Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

aquas+o

  • 41 mētior

        mētior mēnsus, īrī, dep.    [1 MA-], to measure, mete: magnitudinem mundi: nummos, i. e. have in great abundance, H.: pedes syllabis, measure by syllables: annum, i. e. divide, O.: Hesperiam metire iacens, i. e. with your dead body, V.— To measure out, deal out, distribute: frumentum militibus, Cs.: exercitui si metiendum esset: Caecubum, H.— To measure, pass over, traverse: Sacram viam, pace off, H.: aequor curru, sail through, V.: carinā aquas, O.—Fig., to measure, estimate, judge, value: suo metu pericula, S.: sonantia metiri auribus: oculo latus, H.: omnia quaestu, by profit: homines virtute, non fortunā, N.: se suo modulo ac pede, H.: nec se metitur ad illum modum, i. e. accommodates herself, Iu.: quanto Metiris pretio, quod, etc., Iu.
    * * *
    metiri, mensus sum V DEP
    measure, estimate; distribute, mete; traverse, sail/walk through

    Latin-English dictionary > mētior

  • 42 misceō

        misceō miscuī, mīxtus, ēre,    to mix, mingle, intermingle, blend: picem sulphure, S.: (sortes) pueri manu miscentur: mella Falerno, H.: nectare aquas, O.: Fulgores operi, V.: fletum cruori, O.: cum undis miscentur aquae, O.: mixtos in sanguine dentīs, scattered, V.—To unite, have intercourse: sanguinem ac genus, intermarry, L.: corpus cum aliquā: per conubia Gaetulos secum, S.: se tibi, O.—To mix, prepare: alteri mulsum: miscenda Cum Styge vina bibas, i. e. you shall die, O.: nullis aconita propinquis, Iu.—To mingle, unite, assemble, associate, join: (se) viris, V.: circa regem densae Miscentur (apes), gather thickly, V.: mixtis lustrabo Maenala nymphis (i. e. permixtus nymphis), V.: tres legiones in unam, Ta.: desertos sibi, i. e. fraternize with, Ta.: volnera, inflict on one another, V.: certamina, L.: proelia, V.: manūs, Pr.—To throw into confusion, disturb, confound, embroil: magno misceri murmure pontum, V.: miscent se maria, V.: mixto agmine, in disorder, V.: ignes murmura miscent, confound their thunders, V.: incendia, scatter, V.—To overturn, confound, make a disturbance in, move, upturn: caelum ac terras, L.: caelum terris et mare caelo, Iu.—Fig., to mix, mingle, unite, join, associate: cuius animum cum suo misceat: aliquid de nostris moribus, add, Iu.: haec ita mixta fuerunt, ut temperata nullo fuerint modo, mixed... by no means harmonized: utile dulci, H.: mixtus aliquo deus, transformed into, Pr.—To throw into confusion, embroil, disturb, confound: fortuna miscere omnia coepit, S.: rem p. malis contionibus: plura, to cause more disturbance: plurima, N.: sacra profanis, H.: fors et virtus miscentur in unum, contend together, V.—To stir up, excite, concoct: Ita tu istaec tua misceto, ne me admisceas, T.: nova quaedam misceri et concitari mala videbam.
    * * *
    miscere, miscui, mixtus V
    mix, mingle; embroil; confound; stir up

    Latin-English dictionary > misceō

  • 43 nōn

        nōn adv.    [for old noenum, ne+oenum (unum)], not, by no means, not at all: hocine agis an non? T.: non erat abundans, non inops tamen: non est ita, iudices, non est profecto.—Before a negative, forming a weak affirmative: quod tamen fortasse non nollem, si, etc., might not object to.— After a negative, forming a strong affirmative: nihil non ad rationem dirigebat, everything.— Followed by ne... quidem, or nec... nec, continuing the negation: non fugio ne hos quidem mores: non possum reliqua nec cogitare nec scribere.—After a negative, repeating the negation with emphasis: ut nemo, non linguā, non manu, promptior haberetur, L.—Reversing a quality or thought, by no means, not at all, the reverse of, far from: non inimici mihi, Cu.: homo non aptissimus ad iocandum: non digna ferens (i. e. indigna), V.: non Invitus, gladly, H.: veri non dissimulator amoris, O.—With quod or quo, not that, not as if: non quod sola ornent, sed quod excellant: non quo sit servulus unus, idem quod familia, verum quia, etc.—With nisi, only: Non nisi vicinas tutus ararit aquas, O.—With vero, truly not: non vero tam isti quam tu ipse, nugator.—With modo or solum, followed by sed or verum, not only... but also: ut non modo a mente non deserar, sed id ipsum doleam, me, etc., not only... not, but, etc.: tu id non modo non prohibebas, verum etiam approbabas: adsentatio, quae non modo amico, sed ne libero quidem digna est.—With ita or tam, not so very, not particularly: simulacra non ita antiqua: non ita diu.— With fere, scarcely, hardly: non fere quisquam. —With si, not even if: iniussu tuo numquam pugnaverim, non si certam victoriam videam, L.: non si Opimium defendisti, idcirco, etc.— Much less: vix mehercule servis hoc eum suis, non vobis probaturum arbitrarer.—In a question expecting an affirmative answer: quid haec amentia significat? non vim? non scelus? non latrocinium?—In commands and wishes, for ne (poet.): non sint sine lege capilli, O.: Non Teucros agat in Rutulos, V.: non sit, qui tollere curet, H.—In an answer, no: aut etiam aut non respondere: exhereditavitne (pater filium)? Non.
    * * *
    not, by no means, no

    non modo... sed etiam -- not only... but also

    Latin-English dictionary > nōn

  • 44 precor

        precor ātus, ārī, dep.    [prex], to ask, beg, entreat, pray, supplicate, request, call upon, beseech, sue: ita, ut precamini, eveniat: fata deūm flecti precando, V.: sororem dedisse Prusiae precanti, to the prayers of Prusias, L.: patris, precor, miserere, V.: Parce, precor, fasso, O.: di, ad quos precentur ac supplicent, at whose altars, L.: teque, Iuno, precor atque quaeso: quid veneramur, quid precamur deos: Nyctelium patrem precare, O.: haec precatus sum: veniam, V.: date quae precamur, H.: bona omnia populo R., L.: mortem, O.: quod precarer deos: quod deos precati eritis, L.: pro propinquo suo, Cu.: pro nobis mitte precari, O.: precor ab iis, ut patiantur, etc.: deos, ut, H.: venerunt precantes, ut a caedibus parceretur, L.: precare ne iubeant, etc., O.: quo minus ambo unā necaremini non precarere: Hoc quoque, dux operis, moneas, precor, O.: tandem venias precamur, H.: hoc a deis immortalibus precari, ut, etc., N.: a quibus bona precaremur, ab iis, etc.: numquam placidas esse precarer aquas, O.: tua esse precor, O.— To wish for, invoke upon, wish: ut sui cives salutem precentur: seram immortalitatem regi, Cu.: vobis mala: quod tibi evenit, ut omnes male precarentur, uttered curses.
    * * *
    precari, precatus sum V DEP
    beg/implore/entreat; wish/pray for/to; pray, supplicate, beseech

    Latin-English dictionary > precor

  • 45 quatiō

        quatiō —, quassus, ere,     to shake: caput, L.: alas, V.: celeres Pennas, H.: aquas, disturb, O.: quercum huc illuc, O.: quatitur terrae motibus Ide, O.: (equites) quaterent campos, V.: pede ter humum, H.—To wield, brandish, ply: securim, V. —To agitate, shake, cause to tremble: horror Membra quatit, V.—To beat, strike, drive: homo quatietur certe cum dono foras, T.: cursu quatiunt (equum), V.: fenestras, H.: scutum hastā, L.— To break, crush, batter, shatter: urbis moenia ariete, L.: muros, V.: turrīs tremendā Cuspide, H.: in quassas navīs paucis rebus inpositis, L.: Quassaque cinnama, triturated, O.—Fig., to agitate, move, touch, affect, excite: est in animis tenerum quiddam quod aegritudine quasi tempestate quatiatur: nec voltus tyranni Mente quatit solidā (virum), H.—To plague, vex, harass, weary: oppida bello, V.: equum cursu, V.: multo tempora quassa mero, i. e. aching, O.: extrema Galliarum, Ta.
    * * *
    quatere, -, quassus V

    Latin-English dictionary > quatiō

  • 46 rārēscō

        rārēscō —, —, ere, inch.    [rarus], to grow thin, become rare: reso <*>ta tellus In liquidas rarescit aquas, O.: ubi angusti rarescent claustra Pelori, i. e. open, V.: colles paulatim rarescunt, become fewer, Ta.: sonitus rarescit, dies away, Pr.
    * * *
    rarescere, -, - V
    thin out, open out; become sparse

    Latin-English dictionary > rārēscō

  • 47 re-frēnō

        re-frēnō —, —, āre,    to bridle, check, curb: equus, Cu.—To keep down, control: aquas, O.— Fig., to restrain, check, keep: adulescentīs a gloriā: a reditu: indomitam licentiam, H.

    Latin-English dictionary > re-frēnō

  • 48 re-legō

        re-legō lēgī, lēctus, ere,    to gather together, collect again: Ianua filo est inventa relecto, i. e. by winding up the thread again, O.—To travel over, traverse again, retrace: litora, V.: Hellespontiacas aquas, O.—Fig., to go through again, read over: Troiani belli scriptorem, H.: scripta, O.— To go over again, rehearse, repeat: suos sermone labores, O.: omnia, quae ad cultum deorum pertinerent.

