bona, wealth ( poet.): in re bona esse, Laber. ap. Gell. 10, 17, 4.—Also an object of value:

    homines quibus mala abunde omnia erant, sed neque res neque spes bona ulla,

    who had no property, nor the hope of any, Sall. C. 21, 1. —
    d.
    Costly things, articles of luxury:

    capere urbem in Arabia plenam bonarum rerum,

    Plaut. Pers. 4, 3, 46; 4, 4, 82:

    nimium rei bonae,

    id. Stich. 2, 3, 55:

    ignorantia bonarum rerum,

    Nep. Ages. 8, 5 ' bonis rebus gaudere, Hor. S. 2, 6, 110:

    re bona copiosum esse,

    Gell. 16, 19, 7.—
    e.
    Moral, morally good:

    illi cum res non bonas tractent,

    Cic. Ac. 2, 33, 72:

    ut de virtutibus et vitiis, omninoque de bonis rebus et malis quaererent,

    id. ib. 1, 4, 15:

    quid habemus in rebus bonis et malis explorati?

    id. ib. 2, 42, 129; so id. Or. 1, 10, 42; id. Leg. 1, 22, 58:

    quae tamen omnia dulciora fuint et moribus bonis et artibus,

    id. Sen. 18, 65.—
    f.
    In literary composition, important or interesting matter, subjects, or questions:

    res bonas verbis electis dictas quis non legat?

    Cic. Fin. 1, 3, 8:

    studiis generorum, praesertim in re bona,

    Plaut. Am. 8, 26.—
    2.
    Bonae artes.
    (α).
    A good, laudable way of dealing:

    qui praeclari facinoris aut artis bonae famam quaerit,

    Sall. C. 2, 9:

    huic bonae artes desunt, dolis atque fallaciis contendit,

    id. ib. 11, 2:

    quod is bonarum artium cupiens erat,

    Tac. A. 6, 46.—
    (β).
    Liberal arts and sciences:

    litteris aut ulli bonae arti,

    Quint. 12, 1, 7:

    conservate civem bonarum artium, bonarum partium, bonorum virorum,

    Cic. Sest. 32, 77. —Esp.:

    optimae artes: optimarum artium scientia,

    Cic. Fin. 1, 3, 4; id. Ac. 2, 1, 1; id. Cael. 10, 24; id. Marcell. 1, 4.—
    3.
    Bona fides, or fides bona.
    a.
    Good faith, i. e. conscious honesty in acts or words: qui nummos fide bona solvit, who pays (the price of labor) in good faith, i. e. as it is honestly earned, Cato, R. R. 14:

    dic, bona fide, tu id aurum non subripuisti?

    Plaut. Aul. 4, 10, 46; 4, 10, 47; id. Capt. 4, 2, 111; id. Most. 3, 1, 137; id. Poen. 1, 3, 30; id. Pers. 4, 3, 16; id. Ps. 4, 6, 33:

    si tibi optima fide omnia concessit,

    Cic. Rosc. Am. 49, 144; Quint. 10, 3, 23.—Hence, bonae fidei vir, a conscientious man, Quint. 10, 7, 1.—
    b.
    Jurid. t. t.
    (α).
    Good faith in contracts and legal acts in general, opposed to dolus malus, honesty and fairness in dealing with another:

    ad fidem bonam statuit pertinere, notum esse emptori vitium quod nosset venditor,

    Cic. Off. 3, 16, 67.—Hence, alienam rem bona fide emere, to buy, believing the seller to be the rightful owner, Dig. 41, 3, 10; 41, 3, 13, § 1. bonae fidei possessor (also possessio), believing that he is the rightful owner, ib. 5, 3, 25, § 11; 5, 3, 22; 41, 3, 15, § 2;

    41, 3, 24: conventio contra bonam fidem et mores bonos,

    ib. 16, 31, § 7: bonam fidem praestare, to be responsible for one ' s good faith, ib. 17, 1, 10 prooem.—Hence,
    (β).
    Bonae fidei actiones or judicia, actions in equity, i. e. certain classes of actions in which the strict civil law was set aside by the praetorian edict in favor of equity:

    actiones quaedam bonae fidei sunt, quaedam stricti juris. Bonae fidei sunt haec: exempto vendito, locato conducto, etc.,

    Just. Inst. 4, 6, 28, § 19.—In the republican time the praetor added in such actions to his formula for the judex the words ex fide bona, or, in full:

    quidquid dare facere oportet ex fide bona,

    Cic. Off. 3, 16, 66:

    iste dolus malus et legibus erat vindicatus, et sine lege, judiciis in quibus additur ex fide bona,

    id. ib. 3, 15, 61; cf. id. ib. 3, 17, 70.—
    4.
    Bona verba.
    (α).
    Kind words:

    Bona verba quaeso,

    Ter. And. 1, 2, 33.—
    (β).
    Words of good omen (v. omen):

    dicamus bona verba,

    Tib. 2, 2, 1:

    dicite suffuso ter bona verba mero,

    Ov. F. 2, 638.—
    (γ).
    Elegant or well-chosen expressions:

    quid est tam furiosum quam verborum vel optimorum atque ornatissimorum sonitus inanis,

    Cic. Or. 1, 12, 51:

    verborum bonorum cursu,

    id. Brut. 66, 233:

    omnia verba sunt alicubi optima,

    Quint. 10, 1, 9.—
    (δ).
    Moral sayings:

    non est quod contemnas bona verba et bonis cogitationibus plena praecordia,

    Sen. Vit. Beat. 20, 1. —
    5.
    Bona dicta.
    (α).
    Polite, courteous language:

    hoc petere me precario a vobis jussit leniter dictis bonis,

    Plaut. Am. prol. 25.—
    (β).
    Witticisms ( bon-mots): flammam a sapiente facilius ore in ardente opprimi, quam bona dicta teneat, Enn. ap. Cic. Or. 2, 54, 222:

    dico unum ridiculum dictum de dictis melioribus quibus solebam menstruales epulas ante adipiscier,

    Plaut. Capt. 3, 1, 22:

    ibo intro ad libros ut discam de dictis melioribus,

    id. Stich. 2, 3, 75.—
    6.
    Bona facta.
    (α).
    = bene facta (v. bene, I. B. 2. b.), laudable deeds:

    nobilitas ambobus et majorum bona facta (sc. erant),

    Tac. A. 3, 40.—
    (β).
    Bonum factum est, colloq., = bene est, bene factum est (v. bene, I. B. 2. b.):

    bonum factum est, ut edicta servetis mea,

    Plaut. Poen. prol. 16:

    haec imperata quae sunt pro imperio histrico, bonum hercle factum (est) pro se quisque ut meminerit,

    id. ib. 45.— Hence,
    (γ).
    Elliptically, introducing commands which cannot be enforced, = if you will do so, it will be well:

    peregrinis in senatum allectis, libellus propositus est: bonum factum, ne quis senatori novo curiam monstrare velit,

    Suet. Caes. 80:

    et Chaldaeos edicere: bonum factum, ne Vitellius... usquam esset,

    id. Vit. 14:

    hac die Carthaginem vici: bonum factum, in Capitolium eamus, et deos supplicemus,

    Aur. Vict. 49; cf.:

    o edictum, cui adscribi non poterit bonum factum,

    Tert. Pud. 1.—
    7.
    Bona gratia.
    (α).
    A friendly understanding:

    cur non videmus inter nos haec potius cum bona Ut componantur gratia quam cum mala?

    Ter. Phorm. 4, 3, 17; so,

    per gratiam bonam abire,

    to part with good feelings, Plaut. Mil. 4, 3, 33.—In jest: sine bona gratia abire, of things cast away, Plaut Truc. 2, 7, 15.—
    (β).
    Pleon., in the phrase bonam gratiam habere, = gratiam habere, to thank (v. B. 2. k.), Plaut. Rud. 2, 5, 32; id. Bacch. 4, 8, 99.—
    8.
    Bona pars.
    (α).
    The well-disposed part of a body of persons:

    ut plerumque fit, major pars (i. e. of the senate) meliorem vicit,

    Liv. 21, 4, 1:

    pars melior senatus ad meliora responsa trahere,

    id. 7, 21, 6.—
    (β).
    The good party, i. e. the optimates (gen. in plur.):

    civem bonarum partium,

    Cic. Sest. 32, 77:

    (fuit) meliorum partium aliquando,

    id. Cael. 6, 13:

    qui sibi gratiam melioris partis velit quaesitam,

    Liv. 2, 44, 3.—Paronom.: (Roscius) semper partium in re publica tam quam in scaena optimarum, i. e. party and part in a drama, Cic. Sest. 56, 120.—
    (γ).
    Of things or persons, a considerable part (cf. a good deal):

    bonam partem ad te adtulit,

    Ter. Eun. 1, 2, 43:

    bonam partem sermonis in hunc diem esse dilatam,

    Cic. Or. 2, 3, 14:

    bonam magnamque partem exercitus,

    Val. Max. 5, 2, ext. 4:

    bona pars noctium,

    Quint. 12, 11, 19:

    bona pars hominum,

    Hor. S. 1, 1, 61:

    meae vocis... bona pars,

    id. C. 4, 2, 46; so id. A. P. 297; Ov. P. 1, 8, 74:

    melior pars diei,

    Verg. A. 9, 156.—
    (δ).
    Rarely, and mostly eccl. Lat.: optima pars, the best part or lot:

    nostri melior pars animus est,

    Sen. Q. N. 1, prooem. § 14; cf.:

    quae pars optima est in homine,

    best, most valuable, Cic. Tusc. 5, 23, 67:

    major pars aetatis, certe melior reipublicae data sit,

    Sen. Brev. Vit. 18, 1:

    Maria optimam partem elegit, quae non auferetur ab ea,

    Vulg. Luc. 10, 42.—
    (ε).
    Adverb.:

    bonam partem = ex magna parte,

    Lucr. 6, 1249.—
    (ζ).
    Aliquem in optimam partem cognoscere, to know somebody from his most favorable side, Cic. Off. 2, 13, 46: aliquid in optimam partem accipere, to take something in good part, interpret it most favorably:

    Caesar mihi ignoscit quod non venerim, seseque in optimam partem id accipere dicit,

    id. Att. 10, 3 a, 2; id. ad Brut. 1, 2, 3:

    quaeso ut hoc in bonam partem accipias,

    id. Rosc. Am. 16, 45.—
    9.
    Dies bonus or bona.
    (α).
    A day of good omen, a fortunate day (= dies laetus, faustus):

    tum tu igitur die bono, Aphrodisiis, addice, etc.,

    Plaut. Poen. 2, 49:

    nunc dicenda bona sunt bona verba die,

    Ov. F. 1, 72.—
    (β).
    A beautiful, serene day, Sen. Vit. Beat. 22, 3.—
    10.
    Bonus mos.
    (α).
    Boni mores, referring to individuals, good, decent, moral habits:

    nihil est amabilius quam morum similitudo bonorum,

    Cic. Off. 1, 17, 56:

    nam hic nimium morbus mores invasit bonos,

    Plaut. Trin. 1, 1, 6:

    domi militiaeque boni mores colebantur,

    Sall. C. 9, 1:

    propter ejus suavissimos et optimos mores,

    Cic. Phil. 3, 5, 13:

    cum per tot annos matronae optimis moribus vixerint,

    Liv. 34, 6, 9:

    mores meliores,

    Plaut. Aul. 3, 5, 18.—
    (β).
    Bonus mos or boni mores, in the abstract, morality, the laws, rules of morality: ei vos morigerari mos bonu'st, it is a rule of morality that you should, etc., Plaut. Capt. 2, 1, 4:

    ex optimo more et sanctissima disciplina,

    Cic. Phil. 2, 28, 69:

    neglegentia boni moris,

    Sen. Ep. 97, 1.—Jurid. t. t.:

    conventio, mandatum contra bonos mores,

    in conflict with morality, Quint. 3, 1, 57; Dig. 16, 3, 1, § 7; Gai. Inst. 3, 157 et saep. —
    11.
    Adverbial phrases.
    a.
    Bono animo esse, or bonum animum habere.
    (α).
    To be of good cheer or courage:

    bono animo es! Liberabit ille te homo,

    Plaut. Merc 3, 1, 33; so id. Aul. 4, 10, 61; id. Mil. 4, 8, 32; id. Rud. 3, 3, 17; Ter. Eun. 1, 2, 4; id. Heaut. 4, 6, 18; id. Ad. 2, 4, 20; 3, 5, 1; 4, 2, 4; 4, 5, 62; id. Phorm. 5, 8, 72:

    animo bono es,

    Plaut. Ps. 1, 3, 103; id. Am. 2, 2, 48; 5, 2, 1:

    bono animo es, inquit Scrofa, et fiscinam expedi,

    Varr. R. R. 1, 26:

    bono animo sint et tui et mei familiares,

    Cic. Fam. 6, 18, 1; 6, 10, 29:

    bono animo esse jubere eam consul,

    Liv. 39, 13, 7:

    habe modo bonum animum,

    Plaut. Capt. 1, 2, 58; so id. Am. 1, 3, 47; id. Truc. 2, 6, 44; id. Aul. 2, 2, 15:

    habe animum bonum,

    id. Cas. 2, 6, 35; id. Ep. 2, 2, 1; 4, 2, 31:

    bonum animum habe,

    Liv. 45, 8, 5:

    clamor ortus ut bonum animum haberet,

    id. 8, 32, 1; so Sen. Ep. 87, 38.—
    (β).
    Bono animo esse, or facere aliquid, to be of a good or friendly disposition, or to do with good, honest intentions:

    audire jubet vos imperator histricus, bonoque ut animo sedeant in subselliis qui, etc.,

    Plaut. Poen. prol. 5: sunt enim (consules) [p. 246] optimo animo, summo consilio, of the best disposition, Cic. Phil. 3, 1, 2:

    bono te animo tum populus Romanus... dicere existimavit ea quae sentiebatis, sed, etc.,

    id. Imp. Pomp. 19, 56:

    quod nondum bono animo in populum Romanum viderentur,

    Caes. B. G. 1, 6; Quint. 7, 4, 15.—
    (γ).
    Bonus animus, good temper, patience:

    bonus animus in mala re dimidium mali est,

    Plaut. Ps. 1, 5, 37:

    vos etiam hoc animo meliore feratis,

    Ov. M. 9, 433.—
    b.
    Bono modo.
    (α).
    = placide, with composure, moderation:

    si quis quid deliquerit, pro noxa bono modo vindicet,

    Cato, R. R. 5:

    haec tibi tam sunt defendenda quam moenia, mihi autem bono modo, tantum quantum videbitur,

    Cic. Ac. 2, 44, 137.—
    (β).
    In a decent manner:

    neu quisquam prohibeto filium quin amet... quod bono fiat modo,

    Plaut. Merc. 5, 4, 62. —
    c.
    Jure optimo or optimo jure, with good, perfect right:

    te ipse jure optumo incuses licet,

    Plaut. Most. 3, 2, 23; id. Rud. 2, 6, 53:

    ut jure optimo me deserere posses,

    Cic. Fam. 3, 8, 6; Sen. Ot. Sap. 2 (29), 2.—With pass. or intr. verb, deservedly:

    ne jure optimo irrideamur,

    Cic. Off. 1, 31, 111; cf. id. ib. 1, 42, 151; id. Marcell. 1, 4;

    similarly, optimo judicio,

    Val. Max. 2, 9, 2.
    II.
    As subst.
    A.
    bŏnus, boni, m.; of persons.
    1.
    In sing. or plur. orig. = bonus vir, boni viri; v. I. A. 1. a. b, supra, a morally good man.
    (α).
    Plur.:

    bonis quod bene fit haud perit,

    Plaut. Rud. 4, 3, 2; id. Capt. 2, 2, 108; id. Trin. 2, 1, 55; id. Pers. 4, 5, 2:

    melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto,

    Cic. Off. 2, 20, 71:

    verum esse ut bonos boni diligant, quamobrem... bonis inter bonos quasi necessariam (esse) benevolentiam,

    id. Lael. 14, 50:

    diverso itinere malos a bonis loca taetra... habere,

    Sall. C. 52, 13; 7, 2; 52, 22:

    oderunt peccare boni virtutis amore,

    Hor. Ep. 1, 16, 52:

    tam bonis quam malis conduntur urbes,

    Sen. Ben. 4, 28, 4; so id. Vit. Beat. 15, 6; Quint. 9, 2, 76.—Rarely bŏnae, arum, f., good women:

    quia omnes bonos bonasque adcurare addecet, etc.,

    Plaut. Trin. 1, 2, 41.—
    (β).
    Sing.:

    malus bonum malum esse volt ut sit sui similis,

    Plaut. Trin. 2, 2, 8:

    nec enim cuique bono mali quidquam evenire potest,

    Cic. Tusc. 1, 41, 99; cf.:

    qui meliorem audax vocet in jus,

    Hor. S. 2, 5, 29.—
    2.
    Bonus, a man of honor.
    (α).
    A brave man:

    pro qua (patria) quis bonus dubitet mortem oppetere si ei sit profuturus?

    Cic. Off. 1, 17, 57:

    libertatem quam nemo bonus nisi cum anima simul amittat,

    Sall. C. 33, 5:

    fortes creantur fortibus et bonis,

    Hor. C. 4, 4, 29 (opp. ignavi):

    fama impari boni atque ignavi erant,

    Sall. J. 57, 6; 53, 8; id. C. 11, 2. —
    (β).
    A gentleman:

    quis enim umquam, qui paululum modo bonorum consuetudinem nosset, litteras ad se ab amico missas... in medium protulit?

    Cic. Phil. 2, 4, 7.—
    3.
    Boni, the better (i. e. higher) classes of society.
    (α).
    In gen. (of political sentiments, = optimates, opp. populares, seditiosi, perditi cives, etc.;

    so usu. in Cic.): meam causam omnes boni proprie enixeque susceperant,

    Cic. Sest. 16, 38:

    audaces homines et perditi nutu impelluntur... boni, nescio quomodo, tardiores sunt, etc.,

    id. ib. 47, 100:

    ego Kal. Jan. senatum et bonos omnes legis agrariae... metu liberavi,

    id. Pis. 2, 4:

    etenim omnes boni, quantum in ipsis fuit, Caesarem occiderunt,

    id. Phil. 2, 13, 29; id. Fam. 5, 2, 8; 5, 21, 2; id. Sest. 2, 5; 16, 36; 48, 103; id. Planc. 35, 86; id. Mil. 2, 5; id. Off. 2. 12, 43:

    maledictis increpat omnes bonos,

    Sall. C. 21, 4; 19, 2; 33, 3; Hirt. B. G. 8, 22; so,

    optimi,

    Cic. Leg. 3, 17, 37; and, ironically, boni identified with the rich:

    bonorum, id est lautorum et locupletum,

    id. Att. 8, 1, 3.—
    (β).
    Without reference to political views;

    opp. vulgus (rare): nihil ego istos moror fatuos mores quibus boni dedecorant se,

    Plaut. Trin. 2, 2, 22:

    semper in civitate quibus opes nullae sunt bonis invident,

    Sall. C. 37, 3:

    elatus est sine ulla pompa funeris, comitantibus omnibus bonis, maxima vulgi frequentia,

    Nep. Att. 22, 2.—So, mĕlĭōres, um, m., one ' s betters:

    ut quaestui habeant male loqui melioribus,

    Plaut. Poen. 3, 3, 13:

    da locum melioribus,

    Ter. Phorm. 3, 2, 37.—
    4.
    Boni, bone, in addresses, as an expression of courtesy, Hor. S. 2, 2, 1; 2, 6, 51; 2, 6, 95; id. Ep. 2, 2, 37; ironice, id. S. 2, 3, 31.—
    5.
    Optimus quisque = quivis bonus, omnes boni.
    (α).
    Referring to morality:

    esse aliquid natura pulcrum quod optimus quisque sequeretur,

    every good man, Cic. Sen. 13, 43:

    qui ita se gerebant ut sua consilia optimo cuique probarent, optimates habebantur,

    id. Sest. 45, 96; id. Off. 1, 43, 154; id. Fin. 1, 7, 24; id. Sest. 54, 115; and = even the best:

    quare deus optimum quemque mala valetudine adficit?

    Sen. Prov. 4, 8.—
    (β).
    Of the educated classes:

    adhibenda est quaedam reverentia adversus homines, et optimi cujusque et reliquorum,

    Cic. Off. 1, 28, 99; cf. id. ib. 1, 25, 85:

    Catilina plerisque consularibus, praeterea optumo cuique, litteras mittit,

    Sall. C. 34, 2:

    optimo cuique infesta libertas,

    Sen. Ot. Sap. 8, 2 (32 fin.).—
    (γ).
    Honorable, brave:

    optumus quisque cadere et sauciari, ceteris metus augeri,

    Sall. J. 92, 8.—
    (δ).
    In gen., excellent:

    optimus quisque facere quam dicere... malebat,

    Sall. C. 8, 5.—
    (ε).
    Distributively:

    ita imperium semper ad optumum quemque a minus bono transfertur,

    to the best man in each instance, Sall. C. 2, 6.—
    (ζ).
    Referring to another superlative ( = quo quisque melior eo magis, etc.):

    hic aditus laudis qui semper optimo cuique maxime patuit,

    Cic. Imp. Pomp. 1, 1; so id. Lael. 4, 14; id. Inv. 2, 11, 36; Sen. Vit. Beat. 18, 1.—
    (η).
    Attributively, with a noun:

    optimam quamque causam,

    Cic. Sest. 43, 93:

    optima quaeque dies,

    Verg. G. 3, 66.
    2.
    bŏnum, i, n., plur. bona; mĕlĭus, ōris, n.; optĭmum, i, n. (v. infra); of things in gen.
    1.
    Bonum, or plur. bona, a good, or goods in a moral and metaphysical sense, a moral good, a blessing: sunt autem hae de finibus defensae sententiae: nihil bonum nisi honestum, ut Stoici; nihil bonum nisi voluptatem, ut Epicurus;

    nihil bonum nisi vacuitatem doloris, ut Hieronymus... tria genera bonorum, maxima animi, secunda corporis, externa tertia, ut Peripatetici, etc.,

    Cic. Tusc. 5, 30, 84 sq.:

    quid est igitur bonum? Si quid recte fit et honeste et cum virtute, id bene fieri vere dicitur, et quod rectum et honestum et cum virtute est, id solum opinor bonum,

    id. Par. 1, 1, 9:

    ut quis intellegat, quid sit illud simplex et verum bonum quod non possit ab honestate sejungi,

    id. Ac. 1, 2, 7:

    non-est igitur voluptas bonum,

    id. Fin. 1, 11, 39: finis bonorum et malorum (telos agathôn) = summa bona et mala:

    sunt nonnullae disciplinae quae, propositis bonorum et malorum finibus, officium omne pervertant. Nam qui summum bonum sic instituit ut, etc.,

    id. Off. 1, 2, 5; cf. id. Par. 1, 3, 14; id. Ac. 2, 9, 29; 2, 36, 114; 2, 42, 129; id. Fin. 1, 9, 29; 1, 12, 42; id. Tusc. 4, 31, 66; Sen. Vit. Beat. 24, 5; id. Ep. 117, 1 et saep.—
    2.
    Bonum, what is valuable, beneficial, estimable, favorable, pleasant, physically or mentally:

    quoi boni Tantum adfero quantum ipsus a diis optat,

    Plaut. Capt. 4, 1, 9:

    multa bona vobis volt facere,

    will do you much good, id. Poen. 5, 4, 60; id. Am. prol. 43, 49; id. Pers. 4, 8, 4; 2, 3, 14; id. Cas. 2, 8, 32:

    tum demum nostra intellegemus bona quom ea amisimus,

    id. Capt. 1, 2, 33:

    multa tibi di dent bona,

    id. Poen. 1, 1, 80; cf. id. ib. 3, 3, 54; 3, 3, 74; id. Mil. 3, 1, 120; id. Men. 3, 3, 34; id. Pers. 4, 3, 23; id. Truc. 1, 2, 23; id. Merc. 1, 2, 40; id. Most. 1, 1, 47:

    omnia Bona dicere,

    to speak in the highest terms of one, Ter. And. 1, 1, 70:

    sed ne vivus quidem bono caret, si eo non indiget,

    Cic. Tusc. 1, 36, 88:

    cum quaecumque bona Peripateticis, eadem Stoicis commoda viderentur,

    id. ib. 5, 41, 120:

    nihil enim boni nosti,

    nothing that is good for any thing, id. Phil. 2, 7, 16:

    mala pro bonis legere dementia est,

    Sen. Vit. Beat. 6, 1; Val. Max. 5, 3, ext. 3 fin.; Hor. S. 1, 2, 73:

    quia bonum sit valere,

    a good thing, Cic. Fin. 4, 23, 62 (cf. III. A. 5. infra):

    melius: quo quidem haud scio an... quidquam melius sit homini a dis immortalibus datum,

    id. Lael. 6, 20:

    meliora... Aristotelem de istis rebus scripsisse,

    id. Or. 1, 10, 43:

    optimum: difficillimum est formam exponere optimi,

    id. ib. 11, 36.— Here belongs the phrase boni consulere;

    v. consulo.—So after prepositions: in bonum vertere, v. under verto: in melius ire,

    to change for the better, Tac. A. 12, 68.—In the same sense: in melius aliquid referre, or reflectere ( poet.), Verg. A. 1, 281; 11, 426; 10, 632:

    ad melius transcurrere,

    to pass over to something better, Hor. S. 2, 2, 82.—
    3.
    Bonum or bona, prosperity:

    fortiter malum qui patitur, idem post patitur bonum,

    Plaut. As. 2, 2, 58:

    nulli est homini perpetuum bonum,

    id. Curc. 1, 3, 33:

    unā tecum bona, mala tolerabimus,

    Ter. Phorm. 3, 3, 23:

    quibus in bonis fuerint et nunc quibus in malis sint, ostenditur ( = in secundis, in adversis rebus),

    Cic. Inv. 1, 55, 107.—
    4.
    Good qualities, gifts:

    omnia adsunt bona, quem penes'st virtus,

    Plaut. Am. 2, 2, 30:

    magnis illi et divinis bonis hanc licentiam adsequebantur,

    Cic. Off. 1, 41, 148:

    nisi qui se suā gravitate et castimoniā... tum etiam naturali quodam bono defenderet, etc.,

    id. Cael. 5, 11:

    hunc meā sententiā divinis quibusdam bonis instructum atque ornatum puto,

    id. ib. 17, 39:

    non intellego quod bonum cuiquam sit apud tales viros profuturum,

    id. Balb. 28, 63:

    gaude isto tuo tam excellenti bono,

    id. Marcell. 6, 19; so id. Imp. Pomp. 16, 49.—
    5.
    Advantage, benefit:

    si plus adipiscare, re explicatā, boni, quam addubitatā mali,

    Cic. Off. 1, 24, 83:

    saepe cogitavi bonine an mali plus adtulerit... eloquentiae studium,

    id. Inv. 1, 1, 1; 2, 35, 106; id. Off. 2, 2, 5; id. Sest. 10, 24:

    maximum bonum in celeritate ponebat,

    Sall. C. 43, 4; so, bono publico (abl.), for the public good:

    hoc ita si fit, publico fiat bono,

    Plaut. Trin. 1, 2, 183; Liv. 2, 44, 3; Dig. 41, 3, 1.—
    6.
    With aequum, what is fair and good, the fair ( thing), fairness, equity:

    si bonum aequomque oras,

    Plaut. Most. 3, 1, 149; so id. Pers. 3, 1, 71; id. Rud. 1, 2, 94; id. Men. 4, 2, 11:

    si tu aliquam partem aequi bonique dixeris,

    Ter. Phorm. 4, 3, 32; id. Heaut. 4, 1, 29; id. Ad. 1, 1, 39:

    a quo vivo nec praesens nec absens quidquam aequi bonique impetravit,

    Cic. Phil. 2, 37, 94.—Hence, aequo et bono, or ex aequo et bono, in ( with) fairness, in equity, Ter. Ad. 5, 9, 30; Auct. Her. 2, 10, 14; 2, 12, 18; 2, 13, 20; Gai. Inst. 3, 137: aequi bonique, as gen. of value, with facere:

    istuc, Chreme, Aequi bonique facio,

    I place a fair and proper value on it, Ter. Heaut. 4, 5, 40.—
    7.
    Bona, one ' s property, fortunes, almost always denoting the whole of one's possessions.
    a.
    In gen.:

    paterna oportet reddi filio bona,

    Plaut. Poen. 5, 2, 120:

    bona sua med habiturum omnia,

    id. Truc. 2, 4, 49; cf. id. ib. 2, 7, 6; 4, 2, 29; id. Rud. 2, 6, 22; id. Most. 1, 3, 77; id. Trin. 4, 4, 3; Ter. Eun. 2, 2, 4:

    bona mea diripiebantur atque ad consulem deferebantur,

    Cic. Sest. 24, 54:

    cum de capite, civis et de bonis proscriptio ferretur,

    id. ib. 30, 65:

    bona, fortunas, possessiones omnium,

    id. Caecin. 13, 38:

    at mulctantur bonis exsules,

    id. Tusc. 5, 37, 106; id. Off. 2, 23, 81; id. Par. 1, 1, 7; id. Sest. 19, 42; 43, 94; 52, 111; id. Phil. 2, 26, 64; Caes. B. G. 7, 3; Liv. 2, 3, 5; 2, 5, 5; 4, 15, 8; Tac. A. 2, 48; Quint. 6, 1, 19 et saep.—
    b.
    Bonorum possessio, the possession of one ' s property by another.
    (α).
    Bonorum possessio in consequence of bonorum cessio, i. e. an assignment of one ' s property for the benefit of creditors, Dig. 42, tit. 3.—
    (β).
    Bonorum possessio granted by the prætor against a contumacious or insolvent debtor (in bona mittere, in bona ire jubere, bona possidere jubere, etc.); cf. Dig. 42, tit. 4:

    postulat a Burrieno Naevius ut ex edicto bona possidere liceat,

    Cic. Quint. 6, 25, and the whole of c. 8:

    edixit... neu quis militis... bona possideret aut venderet,

    Liv. 2, 24, 6:

    bona proscribere,

    to offer the property thus transferred for sale, Cic. Quint. 6, 25.—
    (γ).
    Chiefly referring to the property of a defunct person (hereditas), where the prætor, till the heir had proved his right, granted a bonorum possessio secundum tabulas or contra tabulas, Dig. 37, tit. 4; 37, tit. 11.—
    c.
    In bonis esse;

    with reference to the older civil law, which distinguished between civil property (habere rem ex jure Quiritium) and natural property (rem in bonis habere, res in bonis est),

    Gai. Inst. 2, 40, 41; Dig. 40, 12, 38, § 2; 37, 6, 2, § 1; 37, 6, 3, § 2; ib. Fragm. 1, 16; Gai. Inst. 1, 22; 1, 35; 1, 222; 1, 167; Dig. 1, 8, 1; 27, 10, 10:

    neque bonorum possessorum, neque... res pleno jure fiunt, sed in bonis efficiuntur,

    ib. Fragm. 3, 80.—Hence, nullam omnino arbitrabamur de eā hereditate controversiam eum habiturum, et est hodie in bonis, i. e. [p. 247] the bonorum possessio has been granted to him, which did not give full ownership, but effected only that the hereditas was in bonis. Cic. Fam. 13, 30, 1.
    III.
    Predicative use.
    A.
    With nouns or pronouns as subjects.
    1.
    Bonum esse, to be morally good, honest:

    nunc mihi bonae necessum est esse ingratiis, Quamquam esse nolo,

    Plaut. Cist. 2, 3, 82:

    bonam ego quam beatam me esse nimio dici mavolo,

    id. Poen. 1, 2, 93; so id. Capt. 2, 1, 44; id. Men. 4, 2, 6; id. Rud. prol. 29:

    itaque viros fortes magnanimos eosdem, bonos et simplices... esse volumus,

    Cic. Off. 1, 19, 63; cf. id. ib. 3, 21, 84; id. Att. 15, 6, 1:

    Cato esse quam videri bonus malebat,

    Sall. C. 54, 5:

    ut politiora, non ut meliora fiant ingenia,

    Val. Max. 5, 4, ext. 5 fin.
    2.
    To be beneficial, prosperous, advantageous, valuable, favorable, serviceable, correct, with reference to both persons and things as subjects, and in regard to physical and mental relations:

    jam istuc non bonumst,

    Plaut. Merc. 2, 2, 29; Cato, R. R. 157:

    oleum viridius et melius fiet,

    id. ib. 3:

    vinum ut alvum bonam faciat,

    to correct the bowels, id. ib. 156:

    quid est homini salute melius?

    Plaut. As. 3, 3, 127:

    non optuma haec sunt, verum meliora quam deterruma,

    id. Trin. 2, 3, 1:

    quid est quod huc possit quod melius sit accedere?

