-
1 intellegēns
intellegēns entis, adj. [P. of intellego], intelligent, discerning, appreciative: vir: iudicium: dicendi existimator: cuiusvis generis: in hisce rebus, versed.* * *(gen.), intellegentis ADJintelligent; discerning -
2 acūtus
acūtus adj. with comp. and sup. [P. of acuo], sharpened, pointed, sharp, cutting: sudes, Cs.: ferrum, H.: aures, pointed, H.: acuta leto Saxa (i. e. ad letum dandum), H.—Fig., to the senses, sharp, pungent, shrill: sonus acutissimus, highest treble: aera, shrill, H.: stridor, H.: sol, oppressive, H.: morbus, violent, H. — Subst: acuta belli, violent calamities, H.— Adv: resonare acutum, shrilly, H. —Of the senses, keen, sharp: oculi: nares, i. e. rigid censoriousness, H.—Of the mind, keen, acute, discerning, penetrating, intelligent, sagacious, cunning: si qui acutiores in contione steterunt: hominum genus: studia, i. e. requiring a keen mind: homo ad fraudem, N.— Adv: acutum cernis, keenly, H.* * *Iacuta -um, acutior -or -us, acutissimus -a -um ADJsharp, sharpened, pointed/tapering; severe; glaring; acute, wise; high-pitchedIIacuta, acutum ADJof small radius; acute (angle) -
3 catus
catus adj. [1 CA-], clear - sighted, intelligent, sagacious, wise: Aelius Sextus, Enn. ap. C.: cultūs hominum Voce formasti catus, H.: catus quantumvis rusticus, shrewd, H.: iaculari, H.* * *Icata, catum ADJknowing, clever, shrewd, wise, prudent, circumspect; shrill/clear (sound)IIcat; wild cat; kind of trout; siege engine; male cat (L+S) -
4 prūdēns
prūdēns entis, adj. with comp. and sup. [for providens], foreseeing, foreknowing: quos prudentīs possumus dicere, id est providentīs: satisque prudens oti vitia negotio discuti, aware, Cu.— Knowing, skilled, skilful, experienced, versed, practised: ceterarum rerum: rei militaris, N.: locorum, L.: animus rerum, H.: adulandi gens prudentissima, Iu.: in iure civili: prudens anus Novemdialīs dissipare pulveres, H.— With knowledge, deliberate: quos prudens praetereo, H.: amore ardeo, et prudens sciens, Vivus vidensque pereo, T.: sic ego prudens et sciens ad pestem ante oculos positam sum profectus.— Knowing, wise, discreet, prudent, sagacious, sensible, intelligent, clever, judicious: tribunus plebis: prudentissimus senex: Octavio ingenio prudentior: vir ad consilia: Illa deam longo prudens sermone tenebat, O.: malim videri nimis timidus quam parum prudens, circumspect: prudentissimum (consilium), N.* * *prudentis (gen.), prudentior -or -us, prudentissimus -a -um ADJaware, skilled; sensible, prudent; farseeing; experienced -
5 quippe
quippe adv. and conj. [2 qui+-pe]. I. As adv., of course, as you see, obviously, as one might expect, naturally, by all means: leve nomen habet utraque res; quippe; leve enim est hoc, risum movere: ergo ad cenam si quis vocat, condemnetur. Quippe, inquit, etc.—Usu. followed by a causal particle: quod flagitabam... quippe cum bellum geri iam viderem: raro tantis animis concurrerunt classes, quippe cum pugnarent, etc., L. —With a relat. introducing an obvious explanation or reason: multa questus est Caesar, quippe qui vidisset, etc., as he would of course, after seeing, etc.: plurimum terroris tulit, quippe quibus aegre occursum est, etc., L.: solis candor inlustrior est... quippe qui tam late conluceat: convivia non inibat; quippe qui ne in oppidum quidem veniret. —With an explanatory appositive: sol Democrito magnus videtur, quippe homini erudito, i. e. as of course it must to an intelligent man: quidam contra miseriti Periturae quippe, Ph.—In irony, certainly, indeed, forsooth: Quippe vetor fatis, I, forsooth, am forbidden by the fates! V.: movet me quippe lumen curiae.— II. As conj., introducing an obvious explanation or reason, since, for, for in fact: quippe benignus erat, for he was, you see, etc., H.: Quippe color nivis est, O.: quippe homo iam grandior ruri Se continebat, T.: neque provinciam invitus dederat; quippe foedum hominem a re p. procul esse volebat, S.: ego laudo... quippe qui saepe id remedium aegritudinumst, since somehow (see 2 qui), T.: Quippe etiam festis quaedam exercere diebus, Fas et iura sinunt, eince even, etc., V.* * *of course; as you see; obviously; naturally; by all means -
6 sciēns
sciēns entis, adj. with comp. and sup. [P. of scio], knowing, understanding, intelligent, acquainted, skilled, versed, expert: Id tibi renuntio, ut sis sciens, T.: quis igitur hoc homine scientior umquam fuit?: venefica Scientior, H.: quae (navis) scientissimo gubernatore utitur: locorum, S.: citharae, H.: vir regendae rei p. scientissimus: flectere equum sciens, H.—With the subj. in place of an adv. with the predic., knowing, knowingly, wittingly, purposely, intentionally: prudens sciens pereo, T.: ut offenderet sciens neminem: habebit igitur te sciente curia senatorem, etc.: me oblinam.* * *scientis (gen.), scientior -or -us, scientissimus -a -um ADJknowing, understanding; skilled, expert -
7 capabilis
capabilis, capabile ADJcomprehensible; intelligent -
8 conspiciens
(gen.), conspicientis ADJintelligent, having understanding -
9 sensatus
sensata, sensatum ADJ -
10 acuo
ăcŭo, ui, ūtum, 3, v. a. ( part. fut. acuturus, not used) [cf. 2. acer], to make sharp or pointed, to sharpen, whet.I.Lit.:II.ne stridorem quidem serrae audiunt, cum acuitur,
Cic. Tusc. 1, 40; so,ferrum,
Verg. A. 8, 386; Hor. C. 1, 2, 21:enses,
Ov. M. 15, 776:gladium,
Vulg. Deut. 32, 41:sagittas,
id. Jer. 51, 11.— Poet.:fulmen,
Lucr. 6, 278:dentes,
Hor. C. 3, 20, 10; cf. Tib. 4, 3, 3.—Trop.A.First, of the tongue, qs. to whet, i. e. to sharpen, exercise, improve:B.acuere linguam exercitatione dicendi,
Cic. Brut. 97:linguam causis,
Hor. Ep. 1, 3, 23; so Vulg. Psa. 139, 4; so in gen.: se, to exercise one's self, to make one's self ready:acueram me ad exagitandam hanc ejus legationem,
Cic. Att. 2, 7: mentem, ingenium, prudentiam, etc.; to sharpen:multa, quae acuant mentem, multa quae obtundant,
Cic. Tusc. 1, 33; so id. Brut. 33; id. Phil. 2, 17; id. de Or. 1, 20.—Acuere aliquem (with or without ad aliquid), to spur on, incite, stir up, arouse:C.ad crudelitatem,
