Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

intelligent

  • 1 intellegēns

        intellegēns entis, adj.    [P. of intellego], intelligent, discerning, appreciative: vir: iudicium: dicendi existimator: cuiusvis generis: in hisce rebus, versed.
    * * *
    (gen.), intellegentis ADJ
    intelligent; discerning

    Latin-English dictionary > intellegēns

  • 2 acūtus

        acūtus adj. with comp. and sup.    [P. of acuo], sharpened, pointed, sharp, cutting: sudes, Cs.: ferrum, H.: aures, pointed, H.: acuta leto Saxa (i. e. ad letum dandum), H.—Fig., to the senses, sharp, pungent, shrill: sonus acutissimus, highest treble: aera, shrill, H.: stridor, H.: sol, oppressive, H.: morbus, violent, H. — Subst: acuta belli, violent calamities, H.— Adv: resonare acutum, shrilly, H. —Of the senses, keen, sharp: oculi: nares, i. e. rigid censoriousness, H.—Of the mind, keen, acute, discerning, penetrating, intelligent, sagacious, cunning: si qui acutiores in contione steterunt: hominum genus: studia, i. e. requiring a keen mind: homo ad fraudem, N.— Adv: acutum cernis, keenly, H.
    * * *
    I
    acuta -um, acutior -or -us, acutissimus -a -um ADJ
    sharp, sharpened, pointed/tapering; severe; glaring; acute, wise; high-pitched
    II
    acuta, acutum ADJ
    of small radius; acute (angle)

    Latin-English dictionary > acūtus

  • 3 catus

        catus adj.    [1 CA-], clear - sighted, intelligent, sagacious, wise: Aelius Sextus, Enn. ap. C.: cultūs hominum Voce formasti catus, H.: catus quantumvis rusticus, shrewd, H.: iaculari, H.
    * * *
    I
    cata, catum ADJ
    knowing, clever, shrewd, wise, prudent, circumspect; shrill/clear (sound)
    II
    cat; wild cat; kind of trout; siege engine; male cat (L+S)

    Latin-English dictionary > catus

  • 4 prūdēns

        prūdēns entis, adj. with comp. and sup.    [for providens], foreseeing, foreknowing: quos prudentīs possumus dicere, id est providentīs: satisque prudens oti vitia negotio discuti, aware, Cu.— Knowing, skilled, skilful, experienced, versed, practised: ceterarum rerum: rei militaris, N.: locorum, L.: animus rerum, H.: adulandi gens prudentissima, Iu.: in iure civili: prudens anus Novemdialīs dissipare pulveres, H.— With knowledge, deliberate: quos prudens praetereo, H.: amore ardeo, et prudens sciens, Vivus vidensque pereo, T.: sic ego prudens et sciens ad pestem ante oculos positam sum profectus.— Knowing, wise, discreet, prudent, sagacious, sensible, intelligent, clever, judicious: tribunus plebis: prudentissimus senex: Octavio ingenio prudentior: vir ad consilia: Illa deam longo prudens sermone tenebat, O.: malim videri nimis timidus quam parum prudens, circumspect: prudentissimum (consilium), N.
    * * *
    prudentis (gen.), prudentior -or -us, prudentissimus -a -um ADJ
    aware, skilled; sensible, prudent; farseeing; experienced

    Latin-English dictionary > prūdēns

  • 5 quippe

        quippe adv. and conj.    [2 qui+-pe].    I. As adv., of course, as you see, obviously, as one might expect, naturally, by all means: leve nomen habet utraque res; quippe; leve enim est hoc, risum movere: ergo ad cenam si quis vocat, condemnetur. Quippe, inquit, etc.—Usu. followed by a causal particle: quod flagitabam... quippe cum bellum geri iam viderem: raro tantis animis concurrerunt classes, quippe cum pugnarent, etc., L. —With a relat. introducing an obvious explanation or reason: multa questus est Caesar, quippe qui vidisset, etc., as he would of course, after seeing, etc.: plurimum terroris tulit, quippe quibus aegre occursum est, etc., L.: solis candor inlustrior est... quippe qui tam late conluceat: convivia non inibat; quippe qui ne in oppidum quidem veniret. —With an explanatory appositive: sol Democrito magnus videtur, quippe homini erudito, i. e. as of course it must to an intelligent man: quidam contra miseriti Periturae quippe, Ph.—In irony, certainly, indeed, forsooth: Quippe vetor fatis, I, forsooth, am forbidden by the fates! V.: movet me quippe lumen curiae.—    II. As conj., introducing an obvious explanation or reason, since, for, for in fact: quippe benignus erat, for he was, you see, etc., H.: Quippe color nivis est, O.: quippe homo iam grandior ruri Se continebat, T.: neque provinciam invitus dederat; quippe foedum hominem a re p. procul esse volebat, S.: ego laudo... quippe qui saepe id remedium aegritudinumst, since somehow (see 2 qui), T.: Quippe etiam festis quaedam exercere diebus, Fas et iura sinunt, eince even, etc., V.
    * * *
    of course; as you see; obviously; naturally; by all means

    Latin-English dictionary > quippe

  • 6 sciēns

        sciēns entis, adj. with comp. and sup.    [P. of scio], knowing, understanding, intelligent, acquainted, skilled, versed, expert: Id tibi renuntio, ut sis sciens, T.: quis igitur hoc homine scientior umquam fuit?: venefica Scientior, H.: quae (navis) scientissimo gubernatore utitur: locorum, S.: citharae, H.: vir regendae rei p. scientissimus: flectere equum sciens, H.—With the subj. in place of an adv. with the predic., knowing, knowingly, wittingly, purposely, intentionally: prudens sciens pereo, T.: ut offenderet sciens neminem: habebit igitur te sciente curia senatorem, etc.: me oblinam.
    * * *
    scientis (gen.), scientior -or -us, scientissimus -a -um ADJ
    knowing, understanding; skilled, expert

    Latin-English dictionary > sciēns

  • 7 capabilis

    capabilis, capabile ADJ
    comprehensible; intelligent

    Latin-English dictionary > capabilis

  • 8 conspiciens

    (gen.), conspicientis ADJ
    intelligent, having understanding

    Latin-English dictionary > conspiciens

  • 9 sensatus

    sensata, sensatum ADJ

    Latin-English dictionary > sensatus

  • 10 acuo

    ăcŭo, ui, ūtum, 3, v. a. ( part. fut. acuturus, not used) [cf. 2. acer], to make sharp or pointed, to sharpen, whet.
    I.
    Lit.:

    ne stridorem quidem serrae audiunt, cum acuitur,

    Cic. Tusc. 1, 40; so,

    ferrum,

    Verg. A. 8, 386; Hor. C. 1, 2, 21:

    enses,

    Ov. M. 15, 776:

    gladium,

    Vulg. Deut. 32, 41:

    sagittas,

    id. Jer. 51, 11.— Poet.:

    fulmen,

    Lucr. 6, 278:

    dentes,

    Hor. C. 3, 20, 10; cf. Tib. 4, 3, 3.—
    II.
    Trop.
    A.
    First, of the tongue, qs. to whet, i. e. to sharpen, exercise, improve:

    acuere linguam exercitatione dicendi,

    Cic. Brut. 97:

    linguam causis,

    Hor. Ep. 1, 3, 23; so Vulg. Psa. 139, 4; so in gen.: se, to exercise one's self, to make one's self ready:

    acueram me ad exagitandam hanc ejus legationem,

    Cic. Att. 2, 7: mentem, ingenium, prudentiam, etc.; to sharpen:

    multa, quae acuant mentem, multa quae obtundant,

    Cic. Tusc. 1, 33; so id. Brut. 33; id. Phil. 2, 17; id. de Or. 1, 20.—
    B.
    Acuere aliquem (with or without ad aliquid), to spur on, incite, stir up, arouse:

    ad crudelitatem,

    Cic. Lig. 4; id. Fam. 15, 21:

    illos sat aetas acuet,

    Ter. Ad. 5, 3, 49; Cic. Rosc. Am. 33, 110:

    ita duae res, quae languorem afferunt ceteris, illum acuebant, otium et solitudo,

    id. Off. 3, 1; Liv. 28, 19:

    curis acuens mortalia corda,

    Verg. G. 1, 123:

    auditisque lupos acuunt balatibus agni,

    id. ib. 4, 435:

    quam Juno his acuit verbis,

    id. A. 7, 330.—
    C.
    Aliquid, to rouse up, kindle, excite (mostly poet.):

    saevus in armis Aeneas acuit Martem et se suscitat irā,

    Verg. A. 12, 108:

    iram,

    Vulg. Sap. 5, 21:

    studia,

    Val. Max. 2, 2, no. 3.—
    D.
    In gramm.: acuere syllabam, to give an acute accent to (opp. gravem ponere), Quint. 1, 5, 22; cf. Prisc. Op. Min. 159 Lind.: accentus acutus ideo inventus est, quod acuat sive elevet syllabam.—Hence, ăcūtus, a, um, P.a., sharpened, made pointed; hence,
    A.
    Lit., sharp, pointed ( acer denotes natural sharpness, etc.: acutus, that produced by exertion, skill, etc.: sermo acer, impassioned, passionate; sermo acutus, pointed, acute discourse):

    vide ut sit acutus culter probe,

    Plaut. Mil. 5, 4:

    ferrum,

    Hor. A. P. 304:

    cuspis,

    Verg. A. 5, 208:

    gladius,

    Vulg. Psa. 56, 5:

    carex,

    Verg. G. 3, 231; elementa, i. e. pointed, jagged atoms (opp. to perplexa, connected), Lucr. 2, 463:

    nasus,

    Plaut. Cap. 3, 4, 114:

    oculi,

    of a pointed shape, id. Ps. 4, 7, 121:

    aures,

    pointed, Hor. C. 2, 19, 4:

    saxa,

    id. ib. 3, 27, 61; so Verg. A. 1, 45.—
    2.
    Transf.
    a.
    Of the senses themselves, sharp, keen:

    oculos acrīs atque cicutos,

    Cic. Planc. 66:

    nares,

    Hor. S. 1, 3, 29; Cels. 2, 6.—
    b.
    Of objects affecting the senses, sharp, acute; of the voice, soprano or treble: inde loci lituus sonitus effudit acutos, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 116 Müll. (Ann. v. 522 ed. Vahl.):

    hinnitu,

    Verg. G. 3, 94:

    voces,

    id. Cir. 107; Ov. M. 3, 224:

    stridore,

    Hor. C. 1, 34, 15:

    vocem ab acutissimo sono usque ad gravissimum sonum recipiunt,

    from the highest treble to the lowest base, Cic. de Or. 1, 59, 251; cf. ib. 3, 57, 216; Somn. Scip. 5; Rep. 6, 18.—
    c.
    In gen., of things affecting the body, of either heat or cold from their similar effects, keen, sharp, violent, severe:

    sol,

    Hor. Ep. 1, 10, 17:

    radii solis,

    Ov. H. 4, 159:

    gelu,

    Hor. C. 1, 9, 4; cf. Lucr. 1, 495; Verg. G. 1, 93; so,

    febris,

    Cels. 2, 4:

    morbus,

    id. 3 (opp. longus), rapid.— Subst. with gen.:

    acuta belli,

    violent, severe misfortunes of war, Hor. C. 4, 4, 76 (= graves belli molestias).—
    B.
    Fig.
    1.
    Of intellectual qualities, acute, clear-sighted, intelligent, sagacious (very freq.):

    Antisthenes homo acutus magis quam eruditus,

    Cic. Att. 12, 37; so id. de Or. 1, 51; id. N. D. 1, 16; Nep. Dion. 8, 1:

    homo ingenio prudentiāque acutissimus,

    Cic. de Or. 1, 39:

    acutae sententiae,

    id. Opt. Gen. Or. 2, 5:

    motus animorum ad excogitandum acuti,

    id. Or. 1, 113:

    studia,

    id. Gen. 50:

    conclusiones,

    Quint. 2, 20, 5.—
    2.
    In gramm.: accentus acutus, the acute accent (opp. gravis), Prisc. p. 159, ed. Lindem.— Comp. Plin. 13, 1, 2.— Adv.: ăcūte, sharply, keenly, acutely:. cernere, Lucr. 4, 804; ib. 811:

    conlecta,

    Cic. Deiot. 33:

    excogitat,

    id. Verr. 4, 147:

    respondeo,

    id. Cael. 17:

    scribo,

    id. Verr. 3, 20; so, ăcūtum:

    cernis,

    Hor. S. 1, 3, 26:

    resonarent,

    ib. 8, 41: and, ăcūta: canis ululat, Enn. ap. Fest. p. 9 Müll. (Ann. 346 Vahl.).— Comp., Cic. Inv. 2, 16.— Sup., Cic. Off. 1, 44; id. Verr. 3, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > acuo

  • 11 acuta

    ăcŭo, ui, ūtum, 3, v. a. ( part. fut. acuturus, not used) [cf. 2. acer], to make sharp or pointed, to sharpen, whet.
    I.
    Lit.:

    ne stridorem quidem serrae audiunt, cum acuitur,

    Cic. Tusc. 1, 40; so,

    ferrum,

    Verg. A. 8, 386; Hor. C. 1, 2, 21:

    enses,

    Ov. M. 15, 776:

    gladium,

    Vulg. Deut. 32, 41:

    sagittas,

    id. Jer. 51, 11.— Poet.:

    fulmen,

    Lucr. 6, 278:

    dentes,

    Hor. C. 3, 20, 10; cf. Tib. 4, 3, 3.—
    II.
    Trop.
    A.
    First, of the tongue, qs. to whet, i. e. to sharpen, exercise, improve:

    acuere linguam exercitatione dicendi,

    Cic. Brut. 97:

    linguam causis,

    Hor. Ep. 1, 3, 23; so Vulg. Psa. 139, 4; so in gen.: se, to exercise one's self, to make one's self ready:

    acueram me ad exagitandam hanc ejus legationem,

    Cic. Att. 2, 7: mentem, ingenium, prudentiam, etc.; to sharpen:

    multa, quae acuant mentem, multa quae obtundant,

    Cic. Tusc. 1, 33; so id. Brut. 33; id. Phil. 2, 17; id. de Or. 1, 20.—
    B.
    Acuere aliquem (with or without ad aliquid), to spur on, incite, stir up, arouse:

    ad crudelitatem,

    Cic. Lig. 4; id. Fam. 15, 21:

    illos sat aetas acuet,

    Ter. Ad. 5, 3, 49; Cic. Rosc. Am. 33, 110:

    ita duae res, quae languorem afferunt ceteris, illum acuebant, otium et solitudo,

    id. Off. 3, 1; Liv. 28, 19:

    curis acuens mortalia corda,

    Verg. G. 1, 123:

    auditisque lupos acuunt balatibus agni,

    id. ib. 4, 435:

    quam Juno his acuit verbis,

    id. A. 7, 330.—
    C.
    Aliquid, to rouse up, kindle, excite (mostly poet.):

    saevus in armis Aeneas acuit Martem et se suscitat irā,

    Verg. A. 12, 108:

    iram,

    Vulg. Sap. 5, 21:

    studia,

    Val. Max. 2, 2, no. 3.—
    D.
    In gramm.: acuere syllabam, to give an acute accent to (opp. gravem ponere), Quint. 1, 5, 22; cf. Prisc. Op. Min. 159 Lind.: accentus acutus ideo inventus est, quod acuat sive elevet syllabam.—Hence, ăcūtus, a, um, P.a., sharpened, made pointed; hence,
    A.
    Lit., sharp, pointed ( acer denotes natural sharpness, etc.: acutus, that produced by exertion, skill, etc.: sermo acer, impassioned, passionate; sermo acutus, pointed, acute discourse):

    vide ut sit acutus culter probe,

    Plaut. Mil. 5, 4:

    ferrum,

    Hor. A. P. 304:

    cuspis,

    Verg. A. 5, 208:

    gladius,

    Vulg. Psa. 56, 5:

    carex,

    Verg. G. 3, 231; elementa, i. e. pointed, jagged atoms (opp. to perplexa, connected), Lucr. 2, 463:

    nasus,

    Plaut. Cap. 3, 4, 114:

    oculi,

    of a pointed shape, id. Ps. 4, 7, 121:

    aures,

    pointed, Hor. C. 2, 19, 4:

    saxa,

    id. ib. 3, 27, 61; so Verg. A. 1, 45.—
    2.
    Transf.
    a.
    Of the senses themselves, sharp, keen:

    oculos acrīs atque cicutos,

    Cic. Planc. 66:

    nares,

    Hor. S. 1, 3, 29; Cels. 2, 6.—
    b.
    Of objects affecting the senses, sharp, acute; of the voice, soprano or treble: inde loci lituus sonitus effudit acutos, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 116 Müll. (Ann. v. 522 ed. Vahl.):

    hinnitu,

    Verg. G. 3, 94:

    voces,

    id. Cir. 107; Ov. M. 3, 224:

    stridore,

    Hor. C. 1, 34, 15:

    vocem ab acutissimo sono usque ad gravissimum sonum recipiunt,

    from the highest treble to the lowest base, Cic. de Or. 1, 59, 251; cf. ib. 3, 57, 216; Somn. Scip. 5; Rep. 6, 18.—
    c.
    In gen., of things affecting the body, of either heat or cold from their similar effects, keen, sharp, violent, severe:

    sol,

    Hor. Ep. 1, 10, 17:

    radii solis,

    Ov. H. 4, 159:

    gelu,

    Hor. C. 1, 9, 4; cf. Lucr. 1, 495; Verg. G. 1, 93; so,

    febris,

    Cels. 2, 4:

    morbus,

    id. 3 (opp. longus), rapid.— Subst. with gen.:

    acuta belli,

    violent, severe misfortunes of war, Hor. C. 4, 4, 76 (= graves belli molestias).—
    B.
    Fig.
    1.
    Of intellectual qualities, acute, clear-sighted, intelligent, sagacious (very freq.):

