Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

dis-solvo

  • 1 dis-solvō

        dis-solvō solvī, solūtus, ere,    to take apart, disunite, part, destroy: opus suum natura dissolvit: pontem, N.: navem, Ph.: animus, si est harmonia, dissolvetur. — To take to pieces, analyze: Quem (versum), H.—To pay, discharge: aes alienum dissolutum: omne quod debuit: pecuniam pro iis rebus, Cs.: poenam: damna. — To free from debt: dissolvi nullo modo possunt.—Fig., to dissolve, abolish, abrogate, annul, destroy: amicitias: societatem: religiones, L.: leges Caesaris: iudicia publica: regiā potestate dissolutā, N.: rem p., L.: frigus, H.: mortalium mala, S.: plerosque senectus dissolvit, S.—To refute, reply to, answer: criminatio tota dissoluta est: (crimina) iudicio. — To release, disengage: Dissolvi me, ut, etc., T.

    Latin-English dictionary > dis-solvō

  • 2 solvo

    solvo, solvi, solutum, 3, v. a. ( perf. soluit, trisyll., Cat. 2, 13:

    soluisse,

    Tib. 4, 5, 16) [for se-luo; cf. socors for se-cords], to loosen an object from any thing, to release or to loose, remove any thing which binds or restrains another.
    I.
    To loose an object bound, to release, set free, disengage, dissolve, take apart.
    A.
    In a corporeal sense.
    1.
    Outwardly, to release.
    a.
    From fetters or custody, to free, set free, release; absol.:

    solvite istas,

    i. e. from fetters, Plaut. Truc. 4, 3, 64:

    solvite istum,

    id. Mil. 5, 32:

    numquam, nisi me orassis, solves,

    id. Ep. 5, 2, 62:

    jube solvi (eum),

    Ter. And. 5, 4, 52:

    ad palum adligati repente soluti sunt,

    Cic. Verr. 2, 5, 5, § 11:

    ut vincti solvantur,

    id. ib. 2, 5, 6, §

    12: qui in compedibus corporis semper fuerunt, etiam cum soluti sunt, tardius ingrediuntur,

    id. Tusc. 1, 31, 75:

    ita nexi soluti (sunt),

    Liv. 8, 28, 9:

    solvite me, pueri,

    Verg. E. 6, 24:

    fore ut brevi solveretur,

    Suet. Vesp. 5; id. Tib. 65; id. Vit. 12.—With abl.:

    canis solutus catena,

    Phaedr. 3, 7, 20. — Transf., from the fetter of frost:

    solutis amnibus (i. e. frigoris vinculo),

    Stat. Th. 5, 15:

    terrae quem (florem) ferunt solutae,

    Hor. C. 1, 4, 10.—
    b.
    From reins, ties, bands, etc.: solve senescentem equum, from the rein, i. e. dismiss him from service, Hor. Ep. 1, 1, 8:

    solverat sol equos,

    unhitched, Stat. Th. 3, 407: currum solvere (i. e. ab equis, poet. for equos a curru), Sen. Thyest. 794: solvere epistulam, i. e. from the string by which it was tied (= to open), Nep. Hann. 11, 3:

    et tibi sollicita solvitur illa (epistula) manu,

    Ov. Tr. 5, 2, 2:

    et jacet in gremio charta soluta meo,

    id. H. 11, 4:

    praecepit suis ne sarcinas solverent, aut onera deponerent,

    Front. Strat. 1, 5, 3.—So of garments and sails, to unfurl, unfold: cum tunica soluta inambularet, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 3; Front. Strat. 4, 1, 26:

    soluta toga,

    Quint. 11, 3, 147:

    vela solvere,

    Verg. A. 4, 574.—
    c.
    From any fastening (mostly poet. and post-Aug. prose), to detach from; constr. absol., or with ab or de, and abl.:

    Caucasia solvet de rupe Promethei bracchia,

    Prop. 2, 1, 69:

    fraxinus solvitur,

    from the ground, Stat. Th. 9, 498:

    ceciditque soluta pinus,

    id. ib. 9, 409; cf.:

    pinus radice soluta, deficit,

    id. S. 5, 1, 152:

    solutis radicibus arbusta procumbunt,

    Sen. Q. N. 3, 27, 5:

    accepi epistulam quam, ut scribis, ancora soluta de phaselo dedisti, i. e. a litore,

    detached, Cic. Att. 1, 13, 1 B. and K. (al. sublata;

    but soluta is perh. an error of Cic. in the use of a technical term, v Orell. ad loc.).—In the same sense: solvere retinacula classis,

    Ov. M. 15, 696; 8, 102:

    querno solvunt de stipite funem,

    id. F. 4, 333:

    fune soluto Currit in immensum carina,

    id. Am. 2, 11, 23:

    curvo solves viscera cultro (i. e. de corpore ferarum),

    Sen. Hippol. 53.—Of rain disengaged from the clouds:

    imber caelesti nube solutus,

    Ov. A. A. 2, 237: (Lunam) imperfecta vi solvere tantum umorem, disengage only the moisture, i. e. from the earth:

    cum solis radii absumant,

    Plin. 2, 9, 6, § 45:

    solutum a latere pugionem,

    detached from his side, Suet. Vit. 15.—
    d.
    Esp., of ships: navem solvere, to free a ship from the land, i. e. to set sail, weigh anchor, leave land, depart.
    (α).
    With acc. alone:

    eisce confectis navem solvimus,

    Plaut. Merc. 1, 1, 91:

    navim cupimus solvere,

    id. Mil. 4, 7, 17:

    naves solvit,

    Caes. B. G. 4, 36; 5, 8; id. B. C. 1, 28; 3, 14; 3, 26;

    3, 102: primis tenebris solvit navem,

    Liv. 45, 6:

    postero die solvere naves (jussi),

    id. 29, 25 fin.; Nep. Hann. 8, 2:

    classem solvere,

    Liv. 45, 41; Prop. 3, 7 (4, 6), 23.—
    (β).
    With ab and abl.:

    navis a terra solverunt,

    Caes. B. C. 3, 101:

    quinto inde die quam ab Corintho solverit naves,

    Liv. 31, 7 med.:

    solvunt a litore puppes,

    Luc. 2, 649.—
    (γ).
    With ex and abl.:

    nam noctu hac soluta est navis nostra e portu Persico,

    Plaut. Am. 1, 1, 259:

    interea e portu nostra navis solvitur,

    id. Bacch. 2, 3, 54.—
    (δ).
    With abl.:

    complures mercatores Alexandria solvisse,

    Cic. Off. 3, 12, 50:

    portu solventibus,

    id. Mur. 2, 4.—
    (ε).
    Absol. (sc. navem or naves):

    tertia fere vigilia solvit,

    Caes. B. G. 4, 23:

    nos eo die cenati solvimus,

    Cic. Fam. 16, 9, 2:

    altero die quam a Brundusio solvit,

    Liv. 31, 14 init.:

    qui inde solverant,

    Val. Max. 1, 7, 3:

    solvi mare languido,

    Sen. Ep. 53, 1:

    fortasse etiam ventis minantibus solves,

    id. Ben. 2, 35, 5:

    non eadem est his et illis causa solvendi,

    making sea-voyages, id. Q. N. 5, 18, 16.—
    (ζ).
    With navis, etc., as subj., to leave the land (sc. se a litore):

    naves XVIII. ex superiore portu solverunt,

    Caes. B. G. 4, 28; and by another change of construction: solvimus oram, we freed the shore, i.e. from the ship, Quint. 4, 2, 41; id. Ep. ad Tryph. 3.—
    (η).
    Poet. usages:

    de litore puppis solvit iter,

    clears the voyage, Stat. S. 5, 1, 243:

    nec tibi Tyrrhena solvatur funis harena,

    Prop. 1, 8, 11 (cf.: retinacula solvere, c. supra).—
    e.
    Of secretions from the body ( poet. and in post-Aug. prose):

    tempore eo quo menstrua solvit,

    Lucr. 6, 706:

    cruor solvitur,

    Stat. Th. 9, 530:

    lacrimas solvere,

    id. Achill. 2, 256:

    solutis lacrimis,

    Claud. Ruf. 2, 258; so,

    partus solvere,

    to bear, bring forth, be delivered of offspring, Ov. F. 3, 258; Stat. Th. 5, 461; Plin. 28, 3, 6, § 33; 32, 1, 1, § 6.—
    2.
    To loosen an object from that which holds it together, to break up, part, dissolve, disperse, divide, take apart, scatter.
    a.
    In gen.:

    omne colligatum solvi potest,

    Cic. Fin. 11.—
    b.
    Of structures ( poet. and in post-Aug. prose):

    solvere naves et rursus conjungere,

    Curt. 8, 10, 3:

    solvere quassatae parcite membra ratis,

    Ov. Tr. 1, 2, 2:

    dubitavit an solveret pontem,

    Curt. 4, 16, 8:

    solvere pontem,

    Tac. A. 1, 69:

    si pons solutus sit,

    Dig. 2, 11, 2, § 7:

    solutus pons tempestatibus,

    Just. 2, 13, 9:

    currum (solis) solutum,

    Manil. 1, 740.—
    c.
    Of woven stuff:

    solvens texta,

    Prop. 2, 9, 6.—
    d.
    Of mountains:

    utrimque montes solvit (Hercules),

    Sen. Herc. Fur. 237:

    tridente Neptunus montem solvit,

    id. Agam. 553.—
    e.
    Of the neck:

    soluta cervix silicis impulsu,

    broken, Sen. Troad. 1119.—
    f.
    Of a comet:

    momentum quo cometes solutus et in duas partes redactus est,

    Sen. Q. N. 7, 16, 3.—
    g.
    Of the hair, to loosen, untie, let fall:

    solve capillos,

    Ov. Am. 3, 9, 3:

    crinem,

    id. A. A. 3, 784; id. M. 11, 682; 13, 584; Prop. 2, 15 (3, 7), 46:

    comas casside,

    Ov. F. 3, 2; cf. id. ib. 4, 854.—
    h.
    Of the earth (so mostly P. a., q. v. infra;

    post-Aug.): ita in terrae corpore evenit ut partes ejus vetustate solvantur, solutae cadant,

    Sen. Q. N. 6, 10, 2:

    ubi montis latus nova ventis solvit hiems,

    Stat. Th. 7, 745. —
    3.
    To dissolve; pass., to be dissolved, changed, to pass over into ( poet. and postclass. for dissolvere, or transire in); constr. absol., or with in and acc.
    (α).
    Of a change into air or gas:

    calor mobiliter solvens, differt primordia vini,

    dissolving, parts the molecules of the wine, Lucr. 6, 235:

    nam materiai copia ferretur per inane soluta,

    id. 1, 1018; so id. 1, 1103:

    ita fatus in aera rursus solvitur,

    Stat. Th. 5, 285;

    nec in aera solvi Passa, recentem animam caelestibus intulit astris,

    Ov. M. 15, 845.—
    (β).
    Into a liquid, to melt:

    saepe terra in tabem solvitur,

    Sen. Q. N. 3, 15, 7:

    terram quam diximus esse mutabilem et solvi in umorem,

    id. ib. 3, 29, 4:

    nullum tellus se solvit in amnem,

    Luc. 2, 408; ipsum in conubia terrae Aethera, cum pluviis rarescunt nubila, solvo, dissolve into the embrace of the earth, i. e. change into rain, Stat. S. 1, 2, 186:

    ex Aethiopiae jugis solutas nives ad Nilum decurrere,

    Sen. Q. N. 4, 2, 17; so,

    nivem solvere,

    id. ib. 4, 5, 2; Ov. Am. 3, 6, 93; Sen. Herc. Oet. 729:

    rigor auri solvitur aestu,

    Lucr. 1, 493:

    ferrum calidi solvant camini,

    Manil. 4, 250:

    cerae igne solutae,

    Ov. A. A. 2, 47:

    Iris cum vino triduo non solvitur,

    Plin. 21, 20, 83, § 142:

    (herba) quinto die solvitur,

    id. 26, 14, 88, § 148.—
    (γ).
    Of putrefaction:

    (vitulo) per integram solvuntur viscera pellem,

    Verg. G. 4, 302.—
    (δ).
    Of change in general:

    inque novas abiit massa soluta domos,

    Ov. F. 1, 108:

    repentino crementur incendio, atque ex tanta varietate solvantur atque eant in unum omnia (sc. all the heavenly bodies),

    Sen. Ben. 6, 22.—
    (ε).
    Of expansion by heat:

    (uva) cum modo frigoribus premitur, modo solvitur aestu,

    Ov. A. A. 2, 317.—
    (ζ).
    Hence, solvere, absol., to rarefy:

    gravitas aeris solvitur,

    Sen. Q. N. 5, 5, 1.—
    (η).
    Solvi in, to pass into, become:

    in cacumine (herbae) capitula purpurea quae solvantur in lanugines,

    Plin. 27, 8, 39, § 61.—Of a wave:

    donec in planitiem immotarum aquarum solvatur,

    disappears in, Sen. Q. N. 1, 2, 2:

    postremi (equi) solvuntur in aequora pisces (= solvuntur in pisces),

    Stat. Th. 2, 47: lumina in lacrimas solventur, stream with tears. —Hence, solvere, causative, to make pass over, to make vanish in: circulum in pulverem, in quo descriptus est, solvere, Sen. Ep. 74, 27: soluti agri, the boundaries of which are effaced, Sic. Fl. Cond. Agr. p. 3 Goes.—
    4.
    To consume, to destroy, dissolve:

    solvere orbes,

    Manil. 1, 497:

    ni calor et ventus... interemant sensum diductaque solvant (i.e. sensum),

    Lucr. 3, 287:

    (Cato) ferrei prope corporis animique, quem ne senectus quidem, quae solvit omnia, fregerit,

    Liv. 39, 40, 11:

    si (cometae) sunt purus ignis... nec illos conversio mundi solvit,

    Sen. Q. N. 7, 2, 2:

    (turbo) ab eo motu, qui universum trahit, solveretur,

    id. ib. 7, 9, 4:

    tabes solvit corpora,

    Luc. 6, 18; 7, 809:

    nec solum silvas, sed saxa ingentia solvit (ignis),

    id. 3, 506:

    ne tegat functos humus, ne solvat ignis,

    Sen. Thyest. 750.—So, vitam solvere, to extinguish life, esp. of gradual or easy death:

    solvas potius (vitam), quam abrumpas, dummodo, si alia solvendi ratio non erit, vel abrumpas,

    Sen. Ep. 22, 3:

    hanc mihi solvite vitam,

    Prop. 2, 9, 39.—
    B.
    Trop.
    1.
    To free, release, loose, emancipate, set free; constr. absol., with abl. or ab and abl.; rarely with gen.
    a.
    From the body, etc.:

    teque isto corpore solvo,

    Verg. A. 4, 703:

    soluta corpore anima,

    Quint. 5, 14, 13:

    qui solutas vinculis animas recipit,

    Sen. Cons. 28, 8: si animus somno relaxatus solute (i. e. free from the shackles of the body) moveatur ac libere, Cic. Div. 2, 48, 100:

    vocem solvere,

    to set free the voice, to speak, Stat. S. 3, 1; Sen. Thyest. 682; so, responsa solve (pregn. = utter and disclose), Sen. Oedip. 292:

    suspiria solvit,

    Stat. Th. 11, 604:

    solvat turba jocos,

    Sen. Med. 114:

    solutos Qui captat risus hominum (= quem juvat risus hominum solvere),

    Hor. S. 1, 4, 83:

    Ausonii... versibus incomptis ludunt risuque soluto,

    unrestrained, free, Verg. G. 2, 386.—
    b.
    Of members or parts of the body: linguam solvere, to unfetter the tongue (sc. vinculis oris), to give flow to words:

    linguam (Juno) ad jurgia solvit,

    Ov. M. 3, 261:

    lingua devincta nec in motus varios soluta,

    Sen. Ira, 1, 3, 7:

    ut quisque contemptissimus est, ita linguae solutissimae est,

    id. Const. 11, 3:

    (fama) innumeras solvit in praeconia linguas,

    Luc. 1, 472. —Solvere bracchia, poet., to unfetter the arms, i. e. to move them:

    magna difficili solventem bracchia motu,

    Stat. Achill. 1, 604; cf.

    of the free motions of animals: columbae soluto volatu multum velociores,

    unrestrained flight, Plin. 10, 36, 52, § 108.—
    c.
    From obligations and debts:

    solvit me debito,

    Sen. Ben. 6, 4, 1:

    an nos debito solverit,

    id. Ep. 81, 3:

    ut religione civitas solvatur,

    Cic. Caecin. 34, 98; Liv. 7, 3, 9:

    te decem tauri... Me tener solvet vitulus (sc. religione),

    Hor. C. 4, 2, 54.—So from a military oath:

    hoc si impetro, solvo vos jurejurando,

    Just. 14, 4, 7.—Sacramento or militia solvere, to dismiss a soldier from service:

    sacramento solvi,

    Tac. A. 16, 13:

    cum quis propter delictum sacramento solvitur,

    Dig. 49, 16, 13:

    militia solvere,

    Tac. A. 1, 44.— Munere (publico) solvere, to exempt from public duties:

    ut Ilienses publico munere solverentur,

    Tac. A. 12, 58.—With obj. inf.:

    ut manere solveretur,

    that he should be excused from the duty of remaining, Tac. A. 3, 29.—
    d.
    From guilt and sin, to acquit, absolve, cleanse (cf. absolvere, to acquit of crime):

    si ille huic (insidias fecerit), ut scelere solvamur,

    be held guiltless, Cic. Mil. 12, 31:

    atque hunc ille summus vir scelere solutum periculo liberavit,

    id. ib. 4, 9:

    sit capitis damno Roma soluta mei,

    Ov. F. 6, 452:

    ipsum quoque Pelea Phoci Caede per Haemonias solvit Acastus aquas,

    id. ib. 2, 40:

    Helenen ego crimine solvo,

    id. A. A. 2, 371:

    quid crimine solvis Germanum?

    Stat. Th. 11, 379:

    solutam caede Gradivus manum restituit armis,

    Sen. Herc. Fur. 1342. —
    e.
    From feelings, etc.:

    quae eos qui quaesissent cura et negotio solverent,

    Cic. Rep. 1, 18, 30:

    cum ego vos solvi curis ceteris,

    Ter. Hec. 2, 1, 33:

    senatus cura belli solutus,

    Plin. 22, 3, 4, § 7:

    pectus linquunt cura solutum,

    Lucr. 2, 45:

    his terroribus ab Epicuro soluti et in libertatem vindicati,

    Cic. N. D. 1, 20, 56:

    soluti metu,

    Liv. 41, 14 init.; 27, 51:

    solvent formidine terras,

    Verg. E. 4, 14:

    solve metu patriam,

    Prop. 4 (5), 6, 41:

    metu belli Scythas solvit,

    Just. 9, 2, 2; so id. 14, 2, 5:

    haec est Vita solutorum misera ambitione,

    Hor. S. 1, 6, 129:

    soluti a cupiditatibus,

    Cic. Agr. 1, 9, 27:

    his concitationibus quem vacuum, solutum, liberum videris,

    id. Tusc. 5, 15, 43: et tu solve me dementia, [p. 1726] Hor. Epod. 17, 43:

    longo luctu,

    Verg. A. 2, 26:

    tristem juventam solve (i. e. juventam tristitia),

    Sen. Hippol. 450:

    solvite tantis animum monstris, solvite, superi,

    id. Herc. Fur. 1063:

    Quis te solvere Thessalis Magus venenis poterit?

    Hor. C. 1, 27, 21. — Poet.:

    solvit animis miracula (for animos miraculis),

    the soul from superstition, Manil. 1, 103.—And of animals:

    rabie tigrim,

    Manil. 5, 707.— Absol.:

    ut ad praecepta quae damus possit ire animus, solvendus est (i. e. perturbationibus),

    Sen. Ep. 95, 38:

    calices, quem non fecere contracta in paupertate solutum?

    i. e. from cares, Hor. Ep. 1, 5, 20:

    solvite animos,

    Manil. 4, 12.—With in:

    vix haec in munera solvo animum,

    i. e. free it from passions and so make it fit for these duties, Stat. S. 5, 3, 33.—
    f.
    From sleep, very rare:

    ego somno solutus sum,

    awoke, Cic. Rep. 6, 26, 29 (cf.: somno solvi, to be overwhelmed by sleep, 2. b, g infra).—
    g.
    From labor, business, etc.:

    volucres videmus... solutas opere volitare,

    Cic. Or. 2, 6, 23:

    solutus onere regio, regni bonis fruor,

    Sen. Oedip. 685.— Poet.:

    Romulus excubias decrevit in otia solvi,

    to be relieved from guard and enjoy leisure, Prop. 4 (5), 4, 79.—
    h.
    From rigidity, austerity, stiffness, etc., to relax, smooth, unbend, quiet, soothe ( poet. and in post-Aug. prose):

    frontem solvere disce,

    Mart. 14, 183:

    saltem ora trucesque solve genas,

    Stat. Th. 11, 373:

    solvit feros tunc ipse rictus,

    Sen. Herc. Fur. 797.— Poet.:

    solvatur fronte senectus = frons senectute (i. e. rugis), solvatur,

    be cleared, Hor. Epod. 13, 5:

    vultum risu solvit,

    relieves, Val. Max. 4, 3, 5:

    risum judicis movendo, et illos tristes affectus solvit, et animum renovat,

    Quint. 6, 3, 1; so,

    solvere judicem,

    unbend, excite his laughter, id. 11, 3, 3:

    solvere qui (potui) Curios Fabriciosque graves (sc. risu),

    Mart. 9, 28 (29), 4:

    ut tamen arctum Solveret hospitiis animum,

    Hor. S. 2, 6, 83:

    cujus non contractum sollicitudine animum illius argutiae solvant?

    Sen. Cons. Helv. 18, 5.— Transf., pregn.:

    solventur risu tabulae,

    i. e. the austerity of the judge will be relaxed by laughter, and the complaint dismissed, Hor. S. 2, 1, 86.—Imitated:

    quia si aliquid omiserimus, cum risu quoque tota res solvitur,

    Quint. 5, 10, 67.—
    k.
    From any cause of restraint.
    (α).
    To release from siege:

    Bassanitas obsidione solvere,

    Liv. 44, 30:

    patriam obsidione solvere,

    Val. Max. 3, 2, 2. —
    (β).
    From moral restraints:

    hic palam cupiditates suas solvit,

    gave vent to, Curt. 6, 6, 1; v. also P. a., B. 7. infra.—
    l.
    From laws and rules: legibus solvere.
    (α).
    To exempt from laws, i. e. by privilege:

    Vopiscus, qui ex aedilitate consulatum petit, solvatur legibus,

    Cic. Phil. 11, 5, 11:

    cur M. Brutus legibus est solutus, si, etc.,

    id. ib. 2, 13, 31:

    ut interea magistratus reliquos, legibus omnibus soluti, petere possetis,

    id. Agr. 2, 36, 99:

    Lurco, tribunus plebis, solutus est (et lege Aelia et Furia),

    id. Att. 1, 16, 13:

    solvatne legibus Scipionem,

    Auct. Her. 3, 2, 2:

    petente Flacco ut legibus solverentur,

    Liv. 31, 50, 8:

    Scipio legibus solutus est,

    id. Epit. 56:

    Licet enim, inquiunt, legibus soluti sumus, attamen legibus vivimus,

    Just. Inst. 2, 17, 8; cf.:

    ut munere vigintiviratus solveretur,

    Tac. A. 3, 29.— Transf., of the laws of nature, etc.:

    (aestus) illo tempore, solutus legibus, sine modo fertur,

    Sen. Q. N. 3, 28, 6:

    solus (sapiens) generis humani legibus solvitur,

    id. Brev. Vit. 15, 5:

    nec leti lege solutas,

    Lucr. 3, 687:

    nec solvo Rutulos (i. e. legibus fati),

    Verg. A. 10, 111.— With gen. (cf. libero), perh. only in phrase testamenti solvere, to release from a testamentary disposition:

    et is per aes et libram heredes testamenti solveret,

    Cic. Leg. 2, 20, 51; 2, 21, 53 (less prop. testamenti is taken as attribute of heredes); cf. Gai. Inst. 3, 175, and Hor. C. 3, 17, 16, P. a., B. 5. fin. infra.—
    (β).
    Legibus solutus, not subject to, released from:

    reus Postumus est ea lege... solutus ac liber,

    i. e. the law does not apply to him, Cic. Rab. Post. 5, 12:

    soluti (lege Julia) huc convenistis, ne constricti discedatis cavete,

    id. ib. 7, 18.—Of other laws:

    solutus Legibus insanis,

    Hor. S. 2, 6, 68:

    quae sedes expectent animam solutam legibus servitutis humanae,

    Sen. Ep. 65, 20.— Transf., of things: soluta legibus scelera sunt, unrestrained by the laws, i. e. crimes are committed with impunity, Sen. Ben. 7, 27, 1.— Of the laws of versification: numerisque fertur Lege solutis, referring to dithyrambic measures, Hor. C. 4, 2, 12 (cf. P. a., B. 11. infra).—
    2.
    To dissolve, separate objects which are united, to break up, dismiss.
    (α).
    Of troops, ranks, etc.:

    ubi ordines procursando solvissent,

    Liv. 42, 65, 8:

    incomposito agmine, solutis ordinibus,

    Curt. 8, 1, 5; so id. 8, 4, 6:

    agmina Diductis solvere choris,

    Verg. A. 5, 581:

    solvit maniplos,

    Juv. 8, 154:

    solvuntur laudata cohors,

    Stat. Achill. 2, 167.—Hence, to separate armies engaged in battle:

    commissas acies ego possum solvere,

    Prop. 4 (5), 4, 59.—
    (β).
    Of banquets, assemblies, etc.:

    convivio soluto,

    Liv. 40, 14 fin.:

    convivium solvit,

    Curt. 8, 5, 24; 8, 6, 16:

    Quid cessas convivia solvere?