Cic. Lig. 4; id. Fam. 15, 21:illos sat aetas acuet,
Ter. Ad. 5, 3, 49; Cic. Rosc. Am. 33, 110:ita duae res, quae languorem afferunt ceteris, illum acuebant, otium et solitudo,
id. Off. 3, 1; Liv. 28, 19:curis acuens mortalia corda,
Verg. G. 1, 123:auditisque lupos acuunt balatibus agni,
id. ib. 4, 435:quam Juno his acuit verbis,
id. A. 7, 330.—Aliquid, to rouse up, kindle, excite (mostly poet.):D.saevus in armis Aeneas acuit Martem et se suscitat irā,
Verg. A. 12, 108:iram,
Vulg. Sap. 5, 21:studia,
Val. Max. 2, 2, no. 3.—In gramm.: acuere syllabam, to give an acute accent to (opp. gravem ponere), Quint. 1, 5, 22; cf. Prisc. Op. Min. 159 Lind.: accentus acutus ideo inventus est, quod acuat sive elevet syllabam.—Hence, ăcūtus, a, um, P.a., sharpened, made pointed; hence,A.Lit., sharp, pointed ( acer denotes natural sharpness, etc.: acutus, that produced by exertion, skill, etc.: sermo acer, impassioned, passionate; sermo acutus, pointed, acute discourse):2.vide ut sit acutus culter probe,
Plaut. Mil. 5, 4:ferrum,
Hor. A. P. 304:cuspis,
Verg. A. 5, 208:gladius,
Vulg. Psa. 56, 5:carex,
Verg. G. 3, 231; elementa, i. e. pointed, jagged atoms (opp. to perplexa, connected), Lucr. 2, 463:nasus,
Plaut. Cap. 3, 4, 114:oculi,
of a pointed shape, id. Ps. 4, 7, 121:aures,
pointed, Hor. C. 2, 19, 4:saxa,
id. ib. 3, 27, 61; so Verg. A. 1, 45.—Transf.a.Of the senses themselves, sharp, keen:b.oculos acrīs atque cicutos,
Cic. Planc. 66:nares,
Hor. S. 1, 3, 29; Cels. 2, 6.—Of objects affecting the senses, sharp, acute; of the voice, soprano or treble: inde loci lituus sonitus effudit acutos, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 116 Müll. (Ann. v. 522 ed. Vahl.):c.hinnitu,
Verg. G. 3, 94:voces,
id. Cir. 107; Ov. M. 3, 224:stridore,
Hor. C. 1, 34, 15:vocem ab acutissimo sono usque ad gravissimum sonum recipiunt,
from the highest treble to the lowest base, Cic. de Or. 1, 59, 251; cf. ib. 3, 57, 216; Somn. Scip. 5; Rep. 6, 18.—In gen., of things affecting the body, of either heat or cold from their similar effects, keen, sharp, violent, severe:B.sol,
Hor. Ep. 1, 10, 17:radii solis,
Ov. H. 4, 159:gelu,
Hor. C. 1, 9, 4; cf. Lucr. 1, 495; Verg. G. 1, 93; so,febris,
Cels. 2, 4:morbus,
id. 3 (opp. longus), rapid.— Subst. with gen.:acuta belli,
violent, severe misfortunes of war, Hor. C. 4, 4, 76 (= graves belli molestias).—Fig.1.Of intellectual qualities, acute, clear-sighted, intelligent, sagacious (very freq.):2.Antisthenes homo acutus magis quam eruditus,
Cic. Att. 12, 37; so id. de Or. 1, 51; id. N. D. 1, 16; Nep. Dion. 8, 1:homo ingenio prudentiāque acutissimus,
Cic. de Or. 1, 39:acutae sententiae,
id. Opt. Gen. Or. 2, 5:motus animorum ad excogitandum acuti,
id. Or. 1, 113:studia,
id. Gen. 50:conclusiones,
Quint. 2, 20, 5.—In gramm.: accentus acutus, the acute accent (opp. gravis), Prisc. p. 159, ed. Lindem.— Comp. Plin. 13, 1, 2.— Adv.: ăcūte, sharply, keenly, acutely:. cernere, Lucr. 4, 804; ib. 811:conlecta,
Cic. Deiot. 33:excogitat,
id. Verr. 4, 147:respondeo,
id. Cael. 17:scribo,
id. Verr. 3, 20; so, ăcūtum:cernis,
Hor. S. 1, 3, 26:resonarent,
ib. 8, 41: and, ăcūta: canis ululat, Enn. ap. Fest. p. 9 Müll. (Ann. 346 Vahl.).— Comp., Cic. Inv. 2, 16.— Sup., Cic. Off. 1, 44; id. Verr. 3, 20. -
11 acuta
ăcŭo, ui, ūtum, 3, v. a. ( part. fut. acuturus, not used) [cf. 2. acer], to make sharp or pointed, to sharpen, whet.I.Lit.:II.ne stridorem quidem serrae audiunt, cum acuitur,
Cic. Tusc. 1, 40; so,ferrum,
Verg. A. 8, 386; Hor. C. 1, 2, 21:enses,
Ov. M. 15, 776:gladium,
Vulg. Deut. 32, 41:sagittas,
id. Jer. 51, 11.— Poet.:fulmen,
Lucr. 6, 278:dentes,
Hor. C. 3, 20, 10; cf. Tib. 4, 3, 3.—Trop.A.First, of the tongue, qs. to whet, i. e. to sharpen, exercise, improve:B.acuere linguam exercitatione dicendi,
Cic. Brut. 97:linguam causis,
Hor. Ep. 1, 3, 23; so Vulg. Psa. 139, 4; so in gen.: se, to exercise one's self, to make one's self ready:acueram me ad exagitandam hanc ejus legationem,
Cic. Att. 2, 7: mentem, ingenium, prudentiam, etc.; to sharpen:multa, quae acuant mentem, multa quae obtundant,
Cic. Tusc. 1, 33; so id. Brut. 33; id. Phil. 2, 17; id. de Or. 1, 20.—Acuere aliquem (with or without ad aliquid), to spur on, incite, stir up, arouse:C.ad crudelitatem,
Cic. Lig. 4; id. Fam. 15, 21:illos sat aetas acuet,
Ter. Ad. 5, 3, 49; Cic. Rosc. Am. 33, 110:ita duae res, quae languorem afferunt ceteris, illum acuebant, otium et solitudo,
id. Off. 3, 1; Liv. 28, 19:curis acuens mortalia corda,
Verg. G. 1, 123:auditisque lupos acuunt balatibus agni,
id. ib. 4, 435:quam Juno his acuit verbis,
id. A. 7, 330.—Aliquid, to rouse up, kindle, excite (mostly poet.):D.saevus in armis Aeneas acuit Martem et se suscitat irā,
Verg. A. 12, 108:iram,
Vulg. Sap. 5, 21:studia,
Val. Max. 2, 2, no. 3.—In gramm.: acuere syllabam, to give an acute accent to (opp. gravem ponere), Quint. 1, 5, 22; cf. Prisc. Op. Min. 159 Lind.: accentus acutus ideo inventus est, quod acuat sive elevet syllabam.—Hence, ăcūtus, a, um, P.a., sharpened, made pointed; hence,A.Lit., sharp, pointed ( acer denotes natural sharpness, etc.: acutus, that produced by exertion, skill, etc.: sermo acer, impassioned, passionate; sermo acutus, pointed, acute discourse):2.vide ut sit acutus culter probe,
Plaut. Mil. 5, 4:ferrum,
Hor. A. P. 304:cuspis,
Verg. A. 5, 208:gladius,
Vulg. Psa. 56, 5:carex,
Verg. G. 3, 231; elementa, i. e. pointed, jagged atoms (opp. to perplexa, connected), Lucr. 2, 463:nasus,
Plaut. Cap. 3, 4, 114:oculi,
of a pointed shape, id. Ps. 4, 7, 121:aures,
pointed, Hor. C. 2, 19, 4:saxa,
id. ib. 3, 27, 61; so Verg. A. 1, 45.—Transf.a.Of the senses themselves, sharp, keen:b.oculos acrīs atque cicutos,
Cic. Planc. 66:nares,
Hor. S. 1, 3, 29; Cels. 2, 6.—Of objects affecting the senses, sharp, acute; of the voice, soprano or treble: inde loci lituus sonitus effudit acutos, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 116 Müll. (Ann. v. 522 ed. Vahl.):c.hinnitu,
Verg. G. 3, 94:voces,
id. Cir. 107; Ov. M. 3, 224:stridore,
Hor. C. 1, 34, 15:vocem ab acutissimo sono usque ad gravissimum sonum recipiunt,
