Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

health

  • 81 inpertio

    impertio ( inp-; also impartio, Liv. 38, 36), īvi or ĭi, ītum (old fut. impertibis, Nov. ap. Non. 27, 33; Com. Fragm. v. 12 Rib.), 4 (also in the dep. form im-pertior; inf. impertiri, Ter. Ad. 3, 2, 22; Verg. Cat. 15; App. M. 3, p. 215 al.), v. a. [in-partio], to share with another, to communicate, bestow, impart a thing (class.; a favorite word of Cic.; cf. communico, participo, partior).—With dat.:

    si quam praestantiam virtutis, ingenii, fortunae consecuti sunt, impertiant ea suis communicentque cum proximis,

    Cic. Lael. 19, 70:

    oneris mei partem nemini impertio,

    id. Sull. 3, 9:

    te exorabo, ut mihi quoque et Catulo tuae suavitatis aliquid impertias,

    id. de Or. 2, 4, 16:

    imperti etiam populo potestatis aliquid,

    id. Rep. 2, 28; id. Fragm. ap. Non. 37, 27:

    si aliquid impertivit tibi sui consilii,

    id. Fam. 5, 2, 9:

    unum diem festum Marcellis,

    id. Verr. 2, 2, 21, § 51:

    dolorem suum nobis,

    id. Att. 2, 23, 2: molestias senectutis suae vestris familiis, id. Fragm. ap. Non. 37, 25 (Rep. 5, 8 Mos.):

    Terentia impertit tibi multam salutem,

    salutes thee heartily, id. Att. 2, 12, 4:

    hominibus indigentibus de re familiari,

    id. Off. 2, 15, 54:

    talem te et nobis impertias,

    wouldst show, id. Rosc. Am. 4, 11:

    a te peto, ut aliquid impertias temporis huic quoque cogitationi,

    id. Att. 9, 11, A, 3:

    tantum temporis huic studio,

    id. Balb. 1, 3:

    aures studiis honestis,

    Tac. A. 14, 21:

    aliquid suorum studiorum philosophiae quoque,

    Cic. Fin. 5, 2, 6: meum laborem hominum periculis sublevandis, id. Mur. 4, 8:

    aliis gaudium suum,

    Liv. 27, 51, 4:

    conjugibus liberisque tam laetum nuntium,

    id. 27, 51, 7.— With ad:

    nihil tuae prudentiae ad salutem meam,

    Cic. Att. 3, 15, 7:

    (ignis) ceteris naturis omnibus salutarem impertit et vitalem calorem,

    id. N. D. 2, 10, 27.—In pass.:

    huic plausus maximi, signa praeterea benevolentiae permulta a bonis impertiuntur,

    Cic. Att. 2, 18, 1:

    viro forti collegae meo laus impertitur,

    id. Cat. 3, 6, 14:

    pro his impertitis oppugnatum patriam nostram veniunt,

    i. e. for these favors, benefits, Liv. 21, 41, 13. — Absol.: quibus potest, impertit, Lucil. ap. Non. 37, 22:

    si quid novisti rectius istis, candidus imperti: si non, his utere mecum,

    Hor. Ep. 1, 6, 68.—
    II.
    Transf.: aliquem aliqua re, to make one a sharer or partaker in any thing, to present him with (very rare;

    not in Cic.): advenientem peregre erum suum Stratippoclem Salva impertit salute Epidicus,

    greets, wishes health, Plaut. Epid. 1, 2, 23:

    Parmenonem suum plurima salute,

    Ter. Eun. 2, 2, 40; cf. Plaut. Ps. 1, 5, 40:

    obsecret, se ut nuntio hoc impertiam,

    id. Stich. 2, 1, 27:

    neque quemquam osculo impertiit, ac ne resalutatione quidem,

    Suet. Ner. 37:

    solos numquam donis impertiendos putavit,

    id. Aug. 25:

    reliquit eum nullo praeter auguralis sacerdotii honore impertitum,

    id. Claud. 4.— Pass.:

    doctrinis, quibus puerilis aetas impertiri debet,

    Nep. Att. 1, 2.— In dep. form:

    cesso eram hoc malo impertiri propere?

    Ter. Ad. 3, 2, 22.

    Lewis & Short latin dictionary > inpertio

  • 82 inprecor

    imprĕcor ( inpr-), ātus, 1, v. dep. a. [in-precor].
    I.
    To invoke on a person, to call down upon, to imprecate (perh. not anteAug.).
    (α).
    Of good wishes (rare): solito sermone salutem ei fuerat imprecatus, had wished health to her (on sneezing), App. M. 9, p. 228:

    cui multos imprecamur annos,

    Hier. Ep. 97 fin.:

    alicui bene,

    Petr. 78.—
    (β).
    Of evil: litora litoribus contraria, fluctibus [p. 908] undas lmprecor, Verg. A. 4, 629:

    diras Pompeio,

    Plin. 8, 7, 7, § 21:

    hoc tibi pro meritis et talibus imprecor ausis, ut, etc.,

    Mart. 7, 24, 7; Sen. Contr. 1, 3, 1; 3, 16, 5; Suet. Aug. 65; id. Cal. 23; Tac. A. 6, 24; id. H. 1, 84; Sen. Ep. 110, 2; id. Ben. 6, 27, 1 al.—
    II.
    To pray to, call upon, invoke (post-class.):

    incrementa solis augusti,

    App. M. 2, p. 127:

    Deus pater est imprecandus, ut, etc.,

    Hier. adv. Helv. 2.

    Lewis & Short latin dictionary > inprecor

  • 83 invito

    invīto, āvi, ātum, 1 (invitassitis for invitaveritis, Plaut. Rud. 3, 5, 31), v. a. [perh. for invicito; root vec-; Sanscr. vak-, speak; vak'as, word; cf.: vox, convicium; Gr. Wep- in eipon, ops], to invite, treat, feast, entertain (cf. illicio; class.).
    I.
    Lit., constr. with ad or in and acc., with simple acc. or abl., or with ut.
    (α).
    With ad:

    aliquem ad prandium,

    Cic. Mur. 35, 73:

    ad cenam,

    Val. Max. 2, 1, 2; Cic. Fam. 7, 9, 2; Suet. Aug. 34;

    ad consulem,

    Liv. 45, 8 fin.
    (β).
    With in and acc.:

    aliquem in hospitium,

    Liv. 28, 18; cf. Val. Max. 2, 10, ext. 1:

    ad cenam in hortos in posterum diem,

    Cic. Off. 3, 14, 58. —
    (γ).
    With simple acc.: aliquem domum suam ut animum ejus in Sthenium inflammarent (cf. e infra), Cic. Verr. 2, 2, 36, § 89; Liv. 3, 14:

    alius alium domos suas invitant,

    Sall. J. 66. 3; Nep. Att. 13, 6.—
    (δ).
    With abl.:

    aliquem tecto ac domo,

    Cic. Verr. 2, 4, 11, § 25; cf.:

    hospitio invitabit,

    id. Phil. 12, 9, 23.—
    (ε).
    With ut:

    invito eum, ut apud me diversetur,

    Cic. Att. 13, 2;

    ut cenem invitor?

    Mart. 4, 68, 2.— Absol., to entertain:

    alii suos in castra, invitandi causā adducunt,

    Caes. B. C. 1, 74:

    aliquem poculis,

    to challenge to drink, Plaut. Rud. 2, 3, 31. — With se, to treat one ' s self, drink one ' s [p. 997] own health:

    sese in cena plusculum,

    Plaut. Am. 1, 1, 127: se cibo vinoque largius, Sall. Fragm. ap. Non. 321, 25 (Hist. 4, 4 Dietsch). —Comic.: gladio, to treat to the sword, i. e. to want to kill, Plaut. Cas. 3, 6, 21; cf.:

    aliquem clavā,

    id. Rud. 3, 5, 31.—
    II.
    Transf.
    A.
    To invite, summon, challenge:

    a Caesare liberaliter invitor in legationem illam,

    Cic. Att. 2, 18, 3:

    Cosconio mortuo, in ejus locum invitor,

    id. ib. 1, 19, 4:

    hostes ad deditionem,

    Hirt. B. G. 8, 19:

    aliquem ad audiendum,

    Suet. Calig. 53:

    ad spectaculum,

    id. Ner. 12:

    praemiis ad quippiam agendum,

    Cic. Lig. 4:

    in libidinem,

    Suet. Calig. 41.—
    B.
    To incite, allure, attract:

    ni id me invitet ut faciam fides,

    Plaut. Trin. 1, 1, 5:

    invitat hiemps curasque resolvit,

    Verg. G. 1, 302:

    invitent croceis halantes floribus horti,

    id. ib. 4, 109:

    ad agrum fruendum invitat atque allectat senectus,

    Cic. de Sen. 16; so,

    assentationem,

    to encourage flattery, id. Lael. 26:

    invitare et allicere appetitum animi,

    id. Fin. 5, 6:

    somnos,

    to attract, Ov. M. 11, 604:

    culpam,

    to allure to transgression, id. H. 17, 183:

    invitatur vino appetentia ciborum,

    Plin. 23, 1, 22, § 38:

    fossis invitavit mare,

    i. e. conducted, Sol. 2. — Trop., of things:

    invitat somnos crepitantibus unda lapillis,

    Ov. M. 11, 604; cf. Hor. Epod. 2, 28. — With inf.:

    vicina invitet decedere ripa calori,

    Verg. G. 4, 23.—
    C.
    To ask, request, urge:

    Germanos, uti ab Rheno discederent,

    Caes. B. G. 4, 6:

    benignis verbis, ut, etc.,

    Val. Max. 4, 3, 5 al.