    Ov. F. 6, 675:

    coetuque soluto Discedunt,

    id. M. 13, 898.—Hence, urbem (Capuam) solutam ac debilitatam reliquerunt, disfranchised, Cic. Agr. 2, 33, 91.—
    (γ).
    Of the words in discourse, orationem or versum solvere, to break up a sentence or verse:

    (discant) versus primo solvere, mox mutatis verbis interpretari,

    Quint. 1, 9, 2:

    quod cuique visum erit vehementer, dulciter, speciose dictum, solvat ac turbet,

    id. 9, 4, 14:

    ut partes orationis sibi soluto versu desideret et pedum proprietates,

    id. 1, 8, 13:

    non, ut si solvas Postquam discordia tetra, etc., invenias etiam disjecti membra poetae,

    Hor. S. 1, 4, 60.—
    3.
    Implying a change for the worse.
    a.
    To relax, make effeminate, weaken, by ease, luxury, dissipation, etc. (post-Aug.):

    Hannibalem hiberna solverunt,

    Sen. Ep. 51, 5:

    usque eo nimio delicati animi languore solvuntur,

    Sen. Brev. Vit. 12, 6:

    infantiam statim deliciis solvimus,

    Quint. 1, 2, 6:

    solutus luxu,

    id. 3, 8, 28; so Tac. A. 11, 31.—With in and acc.:

    soluti in luxum,

    Tac. H. 2, 99:

    in lasciviam,

    id. ib. 3, 38.— Transf.: versum solvere, to deprive a verse of its proper rhythm:

    si quinque continuos dactylos confundas solveris versum,

    Quint. 9, 4, 49.—
    b.
    To make torpid by removing sensation.
    (α).
    To relax, benumb the limbs or body;

    as by narcotics, terror, sickness, exhaustion: multaque praeterea languentia membra per artus solvunt,

    Lucr. 6, 798:

    ima Solvuntur latera,

    Verg. G. 3, 523:

    solvi debilitate corporis,

    paralyzed, Val. Max. 1, 7, 4:

    ut soluto labitur moriens gradu,

    Sen. Hippol. 368.—In mal. part., Hor. Epod. 12, 8; cf. Verg. G. 3, 523.— Poet.:

    illum aget, penna metuente solvi, Fama superstes,

    Hor. C. 2, 2, 7.—Of the mind:

    segnitia (oratoris) solvit animos,

    wearies, Quint. 11, 3, 52:

    mentes solvere,

    to make insane, Plin. 25, 3, 7, § 25.—
    (β).
    By frost ( poet.):

    solvuntur illi frigore membra,

    Verg. A. 12, 951; 1, 92.—
    (γ).
    By sleep ( poet. for sopio):

    homines volucresque ferasque Solverat alta quies,

    Ov. M. 7, 186:

    corpora somnus Solverat,

    id. ib. 10, 369:

    molli languore solutus,

    id. ib. 11, 648;

    11, 612: altoque sopore solutum,

    id. ib. 8, 817:

    somno vinoque solutos,

    id. F. 2, 333; Verg. A. 9, 236:

    ut membra solvit sopor,

    id. ib. 12, 867:

    non solvit pectora somnus,

    Sen. Agam. 76.—With in:

    solvitur in somnos,

    Verg. A. 4, 530.— Transf., of the sea:

    aequor longa ventorum pace solutum,

    lulled to sleep, Stat. Th. 3, 255.—
    (δ).
    By death: solvi, to die ( poet. and in post-Aug. prose):

    ipse deus, simulatque volam, me solvet,

    Hor. Ep. 1, 16, 78:

    corporibus quae senectus solvit,

    Curt. 89, 32 (cf. A. 4. supra):

    (corpus) quam nullo negotio solvitur,

    Sen. Q. N. 3, 27, 2:

    alius inter cenandum solutus est,

    id. Ep. 66, 43:

    ubicumque arietaveris, solveris,

    id. Cons. Marc. 11, 3:

    me fata maturo exitu facilique solvant,

    Sen. Troad. 605:

    solvi inedia,

    Petr. 111:

    sic morte quasi somno soluta est,

    Flor. 2, 21, 11.—Hence,
    4.
    Of logical dissolution, to refute:

    non tradit Epicurus quomodo captiosa solvantur,

    how fallacies are refuted, Cic. Fin. 1, 7, 22:

    argumentum solvere,

    Quint. 2, 17, 34:

    solutum scies quod nobis opponitur,

    Sen. Const. 12, 3.—
    b.
    To disperse, dispel, as of a cloud:

    deorum beneficia tempestiva ingentes minas interventu suo solventia,

    Sen. Ben. 4, 4, 2.
    II.
    To loose, remove, cancel that which binds any thing.
    A.
    In a corporeal sense.
    1.
    In gen., to loose (weaker than rumpo;

    post-Aug.): effringere quam aperire, rumpere quam solvere putant robustius,

    Quint. 2, 12, 1:

    qua convulsa tota operis colligatio solveretur,

    Val. Max. 8, 14, 6:

    supera compage soluta,

    Stat. Th. 8, 31.—
    2.
    To remove a fetter, bridle, etc.:

    nullo solvente catenas,

    Ov. M. 3, 700: vincla jugis boum, Tib. 2, 1, 7:

    solvere frenum,

    Phaedr. 1, 2, 3:

    loris solutis,

    Ov. A. A. 1, 41.— Transf., of prisons:

    qui, solutis ergastulis, exercitus numerum implevit,

    Liv. Ep. 56; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 13; 11, 13, 2.—Of frost:

    gelu solvitur,

    it thaws, Tac. H. 1, 79:

    solvitur acris hiems,

    Hor. C. 1, 4, 1.—Of clouds:

    facit igitur ventum resoluta nubes, quae plurimis modis solvitur,

    Sen. Q. N. 5, 12, 5; 5, 12, 1.—Of the grasp of hands, fingers, etc.:

    Aeacides a corpore bracchia solvit,

    looses his hold, Ov. M. 11, 246:

    indigno non solvit bracchia collo,

    Stat. Th. 5, 217:

    digitis solutis abjecit jaculum,

    id. ib. 8, 585.—
    3.
    To untie a string, cord, necklace, etc., slacken or unlock an enclosure, open a box, trunk, etc.:

    solve vidulum ergo,

    Plaut. Rud. 4, 4, 98:

    eam solve cistulam,

    id. Am. 2, 2, 151:

    solve zonam,

    untie, id. Truc. 5, 62:

    solvisse jugalem ceston fertur,

    Stat. Th. 5, 62:

    animai nodos a corpore solvit,

    Lucr. 2, 950:

    nihil interest quomodo (nodi) solvantur,

    Curt. 3, 1, 18:

    quid boni est, nodos operose solvere, quos ipse ut solveres feceris?

    Sen. Ben. 5, 12, 2:

    solvere nodum,

    Stat. Th. 11, 646:

    laqueum quem nec solvere possis, nec abrumpere,

    Sen. Tranq. 10, 1:

    vix solvi duros a pectore nexus,

    Ov. M. 9, 58:

    fasciam solve,

    Sen. Ep. 80, 10:

    solutis fasciis,

    Curt. 7, 6, 5:

    solvi fasciculum,

    Cic. Att. 11, 9, 2:

    crinales vittas,

    Verg. A. 7, 403:

    Parmenion vinculum epistulae solvens,

    Curt. 7, 2, 25:

    equum empturus solvi jubes stratum,

    Sen. Ep. 80, 9:

    redimicula solvite collo,

    Ov. F. 4, 135:

    corollas de fronte,

    Prop. 1, 3, 21:

    solvere portas,

    Stat. Th. 3, 492:

    munimina valli,

    id. ib. 12, 10:

    ille pharetram Solvit,

    Ov. M. 5, 380.— Transf., of the veins as enclosures of the blood:

    solutis ac patefactis venis,

    Sen. Q. N. 3, 15, 5:

    venam cultello solvere,

    Col. 6, 14; cf.

    also: lychnis alvum solvit,

    looses the bowels, Plin. 21, 26, 98, § 171; 21, 20, 83, § 140; Suet. Vesp. 24; Tac. A. 12, 67:

    ventrem,

    Plin. 20, 8, 30, § 74.— Absol. (sc. alvum), Mart. 13, 29:

    stomachus solutus = venter solutus,

    loose bowels, Petr. 117; Scrib. Comp. 92.—
    B.
    Trop., to slacken or remove a bond.
    1.
    Solvere aliquid (aliquod vinculum; cf. I. B. 1. supra).
    a.
    Of the mouth, etc., to open:

    talibus ora solvit verbis,

    Ov. M. 15, 74; so id. ib. 1, 181; Tib. 4, 5, 14:

    ternis ululatibus ora Solvit,

    Ov. M. 7, 191; 9, 427; id. Tr. 3, 11, 20; Stat. Achill. 1, 525:

    vix ora solvi patitur etiamnum timor,

    Sen. Herc. Oet. 725; so,

    os promptius ac solutius,

    Val. Max. 8, 7, ext. 1.— Transf., of an abyss:

    hic ora solvit Ditis invisi domus,

    Sen. Herc. Fur. 664.—
    b.
    To remove, cancel; to destroy the force of a legal or moral obligation by expiration, death, etc.:

    si mors alterutrius interveniat, solvitur mandatum,

    Gai. Inst. 3, 160:

    cum aliquis renunciaverit societati, societas solvitur,

    id. ib. 3, 151; so id. ib. 3, 152:

    morte solvetur compromissum,

    Dig. 4, 8, 27:

    soluto matrimonio,

    ib. 24, 3, 2:

    solutum conjugium,

    Juv. 9, 79:

    qui... conjugalia solvit,

    Sen. Med. 144:

    nec conjugiale solutum Foedus in alitibus,

    Ov. M. 11, 743:

    (sapiens) invitus beneficium per compensationem injuriae solvet,

    cancel the obligation of a favor by the set-off of a wrong, Sen. Ep. 81, 17.—
    c.
    To efface guilt or wrong:

    magnis injuria poenis Solvitur,

    Ov. F. 5, 304:

    solve nefas, dixit: solvit et ille nefas,

    id. ib. 2, 44:

    culpa soluta mea est,

    id. Tr. 4, 4, 10:

    neque tu verbis solves unquam quod mi re male feceris (i. e. injuriam),

    Ter. Ad. 2, 1, 10.—
    d.
    Poenam solvere, to suffer punishment, i. e. to cancel the obligation of suffering, etc. (cf. 3. infra;

    less freq. than poenam persolvere, exsolvere): serae, sed justae tamen et debitae poenae solutae sunt,

    Cic. Mil. 31, 85:

    capite poenas solvit,

    Sall. J. 69, 4:

    meritas poenas solventem,

    Curt. 6, 3, 14:

    poenarum solvendi tempus,

    Lucr. 5, 1224:

    nunc solvo poenas,

    Sen. Phoen. 172:

    hac manu poenas tibi solvam,

    id. Hippol. 1177.—
    e.
    To remove, relieve, soothe affections, passions, etc.:

    atque animi curas e pectore solvat,

    Lucr. 4, 908:

    curam metumque juvat Dulci Lyaeo solvere,

    Hor. Epod. 9, 38:

    patrimonii cura solvatur,

    Sen. Q. N. 3, praef. §

    2: Pyrrhus impetus sui terrore soluto,

    Val. Max. 4, 3, 14:

    solvite corde metum,

    Verg. A. 1, 562; so id. ib. 9, 90:

    solve metus animo,

    Stat. Th. 2, 356:

    solvi pericula et metus narrant,

    Plin. 11, 37, 52, § 140: neque adhuc Stheneleius iras Solverat Eurystheus, [p. 1727] Ov. M. 9, 274:

    hoc uno solvitur ira modo,

    id. A. A. 2, 460:

    solvitque pudorem,

    Verg. A. 4, 55.—
    f.
    Of sleep:

    quasi clamore solutus Sit sopor,

    Ov. M. 3, 6, 30:

    nec verba, nec herbae audebunt longae somnum tibi solvere Lethes,

    Luc. 6, 768; cf.:

    lassitudinem solvere,

    Plin. 37, 10, 54, § 143. —
    g.
    Of any checks and barriers to motion, to remove.
    (α).
    To raise a siege:

    solutam cernebat obsidionem,

    Liv. 36, 10, 14:

    soluta obsidione,

    id. 36, 31, 7:

    ad Locrorum solvendam obsidionem,

    id. 27, 28, 17; cf. id. 37, 7, 7; 38, 5, 6; 42, 56 init.; 44, 13, 7; Curt. 4, 4, 1; Tac. A. 4, 24; 4, 73; Just. 9, 2, 10.—
    (β).
    Of passions, etc., to remove restraint:

    cujus si talis animus est, solvamus nos ejus vincula, et claustra (i. e. irae) refringamus,

    Liv. 36, 7, 13.—
    (γ).
    To overthrow, subvert a higher authority, etc.:

    quos (milites), soluto imperio, licentia corruperat,

    Sall. J. 39, 5:

    imperia solvit qui tacet, jussus loqui,

    Sen. Oedip. 525:

    sonipedes imperia solvunt,

    id. Hippol. 1084; cf.:

    sanctitas fori ludis solvitur,

    Quint. 11, 3, 58.—
    h.
    Of laws and customs, to abolish, violate:

    solvendarum legum id principium esse censebant (post-Aug. for dissolvendarum),

    Curt. 10, 2, 5:

    solutae a se legis monitus,

    Val. Max. 6, 5, ext. 4:

    cum plus quam ducentorum annorum morem solveremus,

    Liv. 8, 4, 7:

    (Tarquinius) morem de omnibus senatum consulendi solvit,

    id. 1, 49, 7:

    oportebat istum morem solvi,

    Curt. 8, 8, 18.—
    2.
    Esp. with acc. of the bond, etc. (taking the place of the constr. I. B. 1. 2. 3. supra, when the abl. of separation is not admissible).
    a.
    To subvert discipline:

    disciplinam militarem solvisti,

    Liv. 8, 7, 16:

    luxuria solutam disciplinam militarem esse,

    id. 40, 1, 4:

    quod cum, ne disciplina solveretur, fecisset,

    Front. Strat. 2, 12, 2.—
    b.
    Of strength, energy, attention, etc., to loosen, impair, weaken, scatter, disperse:

    nobilitas factione magis pollebat, plebis vis soluta atque dispersa,

    Sall. J. 41, 6:

    patrios nervos externarum deliciarum contagione solvi et hebetari noluerunt,

    Val. Max. 2, 6, 1:

    vires solvere,

    Quint. 9, 4, 7:

    vis illa dicendi solvitur, et frigescit affectus,

    Quint. 11, 3, 133.—
    c.
    Of affection, etc., to sever, dissolve, destroy:

    segnes nodum (amicitiae) solvere Gratiae,

    Hor. C. 3, 21, 22;

    similarly: solvit (ille deus) amicos,

    Prop. 2, 34 (3, 32), 5; so id. 2, 15 (3, 7), 26:

    hoc firmos solvit amores,

    Ov. A. A. 2, 385:

    amores cantibus et herbis solvere,

    Tib. 1, 2, 60.—
    d.
    Of sickness and hunger, to end, remove:

    vitex dicitur febres solvere,

    Plin. 24, 9, 38, § 60:

    solvit jejunia granis,

    Ov. F. 4, 607:

    quoniam jejunia virgo Solverat,

    id. M. 5, 535; cf. Luc. 3, 282; so,

    famem,

    Sen. Thyest. 64.—
    e.
    To delay:

    hi classis moras hac morte solvi rentur,

    Sen. Troad. 1131.—
    f.
    Of darkness, to dispel:

    lux solverat umbras,

    Stat. Th. 10, 390.—
    g.
    Of war, strife, etc., to compose, settle:

    aut solve bellum, mater, aut prima excipe,

    Sen. Phoen. 406:

    electus formae certamina solvere pastor,

    Stat. Achill. 2, 337:

    jurgia solvere,

    Manil. 3, 115:

    contradictiones solvere,

    Quint. 7, 1, 38.—
    h.
    Of difficulties, riddles, questions, ambiguities, etc., to solve, explain, remove:

    quia quaestionem solvere non posset,

    Val. Max. 9, 12, ext. 3:

    aenigmata,

    Quint. 8, 6, 53:

    omnes solvere posse quaestiones,

    Suet. Gram. 11:

    haec ipsa, quae volvuntur ab illis, solvere malim et expandere,

    Sen. Ep. 82, 20; id. Q. N. 7, 14, 1:

    unum tantum hoc solvendum est,

    that one question, id. ib. 1, 7, 3:

    puta nunc me istuc non posse solvere,

    id. Ep. 48, 6:

    carmina non intellecta Solverat,

    Ov. M. 7, 760:

    triste carmen alitis solvi ferae,

    Sen. Oedip. 102:

    nodos juris,

    Juv. 8, 50:

    proponere aliquid quod solvat quaestionem,

    Quint. 5, 10, 96:

    plurimas quaestiones illis probationibus solvi solere,

    id. 1, 10, 49:

    quo solvitur quaestio supra tractata,

    id. 3, 7, 3:

    ambiguitatem or amphiboliam,

    id. 7, 2, 49; 7, 9, 10.—
    3.
    In partic., of obligations, to fulfil.
    a.
    To pay.
    (α).
    Originally, rem solvere, to free one's property and person (rem familiarem) from debts (solutio per aes et libram), according to the ancient formula:

    quod ego tibi tot millibus condemnatus sum, me eo nomine... a te solvo liberoque hoc aere aeneaque libra,

    Gai. Inst. 3, 174 Huschke; cf.:

    inde rem creditori palam populo solvit (i. e. per aes et libram),

    Liv. 6, 14, 5:

    quas res dari, fieri, solvi oportuit,

    id. 1, 32, 11. —Hence, rem solvere, to pay; often with dat. of person:

    pro vectura rem solvit?

    paid the freight, Plaut. As. 2, 4, 27:

    ubi nugivendis res soluta'st omnibus,

    id. Aul. 3, 5, 51:

    tibi res soluta est recte,

    id. Curc. 4, 3, 21:

    ego quidem pro istac rem solvo ab tarpessita meo,

    id. ib. 5, 2, 20:

    rem solvo omnibus quibus dehibeo,

    id. ib. 5, 3, 45:

    dum te strenuas, res erit soluta,

    id. Ps. 2, 2, 35:

    res soluta'st, Gripe, ego habeo,

    id. Rud. 5, 3, 57.— Trop.: saepe edunt (aves);

    semel si captae sunt, rem solvont aucupi,

    they repay him, pay for his expenses, Plaut. As. 1, 3, 66.—And to pay by other things than money:

    si tergo res solvonda'st,

    by a whipping, Plaut. As. 2, 2, 54:

    habent hunc morem ut pugnis rem solvant si quis poscat clarius,

    id. Curc. 3, 9:

    tibi quidem copia'st, dum lingua vivet, qui rem solvas omnibus,

    id. Rud. 2, 6, 74.—Hence,
    (β).
    Absol. (sc. rem), to pay; with or without dat. of person:

    cujus bona, quod populo non solvebat, publice venierunt,

    Cic. Fl. 18, 43:

    ei cum solveret, sumpsit a C. M. Fufiis,

    id. ib. 20, 46:

    misimus qui pro vectura solveret,

    id. Att. 1, 3, 2:

    qui nimis cito cupit solvere, invitus debet,

    Sen. Ben. 4, 40, 5:

    ut creditori solvat,

    Dig. 30, 1, 49, § 7.— Pass. impers.:

    si dare vis mihi, Magis solutum erit quam ipsi dederis,

    it will be a more valid payment, Plaut. Ps. 2, 2, 46:

    numquam vehementius actum est quam me consule, ne solveretur,

    to stop payments, Cic. Off. 2, 24, 84:

    fraudandi spe sublata solvendi necessitas consecuta est,

    id. ib. 2, 24, 84:

    cum eo ipso quod necesse erat solvi, facultas solvendi impediretur,

    Liv. 6, 34, 1.—Cf. in the two senses, to free from debt, and to pay, in the same sentence:

    non succurrere vis illi, sed solvere. Qui sic properat, ipse solvi vult, non solvere,

    Sen. Ben. 6, 27, 1.—
    (γ).
    With acc. of the debt, to discharge, to pay:

    postquam Fundanio debitum solutum esset,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10:

    hoc quod debeo peto a te ut... solutum relinquas,

    settled, id. Att. 16, 6, 3:

    solverat Castricio pecuniam jam diu debitam,

    id. Fl. 23, 54:

    ex qua (pensione) major pars est ei soluta,

    id. Att. 16, 2, 1:

    solvi aes alienum Pompejus ex suo fisco jussit,

    Val. Max. 6, 2, 11:

    aes alienum solvere,

    Sen. Ep. 36, 5:

    quae jactatio est, solvisse quod debebas?

    id. Ben. 4, 17, 1; so,

    debitum solvere,

    id. ib. 6, 30, 2:

    ne pecunias creditas solverent,

    Cic. Pis. 35, 86:

    ut creditae pecuniae solvantur,

    Caes. B. C. 3, 20; 3, 1:

    ex thensauris Gallicis creditum solvi posse,

    Liv. 6, 15, 5:

    ita bona veneant ut solidum suum cuique solvatur,

    Cic. Rab. Post. 17, 46.—And of moral debts:

    cum patriae quod debes solveris,

    Cic. Marcell. 9, 27:

    debet vero, solvitque praeclare,

    id. Phil. 13, 11, 25:

    aliter beneficium, aliter creditum solvitur,

    Sen. Ben. 2, 34, 1:

    qui grate beneficium accipit, primam ejus pensionem solvit,

    id. ib. 2, 22 fin.
    (δ).
    By a confusion of construction, solvere pecuniam, etc., to pay money, etc. (for pecunia rem or debitum solvere); constr. with dat. or absol.:

    emi: pecuniam solvi,

    Cic. Verr. 2, 4, 20, § 43:

    pro frumento nihil solvit,

    id. ib. 2, 3, 72, §

    169: legatis pecuniam pro frumento solvit,

    Liv. 44, 16:

    hanc pecuniam cum solvere in praesenti non posset,

    Nep. Milt. 7, 6:

    nisi pecuniam solvisset,

    id. Cim. 1, 1:

    condiciones pacis dictae ut decem millia talentum argenti... solverent,

    Liv. 30, 37 med.:

    pro quo (frumento) pretium solveret populus Romanus,

    id. 36, 3, 1:

    pretium servorum ex aerario solutum est dominis,

    id. 32, 26, 14:

    pretium pro libris domino esse solvendum,

    id. 40, 39 fin.:

    meritam mercedem,

    id. 8, 22, 3; so id. 8, 11, 4: sorte creditum solvere, by paying the principal (i. e. without interest), id. 6, 36, 12:

    quae praemia senatus militibus ante constituit, ea solvantur,

    Cic. Phil. 14, 14, 38:

    stipendium,

    Liv. 28, 32, 1:

    dotem mulieri,

    Dig. 24, 3, 2:

    litem aestimatam,

    the amount of a fine, Nep. Cim. 5, 18 fin.:

    arbitria funeris,

    the expenses of the funeral, Cic. Red. Sen. 7, 18:

    solvere dodrantem,

    to pay seventy-five per cent., Mart. 8, 9, 1:

    dona puer solvit,

    paid the promised gifts, Ov. M. 9, 794; so,

    munera,

    id. ib. 11, 104.— Transf., of the dedication of a book, in return for favors:

    et exspectabo ea (munera) quae polliceris, et erunt mihi pergrata si solveris... Non solvam nisi prius a te cavero, etc.,

    Cic. Brut. 4, 17 sq. —Of the delivery of slaves:

    si quis duos homines promise rit et Stichum solverit,

    Dig. 46, 3, 67; 46, 3, 38, § 3.— Transf., poet.: dolorem solvisti, you have paid your grief, i. e. have duly mourned, Stat. S. 2, 6, 98.— Pass. with personal subject:

    si (actor) solutus fuisset,

    Dig. 12, 1, 31 (cf.: solvere militem, b supra). —
    (ε).
    Esp., in certain phrases, to pay:

    aliquid praesens solvere,

    to pay in cash, Cic. Att. 16, 2, 1; so,

    aliquid de praesentibus solvere,

    Sen. Ep. 97, 16:

    solvere grates (= referre gratiam muneribus): Sulla solvit grates Dianae,

    Vell. 2, 25:

    quas solvere grates sufficiam?

    Stat. S. 4, 2, 7: cum homo avarus, ut ea (beneficia) solveret sibi imperare non posset, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 1; cf.: non dicimus reposuit beneficium aut solvit;

    nullum nobis placuit quod aeri alieno convenit verbum,

    Sen. Ep. 81, 9; but v. id. Ben. 2, 18, 5: in debitum solvere, to make a partial payment:

    unum haec epistula in debitum solvet,

    id. Ep. 7, 10: aliquid solvere ab aliquo (de aliqua re), to pay out of funds supplied by any one ( out of any fund):

    Quintus laborat ut tibi quod debet ab Egnatio solvat,

    Cic. Att. 7, 18, 4:

    homines dicere, se a me solvere,

    id. ib. 5, 21, 11:

    (summa) erat solvenda de meo,

    Plin. Ep. 2, 4, 2:

    operas solvere alicui,

    to work for somebody, Dig. 40, 7, 39: solvo operam Dianae, I work for Diana, i. e. offer a sacrifice to her, Afran. ap. Non. 12, 21: judicatum solvere, to pay the amount adjudged by the court, for which security (satisdatio) was required:

    stipulatio quae appellatur judicatum solvi,

    Gai. Inst. 4, 90:

    iste postulat ut procurator judicatum solvi satisdaret,

    Cic. Quint. 7, 29; so Dig. 3, 2, 28; 3, 3, 15; 2, 8, 8;

    2, 8, 14 et saep.: auctio solvendis nummis,

    a cash auction, Mart. 14, 35.— Gerund.: solvendo esse, to be solvent; jurid. t. t., to be able to pay, i. e. one's debts; cf.

    in full: nec tamen solvendo aeri alieno respublica esset,

    Liv. 31, 13:

    nemo dubitat solvendo esse eum qui defenditur,

    Dig. 50, 17, 105:

    qui modo solvendo sint,

    Gai. Inst. 1, 3, 121:

    si solvendo sint,

    Paul. Sent. 1, 20, 1:

    nec interest, solvendo sit, necne,

    Dig. 30, 1, 49, § 5; so ib. 46, 1, 10; 46, 1, 27, § 2; 46, 1, 51, §§ 1 and 4; 46, 1, 52, § 1; 46, 1, 28; 50, 17, 198 et saep.: non solvendo esse, to be insolvent:

    solvendo non erat,

    Cic. Att. 13, 10, 3:

    cum solvendo civitates non essent,

    id. Fam. 3, 8, 2:

    tu nec solvendo eras, nec, etc.,

    id. Phil. 2, 2, 4:

    ne videatur non fuisse solvendo,

    id. Off. 2, 22, 79;

    and very freq. in the jurists.—So, trop.: quid matri, quid flebili patriae dabis? Solvendo non es,

    Sen. Oedip. 941; cf.:

    *non esse ad solvendum (i. e. able to pay),

    Vitr. 10, 6 fin.
    b.
    To fulfil the duty of burial.
    (α).
    Justa solvere; with dat. of the person:

    qui nondum omnia paterno funeri justa solvisset,

    who had not yet finished the burial ceremonies of his father, Cic. Rosc. Am. 8, 23:

    justis defunctorum corporibus solutis,

    Curt. 3, 12, 15:

    proinde corpori quam primum justa solvamus,

    id. 10, 6, 7:

    ut justa soluta Remo,

    Ov. F. 5, 452:

    nunc justa nato solve,

    Sen. Hippol. 1245.—
    (β).
    Exsequias, inferias or suprema solvere:

    exsequiis rite solutis,

    Verg. A. 7, 5:

    cruor sancto solvit inferias viro,

    Sen. Hippol. 1198:

    solvere suprema militibus,

    Tac. A. 1, 61.—
    c.
    Votum solvere, to fulfil a vow to the gods.
    (α).
    Alone:

    vota ea quae numquam solveret nuncupavit,

    Cic. Phil. 3, 4, 11:

    quod si factum esset, votum rite solvi non posse,

    Liv. 31, 9 fin.:

    liberare et se et rempublicam religione votis solvendis,

    id. 40, 44, 8:

    placatis diis votis rite solvendis,

    id. 36, 37 fin.:

    petiit ut votum sibi solvere liceret,

    id. 45, 44:

    animosius a mercatore quam a vectore solvitur votum,

    Sen. Ep. 73, 5:

    vota pro incolumitate solvebantur,

    Tac. A. 2, 69:

    vota pater solvit,

    Ov. M. 9, 707:

    ne votum solvat,

    Mart. 12, 91, 6; 8, 4, 2; Val. Max. 6, 9, 5 ext.; 1, 1, 8 ext. — Poet.:

    voti debita solvere,

    Ov. F. 5, 596; cf.

    the abbrev. formula V. S. L. M. (voTVM SOLVIT LIBENS MERITO),

    Inscr. Orell. 186; 1296 sq.:

    V.S.A.L. (ANIMO LIBENTI),

    ib. 2022 et saep.:

    sacra solvere (=votum solvere),

    Manil. 1, 427.—
    (β).
    With dat.:

    ait sese Veneri velle votum solvere,

    Plaut. Rud. prol. 60:

    vota Jovi solvo,

    Ov. M. 7, 652; 8, 153:

    sunt vota soluta deae,

    id. F. 6, 248:

    dis vota solvis,

    Sen. Ben. 5, 19, 4:

    libamenta Veneri solvere (=votum per libamenta),

    Just. 18, 5, 4.—
    d.
    Fidem solvere, to fulfil a promise (post-class. for fidem praestare, [p. 1728] exsolvere; cf.:

    fidem obligatam liberare,

    Suet. Claud. 9):

    illi, ut fidem solverent, clipeis obruere,

    Flor. 1, 1, 12;

    similarly: et voti solverat ille fidem (=votum solverat),

    Ov. F. 1, 642; but cf.: itane imprudens? tandem inventa'st causa: solvisti fidem, you have found a pretext to evade your promise (cf. II. A. 3.), Ter. And. 4, 1, 18: esset, quam dederas, morte soluta fides, by my death your promise to marry me would have been cancelled (cf. II. B. 1. 6.), Ov. H. 10, 78; similarly: suam fidem (i. e. quam Lepido habuerit) solutam esse, that his faith in Lepidus was broken, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 3.—With a different construction: se depositi fide solvere, to acquit one's self of the duty to return property intrusted to him (cf. I. B. 1. c.), Val. Max. 7, 3, 5 ext.: factique fide data munera solvit, he freed the gift already given from the obligation of an accomplished fact, i. e. he revoked the gifts, although already made, Ov. M. 11, 135.—
    e.
    Promissum solvere, to fulfil a promise (very rare):

    perinde quasi promissum solvens,

    Val. Max. 9, 6, 1:

    solvitur quod cuique promissum est,

    Sen. Cons. Marc. 20 fin.;

    similarly: solutum, quod juraverant, rebantur,

    what they had promised under oath, Liv. 24, 18, 5.—Hence, sŏlūtus, a, um, P. a., free, loose, at large, unfettered, unbandaged.
    A.
    Lit.
    1.
    (Acc. to I.A. 1. supra.) Pigeat nostrum erum si eximat aut solutos sinat, Plaut. Capt. 2, 1, 11:

    tibi moram facis quom ego solutus sto,

    id. Ep. 5, 2, 25:

    reus solutus causam dicis, testes vinctos attines,

    id. Truc. 4, 3, 63:

    cum eos vinciret quos secum habebat, te solutum Romam mittebat?