from the highest treble to the lowest base, Cic. de Or. 1, 59, 251; cf. ib. 3, 57, 216; Somn. Scip. 5; Rep. 6, 18.—In gen., of things affecting the body, of either heat or cold from their similar effects, keen, sharp, violent, severe:B.sol,
Hor. Ep. 1, 10, 17:radii solis,
Ov. H. 4, 159:gelu,
Hor. C. 1, 9, 4; cf. Lucr. 1, 495; Verg. G. 1, 93; so,febris,
Cels. 2, 4:morbus,
id. 3 (opp. longus), rapid.— Subst. with gen.:acuta belli,
violent, severe misfortunes of war, Hor. C. 4, 4, 76 (= graves belli molestias).—Fig.1.Of intellectual qualities, acute, clear-sighted, intelligent, sagacious (very freq.):2.Antisthenes homo acutus magis quam eruditus,
Cic. Att. 12, 37; so id. de Or. 1, 51; id. N. D. 1, 16; Nep. Dion. 8, 1:homo ingenio prudentiāque acutissimus,
Cic. de Or. 1, 39:acutae sententiae,
id. Opt. Gen. Or. 2, 5:motus animorum ad excogitandum acuti,
id. Or. 1, 113:studia,
id. Gen. 50:conclusiones,
Quint. 2, 20, 5.—In gramm.: accentus acutus, the acute accent (opp. gravis), Prisc. p. 159, ed. Lindem.— Comp. Plin. 13, 1, 2.— Adv.: ăcūte, sharply, keenly, acutely:. cernere, Lucr. 4, 804; ib. 811:conlecta,
Cic. Deiot. 33:excogitat,
id. Verr. 4, 147:respondeo,
id. Cael. 17:scribo,
id. Verr. 3, 20; so, ăcūtum:cernis,
Hor. S. 1, 3, 26:resonarent,
ib. 8, 41: and, ăcūta: canis ululat, Enn. ap. Fest. p. 9 Müll. (Ann. 346 Vahl.).— Comp., Cic. Inv. 2, 16.— Sup., Cic. Off. 1, 44; id. Verr. 3, 20. -
12 Catius
Cătĭus, ii, m.I. II.An Epicurean philosopher, author of works de rerum naturā, de summo bono, etc., Cic. Fam. 15, 16, 1; Cass. ib. 15, 19; Quint. 10, 1, 124; Schol. Cruq. ad Hor. S. 2, 4, 1.—Hence,B.Cătĭānus, a, um, adj.:III.spectra,
Cic. Fam. 15, 16, 1; Cass. ib. 15, 19.—A feigned name in Hor. S. 2, 4, 1 and 88. -
13 catus
1.cătus, a, um, adj. [root ka-; Sanscr. ça-, to whet, sharpen; cf. cos, cautes, cuneus; Sabine, = acutus, acc. to Varr. L. L. 7, § 46, p. 90 Bip.].* I.Sharp to the hearing, clear-sounding, shrill (cf. acutus, 2.): jam cata signa fere sonitum dare voce parabant, Enn. ap. Varr. l. l. (Ann. 447 Vahl.). —II.Transf. to intellectual objects, in a good and bad sense.A.In a good sense, clear-sighted, intelligent, sagacious, wise, opp. stultus (in prose probably never naturalized; hence Cic., in prose, adds ut ita dicam; v. the foll.): catus Aelius Sextus, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 9, 18 (Ann. v. 335 Vahl.); Plaut. Most. 1, 3, 29; id. Ps. 2, 3, 15; Ter. And. 5, 2, 14 Don. and Ruhnk.; Hor. C. 1, 10, 3:B.prudens et, ut ita dicam, catus,
Cic. Leg. 1, 16, 45.—Constr. with inf.:jaculari,
Hor. C. 3, 12, 10.—With gen.:legum,
Aus. Mos. 400.—Of abstract things:dicta,
Enn. Ann. 519 Vahl.:consilium,
Plaut. Ep. 2, 2, 75.—In a bad sense, sly, crafty, cunning, artful ( = callidus, astutus):2.cata est et callida,
Plaut. Pers. 4, 4, 71; so id. Poen. 5, 2, 147; id. Most. 5, 2, 21; id. Trin. 3, 2, 51; Hor. Ep. 2, 2, 39.— Adv.: cătē, conform. to II. A.:sapienter, docte et cordate et cate,
Plaut. Poen. 1, 1, 3; id. Men. 2, 3, 61; Cic. Arat. 304.— Comp. and sup. not in use in the adj. or in the adv.cătus, i, m., a male cat (post-class.), Pall. Mart. 9, 4; scanned, cātus, Poët. ap. Anth. Lat. 5, p. 162, 3 al. -
14 conspiciens
1.con-spĭcĭo, spexi, spectum, 3, v. a. and n., to look at attentively, to get sight of, to descry, perceive, observe (class. in prose and poetry).I.Lit.A.In gen.(α).Absol.:(β).inter eas regiones, quā oculi conspiciant,
Varr. L. L. 7, § 9 Müll.:in tabernam,
Petr. 140, 14.—With acc.:(γ).me interrogas, Qui ipsus equidem nunc primum istanc tecum conspicio semul,
Plaut. Am. 2, 2, 122:quae aedes... quas quotiensquomque conspicio, fleo,
id. Capt. 1, 1, 29:si queat usquam Conspicere amissum fetum,
Lucr. 2, 358: quandoque te in jure conspicio, Leg. Act. ap. Cic. Caecin. 19, 54, and id. Mur. 12, 26:ut procul novum vehiculum Argonautarum e monte conspexit,
Cic. N. D. 2, 35, 89:quisque... quae prima signa conspexit, ad haec constitit,
Caes. B. G. 2, 21:quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,
id. ib. 1, 47:ubi primum nostros equites conspexerunt,
id. ib. 4, 12;2, 26: sidus in regione caeli, etc.,
Plin. 2, 25, 23, § 94:qui lucus ex insulā conspiciebatur,
Nep. Milt. 7, 3:conspici inter se,
to be visible to one another, Liv. 37, 41, 4:cum inter se conspecti essent,
id. 33, 6, 4:hunc simulac cupido conspexit lumine virgo,
Cat. 64, 86:conspectis luminibus crebris,
Liv. 31, 24, 7:locum insidiis conspeximus ipsi,
Verg. A. 9, 237:quae mihi tunc primum, tunc est conspecta supremum,
Ov. M. 12, 526:super tabernaculum... unde ab omnibus conspici posset, imago Solis fulgebat,
Curt. 3, 3, 8:conspecto delatore ejus,
Suet. Dom. 11:rugas in speculo,
Ov. M. 15, 232:cornua in undā,
id. ib. 1, 640:arcem,
id. ib. 2, 794:scopulum,
id. ib. 4, 731.—Of an inanimate subject:si illud signum (Jovis) solis ortum et forum curiamque conspiceret,
Cic. Cat. 3, 8, 20.—With two accus., when an action, condition, etc., is the object:quam (matrem) paucis ante diebus laureatam in suā gratulatione conspexit, eandem, etc.... eundem (filium) spoliatum omni dignitate conspiciat,
Cic. Mur. 41, 88:strata volgi pedibus detrita viarum Saxea,
Lucr. 1, 315:superiora loca multitudine armatorum completa,
Caes. B. G. 3, 3:quos laborantes,
id. ib. 4, 26:aliquos ex nave egredientes,
id. ib.:aliquem conspiciens ad se ferentem,
Nep. Dat. 4, 5:naves suas oppletas serpentibus,
id. Hann. 11, 6:(Hannibalem) humi jacentem,
Liv. 21, 4, 7:adrasum quendam,
Hor. Ep. 1, 7, 49; cf., pass.:quamvis non alius flectere equum sciens Aeque conspicitur,
id. C. 3, 7, 26:cum interim Metellus, monte degrediens cum exercitu, conspicitur,
Sall. J. 49, 5 dub.;v. conspicor: terribilior niger conspicitur (canis),
Col. 7, 12, 4.—With acc. and inf.:B.corpus ut exanimum siquod procul ipse jacere Conspicias hominis,
Lucr. 6, 706:qui nostros victores flumen transisse conspexerant,
Caes. B. G. 2, 24:centum procurrere currus,
Cato, 64, 389; Plin. 2, 9, 6, § 45.—Pregn., to look at with admiration or close attention, to gaze upon, observe, contemplate.(α).Act.:(β).quid nunc supina sursum in caelum conspicis?
