Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

vehementer

  • 81 illustris

    illustris ( inl-), e ( nom. sing. masc. illuster. Val. Max. 4, 1, 5; 4, 3, 11), adj. [inlustro], lighted up, clear, bright, light, lustrous (class.; esp. freq. in the trop. signif.).
    I.
    Lit.: ostendebat Carthaginem de excelso et pleno stellarum, illustri et claro quodam loco, Cic. Rep. 6, 11; cf.:

    tum nec nimis illustres nec vehementer obscuros locos haberi oportet,

    Auct. Her. 3, 19, 32:

    locus,

    Cels. 3, 6:

    habitare bonis et illustribus domiciliis,

    Cic. N. D. 2, 37, 95:

    balnearia,

    Col. 1, 6, 2:

    illustris et pellucida stella,

    Cic. Div. 1, 57, 130:

    radii solis,

    Plin. 18, 35, 78, § 344:

    noctes,

    id. 9, 16, 23, § 56:

    caelum,

    Val. Fl. 6, 528.— Comp.:

    ostio et lumine illustriore,

    Varr. R. R. 3, 5, 5; cf.:

    solis candor illustrior est quam ullius ignis,

    Cic. N. D. 2, 15, 40:

    (ventus) tegulas illustriores fecit,

    Plaut. Rud. 1, 1, 6.—
    II.
    Trop.
    A.
    Clear, plain, distinct, evident, manifest (syn. clarus):

    praeter haec, quae testata sunt et illustria, habeo multa occultiora,

    Cic. Fam. 11, 27, 6:

    his rationibus tam certis tamque illustribus, etc.,

    id. Rep. 1, 3; cf.:

    illustribus igitur rebus insistis... a certis et illustrioribus cohibes assensum,

    id. Ac. 2, 29, 94:

    nec vero ita disseram de re tam illustri tamque nota, ut, etc.,

    id. Rep. 1, 24 Mos.:

    factum illustre notumque omnibus,

    id. Verr. 2, 5, 13, § 34:

    visus insignis et illustris,

    id. N. D. 1, 2, 15 fin.:

    illustris oratio est, si, etc.... est enim haec pars orationis, quae rem constituat paene ante oculos... est plus aliquanto illustre quam illud dilucidum: altero fit, ut intelligamus, altero vero ut videre videamur,

    id. Part. Or. 6, 20:

    si desit illustris explanatio, propositio, etc.,

    Quint. 9, 2, 2:

    instruenda est vita exemplis illustribus,

    Sen. Ep. 83.—
    B.
    Distinguished, respectable, famous, honorable, illustrious (cf.:

    clarus, insignis, spectabilis, nobilissimus, celeber, inclutus): homines illustres honore ac nomine,

    Q. Cic. Petit. Cons. 5, 18:

    illustrium hominum aetates et tempora persequi (shortly after: de clarorum virorum laudibus),

    Cic. Brut. 19, 74:

    illustribus in personis temporibusque,

    id. Rep. 2, 31 fin.:

    orator,

    id. Brut. 32, 122:

    poëtae,

    Quint. 5, 11, 36:

    florens et illustris adulescens,

    Caes. B. G. 7, 32, 4:

    de antiquis illustrissimus quisque pastor erat,

    Varr. R. R. 2, 1, 6:

    philosophorum illustrissimi,

    Gell. 18, 7, 3:

    feminae,

    noble, Suet. Tib. 45; id. Calig. 36:

    cum illustribus provinciarum,

    id. Caes. 48:

    quorundam illustrium exsequiae,

    id. Tib. 32:

    paterfamiliae illustriore loco natus,

    Caes. B. G. 6, 19, 3:

    Themistoclis nomen est quam Solonis illustrius,

    Cic. Off. 1, 22, 75:

    vitae ratio illustrior,

    id. Rep. 3, 3; cf.:

    sunt illustriora quae publice fiunt,

    id. ib. 3, 12:

    haec vides quanto expressiora quantoque illustriora futura sint,

    id. Fam. 1, 7, 9:

    major atque illustrior res,

    more important, more remarkable, Caes. B. G. 7, 3, 2:

    causarum illustrium quascumque defendi nunc conficio orationes,

    Cic. de Sen. 11, 38.—Hence, adv. (acc. to II. A.), clearly, distinctly, perspicuously (very rare; only comp. and sup.):

    illustrius,

    Cic. Fam. 10, 19, 1; id. Dom. 11, 27; Arn. 2, 44:

    illustrissime descripsit,

    Gell. 9, 13, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > illustris

  • 82 impingo

    impingo ( inp-), pēgi, pactum, 3 (archaic inf. pres. pass. impingier, Plaut. Capt. 3, 5, 76), v. a. [in-pango], to push, strike, or drive at or into any thing; to thrust, strike, or dash against (not freq. till after the Aug. per.; cf.: incutio, infligo, illido).
    I.
    Lit.:

    pugnum in os impinge,

    Plaut. Rud. 3, 4, 5:

    mustriculam in dentes, Afran. ap. Fest. s. v. mustricula, p. 148 Müll.: a paucioribus Othonianis quo minus in vallum impingerentur,

    would have been driven to, Tac. H. 2, 41:

    impactus in carcerem,

    Dig. 48, 3, 13; so, to forge on, fix or fasten on:

    jubete huic crassas compedes impingier,

    Plaut. Capt. 3, 5, 76; id. Pers. 4, 4, 24; cf.: fustem alicui, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 9:

    lapidem Aesopo,

    Phaedr. 3, 5, 7:

    laqueum alicui, Sen. Tranq. an. 10: caput parieti,

    Plin. Ep. 3, 16, 12:

    dentes arbori,

    Plin. 8, 3, 4, § 8:

    aequor scopulis,

    Sil. 12, 187:

    agmina muris,

    Verg. A. 5, 805; Stat. Th. 7, 28:

    impinge pugnum, si muttiverit,

    Plaut. Bacch. 4, 7, 2:

    pessimus gubernator, qui navem, dum portum egreditur, impegit,

    Quint. 4, 1, 61:

    clitellas ferus impingas,

    Hor. Ep. 1, 13, 8:

    nubes vehementer impactae,

    Sen. Q. N. 2, 12: impingere se in columnas, to dash one ' s self against, id. de Ira, 1, 19, 4:

    cum caede magna (hostem) in aciem altiore superstantem tumulo inpegere,

    Liv. 27, 18, 14.—

    Prov.: calcem impingere alicui rei,

    i. e. to give it a kick, to cast it aside, Petr. 46; v. calx. —
    B.
    In gen., to hand, press upon, force upon one (rare):

    huic calix mulsi impingendus est, ut plorare desinat,

    Cic. Tusc. 3, 19, 44:

    alicui epistulam,

    id. Att. 6, 1, 6; Sen. Ep. 95:

    oculum libidinose,

    to cast upon, direct to, Tert. Idol. 2.—
    II.
    Trop., to drive, throw upon, push or force to any thing:

    illum libido in contraria impinget,

    Sen. Ep. 95 med.:

    aliquem in litem ac molestiam,

    id. ib. 117: dicam tibi impingam grandem, I will direct or bring against you, Ter. Phorm. 2, 3, 92:

    naturae munus suum,

    to throw in her face, Sen. Prov. 6 fin.:

    egestas Catilinam patriae suae impegit,

    drove, incited him against, Flor. 3, 12, 12:

    quod populos scelerata impegit in arma,

    Luc. 6, 406:

    beneficium,

    Sen. Ben. 1, 1: quocumque visum est, libido se impingit, id. de Ira, 2, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > impingo

  • 83 incendo

    incendo, di, sum, 3 (archaic form of the perf. subj. incensit = incenderit, sicut incepsit = inceperit, Paul. ex Fest. p. 107 Müll.), v. a. [in-candeo; cf.: accendo and succendo], to set fire to, to kindle, burn (freq. and class.; syn. inflammare).
    I.
    Lit.:

    cupas taedā ac pice refertas incendunt,

    Caes. B. C. 2, 11, 2:

    tus et odores,

    Cic. Verr. 2, 4, 37, § 77; cf.

    odores,

    id. Tusc. 3, 18, 43:

    lychnos,

    Verg. A. 1, 727:

    oppida sua omnia, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,

    Caes. B. G. 1, 5, 2:

    aedificia vicosque,

    id. ib. 6, 6, 1:

    tabularium,

    Cic. N. D. 3, 30, 74:

    Capitolium,

    Sall. C. 47, 2:

    naves omnes,

    Cic. Att. 9, 6, 3:

    tamquam ipse suas incenderit aedes,

    Juv. 3, 222:

    classem inflammari incendique jussit,

    id. Verr. 2, 5, 35, § 91:

    urbem,

    id. Cat. 3, 4, 10; cf. Liv. 9, 9, 6:

    quod primo incendendum Avaricum censuerat,

    Caes. B. G. 7, 3, 2:

    agros,

    Verg. G. 1, 84:

    vepres,

    id. ib. 1, 271:

    cum ipse circumsessus paene incenderere,

    wast consumed, Cic. Verr. 2, 1, 33, § 85.— Absol.:

    nec incendit nisi ignis,

    Quint. 6, 2, 28.—
    B.
    Transf.
    1.
    To light up with fire, to make a fire upon:

    aras votis,

    i. e. in pursuance of vows, Verg. A. 3, 279:

    altaria,

    id. ib. 8, 285.—
    2.
    To heat, make hot:

    diem,

    Luc. 4, 68:

    igne et tenuibus lignis fornacem incendemus,

    will heat, warm, Col. 12, 19, 3.—
    3.
    To make bright or shining, to brighten, illumine:

    ejusdem (solis) incensa radiis luna,

    Cic. N. D. 1, 31, 87; Ov. P. 2, 1, 41:

    maculosus et auro Squamam incendebat fulgor,

    Verg. A. 5, 88: vivis digitos incendere gemmis, to make brilliant, i. e. to adorn, Stat. S. 2, 1, 134.—
    II.
    Trop.
    A.
    To kindle, inflame, set on fire; to fire, rouse, incite, excite; to irritate, incense (esp. freq. in pass.):

    ut mihi non solum tu incendere judicem, sed ipse ardere videaris,

    Cic. de Or. 2, 45, 188:

    iidem hominem perustum etiamnum gloria volunt incendere,

    id. Fam. 13, 15, 2:

    me ita vel cepit vel incendit, ut cuperem, etc.,

    id. ib. 5, 12, 1:

    aliquem morando,

    Sall. J. 25, 10:

    (aliquem) querelis,

    Verg. A. 4, 360:

    in minime gratum spectaculum animo incenduntur,

    Liv. 1, 25, 2:

    Tyndariden incendit amor,

    Val. Fl. 6, 207:

    plebem largiundo atque pollicitando,

    Sall. C. 38, 1:

    juventutem ad facinora,

    id. ib. 13, 4:

    bonorum animos,

    Cic. Att. 2, 16, 1:

    animum cupidum inopiā,

    Ter. Heaut. 2, 3, 126:

    cupiditatem alicujus,

    Cic. Fam. 15, 21, 1:

    odia improborum in nos,

    id. Att. 9, 1, 3:

    tum pudor incendit vires et conscia virtus,

    inflames, Verg. A. 5, 455:

    illam incendentem luctus,

    id. ib. 9, 500: clamore incendunt caelum, set on fire with, i. e. fill with, id. ib. 10, 895:

    regiam repentino luctu,

    Just. 38, 8 fin.:

    rabie jecur incendente feruntur Praecipites,

    Juv. 7, 648:

    quibus incendi jam frigidus, aevo Laomedontiades possit,

    id. 6, 325.—In pass.:

    nimis sermone hujus irā incendor,

    Plaut. Ps. 1, 2, 66; id. As. 2, 4, 14; cf.:

    incendor irā, esse ausam facere haec te injussu meo,

    Ter. Hec. 4, 1, 47:

    hisce ego illam dictis ita tibi incensam dabo, ut, etc.,

    id. Phorm. 5, 7, 81:

    amore sum incensus,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 5, § 18:

    (mulier) incensa odio pristino,

    id. Clu. 64, 181:

    incendor quotidie magis non desiderio solum sed etiam incredibili fama virtutum admirabilium,

    id. Or. 10, 33:

    incensus studio,

    id. Rosc. Am. 17, 48:

    iratus iste vehementer Sthenio et incensus hospitium renuntiat,

    id. Verr. 2, 2, 36, § 89:

    omnes incenduntur ad studia gloriā,

    id. Tusc. 1, 2, 4; cf. id. ib. 1, 19, 44:

    imperator incensus ad rem publicam bene gerendam,

    id. Prov. Cons. 14, 35:

    Caesar ab eo (Crasso) in me esset incensus,

    id. Fam. 1, 9, 9:

    nulla mens est tam ad comprehendendam vim oratoris parata, quae possit incendi, nisi inflammatus ipse ad eam et ardens accesseris,

    id. de Or. 2, 45, 190 fin.:

    inimicitiis incensa contentio,

    id. Opt. Gen. Or. 7, 22:

    incensus calcaribus equus,

    Hirt. B. G. 8, 48, 5.— Absol.: loquarne? incendam;

    taceam? instigem,

    Ter. Phorm. 1, 4, 9:

    dumque petit petitur pariterque incendit et ardet,

    Ov. M. 3, 425.—
    * B.
    To enhance, raise: annonam ( the price of corn), to produce a dearness or scarcity (shortly before:

    excandefaciebant),

    Varr. R. R. 3, 2, 16 (cf. incendium, II. A.).—
    C.
    To destroy, ruin, lay waste:

    si istuc conare... tuum incendes genus,

    Plaut. Trin. 3, 2, 49:

    campos,

    Stat. Th. 1, 631. — Hence, incensus, a, um, P. a., inflamed, burning, hot:

    profuit incensos aestus avertere ( = vehementissimos ardores febris),

    Verg. G. 3, 469 Forbig. ad loc.— In comp.:

    aether,

    Claud. Rapt. Pros. 3, 201.

    Lewis & Short latin dictionary > incendo

  • 84 incusatus

    incūso, āvi, ātum, āre, v. a. [in-causa], to accuse one of something, to complain of, find fault with, blame (cf.: arguo, accuso, vitupero; class., but not in Cic.).—Constr. aliquem alicujus rei, aliquem quod, aliquid, etc.—With acc. of person:

    qui alterum incusat probri,

    Plaut. Truc. 1, 2, 58:

    te ipse jure optumo merito incuses licet,

    id. Most. 3, 2, 24:

    aliquem luxūs et superbiae,

    Tac. A. 2, 78:

    vehementer eos incusavit, quod,

    Caes. B. G. 1, 40; 2, 15; Verg. A. 11, 471.— With acc. of the thing (post-class.), Liv. 1, 9, 13; 8, 23, 4:

    factum alicujus,

    Ov. R. Am. 479:

    angustias stipendii, duritiam operum,

    to complain of, Tac. A. 1, 35:

    casus,

    id. ib. 6, 23.—With acc. and inf.:

    incusaverat bella ex bellis seri,

    Liv. 31, 6, 4; 26, 12, 11; 33, 35, 11:

    cum Poenus dolo dimissum Romanum incusaret,

    id. 24, 1, 10; cf. pass., with nom. and inf., Amm. 14, 11, 24.—In part. pass.: incūsātus, a, um, complained of, found fault with:

    sterilitas cacuminis jure incusata,

    Col. 3, 17, 3:

    in Augusto incusatae liberorum mortes,

    charged upon, attributed to, Plin. 7, 45, 46, § 149.