    Lewis & Short latin dictionary > invito

  • 84 Minerva

    Mĭnerva (old orthogr. Menerva, like magester, leber, etc., acc. to Quint. 1, 4, 17), ae, f. [from the root men, whence mens, memini, moneo, etc.; v. infra], a Roman goddess, identified with the Grecian Pallas Athene, the daughter of Zeus, and the goddess of wisdom, of sense and reflection, of the arts and sciences, of poetry, and of spinning and weaving: Minerva dicta, quod bene moneat. Hanc enim pagani pro sapientiā ponebant; Cornificius vero, quod fingatur pingaturque minitans armis, eandem dictam putat, Paul. ex Fest. p. 123 Müll.; cf. Cic. N. D. 1, 30, 180; 3, 23, 59; Varr. L. L. 5, § 74 Müll.:

    daedala, Enn. ap. Paul. ex Fest. s. v. daedalam, p. 68: Minerva nostra, custos urbis,

    Cic. Fam. 12, 25, 1:

    Minerva Iliensis,

    Ulp. Fragm. 22, 6:

    Aristoteles... Minervam esse Lunam probabilibus argumentis demonstrat,

    Arn. 3, 31.—Prov.: pingui or crassā Minervā aliquid facere, without art, skill, or learning, plainly, rudely, Col. 1 praef. § 33; Cic. Lael 5, 19:

    rusticus crassā Minervā,

    Hor. S. 2, 2, 3:

    invitā Minervā,

    contrary to the bent of one's genius or natural abilities, against the grain, Hor. A. P. 385: quia nihil [p. 1146] decet invitā, ut aiunt, Minervā, id est adversante et repugnante naturā, Cic. Off. 1, 31, 301:

    sus Minervam (docet),

    a stupid man will instruct a wise one, Cic. Ac. 1, 5, 18:

    omnis Minervae homo,

    jack - of - alltrades, Petr. 43, 8: MINERVA MEDICA, i. e. medicina, the goddess of health, Inscr Rein. 11, 81:

    fecit ex ebore aeque Minervam,

    a statue of Minerva, Plin. 34, 8, 19, § 54. — Transf.
    A.
    A working in wool, spinning and weaving:

    tolerare colo vitam tenuique Minervā ( = telā, lanificio),

    Verg. A. 8, 409; Ov. M. 4, 33; Prop. 2, 9, 5.—
    B.
    To form the name of a place.
    1.
    Minervae Arx, v. Minervius, II. B.—
    2.
    Minervae Promontorium, a promontory in Campania, to the south-east of Surrentum, the abode of the Sirens, now Punta della Capanella, Liv. 40, 18, 8; Ov. M. 15, 709.

    Lewis & Short latin dictionary > Minerva

  • 85 reciperatio

    rĕcĭpĕrātĭo ( rĕcŭp-), ōnis, f. [recipero].
    I.
    A getting back, regaining, recovery: libertatis, * Cic. Phil. 10, 10, 20; so,

    urbium, quas amiserat,

    Just. 30, 1, 7:

    marcidus egens reciperatione,

    restoration of health, Vulg. Ecclus. 13, 26.—
    II.
    Jurid. t. t., a judicial decision of the recuperatores; v. reciperator, II.

    Lewis & Short latin dictionary > reciperatio

  • 86 reconvalesco

    rĕ-convălesco, ĕre, 3, v. inch. n., to recover health again (late Lat.), Eunod. 1 Carm. 10.

    Lewis & Short latin dictionary > reconvalesco

  • 87 salutifer

    sălūtĭfer, fĕra, fĕrum, adj. [salus-fero] ( poet. for salubris), health-bringing, healing, salubrious:

    totique salutifer orbi Cresce, puer, dicit,

    Ov. M. 2, 642; so,

    anguis Urbi,

    id. ib. 15, 744;

    15, 632: herbae animantibus,

    Stat. Achill. 1, 117:

    aquae,

    Mart. 5, 1, 6; Ov. H. 21, 174:

    salutiferā potione pestem veneni exstinguere,

    App. M. 10, p. 251, 29; Aug. in Psa. 118, Serm. 26, 4:

    verba,

    Alcim. 4, 225.

    Lewis & Short latin dictionary > salutifer

  • 88 salutiger

    sălūtĭger, gĕra, gĕrum, adj. [salusgero] (post-class.).
    I.
    Health-bringing:

    Juppiter,

    Aus. Idyll. 8, 26 (cf. salutaris, II. fin.): ortus, Prud. steph. 11, 235.—
    II.
    That brings a greeting, salutatory:

    libelli,

    Aus. Ep. 25, 4.—Hence, subst.: sălūtĭger, gĕri, m., one who delivers a greeting; a messenger, servant, App. de Deo Socr. p. 45, 24.

    Lewis & Short latin dictionary > salutiger

  • 89 saluto

    sălūto, āvi, ātum ( gen. plur. salutantum, Lucr. 1, 318; Verg. G. 2, 462; Ov. M. 5, 295), 1, v. a. [salus].
    * I.
    (Acc. to salus, I. A.) To keep safe, to preserve:

    sequenti anno palmites salutentur pro viribus matris singuli aut gemini,

    Plin. 17, 22, 35, § 177. —
    II.
    (Acc. to salus, I. B.) To greet, wish [p. 1623] health to, pay one ' s respects to, salute any one (freq. in all periods and kinds of composition; cf.: salvere jubeo).
    A.
    In gen.:

    Charmidem Lysiteles salutat,

    greets, bids good-day, Plaut. Trin. 5, 2, 29: Ly. Di te ament, Agorastocles. Ag. Magis me benigne nunc salutas, quam antidhac, id. Poen. 3, 5, 7; cf. Cic. Phil. 13, 2, 4; id. Att. 5, 2, 2; Suet. Aug. 53:

    equidem te heri advenientem ilico et salutavi et, valuissesne usque, exquisivi simul,

    Plaut. Am. 2, 2, 83 sq.:

    cum ille eum salutasset, ut fit, dixissetque: Quid agis, Grani? respondit: Immo vero, tu Druse, quid agis?

    Cic. Planc. 14, 33:

    aliquem paulo liberius,

    id. Cael. 16, 38 fin.:

    salutabunt benigne, comiter appellabunt unum quemque nostrum,

    id. Phil. 13, 2, 4:

    eo me salutat blandius,

    Plaut. Aul. 2, 2, 8:

    quos postquam salutavi, Quid vos, inquam, Brute et Attice, nunc?