    Antisthenes homo acutus magis quam eruditus,

    Cic. Att. 12, 37; so id. de Or. 1, 51; id. N. D. 1, 16; Nep. Dion. 8, 1:

    homo ingenio prudentiāque acutissimus,

    Cic. de Or. 1, 39:

    acutae sententiae,

    id. Opt. Gen. Or. 2, 5:

    motus animorum ad excogitandum acuti,

    id. Or. 1, 113:

    studia,

    id. Gen. 50:

    conclusiones,

    Quint. 2, 20, 5.—
    2.
    In gramm.: accentus acutus, the acute accent (opp. gravis), Prisc. p. 159, ed. Lindem.— Comp. Plin. 13, 1, 2.— Adv.: ăcūte, sharply, keenly, acutely:. cernere, Lucr. 4, 804; ib. 811:

    conlecta,

    Cic. Deiot. 33:

    excogitat,

    id. Verr. 4, 147:

    respondeo,

    id. Cael. 17:

    scribo,

    id. Verr. 3, 20; so, ăcūtum:

    cernis,

    Hor. S. 1, 3, 26:

    resonarent,

    ib. 8, 41: and, ăcūta: canis ululat, Enn. ap. Fest. p. 9 Müll. (Ann. 346 Vahl.).— Comp., Cic. Inv. 2, 16.— Sup., Cic. Off. 1, 44; id. Verr. 3, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > acuta

  • 12 Catius

    Cătĭus, ii, m.
    I.
    A Roman deity, the protector of boys, whom he made intelligent (catos), Aug. Civ. Dei, 4, 21.—
    II.
    An Epicurean philosopher, author of works de rerum naturā, de summo bono, etc., Cic. Fam. 15, 16, 1; Cass. ib. 15, 19; Quint. 10, 1, 124; Schol. Cruq. ad Hor. S. 2, 4, 1.—Hence,
    B.
    Cătĭānus, a, um, adj.:

    spectra,

    Cic. Fam. 15, 16, 1; Cass. ib. 15, 19.—
    III.
    A feigned name in Hor. S. 2, 4, 1 and 88.

    Lewis & Short latin dictionary > Catius

  • 13 catus

    1.
    cătus, a, um, adj. [root ka-; Sanscr. ça-, to whet, sharpen; cf. cos, cautes, cuneus; Sabine, = acutus, acc. to Varr. L. L. 7, § 46, p. 90 Bip.].
    * I.
    Sharp to the hearing, clear-sounding, shrill (cf. acutus, 2.): jam cata signa fere sonitum dare voce parabant, Enn. ap. Varr. l. l. (Ann. 447 Vahl.). —
    II.
    Transf. to intellectual objects, in a good and bad sense.
    A.
    In a good sense, clear-sighted, intelligent, sagacious, wise, opp. stultus (in prose probably never naturalized; hence Cic., in prose, adds ut ita dicam; v. the foll.): catus Aelius Sextus, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 9, 18 (Ann. v. 335 Vahl.); Plaut. Most. 1, 3, 29; id. Ps. 2, 3, 15; Ter. And. 5, 2, 14 Don. and Ruhnk.; Hor. C. 1, 10, 3:

    prudens et, ut ita dicam, catus,

    Cic. Leg. 1, 16, 45.—Constr. with inf.:

    jaculari,

    Hor. C. 3, 12, 10.—With gen.:

    legum,

    Aus. Mos. 400.—Of abstract things:

    dicta,

    Enn. Ann. 519 Vahl.:

    consilium,

    Plaut. Ep. 2, 2, 75.—
    B.
    In a bad sense, sly, crafty, cunning, artful ( = callidus, astutus):

    cata est et callida,

    Plaut. Pers. 4, 4, 71; so id. Poen. 5, 2, 147; id. Most. 5, 2, 21; id. Trin. 3, 2, 51; Hor. Ep. 2, 2, 39.— Adv.: cătē, conform. to II. A.:

    sapienter, docte et cordate et cate,

    Plaut. Poen. 1, 1, 3; id. Men. 2, 3, 61; Cic. Arat. 304.— Comp. and sup. not in use in the adj. or in the adv.
    2.
    cătus, i, m., a male cat (post-class.), Pall. Mart. 9, 4; scanned, cātus, Poët. ap. Anth. Lat. 5, p. 162, 3 al.

    Lewis & Short latin dictionary > catus

  • 14 conspiciens

    1.
    con-spĭcĭo, spexi, spectum, 3, v. a. and n., to look at attentively, to get sight of, to descry, perceive, observe (class. in prose and poetry).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    Absol.:

    inter eas regiones, quā oculi conspiciant,

    Varr. L. L. 7, § 9 Müll.:

    in tabernam,

    Petr. 140, 14.—
    (β).
    With acc.:

    me interrogas, Qui ipsus equidem nunc primum istanc tecum conspicio semul,

    Plaut. Am. 2, 2, 122:

    quae aedes... quas quotiensquomque conspicio, fleo,

    id. Capt. 1, 1, 29:

    si queat usquam Conspicere amissum fetum,

    Lucr. 2, 358: quandoque te in jure conspicio, Leg. Act. ap. Cic. Caecin. 19, 54, and id. Mur. 12, 26:

    ut procul novum vehiculum Argonautarum e monte conspexit,

    Cic. N. D. 2, 35, 89:

    quisque... quae prima signa conspexit, ad haec constitit,

    Caes. B. G. 2, 21:

    quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

    id. ib. 1, 47:

    ubi primum nostros equites conspexerunt,

    id. ib. 4, 12;

    2, 26: sidus in regione caeli, etc.,

    Plin. 2, 25, 23, § 94:

    qui lucus ex insulā conspiciebatur,

    Nep. Milt. 7, 3:

    conspici inter se,

    to be visible to one another, Liv. 37, 41, 4:

    cum inter se conspecti essent,

    id. 33, 6, 4:

    hunc simulac cupido conspexit lumine virgo,

    Cat. 64, 86:

    conspectis luminibus crebris,

    Liv. 31, 24, 7:

    locum insidiis conspeximus ipsi,

    Verg. A. 9, 237:

    quae mihi tunc primum, tunc est conspecta supremum,

    Ov. M. 12, 526:

    super tabernaculum... unde ab omnibus conspici posset, imago Solis fulgebat,

    Curt. 3, 3, 8:

    conspecto delatore ejus,

    Suet. Dom. 11:

    rugas in speculo,

    Ov. M. 15, 232:

    cornua in undā,

    id. ib. 1, 640:

    arcem,

    id. ib. 2, 794:

    scopulum,

    id. ib. 4, 731.—Of an inanimate subject:

    si illud signum (Jovis) solis ortum et forum curiamque conspiceret,

    Cic. Cat. 3, 8, 20.—With two accus., when an action, condition, etc., is the object:

    quam (matrem) paucis ante diebus laureatam in suā gratulatione conspexit, eandem, etc.... eundem (filium) spoliatum omni dignitate conspiciat,

    Cic. Mur. 41, 88:

    strata volgi pedibus detrita viarum Saxea,

    Lucr. 1, 315:

    superiora loca multitudine armatorum completa,

    Caes. B. G. 3, 3:

    quos laborantes,

    id. ib. 4, 26:

    aliquos ex nave egredientes,

    id. ib.:

    aliquem conspiciens ad se ferentem,

    Nep. Dat. 4, 5:

    naves suas oppletas serpentibus,

    id. Hann. 11, 6:

    (Hannibalem) humi jacentem,

    Liv. 21, 4, 7:

    adrasum quendam,

    Hor. Ep. 1, 7, 49; cf., pass.:

    quamvis non alius flectere equum sciens Aeque conspicitur,

    id. C. 3, 7, 26:

    cum interim Metellus, monte degrediens cum exercitu, conspicitur,

    Sall. J. 49, 5 dub.;

    v. conspicor: terribilior niger conspicitur (canis),

    Col. 7, 12, 4.—
    (γ).
    With acc. and inf.:

    corpus ut exanimum siquod procul ipse jacere Conspicias hominis,

    Lucr. 6, 706:

    qui nostros victores flumen transisse conspexerant,

    Caes. B. G. 2, 24:

    centum procurrere currus,

    Cato, 64, 389; Plin. 2, 9, 6, § 45.—
    B.
    Pregn., to look at with admiration or close attention, to gaze upon, observe, contemplate.
    (α).
    Act.:

    quid nunc supina sursum in caelum conspicis?