    Lewis & Short latin dictionary > incusatus

  • 85 incuso

    incūso, āvi, ātum, āre, v. a. [in-causa], to accuse one of something, to complain of, find fault with, blame (cf.: arguo, accuso, vitupero; class., but not in Cic.).—Constr. aliquem alicujus rei, aliquem quod, aliquid, etc.—With acc. of person:

    qui alterum incusat probri,

    Plaut. Truc. 1, 2, 58:

    te ipse jure optumo merito incuses licet,

    id. Most. 3, 2, 24:

    aliquem luxūs et superbiae,

    Tac. A. 2, 78:

    vehementer eos incusavit, quod,

    Caes. B. G. 1, 40; 2, 15; Verg. A. 11, 471.— With acc. of the thing (post-class.), Liv. 1, 9, 13; 8, 23, 4:

    factum alicujus,

    Ov. R. Am. 479:

    angustias stipendii, duritiam operum,

    to complain of, Tac. A. 1, 35:

    casus,

    id. ib. 6, 23.—With acc. and inf.:

    incusaverat bella ex bellis seri,

    Liv. 31, 6, 4; 26, 12, 11; 33, 35, 11:

    cum Poenus dolo dimissum Romanum incusaret,

    id. 24, 1, 10; cf. pass., with nom. and inf., Amm. 14, 11, 24.—In part. pass.: incūsātus, a, um, complained of, found fault with:

    sterilitas cacuminis jure incusata,

    Col. 3, 17, 3:

    in Augusto incusatae liberorum mortes,

    charged upon, attributed to, Plin. 7, 45, 46, § 149.

    Lewis & Short latin dictionary > incuso

  • 86 inde

    inde, adv. [i-im, locative from is, and de = die; hence],
    I.
    Of place, from that place, thence:

    inde e promptuaria cella,

    Plaut. Am. 1, 1, 4:

    si quis me quaeret, inde me vocatote aliqui,

    id. Stich. 1, 2, 9:

    eo die mansi Calibus: inde has litteras dedi,

    Cic. Att. 7, 21:

    ut in provinciam exirent, atque inde in Italiam contenderent,

    Caes. B. G. 1, 33:

    nec inde venit, unde mallem,

    Cic. Att. 13, 39, 2:

    Palaepolis fuit haud procul inde ubi nunc Neapolis sita est,

    Liv. 8, 22, 5:

    triginta inde stadia abesse,

    Curt. 3, 8, 24:

    si legiones sese recepissent inde quo temere essent progressae,

    Caes. B. C. 3, 45. —With gen. loci ( poet.):

    inde loci,

    Lucr. 5, 438 al.; Cic. Arat. 327; Enn. ap. Fest. p. 301 Müll.; id. ap. Serv. Aen. 12, 121.—
    B.
    Of things:

    ex avaritia erumpat audacia necesse est: inde omnia scelera gignuntur,

    from this, Cic. Rosc. Am. 27, 75:

    inde est, quod, etc.,

    Plin. Ep. 7, 5.—
    C.
    Of persons:

    nati filii Duo: inde ego hunc majorem adoptavi mihi,

    of them, Ter. Ad. 1, 1, 21:

    in Dacos et inde in Parthos,

    Suet. Aug. 8:

    nihil inde (i. e. ab iis) praesidii,

    Curt. 3, 1, 8:

    rege inde sumpto (i. e. ex Sabinis),

    Liv. 1, 18, 5 al. —
    II.
    Of time.
    A.
    Prop., from that time, thenceforward, since (mostly preceded by jam):

    suo jam inde vivere ingenio coepit,

    Liv. 3, 36, 1:

    inde durat ad nos usque vehementer,

    Quint. 1, 5, 21.—

    So of time continued from a point referred to: inde ab ineunte aetate,

    Plaut. Trin. 2, 2, 24; Ter. Heaut. 1, 2, 9:

    inde usque amicus fuit mihi a puero puer,

    Plaut. Cap. 3, 4, 112:

    jam inde ab ortu,

    Cic. N. D. 2, 48, 124:

    quoad longissime potest mens mea respicere spatium praeteriti temporis... inde usque repetens, etc.,

    id. Arch. 1, 1; Ter. Heaut. 1, 1, 1.—
    B.
    In gen., after that, thereafter, thereupon, then (cf. deinde), Liv. 1, 2, 3; 5, 39, 10; 22, 30, 1 al.:

    ne perorandi quidem ei data est facultas: inde judicio damnatus,

    Nep. Phoc. 4:

    exhinc Rhaeticum bellum, inde Pannonicum, inde Germanicum gessit,

    then... then, Suet. Tib. 9:

    eodem impetu altera castra sunt adorti, inde tertia, deinceps reliqua,

    Caes. B. C. 3, 9.—
    C.
    With other specifications of time:

    jam inde a principio hujus imperii, Prov. Cons. 13, 33: jam inde ab incunabulis,

    Liv. 4, 36 fin.
    b.
    With gen.:

    inde loci (transferred to time),

    after that, thereupon, Lucr. 5, 789.

    Lewis & Short latin dictionary > inde

  • 87 inlustris

    illustris ( inl-), e ( nom. sing. masc. illuster. Val. Max. 4, 1, 5; 4, 3, 11), adj. [inlustro], lighted up, clear, bright, light, lustrous (class.; esp. freq. in the trop. signif.).
    I.
    Lit.: ostendebat Carthaginem de excelso et pleno stellarum, illustri et claro quodam loco, Cic. Rep. 6, 11; cf.:

    tum nec nimis illustres nec vehementer obscuros locos haberi oportet,

    Auct. Her. 3, 19, 32:

    locus,

    Cels. 3, 6:

    habitare bonis et illustribus domiciliis,

    Cic. N. D. 2, 37, 95:

    balnearia,

    Col. 1, 6, 2:

    illustris et pellucida stella,

    Cic. Div. 1, 57, 130:

    radii solis,

    Plin. 18, 35, 78, § 344:

    noctes,

    id. 9, 16, 23, § 56:

    caelum,

    Val. Fl. 6, 528.— Comp.:

    ostio et lumine illustriore,

    Varr. R. R. 3, 5, 5; cf.:

    solis candor illustrior est quam ullius ignis,

    Cic. N. D. 2, 15, 40:

    (ventus) tegulas illustriores fecit,

    Plaut. Rud. 1, 1, 6.—
    II.
    Trop.
    A.
    Clear, plain, distinct, evident, manifest (syn. clarus):

    praeter haec, quae testata sunt et illustria, habeo multa occultiora,

    Cic. Fam. 11, 27, 6:

    his rationibus tam certis tamque illustribus, etc.,

    id. Rep. 1, 3; cf.:

    illustribus igitur rebus insistis... a certis et illustrioribus cohibes assensum,

    id. Ac. 2, 29, 94:

    nec vero ita disseram de re tam illustri tamque nota, ut, etc.,

    id. Rep. 1, 24 Mos.:

    factum illustre notumque omnibus,

    id. Verr. 2, 5, 13, § 34:

    visus insignis et illustris,

    id. N. D. 1, 2, 15 fin.:

    illustris oratio est, si, etc.... est enim haec pars orationis, quae rem constituat paene ante oculos... est plus aliquanto illustre quam illud dilucidum: altero fit, ut intelligamus, altero vero ut videre videamur,

    id. Part. Or. 6, 20:

    si desit illustris explanatio, propositio, etc.,

    Quint. 9, 2, 2:

    instruenda est vita exemplis illustribus,

    Sen. Ep. 83.—
    B.
    Distinguished, respectable, famous, honorable, illustrious (cf.:

    clarus, insignis, spectabilis, nobilissimus, celeber, inclutus): homines illustres honore ac nomine,

    Q. Cic. Petit. Cons. 5, 18:

    illustrium hominum aetates et tempora persequi (shortly after: de clarorum virorum laudibus),

    Cic. Brut. 19, 74:

    illustribus in personis temporibusque,

    id. Rep. 2, 31 fin.:

    orator,

    id. Brut. 32, 122:

    poëtae,

    Quint. 5, 11, 36:

    florens et illustris adulescens,

    Caes. B. G. 7, 32, 4:

    de antiquis illustrissimus quisque pastor erat,

    Varr. R. R. 2, 1, 6:

    philosophorum illustrissimi,

    Gell. 18, 7, 3:

    feminae,

    noble, Suet. Tib. 45; id. Calig. 36:

    cum illustribus provinciarum,

    id. Caes. 48:

    quorundam illustrium exsequiae,

    id. Tib. 32:

    paterfamiliae illustriore loco natus,

    Caes. B. G. 6, 19, 3:

    Themistoclis nomen est quam Solonis illustrius,

    Cic. Off. 1, 22, 75:

    vitae ratio illustrior,

    id. Rep. 3, 3; cf.:

    sunt illustriora quae publice fiunt,

    id. ib. 3, 12:

    haec vides quanto expressiora quantoque illustriora futura sint,

    id. Fam. 1, 7, 9:

    major atque illustrior res,

    more important, more remarkable, Caes. B. G. 7, 3, 2:

    causarum illustrium quascumque defendi nunc conficio orationes,

    Cic. de Sen. 11, 38.—Hence, adv. (acc. to II. A.), clearly, distinctly, perspicuously (very rare; only comp. and sup.):

    illustrius,

    Cic. Fam. 10, 19, 1; id. Dom. 11, 27; Arn. 2, 44:

    illustrissime descripsit,

    Gell. 9, 13, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > inlustris

  • 88 inpingo

    impingo ( inp-), pēgi, pactum, 3 (archaic inf. pres. pass. impingier, Plaut. Capt. 3, 5, 76), v. a. [in-pango], to push, strike, or drive at or into any thing; to thrust, strike, or dash against (not freq. till after the Aug. per.; cf.: incutio, infligo, illido).
    I.
    Lit.:

    pugnum in os impinge,

    Plaut. Rud. 3, 4, 5:

    mustriculam in dentes, Afran. ap. Fest. s. v. mustricula, p. 148 Müll.: a paucioribus Othonianis quo minus in vallum impingerentur,

    would have been driven to, Tac. H. 2, 41:

    impactus in carcerem,

    Dig. 48, 3, 13; so, to forge on, fix or fasten on:

    jubete huic crassas compedes impingier,

    Plaut. Capt. 3, 5, 76; id. Pers. 4, 4, 24; cf.: fustem alicui, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 9:

    lapidem Aesopo,

    Phaedr. 3, 5, 7:

    laqueum alicui, Sen. Tranq. an. 10: caput parieti,

    Plin. Ep. 3, 16, 12:

    dentes arbori,

    Plin. 8, 3, 4, § 8:

    aequor scopulis,

    Sil. 12, 187:

    agmina muris,

    Verg. A. 5, 805; Stat. Th. 7, 28:

    impinge pugnum, si muttiverit,

    Plaut. Bacch. 4, 7, 2:

    pessimus gubernator, qui navem, dum portum egreditur, impegit,

    Quint. 4, 1, 61:

    clitellas ferus impingas,

    Hor. Ep. 1, 13, 8:

    nubes vehementer impactae,

    Sen. Q. N. 2, 12: impingere se in columnas, to dash one ' s self against, id. de Ira, 1, 19, 4:

    cum caede magna (hostem) in aciem altiore superstantem tumulo inpegere,

    Liv. 27, 18, 14.—

    Prov.: calcem impingere alicui rei,

    i. e. to give it a kick, to cast it aside, Petr. 46; v. calx. —
    B.
    In gen., to hand, press upon, force upon one (rare):

    huic calix mulsi impingendus est, ut plorare desinat,

    Cic. Tusc. 3, 19, 44:

    alicui epistulam,

    id. Att. 6, 1, 6; Sen. Ep. 95:

    oculum libidinose,

    to cast upon, direct to, Tert. Idol. 2.—
    II.
    Trop., to drive, throw upon, push or force to any thing:

    illum libido in contraria impinget,

    Sen. Ep. 95 med.:

    aliquem in litem ac molestiam,

    id. ib. 117: dicam tibi impingam grandem, I will direct or bring against you, Ter. Phorm. 2, 3, 92:

    naturae munus suum,

    to throw in her face, Sen. Prov. 6 fin.:

    egestas Catilinam patriae suae impegit,

    drove, incited him against, Flor. 3, 12, 12:

    quod populos scelerata impegit in arma,

    Luc. 6, 406:

    beneficium,

    Sen. Ben. 1, 1: quocumque visum est, libido se impingit, id. de Ira, 2, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > inpingo

  • 89 intellego

    intellĕgo (less correctly intellĭgo), exi, ectum (intellexti for intellexisti, Ter. Eun. 4, 6, 30; Cic. Att. 13, 32, 3:

    intellexes for intellexisses,

    Plaut. Cist. 2, 3, 81; subj. perf.:

    intellegerint,

    Sall. H. Fragm. 1, 41, 23 Dietsch), 3, v. a. [inter-lego], to see into, perceive, understand.
    I.
    Lit.
    A.
    To perceive, understand, comprehend:

    qualem autem deum intellegere nos possumus nulla virtute praeditum,

    Cic. N. D. 3, 15, 38 Schoemann ad loc.:

    haec dumtaxat in Graecis intellego, quae ipsi, qui scripserunt, voluerunt a vulgo intellegi,

    Cic. de Or. 2, 14:

    puderet me dicere non intellegere, si vos ipsi intellegeretis, qui ista defenditis,

    id. N. D. 1, 39:

    corpus quid sit intellego,

    id. ib. 1, 26:

    quare autem in his vis deorum insit, tum intellegam cum cognovero,

    id. ib. 3, 24:

    quam sis audax hinc omnes intellegere potuerunt, quod,

    id. Rosc. Am. 31:

    magna ex parvis,

    id. Off. 1, 41:

    intellexi ex tuis litteris, te audisse,

    id. Att. 6, 9:

    de gestu intellego, quid respondeas,

    id. Vatin. 15:

    intellegere et sapere plus quam ceteros,

    id. Off. 2, 14:

    cernere aliquid animo atque intellegere,

    id. Top. 5:

    facile intellectu est,

    Nep. Dion. 9:

    intellegi necesse est: esse deos,

    Cic. N. D. 1, 17; id. Tusc. 3, 5:

    quocirca intellegi necesse est, in ipsis rebus invitamenta inesse,

    id. Fin. 5, 11.—In answers, intellego corresponds to our I understand, go on, very well, Plaut. Ep. 2, 2, 63; Ter. Phorm. 2, 3, 93.— Abl. absol.: intellecto; with rel. clause:

    quidam bonorum caesi, postquam, intellecto in quos saeviretur, pessimi quoque arma rapuerant,

    Tac. A. 1, 49;

    intellecto quantum bellum suscitaret,

    Just. 38, 3, 6.—
    B.
    In partic., to have an accurate knowledge of or skill in a thing, to be a connoisseur:

    faciunt intellegendo ut nihil intellegant,

    Ter. And. prol. 17:

    tametsi non multum in istis rebus intellego,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 94:

    hoc nugatorium sciebam esse, ista intellegere,

    id. ib. 2, 4, 14, §

    33: quoniam non intellexerunt in operibus domini,

    Lact. 4, 13, 18:

    illi qui linguam ejus intellegebant,

    Petr. S. 73, 3; Sen. Apoc. 5, 2.—
    C.
    To distinguish:

    oraculorum praestigias profani a veritate intellegere non possunt,

    Lact. 2, 16.—
    D.
    To see, perceive, observe by the understanding:

    vehementer nunc mihi est irata: sentio atque intellego,

    Plaut. Truc. 2, 6, 64:

    ubi neque cohortationes suas neque preces audiri intellegit,

    Caes. B. C. 2, 42:

    illi, ante inito, ut intellectum est, consilio,

    id. B. G. 2, 33:

    intellego, quid loquar,

    Cic. Lig. 5.—
    E.
    Of persons, to understand, comprehend, judge rightly (post-Aug.):

    quod Catonem aetas sua parum intellexisset,

    Sen. de Const. Sap. 1:

    quando Socrates ab hominibus sui temporis parum intellegebatur,

    Quint. 11, 1, 10; Vell. 2, 114, 5; Tac. A. 3, 3:

    quem legatum tribunus ita et intellexit et cepit, ut, etc.,

    Plin. Ep. 8, 23, 5. —
    F.
    To understand a language: isti qui linguam avium intellegunt, Pac. ap. Cic. Div. 1, 57, 131 (Trag. v. 83 Rib.):

    in iis linguis quas non intellegimus,

    Cic. Tusc. 5, 40, 116:

    quantum ego Graece scripta intellegere possum,

    id. de Or. 2, 13, 55:

    linguam ejus,

    Sen. de M. Claud. 5, 2; Petr. 73.—
    G.
    To understand by any thing, to take a thing to mean.
    1.
    With in or sub aliqua re, or per aliquid: illa est eutaxia, in qua intellegitur ordinis conservatio, Cic. Off. 1, 40, 142:

    sub hoc themate intellegere non hoc, sed, etc.,

    Sen. Contr. 9, 28, 10:

    intellego sub hoc verbo multa,

    id. ib. 1, 2, 15:

    per nemo homo,

    Donat. ad Ter. Eun. 3, 5, 1:

    solem sub appellatione Jovis,

    Macr. S. 1, 23, 5:

    per sagittas vim radiorum,

    id. ib. 1, 17, 12. —
    2.
    With two acc.:

    non habeo quod intellegam bonum illud,

    Cic. Tusc. 3, 18, 41. —
    3.
    With acc. and abl.: consuetudo omnibus his nominibus Argesten intellegi, Plin. 2, 47, 46, § 121.—
    II.
    Transf., to perceive, discern by the senses; to see, feel, notice. Alcumenam ante aedis stare saturam intellego, Plaut. Am. 2, 2, 35: Si. Statum vide hominis, Callipho.... Ca. Bene confidenterque astitisse intellego, id. Ps. 1, 5, 41:

    illa quidem primo nullos intellegit ignes,

    Ov. M. 9, 456:

    frigus,

    Col. Arbor. 13:

    vestigia hominum intellegi a feris,

    Plin. 8, 16, 21, § 58; 28, 4, 14, § 55.— Hence, in-tellĕgens, entis, P. a., that has understanding or that understands a thing; intelligent, acquainted with.
    A.
    In gen.:

    semperne vulgi judicium cum intellegentium judicio congruit?