    Cic. Fin. 1, 12, 41; 1, 18, 57; id. Tusc. 1, 41, 99:

    in quo (vestitu), sicut in plerisque rebus, mediocritas optima est,

    id. Off. 1, 36, 130; 2, 17, 59; id. Inv. 1, 31, 51; id. Or. 2, 6; 11, 36:

    meliorem tamen militem... in futura proelia id certamen fecit,

    Liv. 2, 51, 3:

    parvus ut est cygni melior canor, ille gruum quam Clamor,

    Lucr. 4, 181; 4, 191:

    si meliora dies, ut vina, poemata reddit,

    Hor. Ep. 2, 1, 34.—So in the optative formula:

    quod bonum, faustum, felixque sit,

    Liv. 1, 28, 7; 1, 17, 10; 39, 15, 1; 3, 54;

    3, 34.—Also, quod bonum atque fortunatum mihi sit,

    Plaut. Cas. 2, 6, 50;

    and with a noun as subject: ut nobis haec habitatio Bona, fausta, felix, fortunataque evenat,

    Plaut. Trin. 1, 2, 3.—
    3.
    To be kind:

    bonus cum probis'st (erus), malus cum malis,

    Plaut. Most. 4, 1, 22:

    hic si vellet bonus ac benignus Esse,

    Hor. S. 1, 2, 52.—
    4.
    With reference to the gods:

    ecastor ambae (Fortuna et Salus sunt bonae,

    Plaut. As. 3, 3, 129:

    Palladis aut oculos ausa negare bonos (esse),

    Prop. 3, 24, 12 (2, 28, 12).—
    B.
    Impers.
    1.
    Bonum est (very rare for the class. bene est; v. bene).
    (α).
    Without a subject:

    bonum sit!

    may it be fortunate, favorable! Verg. E. 8, 106.—
    (β).
    With subject inf.:

    nam et stulte facere, et stulte fabularier in aetate haud bonum est,

    Plaut. Trin. 2, 4, 61:

    bonum est pauxillum amare, insane non bonum est,

    id. Curc. 1, 3,20.—
    2.
    Melius est.
    (α).
    With subject inf.:

    melius sanam est mentem sumere,

    Plaut. Men. 5, 2, 51:

    nihil sentire est melius quam tam prava sentire,

    Cic. Ac. 2, 40, 125; cf. id. Fin. 1, 19, 62; id. Off. 1, 43, 156; so,

    melius fuit, fuisset, or fuerat,

    it would have been better, id. N. D. 3, 33; id. Sen. 23, 82; id. Off. 3, 25, 94:

    proinde quiesse erit melius,

    Liv. 3, 48, 3; 3, 41, 3; Verg. A. 11, 303.—
    (β).
    With subject inf.-clause:

    meliu'st te quae sunt mandata tibi praevortier,

    Plaut. Merc. 2, 3, 125; id. Men. 5, 9, 32.—
    (γ).
    With ut-clause:

    quid melius quam ut hinc intro abeam et me suspendam clanculum,

    Plaut. Rud. 4, 4, 145; so id. Ps. 4, 7, 18.—
    (δ).
    With subjectclause in the subjunctive:

    nunc quid mihi meliu'st quam ilico hic opperiar erum,

    Plaut. Rud. 2, 2, 22.—
    3.
    Optimum est.
    (α).
    With subject inf.:

    optimum visum est, captivos quam primum deportare,

    Liv. 23, 34, 8:

    si quis dicit optimum esse navigare,

    Sen. Ot. Sap. 8, 4 (32 fin.); so, optimum fuit, it would have been better, and optimum erat, it would be better, Quint. 6, prooem. 3; 11, 2, 33; Hor. S. 2, 1, 7.—
    (β).
    With inf.-clause:

    constituerunt optimum esse, domum suam quemque reverti,

    Caes. B. G. 2, 10: optimum visum est, in fluctuantem aciem tradi equos, etc., Liv 6, 24, 10; 22, 27, 6.—
    (γ).
    With ut and subj:

    hoc vero optimum, ut is qui, etc., id ultimum bonorum, id ipsum quid et quale sit nesciat,

    Cic. Fin. 2, 3, 6.—
    (δ).
    With quod:

    illa vero optima (sunt) quod cum Haluntium venisset Archagathum vocari jussit,

    Cic. Verr. 2, 4, 23, § 51:

    optimum vero (est) quod dictaturae nomen in perpetuum de re publica sustulisti,

    id. Phil. 2, 36, 91.—
    (ε).
    With second sup., in the phrase optumum factu est (where factu is redundant):

    sed hoc mihi optumum factu arbitror,

    Plaut. Stich. 1, 2, 16:

    optimum factu esse duxerant frumento... nostros prohibere,

    Caes. B. G. 4, 30:

    optumum factu credens exercitum augere,

    Sall. C. 32, 1 (Kritz, factum); 57, 5 (Kritz, factum).
    IV.
    Ellipt. use: di meliora, i. e. dent or velint, i. e. let the gods grant better things than what you say, etc.; God forbid! in full:

    di melius duint,

    Ter. Phorm. 5, 9, 16:

    di meliora velint!

    Ov. M. 7, 37.—Ellipt.:

    di meliora! inquit,

    Cic. Sen. 14, 47:

    id ubi mulier audivit, perturbata, dii meliora inquit, etc.,

    Liv. 39, 10, 2; 9, 9, 6; Verg. G. 3, 513;

    similarly, di melius, i. e. fecerunt,

    Val. Max. 6, 1, ext. 3.
    V.
    With object expressed,
    1.
    By dat.
    (α).
    = good, useful, beneficial for:

    ambula, id lieni optumum est,

    Plaut. Curc. 2, 1, 25:

    quia vobis eadem quae mihi bona malaque esse intellexi,

    Sall. C. 20, 3:

    bona bello Cornus, jaculis, etc.,

    Verg. G. 2, 447.—
    (β).
    = benignus or propitius, kind to:

    vicinis bonus esto,

    Cato, R. R. 4:

    bene merenti mala es, male merenti bona es,

    Plaut. As. 1, 2, 3:

    vos o mihi Manes, Este boni,

    Verg. A. 12, 647.—
    (γ).
    = idoneus, fit for, adapted to:

    qui locus vino optimus dicetur esse,

    Cato, R. R. 6:

    tum erit ei rei optumum tempus,

    id. ib. 26:

    terra cui putre solum, Optima frumentis,

    Verg. G. 2, 205; 2, 319; 1, 286.—
    (δ).
    With sum and dat., in the phrase alicui bono est, it is of service to one, profits him:

    accusant in quibus occidi patrem Sex. Roscii bono fuit,

    Cic. Rosc. Am. 5, 13:

    bono fuisse Romanis adventum eorum constabat,

    Liv. 7, 12, 4.—Hence, with rel. dat.: cui bono (est), for whose advantage it is:

    quod si quis usurpet illud Cassianum cui bono fuerit, etc.,

    Cic. Phil. 2, 14, 35:

    cui bono fuisset,

    id. Rosc. Am. 30, 84; id. Mil. 12, 32 Ascon. ad loc.; cf.

    ellipt. form cui bono?

    Prisc. p. 1208 P.—
    (ε).
    With dat. gerund:

    ager oleto conserundo qui in Favonium spectavit, aliis bonus nullus erit,

    Cato, R. R. 6; Varr. R. R. 1, 24:

    (mons) quia pecori bonus alendo erat,

    Liv. 29, 31; 9, 10.—
    2.
    By ad and acc.:

    refert et ad quam rem bona aut non bona sit,

    Varr. R. R. 1, 91:

    occasio quaeritur idoneane fuerit ad rem adoriendam, an alia melior,

    Auct. Her. 2, 4, 7:

    non campos modo militi Romano ad proelium bonos, etc.,

    Tac. A. 2, 14.

    Lewis & Short latin dictionary > optimum

  • 66 P

    P, p, the fifteenth letter of the Latin alphabet, the character for which is derived from the ancient form of the Greek II (P or P), as is shown by inscriptions and coins, which exhibit the P in these forms.The P -sound, like the K - and T -sounds, was not aspirated in the ancient language; whence the spelling TRIVMPE for triumphe, in the Song of the Arval Brothers.As an initial, P combines, in pure Latin words, only with the consonants l and r; the combinations pn, ps, and pt belong to words borrowed from the Greek, with the sole exception of the pron. suffix pte.Hence it often disappears before t; as TOLOMEA, Inscr. Fabr. 9, 438.—It has also been dropped before l in the words lanx, Gr. plax; latus, Gr. platus; later, Gr. plinthos, linter, Gr. pluntêr, and others (Corss. Ausspr. 1, 114).—As a medial, its combination with s and t was so acceptable to the Latins that ps and pt are often put for bs and bt; so, OPSIDESQVE and OPTENVI in the Epitaphs of the Scipios; and so, too, in later inscrr.: APSENS, APSENTI, SVPSIGNARE, etc., and in MSS.—A final p occurs only in the apocopated volup.For the very frequent interchange of p and b, see under B.— P is put for v in opilio for ovilio, from ovis.—An instance of its commutation with palatals appears in lupus and lukos, and perhaps also spolium and skulon, spuma and O.H.G. scum, Germ. Schaum, as, on the other hand, equus and hippos, palumba and columba, jecur and hêpar; cf., also, the letter Q.—Its commutation with a lingual is shown in pavo and taôs, and perh. also in hospes and hostis. — P is assimilated to a following f in officina for opificina, and is altogether elided by syncope in Oscus for Opscus.—It is euphonically inserted between ms and mt: sumpsi, sumptum, hiemps for hiems; cf.: exemplum, templum, and late Lat. dampnum.—It is suppressed in amnis for ap-nis from apa = aqua.As an abbreviation, P denotes most frequently the prænomen Publius, but also stands for parte, pater, pedes, pia, pondo, populus, posuerunt, publicus, etc. P. C. stands for patres conscripti, patronus civitatis or coloniae, ponendum curavit, potestate censoriā, etc. P. M. pontifex maximus, patronus municipii, posuit merito. P. P. pater patriae, praepositus, primi pilus, pro parte. P. R. populus Romanus. P. S. pecunia sua.

    Lewis & Short latin dictionary > P

  • 67 p

    P, p, the fifteenth letter of the Latin alphabet, the character for which is derived from the ancient form of the Greek II (P or P), as is shown by inscriptions and coins, which exhibit the P in these forms.The P -sound, like the K - and T -sounds, was not aspirated in the ancient language; whence the spelling TRIVMPE for triumphe, in the Song of the Arval Brothers.As an initial, P combines, in pure Latin words, only with the consonants l and r; the combinations pn, ps, and pt belong to words borrowed from the Greek, with the sole exception of the pron. suffix pte.Hence it often disappears before t; as TOLOMEA, Inscr. Fabr. 9, 438.—It has also been dropped before l in the words lanx, Gr. plax; latus, Gr. platus; later, Gr. plinthos, linter, Gr. pluntêr, and others (Corss. Ausspr. 1, 114).—As a medial, its combination with s and t was so acceptable to the Latins that ps and pt are often put for bs and bt; so, OPSIDESQVE and OPTENVI in the Epitaphs of the Scipios; and so, too, in later inscrr.: APSENS, APSENTI, SVPSIGNARE, etc., and in MSS.—A final p occurs only in the apocopated volup.For the very frequent interchange of p and b, see under B.— P is put for v in opilio for ovilio, from ovis.—An instance of its commutation with palatals appears in lupus and lukos, and perhaps also spolium and skulon, spuma and O.H.G. scum, Germ. Schaum, as, on the other hand, equus and hippos, palumba and columba, jecur and hêpar; cf., also, the letter Q.—Its commutation with a lingual is shown in pavo and taôs, and perh. also in hospes and hostis. — P is assimilated to a following f in officina for opificina, and is altogether elided by syncope in Oscus for Opscus.—It is euphonically inserted between ms and mt: sumpsi, sumptum, hiemps for hiems; cf.: exemplum, templum, and late Lat. dampnum.—It is suppressed in amnis for ap-nis from apa = aqua.As an abbreviation, P denotes most frequently the prænomen Publius, but also stands for parte, pater, pedes, pia, pondo, populus, posuerunt, publicus, etc. P. C. stands for patres conscripti, patronus civitatis or coloniae, ponendum curavit, potestate censoriā, etc. P. M. pontifex maximus, patronus municipii, posuit merito. P. P. pater patriae, praepositus, primi pilus, pro parte. P. R. populus Romanus. P. S. pecunia sua.

    Lewis & Short latin dictionary > p

  • 68 pono

    pōno, pŏsŭi (Plaut. posīvi), pŏsĭtum, 3 (old form of perf. POSEIVEI, Inscr. Orell. 3308:

    posivi,

    Plaut. Ps. 5, 1, 35: posivimus, id. Fragm. ap. Prisc. p. 898 P.:

    posiverunt, Cato, R. R. praef. 1: posiveris,

    id. ib. 4, 1; Plaut. Trin. 1, 2, 108: POSIER unt, Inscr. Orell. 5061:

    POSIT, contr. from posivit,

    ib. 71; 732; 1475; 3087 al.; part. perf. sync. postus, a, um, Lucr. 1, 1059; 3, 87; 6, 965), v. a. [for posno, posino, from old prep. port, = proti, pros, and sino; cf.: porricio, pollingo, etc., and v. pro, sino], to put or set down a person or thing, to put, place, set, lay, etc. (syn.: colloco, statuo); constr. with acc. alone, or with in and abl., or with adv. of place; sometimes with in and acc., or absol.; v. infra.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    tabulas in aerario ponere,

    Caes. B. C. 3, 108:

    castra,

    to pitch, id. ib. 1, 65 fin.:

    castra iniquo loco,

    id. ib. 1, 81:

    milia passuum tria ab eorum castris castra ponit,

    id. B. G. 1, 22 fin.: qui indicabantur, in senatu sunt positi, Cic. Fragm. ap. Quint. 9, 3, 50:

    tabulas obsignatas in publico,

    Cic. Fl. 9, 21:

    sejuges in Capitolio aurati a P. Cornelio positi,

    Liv. 38, 35, 4:

    tyrannicidae imago in gymnasio ponatur,

    Quint. 7, 7, 5; cf. id. 1, 7, 12:

    collum in Pulvere,

    Hor. C. 4, 6, 11; cf.:

    artus in litore ponunt,

    Verg. A. 1, 173; and with simple abl.:

    saxo posuit latus,

    Val. Fl. 4, 378:

    in curulibus sellis sese posuerunt,

    seated themselves, Flor. 1, 13.—With in and acc.: hodierno die primum longo intervallo in possessionem libertatis pedem ponimus, Cic. Phil. 3, 11, 28 B. and K. (Klotz, possessione):

    Cyzici in Prytaneum vasa aurea mensae unius posuit,

    Liv. 41, 20, 7 Weissenb. ad loc.:

    stipes erat, quem... in flammam triplices posuere sorores,

    Ov. M. 8, 452:

    omnia pone feros in ignes,

    id. R. Am. 719:

    oleas in solem,

    Cato, R. R. 7:

    coronam in caput,

    Gell. 3, 15, 3.—With sub and abl.:

    pone sub curru nimium propinqui,

    Hor. C. 1, 22, 21:

    fundamenta,

    Vulg. 1 Esd. 6, 3:

    ubi pedem poneret non habebat,

    might set his foot, Cic. Fin. 4, 25, 69:

    genu or genua,

    to bow the knee, to kneel, Ov. F. 2, 438; 5, 507; Curt. 8, 7, 13:

    num genu posuit? num vocem supplicem misit?

    id. 4, 6, 28:

    oculos,

    to cast one's eyes on, Vulg. Jer. 24, 6:

    faciem,

    to turn one's face, id. ib. 42, 15.—
    B.
    In partic.
    1.
    In milit. lang., to place, post, set, station a body of troops:

    ibi praesidium ponit,

    Caes. B. G. 2, 5:

    praesidium ibi,

    id. B. C. 1, 47 fin.:

    legionem tuendae orae maritimae causā,

    id. ib. 3, 34:

    insidias contra aliquem,

    Cic. Agr. 2, 18, 49.—
    2.
    To set up, erect, build (mostly poet.):

    opus,

    Ov. M. 8, 160:

    templa,

    Verg. A. 6, 19:

    aras,

    id. ib. 3, 404:

    tropaeum,

    Nep. Dat. 8, 3; so,

    in inscrr., of erecting monuments of any kind: POSVIT, PONENDVM CVRAVIT (usu. abbreviated P. C.), etc.: columna rostrata quae est Duilio in foro posita,

    in honor of Duilius, Quint. 1, 7, 12.—
    3.
    Hence, poet., to form, fashion works of art:

    Alcimedon duo pocula fecit... Orpheaque in medio posuit,

    Verg. E. 3, 46:

    hic saxo liquidis ille coloribus Sollers nunc hominem ponere, nunc deum,

    Hor. C. 4, 8, 8.—
    4.
    To set, set out, plant trees, etc. ( poet. and in postAug. prose;

    syn.: planto, sero): pone ordine vites,

    Verg. E. 1, 74:

    vitem,

    Col. 4, 1; cf.:

    ille et nefasto te (arbor) posuit die,

    planted thee, Hor. C. 2, 13, 1.—
    5.
    To lay, stake, wager, as a forfeit; to lay down, propose, as a prize: pono pallium;

    Ille suum anulum opposuit,

    Plaut. Curc. 2, 3, 76:

    pocula fagina,

    Verg. E. 3, 36:

    invitat pretiis animos et praemia ponit,

    id. A. 5, 292:

    praemia,

    id. ib. 5, 486:

    praemium,

    Liv. 41, 23, 10.—
    6.
    In business lang., to put out at interest, to loan, to invest (less freq. than collocare): pecuniam in praedio ponere, Cic. Tull. § 15 Orell.; cf.:

    pecuniam apud aliquem,

    id. Verr. 2, 3, 70, § 165:

    dives positis in fenore nummis,

    Hor. A. P. 421:

    pecuniam Quaerit Kalendis ponere,

    id. Epod. 2, 70.—
    7.
    To place, set, appoint a person as a watch or guard, accuser, etc. (less freq. than apponere):

    Dumnorigi custodes ponit, ut, quae agat, scire possit,

    Caes. B. G. 1, 20 fin.:

    custos frumento publico est positus,

    Cic. Fl. 19, 45: alicui accusatorem, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 3:

    puer super hoc positus officium,

    Petr. 56, 8.—
    8.
    To serve up, set before one at table (rare for the class. apponere), Cato, R. R. 79; so id. ib. 81:

    posito pavone,

    Hor. S. 2, 2, 23; 2, 4, 14; 2, 6, 64; 2, 8, 91; id. A. P. 422:

    positi Bacchi cornua,

    Ov. A. A. 1, 231:

    vinum,

    Petr. 34, 7:

    calidum scis ponere sumen,

    Pers. 1, 53:

    porcum,

    Mart. 8, 22, 1:

    da Trebio, pone ad Trebium,

    Juv. 5, 135.—
    9.
    To lay aside, take off, put down, lay down, etc. (as clothing, arms, books, the hair or beard, etc., = deponere):

    cum pila ludere vellet tunicamque poneret,

    Cic. Tusc. 5, 20, 60; cf.:

    veste positā,

    id. ib. 1, 47, 113:

    velamina,

    Ov. A. A. 2, 613; cf.:

    velamina de corpore,

    id. M. 4, 345:

    arma,

    Caes. B. G. 4, 37:

    sarcinam,

    Petr. 117, 11:

    barbam,

    Suet. Calig. 5; cf.:

    bicolor positis membrana capillis,

    Pers. 3, 10:

    libros de manibus,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 8, § 23; cf.:

    cum posui librum, et mecum ipse coepi cogitare,

    id. Tusc. 1, 11, 24.—
    10.
    To lay out for the grave:

    toroque Mortua componar, positaeque det oscula frater,

    Ov. M. 9, 503; Verg. A. 2, 644.—Also, to lay in the grave, to bury, inter ( poet. and in post-class. prose;

    syn.: sepelio, condo): corpore posto,

    Lucr. 3, 871:

    te... patriā decedens ponere terrā,

    Verg. A. 6, 508; Ov. F. 5, 480:

    ubi corpus meum positum fuerit,

    Dig. 34, 1, 18 fin.; Inscr. Orell. 4370:

    IN HAC CVPA MATER ET FILIVS POSITI SVNT,

    ib. 4550; 4495:

    HIC POSITVS EST, Inscr. in Boeckh. C. I. Gr. 4156: CINERES,

    Inscr. Orell. 4393; 4489.—
    11.
    Ponere calculum or calculos, transf., to weigh carefully, to ponder, consider:

    si bene calculum ponas,

    Petr. 115, 16:

    examina tecum, omnesque, quos ego movi, in utrāque parte calculos pone,

    Plin. Ep. 2, 19 fin.
    12.
    To arrange, deck, set in order (cf. compono):

    qui suas ponunt in statione comas,

    Ov. A. A. 3, 434:

    quid totiens positas fingis, inepta, comas?

    id. ib. 1, 306; cf. id. H. 4, 77; id. M. 1, 477.—
    13.
    To subdue, calm, allay, quiet:

    quo non arbiter Hadriae Major, tollere seu ponere vult freta,

    Hor. C. 1, 3, 16:

    magnos cum ponunt aequora motus,

    Prop. 4 (5), 14, 31.—Hence, neutr., of the winds, to fall, abate ( poet. and late Lat.):

    cum venti posuere omnisque repente resedit Flatus,

    Verg. A. 7, 27:

    tum Zephyri posuere,

    id. ib. 10, 103:

    simul ac ventus posuit,

    Gell. 2, 30, 2.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to set, place, put, lay a thing anywhere: noenum ponebat rumores ante salutem, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 314 Vahl.):

    pone ante oculos laetitiam senatūs,

    Cic. Phil. 2, 45, 115:

    at te apud eum, di boni! quantā in gratiā posui,

    id. Att. 6, 6, 4; cf. id. ib. 5, 11, 6; 6, 1, 22: ponite me ei (Appio) in gratiā, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 5:

    apud Lentulum ponam te in gratiā,

    Cic. Att. 5, 3, 3 B. and K. (Orell. gratiam):

    se quoque in gratiā reconciliatae pacis ponere,

    Liv. 44, 14, 7:

    in laude positus,

    Cic. Sest. 66, 139:

    aliquem in metu non ponere,

    i. e. not to fear, id. Top. 13, 55:

    virtutum fundamenta in voluptate tamquam in aquā ponere,

    id. Fin. 2, 22, 72; cf. id. Pis. 4, 9:

    aliquid in conspectu animi,

    id. de Or. 3, 40, 161; cf.:

    sub uno aspectu ponere,

    Q. Cic. Petit. Cons. 1, 1: ponendus est ille ambitus, non abiciendus, to lay down gently, i. e. close gracefully, Cic. Or. 59, 199:

    super cor,

    to lay to heart, Vulg. Mal. 2, 2.—With in and acc.:

    te in crimen populo ponat atque infamiam,

    Plaut. Trin. 3, 3, 11.—Elliptically: et quidem cum in mentem venit, ponor ad scribendum, when it occurs to Cœsar, he sets me (i. e. my name) to the Senate's decrees, Cic. Fam. 9, 15, 4.—
    B.
    In partic.
    1.
    Ponere aliquid in aliquā re, to put or place a thing in something, to cause a thing to rest or depend upon:

    credibile non est, quantum ego in consiliis et prudentiā tuā, quantum in amore et fide ponam,

    Cic. Att. 2, 23, 3:

    spem in aliquo,

    id. ib. 6, 1, 11:

    salutis auxilium in celeritate,

    Caes. B. G. 5, 48; cf.:

    spem salutis in virtute,

    id. ib. 5, 34, 2:

    ut in dubio poneret, utrum, etc.,

    regarded as doubtful, doubted, Liv. 34, 5, 3: sed haec haud in magno equidem ponam discrimine, I shall attach no great importance to it, id. prooem. § 8.—In pass.: positum esse in aliquā re, to be based or founded upon, to rest upon, depend upon:

    ut salutem praesentium, spem reliquorum in vestris sententiis positam esse et defixam putetis,

    Cic. Fl. 1, 3; id. Agr. 2, 9, 22:

    omnia posita putamus in Planci tui liberalitate,

    id. Att. 16, 16, F, 2; id. Or. 8, 27:

    in te positum est, ut, etc.,

    id. Att. 16, 16, B, § 8. —
    2.
    To lay out, spend, employ a thing, esp. time, in any thing:

    tempus in cogitatione ponere,

    Cic. de Or. 3, 5, 17:

    si in hac curā vita mihi ponenda sit,

    id. Fam. 9, 24, 4:

    diem totum in considerandā causā,

    id. Brut. 22, 87; cf. id. Fam. 5, 21, 1; id. Att. 6, 2, 6:

    sumptum,

    id. Q. Fr. 3, 1, 2; id. Fam. 13, 54 fin.; cf.:

    totum animum atque omnem curam, operam diligentiamque suam in petitione,

    id. Mur. 22, 45:

    id multo tum faciemus liberius totosque nos in contemplandis rebus perspiciendisque ponemus,

    id. Tusc. 1, 19, 44:

    apud gratissimum hominem beneficium ponere,

    id. Fam. 13, 55 fin.:

    itinera enim ita facit, ut multos dies in oppidum ponat,

    id. Att. 11, 22, 2.—
    3.
    To put, place, count, reckon, consider a thing in or among certain things:

    mortem in malis,

    Cic. Fin. 3, 8, 29:

    in beneficii loco,

    id. Fam. 15, 4, 12; id. Cat. 2, 9, 20:

    si quis motus populi factus esset, id C. Norbano in fraude capitali esse ponendum,

    id. de Or. 2, 48, 199:

    in laude,

    to regard as praiseworthy, id. Top. 18, 71:

    in vitiis poni,

    to be regarded as a fault, Nep. Epam. 1, 2.—
    4.
    To appoint, ordain, make something:

    leges,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28:

    festos laetosque ritus,

    Tac. H. 5, 5 fin.:

    ut male posuimus initia, sic cetera sequentur,

    Cic. Att. 10, 18, 2:

    ne tu in spem ponas me bonae frugi fore,

    to hope for, reckon upon, Plaut. Capt. 5, 2, 4 Fleck.: nomen, to apply or give a name (= imponere):

    sunt enim rebus novis nova ponenda nomina,

    Cic. N. D. 1, 17, 44; id. Tusc. 3, 5, 10; Verg. A. 7, 63:

    qui tibi nomen Insano posuere,

    Hor. S. 2, 3, 48: rationem, to furnish an account, to [p. 1397] reckon, Suet. Oth. 7; cf. Col. 1, 3:

    pecuniae,

    Dig. 46, 3, 89.—
    5.
    To make or render vows or votive offerings to the gods:

    Veneri ponere vota,

    Prop. 3, 12, 18:

    nunc ego victrices lauro redimire tabellas, Nec Veneris mediā ponere in aede morer,

    Ov. Am. 1, 11, 25:

    hic ponite lucida Funalia et vectes,

    Hor. C. 3, 26, 6:

    libatum agricolae ponitur ante deo,

    Tib. 1, 1, 14; Ov. M. 3, 506:

    ex praedā tripodem aureum Delphi posuit,

    Nep. Paus. 2, 3.—
    6.
    In speaking or writing, to lay down as true, to state, assume, assert, maintain, allege, take for granted, etc.:

    quamobrem, ut paulo ante posui, si, etc.,

    Cic. Fam. 1, 9, 21; id. Fin. 2, 31, 100:

    recte Magnus ille noster, me audiente, posuit in judicio, rem publicam, etc.,

    id. Leg. 2, 3, 6: verum pono, esse victum eum;

    at, etc.,

    Ter. Phorm. 4, 3, 25:

    positum sit igitur in primis, etc.,

    Cic. Or. 4, 14:

    hoc posito atque concesso, esse quandam vim divinam, etc.,

    id. Div. 1, 52, 118; cf.:

    quo posito, et omnium sensu adprobato,

    id. Fin. 3, 8, 29; id. Leg. 2, 19, 48:

    pono satis in eo fuisse orationis atque ingenii,

    id. Brut. 45, 165:

    aliquid pro certo ponere,

    Liv. 10, 9 fin.:

    nunc rem ipsam ponamus quam illi non negant... Est haec res posita, quae ab adversario non negatur,

    Cic. Caecin. 11, 32.—
    7.
    Esp.: exemplum ponere, to cite an instance:

    eorum quae constant exempla ponemus,

    Cic. Inv. 1, 38, 68:

    perspicuo et grandi vitio praeditum posuimus exemplum,

    id. ib. 1, 47, 88:

    ab adjunctis antea posui exemplum,

    id. Top. 11, 50:

    horum exempla posui ex jure civili,

    id. ib. 14, 58:

    horum generum ex Cicerone exempla ponamus,

    Quint. 5, 11, 11; 6, 3, 108 al.—
    8.
    To set before the mind, represent, describe:

    nec ponere lucum Artifices, nec, etc.,

    Pers. 1, 70:

    pone Tigellinum,

    Juv. 1, 155.—
    9.
    To propose, offer, fix upon a theme for discussion (= proponere):

    mihi nunc vos quaestiunculam, de quā meo arbitratu loquar, ponitis?

    Cic. de Or. 1, 22, 102; 2, 1, 2:

    ponere aliquid, ad quod audiam, si tibi non est molestum, volo,

    id. Fat. 2, 4; cf.:

    ponere jubebam, de quo quis audire vellet,

    id. Tusc. 1, 4, 7:

    ponere praemium,

    Liv. 39, 17, 1; and impers. pass.:

    doctorum est ista consuetudo eaque Graecorum, ut iis ponatur, de quo disputent quamvis subito,

    id. Lael. 5, 17; so,

    cum ita positum esset, videri, etc.,

    id. Tusc. 3, 22, 54.—
    10.
    To put away, leave off, dismiss, forego, lay down, surrender (= deponere):

    vitam propera ponere,

    Plaut. Curc. 4, 3, 4:

    vitia,

    Cic. de Or. 3, 12, 46:

    dolorem,

    id. Tusc. 3, 28, 66: inimicitias, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6:

    curas,

    Liv. 1, 19:

    metum,

    Plin. Ep. 5, 6:

    iram,

    Hor. A. P. 160:

    moras,

    id. C. 4, 12, 25; Ov. F. 2, 816:

    animos feroces,

    Liv. 8, 1:

    corda ferocia,

    Verg. A. 1, 302:

    vires (flammae),

    id. ib. 5, 681:

    ipsum rudimentum adulescentiae bello lacessentem Romanos posuisse,

    had obtained his first experience, Liv. 31, 11 fin.; Suet. Ner. 22; also,

    tirocinium,

    Just. 12, 4, 6:

    animam,

    to lay down life, Vulg. Johan. 10, 15; 17.—Esp., milit. t. t.: arma ponere (= deponere), to lay down arms, yield, surrender:

    Nepesinis inde edictum ut arma ponant,

    Liv. 6, 10, 5:

    dedi imperatorem, arma poni jubet,

    id. 4, 10, 3; cf.:

    positis armis,

    id. 35, 36, 4; id. Epit. 88.—
    11.
    To make, cause to be (eccl. Lat.):

    cornu tuum ponam ferreum,

    Vulg. Mich. 4, 13:

    posuit me desolatam,

    id. Thren. 3, 11; with quasi:

    ponam Samariam quasi acervum,

    id. Mich. 1, 6; with in and acc.:

    posuerunt eam in ruinam,

    id. Isa. 23, 13.—
    12.
    To assume, suppose, put a case (of mere suppositions; only late Lat.; cf. 6 supra): pone tamen ab evangelistis scriptum, Ambros. de Fide, 5, 16, 194; Ps.-Quint. Decl. 273.—Hence, pŏsĭtus, a, um, P. a., of localities, placed, situated; situate, standing, lying anywhere:

    Roma in montibus posita,

    Cic. Agr. 2, 35, 96:

    Delos in Aegaeo mari posita,

    id. Imp. Pomp. 18, 55:

    portus ex adverso urbi positus,

    Liv. 45, 5:

    tumulus opportune ad id positus,

    id. 28, 13:

    urbs alieno solo posita,

    id. 4, 17.— Poet.:

    somno positus = sopitus,

    lulled to sleep, Verg. A. 4, 527.

    Lewis & Short latin dictionary > pono

  • 69 qualis

    quālis, e, pron. adj. [quis; kindr. with Gr. pê-likos; Goth. huc-leik; Germ. welcher], how constituted, of what sort, kind, or nature, what kind of a (class.).
    I.
    Interrog.: qualine amico mea commendavi bona? Call. Probo, et fideli, et fido, Plaut. Trin. 4, 4, 3:

    qualis oratoris et quanti hominis in dicendo putas esse historiam scribere?

