Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

un+certo+numero+di

  • 101 turn

    [tə:n] 1. verb
    1) (to (make something) move or go round; to revolve: The wheels turned; He turned the handle.) rodar
    2) (to face or go in another direction: He turned and walked away; She turned towards him.) virar-se
    3) (to change direction: The road turned to the left.) virar
    4) (to direct; to aim or point: He turned his attention to his work.) dirigir
    5) (to go round: They turned the corner.) dar a volta
    6) (to (cause something to) become or change to: You can't turn lead into gold; At what temperature does water turn into ice?) transformar(-se)
    7) (to (cause to) change colour to: Her hair turned white; The shock turned his hair white.) mudar (de cor)
    2. noun
    1) (an act of turning: He gave the handle a turn.) volta
    2) (a winding or coil: There are eighty turns of wire on this aerial.) volta
    3) ((also turning) a point where one can change direction, eg where one road joins another: Take the third turn(ing) on/to the left.) esquina
    4) (one's chance or duty (to do, have etc something shared by several people): It's your turn to choose a record; You'll have to wait your turn in the bathroom.) vez
    5) (one of a series of short circus or variety acts, or the person or persons who perform it: The show opened with a comedy turn.) número
    - turnover
    - turnstile
    - turntable
    - turn-up
    - by turns
    - do someone a good turn
    - do a good turn
    - in turn
    - by turns
    - out of turn
    - speak out of turn
    - take a turn for the better
    - worse
    - take turns
    - turn a blind eye
    - turn against
    - turn away
    - turn back
    - turn down
    - turn in
    - turn loose
    - turn off
    - turn on
    - turn out
    - turn over
    - turn up
    * * *
    [tə:n] n 1 rotação, volta, giro. I took two turns up and down the room / andei duas vezes para cá e para lá dentro do quarto. 2 fig mudança de direção, reviravolta, crise, ação de virar. 3 curva, cotovelo. 4 mudança, alteração, variação. 5 torção, torcedura. 6 vez, ocasião. await your turn! / espere sua vez! now it is my turn / agora é a minha vez. 7 tempo, período, turno. we did it in turns / fizemos isto em turnos. 8 ação, ato, serviço, favor, obséquio. one good turn deserves another / um favor merece outro. 9 inclinação, predileção, tendência, talento. he has a turn for music / ele tem talento (inclinação, interesse) para a música. 10 curso, caminho. 11 passeio, giro, excursão, volta. we took a turn / demos uma volta, fizemos um passeio. 12 susto, choque. it gave her a turn / ela assustou-se. 13 desmaio. 14 Mus grupeto, nota floreada. 15 oportunidade. 16 ocupação passageira ou provisória. 17 Theat número de variedades. 18 estado, condição, natureza, disposição, caráter. 19 sucessão, alternação, rodízio. 20 Typogr letra bloqueada. • vt+vi 1 girar, rodar, virar(-se), volver(-se). he turned her head / ele lhe virou a cabeça. it turns my stomach / está me virando o estômago. I don’t know which way to turn / fig não sei o que fazer, não sei para que lado me virar. we turned the coat inside out / viramos o paletó às avessas. 2 voltar-se. 3 mover, mexer. we did not turn a hair / não perdemos a calma, não demonstramos. 4 mudar (de direção), alterar o curso. 5 dirigir(-se). 6 retornar. 7 desviar. 8 inverter, reverter. 9 revolver na mente. 10 mudar de posição. 11 mudar de assunto. 12 transformar(-se) em (gelo), mudar (cor), tornar(-se) pálido. 13 fazer, formar, adaptar-se. 14 perturbar, transtornar. her brain (head) is turned / ela é louca. 15 mandar embora, fazer ir. 16 volver, dirigir (olhos), virar (rosto). 17 ser mudado. 18 parar, aparar. 19 fazer voltar. 20 passar, dar volta, contornar. 21 ultrapassar, passar (tempo, idade). 22 tornear, fazer no torno. 23 ser torneado. 24 deixar doente. 25 ficar tonto, desmaiar. my head turns / minha cabeça está virando, estou tonto. 26 dobrar. 27 madurecer, mudar de cor. 28 induzir, instigar. 29 expulsar. 30 vender, trocar. 31 traduzir, verter. 32 transformar(-se), alterar, virar às avessas. 33 agrisalhar. 34 entregar. 35 moldar, configurar. 36 resultar, terminar. 37 tornar-se. he turned Christian, soldier, traitor / ele converteu-se ao cristianismo, ficou soldado, virou traidor. 38 estragar, azedar, coalhar (leite). a friendly (good) turn um serviço de amigo, um obséquio. an ill, bad turn um ato mau. an unexpected turn uma mudança inesperada. at every turn a cada momento, em cada ocasião. a turn for the better uma mudança para o melhor. a well turned phrase uma frase bem formulada. by turns alternativamente, em intervalos. done to a turn Cook no ponto. he turned up a tough person ele mostrou-se, revelou-se uma pessoa dura. it took a bad turn virou para o lado ruim. light and dark by turns claro e escuro alternadamente. on the turn prestes a virar (maré). right about turn! Mil meia-volta, volver! the turn of the century a virada do século. to serve one’s turn servir ao fim de, vir a propósito de. to take turns a) mudar, trocar com, revezar-se. b) experimentar. to turn about virar(-se), volver, voltar(-se). to turn a deaf ear fazer-se de surdo. to turn adrift mandar embora, deixar desamparado. to turn against influenciar contra, virar-se contra, ofender, atiçar. to turn around virar ao contrário, torcer (palavras), mudar de atitude. to turn aside desviar(-se), virar-se para o lado. to turn a trick vulg vender-se (prostituta). to turn away a) desviar, virar, mandar embora, despedir, rejeitar. b) virar-se, voltar-se. to turn back a) regressar, voltar, retroceder. b) recusar, devolver. c) retorquir. d) mandar de volta, fazer voltar. she couldn’t turn back / ela não pode voltar atrás (decisão). to turn down a) virar para baixo, dobrar (para baixo). b) diminuir (gás, etc.). c) declinar, rejeitar (oferta). d) desprezar, abandonar. e) descer, ir para baixo. to turn eighteen fazer, completar 18 anos. to turn from dissuadir de. to turn in a) virar, dobrar, (para dentro). b) entregar (alguém). to turn into a) converter em, transformar em. b) instigar a. c) traduzir. d) transformar-se em. e) converter-se em, tornar-se, ficar. to turn into verse pôr em versos. to turn nasty tornar-se desagradável. to turn off a) desviar, afastar, impedir. b) ( from de), despedir, mandar embora. c) fechar, desligar (gás, rádio, torneira). d) realizar, produzir. e) desligar emocionalmente ou sexualmente. f) dirigir-se para o lado. g) desviar-se, afastar-se. h) estragar. i) virar, entrar, sair de uma rua e entrar em outra, dobrar uma esquina. to turn off with a laugh desfazer com um riso. to turn on a) abrir (torneira), ligar (rádio, etc.). b) coll excitar (sexualmente). c) usar narcóticos. d) virar-se. e) girar sobre, em volta de, depender de. f) atacar, visar, retorquir. to turn one’s coat virar a casaca, mudar de opinião. to turn on the heat sl aumentar o esforço, pressão, atividade. to turn out a) virar para fora (os pés). b) expulsar, mandar embora. they turned him out of doors (out of the house) / botaram-no para fora. c) despejar. d) apagar, desligar (luz). e) virar às avessas (as bolsas). f) extrair (carvão). g) transportar, carregar, produzir, fornecer (mercadorias). h) sl iniciar alguém (sexo, drogas). i) virar-se, dirigir-se (para fora). j) sair, ir-se. k) vir à luz, confirmar (-se). l) formar-se, tornar-se. he has turned out a diligent boy / ele tornou-se um rapaz diligente. m) verificar-se, mostrar ser. It turned out that she had money / verificou-se que ela tinha o dinheiro. n) decorrer, terminar. o) largar o trabalho. to turn out well sair bem, dar certo. to turn over a) virar. b) folhar. c) derrubar. d) transbordar. e) transferir. f) revolver. g) movimentar (dinheiro). h) transmitir. i) extraditar. j) encarregar. k) virar-se. l) girar, revolver-se. m) mudar de opinião ou posição. n) inverter. o) denunciar, entregar (às autoridades). to turn over in someone’s mind estudar bem, pensar bem. to turn round a) girar, virar. b) volver, voltar. c) fig converter-se. to turn someone round one’s little finger dominar alguém completamente. to turn something into money transformar em dinheiro, vender. to turn tail recuar ignominiosamente. to turn the back upon someone virar as costas para alguém. to turn the corner a) dobrar a esquina. b) fig vencer a crise. to turn the key virar a chave. to turn the knife in the wound fig abrir novas feridas. to turn the steps towards dirigir os passos para. to turn the tables mudar a sorte. to turn the tables upon pagar na mesma moeda a. to turn the tap on fig cair em prantos. to turn things upside down virar as coisas de pernas para a ar. to turn thumbs down sl recusar, rejeitar, negar. to turn to a) dirigir, concentrar, aplicar, aproveitar. he turn edit to account / ele tirou proveito disto, aproveitou-o com vantagem. b) começar a trabalhar. c) dirigir-se para. they turned to us / dirigiram-se a nós. d) dirigir-se a. e) voltar-se para. f) transformar-se em, converter-se para, tornar-se. to turn toward dirigir para. to turn turtle fig virar de pernas para o ar. to turn up a) virar para cima, dobrar para cima. she turned up her nose / ela torceu o nariz. b) trazer à tona. c) arregaçar. d) aumentar (som, fogo). e) abrir (baralho). f) descobrir, revelar. g) fazer a barra (roupas). h) dirigir-se para cima, virar-se para cima, levantar-se. i) aparecer, vir à tona, surgir. she has turned up at last / ela chegou finalmente. j) acontecer, suceder. k) tornar-se. l) verificar-se, mostrar-se. to turn upon dirigir-se contra, girar em torno de, tratar-se de. to turn up the wick (sl de aviação) acelerar, voar a toda a velocidade. to turn water into wine transformar água em vinho. turn and turn about alternativamente, sucessivamente. turn it up! coll basta! chega! cale a boca! turn of mind modo de pensar. turn over! vide verso! we turned an honest penny by ganhamos nosso dinheiro honestamente com.

    English-Portuguese dictionary > turn

  • 102 definio

    dē-fīnio, īvī u. iī, ītum, īre, I) abgrenzen, begrenzen, A) eig.: eius fundi extremam partem oleae directo ordine definiunt, Cic.: ea loca, quae regione (der Himmelsrichtung nach) orbem terrarum, rebus illius (C. Caesaris) gestis imperium populi Romani definiunt, Cic.: illi orbes, qui caelum quasi medium dividunt et aspectum nostrum definiunt, Cic.: is tractus ductusque muri ex omni parte arduis praeruptisque montibus definitus est, Cic.: si res eae, quas gessimus, orbis terrae regionibus (durch die Grenzlinien der Welt) definiuntur, Cic.: u. im Bilde, bene dicere non habet definitam aliquam regionem, cuius terminis saepta teneatur, Cic.: nullis ut terminis circumscribat aut definiat ius suum, quominus ei liceat eādem illā facultate et copiā vagari, quā velit, Cic. – B) übtr.: 1) durch Abgrenzung näher bestimmen, -bezeichnen, -angeben, - andeuten, -feststellen,cur eos (agros) non definis neque nominas? definio, inquit, Italiam, Cic.: universam et propriam oratoris vim definire complectique, Cic.: unam quamque rem certo naturae termino, Cornif. rhet.: rem def. et breviter illustrare verbis, Cic.: non solum numerum signorum, sed etiam unius cuiusque magnitudinem, figuram, statum litteris (schriftlich) definiri vides, Cic.: ii qui mala dolore, bona voluptate definiunt; genera autem esse definita non solum numero, sed etiam paucitate, Cic.: cur huic (Si-
    ————
    ciliae) praecipua lex iniuriae definitur? wird für dieses usw., Cic.: pirata non est ex perduellium numero definitus (ist nicht unter der Zahl der zum Kriege Berechtigten einbegriffen), sed communis hostis omnium, Cic. de off. 3, 107. – So nun insbes., a) als t. t. der Logik u. Rhetorik, seinem Begriffe, seiner Bedeutung nach näher bestimmen, von etw. eine Begriffsbestimmung geben, etw. definieren, def. animi perturbationes, Cic.: definire rem non posse, Cic.: vim vocabuli od. rem def. verbis, Cic.: voluptatem sic (folgendermaßen) definiunt, Cic.: similiter definitur mulierum odium, Cic.: rem latentem od. res involutas definiendo explicare, Cic.: rei involutae notitiam definiendo aperire, Cic. – m. folg. indir. Fragesatz, placet ante definire, quid sit officium, Cic.: necesse erit definire utrumque, quid sit fur, quid sacrilegus, Cic. – b) durch Beschluß, Vorschrift, Anordnung bestimmen, feststellen, festsetzen, annos, Quint.: adeundi tempus, Caes.: suum cuique locum, Caes.: verna opera sic, Plin.: iis magna praemia, Iustin.: potestatem in quinquennium, Cic.: pro (nach) gradu cuiusque et tempora militiae et commoda missionum, Suet. – m. folg. indir. Fragesatz, quam vitam ingrediar, definias, Cic.: tibi, quid facias, definit, Cic. – im Passiv, non remittam: definitumst, es ist fest bestimmt (beschlossen), Plaut. cist. 519: u. so m. folg. Acc. u. Infin., non sequitur tamen, ut etiam sede-
    ————
    re eos et ambulare principalibus causis definitum et constitutum sit, Cic. de fato 9. – 2) in Grenzen einschließen, -halten, beschränken, ut aliquando totam huius generis orationem concludam atque definiam, Cic.: non vagabitur oratio mea longius atque eis fere ipsis definietur viris (wird sich auf die M. beschränken), qui hoc sermone continentur, Cic.: amicitiam paribus officiis atque voluntatibus, auf das gleiche Maß der Dienstfertigkeit u. Zuneigung beschränken, Cic. – II) jmdm. ein Ende machen = jmd. töten, ad hunc modum definito iuvene, Apul. met. 8, 6.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > definio

