-
1 salūbris
salūbris (m salūber, O.), is, e, adj. with comp. and sup. [salus], health-giving, healthful, wholesome, salubrious, salutary: locus: saluberrimae regiones, Cs.: silvae, H.: fluvius, V.: aura, O.: si Baiae salubres repente factae sunt: aestates, H.: cultus atque victus: Ambrosiae suci, V.: Phoebe saluber, ades, O.— Healthy, sound, well, vigorous: genus hominum salubri corpore, S.: salubriora etiam credente corpora esse, L.: (exercitum) mutatione locorum salubriorem esse, L.: saluberrimis corporibus uti, Ta.—Fig., healthful, sound, serviceable, beneficial, salutary: quicquid est salubre in oratione, sound: consilia salubriora: hiems saluberrimis consiliis absumpta, Ta.: verba, O.: (sententiam) dixi rei p. saluberrimam: leges rem salubriorem inopi quam potenti (esse), L. -
2 salūtāris
salūtāris e, adj. with comp. [salus], of wellbeing, healthful, health-giving, wholesome, salutary: pro salutaribus mortifera conscribere: res (opp. pestiferae): calor: ars, of healing, H.: herbae, O.: hominum generi cultura agrorum est salutaris.— Fig., serviceable, beneficial, salutary, advantageous, useful: litterae: orationem salutarem habere, L.: civis: nihil est eo melius, nihil salutarius nobis: ad ortūs puerorum.—Esp., in the phrase, salutaris littera, i. e. the letter A (for absolvo, on the ballots of judges; opp. littera tristis, i. e. C, for condemno).—As a surname of Jupiter.* * *Isalutare, salutarior -or -us, salutarissimus -a -um ADJhealthful, health-giving, wholesome, beneficial; saving; of salvationIIsalutaris, salutare ADJhealthful; useful; helpful; advantageous -
3 salūtifer
salūtifer fera, ferum, adj. [salus+1 FER-], health-bringing, healing, salubrious: puer, O.: anguis Urbi, O.* * *salutifera, salutiferum ADJhealing, salubrious; saving; salutary -
4 saluber
salubris -e, salubrior -or -us, saluberrimus -a -um ADJhealthy, salubrious; salutary, beneficial; in good conditin (body); wholesome -
5 salubris
sălūbris, e ( masc. collat. form sălū-ber, Varr. R. R. 1, 2, 8; Ov. R. Am. 704; but salubris, m., Cic. Div. 1, 57, 130; Cels. 1, 3; 2, 1; 3, 6; abl. salubri, v. Neue, Formenl. 2, p. 30), adj. [salus], health-giving, promoting health, healthful, wholesome, salubrious; salutary, serviceable, advantageous, beneficial (v. salutaris init.).I.Lit. (freq. and class.)(α).Absol.:(β).saluber locus,
Varr. R. R. 1, 2, 8; so Cic. Fat. 4, 7 (opp. pestilens); id. Rep. 2, 6, 11 (opp. pestilens regio); 1, 1, 1; id. de Or. 2, 71, 290; Cels. 1, 3 (opp. gravis); cf.:sunt partes agrorum aliae pestilentes, aliae salubres,
Cic. Div. 1, 36, 79.— Comp.:salubrior ager,
Varr. R. R. 1, 4, 3.— Sup.: saluberrimae regiones, * Caes. B. C. 3, 2 fin.:Apennino saluberrimo montium,
Plin. Ep. 1, 6, 2:Esquiliae,
Hor. S. 1, 8, 14:silvae,
id. Ep. 1, 4, 4:aquae,
id. C. S. 31:irriguis ora salubris aquis,
Ov. Am. 2, 16, 2:fluvius,
Verg. G. 1, 272:aura,
Ov. A. A. 3, 693:caelum,
Col. 1, 2:si Baiae salubres repente factae sunt,
Cic. Fam. 9, 12, 1:salubrisne an pestilens annus futurus sit,
id. Div. 1, 57, 130; cf.:saluberrimum (tempus) ver est... saluberrimi sunt sereni dies... salubriores septentrionales quam subsolani, etc.... nam fere ventus ubique a mediterraneis regionibus veniens salubris, a mari gravis est,
Cels. 2, 1:aestates,
Hor. S. 2, 4, 21:stellae,
id. ib. 1, 7, 24:sidus,
Luc. 1, 661:afflatus ex Apenninis,
Plin. Ep. 5, 6, 29:cultus atque victus,
strengthening, nourishing, Cic. Div. 1, 29, 61; id. Or. 26, 90 infra; cf.:suci Ambrosiae,
Verg. A. 12, 418:saluberrimum acetum,
Plin. 21, 14, 48, § 82:saluberrimi potus,
id. 31, 2, 19, § 28:somnus,
Verg. G. 3, 530:in medicinā alia salubria alia insalubria,
Quint. 3, 2, 3:princeps,
i. e. mindful of the good of others, Suet. Aug. 42:Phoebe saluber, ades,
Ov. R. Am. 704:o salute meā salus salubrior!