    Plaut. Cist. 2, 3, 78:

    orabat, ne se, quem paulo ante cum egregiā stirpe conspexissent, orbum liberis facerent,

    Liv. 1, 26, 9:

    Demetrium ut pacis auctorem cum ingenti favore conspiciebant,

    id. 39, 53, 2:

    quem cum omnes conspicerent propter novitatem ornatūs ignotamque formam,

    Nep. Dat. 3, 3:

    cum bene notum Porticus Agrippae te conspexerit,

    Hor. Ep. 1, 6, 26.—
    (β).
    Esp. pass.: conspici, to attract attention, to be conspicuous, noticed, observed, distinguished, admired:

    inania sunt ista... delectamenta paene puerorum, captare plausus, vehi per urbem, conspici velle,

    Cic. Pis. 25, 60: in gestu nec [p. 436] venustatem conspiciendam, nec turpitudinem esse, Auct. Her. 3, 15, 26:

    sic quisque hostem ferire, murum adscendere, conspici dum tale facinus faceret, properabat,

    Sall. C. 7, 6:

    supellex modica, non multa, ut in neutram partem conspici posset,

    Nep. Att. 13, 5:

    quid te ut regium juvenem conspici sinis?

    Liv. 1, 47, 5:

    maxime conspectus ipse est, curru equis albis juncto urbem invectus,

    id. 5, 23, 5:

    vestitus nihil inter aequales excellens, arma atque equi conspiciebantur,

    id. 21, 4, 8; 5, 52, 3; 39, 6, 9:

    quorum Conspicitur nitidis fundata pecunia villis,

    Hor. Ep. 1, 15, 46:

    tu formosissimus alto Conspiceris caelo ( = inter deos versaris),

    Ov. M. 4, 19:

    prima bonis animi conspicerere tui,

    id. Tr. 1, 6, 34; Vell. 2, 91, 4; Quint. 11, 3, 137.—Less freq. in an unfavorable sense, to be notorious, to be gazed at with dislike or contempt:

    carere me adspectu civium quam infestis oculis omnium conspici mallem,

    Cic. Cat. 1, 7, 17: ne quid faciat, quod conspici et derideri posset, Aug. ap. Suet. Claud. 4.—
    II.
    Trop., to perceive mentally, to understand, comprehend:

    satis in rem quae sint meam ego conspicio mihi,

    Plaut. Trin. 3, 2, 10:

    quantum ego nunc corde conspicio meo,

    id. Ps. 3, 1, 3; cf.:

    ut conspiciatis eum mentibus, quoniam oculis non potestis,

    Cic. Balb. 20, 47:

    nullus error talis in L. Aemilio Paulo conspectus est,

    Val. Max. 7, 5, 3.—Hence,
    A.
    conspĭcĭens, entis, P. a. (acc. to II. B.), having understanding, intelligent:

    ad quas (contumelias) despiciendas non sapiente opus est viro, sed tantum conspiciente,

    Sen. Const. 16, 3 Haase (al. consipiente). —
    B.
    conspectus, a, um, P. a.
    1.
    (Acc. to I. A. 1.) Visible:

    tumulus hosti conspectus,

    Liv. 22, 24, 5; cf. id. 10, 40, 8; 32, 5, 13:

    agmina inter se satis conspecta,

    id. 22, 4, 6. —
    2.
    (Acc. to I. B.) Striking, distinguished, remarkable, gazed at, = conspicuus (perh. not ante-Aug.):

    Pallas chlamyde et pictis conspectus in armis,

    Verg. A. 8, 588 (conspicuus, conspicabilis, Serv.); so,

    victor Tyrio in ostro,

    id. G. 3, 17; cf. Hor. A. P. 228:

    juventus,

    Ov. M. 12, 553:

    patris avique fama conspectum eum faciebat,

    Liv. 45, 7, 3:

    conspectus elatusque supra modum hominis privati,

    id. 4, 13, 3.— Comp., Ov. M. 4, 796; Liv. 2, 5, 5; Tac. H. 4, 11; Just. 11, 5; Juv. 8, 140 al.— Sup. and adv. apparently not in use.—
    C.
    conspĭcĭendus, a, um, P. a. (acc. to I. B.), worth seeing, worthy of attention, distinguished (perh. not ante-Aug.):

    insideat celeri conspiciendus equo,

    Tib. 1, 2, 70:

    Nemesis donis meis,

    id. 2, 3, 52:

    Hyas formā,

    Ov. F. 5, 170:

    mater formosa Inter Dictaeos greges,

    id. ib. 5, 118:

    eques,

    id. Tr. 2, 114:

    opus vel in hac magnificentiā urbis,

    Liv. 6, 4, 11; Val. Fl. 1, 261; Mart. 9, 50, 10.
    2.
    conspĭcĭo, ōnis, f. [1. conspicio], the survey taken by the augur in fixing the limits of the templum, Varr. L. L. 7, § 9 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > conspiciens

  • 15 conspicio

    1.
    con-spĭcĭo, spexi, spectum, 3, v. a. and n., to look at attentively, to get sight of, to descry, perceive, observe (class. in prose and poetry).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    Absol.:

    inter eas regiones, quā oculi conspiciant,

    Varr. L. L. 7, § 9 Müll.:

    in tabernam,

    Petr. 140, 14.—
    (β).
    With acc.:

    me interrogas, Qui ipsus equidem nunc primum istanc tecum conspicio semul,

    Plaut. Am. 2, 2, 122:

    quae aedes... quas quotiensquomque conspicio, fleo,

    id. Capt. 1, 1, 29:

    si queat usquam Conspicere amissum fetum,

    Lucr. 2, 358: quandoque te in jure conspicio, Leg. Act. ap. Cic. Caecin. 19, 54, and id. Mur. 12, 26:

    ut procul novum vehiculum Argonautarum e monte conspexit,

    Cic. N. D. 2, 35, 89:

    quisque... quae prima signa conspexit, ad haec constitit,

    Caes. B. G. 2, 21:

    quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

    id. ib. 1, 47:

    ubi primum nostros equites conspexerunt,

    id. ib. 4, 12;

    2, 26: sidus in regione caeli, etc.,

    Plin. 2, 25, 23, § 94:

    qui lucus ex insulā conspiciebatur,

    Nep. Milt. 7, 3:

    conspici inter se,

    to be visible to one another, Liv. 37, 41, 4:

    cum inter se conspecti essent,

    id. 33, 6, 4:

    hunc simulac cupido conspexit lumine virgo,

    Cat. 64, 86:

    conspectis luminibus crebris,

    Liv. 31, 24, 7:

    locum insidiis conspeximus ipsi,

    Verg. A. 9, 237:

    quae mihi tunc primum, tunc est conspecta supremum,

    Ov. M. 12, 526:

    super tabernaculum... unde ab omnibus conspici posset, imago Solis fulgebat,

    Curt. 3, 3, 8:

    conspecto delatore ejus,

    Suet. Dom. 11:

    rugas in speculo,

    Ov. M. 15, 232:

    cornua in undā,

    id. ib. 1, 640:

    arcem,

    id. ib. 2, 794:

    scopulum,

    id. ib. 4, 731.—Of an inanimate subject:

    si illud signum (Jovis) solis ortum et forum curiamque conspiceret,

    Cic. Cat. 3, 8, 20.—With two accus., when an action, condition, etc., is the object:

    quam (matrem) paucis ante diebus laureatam in suā gratulatione conspexit, eandem, etc.... eundem (filium) spoliatum omni dignitate conspiciat,

    Cic. Mur. 41, 88:

    strata volgi pedibus detrita viarum Saxea,

    Lucr. 1, 315:

    superiora loca multitudine armatorum completa,

    Caes. B. G. 3, 3:

    quos laborantes,

    id. ib. 4, 26:

    aliquos ex nave egredientes,

    id. ib.:

    aliquem conspiciens ad se ferentem,

    Nep. Dat. 4, 5:

    naves suas oppletas serpentibus,

    id. Hann. 11, 6:

    (Hannibalem) humi jacentem,

    Liv. 21, 4, 7:

    adrasum quendam,

    Hor. Ep. 1, 7, 49; cf., pass.:

    quamvis non alius flectere equum sciens Aeque conspicitur,

    id. C. 3, 7, 26:

    cum interim Metellus, monte degrediens cum exercitu, conspicitur,

    Sall. J. 49, 5 dub.;

    v. conspicor: terribilior niger conspicitur (canis),

    Col. 7, 12, 4.—
    (γ).
    With acc. and inf.:

    corpus ut exanimum siquod procul ipse jacere Conspicias hominis,

    Lucr. 6, 706:

    qui nostros victores flumen transisse conspexerant,

    Caes. B. G. 2, 24:

    centum procurrere currus,

    Cato, 64, 389; Plin. 2, 9, 6, § 45.—
    B.
    Pregn., to look at with admiration or close attention, to gaze upon, observe, contemplate.
    (α).
    Act.:

    quid nunc supina sursum in caelum conspicis?