Plaut. Cist. 2, 3, 78:orabat, ne se, quem paulo ante cum egregiā stirpe conspexissent, orbum liberis facerent,
Liv. 1, 26, 9:Demetrium ut pacis auctorem cum ingenti favore conspiciebant,
id. 39, 53, 2:quem cum omnes conspicerent propter novitatem ornatūs ignotamque formam,
Nep. Dat. 3, 3:cum bene notum Porticus Agrippae te conspexerit,
Hor. Ep. 1, 6, 26.—Esp. pass.: conspici, to attract attention, to be conspicuous, noticed, observed, distinguished, admired:II.inania sunt ista... delectamenta paene puerorum, captare plausus, vehi per urbem, conspici velle,
Cic. Pis. 25, 60: in gestu nec [p. 436] venustatem conspiciendam, nec turpitudinem esse, Auct. Her. 3, 15, 26:sic quisque hostem ferire, murum adscendere, conspici dum tale facinus faceret, properabat,
Sall. C. 7, 6:supellex modica, non multa, ut in neutram partem conspici posset,
Nep. Att. 13, 5:quid te ut regium juvenem conspici sinis?
Liv. 1, 47, 5:maxime conspectus ipse est, curru equis albis juncto urbem invectus,
id. 5, 23, 5:vestitus nihil inter aequales excellens, arma atque equi conspiciebantur,
id. 21, 4, 8; 5, 52, 3; 39, 6, 9:quorum Conspicitur nitidis fundata pecunia villis,
Hor. Ep. 1, 15, 46:tu formosissimus alto Conspiceris caelo ( = inter deos versaris),
Ov. M. 4, 19:prima bonis animi conspicerere tui,
id. Tr. 1, 6, 34; Vell. 2, 91, 4; Quint. 11, 3, 137.—Less freq. in an unfavorable sense, to be notorious, to be gazed at with dislike or contempt:carere me adspectu civium quam infestis oculis omnium conspici mallem,
Cic. Cat. 1, 7, 17: ne quid faciat, quod conspici et derideri posset, Aug. ap. Suet. Claud. 4.—Trop., to perceive mentally, to understand, comprehend:A.satis in rem quae sint meam ego conspicio mihi,
Plaut. Trin. 3, 2, 10:quantum ego nunc corde conspicio meo,
id. Ps. 3, 1, 3; cf.:ut conspiciatis eum mentibus, quoniam oculis non potestis,
Cic. Balb. 20, 47:nullus error talis in L. Aemilio Paulo conspectus est,
Val. Max. 7, 5, 3.—Hence,conspĭcĭens, entis, P. a. (acc. to II. B.), having understanding, intelligent:B.ad quas (contumelias) despiciendas non sapiente opus est viro, sed tantum conspiciente,
Sen. Const. 16, 3 Haase (al. consipiente). —conspectus, a, um, P. a.1.(Acc. to I. A. 1.) Visible:2.tumulus hosti conspectus,
Liv. 22, 24, 5; cf. id. 10, 40, 8; 32, 5, 13:agmina inter se satis conspecta,
id. 22, 4, 6. —(Acc. to I. B.) Striking, distinguished, remarkable, gazed at, = conspicuus (perh. not ante-Aug.):C.Pallas chlamyde et pictis conspectus in armis,
Verg. A. 8, 588 (conspicuus, conspicabilis, Serv.); so,victor Tyrio in ostro,
id. G. 3, 17; cf. Hor. A. P. 228:juventus,
Ov. M. 12, 553:patris avique fama conspectum eum faciebat,
Liv. 45, 7, 3:conspectus elatusque supra modum hominis privati,
id. 4, 13, 3.— Comp., Ov. M. 4, 796; Liv. 2, 5, 5; Tac. H. 4, 11; Just. 11, 5; Juv. 8, 140 al.— Sup. and adv. apparently not in use.—conspĭcĭendus, a, um, P. a. (acc. to I. B.), worth seeing, worthy of attention, distinguished (perh. not ante-Aug.):2.insideat celeri conspiciendus equo,
Tib. 1, 2, 70:Nemesis donis meis,
id. 2, 3, 52:Hyas formā,
Ov. F. 5, 170:mater formosa Inter Dictaeos greges,
id. ib. 5, 118:eques,
id. Tr. 2, 114:opus vel in hac magnificentiā urbis,
Liv. 6, 4, 11; Val. Fl. 1, 261; Mart. 9, 50, 10.conspĭcĭo, ōnis, f. [1. conspicio], the survey taken by the augur in fixing the limits of the templum, Varr. L. L. 7, § 9 Müll. -
15 conspicio
1.con-spĭcĭo, spexi, spectum, 3, v. a. and n., to look at attentively, to get sight of, to descry, perceive, observe (class. in prose and poetry).I.Lit.A.In gen.(α).Absol.:(β).inter eas regiones, quā oculi conspiciant,
Varr. L. L. 7, § 9 Müll.:in tabernam,
Petr. 140, 14.—With acc.:(γ).me interrogas, Qui ipsus equidem nunc primum istanc tecum conspicio semul,
Plaut. Am. 2, 2, 122:quae aedes... quas quotiensquomque conspicio, fleo,
id. Capt. 1, 1, 29:si queat usquam Conspicere amissum fetum,
Lucr. 2, 358: quandoque te in jure conspicio, Leg. Act. ap. Cic. Caecin. 19, 54, and id. Mur. 12, 26:ut procul novum vehiculum Argonautarum e monte conspexit,
Cic. N. D. 2, 35, 89:quisque... quae prima signa conspexit, ad haec constitit,
Caes. B. G. 2, 21:quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,
id. ib. 1, 47:ubi primum nostros equites conspexerunt,
id. ib. 4, 12;2, 26: sidus in regione caeli, etc.,
Plin. 2, 25, 23, § 94:qui lucus ex insulā conspiciebatur,
Nep. Milt. 7, 3:conspici inter se,
to be visible to one another, Liv. 37, 41, 4:cum inter se conspecti essent,
id. 33, 6, 4:hunc simulac cupido conspexit lumine virgo,
Cat. 64, 86:conspectis luminibus crebris,
Liv. 31, 24, 7:locum insidiis conspeximus ipsi,
Verg. A. 9, 237:quae mihi tunc primum, tunc est conspecta supremum,
Ov. M. 12, 526:super tabernaculum... unde ab omnibus conspici posset, imago Solis fulgebat,
Curt. 3, 3, 8:conspecto delatore ejus,
Suet. Dom. 11:rugas in speculo,
Ov. M. 15, 232:cornua in undā,
id. ib. 1, 640:arcem,
id. ib. 2, 794:scopulum,
id. ib. 4, 731.—Of an inanimate subject:si illud signum (Jovis) solis ortum et forum curiamque conspiceret,
Cic. Cat. 3, 8, 20.—With two accus., when an action, condition, etc., is the object:quam (matrem) paucis ante diebus laureatam in suā gratulatione conspexit, eandem, etc.... eundem (filium) spoliatum omni dignitate conspiciat,
Cic. Mur. 41, 88:strata volgi pedibus detrita viarum Saxea,
Lucr. 1, 315:superiora loca multitudine armatorum completa,
Caes. B. G. 3, 3:quos laborantes,
id. ib. 4, 26:aliquos ex nave egredientes,
id. ib.:aliquem conspiciens ad se ferentem,
Nep. Dat. 4, 5:naves suas oppletas serpentibus,
id. Hann. 11, 6:(Hannibalem) humi jacentem,
Liv. 21, 4, 7:adrasum quendam,
Hor. Ep. 1, 7, 49; cf., pass.:quamvis non alius flectere equum sciens Aeque conspicitur,
id. C. 3, 7, 26:cum interim Metellus, monte degrediens cum exercitu, conspicitur,
Sall. J. 49, 5 dub.;v. conspicor: terribilior niger conspicitur (canis),
Col. 7, 12, 4.—With acc. and inf.:B.corpus ut exanimum siquod procul ipse jacere Conspicias hominis,
Lucr. 6, 706:qui nostros victores flumen transisse conspexerant,
Caes. B. G. 2, 24:centum procurrere currus,
Cato, 64, 389; Plin. 2, 9, 6, § 45.—Pregn., to look at with admiration or close attention, to gaze upon, observe, contemplate.(α).Act.:(β).quid nunc supina sursum in caelum conspicis?