    Cic. de Or. 2, 12, 51:

    quali fide, quali pietate existimatis eos esse, qui, etc.,

    Cic. Font. 10, 21:

    qualis est istorum oratio?

    what kind of a speech is that? id. Ac. 2, 14, 44 —

    In exclamations: hei mihi, qualis erat!

    Verg. A. 2, 274; Enn. ap. Serv. ad loc. (Ann. v. 7 Vahl.): O Romule, Romule, dic, qualem te patriae custodem di genuerunt! Enn. ap. Cic. Rep. 1, 41, 64 (Ann. v. 116 Vahl.).—

    In indirect questions: nam cogitato, qualem haberes gratiam (si, etc.),

    Plaut. Capt. 3, 5, 54:

    ego te qualis sis scio,

    id. Aul. 2, 2, 40; Ter. Eun. 4, 6, 20:

    ipsius rei natura qualis et quanta sit quaerimus,

    Cic. Tusc. 3, 23, 56:

    qualis esset natura montis, cognoscere,

    Caes. B. G. 1, 21:

    doce me quales sint corpore,

    what sort of a body they have, Cic. N. D. 1, 23, 65.—
    II.
    Rel., with or without the correlative talis, so constituted, of such a sort, kind, or nature, such as, as:

    ut qualem te jam antea populo Romano, praebuisti, talem te et nobis impertias,

    Cic. Rosc. Am. 4, 11:

    ut res non tales, quales ante habitae sint, habendae videantur,

    id. Inv. 2, 58, 176; id. Off. 2, 13, 44:

    in hoc bello, quale bellum nulla barbaria gessit,

    the like of which, id. Cat. 3, 10, 25; id. Phil. 2, 7, 17:

    equitum acies, qualis quae esse instructissima potest, etc.,

    Liv. 8, 39:

    tale tuum carmen nobis, quale, etc.,

    Verg. E. 5, 47:

    bis sex... qualia nunc hominum producit corpora tellus,

    id. A. 12, 899.—
    B.
    Esp., in quotations and citations, as, as for instance, as for example:

    aperta et clara (somnia), quale est de illo, etc.,

    Cic. Div. 2, 66, 135:

    cum proposito dissimili vel contrario ratio subjungitur: quale est Demosthenis: non enim, etc.,

    Quint. 5, 14, 4; so id. 1, 5, 65 Zumpt N. cr.; 3, 6, 41; 3, 11, 6 et saep. al.—
    2.
    Poet. for the adv. qualiter, as, just as:

    qualis populea moerens philomela sub umbra Amissos queritur fetus,

    Verg. G. 4, 511; id. A. 3, 679; 4, 143:

    quale caelum Subrubet,

    Ov. Am. 2, 5, 35; id. M. 3, 682.—
    3.
    Repeated: qualis qualis (post-class. for qualiscumque), of what quality soever, whatsoever:

    quali quali obligatione interpositā,

    Dig. 20, 5, 12.—
    III.
    Indef.: quale, having some quality or other:

    et ita effici quae appellant qualia,

    Cic. Ac. 1, 7, 28:

    prius aliquid esse debet, deinde quale esse,

    Sen. Ep. 117, 28.— Adv.: quā-lĭter.
    A.
    In what way or manner, how:

    refert, villa qualiter aedificetur,

    Col. 1, 4, 6; Mart. 5, 7, 1.— Qualiter qualiter, in what manner soever, for qualitercumque (postclass.), Dig. 4, 4, 7.—
    B.
    Just as, as:

    lacri mae fluxere per ora, Qualiter abjectā de nive manat aquā,

    Ov. Am. 1, 7, 57; Cels. praef. p. 6; Val. Fl. 5, 305; Plin. 8, 48, 73, § 193.—
    C.
    Repeated:

    qualiter qualiter,

    in whatever manner, however, Dig. 4, 4, 7 pr.; 9, 2, 7, § 1; 26, 7, 5, § 10.

    Lewis & Short latin dictionary > qualis

  • 70 quem ad modum

    quĕmadmŏdum or quĕm ad mŏ-dum, adv., in what manner, how (cf.: quomodo, quī).
    I.
    Interrog.: facere amicum tibi me potis es sempiternum. Sa. Quemadmodum? Plaut. Pers. 1, 1, 36:

    si non reliquit: quemadmodum ab eo postea exegisti?

    Cic. Rosc. Com. 18, 55:

    quem ad modum est adservatus?

    id. Verr. 2, 5, 27, § 68; Plin. Ep. 4, 18, 1; 7, 2, 1. —
    II.
    Rel.:

    ego omnem rem scio, quemadmodum est,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 69:

    semper vigilavi, et providi, quemadmodum salvi esse possemus,

    Cic. Cat. 3, 1, 3; id. Rep. 1, 14, 22; Caes. B. G. 1, 36; 6, 43; 3, 16; Nep. Dion, 2, 4.—
    B.
    In partic.
    1.
    Corresp. with sic, ita, etc., just as, as:

    quemadmodum urbes magnas viculis praeferundas puto, sic, etc.,

    Cic. Rep. 1, 2, 3; cf.:

    si, quemadmodum soles de ceteris rebus... sic de amicitiā disputaris,

    id. Lael. 4, 16. — Corresp. with ita, Cic. Q. Fr. 2, 15, a, 4; Val. Max. 8, 1, 11; with item, Cic. Ac. 2, 34, 110; with eodem modo, id. Fin. 2, 26, 83;

    with adaeque,

    Liv. 4, 43, 5.—
    2.
    In introducing examples, as, as for instance:

    quemadmodum C. Caesar inquit,

    Quint. 6, 3, 75; 2, 5, 20; 8, 6, 56;

    9, 2, 36 al.: quemadmodum si,

    Dig. 8, 3, 20, § 1.

    Lewis & Short latin dictionary > quem ad modum

  • 71 quemadmodum

    quĕmadmŏdum or quĕm ad mŏ-dum, adv., in what manner, how (cf.: quomodo, quī).
    I.
    Interrog.: facere amicum tibi me potis es sempiternum. Sa. Quemadmodum? Plaut. Pers. 1, 1, 36:

    si non reliquit: quemadmodum ab eo postea exegisti?

    Cic. Rosc. Com. 18, 55:

    quem ad modum est adservatus?

    id. Verr. 2, 5, 27, § 68; Plin. Ep. 4, 18, 1; 7, 2, 1. —
    II.
    Rel.:

    ego omnem rem scio, quemadmodum est,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 69:

    semper vigilavi, et providi, quemadmodum salvi esse possemus,

    Cic. Cat. 3, 1, 3; id. Rep. 1, 14, 22; Caes. B. G. 1, 36; 6, 43; 3, 16; Nep. Dion, 2, 4.—
    B.
    In partic.
    1.
    Corresp. with sic, ita, etc., just as, as:

    quemadmodum urbes magnas viculis praeferundas puto, sic, etc.,

    Cic. Rep. 1, 2, 3; cf.:

    si, quemadmodum soles de ceteris rebus... sic de amicitiā disputaris,

    id. Lael. 4, 16. — Corresp. with ita, Cic. Q. Fr. 2, 15, a, 4; Val. Max. 8, 1, 11; with item, Cic. Ac. 2, 34, 110; with eodem modo, id. Fin. 2, 26, 83;

    with adaeque,

    Liv. 4, 43, 5.—
    2.
    In introducing examples, as, as for instance:

    quemadmodum C. Caesar inquit,

    Quint. 6, 3, 75; 2, 5, 20; 8, 6, 56;

    9, 2, 36 al.: quemadmodum si,

    Dig. 8, 3, 20, § 1.

    Lewis & Short latin dictionary > quemadmodum

  • 72 quidem

    quĭdem, adv.
    I.
    Indeed:

    sibi quidem persuaderi, eum, etc.,

    Caes. B. C. 1, 40:

    tantum doleo, ac mirifice quidem,

    Cic. Att. 2, 19, 1:

    in his locis post solstitium Canicula oritur, et quidem aliquot diebus,

    id. Div. 2, 44, 93.—
    B.
    Esp.
    1.
    In a confirmation or extension of what precedes, too, also:

    et poscit quidem,

    Ter. Heaut. 3, 3, 45:

    pergam, quo coepi hoc iter, Et quidem ego,

    id. Hec. 1, 2, 120:

    quod quidem perillustre fuit,

    Nep. Att. 12, 3.—
    2.
    In a qualification or opposing thought, but, however, yet:

    utebatur hominibus improbis multis, et quidem optimis se viris deditum esse simulabat,

    Cic. Cael. 5, 12:

    re quidem verā,

    but in fact, Nep. Con. 2, 2; id. Hann. 2, 6.—
    C.
    In the phrases,
    1.
    Ne... quidem, not even:

    ne obsidibus quidem datis pacem redimere potuisse,

    Caes. B. G. 1, 37 (v. ne).—
    2.
    Nec (neque)... quidem, and not indeed, and that not (very rare, and never ac or et ne quidem; v. Madv. ad Cic. Fin. Exc. 111, p. 809 sqq.; Rib. Lat. Part. p. 46 sqq.): his litteris animum tuum confirmandum puto;

    nec iis quidem verbis, quibus... sed ut, etc.,

    Cic. Fam. 6, 6, 2:

    nec ejus quidem rei finem video,

    id. ib. 12, 1, 1:

    nec nunc quidem viris desidero adulescentis,

    id. Sen. 9, 27; Quint. 9, 3, 55. —
    II.
    At least, certainly, in truth, forsooth:

    unum quidem hercle certum promitto tibi,

    Plaut. Stich. 3, 2, 26:

    non video causam, cur ita sit, hoc quidem tempore,

    Cic. Att. 9, 2, 2:

    ex me quidem nihil audire potuisses,

    id. N. D. 1, 21, 57:

    nunc quidem profecto Romae es,

    id. Att. 6, 5, 1:

    volui id quidem efficere certe,

    id. Brut. 3, 13:

    quidem certe,

    Plaut. Am. 1, 1, 261; Caes. B. G. 7, 50, 4 al.— In expressing the utmost indignation, indeed, truly:

    nam istaec quidem contumelia est,

    for that is an affront indeed, Ter. Heaut. 3, 3, 5; Caes. ap. Suet. Caes. 82.—
    III.
    In introducing an example, for instance, for example:

    Dicaearchus quidem et Aristoxenus nullum omnino animum esse dixerunt,

    Cic. Tusc. 1, 22, 51; 1, 33, 80; Nep. Att. 11, 4; 14, 1

    Lewis & Short latin dictionary > quidem

  • 73 seic

    sīc (old form sīce, Plaut. Rud. 2, 4, 12; also seic, C. I. L. 818), adv. [for si - ce; si, locat. form of pron. stem sa- = Gr. ho, ha, or hê, and demonstr. -ce; v. Corss. Ausspr. 1, 777], so, thus, in this or that manner, in such a manner, in the same way or manner, in like manner, likewise, to this or that extent or degree, to such a degree, in this or that state or condition, in such a condition (syn. ita); sic refers, I. To a previous fact, description, or assumption.—II. To a subsequent independent sentence, = thus, as follows. —III. As a local demonstrative (deiktikôs), referring to something done or pointed out by the speaker, = thus, as I do it; thus, as you see, etc.—IV. As a correlative, preceding or following clauses introduced by conjunctions. —V. In certain idiomatic connections.
    I.
    Referring to something said before, = hoc modo: sic ille annus duo firmamenta rei publicae evertit, so, i. e. in the manner mentioned, Cic. Att. 1, 18, 3:

    sic et nata et progressa eloquentia videtur,

    id. Inv. 1, 2, 3:

    facinus indignum Sic circumiri,

    Ter. Phorm. 4, 3, 9:

    sic deinceps omne opus contexitur,

    Caes. B. G. 7, 23:

    arare mavelim quam sic amare,

    Plaut. Merc. 2, 3, 21:

    sic se res habet,

    Cic. Brut. 18, 71:

    sic regii constiterant,

    Liv. 42, 58:

    sic res Romana in antiquum statum rediit,

    id. 3, 9, 1:

    sic ad Alpes perventum est,

    Tac. H. 1, 84; cf. Enn. Ann. 1, 104; Plaut. Ep. 3, 4, 88; Ter. Ad. 5, 2, 11; Cic. Inv. 1, 46, 86; 2, 32, 100; id. de Or. 1, 32, 146; 2, 49, 201; 3, 29, 117; id. Brut. 40, 149; id. Rep. 2, 14, 27; 2, 20, 35; id. Lael. 9, 32; Liv. 4, 11, 5; 6, 17, 1; Caes. B. G. 3, 19; 6, 30; 7, 62.—Often sic does not qualify the main predicate, but a participle or adjective referring to it:

    sic igitur instructus veniat ad causas,

    Cic. Or. 34, 121:

    cum sic affectos dimisisset,

    Liv. 21, 43, 1:

    sic omnibus copiis fusis se in castra recipiunt,

    Caes. B. G. 3, 6:

    sic milites consolatus eodem die reducit in castra,

    id. ib. 7, 19; cf. id. ib. 7, 62; Ov. M. 1, 32.—
    2.
    In a parenthet. clause (= ita):

    quae, ut sic dicam, ad corpus pertinent civitatis,

    so to speak, Cic. Inv. 2, 56, 168:

    commentabar declamitans—sic enim nunc loquuntur,

    id. Brut. 90, 310; cf. id. Att. 12, 39, 2; id. Lael. 11, 39; Liv. 7, 31; Ov. M. 4, 660; 13, 597; 13, 866.—
    3.
    Referring not to the predicate, but to some intermediate term understood (= ita; cf.

    Engl. so): sic provolant duo Fabii (= sic loquentes),

    Liv. 2, 46, 7:

    sic enim nostrae rationes postulabant (sic = ut sic agerem),

    Cic. Att. 4, 2, 6:

    tibi enim ipsi sic video placere (sic = sic faciendo),

    id. ib. 4, 6, 2:

    sic enim concedis mihi proximis litteris (= ut sic agam),

    id. ib. 5, 20, 1:

    sic enim statuerat (= hoc faciendum esse),

    id. Phil. 5, 7, 208:

    Quid igitur? Non sic oportet? Equidem censeo sic (sic = hoc fieri),

    id. Fam. 16, 18, 1:

    sic soleo (i. e. bona consilia reddere),

    Ter. Ad. 5, 7, 25:

    sic soleo amicos (i. e. beare),

    id. Eun. 2, 2, 48:

    sic memini tamen (= hoc ita esse),

    Plaut. Mil. 1, 1, 48:

    haec sic audivi (= ita esse),

    id. Ep. 3, 1, 79:

    sic prorsus existimo (= hoc ita esse),

    Cic. Brut. 33, 125:

    quoniam sic cogitis ipsi (= hoc facere),

    Ov. M. 5, 178.—
    4.
    As completing object, = hoc:

    iis litteris respondebo: sic enim postulas (= hoc postulas),

    Cic. Att. 6, 1, 1:

    hic adsiste. Sic volo (= hoc volo, or hoc te facere volo),

    Ter. Ad. 2, 1, 15:

    sic fata jubent (= hoc jubent, or hoc facere jubent),

    Ov. M. 15, 584:

    hic apud nos hodie cenes. Sic face,

    Plaut. Most. 5, 2, 8:

    sic faciendum est,

    Cic. Att. 4, 6, 2.—
    5.
    Predicatively with esse (appellari, videri, etc.), in the sense of talis:

    sic vita hominum est (= talis),

    Cic. Rosc. Am. 30, 84:

    vir acerrimo ingenio—sic enim fuit,

    id. Or. 5, 18:

    familiaris noster—sic est enim,

    id. Att. 1, 18, 6:

    sic est vulgus,

    id. Rosc. Com. 10, 20:

    sic, Crito, est hic,

    Ter. And. 5, 4, 16: sic sum;

    si placeo, utere,

    id. Phorm. 3, 2, 42:

    sic sententiest,

    Plaut. Trin. 3, 2, 90:

    sic est (= sic res se habet),

    that is so, Ter. Ad. 4, 5, 21:

    qui sic sunt (i. e. vivunt) haud multum heredem juvant,

    id. Hec. 3, 5, 10:

    nunc hoc profecto sic est,

    Plaut. Merc. 2, 1, 42:

    sic est. Non muto sententiam,

    Sen. Ep. 10; cf. Plaut. Mil. 2, 3, 35; id. Am. 2, 1, 60; id. Aul. 2, 4, 43; id. As. 5, 2, 12; id. Most. 4, 3, 40; Ter. And. 1, 1, 35; id. Eun. 3, 1, 18; id. Ad. 3, 3, 44; Cic. Lael. 1, 5; id. de Or. 1, 19, 86; id. Or. 14, 46.—
    6.
    Rarely as subject (mostly representing a subject-clause):

    sic commodius esse arbitror quam manere hanc (sic = abire),

    Ter. Phorm. 5, 3, 31:

    si sic (= hoc) est factum, erus damno auctus est,

    id. Heaut. 4, 1, 15: Pe. Quid? Concidit? Mi. Sic suspicio est (= eam concidisse), Plaut. Ep. 3, 4, 57:

    mihi sic est usus (= sic agere),

    Ter. Heaut. 1, 1, 28:

    sic opus est (= hoc facere),

    Ov. M. 1, 279; 2, 785.—
    B.
    To express relations other than manner (rare).
    1.
    Of consequence; un der these circumstances, accordingly, hence:

    sic Numitori ad supplicium Remus deditur,

    Liv. 1, 5, 4:

    sic et habet quod uterque eorum habuit, et explevit quod utrique defuit,

    Cic. Brut. 42, 154:

    sic victam legem esse, nisi caveant,

    Liv. 4, 11, 5:

    suavis mihi ructus est. Sic sine modo,

    Plaut. Ps. 5, 2, 17. —
    2.
    Of condition; on this condition, if this be done, etc.:

    reliquas illius anni pestes recordamini, sic enim facillime perspicietis, etc.,

    Cic. Sest. 25, 55: displiceas aliis;

    sic ego tutus ero (sic = si displicebis),

    Tib. 4, 13, 6:

    Scironis media sic licet ire via (sic = si amantes eunt),

    Prop. 4, 15 (3, 16), 12:

    sic demum lucos Stygios Aspicies (= non aspicies, nisi hoc facies),

    Verg. A. 6, 154 (for sic as antecedent of si, v. infra, IV. 5).—
    3.
    Of intensity:

    non latuit scintilla ingenii: sic erat in omni sermone sollers (= tam sollers erat ut non lateret ingenium),

    Cic. Rep. 2, 21, 37; cf. infra, IV. 4.
    II.
    Referring to a subsequent sentence, thus, as follows, in the following manner (= hoc modo, hoc pacto, hujusmodi, ad hunc modum):

    ingressus est sic loqui Scipio: Catonis hoc senis est, etc.,

    Cic. Rep. 2, 1, 1 (cf.:

    tum Varro ita exorsus est,

    id. Ac. 1, 4, 15): hunc inter pugnas Servilius sic compellat, etc., Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 256 Vahl.):

    puero sic dicit pater: Noster esto,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 38:

    sic faciam: adsimulabo quasi quam culpam in sese admiserint,

    id. Stich. 1, 2, 27 dub.:

    salem candidum sic facito: amphoram puram impleto, etc.,

    Cato, R. R. 88: sic enim dixisti:

    Vidi ego tuam lacrimulam,

    Cic. Planc. 31, 76:

    res autem se sic habet: composite et apte sine sententiis dicere insania est,

    the truth is this, id. Or. 71, 236:

    sic loquere, sic vive: vide, ne te ulla res deprimat,

    Sen. Ep. 10, 4; cf. id. ib. 10, 1; Cato, R. R. 77 sqq.; Plaut. Poen. 1, 2, 177; Ter. Phorm. prol. 13; Auct. Her. 4, 6, 9; 4, 21, 29; 4, 4, 30; Cic. [p. 1691] Inv. 1, 39, 71; id. Or. 1, 45, 198; 2, 40, 167; 2, 40, 172; id. Att. 2, 22, 1; 5, 1, 3; 6, 1, 3; Verg. A. 1, 521.—
    2.
    Esp., with ellipsis of predicate:

    ego sic: diem statuo, etc. (sc. ago),

    Cic. Att. 6, 1, 16.—Sometimes sic introduces detached words: sic loqui nosse, judicasse vetant, novisse jubent et judicavisse (= they forbid to say nosse, etc.), Cic. Or. 47, 157.—
    3.
    For instance (= hoc modo, hoc pacto, ut hoc, verbi gratia, ut si; cf. Cic. Inv. 1, 49, 91 sq. infra):

    disjunctum est, cum unumquodque certo concluditur verbo,

    Auct. Her. 4, 27, 37:

    mala definitio est... cum aliquid non grave dicit, sic: Stultitia est immensa gloriae cupiditas,

    Cic. Inv. 1, 49, 91.
    III.
    As a local demonstrative, thus, so, etc. (deiktikôs; colloq.;

    mostly comice): ne hunc ornatum vos meum admiremini, quod ego processi sic cum servili schema,

    as you see me now, Plaut. Am. prol. 117:

    sed amictus sic hac ludibundus incessi,

    id. Ps. 5, 1, 31:

    nec sic per totam infamis traducerer urbem,

    Prop. 2, 24 (3, 18), 7:

    sic ad me, miserande, redis?

    Ov. M. 11, 728; cf. Plaut. Ps. 5, 2, 4.—So accompanied with a corresponding gesture:

    Quid tu igitur sic hoc digitulis duobus sumebas primoribus?

    Plaut. Bacch. 4, 4, 25: Pe. Quid si curram? Tr. Censeo. Pe. An sic potius placide? (the speaker imitating the motion), id. Rud. 4, 8, 10:

    non licet te sic placidule bellam belle tangere?

    id. ib. 2, 4, 12:

    quod non omnia sic poterant conjuncta manere,

    Lucr. 5, 441.—

    Here belong the phrases sic dedero, sic dabo, sic datur, expressing a threat of revenge, or satisfaction at another's misfortune: sic dedero! aere militari tetigero lenunculum,

    I will give it to him, Plaut. Poen. 5, 5, 6; id. As. 2, 4, 33:

    sic dabo!

    Ter. Phorm. 5, 9, 38:

    doletne? hem, sic datur si quis erum servos spernit,

    Plaut. Ps. 1, 2, 21:

    sic furi datur,

    id. Stich. 5, 5, 25; so id. Men. 4, 2, 46.—Referring to an act just performed by the speaker:

    sic deinde quicunque alius transiliet moenia mea (= sic pereat, quicunque deinde, etc.),

    Liv. 1, 7, 2:

    sic eat quaecunque Romana lugebit hostem,

    so will every one fare who, id. 1, 26, 5:

    sic... Cetera sit fortis castrorum turba tuorum (= sic ut interfeci te),

    Ov. M. 12, 285.—So with a comp.-clause expressed:

    sic stratas legiones Latinorum dabo, quemadmodum legatum jacentem videtis,

    Liv. 8, 6, 6; cf. id. 1, 24, 8 (v. IV. 1. infra).
    IV.
    As correlative, with, 1. A comparative clause (sic far more frequent than ita); 2. A contrasted clause, mostly with ut; 3. A modal clause, with ut (ita more freq. than sic); 4. A clause expressing intensity, introduced by ut; 5. A conditional clause (rare; ita more freq.); 6. With a reason, introduced by quia (ante-class. and very rare); 7. With an inf. clause; 8. With ut, expressing purpose or result.
    1.
    With comp. clauses, usu. introduced by ut, but also by quemadmodum (very freq.), sicut, velut, tamquam, quasi, quomodo, quam (rare and poet.), ceu (rare; poet. and post-class.), quantus (rare and poet.), qualis (ante-class. and rare).
    (α).
    With ut:

    ut cibi satietas subamara aliqua re relevatur, sic animus defessus audiendi admiratione redintegratur,

    Cic. Inv. 1, 17, 25:

    ut non omnem frugem, neque arborem in omni agro reperire possis, sic non omne facinus in omni vita nascitur,

    id. Rosc. Am. 27, 75:

    ex suo regno sic Mithridates profugit ut ex eodem Ponto Medea quondam profugisse dicitur,

    id. Imp. Pomp. 9, 22:

    ut tu nunc de Coriolano, sic Clitarchus de Themistocle finxit,

    id. Brut. 11, 42:

    sic moneo ut filium, sic faveo ut mihi, sic hortor ut et pro patria et amicissimum,

    id. Fam. 10, 5, 3:

    ut vita, sic oratione durus fuit,

    id. Brut. 31, 117:

    de Lentulo sic fero ut debeo,

    id. Att. 4, 6, 1:

    sic est ut narro tibi,

    Plaut. Most. 4, 3, 40; Cic. Inv. 2, 8, 28; id. Div. 2, 30, 93; id. de Or. 1, 33, 153; 3, 51, 198; Liv. 1, 47, 2; 2, 52, 7; Ov. M. 1, 495; 1, 539; 2, 165 et saep.—So in the formula ut quisque... sic (more freq. ita), rendered by according as, or the more... the...:

    ut quisque rem accurat suam, sic ei procedunt postprincipia denique,

    Plaut. Pers. 4, 1, 3:

    ut quaeque res est tur pissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,

    Cic. Caecin. 2, 7; v. Fischer, Gr. II. p. 751.—
    (β).
    With quemadmodum: quemadmodum tibicen sine tibiis canere, sic orator, nisi multitudine audiente, eloquens esse non potest, Cic. Or. 2, 83, 338:

    quemadmodum se tribuni gessissent in prohibendo dilectu, sic patres in lege prohibenda gerebant,

    Liv. 3, 11, 3:

    sic vestras hallucinationes fero, quemadmodum Juppiter ineptias poetarum,

    Sen. Vit. Beat. 26, 6; cf. Cic. Inv. 1, 23, 33; 2, 8, 28; 2, 27, 82; id. Or. 3, 52, 200; id. Lael. 4, 16; id. Rosc. Com. 1, 2; id. Q. Fr. 1, 1, 5; Liv. 2, 13, 8; 5, 3, 8; Sen. Ep. 5, 6 (bis); id. Clem. 1, 3, 5; id. Vit. Beat. 23, 4.—
    (γ).
    With sicut:

    tecum simul, sicut ego pro multis, sic ille pro Appio dixit,

    Cic. Brut. 64, 230; 46, 112; id. Or. 2, 44, 186; id. Clu. 2; Caes. B. G. 6, 30; Liv. 4, 57, 11; 7, 13, 8; Sen. Vit. Beat. 9, 2.—
    (δ).
    With velut:

    velut ipse in re trepida se sit tutatus, sic consulem loca tutiora castris cepisse,

    Liv. 4, 41, 6; cf. Cic. Tusc. 1, 10, 20; Verg. A. 1, 148; Ov. M. 4, 375; 4, 705.—
    (ε).
    With tamquam:

    tamquam litteris in cera, sic se ajebat imaginibus quae meminisse vellet, perscribere,

    Cic. Or. 2, 88, 360:

    quid autem ego sic adhuc egi, tamquam integra sit causa patriciorum?

    Liv. 10, 8:

    sic Ephesi fui, tamquam domi meae,

    Cic. Fam. 13, 69, 1; cf. id. Or. 2, 42, 180; id. Brut. 18, 71; 58, 213; 66, 235; 74, 258; id. Q. Fr. 1, 1, 16; 2, 14, 1; id. Prov. Cons. 12, 31; Sen. Ep. 101, 7.—
    (ζ).
    With quasi:

    hujus innocentiae sic in hac calamitosa fama, quasi in aliqua perniciosissima flamma subvenire,

    Cic. Clu. 1, 4:

    ea sic observabo quasi intercalatum non sit,

    id. Att. 6, 1, 12:

    Quid tu me sic salutas quasi dudum non videris?

    Plaut. Am. 2, 2, 51; cf. Cic. Or. 2, 11, 47; id. Inv. 1, 3, 4; id. Sen. 8, 26:

    ego sic vivam quasi sciam, etc.,

    Sen. Vit. Beat. 20, 3.—
    (η).
    With quomodo:

    quomodo nomen in militiam non daret debilis, sic ad iter quod inhabile sciat, non accedet,

    Sen. Ot. Sap. 3 (30), 4:

    sic demus quomodo vellemus accipere,

    id. Ben. 2, 1, 1; id. Ep. 9, 17; id. Ot. Sap. 6, 2 (32 med.); Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 4.—
    (θ).
    With ceu:

    ceu cetera nusquam Bella forent... sic Martem indomitum Cernimus,

    Verg. A. 2, 438.—
    (ι).
    With quam:

    non sic incerto mutantur flamine Syrtes, quam cito feminea non constat foedus in ira,

    Prop. 2, 9, 33; Claud. IV. Cons. Hon. 281.—
    (κ).
    With quantus:

    nec sic errore laetatus Ulixes... nec sic Electra... quanta ego collegi gaudia,

    Prop. 2, 14 (3, 6), 5 sqq.—
    (λ).
    With qualis:

    imo sic condignum donum quali'st quoi dono datum est,

    Plaut. Am. 1, 3, 40.—
    (μ).
    Without a correlative particle, in an independent sentence:

    Quis potione uti aut cibo dulci diutius potest? sic omnibus in rebus voluptatibus maximis fastidium finitimum est (= ut nemo cibo dulci uti diutius potest, sic, etc.),

    Cic. Or. 3, 25, 100; cf. id. ib. 19, 63.—
    2.
    In contrasted clauses, mostly with ut, which may generally be rendered while: ut ad bella suscipienda Gallorum acer ac promptus est animus, sic mollis ad calamitates perferendas mens eorum est (almost = etsi ad bella suscipienda... tamen mollis est, etc., while, etc.), Caes. B. G. 3, 19: a ceteris oblectationibus ut deseror, sic litteris sustentor et recreor, while I am deserted, I am sustained, etc., Cic. Att. 4, 10, 1; cf. id. Rosc. Am. 18, 55; id. Fam. 10, 20, 2; Liv. 4, 57, 11; Ov. M. 4, 131; 11, 76.—So freq. two members of the same sentence are coordinated by ut... sic (ita) with almost the same force as a co-ordination by cum... tum, or by sed:

    consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen respondit (= vere fortasse, sed parum utiliter),

    Liv. 4, 6, 2:

    ut nondum satis claram victoriam, sic prosperae spei pugnam imber diremit,

    id. 6, 32, 6:

    (forma erat) ut non cygnorum, sic albis proxima cygnis,

    Ov. M. 14, 509; cf. Liv. 1, 27, 2; 5, 38, 2; 6, 6, 10; Ov. M. 1, 370.—In this use etiam or quoque is sometimes joined with sic (never by Cic. with ita):

    nostri sensus, ut in pace semper, sic tum etiam in bello congruebant (= cum... tum),

    Cic. Marcell. 6, 16:

    ut sunt, sic etiam nominantur senes,

    id. Sen. 6, 20:

    utinam ut culpam, sic etiam suspitionem vitare potuisses,

    id. Phil. 1, 13, 33:

    ut superiorum aetatum studia occidunt, sic occidunt etiam senectutis,

    id. Sen. 20, 76:

    ut voce, sic etiam oratione,

    id. Or. 25, 85; id. Top. 15, 59; id. Leg. 2, 25, 62; id. Lael. 5, 19.—More rarely with quem ad modum, quomodo:

    ut, quem ad modum est, sic etiam appelletur tyrannus,

    Cic. Att. 10, 4, 2:

    quo modo ad bene vivendum, sic etiam ad beate,

    id. Tusc. 3, 17, 37. —
    3.
    With a clause of manner introduced by ut = so that:

    sic fuimus semper comparati ut hominum sermonibus quasi in aliquod judicium vocaremur,