    Plaut. Cist. 2, 3, 78:

    orabat, ne se, quem paulo ante cum egregiā stirpe conspexissent, orbum liberis facerent,

    Liv. 1, 26, 9:

    Demetrium ut pacis auctorem cum ingenti favore conspiciebant,

    id. 39, 53, 2:

    quem cum omnes conspicerent propter novitatem ornatūs ignotamque formam,

    Nep. Dat. 3, 3:

    cum bene notum Porticus Agrippae te conspexerit,

    Hor. Ep. 1, 6, 26.—
    (β).
    Esp. pass.: conspici, to attract attention, to be conspicuous, noticed, observed, distinguished, admired:

    inania sunt ista... delectamenta paene puerorum, captare plausus, vehi per urbem, conspici velle,

    Cic. Pis. 25, 60: in gestu nec [p. 436] venustatem conspiciendam, nec turpitudinem esse, Auct. Her. 3, 15, 26:

    sic quisque hostem ferire, murum adscendere, conspici dum tale facinus faceret, properabat,

    Sall. C. 7, 6:

    supellex modica, non multa, ut in neutram partem conspici posset,

    Nep. Att. 13, 5:

    quid te ut regium juvenem conspici sinis?

    Liv. 1, 47, 5:

    maxime conspectus ipse est, curru equis albis juncto urbem invectus,

    id. 5, 23, 5:

    vestitus nihil inter aequales excellens, arma atque equi conspiciebantur,

    id. 21, 4, 8; 5, 52, 3; 39, 6, 9:

    quorum Conspicitur nitidis fundata pecunia villis,

    Hor. Ep. 1, 15, 46:

    tu formosissimus alto Conspiceris caelo ( = inter deos versaris),

    Ov. M. 4, 19:

    prima bonis animi conspicerere tui,

    id. Tr. 1, 6, 34; Vell. 2, 91, 4; Quint. 11, 3, 137.—Less freq. in an unfavorable sense, to be notorious, to be gazed at with dislike or contempt:

    carere me adspectu civium quam infestis oculis omnium conspici mallem,

    Cic. Cat. 1, 7, 17: ne quid faciat, quod conspici et derideri posset, Aug. ap. Suet. Claud. 4.—
    II.
    Trop., to perceive mentally, to understand, comprehend:

    satis in rem quae sint meam ego conspicio mihi,

    Plaut. Trin. 3, 2, 10:

    quantum ego nunc corde conspicio meo,

    id. Ps. 3, 1, 3; cf.:

    ut conspiciatis eum mentibus, quoniam oculis non potestis,

    Cic. Balb. 20, 47:

    nullus error talis in L. Aemilio Paulo conspectus est,

    Val. Max. 7, 5, 3.—Hence,
    A.
    conspĭcĭens, entis, P. a. (acc. to II. B.), having understanding, intelligent:

    ad quas (contumelias) despiciendas non sapiente opus est viro, sed tantum conspiciente,

    Sen. Const. 16, 3 Haase (al. consipiente). —
    B.
    conspectus, a, um, P. a.
    1.
    (Acc. to I. A. 1.) Visible:

    tumulus hosti conspectus,

    Liv. 22, 24, 5; cf. id. 10, 40, 8; 32, 5, 13:

    agmina inter se satis conspecta,

    id. 22, 4, 6. —
    2.
    (Acc. to I. B.) Striking, distinguished, remarkable, gazed at, = conspicuus (perh. not ante-Aug.):

    Pallas chlamyde et pictis conspectus in armis,

    Verg. A. 8, 588 (conspicuus, conspicabilis, Serv.); so,

    victor Tyrio in ostro,

    id. G. 3, 17; cf. Hor. A. P. 228:

    juventus,

    Ov. M. 12, 553:

    patris avique fama conspectum eum faciebat,

    Liv. 45, 7, 3:

    conspectus elatusque supra modum hominis privati,

    id. 4, 13, 3.— Comp., Ov. M. 4, 796; Liv. 2, 5, 5; Tac. H. 4, 11; Just. 11, 5; Juv. 8, 140 al.— Sup. and adv. apparently not in use.—
    C.
    conspĭcĭendus, a, um, P. a. (acc. to I. B.), worth seeing, worthy of attention, distinguished (perh. not ante-Aug.):

    insideat celeri conspiciendus equo,

    Tib. 1, 2, 70:

    Nemesis donis meis,

    id. 2, 3, 52:

    Hyas formā,

    Ov. F. 5, 170:

    mater formosa Inter Dictaeos greges,

    id. ib. 5, 118:

    eques,

    id. Tr. 2, 114:

    opus vel in hac magnificentiā urbis,

    Liv. 6, 4, 11; Val. Fl. 1, 261; Mart. 9, 50, 10.
    2.
    conspĭcĭo, ōnis, f. [1. conspicio], the survey taken by the augur in fixing the limits of the templum, Varr. L. L. 7, § 9 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > conspicio

  • 16 intellego

    intellĕgo (less correctly intellĭgo), exi, ectum (intellexti for intellexisti, Ter. Eun. 4, 6, 30; Cic. Att. 13, 32, 3:

    intellexes for intellexisses,

    Plaut. Cist. 2, 3, 81; subj. perf.:

    intellegerint,

    Sall. H. Fragm. 1, 41, 23 Dietsch), 3, v. a. [inter-lego], to see into, perceive, understand.
    I.
    Lit.
    A.
    To perceive, understand, comprehend:

    qualem autem deum intellegere nos possumus nulla virtute praeditum,

    Cic. N. D. 3, 15, 38 Schoemann ad loc.:

    haec dumtaxat in Graecis intellego, quae ipsi, qui scripserunt, voluerunt a vulgo intellegi,

    Cic. de Or. 2, 14:

    puderet me dicere non intellegere, si vos ipsi intellegeretis, qui ista defenditis,

    id. N. D. 1, 39:

    corpus quid sit intellego,

    id. ib. 1, 26:

    quare autem in his vis deorum insit, tum intellegam cum cognovero,

    id. ib. 3, 24:

    quam sis audax hinc omnes intellegere potuerunt, quod,

    id. Rosc. Am. 31:

    magna ex parvis,

    id. Off. 1, 41:

    intellexi ex tuis litteris, te audisse,

    id. Att. 6, 9:

    de gestu intellego, quid respondeas,

    id. Vatin. 15:

    intellegere et sapere plus quam ceteros,

    id. Off. 2, 14:

    cernere aliquid animo atque intellegere,

    id. Top. 5:

    facile intellectu est,

    Nep. Dion. 9:

    intellegi necesse est: esse deos,

    Cic. N. D. 1, 17; id. Tusc. 3, 5:

    quocirca intellegi necesse est, in ipsis rebus invitamenta inesse,

    id. Fin. 5, 11.—In answers, intellego corresponds to our I understand, go on, very well, Plaut. Ep. 2, 2, 63; Ter. Phorm. 2, 3, 93.— Abl. absol.: intellecto; with rel. clause:

    quidam bonorum caesi, postquam, intellecto in quos saeviretur, pessimi quoque arma rapuerant,