    Cic. Brut. 49:

    intellegens dicendi existimator,

    id. ib. 54:

    judicium,

    id. Opt. Gen. Or. 4:

    vir,

    id. Fin. 3, 5.—With gen.:

    cujusvis generis ejus intellegens,

    id. ib. 2, 20.— Comp.:

    aliquid intellegentiore mente discutere,

    Aug. Retract. 1, 19.—
    B.
    In partic.
    1.
    Intellegens alicujus, that understands a person, rightly estimates his character:

    intellegens principis nostri, cujus videbam hanc esse laudem,

    Plin. Ep. 6, 27, 2 Döring ad loc.—
    2.
    Well skilled in matters of taste, a connoisseur:

    signa pulcherrima quae non modo istum hominem, ingeniosum atque intellegentem, verum etiam quemvis nostrum, quos iste idiotas appellat, delectare possent,

    Cic. Verr. 2, 4, 2, § 4:

    ut putetur in istis rebus intellegens esse,

    id. ib. 2. 4, 15, § 33.— Adv.: intellĕgenter, intelligently:

    ut amice, ut intelligenter, ut attente audiamur,

    Cic. Part. 8, 28:

    lectitare,

    Plin. Ep. 5, 16, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > intellego

  • 90 intersum

    inter-sum, fŭi, esse (interfŭtūrus, Cic. Div. in Caecil. 11, 35;

    in tmesi: interque esse desiderat pugnis,

    Arn. 7, 255), v. n., to be between, lie between (class.; syn. interjaceo).
    I.
    In gen.
    A.
    Of space:

    quas (segetes) inter et castra unus omnino collis intererat,

    Caes. B. G. 6, 35:

    ut Tiberis inter eos et pons interesset,

    Cic. Cat. 3, 2:

    via interest perangusta,

    Liv. 22, 4:

    morari victoriam rati, quod interesset amnis,

    id. 21, 5:

    quod interest spatii,

    Plin. 6, 9, 10, § 28.—
    B.
    Of time:

    cujus inter primum et sextum consulatum sex et quadraginta anni interfuerunt,

    elapsed, Cic. de Sen. 17, 60:

    inter Laviniam et Albam Longam coloniam deductam triginta ferme interfuere anni,

    Liv. 1, 3; Cic. Leg. 3, 3, 8.—
    II.
    Transf.
    A.
    To be apart; with abl. of distance (syn. disto):

    clathros interesse oportet pede,

    Cato, R. R. 4.—
    B.
    To be different, to differ:

    ut inter eos, ne minimum quidem intersit,

    there is not the slightest difference, Cic. Ac. 2, 17, 52: inter hominem et beluam hoc maxime interest, quod, men differ chiefly from brutes in this, that, etc., id. Off. 1, 4, 11:

    vide, quantum interfuturum sit inter meam atque tuam accusationem,

    how great a difference there will be, id. Div. in Caecil. 11, 35:

    in his rebus nihil omnino interest,

    there is no difference whatever, id. Ac. 2; 15, 47:

    hoc pater ac dominus interest,

    there is this difference, Ter. Ad. 1, 1, 51:

    tantum id interest, veneritne eo itinere ad urbem, an ab urbe in Campaniam redierit,

    Liv. 26, 11.— With ab (like differo, rare):

    negant quidquam a falsis interesse,

    Cic. Ac. 2, 9, 27; cf.:

    quod intersit aut differat, aliud ab alio,

    id. Fin. 3, 7, 25:

    quod ab eo nihil intersit, etc.,

    id. Ac. 2, 26, 83.—With dat.:

    ut matrona Intererit Satyris paulum pudibunda protervis,

    Hor. A. P. 232:

    quid dimidium dimidiato intersit,

    Gell. 3, 14, 4.—With gen. (in analogy with the Gr. diapherein tinos): quoniam to nemesan interest (= diapherei) tou phthonein, i. e. anger differs from envy, Cic. Att. 5, 19 fin.
    C.
    To be present at, take part in, attend; constr. absol., with dat. or in and abl.
    (α).
    Absol.:

    ac si ipse interfuerit, ac praesens viderit,

    Cic. Inv. 1, 54, 104:

    interfuisse me memini,

    Suet. Dom. 12.—
    (β).
    With dat. rei:

    consiliis,

    Cic. Att. 14, 22, 2; 2, 23, 3:

    crudelitati,

    id. ib. 9, 6, 7:

    negotiis,

    id. Fam. 1, 6:

    lacrimis patris,

    Verg. A. 11, 62:

    ludis,

    Suet. Tib. 72:

    caedi,

    id. Dom. 47:

    rebus gerendis,

    Gell. 5, 18, 1:

    sermoni,

    id. 11, 7, 1:

    senatui,

    Cic. Dom. 11; Suet. Claud. 46:

    populo Quirini,

    to be among, live with, Hor. C. 1, 2, 46:

    rebus divinis,

    Caes. B. G. 6, 13, 4:

    proelio,

    id. ib. 7, 87:

    bello,

    Liv. 36, 4:

    spectaculo,

    id. 2, 38.— Also, with dat. loci:

    curiae,

    Suet. Aug. 38:

    contubernio patris,

    Aur. Vict. Caes. 27, 1.—Also, with dat. pers.:

    sacrificanti interfuit,

    attended him, Suet. Oth. 6.—
    (γ).
    With in and abl.:

    in convivio,

    Cic. Rosc. Am. 14, 39:

    in testamento faciendo,

    id. Clu. 59, 162:

    voluerunt eos in suis rebus ipsos interesse,

    id. Verr. 2, 3, 6, § 14:

    quibus in rebus,

    Auct. Her. 1, 9.— Also used of time, to live in:

    quisquis illis temporibus interfuit,

    Vell. 2, 114, 2:

    cui tempori Saturninus interfuit,

    Sulp. Sev. Dial. 3, 3; cf.:

    ea (ratiocinatio) dicitur interfuisse tum, cum aliquid vitasse aut secutus esse animus videbitur,

    to have taken place, Cic. Inv. 2, 5, 18.—
    D.
    To interest, be of interest to one (very rare as pers. verb):

    non quo mea interesset natura loci,

    Cic. Att. 3, 19, 1 (cf. interest, impers. infra). —
    III.
    Esp.: intĕrest, impers., it makes a difference, interests, concerns, imports; is of interest, importance; constr. with gen. pers. or meā, tuā, suā, and with a subj. or rel. clause, ut or ne, or with ad:

    ea vos rata habeatis, ne magis reipublicae interest, quam mea,

    Liv. 26, 31, 10:

    quanto opere reipublicae communisque salutis intersit, manus hostium distineri,

    Caes. B. G. 2, 5, 2:

    semper ille, quantum interesset P. Clodii, se perire, cogitabat,

    Cic. Mil. 21, 56:

    quid illius interest, ubi sis?

    id. Att. 10, 4, 10:

    quis enim est hodie, cujus intersit istam legem manere?

    id. Phil. 1, 9:

    hoc vehementer interest rei publicae,

    id. Q. Fr. 2, 4, 1:

    quod ego et mea et rei publicae interesse arbitror,

    id. Fam. 2, 19 fin.:

    multum interest rei familiaris tuae, te quam primum venire,

    id. Fam. 4, 10, 2:

    tuā et meā maxime interest, te valere,

    id. ib. 16, 4:

    id ignorare eos velis, quorum intersit id scire,

    id. Off. 3, 13, 57.— With ut or ne:

    illud meā magni interest, te ut videam,

    Cic. Att. 11, 22, 2:

    quod ut facias tuā interesse arbitror,

    id. Fam. 12, 18, 2:

    vestrā interest, ne imperatorem pessimi faciant,

    Tac. H. 1, 30:

    non tam suā quam reipublicae interesse ut salvus esset,

    Suet. Caes. 86; so,

    utriusque nostrum magni interest ut te videam,

    Cic. Fam. 3, 5, 4 B. and K. (dub.).— With gen. pretii:

    quod meus familiaris tanti suā interesse arbitraretur,

    Cic. Fam. 13, 10.—With rel. or interrog.-clause:

    in omnibus novis conjunctionibus interest, qualis primus aditus sit,

    Cic. Fam. 13, 10, 4: non tam interest, quo animo scribatur, quam quo accipiatur, Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 1:

    neque multum interest, quod nondum per numeros distributi sunt,

    Plin. Ep. 10, 30, 2; cf. with utrum... an: quid interfuit, homo audacissime, utrum hoc decerneres, an, etc., what mattered it? Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:

    nihil interest nunc, an violaverim, etc.,

    Liv. 26, 31.— With ad:

    ad honorem interesse,

    Cic. Fam. 16, 1, 1:

    ad decus et ad laudem civitatis,

    id. N. D. 1, 4, 7:

    ad laudem nostram,

    id. ib. 5, 12, 2:

    ad beate vivendum,

    id. Fin. 2, 28, 90.

    Lewis & Short latin dictionary > intersum

  • 91 inverto

    in-verto, verti, versum, 3, v. a., to turn upside down, turn about, to upset, invert (class.).
    I.
    Lit.:

    pingue solum Fortes invertant tauri,

    to turn up, plough up, Verg. G. 1, 64:

    campum,

    id. ib. 3, 161:

    Boreas invertit ornos,

    upturns, overthrows, Luc. 6, 390:

    vinaria,

    to upset, empty, Hor. S. 2, 8, 39:

    mare,

    i. e. disturbed, rough, id. Epod. 10, 5:

    alveos navium inversos pro tuguriis habere,

    Sall. J. 18, 5:

    adeo vehementer talum inverti, ut minimum affuerim quin articulum defregerim,

    dislocated, App. Flor. 3, p. 134, 3:

    si polypus invertatur,

    Plin. 9, 30, 48, § 91:

    invertere se,

    to turn over, id. 32, 2, 5, § 13:

    cum in locum anulum inverterat,

    Cic. Off. 3, 9, 38. —
    2.
    Esp., to dip, dye:

    albentes lanas,

    Sil. 16, 568.—
    II.
    Trop., to invert, transpose; to change. alter; to pervert; to exchange:

    ut cum semel dictum sit directe, invertatur ordo, et idem quasi sursum versus retroque dicatur,

    Cic. Part. 7, 24: quae in vulgus edita ejus verbis, invertere supersedeo, to alter, give in another form, Tac. A. 15, 63:

    virtutes,

    to alter, misrepresent, Hor. S. 1, 3, 55:

    lanas,

    to dye, color, Sil. 16, 569:

    Vertumnus Deus invertendarum rerum est,

    i. e. of barter, trade, Ascon. ad Cic. Verr. 2, 1, 59, § 154. —
    B.
    Esp. of words, to pervert, misapply, use ironically (cf. inversio, I.):

    invertuntur verba, ut, etc.,

    Cic. de Or. 2, 65, 262.—Hence, inversus, a, um, P. a., turned upside down, inverted.
    A.
    Lit.:

    vomer inversus,

    Hor. Epod. 2, 63:

    carinae,

    Plin. 9, 6, 5, § 15:

    manus (opp. supina),

    id. 12, 25, 54, § 121:

    charta,

    Mart. 4, 87, 11:

    submovere Euros Pellibus inversis,

    turned inside out, Juv. 14, 187.—
    B.
    Trop., inverted, perverted: annus, inverted, brought back to its beginning, i. e. completed, ended, Hor. S. 1, 1, 36:

    pro curia, inversique mores!

    perverted, corrupt, id. C. 3, 5, 7:

    consuetudo,

    Quint. 3, 9, 9:

    verba,

    perverted from their proper meanings, ambiguous, Ter. Heaut. 2, 3, 131; so,

    too, verba,

    dark, obscure, Lucr. 1, 642. — Neutr. sing. as adv.: inversum, upside down:

    surculis inversum superpositis,

    Sol. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > inverto

  • 92 irasco

    īrascor, īrātus ( act. collat. form īra-sco, ĕre, Pompon. and Nigid. ap. Non. 127, 8 sq.:

    irascier,

    Plaut. Capt. 4, 2, 60), 3, v. dep. [ira], to be angry, to be in a rage (syn.: succenseo, indignor); constr. absol.; with dat., with in and acc., or acc. of pronouns (class.).
    (α).
    With dat. (so most freq.):

    vehementer mihi,

    Plaut. Truc. 2, 6, 64:

    tibi jure,

    Ter. And. 2, 3, 20:

    di inmortales hominibus irasci et succensere consuerunt,

    Cic. Rosc. Com. 16, 46:

    ego non tibi irascor, quod, etc.,

    id. Sull. 18, 50:

    miror, cur tu huic irascere,

    id. Planc. 7, 17; id. Vat. 9, 21:

    improbitati candidatorum,

    id. Mil. 16, 42:

    his irascebamur,

    id. Lig. 11, 13; id. Sull. 17, 49:

    ego tibi irascerer: tibi ego possem irasci?

    id. Q. Fr. 1, 3, 1:

    irasci amicis,

    id. Phil. 8, 5:

    inimicis,

    Caes. B. C. 1, 8:

    votis meis,

    Ov. H. 1, 68:

    patriae,

    Nep. Epam. 7, 1:

    admonitioni,

    Quint. 2, 6, 3: erroribus, Sen. de Ira, 2, 10, 1.—
    (β).
    Absol.:

    noli irascier,

    Plaut. Capt. 4, 2, 60:

    de nihilo,

    id. Truc. 4, 2, 56:

    numquam sapiens irascitur,

    Cic. Tusc. 3, 9, 19:

    numquam irasci desinet sapiens, si semel coeperit, Sen. de Ira, 2, 9, 1: nec cuiquam irasci propiusque accedere virtus,

    Verg. A. 10, 712:

    irasci, quod ausi hoc essent superi,

    Ov. M. 6, 269:

    qui nesciat irasci,

    Juv. 10, 360.—
    (γ).
    With in and acc.:

    an et in hunc fratrem irascitur,

    Sen. Contr. 5, 32, 14:

    iratus est Dominus in populum suum,

    Vulg. Psa. 105, 40:

    taurus irasci in cornua discit,

    to gather his rage into his horns, Verg. G. 3, 232; id. A. 12, 104.—
    (δ).
    With acc.: idne irascimini, si quis, etc., Cato ap. Gell. 7, 3:

    nihil,

    Gell. 19, 12, 10:

    ne nostram vicem irascaris,

    with us, Liv. 34, 32, 6.—
    (ε).
    Rarely with pro: viri pro suorum injuriis, Sen. de Ira, 1, 12, 4. —
    II.
    Transf., of inanim. subjects:

    cum pelago ventus irascitur,

    Petr. 104:

    iratus est furor meus in te,

    Vulg. Job, 42, 7:

    irascetur furor eorum in nos,

    ib. Psa. 123, 3.—Hence, īrātus, a, um, P. a., angered, enraged, angry, violent, furious (class.):

    numquid iratus es mihi propter has res?