    Cic. Or. 3, 9, 32:

    eam sic audio ut Plautum mihi aut Naevium videar audire,

    id. ib. 3, 12, 45:

    sic agam vobiscum ut aliquid de vestris vitiis audiatis,

    id. ib. 3, 12, 46:

    omnia sic suppetunt ut ei nullam deesse virtutem oratoris putem,

    id. Brut. 71, 250:

    omnis pars orationis esse debet laudabilis, sic ut verbum nullum excidat,

    id. Or. 36, 125:

    sic tecum agam ut vel respondendi vel interpellandi potestatem faciam,

    id. Rosc. Am. 27, 73:

    nec vero sic erat umquam non paratus Milo contra illum ut non satis fere esset paratus,

    id. Mil. 21, 56:

    sic eum eo de re publica disputavit ut sentiret sibi cum viro forti esse pugnandum,

    id. Fam. 5, 2, 8; cf. Plaut. As. 2, 4, 49; id. Mil. 2, 2, 82; Cic. de Or. 1, 57, 245; 2, 1, 3; 2, 6, 23; id. Brut. 22, 88; 40, 148; id. Sest. 40, 87; id. Planc. 10, 25; id. Fam. 5, 15, 4; Caes. B. G. 2, 32; 5, 17; id. B. C. 3, 56; Prop. 1, 21, 5.—Sometimes the correlative clause is restrictive, and sic = but so, yet so, only so:

    mihi sic placuit ut cetera Antisthenis, hominis acuti magis quam eruditi,

    Cic. Att. 12, 38, 4:

    sic conveniet reprehendi, ut demonstretur etc.,

    id. Inv. 1, 46, 86; id. Brut. 79, 274; id. Marcell. 11, 34; id. Att. 13, 3, 1 (ita is more freq. in this sense).—
    4.
    With a clause expressing intensity (so both with adjj. and verbs; but far less freq. than ita, tam, adeo), to such a degree, so, so far, etc.:

    sic ego illum in timorem dabo, ipse sese ut neget esse eum qui siet,

    Plaut. Ps. 4, 1, 20 sq.:

    conficior lacrimis sic ut ferre non possim,

    Cic. Fam. 14, 4, 1:

    sic rem fuisse apertam ut judicium fieri nihil attinuerit,

    id. Inv. 2, 28, 84:

    cujus responso judices sic exarserunt ut capitis hominem innocentissimum condemnarent,

    id. Or. 1, 54, 233; cf. id. ib. 3, 8, 29; id. Brut. 88, 302; id. Or. 53, 177; 55, 184; id. Rep. 2, 21, 37; 3, 9, 15; id. Lael. 1, 4; id. Planc. 8, 21; id. Verr. 1, 36, 91; id. Balb. 5, 13; id. Att. 1, 8, 2; 1, 16, 1; Caes. B. G. 6, 41; Hor. S. 2, 3, 1.—
    5.
    Rarely conditional clauses have the antecedent sic.
    a.
    Poet. and in post-Aug. prose, to represent the result of the condition as sure:

    sic invidiam effugies, si te non ingesseris oculis, si bona tua non jactaveris, si scieris in sinu gaudere,

    Sen. Ep. 105, 3:

    sic hodie veniet si qua negavit heri,

    Prop. 2, 14 (3, 6), 20.—
    b.
    Denoting with the proviso that, but only if (usu. ita):

    decreverunt ut cum populus regem jussisset, id sic ratum esset si patres auctores fuissent,

    that the choice should be valid, but only if the Senate should ratify it, Liv. 1, 17, 9:

    sic ignovisse putato Me tibi si cenes hodie mecum,

    Hor. Ep. 1, 7, 69.—
    6.
    Sic quia = idcirco quia (very rare): Th. Quid vos? Insanin' estis? Tr. Quidum? Th. Sic quia foris ambulatis, Plaut. Most. 2, 2, 20.—
    7.
    With inf. clause (freq.):

    sic igitur sentio, naturam primum atque ingenium ad dicendum vim afferre maximam,

    Cic. Or. 1, 25, 113:

    sic a majoribus nostris accepimus, praetorem quaestori suo parentis loco esse oportere,

    id. Div. in Caecil. 19, 61:

    ego sic existimo, in summo imperatore quattuor res inesse oportere,

    id. Imp. Pomp. 10, 38; cf. Ter. Hec. 5, 4, 5; Cic. Inv. 2, 55, 167; id. de Or. 1, 20, 93; 2, 28, 122; id. Brut. 36, 138; 41, 152; id. Div. in Caecil. 3, 10; id. Verr. 1, 7, 20; Liv. 5, 15, 11.—Esp., after sic habeto (habe, habeas) = scito (only Ciceron.):

    sic habeto, in eum statum tuum reditum incidere ut, etc.,

    Cic. Fam. 2, 3, 1; so id. ib. 1, 7, 3; 2, 6, 5; 2, 10, 1; 7, 18, 1; 9, 16, 2; id. Att. 2, 25, 1; 5, 1, 5; 5, 20, 1 et saep.—
    8.
    With ut, expressing purpose or result:

    nunc sic faciam, sic consilium est, ad erum ut veniam docte atque astu,

    Plaut. Rud. 4, 2, 23:

    ab Ariobarzane sic contendi ut talenta, quae mihi pollicebatur, illi daret,

    Cic. Att. 6, 1, 3:

    sic accidit ut ex tanto navium numero nulla omnino navis... desideraretur,

    Caes. B. G. 5, 23; cf. Cato, R. R. 1, 1; Cic. Att. 8, 1, 4; id. Or. 2, 67, 271.
    V.
    Idiomatic usages of sic.
    1.
    In a wish, expressed as a conclusion after an imperative ( poet.):

    parce: sic bene sub tenera parva quiescat humo (= si parces, bene quiescat),

    Tib. 2, 6, 30:

    annue: sic tibi sint intonsi, Phoebe, capilli,

    id. 2, 5, 121:

    pone, precor, fastus... Sic tibi nec vernum nascentia frigus adurat Poma, nec excutiant rapidi florentia venti,

    Ov. M. 14, 762: dic [p. 1692] mihi de nostra quae sentis vera puella:

    Sic tibi sint dominae, Lygdame, dempta juga,

    Prop. 4, 5, 1; Tib. 2, 6, 30.—The imperative may follow the clause with sic:

    sic tua Cyrneas fugiant examina taxos... Incipe (sc. cantare) si quid habes (= si incipies cantare, opto tibi ut tua examina, etc.),

    Verg. E. 9, 30:

    sic tibi (Arethusa) Doris amara suam non intermisceat undam: Incipe (= si incipies, opto tibi ut Doris, etc.),

    id. ib. 10, 4:

    sic mare compositum, sic sit tibi piscis in unda Credulus... Dic ubi sit,

    Ov. M. 8, 857; Sen. Troad. 702; cf.:

    sic te Diva potens Cypri... Ventorumque regat pater, Navis... Reddas incolumem Vergilium (= si tu, navis, reddes Vergilium, prosperum precor tibi cursum),

    Hor. C. 1, 3, 1; cf.

    also: sic venias hodierne: tibi dem turis honores (=si venies, tibi dem),

    Tib. 1, 7, 53; cf. Ov. H. 3, 135; 4, 148.—
    2.
    Sic (like ita) with ut in strong asseveration ( poet.):

    sic me di amabunt, ut me tuarum miseritum'st fortunarum (= by the love of the gods, I pity, etc.),

    Ter. Heaut. 3, 1, 54:

    Diespiter me sic amabit ut ego hanc familiam interire cupio,

    Plaut. Poen. 4, 2, 47:

    sic has deus aequoris artes Adjuvet, ut nemo jamdudum littore in isto constitit,

    Ov. M. 8, 866:

    sic mihi te referas levis, ut non altera nostro limine intulit ulla pedes,

    Prop. 1, 18, 11; cf. id. 3, 15 (4, 14), 1; cf.:

    vera cano, sic usque sacras innoxia laurus vescar,

    Tib. 2, 5, 63.—
    3.
    In a demonstrative temporal force, like the Gr. houtôs, so, as the matter stands now, as it now is, as it then was, etc.
    (α).
    In gen.:

    e Graecis cavendae sunt quaedam familiaritates, praeter hominum perpaucorum, si qui sunt vetere Graecia digni. Sic vero fallaces sunt permulti et leves,

    but as things now stand, Cic. Q. Fr. 1, 1, 5, § 16:

    at sic citius qui te expedias his aerumnis reperias,

    Ter. Hec. 3, 1, 8: Pe. Pol tibi istuc credo nomen actutum fore. Tr. Dum interea sic sit, istuc actutum sino, provided it be as it is, Plaut. Most. 1, 1, 71:

    quotiens hoc tibi ego interdixi, meam ne sic volgo pollicitarere operam,

    thus, as you are doing now, id. Mil. 4, 2, 65:

    si utrumvis tibi visus essem, Non sic ludibrio tuis factis habitus essem,

    Ter. Hec. 4, 1, 11:

    non sic nudos in flumen deicere (voluerunt),

    naked, as they are, Cic. Rosc. Am. 26, 71:

    sub alta platano... jacentes sic temere,

    Hor. C. 2, 11, 14.—Esp., with sine and abl.:

    me germanam meam sororem tibi sic sine dote dedisse,

    so as she is, without a dowry, Plaut. Trin. 3, 2, 65:

    sic sine malo,

    id. Rud. 3, 5, 2:

    at operam perire meam sic... perpeti nequeo,

    without result, id. Trin. 3, 2, 34 Ritschl, Fleck. (Brix omits sic): nec sic de nihilo fulminis ira cadit (= without cause), Prop. 2, 16 (3, 8), 52: mirabar hoc si sic abiret, so, i. e. without trouble, Ter. And. 1, 2, 4:

    hoc non poterit sic abire,

    Cic. Fin. 5, 3, 7; so,

    sic abire,

    id. Att. 14, 1, 1; Cat. 14, 16; Plaut. Men. 5, 7, 39. —Hence,
    (β).
    With imperatives, esp. with sine: Quid ego hoc faciam postea? sic sine eumpse, just let him alone, i. e. leave him as he is, Plaut. Most. 1, 4, 32:

    si non vult (numerare), sic sine adstet,

    id. As. 2, 4, 54:

    sine fores sic, abi,

    let the door alone, id. Men. 2, 3, 1; so id. Cas. 3, 6, 36; id. Ps. 1, 5, 62.—
    (γ).
    Pregn., implying a concession (= kai houtôs), even as it is now, even without doing so, in spite of it:

    nolo bis iterare, sat sic longae fiunt fabulae,

    narratives are long enough anyhow, as they are, without saying them twice over, Plaut. Ps. 1, 3, 154:

    sed sic quoque erat tamen Acis,

    even as it was, in spite of what has been said, Ov. M. 13, 896; so,

    sic quoque fallebat,

    id. ib. 1, 698:

    sed sic me et libertatis fructu privas et diligentiae,

    anyhow, not taking into account what is mentioned, Cic. Fam. 5, 20, 4: exhibeas molestiam si quid debeam, qui nunc sic tam es molestus, who art so troublesome even as it is, i. e. without my owing you any thing, Plaut. Pers. 2, 44:

    sic quoque parte plebis affecta, fides tamen publica potior senatui fuit,

    Liv. 7, 27; cf. Ov. F. 2, 642; Suet. Aug. 78.—
    4.
    Ellipt., referring to something in the mind of the speaker:

    Quod si hoc nunc sic incipiam? Nihil est. Quod si sic? Tantumdem egero. At sic opinor? Non potest,

    Ter. Heaut. 4, 2, 8: illa quae aliis sic, aliis secus videntur, to some in one way, to others in another (= aliis aliter), Cic. Leg. 1, 17, 47: Quid vini absumpsit! Sic hoc dicens, asperum hoc est, aliud lenius, = this wine is so (the speaker not saying what he thinks of it), Ter. Heaut. 3, 1, 49: deinde quod illa (quae ego dixi) sive faceta sunt, sive sic, fiunt narrante te venustissima, or so, i. e. or otherwise, Cic. Fam. 15, 21, 2:

    monitorem non desiderabit qui dicat, Sic incede, sic cena... sic amico utere, sic cive, sic socio,

    Sen. Ep. 114.—
    5.
    In answers, yes = the French, Italian, and Spanish si (ante - class. and rare): Ph. Phaniam relictam ais? Ge. Sic, Ter. Phorm. 2, 2, 2: De. Illa maneat? Ch. Sic, id. ib. 5, 3, 30: Ch. Sicine est sententia? Me. Sic, id. Heaut. 1, 1, 114.

    Lewis & Short latin dictionary > seic

  • 74 sic

    sīc (old form sīce, Plaut. Rud. 2, 4, 12; also seic, C. I. L. 818), adv. [for si - ce; si, locat. form of pron. stem sa- = Gr. ho, ha, or hê, and demonstr. -ce; v. Corss. Ausspr. 1, 777], so, thus, in this or that manner, in such a manner, in the same way or manner, in like manner, likewise, to this or that extent or degree, to such a degree, in this or that state or condition, in such a condition (syn. ita); sic refers, I. To a previous fact, description, or assumption.—II. To a subsequent independent sentence, = thus, as follows. —III. As a local demonstrative (deiktikôs), referring to something done or pointed out by the speaker, = thus, as I do it; thus, as you see, etc.—IV. As a correlative, preceding or following clauses introduced by conjunctions. —V. In certain idiomatic connections.
    I.
    Referring to something said before, = hoc modo: sic ille annus duo firmamenta rei publicae evertit, so, i. e. in the manner mentioned, Cic. Att. 1, 18, 3:

    sic et nata et progressa eloquentia videtur,

    id. Inv. 1, 2, 3:

    facinus indignum Sic circumiri,

    Ter. Phorm. 4, 3, 9:

    sic deinceps omne opus contexitur,

    Caes. B. G. 7, 23:

    arare mavelim quam sic amare,

    Plaut. Merc. 2, 3, 21:

    sic se res habet,

    Cic. Brut. 18, 71:

    sic regii constiterant,

    Liv. 42, 58:

    sic res Romana in antiquum statum rediit,

    id. 3, 9, 1:

    sic ad Alpes perventum est,

    Tac. H. 1, 84; cf. Enn. Ann. 1, 104; Plaut. Ep. 3, 4, 88; Ter. Ad. 5, 2, 11; Cic. Inv. 1, 46, 86; 2, 32, 100; id. de Or. 1, 32, 146; 2, 49, 201; 3, 29, 117; id. Brut. 40, 149; id. Rep. 2, 14, 27; 2, 20, 35; id. Lael. 9, 32; Liv. 4, 11, 5; 6, 17, 1; Caes. B. G. 3, 19; 6, 30; 7, 62.—Often sic does not qualify the main predicate, but a participle or adjective referring to it:

    sic igitur instructus veniat ad causas,

    Cic. Or. 34, 121:

    cum sic affectos dimisisset,

    Liv. 21, 43, 1:

    sic omnibus copiis fusis se in castra recipiunt,

    Caes. B. G. 3, 6:

    sic milites consolatus eodem die reducit in castra,

    id. ib. 7, 19; cf. id. ib. 7, 62; Ov. M. 1, 32.—
    2.
    In a parenthet. clause (= ita):

    quae, ut sic dicam, ad corpus pertinent civitatis,

    so to speak, Cic. Inv. 2, 56, 168:

    commentabar declamitans—sic enim nunc loquuntur,

    id. Brut. 90, 310; cf. id. Att. 12, 39, 2; id. Lael. 11, 39; Liv. 7, 31; Ov. M. 4, 660; 13, 597; 13, 866.—
    3.
    Referring not to the predicate, but to some intermediate term understood (= ita; cf.

    Engl. so): sic provolant duo Fabii (= sic loquentes),

    Liv. 2, 46, 7:

    sic enim nostrae rationes postulabant (sic = ut sic agerem),

    Cic. Att. 4, 2, 6:

    tibi enim ipsi sic video placere (sic = sic faciendo),

    id. ib. 4, 6, 2:

    sic enim concedis mihi proximis litteris (= ut sic agam),

    id. ib. 5, 20, 1:

    sic enim statuerat (= hoc faciendum esse),

    id. Phil. 5, 7, 208:

    Quid igitur? Non sic oportet? Equidem censeo sic (sic = hoc fieri),

    id. Fam. 16, 18, 1:

    sic soleo (i. e. bona consilia reddere),

    Ter. Ad. 5, 7, 25:

    sic soleo amicos (i. e. beare),

    id. Eun. 2, 2, 48:

    sic memini tamen (= hoc ita esse),

    Plaut. Mil. 1, 1, 48:

    haec sic audivi (= ita esse),

    id. Ep. 3, 1, 79:

    sic prorsus existimo (= hoc ita esse),

    Cic. Brut. 33, 125:

    quoniam sic cogitis ipsi (= hoc facere),

    Ov. M. 5, 178.—
    4.
    As completing object, = hoc:

    iis litteris respondebo: sic enim postulas (= hoc postulas),

    Cic. Att. 6, 1, 1:

    hic adsiste. Sic volo (= hoc volo, or hoc te facere volo),

    Ter. Ad. 2, 1, 15:

    sic fata jubent (= hoc jubent, or hoc facere jubent),

    Ov. M. 15, 584:

    hic apud nos hodie cenes. Sic face,

    Plaut. Most. 5, 2, 8:

    sic faciendum est,

    Cic. Att. 4, 6, 2.—
    5.
    Predicatively with esse (appellari, videri, etc.), in the sense of talis:

    sic vita hominum est (= talis),

    Cic. Rosc. Am. 30, 84:

    vir acerrimo ingenio—sic enim fuit,

    id. Or. 5, 18:

    familiaris noster—sic est enim,

    id. Att. 1, 18, 6:

    sic est vulgus,

    id. Rosc. Com. 10, 20:

    sic, Crito, est hic,

    Ter. And. 5, 4, 16: sic sum;

    si placeo, utere,

    id. Phorm. 3, 2, 42:

    sic sententiest,

    Plaut. Trin. 3, 2, 90:

    sic est (= sic res se habet),

    that is so, Ter. Ad. 4, 5, 21:

    qui sic sunt (i. e. vivunt) haud multum heredem juvant,

    id. Hec. 3, 5, 10:

    nunc hoc profecto sic est,

    Plaut. Merc. 2, 1, 42:

    sic est. Non muto sententiam,

    Sen. Ep. 10; cf. Plaut. Mil. 2, 3, 35; id. Am. 2, 1, 60; id. Aul. 2, 4, 43; id. As. 5, 2, 12; id. Most. 4, 3, 40; Ter. And. 1, 1, 35; id. Eun. 3, 1, 18; id. Ad. 3, 3, 44; Cic. Lael. 1, 5; id. de Or. 1, 19, 86; id. Or. 14, 46.—
    6.
    Rarely as subject (mostly representing a subject-clause):

    sic commodius esse arbitror quam manere hanc (sic = abire),

    Ter. Phorm. 5, 3, 31:

    si sic (= hoc) est factum, erus damno auctus est,

    id. Heaut. 4, 1, 15: Pe. Quid? Concidit? Mi. Sic suspicio est (= eam concidisse), Plaut. Ep. 3, 4, 57:

    mihi sic est usus (= sic agere),

    Ter. Heaut. 1, 1, 28:

    sic opus est (= hoc facere),

    Ov. M. 1, 279; 2, 785.—
    B.
    To express relations other than manner (rare).
    1.
    Of consequence; un der these circumstances, accordingly, hence:

    sic Numitori ad supplicium Remus deditur,

    Liv. 1, 5, 4:

    sic et habet quod uterque eorum habuit, et explevit quod utrique defuit,

    Cic. Brut. 42, 154:

    sic victam legem esse, nisi caveant,

    Liv. 4, 11, 5:

    suavis mihi ructus est. Sic sine modo,

    Plaut. Ps. 5, 2, 17. —
    2.
    Of condition; on this condition, if this be done, etc.:

    reliquas illius anni pestes recordamini, sic enim facillime perspicietis, etc.,

    Cic. Sest. 25, 55: displiceas aliis;

    sic ego tutus ero (sic = si displicebis),

    Tib. 4, 13, 6:

    Scironis media sic licet ire via (sic = si amantes eunt),

    Prop. 4, 15 (3, 16), 12:

    sic demum lucos Stygios Aspicies (= non aspicies, nisi hoc facies),

    Verg. A. 6, 154 (for sic as antecedent of si, v. infra, IV. 5).—
    3.
    Of intensity:

    non latuit scintilla ingenii: sic erat in omni sermone sollers (= tam sollers erat ut non lateret ingenium),

    Cic. Rep. 2, 21, 37; cf. infra, IV. 4.
    II.
    Referring to a subsequent sentence, thus, as follows, in the following manner (= hoc modo, hoc pacto, hujusmodi, ad hunc modum):

    ingressus est sic loqui Scipio: Catonis hoc senis est, etc.,

    Cic. Rep. 2, 1, 1 (cf.:

    tum Varro ita exorsus est,

    id. Ac. 1, 4, 15): hunc inter pugnas Servilius sic compellat, etc., Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 256 Vahl.):

    puero sic dicit pater: Noster esto,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 38:

    sic faciam: adsimulabo quasi quam culpam in sese admiserint,

    id. Stich. 1, 2, 27 dub.:

    salem candidum sic facito: amphoram puram impleto, etc.,

    Cato, R. R. 88: sic enim dixisti:

    Vidi ego tuam lacrimulam,

    Cic. Planc. 31, 76:

    res autem se sic habet: composite et apte sine sententiis dicere insania est,

    the truth is this, id. Or. 71, 236:

    sic loquere, sic vive: vide, ne te ulla res deprimat,

    Sen. Ep. 10, 4; cf. id. ib. 10, 1; Cato, R. R. 77 sqq.; Plaut. Poen. 1, 2, 177; Ter. Phorm. prol. 13; Auct. Her. 4, 6, 9; 4, 21, 29; 4, 4, 30; Cic. [p. 1691] Inv. 1, 39, 71; id. Or. 1, 45, 198; 2, 40, 167; 2, 40, 172; id. Att. 2, 22, 1; 5, 1, 3; 6, 1, 3; Verg. A. 1, 521.—
    2.
    Esp., with ellipsis of predicate:

    ego sic: diem statuo, etc. (sc. ago),

    Cic. Att. 6, 1, 16.—Sometimes sic introduces detached words: sic loqui nosse, judicasse vetant, novisse jubent et judicavisse (= they forbid to say nosse, etc.), Cic. Or. 47, 157.—
    3.
    For instance (= hoc modo, hoc pacto, ut hoc, verbi gratia, ut si; cf. Cic. Inv. 1, 49, 91 sq. infra):

    disjunctum est, cum unumquodque certo concluditur verbo,

    Auct. Her. 4, 27, 37:

    mala definitio est... cum aliquid non grave dicit, sic: Stultitia est immensa gloriae cupiditas,

    Cic. Inv. 1, 49, 91.
    III.
    As a local demonstrative, thus, so, etc. (deiktikôs; colloq.;

    mostly comice): ne hunc ornatum vos meum admiremini, quod ego processi sic cum servili schema,

    as you see me now, Plaut. Am. prol. 117:

    sed amictus sic hac ludibundus incessi,

    id. Ps. 5, 1, 31:

    nec sic per totam infamis traducerer urbem,

    Prop. 2, 24 (3, 18), 7:

    sic ad me, miserande, redis?

    Ov. M. 11, 728; cf. Plaut. Ps. 5, 2, 4.—So accompanied with a corresponding gesture:

    Quid tu igitur sic hoc digitulis duobus sumebas primoribus?

    Plaut. Bacch. 4, 4, 25: Pe. Quid si curram? Tr. Censeo. Pe. An sic potius placide? (the speaker imitating the motion), id. Rud. 4, 8, 10:

    non licet te sic placidule bellam belle tangere?

    id. ib. 2, 4, 12:

    quod non omnia sic poterant conjuncta manere,

    Lucr. 5, 441.—

    Here belong the phrases sic dedero, sic dabo, sic datur, expressing a threat of revenge, or satisfaction at another's misfortune: sic dedero! aere militari tetigero lenunculum,

    I will give it to him, Plaut. Poen. 5, 5, 6; id. As. 2, 4, 33:

    sic dabo!

    Ter. Phorm. 5, 9, 38:

    doletne? hem, sic datur si quis erum servos spernit,

    Plaut. Ps. 1, 2, 21:

    sic furi datur,

    id. Stich. 5, 5, 25; so id. Men. 4, 2, 46.—Referring to an act just performed by the speaker:

    sic deinde quicunque alius transiliet moenia mea (= sic pereat, quicunque deinde, etc.),

    Liv. 1, 7, 2:

    sic eat quaecunque Romana lugebit hostem,

    so will every one fare who, id. 1, 26, 5:

    sic... Cetera sit fortis castrorum turba tuorum (= sic ut interfeci te),

    Ov. M. 12, 285.—So with a comp.-clause expressed:

    sic stratas legiones Latinorum dabo, quemadmodum legatum jacentem videtis,

    Liv. 8, 6, 6; cf. id. 1, 24, 8 (v. IV. 1. infra).
    IV.
    As correlative, with, 1. A comparative clause (sic far more frequent than ita); 2. A contrasted clause, mostly with ut; 3. A modal clause, with ut (ita more freq. than sic); 4. A clause expressing intensity, introduced by ut; 5. A conditional clause (rare; ita more freq.); 6. With a reason, introduced by quia (ante-class. and very rare); 7. With an inf. clause; 8. With ut, expressing purpose or result.
    1.
    With comp. clauses, usu. introduced by ut, but also by quemadmodum (very freq.), sicut, velut, tamquam, quasi, quomodo, quam (rare and poet.), ceu (rare; poet. and post-class.), quantus (rare and poet.), qualis (ante-class. and rare).
    (α).
    With ut:

    ut cibi satietas subamara aliqua re relevatur, sic animus defessus audiendi admiratione redintegratur,

    Cic. Inv. 1, 17, 25:

    ut non omnem frugem, neque arborem in omni agro reperire possis, sic non omne facinus in omni vita nascitur,

    id. Rosc. Am. 27, 75:

    ex suo regno sic Mithridates profugit ut ex eodem Ponto Medea quondam profugisse dicitur,

    id. Imp. Pomp. 9, 22:

    ut tu nunc de Coriolano, sic Clitarchus de Themistocle finxit,

    id. Brut. 11, 42:

    sic moneo ut filium, sic faveo ut mihi, sic hortor ut et pro patria et amicissimum,

    id. Fam. 10, 5, 3:

    ut vita, sic oratione durus fuit,

    id. Brut. 31, 117:

    de Lentulo sic fero ut debeo,

    id. Att. 4, 6, 1:

    sic est ut narro tibi,

    Plaut. Most. 4, 3, 40; Cic. Inv. 2, 8, 28; id. Div. 2, 30, 93; id. de Or. 1, 33, 153; 3, 51, 198; Liv. 1, 47, 2; 2, 52, 7; Ov. M. 1, 495; 1, 539; 2, 165 et saep.—So in the formula ut quisque... sic (more freq. ita), rendered by according as, or the more... the...:

    ut quisque rem accurat suam, sic ei procedunt postprincipia denique,

    Plaut. Pers. 4, 1, 3:

    ut quaeque res est tur pissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,

    Cic. Caecin. 2, 7; v. Fischer, Gr. II. p. 751.—
    (β).
    With quemadmodum: quemadmodum tibicen sine tibiis canere, sic orator, nisi multitudine audiente, eloquens esse non potest, Cic. Or. 2, 83, 338:

    quemadmodum se tribuni gessissent in prohibendo dilectu, sic patres in lege prohibenda gerebant,

    Liv. 3, 11, 3:

    sic vestras hallucinationes fero, quemadmodum Juppiter ineptias poetarum,

    Sen. Vit. Beat. 26, 6; cf. Cic. Inv. 1, 23, 33; 2, 8, 28; 2, 27, 82; id. Or. 3, 52, 200; id. Lael. 4, 16; id. Rosc. Com. 1, 2; id. Q. Fr. 1, 1, 5; Liv. 2, 13, 8; 5, 3, 8; Sen. Ep. 5, 6 (bis); id. Clem. 1, 3, 5; id. Vit. Beat. 23, 4.—
    (γ).
    With sicut:

    tecum simul, sicut ego pro multis, sic ille pro Appio dixit,

    Cic. Brut. 64, 230; 46, 112; id. Or. 2, 44, 186; id. Clu. 2; Caes. B. G. 6, 30; Liv. 4, 57, 11; 7, 13, 8; Sen. Vit. Beat. 9, 2.—
    (δ).
    With velut:

    velut ipse in re trepida se sit tutatus, sic consulem loca tutiora castris cepisse,

    Liv. 4, 41, 6; cf. Cic. Tusc. 1, 10, 20; Verg. A. 1, 148; Ov. M. 4, 375; 4, 705.—
    (ε).
    With tamquam:

    tamquam litteris in cera, sic se ajebat imaginibus quae meminisse vellet, perscribere,

    Cic. Or. 2, 88, 360:

    quid autem ego sic adhuc egi, tamquam integra sit causa patriciorum?

    Liv. 10, 8:

    sic Ephesi fui, tamquam domi meae,

    Cic. Fam. 13, 69, 1; cf. id. Or. 2, 42, 180; id. Brut. 18, 71; 58, 213; 66, 235; 74, 258; id. Q. Fr. 1, 1, 16; 2, 14, 1; id. Prov. Cons. 12, 31; Sen. Ep. 101, 7.—
    (ζ).
    With quasi:

    hujus innocentiae sic in hac calamitosa fama, quasi in aliqua perniciosissima flamma subvenire,

    Cic. Clu. 1, 4:

    ea sic observabo quasi intercalatum non sit,

    id. Att. 6, 1, 12:

    Quid tu me sic salutas quasi dudum non videris?