    Latin-English dictionary > re-legō

  • 49 saliō

        saliō uī, saltus, īre    [2 SAL-], to leap, spring, bound, jump, hop: calamo salientes ducere pisces, O.: de muro, L.: in aquas, O.: ultra Limites clientium, H.: per praecipitia, L.: multa in tectis crepitans salit horrida grando, V.: Farre pio et saliente micā, H.—Fig.: aliena negotia Per caput saliunt, H.
    * * *
    I
    salire, salivi, salitus V TRANS
    salt, salt down, preserve with salt; sprinkle before sacrifice
    II
    salire, salivi, saltus V
    leap, jump; move suddenly/spasmodically (part of body under stress), twitch; spurt, discharge, be ejected under force (water/fluid); mount/cover (by stud)
    III
    salire, salui, saltus V
    leap, jump; move suddenly/spasmodically (part of body under stress), twitch; spurt, discharge, be ejected under force (water/fluid); mount/cover (by stud)

    Latin-English dictionary > saliō

  • 50 scindō

        scindō (scidī, late), scissus, ere    [2 SAC-], to cut, tear, rend, force apart, split, cleave, divide: dolore comam, Att. ap. C.: crinīs, V.: scissae capillos matres, O.: vestem, tear open, L.: coronam, H.: vitiato fistula plumbo Scinditur, bursts open, O.: vallum, tear up, Cs.: cuneis lignum, cleave, V.: ferro aequor (i. e. humum), V.: puppis aquas, O. — To part, separate, divide: scindit Sueviam continuum montium iugum, Ta.: Scinditur in geminas partīs amnis, O.: genus amborum scindit se sanguine ab uno, i. e. branches, V.: Scinditur studia in contraria volgus, V.: fletu verba, interrupt, O.
    * * *
    scindere, scindi, scissus V
    tear, split, divide

    Latin-English dictionary > scindō

  • 51 secundō

        secundō —, —, āre    [secundus], to favor, further, second, prosper: aura secundet aquas, O.: di nostra incepta secundent, V.: Rite visūs, i. e. bring to a favorable issue, V.
    * * *
    secundare, -, - V TRANS
    make conditions favorable (winds/dieties), favor; adjust, adapt; prosper

    Latin-English dictionary > secundō

  • 52 tūtus

        tūtus adj. with comp. and sup.    [P. of tueor], guarded, safe, secure, out of danger: nullius res tuta... contra tuam cupiditatem: cum victis nihil tutum arbitrarentur, Cs.: Tutus bos rura perambulat, H.: quis locus tam firmum habuit praesidium, ut tutus esset?: nemus, H.: receptus, Cs.: iter, H.: tutissima custodia, L.: quod vectigal orbis tutum fuit? assured: Est et fideli tuta silentio Merces, sure, H.: Tutior at quanto merx est in classe secundā! H.: non est tua tuta voluntas, not without danger, O.: diadema tutum Deferens uni, i. e. secured to him, H.: male tutae mentis Orestes, i. e. unsound, H.: alqd. Depone tutis auribus, trustworthy, H.: provinciam a belli periculis tutam esse servatam: ab insidiis, H.: a coniuge, O.: ab omni iniuriā, Ph.: testudin<*>m tutam ad omnes ictūs video esse, L.: quo tutiores essent adversus ictūs sagittarum, Cu.—As subst n., a place of safety, shelter, safety, security: tuta et parvula laudo, H.: tuta petens, O.: ut sitis in tuto: receptus in tutum est, L.— Watchful, careful, cautious, prudent: Serpit humi tutus, H.: Non nisi vicinas tutus ararit aquas, O.: celeriora quam tutiora consilia, L.: animum ad honestiora quam tutiora convertere (sc. consilia), Cu.: tutius esse arbitrabantur, potiri, etc., i. e. the safer course, Cs.
    * * *
    tuta -um, tutior -or -us, tutissimus -a -um ADJ
    safe, prudent; secure; protected

    Latin-English dictionary > tūtus

  • 53 vēlificō

        vēlificō —, —, āre    [collat. form of velificor], to sail, make sail: per urbanas aquas, Pr.— Pass: velificatus Athos, sailed through, Iu.
    * * *
    velificare, velificavi, velificatus V
    sail (ship); operate sails; set/direct course; direct effort towards, work for

    Latin-English dictionary > vēlificō

  • 54 alimentum

    ălĭmentum, i, n. [alo], nourishment, nutriment; and concr., food, provisions, aliment (in the poets only in the plur.).
    I.
    In gen.:

    alimenta corporis,

    Cic. Univ. 6:

    plus alimenti est in pane quam in ullo alio,

    Cels. 2, 18; so id. 8, 1; Plin. 17, 13, 20:

    alimenta reponere in hiemem,

    Quint. 2, 16, 16; Suet. Tib. 54; cf. Tac. A. 6, 23:

    alimenta petens,

    Vulg. Gen. 41, 55:

    alimenta negare,

    Ov. Tr 5, 8, 13:

    habentes alimenta et quibus tegamur,

    Vulg. 1 Tim. 6, 8.—In the jurists:

    alimenta,

    all things which pertain to the support of life, aliment, maintenance, support, Dig. 34, tit. 1, De alimentis, and 1. 6.— Poet. (very freq. in Ovid):

    picem et ceras, alimentaque cetera flammae,

    Ov. M. 14, 532:

    concipit Iris aquas, alimentaque nubibus affert,

    id. ib. 1, 271:

    lacrimaeque alimenta fuere,

    tears were his food, id. ib. 10, 75 (cf.:

    fuerunt mihi lacrimae meae panes die ac nocte,

    Vulg. Psa. 41, 4):

    ignis,

    Ov. M. 8, 837. — Trop.:

    vitiorum,

    Ov. M. 2, 769:

    furoris,

    id. ib. 3, 479:

    addidit alimenta rumoribus,

    gave new support to the rumors, Liv. 35, 23 fin.:

    alimentum famae,

    Tac. H. 2, 96:

    alimentum virtutis honos,

    Val. Max. 2, 6, 5.—
    II.
    Esp., for the Gr. tropheia or threptra, the reward or recompense due to parents from children for their rearing: quasi alimenta exspectarct a nobis (patria), Cic. Rep. 1, 4 Mos. (in Val. Fl. 6, 570, this is expressed by nutrimenta; in Dig. 50, 13, 1, § 14, by nutricia).

    Lewis & Short latin dictionary > alimentum

  • 55 arceo

    arcĕo, cui, ctum (arcitum, acc. to Prisc. p. 1265 P.) [cf. arkeô = to keep off, to suffice; arkios = sufficient, safe; arx = a stronghold; arca = a strong-box, chest; alalkein = to keep off; alkê = defence, strength. Curt.].
    I.
    To shut up, to enclose.
    A.
    Lit.: arcere est continere, Paul. ex Fest. p. 15 Müll.:

    alvus arcet et continet quod recipit,

    Cic. N. D. 2, 54, 136: orbis caelestis arcens et continens ceteros, id. Rep. 6, 17:

    nos flumina arcemus, dirigimus, avertimus,

    id. N. D. 2, 60, 152:

    hos quidem ut famulos vinclis prope ac custodiā arceamus,

    shut in, confine, id. Tusc. 2, 21, 48 (cf. Doed. Syn. II. p. 426).—
    B.
    Trop.:

    videbam audaciam tam immanem non posse arceri otii finibus,

    Cic. Har. Resp. 3.—Also, to keep in order: arcendae familiae gratiā, Paul. ex Fest. s. v. noverca, p. 175 Müll.—
    II.
    To keep or hold off, to prevent from approaching, to keep at a distance: arcere prohibere est, Paul. ex Fest. p. 15 Müll.; constr. absol. aliquem, with ab, the simple abl., poet. also with dat.
    (α).
    Absol. aliquem:

    ille tenet et scit ut hostium copiae, tu ut aquae pluviae arceantur,

    Cic. Mur. 9, 22; so,

    aquam pluviam, aquas pluvias arcere,

    Cic. Top. 10, 43, and Dig. 39, 3:

    platanus solem arcet,

    Plin. 12, 1, 5, § 11:

    somnos ducere et arcere,

    Ov. M. 2, 735:

    Odi profanum vulgus et arceo,

    Hor. C. 3, 1, 1.—

    With an abstr. object: transitum hostis,

    to arrest, hinder, Liv. 26, 41.— Poet. and in postAug. prose, with inf. as object, to hinder, prevent:

    quae (dicta) clamor ad aures Arcuit ire meas,

    Ov. M. 12, 427:

    plagamque sedere Cedendo arcebat,

    id. ib. 3, 89; so id. P. 3, 3, 56; Stat. S. 2, 1, 34; id. Th. 1, 455; Sen. Hippol. 805; Sil. 13, 341 al.; Tac. A. 3, 72.—

    And without object: arcuit Omnipotens,

    Ov. M. 2, 505.—
    (β).
    With ab:

    tu, Juppiter, hunc a tuis aris ceterisque templis arcebis,

    Cic. Cat. 1, 13 fin.:

    homines ab injuriā, etc.,

    id. Leg. 1, 14:

    haec aetas a libidinibus arcenda est,

    id. Off. 1, 34, 122:

    homines ab improbitate,

    id. Par. 3, 2, 23:

    famulas a limine templi,

    Ov. F. 6, 482:

    aliquem ab amplexu,

    id. M. 9, 751:

    ignavum, fucos, pecus a praesepibus arcent,

    Verg. G. 4, 168.—
    (γ).
    With the simple abl. (not with persons):

    primordia genitali concilio arceri tempore iniquo,

    Lucr. 1, 183:

    illum ut hostem arcuit Galliā,

    Cic. Phil. 5, 13 fin.:

    te dominus illis sedibus arcebit,

    id. ib. 2, 40 fin.; so id. Tusc. 1, 37, 89:

    Virginiam matronae sacris arcuerant,

    Liv. 10, 23:

    aliquem aditu,

    id. 42, 6; so Suet. Ner. 46; Luc. 10, 499:

    aquā atque igni arcebatur,

    Tac. A. 3, 23; so id. ib. 3, 50 (cf. aqua, I. B. 3.) al.:

    arceor aris,

    Ov. M. 6, 209:

    patriis penatibus,

    id. ib. 9, 446 al.:

    aliquem funesto veterno,

    i. e. to protect, guard, Hor. Ep. 1, 8, 10:

    classes aquilonibus,

    id. A. P. 64 et saep.—
    (δ).
    With dat., to keep off something from:

    oestrum pecori,

    Verg. G. 3, 155 (cf.:

    Solstitium pecori defendite,

    id. E. 7, 47:

    mortem fratri depulit,

    Ov. H. 14, 130; and the Gr. amunein nêusi thoêisi pur, Hom. Il. 9, 435; 9, 347; v. also Rudd. II. p. 150).