    Plaut. Ps. 5, 2, 30:

    iratum adversario judicem facere,

    Cic. de Or. 1, 51, 220:

    quam ìratus de judicio, et de vilico!

    id. Fl. 4, 11:

    quamvis irata est, non hoc irata negabit,

    Ov. M. 2, 568 al.:

    cum sint tibi (convivi) irati,

    Cic. Att. 16, 3, 1:

    non existimo Marcellum ideo fortem fuisse, quia fuerit iratus,

    id. Tusc. 4, 22, 49:

    non quasi fortuitus nec ventorum rabie, sed iratus cadat in terras ignis,

    Juv. 13, 226.— Comp.:

    Archytas cum vilico factus esset iratior,

    Cic. Tusc. 4, 36, 78.— Sup.:

    Caesar illis fuerat iratissimus,

    Cic. Phil. 8, 6, 19.—
    B.
    Transf., of things, raging, violent, furious:

    mare,

    Hor. Epod. 2, 6:

    venter,

    ravening, id. S. 2, 8, 5:

    sitis,

    violent, Prop. 4 (5), 9, 62:

    venti,

    id. 4 (5), 6, 28:

    sistrum,

    Juv. 13, 93.— Adv.: īrātē, angrily, Phaedr. 4, 24, 14.— Comp.:

    iratius,

    Col. 7, 12, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > irasco

  • 93 irascor

    īrascor, īrātus ( act. collat. form īra-sco, ĕre, Pompon. and Nigid. ap. Non. 127, 8 sq.:

    irascier,

    Plaut. Capt. 4, 2, 60), 3, v. dep. [ira], to be angry, to be in a rage (syn.: succenseo, indignor); constr. absol.; with dat., with in and acc., or acc. of pronouns (class.).
    (α).
    With dat. (so most freq.):

    vehementer mihi,

    Plaut. Truc. 2, 6, 64:

    tibi jure,

    Ter. And. 2, 3, 20:

    di inmortales hominibus irasci et succensere consuerunt,

    Cic. Rosc. Com. 16, 46:

    ego non tibi irascor, quod, etc.,

    id. Sull. 18, 50:

    miror, cur tu huic irascere,

    id. Planc. 7, 17; id. Vat. 9, 21:

    improbitati candidatorum,

    id. Mil. 16, 42:

    his irascebamur,

    id. Lig. 11, 13; id. Sull. 17, 49:

    ego tibi irascerer: tibi ego possem irasci?

    id. Q. Fr. 1, 3, 1:

    irasci amicis,

    id. Phil. 8, 5:

    inimicis,

    Caes. B. C. 1, 8:

    votis meis,

    Ov. H. 1, 68:

    patriae,

    Nep. Epam. 7, 1:

    admonitioni,

    Quint. 2, 6, 3: erroribus, Sen. de Ira, 2, 10, 1.—
    (β).
    Absol.:

    noli irascier,

    Plaut. Capt. 4, 2, 60:

    de nihilo,

    id. Truc. 4, 2, 56:

    numquam sapiens irascitur,

    Cic. Tusc. 3, 9, 19:

    numquam irasci desinet sapiens, si semel coeperit, Sen. de Ira, 2, 9, 1: nec cuiquam irasci propiusque accedere virtus,

    Verg. A. 10, 712:

    irasci, quod ausi hoc essent superi,

    Ov. M. 6, 269:

    qui nesciat irasci,

    Juv. 10, 360.—
    (γ).
    With in and acc.:

    an et in hunc fratrem irascitur,

    Sen. Contr. 5, 32, 14:

    iratus est Dominus in populum suum,

    Vulg. Psa. 105, 40:

    taurus irasci in cornua discit,

    to gather his rage into his horns, Verg. G. 3, 232; id. A. 12, 104.—
    (δ).
    With acc.: idne irascimini, si quis, etc., Cato ap. Gell. 7, 3:

    nihil,

    Gell. 19, 12, 10:

    ne nostram vicem irascaris,

    with us, Liv. 34, 32, 6.—
    (ε).
    Rarely with pro: viri pro suorum injuriis, Sen. de Ira, 1, 12, 4. —
    II.
    Transf., of inanim. subjects:

    cum pelago ventus irascitur,

    Petr. 104:

    iratus est furor meus in te,

    Vulg. Job, 42, 7:

    irascetur furor eorum in nos,

    ib. Psa. 123, 3.—Hence, īrātus, a, um, P. a., angered, enraged, angry, violent, furious (class.):

    numquid iratus es mihi propter has res?

    Plaut. Ps. 5, 2, 30:

    iratum adversario judicem facere,

    Cic. de Or. 1, 51, 220:

    quam ìratus de judicio, et de vilico!

    id. Fl. 4, 11:

    quamvis irata est, non hoc irata negabit,

    Ov. M. 2, 568 al.:

    cum sint tibi (convivi) irati,

    Cic. Att. 16, 3, 1:

    non existimo Marcellum ideo fortem fuisse, quia fuerit iratus,

    id. Tusc. 4, 22, 49:

    non quasi fortuitus nec ventorum rabie, sed iratus cadat in terras ignis,

    Juv. 13, 226.— Comp.:

    Archytas cum vilico factus esset iratior,

    Cic. Tusc. 4, 36, 78.— Sup.:

    Caesar illis fuerat iratissimus,

    Cic. Phil. 8, 6, 19.—
    B.
    Transf., of things, raging, violent, furious:

    mare,

    Hor. Epod. 2, 6:

    venter,

    ravening, id. S. 2, 8, 5:

    sitis,

    violent, Prop. 4 (5), 9, 62:

    venti,

    id. 4 (5), 6, 28:

    sistrum,

    Juv. 13, 93.— Adv.: īrātē, angrily, Phaedr. 4, 24, 14.— Comp.:

    iratius,

    Col. 7, 12, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > irascor

  • 94 ita

    ĭta, adv. [pronom. stem i-; cf. is; Sanscr. itthā; Zend, itha], in the manner specified, in this manner, in this wise, in such a way, so, thus.
    I.
    In gen.
    A.
    Referring to what precedes, as has been said, thus, so:

    des operam ut investiges sitne ita,

    Cic. Att. 12, 17: vidi ego nequam homines, verum te nullum deteriorem. Phil. Ita sum, Plaut. Bacch. 5, 2, 60:

    ita aiunt,

    Ter. And. 1, 2, 21; 3, 3, 18; id. Ad. 5, 5, 7:

    et hercule ita fecit,

    Cic. Cael. 11, 37:

    factum est ita,

    id. Att. 7, 8, 4:

    aiunt enim te ita dictitare,

    id. Verr. 2, 3, 64, § 151;

    frequent in phrase: quae cum ita sint,

    since what has been said is true, id. Rosc. Com. 6, 17 init.; so,

    quod cum ita sit,

    id. Caecin. 12, 33:

    quae cum ita essent,

    id. Clu. 34, 94 fin.
    B.
    To introduce the thought which follows, thus, in the following manner, as follows, in this way:

    in tertio de oratore ita scriptum est, in perpetua, etc.,

    Quint. 9, 1, 25:

    haec ita digerunt: primum... secundum, etc.,

    id. 11, 2, 20:

    ita sciunt procuratores... nullius apud te auctoritatem valere plus quam meam,

    Cic. Fam. 13, 42, 4; id. Tusc. 3, 18, 41:

    ita constitui, fortiter esse agendum,

    id. Clu. 19, 51. —
    C.
    In affirmations, esp. in replies, yes, it is so, just so, true: quid istic tibi negoti est? Dav. Mihin'? Si. Ita, Ter. And. 5, 2, 8:

    an laudationes? ita, inquit Antonius,

    Cic. de Or. 2, 11, 44:

    Davusne? ita,

    Hor. S. 2, 7, 2; so in solemn affirmation: est ita: est, judices, ita, ut dicitur, Cic. Verr. 2, 4, 52, § 117:

    et certe ita est,

    id. Att. 9, 13, 2:

    ita est,

    Plaut. Ps. 1, 5, 51; Ter. And. 1, 1, 27;

    and in negations: non est ita,

    Cic. Off. 1, 44, § 158; strengthened by other particles of affirmation: as vero, profecto, prorsus, plane;

    ita vero,

    Plaut. Men. 5, 9, 37:

    ita profecto,

    id. Am. 1, 1, 214:

    non est profecto ita, judices,

    Cic. Rosc. Am. 40, 121:

    ita prorsus,

    id. Tusc. 2, 27, 67:

    prorsus ita,

    id. Leg. 3, 12, 26:

    ita plane,

    id. Tusc. 1, 7, 13; id. Ac. 2, 35, 113.—
    D.
    In interrogations, esp.
    a.
    Jeeringly, implying an affirmative, = alêthes: itane? really? truly? is it so? itane credis? Ter. And. 2, 3, 25; id. Eun. 5, 8, 28; Cic. Div. 2, 40, 83:

    itane est?

    id. Rosc. Am. 39, 113;

    so with vero or tandem: itane vero? ego non justus?

    Cic. N. D. 2, 4, 11; id. Verr. 2, 5, 30, § 77; id. Div. 1, 13, 23:

    itane tandem?

    id. Clu. 65, 182. —
    b.
    Where surprise or reproach is implied: quid ita? (Gr. ti dai), why so? how is that? what do you mean? accusatis Sex. Roscium. Quid ita? Cic. Rosc. Am. 12, 34; id. N. D. 1, 35, 99; id. Off. 2, 23, 83:

    quid ita passus est Eretriam capi? quid ita tot Thessaliae urbes? Quid ita, etc.,

    Liv. 32, 21, 13; 27, 34, 13; Plaut. Trin. 4, 2, 42.
    II.
    In partic.
    A.
    In comparisons, so.
    1.
    To point out the resemblance, usually corresponding to ut; sometimes to quasi, quomodo, quemadmodum, quam, tamquam, veluti, qualis, etc., as, like, in the same way as:

    non ita amo ut sani solent homines,

    Plaut. Merc. 2, 1, 38:

    ita ut res sese habet,

    Ter. Heaut. 4, 3, 24:

    ita vero, Quirites, ut precamini, eveniat,

    Cic. Phil. 4, 4, 10:

    omnis enim pecunia ita tractatur, ut praeda, a praefectis,

    id. Fam. 2, 17, 7:

    an ita tu's animata, ut qui expers matris imperiis sies?

    Plaut. As. 3, 1, 2:

    ut homost, ita morem geras,

    Ter. Ad. 3, 3, 77:

    ut hirundines... ita falsi amici, etc.,

    Auct. Her. 4, 48, 61:

    tametsi ita de meo facto loquor, quasi ego illud mea voluntate fecerim,

    Cic. Verr. 2, 1, 11, § 29:

    sed prorsus ita, quasi aut reus numquam esset futurus, aut, etc.,

    id. ib. 2, 4, 22, § 49; Quint. 9, 4, 87:

    me consulem ita fecistis, quomodo pauci facti sunt,

    Cic. Agr. 2, 1, 3; Quint. 11, 1, 92:

    quemadmodum dicimus non feci furtum, ita, non est hoc furtum,

    Quint. 7, 3, 1:

    non ita variant undae... quam facile mutantur amantes,

    Prop. 3, 5, 11:

    castra in hostico incuriose ita posita, tamquam procul abesset hostis,

    Liv. 8, 38, 2:

    neque enim ita se gessit tamquam rationem aliquando esset redditurus,

    Cic. Verr. 2, 4, 22, § 49:

    Alexander ita cupide profectus fuerat, veluti, etc.,

    Just. 12, 2, 1:

    sane ita se habet sacrum, quale apud Homerum quoque est,

    Quint. 1, 5, 67.—
    2.
    Following or followed by ut, to denote that two things are in the same condition or category.
    (α).
    Ut... ita, as... so, just as... so also, alike... and, as well... as: Dolabellam ut Tarsenses, ita Laodiceni multo amentiores ultro arcessierunt, Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13, 10:

    Hercules cum ut Eurysthei filios, ita suos configebat sagittis,

    Cic. Ac. 2, 28, 89; id. Leg. 2, 2, 5. —
    (β).
    Ut... ita, although... yet:

    ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse quis non videt?

    Cic. Fam. 10, 20, 2:

    haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,

    Liv. 3, 55, 15; cf.;

    pleraque Alpium sicut breviora ita arrectiora sunt,

    id. 21, 35, 11. —
    (γ).
    Ita ut, just as:

    ita ut occoepi dicere,

    Plaut. Poen. 2, 24; id. Trin. 4, 2, 52:

    ita ut antea demonstravimus,

    Caes. B. G. 7, 76; Cato, R. R. 144, 2.—
    3.
    In oaths, emphatic wishes, solemn assertions, etc., expressed by a comparison:

    ita ille faxit Juppiter,

    Plaut. Most. 2, 1, 51: ita me di ament, non nil timeo, i.e. may they so love me as it is true that, etc., Ter. Eun. 4, 1, 1; 3, 2, 21:

    ita sim felix,

    Prop. 1, 7, 3:

    sollicitat, ita vivam, me tua valetudo,

    Cic. Fam. 16, 20, 1; Verg. A. 9, 208; so, followed by ut, with indic.:

    ita mihi salvā re publicā vobiscum perfrui liceat, ut ego non moveor, etc.,

    Cic. Cat. 4, 6, 11:

    ita me Venus amet, ut ego te numquam sinam, etc.,

    Plaut. Curc. 1, 3, 52:

    ita me amabit sancta Saturitas, itaque suo me condecoret cognomine, ut ego vidi,

    id. Capt. 4, 2, 97; by ut, with subj., adding a second wish:

    nam tecum esse, ita mihi omnia quae opto contingant, ut vehementer velim,

    Cic. Fam. 5, 21, 1; for which the abl. absol.: ita incolumi Caesare moriar, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, B, 3; for the subj. with ita, the fut. indic.:

    ita te amabit Juppiter, ut tu nescis?