  • 103 puto

    puto, āvī, ātum, āre (putus), I) putzen, reinigen, a) im allg.: lanam, Titin. com. 23: vellus, Varro r. r. 2, 2, 18. – b) als t. t. der Gärtnerspr., Bäume u. Weinstöcke beschneiden, arbores, Cato r. r. 32, 1: oleas, Colum. 11, 2, 41: olivetum, ibid. 44: vites, Verg. georg. 2, 407: vitem, Ambros. hexaëm. 4. § 1: arbores et vites, Donat. Ter. Andr. 2, 6, 11.
    II) rechnen, berechnen, anschlagen, 1) eig.: sic numerabitur tegula: integra quae non erit, unde quarta pars aberit, duae pro una: colliciares quae erunt, pro binis putabuntur, Cato r. r. 14, 4: si singuli menses pari aut impari numero putarentur, Macr. sat. 1, 13, 5. – 2) übtr., etw. seinem Werte nach so u. so hoch berechnen, anschlagen, a) dem numerischen Werte nach, si denariis CCCC Cupidinem illum putasset, auf 400 Denare im Werte berechnet, angeschlagen hätte, Cic. Verr. 4, 13 M. – b) etw. dem inneren Werte nach irgendwie hoch od. in einer Aufstellung verrechnen, anschlagen, in Anschlag bringen, für das u. das ansehen, halten, achten, α) m. Genet. des Wertes: magni p. honores, Cic.: pluris p. quod utile est, quam quod honestum, Cic.: p. commoda parvi, Catull.: divitias minimi p., Cic.: populi iudicium nihili putare, Cic.: alqd p. tanti, Cic. u.a.: statuite, quanti hoc putetis, bedenkt, wie hoch ihr dieses anschlagen müßt, Cic. – β) m. pro u. Abl.: alqm p. pro nihilo,
    ————
    Cic.: alqd pro certo p., Mat. et Trebat. in Cic. ep.: pro decreto, Cic.: damnationem pro praetura, Cic. – γ) m. in u. Abl.: patrem, si non in parentis, at in hominum numero putabat, Cic.: quod ego in propinqua parte amicitiae puto, Ter.: alqd in expetendis rebus p., Cic. – δ) m. supra u. Akk.: ratio supra hominem putanda, Cic. – ε) m. Acc. u. im Passiv m. Nom. des Prädikats, wofür man ansieht usw.: p. hominem prae se neminem, se solum beatum, se solum potentem, Cic.: qui consuetudine proeliorum iam latrones ac semibarbari putantur, Eutr. – dah. c) als Ergebnis einer Berechnung annehmen, vermuten, meinen, glauben, für etw. halten, im Passiv deutsch oft gelten für od. als usw., α) m. Acc.: p. deos, an G. glauben, Cic. – mit in u. Abl., maximam gloriam in maximo imperio putare, Sall. (mehr Beispiele s. Dietsch Sall. Iug. 53, 3). – m. Genet. possess., quaecumque sunt in omni mundo, deorum atque hominum putanda sunt, Cic. de nat. deor. 2, 154. – m. dopp. Acc., quid illum putas? was denkst du von ihm? Plaut.: eas divitias putabant, Sall.: quod idoneum ad muniendum putarent, Nep.: quae sibi quisque facilia factu putat, Sall.: me putare hoc verum, Ter. – m. bl. Prädikats-Acc., dictum puta, Ter.: facta puta, Ov. – im Passiv m. dopp. Nomin., ut huic pauci pares putentur, Nep. – β) m. folg. Acc. u. Infin.: nullos esse omnino (deos) p., Cic.: puta hoc deficere, Iuven.: noli putare me malui-
    ————
    sse etc., Cic.: ut ab iis amari me putem, Cic.: im Passiv m. Nom. u. Infin., quia prudens in iure civili putabatur, Cic.: cuius (solis) lumine conlustrari putatur (luna), Cic. – mit ausgelassenem esse beim Infin. mit esse, tempus transmittendum putavi, Cic.: videte, quem in locum rem publicam perventuram putetis, kommen müßte, Cic.: ea vos coniecturā perspicite, quantum illud bellum factum putetis, Cic. – mit ausgelassenem Prädikats-Acc. beim Infin., stare putes, man sollte glauben, Ov.: sensisse putares, man hätte glauben sollen, Ov. – v. lebl. Subjj., acies mea (Augen) videt aut videre putat, Ov. her. 18, 32. – impers. m. folg. Acc. u. Infin., Athenas Atheniensium causā putandum est conditas esse, Cic.: anne aliquas ad caelum hinc ire putandum est sublimes animas? sollte man glauben (ist es wohl glaubhaft), daß usw.? Verg.: nec tamen, quia sensus corporis deficit, animae sensum exstingui et occĭdere putandum est, Lact. – elliptisch, Cyprus insula et Cappadociae regnum de me loquentur; puto etiam regem Deiotarum (sc. de me locuturum esse), Cic. ep. 15, 4, 15; so auch Cic. ep. 15, 20, 1 (wo aus dem Vorhergehenden zu ergänzen oratorem meum commendari); de fin. 5, 76 (wo probari zu erg.). – γ) absol.: recte putas, Ter.: non putaram, Cic. – puto u. ut puto parenthetisch, cuiusmodi velim, puto (glaube ich), quaeris, Cael. in Cic. ep.: non, puto, repudiabis, Vatin. in
    ————
    Cic. ep.: vorangestellt, puto, inter me teque convenit, Sen.: ironisch, puto licuit, Suet.: bes. so at, puto, Ov. – hunc unum excipio, ut puto, pudenter, Catull.: vorangestellt, ut puto, non poteris ipsa referre vicem, Ov.
    III) prägn., rechnend, berechnend überschlagen, überrechnen, 1) eig.: p. rationem vinariam, oleariam, quid venierit, quid exactum siet, Cato: p. rationem cum alqo, abrechnen, sich berechnen, Plaut. u. Cato: rationes cum publicanis, Cic.: so auch rationes domino, ICt. – bildl., altrovorsum quom eam mecum rationem puto, bei mir die Sache erwäge, Plaut. Cas. 555. – 2) übtr.: a) erwägen, überlegen, bedenken, geistig betrachten, dum haec puto, Ter.: rem ipsam putemus, Ter.: multaque dura suo tristi cum corde putabant, Verg. – mit folg. Acc. u. Infin., in quo primum illud debes putare, comitiis studium esse populi, non iudicium, Cic. – b) insbes. = disputare, erwägend, betrachtend auseinandersetzen, mecum argumentis puta, ich fordere Gründe, Plaut. Amph. 592: rem ipsam putasti, du hast den Punkt getroffen, Ter. Phorm. 718. – Synkop. Perfektformen putasti, putaris, Komik., putaram, putasset, Cic.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > puto

  • 104 ♦ figure

    ♦ figure /ˈfɪgə(r)/
    n.
    1 (mat.) cifra; numero; (al pl., anche) dati (numerici): a number written in figures, un numero scritto in cifre; double figures, numeri di due cifre; His income runs into five figures, il suo reddito si aggira sulle cinque cifre; in round figures, in cifra tonda; Our figures are aggregates, i nostri dati rappresentano valori globali; good at figures, bravo coi numeri (o in aritmetica, a fare i conti); DIALOGO → - Organizing a meeting- I'll send you all the figures via e-mail, ti mando tutti i dati per e-mail; to put a figure on st., dare un prezzo a qc.; quantificare qc.
    2 somma ( di denaro); cifra: to get st. at a high figure, pagare qc. una bella cifra
    3 linea; corpo; personale: to keep one's figure, mantenere la linea; conservarsi snelli; DIALOGO → - Dessert- I have to watch my figure, devo stare attenta alla linea
    4 figura; forma ( umana o animale): I saw her slender figure in the crowd, vidi la sua esile figura tra la folla
    5 personaggio; figura: historical figure, personaggio storico; a great figure of our time, una grande figura del nostro tempo; a cult figure, una figura carismatica
    6 (geom.) figura: a plane [solid] figure, una figura [solida] piana
    7 figura; diagramma; disegno: See Figure 5, si veda la figura 5
    8 ( danza, pattinaggio) figura: figure skating, pattinaggio artistico
    figure-dance, ballo figurato □ figure drawing, disegno di figura □ figure (of) eight, otto; nodo sabaudo; ( pattinaggio, alpinismo) otto □ figure-hugging, attillato; aderente □ figure of fun, individuo ridicolo; zimbello □ a figure of sorrow, l'immagine stessa del dolore □ figure of speech, modo di dire; (ling.) figura retorica □ to cut a… figure, fare una data impressione; apparire in un dato modo: to cut a fine figure (o quite a figure) farsi notare (per l'eleganza, ecc.); fare colpo; to cut a poor figure, avere l'aria da poco; sfigurare; to cut a sorry figure, avere un aspetto miserando; fare pena.
    (to) figure /ˈfɪgə(r)/
    A v. i.
    1 figurare; comparire; avere un posto preminente: His name didn't figure on my list, il suo nome non figurava nella mia lista; His name will certainly figure in history, il suo nome sarà di certo ricordato nella storia; to figure prominently, essere in primo piano; figurare tra i primi; avere un ruolo importante
    2 (fam.: di fatto, situazione, ecc.) essere comprensibile; essere prevedibile; quadrare: That figures, è comprensibile; è logico; c'era da immaginarselo!
    B v. t.
    1 (spec. USA) immaginare; pensare; ritenere: I figured he could give us a hand, ho pensato che avrebbe potuto darci una mano
    3 raffigurare; rappresentare
    ● (fam. USA) Go figure!, va' a sapere!; va' a capire; chissà perché!

    English-Italian dictionary > ♦ figure

  • 105 lead

    I 1. [liːd]

    to be in the lead to have the lead essere in testa o al primo posto; to go into the lead to take the lead — passare in testa, assumere il comando

    to follow sb.'s lead — seguire l'esempio di qcn

    4) (clue) pista f., indizio m.
    5) teatr. cinem. parte f. principale, ruolo m. principale
    6) giorn.
    7) el. (wire) filo m.
    8) BE (for dog) guinzaglio m.
    2.
    modificatore [guitarist, guitar] primo; [ role] principale; [ article] d'apertura
    II 1. [liːd]
    verbo transitivo (pass., p.pass. led)
    1) (guide, escort) guidare, condurre [ person] (to sth. a qcs.; to sb. da qcn.)

    to lead sb. away — condurre via o allontanare qcn.

    to lead sb. across the road — fare attraversare la strada a qcn

    2) (bring) [path, sign] portare (to a), guidare (to da, verso); [ smell] guidare [ person] (to da, verso)
    3) (be leader of) guidare [army, team, attack, procession]; dirigere [orchestra, research]
    4) sport comm. (be ahead of) condurre su, essere in vantaggio su [ rival]; guidare su [ team]

    to lead the field(in commerce, research) essere il leader nel settore; (in race) condurre, essere in testa

    5) (cause, influence)

    to lead sb. to do — portare qcn. a fare

    6) (conduct, have) condurre, fare [ active life]
    2.
    verbo intransitivo (pass., p.pass. led)
    1) (go, be directed)

    to lead to — [ path] condurre, portare a; [ door] dare su; [exit, trapdoor] portare a

    to lead to — portare a [complication, discovery, accident, response]

    one thing led to another, and we... — da cosa nacque cosa, e noi

    3) (be ahead) [ company] essere in testa; [runner, car, team] condurre, essere in testa, essere al comando
    4) (go first) (in walk) fare strada; (in procession) essere in testa; (in action, discussion) prendere l'iniziativa
    5) (in dancing) condurre, guidare
    6) giorn.

    to lead with — mettere in prima pagina [story, headline]

    8) (in cards) essere di mano
    ••

    to lead the way (go first) fare strada; (guide others) mostrare la via o strada; (be ahead, winning) essere in testa

    III 1. [led]
    1) (metal) piombo m.
    2) colloq. fig. (bullets) piombo m.
    3) (anche blacklead) (graphite) grafite f.; (in pencil) mina f.
    4) mar. (for sounding) piombo m., scandaglio m.
    5) BE (for roofing) piombo m.
    2.

    lead poisoning — avvelenamento da piombo, saturnismo

    ••

    to fill o pump sb. full of lead colloq. riempire qcn. di piombo; to get the lead out AE colloq. (stop loafing) darsi una mossa; (speed up) liberarsi della zavorra; to go over AE o down BE like a lead balloon — colloq. fallire miseramente