    Lewis & Short latin dictionary > arceo

  • 56 audio

    audĭo, īvi or ii, itum, 4, v. a. ( imperf. audibat, Ov F. 3, 507: audibant. Cat. 84, 8; fut. audibo, Enn. ap. Non. p. 506, 1:

    audibis,

    id. ib.; Plaut. Capt. 3, 4, 86; id. Poen. 1, 2, 97; Caecil. ap. Gell. 7, 17 fin.; id. ap. Non. l. l.; cf. Struve, p. 137 sq.: audin = audisne, as ain = aisne; inf. perf. audīsse better than audivisse, acc. to Quint. 1, 6, 17) (cf. the Lacon. aus = hous; auris; Lith. ausis; Goth. auso; Germ. Ohr, and Engl ears [p. 202] the Fr. ouïr, and Lat. ausculto; Curtius also compares the Gr. aïô, to hear, perceive, and the Sanscr. av, to notice, to favor; v. ausculto, 1. aveo init., and cf. Varr. L. L. 6, § 83 Müll.], to hear, to perceive or understand by hearing, to learn (audio pr. differs from ausculto as the Gr. akouô from akroaomai, the Germ. hören from horchen, and the Engl. to hear from to listen, the former of these words denoting an involuntary, the latter a voluntary act; other syn.: exaudio, sentio, cognosco, oboedio, dicor).
    I.
    A.. In gen.
    a.
    Aliquid:

    auribus si parum audies terito cum vino brassicam, etc.,

    Cato, R. R. 157 fin.:

    ubi molarum strepitum audibis maximum, Enn. ap. Non. l. l. (Com. v. 7 Vahl. p. 153): verba,

    Plaut. Poen. 1, 2, 97; Vulg. Gen. 24, 30:

    quae vera audivi, taceo,

    Ter. Eun. 1, 2, 23:

    Mane, non dum audīsti, Demea, Quod est gravissumum,

    id. Ad. 3, 4, 21:

    vocem,

    id. Hec. 4, 1, 2:

    vera an falsa,

    id. And. 5, 4, 19:

    mixtos vagitibus aegris Ploratus,

    Lucr. 2, 579:

    voces,

    Verg. A. 4, 439; Hor. C. 3, 7, 22; Vulg. Gen. 3, 8; ib. Matt. 2, 18:

    strepitus,

    Verg. A. 9, 394:

    sonitum,

    Hor. C. 2, 1, 31:

    haec,

    id. ib. 3, 27, 51:

    aquas,

    Ov. Am. 3, 11, 30:

    gemitus,

    id. M. 7, 839; Vulg. Exod. 2, 24: ait se omnia audivisse, Titinn. ap. Macr. S. 2, 12:

    ut quod te audīsse dicis numquam audieris,

    Cic. de Or. 2, 70, 285:

    Nihil enim habeo praeter auditum,

    id. Off. 1, 10, 33:

    quod quisque eorum de quāque re audierit,

    Caes. B. G. 4, 5:

    Hac auditā pugnā maxima pars sese Crasso dedidit,

    id. ib. 3, 27:

    Auditis hostium copiis respicerent suum ipsi exercitum,

    Liv. 42, 52, 10:

    quod cum audīsset Abram,

    Vulg. Gen. 14, 14:

    auditis sermonibus,

    ib. 4 Reg. 22, 19; ib. Heb. 4, 3: clangorem tubae, ib:

    Isa. 18, 3: symphoniam,

    ib. Luc. 15, 25:

    animal,

    ib. Apoc. 6, 3; 6, 5 al. persaep.
    b.
    Constr., the person from whom one hears or learns any thing, with ex (so most freq.), ab, de, acc. and part., acc. and inf., cum or dum.
    (α).
    With ex:

    verbum ex aliquo,

    Ter. Heaut. 5, 4, 8; so id. And. 2, 1, 2; 5, 4, 24; id. Eun. 1, 2, 34; id. Hec. 4, 1, 35; id. And. 3, 3, 2:

    audivi ex majoribus natu hoc idem fuisse in P. Scipione Nasicā,

    Cic. Off. 1, 30, 109:

    hoc ex aliis,

    id. Att. 5, 17:

    ex obviis,

    Liv. 28, 26; so Suet. Caes. 29; id. Dom. 12 al.. saepe audivi ex majoribus natu mirari solitum C. Fabricium etc., Cic. Sen. 13, 43; so Suet. Claud. 15.—
    (β).
    With ab:

    a quibus cum audi/sset non multum superesse munitionis,

    Nep. Them. 7, 2.—
    (γ).
    With de:

    equidem saepe hoc audivi de patre et de socero meo,

    i. e. from his mouth, Cic. de Or. 3, 33, 133; so id. Off. 3, 19, 77; id. Brut. 26, 100.—
    (δ).
    With acc. and part. pres. (cf. Zumpt, Gr. §

    636): ut neque eum querentem quisquam audierit neque etc.,

    Nep. Timol. 4, 1; so Suet. Calig. 22; Cat. 9, 6; 61, 125; 67, 41 al.—
    (ε).
    With acc. and inf.:

    mihi non credo, quom illaec autumare illum audio,

    Plaut. Am. 1, 1, 260:

    Audin (eum) lapidem quaeritare?

    id. Capt. 3, 4, 70:

    erilem filium ejus duxisse audio Uxorem,

    Ter. Phorm. 1, 1, 5; 2, 1, 59:

    saepe hoc majores natu dicere audivi,

    Cic. Mur. 28:

    Gellius audierat patruom objurgare solere,

    Cat. 74, 1; Verg. A. 1, 20; 4, 562:

    audiet cives acuisse ferrum, Audiet pugnas juventus,

    Hor. C. 1, 2, 21 sq.:

    audire videor pios Errare per lucos,

    id. ib. 3, 4, 5. —Hence also pass. with nom. and inf. (cf. Zumpt, Gr. §

    607): Bibulus nondum audiebatur esse in Syriā,

    was said, Cic. Att. 5, 18; so Caes. B. G. 7, 79.—
    (ζ).
    With cum or dum (cf. Zumpt, Gr. §

    749): id quidem saepe ex eo audivi, cum diceret sibi certum esse,

    Cic. de Or. 2, 33, 144:

    quis umquam audivit, cum ego de me nisi coactus ac necessario dicerem?

    id. Dom. 35; so id. Brut. 56; id. Fin. 5, 19, 54; id. de Or. 1, 28, 129; 1, 2, 99; Plin. Ep. 7, 24, 5:

    auditus est certe, dum ex eo quaerit,

    Suet. Dom. 4. —Diff. from the preced. constr. with de is audire de aliquo (aliquid); more freq. in pass. sense, to hear any thing concerning any one:

    de psaltriā hac audivit,

    Ter. Ad. 3, 4, 5:

    illos etiam convenire aveo, de quibus audivi et legi,

    Cic. Sen. 23, 83; so id. Att. 7, 20; id. Ac. 2, 2, 4; cf.:

    aliquid in aliquem,

    to hear something against, something bad of any one, id. de Or. 2, 70, 285 al. —
    B.
    In conversation.
    (α).
    Audi, as a call to gain attention, hear, attend, give ear, listen, = hoc age:

    audi cetera,

    Plaut. Trin. 2, 4, 127:

    audi heus tu,

    id. ib. 4, 3, 52:

    Dorio, audi, obsecro,

    Ter. Phorm. 3, 2, 1: Hoc audi, id. And. 3, 4, 11;

    4, 1, 36: Quin tu audi,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 42:

    quin tu hoc audi,

    Ter. And. 2, 2, 9.—
    (β).
    Audis or audin = audisne? do you hear? atque audin? Plaut. Trin. 3, 3, 70:

    Equidem deciens dixi: Et domi [nunc] sum ego, inquam, ecquid audis?

    id. Am. 2, 1, 27; id. Trin. 3, 2, 91:

    Heus, audin quid ait? Quin fugis?

    id. Capt. 3, 4, 60:

    cura adversandum atque audin? quadrupedem constringito,

    Ter. And. 5, 2, 24; 1, 5, 64:

    Audin tu? Hic furti se adligat,

    id. Eun. 4, 7, 39:

    Audin quid dicam?

    id. Hec. 1, 2, 3.—
    c.
    Audito, with a clause for its subject, as abl. absol. in the histt., upon the receipt of the news that, at the tidings that: audito, Q. Marcium in Ciliciam tendere, when news came that Q. Marcius etc., Sall. H. Fragm. ap. Prisc. p. 1130 P.:

    audito Machanidam famā adventūs sui territum refugisse Lacedaemonem,

    Liv. 28, 7:

    audito venisse missu Agrippinae nuntium Agerinum,

    Tac. A. 14, 7.—
    II.
    Esp.,
    A.
    1.. In a pregnant signif., to listen to a person or thing, to give ear to, hearken to, attend:

    etsi a vobis sic audior, ut numquam benignius neque attentius quemquam auditum putem,

    Cic. Clu. 23, 63; so id. de Or. 1, 61, 259:

    sed non eis animis audiebantur, qui doceri possent,

    Liv. 42, 48; 1, 32; 5, 6:

    ut legationes audiret cubans,

    Suet. Vesp. 24; id. Caes. 32; id. Ner. 22; 23; Vulg. Job. 11, 2; ib. Psa. 33, 12; ib. Matt. 10, 14; ib. Heb. 3, 7 al.—
    2.
    Aliquem, of pupils, to hear a teacher, i. e. to receive instruction from, to study under:

    te, Marce fili, annum jam audientem Cratippum,

    Cic. Off. 1, 1, 1:

    Jam Polemonem audiverant adsidue Zeno et Arcesilas,

    id. Ac. 1, 9, 34; so id. N. D. 1, 14, 37; 3, 1, 2; id. Fat. 2, 4:

    Diogenes venientem eum, ut se extra ordinem audiret, non admiserat,

    Suet. Tib. 32; id. Gram. 10, 20 al.— Absol.: possumne aliquid audire? (i. e. will you communicate something to me?) tu vero, inquam, vel audire vel dicere, Cic. Fat. 2, 3:

    ponere aliquid, ad quod audiam, volo,

    id. ib. 2, 4.—
    3.
    De aliquā re or aliquid, aliquem, of judges, to listen or hearken to, to examine:

    nemo illorum judicum clarissimis viris accusantibus audiendum sibi de ambitu putavit,

    Cic. Fl. 39, 98:

    de capite,

    Sen. Ben. 2, 12 al. — Trop.:

    de pace,

    Liv. 27, 30:

    dolos,

    Verg. A. 6, 567:

    nequissimum servum,

    Suet. Dom. 11; so id. Aug. 93; id. Tib. 73; id. Claud. 15; id. Dom. 14; 16; Dig. 11, 3, 14 fin.; 28, 6, 10; 39, 2, 18 et saep.—
    4.
    Of prayer or entreaty, to hear, listen to, lend an ear to, regard, grant:

    in quo di immortales meas preces audiverunt,

    Cic. Pis. 19:

    Curio ubi... neque cohortationes suas neque preces audiri intellegit,

    Caes. B. C. 2, 42:

    velut si sensisset auditas preces,

    Liv. 1, 12:

    audivit orationem eorum,

    Vulg. Psa. 105, 44:

    audisti verba oris mei,

    ib. ib. 137, 1:

    Audiat aversā non meus aure deus,

    Tib. 3, 3, 28:

    audiit et caeli Genitor de parte serenā Intonuit laevum,

    Verg. A. 9, 630:

    minus audientem carmina Vestam,

    Hor. C. 1, 2, 27; 4, 13, 1:

    audivit Dominus,

    Vulg. Psa. 29, 11 al. —Also aliquem, to hear one, to grant his desire or prayer:

    puellas ter vocata audis,

    Hor. C. 3, 22, 3; so id. C. S. 34; 35:

    Ferreus orantem nequiquam, janitor, audis,

    Ov. Am. 1, 6, 27; id. M. 8, 598 al.:

    Audi nos, domine,

    Vulg. Gen. 23, 6; 23, 8:

    semper me audis,

    ib. Joan. 11, 42.—
    B.
    Aliquem, aliquid, or absol. audio, to hear a person or thing with approbation, to assent to, agree with, approve, grant, allow:

    nec Homerum audio, qui Ganymeden ab dis raptum ait, etc.,

    Cic. Tusc. 1, 26, 65:

    Socratem audio dicentem cibi condimentum esse famem, sed qui ad voluptatem omnia referens vivit ut Gallonius, non audio,

    id. Fin. 2, 28, 90; id. de Or. 1, 15, 68; 3, 28, 83; id. Marcell. 8, 25: audio ( I grant it, well, that I agree to, that is granted):

    nunc dicis aliquid, quod ad rem pertineat,

    id. Rosc. Am. 18 fin.; id. Verr. 2, 2, 59; 2, 5, 27:

    non audio,

    that I do not grant, id. ib. 2, 3, 34.—
    C.
    To hear, to listen to, to obey, heed; orig. and class. only with acc., but also with dat.—
    a.
    With acc.:

    tecum loquere, te adhibe in consilium, te audi, tibi obtempera,

    Cic. Fam. 2, 7, 2; id. N. D. 1, 20, 55:

    ne ego sapientiam istam, quamvis sit erudita, non audiam,

    id. Phil. 13, 3, 6:

    si me audiatis, priusquam dedantur, etc.,

    Liv. 9, 9:

    Non, si me satis audias, Speres etc.,

    Hor. C.1, 13, 13; 4, 14, 50; id. Ep. 1, 1, 48:

    patris aut matris imperium,

    Vulg. Deut. 21, 18 al. — Poet. transf. to inanimate things:

    neque audit currus habenas,

    heeds, Verg. G. 1, 514; so Claud. Cons. Mall. Theod. 187 (cf. Hor. Ep. 1, 15, 13: equi frenato est auris in ore; and Pind. Pyth. 2, 21: harmata peisichalina):

    nec minus incerta (sagitta) est, nec quae magis audiat arcum,

    which better heeds the bow, Ov. M. 5, 382:

    teque languenti manu Non audit arcus?

    Sen. Herc. Oet. 980; so Stat. Th. 5, 412; Luc. 3, 594; 9, 931; Sil. 14, 392.—
    b.
    With dat.: nam istis qui linguam avium intellegunt, magis audiendum censeo, Pac. ap. Cic. Div. 1, 57, 131 (B. and K. isti):

    sibi audire,

    App. Mag. p. 326, 34; so, dicto audientem esse, to listen to one's word, to be obedient to one's word, to obey (not in Ter.):

    dicto sum audiens,

    I obey, Plaut. Pers. 3, 1, 71; id. Trin. 4, 3, 55; id. As. 3, 1, 40; id. Men. 2, 3, 89:

    qui dicto audientes in tantā re non fuisset,

    Cic. Deiot. 8, 23 ' sunt illi quidem dicto audientes, id. Verr. 1, 88:

    quos dicto audientes jussi,

    id. ib. 5, 104.—And, on account of the signif. to obey, with a second personal dat.: dicto audientem esse alicui, to obey one (freq. and class.); cf.

    Stallb. ad Rudd. Gr. II. p. 124, n. 38: vilicus domino dicto audiens sit,

    Cato, R. R. 142: si habes, qui te audiat;

    si potest tibi dicto audiens esse quisquam,

    Cic. Verr. 2, 1, 44; 2, 4. 12; 2, 5, 32; id. Phil. 7, 2:

    dicto audiens fuit jussis absentium magistratuum,

    Nep. Ages. 4, 2; id. Lys. 1, 2; id. Iphicr. 2, 1:

    interim Servio Tullio jubere populum dicto audientem esse,

    Liv. 1, 41; 4, 26; 29, 20;

    41, 10 al.—Once pleon. with oboedio: ne plebs nobis dicto audiens atque oboediens sit,

    Liv. 5, 3.—
    D.
    To hear thus and thus, i. e. to be named or styled somehow (as in Gr. akouô; and in Engl. to hear, as Milton: Or hear'st thou rather pure ethereal stream, P. L. III. 7); and with bene or male (as in Gr. kalôs or kakôs akouein; cf. Milton: For which Britain hears ill abroad, Areop.; and Spenser: If old Aveugles sonnes so evil hear, F. Q. I. 5, 23), to be in good or bad repute, to be praised or blamed, to have a good or bad character:

    benedictis si certāsset, audīsset bene (Bene audire est bene dici, laudari, Don.),

    Ter. Phorm. prol. 20:

    tu recte vivis, si curas esse quod audis,

    Hor. Ep. 1, 16, 17:

    rexque paterque Audisti coram,

    id. ib. 1, 7, 38; so id. S. 2, 6, 20; Ter. Hec. 4, 2, 24; id. Phorm. 2, 3, 12; Cic. Att. 6, 1; id. Fin. 3, 17, 57; id. Leg. 1, 19; Nep. Dion, 7, 3:

    Ille, qui jejunus a quibusdam et aridus habetur, non aliter ab ipsis inimicis male audire quam nimiis floribus et ingenii afluentia potuit,

    Quint. 12, 10, 13 al. —In a play upon words: erat surdaster M. Crassus;

    sed aliud molestius quod male audiebat,

    Cic. Tusc. 5, 40, 116; so,

    minus commode: quod illorum culpā se minus commode audire arbitrarentur,

    id. Verr. 2, 3, 58.—
    E.
    As it were to hear, to hear mentally, i. e. to understand, to supply, something (later subaudio): cum subtractum verbum aliquod satis ex ceteris intellegitur, ut, stupere gaudio Graecus. Simul enim auditur coepit, is understood, is to be supplied, Quint. 9, 3, 58; 8, 5, 12.—Hence, audĭens, entis, P. a. subst.
    A.
    (Acc. to II. A.) A hearer, auditor ( = auditor, q. v., or qui audit, Cic. Brut. 80, 276)' ad animos audientium permovendos, Cic. Brut. 23, 89; 80, 279:

    cum adsensu audientium egit,

    Liv. 21, 10 al. —Hence, in eccl. Lat., a catechumen, Tert. Poen. 6.—
    B.
    (Acc. to II. C.) With the gen.: tibi servio atque audiens sum imperii, a hearer of, i. e. obedient to, your command, Plaut. Truc. 1, 2, 25.

    Lewis & Short latin dictionary > audio

  • 57 cado

    cădo, cĕcĭdi, cāsum, 3 ( part. pres. gen. plur. cadentūm, Verg. A. 10, 674; 12, 410), v. n. [cf. Sanscr. çad-, to fall away].
    I.
    Lit.
    A.
    In an extended sense, to be driven or carried by one ' s weight from a higher to a lower point, to fall down, be precipitated, sink down, go down, sink, fall (so mostly poet.; in prose, in place of it, the compounds decĭdo, occĭdo, excĭdo, etc.; cf. also ruo, labor;

    opp. surgo, sto): tum arbores in te cadent,

    Plaut. Men. 2, 3, 25: (aves) praecipites cadunt in terram aut in aquam, fall headlong to the earth or into the water, Lucr. 6, 745; cf. id. 6, 828;

    imitated by Verg.: (apes) praecipites cadunt,

    Verg. G. 4, 80:

    nimbus, Ut picis e caelo demissum flumen, in undas Sic cadit, etc.,

    Lucr. 6, 258:

    cadit in terras vis flammea,

    id. 2, 215; so with in, id. 2, 209; 4, 1282; 6, 1006; 6, 1125; Prop. 4 (5), 4, 64:

    in patrios pedes,

    Ov. F. 2, 832.—With a different meaning:

    omnes plerumque cadunt in vulnus,

    in the direction of, towards their wound, Lucr. 4, 1049; cf.:

    prolapsa in vulnus moribunda cecidit,

    Liv. 1, 58, 11:

    cadit in vultus,

    Ov. M. 5, 292:

    in pectus,

    id. ib. 4, 579.—Less freq. with ad:

    ad terras,

    Plin. 2, 97, 99, § 216:

    ad terram,

    Quint. 5, 10, 84.—The place from which is designated by ab, ex, de:

    a summo cadere,

    Plaut. Mil. 4, 4, 15:

    a mento cadit manus,

    Ov. F. 3, 20:

    aves ab alto,

    Plin. 10, 38, 54, § 112:

    ut cadat (avis) e regione loci,

    Lucr. 6, 824:

    ex arbore,

    Plin. 17, 20, 34, § 148; Dig. 50, 16, 30, § 4; 18, 1, 80, § 2:

    cecidisse de equo dicitur,

    Cic. Clu. 62, 175:

    cadere de equo,

    Plaut. Mil. 3, 1, 125 (for which Cæsar, Nepos, and Pliny employ decidere):

    de manibus arma cecidissent,

    Cic. Phil. 14, 7, 21; cf.:

    de manibus civium delapsa arma ipsa ceciderunt,

    id. Off. 1, 22, 77:

    cadunt altis de montibus umbrae,

    Verg. E. 1, 84:

    de caelo,

    Lucr. 5, 791; Ov. M. 2, 322:

    de matre (i. e. nasci),

    Claud. in Rufin. 1, 92.—With per:

    per inane profundum,

    Lucr. 2, 222:

    per aquas,

    id. 2, 230:

    per salebras altaque saxa,

    Mart. 11, 91; cf.:

    imbre per indignas usque cadente genas,

    Ov. Tr. 1, 3, 18.—With the adverb altius: altius atque cadant summotis nubibus imbres, and poured forth from a greater height, etc., Verg. E. 6, 38.—And absol.:

    folia nunc cadunt,

    Plaut. Men. 2, 3, 24; Ter. Ad. 1, 1, 12; Lucr. 6, 297:

    ut pluere in multis regionibus et cadere imbres,

    id. 6, 415:

    cadens nix,

    id. 3, 21; 3, 402:

    velut si prolapsus cecidisset,

    Liv. 1, 56, 12: quaeque ita concus [p. 259] sa est, ut jam casura putetur, Ov. P. 2, 3, 59:

    cadentem Sustinuisse,

    id. M. 8, 148:

    saepius, of epileptics,

    Plin. Val. 12, 58:

    casuri, si leviter excutiantur, flosculi,

    Quint. 12, 10, 73.—
    2.
    Esp.
    a.
    Of heavenly bodies, to decline, set (opp. orior), Ov. F. 1, 295:

    oceani finem juxta solemque cadentem,

    Verg. A. 4, 480; 8, 59; Tac. G. 45:

    soli subjecta cadenti arva,

    Avien. Descr. Orb. 273; cf. Tac. Agr. 12:

    quā (nocte) tristis Orion cadit,

    Hor. Epod. 10, 10:

    Arcturus cadens,

    id. C. 3, 1, 27.—
    b.
    To separate from something by falling, to fall off or away, fall out, to drop off, be shed, etc.:

    nam tum dentes mihi cadebant primulum,

    Plaut. Men. 5, 9, 57:

    dentes cadere imperat aetas,

    Lucr. 5, 671; Sen. Ep. 12, 3; 83, 3:

    pueri qui primus ceciderit dens,

    Plin. 28, 4, 9, § 41:

    barba,

    Verg. E. 1, 29:

    quam multa in silvis autumni frigore primo Lapsa cadunt folia,

    id. A. 6, 310; cf. Cat. 11, 22; Hor. A. P. 61:

    lanigeris gregibus Sponte suā lanae cadunt,

    Ov. M. 7, 541:

    saetae,

    id. ib. 14, 303:

    quadrupedibus pilum cadere,

    Plin. 11, 39, 94, § 231:

    poma,

    Ov. M. 7, 586:

    cecidere manu quas legerat, herbae,

    id. ib. 14, 350:

    elapsae manibus cecidere tabellae,

    id. ib. 9, 571:

    et colus et fusus digitis cecidere remissis,

    id. ib. 4, 229.—
    c.
    Of a stream, to fall, empty itself:

    amnis Aretho cadit in sinum maris,

    Liv. 38, 4, 3; 38, 13, 6; 44, 31, 4:

    flumina in pontum cadent,

    Sen. Med. 406:

    flumina in Hebrum cadentia,

    Plin. 4, 11, 18, § 50:

    tandem in alterum amnem cadit,

    Curt. 6, 4, 6.—
    d.
    Of dice, to be thrown or cast; to turn up:

    illud, quod cecidit forte,

    Ter. Ad. 4, 7, 23 sq.; Liv. 2, 12, 16.—
    e.
    Alicui (alicujus) ad pedes, to fall at one ' s feet in supplication, etc. (post-class. for abicio, proicio), Sen. Contr. 1, 1, 19; Eutr. 4, 7; Aug. Serm. 143, 4; Vulg. Joan. 11, 32 al.—
    f.
    Super collum allcujus, to embrace (late Lat.), Vulg. Luc. 15, 20.—
    B.
    In a more restricted sense.
    1.
    To fall, to fall down, drop, fall to, be precipitated, etc.; to sink down, to sink, settle (the usual class. signif. in prose and poetry):

    cadere in plano,

    Ov. Tr. 3, 4, 17 sq.:

    deorsum,

    Plaut. Rud. 1, 2, 89:

    uspiam,

    Ter. Ad. 1, 1, 12:

    Brutus, velut si prolapsus cecidisset,

    Liv. 1, 56, 12; cf. id. 5, 21, 16; 1, 58, 12:

    dum timent, ne aliquando cadant, semper jacent,

    Quint. 8, 5, 32:

    sinistrā manu sinum ad ima crura deduxit (Caesar), quo honestius caderet,

    Suet. Caes. 82:

    cadere supinus,

    id. Aug. 43 fin.:

    in pectus pronus,

    Ov. M. 4, 579:

    cadunt toti montes,

    Lucr. 6, 546:

    radicitus exturbata (pinus) prona cadit,

    Cat. 64, 109:

    concussae cadunt urbes,

    Lucr. 5, 1236:

    casura moenia Troum,

    Ov. M. 13, 375; id. H. 13, 71:

    multaque praeterea ceciderunt moenia magnis motibus in terris,

    Lucr. 6, 588: languescunt omnia membra;

    bracchia palpebraeque cadunt,

    their arms and eyelids fall, id. 4, 953; 3, 596; so,

    ceciderunt artus,

    id. 3, 453:

    sed tibi tamen oculi, voltus, verba cecidissent,

    Cic. Dom. 52, 133; cf.:

    oculos vigiliā fatigatos cadentesque in opere detineo,

    Sen. Ep. 8, 1:

    patriae cecidere manus,

    Verg. A. 6, 33:

    cur facunda parum decoro Inter verba cadit lingua silentio?

    Hor. C. 4, 1, 36:

    cecidere illis animique manusque,

    Ov. M. 7, 347; Val. Fl. 1, 300; cf. II. F. infra.—
    2.
    In a pregn. signif. (as in most langg., to fall in battle, to die), to fall so as to be unable to rise, to fall dead, to fall, die (opp. vivere), Prop. 2 (3), 28, 42 (usu. of those who die in battle;

    hence most freq. in the histt.): hostes crebri cadunt,

    Plaut. Am. 1, 1, 79 sq.:

    aut in acie cadendum fuit aut in aliquas insidias incidendum,

    Cic. Fam. 7, 3, 3; Curt. 4, 1, 28; Ov. M. 7, 142:

    ut cum dignitate potius cadamus quam cum ignominiā serviamus,

    Cic. Phil. 3, 14, 35:

    pauci de nostris cadunt,

    Caes. B. G. 1, 15; id. B. C. 3, 53:

    optimus quisque cadere aut sauciari,

    Sall. J. 92, 8; so id. C. 60, 6; id. J. 54, 10; Nep. Paus. 1, 2; id. Thras. 2, 7; id. Dat. 1, 2; 6, 1; 8, 3; Liv. 10, 35, 15 and 19; 21, 7, 10; 23, 21, 7; 29, 14, 8; Tac. G. 33; Hor. Ep. 1, 12, 27; Ov. M. 7, 142:

    per acies,

    Tac. A. 1, 2:

    pro patriā,

    Quint. 2, 15, 29:

    ante diem,

    Verg. A. 4, 620:

    bipenni,

    Ov. M. 12, 611:

    ense,

    Val. Fl. 1, 812.—Not in battle:

    inque pio cadit officio,

    Ov. M. 6, 250.—With abl. of means or instrument:

    suoque Marte (i. e. suā manu) cadunt,

    Ov. M. 3, 123; cf. Tac. A. 3, 42 fin.:

    suā manu cecidit,

    fell by his own hand, id. ib. 15, 71:

    exitu voluntario,

    id. H. 1, 40:

    muliebri fraude cadere,

    id. A. 2, 71: cecidere justā Morte Centauri, cecidit tremendae Flamma Chimaerae, Hor. C. 4, 2, 14 sq.:

    manu femineā,

    Sen. Herc. Oet. 1179:

    femineo Marte,

    Ov. M. 12, 610.—With abl. of agent with ab:

    torqueor, infesto ne vir ab hoste cadat,

    should be slain by, Ov. H. 9, 36; so id. M. 5, 192; Suet. Oth. 5:

    a centurione volneribus adversis tamquam in pugnā,

    Tac. A. 16, 9.—And without ab:

    barbarae postquam cecidere turmae Thessalo victore,

    Hor. C. 2, 4, 9; imitated by Claudian, IV. Cons. Hon. 89; Grat. Cyn. 315.—
    b.
    Of victims, to be slain or offered, to be sacrificed, to fall ( poet.):

    multa tibi ante aras nostrā cadet hostia dextrā,

    Verg. A. 1, 334:

    si tener pleno cadit haedus anno,

    Hor. C. 3, 18, 5; Tib. 1, 1, 23; 4, 1, 15; Ov. M. 7, 162; 13, 615; id. F. 4, 653.—
    3.
    In mal. part., = succumbo, to yield to, Plaut. Pers. 4, 4, 104; Tib. 4, 10, 2; Sen. Contr. 1, 3, 7.—
    4.
    Matre cadens, just born ( poet.), Val. Fl. 1, 355; cf. of the custom of laying the new-born child at the father's feet: tellure cadens. Stat. S. 1, 2, 209; 5, 5, 69.
    II.
    Trop.
    A.
    To come or fall under, to fall, to be subject or exposed to something (more rare than its compound incidere, but class.); constr. usually with sub or in, sometimes with ad:

    sub sensus cadere nostros,

    i. e. to be perceived by the senses, Lucr. 1, 448:

    sub sensum,

    Cic. Inv. 1, 30, 48: in cernendi sensum. id. Tim. 3:

    sub oculos,

    id. Or. 3, 9:

    in conspectum,

    to become visible, id. Tusc. 1, 22, 50:

    sub aurium mensuram,

    id. Or. 20, 67:

    sponte suā (genus humanum) cecidit sub leges artaque jura,

    subjected itself to law and the force of right, Lucr. 5, 1146; so id. 3, 848:

    ad servitia,

    Liv. 1, 40, 3:

    utrorum ad regna,

    Lucr. 3, 836; so,

    sub imperium dicionemque Romanorum,

    Cic. Font. 5, 12 (1, 2):

    in potestatem unius,

    id. Att. 8, 3, 2:

    in cogitationem,

    to suggest itself to the thoughts, id. N. D. 1, 9, 21:

    in hominum disceptationem,

    id. de Or. 2, 2, 5:

    in deliberationem,

    id. Off. 1, 3, 9:

    in offensionem alicujus,

    id. N. D. 1, 30, 85:

    in morbum,

    id. Tusc. 1, 32, 79:

    in suspitionem alicujus,

    Nep. Paus. 2, 6:

    in calumniam,

    Quint. 9, 4, 57:

    abrupte cadere in narrationem,

    id. 4, 1, 79:

    in peccatum,

    Aug. in Psa. 65, 13.—
    B.
    In gen.: in or sub aliquem or aliquid, to belong to any object, to be in accordance with, agree with, refer to, be suitable to, to fit, suit, become (so esp. freq. in philos. and rhet. lang.):

    non cadit in hos mores, non in hunc pudorem, non in hanc vitam, non in hunc hominem ista suspitio,

    Cic. Sull. 27, 75:

    cadit ergo in bonum virum mentiri, emolumenti sui causā?

    id. Off. 3, 20, 81; so id. Cael. 29, 69; id. Har. Resp. 26, 56:

    haec Academica... in personas non cadebant,

    id. Att. 13, 19, 5:

    qui pedes in orationem non cadere quī possunt?

    id. Or. 56, 188:

    neque in unam formam cadunt omnia,

    id. ib. 11, 37; 57, 191; 27, 95; id. de Or. 3, 47, 182; Quint. 3, 7, 6; 4, 2, 37; 4, 2, 93; 6, prooem. § 5; 7, 2, 30 and 31; Plin. 35, 10, 36, § 82:

    heu, cadit in quemquam tantum scelus?