    Cic. Brut. 3, 10:

    quem quidem sui Caesarem salutabant,

    greeted as Cœsar, saluted by the name of Cœsar, id. Att. 14, 12, 2; cf. passively: Pompeius eo proelio Imperator est appellatus. Hoc nomen obtinuit, atque ita se postea salutari passuś est, * Caes. B. C. 3, 71; so,

    aliquem imperatorem,

    Tac. A. 2, 18; id. H. 2, 80: aliquem dominum regemque. Juv. 8, 161:

    Nero Britannicum nomine, illi Domitium salutavere,

    Tac. A. 12, 41; Liv. 1, 6; Suet. Aug. 58: bene vale Tironemque meum saluta nostris verbis, greet in my name, for me, Curius ap. Cic. Fam. 7, 29, 2:

    Dionysius te omnesque vos salutat,

    salutes, sends greeting to, Cic. Att. 4, 11, 2:

    esse salutatum vult te,

    Ov. P. 2, 7, 1.— Absol.:

    ut salutem,

    Ter. Ad. 3, 3, 92; id. Eun. 2, 2, 28.—Of paying reverence to a divinity:

    deos atque amicos iit salutatum ad forum,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 113; Cato, R. R. 2, 1; Plaut. Stich. 4, 1, 29; id. Curc. 1, 1, 70; Ter. Phorm. 2, 1, 81: Cic. Rosc. Am. 20, 56 al.—Of wishing one well when sneezing:

    cur sternumentis salutamus?

    why do we say, God bless you? Plin. 28, 2, 5, § 23.—Of greeting a place:

    Italiam laeto socii clamore salutant,

    Verg. A. 3, 524:

    agros,

    Ov. M. 3, 25; cf.

    templa,

    id. ib. 15, 687; id. Tr. 1, 1, 15.—
    2.
    To bid farewell, to take leave (rare):

    etiamnunc saluto te, priusquam eo,

    Plaut. Mil. 4, 8, 29:

    notam puppem de rupe salutant,

    Stat. Th. 4, 31.—
    B.
    In partic.
    1.
    To visit out of compliment, to pay one ' s respects to, to wait upon a person:

    Curtius venit salutandi causā,

    Cic. Att. 13, 9, 1:

    cum ad me salutandi causā venisset,

    id. ib. 6, 2, 1:

    eram continuo Piliam salutaturus,

    id. ib. 14, 20, 5:

    salutatum introire,

    Sall. C. 28, 1; Hor. S. 1, 6, 101; cf. Juv. 10, 90; 3, 184.—
    2.
    To greet one's visitors (rare):

    mane salutamus domi et bonos viros multos, etc.... Veniunt etiam, qui, etc.,

    Cic. Fam. 9, 20, 3.—
    3.
    Under the emperors, of the morning attendance at court, Suet. Tib. 32; id. Galb. 17; id. Oth. 6; id. Vesp. 12; 21; Tac. H. 2, 92 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > saluto

  • 90 salveo

    salvĕo, ēre, v. n. [salvus].
    I.
    To be well, or in good health; so in the verb. finit. only once in a lusus verbb. with the foll.; v. II. 1. fin.
    II.
    In partic., as a term of salutation.
    1.
    Salve, salveto, salvete, God save you; how are you? I hope you are well; and, salvere jubeo, I bid you good-day, goodday, welcome, etc. (very freq. and class.; cf.: haveo, valeo): Ly. Charmidem Lysiteles salutat. Ca. Non ego sum salutis dignus? Ly. Immo salve, Callicles, Plaut. Trin. 5, 2, 29: Ph. Curculio exoptate, salve. Cu. Salve. Ph. Salvum gaudeo te advenire, id. Curc. 2, 3, 27: Cr. O Mysis, salve. My. Salvus sis, Crito, Ter. And. 4, 5, 7: He. Ergasile, salve. Er. Di te bene ament, Hegio, Plaut. Capt. 1, 2, 35: Am. Salve, adulescens. Sc. Et tu multum salveto, adulescentula, id. Rud. 2, 4, 3: Pl. Pater, salveto, amboque adeo. Dac. Salvos sies, id. ib. 1, 2, 15: Le. Gymnasium flagri, salveto. Li. Quid agis, custos carceris? id. As. 2, 2, 31; cf. id. Curc. 2, 1, 19:

    accessi ad adulescentes in foro: Salvete, inquam, etc.,

    id. Capt. 3, 1, 19:

    salvete, Athenae, te video libens,

    id. Stich. 5, 2, 1:

    salvete, fures maritimi,

    id. Rud. 2, 2, 5:

    ibo advorsum... Jubeo te salvere voce summā,

    id. As. 2, 2, 30:

    salvere jussi,

    id. ib. 2, 4, 4:

    jusseram salvere te,

    id. Curc. 4, 4, 4: Dionysium jube salvere, greet (for me), Cic. Att. 4, 14, 2; cf.:

    Alexin salvere jubeas velim,

    id. ib. 7, 7, 7:

    salvere jubet prior,

    Hor. Ep. 1, 7, 66:

    regem parentemque urbis Romanae salvere omnes jubent,

    Liv. 1, 16.—Hence, also, once, salvebis, i. e. you are saluted:

    salvebis a meo Cicerone,

    Cic. Att. 6, 2, 10.—Of a salutation, i. e. adoration of a divinity:

    salve, vera Jovis proles (sc. Hercules),

    Verg. A. 8, 301.— Poet., in a solemn address to any revered object:

    salve, magna parens frugum, Saturnia tellus,

    Verg. G. 2, 173; Hor. C. 1, 32, 15:

    o salve Lapithaeae gloria gentis,

    Ov. M. 12, 530:

    salve, laeta dies,

    id. F. 1, 87.—Also on one's sneezing, God bless you! Giton ter continuo sternutavit... Eumolpus salvere Gitona jubet, Petr. 98, 4. —In a lusus verbb. alluding to the prim. signif.: Ph. Salve. Le. Egon' salva sim, quae siti sicca sum? Plaut. Curc. 1, 2, 26; cf. infra, 2.—With a similar allusion, in the verb. finit.: As. Salve. St. Sat mihi'st tuae salutis, nihil moror, sat salveo;

    Aegrotare malim, quam esse tuā salute sanior,

    Plaut. Truc. 2, 2, 4 sq. —
    2.
    Sometimes with vale, in taking leave, farewell, goodby, adieu:

    vale atque salve,

    Plaut. Capt. 3, 5, 86; cf.:

    vale, salve,

    Cic. Fam. 16, 9, 4:

    salveto tu, tu vale,

    Plaut. Men. 5, 9, 17;

    in reply to salvus sis,

    id. Stich. 2, 1, 44.— Hence, also, in bidding farewell to the dead: ideo mortuis Salve et Vale dici, non quod aut valere aut salvi esse possunt, sed quod ab his recedimus, eos numquam visuri, Varr. ap. Serv. Verg. A. 11, 97:

    salve aeternum mihi, maxime Palla, Aeternumque vale,

    Verg. A. 11, 97; cf.

    , in imitation: salve supremum, senior mitissime patrum, Supremumque vale,

    Stat. S. 3, 3, 208; Inscr. Orell. 4747.—In allusion to the literal signif. (v. supra): Ar. Salve. Ph. Salvere me jubes, quoi tu abiens affers morbum, Plaut. As. 3, 3, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > salveo

  • 91 salvos

    salvus (ante-class. - vos), a, um, adj. [root sar, sal; v. salus], saved, preserved, unharmed, safe, unhurt, uninjured, well, sound, etc.
    I.
    In gen. (very freq. and class.; syn.: sospes, sanus, incolumis): Mars pater, te precor, pastores pecuaque salva servassis duisque bonam salutem valetudinemque mihi, etc., an ancient form of praver in Cato, R. R. 141, 3; cf.: si respublica populi Romani Quiritium ad quinquennium proximum salva servata erit hisce duellis, datum donum duit, etc., an ancient formula in making votive offerings. Liv. 22, 10; Plaut. Aul. 4, 6, 11; cf. also: di me servant, salva res est;

    salvum est, si quid non perit,

    id. ib. 2, 2, 30; id. Trin. 4, 3, 82: ita me gessi, Quirites, ut omnes salvi conservaremini, Cic. Cat. 3, 10, 25:

    eos suā stultitiā occidisse, cum tuā prudentiā salvi esse potuissent,

    id. Fam. 4, 3, 2:

    salvum atque incolumem exercitum transducere,

    Caes. B. C. 2, 32:

    civibus salvis atque incolumibus,

    id. ib. 1, 72; Cic. Div. in Caecil. 22, 72:

    non solum ut salvae et incolumes, verum etiam ut amplae atque potentes sint civitates,

    id. Inv. 2, 56, 169:

    filium tuom modo in portu vivum, salvom et sospitem vidi,

    Plaut. Capt. 4, 2, 93: salvam et sospitem rempublicam, Aug. ap. Suet. Aug. 28:

    in re salvā (opp. in re perditā),

    Plaut. Trin. 3, 1, 9; so,

    salva res (opp. perdita),

    Ter. Eun. 2, 2, 27; cf. Plaut. Rud. 3, 5, 23: Ch. Obsecro, num navis periit? Ac. Salva est navis, id. Merc. 1, 2, 64; id. Rud. 4, 4, 5:

    etsi aliquo accepto detrimento, tamen summa exercitus salva, etc.,

    Caes. B. C. 1, 67 fin.:

    sana et salva sum,

    Plaut. Am. 2, 2, 98; cf. id. ib. 2, 2, 88;

    so with sanus,

    id. Ep. 4, 1, 36; id. Merc. 1, 2, 65 (al. sarta); id. Ps. 4, 6, 6:

    res publica sana ac salva,

    Cic. Fam. 12, 23, 3 al.;

    hence, in inscrr., without a connecting particle: SANVS SALVVS, or SALVVS SANVS,

    Inscr. Orell. 4360 and 2143:

    bene factum te advenisse, Pamphile, Atque adeo salvom atque validum... Nam illum vivum et salvom vellem,