    Cic. Deiot. 7, 22:

    nec quisquam ante Marium solutus dicitur esse sectus,

    unbandaged, id. Tusc. 2, 22, 53:

    duos (captivos) solutos ire ad Hannibalem jussit,

    Liv. 27, 51:

    eum interdiu solutum custodes sequebantur, nocte clausum asservabant,

    id. 24, 45, 10:

    non efficiatis ut solutos verear quos alligatos adduxit,

    Val. Max. 6, 2, 3.—
    2.
    (Acc. to I. A. 2.) Of texture, etc.; esp. of soil, loose, friable (opp spissus;

    postAug.): quo solutior terra facilius pateat radicibus,

    Sen. Ep. 90, 21;

    ordeum nisi solutum et siccum locum non patitur,

    Col. 2, 9:

    soluta et facilis terra,

    id. 3, 14;

    solum solutum vel spissum,

    id. 2, 2 init.;

    seri vult raphanus terra soluta, umida,

    Plin. 19, 5, 26, § 83:

    hordeum seri non vult, nisi in sicca et soluta terra,

    id. 18, 7, 18, § 79:

    solutiores ripae,

    Front. Aquaed. 15.—Of plants:

    mas spissior, femina solutior,

    Plin. 25, 9, 57, § 103.—Hence, subst.: sŏlūtum, i, n., a state of looseness:

    dum vult describere, quem ad modum alia torqueantur fila, alia ex molli solutoque ducantur,

    Sen. Ep. 90, 20.—
    3.
    (Acc. to I. A. 3.) Rarefied, thin, diffused:

    turbo, quo celsior eo solutior laxiorque est, et ob hoc diffunditur,

    Sen. Q. N. 7, 9, 3:

    aer agitatus a sole calefactusque solutior est,

    id. ib. 1, 2, 10:

    debet aer nec tam spissus esse, nec tam tenuis et solutus, ut, etc.,

    id. ib. 1, 2, 11.—
    B.
    Trop.
    1.
    (Acc. to I. B. 1.) Of speech, unfettered, fluent, ready:

    (orator) solutus in explicandis sententiis,

    Cic. Or. 47, 173:

    verbis solutus satis,

    id. ib. 47, 174:

    solutissimus in dicendo,

    id. ib. 48, 180.—
    2.
    Exempt, free from duties, obligations, etc.:

    quam ob rem viderer maximis beneficii vinculis obstrictus, cum liber essem et solutus?

    Cic. Planc. 30, 72:

    soluta (praedia) meliore in causa sunt quam obligata,

    unmortgaged, id. Agr. 3, 2, 9:

    si reddidi (debitum), solutus sum ac liber,

    Sen. Ben. 2, 18, 5;

    non ut gratus, sed ut solutus sim,

    id. ib. 4, 21, 3;

    solutus omni fenore,

    Hor. Epod. 2, 4;

    nam ea (religione) magister equitum solutus ac liber potuerit esse,

    Liv. 8, 32, 5:

    Mamertini soli in omni orbe terrarum vacui, expertes soluti ac liberi fuerunt ab omni sumptu, molestia, munere,

    Cic. Verr. 2, 4, 10, § 23.—
    3.
    Free from punishment, not punishable, not liable, etc.: qui mancipia vendunt, certiores faciunt emptores quis fugitivus sit, noxave solutus, Edict. Aedil. ap. Dig. 21, 1, 1, § 1; Gell. 4, 2, 1; cf.:

    quod aiunt aediles noxae solutus non sit sic intellegendum est... noxali judicio subjectum non esse,

    Dig. 21, 1, 17, § 17:

    apud quos libido etiam permissam habet et solutam licentiam,

    Cic. Rep. 4, 4, 4:

    omne illud tempus habeat per me solutum ac liberum,

    i. e. let the crimes then committed be unpunished, id. Verr. 2, 1, 12, § 33: antea vacuum id solutumque poena fuerat, Tac. A. 14, 28.—With subj. inf.:

    maxime solutum fuit, prodere de iis, etc.,

    Tac. A. 4, 35: solutum existimatur esse, alteri male dicere, Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7, 3.—
    4.
    Free from cares, undistracted:

    animo soluto liberoque,

    Cic. Verr. 2, 2, 75, § 185:

    sed paulo solutiore tamen animo,

    id. ib. 2, 5, 31, § 82.—
    5.
    At leisure, free from labor, business, etc.:

    te rogo ut eum solutum, liberum, confectis ejus negotiis a te, quamprimum ad me remittas,

    Cic. Fam. 13, 63, 2:

    quo mea ratio facilior et solutior esse possit,

    id. ib. 3, 5, 1.—With gen.:

    Genium Curabis Cum famulis operum solutis,

    Hor. C. 3, 17, 16.—
    6.
    Unbound, relaxed, merry, jovial:

    quam homines soluti ridere non desinant, tristiores autem, etc.,

    Cic. Dom. 39, 104:

    an tu existimas quemquam soluto vultu et hilari oculo mortem contemnere?

    Sen. Ep. 23, 4:

    vultus,

    Stat. Th. 5, 355:

    (mores) naturam sequentium faciles sunt, soluti sunt,

    unembarrassed, Sen. Ep. 122, 17.—
    7.
    Free from the rule of others, uncontrolled, independent:

    cum videas civitatis voluntatem solutam, virtutem alligatam,

    Cic. Att. 2, 18, 1:

    ab omni imperio externo soluta in perpetuum Hispania,

    Liv. 29, 1 fin.:

    Masinissae ab imperio Romano solutam libertatem tribuit,

    Val. Max. 7, 2, 6:

    incerti, solutique, et magis sine domino quam in libertate, Vononem in regnum accipiunt,

    Tac. A. 2, 4:

    quorum (militum) libertas solutior erat,

    Just. 13, 2, 2.—Of animals:

    rectore solutos (solis) equos,

    Stat. Th. 1, 219.—
    8.
    Free from influence or restraint; hence, independent, unbiassed, unprejudiced:

    nec vero deus ipse alio modo intellegi potest, nisi mens soluta quaedam et libera,

    Cic. Tusc. 1, 27, 66;

    cum animi sine ratione motu ipsi suo soluto ac libero incitarentur,

    id. Div. 1, 2, 4:

    judicio senatus soluto et libero,

    id. Phil. 5, 15, 41:

    sum enim ad dignitatem in re publica solutus,

    id. Att. 1, 13, 2:

    libero tempore cum soluta vobis est eligendi optio,

    id. Fin. 1, 10, 33:

    si omnia mihi essent solutissima, tamen in re publica non alius essem atque nunc sum,

    id. Fam. 1, 9, 21:

    liberi enim ad causas solutique veniebant,

    uncommitted, id. Verr. 2, 2, 78, § 192.—
    9.
    Free from moral restraint; hence, unbridled, insolent, loose:

    amores soluti et liberi,

    Cic. Rep. 4, 4, 4:

    licentia,

    id. ib. 4, 4, 4:

    populi quamvis soluti ecfrenatique sint,

    id. ib. 1, 34, 53:

    quis erat qui sibi solutam P. Clodii praeturam sine maximo metu proponeret? Solutam autem fore videbatis, nisi esset is consul qui eam auderet possetque constringere,

    id. Mil. 13, 34:

    quominus conspectus, eo solutior erat,

    Liv. 27, 31 fin.:

    adulescentes aliquot quorum, in regno, libido solutior fuerat,

    id. 2, 1, 2:

    solutioris vitae primos adulescentiae annos egisse fertur,

    a licentious life, Val. Max. 2, 6, 1:

    spectandi solutissimum morem corrigere,

    Suet. Aug. 44:

    mores soluti,

    licentious habits, Just. 3, 3, 10.—
    10.
    Regardless of rules, careless, loose:

    orator tam solutus et mollis in gestu,

    Cic. Brut. 62, 225:

    dicta factaque ejus solutiora, et quandam sui neglegentiam praeferentia,

    Tac. A. 16, 18.—
    11.
    Esp., of style, etc., free from rules of composition.
    (α).
    Oratio soluta, verba soluta, a free style, conversational or epistolary style:

    est oratio aliqua vincta atque contexta, soluta alia, qualis in sermone et epistulis,

    Quint. 9, 4, 19; 9, 4, 20; 9, 4, 69; 9, 4, 77.—
    (β).
    More freq.: verba soluta, oratio soluta, prose (opp. to verse);

    in full: scribere conabar verba soluta modis, Ov Tr. 4, 10, 24: quod (Isocrates) verbis solutis numeros primus adjunxerit,

    Cic. Or. 52, 174:

    mollis est enim oratio philosophorum... nec vincta numeris, sed soluta liberius,

    id. ib. 19, 64; 71, 234;

    68, 228: si omnes soluta oratione scripserunt,

    Varr. R. R. 4, 1; de heisce rebus treis libros ad te mittere institui;

    de oratione soluta duos, de poetica unum,

    id. L. L. 6, 11 fin.:

    ut in soluta oratione, sic in poemateis,

    id. ib. 7, 1:

    primus (Isocrates) intellexit. etiam in soluta oratione, dum versum effugeres modum et numerum quemdam debere servari,

    Cic. Brut. 8, 32:

    Aristoteles judicat heroum numerum grandiorem quam desideret soluta oratio,

    id. Or. 57, 192:

    et creticus et paeon quam commodissume putatur in solutam orationem illigari,

    id. ib. 64, 215:

    a modis quibusdam, cantu remoto, soluta esse videatur oratio,

    id. ib. 55, 183; 55, 184; id. de Or. 3, 48, 184: historia est quodammodo carmen solutum, Quint. 10, 1, 31.—
    (γ).
    Also in reference to a prose rhythm, loose, unrhythmical, inharmonious:

    ut verba neque inligata sint, quasi... versus, neque ita soluta ut vagentur,

    Cic. de Or. 3, 44, 176; 3, 48, 186:

    nec vero haec (Callidii verba) soluta nec diffluentia, sed astricta numeris,

    id. Brut. 79, 274:

    orator sic illigat sententiam verbis ut eam numero quodam complectatur et astricto et soluto,

    id. de Or. 3, 44, 175; but: verba soluta suis figuris, words freed from their proper meaning, i.e. metaphors, Manil. 1, 24.—
    (δ).
    Rarely with reference to the thought: soluta oratio, a fragmentary, disconnected style:

    soluta oratio, et e singulis non membris, sed frustis, collata, structura caret,

    Quint. 8, 5, 27; cf. id. 9, 4, 69:

    solutiora componere,

    id. 10, 4, 1; 9, 4, 15.—
    12.
    Effeminate, luxurious (acc. to I. B. 3.):

    sinum togae in dextrum umerum reicere, solutum ac delicatum est,

    Quint. 11, 3, 146.—
    13.
    Undisciplined, disorderly:

    omnia soluta apud hostes esse,

    Liv. 8, 30, 3:

    nihil temeritate solutum,

    Tac. A. 13, 40:

    apud Achaeos neglecta omnia ac soluta fuere,

    Just. 34, 2, 2.—
    14.
    Lax, remiss, weak:

    mea lenitas adhuc si cui solutior visa erat,

    Cic. Cat. 2, 12, 27:

    Ciceronem male audivisse, tamquam solutum et enervem,

    Tac. Or. 18:

    soluti ac fluentes,

    Quint. 1, 2, 8.—Hence:

    solutum genus orationis,

    a lifeless, dull style, Val. Max. 8, 10, 3:

    quanto longius abscederent, eo solutiore cura,

    laxer attention, Liv. 3, 8, 8.—
    C.
    (Acc. to II. B. 3. e supra.) Paid, discharged, only as subst.: sŏlūtum, i, n., that which is paid, a discharged debt, in certain phrases:

    aliquid in solutum dare,

    to give something in payment, Dig. 46, 3, 45; 46, 3, 46; 46, 3, 60: in solutum accipere, to accept in payment:

    qui voluntatem bonam in solutum accipit,

    Sen. Ben. 7, 16, 4:

    qui rem in solutum accipit,

    Dig. 42, 4, 15; 12, 1, 19;

    in solutum imputare,

    to charge as payment, Sen. Ep. 8, 10; aliquid pro soluto est, is considered as paid or cancelled:

    pro soluto id in quo creditor accipiendo moram fecit, oportet esse,

    Dig. 46, 3, 72: pro soluto usucapere, to acquire by prescription something given in payment by the debtor, but not belonging to him:

    pro soluto usucapit qui rem debiti causa recepit,

    Dig. 41, 3, 46.— Adv.: sŏlūtē.
    1.
    Thinly:

    corpora diffusa solute,

    Lucr. 4, 53.—
    2.
    Of speech, fluently:

    non refert videre quid dicendum est, nisi id queas solute ac suaviter dicere,

    Cic. Brut. 29, 110:

    ita facile soluteque volvebat sententias,

    id. ib. 81, 280:

    quid ipse compositus alias, et velut eluctantium verborum, solutius promptiusque eloquebatur,

    Tac. A. 4, 31.—
    3.
    Irregularly, loosely:

    a fabris neglegentius solutiusque composita,

    Sen. Q. N. 6, 30, 4.—
    4.
    Freely, without restraint:

    generaliter puto judicem justum... solutius aequitatem sequi,

    i. e. without strictly regarding the letter of the law, Dig. 11, 7, 14, § 13.—
    5.
    Of style, without connection, loosely:

    enuntiare,

    Quint. 11, 2, 47.—
    6.
    Of manners and discipline, disorderly, negligently:

    praecipue sub imperio Cn. Manlii solute ac neglegenter habiti sunt (exercitus),

    Liv. 39, 1, 4:

    in stationibus solute ac neglegenter agentes,

    id. 23, 37, 6.—
    7.
    Weakly, tamely, without vigor:

    quod ille tam solute egisset, tam leniter, tam oscitanter,

    Cic. Brut. 80, 277.—
    8.
    Of morals, loosely, without restraint:

    ventitabat illuc Nero, quo solutius urbem extra lasciviret,

    Tac. A. 13, 47.

    Lewis & Short latin dictionary > solvo

  • 3 per-solvō

        per-solvō solvī, solūtus, ere,    to unravel, solve, explain: hoc mihi.—To pay, pay out, pay over: pretium tibi, T.: pecuniam a discipulis suis Fufiis, pay by a draft on, etc.: (aes alienum) alienis nominibus suis copiis, debts charged to others, S.—To pay, give, show, render, suffer: poenas, Cs.: tibi laborum praemia pro me: gratīs, render thanksgiving, V.: dis gratiam: honorem dis, offer sacrifices, V.: vota, fulfil: iusta, pay honors to the dead, Cu.: poenas dis hominibusque, suffer at the hands of: persolvi primae epistulae, have answered. —To render, inflict: ab omnibus esse ei poenas persolutas.

    Latin-English dictionary > per-solvō

  • 4 dissolvo

    dis-solvo, solvī, solūtum, ere
    1) развязывать ( nodum Lcr); распускать ( comas Tib)
    2) рассеивать (nubila solis calore Lcr, tenebras luce Vr); прогонять ( frigus H)
    3) расшатывать ( navem Ph); разрушать ( pontem Nep)
    4) расторгать, прекращать (amicitiam, societatem C); отменять (leges, acta Caesaris C)
    6) разлагать ( corpora Lcr); растопить ( glaciem Lcr); плавить ( aes Lcr); растворять (fel aquā dissolutum PM)
    9) разрознить, разбросать ( scopas C)
    11) опровергать (crimina, criminationem C)
    12) (раз)решать (interrogationes C; quaestiones Spart)
    13) освобождать (aliquem Pl; se Ter)
    15) уплачивать ( pecuniam alicui C); оплатить (aes alienum C)
    16) ослаблять, смягчать ( severitatem C)
    17) снимать, устранять (cuncta mala Sl; dolorem capitis PM)

    Латинско-русский словарь > dissolvo

  • 5 dissolvo

    dis-solvo, solvī, solūtum, ere, I) auflösen, was gebunden od. zusammengefügt war, A) eig.: 1) im allg.: scopas, clipeum, Cic.: arborum radices (v. der Fischotter), Varro LL.: navem, in seinen Fugen auflösen, Phaedr., u. Passiv dissolvi (v. Schiffe), auseinander gehen, Ov.: frigus, lindern, Hor.: dissolutis membris (da ihr die Gl. ausgerenkt waren) insistere nequibat, Tac.: diss. monumenta, auseinander sprengen (v. dazwischen gewachsenen Bäumen), Sen.: poet., pinus lamnā, zersägen, Val. Flacc. – ilia risu, zersprengen, Petron. – 2) insbes.: a) zu einer Flüssigkeit auflösen, schmelzen, flüssig machen, aes, Lucr.: resinam oleo, Plin.: fel aquā dissolutum, Plin. – stomachum, den Durchfall erregen, Plin. – b) einen Krankheitsstoff auflösen, = zerteilen, durch Zerteilen vertreiben, inflationes, dolorem capitis, Plin. – B) übtr.: 1) im allg., auflösen, trennen, aufheben, abstellen, kassieren, vernichten (Ggstz. conglutinare), societatem, amicitiam, Cic.: disciplinam severitatemque, Auct. b. Alex.: leges, interdictum, Cic.: regiam potestatem, Nep.: imperium (die konsulare Gewalt), Liv. – 2) insbes.: a) als rhet. t. t., Verse, Perioden usw. auflösen, zerlegen, ohne periodische Verbindung lassen, versum, Hor.: orationem, Cic.: argumenta, Quint.: bene structam collocationem permutatione verborum, Cic. – b) (wie διαλύω) = eine Frage usw. lösen, captiosas interrogationes, Cic.: propositas quaestiones, Spart.: si non poterit ratio dissolvere causam, cur etc., Lucr.: zetema (eine Aufgabe) dissolvere, Corp. inscr. Lat. 4, 1878. – c) eine Behauptung usw. widerlegen, entkräften, zunichte machen, criminationem, Cic.: obiecta, Tac.: controversiam controversiā, Cornif. rhet.: utrumque dissolvitur, läßt sich widerlegen, ist unhaltbar, Cic. – II) ablösen, A) eig., ablösen, abbrechen, abreißen, ubi dissolutus tu sies, ego pendeam, Plaut.: diss. pontem, Nep.: diss. simulacrum Veneris, Suet.: diss. stamina, Tibull. – B) übtr.: 1) losmachen, freimachen, befreien, von Geschäften od. Verdrießlichkeiten, dissolvi me, ich bin fertig, Ter.: dissolve me, Plaut. – 2) abzahlen, bezahlen, aes alienum, Cic.: nomen, Cic.: pecuniam publicam ulli civitati, Cic.: absol., non diss., Cic.: diss. pro sua parte, Cic.: Scapulis difficiliore condicione, die Sk. unter ziemlich nachteiligen Umständen befriedigen, Cic. – im Doppelsinn, qui magno in aere alieno maiores etiam possessiones habent, quorum amore adducti dissolvi nullo modo possunt, können sich auf keine Weise von ihnen losmachen = sich von den B. trennen u. = die Schuld abzahlen, Cic. Cat. 2, 18.

    lateinisch-deutsches > dissolvo

  • 6 dissolvo

    dis-solvo, solvī, solūtum, ere, I) auflösen, was gebunden od. zusammengefügt war, A) eig.: 1) im allg.: scopas, clipeum, Cic.: arborum radices (v. der Fischotter), Varro LL.: navem, in seinen Fugen auflösen, Phaedr., u. Passiv dissolvi (v. Schiffe), auseinander gehen, Ov.: frigus, lindern, Hor.: dissolutis membris (da ihr die Gl. ausgerenkt waren) insistere nequibat, Tac.: diss. monumenta, auseinander sprengen (v. dazwischen gewachsenen Bäumen), Sen.: poet., pinus lamnā, zersägen, Val. Flacc. – ilia risu, zersprengen, Petron. – 2) insbes.: a) zu einer Flüssigkeit auflösen, schmelzen, flüssig machen, aes, Lucr.: resinam oleo, Plin.: fel aquā dissolutum, Plin. – stomachum, den Durchfall erregen, Plin. – b) einen Krankheitsstoff auflösen, = zerteilen, durch Zerteilen vertreiben, inflationes, dolorem capitis, Plin. – B) übtr.: 1) im allg., auflösen, trennen, aufheben, abstellen, kassieren, vernichten (Ggstz. conglutinare), societatem, amicitiam, Cic.: disciplinam severitatemque, Auct. b. Alex.: leges, interdictum, Cic.: regiam potestatem, Nep.: imperium (die konsulare Gewalt), Liv. – 2) insbes.: a) als rhet. t. t., Verse, Perioden usw. auflösen, zerlegen, ohne periodische Verbindung lassen, versum, Hor.: orationem, Cic.: argumenta, Quint.: bene structam collocationem permutatione verborum, Cic. – b) (wie
    ————
    διαλύω) = eine Frage usw. lösen, captiosas interrogationes, Cic.: propositas quaestiones, Spart.: si non poterit ratio dissolvere causam, cur etc., Lucr.: zetema (eine Aufgabe) dissolvere, Corp. inscr. Lat. 4, 1878. – c) eine Behauptung usw. widerlegen, entkräften, zunichte machen, criminationem, Cic.: obiecta, Tac.: controversiam controversiā, Cornif. rhet.: utrumque dissolvitur, läßt sich widerlegen, ist unhaltbar, Cic. – II) ablösen, A) eig., ablösen, abbrechen, abreißen, ubi dissolutus tu sies, ego pendeam, Plaut.: diss. pontem, Nep.: diss. simulacrum Veneris, Suet.: diss. stamina, Tibull. – B) übtr.: 1) losmachen, freimachen, befreien, von Geschäften od. Verdrießlichkeiten, dissolvi me, ich bin fertig, Ter.: dissolve me, Plaut. – 2) abzahlen, bezahlen, aes alienum, Cic.: nomen, Cic.: pecuniam publicam ulli civitati, Cic.: absol., non diss., Cic.: diss. pro sua parte, Cic.: Scapulis difficiliore condicione, die Sk. unter ziemlich nachteiligen Umständen befriedigen, Cic. – im Doppelsinn, qui magno in aere alieno maiores etiam possessiones habent, quorum amore adducti dissolvi nullo modo possunt, können sich auf keine Weise von ihnen losmachen = sich von den B. trennen u. = die Schuld abzahlen, Cic. Cat. 2, 18.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > dissolvo

  • 7 dissolutum

    dis-solvo, solvi, sŏlūtum, 3, v. a., to loosen asunder, to unloose, disunite, separate, dissolve, destroy (freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    facilius est apta dissolvere quam dissipata conectere,

    Cic. Or. 71, 235:

    opus ipsa suum eadem quae coagmentavit natura dissolvit,

    id. de Sen. 20, 72:

    dissolvunt nodos omnes et vincla relaxant,

    Lucr. 6, 356:

    contextum,

    id. 1, 243:

    stamina,

    Tib. 1, 7, 2:

    ornatus comae,

    id. 1, 10, 62:

    capillum,

    Plin. 28, 7, 23, § 78:

    sparta navium,

    id. 24, 9, 40, § 65:

    pontem,

    Nep. Them. 5, 1 et saep.:

    nubila ventis,

    Lucr. 6, 514; cf.

    nubes (ventus, with diducit),

    id. 6, 216:

    glaciem (sol),

    to melt, id. 6, 964:

    aes (fulmen),

    id. 6, 352:

    corpora (vis),

    id. 1, 224:

    se (venti vortex),

    id. 6, 446:

    tenebras luce,

    Varr. L. L. 6, § 79 Müll.:

    dissolutum navigium vel potius dissipatum,

    Cic. Att. 15, 11, 3; so,

    navem,

    Phaedr. 4, 22, 10; Ov. Tr. 4, 8, 18:

    stomachum,

    i. e. to loosen, relax, Plin. 20, 23, 96, § 256:

    ilia sua visu,

    Petr. 24, 5:

    resinam omnem oleo,

    Plin. 14, 20, 25, § 123: collegia, Suet. Aug. 32:

    cohortem Germanorum,

    id. Galb. 12 et saep.:

    animam,

    i. e. to die, Lucr. 3, 601; cf. id. 456; Cic. Tusc. 1, 11, 24.—
    B.
    In partic.
    1.
    In mercant. lang., to pay, discharge what one owes:

    dinumerando solvere: aes alienum praediis venditis,

    Cic. Sull. 20, 56; id. Off. 2, 2, 4; Plin. 33, 3, 13, § 44:

    nomen,

    Cic. Planc. 28:

    omne quod debuit,

    id. Rosc. Com. 13, 38:

    quae debeo,

    Ter. Ph. 4, 3, 50: pecuniam pro iis rebus, * Caes. B. C. 1, 87, 1:

    pecuniam publicam ulli civitati,

    Cic. Verr. 2, 3, 75:

    poenam,

    to pay a fine, id. Tusc. 1, 42, 100; cf.:

    dissolvere et compensare damna,

    id. Verr. 2, 5, 13:

    vota,

    id. Att. 15, 11 fin.; Cat. 66, 38.—
    * b.
    Mid., transf. to the person: quarum (possessionum) amore adducti dissolvi nullo modo possunt, free or release themselves from debt, Cic. Cat. 2, 8, 18.—
    2.
    In medic. lang., like digerere, discutere, to discuss, dissipate morbid matter, Plin. 20, 12, 48, § 122; 24, 6, 14, § 23; 24, 9, 38, § 60 al.
    II.
    Trop., to dissolve, abolish, abrogate, annul, destroy.
    A.
    In gen.:

    utilitas si amicitias conglutinaret, eadem commutata dissolveret,

    Cic. Lael. 9, 32; cf. id. de Or. 1, 42, 188:

    amicitiam,

    id. Rosc. Am. 39:

    societatem,

    id. Rosc. Com. 13, 38:

    consortionem,

    id. Off. 3, 6:

    matrimonia,

    Cod. Just. 5, 17, 8 et saep.:

    perjurium,

    Cic. Off. 3, 32, 113; cf.

    religiones,

    Liv. 40, 29:

    acta Caesaris,

    Cic. Phil. 1, 7 fin.; cf.:

    leges Caesaris,

    ib. 1, 8 init.:

    judicia publica,

    id. Agr. 2, 13 fin.:

    hoc interdictum,

    id. Caecin. 14, 40 et saep.:

    argentariam,

    id. ib. 4, 11:

    regiam potestatem,

    Nep. Lys. 3 fin.; cf.

    rem publicam,

    Liv. 5, 6 fin.:

    severitatem,

    Cic. Mur. 31, 65:

    frigus,

    Hor. C. 1, 9, 5 et saep.:

    mortem cuncta mortalium mala dissolvere,

    Sall. C. 51, 20; cf.

    with pers. object: plerosque senectus dissolvit,

    id. J. 17, 6.—
    B.
    In partic.
    1.
    In rhet. and philos. lang., to refute, reply to, answer an assertion:

    criminatio tota dissoluta est (with diluere),

    Cic. Rosc. Am. 29, 82:

    seu proposita confirmamus, seu contra dicta dissolvimus,

    Quint. 4 prooem. § 6; Cic. de Or. 2, 38; id. Tusc. 3, 30; Quint. 5, 13, 2; Tac. A. 13, 21 al.—
    2.
    (Acc. to I. B. 1. b.) To release, disengage one:

    obsecro, dissolve jam me,

    Plaut. Merc. 1, 2, 54; id. Poen. 1, 1, 20; Ter. Heaut. 3, 1, 102.—Hence, dissŏ-lūtus, a, um, P. a., unloosed, loose, disconnected.
    A.
    Of discourse: alterum nimis est vinctum, ut de industria factum appareat;

    alterum nimis dissolutum, ut pervagatum ac vulgare videatur,

    Cic. Or. 57, 195; Quint. 2, 11, 7; 8, 6, 62 al.—Hence, subst.: dissolūtum, i, n., a gram. fig., i. q. asundeton, asyndeton, Auct. Her. 4, 30, 41; Cic. de Or. 3, 54, 207 (also ap. Quint. 9, 1, 34).—
    B.
    Of character, lax, remiss, negligent, inattentive, careless; licentious, dissolute (cf.:

    mollis, luxuriosus, effeminatus): negligere quid de se quisque sentiat, non solum arrogantis est, sed omnino dissoluti,

    Cic. Off. 1, 28, 99:

    cupio in tantis rei publicae periculis me non dissolutum videri,

    id. Cat. 1, 2, 4; cf.:

    in praetermittendo (opp. crudelis in animadvertendo),

    id. Verr. 2, 5, 3 fin.:

    opp. vehemens,

    id. ib. 2, 5, 40:

    (Verres) omnium hominum dissolutissimus crudelissimusque,

    id. ib. 2, 3, 56; cf. id. ib. 2, 3, 57; id. Tusc. 4, 25 fin.; Nep. Alcib. 1 fin. al.:

    quis tam dissolutus in re familiari fuisset, quis tam negligens, etc.?