    Verg. E. 9, 17; Cic. Or. 27, 95; 11, 37; Quint. 3, 5, 16; 3, 6, 91; 5, 10, 30; 6, 3, 52; 7, 2, 31; 9, 1, 7;

    9, 3, 92: hoc quoque in rerum naturam cadit, ut, etc.,

    id. 2, 17, 32:

    in iis rebus, quae sub eandem rationem cadunt,

    Cic. Inv. 1, 30, 47; Quint. 8, 3, 56.—
    C.
    To fall upon a definite time (rare):

    considera, ne in alienissimum tempus cadat adventus tuus,

    Cic. Fam. 15, 14, 4:

    in id saeculum Romuli cecidit aetas, cum, etc.,

    id. Rep. 2, 10, 18.—Hence, in mercantile lang., of payments, to fall due: in eam diem cadere ( were due) nummos, qui a Quinto debentur, Cic. Att. 15, 20, 4.—
    D.
    (Acc. to I. 1. e.) Alicui, to fall to one (as by lot), fall to one ' s lot, happen to one, befall; and absol. (for accidere), to happen, come to pass, occur, result, turn out, fall out (esp. in an unexpected manner; cf. accido; very freq. in prose and poetry).
    1.
    Alicui:

    nihil ipsis jure incommodi cadere possit,

    Cic. Quint. 16, 51:

    hoc cecidit mihi peropportune, quod, etc.,

    id. de Or. 2, 4, 15; id. Att. 3, 1:

    insperanti mihi, cecidit, ut, etc.,

    id. de Or. 1, 21, 96; id. Att. 8, 3, 6; id. Mil. 30, 81:

    mihi omnia semper honesta et jucunda ceciderunt,

    id. Q. Fr. 1, 3, 1:

    sunt, quibus ad portas cecidit custodia sorti,

    Verg. G. 4, 165:

    haec aliis maledicta cadant,

    Tib. 1, 6, 85:

    neu tibi pro vano verba benigna cadunt,

    Prop. 1, 10, 24:

    ut illis... voluptas cadat dura inter saepe pericla,

    Hor. S. 1, 2, 40: verba cadentia, uttered at random, id. Ep. 1, 18, 12.—
    2.
    Ab sol., Afran. ap. Charis. p. 195 P.;

    Cic. Leg.2, 13, 33: verebar quorsum id casurum esset,

    how it would turn out, id. Att. 3, 24:

    aliorsum vota ceciderunt,

    Flor. 2, 4, 5:

    cum aliter res cecidisset ac putasses,

    had turned out differently from what was expected, Cic. Fam. 5, 19, 1:

    sane ita cadebat ut vellem,

    id. Att. 3, 7, 1; id. Div. 2, 52, 107; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 3; Cic. Verr. 1, 2, 5; Caes. B. C. 3, 73, Nep. Milt. 2, 5 Dähne:

    cum, quae tum maxime acciderant, casura praemonens, a furioso incepto eos deterreret,

    Liv. 36, 34, 3; 22, 40, 3; 35, 13, 9; 38, 46, 6; Plin. Pan. 31, 1; Tac. A. 2, 80; 6, 8; Suet. Tib. 14 al.; Verg. A. 2, 709:

    ut omnia fortiter fiant, feliciter cadant,

    Sen. Suas. 2, p. 14:

    multa. fortuito in melius casura,

    Tac. A. 2, 77.—With adj.:

    si non omnia caderent secunda,

    Caes. B. C. 3, 73:

    vota cadunt, i.e. rata sunt,

    are fulfilled, realized, Tib. 2, 2, 17 (diff. from Prop. 1, 17, 4; v. under F.).—
    3.
    With in and acc.: nimia illa libertas et populis et privatis in nimiam servitutem cadit (cf. metaballei), Cic. Rep. 1, 44, 68.—Esp.: in (ad) irritum or cassum, to be frustrated, fail, be or remain fruitless:

    omnia in cassum cadunt,

    Plaut. Poen. 1, 2, 147; Lucr. 2, 1166:

    ad irritum cadens spes,

    Liv. 2, 6, 1; so Tac. H. 3, 26:

    in irritum,

    id. A. 15, 39; cf. with irritus, adj.:

    ut irrita promissa ejus caderent,

    Liv. 2, 31, 5:

    haud irritae cecidere minae,

    id. 6, 35, 10.—
    E.
    To fall, to become less (in strength, power, worth, etc.), to decrease, diminish, lessen:

    cadunt vires,

    Lucr. 5, 410:

    mercenarii milites pretia militiae casura in pace aegre ferebant,

    Liv. 34, 36, 7.—More freq. in an extended signif. (acc. to I. B. 2.),
    F. 1.
    In gen.: pellis item cecidit, vestis contempta ferina. declined in value, Lucr. 5, 1417:

    turpius est enim privatim cadere (i. e. fortunis everti) quam publice,

    Cic. Att. 16, 15, 6; so id. Fam. 6, 10, 2:

    atque ea quidem tua laus pariter cum re publicā cecidit,

    id. Off. 2, 13, 45:

    tanta civitas, si cadet,

    id. Har. Resp. 20, 42:

    huc cecidisse Germanici exercitus gloriam, ut, etc.,

    Tac. H. 3, 13:

    non tibi ingredienti fines ira cecidit?

    Liv. 2, 40, 7; Pers. 5, 91:

    amicitia nec debilitari animos aut cadere patitur,

    Cic. Lael. 7, 23:

    animus,

    to fail, Liv. 1, 11, 3; Ov. M. 11, 537; cf. id. ib. 7, 347:

    non debemus ita cadere animis, etc.,

    to lose courage, be disheartened, Cic. Fam. 6, 1, 4:

    tam graviter,

    id. Off. 1, 21, 73; cf. Sen. Ep. 8, 3.—Esp., to fail in speaking:

    magnus orator est... minimeque in lubrico versabitur, et si semel constiterit numquam cadet,

    Cic. Or. 28, 98:

    alte enim cadere non potest,

    id. ib. —So in the lang. of the jurists, causā or formulā, to lose one ' s cause or suit:

    causā cadere,

    Cic. Inv. 2, 19, 57; so id. de Or. 1, 36, 166 sq.; id. Fam. 7, 14, 1; Quint. 7, 3, 17; Luc. 2, 554; Suet. Calig. 39:

    formulā cadere,

    Sen. Ep. 48, 10; Quint. 3, 6, 69.—With in:

    ita quemquam cadere in judicio, ut, etc.,

    Cic. Mur. 28, 58.—Also absol.:

    cadere,

    Tac. H. 4, 6; and:

    criminibus repetundarum,

    id. ib. 1, 77:

    conjurationis crimine,

    id. A. 6, 14:

    ut cecidit Fortuna Phrygum,

    Ov. M. 13, 435:

    omniaque ingrato litore vota cadunt, i. e. irrita sunt,

    remain unfulfilled, unaccomplished, Prop. 1, 17, 4 (diff. from Tib. 2, 2, 17; v. above, D. 2.); cf.:

    at mea nocturno verba cadunt zephyro,

    Prop. 1, 16, 34:

    multa renascentur, quae jam cecidere, cadentque Quae nunc sunt in honore vocabula,

    to fall into disuse, grow out of date, Hor. A. P. 70 —Hence of theatrical representations, to fall through, to fail, be condemned (opp. stare, to win applause;

    the fig. derived from combatants): securus cadat an recto stet fabula talo,

    Hor. Ep. 2, 1, 176.— Impers.. periculum est, ne cadatur, Aug. Don. Persev. 1.—
    2.
    Esp. of the wind (opp. surgo), to abate, subside, die away, etc.:

    cadit Eurus et umida surgunt Nubila,

    Ov. M. 8, 2:

    ventus premente nebulā cecidit,

    Liv. 29, 27, 10:

    cadente jam Euro,

    id. 25, 27, 11:

    venti vis omnis cecidit,

    id. 26, 39, 8:

    ubi primum aquilones ceciderunt,

    id. 36, 43, 11; cf.:

    sic cunctus pelagi cecidit fragor,

    Verg. A. 1, 154:

    ventosi ceciderunt murmuris aurae,

    id. E. 9, 58; id. G. 1, 354 Serv. and Wagn.—
    G.
    Rhet. and gram. t. t. of words, syllables, clauses, etc., to be terminated, end, close:

    verba melius in syllabas longiores cadunt,

    Cic. Or. 57, 194; 67, 223: qua (littera [p. 260] sc. m) nullum Graece verbum cadit, Quint. 12, 10, 31:

    plerique censent cadere tantum numerose oportere terminarique sententiam,

    Cic. Or. 59, 199; so id. Brut. 8, 34:

    apto cadens oratio,

    Quint. 9, 4, 32:

    numerus opportune cadens,

    id. 9, 4, 27:

    ultima syllaba in gravem vel duas graves cadit semper,

    id. 12, 10, 33 Spald.: similiter cadentia = omoioptôta, the ending of words with the same cases or verbal forms, diff. from similiter desinentia = omoioteleuta, similar endings of any kind, Cic. de Or. 3, 54, 206; id. Or. 34, 135; Auct. Her. 4, 20, 28; Quint. 9, 4, 42; cf. id. 9, 4, 18; 9, 3, 78; 9, 3, 79; 1, 7, 23; Aquil. Rom. Figur. §§ 25 and 26.

    Lewis & Short latin dictionary > cado

  • 58 citer

    cĭter, tra, trum ( comp. citerior; sup. citimus; most freq. in comp.; in posit. only Cato ap. Prisc. pp. 589 and 999 P.; and Afran. ap. Prisc. p. 607 ib.), adj. [cis].
    I.
    On this side:

    citer agnus (ager) alligatus ad sacra erit, Cato ap. Prisc. pp. 599 and 989 P.: alter ulteriorem Galliam decernit cum Syriā, alter citeriorem,

    Cic. Prov. Cons. 15, 36:

    citerior provincia (i. e. Gallia Cisalpina),

    Caes. B. G. 1, 10:

    in Galliā citeriore,

    id. ib. 1, 24; Hirt. B. G. 8, 23; Suet. Caes. 56:

    citerior Hispania,

    Varr. R. R. 1, 57, 2; Cic. Att. 12, 37, 4; Nep. Cat. 2, 1; Plin. 3, 1, 2, § 6:

    Arabia,

    Plin. 6, 34, 39, § 213:

    Oceanus,

    Flor. 4, 12, 46:

    ripa,

    Vell. 2, 107, 1.—
    II.
    As that which is on this side is nearer to us than its opposite, lying near, near, close to.
    A.
    In space:

    (stella) ultima a caelo, citima terris,

    Cic. Rep. 6, 16, 16; id. Univ. 7 fin.:

    citima Persidis (sc. loca),

    Plin. 6, 34, 39, § 213. —
    2.
    Trop.:

    deduc orationem tuam de caelo ad haec citeriora,

    Cic. Rep. 1, 21, 34:

    quantā animi tranquillitate humana et citeriora considerat,

    id. Tusc. 5, 25, 71:

    ut ad haec citeriora veniam et notiora nobis,

    id. Leg. 3, 2, 4:

    nam citeriora nondum audiebamus,

    id. Fam. 2, 12, 1; Val. Max. 3, 8, 1; 9, 12, 6:

    citerioris vitae minister,

    private, domestic, Amm. 14, 1, 7.—
    B.
    In time (post-Aug.), earlier, sooner:

    Africano consulatus citerior legitimo tempore datus est,

    Val. Max. 8, 15, 1; 6, 3, 11:

    in antiquius citeriusve,

    Vell. 1, 17, 2:

    citeriore die (opp. longiore),

    Dig. 23, 4, 15.—
    C.
    In measure or degree, small, little:

    citerior tamen est poena quam scelus,

    Quint. Decl. 299; Val. Max. 8, 7, ext. 10.— Advv.: comp. cĭtĕrĭus, less:

    citerius debito resistere,

    Sen. Ira, 1, 16, 11; sup. cĭtĭmē, least, acc. to Prisc. p. 1016 P.—
    III.
    Hence,
    A.
    cī̆trā, adv. and prep. with acc., on this side, on the hither or nearer side (opp. to ultra; more freq. than cis, q. v.).
    1.
    Prop.
    (α).
    Adv.:

    (dextera) nec citra mota nec ultra,

    neither this way nor that, Ov. M. 5, 186; cf.:

    ultra citraque pervolare,

    Plin. 10, 23, 31, § 61:

    citra est Oglasa,

    id. 3, 6, 12, § 80; 6, 11, 12, § 30:

    citra fuere margines,

    id. 2, 17, 14, § 73.—
    (β).
    With acc.:

    Germani qui essent citra Rhenum,

    Caes. B. G. 6, 32:

    is locus est citra Leucadem stadia CXX.,

    Cic. Fam. 16, 2; so,

    citra Veliam,

    id. Att. 16, 7, 5:

    citra mare,

    Hor. S. 2, 8, 47:

    mare citra,

    id. ib. 1, 10, 31:

    citra flumen intercepti,

    Liv. 21, 48, 6:

    citra Tauri juga,

    id. 38, 48, 1 al. —

    With verbs of motion: ut exercitum citra flumen Rubiconem educeret,

    Cic. Phil. 6, 3, 5:

    ut omnes citra flumen eliceret,

    Caes. B. G. 6, 8; Liv. 21, 54, 4; Hor. S. 1, 1, 106.—
    2.
    (Acc. to citer, II.) Of that which takes [p. 345] place, or is within a fixed boundary, and yet does not reach that boundary, within, beneath, short of, less than.
    (α).
    Adv.:

    non erit necesse id usque a capite arcessere: saepe etiam citra licet,

    not so far, Cic. Top. 9, 39:

    paucis citra milibus lignatores ei occurrunt,

    Liv. 10, 25, 4:

    citra quam proxime fuerint (defectus lunae),

    Plin. 2, 13, 10, § 86:

    citra exsultare,

    id. 17, 22, 35, § 180: tela citra cadebant (i. e. did not reach the Romans), Tac. H. 3, 23.—
    (β).
    With acc.:

    nec a postremā syllabā citra tertiam,

    before the third syllable, Cic. Or. 18, 58 (cf. Quint. 1, 5, 30: acuta intra numerum trium syllabarum continetur); id. 8, 6, 76:

    cur Veneris stella numquam longius XLVI. portibus ab sole... abscedant, saepe citra eas ad solem reciprocent,

    Plin. 2, 17, 14, § 72; 2, 17, 15, § 77.—
    b.
    Trop.
    (α).
    Adv. of measure:

    neve domi praesume dapes et desine citra Quam capias paulo,

    Ov. A. A. 3, 757; cf.:

    culta citra quam debuit illa,

    id. P. 1, 7, 55.—
    (β).
    With acc.: pronepos ego regis aquarum;

    Nec virtus citra genus est,

    is not behind my family, Ov. M. 10, 607:

    glans cum citra satietatem data est,

    not to satiety, Col. 7, 6, 5; cf. id. 9, 13, 2; so,

    fatigationem,

    Cels. 1, 2; cf. Plin. 19, 8, 54, § 171:

    scelus,

    Ov. Tr. 5, 8, 23:

    citra necem tua constitit ira,

    id. ib. 2, 127:

    usus citra intellectum acrimoniae,

    Plin. 19, 8, 54, § 171. —
    c.
    In time (with acc. rare;

    perh. not anteAug.): citra Kalendas Octobris,

    Col. 2, 8, 3; cf. Gell. 12, 13:

    Trojana tempora,

    Ov. M. 8, 365:

    juventam,

    id. ib. 10, 84:

    temporis finem,

    Dig. 49, 16, 15.—
    3.
    Since the Aug. per. (most freq. in Quint. and Pliny the elder; in the former more than twenty times), in gen. of that which does not belong to, is without, or beyond something, without, aside from, apart from, except, without regard to, setting aside (for the class. sine, praeter; hence the Gloss.: aneu sine, absque, praeter, citra, Gloss. Cyr.; citra dicha, chôris, ektos, Gloss. Phil.); with acc.:

    citra hoc experimentum multa sunt, quae, etc.,

    Col. 2, 2, 20:

    plus usus sine doctrinā, quam citra usum doctrina valet,

    Quint. 12, 6, 4:

    Phidias in ebore longe citra aemulum,

    id. 12, 10, 9:

    vir bonus citra virtutem intellegi non potest,

    id. 12, 2, 1; so,

    accusationem,

    id. 7, 2, 26; 3, 8, 21; 7, 10, 3:

    tranare aquas citra docentem natura ipsa sciunt,

    id. 2, 16, 13:

    citra invidiam,

    Plin. 7, 29, 30, § 108:

    citra ullum aliud incommodum,

    id. 2, 51, 52, § 137:

    citra dolorem,

    id. 12, 17, 40, § 79; Plin. Ep. 2, 1, 4:

    morsum,

    Plin. 8, 38, 57, § 136:

    vulnus,

    id. 20, 21, 84, § 225 al.:

    citra fidem,

    Tac. Agr. 1:

    citra speciem aut delectationem,

    id. G. 16:

    citra Senatūs populique auctoritatem,

    Suet. Caes. 28:

    commoda emeritorum,

    id. Aug. 24:

    spem omnium fortuna cessit,

    Flor. 3, 1, 2:

    etiam citra spectaculorum dies,

    i.e. even out of the time of the established spectacles, Suet. Aug. 43:

    citra magnitudinem prope Ponto similis,

    excepting its size, Mel. 1, 19, 17; Tac. Agr. 10; Quint. 2, 4, 22; so id. 7, 2, 13; Dig. 3, 6, 9: lana tincta fuco citra purpuras placet, Ov. Fragm. ap. Quint. 12, 10, 75.—Citra sometimes follows its case, Hor. S. 1, 1, 107; 1, 10, 31.—
    B.
    cī̆trō, adv. (orig. dat. sing.), always in the connection and position ultro citroque, ultro et citro, ultro ac citro, or without copula ultro citro (not ultroque citroque), hither and thither, this way and that, here and there, to and fro, from both sides, backwards and forwards, reciprocally; Fr. par ci par là, ça et là (in good prose):

    ultro ac citro commeare,

    Varr. R. R. 3, 5, 16:

    sursum deorsum, ultro citro commeantibus,

    Cic. N. D. 2, 23, 84: ultro citroque commeare, Auct. B. Afr. 20; Plin. 2, 38, 38, § 104; * Suet. Calig. 19; Lucr. 4, 32:

    qui ultro citroque navigarent,

    Cic. Verr. 2, 5, 66, § 170:

    cursare ultro et citro,

    id. Rosc. Am. 22, 60 (in Prisc. p. 1011 P., perh. only from memory written ultro citroque):

    bis ultro citroque transcurrerunt,

    Liv. 40, 40, 7 al.:

    cum saepe ultro citroque legati inter eos mitterentur,

    Caes. B. G. 1, 42; id. B. C. 1, 20; Liv. 5, 8, 6:

    multis verbis ultro citroque habitis,

    Cic. Rep. 6, 9, 9; cf. Liv. 9, 45, 2; 7, 9, 2:

    beneficiis ultro citro datis acceptisque,

    Cic. Off. 1, 17, 56:

    ut obsides ultro citroque darentur,

    Liv. 44, 23, 2:

    datā ultro citroque fide,

    id. 29, 23, 5:

    inplicati ultro et citro vel usu diuturno vel etiam officiis,

    Cic. Lael. 22, 85 Klotz N. cr.: alternatis ultro citro aestibus, Sen. Q. N. 4, 2, 29:

    ultro citroque versus,

    Amm. 30, 3, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > citer

  • 59 clades

    clādes, is ( gen. plur. usu. cladium, Liv. 2, 63, 7; 5, 22, 8 et saep.:

    cladum,

    Sil. 1, 41; 7, 505; 9, 353; 16, 672; Amm. 29, 1, 14; 32, 2, 1), f. [kindr. with Sanscr. klath, laedere; Gr. klaô, to break, break in pieces; cf.: per - cello, clava, gladius].
    I.
    Prop., a breaking, beating, dashing to pieces; hence,
    A.
    In gen., destruction, devastation, injury, mischief, harm, misfortune, disaster, loss, detriment, calamity (cf.: calamitas, pernicies;

    class. and freq.): clades calamitasque, intemperies modo in nostram advenit domum,

    Plaut. Capt. 4, 4, 3:

    haec igitur subito clades nova pestilitasque Aut in aquas cadit aut fruges persidit in ipsas,

    Lucr. 6, 1125:

    dare late cladem magnasque ruinas,

    id. 5, 347:

    etsi cursum ingeni tui, Bruti, premit haec inportuna clades civitatis,

    Cic. Brut. 97, 332:

    atque haec vetusta... Luctifica clades nostro infixa est corpori,

    id. Tusc. 2, 10, 25:

    et illam meam cladem... maximum esse rei publicae volnus judicastis,

    id. Sest. 13, 31:

    cum tibi ad pristinas cladis accessio fuisset Aetoliae repentinus interitus,

    id. Pis. 37, 91:

    quod si primo proelio Catilina superior discessisset, profecto magna clades atque calamitas rem publicam oppressisset,

    Sall. C. 39, 4:

    captae urbis Romanae clades,

    Liv. 5, 21, 16:

    publica,

    Tac. A. 14, 64:

    tum urbs tota eorum conruit et Taygeti montis magna pars... abrupta cladem eam insuper ruinā pressit,

    Plin. 2, 79, 81, § 191:

    plus populationibus quam proeliis cladium fecit (cf. B. 1. infra),

    Liv. 8, 2, 8:

    quidve superbia spurcitia ac petulantia? Quantas Efficiunt clades!