Plaut. Cist. 2, 3, 78:orabat, ne se, quem paulo ante cum egregiā stirpe conspexissent, orbum liberis facerent,
Liv. 1, 26, 9:Demetrium ut pacis auctorem cum ingenti favore conspiciebant,
id. 39, 53, 2:quem cum omnes conspicerent propter novitatem ornatūs ignotamque formam,
Nep. Dat. 3, 3:cum bene notum Porticus Agrippae te conspexerit,
Hor. Ep. 1, 6, 26.—Esp. pass.: conspici, to attract attention, to be conspicuous, noticed, observed, distinguished, admired:II.inania sunt ista... delectamenta paene puerorum, captare plausus, vehi per urbem, conspici velle,
Cic. Pis. 25, 60: in gestu nec [p. 436] venustatem conspiciendam, nec turpitudinem esse, Auct. Her. 3, 15, 26:sic quisque hostem ferire, murum adscendere, conspici dum tale facinus faceret, properabat,
Sall. C. 7, 6:supellex modica, non multa, ut in neutram partem conspici posset,
Nep. Att. 13, 5:quid te ut regium juvenem conspici sinis?
Liv. 1, 47, 5:maxime conspectus ipse est, curru equis albis juncto urbem invectus,
id. 5, 23, 5:vestitus nihil inter aequales excellens, arma atque equi conspiciebantur,
id. 21, 4, 8; 5, 52, 3; 39, 6, 9:quorum Conspicitur nitidis fundata pecunia villis,
Hor. Ep. 1, 15, 46:tu formosissimus alto Conspiceris caelo ( = inter deos versaris),
Ov. M. 4, 19:prima bonis animi conspicerere tui,
id. Tr. 1, 6, 34; Vell. 2, 91, 4; Quint. 11, 3, 137.—Less freq. in an unfavorable sense, to be notorious, to be gazed at with dislike or contempt:carere me adspectu civium quam infestis oculis omnium conspici mallem,
Cic. Cat. 1, 7, 17: ne quid faciat, quod conspici et derideri posset, Aug. ap. Suet. Claud. 4.—Trop., to perceive mentally, to understand, comprehend:A.satis in rem quae sint meam ego conspicio mihi,
Plaut. Trin. 3, 2, 10:quantum ego nunc corde conspicio meo,
id. Ps. 3, 1, 3; cf.:ut conspiciatis eum mentibus, quoniam oculis non potestis,
Cic. Balb. 20, 47:nullus error talis in L. Aemilio Paulo conspectus est,
Val. Max. 7, 5, 3.—Hence,conspĭcĭens, entis, P. a. (acc. to II. B.), having understanding, intelligent:B.ad quas (contumelias) despiciendas non sapiente opus est viro, sed tantum conspiciente,
Sen. Const. 16, 3 Haase (al. consipiente). —conspectus, a, um, P. a.1.(Acc. to I. A. 1.) Visible:2.tumulus hosti conspectus,
Liv. 22, 24, 5; cf. id. 10, 40, 8; 32, 5, 13:agmina inter se satis conspecta,
id. 22, 4, 6. —(Acc. to I. B.) Striking, distinguished, remarkable, gazed at, = conspicuus (perh. not ante-Aug.):C.Pallas chlamyde et pictis conspectus in armis,
Verg. A. 8, 588 (conspicuus, conspicabilis, Serv.); so,victor Tyrio in ostro,
id. G. 3, 17; cf. Hor. A. P. 228:juventus,
Ov. M. 12, 553:patris avique fama conspectum eum faciebat,
Liv. 45, 7, 3:conspectus elatusque supra modum hominis privati,
id. 4, 13, 3.— Comp., Ov. M. 4, 796; Liv. 2, 5, 5; Tac. H. 4, 11; Just. 11, 5; Juv. 8, 140 al.— Sup. and adv. apparently not in use.—conspĭcĭendus, a, um, P. a. (acc. to I. B.), worth seeing, worthy of attention, distinguished (perh. not ante-Aug.):2.insideat celeri conspiciendus equo,
Tib. 1, 2, 70:Nemesis donis meis,
id. 2, 3, 52:Hyas formā,
Ov. F. 5, 170:mater formosa Inter Dictaeos greges,
id. ib. 5, 118:eques,
id. Tr. 2, 114:opus vel in hac magnificentiā urbis,
Liv. 6, 4, 11; Val. Fl. 1, 261; Mart. 9, 50, 10.conspĭcĭo, ōnis, f. [1. conspicio], the survey taken by the augur in fixing the limits of the templum, Varr. L. L. 7, § 9 Müll. -
16 intellego
intellĕgo (less correctly intellĭgo), exi, ectum (intellexti for intellexisti, Ter. Eun. 4, 6, 30; Cic. Att. 13, 32, 3:I.intellexes for intellexisses,
Plaut. Cist. 2, 3, 81; subj. perf.:intellegerint,
Sall. H. Fragm. 1, 41, 23 Dietsch), 3, v. a. [inter-lego], to see into, perceive, understand.Lit.A.To perceive, understand, comprehend:B.qualem autem deum intellegere nos possumus nulla virtute praeditum,
Cic. N. D. 3, 15, 38 Schoemann ad loc.:haec dumtaxat in Graecis intellego, quae ipsi, qui scripserunt, voluerunt a vulgo intellegi,
Cic. de Or. 2, 14:puderet me dicere non intellegere, si vos ipsi intellegeretis, qui ista defenditis,
id. N. D. 1, 39:corpus quid sit intellego,
id. ib. 1, 26:quare autem in his vis deorum insit, tum intellegam cum cognovero,
id. ib. 3, 24:quam sis audax hinc omnes intellegere potuerunt, quod,
id. Rosc. Am. 31:magna ex parvis,
id. Off. 1, 41:intellexi ex tuis litteris, te audisse,
id. Att. 6, 9:de gestu intellego, quid respondeas,
id. Vatin. 15:intellegere et sapere plus quam ceteros,
id. Off. 2, 14:cernere aliquid animo atque intellegere,
id. Top. 5:facile intellectu est,
Nep. Dion. 9:intellegi necesse est: esse deos,
Cic. N. D. 1, 17; id. Tusc. 3, 5:quocirca intellegi necesse est, in ipsis rebus invitamenta inesse,
id. Fin. 5, 11.—In answers, intellego corresponds to our I understand, go on, very well, Plaut. Ep. 2, 2, 63; Ter. Phorm. 2, 3, 93.— Abl. absol.: intellecto; with rel. clause:quidam bonorum caesi, postquam, intellecto in quos saeviretur, pessimi quoque arma rapuerant,
Tac. A. 1, 49;intellecto quantum bellum suscitaret,
Just. 38, 3, 6.—In partic., to have an accurate knowledge of or skill in a thing, to be a connoisseur:C.faciunt intellegendo ut nihil intellegant,
Ter. And. prol. 17:tametsi non multum in istis rebus intellego,
Cic. Verr. 2, 4, 43, § 94:hoc nugatorium sciebam esse, ista intellegere,
id. ib. 2, 4, 14, §33: quoniam non intellexerunt in operibus domini,
Lact. 4, 13, 18:illi qui linguam ejus intellegebant,
Petr. S. 73, 3; Sen. Apoc. 5, 2.—To distinguish:D.oraculorum praestigias profani a veritate intellegere non possunt,
Lact. 2, 16.—To see, perceive, observe by the understanding:E.vehementer nunc mihi est irata: sentio atque intellego,
Plaut. Truc. 2, 6, 64:ubi neque cohortationes suas neque preces audiri intellegit,
Caes. B. C. 2, 42:illi, ante inito, ut intellectum est, consilio,
id. B. G. 2, 33:intellego, quid loquar,
Cic. Lig. 5.—Of persons, to understand, comprehend, judge rightly (post-Aug.):F.quod Catonem aetas sua parum intellexisset,
Sen. de Const. Sap. 1:quando Socrates ab hominibus sui temporis parum intellegebatur,
Quint. 11, 1, 10; Vell. 2, 114, 5; Tac. A. 3, 3:quem legatum tribunus ita et intellexit et cepit, ut, etc.,