    * * *
    I 1. [li:d] past tense, past participle - led; verb
    1) (to guide or direct or cause to go in a certain direction: Follow my car and I'll lead you to the motorway; She took the child by the hand and led him across the road; He was leading the horse into the stable; The sound of hammering led us to the garage; You led us to believe that we would be paid!)
    2) (to go or carry to a particular place or along a particular course: A small path leads through the woods.)
    3) ((with to) to cause or bring about a certain situation or state of affairs: The heavy rain led to serious floods.)
    4) (to be first (in): An official car led the procession; He is still leading in the competition.)
    5) (to live (a certain kind of life): She leads a pleasant existence on a Greek island.)
    2. noun
    1) (the front place or position: He has taken over the lead in the race.)
    2) (the state of being first: We have a lead over the rest of the world in this kind of research.)
    3) (the act of leading: We all followed his lead.)
    4) (the amount by which one is ahead of others: He has a lead of twenty metres (over the man in second place).)
    5) (a leather strap or chain for leading a dog etc: All dogs must be kept on a lead.)
    6) (a piece of information which will help to solve a mystery etc: The police have several leads concerning the identity of the thief.)
    7) (a leading part in a play etc: Who plays the lead in that film?)
    - leadership
    - lead on
    - lead up the garden path
    - lead up to
    - lead the way
    II [led] noun
    1) (( also adjective) (of) an element, a soft, heavy, bluish-grey metal: lead pipes; Are these pipes made of lead or copper?)
    2) (the part of a pencil that leaves a mark: The lead of my pencil has broken.)
    * * *
    lead (1) /lɛd/
    n.
    1 [u] (chim.) piombo: lead acetate, acetato di piombo; lead arsenate, arseniato di piombo
    2 (naut.) piombo; piombino; scandaglio: sounding lead, piombo per scandaglio
    3 (= blacklead) grafite; mina ( di matita)
    4 (tipogr.) interlinea
    5 [u] (fig.) piombo; proiettili
    ● ( slang) lead balloon, fiasco (fig.); fallimento □ (elettr.) lead-covered cable, cavo sotto piombo □ (fam. USA) lead foot (o lead-footed driver), automobilista che ha il piede pesante ( sull'acceleratore) □ (chim., ecc.) lead-free, senza piombo: lead-free petrol, benzina senza piombo; benzina verde □ (miner.) lead glance, galena □ lead grey, (color) plumbeo: The sky turned a lead grey, il cielo si fece plumbeo □ (naut.) lead line, scandaglio a sagola □ lead paint, minio □ (med.) lead paralysis, paralisi saturnina □ lead pencil, matita ( di grafite) □ ( slang USA) lead-pipe cinch, fatto inevitabile; certezza assoluta □ lead piping, tubazione di piombo □ (med.) lead poisoning, avvelenamento da piombo; saturnismo □ lead seal, piombino ( per sigillare) □ lead shot, pallini di piombo □ lead wool, lana di piombo ( per condutture dell'acqua) □ (naut.) to cast (o to heave) the lead, gettare lo scandaglio □ ( slang) to have lead in one's pencil, esser pieno di vigore sessuale □ ( slang) to put lead in sb. 's pencil, dare la carica a q. □ (fam. ingl.) to swing the lead, oziare, battere la fiacca; darsi malato, marcare visita.
    ♦ lead (2) /li:d/
    n.
    1 [u] comando; guida; posizione di testa; primo posto; avanguardia: We will follow your lead, ci lasceremo guidare da te; ti verremo dietro; to be in the lead, essere all'avanguardia; ( in una gara o classifica) essere in testa, essere al comando, condurre; Burns pulled out to an early lead, Burns passò ben presto in testa; ( sport) to gain the lead, portarsi in testa; prendere il comando; passare in vantaggio; to take the lead, prendere l'iniziativa; prendere il comando; ( in una gara o classifica) portarsi in testa; Asia has taken the lead in car production, l'Asia è diventata la prima produttrice al mondo di automobili; to lose the lead, perdere il comando, ( in una gara o classifica) perdere il primo posto (o la prima posizione)
    2 ( anche polit.) vantaggio: He has a good lead over the other candidates, ha un buon vantaggio sugli altri candidati
    3 suggerimento; indizio; pista, traccia: to give sb. a lead in solving a problem, dare a q. un suggerimento per la soluzione d'un problema; to follow (up) various leads, seguire varie piste
    4 guinzaglio; laccio: The dog was on the lead, il cane era al guinzaglio
    5 (teatr., cinem.) parte principale; primo attore, prima attrice: to play the lead, avere il ruolo principale: DIALOGO → - Discussing a film- I thought that George Harrington was perfect for the lead role, penso che George Harrington fosse perfetto nel ruolo di protagonista NOTA D'USO: - protagonist o main character?-
    6 ( a carte) mano: Whose lead is it?, chi è di mano?; Your lead!, la mano è tua!; sta a te!; sei di mano tu!
    9 (elettr.) conduttore isolato, cavo, cavetto; ( anche) anticipo di fase
    10 (ind. min.) filone ( di minerale)
    11 (mecc.) passo ( di vite)
    12 (giorn.) articolo di fondo (o di spalla); fondo
    13 (giorn.) attacco ( di articolo)
    14 (comm. est.) anticipo ( di pagamento)
    16 ( sport) vantaggio; margine; distacco; scarto
    18 (pl.) (autom., elettr.) collegamenti; fili
    19 (mil., caccia) anticipo
    lead-in, introduzione; ( radio, TV) filo dell'antenna, discesa d'antenna □ ( basket) lead official, primo arbitro □ (equit.) lead rope, longia, longina ( corda per guidare un cavallo a mano) □ (mecc.) lead-screw, madrevite □ (mus.) lead singer, voce principale ( di un gruppo musicale) □ lead time, intervallo tra l'inizio e la fine di un processo di produzione □ (mus.) lead violin, primo violino □ (mus.) lead vocals, voce solista; prima voce □ ( sport) to give sb. the lead, mandare in vantaggio q. to give sb. a lead, fare strada a, instradare q. □ ( a carte) return lead, rimessa ( di carta dello stesso seme).
    (to) lead (1) /lɛd/
    A v. t.
    1 piombare; impiombare; rivestire di piombo
    2 impiombare; piombare; mettere il piombo (o i piombi) a
    3 (tipogr.) interlineare
    B v. i.
    ( della canna d'arma da fuoco) incrostarsi di piombo.
    ♦ (to) lead (2) /li:d/
    (pass. e p. p. led)
    A v. t.
    1 condurre, essere alla testa di; guidare ( anche nella danza): to lead the demonstration, essere alla testa dei dimostranti; to lead a blind man, guidare un cieco; The captain led his team onto the field, il capitano era alla testa della squadra quando entrarono in campo
    2 dirigere; capeggiare; comandare; essere in testa a (o a capo di); ( sport) essere il capitano di
    3 condurre, portare (a): This road will lead you to the country house, questa strada ti condurrà (o ti porterà) alla villa
    4 condurre; fare; avere: to lead a peaceful existence, condurre una vita tranquilla
    5 far fare: to lead sb. a dog's life, far fare a q. una vita da cani
    6 convincere; persuadere; indurre; portare (fig.): His embarrassment led me to believe he was lying, il suo imbarazzo mi ha indotto (o mi ha portato) a credere che mentisse
    7 essere il primo di; essere in testa a: Saudi Arabia leads the world in oil production, l'Arabia Saudita è il primo paese del mondo per produzione del petrolio
    8 far passare, immettere ( acqua in un canale); passare ( una corda, attraverso qc.)
    9 (mus.) dirigere: to lead an orchestra [a band, a chorus], dirigere un'orchestra [una banda, un coro]
    10 ( a carte) giocare (o calare) come prima carta; aprire il gioco con: to lead the ace of hearts, calare l'asso di cuori (in apertura di gioco)
    11 condurre a mano: to lead a horse, condurre a mano un cavallo
    13 ( sport: nelle corse) essere il capoclassifica di; essere il primo a
    14 ( calcio, ecc.) condurre, essere in vantaggio su
    15 ( sport) passare in avanti, prolungare la palla (o il disco) per ( un compagno); fare un suggerimento a
    B v. i.
    1 essere in testa; fare strada; essere in vantaggio; ( sport) condurre: (autom.) Which car is leading?, quale macchina è in testa (o conduce)?
    2 to lead to, condurre a; portare a: All roads lead to Rome, tutte le strade portano a Roma; This situation could lead to war, questa situazione potrebbe portare alla guerra
    3 ( boxe) saggiare l'avversario; partire (fig.): Never lead with your right, non partire mai di destro!
    4 ( a carte) avere la mano; aprire
    5 (giorn.) aprire: to lead with a terrible piece of news, aprire con una notizia terribile
    6 (elettr.) essere in anticipo
    to lead sb. by the hand, condurre q. per mano □ to lead sb. by the nose, tenere q. al guinzaglio; tenere il piede sul collo a q. to lead sb. captive, far prigioniero q. to lead the dance, aprire le danze □ to lead a double life, avere una doppia vita □ to lead the fashion, dettare la moda □ ( sport) to lead from the start, prendere subito il comando ( della corsa) □ (fam.) to lead sb. a hard life, rendere la vita difficile a q.; tormentare q. □ (fig.) to lead sb. a merry (o a pretty) dance, menare q. per il naso; portare a spasso q. (fig.) □ to lead a parade, aprire una sfilata □ ( sport) to lead the race, condurre (la corsa); aprire la corsa; essere in testa □ to lead the way, fare strada; (fig.) prendere l'iniziativa □ to lead with one's chin, ( boxe) cominciare l'incontro con il mento scoperto; (fig.) gettarsi ( in una discussione, ecc.) a capofitto; esporsi; scoprirsi; essere avventato □ led horse, cavallo condotto a mano; cavallo di riserva □ (prov.) One thing leads to another, da cosa nasce cosa.
    * * *
    I 1. [liːd]

    to be in the lead to have the lead essere in testa o al primo posto; to go into the lead to take the lead — passare in testa, assumere il comando

    to follow sb.'s lead — seguire l'esempio di qcn

    4) (clue) pista f., indizio m.
    5) teatr. cinem. parte f. principale, ruolo m. principale
    6) giorn.
    7) el. (wire) filo m.
    8) BE (for dog) guinzaglio m.
    2.
    modificatore [guitarist, guitar] primo; [ role] principale; [ article] d'apertura
    II 1. [liːd]
    verbo transitivo (pass., p.pass. led)
    1) (guide, escort) guidare, condurre [ person] (to sth. a qcs.; to sb. da qcn.)

    to lead sb. away — condurre via o allontanare qcn.

    to lead sb. across the road — fare attraversare la strada a qcn

    2) (bring) [path, sign] portare (to a), guidare (to da, verso); [ smell] guidare [ person] (to da, verso)
    3) (be leader of) guidare [army, team, attack, procession]; dirigere [orchestra, research]
    4) sport comm. (be ahead of) condurre su, essere in vantaggio su [ rival]; guidare su [ team]

    to lead the field(in commerce, research) essere il leader nel settore; (in race) condurre, essere in testa

    5) (cause, influence)

    to lead sb. to do — portare qcn. a fare

    6) (conduct, have) condurre, fare [ active life]
    2.
    verbo intransitivo (pass., p.pass. led)
    1) (go, be directed)

    to lead to — [ path] condurre, portare a; [ door] dare su; [exit, trapdoor] portare a

    to lead to — portare a [complication, discovery, accident, response]

    one thing led to another, and we... — da cosa nacque cosa, e noi

    3) (be ahead) [ company] essere in testa; [runner, car, team] condurre, essere in testa, essere al comando
    4) (go first) (in walk) fare strada; (in procession) essere in testa; (in action, discussion) prendere l'iniziativa
    5) (in dancing) condurre, guidare
    6) giorn.

    to lead with — mettere in prima pagina [story, headline]

    8) (in cards) essere di mano
    ••

    to lead the way (go first) fare strada; (guide others) mostrare la via o strada; (be ahead, winning) essere in testa

    III 1. [led]
    1) (metal) piombo m.
    2) colloq. fig. (bullets) piombo m.
    3) (anche blacklead) (graphite) grafite f.; (in pencil) mina f.
    4) mar. (for sounding) piombo m., scandaglio m.
    5) BE (for roofing) piombo m.
    2.

    lead poisoning — avvelenamento da piombo, saturnismo

    ••

    to fill o pump sb. full of lead colloq. riempire qcn. di piombo; to get the lead out AE colloq. (stop loafing) darsi una mossa; (speed up) liberarsi della zavorra; to go over AE o down BE like a lead balloon — colloq. fallire miseramente

    English-Italian dictionary > lead

  • 106 ♦ three

    ♦ three /ɵri:/
    a. e n.
    1 tre: three books, tre libri; the three of diamonds, il tre di quadri; (mat.) the rule of three, la regola del tre; three quarters (o fourths) tre quarti; Three is my lucky number, il tre è il mio numero fortunato; There are three of them, sono in tre; Three out of four restaurants fail within a year, tre ristoranti su quattro falliscono entro un anno; a three-month ban, una squalifica di tre mesi
    2 tre ( anni d'età): His son is three, suo figlio ha tre anni; a three-year-old, un bambino (o una bambina) di tre anni
    3 le tre ( ora): I'll see you at three, ci vediamo alle tre; half ( past) three, le tre e mezza
    three-act play, commedia in tre atti □ ( golf) three-ball match, partita a tre palle □ ( baseball) three-base hit, triplo (sost. m.) □ a three-bottle man, un gran bevitore □ the three C's, le tre C; automobile, televisore a colori e aria condizionata ( cioè: car, colour TV, air conditioning) □ the three-card trick, il gioco delle tre carte □ (archit.) three-centred arch, arco a tre centri □ ( arti grafiche) three-colour process, tricromia □ three-cornered contest (o fight), competizione a tre; scontro elettorale fra tre candidati □ three-cornered hat, tricorno □ (equit.) three-day event, completo; gara dei tre giorni ( dressage, campestre e ostacoli) □ (econ.) three-day week, settimana lavorativa di tre giorni □ ( USA) three-day weekend, fine settimana lungo; ponte (fig.) □ three-decker, (stor.) nave a tre ponti; (fam.) qualsiasi cosa a tre piani (o strati); romanzo in tre volumi; ( anche three-decker sandwich) doppio sandwich, tramezzino doppio □ (scient., tecn.) three-dimensional, tridimensionale □ three-figure number, numero di tre cifre □ (di gioco di carte) three-handed, che si gioca in tre □ (relig.) Three in One, la Santissima Trinità □ (autom.) a three-lane highway, una strada a tre corsie □ ( sport) the three leading drivers ( riders, runners), il terzetto di testa (di piloti, di ciclisti, di podisti) □ a three-legged race, una corsa a tre gambe ( a coppie di corridori, la gamba destra di uno dei quali è legata alla gamba sinistra dell'altro) □ a three-legged table, un tavolino a tre gambe □ (GB) three-line whip, (polit.) richiesta scritta a un parlamentare ( da parte dei leader di partito) di presenziare a una seduta e votare in un certo modo; (fig.) invito pressante NOTE DI CULTURA: La locuzione three-line whip allude alla triplice sottolineatura, sulla circolare preparata dal ► «whip» (def. 4) per i deputati del suo partito, delle sedute a cui è obbligatoria la presenza □ (psic., USA) three o'clock syndrome, sindrome delle tre del pomeriggio □ ( poker) three of a kind, tris □ ( USA, spec. sport) three-peat, terza vittoria consecutiva □ (elettr.) three-phase, trifase □ three-piece, a tre pezzi: three-piece suite, salotto a tre pezzi ( sofà e due poltrone uguali) □ (elettr.) three-pin plug, presa tripolare □ three-ply, a tre strati; a tre capi; a tre fili: three-ply wood, compensato a tre strati; three-ply wool, lana a tre capi □ ( basket) three-point basket (o three-pointer), canestro da tre punti; canestro pesante □ (aeron.) a three-point landing, un atterraggio su tre punti; un atterraggio perfetto □ three-point turn, (autom.) inversione di marcia fatta in tre manovre; (fig.) manovra difficile □ three-pronged, a tre rebbi; triforcuto; (fig.) triplice, su tre fronti, su tre direttrici □ ( rugby) three-quarter, trequarti □ a three-quarter bed, un letto a una piazza e mezzo □ ( moda) three-quarter ( length) coat, giacca trequarti □ a three-quarter portrait, un ritratto di tre quarti □ the three R's, le tre R; leggere, scrivere e far di conto ( cioè: ‘reading, writing and /a/rithmetic’) □ three-ring circus, circo con tre arene; (fig. USA) posto incasinato, pieno di confusione □ ( basket) three-second area, zona dei tre secondi □ three-sided, trilaterale □ (fam.) a three-sixty, un giro di trecentosessanta gradi; una piroetta □ (mecc.) three-speed gear, cambio a tre velocità □ a three-star hotel, un albergo a tre stelle □ (edil.) a three-storeyed building, un edificio a tre piani □ ( atletica) the 3,000-metre steeplechase, i tremila siepi □ three times three, (mat.) tre per tre; ( anche) tre salve di applausi di tre evviva ciascuna □ three-wheeler, veicolo a tre ruote; triciclo □ three-wheeler truck, motofurgone; motocarro □ three-year-old, a. di tre anni; che ha tre anni; n. bambino (o bambina) di tre anni; (ipp.) cavallo di tre anni.