    Ter. Hec. 3, 5, 6; 3, 5, 14:

    cum bene re gestā salvos convortor domum,

    Plaut. Stich. 3, 1, 1; so,

    salvom redire,

    id. Am. 3, 2, 67; id. Trin. 1, 2, 119; 5, 2, 58 al.:

    advenire,

    id. Curc. 4, 4, 5; cf.:

    tum illum debilem factum... in curiam esse delatum, cumque senatui somnium enarravisset, pedibus suis salvom revertisse,

    Cic. Div. 1, 26, 55:

    numquam salvis suis exuitur servitus muliebris,

    while their friends are living, Liv. 34, 7; cf.:

    nec est mendacio locus salvis, qui interfuerunt,

    Quint. 11, 2, 39:

    non uxor salvum te vult, non filius,

    Hor. S. 1, 1, 84:

    quis te salvo est opus?

    id. ib. 1, 9, 27: Am. Salvom signum est? So. Inspice. Am. Recte, ita est ut obsignavi, sound, uninjured, Plaut. Am. 2, 2, 142:

    vasa,

    id. Poen. 4, 2, 41:

    epistula (opp. conscissa),

    Cic. Fam. 7, 25, 1.— Poet.:

    Penelope,

    i. e. chaste, inviolate, Prop. 2, 9, 3; cf.:

    quid salvi est mulieri amissā pudicitiā?

    Liv. 1, 58, 7:

    utinam salvis rebus colloqui potuissemus,

    while matters were still undisturbed, before all was lost, Cic. Fam. 4, 1, 1 et saep.—Rarely with dat.:

    siquidem ager nobis salvus est,

    Plaut. Trin. 2, 4, 192; Ter. Hec. 4, 4, 21; cf. id. Ad. 3, 1, 11; id. Heaut. 1, 1, 108:

    minae viginti sanae ac salvae sunt tibi,

    Plaut. Ps. 4, 6, 6.—
    B.
    Freq. with a noun in the abl. absol., without violation of, saving:

    salvā lege,

    Cic. Rep. 3, 10, 17; cf.:

    hoc videmur esse consecuti, ut ne quid agi cum populo aut salvis auspiciis aut salvis legibus aut denique sine vi possit,

    id. Fam. 1, 2, 4:

    salvis auspiciis,

    id. Prov. Cons. 19, 45:

    salvo officio,

    id. Rosc. Am. 1, 4:

    salvo jure nostrae veteris amicitiae,

    id. Fam. 13, 77, 1:

    cupio tibi aliquā ex parte, quod salvā fide possim, parcere,

    id. Rosc. Am. 34, 95:

    quae salvā fide facere possit,

    id. Off. 3, 10, 44:

    pietate salvā,

    Ov. M. 15, 109:

    salvo pudore,

    id. P. 1, 2, 68:

    salvā virginitate,

    id. H. 16, 160:

    tuā re salvā,

    Plaut. Trin. 2, 2, 95; so,

    salvā causae ratione,

    Quint. 4, 2, 75:

    salvā conscientiā,

    Sen. Ep. 117, 1:

    salvā tractatione causae,

    Quint. 12, 10, 46:

    salvo poëtae sensu,

    id. 1, 9, 2:

    salva innocentia,

    id. 7, 2, 37:

    salva gratia,

    id. 11, 1, 71:

    salvo ordine,

    Stat. S. 5, 1, 181:

    ut salvo jam et composito die possis ibi manere,

    an unbroken day, Plin. Ep. 2, 17, 2: salvo eo, ut, etc., with this reservation or proviso, that, etc., Dig. 16, 3, 1, § 40.
    II.
    In partic.
    A.
    Salvus sum, I am safe, all is well with me, I am freed from my difficulties, etc.; and, salva res est, the affair is all right, all is well (belonging only to colloquial lang.).
    1.
    Salvos sum, salva spes est, ut verba audio, Plaut. Cas. 2, 5, 4:

    salvos sum, siquidem, etc.,

    id. Merc. 2, 3, 44; cf.:

    salvos sum, si haec vera sunt,

    Ter. And. 5, 6, 9:

    salvos sum, jam philosophatur,

    Plaut. Ps. 4, 2, 18; id. Rud. 2, 4, 24: Pa. Salva sum. Di. At ego perii, id. Stich. 2, 2, 15: si istam firmitudinem animi obtines;

    salvi sumus,

    id. As. 2, 2, 54: tace, obsecro;

    salvae sumus,

    Ter. Eun. 5, 1, 18: Pl. Me perisse praedicas. Dae. Meā quidem hercle causā salvos sis licet, Plaut. Rud. 1, 2, 51; cf. id. Ep. 4, 1, 21: ne sim salvus, si aliter scribo ac sentio, may I die, if, etc., Cic. Att. 16, 13, a.—
    2.
    Di me servant, salva [p. 1624] res est, Plaut. Aul. 2, 2, 30:

    salva res est! bene promittit! spero servabit fidem,

    id. Ep. 1, 2, 21:

    salva res est, philosophatur quoque jam,

    id. Capt. 2, 2, 34:

    erubuit: salva res est,

    Ter. Ad. 4, 5, 9: salva res est;

    nimirum hic homines frigent,

    id. Eun. 2, 2, 37:

    euge, salva res est!

    Plaut. Rud. 4, 3, 98: surrexit; horsum se capessit;

    salva res,

    id. ib. 1, 2, 83.—
    3.
    In eccl. Lat., saved from sin, saved by Christ, Vulg. Act. 2, 21.—

    Esp.: salvum facere,

    to save, deliver, bring to salvation, Vulg. 1 Cor. 7, 16; id. Act. 16, 30 et saep.—
    B.
    Salvus sis, a term of greeting or welcome, for salve, how do you do? good-day to you! heaven bless you! also, at parting, farewell: Ge. Ibo atque hunc compellabo. Salvos sis. Di. Et tu salve, Plaut. Stich. 2, 1, 44; cf. id. Bacch. 3, 6, 7; Ter. And. 4, 5, 7: Pl. Pater, salveto. Dae. Salvos sies, Plaut. Rud. 1, 2, 15: Di. Salva sis. Phronesium. Ph. Salve, id. Truc. 2, 4, 8; id. Ep. 4, 1, 22; id. Mil. 3, 3, 28; id. Poen. 3, 5, 6.—In a double sense, Plaut. Pers. 4, 4, 30. —Hence, adv.: salvē, well, in good health, in good condition or circumstances (only in colloquial lang.): Mu. Salve multum, mi pater. Se. Salva sis:

    salven' advenio? salven' arcessi jubes?

    Plaut. Men. 5, 2, 26:

    Thallus ubi sit et quam salve agat,

    App. Mag. p. 302, 34; id. M. 1, p. 114, 13.—So the ellipt. expression, satin' salve? (sc. agis? agitur? res se habent? etc.) is all well? all right? Le. Satin' salve? dic mihi. Ca. Recte, Plaut. Trin. 5, 2, 53; Ter. Eun. 5, 5, 8 Don.:

    percontantibus utrimque, Satin' salve, Sall. Fragm. Don. ad Ter. l. l.: cum pater Satin' salve? et quaenam ea moestitia esset? interrogaret eum,

    Liv. 40, 8, 2 (v. l. satin' salvae?); 3, 26, 9; 6, 34, 8; 10, 18, 11. —Once absol.: salvene? is all well? salvene, amabo? Plaut. Stich. 1, 1, 10.—In a double sense:

    (Lucretia) quaerenti viro, Satin' salve? Minime, inquit, quid enim salvi est mulieri amissā pudicitiā?