    Tac. A. 1, 49;

    intellecto quantum bellum suscitaret,

    Just. 38, 3, 6.—
    B.
    In partic., to have an accurate knowledge of or skill in a thing, to be a connoisseur:

    faciunt intellegendo ut nihil intellegant,

    Ter. And. prol. 17:

    tametsi non multum in istis rebus intellego,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 94:

    hoc nugatorium sciebam esse, ista intellegere,

    id. ib. 2, 4, 14, §

    33: quoniam non intellexerunt in operibus domini,

    Lact. 4, 13, 18:

    illi qui linguam ejus intellegebant,

    Petr. S. 73, 3; Sen. Apoc. 5, 2.—
    C.
    To distinguish:

    oraculorum praestigias profani a veritate intellegere non possunt,

    Lact. 2, 16.—
    D.
    To see, perceive, observe by the understanding:

    vehementer nunc mihi est irata: sentio atque intellego,

    Plaut. Truc. 2, 6, 64:

    ubi neque cohortationes suas neque preces audiri intellegit,

    Caes. B. C. 2, 42:

    illi, ante inito, ut intellectum est, consilio,

    id. B. G. 2, 33:

    intellego, quid loquar,

    Cic. Lig. 5.—
    E.
    Of persons, to understand, comprehend, judge rightly (post-Aug.):

    quod Catonem aetas sua parum intellexisset,

    Sen. de Const. Sap. 1:

    quando Socrates ab hominibus sui temporis parum intellegebatur,

    Quint. 11, 1, 10; Vell. 2, 114, 5; Tac. A. 3, 3:

    quem legatum tribunus ita et intellexit et cepit, ut, etc.,

    Plin. Ep. 8, 23, 5. —
    F.
    To understand a language: isti qui linguam avium intellegunt, Pac. ap. Cic. Div. 1, 57, 131 (Trag. v. 83 Rib.):

    in iis linguis quas non intellegimus,

    Cic. Tusc. 5, 40, 116:

    quantum ego Graece scripta intellegere possum,

    id. de Or. 2, 13, 55:

    linguam ejus,

    Sen. de M. Claud. 5, 2; Petr. 73.—
    G.
    To understand by any thing, to take a thing to mean.
    1.
    With in or sub aliqua re, or per aliquid: illa est eutaxia, in qua intellegitur ordinis conservatio, Cic. Off. 1, 40, 142:

    sub hoc themate intellegere non hoc, sed, etc.,

    Sen. Contr. 9, 28, 10:

    intellego sub hoc verbo multa,

    id. ib. 1, 2, 15:

    per nemo homo,

    Donat. ad Ter. Eun. 3, 5, 1:

    solem sub appellatione Jovis,

    Macr. S. 1, 23, 5:

    per sagittas vim radiorum,

    id. ib. 1, 17, 12. —
    2.
    With two acc.:

    non habeo quod intellegam bonum illud,

    Cic. Tusc. 3, 18, 41. —
    3.
    With acc. and abl.: consuetudo omnibus his nominibus Argesten intellegi, Plin. 2, 47, 46, § 121.—
    II.
    Transf., to perceive, discern by the senses; to see, feel, notice. Alcumenam ante aedis stare saturam intellego, Plaut. Am. 2, 2, 35: Si. Statum vide hominis, Callipho.... Ca. Bene confidenterque astitisse intellego, id. Ps. 1, 5, 41:

    illa quidem primo nullos intellegit ignes,

    Ov. M. 9, 456:

    frigus,

    Col. Arbor. 13:

    vestigia hominum intellegi a feris,

    Plin. 8, 16, 21, § 58; 28, 4, 14, § 55.— Hence, in-tellĕgens, entis, P. a., that has understanding or that understands a thing; intelligent, acquainted with.
    A.
    In gen.:

    semperne vulgi judicium cum intellegentium judicio congruit?

    Cic. Brut. 49:

    intellegens dicendi existimator,

    id. ib. 54:

    judicium,

    id. Opt. Gen. Or. 4:

    vir,

    id. Fin. 3, 5.—With gen.:

    cujusvis generis ejus intellegens,

    id. ib. 2, 20.— Comp.:

    aliquid intellegentiore mente discutere,

    Aug. Retract. 1, 19.—
    B.
    In partic.
    1.
    Intellegens alicujus, that understands a person, rightly estimates his character:

    intellegens principis nostri, cujus videbam hanc esse laudem,

    Plin. Ep. 6, 27, 2 Döring ad loc.—
    2.
    Well skilled in matters of taste, a connoisseur:

    signa pulcherrima quae non modo istum hominem, ingeniosum atque intellegentem, verum etiam quemvis nostrum, quos iste idiotas appellat, delectare possent,

    Cic. Verr. 2, 4, 2, § 4:

    ut putetur in istis rebus intellegens esse,

    id. ib. 2. 4, 15, § 33.— Adv.: intellĕgenter, intelligently:

    ut amice, ut intelligenter, ut attente audiamur,

    Cic. Part. 8, 28:

    lectitare,

    Plin. Ep. 5, 16, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > intellego

  • 17 jurisprudens

    prūdens, entis, adj. [contr. from providens].
    I.
    Foreseeing, foreknowing (very rare); constr. with an objective clause, or absol.:

    ille contra urinam spargit, prudens, hanc quoque leoni exitialem,

    Plin. 8, 38, 57, § 136:

    quos prudentis possumus dicere, id est providentis,

    Cic. Div. 1, 49, 111: de futuro satis callidus satisque prudens, Ps.-Sall. ap. Cic. init.
    II.
    Transf.
    A.
    Knowing, skilled, experienced, versed, practised in a thing (class.; syn.: peritus, consultus); constr. with gen. or in; poet. and post-Aug. also with inf.
    (α).
    With gen.:

    ceterarum rerum pater familias et prudens et attentus,

    Cic. Quint. 3, 11:

    belli prudentes, Sall. Ep. Mith. (H. 4, 61, 16 Dietsch): rei militaris,

    Nep. Con. 1, 2:

    locorum,

    Liv. 34, 28 fin.:

    animus rerum prudens,

    Hor. C. 4, 9, 35:

    artis,

    Ov. H. 5, 150:

    animorum provinciae prudens,

    Tac. Agr. 19:

    doli prudens,

    id. H. 2, 25:

    agricolationis,

    Col. 2, 2, 15.— Comp.:

    prudentiores rerum rusticarum,

    Col. 4, 2, 1; so,

    earum rerum,

    Gell. 14, 2, 4.— Sup.:

    adulandi gens prudentissima,

    Juv. 3, 86.—
    (β).
    With in:

    prudens in jure civili,

    Cic. Lael. 2, 6.—
    (γ).
    With inf. or acc. and inf.:

    nec pauperum prudens anus Novemdialis dissipare pulveres,

    Hor. Epod. 17, 47:

    prudens otii vitia negotio discuti,

    Curt. 7, 1, 4:-ob ea se peti prudens, Plin. 8, 31, 49, § 111:

    sciens prudensque se praegnantem non esse,

    Dig. 25, 6, 1, § 2.—
    2.
    In partic.
    a.
    Juris prudens, also prudens alone (like juris peritus), skilled or learned in the law; as subst.: jūrisprūdens, ntis, m., one learned in the law, a lawyer, jurist, jurisconsult (only post-class.), Dig. 38, 15, 2 fin.; 1, 2, 2; 1, 1, 7; 40, 7, 30; Just. Inst. 1, 2.—
    b.
    Like sciens, knowing, wise, discreet, prudent; usually connected with sciens: prudens animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. 150, 8 (Ann. v. 216 Vahl.):

    quos prudens praetereo,

    Hor. S. 1, 10, 88; 2, 5, 58 (cf.:

    imprudens praeteriisse videris,

    Cic. Brut. 77, 269):

    ibis sub furcam prudens,

    Hor. S. 2, 7, 66:

    nequidquam deus abscidit Prudens Oceano terras,

    id. C. 1, 3, 22; 3, 29, 29; Ov. M. 3, 364:

    an prudens imprudensve rupisset,

    Gell. 20, 1, 34.—With sciens: amore ardeo:

    et prudens, sciens, Vivus vidensque pereo,

    Ter. Eun. 1, 1, 27:

    ut in fabulis Amphiaraus sic ego prudens et sciens ad pestem ante oculos positam sum profectus,

    Cic. Fam. 6, 6, 6; Cael. ap. Cic. Att. 10, 9, A, 5; Suet. Ner. 2 fin.
    B.
    In gen., sagacious, sensible, intelligent, clever, judicious, etc. (very freq.):

    vir naturā peracutus et prudens,

    Cic. Or. 5, 18:

    quis P. Octavio ingenio prudentior, jure peritior,

    id. Clu. 38, 107:

    prudentem et, ut ita dicam, catum,

    id. Leg. 1, 16, 45:

    in existimando admodum prudens,

    id. Brut. 68, 239; cf.:

    prudentissimi in disserendo,

    id. ib. 31, 118:

    virum ad consilia prudentem,

    id. Font. 15, 43:

    quo nemo prudentior,

    id. Lael. 1, 5:

    homines amicissimi ac prudentissimi,

    id. Rep. 1, 46, 10:

    vir bonus et prudens,

    Hor. Ep. 1, 16, 32; cf. id. A. P. 445:

    si divitiae prudentem reddere possent,

    id. Ep. 2, 2, 155:

    prudentior ille consilio, hic animo magnificentior,

    Just. 9, 8, 13.—With adverb. acc.:

    prudens alia,

    Amm. 15, 13, 2.—Of abstract things:

    prudens, temperata, fortis, justa ratio,

    Cic. Fin. 5, 21, 58:

    prudens animi sententia,

    Ov. H. 21, 137: consilium, quod si non fuerit prudens, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, A, 1; Ov. M. 13, 433:

    prudentissimum consilium,

    Nep. Eum. 3, 4; Hirt. B. Alex. 24. —
    C.
    Cautious, circumspect (very rare):

    malebant me nimium timidum quam satis prudentem existimari,

    Cic. Fam. 4, 14, 2.— Hence, adv.: prūdenter, sagaciously, intelligently, discreetly, wisely, skilfully, learnedly, prudently, etc.: loqui, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 255 Vahl.):

    facere,

    Cic. Fin. 5, 6, 15; cf. id. Rep. 3, 9, 16:

    rationem excogitare,

    id. ib. 2, 12, 23:

    multa ab eo prudenter disputata,

    id. Lael. 1, 1:

    multa provisa prudenter,

    id. ib. 2, 6.— Comp., Aug. in Suet. Tib. 21; Quint. 9, 2, 44.— Sup.:

    defendere,

    Cic. Div. 2, 72, 150:

    scribere,

    id. Att. 13, 1, 1; Val. Max. 3, 3, 4 ext. 4.