    Plaut. Am. 2, 2, 51; cf. Cic. Or. 2, 11, 47; id. Inv. 1, 3, 4; id. Sen. 8, 26:

    ego sic vivam quasi sciam, etc.,

    Sen. Vit. Beat. 20, 3.—
    (η).
    With quomodo:

    quomodo nomen in militiam non daret debilis, sic ad iter quod inhabile sciat, non accedet,

    Sen. Ot. Sap. 3 (30), 4:

    sic demus quomodo vellemus accipere,

    id. Ben. 2, 1, 1; id. Ep. 9, 17; id. Ot. Sap. 6, 2 (32 med.); Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 4.—
    (θ).
    With ceu:

    ceu cetera nusquam Bella forent... sic Martem indomitum Cernimus,

    Verg. A. 2, 438.—
    (ι).
    With quam:

    non sic incerto mutantur flamine Syrtes, quam cito feminea non constat foedus in ira,

    Prop. 2, 9, 33; Claud. IV. Cons. Hon. 281.—
    (κ).
    With quantus:

    nec sic errore laetatus Ulixes... nec sic Electra... quanta ego collegi gaudia,

    Prop. 2, 14 (3, 6), 5 sqq.—
    (λ).
    With qualis:

    imo sic condignum donum quali'st quoi dono datum est,

    Plaut. Am. 1, 3, 40.—
    (μ).
    Without a correlative particle, in an independent sentence:

    Quis potione uti aut cibo dulci diutius potest? sic omnibus in rebus voluptatibus maximis fastidium finitimum est (= ut nemo cibo dulci uti diutius potest, sic, etc.),

    Cic. Or. 3, 25, 100; cf. id. ib. 19, 63.—
    2.
    In contrasted clauses, mostly with ut, which may generally be rendered while: ut ad bella suscipienda Gallorum acer ac promptus est animus, sic mollis ad calamitates perferendas mens eorum est (almost = etsi ad bella suscipienda... tamen mollis est, etc., while, etc.), Caes. B. G. 3, 19: a ceteris oblectationibus ut deseror, sic litteris sustentor et recreor, while I am deserted, I am sustained, etc., Cic. Att. 4, 10, 1; cf. id. Rosc. Am. 18, 55; id. Fam. 10, 20, 2; Liv. 4, 57, 11; Ov. M. 4, 131; 11, 76.—So freq. two members of the same sentence are coordinated by ut... sic (ita) with almost the same force as a co-ordination by cum... tum, or by sed:

    consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen respondit (= vere fortasse, sed parum utiliter),

    Liv. 4, 6, 2:

    ut nondum satis claram victoriam, sic prosperae spei pugnam imber diremit,

    id. 6, 32, 6:

    (forma erat) ut non cygnorum, sic albis proxima cygnis,

    Ov. M. 14, 509; cf. Liv. 1, 27, 2; 5, 38, 2; 6, 6, 10; Ov. M. 1, 370.—In this use etiam or quoque is sometimes joined with sic (never by Cic. with ita):

    nostri sensus, ut in pace semper, sic tum etiam in bello congruebant (= cum... tum),

    Cic. Marcell. 6, 16:

    ut sunt, sic etiam nominantur senes,

    id. Sen. 6, 20:

    utinam ut culpam, sic etiam suspitionem vitare potuisses,

    id. Phil. 1, 13, 33:

    ut superiorum aetatum studia occidunt, sic occidunt etiam senectutis,

    id. Sen. 20, 76:

    ut voce, sic etiam oratione,

    id. Or. 25, 85; id. Top. 15, 59; id. Leg. 2, 25, 62; id. Lael. 5, 19.—More rarely with quem ad modum, quomodo:

    ut, quem ad modum est, sic etiam appelletur tyrannus,

    Cic. Att. 10, 4, 2:

    quo modo ad bene vivendum, sic etiam ad beate,

    id. Tusc. 3, 17, 37. —
    3.
    With a clause of manner introduced by ut = so that:

    sic fuimus semper comparati ut hominum sermonibus quasi in aliquod judicium vocaremur,

    Cic. Or. 3, 9, 32:

    eam sic audio ut Plautum mihi aut Naevium videar audire,

    id. ib. 3, 12, 45:

    sic agam vobiscum ut aliquid de vestris vitiis audiatis,

    id. ib. 3, 12, 46:

    omnia sic suppetunt ut ei nullam deesse virtutem oratoris putem,

    id. Brut. 71, 250:

    omnis pars orationis esse debet laudabilis, sic ut verbum nullum excidat,

    id. Or. 36, 125:

    sic tecum agam ut vel respondendi vel interpellandi potestatem faciam,

    id. Rosc. Am. 27, 73:

    nec vero sic erat umquam non paratus Milo contra illum ut non satis fere esset paratus,

    id. Mil. 21, 56:

    sic eum eo de re publica disputavit ut sentiret sibi cum viro forti esse pugnandum,

    id. Fam. 5, 2, 8; cf. Plaut. As. 2, 4, 49; id. Mil. 2, 2, 82; Cic. de Or. 1, 57, 245; 2, 1, 3; 2, 6, 23; id. Brut. 22, 88; 40, 148; id. Sest. 40, 87; id. Planc. 10, 25; id. Fam. 5, 15, 4; Caes. B. G. 2, 32; 5, 17; id. B. C. 3, 56; Prop. 1, 21, 5.—Sometimes the correlative clause is restrictive, and sic = but so, yet so, only so:

    mihi sic placuit ut cetera Antisthenis, hominis acuti magis quam eruditi,

    Cic. Att. 12, 38, 4:

    sic conveniet reprehendi, ut demonstretur etc.,

    id. Inv. 1, 46, 86; id. Brut. 79, 274; id. Marcell. 11, 34; id. Att. 13, 3, 1 (ita is more freq. in this sense).—
    4.
    With a clause expressing intensity (so both with adjj. and verbs; but far less freq. than ita, tam, adeo), to such a degree, so, so far, etc.:

    sic ego illum in timorem dabo, ipse sese ut neget esse eum qui siet,

    Plaut. Ps. 4, 1, 20 sq.:

    conficior lacrimis sic ut ferre non possim,

    Cic. Fam. 14, 4, 1:

    sic rem fuisse apertam ut judicium fieri nihil attinuerit,

    id. Inv. 2, 28, 84:

    cujus responso judices sic exarserunt ut capitis hominem innocentissimum condemnarent,

    id. Or. 1, 54, 233; cf. id. ib. 3, 8, 29; id. Brut. 88, 302; id. Or. 53, 177; 55, 184; id. Rep. 2, 21, 37; 3, 9, 15; id. Lael. 1, 4; id. Planc. 8, 21; id. Verr. 1, 36, 91; id. Balb. 5, 13; id. Att. 1, 8, 2; 1, 16, 1; Caes. B. G. 6, 41; Hor. S. 2, 3, 1.—
    5.
    Rarely conditional clauses have the antecedent sic.
    a.
    Poet. and in post-Aug. prose, to represent the result of the condition as sure:

    sic invidiam effugies, si te non ingesseris oculis, si bona tua non jactaveris, si scieris in sinu gaudere,

    Sen. Ep. 105, 3:

    sic hodie veniet si qua negavit heri,

    Prop. 2, 14 (3, 6), 20.—
    b.
    Denoting with the proviso that, but only if (usu. ita):

    decreverunt ut cum populus regem jussisset, id sic ratum esset si patres auctores fuissent,

    that the choice should be valid, but only if the Senate should ratify it, Liv. 1, 17, 9:

    sic ignovisse putato Me tibi si cenes hodie mecum,

    Hor. Ep. 1, 7, 69.—
    6.
    Sic quia = idcirco quia (very rare): Th. Quid vos? Insanin' estis? Tr. Quidum? Th. Sic quia foris ambulatis, Plaut. Most. 2, 2, 20.—
    7.
    With inf. clause (freq.):

    sic igitur sentio, naturam primum atque ingenium ad dicendum vim afferre maximam,

    Cic. Or. 1, 25, 113:

    sic a majoribus nostris accepimus, praetorem quaestori suo parentis loco esse oportere,

    id. Div. in Caecil. 19, 61:

    ego sic existimo, in summo imperatore quattuor res inesse oportere,

    id. Imp. Pomp. 10, 38; cf. Ter. Hec. 5, 4, 5; Cic. Inv. 2, 55, 167; id. de Or. 1, 20, 93; 2, 28, 122; id. Brut. 36, 138; 41, 152; id. Div. in Caecil. 3, 10; id. Verr. 1, 7, 20; Liv. 5, 15, 11.—Esp., after sic habeto (habe, habeas) = scito (only Ciceron.):

    sic habeto, in eum statum tuum reditum incidere ut, etc.,

    Cic. Fam. 2, 3, 1; so id. ib. 1, 7, 3; 2, 6, 5; 2, 10, 1; 7, 18, 1; 9, 16, 2; id. Att. 2, 25, 1; 5, 1, 5; 5, 20, 1 et saep.—
    8.
    With ut, expressing purpose or result:

    nunc sic faciam, sic consilium est, ad erum ut veniam docte atque astu,

    Plaut. Rud. 4, 2, 23:

    ab Ariobarzane sic contendi ut talenta, quae mihi pollicebatur, illi daret,

    Cic. Att. 6, 1, 3:

    sic accidit ut ex tanto navium numero nulla omnino navis... desideraretur,

    Caes. B. G. 5, 23; cf. Cato, R. R. 1, 1; Cic. Att. 8, 1, 4; id. Or. 2, 67, 271.
    V.
    Idiomatic usages of sic.
    1.
    In a wish, expressed as a conclusion after an imperative ( poet.):

    parce: sic bene sub tenera parva quiescat humo (= si parces, bene quiescat),

    Tib. 2, 6, 30:

    annue: sic tibi sint intonsi, Phoebe, capilli,

    id. 2, 5, 121:

    pone, precor, fastus... Sic tibi nec vernum nascentia frigus adurat Poma, nec excutiant rapidi florentia venti,

    Ov. M. 14, 762: dic [p. 1692] mihi de nostra quae sentis vera puella:

    Sic tibi sint dominae, Lygdame, dempta juga,

    Prop. 4, 5, 1; Tib. 2, 6, 30.—The imperative may follow the clause with sic:

    sic tua Cyrneas fugiant examina taxos... Incipe (sc. cantare) si quid habes (= si incipies cantare, opto tibi ut tua examina, etc.),

    Verg. E. 9, 30:

    sic tibi (Arethusa) Doris amara suam non intermisceat undam: Incipe (= si incipies, opto tibi ut Doris, etc.),

    id. ib. 10, 4:

    sic mare compositum, sic sit tibi piscis in unda Credulus... Dic ubi sit,

    Ov. M. 8, 857; Sen. Troad. 702; cf.:

    sic te Diva potens Cypri... Ventorumque regat pater, Navis... Reddas incolumem Vergilium (= si tu, navis, reddes Vergilium, prosperum precor tibi cursum),

    Hor. C. 1, 3, 1; cf.

    also: sic venias hodierne: tibi dem turis honores (=si venies, tibi dem),

    Tib. 1, 7, 53; cf. Ov. H. 3, 135; 4, 148.—
    2.
    Sic (like ita) with ut in strong asseveration ( poet.):

    sic me di amabunt, ut me tuarum miseritum'st fortunarum (= by the love of the gods, I pity, etc.),

    Ter. Heaut. 3, 1, 54:

    Diespiter me sic amabit ut ego hanc familiam interire cupio,

    Plaut. Poen. 4, 2, 47:

    sic has deus aequoris artes Adjuvet, ut nemo jamdudum littore in isto constitit,

    Ov. M. 8, 866:

    sic mihi te referas levis, ut non altera nostro limine intulit ulla pedes,

    Prop. 1, 18, 11; cf. id. 3, 15 (4, 14), 1; cf.:

    vera cano, sic usque sacras innoxia laurus vescar,

    Tib. 2, 5, 63.—
    3.
    In a demonstrative temporal force, like the Gr. houtôs, so, as the matter stands now, as it now is, as it then was, etc.
    (α).
    In gen.:

    e Graecis cavendae sunt quaedam familiaritates, praeter hominum perpaucorum, si qui sunt vetere Graecia digni. Sic vero fallaces sunt permulti et leves,

    but as things now stand, Cic. Q. Fr. 1, 1, 5, § 16:

    at sic citius qui te expedias his aerumnis reperias,

    Ter. Hec. 3, 1, 8: Pe. Pol tibi istuc credo nomen actutum fore. Tr. Dum interea sic sit, istuc actutum sino, provided it be as it is, Plaut. Most. 1, 1, 71:

    quotiens hoc tibi ego interdixi, meam ne sic volgo pollicitarere operam,

    thus, as you are doing now, id. Mil. 4, 2, 65:

    si utrumvis tibi visus essem, Non sic ludibrio tuis factis habitus essem,

    Ter. Hec. 4, 1, 11:

    non sic nudos in flumen deicere (voluerunt),

    naked, as they are, Cic. Rosc. Am. 26, 71:

    sub alta platano... jacentes sic temere,

    Hor. C. 2, 11, 14.—Esp., with sine and abl.:

    me germanam meam sororem tibi sic sine dote dedisse,

    so as she is, without a dowry, Plaut. Trin. 3, 2, 65:

    sic sine malo,

    id. Rud. 3, 5, 2:

    at operam perire meam sic... perpeti nequeo,

    without result, id. Trin. 3, 2, 34 Ritschl, Fleck. (Brix omits sic): nec sic de nihilo fulminis ira cadit (= without cause), Prop. 2, 16 (3, 8), 52: mirabar hoc si sic abiret, so, i. e. without trouble, Ter. And. 1, 2, 4:

    hoc non poterit sic abire,

    Cic. Fin. 5, 3, 7; so,

    sic abire,

    id. Att. 14, 1, 1; Cat. 14, 16; Plaut. Men. 5, 7, 39. —Hence,
    (β).
    With imperatives, esp. with sine: Quid ego hoc faciam postea? sic sine eumpse, just let him alone, i. e. leave him as he is, Plaut. Most. 1, 4, 32:

    si non vult (numerare), sic sine adstet,

    id. As. 2, 4, 54:

    sine fores sic, abi,

    let the door alone, id. Men. 2, 3, 1; so id. Cas. 3, 6, 36; id. Ps. 1, 5, 62.—
    (γ).
    Pregn., implying a concession (= kai houtôs), even as it is now, even without doing so, in spite of it:

    nolo bis iterare, sat sic longae fiunt fabulae,

    narratives are long enough anyhow, as they are, without saying them twice over, Plaut. Ps. 1, 3, 154:

    sed sic quoque erat tamen Acis,

    even as it was, in spite of what has been said, Ov. M. 13, 896; so,

    sic quoque fallebat,

    id. ib. 1, 698:

    sed sic me et libertatis fructu privas et diligentiae,

    anyhow, not taking into account what is mentioned, Cic. Fam. 5, 20, 4: exhibeas molestiam si quid debeam, qui nunc sic tam es molestus, who art so troublesome even as it is, i. e. without my owing you any thing, Plaut. Pers. 2, 44:

    sic quoque parte plebis affecta, fides tamen publica potior senatui fuit,

    Liv. 7, 27; cf. Ov. F. 2, 642; Suet. Aug. 78.—
    4.
    Ellipt., referring to something in the mind of the speaker:

    Quod si hoc nunc sic incipiam? Nihil est. Quod si sic? Tantumdem egero. At sic opinor? Non potest,

    Ter. Heaut. 4, 2, 8: illa quae aliis sic, aliis secus videntur, to some in one way, to others in another (= aliis aliter), Cic. Leg. 1, 17, 47: Quid vini absumpsit! Sic hoc dicens, asperum hoc est, aliud lenius, = this wine is so (the speaker not saying what he thinks of it), Ter. Heaut. 3, 1, 49: deinde quod illa (quae ego dixi) sive faceta sunt, sive sic, fiunt narrante te venustissima, or so, i. e. or otherwise, Cic. Fam. 15, 21, 2:

    monitorem non desiderabit qui dicat, Sic incede, sic cena... sic amico utere, sic cive, sic socio,

    Sen. Ep. 114.—
    5.
    In answers, yes = the French, Italian, and Spanish si (ante - class. and rare): Ph. Phaniam relictam ais? Ge. Sic, Ter. Phorm. 2, 2, 2: De. Illa maneat? Ch. Sic, id. ib. 5, 3, 30: Ch. Sicine est sententia? Me. Sic, id. Heaut. 1, 1, 114.

    Lewis & Short latin dictionary > sic

  • 75 sice

    sīc (old form sīce, Plaut. Rud. 2, 4, 12; also seic, C. I. L. 818), adv. [for si - ce; si, locat. form of pron. stem sa- = Gr. ho, ha, or hê, and demonstr. -ce; v. Corss. Ausspr. 1, 777], so, thus, in this or that manner, in such a manner, in the same way or manner, in like manner, likewise, to this or that extent or degree, to such a degree, in this or that state or condition, in such a condition (syn. ita); sic refers, I. To a previous fact, description, or assumption.—II. To a subsequent independent sentence, = thus, as follows. —III. As a local demonstrative (deiktikôs), referring to something done or pointed out by the speaker, = thus, as I do it; thus, as you see, etc.—IV. As a correlative, preceding or following clauses introduced by conjunctions. —V. In certain idiomatic connections.
    I.
    Referring to something said before, = hoc modo: sic ille annus duo firmamenta rei publicae evertit, so, i. e. in the manner mentioned, Cic. Att. 1, 18, 3:

    sic et nata et progressa eloquentia videtur,

    id. Inv. 1, 2, 3:

    facinus indignum Sic circumiri,

    Ter. Phorm. 4, 3, 9:

    sic deinceps omne opus contexitur,

    Caes. B. G. 7, 23:

    arare mavelim quam sic amare,

    Plaut. Merc. 2, 3, 21:

    sic se res habet,

    Cic. Brut. 18, 71:

    sic regii constiterant,

    Liv. 42, 58:

    sic res Romana in antiquum statum rediit,

    id. 3, 9, 1:

    sic ad Alpes perventum est,

    Tac. H. 1, 84; cf. Enn. Ann. 1, 104; Plaut. Ep. 3, 4, 88; Ter. Ad. 5, 2, 11; Cic. Inv. 1, 46, 86; 2, 32, 100; id. de Or. 1, 32, 146; 2, 49, 201; 3, 29, 117; id. Brut. 40, 149; id. Rep. 2, 14, 27; 2, 20, 35; id. Lael. 9, 32; Liv. 4, 11, 5; 6, 17, 1; Caes. B. G. 3, 19; 6, 30; 7, 62.—Often sic does not qualify the main predicate, but a participle or adjective referring to it:

    sic igitur instructus veniat ad causas,

    Cic. Or. 34, 121:

    cum sic affectos dimisisset,

    Liv. 21, 43, 1:

    sic omnibus copiis fusis se in castra recipiunt,

    Caes. B. G. 3, 6:

    sic milites consolatus eodem die reducit in castra,

    id. ib. 7, 19; cf. id. ib. 7, 62; Ov. M. 1, 32.—
    2.
    In a parenthet. clause (= ita):

    quae, ut sic dicam, ad corpus pertinent civitatis,

    so to speak, Cic. Inv. 2, 56, 168:

    commentabar declamitans—sic enim nunc loquuntur,

    id. Brut. 90, 310; cf. id. Att. 12, 39, 2; id. Lael. 11, 39; Liv. 7, 31; Ov. M. 4, 660; 13, 597; 13, 866.—
    3.
    Referring not to the predicate, but to some intermediate term understood (= ita; cf.

    Engl. so): sic provolant duo Fabii (= sic loquentes),

    Liv. 2, 46, 7:

    sic enim nostrae rationes postulabant (sic = ut sic agerem),

    Cic. Att. 4, 2, 6:

    tibi enim ipsi sic video placere (sic = sic faciendo),

    id. ib. 4, 6, 2:

    sic enim concedis mihi proximis litteris (= ut sic agam),

    id. ib. 5, 20, 1:

    sic enim statuerat (= hoc faciendum esse),

    id. Phil. 5, 7, 208:

    Quid igitur? Non sic oportet? Equidem censeo sic (sic = hoc fieri),

    id. Fam. 16, 18, 1:

    sic soleo (i. e. bona consilia reddere),

    Ter. Ad. 5, 7, 25:

    sic soleo amicos (i. e. beare),

    id. Eun. 2, 2, 48:

    sic memini tamen (= hoc ita esse),

    Plaut. Mil. 1, 1, 48:

    haec sic audivi (= ita esse),

    id. Ep. 3, 1, 79:

    sic prorsus existimo (= hoc ita esse),

    Cic. Brut. 33, 125:

    quoniam sic cogitis ipsi (= hoc facere),

    Ov. M. 5, 178.—
    4.
    As completing object, = hoc:

    iis litteris respondebo: sic enim postulas (= hoc postulas),

    Cic. Att. 6, 1, 1:

    hic adsiste. Sic volo (= hoc volo, or hoc te facere volo),

    Ter. Ad. 2, 1, 15:

    sic fata jubent (= hoc jubent, or hoc facere jubent),

    Ov. M. 15, 584:

    hic apud nos hodie cenes. Sic face,

    Plaut. Most. 5, 2, 8:

    sic faciendum est,

    Cic. Att. 4, 6, 2.—
    5.
    Predicatively with esse (appellari, videri, etc.), in the sense of talis:

    sic vita hominum est (= talis),

    Cic. Rosc. Am. 30, 84:

    vir acerrimo ingenio—sic enim fuit,

    id. Or. 5, 18:

    familiaris noster—sic est enim,

    id. Att. 1, 18, 6:

    sic est vulgus,

    id. Rosc. Com. 10, 20:

    sic, Crito, est hic,

    Ter. And. 5, 4, 16: sic sum;

    si placeo, utere,

    id. Phorm. 3, 2, 42:

    sic sententiest,

    Plaut. Trin. 3, 2, 90:

    sic est (= sic res se habet),

    that is so, Ter. Ad. 4, 5, 21:

    qui sic sunt (i. e. vivunt) haud multum heredem juvant,

    id. Hec. 3, 5, 10:

    nunc hoc profecto sic est,

    Plaut. Merc. 2, 1, 42:

    sic est. Non muto sententiam,

    Sen. Ep. 10; cf. Plaut. Mil. 2, 3, 35; id. Am. 2, 1, 60; id. Aul. 2, 4, 43; id. As. 5, 2, 12; id. Most. 4, 3, 40; Ter. And. 1, 1, 35; id. Eun. 3, 1, 18; id. Ad. 3, 3, 44; Cic. Lael. 1, 5; id. de Or. 1, 19, 86; id. Or. 14, 46.—
    6.
    Rarely as subject (mostly representing a subject-clause):

    sic commodius esse arbitror quam manere hanc (sic = abire),

    Ter. Phorm. 5, 3, 31:

    si sic (= hoc) est factum, erus damno auctus est,

    id. Heaut. 4, 1, 15: Pe. Quid? Concidit? Mi. Sic suspicio est (= eam concidisse), Plaut. Ep. 3, 4, 57:

    mihi sic est usus (= sic agere),

    Ter. Heaut. 1, 1, 28:

    sic opus est (= hoc facere),

    Ov. M. 1, 279; 2, 785.—
    B.
    To express relations other than manner (rare).
    1.
    Of consequence; un der these circumstances, accordingly, hence:

    sic Numitori ad supplicium Remus deditur,

    Liv. 1, 5, 4:

    sic et habet quod uterque eorum habuit, et explevit quod utrique defuit,

    Cic. Brut. 42, 154:

    sic victam legem esse, nisi caveant,

    Liv. 4, 11, 5:

    suavis mihi ructus est. Sic sine modo,

    Plaut. Ps. 5, 2, 17. —
    2.
    Of condition; on this condition, if this be done, etc.:

    reliquas illius anni pestes recordamini, sic enim facillime perspicietis, etc.,

    Cic. Sest. 25, 55: displiceas aliis;

    sic ego tutus ero (sic = si displicebis),

    Tib. 4, 13, 6:

    Scironis media sic licet ire via (sic = si amantes eunt),

    Prop. 4, 15 (3, 16), 12:

    sic demum lucos Stygios Aspicies (= non aspicies, nisi hoc facies),

    Verg. A. 6, 154 (for sic as antecedent of si, v. infra, IV. 5).—
    3.
    Of intensity:

    non latuit scintilla ingenii: sic erat in omni sermone sollers (= tam sollers erat ut non lateret ingenium),

    Cic. Rep. 2, 21, 37; cf. infra, IV. 4.
    II.
    Referring to a subsequent sentence, thus, as follows, in the following manner (= hoc modo, hoc pacto, hujusmodi, ad hunc modum):

    ingressus est sic loqui Scipio: Catonis hoc senis est, etc.,

    Cic. Rep. 2, 1, 1 (cf.:

    tum Varro ita exorsus est,

    id. Ac. 1, 4, 15): hunc inter pugnas Servilius sic compellat, etc., Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 256 Vahl.):

    puero sic dicit pater: Noster esto,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 38:

    sic faciam: adsimulabo quasi quam culpam in sese admiserint,

    id. Stich. 1, 2, 27 dub.:

    salem candidum sic facito: amphoram puram impleto, etc.,

    Cato, R. R. 88: sic enim dixisti:

    Vidi ego tuam lacrimulam,

    Cic. Planc. 31, 76:

    res autem se sic habet: composite et apte sine sententiis dicere insania est,

    the truth is this, id. Or. 71, 236:

    sic loquere, sic vive: vide, ne te ulla res deprimat,

    Sen. Ep. 10, 4; cf. id. ib. 10, 1; Cato, R. R. 77 sqq.; Plaut. Poen. 1, 2, 177; Ter. Phorm. prol. 13; Auct. Her. 4, 6, 9; 4, 21, 29; 4, 4, 30; Cic. [p. 1691] Inv. 1, 39, 71; id. Or. 1, 45, 198; 2, 40, 167; 2, 40, 172; id. Att. 2, 22, 1; 5, 1, 3; 6, 1, 3; Verg. A. 1, 521.—
    2.
    Esp., with ellipsis of predicate:

    ego sic: diem statuo, etc. (sc. ago),

    Cic. Att. 6, 1, 16.—Sometimes sic introduces detached words: sic loqui nosse, judicasse vetant, novisse jubent et judicavisse (= they forbid to say nosse, etc.), Cic. Or. 47, 157.—
    3.
    For instance (= hoc modo, hoc pacto, ut hoc, verbi gratia, ut si; cf. Cic. Inv. 1, 49, 91 sq. infra):

    disjunctum est, cum unumquodque certo concluditur verbo,

    Auct. Her. 4, 27, 37:

    mala definitio est... cum aliquid non grave dicit, sic: Stultitia est immensa gloriae cupiditas,

    Cic. Inv. 1, 49, 91.
    III.
    As a local demonstrative, thus, so, etc. (deiktikôs; colloq.;

    mostly comice): ne hunc ornatum vos meum admiremini, quod ego processi sic cum servili schema,

    as you see me now, Plaut. Am. prol. 117:

    sed amictus sic hac ludibundus incessi,

    id. Ps. 5, 1, 31:

    nec sic per totam infamis traducerer urbem,

    Prop. 2, 24 (3, 18), 7:

    sic ad me, miserande, redis?

    Ov. M. 11, 728; cf. Plaut. Ps. 5, 2, 4.—So accompanied with a corresponding gesture:

    Quid tu igitur sic hoc digitulis duobus sumebas primoribus?

    Plaut. Bacch. 4, 4, 25: Pe. Quid si curram? Tr. Censeo. Pe. An sic potius placide? (the speaker imitating the motion), id. Rud. 4, 8, 10:

    non licet te sic placidule bellam belle tangere?

    id. ib. 2, 4, 12:

    quod non omnia sic poterant conjuncta manere,

    Lucr. 5, 441.—

    Here belong the phrases sic dedero, sic dabo, sic datur, expressing a threat of revenge, or satisfaction at another's misfortune: sic dedero! aere militari tetigero lenunculum,

    I will give it to him, Plaut. Poen. 5, 5, 6; id. As. 2, 4, 33:

    sic dabo!

    Ter. Phorm. 5, 9, 38:

    doletne? hem, sic datur si quis erum servos spernit,

    Plaut. Ps. 1, 2, 21:

    sic furi datur,

    id. Stich. 5, 5, 25; so id. Men. 4, 2, 46.—Referring to an act just performed by the speaker:

    sic deinde quicunque alius transiliet moenia mea (= sic pereat, quicunque deinde, etc.),

    Liv. 1, 7, 2:

    sic eat quaecunque Romana lugebit hostem,

    so will every one fare who, id. 1, 26, 5:

    sic... Cetera sit fortis castrorum turba tuorum (= sic ut interfeci te),

    Ov. M. 12, 285.—So with a comp.-clause expressed:

    sic stratas legiones Latinorum dabo, quemadmodum legatum jacentem videtis,

    Liv. 8, 6, 6; cf. id. 1, 24, 8 (v. IV. 1. infra).
    IV.
    As correlative, with, 1. A comparative clause (sic far more frequent than ita); 2. A contrasted clause, mostly with ut; 3. A modal clause, with ut (ita more freq. than sic); 4. A clause expressing intensity, introduced by ut; 5. A conditional clause (rare; ita more freq.); 6. With a reason, introduced by quia (ante-class. and very rare); 7. With an inf. clause; 8. With ut, expressing purpose or result.
    1.
    With comp. clauses, usu. introduced by ut, but also by quemadmodum (very freq.), sicut, velut, tamquam, quasi, quomodo, quam (rare and poet.), ceu (rare; poet. and post-class.), quantus (rare and poet.), qualis (ante-class. and rare).
    (α).
    With ut:

    ut cibi satietas subamara aliqua re relevatur, sic animus defessus audiendi admiratione redintegratur,

    Cic. Inv. 1, 17, 25:

    ut non omnem frugem, neque arborem in omni agro reperire possis, sic non omne facinus in omni vita nascitur,

    id. Rosc. Am. 27, 75:

    ex suo regno sic Mithridates profugit ut ex eodem Ponto Medea quondam profugisse dicitur,

    id. Imp. Pomp. 9, 22:

    ut tu nunc de Coriolano, sic Clitarchus de Themistocle finxit,

    id. Brut. 11, 42:

    sic moneo ut filium, sic faveo ut mihi, sic hortor ut et pro patria et amicissimum,

    id. Fam. 10, 5, 3:

    ut vita, sic oratione durus fuit,

    id. Brut. 31, 117:

    de Lentulo sic fero ut debeo,

    id. Att. 4, 6, 1:

    sic est ut narro tibi,

    Plaut. Most. 4, 3, 40; Cic. Inv. 2, 8, 28; id. Div. 2, 30, 93; id. de Or. 1, 33, 153; 3, 51, 198; Liv. 1, 47, 2; 2, 52, 7; Ov. M. 1, 495; 1, 539; 2, 165 et saep.—So in the formula ut quisque... sic (more freq. ita), rendered by according as, or the more... the...:

    ut quisque rem accurat suam, sic ei procedunt postprincipia denique,

    Plaut. Pers. 4, 1, 3:

    ut quaeque res est tur pissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,

    Cic. Caecin. 2, 7; v. Fischer, Gr. II. p. 751.—
    (β).
    With quemadmodum: quemadmodum tibicen sine tibiis canere, sic orator, nisi multitudine audiente, eloquens esse non potest, Cic. Or. 2, 83, 338:

    quemadmodum se tribuni gessissent in prohibendo dilectu, sic patres in lege prohibenda gerebant,

    Liv. 3, 11, 3:

    sic vestras hallucinationes fero, quemadmodum Juppiter ineptias poetarum,

    Sen. Vit. Beat. 26, 6; cf. Cic. Inv. 1, 23, 33; 2, 8, 28; 2, 27, 82; id. Or. 3, 52, 200; id. Lael. 4, 16; id. Rosc. Com. 1, 2; id. Q. Fr. 1, 1, 5; Liv. 2, 13, 8; 5, 3, 8; Sen. Ep. 5, 6 (bis); id. Clem. 1, 3, 5; id. Vit. Beat. 23, 4.—
    (γ).
    With sicut:

    tecum simul, sicut ego pro multis, sic ille pro Appio dixit,

    Cic. Brut. 64, 230; 46, 112; id. Or. 2, 44, 186; id. Clu. 2; Caes. B. G. 6, 30; Liv. 4, 57, 11; 7, 13, 8; Sen. Vit. Beat. 9, 2.—
    (δ).
    With velut:

    velut ipse in re trepida se sit tutatus, sic consulem loca tutiora castris cepisse,

    Liv. 4, 41, 6; cf. Cic. Tusc. 1, 10, 20; Verg. A. 1, 148; Ov. M. 4, 375; 4, 705.—
    (ε).
    With tamquam:

    tamquam litteris in cera, sic se ajebat imaginibus quae meminisse vellet, perscribere,

    Cic. Or. 2, 88, 360:

    quid autem ego sic adhuc egi, tamquam integra sit causa patriciorum?

    Liv. 10, 8:

    sic Ephesi fui, tamquam domi meae,

    Cic. Fam. 13, 69, 1; cf. id. Or. 2, 42, 180; id. Brut. 18, 71; 58, 213; 66, 235; 74, 258; id. Q. Fr. 1, 1, 16; 2, 14, 1; id. Prov. Cons. 12, 31; Sen. Ep. 101, 7.—
    (ζ).
    With quasi:

    hujus innocentiae sic in hac calamitosa fama, quasi in aliqua perniciosissima flamma subvenire,

    Cic. Clu. 1, 4:

    ea sic observabo quasi intercalatum non sit,

    id. Att. 6, 1, 12:

    Quid tu me sic salutas quasi dudum non videris?