    Cic. Quint. 11, 38; cf. id. ib. 12, 40 et saep.:

    animus,

    id. Rosc. Am. 11, 32; cf.

    mens luxu,

    Tac. A. 15, 49 fin.:

    consuetudo Graecorum,

    Cic. Fl. 9;

    and, mores,

    Phaedr. 1, 2, 12:

    comitas,

    Quint. 2, 2, 5:

    libelli multo dissolutiores ipsis actionibus,

    Sen. Contr. 5 praef.:

    nihil asperum... nec tamen quicquam populare ac dissolutum,

    Cic. Att. 1, 19, 8; id. Off. 1, 35, 129.— Adv.: dissŏlūte.
    a.
    Acc. to A., loosely, disconnectedly:

    dicere demptis conjunctionibus,

    Cic. Or. 39, 135.—
    b.
    Acc. to B., laxly, negligently, carelessly:

    dissolute et turpiter scribere de restitutione alicujus,

    Cic. Att. 14, 13 fin.:

    vendere decumas,

    id. Verr. 2, 3, 39 fin.:

    jus suum relinquere,

    id. Caecin. 36:

    factum aliquid,

    id. Verr. 2, 5, 8; cf. id. Phil. 6, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > dissolutum

  • 8 dissolvo

    dis-solvo, solvi, sŏlūtum, 3, v. a., to loosen asunder, to unloose, disunite, separate, dissolve, destroy (freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    facilius est apta dissolvere quam dissipata conectere,

    Cic. Or. 71, 235:

    opus ipsa suum eadem quae coagmentavit natura dissolvit,

    id. de Sen. 20, 72:

    dissolvunt nodos omnes et vincla relaxant,

    Lucr. 6, 356:

    contextum,

    id. 1, 243:

    stamina,

    Tib. 1, 7, 2:

    ornatus comae,

    id. 1, 10, 62:

    capillum,

    Plin. 28, 7, 23, § 78:

    sparta navium,

    id. 24, 9, 40, § 65:

    pontem,

    Nep. Them. 5, 1 et saep.:

    nubila ventis,

    Lucr. 6, 514; cf.

    nubes (ventus, with diducit),

    id. 6, 216:

    glaciem (sol),

    to melt, id. 6, 964:

    aes (fulmen),

    id. 6, 352:

    corpora (vis),

    id. 1, 224:

    se (venti vortex),

    id. 6, 446:

    tenebras luce,

    Varr. L. L. 6, § 79 Müll.:

    dissolutum navigium vel potius dissipatum,

    Cic. Att. 15, 11, 3; so,

    navem,

    Phaedr. 4, 22, 10; Ov. Tr. 4, 8, 18:

    stomachum,

    i. e. to loosen, relax, Plin. 20, 23, 96, § 256:

    ilia sua visu,

    Petr. 24, 5:

    resinam omnem oleo,

    Plin. 14, 20, 25, § 123: collegia, Suet. Aug. 32:

    cohortem Germanorum,

    id. Galb. 12 et saep.:

    animam,

    i. e. to die, Lucr. 3, 601; cf. id. 456; Cic. Tusc. 1, 11, 24.—
    B.
    In partic.
    1.
    In mercant. lang., to pay, discharge what one owes:

    dinumerando solvere: aes alienum praediis venditis,

    Cic. Sull. 20, 56; id. Off. 2, 2, 4; Plin. 33, 3, 13, § 44:

    nomen,

    Cic. Planc. 28:

    omne quod debuit,

    id. Rosc. Com. 13, 38:

    quae debeo,

    Ter. Ph. 4, 3, 50: pecuniam pro iis rebus, * Caes. B. C. 1, 87, 1:

    pecuniam publicam ulli civitati,

    Cic. Verr. 2, 3, 75:

    poenam,

    to pay a fine, id. Tusc. 1, 42, 100; cf.:

    dissolvere et compensare damna,

    id. Verr. 2, 5, 13:

    vota,

    id. Att. 15, 11 fin.; Cat. 66, 38.—
    * b.
    Mid., transf. to the person: quarum (possessionum) amore adducti dissolvi nullo modo possunt, free or release themselves from debt, Cic. Cat. 2, 8, 18.—
    2.
    In medic. lang., like digerere, discutere, to discuss, dissipate morbid matter, Plin. 20, 12, 48, § 122; 24, 6, 14, § 23; 24, 9, 38, § 60 al.
    II.
    Trop., to dissolve, abolish, abrogate, annul, destroy.
    A.
    In gen.:

    utilitas si amicitias conglutinaret, eadem commutata dissolveret,

    Cic. Lael. 9, 32; cf. id. de Or. 1, 42, 188:

    amicitiam,

    id. Rosc. Am. 39:

    societatem,

    id. Rosc. Com. 13, 38:

    consortionem,

    id. Off. 3, 6:

    matrimonia,

    Cod. Just. 5, 17, 8 et saep.:

    perjurium,

    Cic. Off. 3, 32, 113; cf.

    religiones,

    Liv. 40, 29:

    acta Caesaris,

    Cic. Phil. 1, 7 fin.; cf.:

    leges Caesaris,

    ib. 1, 8 init.:

    judicia publica,

    id. Agr. 2, 13 fin.:

    hoc interdictum,

    id. Caecin. 14, 40 et saep.:

    argentariam,

    id. ib. 4, 11:

    regiam potestatem,

    Nep. Lys. 3 fin.; cf.

    rem publicam,

    Liv. 5, 6 fin.:

    severitatem,

    Cic. Mur. 31, 65:

    frigus,

    Hor. C. 1, 9, 5 et saep.:

    mortem cuncta mortalium mala dissolvere,

    Sall. C. 51, 20; cf.

    with pers. object: plerosque senectus dissolvit,

    id. J. 17, 6.—
    B.
    In partic.
    1.
    In rhet. and philos. lang., to refute, reply to, answer an assertion:

    criminatio tota dissoluta est (with diluere),

    Cic. Rosc. Am. 29, 82:

    seu proposita confirmamus, seu contra dicta dissolvimus,

    Quint. 4 prooem. § 6; Cic. de Or. 2, 38; id. Tusc. 3, 30; Quint. 5, 13, 2; Tac. A. 13, 21 al.—
    2.
    (Acc. to I. B. 1. b.) To release, disengage one:

    obsecro, dissolve jam me,

    Plaut. Merc. 1, 2, 54; id. Poen. 1, 1, 20; Ter. Heaut. 3, 1, 102.—Hence, dissŏ-lūtus, a, um, P. a., unloosed, loose, disconnected.
    A.
    Of discourse: alterum nimis est vinctum, ut de industria factum appareat;

    alterum nimis dissolutum, ut pervagatum ac vulgare videatur,

    Cic. Or. 57, 195; Quint. 2, 11, 7; 8, 6, 62 al.—Hence, subst.: dissolūtum, i, n., a gram. fig., i. q. asundeton, asyndeton, Auct. Her. 4, 30, 41; Cic. de Or. 3, 54, 207 (also ap. Quint. 9, 1, 34).—
    B.
    Of character, lax, remiss, negligent, inattentive, careless; licentious, dissolute (cf.:

    mollis, luxuriosus, effeminatus): negligere quid de se quisque sentiat, non solum arrogantis est, sed omnino dissoluti,

    Cic. Off. 1, 28, 99:

    cupio in tantis rei publicae periculis me non dissolutum videri,

    id. Cat. 1, 2, 4; cf.:

    in praetermittendo (opp. crudelis in animadvertendo),

    id. Verr. 2, 5, 3 fin.:

    opp. vehemens,

    id. ib. 2, 5, 40:

    (Verres) omnium hominum dissolutissimus crudelissimusque,

    id. ib. 2, 3, 56; cf. id. ib. 2, 3, 57; id. Tusc. 4, 25 fin.; Nep. Alcib. 1 fin. al.:

    quis tam dissolutus in re familiari fuisset, quis tam negligens, etc.?

    Cic. Quint. 11, 38; cf. id. ib. 12, 40 et saep.:

    animus,

    id. Rosc. Am. 11, 32; cf.

    mens luxu,

    Tac. A. 15, 49 fin.:

    consuetudo Graecorum,

    Cic. Fl. 9;

    and, mores,

    Phaedr. 1, 2, 12:

    comitas,

    Quint. 2, 2, 5:

    libelli multo dissolutiores ipsis actionibus,

    Sen. Contr. 5 praef.:

    nihil asperum... nec tamen quicquam populare ac dissolutum,

    Cic. Att. 1, 19, 8; id. Off. 1, 35, 129.— Adv.: dissŏlūte.
    a.
    Acc. to A., loosely, disconnectedly:

    dicere demptis conjunctionibus,

    Cic. Or. 39, 135.—
    b.
    Acc. to B., laxly, negligently, carelessly:

    dissolute et turpiter scribere de restitutione alicujus,

    Cic. Att. 14, 13 fin.:

    vendere decumas,

    id. Verr. 2, 3, 39 fin.:

    jus suum relinquere,

    id. Caecin. 36:

    factum aliquid,

    id. Verr. 2, 5, 8; cf. id. Phil. 6, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > dissolvo

  • 9 solutum

    solvo, solvi, solutum, 3, v. a. ( perf. soluit, trisyll., Cat. 2, 13:

    soluisse,

    Tib. 4, 5, 16) [for se-luo; cf. socors for se-cords], to loosen an object from any thing, to release or to loose, remove any thing which binds or restrains another.
    I.
    To loose an object bound, to release, set free, disengage, dissolve, take apart.
    A.
    In a corporeal sense.
    1.
    Outwardly, to release.
    a.
    From fetters or custody, to free, set free, release; absol.:

    solvite istas,

    i. e. from fetters, Plaut. Truc. 4, 3, 64:

    solvite istum,

    id. Mil. 5, 32:

    numquam, nisi me orassis, solves,

    id. Ep. 5, 2, 62:

    jube solvi (eum),

    Ter. And. 5, 4, 52:

    ad palum adligati repente soluti sunt,

    Cic. Verr. 2, 5, 5, § 11:

    ut vincti solvantur,

    id. ib. 2, 5, 6, §

    12: qui in compedibus corporis semper fuerunt, etiam cum soluti sunt, tardius ingrediuntur,

    id. Tusc. 1, 31, 75:

    ita nexi soluti (sunt),

    Liv. 8, 28, 9:

    solvite me, pueri,

    Verg. E. 6, 24:

    fore ut brevi solveretur,

    Suet. Vesp. 5; id. Tib. 65; id. Vit. 12.—With abl.:

    canis solutus catena,

    Phaedr. 3, 7, 20. — Transf., from the fetter of frost:

    solutis amnibus (i. e. frigoris vinculo),

    Stat. Th. 5, 15:

    terrae quem (florem) ferunt solutae,

    Hor. C. 1, 4, 10.—
    b.
    From reins, ties, bands, etc.: solve senescentem equum, from the rein, i. e. dismiss him from service, Hor. Ep. 1, 1, 8:

    solverat sol equos,

    unhitched, Stat. Th. 3, 407: currum solvere (i. e. ab equis, poet. for equos a curru), Sen. Thyest. 794: solvere epistulam, i. e. from the string by which it was tied (= to open), Nep. Hann. 11, 3:

    et tibi sollicita solvitur illa (epistula) manu,

    Ov. Tr. 5, 2, 2:

    et jacet in gremio charta soluta meo,

    id. H. 11, 4:

    praecepit suis ne sarcinas solverent, aut onera deponerent,

    Front. Strat. 1, 5, 3.—So of garments and sails, to unfurl, unfold: cum tunica soluta inambularet, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 3; Front. Strat. 4, 1, 26:

    soluta toga,

    Quint. 11, 3, 147:

    vela solvere,

    Verg. A. 4, 574.—
    c.
    From any fastening (mostly poet. and post-Aug. prose), to detach from; constr. absol., or with ab or de, and abl.:

    Caucasia solvet de rupe Promethei bracchia,

    Prop. 2, 1, 69:

    fraxinus solvitur,

    from the ground, Stat. Th. 9, 498:

    ceciditque soluta pinus,

    id. ib. 9, 409; cf.:

    pinus radice soluta, deficit,

    id. S. 5, 1, 152:

    solutis radicibus arbusta procumbunt,

    Sen. Q. N. 3, 27, 5:

    accepi epistulam quam, ut scribis, ancora soluta de phaselo dedisti, i. e. a litore,

    detached, Cic. Att. 1, 13, 1 B. and K. (al. sublata;

    but soluta is perh. an error of Cic. in the use of a technical term, v Orell. ad loc.).—In the same sense: solvere retinacula classis,

    Ov. M. 15, 696; 8, 102:

    querno solvunt de stipite funem,

    id. F. 4, 333:

    fune soluto Currit in immensum carina,

    id. Am. 2, 11, 23:

    curvo solves viscera cultro (i. e. de corpore ferarum),

    Sen. Hippol. 53.—Of rain disengaged from the clouds:

    imber caelesti nube solutus,

    Ov. A. A. 2, 237: (Lunam) imperfecta vi solvere tantum umorem, disengage only the moisture, i. e. from the earth:

    cum solis radii absumant,

    Plin. 2, 9, 6, § 45:

    solutum a latere pugionem,

    detached from his side, Suet. Vit. 15.—
    d.
    Esp., of ships: navem solvere, to free a ship from the land, i. e. to set sail, weigh anchor, leave land, depart.
    (α).
    With acc. alone:

    eisce confectis navem solvimus,

    Plaut. Merc. 1, 1, 91:

    navim cupimus solvere,

    id. Mil. 4, 7, 17:

    naves solvit,

    Caes. B. G. 4, 36; 5, 8; id. B. C. 1, 28; 3, 14; 3, 26;

    3, 102: primis tenebris solvit navem,

    Liv. 45, 6:

    postero die solvere naves (jussi),

    id. 29, 25 fin.; Nep. Hann. 8, 2:

    classem solvere,

    Liv. 45, 41; Prop. 3, 7 (4, 6), 23.—
    (β).
    With ab and abl.:

    navis a terra solverunt,

    Caes. B. C. 3, 101:

    quinto inde die quam ab Corintho solverit naves,

    Liv. 31, 7 med.:

    solvunt a litore puppes,

    Luc. 2, 649.—
    (γ).
    With ex and abl.:

    nam noctu hac soluta est navis nostra e portu Persico,

    Plaut. Am. 1, 1, 259:

    interea e portu nostra navis solvitur,

    id. Bacch. 2, 3, 54.—
    (δ).
    With abl.:

    complures mercatores Alexandria solvisse,

    Cic. Off. 3, 12, 50:

    portu solventibus,

    id. Mur. 2, 4.—
    (ε).
    Absol. (sc. navem or naves):

    tertia fere vigilia solvit,

    Caes. B. G. 4, 23:

    nos eo die cenati solvimus,

    Cic. Fam. 16, 9, 2:

    altero die quam a Brundusio solvit,

    Liv. 31, 14 init.:

    qui inde solverant,

    Val. Max. 1, 7, 3:

    solvi mare languido,

    Sen. Ep. 53, 1:

    fortasse etiam ventis minantibus solves,

    id. Ben. 2, 35, 5:

    non eadem est his et illis causa solvendi,

    making sea-voyages, id. Q. N. 5, 18, 16.—
    (ζ).
    With navis, etc., as subj., to leave the land (sc. se a litore):

    naves XVIII. ex superiore portu solverunt,

    Caes. B. G. 4, 28; and by another change of construction: solvimus oram, we freed the shore, i.e. from the ship, Quint. 4, 2, 41; id. Ep. ad Tryph. 3.—
    (η).
    Poet. usages:

    de litore puppis solvit iter,

    clears the voyage, Stat. S. 5, 1, 243:

    nec tibi Tyrrhena solvatur funis harena,

    Prop. 1, 8, 11 (cf.: retinacula solvere, c. supra).—
    e.
    Of secretions from the body ( poet. and in post-Aug. prose):

    tempore eo quo menstrua solvit,

    Lucr. 6, 706:

    cruor solvitur,

    Stat. Th. 9, 530:

    lacrimas solvere,

    id. Achill. 2, 256:

    solutis lacrimis,

    Claud. Ruf. 2, 258; so,

    partus solvere,

    to bear, bring forth, be delivered of offspring, Ov. F. 3, 258; Stat. Th. 5, 461; Plin. 28, 3, 6, § 33; 32, 1, 1, § 6.—
    2.
    To loosen an object from that which holds it together, to break up, part, dissolve, disperse, divide, take apart, scatter.
    a.
    In gen.:

    omne colligatum solvi potest,

    Cic. Fin. 11.—
    b.
    Of structures ( poet. and in post-Aug. prose):

    solvere naves et rursus conjungere,

    Curt. 8, 10, 3:

    solvere quassatae parcite membra ratis,

    Ov. Tr. 1, 2, 2:

    dubitavit an solveret pontem,

    Curt. 4, 16, 8:

    solvere pontem,

    Tac. A. 1, 69:

    si pons solutus sit,

    Dig. 2, 11, 2, § 7:

    solutus pons tempestatibus,

    Just. 2, 13, 9:

    currum (solis) solutum,

    Manil. 1, 740.—
    c.
    Of woven stuff:

    solvens texta,

    Prop. 2, 9, 6.—
    d.
    Of mountains:

    utrimque montes solvit (Hercules),

    Sen. Herc. Fur. 237:

    tridente Neptunus montem solvit,

    id. Agam. 553.—
    e.
    Of the neck:

    soluta cervix silicis impulsu,

    broken, Sen. Troad. 1119.—
    f.
    Of a comet:

    momentum quo cometes solutus et in duas partes redactus est,

    Sen. Q. N. 7, 16, 3.—
    g.
    Of the hair, to loosen, untie, let fall:

    solve capillos,

    Ov. Am. 3, 9, 3:

    crinem,

    id. A. A. 3, 784; id. M. 11, 682; 13, 584; Prop. 2, 15 (3, 7), 46:

    comas casside,

    Ov. F. 3, 2; cf. id. ib. 4, 854.—
    h.
    Of the earth (so mostly P. a., q. v. infra;

    post-Aug.): ita in terrae corpore evenit ut partes ejus vetustate solvantur, solutae cadant,

    Sen. Q. N. 6, 10, 2:

    ubi montis latus nova ventis solvit hiems,

    Stat. Th. 7, 745. —
    3.
    To dissolve; pass., to be dissolved, changed, to pass over into ( poet. and postclass. for dissolvere, or transire in); constr. absol., or with in and acc.
    (α).
    Of a change into air or gas:

    calor mobiliter solvens, differt primordia vini,

    dissolving, parts the molecules of the wine, Lucr. 6, 235:

    nam materiai copia ferretur per inane soluta,

    id. 1, 1018; so id. 1, 1103:

    ita fatus in aera rursus solvitur,

    Stat. Th. 5, 285;

    nec in aera solvi Passa, recentem animam caelestibus intulit astris,

    Ov. M. 15, 845.—
    (β).
    Into a liquid, to melt:

    saepe terra in tabem solvitur,

    Sen. Q. N. 3, 15, 7:

    terram quam diximus esse mutabilem et solvi in umorem,

    id. ib. 3, 29, 4:

    nullum tellus se solvit in amnem,

    Luc. 2, 408; ipsum in conubia terrae Aethera, cum pluviis rarescunt nubila, solvo, dissolve into the embrace of the earth, i. e. change into rain, Stat. S. 1, 2, 186:

    ex Aethiopiae jugis solutas nives ad Nilum decurrere,

    Sen. Q. N. 4, 2, 17; so,

    nivem solvere,

    id. ib. 4, 5, 2; Ov. Am. 3, 6, 93; Sen. Herc. Oet. 729:

    rigor auri solvitur aestu,

    Lucr. 1, 493:

    ferrum calidi solvant camini,

    Manil. 4, 250:

    cerae igne solutae,

    Ov. A. A. 2, 47:

    Iris cum vino triduo non solvitur,

    Plin. 21, 20, 83, § 142:

    (herba) quinto die solvitur,

    id. 26, 14, 88, § 148.—
    (γ).
    Of putrefaction:

    (vitulo) per integram solvuntur viscera pellem,

    Verg. G. 4, 302.—
    (δ).
    Of change in general:

    inque novas abiit massa soluta domos,

    Ov. F. 1, 108:

    repentino crementur incendio, atque ex tanta varietate solvantur atque eant in unum omnia (sc. all the heavenly bodies),

    Sen. Ben. 6, 22.—
    (ε).
    Of expansion by heat:

    (uva) cum modo frigoribus premitur, modo solvitur aestu,

    Ov. A. A. 2, 317.—
    (ζ).
    Hence, solvere, absol., to rarefy:

    gravitas aeris solvitur,

    Sen. Q. N. 5, 5, 1.—
    (η).
    Solvi in, to pass into, become:

    in cacumine (herbae) capitula purpurea quae solvantur in lanugines,

    Plin. 27, 8, 39, § 61.—Of a wave:

    donec in planitiem immotarum aquarum solvatur,

    disappears in, Sen. Q. N. 1, 2, 2:

    postremi (equi) solvuntur in aequora pisces (= solvuntur in pisces),

    Stat. Th. 2, 47: lumina in lacrimas solventur, stream with tears. —Hence, solvere, causative, to make pass over, to make vanish in: circulum in pulverem, in quo descriptus est, solvere, Sen. Ep. 74, 27: soluti agri, the boundaries of which are effaced, Sic. Fl. Cond. Agr. p. 3 Goes.—
    4.
    To consume, to destroy, dissolve:

    solvere orbes,

    Manil. 1, 497:

    ni calor et ventus... interemant sensum diductaque solvant (i.e. sensum),

    Lucr. 3, 287:

    (Cato) ferrei prope corporis animique, quem ne senectus quidem, quae solvit omnia, fregerit,

    Liv. 39, 40, 11:

    si (cometae) sunt purus ignis... nec illos conversio mundi solvit,

    Sen. Q. N. 7, 2, 2:

    (turbo) ab eo motu, qui universum trahit, solveretur,

    id. ib. 7, 9, 4:

    tabes solvit corpora,

    Luc. 6, 18; 7, 809:

    nec solum silvas, sed saxa ingentia solvit (ignis),

    id. 3, 506:

    ne tegat functos humus, ne solvat ignis,

    Sen. Thyest. 750.—So, vitam solvere, to extinguish life, esp. of gradual or easy death:

    solvas potius (vitam), quam abrumpas, dummodo, si alia solvendi ratio non erit, vel abrumpas,

    Sen. Ep. 22, 3:

    hanc mihi solvite vitam,

    Prop. 2, 9, 39.—
    B.
    Trop.
    1.
    To free, release, loose, emancipate, set free; constr. absol., with abl. or ab and abl.; rarely with gen.
    a.
    From the body, etc.:

    teque isto corpore solvo,

    Verg. A. 4, 703:

    soluta corpore anima,

    Quint. 5, 14, 13:

    qui solutas vinculis animas recipit,

    Sen. Cons. 28, 8: si animus somno relaxatus solute (i. e. free from the shackles of the body) moveatur ac libere, Cic. Div. 2, 48, 100:

    vocem solvere,

    to set free the voice, to speak, Stat. S. 3, 1; Sen. Thyest. 682; so, responsa solve (pregn. = utter and disclose), Sen. Oedip. 292:

    suspiria solvit,

    Stat. Th. 11, 604:

    solvat turba jocos,

    Sen. Med. 114:

    solutos Qui captat risus hominum (= quem juvat risus hominum solvere),

    Hor. S. 1, 4, 83:

    Ausonii... versibus incomptis ludunt risuque soluto,

    unrestrained, free, Verg. G. 2, 386.—
    b.
    Of members or parts of the body: linguam solvere, to unfetter the tongue (sc. vinculis oris), to give flow to words:

    linguam (Juno) ad jurgia solvit,

    Ov. M. 3, 261:

    lingua devincta nec in motus varios soluta,

    Sen. Ira, 1, 3, 7:

    ut quisque contemptissimus est, ita linguae solutissimae est,

    id. Const. 11, 3:

    (fama) innumeras solvit in praeconia linguas,

    Luc. 1, 472. —Solvere bracchia, poet., to unfetter the arms, i. e. to move them:

    magna difficili solventem bracchia motu,

    Stat. Achill. 1, 604; cf.

    of the free motions of animals: columbae soluto volatu multum velociores,

    unrestrained flight, Plin. 10, 36, 52, § 108.—
    c.
    From obligations and debts:

    solvit me debito,

    Sen. Ben. 6, 4, 1:

    an nos debito solverit,

    id. Ep. 81, 3:

    ut religione civitas solvatur,

    Cic. Caecin. 34, 98; Liv. 7, 3, 9:

    te decem tauri... Me tener solvet vitulus (sc. religione),

    Hor. C. 4, 2, 54.—So from a military oath:

    hoc si impetro, solvo vos jurejurando,

    Just. 14, 4, 7.—Sacramento or militia solvere, to dismiss a soldier from service:

    sacramento solvi,

    Tac. A. 16, 13:

    cum quis propter delictum sacramento solvitur,

    Dig. 49, 16, 13:

    militia solvere,

    Tac. A. 1, 44.— Munere (publico) solvere, to exempt from public duties:

    ut Ilienses publico munere solverentur,

    Tac. A. 12, 58.—With obj. inf.:

    ut manere solveretur,

    that he should be excused from the duty of remaining, Tac. A. 3, 29.—
    d.
    From guilt and sin, to acquit, absolve, cleanse (cf. absolvere, to acquit of crime):

    si ille huic (insidias fecerit), ut scelere solvamur,

    be held guiltless, Cic. Mil. 12, 31:

    atque hunc ille summus vir scelere solutum periculo liberavit,

    id. ib. 4, 9:

    sit capitis damno Roma soluta mei,

    Ov. F. 6, 452:

    ipsum quoque Pelea Phoci Caede per Haemonias solvit Acastus aquas,

    id. ib. 2, 40:

    Helenen ego crimine solvo,

    id. A. A. 2, 371:

    quid crimine solvis Germanum?

    Stat. Th. 11, 379:

    solutam caede Gradivus manum restituit armis,

    Sen. Herc. Fur. 1342. —
    e.
    From feelings, etc.:

    quae eos qui quaesissent cura et negotio solverent,

    Cic. Rep. 1, 18, 30:

    cum ego vos solvi curis ceteris,

    Ter. Hec. 2, 1, 33:

    senatus cura belli solutus,

    Plin. 22, 3, 4, § 7:

    pectus linquunt cura solutum,

    Lucr. 2, 45:

    his terroribus ab Epicuro soluti et in libertatem vindicati,

    Cic. N. D. 1, 20, 56:

    soluti metu,

    Liv. 41, 14 init.; 27, 51:

    solvent formidine terras,

    Verg. E. 4, 14:

    solve metu patriam,

    Prop. 4 (5), 6, 41:

    metu belli Scythas solvit,

    Just. 9, 2, 2; so id. 14, 2, 5:

    haec est Vita solutorum misera ambitione,

    Hor. S. 1, 6, 129:

    soluti a cupiditatibus,

    Cic. Agr. 1, 9, 27:

    his concitationibus quem vacuum, solutum, liberum videris,

    id. Tusc. 5, 15, 43: et tu solve me dementia, [p. 1726] Hor. Epod. 17, 43:

    longo luctu,

    Verg. A. 2, 26:

    tristem juventam solve (i. e. juventam tristitia),

    Sen. Hippol. 450:

    solvite tantis animum monstris, solvite, superi,

    id. Herc. Fur. 1063:

    Quis te solvere Thessalis Magus venenis poterit?

    Hor. C. 1, 27, 21. — Poet.:

    solvit animis miracula (for animos miraculis),

    the soul from superstition, Manil. 1, 103.—And of animals:

    rabie tigrim,

    Manil. 5, 707.— Absol.:

    ut ad praecepta quae damus possit ire animus, solvendus est (i. e. perturbationibus),

    Sen. Ep. 95, 38:

    calices, quem non fecere contracta in paupertate solutum?

    i. e. from cares, Hor. Ep. 1, 5, 20:

    solvite animos,

    Manil. 4, 12.—With in:

    vix haec in munera solvo animum,

    i. e. free it from passions and so make it fit for these duties, Stat. S. 5, 3, 33.—
    f.
    From sleep, very rare:

    ego somno solutus sum,

    awoke, Cic. Rep. 6, 26, 29 (cf.: somno solvi, to be overwhelmed by sleep, 2. b, g infra).—
    g.
    From labor, business, etc.:

    volucres videmus... solutas opere volitare,

    Cic. Or. 2, 6, 23:

    solutus onere regio, regni bonis fruor,

    Sen. Oedip. 685.— Poet.:

    Romulus excubias decrevit in otia solvi,

    to be relieved from guard and enjoy leisure, Prop. 4 (5), 4, 79.—
    h.
    From rigidity, austerity, stiffness, etc., to relax, smooth, unbend, quiet, soothe ( poet. and in post-Aug. prose):

    frontem solvere disce,

    Mart. 14, 183:

    saltem ora trucesque solve genas,

    Stat. Th. 11, 373:

    solvit feros tunc ipse rictus,

    Sen. Herc. Fur. 797.— Poet.:

    solvatur fronte senectus = frons senectute (i. e. rugis), solvatur,

    be cleared, Hor. Epod. 13, 5:

    vultum risu solvit,

    relieves, Val. Max. 4, 3, 5:

    risum judicis movendo, et illos tristes affectus solvit, et animum renovat,

    Quint. 6, 3, 1; so,

    solvere judicem,

    unbend, excite his laughter, id. 11, 3, 3:

    solvere qui (potui) Curios Fabriciosque graves (sc. risu),

    Mart. 9, 28 (29), 4:

    ut tamen arctum Solveret hospitiis animum,

    Hor. S. 2, 6, 83:

    cujus non contractum sollicitudine animum illius argutiae solvant?