Plin. Ep. 8, 23, 5. —To understand a language: isti qui linguam avium intellegunt, Pac. ap. Cic. Div. 1, 57, 131 (Trag. v. 83 Rib.):G. 1.in iis linguis quas non intellegimus,
Cic. Tusc. 5, 40, 116:quantum ego Graece scripta intellegere possum,
id. de Or. 2, 13, 55:linguam ejus,
Sen. de M. Claud. 5, 2; Petr. 73.—With in or sub aliqua re, or per aliquid: illa est eutaxia, in qua intellegitur ordinis conservatio, Cic. Off. 1, 40, 142:2.sub hoc themate intellegere non hoc, sed, etc.,
Sen. Contr. 9, 28, 10:intellego sub hoc verbo multa,
id. ib. 1, 2, 15:per nemo homo,
Donat. ad Ter. Eun. 3, 5, 1:solem sub appellatione Jovis,
Macr. S. 1, 23, 5:per sagittas vim radiorum,
id. ib. 1, 17, 12. —With two acc.:3.non habeo quod intellegam bonum illud,
Cic. Tusc. 3, 18, 41. —With acc. and abl.: consuetudo omnibus his nominibus Argesten intellegi, Plin. 2, 47, 46, § 121.—II.Transf., to perceive, discern by the senses; to see, feel, notice. Alcumenam ante aedis stare saturam intellego, Plaut. Am. 2, 2, 35: Si. Statum vide hominis, Callipho.... Ca. Bene confidenterque astitisse intellego, id. Ps. 1, 5, 41:A.illa quidem primo nullos intellegit ignes,
Ov. M. 9, 456:frigus,
Col. Arbor. 13:vestigia hominum intellegi a feris,
Plin. 8, 16, 21, § 58; 28, 4, 14, § 55.— Hence, in-tellĕgens, entis, P. a., that has understanding or that understands a thing; intelligent, acquainted with.In gen.:B.semperne vulgi judicium cum intellegentium judicio congruit?
Cic. Brut. 49:intellegens dicendi existimator,
id. ib. 54:judicium,
id. Opt. Gen. Or. 4:vir,
id. Fin. 3, 5.—With gen.:cujusvis generis ejus intellegens,
id. ib. 2, 20.— Comp.:aliquid intellegentiore mente discutere,
Aug. Retract. 1, 19.—In partic.1.Intellegens alicujus, that understands a person, rightly estimates his character:2.intellegens principis nostri, cujus videbam hanc esse laudem,
Plin. Ep. 6, 27, 2 Döring ad loc.—Well skilled in matters of taste, a connoisseur:signa pulcherrima quae non modo istum hominem, ingeniosum atque intellegentem, verum etiam quemvis nostrum, quos iste idiotas appellat, delectare possent,
Cic. Verr. 2, 4, 2, § 4:ut putetur in istis rebus intellegens esse,
id. ib. 2. 4, 15, § 33.— Adv.: intellĕgenter, intelligently:ut amice, ut intelligenter, ut attente audiamur,
Cic. Part. 8, 28:lectitare,
Plin. Ep. 5, 16, 3. -
17 jurisprudens
prūdens, entis, adj. [contr. from providens].I.Foreseeing, foreknowing (very rare); constr. with an objective clause, or absol.:II.ille contra urinam spargit, prudens, hanc quoque leoni exitialem,
Plin. 8, 38, 57, § 136:quos prudentis possumus dicere, id est providentis,
Cic. Div. 1, 49, 111: de futuro satis callidus satisque prudens, Ps.-Sall. ap. Cic. init. —Transf.A.Knowing, skilled, experienced, versed, practised in a thing (class.; syn.: peritus, consultus); constr. with gen. or in; poet. and post-Aug. also with inf.(α).With gen.:(β).ceterarum rerum pater familias et prudens et attentus,
Cic. Quint. 3, 11:belli prudentes, Sall. Ep. Mith. (H. 4, 61, 16 Dietsch): rei militaris,
Nep. Con. 1, 2:locorum,
Liv. 34, 28 fin.:animus rerum prudens,
Hor. C. 4, 9, 35:artis,
Ov. H. 5, 150:animorum provinciae prudens,
Tac. Agr. 19:doli prudens,
id. H. 2, 25:agricolationis,
Col. 2, 2, 15.— Comp.:prudentiores rerum rusticarum,
Col. 4, 2, 1; so,earum rerum,
Gell. 14, 2, 4.— Sup.:adulandi gens prudentissima,
Juv. 3, 86.—With in:(γ).prudens in jure civili,
Cic. Lael. 2, 6.—With inf. or acc. and inf.:2.nec pauperum prudens anus Novemdialis dissipare pulveres,
Hor. Epod. 17, 47:prudens otii vitia negotio discuti,
Curt. 7, 1, 4:-ob ea se peti prudens, Plin. 8, 31, 49, § 111:sciens prudensque se praegnantem non esse,
Dig. 25, 6, 1, § 2.—In partic.a.Juris prudens, also prudens alone (like juris peritus), skilled or learned in the law; as subst.: jūrisprūdens, ntis, m., one learned in the law, a lawyer, jurist, jurisconsult (only post-class.), Dig. 38, 15, 2 fin.; 1, 2, 2; 1, 1, 7; 40, 7, 30; Just. Inst. 1, 2.—b.Like sciens, knowing, wise, discreet, prudent; usually connected with sciens: prudens animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. 150, 8 (Ann. v. 216 Vahl.):B.quos prudens praetereo,
Hor. S. 1, 10, 88; 2, 5, 58 (cf.:imprudens praeteriisse videris,
Cic. Brut. 77, 269):ibis sub furcam prudens,
Hor. S. 2, 7, 66:nequidquam deus abscidit Prudens Oceano terras,
id. C. 1, 3, 22; 3, 29, 29; Ov. M. 3, 364:an prudens imprudensve rupisset,
Gell. 20, 1, 34.—With sciens: amore ardeo:et prudens, sciens, Vivus vidensque pereo,
Ter. Eun. 1, 1, 27:ut in fabulis Amphiaraus sic ego prudens et sciens ad pestem ante oculos positam sum profectus,
Cic. Fam. 6, 6, 6; Cael. ap. Cic. Att. 10, 9, A, 5; Suet. Ner. 2 fin. —In gen., sagacious, sensible, intelligent, clever, judicious, etc. (very freq.):C.vir naturā peracutus et prudens,
Cic. Or. 5, 18:quis P. Octavio ingenio prudentior, jure peritior,
id. Clu. 38, 107:prudentem et, ut ita dicam, catum,
id. Leg. 1, 16, 45:in existimando admodum prudens,
id. Brut. 68, 239; cf.:prudentissimi in disserendo,
id. ib. 31, 118:virum ad consilia prudentem,
id. Font. 15, 43:quo nemo prudentior,
id. Lael. 1, 5:homines amicissimi ac prudentissimi,
id. Rep. 1, 46, 10:vir bonus et prudens,
Hor. Ep. 1, 16, 32; cf. id. A. P. 445:si divitiae prudentem reddere possent,
id. Ep. 2, 2, 155:prudentior ille consilio, hic animo magnificentior,
Just. 9, 8, 13.—With adverb. acc.:prudens alia,
Amm. 15, 13, 2.—Of abstract things:prudens, temperata, fortis, justa ratio,
Cic. Fin. 5, 21, 58:prudens animi sententia,
Ov. H. 21, 137: consilium, quod si non fuerit prudens, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, A, 1; Ov. M. 13, 433:prudentissimum consilium,
Nep. Eum. 3, 4; Hirt. B. Alex. 24. —Cautious, circumspect (very rare):malebant me nimium timidum quam satis prudentem existimari,
Cic. Fam. 4, 14, 2.— Hence, adv.: prūdenter, sagaciously, intelligently, discreetly, wisely, skilfully, learnedly, prudently, etc.: loqui, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 255 Vahl.):facere,
Cic. Fin. 5, 6, 15; cf. id. Rep. 3, 9, 16:rationem excogitare,