    English-Italian dictionary > ♦ three

  • 107 reale

    I 1. agg
    1) действительный, существующий, реальный, настоящий
    2) юр. вещный
    2. avv
    parlare realeговорить без обиняков / откровенно
    3. m
    il possibile e il reale — возможное и действительное
    Syn:
    Ant:
    II 1. agg
    1) королевский, царский
    2) достойный короля, приличествующий монарху
    2. m, pl 3.
    alla reale avv уст.по-царски
    Syn:
    III m

    Большой итальяно-русский словарь > reale

  • 108 степень

    ж.
    1) grado m (тж. ученая); limite m ( предел); categoria ( категория); titolo m (тж. ученая)
    степень кандидата наук — grado / titolo di kandidat in scienze
    в высшей степениal massimo grado, assolutamente
    до последней степени — all'ultimo grado; al massimo
    в должной степени — nel modo dovuto; debitamente, nella misura dovuta / confacente
    до некоторой степени — fino a un certo punto; in una certa misura
    до такой степени — fino a questo / tal segno / punto
    2) мат. grado m; potenza
    возвести число в степень — elevare un numero a una potenza
    3) грам.
    сравнительная / превосходная степень — (grado) comparativo m; superlativo m

    Большой итальяно-русский словарь > степень

  • 109 colloco

    col-loco, āvī, ātum, āre (con u. loco), einem Ggstde. seinen Platz geben, seinen Platz anweisen, I) im allg., wo Platz nehmen lassen, wo ausstellen, niederstellen, niedersetzen, niederlegen, wo hinstellen, hinsetzen, hinlegen, im Zshg. auch bl. stellen, jetzen, legen, 1) eig.: a) übh.: α) lebl. Objj.: saxa atque materiam disponere collocareque, Quint. 7. praef. § 1: armamenta, an den Mastbaum hängen, Liv. 33, 48, 8: sidera (am Himmel), Cic. Tim. 30: lecticas, Cic. Phil. 5, 18. – m. dopp. Acc., eam materiam conversam ad hostem collocabat, Caes. b. G. 3, 29, 1. – m. Advv. wie? columnas neque recte neque e regione, Cic. ad Q. fr. 3, 1, 1. § 2: tabulas et signa propalam, Cic. de or. 1, 160: sellam curulem perverse, Suet. Galb. 18, 3. – m. Advv. wo? ubi tigna collocentur, Caes. b. c. 2, 10, 3. – m. in u. Akk.: in tabernam vasa et servos, Plaut. Men. 986. – m. in u. Abl., suo quidque in loco, Cic. de or. 1, 162: magni ponderis saxa et praeacutas trabes in muro, Caes. b. G. 2, 29, 3: trabes directas in solo, ibid. 7, 23, 1: tabulas bene pictas in bono lumine, Cic. Brut. 261: u. (im Bilde) benefacta in luce, nicht unter den Scheffel stellen, Cic. Tusc. 2, 64: alqd in conspectu quodam modo, Quint. 7, 1, 4. – m. a. Praepp., alqd ad ignem, Vitr. 1, 6, 2: onerarias naves ordine duplice ad ancoras, Suet. Cal. 19, 1: simulacrum Victoriae ante ipsam Minervam, Caes. b. c. 3, 105, 2: fasces stramentorum ac virgultorum ante aciem, Hirt. b. G. 8, 15, 5: epistulam inter tuniculam ac strofium, Turpil. com. 197: lecticam pro tribunali, Suet. Aug. 33, 1: alqd iuxta sedentem hominem, Cels. 6, 9: super genua sua coxas alcis, Cels. 7, 26. no. 2: totas tunicas extra scrotum, Cels. 7, 21. no. 2: testiculum super ventrem cum duabus suis tunicis, Cels. 7, 19. – m. bl. Abl., oculos pennis, auf das Gefieder fetzen, Ov. met. 1, 723: similes notas quinto quoque loco, Cornif. rhet. 3, 31. – β) leb. Objj., sowohl aufstellen, eos (sie = ihre Statuen) in illo loco atque in rostris, Cic. Sest. 83. – als setzen, stellen, legen, sich setzen (legen, lagern) lassen, sitzen (liegen) lassen, puellulam, Catull. 61, 188: iubeo hominem tolli et conlocari et confoveri, Afran. com. 143 sq. – m. dopp. Acc., alqm aut pronum aut supinum, Cels. 8, 20. § 20. – m. in u. Akk. od. Abl., se in arborem, Plaut. aul. 706: alqm in ventrem, in latus, Cels. 7, 27; 8, 20: se in locum celsum, Acc. tr. 437: se in sedes regias, Liv. Andr. tr. 10: alqm in lectum, Ter. eun. 593 (gegen cod. B mit den übrigen Hdschrn.): alqm in lecto, Cels. 5, 26. no. 25: alqm in lecto suo, Cic. de rep. 1, 17: alqm in medio lecto, in imo lecto, Sen. de const. sap. 10, 2: alqm in conclavi, Cels. 7, 29: alqm in cubili, Cic. Tusc. 2, 39: hominem od. corpus in sedili, Cels. 8, 12 u. 15: alqm in loco tepido, Cels. 8, 4: alqm suis manibus in curru, Cic. Rosc. Am. 98: cuius et parentis sui manibus in navi tuta ac fideli collocatus (gebracht), Cic. Planc. 97: corpus (Augusti) in vestibulo domus, niedersetzen (ausstellen), Suet. Aug. 100, 2: u. so reliquias eius in hortis Domitiae, Capit. Anton. Pius 5, 1. – m. a. Praepp., alqm super se, Suet. Aug. 43, 4: alqm super pulpitum, Suet. Cal. 54, 2: alqm infra se, Suet. Cal. 24, 1: alqm iuxta se latere dextro, Suet. Ner. 13, 2: alqm iuxta se in sella, Eutr. 4, 7: alqos circa se, Suet. Tit. 9, 2: u. (zugl. m. dopp. Acc.) alqm resupinum super subsellium aut lectum, Cels. 7, 26: alqm super id scamnum aut pronum aut supinum aut in latus, Cels. 8, 20. – m. bl. Abl. wo? hominem loco calido, Cels. 5, 27. no. 3: homo collocatur alto sedili, medicus autem humiliore adversus, Cels. 8, 10, 2. – m. Abl. wie? corpus alio quo modo collocatum est, Cels. 7, 18: tum is super duorum genua eodem modo collocatur, Cels. 7, 26. no. 2: collocari quoque membrum quod ictum est ratione certā debet, Cels. 5, 26. no. 28. – b) als milit. t. t., aufstellen, α) lebl. Objj.: impedimenta, Liv. 44, 37, 1: currus ita, ut etc., Caes. b. G. 4, 33, 2: impedimenta in tumulo quodam, Caes. b. G. 6, 8, 3: post eas (legiones) totius exercitus impedimenta, Caes. b. G. 2, 19, 3: naves Rhodias in dextro cornu, Auct. b. Alex. 14, 1: tormenta quibusdam locis contra facillimos descensus, aufpflanzen, Hirt. b. G. 8, 40, 4: u. so ballistas scorpionesque ante frontem castrorum contra oppidum, Auct. b. Afr. 56, 2. – β) leb. Objj.: certa subsidia, Caes. b. G. 2, 22, 1: praesidia, Sall. Cat. 45, 2: aciem triplicem, Auct. b. Afr. 81, 1. – m. in u. Abl., praesidia in litore, Nep. Hann. 11, 4, od. in angustiis, Caes. b. c. 1, 65, 4: duas legiones et omnia auxilia in summo iugo, Caes. b. G. 1, 24, 2: equitem in utroque cornu, Frontin. 2, 3, 20: milites in muro custodiae causā, Caes. b. c. 1, 28, 3: insidias bipertito in silvis, Caes. b. G. 5, 32, 1: pedestres copias in convalle in insidiis, Caes. b. G. 3, 20, 4: in cella Concordiae armatos, latrones, sicarios, Cic. Phil. 5, 18. – m. a. Praepp., equitatum omnem ab lateribus extra fossam, Auct. b. Alex. 38, 3: alci insidias ante fundum suum, Cic. Mil. 27: in prima acie ante signa elephantos, Liv. 27, 48, 5: certos apud latera, Sall. hist. fr. inc. 53 (19): legionem in occulto citra flumen, Frontin. 1, 6, 2: copias in statione pro castris, Caes. b. G. 5, 15, 3: pro vallo legiones instructas, Hirt. b. G. 8, 15, 3: post terga peditum equitatum, Frontin. 2, 5, 37: legiones propius Armeniam, Tac. ann. 13, 7. – m. bl. Abl., eos eodem loco in acie (in Schl.), Caes. b. c. 2, 33, 4: armatos in praesidiis (auf milit. Posten) multis locis (an v. O.), Cic. Phil. 1, 25: certis locis cum ferro homines, Cic. Caecin. 41: quod quo loco collocati fuerant, non potuissent videre, Cic. Cael. 65. – m. Ang. gegen wen? cohortes legionarias quattuor advorsum pedites hostium, Sall. Iug. 51, 3. – m. Ang. wozu? alqm ad hanc rem, Cic. Cael. 64: alqm ad Cn. Pompeium interimendum, Cic. Pis. 28; vgl. Cic. Mil. 18.

    2) übtr.: a) übh. wohin stellen, setzen, legen, multa in pectore suo conlocare oportet, er muß viele Dinge im Kopfe haben, Plaut. Pers. 8: vide, causam illorum superiore collocarit ne loco, Lucil. sat. 16, 97: res eae, quae agentur aut dicentur, suo loco collocandae, Cic. de off. 1, 142: in animis ego vestris omnes triumphos meos, omnia ornamenta honoris condi et collocari volo, wünsche ich treu bewahrt zu wissen, Cic. Cat. 3, 26: omnium longitudinum et brevitatum in sonis sicut acutarum graviumque vocum iudicium ipsa natura in auribus nostris collocavit, Cic. or. 173. – b) in einen Zustand, Verhältnis, in eine Lage bringen, versetzen, se in opus, Plaut. Vid. fr. 2, 20 St.: in otium, Plaut. merc. 553: alqm in soporem (in den Todesschlaf), Plaut. Amph. 304: rem alcis in tuto, sicher stellen, Ter. heaut. 689 u. 695: famam in tuto, Quint. 12, 11, 7: alqm in tuto, Cic. har. resp. 53. – c) etw. in etw. od. jmd. setzen, auf etw. od. jmd. bauen, beruhen lassen, non modo in causa, verum in aliquo honesto praesidio aut in alicuius eloquentia aut gratia spem aliquam, Cic. I. Verr. 9: in alqo magnam spem dignitatis suae, Cic. de or. 1, 25: spem salutis in fuga, Auct. b. Alex. 29, 5: omnes bene vivendi rationes in virtute, Cornif. rhet. 4, 24: omnia sunt collocata in usu cotidiano, in congressione hominum atque in foro, alles beruht auf usw., Cic. de or. 1, 192. – d) eine Zeit od. eine Tätigkeit auf etwas verwenden, gerichtet sein lassen, adulescentiam suam in amore atque in voluptatibus, Cic. Cael. 39: omne suum studium in doctrina et sapientia, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 29. – refl. se coll. in alqa re, sich auf etw. legen, einer Sache sich hingeben, totum se coll. in alqa re, sich in etw. vertiefen, palam sese in meretricia vita, Cic. Cael. 49: totum se in cognitione et scientia, Cic. de off. 1, 158: totum se in optimo vitae statu exquirendo, Cic. Tusc. 5, 2. – e) schriftl. anbringen, beibringen, de cuius moderatione atque sapientia in prioribus libris satis collocavi, Tac. ann. 6, 27.

    II) insbes.: 1) eig.: a) lebl. Objj.: α) in einer gewissen Ordnung aufstellen, aufrichten, errichten, anlegen, aufschlagen, statuam, Quint. 7. pr. § 2: signum (lovis), Cic. Cat. 3, 21: tu (Libertam deam) domi meae conlocasti, Cic. de domo 102: aedificia, Hermog. dig. 1, 1, 5: moenia, Vitr. 1, 5, 1: sedes ac domicilium, Cic. Verr. 2, 6. – m. Adv. (wo?), illa pars litoris, ubi iste castra luxuriae collocarat, Cic. Verr. 5, 96. – m. in u. Abl., tabernaculum sibi in campo Martio, Cic. Pis. 61: in ipso aditu atque ore portus tabernacula carbaseis velis intenta, Cic. Verr. 5, 30 u. (im Bilde) in una philosophia quasi tabernaculum vitae suae, Cic. de or. 3, 77. – m. a. Praepp., oppidum ad eius regionem et partem castrorum collocatum (gelegen), Auct. b. Afr. 68, 1: tribunal suum iuxta C. Trebonii, praetoris urbani, sellam, Caes. b. c. 3, 20, 1. – m. bl. Abl., castella locis idoneis, Auct. b. Alex. 61, 5. – β) eine Kleidung zurechtlegen, ordnen, chlamydem, ut pendeat apte, Ov. met. 2, 734. – γ) ein Glied einrichten, coxam parum apte, Plin. ep. 2, 1, 5: maxillam in sedem suam, Cels. 8, 7. – b) leb. Wesen: α) eine Pers. irgendwo einsetzen, einlegen, unterbringen, einquartieren, ihren Sitz (Wohnsitz) nehmen lassen od. anweisen, ansiedeln, wohin verlegen, versetzen, stationieren, comites eius apud ceteros hospites, Cic. II. Verr. 1, 63: se Athenis, sich niederlassen, Cic. de fin. 5, 2, 4: regem Ptolemaide aut aliquo propinquo loco, Cic. ep. 1, 7, 4: in eius tetrarchia unum ex Graecis comitibus suis, Cic. Phil. 2, 94: Herculem in concilio caelestium, Cic. de off. 3, 5, 25: alqm inter astra, Schol. Bern. ad Verg. georg. 1, 33. p. 848: inter sidera, Hyg. astr. 2, 4 u. 2, 13. Serv. Verg. Aen. 1, 28: inter astra caprae figurā memoriae causā, Hyg. astr. 2, 13: scherzh., strumae ab ore improbo demigrarunt et aliis iam se locis collocarunt (haben sich einlogiert, festgesetzt), Cic. Vat. 39. – Boios ibi, Caes. b. G. 7, 9, 6: Boios in finibus suis, Caes. b. G. 1, 28, 5: gentem Allobrogum in vestigiis huius urbis atque in cinere deflagrati imperii, Cic. Cat. 4, 12: Suebos in proximis Rheno agris, Suet. Aug. 21: colonias idoneis in locis, Cic. agr. 2, 73: multitudinem in agris, Nep. Milt. 2, 1: Ubios super ipsam Rheni ripam, Tac. Germ. 28 extr.: quo bello XL captivorum milia ex Germania transtulit et supra Rhenum in Gallia collocavit, Eutr. 7, 9: veteranos municipalibus agris, Suet. Aug. 13, 3: im Bilde, Socrates philosophiam devocavit e caelo et in urbibus collocavit, Cic. Tusc. 5, 10. – als milit. t. t., wo stationieren, hinlegen, einquartieren, Quartier nehmen lassen, ibi praesidium, Caes. b. G. 1, 38, 7: ibi legiones XIV et VI, Hirt. b. G. 8, 4, 3: exercitum in provinciam, quae proxima est Numidiae hiemandi causā, Sall. Iug. 61, 2: quattuor legiones in Belgio, Hirt. b. G. 8, 46, 4: exercitum in hibernis, Caes. b. G. 5, 24, 1: exercitum in (bei) Aulercis Lexoviisque in hibernis, Caes. b. G. 3, 29, 3: legionem non longe a finibus Aeduorum in finibus Biturigum, Hirt. b. G. 8, 2, 1: Gaium Fabium legatum et L. Minucium Basilum cum legionibus duabus in Remis, Caes. b. G. 7, 70, 5: singulas cohortes Puteolis et Ostiae, Suet. Claud. 25, 2: classem Miseni, Suet. Aug. 49, 1. – β) jmd. in ein Besitztum einsetzen, einweisen, alqm in aedibus suis, Cic. de dom. 100: alqm in patrimonio suo, Cic. Phil. 13, 12: familiam suam in possessione praediorum eius, seine F. von ihren Gütern Besitz ergreifen lassen, Cic. Flacc. 72: alqm in maiorum suorum regno, Cic. de or. 3, 126. – 2) übtr.: a) in irgend eine Stellung einsetzen, setzen, unter eine Klasse u. dgl. versetzen, alqm in amplissimo statu, Cornif. rhet. 4, 23: alqm hoc in gradu (dignitatis), Cic. Acad. 2, 16: alqm in amplissimo consilio et in altissimo gradu dignitatis, Cic. post red. in sen. 2: alqm in sede ac domo atque in re publica, jmdm. Haus u. Hof u. eine Stellung im Staate geben, Cic. parad. 3, 25: in quibus tuas virtutes consecratas et in deorum numero collocatas vides, in denen du deine Verdienste ganz vergöttert siehst, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 31: m. dopp. Acc., quos centuriones pugnaces et lacer tosos (als streitsüchtige u. handfeste Z.) inter militorum et mimarum greges collocavit, Cic. Phil. 8, 26. – b) ein Mädchen als Frau, in den Ehestand einsetzen, anbringen, verheiraten, alqam in matrimonium, Cic. de div. 1, 104. Marc. dig. 23, 2, 19: alqam alci in matrimonium, Gaius inst. 2. § 235 u. 238: alqam in matrimonio, Scaevol. dig. 26, 1, 77 (79). § 1: alqam in matrimonio stabili et certo, Cic. Phil. 2, 44: virgines in amplissimarum familiarum matrimoniis, Cic. de rep. 1, 12: alqam nuptui, Hyg. fab. 257: alqam in dignam se condicionem, Plaut. trin. 159: alqam sine dote nuptum, Plaut. trin. 735: alqam nuptum intra legitimum tempus, Ulp. dig. 3, 2, 11. § 1: alqam alci nuptum, Paul. dig. 23, 2, 59: sororem ex matre et propinquas suas nuptum in alias civitates, Caes. b. G. 1, 18, 7: filiam minorem nuptum (al. nuptui) in dimidia parte reliqui agri, Col. 4, 3, 6: u. bl. coll. alcis filio filiam suam, Cic. Brut. 98: alci virginem filiam, Nep. Att. 19, 4: alci filiam, Tac. Agr. 9: alci uxorem suam, Suet. Caes. 21: matrem in Biturigibus homini nobilissimo, Caes. b. G. 1, 18, 6: u. bl. coll. filiam, Tac. ann. 4, 39. Iustin. 9, 6, 2; u. im Passiv, cum virgo amici nubilis propter paupertatem collocari non posset, Nep. Epam. 3, 5: ut filiae eius de communi aerario dotibus datis collocarentur, Nep. Arist. 3, 3. – c) lebl. Objj.: α) ( als t. t., der Geschäftsspr.) Geld usw. auf etw. (bes. auf Ländereien) anlegen, anbringen, unterbringen, in etw. stecken, dotem in eo fundo, Cic. Caecin. 11: duas patrimonii partes in solo, Suet. Tib. 48, 1: duas fenoris partes in agris per Italiam, Tac. ann. 6, 17: pecuniam in praediis c., Cic. Caecin. 16: pecunias levioribus usuris mutuatum graviore fenore c., Suet. Aug. 39: pecunias suas in emptiones praediorum, Gaius dig. 17, 1, 2. § 6: pecuniam idoneis nominibus, Marc. dig. 35, 2, 89: pecunias magnas collocatas habere in ea provincia (in dieser Pr.), Cic. de imp. Pomp. 18: nusquam posse eam (pecuniam) melius collocari, Cic. Caecin. 5, 15: u. bl. coll. pecuniam, Cic. de off. 2, 87: pecunias, Cic. de off. 2, 12, 42: pecunias publicas, Trai. in Plin. ep. 10, 55 (63). – dah. im weitern Sinne übh. auf etw. anlegen, verwenden, für etw. verbrauchen, miliens sestertium in munificentia (zu freigebigen Zwecken), Tac. ann. 6, 45: patrimonium in rei publicae salute, Cic. Phil. 3, 2, 3: bene apud alqm tam multa pretia ac munera, Cic. Verr. 5, 56: melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto, Cic. de off. 2, 70: male c. bonas horas, Mart. 1, 113, 3: in me recipio, te ea, quae fecisti Mescinii causā quaeque feceris, ita bene collocaturum, ut ipse iudices etc., Cic. ep. 13, 28, 3: aedilitas recte collocata, an den rechten Mann gebracht, Cic. Verr. 5, 37. – β) in die gehörige Stellung, Verbindung bringen, so u. so stellen, zusammenstellen, verbinden, anordnen, αα) als rhet. t. t. Worte, verba apte, Quint. 8. prooem. § 26: verba opportune proprieque aut secus, Quint. 10, 2, 13: fortius vero quî incompositum potest esse quam vinctum et bene collocatum? Quint. 9, 4, 6: male collocatum κακοσύνθετον vocant, Quint. 8, 3, 59: propria verba et ordine collocata, Quint. 9, 1, 7: verba diligenter collocata, Cic. or. 227: non modo ut sint ordine collocati (census), sed ut inter se iuncti etc., Quint. 7, 10, 16: est et in nominibus ex diverso collocatis sua gratia, Quint. 9, 3, 86: verba et eligendi et collocandi ratio, Quint. 10, 1, 4: ratio collocandi, Cic. part. or. 11: varii sunt ordines collocandi, Cic. part. or. 12: C. F. Quid sequitur igitur? CP. Cum inveneris, collocare, Cic. part. or. 9: verba collocata, die Worte in ihrer Verbindung zu Sätzen (Ggstz. verba singula), Cic. or. 81 u. 134. – ββ) bürgerl. u. polit. Zustände einrich ten, anordnen, Anordnungen treffen für usw., nuptias, Poëta com. bei Cic. de or. 3, 319: res, Caes. b. G. 3, 4, 1. Auct. b. Alex. 33, 6: rem militarem, Cic. ep. 2, 13, 3: civitatis statum, Cic. ep. ad Brut. 1, 15, 12.