    Liv. 1, 58, 7.— Comp. and sup. do not occur in the adj. or adv.

    Lewis & Short latin dictionary > salvos

  • 92 salvus

    salvus (ante-class. - vos), a, um, adj. [root sar, sal; v. salus], saved, preserved, unharmed, safe, unhurt, uninjured, well, sound, etc.
    I.
    In gen. (very freq. and class.; syn.: sospes, sanus, incolumis): Mars pater, te precor, pastores pecuaque salva servassis duisque bonam salutem valetudinemque mihi, etc., an ancient form of praver in Cato, R. R. 141, 3; cf.: si respublica populi Romani Quiritium ad quinquennium proximum salva servata erit hisce duellis, datum donum duit, etc., an ancient formula in making votive offerings. Liv. 22, 10; Plaut. Aul. 4, 6, 11; cf. also: di me servant, salva res est;

    salvum est, si quid non perit,

    id. ib. 2, 2, 30; id. Trin. 4, 3, 82: ita me gessi, Quirites, ut omnes salvi conservaremini, Cic. Cat. 3, 10, 25:

    eos suā stultitiā occidisse, cum tuā prudentiā salvi esse potuissent,

    id. Fam. 4, 3, 2:

    salvum atque incolumem exercitum transducere,

    Caes. B. C. 2, 32:

    civibus salvis atque incolumibus,

    id. ib. 1, 72; Cic. Div. in Caecil. 22, 72:

    non solum ut salvae et incolumes, verum etiam ut amplae atque potentes sint civitates,

    id. Inv. 2, 56, 169:

    filium tuom modo in portu vivum, salvom et sospitem vidi,

    Plaut. Capt. 4, 2, 93: salvam et sospitem rempublicam, Aug. ap. Suet. Aug. 28:

    in re salvā (opp. in re perditā),

    Plaut. Trin. 3, 1, 9; so,

    salva res (opp. perdita),

    Ter. Eun. 2, 2, 27; cf. Plaut. Rud. 3, 5, 23: Ch. Obsecro, num navis periit? Ac. Salva est navis, id. Merc. 1, 2, 64; id. Rud. 4, 4, 5:

    etsi aliquo accepto detrimento, tamen summa exercitus salva, etc.,

    Caes. B. C. 1, 67 fin.:

    sana et salva sum,

    Plaut. Am. 2, 2, 98; cf. id. ib. 2, 2, 88;

    so with sanus,

    id. Ep. 4, 1, 36; id. Merc. 1, 2, 65 (al. sarta); id. Ps. 4, 6, 6:

    res publica sana ac salva,

    Cic. Fam. 12, 23, 3 al.;

    hence, in inscrr., without a connecting particle: SANVS SALVVS, or SALVVS SANVS,

    Inscr. Orell. 4360 and 2143:

    bene factum te advenisse, Pamphile, Atque adeo salvom atque validum... Nam illum vivum et salvom vellem,

    Ter. Hec. 3, 5, 6; 3, 5, 14:

    cum bene re gestā salvos convortor domum,

    Plaut. Stich. 3, 1, 1; so,

    salvom redire,

    id. Am. 3, 2, 67; id. Trin. 1, 2, 119; 5, 2, 58 al.:

    advenire,

    id. Curc. 4, 4, 5; cf.:

    tum illum debilem factum... in curiam esse delatum, cumque senatui somnium enarravisset, pedibus suis salvom revertisse,

    Cic. Div. 1, 26, 55:

    numquam salvis suis exuitur servitus muliebris,

    while their friends are living, Liv. 34, 7; cf.:

    nec est mendacio locus salvis, qui interfuerunt,

    Quint. 11, 2, 39:

    non uxor salvum te vult, non filius,

    Hor. S. 1, 1, 84:

    quis te salvo est opus?

    id. ib. 1, 9, 27: Am. Salvom signum est? So. Inspice. Am. Recte, ita est ut obsignavi, sound, uninjured, Plaut. Am. 2, 2, 142:

    vasa,

    id. Poen. 4, 2, 41:

    epistula (opp. conscissa),

    Cic. Fam. 7, 25, 1.— Poet.:

    Penelope,

    i. e. chaste, inviolate, Prop. 2, 9, 3; cf.:

    quid salvi est mulieri amissā pudicitiā?

    Liv. 1, 58, 7:

    utinam salvis rebus colloqui potuissemus,

    while matters were still undisturbed, before all was lost, Cic. Fam. 4, 1, 1 et saep.—Rarely with dat.:

    siquidem ager nobis salvus est,

    Plaut. Trin. 2, 4, 192; Ter. Hec. 4, 4, 21; cf. id. Ad. 3, 1, 11; id. Heaut. 1, 1, 108:

    minae viginti sanae ac salvae sunt tibi,

    Plaut. Ps. 4, 6, 6.—
    B.
    Freq. with a noun in the abl. absol., without violation of, saving:

    salvā lege,

    Cic. Rep. 3, 10, 17; cf.:

    hoc videmur esse consecuti, ut ne quid agi cum populo aut salvis auspiciis aut salvis legibus aut denique sine vi possit,

    id. Fam. 1, 2, 4:

    salvis auspiciis,

    id. Prov. Cons. 19, 45:

    salvo officio,

    id. Rosc. Am. 1, 4:

    salvo jure nostrae veteris amicitiae,

    id. Fam. 13, 77, 1:

    cupio tibi aliquā ex parte, quod salvā fide possim, parcere,

    id. Rosc. Am. 34, 95:

    quae salvā fide facere possit,

    id. Off. 3, 10, 44:

    pietate salvā,

    Ov. M. 15, 109:

    salvo pudore,

    id. P. 1, 2, 68:

    salvā virginitate,

    id. H. 16, 160:

    tuā re salvā,

    Plaut. Trin. 2, 2, 95; so,

    salvā causae ratione,

    Quint. 4, 2, 75:

    salvā conscientiā,

    Sen. Ep. 117, 1:

    salvā tractatione causae,

    Quint. 12, 10, 46:

    salvo poëtae sensu,

    id. 1, 9, 2:

    salva innocentia,

    id. 7, 2, 37:

    salva gratia,

    id. 11, 1, 71:

    salvo ordine,

    Stat. S. 5, 1, 181:

    ut salvo jam et composito die possis ibi manere,

    an unbroken day, Plin. Ep. 2, 17, 2: salvo eo, ut, etc., with this reservation or proviso, that, etc., Dig. 16, 3, 1, § 40.
    II.
    In partic.
    A.
    Salvus sum, I am safe, all is well with me, I am freed from my difficulties, etc.; and, salva res est, the affair is all right, all is well (belonging only to colloquial lang.).
    1.
    Salvos sum, salva spes est, ut verba audio, Plaut. Cas. 2, 5, 4:

    salvos sum, siquidem, etc.,

    id. Merc. 2, 3, 44; cf.:

    salvos sum, si haec vera sunt,

    Ter. And. 5, 6, 9:

    salvos sum, jam philosophatur,

    Plaut. Ps. 4, 2, 18; id. Rud. 2, 4, 24: Pa. Salva sum. Di. At ego perii, id. Stich. 2, 2, 15: si istam firmitudinem animi obtines;

    salvi sumus,

    id. As. 2, 2, 54: tace, obsecro;

    salvae sumus,

    Ter. Eun. 5, 1, 18: Pl. Me perisse praedicas. Dae. Meā quidem hercle causā salvos sis licet, Plaut. Rud. 1, 2, 51; cf. id. Ep. 4, 1, 21: ne sim salvus, si aliter scribo ac sentio, may I die, if, etc., Cic. Att. 16, 13, a.—
    2.
    Di me servant, salva [p. 1624] res est, Plaut. Aul. 2, 2, 30:

    salva res est! bene promittit! spero servabit fidem,

    id. Ep. 1, 2, 21:

    salva res est, philosophatur quoque jam,

    id. Capt. 2, 2, 34:

    erubuit: salva res est,

    Ter. Ad. 4, 5, 9: salva res est;

    nimirum hic homines frigent,

    id. Eun. 2, 2, 37:

    euge, salva res est!