id. ib. 2, 12, 23:multa ab eo prudenter disputata,
id. Lael. 1, 1:multa provisa prudenter,
id. ib. 2, 6.— Comp., Aug. in Suet. Tib. 21; Quint. 9, 2, 44.— Sup.:defendere,
Cic. Div. 2, 72, 150:scribere,
id. Att. 13, 1, 1; Val. Max. 3, 3, 4 ext. 4. -
18 pervideo
I.Lit.:B.sol pervidet omnia,
Ov. M. 14, 375.—Transf., to look at or upon, to view:II.cunctaque mens oculis pervidet illa suis,
Ov. P. 1, 8, 34:cum tua pervideas oculis mala lippus inunctis,
Hor. S. 1, 3, 25.—Trop.A.To consider, examine:B.pervideamus, utrum, etc.,
Lucr. 1, 956:videbo te et pervidebo,
Cic. Att. 4, 12 fin. (B. and K. promonebo).—To perceive, discern, Lucr. 2, 90 (for Cic. Att. 15, 4, 2;v. 2. pervolo): meritorum meorum fieri accessionem pervidere te spero,
Cic. Fam. 10, 9, 1:infirmitatem animorum,
id. Att. 12, 38, 2; Col. 2, 1, 5.—Hence, * per-vĭdens, entis, P. a., sagacious, intelligent:pervidentissimus princeps,
Front. Aquaed. 11 dub. (al. providentissimus). -
19 prudens
prūdens, entis, adj. [contr. from providens].I.Foreseeing, foreknowing (very rare); constr. with an objective clause, or absol.:II.ille contra urinam spargit, prudens, hanc quoque leoni exitialem,
Plin. 8, 38, 57, § 136:quos prudentis possumus dicere, id est providentis,
Cic. Div. 1, 49, 111: de futuro satis callidus satisque prudens, Ps.-Sall. ap. Cic. init. —Transf.A.Knowing, skilled, experienced, versed, practised in a thing (class.; syn.: peritus, consultus); constr. with gen. or in; poet. and post-Aug. also with inf.(α).With gen.:(β).ceterarum rerum pater familias et prudens et attentus,
Cic. Quint. 3, 11:belli prudentes, Sall. Ep. Mith. (H. 4, 61, 16 Dietsch): rei militaris,
Nep. Con. 1, 2:locorum,
Liv. 34, 28 fin.:animus rerum prudens,
Hor. C. 4, 9, 35:artis,
Ov. H. 5, 150:animorum provinciae prudens,
Tac. Agr. 19:doli prudens,
id. H. 2, 25:agricolationis,
Col. 2, 2, 15.— Comp.:prudentiores rerum rusticarum,
Col. 4, 2, 1; so,earum rerum,
Gell. 14, 2, 4.— Sup.:adulandi gens prudentissima,
Juv. 3, 86.—With in:(γ).prudens in jure civili,
Cic. Lael. 2, 6.—With inf. or acc. and inf.:2.nec pauperum prudens anus Novemdialis dissipare pulveres,
Hor. Epod. 17, 47:prudens otii vitia negotio discuti,
Curt. 7, 1, 4:-ob ea se peti prudens, Plin. 8, 31, 49, § 111:sciens prudensque se praegnantem non esse,
Dig. 25, 6, 1, § 2.—In partic.a.Juris prudens, also prudens alone (like juris peritus), skilled or learned in the law; as subst.: jūrisprūdens, ntis, m., one learned in the law, a lawyer, jurist, jurisconsult (only post-class.), Dig. 38, 15, 2 fin.; 1, 2, 2; 1, 1, 7; 40, 7, 30; Just. Inst. 1, 2.—b.Like sciens, knowing, wise, discreet, prudent; usually connected with sciens: prudens animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. 150, 8 (Ann. v. 216 Vahl.):B.quos prudens praetereo,
Hor. S. 1, 10, 88; 2, 5, 58 (cf.:imprudens praeteriisse videris,
Cic. Brut. 77, 269):ibis sub furcam prudens,
Hor. S. 2, 7, 66:nequidquam deus abscidit Prudens Oceano terras,
id. C. 1, 3, 22; 3, 29, 29; Ov. M. 3, 364:an prudens imprudensve rupisset,
Gell. 20, 1, 34.—With sciens: amore ardeo:et prudens, sciens, Vivus vidensque pereo,
Ter. Eun. 1, 1, 27:ut in fabulis Amphiaraus sic ego prudens et sciens ad pestem ante oculos positam sum profectus,
Cic. Fam. 6, 6, 6; Cael. ap. Cic. Att. 10, 9, A, 5; Suet. Ner. 2 fin. —In gen., sagacious, sensible, intelligent, clever, judicious, etc. (very freq.):C.vir naturā peracutus et prudens,
Cic. Or. 5, 18:quis P. Octavio ingenio prudentior, jure peritior,
id. Clu. 38, 107:prudentem et, ut ita dicam, catum,
id. Leg. 1, 16, 45:in existimando admodum prudens,
id. Brut. 68, 239; cf.:prudentissimi in disserendo,
id. ib. 31, 118:virum ad consilia prudentem,
id. Font. 15, 43:quo nemo prudentior,
id. Lael. 1, 5:homines amicissimi ac prudentissimi,
id. Rep. 1, 46, 10:vir bonus et prudens,
Hor. Ep. 1, 16, 32; cf. id. A. P. 445:si divitiae prudentem reddere possent,
id. Ep. 2, 2, 155:prudentior ille consilio, hic animo magnificentior,
Just. 9, 8, 13.—With adverb. acc.:prudens alia,
Amm. 15, 13, 2.—Of abstract things:prudens, temperata, fortis, justa ratio,
Cic. Fin. 5, 21, 58:prudens animi sententia,
Ov. H. 21, 137: consilium, quod si non fuerit prudens, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, A, 1; Ov. M. 13, 433:prudentissimum consilium,
Nep. Eum. 3, 4; Hirt. B. Alex. 24. —Cautious, circumspect (very rare):malebant me nimium timidum quam satis prudentem existimari,
Cic. Fam. 4, 14, 2.— Hence, adv.: prūdenter, sagaciously, intelligently, discreetly, wisely, skilfully, learnedly, prudently, etc.: loqui, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 255 Vahl.):facere,
Cic. Fin. 5, 6, 15; cf. id. Rep. 3, 9, 16:rationem excogitare,
id. ib. 2, 12, 23:multa ab eo prudenter disputata,
id. Lael. 1, 1:multa provisa prudenter,
id. ib. 2, 6.— Comp., Aug. in Suet. Tib. 21; Quint. 9, 2, 44.— Sup.:defendere,
Cic. Div. 2, 72, 150:scribere,
id. Att. 13, 1, 1; Val. Max. 3, 3, 4 ext. 4. -
20 prudenter
prūdens, entis, adj. [contr. from providens].I.Foreseeing, foreknowing (very rare); constr. with an objective clause, or absol.:II.ille contra urinam spargit, prudens, hanc quoque leoni exitialem,
Plin. 8, 38, 57, § 136:quos prudentis possumus dicere, id est providentis,
Cic. Div. 1, 49, 111: de futuro satis callidus satisque prudens, Ps.-Sall. ap. Cic. init. —Transf.A.Knowing, skilled, experienced, versed, practised in a thing (class.; syn.: peritus, consultus); constr. with gen. or in; poet. and post-Aug. also with inf.(α).With gen.:(β).ceterarum rerum pater familias et prudens et attentus,
Cic. Quint. 3, 11:belli prudentes, Sall. Ep. Mith. (H. 4, 61, 16 Dietsch): rei militaris,
Nep. Con. 1, 2:locorum,
Liv. 34, 28 fin.:animus rerum prudens,
Hor. C. 4, 9, 35:artis,
Ov. H. 5, 150:animorum provinciae prudens,
Tac. Agr. 19:doli prudens,
id. H. 2, 25:agricolationis,
Col. 2, 2, 15.— Comp.:prudentiores rerum rusticarum,
Col. 4, 2, 1; so,earum rerum,
Gell. 14, 2, 4.— Sup.:adulandi gens prudentissima,
Juv. 3, 86.—With in:(γ).prudens in jure civili,
Cic. Lael. 2, 6.—With inf. or acc. and inf.:2.nec pauperum prudens anus Novemdialis dissipare pulveres,