    Lewis & Short latin dictionary > jurisprudens

  • 18 pervideo

    pervĭdĕo, vīdi, vīsum, 2, v. a., to look over, look on, overlook, survey.
    I.
    Lit.:

    sol pervidet omnia,

    Ov. M. 14, 375.—
    B.
    Transf., to look at or upon, to view:

    cunctaque mens oculis pervidet illa suis,

    Ov. P. 1, 8, 34:

    cum tua pervideas oculis mala lippus inunctis,

    Hor. S. 1, 3, 25.—
    II.
    Trop.
    A.
    To consider, examine:

    pervideamus, utrum, etc.,

    Lucr. 1, 956:

    videbo te et pervidebo,

    Cic. Att. 4, 12 fin. (B. and K. promonebo).—
    B.
    To perceive, discern, Lucr. 2, 90 (for Cic. Att. 15, 4, 2;

    v. 2. pervolo): meritorum meorum fieri accessionem pervidere te spero,

    Cic. Fam. 10, 9, 1:

    infirmitatem animorum,

    id. Att. 12, 38, 2; Col. 2, 1, 5.—Hence, * per-vĭdens, entis, P. a., sagacious, intelligent:

    pervidentissimus princeps,

    Front. Aquaed. 11 dub. (al. providentissimus).

    Lewis & Short latin dictionary > pervideo

  • 19 prudens

    prūdens, entis, adj. [contr. from providens].
    I.
    Foreseeing, foreknowing (very rare); constr. with an objective clause, or absol.:

    ille contra urinam spargit, prudens, hanc quoque leoni exitialem,

    Plin. 8, 38, 57, § 136:

    quos prudentis possumus dicere, id est providentis,

    Cic. Div. 1, 49, 111: de futuro satis callidus satisque prudens, Ps.-Sall. ap. Cic. init.
    II.
    Transf.
    A.
    Knowing, skilled, experienced, versed, practised in a thing (class.; syn.: peritus, consultus); constr. with gen. or in; poet. and post-Aug. also with inf.
    (α).
    With gen.:

    ceterarum rerum pater familias et prudens et attentus,

    Cic. Quint. 3, 11:

    belli prudentes, Sall. Ep. Mith. (H. 4, 61, 16 Dietsch): rei militaris,

    Nep. Con. 1, 2:

    locorum,

    Liv. 34, 28 fin.:

    animus rerum prudens,

    Hor. C. 4, 9, 35:

    artis,

    Ov. H. 5, 150:

    animorum provinciae prudens,

    Tac. Agr. 19:

    doli prudens,

    id. H. 2, 25:

    agricolationis,

    Col. 2, 2, 15.— Comp.:

    prudentiores rerum rusticarum,

    Col. 4, 2, 1; so,

    earum rerum,

    Gell. 14, 2, 4.— Sup.:

    adulandi gens prudentissima,

    Juv. 3, 86.—
    (β).
    With in:

    prudens in jure civili,

    Cic. Lael. 2, 6.—
    (γ).
    With inf. or acc. and inf.:

    nec pauperum prudens anus Novemdialis dissipare pulveres,

    Hor. Epod. 17, 47:

    prudens otii vitia negotio discuti,

    Curt. 7, 1, 4:-ob ea se peti prudens, Plin. 8, 31, 49, § 111:

    sciens prudensque se praegnantem non esse,

    Dig. 25, 6, 1, § 2.—
    2.
    In partic.
    a.
    Juris prudens, also prudens alone (like juris peritus), skilled or learned in the law; as subst.: jūrisprūdens, ntis, m., one learned in the law, a lawyer, jurist, jurisconsult (only post-class.), Dig. 38, 15, 2 fin.; 1, 2, 2; 1, 1, 7; 40, 7, 30; Just. Inst. 1, 2.—
    b.
    Like sciens, knowing, wise, discreet, prudent; usually connected with sciens: prudens animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. 150, 8 (Ann. v. 216 Vahl.):

    quos prudens praetereo,

    Hor. S. 1, 10, 88; 2, 5, 58 (cf.:

    imprudens praeteriisse videris,

    Cic. Brut. 77, 269):

    ibis sub furcam prudens,

    Hor. S. 2, 7, 66:

    nequidquam deus abscidit Prudens Oceano terras,

    id. C. 1, 3, 22; 3, 29, 29; Ov. M. 3, 364:

    an prudens imprudensve rupisset,

    Gell. 20, 1, 34.—With sciens: amore ardeo:

    et prudens, sciens, Vivus vidensque pereo,

    Ter. Eun. 1, 1, 27:

    ut in fabulis Amphiaraus sic ego prudens et sciens ad pestem ante oculos positam sum profectus,

    Cic. Fam. 6, 6, 6; Cael. ap. Cic. Att. 10, 9, A, 5; Suet. Ner. 2 fin.
    B.
    In gen., sagacious, sensible, intelligent, clever, judicious, etc. (very freq.):

    vir naturā peracutus et prudens,

    Cic. Or. 5, 18:

    quis P. Octavio ingenio prudentior, jure peritior,

    id. Clu. 38, 107:

    prudentem et, ut ita dicam, catum,

    id. Leg. 1, 16, 45:

    in existimando admodum prudens,

    id. Brut. 68, 239; cf.:

    prudentissimi in disserendo,

    id. ib. 31, 118:

    virum ad consilia prudentem,

    id. Font. 15, 43:

    quo nemo prudentior,

    id. Lael. 1, 5:

    homines amicissimi ac prudentissimi,

    id. Rep. 1, 46, 10:

    vir bonus et prudens,

    Hor. Ep. 1, 16, 32; cf. id. A. P. 445:

    si divitiae prudentem reddere possent,

    id. Ep. 2, 2, 155:

    prudentior ille consilio, hic animo magnificentior,

    Just. 9, 8, 13.—With adverb. acc.:

    prudens alia,

    Amm. 15, 13, 2.—Of abstract things:

    prudens, temperata, fortis, justa ratio,

    Cic. Fin. 5, 21, 58:

    prudens animi sententia,

    Ov. H. 21, 137: consilium, quod si non fuerit prudens, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, A, 1; Ov. M. 13, 433:

    prudentissimum consilium,

    Nep. Eum. 3, 4; Hirt. B. Alex. 24. —
    C.
    Cautious, circumspect (very rare):

    malebant me nimium timidum quam satis prudentem existimari,

    Cic. Fam. 4, 14, 2.— Hence, adv.: prūdenter, sagaciously, intelligently, discreetly, wisely, skilfully, learnedly, prudently, etc.: loqui, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 255 Vahl.):

    facere,

    Cic. Fin. 5, 6, 15; cf. id. Rep. 3, 9, 16:

    rationem excogitare,

    id. ib. 2, 12, 23:

    multa ab eo prudenter disputata,

    id. Lael. 1, 1:

    multa provisa prudenter,

    id. ib. 2, 6.— Comp., Aug. in Suet. Tib. 21; Quint. 9, 2, 44.— Sup.:

    defendere,

    Cic. Div. 2, 72, 150:

    scribere,

    id. Att. 13, 1, 1; Val. Max. 3, 3, 4 ext. 4.