Plaut. Cist. 3, 13:quicquid est salsum aut salubre in oratione,
sound, solid, Cic. Or. 26, 90:sententiae exemplo haud salubres,
Liv. 2, 30; cf.:(factum) severitate exempli salubre,
Plin. Ep. 2, 11, 1:consilia,
Cic. Att. 8, 12, 5; cf.:hiems saluberrimis consiliis absumpta,
Tac. Agr. 21:mendacium,
Liv. 2, 64:justitia legesque,
Hor. A. P. 198:verba,
Ov. F. 6, 753:factum,
Ov. R. Am. 316:pretium,
advantageous, profitable, Col. 7, 3, 22; Mart. 10, 104, 14:exempla,
Gell. 6, 10, 1; cf. infra, adv.—With dat., ad aliquid, contra (cf. salutaris):II.(sententiam) dixi rei publicae saluberrimam,
Cic. Dom. 7, 16:vinum firmum, corpori salubre,
Col. 12, 27; so,et gravi Malvae salubres corpori,
Hor. Epod. 2, 58; Cato, R. R. 157, 12; cf.:salubris parum urbs valetudini suae,
Suet. Aug. 72:liber salubrior studiis quam dulcior,
Quint. 3, 1, 5:leges rem salubriorem inopi quam potenti (esse),
Liv. 2, 3, 4:saluberrima Romano imperio juga Alpium,
Plin. 3, 4, 5, § 31:ad omnes res salubre est,
Cato, R. R. 156, 1:icterias existimatur salubris contra regios morbos,
Plin. 37, 10, 61, § 470.—Transf., in a neutr. sense, of the human body, healthy, sound, well, vigorous (very rare, and for the most part not till after the Aug. per.;not in Cic.): genus hominum salubri corpore,
Sall. J. 17, 6:salubriora etiam credente corpora esse,
Liv. 1, 31; 3, 8:(exercitum) mutatione locorum salubriorem esse,
id. 10, 28; Tac. H. 5, 6:ut salubri sint corpore pecora,
Col. 6, 4, 1; Mart. 10, 47, 6; cf. Liv. 10, 25.— Sup.:gentes quae saluberrimis corporibus utuntur,
Tac. Or. 41.—Hence, adv.: sălūbrĭ-ter, healthfully, wholesomely, salubriously; profitably, advantageously:ubi potest illa aetas aut calescere... aut vicissim umbris aquisve refrigerari salubrius?