    Plaut. Am. 2, 2, 51; cf. Cic. Or. 2, 11, 47; id. Inv. 1, 3, 4; id. Sen. 8, 26:

    ego sic vivam quasi sciam, etc.,

    Sen. Vit. Beat. 20, 3.—
    (η).
    With quomodo:

    quomodo nomen in militiam non daret debilis, sic ad iter quod inhabile sciat, non accedet,

    Sen. Ot. Sap. 3 (30), 4:

    sic demus quomodo vellemus accipere,

    id. Ben. 2, 1, 1; id. Ep. 9, 17; id. Ot. Sap. 6, 2 (32 med.); Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 4.—
    (θ).
    With ceu:

    ceu cetera nusquam Bella forent... sic Martem indomitum Cernimus,

    Verg. A. 2, 438.—
    (ι).
    With quam:

    non sic incerto mutantur flamine Syrtes, quam cito feminea non constat foedus in ira,

    Prop. 2, 9, 33; Claud. IV. Cons. Hon. 281.—
    (κ).
    With quantus:

    nec sic errore laetatus Ulixes... nec sic Electra... quanta ego collegi gaudia,

    Prop. 2, 14 (3, 6), 5 sqq.—
    (λ).
    With qualis:

    imo sic condignum donum quali'st quoi dono datum est,

    Plaut. Am. 1, 3, 40.—
    (μ).
    Without a correlative particle, in an independent sentence:

    Quis potione uti aut cibo dulci diutius potest? sic omnibus in rebus voluptatibus maximis fastidium finitimum est (= ut nemo cibo dulci uti diutius potest, sic, etc.),

    Cic. Or. 3, 25, 100; cf. id. ib. 19, 63.—
    2.
    In contrasted clauses, mostly with ut, which may generally be rendered while: ut ad bella suscipienda Gallorum acer ac promptus est animus, sic mollis ad calamitates perferendas mens eorum est (almost = etsi ad bella suscipienda... tamen mollis est, etc., while, etc.), Caes. B. G. 3, 19: a ceteris oblectationibus ut deseror, sic litteris sustentor et recreor, while I am deserted, I am sustained, etc., Cic. Att. 4, 10, 1; cf. id. Rosc. Am. 18, 55; id. Fam. 10, 20, 2; Liv. 4, 57, 11; Ov. M. 4, 131; 11, 76.—So freq. two members of the same sentence are coordinated by ut... sic (ita) with almost the same force as a co-ordination by cum... tum, or by sed:

    consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen respondit (= vere fortasse, sed parum utiliter),

    Liv. 4, 6, 2:

    ut nondum satis claram victoriam, sic prosperae spei pugnam imber diremit,

    id. 6, 32, 6:

    (forma erat) ut non cygnorum, sic albis proxima cygnis,

    Ov. M. 14, 509; cf. Liv. 1, 27, 2; 5, 38, 2; 6, 6, 10; Ov. M. 1, 370.—In this use etiam or quoque is sometimes joined with sic (never by Cic. with ita):

    nostri sensus, ut in pace semper, sic tum etiam in bello congruebant (= cum... tum),

    Cic. Marcell. 6, 16:

    ut sunt, sic etiam nominantur senes,

    id. Sen. 6, 20:

    utinam ut culpam, sic etiam suspitionem vitare potuisses,

    id. Phil. 1, 13, 33:

    ut superiorum aetatum studia occidunt, sic occidunt etiam senectutis,

    id. Sen. 20, 76:

    ut voce, sic etiam oratione,

    id. Or. 25, 85; id. Top. 15, 59; id. Leg. 2, 25, 62; id. Lael. 5, 19.—More rarely with quem ad modum, quomodo:

    ut, quem ad modum est, sic etiam appelletur tyrannus,

    Cic. Att. 10, 4, 2:

    quo modo ad bene vivendum, sic etiam ad beate,

    id. Tusc. 3, 17, 37. —
    3.
    With a clause of manner introduced by ut = so that:

    sic fuimus semper comparati ut hominum sermonibus quasi in aliquod judicium vocaremur,

    Cic. Or. 3, 9, 32:

    eam sic audio ut Plautum mihi aut Naevium videar audire,

    id. ib. 3, 12, 45:

    sic agam vobiscum ut aliquid de vestris vitiis audiatis,

    id. ib. 3, 12, 46:

    omnia sic suppetunt ut ei nullam deesse virtutem oratoris putem,

    id. Brut. 71, 250:

    omnis pars orationis esse debet laudabilis, sic ut verbum nullum excidat,

    id. Or. 36, 125:

    sic tecum agam ut vel respondendi vel interpellandi potestatem faciam,

    id. Rosc. Am. 27, 73:

    nec vero sic erat umquam non paratus Milo contra illum ut non satis fere esset paratus,

    id. Mil. 21, 56:

    sic eum eo de re publica disputavit ut sentiret sibi cum viro forti esse pugnandum,

    id. Fam. 5, 2, 8; cf. Plaut. As. 2, 4, 49; id. Mil. 2, 2, 82; Cic. de Or. 1, 57, 245; 2, 1, 3; 2, 6, 23; id. Brut. 22, 88; 40, 148; id. Sest. 40, 87; id. Planc. 10, 25; id. Fam. 5, 15, 4; Caes. B. G. 2, 32; 5, 17; id. B. C. 3, 56; Prop. 1, 21, 5.—Sometimes the correlative clause is restrictive, and sic = but so, yet so, only so:

    mihi sic placuit ut cetera Antisthenis, hominis acuti magis quam eruditi,

    Cic. Att. 12, 38, 4:

    sic conveniet reprehendi, ut demonstretur etc.,

    id. Inv. 1, 46, 86; id. Brut. 79, 274; id. Marcell. 11, 34; id. Att. 13, 3, 1 (ita is more freq. in this sense).—
    4.
    With a clause expressing intensity (so both with adjj. and verbs; but far less freq. than ita, tam, adeo), to such a degree, so, so far, etc.:

    sic ego illum in timorem dabo, ipse sese ut neget esse eum qui siet,

    Plaut. Ps. 4, 1, 20 sq.:

    conficior lacrimis sic ut ferre non possim,

    Cic. Fam. 14, 4, 1:

    sic rem fuisse apertam ut judicium fieri nihil attinuerit,

    id. Inv. 2, 28, 84:

    cujus responso judices sic exarserunt ut capitis hominem innocentissimum condemnarent,

    id. Or. 1, 54, 233; cf. id. ib. 3, 8, 29; id. Brut. 88, 302; id. Or. 53, 177; 55, 184; id. Rep. 2, 21, 37; 3, 9, 15; id. Lael. 1, 4; id. Planc. 8, 21; id. Verr. 1, 36, 91; id. Balb. 5, 13; id. Att. 1, 8, 2; 1, 16, 1; Caes. B. G. 6, 41; Hor. S. 2, 3, 1.—
    5.
    Rarely conditional clauses have the antecedent sic.
    a.
    Poet. and in post-Aug. prose, to represent the result of the condition as sure:

    sic invidiam effugies, si te non ingesseris oculis, si bona tua non jactaveris, si scieris in sinu gaudere,

    Sen. Ep. 105, 3:

    sic hodie veniet si qua negavit heri,

    Prop. 2, 14 (3, 6), 20.—
    b.
    Denoting with the proviso that, but only if (usu. ita):

    decreverunt ut cum populus regem jussisset, id sic ratum esset si patres auctores fuissent,

    that the choice should be valid, but only if the Senate should ratify it, Liv. 1, 17, 9:

    sic ignovisse putato Me tibi si cenes hodie mecum,

    Hor. Ep. 1, 7, 69.—
    6.
    Sic quia = idcirco quia (very rare): Th. Quid vos? Insanin' estis? Tr. Quidum? Th. Sic quia foris ambulatis, Plaut. Most. 2, 2, 20.—
    7.
    With inf. clause (freq.):

    sic igitur sentio, naturam primum atque ingenium ad dicendum vim afferre maximam,

    Cic. Or. 1, 25, 113:

    sic a majoribus nostris accepimus, praetorem quaestori suo parentis loco esse oportere,

    id. Div. in Caecil. 19, 61:

    ego sic existimo, in summo imperatore quattuor res inesse oportere,

    id. Imp. Pomp. 10, 38; cf. Ter. Hec. 5, 4, 5; Cic. Inv. 2, 55, 167; id. de Or. 1, 20, 93; 2, 28, 122; id. Brut. 36, 138; 41, 152; id. Div. in Caecil. 3, 10; id. Verr. 1, 7, 20; Liv. 5, 15, 11.—Esp., after sic habeto (habe, habeas) = scito (only Ciceron.):

    sic habeto, in eum statum tuum reditum incidere ut, etc.,

    Cic. Fam. 2, 3, 1; so id. ib. 1, 7, 3; 2, 6, 5; 2, 10, 1; 7, 18, 1; 9, 16, 2; id. Att. 2, 25, 1; 5, 1, 5; 5, 20, 1 et saep.—
    8.
    With ut, expressing purpose or result:

    nunc sic faciam, sic consilium est, ad erum ut veniam docte atque astu,

    Plaut. Rud. 4, 2, 23:

    ab Ariobarzane sic contendi ut talenta, quae mihi pollicebatur, illi daret,

    Cic. Att. 6, 1, 3:

    sic accidit ut ex tanto navium numero nulla omnino navis... desideraretur,

    Caes. B. G. 5, 23; cf. Cato, R. R. 1, 1; Cic. Att. 8, 1, 4; id. Or. 2, 67, 271.
    V.
    Idiomatic usages of sic.
    1.
    In a wish, expressed as a conclusion after an imperative ( poet.):

    parce: sic bene sub tenera parva quiescat humo (= si parces, bene quiescat),

    Tib. 2, 6, 30:

    annue: sic tibi sint intonsi, Phoebe, capilli,

    id. 2, 5, 121:

    pone, precor, fastus... Sic tibi nec vernum nascentia frigus adurat Poma, nec excutiant rapidi florentia venti,

    Ov. M. 14, 762: dic [p. 1692] mihi de nostra quae sentis vera puella:

    Sic tibi sint dominae, Lygdame, dempta juga,

    Prop. 4, 5, 1; Tib. 2, 6, 30.—The imperative may follow the clause with sic:

    sic tua Cyrneas fugiant examina taxos... Incipe (sc. cantare) si quid habes (= si incipies cantare, opto tibi ut tua examina, etc.),

    Verg. E. 9, 30:

    sic tibi (Arethusa) Doris amara suam non intermisceat undam: Incipe (= si incipies, opto tibi ut Doris, etc.),

    id. ib. 10, 4:

    sic mare compositum, sic sit tibi piscis in unda Credulus... Dic ubi sit,

    Ov. M. 8, 857; Sen. Troad. 702; cf.:

    sic te Diva potens Cypri... Ventorumque regat pater, Navis... Reddas incolumem Vergilium (= si tu, navis, reddes Vergilium, prosperum precor tibi cursum),

    Hor. C. 1, 3, 1; cf.

    also: sic venias hodierne: tibi dem turis honores (=si venies, tibi dem),

    Tib. 1, 7, 53; cf. Ov. H. 3, 135; 4, 148.—
    2.
    Sic (like ita) with ut in strong asseveration ( poet.):

    sic me di amabunt, ut me tuarum miseritum'st fortunarum (= by the love of the gods, I pity, etc.),

    Ter. Heaut. 3, 1, 54:

    Diespiter me sic amabit ut ego hanc familiam interire cupio,

    Plaut. Poen. 4, 2, 47:

    sic has deus aequoris artes Adjuvet, ut nemo jamdudum littore in isto constitit,

    Ov. M. 8, 866:

    sic mihi te referas levis, ut non altera nostro limine intulit ulla pedes,

    Prop. 1, 18, 11; cf. id. 3, 15 (4, 14), 1; cf.:

    vera cano, sic usque sacras innoxia laurus vescar,

    Tib. 2, 5, 63.—
    3.
    In a demonstrative temporal force, like the Gr. houtôs, so, as the matter stands now, as it now is, as it then was, etc.
    (α).
    In gen.:

    e Graecis cavendae sunt quaedam familiaritates, praeter hominum perpaucorum, si qui sunt vetere Graecia digni. Sic vero fallaces sunt permulti et leves,

    but as things now stand, Cic. Q. Fr. 1, 1, 5, § 16:

    at sic citius qui te expedias his aerumnis reperias,

    Ter. Hec. 3, 1, 8: Pe. Pol tibi istuc credo nomen actutum fore. Tr. Dum interea sic sit, istuc actutum sino, provided it be as it is, Plaut. Most. 1, 1, 71:

    quotiens hoc tibi ego interdixi, meam ne sic volgo pollicitarere operam,

    thus, as you are doing now, id. Mil. 4, 2, 65:

    si utrumvis tibi visus essem, Non sic ludibrio tuis factis habitus essem,

    Ter. Hec. 4, 1, 11:

    non sic nudos in flumen deicere (voluerunt),

    naked, as they are, Cic. Rosc. Am. 26, 71:

    sub alta platano... jacentes sic temere,

    Hor. C. 2, 11, 14.—Esp., with sine and abl.:

    me germanam meam sororem tibi sic sine dote dedisse,

    so as she is, without a dowry, Plaut. Trin. 3, 2, 65:

    sic sine malo,

    id. Rud. 3, 5, 2:

    at operam perire meam sic... perpeti nequeo,

    without result, id. Trin. 3, 2, 34 Ritschl, Fleck. (Brix omits sic): nec sic de nihilo fulminis ira cadit (= without cause), Prop. 2, 16 (3, 8), 52: mirabar hoc si sic abiret, so, i. e. without trouble, Ter. And. 1, 2, 4:

    hoc non poterit sic abire,

    Cic. Fin. 5, 3, 7; so,

    sic abire,

    id. Att. 14, 1, 1; Cat. 14, 16; Plaut. Men. 5, 7, 39. —Hence,
    (β).
    With imperatives, esp. with sine: Quid ego hoc faciam postea? sic sine eumpse, just let him alone, i. e. leave him as he is, Plaut. Most. 1, 4, 32:

    si non vult (numerare), sic sine adstet,

    id. As. 2, 4, 54:

    sine fores sic, abi,

    let the door alone, id. Men. 2, 3, 1; so id. Cas. 3, 6, 36; id. Ps. 1, 5, 62.—
    (γ).
    Pregn., implying a concession (= kai houtôs), even as it is now, even without doing so, in spite of it:

    nolo bis iterare, sat sic longae fiunt fabulae,

    narratives are long enough anyhow, as they are, without saying them twice over, Plaut. Ps. 1, 3, 154:

    sed sic quoque erat tamen Acis,

    even as it was, in spite of what has been said, Ov. M. 13, 896; so,

    sic quoque fallebat,

    id. ib. 1, 698:

    sed sic me et libertatis fructu privas et diligentiae,

    anyhow, not taking into account what is mentioned, Cic. Fam. 5, 20, 4: exhibeas molestiam si quid debeam, qui nunc sic tam es molestus, who art so troublesome even as it is, i. e. without my owing you any thing, Plaut. Pers. 2, 44:

    sic quoque parte plebis affecta, fides tamen publica potior senatui fuit,

    Liv. 7, 27; cf. Ov. F. 2, 642; Suet. Aug. 78.—
    4.
    Ellipt., referring to something in the mind of the speaker:

    Quod si hoc nunc sic incipiam? Nihil est. Quod si sic? Tantumdem egero. At sic opinor? Non potest,

    Ter. Heaut. 4, 2, 8: illa quae aliis sic, aliis secus videntur, to some in one way, to others in another (= aliis aliter), Cic. Leg. 1, 17, 47: Quid vini absumpsit! Sic hoc dicens, asperum hoc est, aliud lenius, = this wine is so (the speaker not saying what he thinks of it), Ter. Heaut. 3, 1, 49: deinde quod illa (quae ego dixi) sive faceta sunt, sive sic, fiunt narrante te venustissima, or so, i. e. or otherwise, Cic. Fam. 15, 21, 2:

    monitorem non desiderabit qui dicat, Sic incede, sic cena... sic amico utere, sic cive, sic socio,

    Sen. Ep. 114.—
    5.
    In answers, yes = the French, Italian, and Spanish si (ante - class. and rare): Ph. Phaniam relictam ais? Ge. Sic, Ter. Phorm. 2, 2, 2: De. Illa maneat? Ch. Sic, id. ib. 5, 3, 30: Ch. Sicine est sententia? Me. Sic, id. Heaut. 1, 1, 114.

    Lewis & Short latin dictionary > sice

  • 76 sicut

    sīc-ut and (far less. freq. but class.) sīc-ŭti, adv., so as, just as, as.
    I.
    Lit.
    A.
    With a separate clause.
    (α).
    Form sicut:

    sicut dixi, faciam,

    Plaut. Trin. 3, 2, 59:

    clanculum, sicut praecepi,

    id. ib. 3, 3, 76:

    nempe sicut dicis (shortly after: ita ut dicis),

    id. Aul. 2, 4, 15; so,

    sicut dicis,

    id. Bacch. 4, 4, 67; id. Men. prol. 74:

    hae sunt, sicut praedico,

    id. Most. 3, 2, 84; cf. id. Bacch. 3, 6, 20:

    stultitia magna est, Hominem amatorem ad forum procedere, etc.... sicut ego feci stultus,

    id. Cas. 3, 3, 4:

    si ille huc redibit, sicut confido affore,

    id. Capt. 3, 5, 38:

    sic ut tu huic potes,

    id. ib. 5, 1, 16:

    primum Montem Sacrum, sicut erat in simili causā antea factum, deinde Aventinum (occupasse),

    Cic. Rep. 2, 37, 63; 6, 18, 19:

    sicut ait Ennius,

    id. ib. 1, 41, 64; cf.:

    sicut sapiens poëta dixit,

    id. Par. 5, 1, 34:

    ut se quoque, sicut socios, dignos existimetis,

    id. Imp. Pomp. 5, 13:

    valeant preces apud te meae, sicut pro te hodie valuerunt,

    Liv. 23, 8:

    consules turpissimi, sicut hi recentes rerum exitus declararunt,

    Cic. Planc. 35, 86:

    sicut summarum summa est aeterna,

    Lucr. 5, 361:

    sicut Cicero dicit,

    Quint. 9, 3, 83:

    sicut ostendimus,

    id. 11, 3, 174 al. —
    (β).
    Form sicuti:

    sicuti dixi prius,

    Plaut. Rud. 4, 4, 67:

    habuit ille, sicuti meminisse vos arbitror, permulta signa,

    Cic. Cael. 5, 12:

    sicuti me quoque erroris mei paenitet,

    id. ib. 6, 14:

    urbem Romam, sicuti ego accepi, condidere atque habuere initio Trojani,

    Sall. C. 6, 1:

    sicuti dignum erat,

    Quint. 11, 3, 148.—
    b.
    Corresp. to ita, itidem, sic.
    (α).
    Form sicut:

    sicut tuom vis gnatum tuae Superesse vitae, Ita te obtestor, etc.,

    Plaut. As. 1, 1, 1: sicut verbis nuncupavi, ita pro republicā Quiritium... legiones mecum Dis Manibus devoveo, an old formula in Liv. 8, 9:

    sicut coronatus laureā coronā oraculum adisset, ita, etc.,

    id. 23, 11; 21, 13; Quint. 1, 2, 26; 9, 1, 8; 9, 3, 100;

    10, 1, 1: sicut medico diligenti natura corporis cognoscenda est, sic equidem, etc.,

    Cic. de Or. 2, 44, 186:

    sicut magno accidit casu, ut, etc.... sic magnae fuit fortunae, etc.,

    Caes. B. G. 6, 30:

    sicuti merci pretium statuit... Itidem divos dispertisse vitam humanam aequom fuit,

    Plaut. Mil. 3, 1, 131.—
    (β).
    Form sicuti:

    sicuti... ita,

    Caes. B. C. 3, 15; cf. infra, B. b.—
    B.
    Without a separate verb (so most freq.).
    (α).
    Form sicut:

    sicut fortunatorum memorant insulas (is est ager),

    Plaut. Trin. 2, 4, 148:

    sicut familiae,

    id. Men. prol. 74; id. Cas. 2, 6, 46: te esse sapientem, nec sicut vulgus, sed ut eruditi solent appellare sapientem, Cic. Lael. 2, 6:

    Graeciae, sicut apud nos, delubra magnifica,

    id. Rep. 3, 9, 14:

    non debent esse amicitiarum sicut aliarum rerum satietates,

    id. Lael. 19, 67:

    ut tuo judicio uteretur, sicut in rebus omnibus,

    id. Ep. ad Brut. 1, 5, 3; id. Tusc. 1, 17, 40:

    provinciam suam hanc esse Galliam, sicut illam nostram,

    Caes. B. G. 1, 44; 6, 19:

    nihil me, sicut antea, juvat Scribere versiculos,

    Hor. Epod. 11, 1 et saep.:

    hunc, sicut omni vitā, tum petentem premebat nobilitas,

    Liv. 39, 41; 34, 9, 10:

    nec sicut vulnere sanguis,

    Luc. 3, 638 Drak. N. cr.
    (β).
    Form sicuti:

    me amicissime cottidie magis Caesar amplectitur: familiares quidem ejus, sicuti neminem,

    Cic. Fam. 6, 6, 13: sicuti te, Lucil. ap. Non. p. 174, 33.—
    b.
    Corresp. to ita, item, sic, etc. (cf. supra, A. b.):

    praecipuum lumen sicut eloquentiae, ita praeceptis quoque ejus, dedit M. Tullius,

    Quint. 3, 1, 20; so id. 8, prooem. § 29; 9, 1, 18;

    10, 1, 14: sicut in foro non bonos oratores, item in theatro actores malos perpeti,

    Cic. de Or. 1, 26, 118:

    illi, sicut Campani Capuam, sic Rhegium habituri perpetuam sedem erant,

    Liv. 28, 28:

    sicut in vitā, in causis quoque,

    Quint. 12, 1, 13; cf. Liv. 9, 17 Drak. N. cr.
    II.
    In partic.
    A.
    With an accessory idea of cause, inasmuch as, since (perh. only in the two foll. passages):

    nunc occasio'st faciundi, prius quam in urbem advenerit, sicut cras hic aderit, hodie non venerit,

    Plaut. Ep. 2, 2, 87:

    quo lubet, sicut soror Ejus huc gemina advenit Ephesum,

    id. Mil. 4, 1, 28 Brix ad loc.; cf. id. Pers. 1, 3, 57.—
    B.
    Pregn.: sicut est, erat, etc., in confirmation of a former proposition, as indeed it is ( was), as it really is ( was), as is ( was) the fact (class.;

    a favorite expression with Cic.): sint nobis isti, qui de ratione vivendi disserunt, magni homines, ut sunt,

    Cic. Rep. 3, 3, 4:

    huc accedit, quod, quamvis ille felix sit, sicut est, tamen, etc.,

    id. Rosc. Am. 8, 22:

    sit ista res magna, sicut est,

    id. Leg. 1, 5, 17; Liv. 7, 35:

    sit licet, sicut est, ab omni ambitione longe remotus,

    Plin. Ep. 5, 15, 2:

    illa, quamvis ridicula essent, sicut erant, mihi tamen risum non moverunt,

    Cic. Fam. 7, 32, 3:

    secundam eam Paulus, sicut erat, victoriam ratus,

    Liv. 45, 7:

    poteratque viri vox illa videri, sicuti erat,

    Ov. M. 12, 205:

    quamvis scelerati illi fuissent, sicuti fuerunt, pestiferi cives tamen, etc.,

    Cic. de Or. 1, 53, 230.—Less freq. with other verbs:

    quamvis enim multis locis dicat Epicurus, sicut dicit, satis fortiter de dolore, tamen, etc.,

    Cic. Off. 3, 33, 117 Beier:

    quamquam in consuetudine cottidianā perspexisses, sicuti perspicies,

    id. Fam. 3, 10, 2:

    quod fore, sicut accidit, videbat,

    Caes. B. G. 5, 58:

    terrendi magis hostes erant quam fallendi, sicut territi sunt,

    Liv. 25, 24.— Strengthened by re verā:

    apud nos, re verā sicut sunt, mercenarii scribae existimantur,

    Nep. Eum. 1, 5.—
    C.
    For introducing a term of comparison, as it were, like, as, as if, = tamquam (class.):

    ut sese splendore animi et vitae suae sicut speculum praebeat civibus,

    Cic. Rep. 2, 42, 69:

    qui, sicut unus paterfamilias, loquor,

    id. Inv. 2, 5, 19:

    quod me sicut alterum parentem et observat et diligit,

    id. Fam. 5, 8, 4:

    (natura) rationem in capite sicut in arce posuit,

    id. Tusc. 1, 10, 20; id. de Or. 1, 29, 132:

    ex his duabus diversis sicuti familiis unum quoddam est conflatum genus,

    id. Inv. 2, 3, 8:

    ab ejus (cornus) summo, sicut palmae, rami quam late diffunduntur,

    Caes. B. G. 6, 26 fin.:

    multi mortales vitam sicut peregrinantes transegere,

    Sall. C. 2, 8; 31, 5; 38, 3; id. J. 60, 4; Liv. 7, 11.—
    D.
    For introducing an example, as, as for instance, etc. (class.):

    quibus in causis omnibus, sicut in ipsā M.' Curii... fuit summa de jure dissensio,

    Cic. de Or. 1, 56, 238; Nep. Dat. 9:

    omnibus periculis, sicut cum Spartam oppugnavit,

    id. Pel. 4: sicuti cum, Lucil. ap. Non. p. 154, 27: sicuti si, Enn. ap. Gell. 3, 14, 5 (Ann. v. 344 Vahl.); Quint. 9, 3, 89; so id. 9, 3, 16; 9, 3, 91; 7, 2, 17; 8, 3, 51; Suet. Aug. 56; 85 al.—
    E.
    Sicut eram, erat, etc., like the Gr. hôs eichon, to denote an unchanged condition of the subject in a new state of action, just as I ( he, etc.) was ( poet. and in post-Aug. prose):

    sicut eram, fugio sine vestibus,

    Ov. M. 5, 601; 6, 657:

    sicut erat, rectos defert in Tartara currus,

    Stat. Th. 7, 820; so, sicut erat, id. ib. 3, 680; 4, 803; 10, 37; Luc. 2, 365:

    ille, sicut nudatus erat, pervenit ad Graecos,

    Curt. 9, 7, 10; 10, 4, 2:

    sicut erat togatus,

    Suet. Claud. 34; Just. 14, 4, 1; 26, 2, 4 al.:

    sicut erant,

    Ov. M. 3, 178; Suet. Calig. 45; id. Oth. 8:

    sicut erit,

    Tib. 3, 1, 18.—Less freq. with another verb:

    sicut curru eminebat, oculos circumferens,

    Curt. 4, 14, 9:

    praecipitatum in flumen, sicut vestitus advenerat,

    Suet. Claud. 9.—Form sicuti:

    sicuti erat, cruentā veste, in castra pervenit,

    Curt. 8, 3, 10 —
    F.
    A few times in Sallust with an accessory hypothetical signif., as if, just as if, = quasi:

    alii sicuti populi jura defenderent, pars, etc.,

    Sall. C. 38, 3:

    sicuti jurgio lacessitus foret, in Senatum venit,

    id. ib. 31, 5:

    sicuti audiri a suis aut cerni possent, etc.,

    id. J. 60, 4:

    sicuti salutatum introire ad Ciceronem,

    id. C. 28, 1.—
    G.
    Of time, as soon as, after (very rare):

    sicut adulescit, terram inde colligimus,

    Pall. Apr. 2, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > sicut

  • 77 sumo

    sūmo, sumpsi, sumptum, 3 (sync. form of the inf. perf. sumpse, Naev. ap. Gell. 2, 19, 6 (Com. Rel. v. 97 Rib.;

    suremit for sumpsit, surempsit for sumpserit,

    Paul. Diac. 299, 2; Fest. 298, 9), v. a. [contr. for subimo, from sub-emo], to take, take up, lay hold of, assume (syn. capio).
    I.
    In gen.: auferere, non abibis, si ego fustem sumpsero, Plaut. Am. 1, 1, 202:

    laciniam,

    id. Merc. 1, 2, 16:

    si hoc digitulis duobus sumebas primoribus,

    id. Bacch. 4, 4, 24:

    si mutuas non potero, certum'st sumam foenore,

    id. As. 1, 3, 95:

    postremo a me argentum quanti est sumito,

    Ter. Ad. 5, 9, 20:

    locum ( = capere),

    Plaut. Aul. 4, 6, 9:

    legem in manus,

    Cic. Agr. 2, 6, 15:

    unum quodque vas in manus,

    id. Verr. 2, 4, 27, § 63:

    Epicurum et Metrodorum non fere praeter suos quisquam in manus sumit,

    id. Tusc. 2, 3, 8:

    orationes in manus,

    Quint. 10, 1, 22:

    litteras ad te a M. Lepido consule quasi commendaticias sumpsimus,

    have taken, provided ourselves with, Cic. Fam. 13, 26, 3:

    spatium ad vehicula comportanda,

    Liv. 2, 4:

    spatium ad colloquendum,

    id. 8, 18:

    ferrum ad aliquem interficiendum,

    id. 40, 11, 10:

    Tusculi ante quam Romae sumpta sunt arma,

    id. 3, 19, 8:

    pro conjuge ferrum,

    Ov. H. 15 (16), 371:

    arma,

    Quint. 5, 10, 71:

    sume venenum,

    id. 8, 5, 23; Nep. Them. 10, 3; id. Hann. 12, 5:

    partem Falerni,

    Hor. C. 1, 27, 9:

    cyathos,

    id. ib. 3, 8, 13:

    panem perfusam aquā frigidā,

    Suet. Aug. 77:

    potiunculam,

    id. Dom. 21:

    antidotum,

    id. Calig. 23:

    pomum de lance,

    Ov. P. 3, 5, 20:

    cibum,

    Nep. Att. 21; Petr. 111:

    soporem,

    Nep. Dion, 2, 5:

    sumptā virili togā,

    put on, Cic. Lael. 1, 1:

    virilem togam,

    Suet. Aug. 8; 94 med.; id. Tib. 7; id. Galb. 4; Val. Max. 5, 4, 4:

    calceos et vestimenta,

    Cic. Rep. 1, 12, 18:

    regium ornatum,

    Nep. Eum. 13, 3: latum clavum (opp. deponere bracas), Poët. ap. Suet. Caes. 80:

    diadema,

    Suet. Calig. 22:

    annulos ferreos (opp. deponere),

    id. Aug. 100:

    gausapa,

    Ov. A. A. 2, 300:

    alas pedibus virgamque manu tegumenque capillis,

    id. M. 1, 672:

    perventum est eo, quo sumpta navis est,

    Cic. Off. 3, 23, 89:

    pecuniam mutuam,

    id. Fl. 20, 46; Sall. C. 24, 2:

    aurum mutuum,

    Suet. Caes. 51.—Of time:

    diem ad deliberandum,

    Caes. B. G. 1, 7:

    tempus cibi quietisque,

    Liv. 32, 11.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen.:

    calorem animo,

    Lucr. 3, 288:

    obsequium animo, i. e. animo obsequi,

    Plaut. Bacch. 4, 10, 8:

    Ariovistus tantos sibi spiritus, tantam arrogantiam sumpserat, ut, etc.,

    assumed, Caes. B. G. 1, 33; cf.:

    sumpsi animum,

    I took courage, Ov. F. 1, 147:

    animos serpentis,

    id. M. 3, 545:

    vigorem,

    id. P. 3, 4, 31:

    cum spiritus plebs sumpsisset,

    Liv. 4, 54, 8:

    certamine animi adversus eum sumpto,

    id. 37, 10, 2:

    exempla,

    Cic. Lael. 11, 38: sumptis inimicitiis, susceptā causā, etc., taken upon one ' s self, assumed, id. Vatin. 11, 28:

    omne bellum sumi facile, ceterum aegerrime desinere,

    to be undertaken, entered upon, begun, Sall. J. 83, 1; so,

    bellum cum aliquo,

    Liv. 1, 42, 2; 36, 2, 3. —
    2.
    Esp.: supplicium sumere, to exact satisfaction, inflict punishment, rarely absol.:

    supplici sibi sumat, quod volt ipse, ob hanc injuriam,

    Plaut. Merc. 5, 4, 31:

    satis sumpsimus jam supplici,

    id. Pers. 5, 2, 72:

    graviore sententiā pronuntiatā more majorum supplicium sumpsit,

    Caes. B. G. 6, 44.—Usu. de aliquo:

    potuisse hunc de illā supplicium sumere,

    Cic. Inv. 2, 27, 82:

    tum homo nefarius de homine nobili virgis supplicium crudelissime sumeret,

    id. Verr. 2, 2, 37, § 91:

    supplicium de matre sumpsisse,

    Cic. Rosc. Am. 24, 66; Liv. 39, 29; cf. supplicium.—Rarely ex aliquo, Liv. 23, 3, 1.— Post-class. also ab aliquo, Val. Max. 4, 1, ext. 1;

    5, 1, ext. 2.—Rarely poenam sumere ( = capere): pro maleficio poenam sumi oportere,

    Cic. Inv. 2, 36, 108:

    merentis poenas,

    Verg. A. 2, 586:

    poenam scelerato ex sanguine,

    id. ib. 12, 949; cf. id. ib. 6, 501.—
    II.
    In partic.
    A.
    To take (by choice), to choose, select:

    philosophiae studium,

    Cic. Ac. 1, 2, 8:

    hoc sumo ( = suscipio), hoc mihi deposco,

    id. Verr. 1, 12, 36:

    nos Capuam sumpsimus,

    id. Fam. 16, 11, 3:

    sumat aliquem ex populo monitorem officii sui,

    Sall. J. 85, 10:

    enitimini, ne ego meliores liberos sumpsisse videar quam genuisse,

    i. e. to have adopted, id. ib. 10, 8:

    sumite materiam vestris, qui scribitis, aequam Viribus,

    Hor. A. P. 38:

    quis te mala sumere cogit? Aut quis deceptum ponere sumpta velit?

    Ov. Tr. 5, 1, 69 sq.:

    disceptatorem,

    Liv. 1, 50:

    quod tres patricios magistratus nobilitas sibi sumpsisset,

    id. 7, 1:

    Miltiadem sibi imperatorem,

    Nep. Milt. 1, 3.— Poet., with inf.:

    quem virum aut heroa lyrā vel acri Tibiā sumis celebrare, Clio?