    lateinisch-deutsches > colloco

  • 110 constituo

    cōn-stituo, stituī, stitūtum, ere (con u. statuo), beistellen = hinstellen, hinsetzen, aufstellen, I) im engern Sinne: omnes currus triumphales, Val. Max. – m. Adv. (wo?) od. Praepp. (ante u. circum u. Akk., in m. Abl.), ferales cupressos ante (vornhin), Verg.: mendacem ante ipsam aciem, Val. Max.: hominem ante pedes Q. Manilii, Cic.: bovem in Aventino ante aram Dianae, Val. Max.: in litore taurum ante aras, Verg.: circum bovem alias hostias, Varr. LL.: duos equos in conspectu eorum, Val. Max.: u. (im Bilde) velut in aliqua sublimi specula constitutus, Lact. 2, 2, 18: c. ante oculos huius miseri senectutem, sich (im Geiste) vor Augen stellen, Cic. Cael. 79. – So nun als milit. t. t., a) aufstellen, aufpflanzen, bes. in Reih u. Glied, formieren od. sich formieren lassen, gew. m. Praepp. (bes. m. in u. Abl., m. ante, ad, pro, sub, intra) od. m. bl. Abl., impedimenta, Liv.: aciem, legionem, Caes.: arma in templo Castoris, Bewaffnete aufstellen, Cic.: signa ante tribunal, aufpflanzen, Liv.: impedimenta cum captivis haud procul acie in edito colle, Curt.: octo cohortes in fronte, Sall.: naves in alto, Caes.: omnes alarios in conspectu hostium pro castris, Caes.: reliquas sex legiones pro castris in acie, Caes.: cohortes sub infimo colle ab dextro latere hostium, Caes.: intra silvas aciem ordinesque, Caes.: in secundo ordine, Auct. b. Afr.: naves longas ad latus apertum hostium, Caes.: classem apud Aegos flumen, apud Salamina exad versum Athenas, Nep.: naves aperto ac plano litore, Caes. – m. Abl. der Entfernung, legionem CC passibus ab eo tumulo, Caes. – m. contra u. Akk., reliquas legiones in armis expeditas contra hostem, Caes. – m. dopp. Acc., in fronte collocant XXII (naves), reliquas subsidiarias (als Reserve) in secundo ordine, Auct. b. Alex. 14, 3. – v. einem einzelnen, se constituere, sich aufstellen, zum Zweikampf Stellung nehmen, Cl. Quadr. bei Gell. 9, 13, 17. – b) von der Bewegung aus aufstellen, haltmachen lassen (vgl. Drak. Liv. 27, 11, 6 u. die Auslgg. zu Sall. Iug. 49, 5), agmen, signa paulisper, Sall. u. Liv.: signa legionis, Caes.: signa haud procul portā, Liv.: convertisse agmen, quo loco constituerat, Liv. – m. Acc. der Entfernung, signa quadringentos ferme inde passus, Liv. – dah. viell. übtr., si (narratio) constituitur aliquando, haltmacht, Cic. de or. 2, 328.

    II) im weitern Sinne: 1) eine bestimmte Stelle anweisend irgendwo hinsetzen, einsetzen, a) jmd. anweisen, wo seinen Wohnsitz zu nehmen, ibi futuros Helvetios, ubi eos Caesar constituisset atque esse voluisset, Caes.: reliquias praedonum contractas in urbibus remotoque mari loco in certa sede c., feste Wohnsitze geben, Vell. – als milit. t. t., jmdm. wo seine Stellung anweisen, ihn wohin stellen, legen, neque se praesidium, ubi constitutus esset, tenere posse, Caes.: praesidia in Tolosatibus circumque Narbonem, Caes. – b) jmd. in etw. als Besitztum einsetzen, einweisen (Ggstz. exturbare, expellere), plebem in agris publicis, Cic.: si Campanus ager dividatur, exturbari et expelli plebem ex agris, non constitui et collocari, eingewiesen u. angesiedelt, Cic. – c) jmd. in einen Posten, ein Amt einsetzen, setzen, ihn anstellen, auch m. in u. Abl., regem, Cic.: praefectos, Caes.: unum aliquem lectorem, Quint.: princeps (Fürst) divinitus constitutus, Plin. pan. – reges in civitate, Cic.: alqm sibi quaestoris in loco, Cic.: alqm in hoc munere, Q. Cic.: alqm supra bibliothecam, Vitr. – m. dopp. Acc., a quo regem et se et filium suum constitutos esse, Cic.: Commium regem ibi, Caes.: Cavarinum apud eos regem, Caes.: im Passiv m. dopp. Nom., rex (als K.) constituitur Arbactus, Iustin.: Alcibiades dux classi constituitur, Iustin. – d) bei jmd. in ein Verhältnis einsetzen, m. in u. Abl. des Verhältnisses, Athenaeum in maxima apud regem auctoritate gratiaque, veranlassen, daß der König dem Ath. wieder sein ganzes Vertrauen schenkt u. vollen Einfluß gestattet, Cic. ep. 15, 4, 6.

    2) errichtend, gründend, veranstaltend aufstellen, a) lebl. Objj., mit Adv., od. m. Praepp., od. m. Genet. od. Abl. loc.; od. m. Dat. (wem zu Ehren? wem zum Nutzen?), α) ein Bauwerk u. dgl. aufstellen, errichten, eine Stadt, Örtlichkeit u. dgl. anlegen, herrich ten, turres, Caes.: vineas ac testudines, Nep.: triplicem Piraei portum, Nep.: templa arasque, Suet.: aedem Iovis Feretrii, Nep.: laterarias (Ziegelhütten) ac domum, Plin.: urbem, Nep. u.a. (s. Ruhnken Vell. 1, 2, 6): oppidum, Caes.: oppidum c. suāque pecuniā exaedificare, Caes.: publice statuas, Quint.: effingere et constituere (herrichten) nidos, Cic.: asylum, Lact.: tectum antiquitus constitutum, Nep.: c. aream, Col.: c. crucem, s. crux. – c. castella ad extremas fossas, Caes.: pyras curvo in litore, Verg.: tropaea in Pyrenaeis iugis, Sall. fr. – alci publice in foro statuam, Nep.: aedem in foro geminis fratribus, Suet.: horrea certis locis, Caes.: domi suae quintanam, Suet.: domi suae sacellum Automatias, Nep.: domos Athenis, Plin.: in Getis Graias domos, Ov. – domicilium sibi Magnesiae, Nep. – als milit. t. t., Romae castra (aufschlagen), Suet.: u. so hiberna omnium legionum in Belgis, Caes. – als mathem. t. t., in data linea triangula aequis lateribus c., errichten (konstruieren), Quint. 1, 10, 3. – β) eine Anstalt u. vgl. errichten, einrichten, einsetzen, ludos illic quinquennales, Suet.: nova portoria, Vell.: vectigal in monte Antilibano, Cic.: aerarium interfectoribus Caesaris, Nep.: collegia antiquitus constituta, Suet. – u. als publiz. t. t., eine Machtstellung errichten, schaffen, einsetzen, decemviralem potestatem in omnibus urbibus, Nep.: magistratus per singulas civitates, Iustin.: senatum centum senatorum, Iustin.: novi generis imperia in (gegen) alqm, Caes.: quae (potestates, imperia, curationes) constituuntur ad populi fructum aliquem aut commodum, Cic. – γ) ein Reich errichten, bilden, ex multis gentibus nationibusque unum regnum populumque, Iustin. 8, 6, 2. – δ) eine Vornahme anstellen, auctionem, Cic.: sermonem, Varr. LL.: sponsalia, ICt. – als gerichtl. t. t., c. actionem (eine Klage), Cic.: actionem adversus ingratos, Val. Max. – crimen in alqo, Klage gegen jmd. erheben, Cic.: reperietis idcirco haec in uno homine pecunioso tot constituta, ut etc., gegen diesen einen g. M. so viele Maßregeln ergriffen, Cic. – c. quaestionem (Untersuchung), Cic. u. Quint. – ε) Zustände zustande bringen, begründen, feststellen, amicitiam (Ggstz. tollere, v. Nutzen), Cic.: amicitiam cum alqo, Q. Cic.: concordiam, Cic.: pacem, Cic.: pacem his legibus, Nep.: victoriam, Cic.: magnam sibi auctoritatem pugnā illā navali, Nep.: videte, quod ius nobis, quam condicionem vobismet ipsis, quam denique civitati legem constituere (einführen) velitis, Cic. – ζ) zur Nachachtung aufstellen, documentum more militari, Auct. b. Afr.: maximum exemplum iustitiae in hostem, Cic. – b) leb. Objj.: α) übh. schaffend hinstellen, m. dopp. Acc., di primum homines humo excitatos celsos et erectos constituerunt, Cic. de nat. deor. 2, 140. – β) als milit. t. t., eine Legion usw. er richten, bilden, tres legiones, Caes. – m. ex u. Abl., legio septima constituta ex veteranis, Cic.

    3) eine feste Stellung (Halt, Verfassung, Stimmung usw.) gebend, eine feste Haltung geben, in eine gute Verfassung (Stimmung) versetzen, eine feste Einrichtung geben, disponieren (stimmen), regulieren (ordnen), fest bestimmen, befestigen (stählen), sicher begründen, konsolidieren, a) den Körper usw., is cui corpus bene constitutum sit, dessen Körper sich in guter Verfassung od. Stimmung (griech. σαρκος ευσταθὲς κατάστημα od. σαρκος ευστάθεια) befindet, Cic. – iam confirmata et constituta vox, Quint.: iam perfectis constitutisque viribus, Quint. – b) Geist u. Gemüt (Charakter), exordium est principium orationis, per quod animus auditoris constituitur (gestimmt wird) ad audiendum, Cornif. rhet.: animus bene constitutus, Cic. – übtr. auf die Pers., viri sapientes et bene naturā constituti, Cic. Sest. 137: quotus quisque philosophorum invenitur, qui sit ita moratus, ita animo ac vitā constitutus, ut ratio postulat, dessen Denk- u. Handlungsweise in einer solchen Verfassung ist, wie usw., Cic. Tusc. 2, 11. – c) Zustände, senectus, quae fundamentis adulescentiae constituta est, das durch den in der Iugend gelegten Grund einen festen Halt bekommen hat, Cic.: ineuntis aetatis inscitia senum constituenda et regenda prudentiā est, muß in der Klugheit der Greise Halt u. Leitung suchen, Cic. – d) menschliche Verhältnisse, Angelegenheiten, Einrichtungen, α) einzelne Verhältnisse usw., rem familiarem, Cic.: rem nummariam de communi sententia, Cic. – übtr. auf die Pers., qui integri sunt et sani et bene constituti de rebus domesticis, deren Hauswesen sich in guter Verfassung befindet, gute Haushalter, gute Hausväter, Cic. Sest. 97. – Passiv unpers., non tam sinistre constitutum est, ut non etc., es steht nicht so schlimm mit uns, daß wir nicht usw., Plin. pan. 45, 5. – β) das Staatswesen usw., rem publicam c., componere et c., Cic.: bene morata et bene constituta civitas, Cic.: c. plures rei publicae partes, Cic.: c. civitatem, Suet., civitates, Cic.: res summā aequitate, Nep. – eae res, quas ipse Athenis constituerat, seine Einrichtungen zu Athen, Nep.: c. Chersonesum, Nep.: c. alci regnum, Nep.