Cic. Sen. 16, 57; Col. 1, 8, 12; 2, 9, 14:ut salubrius litigantes consisterent,
Plin. 19, 1, 6, § 24:nasci,
Gell. 3, 10, 8.— Sup.:saluberrime,
Plin. 22, 12, 14, § 29:bellum trahi salubriter,
beneficially, advantageously, Liv. 3, 62: leges emendatae utiliter, latae salubriter, Vell. 2, 89, 4; Gell. 2, 29, 1 al.; cf.emere,
i. e. at a cheap rate, Plin. Ep. 1, 24, 4:ut (laesa) quam saluberrime reficiantur,
id. ib. 6, 30, 3. -
6 salutare
sălūtāris, e, adj. [salus], of or belonging to well-being, healthful, wholesome, salutary, serviceable, beneficial, advantageous (in the most general sense, while the predominant meaning of salubris, in class. lang., is healthy in a medical sense; very freq. and class.).I.In gen.(α).Absol.:(β).ut quae mala perniciosaque sunt, habeantur pro bonis ac salutaribus,
Cic. Leg. 1, 16, 44:pro salutaribus mortifera conscribere,
id. ib. 2, 5, 13:res salutares (opp. pestiferae),
id. N. D. 2, 12, 34:res utiles et salutares,
id. ib. 1, 15, 38:salutaris et vitalis calor,
id. ib. 2, 10, 27:sine quo nihil nec laudabile nec salutare est,
Quint. 12, 10, 79:tuta et salutaria capessere (opp. praecipitia),
Tac. A. 15, 29:salutares litterae,
Cic. Att. 9, 7, 2; cf.:Apollonides orationem salutarem habuit,
Liv. 24, 28:portus eloquentiae,
Quint. 12, 7, 4; cf. Plin. Ep. 6, 31, 17:salutaris ars,
of healing, Hor. C. S. 63:herbae,
Ov. R. Am. 45:amurca,
Col. 6, 4, 4.—Rarely of persons: civis,
Cic. Mil. 8, 20: bonus et salutaris Princeps, Tiber. ap. Suet. Tib. 29.—With dat., ad, contra aliquid, etc. (the first very freq. in Cic.):(γ).ratio quoniam pestifera sit multis, admodum paucis salutaris,
Cic. N. D. 3, 27, 69; Plaut. Aul. 2, 1, 26:hominum generi universo cultura agrorum est salutaris,
Cic. Sen. 16, 56; id. Fam. 6, 6, 4; id. Brut. 4, 15:corporibus tot res, animis nulla,
id. Tusc. 4, 27, 58:vox petentibus,
Quint. 10, 7, 2; cf.:radicem decoctam bibere, spasticis, etc.... salutare ost,
Plin. 21, 19, 77, § 132.—Once also in the comp.:nihil est nobis salutarius,
Cic. N. D. 3, 9, 23:stella Jovis aut Veneris conjuncta cum Lunā ad ortus puerorum salutaris sit,
id. Div. 1, 39, 85:decoctum ad dentium dolorem,
Plin. 24, 9, 42, § 71:herba Britannica non nervis modo salutaris sed contra anginas quoque et contra serpentes,
id. 25, 3, 6, § 20:dicunt radicem et in pestilentiā salutarem esse in cibis,
id. 24, 16, 92, § 148. —As subst.: sălūtāre, is, n., salvation, deliverance, health (late Lat.), Vulg. Gen. 49, 18; id. Psa. 41, 5 et saep.— Plur.: bibere salutaria alicui, to drink one ' s health, App. M. 2, p. 128, 25.—II.In partic.A.As an appellative: salutaris littera, i. e. the letter A, written on the voting tablets as an abbreviation for absolvo, Cic. Mil. 6, 15 (opp. littera tristis, i. e. C, for condemno): digitus, i. e. the index-finger (perh. as used in greeting), Suet. Aug. 80; Mart. Cap. 1, § 90.—2.Subst.: sălūtāre, is, n., i. q. salus, welfare, prosperity, Vulg. Psa. 115, 13 (4) (for the Heb.).— Adj. prop.: Collis Salutaris, one of the four summits of the Quirinal (so called from the temple of Salus, which stood on it), Varr. L. L. 5, § 52 Müll.; cf. Salus, II.;and v. Becker, Antiq. 1, pp. 568 and 578 sq.: Salutaris porta appellata est ab aede Salutis, quae ei proxima fuit,
Fest. p. 326 Müll.: Jovem cum Optimum et Maximum dicimus, cumque eundem Salutarem Hospitalem. Statorem: hoc intellegi volumus, salutem hominum in ejus esse tutelā (corresp. to the Gr. Zeus Sôtêr), Cic. Fin. 3, 20, 66:qui (Jesus) Latine dicitur salutaris sive salvator,