    Hor. C. 1, 12, 2: quis sibi res gestas Augusti scribere sumit? id. Ep. 1, 3, 7.—
    B.
    To take as one's own, to assume, claim, arrogate, appropriate to one's self (syn.:

    ascisco, assumo, arrogo): quamquam mihi non sumo tantum neque arrogo, ut, etc.,

    Cic. Planc. 1, 3:

    sed mihi non sumo, ut meum consilium valere debuerit,

    id. Att. 8, 11 D, §

    6: sumpsi hoc mihi pro tuā in me observantiā, ut, etc.,

    id. Fam. 13, 50, 1:

    tantum tibi sumito pro Capitone apud Caesarem, quantum, etc.,

    id. ib. 13, 29, 6:

    sibi imperatorias partes,

    Caes. B. C. 3, 51:

    nec sumit aut ponit secures Arbitrio popularis aurae,

    Hor. C. 3, 2, 19:

    vultus modo sumit acerbos,

    Ov. Tr. 5, 8, 17:

    mores antiquos,

    Liv. 3, 68:

    proelio sumpta Thessalia est,

    conquered, Flor. 4, 2, 43.—
    C.
    To take, get, acquire, receive:

    distat sumasne pudenter an rapias,

    Hor. Ep. 1, 17, 44:

    laudemque a crimine sumit,

    Ov. M. 6, 474:

    sumpto rigore,

    id. ib. 10, 139:

    vel tua me Sestus vel te mea sumit Abydos,

    id. H. 17 (18), 127. —
    D.
    To take for some purpose, i. e. to use, apply, employ, spend, consume (syn. insumo):

    in malā uxore atque inimico si quid sumas, sumptus est: In bono hospite atque amico quaestus est, quod sumitur,

    Plaut. Mil. 3, 1, 79 sq.:

    minus hercle in hisce rebus sumptum est sex minis,

    id. Trin. 2, 4, 9 and 12:

    frustra operam, opinor, sumo,

    Ter. Heaut. 4, 3, 15:

    frustra laborem,

    Caes. B. G. 3, 14:

    cui rei opus est, ei hilarem hunc sumamus diem,

    Ter. Ad. 5, 3, 68:

    videtis hos quasi sumptos dies ad labefactandam illius dignitatem,

    Cic. Rab. Post. 16, 44:

    sumpseris tibi familiaritatem nostram ad ornamentum,

    Plin. Ep. 6, 18, 2. — Poet.: curis sumptus, consumed, worn out, Poët. ap. Cic. Div. 1, 21, 42 (Trag. Fr. Inc. 8 Rib.).—
    E.
    To undertake, begin, enter upon:

    bellum,

    Liv. 1, 42; Flor. 4, 12, 24:

    bellis ponendis sumendisque,

    Liv. 8, 4:

    haec maxime belli ratio sumendi fuerat,

    id. 38, 19:

    duellum cum aliquo,

    id. 36, 2:

    proelia,

    Suet. Caes. 60; Tac. H. 2, 45:

    in hos expeditionem,

    Flor. 4, 12, 6:

    non mandata expeditio, sed sumpta est,

    id. 4, 12, 48.— Poet.:

    prima fide vocisque ratae temptamina sumpsit Liriope,

    Ov. M. 3, 341.—
    F.
    In an oration, disputation, etc.
    1.
    To take for certain or for granted, to assume, maintain, suppose, affirm:

    alterutrum fatearis enim sumasque necesse'st,

    Lucr. 1, 974:

    nec solum ea sumitis ad concludendum, quae ab omnibus concedantur, sed ea sumitis, quibus concessis, etc.,

    Cic. Div. 2, 50, 104:

    aliquid pro certo,

    id. ib. —With inf.-clause:

    beatos esse deos sumpsisti,

    Cic. N. D. 1, 31, 89:

    pro non dubio legati sumebant, quae Antiochi fuerunt, Eumenem aequius esse quam me habere,

    Liv. 39, 28, 5.—
    2.
    To make, take a beginning, etc. (late Lat.):

    ab uno signo sumamus exordium,

    Macr. Somn. Scip. 18:

    ab illā quaestione principium sumere,

    Lact. 1, 2: quin fictio a capite sumat exordium, id. Opif. Dei, 12, 7.—
    3.
    To take, bring forward, cite, mention as a proof, an instance, etc. (cf. profero):

    homines notos sumere odiosum est,

    Cic. Rosc. Am. 16, 47:

    unum hoc sumo,

    id. ib. 34, 97:

    sumam annum tertium,

    id. Verr. 2, 3, 44, § 104:

    ex istis tuis sumam aliquem,

    id. Cael. 15, 36:

    quid quisquam potest ex omni memoriā sumere illustrius?

    id. Sest. 12, 27:

    ab oratore aut poëtā probato sumptum ponere exemplum,

    Auct. Her. 4, 1, 1.—
    G.
    To take as a purchase, to buy, purchase:

    quanti ego genus omnino signorum non aestimo, tanti ista quattuor aut quinque sumpsisti,

    Cic. Fam. 7, 23, 2:

    decumas agri Leontini,

    id. Verr. 2, 3, 64, § 149:

    quae parvo sumi nequeunt, obsonia captas,

    Hor. S. 2, 7, 106.—
    H.
    Aliquam, to use, enjoy, etc., in mal. part., Mart. 10, 81, 2:

    mille licet sumant,

    Ov. A. A. 3, 90; Auct. Priap. 5; cf.

    gaudia,

    Nemes. Ecl. 4, 59:

    aliquid,

    Petr. 100.—
    K.
    To take, fascinate, charm:

    simul conspexerit juvenem, venustate ejus sumitur,

    App. M. 2, p. 116, 40.

    Lewis & Short latin dictionary > sumo

  • 78 tamquam

    I.
    In gen.: Sa. Esne tu huic amicus? To. Tamquam di omnes, qui caelum colunt, Plaut. Pers. 4, 4, 32: Cu. Serva me. Ph. Tamquam me et genium meum, id. Curc. 5, 2, 29: Ge. Nostin' ejus natum Phaedriam? Da. Tamquam te, Ter. Phorm. 1, 2, 14:

    quod video tibi etiam novum accidisse tamquam mihi,

    Cic. Att. 6, 1, 5:

    tenebrae ibi erant tamquam nox,

    Plaut. Cas. 5, 2, 8: Si. Quālibet perambula aedes oppido tamquam tuas. Th. Tamquam? id. Most. 3, 2, 122:

    inspicere tamquam in speculum in vitas omnium,

    Ter. Ad. 3, 3, 61:

    repente te tamquam serpens e latibulis intulisti,

    Cic. Vatin. 2, 4:

    ficta omnia celeriter tamquam flosculi decidunt,

    id. Off. 2, 12, 43:

    sensus in capite tamquam in arce mirifice conlocati sunt, nam oculi tamquam speculatores altissimum locum obtinent,

    id. N. D. 2, 56, 140:

    sic tamquam pilam rapiunt inter se rei publicae statum tyranni ab regibus,

    id. Rep. 1, 44, 68; 1, 24, 38; id. Sen. 23, 83; id. Lael. 16, 59:

    commenti sunt, se de terrā tamquam hos ex arvis musculos exstitisse,

    id. Rep. 3, 15, 25.—
    II.
    Esp.
    A.
    With a corresp. sic or ita:

    apud eum ego sic Ephesi fui, quotienscumque fui, tamquam domi meae,

    Cic. Fam. 13, 69, 1:

    neve te obrui tamquam fluctu, sic magnitudine negotii sinas,

    id. Q. Fr. 1, 1, 1, § 4:

    ut, tamquam poetae boni solent, sic tu diligentissimus sis,

    id. ib. 1, 1, 16, §

    46: tamquam levia quaedam vina nihil valent in aquā, sic Stoicorum ista magis gustata quam potata delectant,

    id. Tusc. 5, 5, 13:

    sic ex corporis totius naturā et figurā varios motus cieri tamquam in cantu sonos,

    id. ib. 1, 10, 19:

    sic tamquam,

    id. Brut. 18, 71 Orell. N. cr.:

    si potis est, tamquam philosophorum habent disciplinae Vocabula, parasiti ita ut Gnathonici vocentur,

    Ter. Eun. 2, 2, 32:

    ex vitā ita discedo, tamquam ex hospitio, non tamquam e domo,

    Cic. Sen. 23, 84; cf. also: tamquam, ita, in the foll.—
    B.
    With si, in a hypothetical comparison, as if, just as if, etc. (always with subj.):

    tamquam si claudus sim, cum fusti est ambulandum,

    Plaut. As. 2, 4, 21:

    curabitur, Tamquam si intus nemo natus in aedibus habitet,

    id. Most. 2, 1, 55:

    tamquam si emeris me argento, liber servibo tibi,

    id. Men. 5, 9, 42:

    qui tamquam si offusa rei publicae sempiterna nox esset, ita ruebant in tenebris,

    Cic. Rosc. Am. 32, 91; id. Q. Fr. 3, 2, 2:

    qui, tamquam si arma militis inspiciunda sunt, ita probet armatum,

    id. Caecin. 21, 61:

    ut istum, tamquam si esset consul, salutarent,

    id. Phil. 2, 41, 106; id. Div. 2, 64, 131:

    ita me audias, tamquam si mihi quiritanti intervenisses,

    Liv. 40, 9, 7:

    tamquam si tua res agatur,

    Cic. Fam. 2, 16, 7:

    Plancum... sic condemnit, tamquam si illi aqua et igni interdictum sit,

    id. Phil. 6, 4, 10.—Without verb:

    id cum dixerat, universi, tamquam si deo, libentes parebant,

    Gell. 15, 22, 6.—
    C.
    Sometimes tamquam alone, without si, is joined immediately to a conditional clause of comparison, as if, just as if:

    tamquam clausa sit Asia, sic nihil perfertur ad nos,

    Cic. Fam. 12, 9, 1:

    tamquam ceteris non sit habitura quod largiatur,

    id. Inv. 2, 1, 3:

    M. Atilium Captum in Africa commemorat, tamquam M. Atilius ad Africam offenderit, etc.,

    Liv. 28, 43, 17; 45, 23, 12; 10, 34, 5; 29, 22, 1: quod a quibusdam sic accipi potest, tamquam haec sententia priori diversa sit, Quint. 2, 3, 10; 2, 1, 12:

    qui ita dicunt, tamquam inter duas leges quaeratur,

    id. 7, 4, 42; Cic. Brut. 1, 5:

    tamquam regum arcanis interesset, omnia scit,

    Liv. 41, 24, 3:

    tamquam de regno dimicaretur, ita concurrerunt,

    id. 40, 6, 6:

    tamquam non idem ubique di immortales sint, sed, etc.,

    id. 42, 3, 9:

    ceteri, tamquam ita necesse sit, sequuntur,

    Quint. 12, 10, 5:

    tamquam nesciamus,

    Plin. 2, 63, 63, § 154; Petr. 106.—
    D.
    For instance, for example (post-Aug.):

    quaedam secunda... tamquam tormentorum patientia, etc.,

    Sen. Ep. 66, 5; 65, 8; id. Contr. 1, praef. § 23;

    1, 8, 14: ut non aliquos progeneret, tamquam piros silvestres et prunos,

    Col. 3, 11, 5; Front. Aquaed. 87.

    Lewis & Short latin dictionary > tamquam

  • 79 tunc

    tunc, adv. demonstr., of time [tum, and demonstr. suffix -ce], then, at that time; but in ante-class. and class. prose tunc is always emphatic, and generally refers to a point of time. In post-Aug. style tunc freq. occurs without emphasis, and is freely used of periods of time. Tunc = deinde occurs first in the class. per. and rarely in prose; but is very freq. after the Aug. per. Tunc in mere co-ordinative use is very rare and not ante-class. (v. I. C.). Tunc coupled with an emphatic or temporal particle is very rare in class. prose, but freq. in the postAug. period. Poets often use tunc instead of tum before vowels for the sake of the metre. In general, tunc is not freq. till after the Aug. period. Cic. has tum about thirty times as often as tunc; Caes. has tunc only five times; Livy, in the first two books, has tunc five times, tum eighty-two times; but Val. Max. has tunc four times as often as tum. Sen. almost always has tunc; tum only in a few passages, mostly in co ordinative use. In Vitr., Suet., Plin., Just., and the jurists, tunc largely predominates; but Nep. has tunc once only, and Tac., who employs both words sparingly, has tum oftener than tunc. The Codd. very freq. vary between the words, and in many passages the reading is still doubtful. Undue weight has been given by some critics to opposition to nunc and connection with cum; cf. Kritz ad Sall. J. 5, 1; Zumpt ad Cic. Verr. 2, 4, 64, § 142; 2, 5, 10, § 27. Both tum and tunc are freq. opposed to nunc, and connected with cum.
    I.
    Absol.
    A.
    Referring an event to a time before mentioned.
    1.
    To definite past time.
    (α).
    To a period of time, = illis temporibus (only post-Aug.):

    tunc melius tenuere fidem cum paupere cultu Stabat in exigua ligneus aede deus,

    Tib. 1, 10, 19:

    nulli tunc subsessores alienorum matrimoniorum oculi metuebantur,

    Val. Max. 2, 1, 5:

    sed tunc clarissimus quisque juvenum pro amplificanda patria plurimum periculi sustinebat,

    id. 3, 2, 6:

    nunc quo ventum est? A servis vix impetrari potest ne eam supellectilem fastidiant qua tunc consul non erubuit,

    id. 4, 3, 7:

    quo pacto inter amicos viguisse tunc justitiam credimus, cum inter accusatores quoque, etc.,

    id. 6, 5, 6:

    si vere aestimare Macedonas qui tunc erant volumus, fatebimur, etc.,

    Curt. 4, 16, 33:

    sed civitati nullae tunc leges erant,

    Just. 2, 7, 3; 6, 9, 5.—
    (β).
    Referring to a point of time spoken of: cives Romani [p. 1914] tunc facti sunt Campani, Enn. ap. Censor. 14 (Ann. v. 174 Vahl.): tanto sublatae sunt Augmine tunc lapides, id. ap. Non. p. 211, 8 (Ann. v. 542 ib.): tunc ipsos adoriant, ne quis Spartam referat nuntium, Naev. ap. Prisc. 8, p. 801 P. (Trag. Rel. v. 16 Rib.):

    (Sulla) statim ex iis rebus quas tunc vendebat jussit ei praemium tribui, etc.,

    Cic. Arch. 10, 25:

    neque ego tunc princeps ad salutem esse potuissem si, etc.,

    id. Sull. 3, 9:

    his tunc cognitis rebus amici regis his... liberaliter responderunt,

    Caes. B. C. 3, 104:

    tunc duces Nerviorum... colloqui sese velle dicunt,

    at this time, id. B. G. 5, 41:

    quod se facturos minabantur, aegreque tunc sunt retenti quin oppidum irrumperent,

    id. B. C. 2, 13 fin.:

    Romanus tunc exercitus in agro Larinati erat,

    Liv. 22, 24, 1:

    itaque cum in ipsum, et innocentia tutum et magistratu in quo tunc erat, impetus fieri non posset, etc.,

    id. 4, 44, 6; cf. id. 2, 2, 2; 4, 8, 6; 10, 37, 10;

    44, 44, 3: nec, si rescindere posses (sc. jussa Jovis), Tunc aderas,

    Ov. M. 2, 679:

    tunc ego nec cithara poteram gaudere sonora, nec, etc.,

    Tib. 3, 4, 69:

    tunc urbis custodiis praepositus C. Maecenas,

    Vell. 2, 88, 2:

    forte evenit ut tunc summae dignitatis ibi femina veneno consumere se destinarit,

    Val. Max. 2, 6, 8:

    qui tunc Libitinam exercebant,

    id. 5, 2, 10:

    Coriolanus ad Volscos, infestos tunc Romanis, confugit,

    id. 5, 4, 1; cf. id. 2, 10, 3; 4, 8, 5; 5, 5, 3; 7, 6, 5 fin.;

    8, 1 damn. 1: Carthaginiensium legati ad celebrandum sacrum anniversarium more patrio tunc venerant,

    Curt. 4, 2, 10:

    et tunc aestas erat, cujus calor, etc.,

    id. 3, 5, 1:

    perierat imperium, quod tunc in extremo stabat, si Fabius, etc.,

    Sen. Troad. 1, 11, 5:

    tunc,distractis Orientis viribus, casus Mithridati datus est occupandi Armeniam,

    Tac. A. 11, 9; cf. id. ib. 2, 25:

    quidam ex eis qui tunc egerant, decesserunt,

    Plin. Ep. 4, 24, 3:

    ardente tunc in Africa bello,

    Suet. Caes. 70; cf. id. Calig. 48; id. Ner. 20; 21:

    Asiam tunc tenebat imperio rex Darius,

    Gell. 17, 9, 20:

    hostes tunc populi Romani fuerant Fidenates,

    id. 17, 21, 17; cf. id. 13, 5, 2 and 3; 14, 1, 8; Ael. Spart. Had. 11; 23; 24.—Repeated by anaphora:

    tunc victus abiere feri, tunc consita pomus, tunc bibit inriguas fertilis hortus aquas, Aurea tunc pressos, etc.,

    Tib. 2, 1, 43:

    tunc Parmenio et Philotas, tunc Amyntas consobrinus, tunc noverca fratresque interfecti, tunc Attalus, Eurylochus... occurrebant,

    Just. 12, 6, 14; so id. 43, 3, 2; 43, 4, 2.—Attributively:

    regem tunc Lacedaemoniorum,

    Just. 6, 2, 4.—
    (γ).
    Referring to a state no longer in existence:

    silvae tunc circa viam erant, plerisque incultis,

    Liv. 21, 25, 8:

    urbs (Corinthus) erat tunc praeclara ante excidium,

    id. 45, 28, 2:

    hic (Curio) primo pro Pompei partibus, id est, ut tunc habebatur, pro republica, mox... pro Caesare stetit,

    Vell. 2, 48, 3:

    certissimum tunc proscriptorum perfugium penetravit,

    Val. Max. 7, 3, 9:

    docuit in atrio Catulinae domus, quae pars Palatii tunc erat,

    Suet. Gram. 17: tunc (i. e. olim) in usu erat, eam hereditatem, etc., Gai Inst. 2, 254 erat autem tunc mos ut cum princeps causam cognosceret... sententiam ex omnium deliberatione proferret, Ael. Spart. Had. 8.—
    (δ).
    Expressly opposed to present time: tunc igitur pelles, nunc aurum et purpura exercent hominum vitam, Lucr 5, 1423;

    ea lege quae tunc erat Sempronia, nunc est Cornelia,

    Cic. Clu. 56, 154:

    cum vero causam justam deus ipse dederit, ut tunc Socrati, nunc Catoni, etc.,

    id. Tusc. 1, 30, 74, cf. id. Verr. 2, 2, 18, § 45; 2, 3, 67, § 156; id. Arch. 3, 5; id. Pis. 13, 30; id. Rab. Post. 12, 34; id. Phil. 7, 5, 14:

    cur privati non damus remiges, sicut tunc dedimus?

    Liv. 34, 6, 18:

    munitiones et locis opportunioribus tunc fuerunt et validiores impositae (i. e. quam nunc),

    id. 36, 17, 4:

    parva nunc res videri potest quae tunc patres ac plebem accendit,

    id. 4, 25, 13; cf. id. 8, 31, 4; 21, 18, 5:

    Macedones milites ea tunc erant fama qua nunc Romani feruntur,

    Nep. Eum. 3, 4: nunc solvo poenas;

    tunc tibi inferias dedi,

    Sen. Phoen. 172:

    nunc haberent socios quos tunc hostes habuerant,

    Just. 6, 7, 5; cf. id. 8, 2, 9:

    hoc tunc Veii fuere, nunc fuisse quis meminit?

    Flor. 1, 12, 11.—And tunc and tum in co-ordinated sentences: qui ager nunc multo pluris est quam tunc fuit. Tum enim, etc., nunc, etc.;

    tum erat ager incultus, nunc est cultissimus,

    Cic. Rosc. Com. 12, 33: vos etiamsi tunc faciendum non fuerit, nunc utique faciendum putatis;

    ego contra, etiamsi tum migrandum fuisset, nunc has ruipas relinquendas non censerem,

    Liv. 5, 53, 3 (in such connections tum generally refers to a previous tunc, rarely vice versa).—
    (ε).
    Opposed to a previous or a later time:

    quae ipsum Hannibalem, armis tunc invictum voluptate vicit (i. e. etsi non postea),

    Cic. Agr. 2, 35, 95:

    raro alias tribuni popularis oratio acceptior plebi quam tunc severissimi consulis fuit,

    Liv. 3, 69, 1:

    (Syphax) tunc accessio Punici belli fuerat, sicut Gentius Macedonici,

    id. 45, 7, 2; 5, 37, 2; 45, 25, 10:

    non ab Scipionibus aliisque veteribus Romanorum ducum quidquam ausum fortius quam tunc a Caesare,

    Vell. 2, 80, 3:

    et tunc Aeanti, ut deo, immolaverunt, et deinceps, etc.,

    Val. Max. 1, 5, ext. 2:

    praetor hic Alexandri fuerat, tunc transfuga,

    Curt. 3, 11, 18; cf. id. 4, 13, 18:

    Cilicum nationes saepe et alias commotae, tunc Troxoboro duce, montes asperos castris cepere,

    Tac. A. 12, 55; cf. id. ib. 2, 62; id. H. 3, 58:

    ob res et tunc in Africa, et olim in Germania gestas,

    Suet. Galb. 8; cf. id. Tib. 10; 18; id. Oth. 4:

    idem tunc Faesulae quod Carrhae nuper,

    Flor. 1, 5, 8.—
    (ζ).
    In general statements, applied to the actual state of affairs:

    mos est regibus quotiens in societatem coeant, pollices inter se vincire, etc. Sed tunc, qui ea vincula admovebat decidisse simulans, genua Mithridatis invadit,

    Tac. A. 12, 47:

    legebatur ergo ibi tunc in carmine Latino, etc.,

    Gell. 2, 22, 2.— Pregn., as matters then stood:

    aptissimum tempus fuerat, delinimentum animis Bolani agri divisionem obici: tunc haec ipsa indignitas angebat animos,

    Liv. 4, 51, 6.—
    (η).
    Of coincidence in time: tunc = cum hoc fieret, on that occasion:

    quodsi tu tunc, Crasse, dixisses, omnem eorum importunitatem evellisset oratio tua,

    Cic. de Or. 1, 53, 230; id. Clu. 56, 153; id. Lig. 5, 16; id. Phil. 7, 5, 14:

    tunc Lacedaemoniis accusantibus respondendum erat, nunc a vobis ipsis accusati sumus,

    Liv. 39, 36, 7:

    jam Horatius secundam pugnam petebat. Tunc... clamore adjuvant militem suum,

    while he was doing so, id. 1, 25, 9; 45, 23, 17:

    sed neque... nubes Tunc habuit, nec... imbres,

    Ov. M. 2, 310:

    quid mihi tunc animi fuit?

    id. ib. 7, 582:

    quid mihi tunc animi credis, germane, fuisse?

    id. H. 11, 87; 12, 31:

    quid tunc homines timuerint, quae senatus trepidatio... neque mihi exprimere vacat, neque, etc.,

    Vell. 2, 124, 1:

    non Catoni tunc praetura, sed praeturae Cato negatus est,

    Val. Max. 7, 5, 6; cf. id. 1, 8, 6; 4, 5, 3; 6, 1, 8; 6, 2, 3; 6, 2, 6; 6, 6, ext. 1;

    9, 3, 1: tunc ego dicere debui,

    Sen. Ep. 63, 15:

    non possum dicere aliud tunc mihi quam deos adfuisse,

    Plin. Ep. 1, 5, 5:

    tunc domus priscorum ducum arserunt,

    Suet. Ner. 38; Just. 18, 3, 14; Gell. 6 (7), 3, 48; 12, 13, 21; 19, 1, 11.—Tunc and tum co-ordinate: sanguine tunc (Phaethontis) credunt... Tum facta'st Libya... arida;

    tum, etc.,

    Ov. M. 2, 235 sqq.: tunc... sorores Debuerant, etc.;

    Tum potui Medea mori bene,

    id. H. 12, 3 sqq.—And referring to a supposed action at a definite time:

    nobis tunc repente trepidandum in acie instruenda erat,

    if we had accepted the battle then, Liv. 44, 38, 11.—
    (θ).
    Redundant (post-class.):

    id quale fuerit, neque ipse tunc prodidit, neque cuiquam facile succurrat,

    Suet. Tit. 10; cf.: in ejusmodi temporibus tunc eae ambulationes aperiuntur, Vitr 5, 9, 9.—
    2.
    = nunc, in oblique discourse (rare):

    quod si consulatus tanta dulcedo sit, jam tunc ita in animum inducant, consulatum captum a tribunicia potestate esse,

    Liv. 2, 54, 5:

    ut cum multis saeculis murus urbi civium virtus fuerit, tunc cives salvos se fore non existimaverint nisi intra muros laterent,

    Just. 14, 5, 7.—
    3.
    Referring to indefinite time.
    (α).
    Then, at such a time of the year, day, etc.; at such a season:

    tunc (i. e. autumno) praecidi arbores oportere secundum terram,

    Varr. R. R. 1, 27:

    ab eo in fastis dies hordicalia nominantur, quod tunc hordae boves immolantur,

    id. ib. 2, 5:

    omnes (nubes sol) enim sub se tunc (= medio die),

    Sen. Q. N. 1, 8, 7:

    tunc enim maximae et integrae adhuc nives (= aestate prima),

    id. ib. 4, 2, 21:

    et tunc potest ventis concitari mare,

    id. ib. 4, 2, 25; cf. id. ib. 4, 5, 2.—
    (β).
    With the force of an indefinite temporal clause:

    tunc ignes tenuissimi iter exile designant et caelo producunt, of shooting stars,

    Sen. Q. N. 1, 1, 6: nemo observat lunam nisi laborantem. Tunc urbes conclamant, tunc pro se quisque superstitione vana trepidat, id. ib. 7, 1, 2:

    adjuvari se tunc (i. e. cum faces vident) periclitantes existimant Pollucis et Castoris numine,

    id. ib. 1, 1, 13; cf. id. ib. 1, 8, 3; 2, 55, 2; 5, 3, 1; 6, 12, 2; id. Ep. 42, 4; id. Brev. Vit. 11, 1: si ancilla ex cive Romand conceperit, deinde civis Romana facta sit, et tunc pariat, etc., Gai Inst. 1, 88; 1, 90; Dig. 1, 6, 8; 40, 12, 22, § 3.—
    (γ).
    With the force of a conditional clause, in this instance: Tr. Erus peregre venit. Si. Tunc tibi actutum chorda tenditur, Plaut. Most. 3, 2, 55 Lorenz (al. tum):

    dominae mentem convertite... Tunc ego crediderim vobis, et sidera et amnes Posse, etc.,

    Prop. 1, 1, 23:

    itaque tunc dividere optimum erit (= si plura sunt quae nocent),

    Quint. 4, 2, 101; so id. 6, 1, 22:

    cuperem tecum communicare tam subitam mutationem mei: tunc amicitiae nostrae certiorem fiduciam habere coepissem,

    Sen. Ep. 6, 2: nemo est ex inprudentibus qui reliqui sibi debeat. Tunc mala consilia agitant, tunc aut aliis aut ipsis pericula struunt;

    tunc cupiditates improbas ordinant, tunc... tunc... denique, etc.,

    id. ib. 10, 2;

    7, 2: tunc enim (i. e. si cottidie reputes) subit recordatio: Quot dies quam frigidis rebus absumpsi!

    Plin. Ep. 1, 9, 3:

    propter liberos retentio fit (dotis) si culpa mulieris divortium factum sit, tunc enim sextae retinentur ex dote,

    Ulp. Fragm. 6, 10: veluti si a femina manumissa sit: tunc enim e lege Atilia petere debet tutorem, Gai Inst. 1, 195; 1, 76; 1, 40; 3, 181; Fragm. Vat. 52; Dig. 2, 4, 8; 5, 3, 13, § 12; 7, 3, 1; 19, 1, 11, § 15; 11, 1, 20; Just. Inst. 1, 12, § 6; in the jurists, saep.—
    4.
    Referring to future time.
    (α).
    In gen.: tunc illud vexillum... coloniae Capuae inferetur;

    tunc contra hanc Romam illa altera Roma quaeretur,

    Cic. Agr. 2, 32, 86:

    tunc, ut quaeque causa crit statuetis, nunc libertatem repeti satis est,

    Liv. 3, 53, 10:

    senatus consultum adjectum est ut... praetor qui tunc esset... apud eorum quem qui manumitteretur... jusjurandum daret, etc.,

    id. 41, 9, 11:

    nec taedebit avum parvo advigilare nepoti... Tunc operata deo pubes discumbet in herba, etc.,

    Tib. 2, 5, 95:

    tunc interea tempus exercitus ex hoc loco educendi habebis,

    Gell. 3, 7, 7.—
    (β).
    With the force of a conditional clause:

    tunc me biremis Tutum... Aura feret geminusque Pollux (i. e. si mugiat malus procellis),

    Hor. C. 3, 29, 62:

    vectabor umeris tunc ego inimicis eques (i. e. si hoc feceris),

    id. Epod. 17, 74:

    tunc tua me infortunia laedent (i. e. si dolebis tibi),

    id. A. P. 103:

    tunc ego jurabo quaevis tibi numina... Tunc ego... Efficiam, etc.,

    Ov. H. 15 (16), 319:

    tunc piger ad nandum, tunc ego cautus ero,

    id. ib. 17 (18), 210.—
    B.
    Representing sequence or succession in events, = deinde.
    1.
    Simple sequence in time.
    (α).
    Time proper (rare till after the Aug. per.;

    in Cic. perh. only in the foll. passages): Herodotus cum Roma reverteretur, offendit eum mensem qui sequitur mensem comitialem. Tunc Cephaloeditani decrerunt intercalarium XLV dies longum,

    Cic. Verr. 2, 2, 52, § 130:

    veni in eum sermonem ut docerem, etc. Tunc mihi ille dixit quod, etc.,

    id. Fam. 3, 5, 3:

    dixi ei, me ita facturum esse ut, etc. Tunc ille a me petivit, etc.,

    id. ib. 3, 6, 2 is finis pugnae equestris fuit. Tunc adorti peditum aciem, nuntios ad consules rei gestae mittunt, Liv. 3, 70, 8:

    tandem curia excesserunt. Tunc sententiae interrogari coeptae,

    id. 45, 25, 1:

    equites, relictis equis, provolant ante signa... Tunc inter priores duorum populorum res geritur,

    id. 7, 8, 1:

    iterum deinde interpellatus, in proposito persistit. Tunc Poppedius, abjecturum inde se... minatus est,

    Val. Max. 3, 1, 2; cf. id. 5, 4, 1; 7, 3, 2; 7, 3, 6: tunc intendit arcum, et ipsum cor adulescentis figit, Sen. de Ira, 3, 14, 2; so id. Ot. Sap. 1, 1; id. Q. N. 1, 12, 1:

    Dareum XXX inde stadia abesse praemissi indicabant. Tunc consistere agmen jubet,

    Curt. 3, 8, 24:

    contionem discedere in manipulos jubet. Tunc a veneratione Augusti orsus flexit ad victorias,

    Tac. A. 1, 34; cf. id. ib. 1, 67; 12, 31; 12, 33; 12, 69; id. H. 4, 72; Vitr. 1, 4, 12; 1, 6, 7; 2, 1, 2; 2, 1, 4; 5, 12, 5; 7, praef. 5; 7, 1, 3; 7, 2, 2; 8, 1, 1; Suet. Ner. 49; id. Vit. 15 fin.; id. Dom. 16; Front. Strat. 2, 5, 4; Gell. 1, 22, 6; 6 (7), 17, 6; 13, 31 (30), 6; 14, 2, 9; [p. 1915] Flor. 2, 13 (4, 2), 71; Just. 11, 4, 1; 11, 10, 2; 12, 7, 7; 13, 3, 4; 18, 4, 10 et saep.; Dig. 1, 2, 2, § 26.—
    (β).
    Before an abl. absol. (postclass.):

    statuunt tempus quo foedissimum quemque invadant. Tunc, signo inter se dato, inrumpunt contubernia,

    Tac. A. 1, 48:

    tunc, Campaniae ora proximisque insulis circuitis, Caprearum secessui quadriduum impendit,

    Suet. Aug. 98:

    tunc, exercitu in Aetoliam promoto, pecunias civitatibus imperat,

    Just. 14, 1, 6; 21, 5, 2; 22, 2, 7; 25, 2, 6.—
    (γ).
    Implying a consequence, then, under these circumstances, hence, accordingly:

    caedere januam saxis, instare ferro, ligna circumdare ignemque circumicere coeperunt. Tunc cives Romani, qui Lampsaci negotiabantur, concurrunt,

    Cic. Verr. 2, 1, 27, § 69: huc tota Vari conversa acies suos fugere videbat. Tunc Rebilus; Perterritum, inquit, hostem vides;

    quid dubitas, etc.,

    Caes. B. C. 2, 34:

    animadversum est, extra consuetudinem longius a vallo esse aciem Pompei progressum. Tunc Caesar apud suos Differendum est iter, inquit, etc.,

    id. ib. 3, 85:

    omnium spe celerius Saguntum oppugnari adlatum est. Tunc relata de integro res ad senatum,

    Liv. 21, 6, 5; cf. id. 9, 30, 10:

    Tisiphoneque Saevit et huc illuc impia turba fugit. Tunc niger in porta serpentum Cerberus ore Stridet,

    Tib. 1, 3, 71:

    apud patres disseruit, nec posse Orientem nisi Germanici sapientia conponi, etc. Tunc decreto patrum permissae Germanico provinciae,

    Tac. A. 2, 43; id. H. 4, 83; Vitr. 2, 8, 14; 2, 9, 16; Just. 39, 3, 11.—Emphatically, = tum vero:

    donec ipse quoque longinquo morbo est implicitus. Tunc adeo fracti simul cum corpore sunt spiritus illi feroces ut, etc.,

    Liv. 1, 31, 6.—And = tum primum:

    multitudo tandem perrumpit ordines hostium. Tunc vinci pertinacia coepta, et averti manipuli quidam,

    Liv. 9, 39, 10. —
    2.
    In enumerations with tum... deinde... postea, etc.
    (α).
    In gen. (postclass.): ante omnia instituit ut e libertorum bonis dextans... cogeretur; deinde ut ingratorum, etc.;

    tunc ut lege majestatis facta omnia... tenerentur,

    Suet. Ner. 32 med.; so,

    tunc... deinde... tunc, etc.,

    Vitr. 1, 6, 12 and 13:

    tunc... tunc... deinde... tunc,

    id. 3, 5, 5 and 6; cf. id. 5, 12, 4; cf. Suet. Oth. 6; Flor. 4, 2, 88.—With tum: terras primum situmque earum quaerit; deinde condicionem maris;

    tunc quidquid inter caelum terrasque interjacet perspicit... tum, peragratis humilioribus, ad summa prorumpit,

    Sen. Cons. Helv. 17 fin.; so Gai Inst. 3, 6, 3.—
    (β).
    Of successive speakers in dialogue (rare):

    tu vero abi, inquit, etc. Tunc Mucius Quandoquidem, inquit, est apud te virtuti honos, etc.,

    Liv. 2, 12, 15:

    apud quem Valerius in hunc modum egit, etc. Tunc Collatinus Quaero inquit, etc.,

    Val. Max. 2, 8, 2.—With tum:

    tunc poeta... inquit, etc. Tum Fronto ita respondit, etc.,

    Gell. 19, 8, 10 and 11; 12, 13, 19; Val. Max. 7, 3, ext. 4.—
    C.
    In co-ordination (very rare).
    1.
    = praeterea, and then:

    (Romulus) hoc consilio fultus... locupletari civis non destitit. Tunc, id quod retinemus hodie magna cum salute rei publicae, auspiciis plurimum obsecutus est Romulus,

    Cic. Rep. 2, 9, 15 sq.:

    praeter has, frugalitas et continentia... splendorem illi suum adfunderent. Tunc providentia cum elegantia quantum decoris illi adderent!