    Lucr. 5, 48:

    aliam quamvis cladem inportare pericli,

    id. 5, 369:

    agrum omni belli clade pervastat,

    Liv. 22, 4, 1:

    colonias belli clade premi,

    Curt. 9, 7, 22:

    colonias omni clade vastare,

    id. 4, 1, 10:

    majestas populi Romani... vastata cladibus fuerat,

    Plin. 16, 32, 57, § 132:

    per sex dies septemque noctes eā clade saevitum est,

    of the burning of Rome, Suet. Ner. 38:

    quo tantae cladis pretio,

    i. e. the burning of the Capitol, Tac. H. 3, 72; id. A. 13, 57:

    recens,

    the destruction of the amphitheatre, id. A. 4, 63 sq.:

    Lugdunensis,

    the burning of Lyons, id. ib. 16, 13 Nipp. ad loc.—With gen. obj.:

    si denique Italia a dilectu, urbs ab armis, sine Milonis clade numquam esset conquietura,

    without ruining Milo, Cic. Mil. 25, 68: tum privatae per domos clades vulgatae sunt, the losses of particular families at Cannae, Liv. 22, 56, 4.— Poet.:

    cladibus, exclamat, Saturnia, pascere nostris,

    Ov. M. 9, 176:

    Trojae renascens alite lugubri Fortuna tristi clade iterabitur,

    Hor. C. 3, 3, 62.—
    B.
    Esp.
    1.
    In war or battle, a disaster, defeat, overthrow, discomfiture, massacre:

    ni pedites cum equitibus permixti magnam cladem in congressu facerent,

    Sall. J. 59, 3:

    exercitatior hostis magnā clade eos castigavit,

    Liv. 39, 1, 4:

    iret ut... subitā turbaret clade Latinos,

    Verg. A. 12, 556:

    quodsi... supervenisset, ingens clades accipi potuit,

    Curt. 4, 12, 15;

    so freq.: accipere cladem,

    to be defeated, beaten, Liv. 3, 26, 3; 5, 11, 5; 8, 12, 17;

    22, 51, 11: apud Chaeroneam accepta,

    Quint. 9, 2, 62:

    classe devictā multas ipsi lacrimas, magnam populo Romano cladem attulit,

    Cic. N.D. 2, 3, 7:

    postquam is... contractae cladi superesset... fusa est Romana acies,

    Liv. 25, 19, 16:

    omnibus pacis modo incurrisse agentibus magna clades inlata,

    id. 29, 3, 8:

    non vulnus super vulnus sed multiplex clades,

    id. 22, 54, 9: paene exitiabilem omnibus cladem intulit, Vell. 2, 112, 4:

    tantā mole cladis obrui,

    Liv. 22, 54, 10:

    terrestri simul navalique clade obruebantur,

    Curt. 4, 3, 14; Sen. Med. 207: clades illa pugnae Cannensis vastissima, Claud. Quadrig. ap. Gell. 5, 17, 5:

    binaque castra clade unā deleta,

    Liv. 30, 6, 6:

    exercituum,

    Tac. A. 3, 6; 3, 73; Sall. H. 1, 41, 5 Dietsch:

    quis cladem illius noctis fando Explicet,

    Verg. A. 2, 362:

    Germanica,

    Tac. H. 4, 12:

    Variana,

    id. A. 1, 57:

    Pharsaliam Philippos et Perusiam ac Mutinam, nota publicarum cladium nomina loquebantur,

    id. H. 1, 50. — Poet.:

    ut barbarorum Claudius agmina... diruit... Primosque et extremos metendo Stravit humum, sine clade victor (i.e. of his own men),

    Hor. C. 4, 14, 32.—
    2.
    Of the plague:

    inque ipsos saeva medentes Erumpit clades,

    Ov. M. 7, 562; cf.:

    sue abstinent merito cladis, quā ipsos scabies quondam turpaverat, cui id animal obnoxium,

    Tac. H. 5, 4 Heraeus ad loc.—
    3.
    Of the loss of a limb:

    Mucius, cui postea Scaevolae a clade dextrae manūs cognomen inditum,

    Liv. 2, 13, 1.—
    II.
    Transf.
    A.
    Of persons who bring destruction, etc., a destroyer, scourge, pest:

    geminos, duo fulmina belli, Scipiadas, cladem Libyae,

    Verg. A. 6, 843:

    haec clades,

    of Heliogabalus, Lampr. Heliog. 34, 1: illa, of immodest women as a class, id. Alex. Sev. 34, 4.—
    B.
    Of dissolute morals, corruption:

    fecunda culpae saecula nuptias inquinavere... Hoc fonte derivata clades In patriam populumque fluxit,

    Hor. C. 3, 6, 19.

    Lewis & Short latin dictionary > clades

  • 60 clamo

    clāmo, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [Sanscr. kar-, to celebrate; Gr. kaleô, klêtos; cf.: clarus, classis, nomenclator, concilium].
    I.
    Neutr., to call, cry out, shout aloud, to complain with a loud voice, vociferari (class. and very freq.; mostly of human beings): populus convolat; Tumultuantur, clamant, pugnant de loco, Ter. Hec. prol. alt. 33:

    dic mihi, Non clamas? non insanis?

    id. Ad. 4, 7, 9; cf. id. ib. 5, 3, 3; id. Phorm. 4, 3, 59:

    clamare de pecuniā,

    Cic. Verr. 2, 5, 7, § 17 al. —Of a vehement bawling before a tribunal:

    qui quid in dicendo posset, numquam satis attendi: in clamando quidem video eum esse bene robustum atque exercitatum,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 48.—In comedy, of snoring: dormit Sceledrus intus? Lu. Non naso quidem:

    Nam eo magnum clamat,

    Plaut. Mil. 3, 2, 10 al. —
    b.
    Transf., of animals and things;

    of geese: anseres, qui tantummodo clamant, nocere non possunt,

    Cic. Rosc. Am. 20, 57.—Of the chirping of a cricket:

    (cicada) multo validius clamare occoepit,

    Phaedr. 3, 16, 7.—Of the roaring of waters, the rustling of trees, etc., Sil. 4, 526; 9, 516; Stat. Th. 10, 94:

    clamant amnes, freta, nubila silvae,

    id. ib. 11, 116.—

    Also of abstract things (cf. under II. B.): et non ulla meo clamat in ore fides?

    i. e. does my sincerity never plainly proclaim itself in my voice? Prop. 1, 18, 18.—But esp. freq.,
    II.
    Act., to call or cry aloud to something or some one, to proclaim, declare, to invoke, call upon, etc., = exclamare; constr. with acc. of the person or thing, or a clause as object, in direct and (more freq.) in indirect discourse.
    (α).
    With acc.: e somno pueros clamo, Lucil. ap. Diom. p. 372 P.; so,

    janitorem,

    Plaut. As. 2, 3, 11:

    comites,

    Ov. M. 6, 106:

    matrem ore,

    id. ib. 5, 398; cf.:

    ora clamantia nomen,

    id. ib. 8, 229;

    11, 665: morientem nomine,

    Verg. A. 4, 674.—With two accs.:

    se causam crimenque,

    Verg. A. 12, 600:

    me deum,

    Prop. 3 (4), 9, 46:

    te insanum,

    Hor. S. 2, 3, 130:

    aliquem furem,

    id. Ep. 1, 16, 36; Curt. 4, 16, 15.—With acc. rei:

    divūm atque hominum fidem,

    Plaut. Aul. 2, 4, 20:

    aquas,

    Prop. 4 (5), 8, 58:

    triumphum,

    Ov. Am. 1, 2, 25:

    Saturnalia,

    Liv. 22, 1, 20:

    pulchre! bene! recte!

    Hor. A. P. 428.—
    (β).
    With a clause as object, in direct discourse (mostly poet.):

    ad me omnes clamant: Janua culpa tua est,

    Cat. 67, 14; so Ov. F. 4, 452; Hor. S. 2, 3, 62; id. Ep. 1, 17, 48; 1, 19, 47; id. A. P. 460; Suet. Caes. 82; Sen. Ep. 27, 1 al.—
    (γ).
    With a clause as object, in indirect discourse:

    clamant omnes indignissime Factum esse,

    Ter. Ad. 1, 2, 11:

    quid facto esset opus puerperae... illis clamat de viā,

    id. And. 3, 2, 11; Cic. Mur. 37, 78:

    solos felices viventes clamat in urbe,

    Hor. S. 1, 1, 12.—
    (δ).
    With final clause:

    clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem,

    Cic. Verr. 2, 2, 19, § 47; Dig. 29, 5, 1, § 55:

    clamans in hostem, ne rex Croesus occideretur,

    Gell. 5, 9, 2.—
    B.
    Trop., of abstract things, to proclaim, declare:

    quom mi ipsum nomen ejus Archidemides Clamaret dempturum esse, si quid crederem,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 51; cf.:

    eum ipsum (sc. Regulum) clamat virtus beatiorem fuisse quam potantem in rosā Thorium,

    Cic. Fin. 2, 20, 65; 4, 19, 55:

    quae (tabulae) se corruptas atque interlitas esse clamant,

    id. Verr. 2, 2, 42, § 104; Cat. 6, 7:

    quid enim restipulatio clamat?

    Cic. Rosc. Com. 13, 37; id. Cat. 1, 8, 21; cf. clamito, Il.

    Lewis & Short latin dictionary > clamo

См. также в других словарях:

  • aquas — plural of aqua …   Useful english dictionary

  • Haurietis Aquas — Portalpar | Catholicism | Emblem of the Papacy SE.svg|30|300px Haurietis aquas ( la. You will draw waters ) is a landmark encyclical of Pope Pius XII. Written on May 15, 1956, it was attached to the 100th anniversary of the establishment of the… …   Wikipedia

  • Dar Aquas — (Фес,Марокко) Категория отеля: Адрес: 1 Bis Derb Moulay Omar, Lakwas, Rcif, Ancienne Medi …   Каталог отелей

  • Haurietis aquas — (Ihr werdet Wasser schöpfen, nach Jes 12,3) ist eine Enzyklika, die Papst Pius XII. am 13. Mai 1956 anlässlich des hundertjährigen Jubiläums des Herz Jesu Festes veröffentlichte. Es ist das bisher letzte Schreiben eines Papstes, das die Herz Jesu …   Deutsch Wikipedia

  • Haurietis Aquas — in Gaudio est une encyclique du pape Pie XII sur la dévotion au Sacré Cœur. Elle a été publiée le 15 mai 1956, à l occasion du centième anniversaire de l extension de la solennité du Sacré Cœur à l Église universelle par le pape Pie IX. Les… …   Wikipédia en Français

  • Quaerit aquas in aquis. — См. Из за лесу дерева не видать. Quaerit aquas in aquis. См. Стоит человек по горло в воде, а просит напиться …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • Ad Aquas — (a. Geogr.), 1) röm. Colonie in Dacien, westlich von Ulpia Trajana, mit Bädern; 2) Ort in Obermösien; 3) so v.w. Thermae Selinuntiae: 4) (Aquae Helvetiae), das jetzige Baden in Aargau …   Pierer's Universal-Lexikon

  • AD AQUAS SALSAS — Monasterium sic dictum, et exstructum ab Heraclio Imperat. atque ab illo Heraclianum nominatum, scribit Otho Frising. l. 5. c. 9 …   Hofmann J. Lexicon universale

  • AD AQUAS — Antonino, quas idem Ad Larodas cognominat, Siciliae urbs, quam Simlerus Xacca vocari dicit …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Stultus — Pugnat in adversas ire natator aquas. — См. Идти против течения …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • Tranquillas etiam naufragus horret aquas. — См. Пугана ворона куста боится …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»