    4) bestimmend feststellen, festsetzen, bestimmen, a) übh. abgrenzend, α) lebl. Objj., feststellen, festsetzen, ansetzen, bestimmen, anordnen, anberaumen, u. im Einverständnis mit einem andern = verabreden, übereinkommen, zusagen, im üblen Sinne = abkarten, m. Acc., c. iter ad Cirtam oppidum, Sall. (u. so ex itinere proposito et constituto reverti, Cic.): c. locum, Ter.: tempus, diem, Cic., Caes. u.a.: constitutā die causae dictionis (an dem bestimmten Tage der Verteidigung), Caes.: c. Olympiada, Cic.: primam Olympiada, Vell. – c. vadimonium (gerichtl. t. t.), Cic. – u. (im Bilde) fines, qui sint in amicitia, Cic.: modum credendi, Cic.: mercedem funeris, Cic.: summum pretium, Cic.: certa pretia, Cic. – poenas capitis, Cic. – m. Dat. (wem? für wen? wozu?), diem concilio, Caes.: diem nuptiis, Plaut.: proximum diem ei negotio, Sall.: posterum diem pugnae, Caes.: pretium frumento, Cic.: aera (Sold) militibus, Liv.: singulis fines imperii, Sall.: certos mihi fines terminosque constituam, extra quos egredi non possim, Cic.: gravissimum ei rei supplicium cum cruciatu, Caes.: poenam alci, Cic. u. Quint.: capitis poenam iis, qui non paruerint, Caes. – m. ad u. Akk., grandiorem aetatem ad consulatum, Cic.: certam pecuniam proconsulibus ad mulos et tabernacula, Suet. – m. in u. Akk. der Zeit, in posterum diem tempus locumque, Liv.: nuptias in hunc diem, Ter. – m. cum u. Abl. od. (s. unten mit ut) inter se, diem cum alqo c., pacisci et c., Caes. u. Cic.: colloquium cum rege, Liv. – m. in (gegen) u. Akk. der Pers., in impios et consceleratos poenas certissimas, Cic. – m. folg. indir. Fragesatz, armorum quantum quaeque civitas domi quodque ante tempus efficiat constituit, Caes.: quid in annos singulos vectigalis populo Romano Britannia penderet constituit, Caes.: quantum quaeque civitas daret Aristides delectus est qui constitueret, Nep.: constitui cum hominibus, quo die mihi Messanae praesto essent, Cic. – m. folg. Acc. u. Infin., nam constitui cum quodam hospite me esse illum conventuram, Ter.: et is hodie venturum ad me constituit domum, Ter.: vellem non constituissem in Tusculanum me hodie venturum esse L. Aelio, Cic.: si constitueris cuipiam te advocatum in rem praesentem esse venturum, Cic. – m. folg. ut u. Konj., Lentulus cum ceteris... constituerant, ut L. Bestia... quereretur de actionibus Ciceronis, Cic.: constituimus inter nos, ut ambulationem conficeremus in Academia, Cic. – m. de (über) u. Abl., de numero pastorum alii angustius, alii laxius constituere solent; ego in (auf) octogenas hirtas oves singulos pastores constitui, Atticus in centenas, Varr. r. r. 2, 10, 10 Keil. – absol. m. Dat. (wem?), hic ubi nocturnae Numa constituebat amicae, ein Stelldichein zu geben pflegte, Iuven. 3, 16. – absol. m. in u. Akk., in diem tertium constituunt, Sall. Iug. 66, 2. – ganz absol., sic constituunt (setzen sie die Zeit fest), sic condicunt, Tac. Germ. 11, 2. – Passiv unpers., Avillius, ut erat constitutum, simulat se aegrotare, Cic. Clu. 37. – β) leb. Wesen, zu einem Zwecke bestimmen, bestellen, stellen, accusatorem, Cic.: testes, Cic.: iudices de alqa re, Cic.: publice patronum huic causae, Cic.: curatores legibus agrariis, Cic.: tutores pupillis, ICt.: debitorem sibi, ICt.: m. dopp. Akk., alqm reum pro se, ICt. – b) erklärend, urteilend, entscheidend feststellen, α) übh., m. folg. Acc. u. Infin. = die Erklärung abgeben, den Satz aufstel len, consuetudo... eo deducta est, ut et constitueret, honestum esse aliquid, quod utile non esset, et utile, quod non honestum, Cic.: bona possessa non esse constitui, Cic. – m. folg. indir. Fragesatz = sich ein festes Urteil bilden, sich entscheiden, nondum satis constitui, molestiaene plus an voluptatis attulerit Trebatius noster, Cic.: constituere apud se debet, utrum contra tabulas bonorum possessionem petat, an vero legatum persequatur? Ulp. dig. – β) als jurist. t. t., αα) gesetzlich feststellen, disceptationem (Streitpunkt), Cic.: controversiam (Streitpunkt), Cic. – bes. iudicium, für zu Recht bestehend erklären (durch ein Gesetz, ein Edikt od. durch Bestellung eines Richters von seiten des Prätors), Cic.: u. iudicium de rebus repetundis, Cic.: iudicium capitis in alqm, Cic.: iudicio damni iniuriā (über Ersatz des widerrechtlich erlittenen Schadens) constituto, Cic. – nuper apud (vor dem Richterstuhl) C. Orchivium collegam meum locus ab iudicibus Fausto Sullae de pecuniis residuis non est constitutus, wurde von den R. gegen F. S. wegen der r. G. nicht auf Prozeß erkannt, Cic. Clu. 94. – u. v. Gesetz, ius melius Sullanis praediis quam paternis, zuerkennen, Cic. agr. 3, 10. – ββ) gesetzlich entscheiden, einen Beschluß fassen, verordnen, v. Richter, litem, Petr. 18, 5: quid ageres? quid constitueres? Ps. Quint. decl. 3, 14. – absol. m. de u. Abl., de certo, de perspicuo iure, Cic.: alio modo aut de religiono aut de re publica, Cic.: de hoc (verst. Eumene) Antigonus cum solus constituere non auderet, ad consilium rettulit, Nep. – m. folg. ut u. Konj., ut debeatur, Plin. pan. 40, 5. – c) beschließend festsetzen, beschließen, sich entschließen, den Entschluß fassen, α) übh.: m. Acc., haec ex re et ex tempore constitues, Cic.: nihil ante de profectione constituam, quam etc., Cic. – m. folg. Infin., bellum cum Germanis gerere, Caes.: desciscere a rege, Nep.: cum mihi deliberatum ac constitutum sit, ita gerere consulatum, ut etc., Cic. – m. folg. ut u. Konj., constitueram, ut V. Idus Aquini manerem, Cic. – β) v. Senat, m. folg. indir. Fragesatz, ut celeriter quod opus esset constitueretur, Rutil. Lup. 1, 17: u. so ibid. 2, 17. – / Archaist. Plusquampers. constitiveram, Plaut. Pseud. 549 R. u. Fl. (Götz u. Lorenz besser mecum statueram).

    lateinisch-deutsches > constituo

  • 111 convenio

    con-venio, vēnī, ventum, īre, beikommen = eintreffen, sich einfinden, bes. v. mehreren = auf einem Punkte = zusammenkommen, zusammentreffen, sich zusammenfinden, sich versammeln (Ggstz. abire, discedere), I) im allg.: A) v. intr.: a) übh.: α) v. leb. Wesen u. Schiffen: convenerant duces, waren (in derselben Gegend) eingetroffen, Liv.: conveniunt duces, kommen zusammen (versammeln sich); quaeritur, quid opus sit facto, Nep.: cum maiores manus hostium adiunctis Germanis convenissent, Caes.: cum omnes in verba iuraverint conventuros se iussu consulis nec iniussu abituros, Liv. – diem ad conveniendum edicere, Liv.: nunc enim ita convenimus, ut etc., ist unsere Zusammenkunft von der Art, daß wir usw., Cic. – boni (als G.) quoniam convenimus ambo, Verg.: Eporedorix Aeduus et unā Viridomarus in equitum numero convenerant nominatim ab eo evocati, Caes.: Tyrii per (über) limina laeta frequentes convenere, Verg.: v. einem, qui ex iis novissimus convenit, wer zuletzt eintrifft, Caes. b. G. 5, 56, 2. – m. Ang. wann? ante lucem, Plin. ep. (vgl. unten »m. Ang. wohin?«). – m. Ang. woher? durch Advv. od. durch Praepp., huc undique, Caes.: undique ex Gallia, Caes.: ad certam diem frequentes undique, Liv. – ex diversis regionibus, Liv.: ex provincia, Caes.: interea et ex proximis hibernis et a Caesare conventura auxilia, Caes.: naves, quas ex Pictonibus et Santonis convenire iusserat, Caes. – m. Ang. wohin? durch Advv., od. durch Praepp. (gew. in od. ad m. Akk.), od. durch Acc. loc., c. huc, Cic.: illuc, Ov.: quo (wohin) lege communi omnes puberes armati convenire consuerant, Caes.: colloquendi tempus sumitur locusque, quo (wohin) conveniretur, Nep.: omnes etiam gravioris aetatis eo (dahin) convenerant, Caes.: eo omnes cotidie convenire (iussit), Nep. – proximā nocte in oppidum, Caes.: quem in locum convenire possimus, rescribite, Brut. in Cic. ep.: c. in eum locum, Cic.: in unum locum, Pompei. in Cic. ep.: unum in locum, Cic. u. Caes.: od. bl. in unum, Liv.: in una moenia (Ggstz. incertis sedibus vagari), Sall.: in Remos, Tac.: c. Idibus Maiis in senatum, Cic.: c. in contionem, Cic.: c. in colloquium, Nep.: mane in consilium frequentes, Cic.: in coetus scholarum laeti et alacres conveniunt (discipuli), Quint.: v. einem, in mediam praeceps convenit ursa viam, Avian. fab. 9, 6: neque quam in partem quisque conveniat, provident, Caes. b. G. 6, 37, 6. – c. ad ripam Rhodani, Caes.: ad aedes alcis noctu, Cic.: ad signa (sich bei den F. einfinden,) Caes.: ad Isthmicum spectaculum, Val. Max.: ad hoc iudicium, Cic.: ad regem, Liv.: omnem senatum ad se c. iussit, Liv.: armati cum silentio ad se convenirent, Liv.: c. luce primā in Achradinam ad curiam, Liv.: esse homines, qui novum genus disciplinae instituerunt, ad quos iuventus in ludos conveniat, Vet. edict. – c. Romam, Liv.: Cales, Liv.: qui Romam frequentissimi convenerant, Cic. – m. Ang. woher? u. wohin? zugl. durch Advv. od. Praepp., huc undique, Caes.: undique frequentes, Caes.: ex fuga in oppidum, Caes.: eodem et ab Selymbria L. Cornelius et ex Thracia paucos post dies Antiochus convenerunt, Liv. – m. Ang. wo? (wenn die sich Versammelnden sich schon an dem Orte befinden) durch Advv., durch Praepp. od. durch Genet. od. Abl. loc., zB. quanta illic multitudo convenisse dicebatur, Cic.: c. in colonia Agrippinensi in domum privatam, Tac.: Cyrri apud hiberna decumae legionis, Tac. – m. Ang. wobei? worauf? = infolge wessen? durch ad m. Akk., celeriter ad clamorem hominum circiter milia sex convenerunt, Caes.: ad nomen quoque barbari conveniunt, Curt.: ad bucinam inflatam certo tempore apros et capreas convenire ad pastum, Varro r. r. – m. Ang. zu welchem Zwecke? durch de (wegen, über), durch causā u. gratiā m. Genet. (wegen), durch ad od. in (zu) u. Akk., durch 1. Supin. (um zu), durch einen Finalsatz m. ut u. Konj., c. de communi officio (v. zwei Feldherren), Cic.: ad alqm de civitate impetranda (v. den Gesandten der Latiner), Val. Max. – uno tempore undique comitiorum ludorum censendique causā, Cic.: ex oppidis finitimis visendi causā, Cic.: visendi eius gratiā ad alqm, Vell.: spectandorum ludorum gratiā Romam, Val. Max.: ad decuriatum aut centuriatum, Liv.: in domum Calvini ad officium, Val. Max.: ad delectationem (v. Zuhörern), Quint.: c. ad auxilium, Caes.: ad eum defendendum, Nep.: ad eos defendendos, Caes.: ad prosequendum Scipionem officii causā, Liv.: funus, quo amici non conveniunt ad exsequias cohonestandas, sed etc., Cic.: c. in obsequium funeris, Sulp. Sev.: c. undique Romam gratulatum, Liv.: c. ad Caesarem gratulatum, Caes.: iussit eo omnes cotidie convenire, ut ibi de summis rebus consilia caperentur, Nep.: reguli in unum convenere, ut inter se de cunctis negotiis disceptarent, Sall. – β) v. lebl. Subjj.: conveniunt mihi munera multa huc ab amatoribus, kommen ein, Plaut.: huc convenit utrumque bivium, trifft zusammen, Plin. – v. Abstr., multa convenerunt, quae mentem exturbarent meam, Cic.: cum multae causae convenisse unum in locum atque inter se congruere videntur, Cic.: quae (bellum intestinum et externum) si in unum conveniant, vix deorum opibus, quin obruatur Romana res, resisti posse, Liv.

    b) insbes.: α) als publiz. t. t.: c. alqo, zu irgend einem Gerichtsbezirk der Provinz gehören, civitates, quae in id forum conveniunt, in diese Kreisstadt gehören, Cic. Verr. 2, 38: Carthaginem conveniunt populi LXV, Plin. 3, 25; vgl. Plin. 5, 105. – β) als jurist. t. t., v. der Frau, c. in manum, durch Heirat (usus, coëmptio, confarreatio, w. vgl.) in die Gewalt des Mannes kommen, absol., Cic. top. 14: Flacc. 84. Quint. 5, 10, 62. Gaius inst. 3, 84: viro in manum, Cic. top. 23: in manum flaminis, Tac. ann. 4, 16. – u. übh. v. der Verheiratung, c. in matrimonium alcis, Papin. dig. 45, 1, 121. § 1; od. cum alqo, Gell. 18, 6, 8: c. in nuptias, Cod. Theod. 3, 7, 11.