Hor. Epod. 17, 47:prudens otii vitia negotio discuti,
Curt. 7, 1, 4:-ob ea se peti prudens, Plin. 8, 31, 49, § 111:sciens prudensque se praegnantem non esse,
Dig. 25, 6, 1, § 2.—In partic.a.Juris prudens, also prudens alone (like juris peritus), skilled or learned in the law; as subst.: jūrisprūdens, ntis, m., one learned in the law, a lawyer, jurist, jurisconsult (only post-class.), Dig. 38, 15, 2 fin.; 1, 2, 2; 1, 1, 7; 40, 7, 30; Just. Inst. 1, 2.—b.Like sciens, knowing, wise, discreet, prudent; usually connected with sciens: prudens animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. 150, 8 (Ann. v. 216 Vahl.):B.quos prudens praetereo,
Hor. S. 1, 10, 88; 2, 5, 58 (cf.:imprudens praeteriisse videris,
Cic. Brut. 77, 269):ibis sub furcam prudens,
Hor. S. 2, 7, 66:nequidquam deus abscidit Prudens Oceano terras,
id. C. 1, 3, 22; 3, 29, 29; Ov. M. 3, 364:an prudens imprudensve rupisset,
Gell. 20, 1, 34.—With sciens: amore ardeo:et prudens, sciens, Vivus vidensque pereo,
Ter. Eun. 1, 1, 27:ut in fabulis Amphiaraus sic ego prudens et sciens ad pestem ante oculos positam sum profectus,
Cic. Fam. 6, 6, 6; Cael. ap. Cic. Att. 10, 9, A, 5; Suet. Ner. 2 fin. —In gen., sagacious, sensible, intelligent, clever, judicious, etc. (very freq.):C.vir naturā peracutus et prudens,
Cic. Or. 5, 18:quis P. Octavio ingenio prudentior, jure peritior,
id. Clu. 38, 107:prudentem et, ut ita dicam, catum,
id. Leg. 1, 16, 45:in existimando admodum prudens,
id. Brut. 68, 239; cf.:prudentissimi in disserendo,
id. ib. 31, 118:virum ad consilia prudentem,
id. Font. 15, 43:quo nemo prudentior,
id. Lael. 1, 5:homines amicissimi ac prudentissimi,
id. Rep. 1, 46, 10:vir bonus et prudens,
Hor. Ep. 1, 16, 32; cf. id. A. P. 445:si divitiae prudentem reddere possent,
id. Ep. 2, 2, 155:prudentior ille consilio, hic animo magnificentior,
Just. 9, 8, 13.—With adverb. acc.:prudens alia,
Amm. 15, 13, 2.—Of abstract things:prudens, temperata, fortis, justa ratio,
Cic. Fin. 5, 21, 58:prudens animi sententia,
Ov. H. 21, 137: consilium, quod si non fuerit prudens, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, A, 1; Ov. M. 13, 433:prudentissimum consilium,
Nep. Eum. 3, 4; Hirt. B. Alex. 24. —Cautious, circumspect (very rare):malebant me nimium timidum quam satis prudentem existimari,
Cic. Fam. 4, 14, 2.— Hence, adv.: prūdenter, sagaciously, intelligently, discreetly, wisely, skilfully, learnedly, prudently, etc.: loqui, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 255 Vahl.):facere,
Cic. Fin. 5, 6, 15; cf. id. Rep. 3, 9, 16:rationem excogitare,
id. ib. 2, 12, 23:multa ab eo prudenter disputata,
id. Lael. 1, 1:multa provisa prudenter,
id. ib. 2, 6.— Comp., Aug. in Suet. Tib. 21; Quint. 9, 2, 44.— Sup.:defendere,
Cic. Div. 2, 72, 150:scribere,
id. Att. 13, 1, 1; Val. Max. 3, 3, 4 ext. 4.
- 1
- 2
См. также в других словарях:
intelligent — intelligent, ente [ ɛ̃teliʒɑ̃, ɑ̃t ] adj. • 1488; lat. intellegens → intelligence 1 ♦ Qui a la faculté de connaître et de comprendre. Les êtres intelligents. ⇒ pensant. 2 ♦ Qui est, à un degré variable, doué d intelligence. ⇒ capable, éveillé,… … Encyclopédie Universelle
intelligent — intelligent, ente (in tèl li jan, jan t ) adj. 1° Pourvu de la faculté de concevoir, de comprendre. • Je parle, je chemine : Je sens en moi certain agent ; Tout obéit dans ma machine à ce principe intelligent, LA FONT. Fabl. X, 1. • La… … Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré
Intelligent — In*tel li*gent, a. [L. intelligens, intellegens, entis, p. pr. of intelligere, intellegere, to perceive; inter between + legere to gather, collect, choose: cf. F. intelligent. See {Legend}.] [1913 Webster] 1. Endowed with the faculty of… … The Collaborative International Dictionary of English
intelligent — 1 Intellectual, *mental, cerebral, psychic 2 Intelligent, clever, alert, quick witted, bright, smart, knowing, brilliant are comparable when they mean mentally quick or keen. Intelligent implies greater than average power to use one s mind… … New Dictionary of Synonyms
intelligent — UK US /ɪnˈtelɪdʒənt/ adjective ► able to learn and understand things quickly and easily: »A lot of thoroughly intelligent, sensible people have fallen for the salesman s charm. »a highly intelligent businessperson »an intelligent… … Financial and business terms
intelligent — Adj std. (18. Jh.) Entlehnung. Entlehnt aus l. intellegēns ( entis), dem PPräs. von l. intellegere (intellēctum) verstehen, wahrnehmen, erkennen , zu l. legere zusammennehmen, ins Auge fallen, aussuchen und l. inter . Das lateinische Wort zu gr.… … Etymologisches Wörterbuch der deutschen sprache
intelligent — Intelligent, [intellig]ente. adj. Pourveu de la faculté intellective, capable d entendre, & de raisonner. L homme est un estre intelligent. l Ange est une substance intelligente. En ce sens il n a guere d usage qu en ces phrases. Il signifie plus … Dictionnaire de l'Académie française
intelligent — in·tel·li·gent adj: having or indicating a high or satisfactory degree of intelligence and mental capacity; esp: having or indicating an understanding of the nature and consequences of an act or decision a knowing and intelligent waiver of… … Law dictionary
intelligent — intelligent: Das Adjektiv mit der Bedeutung »einsichtsvoll, ‹sach›verständig; klug, begabt« wurde im 18. Jh. aus lat. intelligens, intelligentis (Nebenform von intellegens) entlehnt. Dies ist Part. Präs. von intellegere (< *inter legere) »mit… … Das Herkunftswörterbuch
intelligent — [in tel′ə jənt] adj. [L intelligens, prp. of intelligere: see INTELLECT] 1. having or using intelligence; rational 2. having or showing an alert mind or high intelligence; bright, perceptive, informed, clever, wise, etc. 3. a) designating or of a … English World dictionary
intelligent — (adj.) c.1500, a back formation from intelligence or else from L. intelligentem (nom. intelligens), prp. of intelligere, earlier intellegere (see INTELLIGENCE (Cf. intelligence)). Intelligent design, as a name for an alternative to atheistic… … Etymology dictionary