    Plaut. Aul. 4, 10, 31; id. Merc. 4, 4, 22.—
    B.
    To denote a kind or quality, so, such, of this nature, of this kind:

    nam ita est ingenium muliebre,

    Plaut. Stich. 5, 5, 3:

    ita est amor: balista ut jacitur,

    id. Trin. 3, 2, 42:

    ita sunt res nostrae,

    Cic. Att. 4, 1, 8:

    ita sunt Persarum mores,

    Plaut. Pers. 4, 2, 25:

    si ita sum, non tam est admirandum regem esse me,

    Cic. Sull. 7, 22; id. Dom. 27, 71:

    ita inquam = hoc dico,

    id. Phil. 14, 5, 12.—
    C.
    To denote an expected or natural consequence, so, thus, accordingly, under these circumstances, in this manner, therefore:

    ita praetorium missum,

    Liv. 21, 54, 3:

    ita Jovis illud sacerdotium per hanc rationem Theomnasto datur,

    Cic. Verr. 2, 2, 51 fin.; esp.: ita fit, thus it comes to pass, hence it follows:

    ita fit ut animus de se ipse tum judicet, cum id ipsum, quo judicatur, aegrotet,

    Cic. Tusc. 3, 1, 1; id. Off. 1, 28, 101; 1, 45, 160:

    ita fit ut deus ille nusquam prorsus appareat,

    id. N. D. 1, 14, 37; id. Leg. 1, 15, 42; so in an inference, therefore: et deus vester nihil agens; expers virtutis igitur;

    ita ne beatus quidem,

    id. N. D. 1, 40, 110; Suet. Caes. 60; so,

    itaque (= et ita), crassum (caelum) Thebis, itaque pingues Thebani,

    Cic. Fat. 4, 7; id. N. D. 3, 17, 44.—
    D.
    Introducing a limitation or restriction, on the condition, on the assumption, in so far, to such an extent, only in so far, etc., commonly followed by ut:

    et tamen ita probanda est mansuetudo, ut adhibeatur rei publicae causa severitas,

    Cic. Off. 1, 25, 88:

    pax ita convenerat, ut Etruscis Latinisque fluvius Albula finis esset,

    Liv. 1, 3; 24, 29 fin.:

    sed ante omnia ita vos irae indulgere oportet, ut potiorem irā salutem habeatis,

    id. 23, 3; so with tamen:

    longiorem dicturis periodum colligendus est spiritus, ita tamen ut id neque diu neque cum sono faciamus,

    Quint. 11, 3, 53:

    haec ita praetereamus, ut tamen intuentes ac respectantes relinquamus,

    Cic. Sest. 5, 13. —
    E.
    To denote degree, so, to such a degree, so very, so much:

    quod quid ita placuerit iis, non video,

    Quint. 9, 4, 10:

    hoc tibi ita mando, ut dubitem an etiam te rogem, ut pugnes ne intercaletur,

    Cic. Att. 5, 9, 2:

    ita fugavit Samnites, ut, etc.,

    Liv. 8, 36; esp. with adjj.:

    judices ita fortes tamen fuerunt, ut... vel perire maluerint, quam,

    Cic. Att. 1, 16, 5:

    ita sordidus ut se Non umquam servo melius vestiret,

    Hor. S. 1, 1, 96:

    ita sunt omnia debilitata,

    Cic. Fam. 2, 5, 2; so with negatives: non (haud, nec, etc.) ita, not very, not especially:

    non ita magna mercede,

    Cic. Fam. 1, 9, 3:

    non ita lato interjecto mari,

    id. Or. 8, 25:

    non ita antiqua,

    id. Verr. 2, 4, 49, § 109:

    accessione utuntur non ita probabili,

    id. Fin. 2, 13, 42:

    haec nunc enucleare non ita necesse est,

    id. Tusc. 5, 8, 23:

    non ita multum provectus,

    id. Phil. 1, 3, 7:

    post, neque ita multo,

    Nep. Cim. 3, 4; id. Pel. 2, 4; id. Phoc. 2, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > ita

  • 95 labefacto

    lăbĕfacto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. [id.], to cause to totter, to shake, to overthrow (syn.: quatio, concutio).
    I.
    Lit.:

    signum vectibus,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 49:

    horrea bellicis machinis,

    Suet. Ner. 38:

    aedium fundamenta, Cod. Th. 10, 19, 14: phalangii morsus genua labefactat,

    Plin. 29, 4, 27, § 86.—
    B.
    Transf., in gen., to injure, weaken, ruin, destroy:

    sensus,

    Lucr. 1, 694:

    onus gravidi ventris,

    to procure an abortion, Ov. Am. 2, 13, 1:

    colla boum,

    to hurt, gall, Col. 2, 2, 22.—
    II.
    Trop., to shake, throw down, overthrow, destroy, ruin, weaken (a favorite expression of Cic.):

    animam,

    Lucr. 6, 798:

    aliquem,

    Cic. Fam. 12, 25, 2; id. Dom. 12, 27; id. Div. in Caecil. 14, 44:

    alicujus consulatum,

    id. Mil. 13, 34:

    alicujus dignitatem,

    id. Rab. Post. 16, 44:

    invidiā verbi orationem,

    id. Fin. 1, 13, 43:

    Aristoteles primus species labefactavit, quas mirifice Plato erat amplexatus,

    id. Ac. 1, 9, 33:

    conjurationem,

    id. Cat. 4, 10, 22:

    causam ad judicem,

    id. Rosc. Com. 4, 13:

    fidem,

    Liv. 24, 20:

    opinionem,

    Cic. Clu. 2, 6; so, labefactare alone, to shake in purpose, move, cause to yield:

    me video ab ea astute labefactarier,

    Ter. Eun. 3, 3, 3:

    labefacto paulatim (sc. eum),

    Plaut. Merc. 2, 3, 68:

    non illam rarae labefactes munere vestis,

    corrupt, Cat. 69, 3, cf.:

    castimoniam viduae, Cod. Th. 9, 25, 1: rem publicam,

    Cic. Fin. 1, 13, 43:

    maximas res publicas ab adulescentibus labefactatas... reperietis,

    id. Sen. 6, 20; cf.:

    Carthaginem et Corinthum,

    id. Rep. 2, 4, 7: labefactarat [p. 1023] vehementer aratores superior annus, id. Verr. 2, 3, 18, § 47:

    amicitiam aut justitiam labefactare atque pervertere,

    id. Fin. 3, 21, 70:

    leges ac jura,

    id. Caecin. 25, 70:

    alicujus fidem pretio,

    id. Clu. 68, 194:

    provinciarum fidem,

    Tac. A. 13, 21:

    (praecepta) labefactari aliqua parte,

    Quint. 2, 13, 14.

    Lewis & Short latin dictionary > labefacto

  • 96 laboro

    lăbōro, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [2. labor].
    I.
    Neutr., to labor, take pains, exert one's self, strive.
    A.
    In gen.:

    ne labora,

    Ter. Heaut. 1, 1, 37:

    sese (aratores) sibi, laborare,

    Cic. Verr. 2, 3, 52, § 121:

    quid ego laboravi, aut quid egi, aut in quo evigilaverunt curae et cogitationes meae, si? etc.,

    id. Par. 2, 17:

    ne familiares, si scuta ipsi ferrent, laborarent,

    id. Phil. 5, 6:

    si mea res esset, non magis laborarem,

    id. Fam. 13, 44; 74:

    qui non satis laborarunt,

    Quint. 8 prooem. §

    29: frustra laborabimus,

    id. 6, 3, 35; cf.:

    frustra laboret Ausus idem,

    Hor. A. P. 241:

    in enodandis nominibus,

    to exert one's self in vain, Cic. N. D. 3, 24, 62:

    circa memoriam et pronuntiationem,

    Quint. 6, 4, 1:

    circa nomina rerum ambitiose,

    id. 3, 11, 21:

    in famam, Sen. de Ira, 3, 41, 3: in commune,

    Quint. 5, 11, 24; 8, 2, 18:

    in spem,

    Ov. M. 15, 367.—With dat., to toil for, to serve:

    cui (Jovi) tertia regna laborant,

    Sil. 8, 116.—With in and abl.:

    quid est, in quo se laborasse dicit?

    Cic. Verr. 2, 3, 53, § 124:

    qua in re mihi non arbitror diu laborandum,

    Quint. 2, 3, 2:

    in dura humo,

    Ov. F. 4, 416:

    in remigando,

    Vulg. Marc. 6, 48:

    in omni gente,

    in behalf of, Juv. 8, 239.—With pro:

    pro hoc (L. Flacco) laborant,

    Cic. Planc. 11, 28:

    pro salute mea,

    id. Dom. 11, 30:

    pro Sestio,

    id. Fam. 13, 8, 1.—With ut:

    laborabat, ut reliquas civitates adjungeret,

    Caes. B. G. 7, 31:

    ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,

    Cic. Planc. 20, 50:

    ut vos decerneretis laboravi,

    id. Prov. Cons. 11, 28:

    neque te ut miretur turba labores,

    Hor. S. 1, 10, 73. —With ne:

    et sponsio illa ne fieret, laborasti,

    Cic. Verr. 2, 3, 57, § 132: quae ego ne frustra subierim... laboro, Lent. ap. Cic. Fam. 12, 14, 5.—With inf.:

    quem perspexisse laborant,

    Hor. A. P. 435:

    amarique ab eo laboravi,

    Plin. Ep. 1, 10, 2; 2, 5, 9:

    si sociis fidelissimis prospicere non laboratis,

    Cic. Verr. 2, 3, 55, § 127:

    quod audiri non laborarit,

    Cic. Att. 5, 2, 2:

    hunc superare laboret,

    Hor. S. 41, 112; 2, 3, 269:

    ne quaerere quidem de tanta re laborarint,

    Nep. Pel. 3, 1:

    describere,

    Cael. Aur. Acut. 2, 1.—
    B.
    In partic.
    1.
    To suffer, to labor under, to be oppressed, afflicted, or troubled with.
    (α).
    Absol.: aliud est dolere, aliud laborare. Cum varices secabantur C. Mario, dolebat: cum aestu magno ducebat agmen, laborabat. Est mter haec tamen quaedam similitudo: consuetudo enim laborum perpessionem dolorum efficiet faciliorem, Cic. [p. 1025] Tusc. 2, 15, 35:

    valetudo tua me valde conturbat: significant enim tuae litterae, te prorsus laborare,

    id. Att. 7, 2, 2:

    cum sine febri laborassem,

    id. ib. 5, 8:

    eum graviter esse aegrum, quod vehementer ejus artus laborarent,

    id. Tusc. 2, 25, 61.—
    (β).
    With ex:

    ex intestinis,

    Cic. Fam. 7, 26, 1:

    ex pedibus,

    id. ib. 9, 23:

    ex renibus,

    id. Tusc. 2, 25, 60:

    e dolore,

    Ter. And. 1, 5, 33.—Esp. of mental disorders, etc.:

    ex invidia,

    Cic. Clu. 71, 202; id. Rosc. Am. 51, 149:

    ex desiderio,

    id. Fam. 16, 11, 1:

    ex inscitia,

    id. Inv. 2, 2, 5:

    ex aere alieno laborare,

    to be oppressed with debt, Caes. B. C. 3, 22.—
    (γ).
    With ab:

    a re frumentaria,

    Caes. B. C. 3, 9:

    ab avaritia,

    Hor. S. 1, 4, 26.—
    (δ).
    With abl.:

    laborantes utero puellae,

    Hor. C. 3, 22, 2:

    domesticā crudelitate,

    Cic. Rosc. Am. 53, 154:

    nec vero quisquam stultus non horum morborum aliquo laborat,

    id. Fin. 1, 18, 59:

    odio apud hostes, contemptu inter socios,

    Liv. 6, 2:

    pestilentiā laboratum est,

    id. 1, 31, 5:

    crimine temeritatis,

    Quint. 12, 9, 14.—
    2.
    To grieve, be in trouble, be vexed, to be concerned, solicitous, or anxious:

    animo laborabat, ut reliquas civitates adjungeret,

    Caes. B. G. 7, 31:

    ut vos decerneretis, laboravi,

    Cic. Prov. Cons. 11:

    nihil laboro, nisi ut salvus sis,

    id. Fam. 16, 4, 4:

    sponsio illa ne fieret laborasti,

    id. Verr. 2, 3, 57, § 132.— With de (esp. of events or persons on whose account one is concerned):

    sororem de fratrum morte laborantem,

    Cic. Inv. 2, 26, 78:

    de quibus ego ante laborabam, ne, etc.,

    id. Caecin. 1, 3:

    laboro, ut non minimum hac mea commendatione se consecutum videretur,

    id. Fam. 13, 26, 4:

    noli putare me de ulla re magis laborare,

    id. Att. 6, 1, 3:

    his de rebus eo magis laboro, quod, etc.,

    id. Fam. 13, 56, 3:

    in uno,

    i. e. to love, Hor. C. 1, 17, 19: non laboro, nihil laboro, I don't trouble myself about it, it concerns me not:

    cujus manu sit percussus, non laboro,

    Cic. Rosc. Am. 34, 97:

    quorsum recidat responsum tuum non magnopere laboro,

    id. Rosc. Com. 15, 43:

    Tironi prospicit, de se nihil laborat,

    id. Phil. 8, 9, 26:

    quid est quod de iis laborat,

    id. ib. 8, 8, 27; id. Tusc. 1, 43, 103.—With abl.:

    tuā causā,

    Cic. Fam. 3, 7, 6:

    neglegens ne qua populus laborat,

    Hor. C. 3, 8, 25.—With in:

    in re familiari valde laboramus,

    Cic. Att. 4, 1, 3.—
    3.
    To be in distress, difficulty, or danger:

    quos laborantes conspexerat iis subsidia submittebat,

    Caes. B. G. 4, 26:

    suis laborantibus succurrere,

    id. B. C. 2, 6; Sall. C. 60, 4:

    ne legatus laborantibus suis auxilio foret,

    id. J. 52, 6; Curt. 9, 1, 15.— Impers. pass.:

    maxime ad superiores munitiones laboratur,

    Caes. B. G. 7, 85.—Of inanim. things:

    ut utraeque (triremes) ex concursu laborarent,

    Caes. B. C. 2, 6:

    nec cur fraternis luna laboret equis (of an eclipse of the moon, because the sun's light is then withdrawn from it),

    Prop. 2, 34, 52 (3, 32, 48 M.); so,

    luna laboret,

    Cic. Tusc. 1, 38, 92:

    cum luna laborare non creditur,

    Plin. 2, 9, 6, § 42:

    laboranti succurrere lunae,

    Juv. 6, 443:

    Aquilonibus Querceta laborant,

    Hor. C. 2, 9, 6:

    laborantem ratem deserere,

    Ov. P. 2, 6, 22:

    laborat carmen in fine,

    Petr. 45.—
    II.
    Act. (only since the Aug. per.; for in Cic. Cael. 22, 54, elaboratus is the correct reading).
    A.
    To work out, elaborate, to form, make, prepare:

    noctibus hibernis castrensia pensa laboro,

    Prop. 4, 3, 33:

    quale non perfectius Meae laborarint manus,

    Hor. Epod. 5, 60:

    arte laboratae vestes,

    Verg. A. 1, 639:

    laborata Ceres,

    bread, id. ib. 8, 181:

    et nobis et equis letum commune laboras,

    preparest, Sil. 16, 411.—
    B.
    To labor at, to cultivate:

    frumenta ceterosque fructus,

    Tac. G. 45.