    Sen. Ep. 115, 3.—
    2.
    In the connection cum... tunc (v. tum, I. C. 3.):

    vivendum recte est cum propter plurima, tunc est Idcirco, etc.,

    Juv. 9, 118 ( poet. for tum, on account of the foll. vowel).—
    3.
    Vid. tunc etiam, III. B. 7. b.
    II.
    As correlative of dependent clauses.
    A.
    Of temporal clauses with cum.
    1.
    Referring to definite past time.
    a.
    Tunc as antecedent of the clause:

    set Stalagmus quojus erat tunc nationis quom hinc abit?

    Plaut. Capt. 4, 2, 108:

    etiamne in ara tunc sedebant mulieres Quom ad me profectu's ire?

    id. Rud. 3, 6, 8:

    quo damnato tunc, cum judicia fiebant, HS. IV milibus lis aestimata est,

    Cic. Verr. 2, 4, 10, § 22:

    etenim tunc esset hoc animadvertendum cum classis Syracusis proficiscebatur,

    id. ib. 2, 5, 43, §

    111: atque ille eo tempore paruit cum parere senatui necesse erat: vos tunc paruistis cum paruit nemo nisi qui voluit,

    id. Lig. 7, 20: se ita pugnaturos ut Romae pugnaverint in repetenda patria, ut postero die ad Gabios, tunc cum effecerint ne quis hostium, etc., Liv. 6, 28, 9:

    et quod tunc fecimus cum hostem Hannibalem in Italia haberemus, id nunc, pulso Hannibale, cunctamur facere?

    id. 31, 7, 5:

    infelix Dido, nunc te facta impia tangunt? Tunc decuit cum sceptra dabas,

    Verg. A. 4, 597 (Rib. tum; v. Prisc. p. 8, 841 P.):

    prudenter sensit tunc incrementum Romano imperio petendum fuisse cum intra septimum lapidem triumphi quaerebantur,

    Val. Max. 4, 1, 10:

    quorum nihil tunc cum diceretur parum aptum fuit,

    Quint. 11, 1, 89; cf. Val. Max. 8, 8, ext. 1; 9, 8, ext. 1.—
    b.
    Introducing the apodosis.
    (α).
    Of coincident actions:

    cum jam adpropinquantium forma lemborum haud dubie esset... tunc injecta trepidatio,

    Liv. 44, 28, 10.—
    (β).
    = deinde:

    adversus singula quaeque cum respondere haud facile esset, et quereretur... purgaretque se invicem, tunc Papirius, redintegrata ira, virgas et secures expediri jussit,

    Liv. 8, 32, 10:

    divus Caesar cum exercitum habuisset circa Alpes, imperavissetque, etc., tunc qui in eo castello fuerunt... noluerunt imperio parere,

    Vitr. 2, 9, 15:

    cum nuntiatum esset Leonidae a XX milibus hostium summum cacumen teneri, tunc hortatur socios, recedant,

    Just. 2, 11, 5.—
    2.
    Of definite present time, tunc is not found; v. tum.—
    3.
    Referring to indefinite time.
    a.
    As antecedent:

    arbitror, quo nos etiam tunc utimur cum ea dicimus jurati quae comperta habemus,

    Cic. Font. 13, 29 (9, 19):

    tunc obsequatur naturae cum senserit, etc.,

    id. Fragm. Hort. Phil. 75 B. and K.; id. Tusc. 2, 6, 16; id. Verr. 1, 18, 55; 2, 5, 12, § 29: qui tunc vocat me, cum malum librum legi, only... when, never... unless (= tote dê), Cat. 44, 21 Ellis (Mull. tum):

    deum tunc adfuisse cum id evenisset, veteres oratores aiebant,

    Quint. 10, 7, 14:

    tunc est commovendum theatrum cum ventum est ad illud Plodite,

    id. 6, 1, 52; cf. id. 4, 2, 8; 12, 11, 7; Vitr. 2, 9, 3:

    voluptas tunc, cum maxime delectat, exstinguitur,

    Sen. Vit. Beat. 7, 4; cf. id. Q. N. 1, prol. 3; 5, 3, 3; 6, 3, 1; id. Ep. 10, 5; 85, 38:

    in tantam quantitatem tenetur quae tunc in peculio fuit cum sententiam dicebat,

    Dig. 5, 1, 15: tunc cum certum esse coeperit neminem ex eo testamento fore heredem, Gai Inst. 3, 13; 4, 71; Dig. 28, 3, 6, § 6; 40, 12, 16, § 2; 40, 7, 34.—
    b.
    Introducing the apodosis:

    cum autem fundamenta ita distantia inter se fuerint constituta, tunc inter ea alia transversa... collocentur,

    Vitr. 1, 5, 7; 2, 1, 6; 2, 3, 2; 2, 5, 2;

    3, 5, 13: cum folia pauca in acumine germinent, tunc maxime serendas ficus,

    Plin. 18, 26, 65, § 245; Just. 41, 2, 9.—
    4.
    Referring to future time:

    ex ceteris autem generibus tunc pecunia expedietur cum legionibus victricibus erunt quae spopondimus persolvenda, Cic. Fragm. Ep. Caes. jun. 1, 8: tunc inter eas fore finem belli dixit cum alterutra urbs in habitum pulveris esset redacta,

    Val. Max. 9, 3, ext. 3:

    poterant videri tunc incohanda cum omnia quae... peregissem,

    Quint. 6, 4, 1; Col. praef. 33; v. infra, III. A. 2. b.—
    B.
    With temporal clauses introduced by ubi (rare).
    1.
    Of definite past time:

    ad quod bellum ubi consules dilectum habere occipiunt, obstare tunc enixe tribuni,

    Liv. 4, 55, 2:

    haec ubi convenerunt, tunc vero Philomelus consuetudinem nocte egrediendi frequentiorem facere,

    id. 25, 8, 9.—
    2.
    Of indefinite time.
    a.
    As antecedent:

    tunc autem est consummata infelicitas, ubi turpia non solum delectant, sed etiam placent,

    Sen. Ep. 39, 6; id. Ben. 2, 3, 3; 2, 17, 3; id. Ep. 89, 19.—
    b.
    In apodosis:

    stillicidia ubi plura coiere et turba vires dedit, tunc fluere et ire dicuntur,

    Sen. Q. N. 5, 13, 4; 6, 17, 2; 6, 18, 2.—
    C.
    With temporal clauses introduced by postquam (posteaquam); rare.
    1.
    Of definite past time:

    posteaquam ingenuae virgines et ephebi venerunt ad deprecandum, tunc est pollicitus his legibus ut, etc.,

    Vitr. 10, 16, 7 (but in Sall. C. 51, 40 Dietsch reads tum).—
    2.
    Of indefinite time: si vero posteaquam eam destinasses, tunc perierit, etc., Dig 17, 2, 58, § 1.—
    D.
    With temporal clauses introduced by ut (very rare):

    ut vero... casus suorum miseris eluxit, tunc toto littore plangentium gemitus, tunc infelicium matrum ululatus... audiebantur,

    Just. 19, 2, 11.—
    E.
    With temporal clauses introduced by quando (rare).
    1.
    As antecedent:

    tunc quando abiero,

    Plaut. Pers. 4, 7, 19 (4, 8, 8): tunc inserentur (cerasi) quando his vel non est, vel desinit gummi effluere, Pall. Oct. 12.—
    2.
    In apodosis:

    quando quodque eorum siderum cursum decorum est adeptum... tunc ex alterius naturae motione transversa... vinci a tardioribus videbantur,

    Cic. Univ. 9.—
    F.
    With temporal clauses introduced by dum (very rare):

    tunc tamen utrumque tolerabile est, dum illi vis sua est,

    Sen. Ep. 83, 21.—
    G.
    With conditional clauses.
    1.
    In gen.
    (α).
    As antecedent:

    consilium istud tunc esset prudens si rationes ad Hispaniensem casum accommodaturi essemus,

    Cic. Att. 10, 8, 2:

    sin autem ventus interpellaverit et... tunc habeat canalem longum pedes quinque, etc.,

    Vitr. 8, 5, 2:

    tunc fidem fallam, tunc inconstantiae crimen audiam si, cum omnia eadem sint quae erant promittente me, non praestitero promissum,

    Sen. Ben. 4, 35, 2.—
    (β).
    In apodosis:

    si se simul cum gloria rei gestae exstinxisset, tunc victorem, quidquid licuerit in magistro equitum, in militibus ausurum,

    Liv. 8, 31, 7:

    quem si inclusit mare, tum ille exitu simul redituque praecluso, volutatur,

    Sen. Q. N. 6, 15:

    quod si non illum, sed me peccasse putabis, tunc ego te credam cordis habere nihil,

    Mart. 2, 8, 6: si nullus sit suorum heredum, tunc hereditas pertinet ad adgnatos, Gai Inst. 3, 9:

    si vero dissentiunt, tunc praetoris partes necessariae sunt,

    Dig. 2, 14, 7, § 19; Sen. Q. N. 6, 9, 2; Gai Inst. 3, 205; Dig. 1, 3, 22.—
    2.
    With a supposition contrary to fact:

    audivi te cum alios consolareris: tunc conspexissem, si te ipse consolatus esses,

    Sen. Prov. 4, 5.—
    H.
    After abl. absol. (rare):

    legatis auditis, tunc de bello referre sese Aemilius dixit,

    Liv. 44, 21, 1:

    his ita praeparatis, tunc in rotae modiolo tympanum includatur,

    Vitr. 10, 9 (14), 2.
    III.
    Particular connections.
    A.
    With other particles of time.
    1.
    Jam tunc (rare):

    nisi jam tunc omnia negotia diligentissime confecissem,

    Cic. Fam. 3, 12, 3: bellum jam tunc ab illis geri coeptum cum sibi Phrygiam ademerint, Trog. Pomp. ap. Just. 38, 53:

    At. C. Marius L. Sullam jam tunc, ut praecaventibus fatis, copulatum sibi quaestorem habuit,

    Vell. 2, 12, 1:

    Archilochum Nepos Cornelius tradit, Tullo Hostilio Romae regnante, jam tunc fuisse poematis clarum et nobilem,

    Gell. 17, 21, 8:

    palam jam tunc multae civitates libertatem bello vindicandam fremebant,

    Just. 13, 5, 5. —
    2.
    With demum and denique, not until then, then only, then at last.
    a.
    Tunc demum.
    (α).
    Absol.:

    tunc demum nuntius missus ad tertiam legionem revocandam,

    Liv. 41, 3, 5:

    tunc demum pectora plangi Contigit,

    Ov. H. 11, 91:

    tunc demum intrat tabernaculum,

    Curt. 4, 13, 20:

    tunc demum alia mala (exstiterunt),

    Sen. Q. N. 1, 17, 6:

    (aquilae) primo deponunt, expertaeque pondus, tunc demum abeunt,

    Plin. 10, 3, 4, § 14:

    tunc demum... invidiam quae sibi fieret deprecati sunt,

    Suet. Calig. 9:

    tunc demum ad otium concessit,

    id. Claud. 5.—
    (β).
    With cum clause:

    postero die cum circumsessi aqua arceremur, nec ulla... erumpendi spes esset, tunc demum pacti sumus, etc.,

    Liv. 21, 59, 6:

    et serius cum redisset, tum demum, recepto sospite filio, victoriae tantae gaudium consul sensit,

    id. 44, 44, 3:

    cum ab his oritur, tunc demum ei ratio constat,

    Val. Max. 4, 8 prooem.: quos ordine suo tunc demum persequar cum praefaturus fuero, Col. praef. 33; Sen. Ep. 84, 6; id. Q. N. 7, 13, 1.—
    b.
    Tunc denique (very rare): hi dicebantur in eo tempore mathêmatikoi. Exinde ad perspicienda principia naturae procedebant ac tunc denique nominabantur phusikoi, Gell. 1, 9, 7.—
    3.
    Tunc primum:

    quia tunc primum superbiae nobilitatis obviam itum est,

    Sall. J. 5, 2:

    tunc primum circo qui nunc maximus dicitur, designatus locus est,

    Liv. 1, 35, 8:

    eum dolorem ulta est (plebs) tunc primum plebeis quaestoribus creatis,

    id. 4, 54, 2:

    tunc primum equo merere equites coeperunt,

    id. 5, 7, 13:

    lectisternio tunc primum in urbe Romana facto,

    id. 5, 13, 6; Tac. A. 11, 38; Suet. Ner. 17; Just. 8, 5, 1; 11, 10, 2; Jul. Capitol. Anton. Phil. 5; 7.—
    4.
    With deinde (cf.: tum deinde).
    (α).
    Deinde tunc:

    roga bonam mentem, bonam valetudinem animi, deinde tunc corporis,

    Sen. Ep. 10, 4; 74, 23; 117, 1.—
    (β).
    Tunc deinde: primum militiae vinculum est religio et signorum amor, et deserendi nefas; tunc deinde facile cetera [p. 1916] exiguntur, Sen. Ep. 95, 35; 11, 4; Val. Fl. 8, 109; Cels. 4, 15.—So, tunc postea, Vitr. 1, 6, 7.—
    5.
    Tunc tandem:

    simul enim cessit possessione Dii, excitavit hostem, ut tunc tandem sciret recuperanda esse quae prius amissa forent,

    Liv. 44, 8, 4.—
    B.
    With emphatic particles.
    1.
    Tunc vero (or enimvero):

    in turbatos jam hostes equos inmittunt. Tunc vero Celtiberi omnes in fugam effunduntur,

    Liv. 40, 40, 10:

    cunctantem tamen ingens vis morbi adorta est. Tunc enim vero deorum ira admonuit,

    id. 2, 36, 6:

    tunc vero impotentis fortunae species conspici potuit,

    Curt. 3, 11, 23: Tiberioque suspensa semper verba;

    tunc vero nitenti, etc.,

    Tac. A. 1, 11.—
    2.
    Tunc quidem: et tunc quidem Perseus copias reduxit;

    postero die, etc.,

    Liv. 42, 57, 9:

    tunc quidem sacrificio rite perpetrato, reliquum noctis rediit, etc.,

    Curt. 4, 13, 16; cf. id. 3, 12, 21.—
    3.
    Ne tunc quidem:

    quia ne tunc quidem obsistebatur,

    Front. Strat. 3, 17, 9:

    ac ne tum quidem senatu aut populo appellato,

    Suet. Ner. 41; cf. Just. 27, 3, 6.—
    4.
    Tunc maxime (or tunc cum maxime).
    (α).
    Chiefly at that time, especially then:

    Theophrastus est auctor, in Ponto quosdam amnes crescere tempore aestivo... aut quia tunc maxime in umorem mutabilis terra est, aut quia, etc.,

    Sen. Q. N. 3, 26, 2.—
    (β).
    Just then:

    hospitem tunc cum maxime utilia suadentem abstrahi jussit ad capitale supplicium,

    Curt. 3, 2, 17:

    non incidunt causae quae iram lacessant? sed tunc maxime illi oppugnandae manus sunt, Sen. de Ira, 2, 14, 2: sapiens tunc maxime paupertatem meditatur cum in mediis divitiis constitit,

    id. Vit. Beat. 26, 1.—
    5.
    Tunc interea, Gell. 3, 7, 7; v. supra, I. A. 4. a.—
    6.
    Etiam tunc.
    (α).
    Even then:

    experiri etiam tunc volens an ullae sibi reliquae vires essent, etc.,

    Gell. 15, 16, 3.—
    (β).
    Still:

    quam defunctam praetextatus etiam tunc pro rostris laudavit,

    Suet. Calig. 10.— And with cum, Plaut. Rud. 3, 6, 8; v. supra, II. A. 1. a.—
    7.
    Tunc etiam.
    (α).
    Etiam as connective, tum = eo tempore:

    in civitate plena religionum, tunc etiam ob recentem cladem superstitiosis principibus, ut renovarentur auspicia, res ad interregnum redit,

    Liv. 6, 5, 6.—
    (β).
    Poet. for tum etiam, on account of the vowel:

    ultima prona via est, et eget moderamine certo, Tunc etiam... Tethys solet ipsa vereri,

    Ov. M. 2, 68.—
    8.
    Tunc quoque.
    (α).
    Also then:

    irae adversus Vejentes in insequentem annum dilatae sunt. Tunc quoque ne confestim bellum indiceretur religio obstitit,

    Liv. 4, 30, 13; 44, 37, 12: saepe legit flores;

    et tunc quoque forte legebat,

    Ov. M. 4, 315:

    quare et sereno tonat? quia tunc quoque per quassum et scissum aera spiritus prosilit,

    Sen. Q. N. 2, 18:

    cum quidam histriones producti olim, tunc quoque producerentur,

    Suet. Claud. 21:

    tunc quoque in Hyrcaniam remittitur,

    Just. 38, 9, 9.—
    (β).
    Even then:

    tunc quoque cum antiqui illi viri inclite viverent, cura comere capillum fuit,

    Sen. Q. N. 1, 17, 7:

    faba vero non antequam trium foliorum. Tunc quoque levi sarculo purgare melius quam fodere,

    Plin. 18, 26, 65, § 241; Suet. Ner. 26; Flor. 1, 7, 12.—With tum demum:

    tametsi ad audiendum pigre coitur. Plerique in stationibus sedent... ac sibi nuntiari jubent an jam recitator intraverit... an ex magna parte evolverit librum: tum demum ac tunc quoque lente cunctanterque veniunt,

    Plin. Ep. 1, 13, 2.—
    (γ).
    = sic quoque, even as it was:

    quin nisi firmata extrema agminis fuissent, ingens in eo saltu accipienda clades fuerit. Tunc quoque ad extremum periculi ventum est,

    Liv. 21, 34, 8.—
    C.
    Tunc temporis (postclass.;

    v. tum, III. E.): ex gente obscura tunc temporis Persarum,

    Just. 1, 4, 4:

    parvae tunc temporis vires Atheniensibus erant,

    id. 3, 6, 6:

    ad abolendam invidiae famam qua insignis praeter ceteros tunc temporis habebatur,

    id. 8, 3, 7:

    erat namque tunc temporis urbs Appulis Brundisium,

    id. 12, 2, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > tunc

  • 80 verbum

    verbum, i ( gen. plur. verbūm, Plaut. As. 1, 3, 1; id. Bacch. 4, 8, 37; id. Truc. 2, 8, 14), n. [from the root er; Gr. ERô, whence eirô and rhêma, what is spoken or said; cf. Goth. vaurd; Germ. Wort; Engl. word], a word; plur., words, expressions, language, discourse, conversation, etc. (cf.: vox, vocabulum).
    I.
    In gen.:

    verbum nullum fecit,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 58:

    si ullum verbum faxo,

    id. Men. 1, 2, 47:

    qui verbum numquam in publico fecerunt,

    Cic. Brut. 78, 270; so,

    facere,

    to talk, chat, discourse, converse, id. Verr. 2, 4, 65, § 147; id. Imp. Pomp. 10, 27; id. Planc. 8, 20 al.:

    spissum istud amanti est verbum veniet, nisi venit,

    Plaut. Cist. 1, 1, 77; cf. id. Most. 5, 1, 2:

    videtis hoc uno verbo unde significari res duas et ex quo et a quo loco,

    Cic. Caecin. 30, 88:

    verbum voluptatis,

    id. Fin. 2, 23, 75 (for which:

    vox voluptatis,

    id. ib. 2, 2, 6); cf.:

    libenter verbo utor Catonis (i. e. origines),

    id. Rep. 2, 1, 3:

    verbum usitatius et tritius,

    id. Ac. 1, 7, 27:

    verbum scribere... verbi litterae,

    id. de Or. 2, 30, 130:

    nec vero ullum (verbum) aut durum aut insolens, aut humile aut longius ductum, etc.,

    id. Brut. 79, 274: si pudor, si modestia, si pudicitia, si uno verbo temperantia (literally, in one word; cf. B. 2. infra), id. Fin. 2, 22, 73.— Plur.:

    verba rebus impressit,

    Cic. Rep. 3, 2, 3:

    in quo etiam verbis ac nominibus ipsis fuit diligens (Servius Tullius),

    id. ib. 2, 22, 40:

    quid verbis opu'st?

    Plaut. Am. 1, 1, 289:

    haec plurimis a me verbis dicta sunt,

    Cic. Rep. 1, 7, 12:

    verba facere,

    to speak, Caes. B. G. 2, 14: contumelia verborum, insulting or abusive language, id. ib. 5, 58:

    ut verbis, quid sit, definiam,

    Cic. Rep. 1, 24, 38:

    verba ponenda sunt, quae vim habeant illustrandi, nec ab usu sint abhorrentia, grandia, plena, sonantia, etc.,

    id. Part. Or. 15, 53:

    dialecticorum verba nulla sunt publica: suis utuntur,

    id. Ac. 1, 7, 25:

    verborum delectum originem esse eloquentiae,

    id. Brut. 72, 253 et saep.:

    multis verbis ultro citroque habitis ille nobis est consumptus dies,

    much talk on both sides, id. Rep. 6, 9, 9; cf. id. ib. 3, 4, 7: accusabat Canutius Scamandrum verbis tribus, venenum esse deprehensum (literally, in three words; cf. B. 2. b. infra), Cic. Clu. 18, 50.—Prov.: verba facit emortuo, he talks to the dead, i. e. in vain, Plaut. Poen. 4, 2, 18;

    for which: verba fiunt mortuo,

    Ter. Phorm. 5, 8 (9), 26.—
    B.
    Adverbial phrases.
    1.
    Ad verbum, verbum e (de, pro), verbo, or simply verbum verbo, to a word, word for word, exactly, literally (Cic. uses verbum e or ex verbo where the exact equivalent of a single word is given; verbum pro verbo of the literal translation of a passage; v. infra):

    fabellae Latinae ad verbum de Graecis expressae,

    Cic. Fin. 1, 2, 4; cf. Suet. Caes. 30 fin.:

    ediscere ad verbum,

    Cic. de Or. 1, 34, 157:

    ea quae modo expressa ad verbum dixi,

    id. Tusc. 3, 19, 44:

    somnium mirifice ad verbum cum re convenit,

    id. Div. 1, 44, 99: quae Graeci pathê appellant:

    ego poteram morbos, et id verbum esset e verbo,

    id. Tusc. 3, 4, 7: istam katalêpsin, quam, ut dixi, verbum e verbo exprimentes, comprehensionem dicemus, id. Ac. 2, 10, 31; id. Fin. 3, 4, 15; id. Top. 8, 35; id. Ac. 2, 6, 17:

    verbum de verbo expressum extulit,

    Ter. Ad. prol. 11:

    verbum pro verbo reddere,

    Cic. Opt. Gen. 5, 14:

    nec verbum verbo curabis reddere fidus Interpres,

    Hor. A. P. 133; cf.: ea sine scripto eisdem verbis reddebat, quibus cogitaverat, Cic. Brut. 88, 301.—
    2.
    Verbi causā or gratiā, for the sake of example, for example, for instance:

    si quis, verbi causā, oriente Caniculā natus est,

    Cic. Fat. 6, 12: M. Quid dicis igitur! A. Miserum esse verbi causā M. Crassum, id. Tusc. 1, 4, 12; id. Mil. 22, 60:

    qui verbi causā post mortem amici liberos ejus custodiant,

    Auct. Her. 4, 47, 60:

    ut propter aliam quampiam rem, verbi gratiā propter voluptatem, nos amemus,

    Cic. Fin. 5, 11, 30.—
    3.
    Uno verbo, or tribus verbis, or paucis verbis, in one word, in a word, briefly.
    a.
    Quin tu uno verbo dic, quid est quod me velis, Ter. And. 1, 1, 18; Cato, R. R. 157, 7:

    praetores, praetorios, tribunos plebis, magnam partem senatūs, omnem subolem juventutis unoque verbo rem publicam expulsam atque extirminatam suis sedibus,

    Cic. Phil. 2, 22, 54.—
    b.
    Pa. Brevin' an longinquo sermoni? Mi. Tribus verbis, Plaut. Mil. 4, 2, 30:

    pax, te tribus verbis volo,

    Plaut. Trin. 4, 2, 121.—
    c.
    Sed paucis verbis te volo, Plaut. Mil. 2, 4, 22; cf.:

    verbis paucis quam cito Alium fecisti me,

    id. Trin. 1, 2, 123; cf. also paucus, II. B.—
    4.
    Verbo.
    a.
    Orally, by word of mouth (opp. scripturā): C. Furnio plura verbo quam scripturā mandata dedimus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 8, 5:

    cui verbo mandabo, quid, etc.,

    Vulc. Gall. Avid. Cass. 10, § 10.—
    b.
    Briefly, in a word:

    postquam Caesar dicendi finem fecit, ceteri verbo alius alii varie adsentiebantur,

    Sall. C. 52, 1:

    aut verbo adsentiebatur, aut pedibus in sententiam ibat,

    Liv. 27, 34, 7 Weissenb. ad loc.; 3, 40, 6; cf. also: rogatus a me etiamne majus quam dedecus, verbo de sententiā destitisti, at a word from me, Cic. Tusc. 2, 12, 28 Ernest. ad loc.—
    5.
    Meis, tuis, suis verbis, in my, thy, or his name; for me, thee, or him:

    gratum mihi feceris, si uxori tuae meis verbis eris gratulatus,

    Cic. Fam. 15, 8; 5, 11, 2; id. Att. 16, 11, 8:

    anulum quem ego militi darem tuis verbis,

    Plaut. Mil. 3, 3, 38; id. Bacch. 4, 4, 79:

    denuntiatum Fabio senatus verbis, ne, etc.,

    Liv. 9, 36, 14.
    II.
    In partic.
    A.
    Verbum, in the sing.
    1.
    Of an entire clause, a saying, expression, phrase, sentence (mostly anteclass.; cf.: sententia, dictum): Me. Plus plusque istuc sospitent quod nunc habes. Eu. Illud mihi verbum non placet:

    quod nunc habes!

    Plaut. Aul. 3, 6, 11; id. Cas. 2, 5, 39; id. Most. 1, 3, 18; 1, 3, 95; 1, 3, 139; Ter. And. 1, 5, 5; id. Eun. 1, 2, 95; id. Ad. 5, 8, 29.—
    2.
    Of a proverb:

    verum est verbum, quod memoratur: ubi amici, ibidem opus,

    Plaut. Truc. 4, 4, 32; so id. ib. 4, 5, 39; Ter. Ad. 5, 3, 17:

    quod verbum in pectus Jugurthae altius quam quisquam ratus erat descendit,

    Sall. J. 11, 7.—
    B.
    Pregn., mere talk, mere words (opp. to deed, fact, reality, etc.; cf.

    nomen): qui omnia verborum momentis, non rerum ponderibus examinet,

    Cic. Rep. 3, 8, 12; cf.:

    verbo et simulatione (opp. re verā),

    id. Verr. 2, 3, 58, § 133; v. res: dolor est malum, ut disputas;

    existimatio, dedecus, infamia verba sunt atque ineptiae,

    empty words, id. Pis. 27, 65:

    verborum sonitus inanis,

    id. de Or. 1, 12, 51:

    in quibus (civitatibus) verbo sunt liberi omnes?

    in word, in name, id. Rep. 1, 31, 47. —Hence, verba dare (alicui), to give empty words, i. e. to deceive, cheat:

    cui verba dare difficile est,

    Ter. And. 1, 3, 6:

    vel verba mihi dari facile patior in hoc, meque libenter praebeo credulum,

    Cic. Att. 15, 16, A: descendit atque Gallis verba dedit, i. e. eluded, escaped from them, Quadrig. ap. Gell. 17, 2, 24:

    curis dare verba,

    i. e. to beguile, drive away, Ov. Tr. 5, 7, 40.—
    C.
    In gram., a verb:

    Aristoteles orationis duas partes esse dicit, vocabula et verba, ut homo et equus, et legit et currit, etc.,

    Varr. L. L. 8, § 11 sq. Müll.; 9, § 95; 10, § 77 al.; Cic. de Or. 3, 49, 191.—
    D.
    In eccl. Lat. as a translation of logos, the second person of the Trinity, Vulg. Joan. 1, 1; id. 1 Joan. 5, 7; id. Apoc. 19, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > verbum

См. также в других словарях:

  • instance — [ ɛ̃stɑ̃s ] n. f. • v. 1240 « application, soin »; lat. instantia 1 ♦ Sollicitation pressante. Vx au sing., sauf dans Demander avec instance. ⇒ insistance. « mon camarade me fit de telles instances » (Balzac). Mod. Céder aux instances de qqn. ⇒… …   Encyclopédie Universelle

  • instance — INSTANCE. s. f. Poursuite, sollicitation pressante. Grande instance. faire instance, de grandes instances, de vives instances, des instances pressantes auprés de quelqu un, envers quelqu un. je l ay fait à son instance. je l en ay sollicité avec… …   Dictionnaire de l'Académie française

  • instance — n Instance, case, illustration, example, sample, specimen mean a concrete thing which has or manifests the qualities, characters, or nature of a type, a class, or a group. Instance applies to an individual person or thing brought forth in support …   New Dictionary of Synonyms

  • Instance — In stance, n. [F. instance, L. instantia, fr. instans. See {Instant}.] [1913 Webster] 1. The act or quality of being instant or pressing; urgency; solicitation; application; suggestion; motion. [1913 Webster] Undertook at her instance to restore… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • instance — [in′stəns] n. [ME instaunce < OFr instance < L instantia, a standing upon or near, being present < instans: see INSTANT] 1. Archaic an urgent plea; persistent solicitation 2. an example; case; illustration 3. a step in proceeding;… …   English World dictionary

  • instance — in·stance / in stəns/ n [French, from Late Latin instantia, from Latin, the fact of being present or impending, vehemence in speech, urgency, from instant instans insistent, pressing, from present participle of instare to be pressing, stand upon] …   Law dictionary

  • instance — ► NOUN 1) an example or single occurrence of something. 2) a particular case. ► VERB ▪ cite as an example. ● for instance Cf. ↑for instance ● in the first (or second etc.) …   English terms dictionary

  • instance — (n.) mid 14c., urgency, from O.Fr. instance eagerness, anxiety, solicitation (13c.), from L. instantia presence, effort intention; earnestness, urgency, lit. a standing near, from instans (see INSTANT (Cf. instant)). In Scholastic logic, a fact… …   Etymology dictionary

  • Instance — In stance, v. t. [imp. & p. p. {Instanced}; p. pr. & vb. n. {Instancing}.] To mention as a case or example; to refer to; to cite; as, to instance a fact. H. Spenser. [1913 Webster] I shall not instance an abstruse author. Milton. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Instance — In stance, v. i. To give an example. [Obs.] [1913 Webster] This story doth not only instance in kingdoms, but in families too. Jer. Taylor. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • instance — [n] case, situation case history, case in point, detail, example, exemplification, exponent, ground, illustration, item, occasion, occurrence, particular, precedent, proof, reason, representative, sample, sampling, specimen, time; concepts… …   New thesaurus

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»