    Plaut. Rud. 4, 3, 98: surrexit; horsum se capessit;

    salva res,

    id. ib. 1, 2, 83.—
    3.
    In eccl. Lat., saved from sin, saved by Christ, Vulg. Act. 2, 21.—

    Esp.: salvum facere,

    to save, deliver, bring to salvation, Vulg. 1 Cor. 7, 16; id. Act. 16, 30 et saep.—
    B.
    Salvus sis, a term of greeting or welcome, for salve, how do you do? good-day to you! heaven bless you! also, at parting, farewell: Ge. Ibo atque hunc compellabo. Salvos sis. Di. Et tu salve, Plaut. Stich. 2, 1, 44; cf. id. Bacch. 3, 6, 7; Ter. And. 4, 5, 7: Pl. Pater, salveto. Dae. Salvos sies, Plaut. Rud. 1, 2, 15: Di. Salva sis. Phronesium. Ph. Salve, id. Truc. 2, 4, 8; id. Ep. 4, 1, 22; id. Mil. 3, 3, 28; id. Poen. 3, 5, 6.—In a double sense, Plaut. Pers. 4, 4, 30. —Hence, adv.: salvē, well, in good health, in good condition or circumstances (only in colloquial lang.): Mu. Salve multum, mi pater. Se. Salva sis:

    salven' advenio? salven' arcessi jubes?

    Plaut. Men. 5, 2, 26:

    Thallus ubi sit et quam salve agat,

    App. Mag. p. 302, 34; id. M. 1, p. 114, 13.—So the ellipt. expression, satin' salve? (sc. agis? agitur? res se habent? etc.) is all well? all right? Le. Satin' salve? dic mihi. Ca. Recte, Plaut. Trin. 5, 2, 53; Ter. Eun. 5, 5, 8 Don.:

    percontantibus utrimque, Satin' salve, Sall. Fragm. Don. ad Ter. l. l.: cum pater Satin' salve? et quaenam ea moestitia esset? interrogaret eum,

    Liv. 40, 8, 2 (v. l. satin' salvae?); 3, 26, 9; 6, 34, 8; 10, 18, 11. —Once absol.: salvene? is all well? salvene, amabo? Plaut. Stich. 1, 1, 10.—In a double sense:

    (Lucretia) quaerenti viro, Satin' salve? Minime, inquit, quid enim salvi est mulieri amissā pudicitiā?

    Liv. 1, 58, 7.— Comp. and sup. do not occur in the adj. or adv.

    Lewis & Short latin dictionary > salvus

  • 93 sanatorius

    sānātōrĭus, a, um, adj. [id.], giving health (late Lat.), Cassiod. Hist. Trip. 12, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > sanatorius

  • 94 sanifer

    sānĭfer, fĕra, fĕrum, adj. [sanus-fero], health-bringing, healing:

    virtus (dextrae),

    Paul. Nol. Carm. 20, 218.

    Lewis & Short latin dictionary > sanifer

  • 95 sanitas

    sānĭtas, ātis, f. [sanus], soundness of body, health (class., = valetudo bona; opp. valetudo mala, imbecillitas; cf.

    also salus): est enim corporis temperatio, cum ea congruunt inter se, e quibus constamus, sanitas: sic animi dicitur, cum ejus judicia opinionesque concordant,

    Cic. Tusc. 4, 13, 30; cf. id. ib. 3, 5, 10.
    I.
    Lit.:

    Apollo, quaeso te, ut des Salutem et sanitatem nostrae familiae,

    Plaut. Merc. 4, 1, 13 (for which, in the old formula of prayer in Cato, R. R. 141, 3: duis bonam salutem valetudinemque; v. salus, I. A. init.): ut alimenta sanis corporibus agricultura, sic sanitatem aegris medicina promittit, Cels. prooem. init.:

    qui incorruptā sanitate sunt,

    Cic. Opt. Gen. 3, 8 (for which, shortly before:

    contenti bonā valetudine): aegro interim nil ventura sanitas prodest,

    Sen. Ep. 117, 26; Tac. A. 1, 68 fin.:

    si robur corporibus bonum, non est minus sanitas,

    Quint. 5, 10, 89 N. cr.; so, corporis (with integritas), Gell. 18, 1, 5:

    pecoris,

    Varr. R. R. 2, 1, 21:

    hostiae,

    id. ib. 2, 5, 11: donec sanitate ossis dolor finiatur, by the healthy condition of the bone, i. e. by the bone ' s being completely healed, Cels. 8, 8 fin.:

    ad sanitatem dum venit curatio,

    while the cure is being perfected, Phaedr. 5, 7, 12; cf.:

    folia ligni ad sanitatem gentium,

    Vulg. Apoc. 22, 2:

    redire in statum pristinum sanitatis,

    Ambros. in Psa. 40, 12:

    restitui sanitati,

    to recover, Vulg. Matt. 12, 13; Sulp. Sev. Chron. 1, 13 fin.:

    sanitatem reddere,

    Cels. 2, 8; Arn. 7, 39:

    pristinae aliquem sanitati restituere,

    Hier. Ep. 76, 8; Sulp. Sev. Vit. St. Mart. 21:

    recipere sanitatem,

    Just. 11, 8, 9; Cels. 6, 15 fin.:

    recuperare sanitatem,

    Just. 20, 2, 9; 32, 3, 9.—
    II.
    Trop.
    A.
    Soundness of mind (opp. to passionate excitement), right reason, good sense, discretion, sanity, etc. (v. Cic. Tusc. 4, 13, 30 supra):

    sanitatem enim animorum positam in tranquillitate quādam constantiāque censebant,...quod in perturbato animo, sicut in corpore, sanitas esse non posset,

    Cic. Tusc. 3, 4, 9:

    sua quemque fraus, suum scelus de sanitate ac mente deturbat,

    id. Pis. 20, 46; pravarum opinionum conturbatio et ipsarum inter se repugnantia sanitate spoliat animum morbisque perturbat, id. Tusc. 4, 10, 23:

    plebem ad furorem impellit, ut facinore admisso ad sanitatem pudeat reverti,

    Caes. B. G. 7, 42; 1, 42:

    ad sanitatem se convertere,

    Cic. Sull. 5, 17:

    ad sanitatem redire,

    id. Fam. 12, 10, 1:

    ad sanitatem reducere,

    id. Verr. 2, 2, 40, § 98:

    perducere ad sanitatem,

    Hirt. B. G. 8, 22; Cic. Phil. 11, 14, 37; Liv. 2, 29; 2, 45; Phaedr. 4, 25, 35:

    est omnino Priscus dubiae sanitatis,

    Plin. Ep. 6, 15, 3.—
    B.
    Of style, soundness or correctness of style, propriety, regularity, purity, etc.:

    insulsitatem et insolentiam, tamquam insaniam orationis odit, sanitatem autem et integritatem quasi religionem et verecundiam orationis probat,

    Cic. Brut. 82, 284:

    summi oratoris vel sanitate vel vitio,

    id. ib. 80, 278:

    ut (eloquentia) omnem illam salubritatem Atticae dictionis et quasi sanitatem perderet,

    lost all the healthy vigor and soundness, as it were, of Attic speech, id. ib. 13, 51 (v. salubritas, I. fin.; and cf. id. Opt. Gen. 3, 8):

    qui suae imbecillitati sanitatis appellationem, quae est maxime contraria, obtendunt,

    Quint. 12, 10, 15; cf. Tac. Or. 23:

    eloquentiae,

    id. ib. 25.—
    C.
    Rarely of other abstract things:

    victoriae,

    solidity, permanence, Tac. H. 2, 28 fin.:

    metri,

    regularity, correctness, Macr. S. 5, 17 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > sanitas

  • 96 sano

    sāno, āvi, ātum, 1, v. a. [sanus], to make sound, to heal, cure, restore to health (freq. and class.; syn.: curo, medeor, medico).
    I.
    Lit.:

    quam (vomicam) sanare medici non potuerant,

    Cic. N. D. 3, 28, 70:

    Ptolemaeum,

    id. Div. 2, 66, 135; so,

    aliquem,

    id. Phil. 2, 39, 101 Orell. N. cr.:

    oculorum tumor sanatur,

    id. Tusc. 4, 37, 81:

    tumores,

    Plin. 20, 6, 23, § 55:

    volnera,

    Cic. Rep. 1, 3, 5; id. Verr. 2, 5, 46, § 121; id. Fin. 4, 24, 66; id. Att. 5, 17, 6; Ov. M. 14, 23 (with mederi); Quint. 5, 13, 3:

    Philoctetae crura Machaon, Phoenicis lumina Chiron,

    Prop. 2, 1, 59:

    dolorem,

    Cic. Fam. 5, 16, 1:

    dolores sanat medicina,

    Prop. 2, 1, 57:

    nidorem,

    to correct, remove, Plin. 12, 17, 40, § 81:

    quod ad sanandum me pertineret,

    Nep. Att. 21, 5:

    homo sanatus,

    Ov. R. Am. 113:

    corpora vix ferro sanantur,

    id. ib. 527.—
    II.
    Trop., to heal, correct, restore, repair, allay, quiet, etc. (cf.:

    redintegro, restauro, confirmo): omnes rei publicae partes aegras et labantes sanare et confirmare,

    Cic. Mil. 25, 68:

    quae sanari poterunt, quācumque ratione sanabo,

    id. Cat. 2, 5, 11:

    consolatio, quae levare dolorem tuum posset, si minus sanare potuisset,

    id. Fam. 5, 16, 1:

    voluntates consceleratas,

    id. Sull. 9, 28; cf.

    aliquos (opp. ulcisci),

    id. Cat. 2, 8, 17:

    valde me momorderunt epistulae tuae de Atticā nostrā, eaedem tamen sanaverunt,

    id. Att. 13, 12, 1:

    mentes,

    Caes. B. C. 1, 35; 2, 30 fin.; cf.

    mentem,

    Lucr. 3, 510:

    cujus causa sanari non potest,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 6:

    id (incommodum) se celeriter majoribus commodis sanaturum,

    Caes. B. G. 7, 29:

    domestica mala,

    Liv. 6, 18:

    discordiam,

    id. 2, 34; Vell. 2, 3, 3:

    curas salutaribus herbis,

    Tib. 2, 3, 13; Prop. 1, 10, 17:

    amara vitae,

    id. 4 (5), 7, 69:

    scelus,

    Sen. Herc. Fur. 1261:

    unius orationis saluberrimā medicinā sanatus,

    Val. Max. 6, 9, ext. 1:

    adversarios sanatos cupiunt,

    Gell. 2, 12, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > sano

  • 97 siccitas

    siccĭtas, ātis ( gen. plur. siccitatium, Plin. 17, 24, 37, § 222), f. [siccus], dryness, siccity (freq. and class.; used alike in sing. and plur.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.: ab lippitudine usque siccitas ut sit tibi, * Plaut. Rud. 3, 2, 18:

    uvae,

    Plin. 18, 31, 74, § 315:

    palmarum,

    id. 13, 4, 9, § 47.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of places, dryness:

    in Sipontinā siccitate,

    Cic. Agr. 2, 27, 71:

    siccitates paludum,

    Caes. B. G. 4, 38.—
    2.
    Of the weather, dryness, drought:

    siccitate et inopiā frugum insignis annus fuit: sex menses numquam pluisse, memoriae proditum est,

    Liv. 40, 29; cf. id. 4, 30; Cic. Q. Fr. 3, 1, 1, § 1; Plin. 31, 4, 28, § 51.— Plur.:

    frumentum in Galliā propter siccitates angustius provenerat,

    Caes. B. G. 5, 24; Varr. R. R. 1, 31 fin.:

    in siccitatibus acutae febres oriuntur,

    Cels. 2, 1 med.; Quint. 11, 3, 27; Col. 12, 44, 8; Plin. 10, 65, 85, § 186; 31, 4, 28, § 50. —
    3.
    Of the human body, dryness, siccity, as a state of health; freedom from gross humors (opp. rheum, catarrh, tumefaction, etc.), firmness, solidity: Persae eam sunt consecuti corporis siccitatem, ut neque spuerent neque emungerentur suffiatoque corpore essent, Varr. ap. Non. 395, 7: adde siccitatem, quae consequitur hanc continentiam in victu;

    adde integritatem valetudinis,

    Cic. Tusc. 5, 34, 99:

    corporis,

    id. Sen. 10, 34.—
    II.
    Trop., dryness, jejuneness, want of ornament (very rare):

    isti (magistri) cum non modo dominos se fontium, sed se ipsos fontes esse dicant, et omnium rigare debeant ingenia, non putant fore ridiculum, si, cum id polliceantur aliis, arescant ipsi siccitate,

    Auct. Her. 4, 6, 9:

    orationis siccitas,

    Cic. N. D. 2, 1, 1; cf.:

    jejunitatem et siccitatem et inopiam,

    id. Brut. 82, 285.

    Lewis & Short latin dictionary > siccitas

  • 98 sidus

    sīdus, ĕris, n. [cf. Sanscr. svid, to sweat, melt; Gr. sidêros (molten) iron; Lat. sudo].
    I.
    Stars united in a figure, a group of stars, a constellation (and hence mostly plur.;

    only so ap. Cic., Cæs., and Quint.): sunt stellae quidem singulares, ut erraticae quinque et ceterae, quae non admixtae aliis solae feruntur: sidera vero, quae in aliquod signum stellarum plurium compositione formantur, ut Aries, Taurus, Andromeda, Perseus, vel Corona et quaecumque variarum genera formarum in caelum recepta creduntur. Sic et apud Graecos aster et astron diversa significant et aster stella una est, astron signum stellis coactum, quod nos sidus vocamus,

    Macr. Somn. Scip. 1, 14 med.
    (α).
    Plur.:

    illi sempiterni ignes, quae sidera et stellas vocatis,

    Cic. Rep. 6, 15, 15:

    signis sideribusque caelestibus,

    id. N. D. 1, 13, 35:

    circuitus solis et lunae reliquorumque siderum,

    id. ib. 2, 62, 155; cf.:

    solem lunamque praecipua siderum,

    Quint. 2, 16, 6; and:

    in sole sidera ipsa desinunt cerni,

    id. 8, 5, 29:

    siderum regina bicornis Luna,

    Hor. C. S. 35:

    Arcturi sidera,

    Verg. G. 1, 204:

    solis, i. e. sol,

    Ov. M. 14, 172:

    sidera, quae vocantur errantia,

    Cic. Div. 2, 42, 89; so,

    errantia,

    Plin. 2, 8, 6, § 32:

    siderum motus,

    Cic. Rep. 3, 2, 3; id. Lael. 23, 88:

    sidera viderit innumerabilia,

    id. Tusc. 5, 24, 69; id. Fin. 2, 31, 102; id. N. D. 2, 15, 39 et saep.; * Caes. B. G. 6, 14 fin.; Quint. 1, 4, 4; 2, 17, 38; 12, 11, 10 al.; Lucr. 1, 231; 1, 788; 1, 1065:

    candida,

    id. 5, 1210:

    alta,

    Verg. A. 3, 619:

    surgentia,

    id. ib. 6, 850:

    radiantia,

    Ov. M. 7, 325:

    turbata,

    Stat. Th. 12, 406 al.:

    lucida,

    Hor. C. 1, 3, 2; 3, 1, 32; id. Epod. 3, 15; 5, 45; 17, 5.—
    (β).
    Sing., a heavenly body, a star; and collect., a group of stars, a constellation:

    clarum Tyndaridae sidus,

    Hor. C. 4, 8, 31:

    fervidum,

    Sirius, id. Epod. 1, 27;

    nivosum sidus Pleiadum,

    Stat. S. 1, 1, 95:

    insana Caprae sidera,

    Hor. C. 3, 7, 6:

    Baccho placuisse coronam, Ex Ariadnaeo sidere nosse potes,

    Ov. F. 5, 346;

    so of the constellation Arcturus,

    Plin. 18, 31, 74, § 311 (for which, in the plur.:

    Arcturi sidera,

    Verg. G. 1, 204); of Capella, Ov. M. 3, 594; of the Vergiliae, Liv. 21, 35, 6; Curt. 5, 6, 12; of Saturn, Plin. 2, 8, 6, § 32 sq.; Juv. 6, 569; of Venus, Plin. 2, 8, 6, § 36; Luc. 1, 661; of the Moon:

    sidus lunae,

    Plin. 2, 9, 6, § 41; of the Sun:

    calidi sideris aestu,

    Tib. 2, 1, 47:

    aetherium,

    Ov. M. 1, 424; Plin. 7, 60, 60, § 212:

    solstitiale,

    Just. 13, 7 fin.; cf.: sidus utrumque, for the rising and setting sun, Petr. poët. 119, 2; and also for the sun and moon, Plin. 2, 13, 10, §§ 56 and 57.— Poet., collect.:

    nec sidus fefellit,

    i. e. through ignorance, Verg. A. 7, 215.—
    II.
    Transf. (mostly poet. and in post-Aug. prose).
    A.
    The sky, the heavens, = caelum. (Juppiter) terram, mare, sidera movit, Ov. M. 1, 180: (Hercules) flammis ad sidera missus, Juv.11,63; cf.:

    abrupto sidere nimbus It,

    Verg. A. 12, 451:

    sidera observare,

    Curt. 7, 4, 28.—
    2.
    Like caelum, to denote a very great height:

    Pyramidum sumptus ad sidera ducti,

    Prop. 3, 2 (4, 1), 17:

    evertunt actas ad sidera pinus,

    Verg. A. 11, 136; cf. Juv. 11, 63:

    ad sidera Erigitur,

    Verg. A. 9, 239:

    aves, quas naturalis levitas ageret ad sidera,

    Curt. 4, 5, 3:

    domus quae vertice sidera pulsat,

    Mart. 8, 36, 11; 9, 62, 10; Verg. G. 2, 427; id. A. 3, 243; id. E. 5, 62 al.—
    b.
    Trop. (also like caelum), as the summit or height of fame, fortune, success, etc.:

    quodsi me lyricis vatibus inseris, Sublimi feriam sidera vertice,

    Hor. C. 1, 1, 36:

    vertice sidera tangere,

    Ov. M. 7, 61; cf.:

    tuum nomen... Cantantes sublime ferent ad sidera cygni,

    Verg. E. 9, 29:

    usque ad sidera notus,

    id. ib. 5, 43: contingere sidera plantis, to walk upon the stars (like the gods) (of one exceedingly fortunate), Prop. 1, 8, 43 (1, 8 b, 17); cf.:

    celerique fugā sub sidera lapsae,

    Verg. A. 3, 243.—
    B.
    For night:

    exactis sideribus,

    Prop. 1, 3, 38:

    sidera producere ludo,

    Stat. Th. 8, 219; cf.:

    sideribus dubiis,

    at dawn, Juv. 5, 22.—
    C.
    A star, as a comparison for any thing bright, brilliant, shining, beautiful, etc. (syn.:

    stella, astrum): oculi, geminae, sidera nostra, faces,

    Prop. 2, 3, 14;

    so of the eyes,

    Ov. Am. 2, 16, 44; 3, 3, 9; id. M. 1, 499:

    sidere pulchrior Ille,

    Hor. C. 3, 9, 21; cf. id. ib. 1, 12, 47;

    of form, beauty,

    Stat. S. 3, 4, 26; Val. Fl. 5, 468.—
    2.
    Concr., ornament, pride, glory:

    o sidus Fabiae, Maxime, gentis ades,

    Ov. P. 3, 3, 2; cf. id. ib. 4, 6, 9;

    Col. poët, 10, 96: puerum egregiae praeclarum sidere formae,

    Stat. S. 3, 4, 26:

    Macedoniae columen ac sidus,

    Curt. 9, 6, 8.—As a term of endearment, my star, Suet. Calig. 13 fin.; Hor. Epod. 17, 41.—
    D.
    Season of the year:

    quo sidere terram Vertere Conveniat,

    Verg. G. 1, 1; cf.:

    hiberno moliris sidere classem?

    id. A. 4, 309:

    sidere aequinoctii quo maxime tumescit Oceanus,

    Tac. A. 1, 70; cf.:

    brumale sidus,

    Ov. P. 2, 4, 25:

    sidere flagrante brumali,

    Amm. 27, 12, 12.—
    2.
    Climate, weather, etc.:

    ut patrios fontes patriumque sidus ferre consuevisti,

    Plin. Pan. 15, 3; so,

    sub nostro sidere,

    Juv. 12, 103:

    tot inhospita saxa Sideraque emensae,

    i.e. regions, Verg. A. 5, 628:

    grave sidus et imbrem vitare,

    tempest, storm, Ov. M. 5, 281:

    triste Minervae (raised by Minerva),

    Verg. A. 11, 260.—Colloquially, with confectus: intellegitur sidus confectum, i. e. that the weather ( occasioned by a constellation) is ended, Plin. 16, 23, 36, § 87; 18, 25, 57, § 207:

    fertur in abruptum casu, non sidere, puppis,

    Claud. in Eutr. 2, 424.—
    E.
    With allusion to the influence which the ancients believed the constellations to have upon the health or the destiny of men, star, destiny, etc.:

    pestifero sidere icti,

    Liv. 8, 9, 12: sidere afflari, to be blasted or palsied by a constellation, to be planet-struck or sunstruck, astroboleisthai, Plin. 2, 41, 41, § 108; Petr. 2, 7; cf.:

    sidere percussa lingua,

    Mart. 11, 85, 1:

    subito fias ut sidere mutus,

    id. 7, 92, 9;

    v. sideror and sideratio: sidera natalicia,

    Cic. Div. 2, 43, 91; cf.:

    o sidere dextro Edite,

    Stat. S. 3, 4, 63:

    adveniet fausto cum sidere conjux,

    Cat. 64, 330:

    vivere duro sidere,

    Prop. 1, 6, 36:

    grave sidus,

    Ov. Tr. 5, 10, 45 Jahn:

    per alias civitates ut sidus salutare susciperetur,

    as arbiter of their destiny, Amm. 21, 10, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > sidus

  • 99 sospitalis

    sospĭtālis, e, adj. [sospes], giving health or safety, salutary (ante- and postclass.):

    qui tibi sospitalis fuit,

    Plaut. Ps. 1, 3, 18:

    sol,

    Macr. S. 1, 17:

    deus,

    id. ib. 1, 17.

    Lewis & Short latin dictionary > sospitalis

  • 100 sospitas

    sospĭtas, ātis, f. [id.], safety, health, welfare (late Lat.;

    opp. pestis),

    Macr. S. 1, 17 med.:

    sospitatem significantia cognomina,

    id. ib. 1, 17 med.:

    indicium sospitatis meae,

    Symm. Ep. 3, 71; 4, 8; Vulg. Job, 5, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > sospitas

См. также в других словарях:

  • Health 2.0 — (as well as the closely related concept of Medicine 2.0[1]) are terms representing the possibilities between health care, eHealth and Web 2.0, and has come into use after a recent spate of articles in newspapers, and by Physicians and Medical… …   Wikipedia

  • health — W1S1 [helθ] n [U] [: Old English; Origin: hAlth, from hal; WHOLE1] 1.) the general condition of your body and how healthy you are ▪ I m worried about my husband s health. ▪ Smoking can seriously damage your health . ▪ things that can be done to… …   Dictionary of contemporary English

  • Health 21 — is the name given to the contents of the 1999 WHO European Region document Health 21 Health for all in the 21st Century . This document was so called because it dealt not only with health in the 21st century, but also laid out 21 principles and… …   Wikipedia

  • health — [helθ] noun [uncountable] 1. the business of providing medical services to keep people healthy; = HEALTHCARE: • Increased resources had been made available for health, housing, and education. • Rentokil specialises in industrial products in the… …   Financial and business terms

  • health — [ helθ ] noun uncount *** 1. ) the condition of your body, especially whether or not you are sick: His health improved once he stopped working. Smoking can seriously damage your health. in good health: She is 85 and still in very good health. in… …   Usage of the words and phrases in modern English

  • health — I noun condition, fitness, freedom from ailment, freedom from disease, haleness, hardiness, heartiness, physical condition, robustness, ruggedness, salubriousness, salubrity, salus, sanitas, soundness, soundness of body, stamina, state of health …   Law dictionary

  • health´i|ly — health|y «HEHL thee», adjective, health|i|er, health|i|est. 1. having good health; sound; well: »a healthy baby …   Useful english dictionary

  • health|y — «HEHL thee», adjective, health|i|er, health|i|est. 1. having good health; sound; well: »a healthy baby …   Useful english dictionary

  • Health — (h[e^]lth), n. [OE. helthe, AS. h[=ae]l[thorn], fr. h[=a]l hale, sound, whole. See {Whole}.] 1. The state of being hale, sound, or whole, in body, mind, or soul; especially, the state of being free from physical disease or pain. [1913 Webster]… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • health — health; health·ful; health·ful·ly; health·ful·ness; health·i·ly; health·i·ness; health·less; health·some; sub·health; un·health; …   English syllables

  • Health — es una banda de rock enmarcada en la corriente noise rock formada en el año 2006 en Los Ángeles. Contenido 1 Miembros actuales 2 Discografía 2.1 Álbumes 2.2 …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»