    Lewis & Short latin dictionary > prudens

  • 20 prudenter

    prūdens, entis, adj. [contr. from providens].
    I.
    Foreseeing, foreknowing (very rare); constr. with an objective clause, or absol.:

    ille contra urinam spargit, prudens, hanc quoque leoni exitialem,

    Plin. 8, 38, 57, § 136:

    quos prudentis possumus dicere, id est providentis,

    Cic. Div. 1, 49, 111: de futuro satis callidus satisque prudens, Ps.-Sall. ap. Cic. init.
    II.
    Transf.
    A.
    Knowing, skilled, experienced, versed, practised in a thing (class.; syn.: peritus, consultus); constr. with gen. or in; poet. and post-Aug. also with inf.
    (α).
    With gen.:

    ceterarum rerum pater familias et prudens et attentus,

    Cic. Quint. 3, 11:

    belli prudentes, Sall. Ep. Mith. (H. 4, 61, 16 Dietsch): rei militaris,

    Nep. Con. 1, 2:

    locorum,

    Liv. 34, 28 fin.:

    animus rerum prudens,

    Hor. C. 4, 9, 35:

    artis,

    Ov. H. 5, 150:

    animorum provinciae prudens,

    Tac. Agr. 19:

    doli prudens,

    id. H. 2, 25:

    agricolationis,

    Col. 2, 2, 15.— Comp.:

    prudentiores rerum rusticarum,

    Col. 4, 2, 1; so,

    earum rerum,

    Gell. 14, 2, 4.— Sup.:

    adulandi gens prudentissima,

    Juv. 3, 86.—
    (β).
    With in:

    prudens in jure civili,

    Cic. Lael. 2, 6.—
    (γ).
    With inf. or acc. and inf.:

    nec pauperum prudens anus Novemdialis dissipare pulveres,

    Hor. Epod. 17, 47:

    prudens otii vitia negotio discuti,

    Curt. 7, 1, 4:-ob ea se peti prudens, Plin. 8, 31, 49, § 111:

    sciens prudensque se praegnantem non esse,

    Dig. 25, 6, 1, § 2.—
    2.
    In partic.
    a.
    Juris prudens, also prudens alone (like juris peritus), skilled or learned in the law; as subst.: jūrisprūdens, ntis, m., one learned in the law, a lawyer, jurist, jurisconsult (only post-class.), Dig. 38, 15, 2 fin.; 1, 2, 2; 1, 1, 7; 40, 7, 30; Just. Inst. 1, 2.—
    b.
    Like sciens, knowing, wise, discreet, prudent; usually connected with sciens: prudens animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. 150, 8 (Ann. v. 216 Vahl.):

    quos prudens praetereo,

    Hor. S. 1, 10, 88; 2, 5, 58 (cf.:

    imprudens praeteriisse videris,

    Cic. Brut. 77, 269):

    ibis sub furcam prudens,

    Hor. S. 2, 7, 66:

    nequidquam deus abscidit Prudens Oceano terras,

    id. C. 1, 3, 22; 3, 29, 29; Ov. M. 3, 364:

    an prudens imprudensve rupisset,

    Gell. 20, 1, 34.—With sciens: amore ardeo:

    et prudens, sciens, Vivus vidensque pereo,

    Ter. Eun. 1, 1, 27:

    ut in fabulis Amphiaraus sic ego prudens et sciens ad pestem ante oculos positam sum profectus,

    Cic. Fam. 6, 6, 6; Cael. ap. Cic. Att. 10, 9, A, 5; Suet. Ner. 2 fin.
    B.
    In gen., sagacious, sensible, intelligent, clever, judicious, etc. (very freq.):

    vir naturā peracutus et prudens,

    Cic. Or. 5, 18:

    quis P. Octavio ingenio prudentior, jure peritior,

    id. Clu. 38, 107:

    prudentem et, ut ita dicam, catum,

    id. Leg. 1, 16, 45:

    in existimando admodum prudens,

    id. Brut. 68, 239; cf.:

    prudentissimi in disserendo,

    id. ib. 31, 118:

    virum ad consilia prudentem,

    id. Font. 15, 43:

    quo nemo prudentior,

    id. Lael. 1, 5:

    homines amicissimi ac prudentissimi,

    id. Rep. 1, 46, 10:

    vir bonus et prudens,

    Hor. Ep. 1, 16, 32; cf. id. A. P. 445:

    si divitiae prudentem reddere possent,

    id. Ep. 2, 2, 155:

    prudentior ille consilio, hic animo magnificentior,

    Just. 9, 8, 13.—With adverb. acc.:

    prudens alia,

    Amm. 15, 13, 2.—Of abstract things:

    prudens, temperata, fortis, justa ratio,

    Cic. Fin. 5, 21, 58:

    prudens animi sententia,

    Ov. H. 21, 137: consilium, quod si non fuerit prudens, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, A, 1; Ov. M. 13, 433:

    prudentissimum consilium,

    Nep. Eum. 3, 4; Hirt. B. Alex. 24. —
    C.
    Cautious, circumspect (very rare):

    malebant me nimium timidum quam satis prudentem existimari,

    Cic. Fam. 4, 14, 2.— Hence, adv.: prūdenter, sagaciously, intelligently, discreetly, wisely, skilfully, learnedly, prudently, etc.: loqui, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 255 Vahl.):

    facere,

    Cic. Fin. 5, 6, 15; cf. id. Rep. 3, 9, 16:

    rationem excogitare,

    id. ib. 2, 12, 23:

    multa ab eo prudenter disputata,

    id. Lael. 1, 1:

    multa provisa prudenter,

    id. ib. 2, 6.— Comp., Aug. in Suet. Tib. 21; Quint. 9, 2, 44.— Sup.:

    defendere,

    Cic. Div. 2, 72, 150:

    scribere,

    id. Att. 13, 1, 1; Val. Max. 3, 3, 4 ext. 4.

    Lewis & Short latin dictionary > prudenter

См. также в других словарях:

  • intelligent — intelligent, ente [ ɛ̃teliʒɑ̃, ɑ̃t ] adj. • 1488; lat. intellegens → intelligence 1 ♦ Qui a la faculté de connaître et de comprendre. Les êtres intelligents. ⇒ pensant. 2 ♦ Qui est, à un degré variable, doué d intelligence. ⇒ capable, éveillé,… …   Encyclopédie Universelle

  • intelligent — intelligent, ente (in tèl li jan, jan t ) adj. 1°   Pourvu de la faculté de concevoir, de comprendre. •   Je parle, je chemine : Je sens en moi certain agent ; Tout obéit dans ma machine à ce principe intelligent, LA FONT. Fabl. X, 1. •   La… …   Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré

  • Intelligent — In*tel li*gent, a. [L. intelligens, intellegens, entis, p. pr. of intelligere, intellegere, to perceive; inter between + legere to gather, collect, choose: cf. F. intelligent. See {Legend}.] [1913 Webster] 1. Endowed with the faculty of… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • intelligent — 1 Intellectual, *mental, cerebral, psychic 2 Intelligent, clever, alert, quick witted, bright, smart, knowing, brilliant are comparable when they mean mentally quick or keen. Intelligent implies greater than average power to use one s mind… …   New Dictionary of Synonyms

  • intelligent — UK US /ɪnˈtelɪdʒənt/ adjective ► able to learn and understand things quickly and easily: »A lot of thoroughly intelligent, sensible people have fallen for the salesman s charm. »a highly intelligent businessperson »an intelligent… …   Financial and business terms

  • intelligent — Adj std. (18. Jh.) Entlehnung. Entlehnt aus l. intellegēns ( entis), dem PPräs. von l. intellegere (intellēctum) verstehen, wahrnehmen, erkennen , zu l. legere zusammennehmen, ins Auge fallen, aussuchen und l. inter . Das lateinische Wort zu gr.… …   Etymologisches Wörterbuch der deutschen sprache

  • intelligent — Intelligent, [intellig]ente. adj. Pourveu de la faculté intellective, capable d entendre, & de raisonner. L homme est un estre intelligent. l Ange est une substance intelligente. En ce sens il n a guere d usage qu en ces phrases. Il signifie plus …   Dictionnaire de l'Académie française

  • intelligent — in·tel·li·gent adj: having or indicating a high or satisfactory degree of intelligence and mental capacity; esp: having or indicating an understanding of the nature and consequences of an act or decision a knowing and intelligent waiver of… …   Law dictionary

  • intelligent — intelligent: Das Adjektiv mit der Bedeutung »einsichtsvoll, ‹sach›verständig; klug, begabt« wurde im 18. Jh. aus lat. intelligens, intelligentis (Nebenform von intellegens) entlehnt. Dies ist Part. Präs. von intellegere (< *inter legere) »mit… …   Das Herkunftswörterbuch

  • intelligent — [in tel′ə jənt] adj. [L intelligens, prp. of intelligere: see INTELLECT] 1. having or using intelligence; rational 2. having or showing an alert mind or high intelligence; bright, perceptive, informed, clever, wise, etc. 3. a) designating or of a …   English World dictionary

  • intelligent — (adj.) c.1500, a back formation from intelligence or else from L. intelligentem (nom. intelligens), prp. of intelligere, earlier intellegere (see INTELLIGENCE (Cf. intelligence)). Intelligent design, as a name for an alternative to atheistic… …   Etymology dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»