Lact. 4, 12, 6.—Hence, adv.: sălūtārĭter, profitably, beneficially, salutarily:uti armis,
Cic. Brut. 2, 8: se recipere, Plancus ap. Cic. Fam. 10, 23, 2:cogitare aliquid,
id. ib. 10, 24, 2:quinque consulatus salutariter rei publicae administrati,
Val. Max. 5, 2, 3:haec salutariter scripsi,
Amm. 20, 8, 17.— Comp. and sup. of the adv., and sup. of the adj. do not occur. -
7 salutaris
sălūtāris, e, adj. [salus], of or belonging to well-being, healthful, wholesome, salutary, serviceable, beneficial, advantageous (in the most general sense, while the predominant meaning of salubris, in class. lang., is healthy in a medical sense; very freq. and class.).I.In gen.(α).Absol.:(β).ut quae mala perniciosaque sunt, habeantur pro bonis ac salutaribus,
Cic. Leg. 1, 16, 44:pro salutaribus mortifera conscribere,
id. ib. 2, 5, 13:res salutares (opp. pestiferae),
id. N. D. 2, 12, 34:res utiles et salutares,
id. ib. 1, 15, 38:salutaris et vitalis calor,
id. ib. 2, 10, 27:sine quo nihil nec laudabile nec salutare est,
Quint. 12, 10, 79:tuta et salutaria capessere (opp. praecipitia),
Tac. A. 15, 29:salutares litterae,
Cic. Att. 9, 7, 2; cf.:Apollonides orationem salutarem habuit,
Liv. 24, 28:portus eloquentiae,
Quint. 12, 7, 4; cf. Plin. Ep. 6, 31, 17:salutaris ars,
of healing, Hor. C. S. 63:herbae,
Ov. R. Am. 45:amurca,
Col. 6, 4, 4.—Rarely of persons: civis,
Cic. Mil. 8, 20: bonus et salutaris Princeps, Tiber. ap. Suet. Tib. 29.—With dat., ad, contra aliquid, etc. (the first very freq. in Cic.):(γ).ratio quoniam pestifera sit multis, admodum paucis salutaris,
Cic. N. D. 3, 27, 69; Plaut. Aul. 2, 1, 26:hominum generi universo cultura agrorum est salutaris,
Cic. Sen. 16, 56; id. Fam. 6, 6, 4; id. Brut. 4, 15:corporibus tot res, animis nulla,
id. Tusc. 4, 27, 58:vox petentibus,
Quint. 10, 7, 2; cf.:radicem decoctam bibere, spasticis, etc.... salutare ost,
Plin. 21, 19, 77, § 132.—Once also in the comp.:nihil est nobis salutarius,
Cic. N. D. 3, 9, 23:stella Jovis aut Veneris conjuncta cum Lunā ad ortus puerorum salutaris sit,
id. Div. 1, 39, 85:decoctum ad dentium dolorem,
Plin. 24, 9, 42, § 71:herba Britannica non nervis modo salutaris sed contra anginas quoque et contra serpentes,
id. 25, 3, 6, § 20:dicunt radicem et in pestilentiā salutarem esse in cibis,
id. 24, 16, 92, § 148. —As subst.: sălūtāre, is, n., salvation, deliverance, health (late Lat.), Vulg. Gen. 49, 18; id. Psa. 41, 5 et saep.— Plur.: bibere salutaria alicui, to drink one ' s health, App. M. 2, p. 128, 25.—II.In partic.A.As an appellative: salutaris littera, i. e. the letter A, written on the voting tablets as an abbreviation for absolvo, Cic. Mil. 6, 15 (opp. littera tristis, i. e. C, for condemno): digitus, i. e. the index-finger (perh. as used in greeting), Suet. Aug. 80; Mart. Cap. 1, § 90.—2.Subst.: sălūtāre, is, n., i. q. salus, welfare, prosperity, Vulg. Psa. 115, 13 (4) (for the Heb.).— Adj. prop.: Collis Salutaris, one of the four summits of the Quirinal (so called from the temple of Salus, which stood on it), Varr. L. L. 5, § 52 Müll.; cf. Salus, II.;and v. Becker, Antiq. 1, pp. 568 and 578 sq.: Salutaris porta appellata est ab aede Salutis, quae ei proxima fuit,
Fest. p. 326 Müll.: Jovem cum Optimum et Maximum dicimus, cumque eundem Salutarem Hospitalem. Statorem: hoc intellegi volumus, salutem hominum in ejus esse tutelā (corresp. to the Gr. Zeus Sôtêr), Cic. Fin. 3, 20, 66:qui (Jesus) Latine dicitur salutaris sive salvator,