    Sen. Cons. Helv. 18, 5.— Transf., pregn.:

    solventur risu tabulae,

    i. e. the austerity of the judge will be relaxed by laughter, and the complaint dismissed, Hor. S. 2, 1, 86.—Imitated:

    quia si aliquid omiserimus, cum risu quoque tota res solvitur,

    Quint. 5, 10, 67.—
    k.
    From any cause of restraint.
    (α).
    To release from siege:

    Bassanitas obsidione solvere,

    Liv. 44, 30:

    patriam obsidione solvere,

    Val. Max. 3, 2, 2. —
    (β).
    From moral restraints:

    hic palam cupiditates suas solvit,

    gave vent to, Curt. 6, 6, 1; v. also P. a., B. 7. infra.—
    l.
    From laws and rules: legibus solvere.
    (α).
    To exempt from laws, i. e. by privilege:

    Vopiscus, qui ex aedilitate consulatum petit, solvatur legibus,

    Cic. Phil. 11, 5, 11:

    cur M. Brutus legibus est solutus, si, etc.,

    id. ib. 2, 13, 31:

    ut interea magistratus reliquos, legibus omnibus soluti, petere possetis,

    id. Agr. 2, 36, 99:

    Lurco, tribunus plebis, solutus est (et lege Aelia et Furia),

    id. Att. 1, 16, 13:

    solvatne legibus Scipionem,

    Auct. Her. 3, 2, 2:

    petente Flacco ut legibus solverentur,

    Liv. 31, 50, 8:

    Scipio legibus solutus est,

    id. Epit. 56:

    Licet enim, inquiunt, legibus soluti sumus, attamen legibus vivimus,

    Just. Inst. 2, 17, 8; cf.:

    ut munere vigintiviratus solveretur,

    Tac. A. 3, 29.— Transf., of the laws of nature, etc.:

    (aestus) illo tempore, solutus legibus, sine modo fertur,

    Sen. Q. N. 3, 28, 6:

    solus (sapiens) generis humani legibus solvitur,

    id. Brev. Vit. 15, 5:

    nec leti lege solutas,

    Lucr. 3, 687:

    nec solvo Rutulos (i. e. legibus fati),

    Verg. A. 10, 111.— With gen. (cf. libero), perh. only in phrase testamenti solvere, to release from a testamentary disposition:

    et is per aes et libram heredes testamenti solveret,

    Cic. Leg. 2, 20, 51; 2, 21, 53 (less prop. testamenti is taken as attribute of heredes); cf. Gai. Inst. 3, 175, and Hor. C. 3, 17, 16, P. a., B. 5. fin. infra.—
    (β).
    Legibus solutus, not subject to, released from:

    reus Postumus est ea lege... solutus ac liber,

    i. e. the law does not apply to him, Cic. Rab. Post. 5, 12:

    soluti (lege Julia) huc convenistis, ne constricti discedatis cavete,

    id. ib. 7, 18.—Of other laws:

    solutus Legibus insanis,

    Hor. S. 2, 6, 68:

    quae sedes expectent animam solutam legibus servitutis humanae,

    Sen. Ep. 65, 20.— Transf., of things: soluta legibus scelera sunt, unrestrained by the laws, i. e. crimes are committed with impunity, Sen. Ben. 7, 27, 1.— Of the laws of versification: numerisque fertur Lege solutis, referring to dithyrambic measures, Hor. C. 4, 2, 12 (cf. P. a., B. 11. infra).—
    2.
    To dissolve, separate objects which are united, to break up, dismiss.
    (α).
    Of troops, ranks, etc.:

    ubi ordines procursando solvissent,

    Liv. 42, 65, 8:

    incomposito agmine, solutis ordinibus,

    Curt. 8, 1, 5; so id. 8, 4, 6:

    agmina Diductis solvere choris,

    Verg. A. 5, 581:

    solvit maniplos,

    Juv. 8, 154:

    solvuntur laudata cohors,

    Stat. Achill. 2, 167.—Hence, to separate armies engaged in battle:

    commissas acies ego possum solvere,

    Prop. 4 (5), 4, 59.—
    (β).
    Of banquets, assemblies, etc.:

    convivio soluto,

    Liv. 40, 14 fin.:

    convivium solvit,

    Curt. 8, 5, 24; 8, 6, 16:

    Quid cessas convivia solvere?

    Ov. F. 6, 675:

    coetuque soluto Discedunt,

    id. M. 13, 898.—Hence, urbem (Capuam) solutam ac debilitatam reliquerunt, disfranchised, Cic. Agr. 2, 33, 91.—
    (γ).
    Of the words in discourse, orationem or versum solvere, to break up a sentence or verse:

    (discant) versus primo solvere, mox mutatis verbis interpretari,

    Quint. 1, 9, 2:

    quod cuique visum erit vehementer, dulciter, speciose dictum, solvat ac turbet,

    id. 9, 4, 14:

    ut partes orationis sibi soluto versu desideret et pedum proprietates,

    id. 1, 8, 13:

    non, ut si solvas Postquam discordia tetra, etc., invenias etiam disjecti membra poetae,

    Hor. S. 1, 4, 60.—
    3.
    Implying a change for the worse.
    a.
    To relax, make effeminate, weaken, by ease, luxury, dissipation, etc. (post-Aug.):

    Hannibalem hiberna solverunt,

    Sen. Ep. 51, 5:

    usque eo nimio delicati animi languore solvuntur,

    Sen. Brev. Vit. 12, 6:

    infantiam statim deliciis solvimus,

    Quint. 1, 2, 6:

    solutus luxu,

    id. 3, 8, 28; so Tac. A. 11, 31.—With in and acc.:

    soluti in luxum,

    Tac. H. 2, 99:

    in lasciviam,

    id. ib. 3, 38.— Transf.: versum solvere, to deprive a verse of its proper rhythm:

    si quinque continuos dactylos confundas solveris versum,

    Quint. 9, 4, 49.—
    b.
    To make torpid by removing sensation.
    (α).
    To relax, benumb the limbs or body;

    as by narcotics, terror, sickness, exhaustion: multaque praeterea languentia membra per artus solvunt,

    Lucr. 6, 798:

    ima Solvuntur latera,

    Verg. G. 3, 523:

    solvi debilitate corporis,

    paralyzed, Val. Max. 1, 7, 4:

    ut soluto labitur moriens gradu,

    Sen. Hippol. 368.—In mal. part., Hor. Epod. 12, 8; cf. Verg. G. 3, 523.— Poet.:

    illum aget, penna metuente solvi, Fama superstes,

    Hor. C. 2, 2, 7.—Of the mind:

    segnitia (oratoris) solvit animos,

    wearies, Quint. 11, 3, 52:

    mentes solvere,

    to make insane, Plin. 25, 3, 7, § 25.—
    (β).
    By frost ( poet.):

    solvuntur illi frigore membra,

    Verg. A. 12, 951; 1, 92.—
    (γ).
    By sleep ( poet. for sopio):

    homines volucresque ferasque Solverat alta quies,

    Ov. M. 7, 186:

    corpora somnus Solverat,

    id. ib. 10, 369:

    molli languore solutus,

    id. ib. 11, 648;

    11, 612: altoque sopore solutum,

    id. ib. 8, 817:

    somno vinoque solutos,

    id. F. 2, 333; Verg. A. 9, 236:

    ut membra solvit sopor,

    id. ib. 12, 867:

    non solvit pectora somnus,

    Sen. Agam. 76.—With in:

    solvitur in somnos,

    Verg. A. 4, 530.— Transf., of the sea:

    aequor longa ventorum pace solutum,

    lulled to sleep, Stat. Th. 3, 255.—
    (δ).
    By death: solvi, to die ( poet. and in post-Aug. prose):

    ipse deus, simulatque volam, me solvet,

    Hor. Ep. 1, 16, 78:

    corporibus quae senectus solvit,

    Curt. 89, 32 (cf. A. 4. supra):

    (corpus) quam nullo negotio solvitur,

    Sen. Q. N. 3, 27, 2:

    alius inter cenandum solutus est,

    id. Ep. 66, 43:

    ubicumque arietaveris, solveris,

    id. Cons. Marc. 11, 3:

    me fata maturo exitu facilique solvant,

    Sen. Troad. 605:

    solvi inedia,

    Petr. 111:

    sic morte quasi somno soluta est,

    Flor. 2, 21, 11.—Hence,
    4.
    Of logical dissolution, to refute:

    non tradit Epicurus quomodo captiosa solvantur,

    how fallacies are refuted, Cic. Fin. 1, 7, 22:

    argumentum solvere,

    Quint. 2, 17, 34:

    solutum scies quod nobis opponitur,

    Sen. Const. 12, 3.—
    b.
    To disperse, dispel, as of a cloud:

    deorum beneficia tempestiva ingentes minas interventu suo solventia,

    Sen. Ben. 4, 4, 2.
    II.
    To loose, remove, cancel that which binds any thing.
    A.
    In a corporeal sense.
    1.
    In gen., to loose (weaker than rumpo;

    post-Aug.): effringere quam aperire, rumpere quam solvere putant robustius,

    Quint. 2, 12, 1:

    qua convulsa tota operis colligatio solveretur,

    Val. Max. 8, 14, 6:

    supera compage soluta,

    Stat. Th. 8, 31.—
    2.
    To remove a fetter, bridle, etc.:

    nullo solvente catenas,

    Ov. M. 3, 700: vincla jugis boum, Tib. 2, 1, 7:

    solvere frenum,

    Phaedr. 1, 2, 3:

    loris solutis,

    Ov. A. A. 1, 41.— Transf., of prisons:

    qui, solutis ergastulis, exercitus numerum implevit,

    Liv. Ep. 56; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 13; 11, 13, 2.—Of frost:

    gelu solvitur,

    it thaws, Tac. H. 1, 79:

    solvitur acris hiems,

    Hor. C. 1, 4, 1.—Of clouds:

    facit igitur ventum resoluta nubes, quae plurimis modis solvitur,

    Sen. Q. N. 5, 12, 5; 5, 12, 1.—Of the grasp of hands, fingers, etc.:

    Aeacides a corpore bracchia solvit,

    looses his hold, Ov. M. 11, 246:

    indigno non solvit bracchia collo,

    Stat. Th. 5, 217:

    digitis solutis abjecit jaculum,

    id. ib. 8, 585.—
    3.
    To untie a string, cord, necklace, etc., slacken or unlock an enclosure, open a box, trunk, etc.:

    solve vidulum ergo,

    Plaut. Rud. 4, 4, 98:

    eam solve cistulam,

    id. Am. 2, 2, 151:

    solve zonam,

    untie, id. Truc. 5, 62:

    solvisse jugalem ceston fertur,

    Stat. Th. 5, 62:

    animai nodos a corpore solvit,

    Lucr. 2, 950:

    nihil interest quomodo (nodi) solvantur,

    Curt. 3, 1, 18:

    quid boni est, nodos operose solvere, quos ipse ut solveres feceris?

    Sen. Ben. 5, 12, 2:

    solvere nodum,

    Stat. Th. 11, 646:

    laqueum quem nec solvere possis, nec abrumpere,

    Sen. Tranq. 10, 1:

    vix solvi duros a pectore nexus,

    Ov. M. 9, 58:

    fasciam solve,

    Sen. Ep. 80, 10:

    solutis fasciis,

    Curt. 7, 6, 5:

    solvi fasciculum,

    Cic. Att. 11, 9, 2:

    crinales vittas,

    Verg. A. 7, 403:

    Parmenion vinculum epistulae solvens,

    Curt. 7, 2, 25:

    equum empturus solvi jubes stratum,

    Sen. Ep. 80, 9:

    redimicula solvite collo,

    Ov. F. 4, 135:

    corollas de fronte,

    Prop. 1, 3, 21:

    solvere portas,

    Stat. Th. 3, 492:

    munimina valli,

    id. ib. 12, 10:

    ille pharetram Solvit,

    Ov. M. 5, 380.— Transf., of the veins as enclosures of the blood:

    solutis ac patefactis venis,

    Sen. Q. N. 3, 15, 5:

    venam cultello solvere,

    Col. 6, 14; cf.

    also: lychnis alvum solvit,

    looses the bowels, Plin. 21, 26, 98, § 171; 21, 20, 83, § 140; Suet. Vesp. 24; Tac. A. 12, 67:

    ventrem,

    Plin. 20, 8, 30, § 74.— Absol. (sc. alvum), Mart. 13, 29:

    stomachus solutus = venter solutus,

    loose bowels, Petr. 117; Scrib. Comp. 92.—
    B.
    Trop., to slacken or remove a bond.
    1.
    Solvere aliquid (aliquod vinculum; cf. I. B. 1. supra).
    a.
    Of the mouth, etc., to open:

    talibus ora solvit verbis,

    Ov. M. 15, 74; so id. ib. 1, 181; Tib. 4, 5, 14:

    ternis ululatibus ora Solvit,

    Ov. M. 7, 191; 9, 427; id. Tr. 3, 11, 20; Stat. Achill. 1, 525:

    vix ora solvi patitur etiamnum timor,

    Sen. Herc. Oet. 725; so,

    os promptius ac solutius,

    Val. Max. 8, 7, ext. 1.— Transf., of an abyss:

    hic ora solvit Ditis invisi domus,

    Sen. Herc. Fur. 664.—
    b.
    To remove, cancel; to destroy the force of a legal or moral obligation by expiration, death, etc.:

    si mors alterutrius interveniat, solvitur mandatum,

    Gai. Inst. 3, 160:

    cum aliquis renunciaverit societati, societas solvitur,

    id. ib. 3, 151; so id. ib. 3, 152:

    morte solvetur compromissum,

    Dig. 4, 8, 27:

    soluto matrimonio,

    ib. 24, 3, 2:

    solutum conjugium,

    Juv. 9, 79:

    qui... conjugalia solvit,

    Sen. Med. 144:

    nec conjugiale solutum Foedus in alitibus,

    Ov. M. 11, 743:

    (sapiens) invitus beneficium per compensationem injuriae solvet,

    cancel the obligation of a favor by the set-off of a wrong, Sen. Ep. 81, 17.—
    c.
    To efface guilt or wrong:

    magnis injuria poenis Solvitur,

    Ov. F. 5, 304:

    solve nefas, dixit: solvit et ille nefas,

    id. ib. 2, 44:

    culpa soluta mea est,

    id. Tr. 4, 4, 10:

    neque tu verbis solves unquam quod mi re male feceris (i. e. injuriam),

    Ter. Ad. 2, 1, 10.—
    d.
    Poenam solvere, to suffer punishment, i. e. to cancel the obligation of suffering, etc. (cf. 3. infra;

    less freq. than poenam persolvere, exsolvere): serae, sed justae tamen et debitae poenae solutae sunt,

    Cic. Mil. 31, 85:

    capite poenas solvit,

    Sall. J. 69, 4:

    meritas poenas solventem,

    Curt. 6, 3, 14:

    poenarum solvendi tempus,

    Lucr. 5, 1224:

    nunc solvo poenas,

    Sen. Phoen. 172:

    hac manu poenas tibi solvam,

    id. Hippol. 1177.—
    e.
    To remove, relieve, soothe affections, passions, etc.:

    atque animi curas e pectore solvat,

    Lucr. 4, 908:

    curam metumque juvat Dulci Lyaeo solvere,

    Hor. Epod. 9, 38:

    patrimonii cura solvatur,

    Sen. Q. N. 3, praef. §

    2: Pyrrhus impetus sui terrore soluto,

    Val. Max. 4, 3, 14:

    solvite corde metum,

    Verg. A. 1, 562; so id. ib. 9, 90:

    solve metus animo,

    Stat. Th. 2, 356:

    solvi pericula et metus narrant,

    Plin. 11, 37, 52, § 140: neque adhuc Stheneleius iras Solverat Eurystheus, [p. 1727] Ov. M. 9, 274:

    hoc uno solvitur ira modo,

    id. A. A. 2, 460:

    solvitque pudorem,

    Verg. A. 4, 55.—
    f.
    Of sleep:

    quasi clamore solutus Sit sopor,

    Ov. M. 3, 6, 30:

    nec verba, nec herbae audebunt longae somnum tibi solvere Lethes,

    Luc. 6, 768; cf.:

    lassitudinem solvere,

    Plin. 37, 10, 54, § 143. —
    g.
    Of any checks and barriers to motion, to remove.
    (α).
    To raise a siege:

    solutam cernebat obsidionem,

    Liv. 36, 10, 14:

    soluta obsidione,

    id. 36, 31, 7:

    ad Locrorum solvendam obsidionem,

    id. 27, 28, 17; cf. id. 37, 7, 7; 38, 5, 6; 42, 56 init.; 44, 13, 7; Curt. 4, 4, 1; Tac. A. 4, 24; 4, 73; Just. 9, 2, 10.—
    (β).
    Of passions, etc., to remove restraint:

    cujus si talis animus est, solvamus nos ejus vincula, et claustra (i. e. irae) refringamus,

    Liv. 36, 7, 13.—
    (γ).
    To overthrow, subvert a higher authority, etc.:

    quos (milites), soluto imperio, licentia corruperat,

    Sall. J. 39, 5:

    imperia solvit qui tacet, jussus loqui,

    Sen. Oedip. 525:

    sonipedes imperia solvunt,

    id. Hippol. 1084; cf.:

    sanctitas fori ludis solvitur,

    Quint. 11, 3, 58.—
    h.
    Of laws and customs, to abolish, violate:

    solvendarum legum id principium esse censebant (post-Aug. for dissolvendarum),

    Curt. 10, 2, 5:

    solutae a se legis monitus,

    Val. Max. 6, 5, ext. 4:

    cum plus quam ducentorum annorum morem solveremus,

    Liv. 8, 4, 7:

    (Tarquinius) morem de omnibus senatum consulendi solvit,

    id. 1, 49, 7:

    oportebat istum morem solvi,

    Curt. 8, 8, 18.—
    2.
    Esp. with acc. of the bond, etc. (taking the place of the constr. I. B. 1. 2. 3. supra, when the abl. of separation is not admissible).
    a.
    To subvert discipline:

    disciplinam militarem solvisti,

    Liv. 8, 7, 16:

    luxuria solutam disciplinam militarem esse,

    id. 40, 1, 4:

    quod cum, ne disciplina solveretur, fecisset,

    Front. Strat. 2, 12, 2.—
    b.
    Of strength, energy, attention, etc., to loosen, impair, weaken, scatter, disperse:

    nobilitas factione magis pollebat, plebis vis soluta atque dispersa,

    Sall. J. 41, 6:

    patrios nervos externarum deliciarum contagione solvi et hebetari noluerunt,

    Val. Max. 2, 6, 1:

    vires solvere,

    Quint. 9, 4, 7:

    vis illa dicendi solvitur, et frigescit affectus,

    Quint. 11, 3, 133.—
    c.
    Of affection, etc., to sever, dissolve, destroy:

    segnes nodum (amicitiae) solvere Gratiae,

    Hor. C. 3, 21, 22;

    similarly: solvit (ille deus) amicos,

    Prop. 2, 34 (3, 32), 5; so id. 2, 15 (3, 7), 26:

    hoc firmos solvit amores,

    Ov. A. A. 2, 385:

    amores cantibus et herbis solvere,

    Tib. 1, 2, 60.—
    d.
    Of sickness and hunger, to end, remove:

    vitex dicitur febres solvere,

    Plin. 24, 9, 38, § 60:

    solvit jejunia granis,

    Ov. F. 4, 607:

    quoniam jejunia virgo Solverat,

    id. M. 5, 535; cf. Luc. 3, 282; so,

    famem,

    Sen. Thyest. 64.—
    e.
    To delay:

    hi classis moras hac morte solvi rentur,

    Sen. Troad. 1131.—
    f.
    Of darkness, to dispel:

    lux solverat umbras,

    Stat. Th. 10, 390.—
    g.
    Of war, strife, etc., to compose, settle:

    aut solve bellum, mater, aut prima excipe,

    Sen. Phoen. 406:

    electus formae certamina solvere pastor,

    Stat. Achill. 2, 337:

    jurgia solvere,

    Manil. 3, 115:

    contradictiones solvere,

    Quint. 7, 1, 38.—
    h.
    Of difficulties, riddles, questions, ambiguities, etc., to solve, explain, remove:

    quia quaestionem solvere non posset,

    Val. Max. 9, 12, ext. 3:

    aenigmata,

    Quint. 8, 6, 53:

    omnes solvere posse quaestiones,

    Suet. Gram. 11:

    haec ipsa, quae volvuntur ab illis, solvere malim et expandere,

    Sen. Ep. 82, 20; id. Q. N. 7, 14, 1:

    unum tantum hoc solvendum est,

    that one question, id. ib. 1, 7, 3:

    puta nunc me istuc non posse solvere,

    id. Ep. 48, 6:

    carmina non intellecta Solverat,

    Ov. M. 7, 760:

    triste carmen alitis solvi ferae,

    Sen. Oedip. 102:

    nodos juris,

    Juv. 8, 50:

    proponere aliquid quod solvat quaestionem,

    Quint. 5, 10, 96:

    plurimas quaestiones illis probationibus solvi solere,

    id. 1, 10, 49:

    quo solvitur quaestio supra tractata,

    id. 3, 7, 3:

    ambiguitatem or amphiboliam,

    id. 7, 2, 49; 7, 9, 10.—
    3.
    In partic., of obligations, to fulfil.
    a.
    To pay.
    (α).
    Originally, rem solvere, to free one's property and person (rem familiarem) from debts (solutio per aes et libram), according to the ancient formula:

    quod ego tibi tot millibus condemnatus sum, me eo nomine... a te solvo liberoque hoc aere aeneaque libra,

    Gai. Inst. 3, 174 Huschke; cf.:

    inde rem creditori palam populo solvit (i. e. per aes et libram),

    Liv. 6, 14, 5:

    quas res dari, fieri, solvi oportuit,

    id. 1, 32, 11. —Hence, rem solvere, to pay; often with dat. of person:

    pro vectura rem solvit?

    paid the freight, Plaut. As. 2, 4, 27:

    ubi nugivendis res soluta'st omnibus,

    id. Aul. 3, 5, 51:

    tibi res soluta est recte,

    id. Curc. 4, 3, 21:

    ego quidem pro istac rem solvo ab tarpessita meo,

    id. ib. 5, 2, 20:

    rem solvo omnibus quibus dehibeo,

    id. ib. 5, 3, 45:

    dum te strenuas, res erit soluta,

    id. Ps. 2, 2, 35:

    res soluta'st, Gripe, ego habeo,

    id. Rud. 5, 3, 57.— Trop.: saepe edunt (aves);

    semel si captae sunt, rem solvont aucupi,

    they repay him, pay for his expenses, Plaut. As. 1, 3, 66.—And to pay by other things than money:

    si tergo res solvonda'st,

    by a whipping, Plaut. As. 2, 2, 54:

    habent hunc morem ut pugnis rem solvant si quis poscat clarius,

    id. Curc. 3, 9:

    tibi quidem copia'st, dum lingua vivet, qui rem solvas omnibus,

    id. Rud. 2, 6, 74.—Hence,
    (β).
    Absol. (sc. rem), to pay; with or without dat. of person:

    cujus bona, quod populo non solvebat, publice venierunt,

    Cic. Fl. 18, 43:

    ei cum solveret, sumpsit a C. M. Fufiis,

    id. ib. 20, 46:

    misimus qui pro vectura solveret,

    id. Att. 1, 3, 2:

    qui nimis cito cupit solvere, invitus debet,

    Sen. Ben. 4, 40, 5:

    ut creditori solvat,

    Dig. 30, 1, 49, § 7.— Pass. impers.:

    si dare vis mihi, Magis solutum erit quam ipsi dederis,

    it will be a more valid payment, Plaut. Ps. 2, 2, 46:

    numquam vehementius actum est quam me consule, ne solveretur,

    to stop payments, Cic. Off. 2, 24, 84:

    fraudandi spe sublata solvendi necessitas consecuta est,

    id. ib. 2, 24, 84:

    cum eo ipso quod necesse erat solvi, facultas solvendi impediretur,

    Liv. 6, 34, 1.—Cf. in the two senses, to free from debt, and to pay, in the same sentence:

    non succurrere vis illi, sed solvere. Qui sic properat, ipse solvi vult, non solvere,

    Sen. Ben. 6, 27, 1.—
    (γ).
    With acc. of the debt, to discharge, to pay:

    postquam Fundanio debitum solutum esset,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10:

    hoc quod debeo peto a te ut... solutum relinquas,

    settled, id. Att. 16, 6, 3:

    solverat Castricio pecuniam jam diu debitam,

    id. Fl. 23, 54:

    ex qua (pensione) major pars est ei soluta,

    id. Att. 16, 2, 1:

    solvi aes alienum Pompejus ex suo fisco jussit,

    Val. Max. 6, 2, 11:

    aes alienum solvere,

    Sen. Ep. 36, 5:

    quae jactatio est, solvisse quod debebas?

    id. Ben. 4, 17, 1; so,

    debitum solvere,

    id. ib. 6, 30, 2:

    ne pecunias creditas solverent,

    Cic. Pis. 35, 86:

    ut creditae pecuniae solvantur,

    Caes. B. C. 3, 20; 3, 1:

    ex thensauris Gallicis creditum solvi posse,

    Liv. 6, 15, 5:

    ita bona veneant ut solidum suum cuique solvatur,

    Cic. Rab. Post. 17, 46.—And of moral debts:

    cum patriae quod debes solveris,

    Cic. Marcell. 9, 27:

    debet vero, solvitque praeclare,

    id. Phil. 13, 11, 25:

    aliter beneficium, aliter creditum solvitur,

    Sen. Ben. 2, 34, 1:

    qui grate beneficium accipit, primam ejus pensionem solvit,

    id. ib. 2, 22 fin.
    (δ).
    By a confusion of construction, solvere pecuniam, etc., to pay money, etc. (for pecunia rem or debitum solvere); constr. with dat. or absol.:

    emi: pecuniam solvi,

    Cic. Verr. 2, 4, 20, § 43:

    pro frumento nihil solvit,

    id. ib. 2, 3, 72, §

    169: legatis pecuniam pro frumento solvit,

    Liv. 44, 16:

    hanc pecuniam cum solvere in praesenti non posset,

    Nep. Milt. 7, 6:

    nisi pecuniam solvisset,

    id. Cim. 1, 1:

    condiciones pacis dictae ut decem millia talentum argenti... solverent,

    Liv. 30, 37 med.:

    pro quo (frumento) pretium solveret populus Romanus,

    id. 36, 3, 1:

    pretium servorum ex aerario solutum est dominis,

    id. 32, 26, 14:

    pretium pro libris domino esse solvendum,

    id. 40, 39 fin.:

    meritam mercedem,

    id. 8, 22, 3; so id. 8, 11, 4: sorte creditum solvere, by paying the principal (i. e. without interest), id. 6, 36, 12:

    quae praemia senatus militibus ante constituit, ea solvantur,

    Cic. Phil. 14, 14, 38:

    stipendium,

    Liv. 28, 32, 1:

    dotem mulieri,

    Dig. 24, 3, 2:

    litem aestimatam,

    the amount of a fine, Nep. Cim. 5, 18 fin.:

    arbitria funeris,

    the expenses of the funeral, Cic. Red. Sen. 7, 18:

    solvere dodrantem,

    to pay seventy-five per cent., Mart. 8, 9, 1:

    dona puer solvit,

    paid the promised gifts, Ov. M. 9, 794; so,

    munera,

    id. ib. 11, 104.— Transf., of the dedication of a book, in return for favors:

    et exspectabo ea (munera) quae polliceris, et erunt mihi pergrata si solveris... Non solvam nisi prius a te cavero, etc.,

    Cic. Brut. 4, 17 sq. —Of the delivery of slaves:

    si quis duos homines promise rit et Stichum solverit,

    Dig. 46, 3, 67; 46, 3, 38, § 3.— Transf., poet.: dolorem solvisti, you have paid your grief, i. e. have duly mourned, Stat. S. 2, 6, 98.— Pass. with personal subject:

    si (actor) solutus fuisset,

    Dig. 12, 1, 31 (cf.: solvere militem, b supra). —
    (ε).
    Esp., in certain phrases, to pay:

    aliquid praesens solvere,

    to pay in cash, Cic. Att. 16, 2, 1; so,

    aliquid de praesentibus solvere,

    Sen. Ep. 97, 16:

    solvere grates (= referre gratiam muneribus): Sulla solvit grates Dianae,

    Vell. 2, 25:

    quas solvere grates sufficiam?