    Lewis & Short latin dictionary > laboro

  • 97 latus

    1.
    lātus, a, um, adj. [old Lat. stlātus, Paul. ex Fest. p. 313; Sanscr. root star-, strnāmi = sterno; Gr. stor- in stornumi, stratos; Lat. sterno, stratus, torus; cf. strāges, struo; not connected with platus, nor with 3. lātus = tlêtos], broad, wide.
    I.
    Lit.:

    fossa,

    Cic. Tusc. 5, 20, 59:

    mare,

    id. Verr. 2, 4, 46, § 103:

    via,

    id. ib. 2, 4, 53, §

    119: agri,

    id. Rep. 5, 2, 3:

    clavus,

    Quint. 11, 3, 138 (v. clavus):

    umeri,

    Verg. A. 9, 725; cf.:

    artus barbarorum,

    Tac. A. 2, 21:

    lati et lacertosi viri,

    broad-shouldered, Col. 1, 9, 4; Cic. Rep. 6, 20, 21:

    rana bove latior,

    Phaedr. 1, 24, 5:

    palus non latior pedibus quinquaginta,

    Caes. B. G. 7, 19:

    latissimum flumen,

    id. ib. 2, 27:

    latissimae solitudines,

    id. ib. 6, 22:

    comesse panem tris pedes latum,

    Plaut. Bacch. 4, 1, 8:

    fossae quindecim pedes latae,

    Caes. B. G. 7, 72:

    areas latas pedum denum facito,

    Col. 2, 10, 26:

    populi,

    Verg. A. 1, 225:

    moenia lata videt,

    id. ib. 6, 549:

    latis otia fundis,

    id. G. 2, 468: ne latos fines parare studeant. Caes. B. G. 6, 21:

    ager,

    Liv. 23, 46:

    orbis,

    Hor. C. 1, 12, 57:

    terrae,

    Ov. M. 2, 307:

    lata Polyphemi acies,

    wide eye, Juv. 9, 64.— Neutr. absol.:

    crescere in latum,

    to increase in width, widen, Ov. M. 1, 336.— Absol.:

    per latum,

    Vulg. Ezech. 46, 22:

    in lato pedum centum,

    Lampr. Alex. Sev. 26, 7.—
    B.
    Transf., poet., for proud, swelling (cf. Eng. vulg. spreading):

    latus ut in circo spatiere,

    that you may stalk along largely, proudly, Hor. S. 2, 3, 183:

    lati incesserunt et cothurnati (histriones),

    Sen. Ep. 76, 31. —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., broad, wide, wide-spread, extended (mostly post-Aug.):

    vox,

    Quint. 11, 3, 82; cf.:

    verba,

    pronounced broadly, Cic. de Or. 3, 12, 46:

    gloria,

    widespread, Plin. Ep. 4, 12, 7:

    lato Murrus caligat in hoste,

    Sil. 1, 499:

    interpretatio,

    broad, not strict, lenient, Dig. 22, 1, 1:

    culpa,

    great, ib. 50, 16, 213; 11, 6, 1 fin.:

    fuga,

    a kind of banishment, whereby all places are forbidden to the exile but one, ib. 48, 22, 5.—
    B.
    In partic., of style, diffuse, detailed, copious, prolix:

    oratio Academicorum liberior et latior (opp. Stoicorum oratio astrictior et contractior),

    Cic. Brut. 31, 120:

    latum atque fusum,

    Quint. 11, 3, 50:

    latiore varioque tractatu,

    id. 7, 3, 16:

    latiore quadam comprehensione,

    id. 2, 5, 14:

    genus orandi latum et sonans,

    Tac. H. 1, 90:

    Aeschines his latior et audentior,

    Quint. 12, 10, 23.— Hence, adv.: lātē, broadly, widely, extensively; with longe, on all sides, far and wide, everywhere.
    1.
    Lit.:

    late longeque diffusus,

    Cic. Leg. 1, 12, 34:

    omnibus longe lateque aedificiis incensis,

    Caes. B. G. 4, 35:

    minus late vagari,

    id. ib. 1, 2:

    regnare,

    Just. 13, 7:

    populus late rex,

    Verg. A. 1, 21; cf.:

    diu Lateque victrix,

    Hor. C. 4, 4, 23:

    cladem inferre,

    Tac. H. 3, 23.— Comp.:

    latius demum operaest pretium ivisse,

    Plaut. Most. 3, 2, 156:

    itaque latius quam caedebatur ruebat (murus),

    Liv. 21, 11:

    possidere (agros),

    Ov. M. 5, 131:

    metui,

    Tac. A. 12, 43. — Sup.:

    ager latissime continuatus,

    Cic. Agr. 2, 26, 70:

    quam latissime possint, ignes faciant,

    Nep. Eum. 9, 3.—
    2.
    Trop.: ars late patet, widely. Cic. de Or. 1, 55, 235:

    Phrygiae late refer primordia gentis,

    Ov. H. 17, 57.— Comp.:

    latius loquuntur rhetores, dialectici compressius,

    Cic. Fin. 2, 6, 17: quod [p. 1042] pateat latius, of rather extensive application, Cic. Off. 3, 4, 19:

    latius perscribere,

    Caes. B. C. 2, 17:

    uti opibus,

    more lavishly, Hor. S. 2, 2, 113.— Sup.:

    fidei bonae nomen latissime manat,

    Cic. Off. 3, 17, 70:

    latissime patere,

    id. ib. 3, 17, 69.
    2.
    lătus, ĕris, n. [cf. Gr. platus; Lat. lăter, Latium, plautus or plotus], the side, flank of men or animals.
    I.
    Lit.:

    ego vostra faciam latera lorea,

    Plaut. Mil. 2, 1, 2: quid conminatu's mihi? Con. Istud male factum arbitror, quia non latus fodi, id. Aul. 3, 2, 4:

    occidisse ex equo dicitur, et latus offendisse vehementer,

    Cic. Clu. 62, 175:

    cujus latus ille mucro petebat,

    id. Lig. 3, 9:

    laterique accommodat ensem,

    Verg. A. 2, 393; Quint. 2, 13, 12; 11, 3, 69; 118:

    laterum inclinatione forti ac virili,

    id. 1, 11, 18: vellere latus digitis, to twitch one by the side (in order to attract attention), Ov. A. A. 1, 606; cf.:

    si tetigit latus acrior,

    Juv. 7, 109:

    tum latus ei dicenti condoluisse... dieque septimo est lateris dolore consumptus,

    pleurisy, Cic. de Or. 3, 2, 6; so,

    lateris dolor,

    Cato, R. R. 125; Cels. 2, 7; 8; Plin. 21, 21, 89, § 155:

    lateris vigili cum febre dolor,

    Juv. 13, 229; cf.:

    laterum dolor aut tussis,

    Hor. S. 1, 9, 32: artifices lateris, i. e. those who make skilful side movements or evolutions, ballet-dancers, Ov. A. A. 3, 351:

    latus tegere alicui,

    to walk by the side of one, Hor. S. 2, 5, 18:

    claudere alicui,

    Juv. 3, 131; and:

    mares inter se uxoresque contendunt, uter det latus illis (sc. pantomimis),

    Sen. Q. N. 7, 32, 3.—Of animals:

    equorum,

    Lucr. 5, 1324:

    cujus (equi aënei) in lateribus fores essent,

    Cic. Off. 3, 9, 38.—
    2.
    Of orators, the lungs:

    lateribus aut clamore contendere,

    Cic. de Or. 1, 60, 255:

    quae vox, quae latera, quae vires, etc.,

    id. Verr. 2, 4, 30, § 67:

    ut lateris conatus sit ille, non capitis,

    Quint. 1, 11, 8; cf.:

    lateris pectorisve firmitas an capitis etiam plus adjuvet,

    id. 11, 3, 16; so id. 11, 3, 40:

    dum vox ac latus praeparetur,

    id. 10, 7, 2; 11, 3, 13:

    voce, latere, firmitate (constat orator),

    id. 12, 11, 2:

    neque enim ex te umquam es nobilitatus, sed ex lateribus et lacertis tuis,

    Cic. de Sen. 9, 27:

    cum legem Voconiam voce magna et bonis lateribus suasissem,

    id. ib. 5, 14:

    illa adhuc audaciora et majorum, ut Cicero existimat, laterum,

    Quint. 9, 1, 29.—
    3.
    Poet., in mal. part., Lucil. ap. Non. 260, 30; Ov. H. 2, 58; 19, 138; Prop. 2, 2, 12:

    lateri parcere,

    Juv. 6, 37.—
    B.
    Transf., in gen.
    1.
    The side, flank, lateral surface of a thing (opp. frons and tergum;

    v. h. vv.): collis ex utraque parte lateris dejectus habebat et in frontem leniter fastigatus paulatim ad planiciem redibat,

    on each side, Caes. B. G. 2, 8; cf. Plin. 17, 23, 35, § 202:

    terra angusta verticibus, lateribus latior,

    Cic. Rep. 6, 20, 21:

    latus unum castrorum,

    Caes. B. G. 2, 5:

    insula, cujus unum latus est contra Galliam,

    id. ib. 5, 13:

    et (Fibrenus) divisus aequaliter in duas partis latera haec (insulae) adluit,

    Cic. Leg. 2, 3, 6.—Of a maritime country, the coast, seaboard:

    Illyricum,

    Juv. 8, 117:

    castelli,

    Sall. J. 93:

    tum prora avertit et undis Dat latus,

    the ship's side, Verg. A. 1, 105:

    ubi pulsarunt acres latera ardua fluctus,

    Ov. M. 11, 529:

    nudum remigio,

    Hor. C. 1, 14, 4; id. Epod. 10, 3:

    dextrum (domus),

    id. Ep. 1, 16, 6:

    mundi,

    id. C. 1, 22, 19:

    crystallus sexangulis nascitur lateribus,

    surfaces, Plin. 37, 2, 9, § 26.—Of an army, the flank, Tac. Agr. 35:

    reliquos equites ad latera disponit,

    Caes. B. G. 6, 7:

    ex itinere nostros latere aperto aggressi,

    id. ib. 1, 25; cf. id. ib. 2, 23 fin.:

    ad latus apertum hostium constitui,

    id. ib. 4, 25:

    ne simul in frontem, simul in latera, pugnaretur,

    Tac. Agr. 35.—So in fighting: latus dare, to expose one's side or flank to the adversary, Val. Fl. 4, 304 (v. II. A. infra).—
    b.
    Esp. freq.: a (ab) latere, on or at the side or flank; a or ab lateribus, on or at the sides or flanks (opp. a fronte, in front, before, and a tergo, at the back, behind):

    a tergo, a fronte, a lateribus tenebitur,

    Cic. Phil. 3, 13, 32:

    a fronte atque ab utroque latere cratibus ac pluteis protegebat,

    Caes. B. C. 1, 25 fin.; id. B. G. 2, 25:

    ab omni latere securus,

    Amm. 16, 9, 3:

    ab latere aggredi,

    Liv. 27, 48:

    disjectos ab tergo aut lateribus circumveniebant,

    Sall. J. 50 fin.:

    ne quis inermibus militibus ab latere impetus fieri posset,

    Caes. B. G. 3, 29:

    Sulla profligatis iis, quos advorsum ierat, rediens ab latere Mauris incurrit,

    Sall. J. 101, 8: si ex hac causa unda prorumperet, a lateribus undae circumfunderentur, Sen. Q. N. 6, 6, 4:

    a lateribus, a fronte, quasi tria maria prospectat,

    Plin. Ep. 2, 17, 5.—
    c.
    Less freq. with ex:

    latere ex utroque,

    Lucr. 2, 1049:

    ex lateribus aggredi aliquem,

    Sall. C. 60:

    tribus ex lateribus (locus) tegebatur,

    Hirt. B. Alex. 28, 4:

    ex alio latere cubiculum est politissimum,

    Plin. Ep. 2, 17, 10:

    omni ex latere armorum molibus urgeri,

    Amm. 19, 7, 7.—
    d.
    With de:

    de latere ire,

    Lucr. 6, 117.—Without prep.:

    alio latere,

    Tac. A. 3, 74.—
    2.
    Poet. (pars pro toto), the body:

    penna latus vestit, tenet,

    Ov. M. 2, 376:

    nunc latus in fulvis niveum deponit harenis,

    id. ib. 2, 865; cf. id. ib. 3, 23;

    14, 710: forte,

    Hor. Ep. 1, 7, 26:

    fessum longā militiā,

    id. C. 2, 7, 18:

    credidit tauro latus,

    id. ib. 3, 27, 26:

    liminis aut aquae Caelestis patiens latus,

    id. ib. 3, 10, 20.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen.: in latera atque in terga incurrere, to attack the sides, i. e. the unguarded points, Quint. 9, 1, 20:

    aliena negotia centum Per caput et circa saliunt latus,

    encompass on every side, Hor. S. 2, 6, 34:

    ut a sems latere numquam discederem,

    never left his side, Cic. Lael. 1, 1; cf.: aliquem lateri alicujus adjungere, to attach to his side, i. e. to give him for a companion, Quint. 1, 2, 5; so,

    alicui latus dare, of a client,

    Sen. Q. N. 7, 32, 3 (cf. B. 1. infra):

    lateri adhaerere gravem dominum,

    hung about them, threatened them, Liv. 39, 25:

    Illyriorum rex, lateri ejus haerens, assiduis precibus promissa exigebat,

    Just. 29, 4, 8; cf.:

    Agathocles regis lateri junctus, civitatem regebat,

    id. 30, 2, 5:

    circumfusa turba lateri meo,

    Liv. 6, 15.—Esp.:

    sacpe dabis nudum latus,

    expose, Tib. 1, 4, 52:

    la. tus imperii nudum,

    Flor. 3, 5, 4:

    nec adulatoribus latus praebeas,

    expose yourself, lay yourself open to, Sen. Q. N. 4 praef.: latere tecto abscedere, i. e safe, unharmed, Ter. Heaut. 4, 2, 5:

    hic fugit omnes Insidias nullique malo latus obdit apertum,

    Hor. S. 1, 3, 59:

    ex uno latere constat contractus,

    on one side, Dig. 19, 1, 13 fin.; so ib. 3, 5, 5:

    nulla ex utroque latere nascitur actio,

    ib. 3, 5, 6, § 4.—
    B.
    In partic.
    1.
    To express intimacy, attachment:

    latus alicui cingere,

    to cling to, Liv. 32, 39, 8; esp. in the phrase: ab latere, at the side of, i. e. in intimate association with (rare, and perh. not ante-Aug.):

    ab latere tyranni: addit eos ab latere tyranni,

    Liv. 24, 5, 13; Curt. 3, 5, 15; cf.:

    ille tuum, Castrice, dulce latus,

    your constant associate, Mart. 6, 68, 4.—
    2.
    Relationship, kindred, esp. collateral relationship (post-Aug.):

    quibus (liberis) videor a meo tuoque latere pronum ad honores iter relicturus,

    Plin. Ep. 8, 10, 3:

    sunt et ex lateribus cognati ut fratres sororesque,

    Dig. 38, 10, 10, § 8:

    ex latere uxorem ducere,

    ib. 23, 2, 68:

    latus omne divinae domus,

    Stat. S. 5 praef.: omnes personae cognatorum aut supra numerantur, aut infra, aut ex transverso, sive a latere... a latere, fratres et sorores, liberique eorum; item parentium fratres et sorores liberique eorum, (Ulp.) de Grad. Cogn. 2 ap. Huschke, Jurisp. Antejust. p. 530.
    3.
    lātus, a, um, Part., v. fero.

    Lewis & Short latin dictionary > latus

  • 98 modo

    mŏdŏ (scanned mŏdō, Plaut. Ps. 2, 3, 23; Lucr. 2, 11, 35; Cic. poët. N. D. 2, 42, 107; v. Corss. Ausspr. 2, p. 480; Lachm. ad Lucr. 2, p. 140), adv. [orig. abl. of modus, q. v.].
    I.
    Qs., by measure, expressing, like tantum, a restriction of the idea, only, merely, but.
    A.
    In gen.
    1.
    Affirmatively: ter sub armis malim vitam cernere, Quam semel modo parere, even once, Enn. ap. Varr. L. L. 6, § 81 Müll. (Trag. v. 298 Vahl.):

    semel modo,

    only once, Plaut. Poen. 1, 3, 30:

    uni modo gessi morem,

    id. Most. 1, 3, 43:

    hoc autem si ita sit, ut unum modo sensibus falsum videatur, etc.,

    Cic. Ac. 2, 32, 101; cf.:

    quorum genera plura sunt: hi unum modo quale sit suspicantur,

    id. Or. 9, 28:

    nec audiendi quidam, qui tres modo primas esse partes volunt,

    Quint. 3, 3, 4:

    paulum modo,

    Cic. Fam. 1, 5, b, 2; Varr. ap. Gell. 13, 15:

    perpauxillum modo,

    Plaut. Capt. 1, 2, 74; cf.:

    manus erat nulla, quae parvam modo causam timoris afferret,

    Caes. B. G. 6, 35, 3:

    quae pacisci modo scis, sed quod pacta es, non scis solvere,

    Plaut. Ps. 1, 2, 88:

    ad ornandam modo, non augendam orationem assumuntur,

    Quint. 8, 6, 39; cf. Cic. Inv. 2, 23, 69:

    solere modo non etiam oportere,

    id. Off. 3, 4, 18:

    doctrina ac litterae secundis rebus delectationem modo habere videbantur, nunc vero etiam salutem,

    id. Fam. 6, 12, 5:

    circi modo spectaculum fuerat,

    Liv. 7, 2: modo facito ut illam serves, only see that, etc., Ter. Ad. 5, 3, 59:

    modo fac, ne quid aliud cures, etc.,

    Cic. Fam. 16, 11, 1:

    aetatem velim servire, Libanum ut conveniam modo,

    if I can only, Plaut. As. 2, 2, 8:

    modo ut tacere possis,

    Ter. Phorm. 1, 2, 9; cf.:

    concede, ut impune emerit, modo ut bonā ratione emerit,

    if but. provided that, Cic. Verr. 2, 4, 5, § 10:

    modo ut haec nobis loca tenere liceat,

    id. Fam. 14, 14, 1.— For the expressions dummodo, solummodo, and tantummodo, v. dum, solum, and tantum.—
    2.
    Negatively: non modo... sed (verum) etiam (et, or simply sed), not only... but also:

    ut non modo secunda sperare debeas, sed etiam adversa fortissimo animo ferre,

    Cic. Fam. 6, 13, 5:

    non modo agendo, verum etiam cogitando,

    id. Cael. 19, 45:

    illum non modo favisse, sed et, etc.,

    id. Att. 11, 9, 2:

    non modo falsum id esse, sed hoc verissimum,

    id. Rep. 2, 44, 71.— As to these expressions, and also respecting the omission of a second non in the latter clause, v. under sed and non.—
    B.
    In partic., in restrictive clauses, for ullo or aliquo modo, in any way or degree, at all, only, even:

    servus est nemo, qui modo tolerabili conditione sit servitutis, qui, etc.,

    who is in any tolerable condition, Cic. Cat. 4, 8, 16; cf.:

    quamquam quis ignorat, qui modo umquam mediocriter res istas scire curavit, quin, etc.,

    id. Fl. 27, 64; and:

    quis est omnium, qui modo cum Musis habeat aliquod commercium, qui? etc.,

    id. Tusc. 5, 23, 66:

    nemo aliter philosophus sensit, in quo modo esset auctoritas,

    id. Div. 1, 39, 86; cf.: servitus, honorifica modo, Brut. ap. Cic. ad Brut. 1, 17, 4:

    tum quam plurimis modo dignis, se utilem praebent,

    be they but worthy, Cic. Off. 1, 26, 92:

    bonis viris... faciendum est, modo pro facultatibus,

    id. ib. 2, 17, 58:

    decerne, modo recte,

    id. Rosc. Am. 48, 138:

    itaque veniam, quo vocas, modo adjutore te,

    id. Att. 16, 13, a, 1:

    atque utinam posset aliquā ratione hoc crimen quamvis falsa, modo humana atque usitata defendere,

    if only, id. Verr. 2, 3, 97, § 224.—
    b.
    Si modo, if only (freq.):

    tu si modo es Romae: vix enim puto, sin es, hoc vehementer animadvertas velim,

    Cic. Att. 5, 8, 2:

    tute scis (si modo meministi) me tibi tum dixisse, etc.,

    id. ib. 12, 18, 2:

    fortasse vici, si modo permansero,

    id. ib. 12, 44, 3.— Poet. with subj.:

    si modo sola queant saxa tenere fidem,

    Prop. 1, 18, 4.—
    c.
    Poet. and in jurid. Latin, modo si, for dummodo, if only, provided that:

    persequar inferius, modo si licet ordine ferri,

    Ov. Tr. 2, 263:

    modo si ejus nomine opus fiat,

    Dig. 39, 1, 18; 26, 2, 28; 19, 2, 19, § 10.—
    d.
    As a conjunction with subj., for dummodo, if only, provided that (freq. and class.):

    quos valetudo modo bona sit, tenuitas ipsa delectat,

    Cic. Brut. 16, 64; id. Or. 9, 28:

    manent ingenia senibus, modo permaneat studium et industria,

    id. Sen. 7, 22; Quint. 10, 1, 131:

    modo Juppiter adsit, Tertia lux classem Cretaeis sistet in oris,

    Verg. A. 3, 116.—So, modo ne for dummodo ne, if only not, provided that not:

    quae de Sicinio audīsti, ea mihi probantur: modo ne illa exceptio in aliquem incurrat bene de nobis meritum,

    Cic. Att. 5, 4, 3:

    si quis est paulo ad voluptates propensior, modo ne sit ex pecudum genere, etc.,

    id. Off. 1, 30, 105; id. Ac. 2, 43, 132.—
    2.
    Modo non, like the Gr. monon ouchi, all but, almost, nearly, = propemodum (ante- and post-class.):

    modo non montes auri pollicens,

    Ter. Phorm. 1, 2, 17 Don.:

    favet Fabi gloriae, quae modo non suā contumeliā splendeat,

    Liv. 10, 24, 11:

    pictor equum venientem, modo non vivum, comprehenderat,

    Val. Max. 8, 11, ext. 7:

    modo non reclamante publico vigore,

    Amm. 14, 7, 1; 16, 12, 16; 21, 14, 1; 22, 6, 2 al.—
    3.
    In colloq. lang. with imperatives, just, now, only:

    sequere hac modo,

    Plaut. Men. 4, 1, 4:

    sedete hic modo,

    id. Rud. 3, 3, 29:

    propera modo,

    id. Men. 1, 4, 32:

    vide modo,

    Cic. Div. in Caecil. 14, 46:

    ignem scrutare modo, inquam,

    Hor. S. 2, 3, 276.—Indignantly:

    quin tu i modo,

    begone now, Plaut. Trin. 2, 4, 182; so,

    i modo,

    id. Stich. 3, 2, 23:

    tace modo,

    be still now, id. As. 5, 2, 19.—With tu or vos ( poet. and post-class.):

    tu modo, dum licet, hunc fructum ne desere vitae,

    Prop. 2, 15, 49; Verg. G. 3, 73:

    tu modo posce deos veniam,

    id. A. 4, 50:

    vos modo, inquit, parcite,

    Phaedr. 2, 8, 8; Curt. 9, 6, 24; 9, 2, 25.
    II.
    With specifications of time, like Gr. arti (reaching to the full measure of the time, fully).
    A.
    In gen.
    1.
    Of the pressent time, just now, just (ante-class. and poet.):

    quid? ego modo huic frater factus, dum intro eo atque exeo?

    just now? Plaut. Ep. 5, 1, 43:

    modo dolores, meatu, occipiunt,

    Ter. Ad. 3, 1, 2 (evidenter hic modo temporis praesentis adverbium est, Don.):

    advenis modo,

    id. Hec. 3, 5, 8 Don.:

    devoravi nomen imprudens modo,

    Plaut. Trin. 4, 2, 63:

    jam modo nunc possum contentus vivere parvo,

    Tib. 1, 1, 25; cf.:

    peccare fuisset Ante satis, penitus modo nunc genus omne perosos Femineum,

    Verg. A. 9, 141.—
    2.
    Of time just passed, just now, but this moment, a little while ago, lately (class.):

    nuper homines nobiles hujusmodi, judices, et quid dico nuper? immo vero modo ac plane paulo ante vidimus, qui, etc.,

    Cic. Verr. 2, 4, 3, § 7: Al. Ita uti dudum dixeras? Am. Dudum? quam dudum istuc factum est? Al. Temptas:

    jam dudum, pridem, modo,

    Plaut. Am. 2, 2, 60: Ph. Quando? Do. Hodie. Ph. Quamdudum? Do. Modo, Ter. Eun. 4, 4, 30:

    sum illi villae amicior modo factus,

    Cic. Leg. 2, 2, 4:

    quaeras putemne talem esse deorum naturam, qualis modo a te sit exposita,

    id. N. D. 1, 21, 57:

    declaravit id modo temeritas C. Caesaris,

    id. Off. 1, 8, 26:

    modo hoc malum in rem publicam invasit,

    id. ib. 2, 21, 75:

    si hodie bella sint, quale Gallicum modo (i. e. twenty-two years earlier),

    Liv. 6, 40, 17; cf. id. 22, 14, 13; Cic. Div. 1, 44, 99.—Opp. to nunc: qui nunc primum te advenisse dicas, [p. 1156] modo qui hinc abieris, Plaut. Am. 2, 2, 63:

    in quā urbe modo gratiā, auctoritate, gloriā floruimus, in eā nunc iis quidem omnibus caremus,

    Cic. Fam. 4, 13, 2; id. Mur. 40, 86; 41, 88; Prop. 1, 18, 7.—With tunc, Tac. A. 2, 75.—
    3.
    Of time just to come, immediately, directly, in a moment (rare, and perh. not in Cic.):

    domum modo ibo,

    Ter. And. 3, 4, 15; Liv. 26, 15:

    Artabanus tardari metu, modo cupidine vindictae inardescere,

    Tac. A. 6, 32; 4, 50.—
    B.
    In partic.
    1.
    Modo... modo, now... now, at one moment... at another, sometimes... sometimes (class.):

    modo ait, modo negat,

    sometimes he says Yes, and sometimes No, Ter. Eun. 4, 4, 46:

    Cotta meus modo hoc, modo illud,

    Cic. N. D. 1, 18, 47; id. Div. 2, 44, 93:

    modo his, modo illis ex partibus,

    id. N. D. 2, 19, 49:

    o Academiam volaticam et sui similem, modo huc, modo illuc!

    id. Att. 13, 25, 3:

    citus modo, modo tardus incessus,

    Sall. C. 15, 5:

    laetos modo, modo pavidos animadverteres,

    id. J. 60, 4:

    nebulonem modo, modo nugatorem appellat,

    Liv. 38, 56.—Instead of modo... modo, we sometimes find:

    nunc... modo: nunc quereretur eundem accusatorem ac judicem esse, modo vitam sibi eripi, etc.,

    Liv. 8, 32, 9.—Again, instead of the second modo (esp. in poets and in post-Aug. prose writers), we find:

    nunc aliquando, interdum, nonnumquam, saepe, rursus.—So, modo... nunc,

    Ov. M. 13, 922; id. F. 4, 643; id. Tr. 1, 2, 27:

    modo ut reciperet imperium, nunc ut legatione fungeretur,

    Tac. H. 2, 51:

    modo... aliquando,

    id. A. 1, 81; 6, 35; 11, 34; 16, 10; id. H. 2, 74:

    modo... interdum,

    Sall. J. 42, 1; 55, 9; 62, 9 Kritz.; 74, 1; Hor. S. 1, 9, 9 et saep.:

    modo... nonnumquam,

    Suet. Tib. 66; id. Claud. 15; id. Calig. 52:

    modo... saepe,

    Hor. S. 1, 10, 11:

    modo... modo... saepe,

    Sall. J. 45, 2; Tac. H. 4, 84:

    modo... rursus,

    Prop. 1, 3, 41.—
    2.
    Modo... tum (deinde, postea, etc.), at first... then, at one time... at another:

    sol modo accedens, tum autem recedens,

    Cic. N. D. 2, 40, 102:

    (Xenophon) facit Socratem disputantem... et modo unum, tum autem plures deos,

    id. ib. 1, 12, 31:

    et modo mundum, tum mentem divinam esse putat,

    id. ib. 1, 13, 34; cf.:

    modo (Theophrastus) menti divinum tribuit principatum, modo caelo, tum autem signis sideribusque caelestibus,

    id. ib. 1, 13, 35:

    et forte in eo loco grandis ilex coaluerat inter saxa paulum modo prona, deinde flexa, etc.,

    Sall. J. 93, 4:

    modo... paulo post,

    Val. Max. 7, 4, 5:

    modo... modo... postremum,

    Tac. H. 4, 46:

    quid agerent, modo timentes, vicissim contemnentes religiones,

    Cic. Leg. 2, 17, 43.

    Lewis & Short latin dictionary > modo

  • 99 nam

    nam, conj. [ acc. sing. fem. of pronom. stem na-; cf.: egô-nê, tu-nê; Lat. ne, nae; masc. num; cf.: tum, tam; quom, quam].
    I.
    To introduce a confirmation or explanation, for (always in prose beginning the sentence; cf.: enim, etenim, and v. infra C.).
    A.
    Introducing an explanation or fuller statement of something already said.
    1.
    In gen.:

    is pagus appellabatur Tigurinus. Nam omnis civitas Helvetia in quattuor pagos divisa est,

    Caes. B. G. 1, 12, 4:

    quibus rebus auditis... suas quoque copias in tres partes distribuerunt. Nam praesidio e regione castrorum relicto... reliquas copias, etc.,

    id. ib. 7, 61, 5: neque solum colent inter se ac diligent, sed etiam verebuntur. Nam maximum ornamentum amicitiae tollit, qui ex eā tollit verecundiam, Cic. [p. 1185] Lael. 22, 82; id. Part. Or. 11, 38; id. Or. 43, 147; cf.:

    pandite atque aperite propere januam hanc Orci, opsecro. Nam equidem haut aliter esse duco,

    Plaut. Bacch. 3, 1, 2. —
    2.
    Esp.
    (α).
    To introduce an explanatory parenthetical clause:

    omni ratione colenda justitia est, tum ipsa per sese (nam aliter justitia non esset), tum, etc.,

    Cic. Off. 2, 12, 42:

    et in insulā quae est in Fibreno —nam hoc, opinor, illi alteri flumini nomen est—sermoni reliquo demus operam sedentes,

    id. Leg. 2, 1, 1:

    tamen is ad id locorum talis vir (nam postea ambitione praeceps datus est), consulatum adpetere non audebat,

    Sall. J. 63, 6; Sen. Ep. 40, 9.—
    (β).
    To resume the course of thought after a parenthetical interruption:

    hic vero simul... atque me mare transisse cognovit (audi, audi, atque attende...), nam simul ac me Dyrrachium attigisse audivit, etc.,

    Cic. Planc. 41, 98:

    duplex inde Hannibali gaudium fuit (neque enim quidquam eorum, quae apud hostes agerentur, eum fallebat): nam et liberam Minucii temeritatem se suo modo capturum, et sollertiae Fabii dimidium virium decessisse,

    Liv. 22, 28, 1.—
    (γ).
    To introduce an example, or several examples, illustrating a general statement, for example, for instance:

    sed vivo Catone minores natu multi uno tempore oratores floruerunt. Nam et A. Albinus... et litteratus et disertus fuit. Nam Q. Metellus... in primis est habitus eloquens,

    Cic. Brut. 21, 81:

    quin etiam easdem causas ut quisque egerit utile erit scire. Nam de domo Ciceronis dixit Calidius, et pro Milone orationem Brutus exercitationis gratiā scripsit,

    Quint. 10, 1, 23; 8, 6, 38; Prop. 3 (4), 1, 23.—
    B.
    Introducing a ground or reason for a fact, command, or principle.
    1.
    In gen.:

    quamobrem, Quirites, celebratote illos dies cum conjugibus ac liberis vestris: nam multi saepe honores dīs immortalibus justi habiti sunt, sed profecto justiores numquam,

    Cic. Cat. 3, 10, 23: vires vitaque corpus meum nunc deserit omne: nam me visus homo pulcher, etc., Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40:

    qui... dilectum habere noluerit. Nam sociorum auxilia aut ita imbecilla sunt, ut non multum nos juvare possint, etc.,

    Cic. Fam. 15, 1, 11.—
    2.
    Esp., introducing the speaker's reason for a particular form of statement, etc.:

    Phoenices alias urbes in orā maritumā condidere... nam de Carthagine silere melius puto quam parum dicere,

    Sall. J. 19, 1; cf.