    B) v. tr. gleichs. an od. zu jmd. beikommen = jmd. treffen, zufällig oder absichtlich mit jmd. zusammentreffen, jmd. aufsuchen, besuchen, sprechen, a) übh.: α) m. Acc.: hominem, fratrem, Plaut.: c. equites, Caes.: cotidie plurimos, Cic.: Epaminondam, Nep.: adversarios eius, Nep.: conveniri nolle, Cic.: nocte conveniri et interdiu ab omnibus mortalibus posse, Sen.: nunc conveniundus Phormio est, Ter.: conveniundi patris tempus capere, Ter.: alcis conveniendi habere potestatem, Nep.: in conveniendis magistratibus et senatoribus, Cic.: sunt qui volunt te conventam, Plaut.: quod esse ambas conventas volo, Plaut.: prius P. Scipione convento, Liv.: conventis proceribus, Symm.: opus esse sibi domino eius convento, er müsse den H. sprechen, Liv.: edit nomina eorum, quibus conventis opus esset, Liv. – m. Ang. wie? (= als wen? in welchem Zustande?) durch Prädik.-Acc. od. im Passiv durch Prädik.-Nom. eines Partiz., c. Atilium spargentem semen, Cic.: cum quo forte Romam rediens ab nuntio uxoris erat conventus, auf der Rückkehr nach R. begriffen getroffen worden war, Liv. – m. Ang. durch wen? (= wessen Vermittlung) durch per u. Akk., per Gabinium ceteros, Sall.: qui antea per tres consacerdotes nostros fuerat ex multorum auctoritate conventus, Symm. ep. 10, 74. – m. Ang. wo? durch Advv., durch Praepp. od. durch Genet. od. Abl. loc., ubi eos convenit? Cic.: dic, ubi te conveniam? Mart.: Ariminum cum ea legione proficiscitur ibique tribunos plebis, qui ad eum confugerant, convenit, Caes.: cum legati eum in itinere convenissent, Caes.: ad Tempe Thessalica Philippus est conventus, Liv.: Bruti pueri Laodiceae me convenerunt, Cic.: convento Cn. Octavio Demetriade, Cic.: ubi (verst. Megarae) cum Theodorum domi convenire vellet, Val. Max.: non uno est omnis convenienda loco, Ov. art. am. 2, 394. – β) m. inter se (einander): tribuni plebis non desistebant clam inter se convenire, Cic. agr. 2, 12: nequeunt homines armenta feraeque inter sese ullam rem gignere conveniundo, Lucr. 2, 922 sq. – γ) absol. (wobei die Ang. wen? leicht aus dem Zshg. zu ergänzen): post convenero (verst. eum), Plaut.: die convenisse (verst. me), Ter.: aditum petentibus conveniundi non dabat, Nep. – b) als jurist. t. t., jmd. gerichtlich angehen, belangen, alqm, ICt. (u. so conventus debitor, Chalcid. Tim. 159): alqm de od. pro alqa re, ICt.: dah. alqd (nomen, culpam u. dgl.), wegen etw. klagbar werden, ICt.

    II) prägn.: A) beikommend-, sich anschließend in etw. hineingehen, an etw. darangehen, in od. an etw. passen, mit etw. zusammenpassen, 1) eig., m. in od. ad u. Akk., conveniebatne in vaginam tuam machaera militis? Plaut.: fistula ferrea, quae in columellam convenit et in cupam, Cato: si cothurni laus illa esset ad pedem apte convenire, Cic.: m. Dat. (wem?), dicitur Afrani toga convenisse Menandro (bildl.), Hor. – absol., noli mirari, si (corona) non convenit; caput enim magnum est, Cic.

    2) übtr., hinpassen, zusammenpassen, d.i. deutsch je nach dem Zusammenhang und nach der Konstruktion bald = passen, übereinstimmen, stimmen, zutreffen, bald = sich passen (sich reimen, sich schicken), passend-, geeignet-, anwendbar sein, zukommen, entsprechen, zusagen (vgl. Fronto de oratt. p. 159, 13 N. nam convenire et decere et aptum esse et congruere Graeci ἡρμόσθαι appellant), α) m. Subj.-Nom.: mores conveniunt, Ter.: atque ita cum et vultus similitudo et expositionis tempora et pastoris confessio convenirent, nepotem agnovit, Iustin.: nomen non convenit, Ter.: conveniet numerus quantum debui, Ter.: conveniet etiam ambulatio quaedam, Quint. – m. cum u. Abl., haec tua deliberatio non convenit cum oratione Largi, Cic.: quod quidem somnium Sisenna cum disputavisset mirifice ad verbum cum re convenisse, Cic.: qua ex coniunctione naturae... convenire potest aut fissum iecoris cum lucello meo aut meus quaesticulus cum caelo, terra rerumque natura? Cic. – m. in od. ad u. Akk., v. mater. Subjj., ceterae vites in quemvis agrum conveniunt, Cato: emplastrum viride ad podagram satis convenit, Scrib.: v. abstr. Subjj., non in omnes omnia convenire, Cic.: nec hoc in te convenit, Cic.: erat nemo, in quem ea suspicio conveniret, Cic.: quae vitia videntur in quemvis potius quam in istum convenire, Cic.: hoc maxime in Alcibiadem convenire videbatur, Nep.: poteram ego, verbum (πάθη) ipsum interpretans, morbos appellare, sed non conveniret ad omnia, Cic. – m. Dat. (wem?), v. leb. Wesen u. mater. Subjj., mulier mulieri magis convenit, Ter.: nihil autem minus perfecto duci quam festinationem temeritatemque convenire arbitrabatur, Suet. Aug. 25, 4: nervis et articulis convenit plantago trita cum sale, Plin.: v. abstr. Subjj., negavit id suae virtuti convenire, Nep.: munditias mulieribus, viris laborem convenire, Sall.: qui nihil rectum nisi quod ipsorum moribus conveniat putabunt, Nep.: quid posterius priori non convenit? Cic.: non enim hoc convenire Antigoni prudentiae, ut sic deuteretur victo, Nep. – poet. m. Acc. u. Infin. (zur Ang. wozu?), Prop. 2, 1, 41. – β) m. Infin. od. Acc. u. Infin. (s. Benecke Cic. Cat. 1, 4), quo sidere ulmis adiungere vites conveniat, Verg.: ilicone ad praetorem ire convenit? Cic.: quî convenit in minore negotio legem timere, cum eam in maiore neglexeris, Sall.: ubi sementem paraveris, glandem parari legique convenit, Cato: haud convenit unā ire cum amica imperatorem in via, Ter.: quibus de rebus nos dicere oporteat et quid vos sequi conveniat, Cic.: quo ex (infolge) senatus consulto confestim te interfectum esse convenit, Cic. – m. Dat., fundo suburbano arbustum maxime habere convenit, Cato: neque enim debet aut convenit nobis periculo ulli submittere animum nostrum, Brut. et Cass. in Cic. ep.: respondebam non convenire moribus meis aliud palam, aliud agere secreto, Plin. ep. – γ) unpers.: ad nummum convenit, es trifft auf den Heller, Cic. – videte nunc illum primum egredientem e villa, subito; cur? vesperi; quid necesse est? tarde; quî convenit, praesertim id temporis? Cic. – m. Dat., minime miror caelum et terras vim suam, si tibi ita conveniat (zusagt), dimittere, Cic.: in quam cuique feminae convenisset domum nuberet, Liv.: quam sibi conveniat, ipse viderit, Hor.: si tibi curae (est), quantae conveniat, Munatius, ob dir M. so lieb ist, wie er es verdient, Hor. – convenit, es sagt mir zu! Plaut. Cas. 272.

    B) zusammenkommend ein Ganzes bilden, sich vereinigen, sich verbinden, 1) eig., v. Atomen, Lucr. 5, 429. – v. leb. Wesen = sich begatten, inter se, Lucr. 2, 923: clunibus, Plin. 11, 85: m. Ang. wozu? in voluptatem veneriam, Apul. met. 4, 27: gignendis liberis, Arnob. 7, 9.

    2) übtr., der Ansicht, Meinung nach sich einigen, u. zwar klassisch nur res convenit od. unpers. bl. convenit, man einigt sich, wird od. ist einig (eins), man vereinbart (verständigt) sich über etw., man kommt über etw. überein, es kommt etw. durch Übereinkunft zustande, man beschließt etw. gemeinschaftlich, man behauptet etw. einstimmig (allgemein), erst bei Spät. homines conveniunt, die Leute einigen sich, a) übh. (s. über die Konstr. Spengel T. Maccius Plautus p. 40. Benecke Cic. Lig. 18 u. Iustin. 9, 5, 3. Held Caes. b. c. 1, 28, 2. Dietsch Sall. Iug. 83, 2), α) res convenit: tempus et locus convenit, Liv.: id convenerat signum, Liv.: Marcellus posse rem convenire ratus, Liv.: addebant praeterea rem conventuram, Cic. (vgl. Drak. Liv. 30, 3, 7): ubi ratio agendae rei (Operationsplan) et tempus convenit, Liv.: eo signo, quod convenerat, revocantur, Caes. – pax convenit, Sall. u. Liv., non convenit, Iustin.: si condiciones pacis non convenissent, Liv.: pax ita convenerat, ut Etruscis Latinisque fluvius Albula finis esset, Liv.: in eas condiciones cum pax conveniret, Liv.: Corinthus, ut ibi deponerentur obsides, convenit, Liv.: saepe pacem conventam frustra fuisse, Sall. Iug. 112, 2: quibus conventis, Liv. 30. 43, 7. – mit Dat., omnibus amicis idem convenit, Plaut.: saepius ultro citroque agitantibus rem conventuram, Liv.: pax, quae non ipsis civitatibus conveniret, Iustin. – m. cum u. Abl., cum his mihi nec locus nec sermo convenit, Plaut.: haec fratri mecum non conveniunt neque placent, Ter.: pax, quae cum T. Quinctio convenisset, ut rata esset petierunt, Liv.: quid nobis conveniat cum adversariis (Ggstz. quid in controversia relinquatur), Cornif. rhet.: ut notam apponam eam, quae mihi tecum convenit, Cic. – m. inter u. Akk., ratio inter nos convenit, Plaut.: si quid inter quos convenit, Cornif. rhet.: illud unum inter nos non convenit, Sen.: pactum est, quod inter aliquos convenit, Cic.: ea quae inter regem Pausaniamque convenerant, Nep.: quod tempus inter eos committendi proelii convenerat, Caes.: iudex inter adversarios convenit, Cic.: u. (m. dopp. Nom.) iudex (als R.) inter eos convenit Atilius Calatinus, Val. Max. – m. folg. quod (daß), id modo non conveniebat, quod senatus consulesque nusquam alibi spem quam in armis ponebant, plebes omnia quam bellum malebat, darin war man nicht einig, daß usw., Liv. 2, 39, 8. – β) convenit m. Acc. u. Infin., m. ut od. ne u. Konj., m. bl. Coni., m. indir. Fragesatz, Ggstz. discrepat, gew. m. Dat. od. m. cum u. Abl. od. m. inter u. Akk., interfectum esse a Clytaemnestra Agamemnonem convenit, Cic.: signum, quod ab eo dari convenerat, Suet.: convenit iam inde per consules reliqua belli perfecta (esse), Liv.: veneno quidem occisum (Claudium) convenit; ubi autem aut per quem dato discrepat, Suet.: inter omnes convenit Sibyllam tres libros attulisse, Plin. – convenisse, ut ne quid dotis mea ad te afferret filia, Plaut.: miles ea quae acta erant quaeque ut agerentur convenerat ad consulem refert, Liv.: pacto convenit, ut Himera amnis finis regni Syracusani ac Punici imperii esset, Liv.: mihi cum Deiotaro convenit, utille in meis castris esset cum suis copiis, Cic.: ita sibi cum Dolabella convenisse, ut etc., Cic.: convenit inter eos, cuius cornu prius laborare coepisset, ut is capite suo fata patriae lueret, Val. Max. – convenerat, ne interloquereris, Sen. de clem. 1, 9, 9. – u. (m. bl. Coni.) pro argento si aurum dare vellent, darent convenit, Liv. – u. (m. indir. Fragesatz) quibus consulibus interierit (Hannibal), non convenit, Nep.: cum eo sine ullo intertrimento convenerat iam, quemadmodum traderetur, Cic. – γ) convenit absol.: ita ut convenerat factum est, Liv.: ut od. uti convenerat, Hirt. b. G. u. Sall.: ita enim convenerat, Liv.: si ita conventum est, Cod. Iust. 5, 3, 7. – m. Dat. od. m. cum u. Abl., se dare operam, ut Lacedaemoniis cum rege conveniret, Nep.: sic sibi cum Caecina convenisse, Cic.: non modo inter patres, sed ne inter consules quidem satis conveniebat, Liv. – m. de u. Abl. (Ggstz. discrepat, controversia est), cum de facto conveniret, Cic.: cum de legibus conveniret, de latore tantum discreparet, Liv.: de verbo controversia est, de re quidem convenit, Sen.: mitterent ad eum, quibuscum sibi de pace conveniret, Iustin.: cum de pretio inter ementem vendentemque convenerit, Sen.: de qua (annona) inter licentem vendentemque conveniat, Plin. pan.: ea de quibus inter creditorem et debitorem conventum est, Cod. Iust. 8, 34, 3. § 1. – δ) homines conveniunt, die Leute einigen sich, cum de praeda non convenirent, Iustin. 15, 4, 23: de rebus litigiosis et convenire et transigere possumus, Paul. sent. 1, 1. § 5: quos negant inter se convenisse, Hyg. astr. 2, 4: ideo plerumque artifices convenire solent m. folg. Acc. u. Infin., Ulp. dig. 9, 2, 27. § 29.

    b) insbes., bene (optime) convenit (alci) cum alqo, es steht jmd. auf gutem Fuße-, in gutem Verhältnis od. Vernehmen mit jmd., es steht sich jmd. gut mit jmd. (Ggstz. animus alcis ab alqo alienus est), cui cum paupertate bene convenit, dives est, Sen.: sororis vir, quīcum optime convenisset, Cic.: pulchre convenit improbis cinaedis, Catull. – u. ebenso bene convenit od. bl. convenit inter aliquos, es besteht ein gutes Verhältnis zwischen usw., primo hos dies complusculos bene conveniebat sane inter eas, Ter.: nec conventurum inter nos posthac arbitror, Ter. Vgl. conveniens no. II, b. – / Archaist. synk. Präs. coveniatis, Cato oratt. 40. fr. 1: Futur. convenibo, Plaut. Cas. 548.

    lateinisch-deutsches > convenio

  • 112 zählen

    zählen, numerare (die Zahlen aufsagen), – numerum inire (eine Zählung vornehmen). – valere (gelten, z.B. pro duobus od. pro duabus). – etwas zählen, alqd numerare (im allg., z.B. digitis od. per digitos [an den F.]; auch = haben, z.B. multos amicos); dinume. rare (herzählen, auszählen, z.B. stellas); numerum alcis rei inire od. exsequi od. efficere (überzählen, z.B. numerum copiarum in.); computare (berechnen, z.B. digitis [an den F.]); enumerando percensere (herzählend durchgehen); recensere alqd (etw. musternd überzählen); recensere numerum m. Genet. (in Gedanken überzählen, durchgehen, z.B. omnem numerum suorum). – jmds. Verdienste nicht z. können, promerita enumerando percensere non posse: Gefahren, die nicht zu z. sind, pericula, quae sescenta sunt: es ist richtiggezählt, numerus convenit. – Veteranen, die 30 Dienstjahre z., veterani tricena stipendia numerantes od. meriti. – etwas nach etwas zählen, alqd numerare ex alqa re (z.B. ea, si ex reis numeres, innumerabilia sunt, si ex rebus etc.): die Gallier zählen nicht nach Tagen, sondern nach Nächten, Galli non dierum numerum, sed noctium computant: Galli spatia omnis temporis non numero dierum, sed noctium [2756] finiunt. unter od. zu etwas zählen, s. rechnen (unter od. zu etw.). – auf jmd. zählen, spem in alqo ponere od. collocare (seine Hoffnung auf jmd. setzen); auxilium od. salutem ab alqo exspectare (Hilfe oder Rettung von jmd. erwarten): du kannst auf mich zählen, tibi non deero. auf etwas zählen, alqd pro certo exspectare.