    Stat. S. 4, 2, 7: cum homo avarus, ut ea (beneficia) solveret sibi imperare non posset, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 1; cf.: non dicimus reposuit beneficium aut solvit;

    nullum nobis placuit quod aeri alieno convenit verbum,

    Sen. Ep. 81, 9; but v. id. Ben. 2, 18, 5: in debitum solvere, to make a partial payment:

    unum haec epistula in debitum solvet,

    id. Ep. 7, 10: aliquid solvere ab aliquo (de aliqua re), to pay out of funds supplied by any one ( out of any fund):

    Quintus laborat ut tibi quod debet ab Egnatio solvat,

    Cic. Att. 7, 18, 4:

    homines dicere, se a me solvere,

    id. ib. 5, 21, 11:

    (summa) erat solvenda de meo,

    Plin. Ep. 2, 4, 2:

    operas solvere alicui,

    to work for somebody, Dig. 40, 7, 39: solvo operam Dianae, I work for Diana, i. e. offer a sacrifice to her, Afran. ap. Non. 12, 21: judicatum solvere, to pay the amount adjudged by the court, for which security (satisdatio) was required:

    stipulatio quae appellatur judicatum solvi,

    Gai. Inst. 4, 90:

    iste postulat ut procurator judicatum solvi satisdaret,

    Cic. Quint. 7, 29; so Dig. 3, 2, 28; 3, 3, 15; 2, 8, 8;

    2, 8, 14 et saep.: auctio solvendis nummis,

    a cash auction, Mart. 14, 35.— Gerund.: solvendo esse, to be solvent; jurid. t. t., to be able to pay, i. e. one's debts; cf.

    in full: nec tamen solvendo aeri alieno respublica esset,

    Liv. 31, 13:

    nemo dubitat solvendo esse eum qui defenditur,

    Dig. 50, 17, 105:

    qui modo solvendo sint,

    Gai. Inst. 1, 3, 121:

    si solvendo sint,

    Paul. Sent. 1, 20, 1:

    nec interest, solvendo sit, necne,

    Dig. 30, 1, 49, § 5; so ib. 46, 1, 10; 46, 1, 27, § 2; 46, 1, 51, §§ 1 and 4; 46, 1, 52, § 1; 46, 1, 28; 50, 17, 198 et saep.: non solvendo esse, to be insolvent:

    solvendo non erat,

    Cic. Att. 13, 10, 3:

    cum solvendo civitates non essent,

    id. Fam. 3, 8, 2:

    tu nec solvendo eras, nec, etc.,

    id. Phil. 2, 2, 4:

    ne videatur non fuisse solvendo,

    id. Off. 2, 22, 79;

    and very freq. in the jurists.—So, trop.: quid matri, quid flebili patriae dabis? Solvendo non es,

    Sen. Oedip. 941; cf.:

    *non esse ad solvendum (i. e. able to pay),

    Vitr. 10, 6 fin.
    b.
    To fulfil the duty of burial.
    (α).
    Justa solvere; with dat. of the person:

    qui nondum omnia paterno funeri justa solvisset,

    who had not yet finished the burial ceremonies of his father, Cic. Rosc. Am. 8, 23:

    justis defunctorum corporibus solutis,

    Curt. 3, 12, 15:

    proinde corpori quam primum justa solvamus,

    id. 10, 6, 7:

    ut justa soluta Remo,

    Ov. F. 5, 452:

    nunc justa nato solve,

    Sen. Hippol. 1245.—
    (β).
    Exsequias, inferias or suprema solvere:

    exsequiis rite solutis,

    Verg. A. 7, 5:

    cruor sancto solvit inferias viro,

    Sen. Hippol. 1198:

    solvere suprema militibus,

    Tac. A. 1, 61.—
    c.
    Votum solvere, to fulfil a vow to the gods.
    (α).
    Alone:

    vota ea quae numquam solveret nuncupavit,

    Cic. Phil. 3, 4, 11:

    quod si factum esset, votum rite solvi non posse,

    Liv. 31, 9 fin.:

    liberare et se et rempublicam religione votis solvendis,

    id. 40, 44, 8:

    placatis diis votis rite solvendis,

    id. 36, 37 fin.:

    petiit ut votum sibi solvere liceret,

    id. 45, 44:

    animosius a mercatore quam a vectore solvitur votum,

    Sen. Ep. 73, 5:

    vota pro incolumitate solvebantur,

    Tac. A. 2, 69:

    vota pater solvit,

    Ov. M. 9, 707:

    ne votum solvat,

    Mart. 12, 91, 6; 8, 4, 2; Val. Max. 6, 9, 5 ext.; 1, 1, 8 ext. — Poet.:

    voti debita solvere,

    Ov. F. 5, 596; cf.

    the abbrev. formula V. S. L. M. (voTVM SOLVIT LIBENS MERITO),

    Inscr. Orell. 186; 1296 sq.:

    V.S.A.L. (ANIMO LIBENTI),

    ib. 2022 et saep.:

    sacra solvere (=votum solvere),

    Manil. 1, 427.—
    (β).
    With dat.:

    ait sese Veneri velle votum solvere,

    Plaut. Rud. prol. 60:

    vota Jovi solvo,

    Ov. M. 7, 652; 8, 153:

    sunt vota soluta deae,

    id. F. 6, 248:

    dis vota solvis,

    Sen. Ben. 5, 19, 4:

    libamenta Veneri solvere (=votum per libamenta),

    Just. 18, 5, 4.—
    d.
    Fidem solvere, to fulfil a promise (post-class. for fidem praestare, [p. 1728] exsolvere; cf.:

    fidem obligatam liberare,

    Suet. Claud. 9):

    illi, ut fidem solverent, clipeis obruere,

    Flor. 1, 1, 12;

    similarly: et voti solverat ille fidem (=votum solverat),

    Ov. F. 1, 642; but cf.: itane imprudens? tandem inventa'st causa: solvisti fidem, you have found a pretext to evade your promise (cf. II. A. 3.), Ter. And. 4, 1, 18: esset, quam dederas, morte soluta fides, by my death your promise to marry me would have been cancelled (cf. II. B. 1. 6.), Ov. H. 10, 78; similarly: suam fidem (i. e. quam Lepido habuerit) solutam esse, that his faith in Lepidus was broken, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 3.—With a different construction: se depositi fide solvere, to acquit one's self of the duty to return property intrusted to him (cf. I. B. 1. c.), Val. Max. 7, 3, 5 ext.: factique fide data munera solvit, he freed the gift already given from the obligation of an accomplished fact, i. e. he revoked the gifts, although already made, Ov. M. 11, 135.—
    e.
    Promissum solvere, to fulfil a promise (very rare):

    perinde quasi promissum solvens,

    Val. Max. 9, 6, 1:

    solvitur quod cuique promissum est,

    Sen. Cons. Marc. 20 fin.;

    similarly: solutum, quod juraverant, rebantur,

    what they had promised under oath, Liv. 24, 18, 5.—Hence, sŏlūtus, a, um, P. a., free, loose, at large, unfettered, unbandaged.
    A.
    Lit.
    1.
    (Acc. to I.A. 1. supra.) Pigeat nostrum erum si eximat aut solutos sinat, Plaut. Capt. 2, 1, 11:

    tibi moram facis quom ego solutus sto,

    id. Ep. 5, 2, 25:

    reus solutus causam dicis, testes vinctos attines,

    id. Truc. 4, 3, 63:

    cum eos vinciret quos secum habebat, te solutum Romam mittebat?

    Cic. Deiot. 7, 22:

    nec quisquam ante Marium solutus dicitur esse sectus,

    unbandaged, id. Tusc. 2, 22, 53:

    duos (captivos) solutos ire ad Hannibalem jussit,

    Liv. 27, 51:

    eum interdiu solutum custodes sequebantur, nocte clausum asservabant,

    id. 24, 45, 10:

    non efficiatis ut solutos verear quos alligatos adduxit,

    Val. Max. 6, 2, 3.—
    2.
    (Acc. to I. A. 2.) Of texture, etc.; esp. of soil, loose, friable (opp spissus;

    postAug.): quo solutior terra facilius pateat radicibus,

    Sen. Ep. 90, 21;

    ordeum nisi solutum et siccum locum non patitur,

    Col. 2, 9:

    soluta et facilis terra,

    id. 3, 14;

    solum solutum vel spissum,

    id. 2, 2 init.;

    seri vult raphanus terra soluta, umida,

    Plin. 19, 5, 26, § 83:

    hordeum seri non vult, nisi in sicca et soluta terra,

    id. 18, 7, 18, § 79:

    solutiores ripae,

    Front. Aquaed. 15.—Of plants:

    mas spissior, femina solutior,

    Plin. 25, 9, 57, § 103.—Hence, subst.: sŏlūtum, i, n., a state of looseness:

    dum vult describere, quem ad modum alia torqueantur fila, alia ex molli solutoque ducantur,

    Sen. Ep. 90, 20.—
    3.
    (Acc. to I. A. 3.) Rarefied, thin, diffused:

    turbo, quo celsior eo solutior laxiorque est, et ob hoc diffunditur,

    Sen. Q. N. 7, 9, 3:

    aer agitatus a sole calefactusque solutior est,

    id. ib. 1, 2, 10:

    debet aer nec tam spissus esse, nec tam tenuis et solutus, ut, etc.,

    id. ib. 1, 2, 11.—
    B.
    Trop.
    1.
    (Acc. to I. B. 1.) Of speech, unfettered, fluent, ready:

    (orator) solutus in explicandis sententiis,

    Cic. Or. 47, 173:

    verbis solutus satis,

    id. ib. 47, 174:

    solutissimus in dicendo,

    id. ib. 48, 180.—
    2.
    Exempt, free from duties, obligations, etc.:

    quam ob rem viderer maximis beneficii vinculis obstrictus, cum liber essem et solutus?

    Cic. Planc. 30, 72:

    soluta (praedia) meliore in causa sunt quam obligata,

    unmortgaged, id. Agr. 3, 2, 9:

    si reddidi (debitum), solutus sum ac liber,

    Sen. Ben. 2, 18, 5;

    non ut gratus, sed ut solutus sim,

    id. ib. 4, 21, 3;

    solutus omni fenore,

    Hor. Epod. 2, 4;

    nam ea (religione) magister equitum solutus ac liber potuerit esse,

    Liv. 8, 32, 5:

    Mamertini soli in omni orbe terrarum vacui, expertes soluti ac liberi fuerunt ab omni sumptu, molestia, munere,

    Cic. Verr. 2, 4, 10, § 23.—
    3.
    Free from punishment, not punishable, not liable, etc.: qui mancipia vendunt, certiores faciunt emptores quis fugitivus sit, noxave solutus, Edict. Aedil. ap. Dig. 21, 1, 1, § 1; Gell. 4, 2, 1; cf.:

    quod aiunt aediles noxae solutus non sit sic intellegendum est... noxali judicio subjectum non esse,

    Dig. 21, 1, 17, § 17:

    apud quos libido etiam permissam habet et solutam licentiam,

    Cic. Rep. 4, 4, 4:

    omne illud tempus habeat per me solutum ac liberum,

    i. e. let the crimes then committed be unpunished, id. Verr. 2, 1, 12, § 33: antea vacuum id solutumque poena fuerat, Tac. A. 14, 28.—With subj. inf.:

    maxime solutum fuit, prodere de iis, etc.,

    Tac. A. 4, 35: solutum existimatur esse, alteri male dicere, Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7, 3.—
    4.
    Free from cares, undistracted:

    animo soluto liberoque,

    Cic. Verr. 2, 2, 75, § 185:

    sed paulo solutiore tamen animo,

    id. ib. 2, 5, 31, § 82.—
    5.
    At leisure, free from labor, business, etc.:

    te rogo ut eum solutum, liberum, confectis ejus negotiis a te, quamprimum ad me remittas,

    Cic. Fam. 13, 63, 2:

    quo mea ratio facilior et solutior esse possit,

    id. ib. 3, 5, 1.—With gen.:

    Genium Curabis Cum famulis operum solutis,

    Hor. C. 3, 17, 16.—
    6.
    Unbound, relaxed, merry, jovial:

    quam homines soluti ridere non desinant, tristiores autem, etc.,

    Cic. Dom. 39, 104:

    an tu existimas quemquam soluto vultu et hilari oculo mortem contemnere?

    Sen. Ep. 23, 4:

    vultus,

    Stat. Th. 5, 355:

    (mores) naturam sequentium faciles sunt, soluti sunt,

    unembarrassed, Sen. Ep. 122, 17.—
    7.
    Free from the rule of others, uncontrolled, independent:

    cum videas civitatis voluntatem solutam, virtutem alligatam,

    Cic. Att. 2, 18, 1:

    ab omni imperio externo soluta in perpetuum Hispania,

    Liv. 29, 1 fin.:

    Masinissae ab imperio Romano solutam libertatem tribuit,

    Val. Max. 7, 2, 6:

    incerti, solutique, et magis sine domino quam in libertate, Vononem in regnum accipiunt,

    Tac. A. 2, 4:

    quorum (militum) libertas solutior erat,

    Just. 13, 2, 2.—Of animals:

    rectore solutos (solis) equos,

    Stat. Th. 1, 219.—
    8.
    Free from influence or restraint; hence, independent, unbiassed, unprejudiced:

    nec vero deus ipse alio modo intellegi potest, nisi mens soluta quaedam et libera,

    Cic. Tusc. 1, 27, 66;

    cum animi sine ratione motu ipsi suo soluto ac libero incitarentur,

    id. Div. 1, 2, 4:

    judicio senatus soluto et libero,

    id. Phil. 5, 15, 41:

    sum enim ad dignitatem in re publica solutus,

    id. Att. 1, 13, 2:

    libero tempore cum soluta vobis est eligendi optio,

    id. Fin. 1, 10, 33:

    si omnia mihi essent solutissima, tamen in re publica non alius essem atque nunc sum,

    id. Fam. 1, 9, 21:

    liberi enim ad causas solutique veniebant,

    uncommitted, id. Verr. 2, 2, 78, § 192.—
    9.
    Free from moral restraint; hence, unbridled, insolent, loose:

    amores soluti et liberi,

    Cic. Rep. 4, 4, 4:

    licentia,

    id. ib. 4, 4, 4:

    populi quamvis soluti ecfrenatique sint,

    id. ib. 1, 34, 53:

    quis erat qui sibi solutam P. Clodii praeturam sine maximo metu proponeret? Solutam autem fore videbatis, nisi esset is consul qui eam auderet possetque constringere,

    id. Mil. 13, 34:

    quominus conspectus, eo solutior erat,

    Liv. 27, 31 fin.:

    adulescentes aliquot quorum, in regno, libido solutior fuerat,

    id. 2, 1, 2:

    solutioris vitae primos adulescentiae annos egisse fertur,

    a licentious life, Val. Max. 2, 6, 1:

    spectandi solutissimum morem corrigere,

    Suet. Aug. 44:

    mores soluti,

    licentious habits, Just. 3, 3, 10.—
    10.
    Regardless of rules, careless, loose:

    orator tam solutus et mollis in gestu,

    Cic. Brut. 62, 225:

    dicta factaque ejus solutiora, et quandam sui neglegentiam praeferentia,

    Tac. A. 16, 18.—
    11.
    Esp., of style, etc., free from rules of composition.
    (α).
    Oratio soluta, verba soluta, a free style, conversational or epistolary style:

    est oratio aliqua vincta atque contexta, soluta alia, qualis in sermone et epistulis,

    Quint. 9, 4, 19; 9, 4, 20; 9, 4, 69; 9, 4, 77.—
    (β).
    More freq.: verba soluta, oratio soluta, prose (opp. to verse);

    in full: scribere conabar verba soluta modis, Ov Tr. 4, 10, 24: quod (Isocrates) verbis solutis numeros primus adjunxerit,

    Cic. Or. 52, 174:

    mollis est enim oratio philosophorum... nec vincta numeris, sed soluta liberius,

    id. ib. 19, 64; 71, 234;

    68, 228: si omnes soluta oratione scripserunt,

    Varr. R. R. 4, 1; de heisce rebus treis libros ad te mittere institui;

    de oratione soluta duos, de poetica unum,

    id. L. L. 6, 11 fin.:

    ut in soluta oratione, sic in poemateis,

    id. ib. 7, 1:

    primus (Isocrates) intellexit. etiam in soluta oratione, dum versum effugeres modum et numerum quemdam debere servari,

    Cic. Brut. 8, 32:

    Aristoteles judicat heroum numerum grandiorem quam desideret soluta oratio,

    id. Or. 57, 192:

    et creticus et paeon quam commodissume putatur in solutam orationem illigari,

    id. ib. 64, 215:

    a modis quibusdam, cantu remoto, soluta esse videatur oratio,

    id. ib. 55, 183; 55, 184; id. de Or. 3, 48, 184: historia est quodammodo carmen solutum, Quint. 10, 1, 31.—
    (γ).
    Also in reference to a prose rhythm, loose, unrhythmical, inharmonious:

    ut verba neque inligata sint, quasi... versus, neque ita soluta ut vagentur,

    Cic. de Or. 3, 44, 176; 3, 48, 186:

    nec vero haec (Callidii verba) soluta nec diffluentia, sed astricta numeris,

    id. Brut. 79, 274:

    orator sic illigat sententiam verbis ut eam numero quodam complectatur et astricto et soluto,

    id. de Or. 3, 44, 175; but: verba soluta suis figuris, words freed from their proper meaning, i.e. metaphors, Manil. 1, 24.—
    (δ).
    Rarely with reference to the thought: soluta oratio, a fragmentary, disconnected style:

    soluta oratio, et e singulis non membris, sed frustis, collata, structura caret,

    Quint. 8, 5, 27; cf. id. 9, 4, 69:

    solutiora componere,

    id. 10, 4, 1; 9, 4, 15.—
    12.
    Effeminate, luxurious (acc. to I. B. 3.):

    sinum togae in dextrum umerum reicere, solutum ac delicatum est,

    Quint. 11, 3, 146.—
    13.
    Undisciplined, disorderly:

    omnia soluta apud hostes esse,

    Liv. 8, 30, 3:

    nihil temeritate solutum,

    Tac. A. 13, 40:

    apud Achaeos neglecta omnia ac soluta fuere,

    Just. 34, 2, 2.—
    14.
    Lax, remiss, weak:

    mea lenitas adhuc si cui solutior visa erat,

    Cic. Cat. 2, 12, 27:

    Ciceronem male audivisse, tamquam solutum et enervem,

    Tac. Or. 18:

    soluti ac fluentes,

    Quint. 1, 2, 8.—Hence:

    solutum genus orationis,

    a lifeless, dull style, Val. Max. 8, 10, 3:

    quanto longius abscederent, eo solutiore cura,

    laxer attention, Liv. 3, 8, 8.—
    C.
    (Acc. to II. B. 3. e supra.) Paid, discharged, only as subst.: sŏlūtum, i, n., that which is paid, a discharged debt, in certain phrases:

    aliquid in solutum dare,

    to give something in payment, Dig. 46, 3, 45; 46, 3, 46; 46, 3, 60: in solutum accipere, to accept in payment:

    qui voluntatem bonam in solutum accipit,

    Sen. Ben. 7, 16, 4:

    qui rem in solutum accipit,

    Dig. 42, 4, 15; 12, 1, 19;

    in solutum imputare,

    to charge as payment, Sen. Ep. 8, 10; aliquid pro soluto est, is considered as paid or cancelled:

    pro soluto id in quo creditor accipiendo moram fecit, oportet esse,

    Dig. 46, 3, 72: pro soluto usucapere, to acquire by prescription something given in payment by the debtor, but not belonging to him:

    pro soluto usucapit qui rem debiti causa recepit,

    Dig. 41, 3, 46.— Adv.: sŏlūtē.
    1.
    Thinly:

    corpora diffusa solute,

    Lucr. 4, 53.—
    2.
    Of speech, fluently:

    non refert videre quid dicendum est, nisi id queas solute ac suaviter dicere,

    Cic. Brut. 29, 110:

    ita facile soluteque volvebat sententias,

    id. ib. 81, 280:

    quid ipse compositus alias, et velut eluctantium verborum, solutius promptiusque eloquebatur,

    Tac. A. 4, 31.—
    3.
    Irregularly, loosely:

    a fabris neglegentius solutiusque composita,

    Sen. Q. N. 6, 30, 4.—
    4.
    Freely, without restraint:

    generaliter puto judicem justum... solutius aequitatem sequi,

    i. e. without strictly regarding the letter of the law, Dig. 11, 7, 14, § 13.—
    5.
    Of style, without connection, loosely:

    enuntiare,

    Quint. 11, 2, 47.—
    6.
    Of manners and discipline, disorderly, negligently:

    praecipue sub imperio Cn. Manlii solute ac neglegenter habiti sunt (exercitus),

    Liv. 39, 1, 4:

    in stationibus solute ac neglegenter agentes,

    id. 23, 37, 6.—
    7.
    Weakly, tamely, without vigor:

    quod ille tam solute egisset, tam leniter, tam oscitanter,

    Cic. Brut. 80, 277.—
    8.
    Of morals, loosely, without restraint:

    ventitabat illuc Nero, quo solutius urbem extra lasciviret,

    Tac. A. 13, 47.

    Lewis & Short latin dictionary > solutum

  • 10 persolvo

    per-solvo, solvi, sŏlūtum, 3, v. a., to release or discharge completely; acc. to the signif. of the simple verb.
    I.
    To pay, pay out:

    stipendium militibus,

    Cic. Att. 5, 14, 1:

    pecuniam alicui,

    Tac. A. 1, 37:

    pecuniam ab aliquo,

    to pay by a draft on any one, Cic. Fl. 20, 46: aes alienum alienis nominibus suis copiis, to pay the debts of others, Cat. ap. Sall. C. 35, 3; Plin. Ep. 9, 37, 2:

    legatā cum fide,

    Suet. Calig. 16:

    veteranis promissa praemia,

    id. Aug. 15.—
    B.
    Transf., in gen., to pay, give, show, render what is due to another:

    quod relicum restat, volo persolvere,

    Plaut. Cist. 1, 3, 40:

    alicui laborum praemia pro me,

    Cic. Planc. 42, 101:

    hanc tibi animam pro morte Daretis,

    Verg. A. 5, 484; 2, 537:

    grates,

    to render thanks, id. ib. 1, 600; cf.:

    meritam dis immortalibus gratiam,

    Cic. Planc. 33, 80: honorem dis, to pay due honor to the gods by sacrifices, Verg. A. 8, 62:

    vota,

    to fulfil, Tac. A. 3, 64; Cic. Har. Resp. 13, 28; Prop. 2, 25, 23:

    velim reliquum, quod est promissi ac muneris tui mihi persolvas,

    Cic. Fam. 3, 9, 3; id. Verr. 2, 5, 71, § 183:

    quod huic promisi, id ei persolvere,

    id. Planc. 42, 103:

    persolvere justa,

    to pay due honors to the dead, Sen. Oedip. 998; so Curt. 6, 6, 19: poenas, to suffer punishment:

    poenas dis hominibusque meritas debitasque persolvat,

    Cic. Phil. 11, 12, 29:

    mihi sanguine poenas Persolves,

    Verg. A. 9, 423.—Without the dat.:

    ea (pars civitatis) princeps poenas persolvit,

    Caes. B. G. 1, 12, 6; cf.:

    supplicia persolvit,

    Tac. A. 6, 26 fin. —On the contrary:

    poenae alicui ab omnibus persolutae,

    imparted, inflicted by all, Cic. Or 63, 214; so,

    mortem alicui,

    i. e. to kill, put to death, Suet. Calig. 26:

    persolvi primae epistulae,

    have answered, Cic. Att. 14, 20, 2:

    NATVRAE DEBITVM,

    to die, Inscr. Orell. 3453; so,

    DEBITVM,

    Inscr. Orell. 4482. —
    * II.
    To unravel, solve, explain: si hoc mihi zêtêma persolveris, magnā me molestiā liberaris, Cic. Att. 7, 3, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > persolvo

  • 11 persolvo

    per-solvo, solvī, solūtum, ere, I) auflösen, bildl. = entwickeln, deutlich erklären, alci hoc ζήτημα (Problem), Cic. ad Att. 7, 3, 10. – II) bezahlen, auszahlen, abzahlen, abtragen, a) eig.: stipendium militibus, Cic.: aes alienum, Plin. ep. 9, 37, 2: aes alienum alienis nominibus (Abl.) suis copiis, Schulden, wenn sie anderen zur Last geschrieben sind = die Schulden anderer aus seinen Mitteln bezahlen, Catilina bei Sall. Cat. 35, 3: debitum (bildl.), Colum.: pecuniam ab alqo, durch Anweisung auf jmd. bezahlen, Cic. – b) übtr., bezahlen, abtragen, erweisen, was man schuldig ist, grates, Verg.: gratiam dis, Cic.: honorem (= sacrificium) dis, Verg.: alci mortem, töten, Suet.: poenas alci, Cic.: bl. poenas, Strafe leiden, Caes.: aber poenae alci ab alqo persolutae, ihm von jmd. angetane, Cic.: vota, Gelübde erfüllen, Cic.: quod promisi, ei persolvere, Cic.: primae epistulae, das Nötige auf den ersten B. erwidern, antworten, Cic.: naturae debitum, Corp. inscr. Lat. 6, 3580, u. bl. debitum, ibid. 6, 11693.

    lateinisch-deutsches > persolvo

  • 12 persolvo

    per-solvo, solvī, solūtum, ere, I) auflösen, bildl. = entwickeln, deutlich erklären, alci hoc ζήτημα (Problem), Cic. ad Att. 7, 3, 10. – II) bezahlen, auszahlen, abzahlen, abtragen, a) eig.: stipendium militibus, Cic.: aes alienum, Plin. ep. 9, 37, 2: aes alienum alienis nominibus (Abl.) suis copiis, Schulden, wenn sie anderen zur Last geschrieben sind = die Schulden anderer aus seinen Mitteln bezahlen, Catilina bei Sall. Cat. 35, 3: debitum (bildl.), Colum.: pecuniam ab alqo, durch Anweisung auf jmd. bezahlen, Cic. – b) übtr., bezahlen, abtragen, erweisen, was man schuldig ist, grates, Verg.: gratiam dis, Cic.: honorem (= sacrificium) dis, Verg.: alci mortem, töten, Suet.: poenas alci, Cic.: bl. poenas, Strafe leiden, Caes.: aber poenae alci ab alqo persolutae, ihm von jmd. angetane, Cic.: vota, Gelübde erfüllen, Cic.: quod promisi, ei persolvere, Cic.: primae epistulae, das Nötige auf den ersten B. erwidern, antworten, Cic.: naturae debitum, Corp. inscr. Lat. 6, 3580, u. bl. debitum, ibid. 6, 11693.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > persolvo

  • 13 V

    V, v, a character derived from the Greek g, Mar. Victor. p. 2459 P. A consonant which, though originally written with the same sign as the vowel u (v. the letter U), was by the ancients themselves considered as essentially different from it, Charis. p. 57 P.; Diom. p. 416; 420 P.; Prisc. p. 539; 542; 544 sq. P.; Vel. Long. p. 2215; 2222 P.; just as the consonant i ( j) and the vowel i were regarded as two distinct letters; v. the letter J.
    I.
    The sound of V seems to have been the same with that of English initial W. It corresponded to the Æolic digamma;

    hence it is called,

    Quint. 12, 10, 29, Aeolica littera, and the emperor Claudius used the Greek digamma inverted F to represent it (because in its proper position it already formed the Latin letter F), Quint. 1, 7, 26; Prisc. p. 545 sq. P.; Gell. 14, 5, 2;

    v. also the inscrr. of the period during and immediately succeeding the reign of Claudius,

    Inscr. Orell. 710 sq.; Marini Atti, p. 97. In very many words which were originally common to both languages, the initial or medial v in Latin represents a lost digamma in Greek; cf.: ver, êr; vis, is; video, ID; vestis, esthês; vitulus, italos; vomo, emeô; voco, epô; volvo, eilô; vinum, oinos; viola, ion; vespera, hespera; Vesta, Hestia; silva, hulê; ovis, oïs; divus, dios; aevum, aiôn; scaevus, skaios; vicus, oikos; levis, leios al. (For a full discussion of the sound of V, see Roby, Gram. I. praef. p. xxxiii. sqq.).—
    II.
    V has the closest affinity to the vowel u, and hence, in the course of composition and inflection, it often passed into the latter: solvo, solutum, from solvĭtum, solŭĭtum; caveo, cautum, from cavitum; fautor, from faveo; lautum, from lavo; nauta, from navita; audeo, cf. avidus; neu, seu, from neve, sive; tui, cf. Sanscr. tvam; sui, Sanscr. sva-; suavis, Sanscr. svadus, and is resolved into it by the poets from prosodial necessity: silŭa (trisyl.) for silva; dissŏlŭo, evŏlŭam (quadrisyl.), for dissolvam, evolvam; dissŏlŭenda, evolŭisse (quinquasyl.), for dissolvenda, evolvisse, etc., just as, for the same cause, although less freq., u passed into v: gēnva, tēnvis (dissyl.), for gēnŭa, tĕnŭis; tēnvĭa, tēnvĭus (trisyl.), for tĕnŭĭa, tĕnŭĭus.—For the affinity of v to b, v. the letter B.—
    III.
    V as a medial between two vowels was very freq. elided, esp. in inflection, and the word underwent in consequence a greater or less contraction: amavisti, amāsti; deleverunt, delērunt; novisti, nōsti; audivisti, audīsti, or audiisti; siveris, siris, or sieris; obliviscor, oblitus; dives, dis; aeviternus, aeternus; divitior, ditior; bovibus, bubus, etc.; providens, prudens; movimentum, momentum; provorsus, prorsus; si vis, sis; si vultis, sultis; Jovis pater, Juppiter; mage volo, mavolo, malo; non volo, nolo, etc. An example of the elision of v without a further contraction of the word is found in seorsus, from sevorsus (v. seorsus).—This etymological suppression of v is to be distinguished from its purely orthographical omission before or after u in ancient MSS. and inscriptions, as serus for servus, noum for novum, festius for festivus, Pacuius for Pacuvius; cf. the letters J and Q.—V is sometimes elided after a mute: dis for dvis from duo; likewise after s: sibi for svibi (from su-ibi); sis, sas, sos, for suis, suas, suos; sultis for si vultis; so Lat. si corresponds to Umbr. sve and Osc. svai; v. esp. Corss. Ausspr. 1, p. 310 sqq.—
    IV.
    As an abbreviation, V (as the sign of the consonant) stands for vir, vivus, vixit, voto, vale, verba, etc.; V. C., or also VC., vir clarissimus; VCP., voti compos posuit; V. V., virgo Vestalis; V. F. Q. D. E. R. F. P. D. E. R. I. C., verba fecerunt. Quid de eā re fieri placeret, de eā re ita censuerunt.—As a numeral, the letter V stands for half of the geometrical cross X or ten, Zumpt, Gr. § 115 Anm. 1.