Lact. 4, 12, 6.—Hence, adv.: sălūtārĭter, profitably, beneficially, salutarily:uti armis,
Cic. Brut. 2, 8: se recipere, Plancus ap. Cic. Fam. 10, 23, 2:cogitare aliquid,
id. ib. 10, 24, 2:quinque consulatus salutariter rei publicae administrati,
Val. Max. 5, 2, 3:haec salutariter scripsi,
Amm. 20, 8, 17.— Comp. and sup. of the adv., and sup. of the adj. do not occur. -
8 salutariter
sălūtāris, e, adj. [salus], of or belonging to well-being, healthful, wholesome, salutary, serviceable, beneficial, advantageous (in the most general sense, while the predominant meaning of salubris, in class. lang., is healthy in a medical sense; very freq. and class.).I.In gen.(α).Absol.:(β).ut quae mala perniciosaque sunt, habeantur pro bonis ac salutaribus,
Cic. Leg. 1, 16, 44:pro salutaribus mortifera conscribere,
id. ib. 2, 5, 13:res salutares (opp. pestiferae),
id. N. D. 2, 12, 34:res utiles et salutares,
id. ib. 1, 15, 38:salutaris et vitalis calor,
id. ib. 2, 10, 27:sine quo nihil nec laudabile nec salutare est,
Quint. 12, 10, 79:tuta et salutaria capessere (opp. praecipitia),
Tac. A. 15, 29:salutares litterae,
Cic. Att. 9, 7, 2; cf.:Apollonides orationem salutarem habuit,
Liv. 24, 28:portus eloquentiae,
Quint. 12, 7, 4; cf. Plin. Ep. 6, 31, 17:salutaris ars,
of healing, Hor. C. S. 63:herbae,
Ov. R. Am. 45:amurca,
Col. 6, 4, 4.—Rarely of persons: civis,
Cic. Mil. 8, 20: bonus et salutaris Princeps, Tiber. ap. Suet. Tib. 29.—With dat., ad, contra aliquid, etc. (the first very freq. in Cic.):(γ).ratio quoniam pestifera sit multis, admodum paucis salutaris,
Cic. N. D. 3, 27, 69; Plaut. Aul. 2, 1, 26:hominum generi universo cultura agrorum est salutaris,
Cic. Sen. 16, 56; id. Fam. 6, 6, 4; id. Brut. 4, 15:corporibus tot res, animis nulla,
id. Tusc. 4, 27, 58:vox petentibus,
Quint. 10, 7, 2; cf.:radicem decoctam bibere, spasticis, etc.... salutare ost,
Plin. 21, 19, 77, § 132.—Once also in the comp.:nihil est nobis salutarius,
Cic. N. D. 3, 9, 23:stella Jovis aut Veneris conjuncta cum Lunā ad ortus puerorum salutaris sit,
id. Div. 1, 39, 85:decoctum ad dentium dolorem,
Plin. 24, 9, 42, § 71:herba Britannica non nervis modo salutaris sed contra anginas quoque et contra serpentes,
id. 25, 3, 6, § 20:dicunt radicem et in pestilentiā salutarem esse in cibis,
id. 24, 16, 92, § 148. —As subst.: sălūtāre, is, n., salvation, deliverance, health (late Lat.), Vulg. Gen. 49, 18; id. Psa. 41, 5 et saep.— Plur.: bibere salutaria alicui, to drink one ' s health, App. M. 2, p. 128, 25.—II.In partic.A.As an appellative: salutaris littera, i. e. the letter A, written on the voting tablets as an abbreviation for absolvo, Cic. Mil. 6, 15 (opp. littera tristis, i. e. C, for condemno): digitus, i. e. the index-finger (perh. as used in greeting), Suet. Aug. 80; Mart. Cap. 1, § 90.—2.Subst.: sălūtāre, is, n., i. q. salus, welfare, prosperity, Vulg. Psa. 115, 13 (4) (for the Heb.).— Adj. prop.: Collis Salutaris, one of the four summits of the Quirinal (so called from the temple of Salus, which stood on it), Varr. L. L. 5, § 52 Müll.; cf. Salus, II.;and v. Becker, Antiq. 1, pp. 568 and 578 sq.: Salutaris porta appellata est ab aede Salutis, quae ei proxima fuit,
Fest. p. 326 Müll.: Jovem cum Optimum et Maximum dicimus, cumque eundem Salutarem Hospitalem. Statorem: hoc intellegi volumus, salutem hominum in ejus esse tutelā (corresp. to the Gr. Zeus Sôtêr), Cic. Fin. 3, 20, 66:qui (Jesus) Latine dicitur salutaris sive salvator,