    Mercuri (nam te docilis magistro Movit Amphion lapides canendo), etc.,

    Hor. C. 3, 11, 1;

    so in a question: una domus erat, idem victus isque communis... nam quid ego de studiis dicam cognoscendi semper aliquid, etc.,

    Cic. Lael. 27, 104:

    nam quid ego de cotidiano sermone querimoniāque populi Romani loquar?

    id. Verr. 2, 1, 49, § 129.—
    3.
    Loosely, introducing the speaker's reason for saying what precedes: nam ego ad Menaechmum nunc eo ( I have said this), for, etc., Plaut. Men. 1, 1, 20; id. Trin. 1, 1, 3 Brix ad loc.—So esp. after a general remark, introducing its illustration in the case in hand, Plaut. Truc. 1, 1, 58 Spengel ad loc.; id. Most. 5, 1, 3; id. Mil. 2, 1, 17.—
    4.
    In a still looser connection, introducing a particular fact or argument in support of what precedes, but, now, certainly:

    L. Sisennae omnis facultas ex historiā ipsius perspici potest, quae cum facile vincat superiores, tum indicat quantum absit a summo... Nam Q. Hortensii admodum adulescentis ingenium simul aspectum et probatum est,

    Cic. Brut. 64, 228; 43, 161; id. Div. 2, 31, 66; 2, 32, 68:

    at prooemium aliquando et narrationem dicit malus homo et argumenta sic, ut nihil sit in his requirendum. Nam et latro pugnabit acriter, virtus tamen erit fortitudo,

    Quint. 2, 20, 10.—
    5.
    Ellipt., in reply to a question or remark, where the answer is implied, and nam introduces the reason for it; for assuredly, certainly:

    nos hunc Heracliensem, multis civitatibus expetitum... de nostrā civitate eiciemus? Nam si quis minorem gloriae fructum putat ex Graecis versibus percipi quam ex Latinis, vehementer errat,

    Cic. Arch. 10, 22 sq.:

    numquid ergo hic Lysimachus, felicitate quādam dentibus leonis elapsus, ob hoc cum ipse regnaret mitior fuit? Nam Telesphorum Rhodium amicum suum... in caveā velut novum animal aliquod... pavit,

    Sen. de Ira. 3, 17, 3; cf.: de eis rebus, inquit Crassus, quibus sciam poteroque. Tum ille:

    nam quod tu non poteris aut nescies, quis nostrum tam impudens est, qui se scire aut posse postulet?

    Cic. de Or. 1, 22, 101.—So with particles of asseveration: mehercule, hercule, edepol, etc.: tamen tibi a me nulla orta est injuria. Aes. Nam hercle etiam hoc restat, i. e. not yet; for that is to come hereafter, Ter. Ad. 2, 1, 36: sume, posce, prome quidvis: te facio cellarium. Er. Nam nisi hercle manticinatus probe ero, fusti pectito, Plaut. Capt. 4, 2, 115:

    dicunt ei fere nullam esse columnam, quae ad perpendiculum esse possit. Nam mehercule, inquit, sic agamus: columnae ad perpendiculum exigantur,

    Cic. Verr. 2, 1, 51, § 133.—
    C.
    The conjunction nam sometimes follows a word of the clause ( poet. and perh. not ante-Aug.; v. Lachm. ad Lucr. p. 246):

    prohibent nam cetera Parcae Scire,

    Verg. A. 3, 379:

    solam nam perfidus ille Te colere,

    id. ib. 4, 421; 10, 585;

    1, 444: olim nam quaerere amabam,

    Hor. S. 2, 3, 20; 41:

    ego nam videor mihi sanus,

    id. ib. 2, 3, 302:

    his nam plebecula plaudit,

    id. Ep. 2, 1, 186.
    II.
    In transitions.
    A.
    Introducing a new subject as of secondary importance; but now, on the other hand:

    nam quod rumores distulerunt malivoli, Multas contamināsse Graecas, dum facit Paucas Latinas: factum hic esse id non negat, Neque se pigere,

    Ter. Heaut. prol. 19:

    nam quod purgas eos, quos ego mihi scripsi invidisse, etc.,

    Cic. Att. 3, 15, 2:

    nam quod negas te dubitare quin magnā in offensā sim apud Pompeium hoc tempore, non video causam cur ita sit,

    id. ib. 9, 2, a, 2; id. Off. 2, 13, 47:

    nam auguralis libros ad commune utriusque nostrum otium serva,

    id. Fam. 3, 11, 4:

    nam Vestae nomen a Graecis est, i. e. though that of Janus, before named, is Latin,

    id. N. D. 2, 27, 67; id. Div. 2, 31, 66; 2, 32, 68; Quint. 1, 11, 7; 10, 1, 9.—
    B.
    Esp., in referring to a consideration too obvious to require discussion, for obviously, for it is certain, etc.:

    postremo hoc in pectus tuum demitte, numquam populum Romanum beneficiis victum esse: nam bello quid valeat, tute scis,

    Sall. J. 102, 11; Liv. 39, 26, 3; Cic. Tusc. 4, 23, 52; Tac. H. 4, 76.
    III.
    In interrogations, emphatically, expressing wonder or emotion in the questioner; cf. Gr. gar.
    A.
    With an interrogative.
    1.
    Beginning a sentence (anteclass. and poet.): perdidisti omnem operam? Ep. Nam quī perdidi? but how? but why? Plaut. Ep. 1, 2, 29:

    nam quem ego adspicio?

    id. Poen. 5, 3, 3: quid ego ago? Tr. Nam quid tu, malum, me rogitas quid agas? id. Most. 2, 1, 21:

    nam quae haec anus est exanimata a fratre quae egressa'st meo?

    Ter. Phorm. 5, 1, 5:

    nam quid ita?

    id. Eun. 5, 2, 58:

    nam quem? alium habui neminem,

    id. ib. 4, 4, 13:

    nam quam ob rem? (= quamnam),

    Plaut. Am. 2, 1, 2:

    nam quā me causā extrusisti ex aedibus?

    id. Aul. 1, 1, 5 et saep.:

    nam quis te, juvenum confidentissime, nostras Jussit adire domos?

    Verg. G. 4, 445 (but cf. Forbig. ad loc. and Kritz ad Sall. J. 19, 2):

    nam quae tam sera moratur Segnities?

    id. A. 2, 373:

    bellua multorum es capitum. Nam quid sequar aut quem?

    Hor. Ep. 1, 1, 76.—
    2.
    Joined as enclitic to an interrogative word:

    quinam homo hic ante aedīs nostras conqueritur?

    Plaut. Aul. 4, 9, 17:

    quidnam id est?

    id. Trin. 5, 2, 45:

    quisnam igitur tuebitur P. Scipionis memoriam mortui?

    Cic. Verr. 2, 4, 36, § 80:

    O di immortales, ubinam gentium sumus?

    id. Cat. 1, 4, 9; id. N. D. 1, 10, 24:

    sed Allobroges diu in incerto habuere quidnam consilii caperent,

    Sall. C. 41, 1.—For quianam, v. quia fin.
    3.
    Separated from the interrogative word:

    quid tibi ex filio nam, obsecro, aegre est?

    Plaut. Bacch. 5, 1, 27:

    quis ea'st nam optuma?

    id. Aul. 2, 1, 17; 3, 2, 3:

    quid cerussa opus nam?

    id. Most. 1, 3, 101:

    quis est nam ludus in undis?

    Verg. E. 9, 39.—
    4.
    With num:

    num tibi nam, amabo, janua est mordax mea?

    Plaut. Truc. 2, 4, 1:

    num quid nam tibi molestum est, gnate mi, si, etc.,

    id. As. 5, 1, 3; cf.:

    comicum est et Terentianum numquidnam, cum exemptis num et nam sufficere ad interrogationem potuisset quid,

    Donat. ad Ter. And. 1, 4, 8:

    num nam haec audivit,

    Ter. Heaut. 3, 2, 6:

    num quid nam de oratore ipso restat,

    Cic. Part. Or. 7, 26.—
    B.
    Without an interrogative word (very rare): scis nam tibi quae praecepi? Plaut. Pers. 3, 1, 51. (For fuller details, v. Hand, Turs. 4, pp. 1-22.)

    Lewis & Short latin dictionary > nam

  • 100 nise

    nĭ-sĭ (archaic forms nisei and nise, Lex Rubria, v. Ritschl, Legis Rubriae pars superstes, Bonnae, 1851, and Rhein. Mus. tom. 8, p. 448 sq.), conj., if not, unless.
    I. A.
    In gen.:

    quid tu malum curas, Utrum crudum an coctum-edim? nisi tu mihi es tutor,

    Plaut. Aul. 3, 2, 15:

    quod nisi esset, certe postea non discessisset,

    Cic. Clu. 66, 189:

    non posse ejus imperia diutius sustineri, nisi quid in Caesare sit auxilii,

    Caes. B. G. 1, 31; Suet. Caes. 52.—
    B.
    With interrogatives and negatives, usually in a different clause.
    1.
    After an interrogative or negative clause, except, save only, only:

    ne quis enuntiaret, nisi quibus mandatum esset,

    Caes. B. G. 1, 30:

    hoc sentio, nisi in bonis, amicitiam esse non posse,

    Cic. Lael. 5, 18:

    etenim dicere nemo potest, nisi qui prudenter intellegit,

    id. Brut. 6, 23:

    quid est pietas, nisi voluntas grata in parentes,

    id. Planc. 33, 82; Ov. H. 2, 27:

    negant enim quem quam esse virum bonum, nisi sapientem,

    Cic. Lael. 5, 18.—
    2.
    With a foll. negative:

    sic orator, nisi multitudine audiente, eloquens esse non possit,

    Cic. de Or. 2, 83, 338:

    Labienus juravit, se, nisi victorem, in castra non reversurum,

    Caes. B. C. 3, 87.—
    3.
    Closely connected with non (mostly post-Aug.):

    legationis non nisi condemnato et ejecto eo, etc.,

    Cic. Verr. 2, 1, 39, § 98:

    qui non nisi aput Germanias adsequi nomen imperatorium posset,

    Tac. A. 2, 26:

    ad quem non nisi per Sejanum aditus,

    id. ib. 4, 68; 14, 63; 15, 1; Suet. Caes. 56; id. Aug. 21; 41; Quint. 1, 5, 19; Plin. 10, 36, 52, § 108; Plin. Ep. 6, 6, 4.—(The passages in which nisi was supposed to stand for nisi non or non nisi have been critically amended; v. Hand, Turs. 4, 253; Kritz and Fabri ad Sall. J. 54, 5; Drakenb. and Weissenb. ad Liv. 34, 16, 1; Duker ad Flor. 1, 12, 18.)—
    C.
    Esp.
    1.
    After nihil, nihil aliud, etc., save, but, than:

    nihil am plius nisi,

    Cic. Planc. 41, 99:

    nihil est quod festines, nisi ut valeas,

    id. Fam. 16, 6, 3:

    erat historia nihil aliud nisi annalium confectio,

    id. de Or. 2, 12, 52; id. Phil. 3, 5, 13, id. Rosc. Am. 37, 108.—
    2.
    Non aliter nisi, on no other condition:

    non aliter neque classem revocaturum neque exercitum reducturum, nisi, etc.,

    Liv. 45, 11, 11.—
    3.
    Nisi si, except if, unless:

    nisi si etiam illuc pervenerint,

    Varr. R. R. 2, 9:

    noli putare me ad quemquam longiores epistulas scribere, nisi si qui ad me plura scripsit, etc.,

    Cic. Fam. 14, 2, 1:

    nisi vero si quis est qui,

    id. Cat. 2, 4, 6. —
    4.
    Nisi ut, except that, unless:

    neque convivia inire ausus est, nisi ut speculatores cum lanceis circumstarent,

    Suet. Claud. 35. —
    5.
    Nisi quod, except that which, save only that:

    nam nunc homines nihili faciunt quod licet nisi quod lubet,

    Plaut. Trin. 4, 3, 25:

    cum Patrone Epicureo mihi omnia sunt communia, nisi quod in philosophiā vehementer ab eo dissentio,

    Cic. Fam. 13, 1, 2:

    praedia me valde delectant, nisi quod me aere circum foraneo obruerunt,

    id. Att. 2, 1, 11; id. Tusc. 3, 24, 58:

    ab negotiis numquam voluptas remorata est, nisi quod de uxore potuit honestius consuli,

    Sall. J. 95, 3; Tac. A. 14, 14:

    unde causa et origo peregrino sacro parum comperi, nisi quod signum ipsum... docet advectam religionem,

    id. G. 9.—
    6.
    Nisi quia, except because, i. e. until that at nesciebam id dicere illam, nisi quia Correxit miles, quod intellexi minus, Ter. Eun. 4, 5, 10.—
    II.
    In transitions; also in the combinations nisi vero, nisi forte, nisi tamen, unless perhaps, etc., mostly ironical (cf. Gr. ei mê ara, ei mê ge, ektos ei mê):

    nisi unum hoc faciam ut in puteo cenam coquant,

    Plaut. Aul. 2, 7, 3:

    nisi forte volumus Epicureorum opinionem sequi, qui, etc.,

    Cic. Fat. 16, 37:

    nisi vero existimatis dementem Africanum fuisse, qui, etc.,

    id. Mil. 3, 8: ne requiras;

    nisi forte adulescentes pueritiam debent requirere,

    id. Sen. 10, 33:

    Hostis nullus erat, nisi forte quem vos jussissetis,

    Sall. J. 14, 10; cf. Zumpt, Gram. § 569.

    Lewis & Short latin dictionary > nise

См. также в других словарях:

  • Vehementer — nos Vehementer nos est une encyclique écrite par Pie X et publiée le 11 février 1906. Elle condamne énergiquement la loi de séparation des Églises et de l État française de 1905 car selon le Pape celle ci nie l ordre surnaturel et abroge… …   Wikipédia en Français

  • Vehementer Nos — was a papal encyclical promulgated by Pope Pius X on November 2, 1906. Occasioned by the French law of 1905 providing for the separation of church and state, it denounced the proposition that the state should be separated from the church as a… …   Wikipedia

  • Vehementer nos — est une encyclique écrite par Pie X et publiée le 11 février 1906. Elle condamne énergiquement la loi de séparation des Églises et de l État française de 1905 car selon le Pape celle ci nie l ordre surnaturel et abroge unilatéralement le… …   Wikipédia en Français

  • Vehementer nos — Mit der Enzyklika Vehementer nos (gegen die Trennung von Staat und Kirche in Frankreich) wandte sich am 11. Februar 1906 Papst Pius X. gegen diese Bewegung. Die Enzyklika ist an das französische Volk, den französischen Episkopat und den Klerus… …   Deutsch Wikipedia

  • «VEHEMENTER NOS» — [Чрезвычайно нас (огорчает)], 6 я энциклика папы Пия Х от 11 февр. 1906 г., к рая осуждает франц. закон об отделении Церкви от гос ва и обращена к кардиналам, епископату, клиру и народу Франции. С нач. 80 х гг. XIX в. во Франции нарастали… …   Православная энциклопедия

  • Gesetz zur Trennung von Religion und Staat — Erste Seite des Gesetzblatts von 1905. Unruhen 1904 vor Notre Dame. Das Gesetz zur Trennung von Kirche und Staat (Französisch Loi relatif à la séparation des églises et de l éta …   Deutsch Wikipedia

  • Gesetz zur Trennung von Religion und Staat (Frankreich) — Erste Seite des Gesetzblatts von 1905. Unruhen 1904 vor Notre Dame. Das Gesetz zur Trennung von Kirche und Staat (Französisch Loi relatif à la séparation des églises et de l éta …   Deutsch Wikipedia

  • Loi de séparation des Églises et de l'État — Cet article concerne surtout l histoire de la loi. Pour ses implications, voir Laïcité en France et Histoire de la laïcité en France. Loi de séparation des Églises et de l État Titre Loi du 9 décembre 1905 concernant la séparation des Églises et… …   Wikipédia en Français

  • 11. Feber — Der 11. Februar ist der 42. Tag des Gregorianischen Kalenders, somit bleiben 323 Tage (in Schaltjahren 324 Tage) bis zum Jahresende. Historische Jahrestage Januar · Februar · März 1 2 …   Deutsch Wikipedia

  • Augustin Dornblüth — (* um 1690 in Gengenbach; † um 1760) war ein Benediktinermönch und Gelehrter aus Gengenbach, der vor allem durch seine Schriften im barocken Sprachenstreit bekannt wurde. Er war ein vehementer Gegner der hochdeutschen Sprache nach Vorschlag von… …   Deutsch Wikipedia

  • Borromäus-Enzyklika — Editae saepe ist eine Enzyklika von Papst Pius X. , die auch „Borromäus Enzyklika“ genannt wird. Sie datiert vom 26. Mai 1910 und ist dem Andenken des Heiligen Karl Borromäus gewidmet. Inhaltsverzeichnis 1 Eine strittige Enzyklika 2 Zum Gedenken… …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»