    Lewis & Short latin dictionary > V

  • 14 v

    V, v, a character derived from the Greek g, Mar. Victor. p. 2459 P. A consonant which, though originally written with the same sign as the vowel u (v. the letter U), was by the ancients themselves considered as essentially different from it, Charis. p. 57 P.; Diom. p. 416; 420 P.; Prisc. p. 539; 542; 544 sq. P.; Vel. Long. p. 2215; 2222 P.; just as the consonant i ( j) and the vowel i were regarded as two distinct letters; v. the letter J.
    I.
    The sound of V seems to have been the same with that of English initial W. It corresponded to the Æolic digamma;

    hence it is called,

    Quint. 12, 10, 29, Aeolica littera, and the emperor Claudius used the Greek digamma inverted F to represent it (because in its proper position it already formed the Latin letter F), Quint. 1, 7, 26; Prisc. p. 545 sq. P.; Gell. 14, 5, 2;

    v. also the inscrr. of the period during and immediately succeeding the reign of Claudius,

    Inscr. Orell. 710 sq.; Marini Atti, p. 97. In very many words which were originally common to both languages, the initial or medial v in Latin represents a lost digamma in Greek; cf.: ver, êr; vis, is; video, ID; vestis, esthês; vitulus, italos; vomo, emeô; voco, epô; volvo, eilô; vinum, oinos; viola, ion; vespera, hespera; Vesta, Hestia; silva, hulê; ovis, oïs; divus, dios; aevum, aiôn; scaevus, skaios; vicus, oikos; levis, leios al. (For a full discussion of the sound of V, see Roby, Gram. I. praef. p. xxxiii. sqq.).—
    II.
    V has the closest affinity to the vowel u, and hence, in the course of composition and inflection, it often passed into the latter: solvo, solutum, from solvĭtum, solŭĭtum; caveo, cautum, from cavitum; fautor, from faveo; lautum, from lavo; nauta, from navita; audeo, cf. avidus; neu, seu, from neve, sive; tui, cf. Sanscr. tvam; sui, Sanscr. sva-; suavis, Sanscr. svadus, and is resolved into it by the poets from prosodial necessity: silŭa (trisyl.) for silva; dissŏlŭo, evŏlŭam (quadrisyl.), for dissolvam, evolvam; dissŏlŭenda, evolŭisse (quinquasyl.), for dissolvenda, evolvisse, etc., just as, for the same cause, although less freq., u passed into v: gēnva, tēnvis (dissyl.), for gēnŭa, tĕnŭis; tēnvĭa, tēnvĭus (trisyl.), for tĕnŭĭa, tĕnŭĭus.—For the affinity of v to b, v. the letter B.—
    III.
    V as a medial between two vowels was very freq. elided, esp. in inflection, and the word underwent in consequence a greater or less contraction: amavisti, amāsti; deleverunt, delērunt; novisti, nōsti; audivisti, audīsti, or audiisti; siveris, siris, or sieris; obliviscor, oblitus; dives, dis; aeviternus, aeternus; divitior, ditior; bovibus, bubus, etc.; providens, prudens; movimentum, momentum; provorsus, prorsus; si vis, sis; si vultis, sultis; Jovis pater, Juppiter; mage volo, mavolo, malo; non volo, nolo, etc. An example of the elision of v without a further contraction of the word is found in seorsus, from sevorsus (v. seorsus).—This etymological suppression of v is to be distinguished from its purely orthographical omission before or after u in ancient MSS. and inscriptions, as serus for servus, noum for novum, festius for festivus, Pacuius for Pacuvius; cf. the letters J and Q.—V is sometimes elided after a mute: dis for dvis from duo; likewise after s: sibi for svibi (from su-ibi); sis, sas, sos, for suis, suas, suos; sultis for si vultis; so Lat. si corresponds to Umbr. sve and Osc. svai; v. esp. Corss. Ausspr. 1, p. 310 sqq.—
    IV.
    As an abbreviation, V (as the sign of the consonant) stands for vir, vivus, vixit, voto, vale, verba, etc.; V. C., or also VC., vir clarissimus; VCP., voti compos posuit; V. V., virgo Vestalis; V. F. Q. D. E. R. F. P. D. E. R. I. C., verba fecerunt. Quid de eā re fieri placeret, de eā re ita censuerunt.—As a numeral, the letter V stands for half of the geometrical cross X or ten, Zumpt, Gr. § 115 Anm. 1.

    Lewis & Short latin dictionary > v

  • 15 opera

    opera, ae, f. (opus, eris), die Arbeit, Mühe, Bemühung, Bestrebung, Tätigkeit, die man auf etwas verwendet, I) eig.: A) im allg.: multi reperiuntur linguā factiosi, inertes operā, Plaut.: nusquam nec opera sine emolumento nec emolumentum ferme sine impensa opera, Liv.: laborem et operam in alqa re consumere, Arbeit u. M. auf etw. verwenden, Cic.: omnem curam atque operam in alqa re ponere, Cic.: operam alci rei insumere, sich mit etw. befassen, Tac.: operam tribuere rei publicae, seine Tätigkeit widmen, Cic.: operam studiumque conferre in rem, Mühe u. Eifer auf etw. verwenden, Cic.: operam ludere (vertändeln), Komik. (Brix Plaut. capt. 341): operam perdere, Sen.: frustra operam insumere, Liv.: non satis operae insumere in alqa re, Tac. dial.: tibi haec opera sumenda est, ut etc., Cic.: u. operam sumere mit Infin., Plaut. Men. 244: operam sumere ad pervestigandum, Plaut. merc. 935. – bes. operam navare, s. nāvo. – u. operam dare alci rei, auf etwas Mühe verwenden, eine Sache pflegen, sich mit etwas beschäftigen (s. Fabri Liv. 22, 2, 1), valetudini, Cic.: amori, Ter.: sermoni, Cic.: liberis, Kinder zeugen, Cic.: libellis palaestraeque, sich mit Lesen u. Leibesübungen beschäftigen, Liv.: u. so lectioni, Capit., lectioni operum tuorum, Hieron.: impensam huic scientiae operam dare, Quint.: philosophiae operam vehementer dare, Capit.: Epidicum quaerendo, Plaut.: auscultando, Plaut.: pingendo sub magistro Diogneto, Capit.: rei quaerendae, Plaut.: legibus condendis, Liv.: placandis dis habendoque delectu, Liv.: fidibus tractandis, Val. Max.: so auch religionibus colendis operam addere, Cic.: u. operam dare mit folg. ut od. ne u. Konj. = sich bemühen, darauf hinarbeiten, darauf sehen, daß od. daß nicht usw., Cic. u. Caes.: enixe operam dare, ut etc., Liv.: sedulo od. obstinate od. opere maximo operam dare, ut etc., Plaut. u. Ter.: so auch omnem operam dare, ut od. ne etc., alle Mühe aufwenden, daß od. daß nicht usw., Sen. de vit. beat. 2, 3; ad Polyb. 13 (32), 3: u. so studiose operam dare, ut ne etc., Cic. ep. 13, 11, 1: ferner operam dare m. folg. bl. Conjunctiv, Planc. in Cic. ep. 10, 21, 6. Varro r. r. 1, 13, 7: mit folg. Fragesatz (mit quî), Ter. Andr. 307: u. m. folg. Infin., id scire, Ter. Hec. 553 (u. so Lucr. 6, 1017. Augustin. serm. 243, 5). – operae pretium habere, den Lohn für seine Mühe haben, Liv.: est operae pretium (es verlohnt sich der Mühe, ist der Mühe wert) m. folg. Infin., Enn. fr., Cic. u.a.: non operae est (es lohnt sich nicht der Mühe) m. folg. Infin., Liv. (s. M. Müller Liv. 1, 26, 4): haud sane operae est m. folg. Infin., Curt. 7, 9 (33), 37: operae pretium facere, etw. tun, was der Mühe wert ist (lohnt), sich ein Verdienst erwerben (s. M. Müller Liv. praef. § 1), Liv.: ipse purpuram, amici operas (dabant), gaben ihre Arbeit dazu, arbeiteten es, Cic.: homines in operas mittere, den Leuten Arbeit u. Verdienst verschaffen, Cic.: opera est mihi, ich bemühe mich, Plaut.: dah. datā operā, Cael. in Cic. ep., od. deditā operā u. (selten) operā deditā, Cic., mit Fleiß, vorsätzlich (s. dē-doa. E.): so auch non sponte neque operā consultā (mit Absicht), Gell. 7 (6), 17, 3.

    B) insbes.: 1) die Bemühung, Mühwaltung, für andere = der Dienst, die Dienstleistung, exigere (in Anspruch nehmen) operam alcis od. ab alqo, Vell. u. Cic.: alcis operā uti bonā, singulari in alqa re, Caes. u. Vell.: operam suam polliceri, Sall. u. Vell.: operam fortium virorum edere, sich als tapfere Männer zeigen, Liv.: operas dare pro magistro, den Vizedirektor abgeben, Cic.: so auch esse in operis societatis, in Diensten der Gesellschaft sein, Cic.: operas reddas Musis, Dienste wieder erweisen, Cic.: operam alci dicare, jmdm. einen Dienst erweisen, Plaut. u. Ter.: suo sumptu operam rei publicae praebere, Dienste leisten, Liv.: alci hanc saltem operam eo bello praestare, ut etc., Liv.: denegare operam rei publicae, Liv.: eorum operae pretium facere, ihre Dienste würdigen, Liv. – bes. operam dare alci od. alci rei, α) übh. jmdm. einen Dienst erweisen, jmdm. zur Verfügung stehen, in jmds. Interesse wirken, zB. amico, Komik. (vgl. Lorenz Plaut. Pseud. 525): paululum mihi da operae, Ter.: operam alci dare egregiam, vortreffliche Dienste leisten, Cic.: fideliter operam dare suo veteri domino, Plaut. β) durch Zuhören, jmdm. aufmerksam zuhören (s. Brix Plaut. capt. prol. 6), alci, Plaut., od. sermoni alcis, Cic.: dicendi magistro, Suet.: assidue phonasco, beständigen Unterricht nehmen bei usw., Suet. γ) vom Richter, der eine Sache untersucht u. schlichtet = die Sache vornehmen, untersuchen, schlichten, Ter. u. Cic. δ) durch seine Gegenwart, auctioni, abhalten, besorgen, Cic.: rebus divinis, den Gottesdienst abhalten, verrichten, Cic. (u. so per aliquot dies rebus divinis, v. den Konsuln, Liv.): funeri, beiwohnen, Cic.: tonsori, sich rasieren lassen, Suet. – meā, tuā, alcis etc. operā, durch mein (dein usw.) Bemühen, Zutun, durch meine usw. Schuld, Ter., Cic. u. Liv.: unā operā od. eādem operā, in gleicher Weise, ebensogut, Plaut. u. Liv. – 2) eine religiöse Handlung, ein Opfer, solvo operam Dianae, Afran. com. 144.

    II) meton.: 1) das Tagewerk, quaternis operis, Varro: puerilis una opera, Colum. – 2) die Zeit, die man auf etw. verwenden kann, die Muße, deest mihi opera, Cic.: est mihi operae, ich habe Zeit, es ist mir gelegen, Liv.: si operae est auribus, wenn die Ohren Zeit haben, Plaut.: operae mi ubi erit (wenn ich Muße habe), ad te venero, Plaut. truc. 883: non operae est mihi etc. (auch ohne Dat. der Person), ich habe nicht Zeit, mir ist's nicht gelegen, ich habe nicht Lust, will nicht, Liv. u. Gell. ( aber operae non est, es darf nicht geschehen, Plaut. merc. 917). – 3) der für Bezahlung dienende Arbeiter, a) im guten Sinne, Tagelöhner, Geselle, unius operae tactu, Vitr.: opera nona, Hor. – gew. im Plur. b. Cic. u.a.: operae fabrorum, Cic. – b) (im Plur.) im verächtlichen Sinne = erkaufte Helfershelfer, Clodianae, Cic.: operae theatrales, Beifallklatscher im Schauspielhause (Leute, die sich zur Bezeigung von Beifall oder Mißfallen im Theater um Lohn verdingen), Tac. ann. 1, 16: u. so operae veteres a scaena, Corp. inscr. Lat. 11, 4813. – 4) die Tat (im Ggstz. zu »Rat«), contra operā expertus, Plaut.: ista dicta te expedire et operis et factis volo, Plaut.: alcis operā et consilio uti, Sulpic. in Cic. ep.: ut neque amicis neque etiam alienioribus operā, consilio, labore desim, Cic. – 5) konkret = opus, das Gemächt, Werk, operae araneorum, Spinnengewebe, Plaut. asin. 425: obscura opera Myrmecidum, Varro LL. 7, 1. – aber Cic. ad Att. 15, 13, 6 ist exstabit opera peregrinationis huius = es wird sich die schriftstellerische Tätigkeit (auf) dieser Wanderung herausstellen.

    lateinisch-deutsches > opera

  • 16 opera

    opera, ae, f. (opus, eris), die Arbeit, Mühe, Bemühung, Bestrebung, Tätigkeit, die man auf etwas verwendet, I) eig.: A) im allg.: multi reperiuntur linguā factiosi, inertes operā, Plaut.: nusquam nec opera sine emolumento nec emolumentum ferme sine impensa opera, Liv.: laborem et operam in alqa re consumere, Arbeit u. M. auf etw. verwenden, Cic.: omnem curam atque operam in alqa re ponere, Cic.: operam alci rei insumere, sich mit etw. befassen, Tac.: operam tribuere rei publicae, seine Tätigkeit widmen, Cic.: operam studiumque conferre in rem, Mühe u. Eifer auf etw. verwenden, Cic.: operam ludere (vertändeln), Komik. (Brix Plaut. capt. 341): operam perdere, Sen.: frustra operam insumere, Liv.: non satis operae insumere in alqa re, Tac. dial.: tibi haec opera sumenda est, ut etc., Cic.: u. operam sumere mit Infin., Plaut. Men. 244: operam sumere ad pervestigandum, Plaut. merc. 935. – bes. operam navare, s. navo. – u. operam dare alci rei, auf etwas Mühe verwenden, eine Sache pflegen, sich mit etwas beschäftigen (s. Fabri Liv. 22, 2, 1), valetudini, Cic.: amori, Ter.: sermoni, Cic.: liberis, Kinder zeugen, Cic.: libellis palaestraeque, sich mit Lesen u. Leibesübungen beschäftigen, Liv.: u. so lectioni, Capit., lectioni operum tuorum, Hieron.: impensam huic scientiae operam dare, Quint.: philosophiae operam vehementer dare, Capit.:
    ————
    Epidicum quaerendo, Plaut.: auscultando, Plaut.: pingendo sub magistro Diogneto, Capit.: rei quaerendae, Plaut.: legibus condendis, Liv.: placandis dis habendoque delectu, Liv.: fidibus tractandis, Val. Max.: so auch religionibus colendis operam addere, Cic.: u. operam dare mit folg. ut od. ne u. Konj. = sich bemühen, darauf hinarbeiten, darauf sehen, daß od. daß nicht usw., Cic. u. Caes.: enixe operam dare, ut etc., Liv.: sedulo od. obstinate od. opere maximo operam dare, ut etc., Plaut. u. Ter.: so auch omnem operam dare, ut od. ne etc., alle Mühe aufwenden, daß od. daß nicht usw., Sen. de vit. beat. 2, 3; ad Polyb. 13 (32), 3: u. so studiose operam dare, ut ne etc., Cic. ep. 13, 11, 1: ferner operam dare m. folg. bl. Conjunctiv, Planc. in Cic. ep. 10, 21, 6. Varro r. r. 1, 13, 7: mit folg. Fragesatz (mit quî), Ter. Andr. 307: u. m. folg. Infin., id scire, Ter. Hec. 553 (u. so Lucr. 6, 1017. Augustin. serm. 243, 5). – operae pretium habere, den Lohn für seine Mühe haben, Liv.: est operae pretium (es verlohnt sich der Mühe, ist der Mühe wert) m. folg. Infin., Enn. fr., Cic. u.a.: non operae est (es lohnt sich nicht der Mühe) m. folg. Infin., Liv. (s. M. Müller Liv. 1, 26, 4): haud sane operae est m. folg. Infin., Curt. 7, 9 (33), 37: operae pretium facere, etw. tun, was der Mühe wert ist (lohnt), sich ein Verdienst erwerben (s. M. Müller Liv. praef. § 1), Liv.: ipse purpuram, amici operas (dabant), gaben ihre Ar-
    ————
    beit dazu, arbeiteten es, Cic.: homines in operas mittere, den Leuten Arbeit u. Verdienst verschaffen, Cic.: opera est mihi, ich bemühe mich, Plaut.: dah. datā operā, Cael. in Cic. ep., od. deditā operā u. (selten) operā deditā, Cic., mit Fleiß, vorsätzlich (s. dedo a. E.): so auch non sponte neque operā consultā (mit Absicht), Gell. 7 (6), 17, 3.
    B) insbes.: 1) die Bemühung, Mühwaltung, für andere = der Dienst, die Dienstleistung, exigere (in Anspruch nehmen) operam alcis od. ab alqo, Vell. u. Cic.: alcis operā uti bonā, singulari in alqa re, Caes. u. Vell.: operam suam polliceri, Sall. u. Vell.: operam fortium virorum edere, sich als tapfere Männer zeigen, Liv.: operas dare pro magistro, den Vizedirektor abgeben, Cic.: so auch esse in operis societatis, in Diensten der Gesellschaft sein, Cic.: operas reddas Musis, Dienste wieder erweisen, Cic.: operam alci dicare, jmdm. einen Dienst erweisen, Plaut. u. Ter.: suo sumptu operam rei publicae praebere, Dienste leisten, Liv.: alci hanc saltem operam eo bello praestare, ut etc., Liv.: denegare operam rei publicae, Liv.: eorum operae pretium facere, ihre Dienste würdigen, Liv. – bes. operam dare alci od. alci rei, α) übh. jmdm. einen Dienst erweisen, jmdm. zur Verfügung stehen, in jmds. Interesse wirken, zB. amico, Komik. (vgl. Lorenz Plaut. Pseud. 525): paululum mihi da operae, Ter.: operam alci dare egregiam, vortreffliche
    ————
    Dienste leisten, Cic.: fideliter operam dare suo veteri domino, Plaut. β) durch Zuhören, jmdm. aufmerksam zuhören (s. Brix Plaut. capt. prol. 6), alci, Plaut., od. sermoni alcis, Cic.: dicendi magistro, Suet.: assidue phonasco, beständigen Unterricht nehmen bei usw., Suet. γ) vom Richter, der eine Sache untersucht u. schlichtet = die Sache vornehmen, untersuchen, schlichten, Ter. u. Cic. δ) durch seine Gegenwart, auctioni, abhalten, besorgen, Cic.: rebus divinis, den Gottesdienst abhalten, verrichten, Cic. (u. so per aliquot dies rebus divinis, v. den Konsuln, Liv.): funeri, beiwohnen, Cic.: tonsori, sich rasieren lassen, Suet. – meā, tuā, alcis etc. operā, durch mein (dein usw.) Bemühen, Zutun, durch meine usw. Schuld, Ter., Cic. u. Liv.: unā operā od. eādem operā, in gleicher Weise, ebensogut, Plaut. u. Liv. – 2) eine religiöse Handlung, ein Opfer, solvo operam Dianae, Afran. com. 144.
    II) meton.: 1) das Tagewerk, quaternis operis, Varro: puerilis una opera, Colum. – 2) die Zeit, die man auf etw. verwenden kann, die Muße, deest mihi opera, Cic.: est mihi operae, ich habe Zeit, es ist mir gelegen, Liv.: si operae est auribus, wenn die Ohren Zeit haben, Plaut.: operae mi ubi erit (wenn ich Muße habe), ad te venero, Plaut. truc. 883: non operae est mihi etc. (auch ohne Dat. der Person), ich habe nicht Zeit, mir ist's nicht gelegen, ich habe nicht
    ————
    Lust, will nicht, Liv. u. Gell. ( aber operae non est, es darf nicht geschehen, Plaut. merc. 917). – 3) der für Bezahlung dienende Arbeiter, a) im guten Sinne, Tagelöhner, Geselle, unius operae tactu, Vitr.: opera nona, Hor. – gew. im Plur. b. Cic. u.a.: operae fabrorum, Cic. – b) (im Plur.) im verächtlichen Sinne = erkaufte Helfershelfer, Clodianae, Cic.: operae theatrales, Beifallklatscher im Schauspielhause (Leute, die sich zur Bezeigung von Beifall oder Mißfallen im Theater um Lohn verdingen), Tac. ann. 1, 16: u. so operae veteres a scaena, Corp. inscr. Lat. 11, 4813. – 4) die Tat (im Ggstz. zu »Rat«), contra operā expertus, Plaut.: ista dicta te expedire et operis et factis volo, Plaut.: alcis operā et consilio uti, Sulpic. in Cic. ep.: ut neque amicis neque etiam alienioribus operā, consilio, labore desim, Cic. – 5) konkret = opus, das Gemächt, Werk, operae araneorum, Spinnengewebe, Plaut. asin. 425: obscura opera Myrmecidum, Varro LL. 7, 1. – aber Cic. ad Att. 15, 13, 6 ist exstabit opera peregrinationis huius = es wird sich die schriftstellerische Tätigkeit (auf) dieser Wanderung herausstellen.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > opera