Lact. 4, 12, 6.—Hence, adv.: sălūtārĭter, profitably, beneficially, salutarily:uti armis,
Cic. Brut. 2, 8: se recipere, Plancus ap. Cic. Fam. 10, 23, 2:cogitare aliquid,
id. ib. 10, 24, 2:quinque consulatus salutariter rei publicae administrati,
Val. Max. 5, 2, 3:haec salutariter scripsi,
Amm. 20, 8, 17.— Comp. and sup. of the adv., and sup. of the adj. do not occur. -
9 sospitalis
sospĭtālis, e, adj. [sospes], giving health or safety, salutary (ante- and postclass.):qui tibi sospitalis fuit,
Plaut. Ps. 1, 3, 18:sol,
Macr. S. 1, 17:deus,
id. ib. 1, 17.
См. также в других словарях:
Salutary — Sal u*ta*ry, a. [L. salutaris, from salus, utis, health, safety: cf. F. salutaire. See {Salubrious}.] 1. Wholesome; healthful; promoting health; as, salutary exercise. [1913 Webster] 2. Promotive of, or contributing to, some beneficial purpose;… … The Collaborative International Dictionary of English
salutary — I adjective advantageous, aidant, analeptic, beneficial, benign, bracing, constitutional, corrective, corroborant, curative, edifying, favorable, good, harmless, healing, health giving, health preserving, healthful, healthy, helpful, hurtless,… … Law dictionary
salutary — late 15c., from M.Fr. salutaire beneficial, from L. salutaris healthful, from salus (gen. salutis) good health (see SALUTE (Cf. salute)) … Etymology dictionary
salutary — wholesome, *healthful, healthy, salubrious, hygienic, sanitary Analogous words: *beneficial, advantageous, profitable Antonyms: deleterious: evil … New Dictionary of Synonyms
salutary — [adj] healthy aiding, beneficial, fit, good, healing, healthful, nourishing, nutritious, restorative, salubrious, sound, tonic, well, wholesome; concepts 314,462,537,545 … New thesaurus
salutary — ► ADJECTIVE 1) (of something disadvantageous) beneficial in providing an opportunity for learning from experience. 2) archaic health giving. ORIGIN Latin salutaris, from salus health … English terms dictionary
salutary — [sal′yoo ter΄ē] adj. [< Fr or L: Fr salutaire < L salutaris < salus (gen. salutis), health: see SAFE] 1. promoting or conducive to health; healthful 2. promoting or conducive to some good purpose; beneficial salutarily adv. salutariness… … English World dictionary
salutary — sal|u|ta|ry [ˈsæljutəri US teri] adj formal [Date: 1400 1500; : French; Origin: salutaire, from Latin salutaris, from salus; SALUTE1] a salutary experience is unpleasant but teaches you something salutary experience/lesson/reminder etc ▪ Losing… … Dictionary of contemporary English
salutary — [[t]sæ̱ljʊtəri, AM teri[/t]] ADJ GRADED: usu ADJ n A salutary experience is good for you, even though it may seem difficult or unpleasant at first. [FORMAL] It was a new and salutary experience to be in the minority... The letter had a very… … English dictionary
salutary — salubrious, salutary Both words are derived from the Latin word salus meaning ‘health’. Salubrious essentially means ‘giving health’ and hence also ‘pleasant, agreeable’ • (The Prince of Wales bestowed a polite eye upon her, then turned to the… … Modern English usage
salutary — sal|u|tar|y [ sæljə,teri ] adjective FORMAL a salutary experience or warning is one that has a good effect although it is unpleasant: It was a salutary lesson to see the whole team so easily defeated … Usage of the words and phrases in modern English