  • 17 pecunia

    pecūnia, ae, f. (v. pecus, weil der Reichtum der Alten in Vieh bestand), I) das (zeitliche) Vermögen, pec. aliena, Cic.: ampla atque praeclara, Cic.: magna, maxima, Cic.: pecuniae magnitudo, Cic.: pecuniam facere, V. erwerben, Cic.: u. so ex nummis pecuniam maximam facere, Cic.: magnam pecuniam secum portare (mitbringen), Nep.: cum magna pecunia venire, Nep.: magna pecunia alci relicta est (erblich hinterlassen), Cic.: in pecore tum consistebat pecunia pastoribus, Varro LL.: in alienam pecuniam tam amplam atque praeclaram nullo iure invasit, Cic. – II) insbes., das Geld, die Geldmasse, Geldsumme, Plur. Gelder, Geldmengen, Geldsummen, a) übh.: pec. aerea, argentea, aurea, Augustin. de civ. dei 4, 21 u. 28: non adesa iam, sed abundans etiam pec., Cic.: pec. amplior, Auct. b. Alex.: captiva (erbeutetes), Liv.: cruenta, Blutgeld, Cic. u. Val. Max.: fenebris, Suet.: grandis, Cic.: immanis, infinita, ingens, Cic.: innumerabilis, Cic.: multaticia, Liv.: numerata od. praesens, bares Geld, Cic.: pecunia parvula, Cic.: pec. publica, Staatseinkünfte, Staatskasse, Cic., Kriegskasse, Caes.: pec. reliqua, der Rest des G., Cic.: pec. venditorum hominum, Erlös aus usw., Eutr.: pec. ludiaria, Spielgeld, Inscr. – pecuniae extraordinariae, Cic.: familiares, das Privatvermögen, Tac.: magnae, Cic.: multae, Cic.: tantae et tam infini-
    ————
    tae pecuniae, Cic. – cupidus pecuniae, Cic.: inops pecuniae, Val. Max. – tanta pecuniae accessio, Nep.: cupiditas pecuniae, Nep.: dissipatio pecuniae publicae, Cic.: effusiones pecuniarum, Cic.: pecuniae reditus, Geldeinkünfte, Nep.: summa pecuniae, Liv.: incredibilis pecuniae summa, Curt.: pecuniae quinquaginta talenta, Nep.: pecuniae usura, Cic.: pecuniae usus, Nep. – abiurare in iure pecuniam, Plaut.: accipere pecuniam, übh. »Geld empfangen« u. »Geld nehmen, sich bestechen lassen«, Cic.: ob innocentes condemnandos pecunias accipere, Iustin.: accipere pecuniam numeratam ab alqo, Nep.: accipere pecuniam fenore (gegen Zinsen), Liv.: accipere (erheben) ex aerario pecuniam alcis nomine, Cic.: aedificatur pecuniā publicā classis centum navium, Nep.: amittere pecuniam grandem, Cic.: attribuere (anweisen) pecuniam publicam ex vectigalibus populi Romani ad emendum frumentum, Cic.: auferre pecuniam ab alqo, Cic.: augere summam pecuniae, zum Gebot zulegen, Liv.: avertere pecuniam domum, unterschlagen, Cic.: capere (nehmen, sich zueignen) pecunias, pecunias magnas hoc nomine, Cic.: capere (sich geben lassen) aperte pecunias ob rem iudicandam, Cic.: cogere pecuniam, pecunias u. dgl., s. cogo no. I, 1, c (Bd. 1. S. 1246): coacervare pecuniam, pecunias, Cic.: pecunias levioribus usuris mutuatum graviore fenore collocare, Suet.: in ea provincia magnas pecunias collocatas ha-
    ————
    bere (angelegt haben), Cic.: conciliare (sich erwerben) pecuniam, Cic.: conferre pecuniam, pecunias, zusammenschießen, Nep., pecuniam simul cum ceteris, Nep., alci pecuniam ad statuam, Cic.: conficere pecuniam, s. conficio no. I, 2, a (Bd. 1. S. 1444): flare et conflare pecuniam, Münzen und Geld (sich) machen, Cic.: chirographis venalibus innumerabilem pecuniam congerere in illam domum, Cic.: conicere (stecken, verwenden) tantam pecuniam in praeclara illa propylaea, Cic.: consumptam esse omnen istam pecuniam in statuis, Cic.: corripere (an sich reißen, in Beschlag nehmen) pecuniam innumerabilem, Cic., pecunias, Cic.: corrogare pecuniam ad necessarios sumptus, Caes.: corrumpere alqm pecuniā, Nep.: curare pecuniam, s. curo no. II, 3, b (Bd. 1. S. 1837 oben): dare pecuniam ad alqd, Nep.: eam pecuniam datam esse statuarum nomine, Cic.: dare pro pecunia aliquid, quod est tantumdem, Ps. Quint. decl.: debere (alci) pecuniam, s. debeo no. I: celeriter pecunia deesse coepit, Nep.: deponere pecuniam apud alqm, Cic., ad Phacum (in Phakus), Liv., in Cilicia apud Solos in delubro, Cic.: devorare (durch die Gurgel jagen, verprassen) pecuniam, omnem pecuniam publicam, Cic.: dilapidare (verschwenden) pecuniam, Ps. Cic. ep. ad Octav. § 3 u. ICt.: dispensare pecuniam, die Kriegskasse verwalten, Kriegszahlmeister sein, Nep.: dissipare frustra pecuniam ex aerario acceptam, Cic.: dis-
    ————
    sipare atque effundere pecuniam publicam, Cic.: dissolvere pecuniam, Cic.: dissolvere alci pecuniam pro alqa re, etw. mit Geld ablösen, Caes.: donare pecuniae quinquaginta talenta civibus suis, Nep.: donari magnā pecuniā, Nep.: eripere ab alqo pecuniam grandem, Cic.: erogare (anweisen, auszahlen) ex aerario pecuniam publicam, Cic.: erogare quaestoribus pecuniam in classem, Cic., multas pecunias in operum locationes, Cic.: unde in eos sumptus pecunia erogaretur, Liv.: exhaurire omnem pecuniam ex aerario, Cic.: exigere pecuniam, pecunias, Cic., pecunias raptim, Liv.: facere (sich machen, erwerben) magnas pecunias ex metallis, Nep.: fenerare pecuniam, s. fenero: fenerari pecuniam, pecunias, Cic.: fenori dare alci pecunias, Cic.: pecunias alci ferre acceptas, gutschreiben, Cic.: pecunias alci ferre expensas, in Rechnung bringen, als mir schuldig eintragen, Cic.: pecunias alci sine fenore expensas ferre, vorschießen, Liv.: pecuniā fidere, Nep.: pecuniam habere, non habere, Cic.: pecuniam tantam habere, ut etc., Cic.: imperare civitatibus pecuniam classis nomine, Cic.: imperare civitatibus tyrannisque magnas pecunias, Caes.: imperare iis ampliorem pecuniam, Auct. b. Alex.: imperare pecuniam, Cic.: indigere pecuniae, Cic., pecuniā, Nep.: pecunia publica largitione magistratuum quotannis interit (geht Null für Null auf), Nep.: legare alci pecuniam, Cic., alci testamento pecuniam, Ps.
    ————
    Quint. decl., alci testamento grandem pecuniam, Cic.: locupletare pecuniā totam Africam, Nep.: mercari praesenti pecuniā, Plaut.: multari pecuniā, Nep.: mutuari pecuniam, Ps. Quint. decl., pecunias, Cic., pecunias levioribus usuris, Suet.: pecunias mutuas sumere, Cic., ab alqo, Caes.: pecuniam mutuam sumere ab alqo, Cic.: insequentis anni pecuniam mutuam praecipere, als Anleihe vorausnehmen, Caes.: pecuniam dare mutuam, Cic.: quaerere pecunias mutuas fenore, Liv.: numerare alci pecuniam, Cic.: nescire pecuniam, das G. nicht kennen, Solin.: pecuniam occupare grandi fenore, Cic., graviore fenore, Suet.: parare (anschaffen) pecuniā alqd (zB. equos, vasa pretiosa), Cic.: parĕre (erwerben) pecuniam in operis artificum scaenicorum, Gell.: pecunia non modo non contra leges, sed legibus (gesetzlich) parta, Cic.: pendĕre pecuniam, s. pendo no. I, B, 1: perdere pecuniam, Gell.: tantam pecuniam populi Romani tam brevi tempore perire potuisse, Cic.: permutare (in Wechsel umsetzen) pecuniam, Cic.: perscribere pecuniam, s. perscribo: persolvere alci pecuniam ab alqo, Cic.: petere pecuniam ab alqo, Cic.: polliceri alci pecuniam, Cic.: ponere (niederlegen) pecuniam apud alqm, Cic.: promere pecuniam ex aerario contra legem, Liv.: profundere pecuniam, Cic., tantam pecuniam, Plin. pan.: pecunia publica, quae ex metallis redibat, Nep.: redigere pecuniam ex etc. od. in etc., s. redigo no. II, A: redi-
    ————
    gere omnia in pecuniam, zu G. machen, Ps. Quint. decl.: referre (buchen, verrechnen) pecunias acceptas u. dgl., s. refero no. II, 2: repetere pecunias statuarum nomine, der Bildsäulen halber wegen Erpressung klagen, Cic.: reponere pecuniam in aerario, Nep.: repraesentare pecuniam ab alqo, durch Anweisung an jmd. bar zahlen, Cic.: retribuere populo pecuniam pro Siculo frumento acceptam, Liv.: seponere captivam pecuniam in aedificationem templi, Liv.: solvere pecuniam, s. solvo no. I, B, 1, a, α: sublevare pecuniā alcis fugam, Nep.: subministrare alci pecuniam, Cic.: sumere pecuniam alcis fide (auf jmds. Kredit) ab alqo, Cic.: ut pecunia superesset, quae in aerario reponeretur, Nep.: suppeditare alci pecuniam, Nep.: transferre omnem pecuniam Athenas, Nep.: cum privatis non potuerat transigi minore pecuniā, Cic.: venire (gelangen) paucis annis ad magnas pecunias, Cic. – b) in spät. Kaiserzt. = nummus, die Münze, das Geldstück, Geldmünze, vitiare pecunias, Eutr. 9, 14. – bes. die Kupfermünze, scaenicis numquam aurum, numquam argentum, vix pecuniam donavit, Lampr. Alex. Sev. 33. § 3. – c) personif., dea Pecunia, Arnob. 4, 9. Augustin. de civ. dei 4, 21: als Beiname Jupiters, ibid. 7, 11. – Archaist. pequnia oft in Inschr., zB. Corp. inscr. Lat. 1, 577 colum. 3, 13; 1, 604 u. ö.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > pecunia

  • 18 debeo

    dēbĕo ( dehibeo, Plaut. Trin. 2, 4, 24 infra, cf. Ritschl, Opusc. Phil. 2, 590), ŭi, ĭtum, 2, v. a. [de-habeo], (lit., to have or keep from some one: "qui pecuniam dissolvit, statim non habet id quod reddidit, qui autem debet, aes retinet alienum," Cic. Planc. 28, 68 Wund.; hence), to owe (Gr. opheilô; opp. reddo, solvo, dissolvo, persolvo, freq. and class.).
    I.
    Lit., of money and money's worth.
    a.
    Act.,
    (α).
    with acc.:

    quas (drachmas) de ratione dehibuisti,

    Plaut. Trin. 2, 4, 24; cf. Ter. Heaut. 4, 5, 43:

    Mylasis et Alabandis pecuniam Cluvio debent,

    Cic. Fam. 13, 56; so,

    pecuniam alicui,

    id. ib. 13, 14 et saep.:

    qui dissolverem quae debeo,

    Ter. Ph. 4, 3, 51:

    appellatus es de pecunia, quam pro domo, pro hortis, pro sectione debebas,

    Cic. Phil. 2, 29, 71; so,

    grandem pecuniam,

    Sall. C. 49, 3: quadringenties HS. Cic. Phil. 2, 37:

    talenta CC,

    id. Att. 5, 21, 12:

    quadruplum, duplum,

    Quint. 7, 4, 44 et saep.—
    (β).
    Without acc.:

    illis quibus debeo,

    Ter. Ph. 5, 7, 30:

    ut illi quam plurimi deberent,

    Sall. J. 96, 2:

    nec ipsi debeo,

    Quint. 4, 4, 6: Cal. Jan. debuit;

    adhuc non solvit,

    Cic. Att. 14, 18; Caes. B. C. 3, 20, 3 et saep.— Part. pres. as subst.: debentes, ium, m., debtors, Liv. 6, 27, 3; cf. Sen. Ben. 1, 4, 5.—
    b.
    Pass.:

    dum pecunia accipitur, quae mihi ex publica permutatione debetur,

    Cic. Fam. 3, 5, 4; id. Verr. 2, 3, 82; cf.:

    quam ad diem legioni frumentum deberi sciebat,

    Caes. B. G. 6, 33:

    a publicanis suae provinciae debitam biennii pecuniam exegerat,

    id. B. C. 3, 31; Quint. 5, 10, 117:

    quod si omnino non debetur? Quid? praetor solet judicare deberi?

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10; cf.:

    quaeretur an debeatur,

    Quint. 7, 1, 21 et saep.—Hence,
    (β).
    Dēbĭ-tum, i, n., what is owing, a debt, Cic. Att. 13, 23 fin.:

    ne de bonis deminui paterentur priusquam Fundanio debitum solutum esset,

    id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10:

    tamquam debito fraudetur,

    id. Or. 53, 178:

    ex quibus unum haec epistula in debitum solvet,

    will pay a debt with one, Sen. Ep. 7, 10:

    reddere,

    to repay, Col. 10, pr. 1.
    2.
    Prov.:

    animan debere,

    to be over head and ears in debt, Ter. Ph. 4, 3, 56 ("Graecum proverbium, kai autên tên psuchên opheilei," Don.).
    II.
    Trop., to owe something, i. e. to be under obligation, both to and for something.
    A.
    To owe, i. e. to be bound or under obligation to render, pay, etc., something (for syn. cf.: necesse est, oportet, cogo, decet, opus est, par est, meum, tuum... alicujus est).
    1.
    In gen.
    a.
    Act.
    (α).
    with acc.:

    ego hoc tibi pro servitio debeo,

    Ter. Andr. 4, 1, 51:

    quo etiam majorem ei res publica gratiam debet,

    Cic. Phil. 2, 11, 27; so,

    gratiam,

    Sall. J. 110; cf. no. b:

    videris patriae hoc munus debere,

    Cic. Leg. 1, 25:

    si fidem debet tutor,

    Quint. 5, 10, 73 (acc. to Cic. Top. 10, 42, si tutor fidem praestare debet); cf. no. b:

    dies longa videtur opus debentibus,

    Hor. Ep. 1, 1, 21:

    quos mundo debes oculos,

    Ov. M. 4, 197:

    debueram patriae poenas odiisque meorum,

    Verg. A. 10, 853; cf. Ov. M. 6, 538; id. F. 5, 648:

    juvenem nil jam caelestibus ullis debentem,

    Verg. A. 11, 51; cf. Sil. 15, 371: navis, quae tibi creditum Debes Vergilium finibus Atticis, Hor. Od. 1, 3, 6; Ov. M. 1, 481 sq.:

    Turnum debent haec jam mihi sacra,

    Verg. A. 12, 317 Wagn. N. cr.; cf. id. ib. 11, 179:

    isti tibi quid homines debent?

    i. e. what business have you with those men? Plaut. Trin. 4, 2, 51; cf. infra b fin.
    (β).
    With inf., to be bound, in duty bound to do something; I ought, must, should, etc., do it (in class. prose always in the sense of moral necessity; in the poets sometimes for necesse est):

    debetis velle quae velimus,

    Plaut. Am. prol. 39:

    num ferre contra patriam arma illi cum Coriolano debuerunt?

    Cic. Lael. 11:

    multo illa gravius aestimare debere,

    Caes. B. G. 7, 14 fin.:

    Africam forte Tubero obtinere debebat,

    id. B. C. 1, 30:

    debes hoc etiam rescribere,

    Hor. Ep. 1, 3, 30 et saep.:

    ut agri vastari, oppida expugnari non debuerint, Caes, B. G. 1, 11: summae se iniquitatis condemnari debere, si, etc.,

    id. ib. 7, 19 fin.:

    scriptor... inter perfectos veteresque referri debet, etc.,

    Hor. Ep. 2, 1, 37 (for which ib. 41: inter quos referendus erit? cf. also ultima semper Exspectanda dies homini;

    dicique beatus Ante obitum nemo debet,

    Ov. M. 3, 137):

    ut jam nunc dicat, jam nunc debentia dici,

    Hor. A. P. 43 et saep.— Poet. for necesse est, oportet, it is necessary, it must needs (so almost everywhere in Lucret.):

    omnia debet enim cibus integrare novando et fulcire cibus, etc.,

    Lucr. 2, 1146; 3, 188; 4, 61; 1, 232 Munro.—
    b.
    Pass., to be due or owing:

    Veneri jam et Libero reliquum tempus deberi arbitrabatur,

    Cic. Verr. 2, 5, 11:

    quanta his (sc. dis) gratia debeatur,

    id. Fin. 3, 22, 73; id. Q. Fr. 1, 1, 9 fin.:

    honores non ex merito, sed quasi debitos repetere,

    Sall. J. 85, 37 et saep.:

    persolvant grates dignas et praemia reddant Debita!

    Verg. A. 2, 538:

    debita quam sulcis committas semina,

    id. G. 1, 223; Prop. 1, 6, 17; 2, 28, 60 (3, 26, 14 M.):

    debitae Nymphis opifex coronae,

    Hor. Od. 3, 27, 30:

    calentem debita sparges lacrima favillam,

    id. ib. 2, 6, 23; Prop. 3, 7, 9 (4, 6, 9 M.):

    soli mihi Pallas debetur,

    Verg. A. 10, 443 et saep.:

    quid tibi istic debetur?

    what business have you there? Plaut. Mil. 2, 5, 18; id. Truc. 2, 2, 8; id. Rud. 1, 1, 34; cf. supra, a
    (α).
    .—Hence, Dēbĭtum, i, n., what is due, debt, duty, obligation (post-Aug. and rare):

    velut omni vitae debito liberatus,

    Curt. 10, 5, 3:

    nepotum nutriendorum,

    Val. Max. 2, 9, 1:

    non secundum gratiam, sed secundum debitum,

    Vulg. Rom. 4, 4; 1 Cor. 7, 3:

    solvere debito,

    to free from obligation, Sen. Ben. 6, 4, 1.—
    2.
    Poet. (esp. in Verg.) and in post-Aug. prose like the Gr. opheilô and ophliskanô.
    a.
    To owe, i. e. to be bound or destined by fate or by nature (v. Lidd. and Scott sub. opheilô, no. 3).
    (α).
    Act.. urbem et jam cerno Phrygios debere nepotes, i. e. are destined to found, Ov. M. 15, 444:

    debet multas hic legibus aevi (i. e. fato) Ante suam mortes,

    Luc. 2, 82; cf. id. 6, 530.—More usually,
    (β).
    pass., to be due i. e. to be destined:

    cui regnum Italiae Romanaque tellus Debentur,

    Verg. A. 4, 276; cf. id. ib. 3, 184; 7, 120;

    145: indigetem Aeneam scis Deberi caelo,

    id. ib. 12, 795:

    animae, quibus altera fato Corpora debentur,

    id. ib. 6, 714:

    sors ista senectae Debita erat nostrae,

    id. ib. 11, 166:

    fatis debitus Arruns,

    i. e. devoted to death, id. ib. 11, 759:

    dum bello Argolici vastabant Pergama reges Debita casurasque inimicis ignibus arces,

    id. ib. 8, 375 (" fataliter ad exitium destinata," Serv.); cf. so absol.:

    tempora Parcae debita complerant,

    id. ib. 9, 108:

    morbo naturae debitum reddiderunt,

    Nep. Reg. 1 fin.: DEBITVM NATVRAE PERSOLVIT, etc., Inscr. Orell. no. 3453;

    and simply DEBITVM PERSOLVIT,

    id. ib. no. 4482.—
    b.
    So, because what one is destined by the fates to suffer is regarded as his debt (ophliskanein gelôta tini):

    tu nisi ventis debes ludibrium, cave,

    Hor. Od. 1, 14, 16.
    B.
    To owe something to some one, to be indebted to or to have to thank one for something.
    (α).
    With acc.:

    ut hoc summum beneficium Q. Maximo debuerim,

    Cic. de Or. 1, 26, 121; so magna beneficia mihi, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12;

    qui mihi laudem illam eo minus deberet,

    Cic. Att. 1, 14, 3:

    me paene plus tibi quam ipsi Miloni debiturum,

    id. Fam. 2, 6 fin.; cf. id. Planc. 28;

    and quantum cuique deberet,

    Nep. Epam. 3 fin.; Plin. Pan. 30, 1 et saep.:

    o cui debere salutem Confiteor,

    Ov. M. 7, 164;

    so vitam,

    id. Pont. 4, 5, 31;

    and in a like sense: se,

    id. M. 7, 48; 2, 644; so,

    in a bad sense, hoc quoque Tarquinio debebimus,

    id. Fast. 2, 825. —
    (β).
    Absol., to be indebted, obliged, under obligation to one:

    verum fac me multis debere, et in iis Plancio, etc.,

    Cic. Planc. 28; cf.

    with a clause: tibi nos debere fatemur, quod, etc.,

    Ov. M. 4, 76.
    C.
    To continue to owe something; i. e. to withhold, keep back:

    quod praesenti tibi non tribueram, id absenti debere non potui,

    Cic. Fam. 7, 19, init. —So pass.:

    sic enim diximus, et tibi hoc video non posse debere,

    id. Tusc. 2, 27, 67 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > debeo

  • 19 Debitum

    dēbĕo ( dehibeo, Plaut. Trin. 2, 4, 24 infra, cf. Ritschl, Opusc. Phil. 2, 590), ŭi, ĭtum, 2, v. a. [de-habeo], (lit., to have or keep from some one: "qui pecuniam dissolvit, statim non habet id quod reddidit, qui autem debet, aes retinet alienum," Cic. Planc. 28, 68 Wund.; hence), to owe (Gr. opheilô; opp. reddo, solvo, dissolvo, persolvo, freq. and class.).
    I.
    Lit., of money and money's worth.
    a.
    Act.,
    (α).
    with acc.:

    quas (drachmas) de ratione dehibuisti,

    Plaut. Trin. 2, 4, 24; cf. Ter. Heaut. 4, 5, 43:

    Mylasis et Alabandis pecuniam Cluvio debent,

    Cic. Fam. 13, 56; so,

    pecuniam alicui,

    id. ib. 13, 14 et saep.:

    qui dissolverem quae debeo,

    Ter. Ph. 4, 3, 51:

    appellatus es de pecunia, quam pro domo, pro hortis, pro sectione debebas,

    Cic. Phil. 2, 29, 71; so,

    grandem pecuniam,

    Sall. C. 49, 3: quadringenties HS. Cic. Phil. 2, 37:

    talenta CC,

    id. Att. 5, 21, 12:

    quadruplum, duplum,

    Quint. 7, 4, 44 et saep.—
    (β).
    Without acc.:

    illis quibus debeo,

    Ter. Ph. 5, 7, 30:

    ut illi quam plurimi deberent,

    Sall. J. 96, 2:

    nec ipsi debeo,

    Quint. 4, 4, 6: Cal. Jan. debuit;

    adhuc non solvit,

    Cic. Att. 14, 18; Caes. B. C. 3, 20, 3 et saep.— Part. pres. as subst.: debentes, ium, m., debtors, Liv. 6, 27, 3; cf. Sen. Ben. 1, 4, 5.—
    b.
    Pass.:

    dum pecunia accipitur, quae mihi ex publica permutatione debetur,

    Cic. Fam. 3, 5, 4; id. Verr. 2, 3, 82; cf.:

    quam ad diem legioni frumentum deberi sciebat,

    Caes. B. G. 6, 33:

    a publicanis suae provinciae debitam biennii pecuniam exegerat,

    id. B. C. 3, 31; Quint. 5, 10, 117:

    quod si omnino non debetur? Quid? praetor solet judicare deberi?

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10; cf.:

    quaeretur an debeatur,

    Quint. 7, 1, 21 et saep.—Hence,
    (β).
    Dēbĭ-tum, i, n., what is owing, a debt, Cic. Att. 13, 23 fin.:

    ne de bonis deminui paterentur priusquam Fundanio debitum solutum esset,

    id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10:

    tamquam debito fraudetur,

    id. Or. 53, 178:

    ex quibus unum haec epistula in debitum solvet,

    will pay a debt with one, Sen. Ep. 7, 10:

    reddere,

    to repay, Col. 10, pr. 1.
    2.
    Prov.:

    animan debere,

    to be over head and ears in debt, Ter. Ph. 4, 3, 56 ("Graecum proverbium, kai autên tên psuchên opheilei," Don.).
    II.
    Trop., to owe something, i. e. to be under obligation, both to and for something.
    A.
    To owe, i. e. to be bound or under obligation to render, pay, etc., something (for syn. cf.: necesse est, oportet, cogo, decet, opus est, par est, meum, tuum... alicujus est).
    1.
    In gen.
    a.
    Act.
    (α).
    with acc.:

    ego hoc tibi pro servitio debeo,

    Ter. Andr. 4, 1, 51:

    quo etiam majorem ei res publica gratiam debet,

    Cic. Phil. 2, 11, 27; so,

    gratiam,

    Sall. J. 110; cf. no. b:

    videris patriae hoc munus debere,

    Cic. Leg. 1, 25:

    si fidem debet tutor,

    Quint. 5, 10, 73 (acc. to Cic. Top. 10, 42, si tutor fidem praestare debet); cf. no. b:

    dies longa videtur opus debentibus,

    Hor. Ep. 1, 1, 21:

    quos mundo debes oculos,

    Ov. M. 4, 197:

    debueram patriae poenas odiisque meorum,

    Verg. A. 10, 853; cf. Ov. M. 6, 538; id. F. 5, 648:

    juvenem nil jam caelestibus ullis debentem,

    Verg. A. 11, 51; cf. Sil. 15, 371: navis, quae tibi creditum Debes Vergilium finibus Atticis, Hor. Od. 1, 3, 6; Ov. M. 1, 481 sq.:

    Turnum debent haec jam mihi sacra,

    Verg. A. 12, 317 Wagn. N. cr.; cf. id. ib. 11, 179:

    isti tibi quid homines debent?

    i. e. what business have you with those men? Plaut. Trin. 4, 2, 51; cf. infra b fin.
    (β).
    With inf., to be bound, in duty bound to do something; I ought, must, should, etc., do it (in class. prose always in the sense of moral necessity; in the poets sometimes for necesse est):

    debetis velle quae velimus,

    Plaut. Am. prol. 39:

    num ferre contra patriam arma illi cum Coriolano debuerunt?

    Cic. Lael. 11:

    multo illa gravius aestimare debere,

    Caes. B. G. 7, 14 fin.:

    Africam forte Tubero obtinere debebat,

    id. B. C. 1, 30:

    debes hoc etiam rescribere,

    Hor. Ep. 1, 3, 30 et saep.:

    ut agri vastari, oppida expugnari non debuerint, Caes, B. G. 1, 11: summae se iniquitatis condemnari debere, si, etc.,

    id. ib. 7, 19 fin.:

    scriptor... inter perfectos veteresque referri debet, etc.,

    Hor. Ep. 2, 1, 37 (for which ib. 41: inter quos referendus erit? cf. also ultima semper Exspectanda dies homini;

    dicique beatus Ante obitum nemo debet,

    Ov. M. 3, 137):

    ut jam nunc dicat, jam nunc debentia dici,

    Hor. A. P. 43 et saep.— Poet. for necesse est, oportet, it is necessary, it must needs (so almost everywhere in Lucret.):

    omnia debet enim cibus integrare novando et fulcire cibus, etc.,

    Lucr. 2, 1146; 3, 188; 4, 61; 1, 232 Munro.—
    b.
    Pass., to be due or owing:

    Veneri jam et Libero reliquum tempus deberi arbitrabatur,

    Cic. Verr. 2, 5, 11:

    quanta his (sc. dis) gratia debeatur,

    id. Fin. 3, 22, 73; id. Q. Fr. 1, 1, 9 fin.:

    honores non ex merito, sed quasi debitos repetere,

    Sall. J. 85, 37 et saep.:

    persolvant grates dignas et praemia reddant Debita!

    Verg. A. 2, 538:

    debita quam sulcis committas semina,

    id. G. 1, 223; Prop. 1, 6, 17; 2, 28, 60 (3, 26, 14 M.):

    debitae Nymphis opifex coronae,

    Hor. Od. 3, 27, 30:

    calentem debita sparges lacrima favillam,

    id. ib. 2, 6, 23; Prop. 3, 7, 9 (4, 6, 9 M.):

    soli mihi Pallas debetur,

    Verg. A. 10, 443 et saep.:

    quid tibi istic debetur?

    what business have you there? Plaut. Mil. 2, 5, 18; id. Truc. 2, 2, 8; id. Rud. 1, 1, 34; cf. supra, a
    (α).
    .—Hence, Dēbĭtum, i, n., what is due, debt, duty, obligation (post-Aug. and rare):

    velut omni vitae debito liberatus,

    Curt. 10, 5, 3:

    nepotum nutriendorum,

    Val. Max. 2, 9, 1:

    non secundum gratiam, sed secundum debitum,

    Vulg. Rom. 4, 4; 1 Cor. 7, 3:

    solvere debito,

    to free from obligation, Sen. Ben. 6, 4, 1.—
    2.
    Poet. (esp. in Verg.) and in post-Aug. prose like the Gr. opheilô and ophliskanô.
    a.
    To owe, i. e. to be bound or destined by fate or by nature (v. Lidd. and Scott sub. opheilô, no. 3).
    (α).
    Act.. urbem et jam cerno Phrygios debere nepotes, i. e. are destined to found, Ov. M. 15, 444:

    debet multas hic legibus aevi (i. e. fato) Ante suam mortes,

    Luc. 2, 82; cf. id. 6, 530.—More usually,
    (β).
    pass., to be due i. e. to be destined:

    cui regnum Italiae Romanaque tellus Debentur,

    Verg. A. 4, 276; cf. id. ib. 3, 184; 7, 120;

    145: indigetem Aeneam scis Deberi caelo,

    id. ib. 12, 795:

    animae, quibus altera fato Corpora debentur,

    id. ib. 6, 714:

    sors ista senectae Debita erat nostrae,

    id. ib. 11, 166:

    fatis debitus Arruns,

    i. e. devoted to death, id. ib. 11, 759:

    dum bello Argolici vastabant Pergama reges Debita casurasque inimicis ignibus arces,

    id. ib. 8, 375 (" fataliter ad exitium destinata," Serv.); cf. so absol.:

    tempora Parcae debita complerant,

    id. ib. 9, 108:

    morbo naturae debitum reddiderunt,

    Nep. Reg. 1 fin.: DEBITVM NATVRAE PERSOLVIT, etc., Inscr. Orell. no. 3453;

    and simply DEBITVM PERSOLVIT,

    id. ib. no. 4482.—
    b.
    So, because what one is destined by the fates to suffer is regarded as his debt (ophliskanein gelôta tini):

    tu nisi ventis debes ludibrium, cave,

    Hor. Od. 1, 14, 16.
    B.
    To owe something to some one, to be indebted to or to have to thank one for something.
    (α).
    With acc.:

    ut hoc summum beneficium Q. Maximo debuerim,

    Cic. de Or. 1, 26, 121; so magna beneficia mihi, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12;

    qui mihi laudem illam eo minus deberet,

    Cic. Att. 1, 14, 3:

    me paene plus tibi quam ipsi Miloni debiturum,

    id. Fam. 2, 6 fin.; cf. id. Planc. 28;

    and quantum cuique deberet,

    Nep. Epam. 3 fin.; Plin. Pan. 30, 1 et saep.:

    o cui debere salutem Confiteor,

    Ov. M. 7, 164;

    so vitam,

    id. Pont. 4, 5, 31;

    and in a like sense: se,

    id. M. 7, 48; 2, 644; so,

    in a bad sense, hoc quoque Tarquinio debebimus,

    id. Fast. 2, 825. —
    (β).
    Absol., to be indebted, obliged, under obligation to one:

    verum fac me multis debere, et in iis Plancio, etc.,

    Cic. Planc. 28; cf.

    with a clause: tibi nos debere fatemur, quod, etc.,

    Ov. M. 4, 76.
    C.
    To continue to owe something; i. e. to withhold, keep back:

    quod praesenti tibi non tribueram, id absenti debere non potui,

    Cic. Fam. 7, 19, init. —So pass.:

    sic enim diximus, et tibi hoc video non posse debere,

    id. Tusc. 2, 27, 67 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > Debitum

См. также в других словарях:

  • dissolve — To change or cause to change from a solid to a dispersed form by immersion in a fluid of suitable properties. [L. dis solvo, pp. solutus, to loose asunder, to d.] * * * dis·solve diz älv, ȯlv vb, dis·solved; dis·solv·ing vt …   Medical dictionary

  • List of Latin words with English derivatives — This is a list of Latin words with derivatives in English (and other modern languages). Ancient orthography did not distinguish between i and j or between u and v. Many modern works distinguish u from v but not i from j. In this article both… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»