    deutsch-lateinisches > zählen

  • 113 deux

    [dø]
    Numéral dois(duas)
    à deux a dois
    deux points dois pontos → six
    * * *
    deux dø]
    numeral
    1 dois; duas
    à deux heures moins le quart
    às duas menos um quarto
    deux fois
    duas vezes
    grouper deux par deux
    juntar dois a dois
    habiter (au) deux, rue...
    morar no número dois, da rua...
    je les attends tous les deux
    estou à espera dos dois
    il va avoir deux ans
    ele faz dois anos
    (dia) le deux, je pars en vacances
    no dia dois vou de férias
    le volume deux de la collection
    o segundo volume da colecção
    les deux mains
    as duas mãos
    multiplier par deux
    multiplicar por dois
    tous les deux mois
    de dois em dois meses
    toutes les deux heures
    de duas em duas horas
    trois et deux, cinq
    três e dois, cinco
    2 ( alguns) dois
    c'est à deux pas d'ici
    é/fica a dois passos daqui
    avoir deux mots à dire
    ter algo a dizer
    3 segundo
    Jean-Paul II
    João Paulo II
    nome feminino
    1 (mesa, quarto) dois
    l'addition de la 2
    a conta da mesa dois
    la note de la 2
    a conta do quarto dois
    2 TELEVISÃO canal 2
    il y a un documentaire sur la 2
    está a dar um documentário na 2 (dois); está a dar um documentário no segundo canal
    vamos lá a falar a sério; sou todo ouvidos
    ter dois pesos e duas medidas
    tão certo como dois e dois serem quatro
    das duas uma
    mais vale prevenir do que remediar
    rapidamente, em dois tempos
    rapidamente
    de meia-idade
    assim-assim, no meio
    estar entre duas cadeiras
    não há duas sem três
    a vida a dois
    ambos

    Dicionário Francês-Português > deux

  • 114 ter

    [t‘er] vaux+vt avoir, posséder. quantos anos você tem? / quel âge avez-vous? você tem horas? / avez-vous l’heure? ter de ou que avoir à, devoir. ter falta de manquer de. ter febre avoir la fièvre. ter fome avoir faim. ter necessidade avoir besoin. ter por bem agréer, daigner. ter razão avoir raison. ter sede avoir soif. ter sono avoir sommeil. Veja nota em à (francês).
    * * *
    [`te(x)]
    Verbo transitivo
    1. (ger) avoir
    a casa tem dois quartos la maison a deux chambres
    ela tem os olhos verdes elle a les yeux verts
    tenho muito dinheiro j'ai beaucoup d'argent
    ter saúde/juízo être en bonne santé/être prudent
    a sala tem quatro metros de largura la salle a quatre mètres de large
    quantos anos você tem? quel âge as-tu?
    tenho dez anos j'ai dix ans
    tenho dor de dentes/cabeça j'ai mal aux dents/à la tête
    tenho febre j'ai de la fièvre
    ter sarampo/varicela avoir la rougeole/la varicelle
    tenho frio/calor j'ai froid/chaud
    tenho sede/fome j'ai soif/faim
    tenho medo j'ai peur
    ter amor/ódio a alguém avoir de l'amour/de la haine pour quelqu’un
    ter carinho/afeição por alguém avoir de la tendresse/de l'affection pour quelqu’un
    esta caixa apenas tem três bolos il n'y a que trois gâteaux dans cette boîte
    esta garrafa tem um litro de água il y a un litre d'eau dans cette bouteille
    eles têm muitos problemas econômicos ils ont beaucoup de problèmes financiers
    tivemos uma grande discussão nous avons eu une grande discussion
    não tenho aulas hoje je n'ai pas cours aujourd'hui
    tenho um encontro j'ai un rendez-vous
    ele tinha uma reunião, mas não foi il avait une réunion, mais il n'y est pas allé
    tenho certeza que está certo je suis certain que c'est bien
    tenho a impressão que vai chover j'ai l'impression qu'il va pleuvoir
    pode ter certeza que vou tu peux être sûr que j'y vais
    têm o carro mal estacionado votre voiture est mal garée
    tem alguém à porta il y a quelqu’un à la porte
    ela teve uma menina elle a eu une petite fille
    tenha umas boas férias! bonnes vacances!
    tenham um bom dia! bonne journée!
    ir ter com alguém aller rejoindre quelqu’un
    Verbo auxiliar
    1. (haver) avoir
    eles tinham partido o vidro ils avaient brisé la vitre
    tinha alugado a casa il avait loué la maison
    tinha chovido e a estrada estava molhada il avait plu et la route était mouillée
    ter de ou que fazer algo devoir faire quelque chose
    temos que estar lá às oito nous devons y être à huit heures
    tenho muito que fazer j'ai beaucoup à faire
    * * *
    verbo
    1 (posse) avoir
    tens o telefone dela?
    tu as son numéro?
    ter alguma coisa de seu
    avoir quelque chose à soi
    ter uma casa no campo
    avoir une maison à la campagne
    2 ( obter) avoir; obtenir
    preciso de ter uma informação
    j'ai besoin d'obtenir une information
    ela tem olhos escuros
    elle a des yeux foncés
    ela tem muita energia
    elle a beaucoup d'énergie
    4 ( usar) avoir; porter
    ela hoje tinha uma saia branca
    aujourd'hui elle avait une jupe blanche
    5 (idade) avoir
    quantos anos tens?
    quel âge as-tu?
    tenho 30 anos
    j'ai 30 ans
    6 (forma, medidas) avoir
    o muro tem um metro de comprimento
    le mur a un mètre de long
    7
    (caminho) ir ter a
    mener à
    (pessoa) rejoindre
    vai ter a minha casa!
    rejoins moi à la maison!
    8 ( sofrer) avoir
    ele tem dores de cabeça
    il a mal à la tête
    9 ( sentir) avoir; éprouver
    o que é que tens?
    qu'as-tu?
    tenho a impressão que
    j'ai l'impression que
    tenho fome
    j'ai faim
    ter dificuldades em
    avoir des difficultés à; avoir de la peine à
    ter vontade de
    avoir envie de
    10
    rejoindre quelqu'un
    ele foi ter connosco
    il nous a rejoint
    mandar alguém ir ter com ele
    dire à quelqu'un de le rejoindre
    11 ( fazer) avoir
    ele teve um gesto infeliz
    il a eu un geste malheureux
    12 ( receber) recevoir; avoir
    ter uma prenda
    recevoir un cadeau
    ter uma má nota
    avoir eu une mauvaise note
    13 (amigos, convidados) recevoir; avoir
    ter amigos para o jantar
    avoir des amis à dîner
    14 (obrigação) avoir (de, à); devoir (de/que,)
    eu tive que trabalhar
    j'ai dû travailler
    tenho que fazer
    j'ai à faire
    15
    tenir ( por, pour)
    tenho-o como alguém inteligente
    je le considère quelqu'un d'intelligent
    16 Brasil coloquial ( haver) avoir
    tem muita gente que
    il y a beaucoup de gens qui
    tem três dias que estou doente
    il y a trois jours que je suis malade
    il y avait beaucoup de gens
    il n'y a pas de quoi
    n'avoir qu'à
    n'avoir rien à voir là-dedans
    avoir tort
    avoir un rapport avec
    faire attention
    avoir affaire à
    tenir compte
    faire grand cas de
    faire peu de cas de
    en avoir à revendre
    avoir raison
    plus on a plus on veut avoir

    Dicionário Português-Francês > ter

  • 115 call-up

    call-up
    [k'ɔ:l ∧p] n Mil 1 convocação. 2 número de convocados dentro de certo período.

    English-Portuguese dictionary > call-up

  • 116 one

    1. noun
    1) (the number or figure 1: One and one is two (1 + 1 = 2).) um
    2) (the age of 1: Babies start to talk at one.) um ano
    2. pronoun
    1) (a single person or thing: She's the one I like the best; I'll buy the red one.) aquele
    2) (anyone; any person: One can see the city from here.) uma pessoa
    3. adjective
    1) (1 in number: one person; He took one book.) um
    2) (aged 1: The baby will be one tomorrow.) um ano
    3) (of the same opinion etc: We are one in our love of freedom.) unidos
    - oneself
    - one-night stand
    - one-off
    - one-parent family
    - one-sided
    - one-way
    - one-year-old
    4. adjective
    ((of a person, animal or thing) that is one year old.) com um ano de idade
    - be one up on a person
    - be one up on
    - not be oneself
    - one and all
    - one another
    - one by one
    - one or two
    * * *
    [w∧n] n 1 um, uma. 2 o número um, unidade, o todo. • num 1 um, uma. 2 algum, alguma. 3 o mesmo, a mesma. 4 um certo, um tal. 5 só. 6 único. • pron 1 um, uma. 2 alguém, algum. all one o mesmo. any one, anyone qualquer um. a sly one um espertalhão. as one todos juntos, como um todo. at one de acordo. every one cada um. for one thing em primeiro lugar. I’am one for baseball gosto muito de beisebol. I for one eu por minha parte. it is all one to me para mim tanto faz. I’ve got a million and one things to do tenho mil e uma coisas para fazer. no one ninguém. of all the books this is the one I like most de todos os livros é este o que eu mais aprecio. one after another um de cada vez, um após o outro. one and all a) todos. b) todos juntos. one and only único. one and the same tudo a mesma coisa. one by one um por um. one can never tell nunca se pode dizer (saber). one for one cada um por si. one must work to live precisa-se trabalhar para viver. one of (a group) membro de (um grupo). one Oliveira um tal de Oliveira. one or two uns poucos. one with another na média geral. that one aquele, aquela. that’s a good one esta é boa (piada). the evil one o diabo. the little ones as crianças. this one este, esta. to be in one estar de acordo. to make one a) ser parte ou membro. b) unir-se em casamento. you have one up on him coll você leva vantagem sobre ele.

    English-Portuguese dictionary > one

  • 117 square

    [skweə] 1. noun
    1) (a four-sided two-dimensional figure with all sides equal in length and all angles right angles.) quadrado
    2) (something in the shape of this.) quadrado
    3) (an open place in a town, with the buildings round it.) praça
    4) (the resulting number when a number is multiplied by itself: 3 × 3, or 32 = 9, so 9 is the square of 3.) quadrado
    2. adjective
    1) (having the shape of a square or right angle: I need a square piece of paper; He has a short, square body / a square chin.) quadrado
    2) ((of business dealings, scores in games etc) level, even, fairly balanced etc: If I pay you an extra $5 shall we be (all) square?; Their scores are (all) square (= equal).) igual
    3) (measuring a particular amount on all four sides: This piece of wood is two metres square.) quadrado
    4) (old-fashioned: square ideas about clothes.) antiquado
    3. adverb
    1) (at right angles, or in a square shape: The carpet is not cut square with the corner.) em esquadria
    2) (firmly and directly: She hit him square on the point of the chin.) em cheio
    4. verb
    1) (to give a square shape to or make square.) tornar quadrado
    2) (to settle, pay etc (an account, debt etc): I must square my account with you.) acertar
    3) (to (cause to) fit or agree: His story doesn't square with the facts.) ajustar(-se)
    4) (to multiply a number by itself: Two squared is four.) elevar ao quadrado
    - squarely
    - square centimetre
    - metre
    - square root
    - fair and square
    - go back to square one
    - a square deal
    * * *
    [skwɛə] n 1 quadrado. 2 coisa quadrada ou retangular, divisão de tabuleiro de xadrez, vidraça, etc. 3 praça, área (cercada de ruas), quadra. 4 Amer comprimento de um lado de uma praça. 5 largo, parque de uma cidade. 6 tropas colocadas em forma de quadrado. 7 esquadro. 8 (também square number) Math quadrado, segunda potência de um número. 9 fig igualdade, simetria, regularidade, eqüidade, honestidade. 10 medida de área, correspondente a 100 pés quadrados. 11 pessoa antiquada, conservadora. • vt+vi 1 fazer retangular, fazer quadrado, esquadrar. 2 dividir em quadrados. 3 pôr no esquadro, verificar o ângulo. 4 fazer plano, endireitar. 5 ajustar, liquidar (contas). he squared him / ele o pagou, ele liquidou suas dívidas. 6 corresponder, estar de acordo, concordar. 7 Math quadrar, elevar ao quadrado. 8 determinar, colocar em lugar certo, regularizar. I’ll square things / regularizarei o negócio. 9 adaptar, adaptar-se. 10 formar ângulo reto. 11 sl subornar. he squared him / sl ele o subornou. • adj 1 quadrado, retangular, quadrangular, em quadrangular. she has a square chin / ela tem um queixo quadrado. 2 em quadrado, relativo à área, que designa a unidade de área. 3 que forma um angulo de 90°, reto. 4 direito, plano, no nível. 5 líquido, sem sobras, igual. 6 justo, honesto, correto, direito. 7 completo, absoluto. 8 Math ao quadrado, na segunda potência. 9 sólido, forte. 10 sl antiquado, conservador, retrógrado. 11 claro, direto, inequívoco. 12 coll satisfatório, abundante, substancial. I have had a square meal / tive uma refeição reforçada. • adv 1 coll honestamente. 2 em forma quadrada, em ângulos retos. he squared up to her ele se colocou diante dela. he’s square-pushing with her sl ele anda com ela. I got square with him estou quite com ele. like a square peg in a round hole fig uma coisa que não se adapta, como um peixe fora d’água. on the square a) no esquadro. b) coll honesto, justo. that fellow is on the square / sl este camarada está em ordem. out of square irregular, fora do normal. to square away coll estar pronto para entrar em ação. to square off a) dar forma retangular a. b) tomar posição para boxe. to square oneself coll reparar danos, ajustar contas. to square one’s shoulders enfrentar o destino. to square the circle descobrir a quadratura do círculo, fig tentar fazer uma coisa impossível. to square the yards Naut cruzar as vergas. to square up liquidar uma conta. to start from square one começar do princípio, voltar ao começo.

    English-Portuguese dictionary > square

  • 118 степень

    1) ( мера) grado м., misura ж.
    ••

    в высшей степени — al massimo grado, massimamente

    2) ( звание) grado м., rango м.
    3) (разряд, категория) categoria ж.
    4) potenza ж.
    5) ( уровень) livello м., grado м.
    * * *
    ж.
    1) grado m (тж. учёная); limite m ( предел); categoria ( категория); titolo m (тж. учёная)

    сте́пень развития культуры — grado dello sviluppo della cultura

    сте́пень родства — grado di parentela

    сте́пень мастерства — grado di maestria

    сте́пень кандидата наук — grado / titolo di kandidat in scienze

    присудить учёную сте́пень — conferire un titolo scientifico

    в высшей сте́пени — al massimo grado, assolutamente

    до последней сте́пени — all'ultimo grado; al massimo

    в равной сте́пени — nella stessa misura

    в должной сте́пени — nel modo dovuto; debitamente, nella misura dovuta / confacente

    до некоторой сте́пени — fino a un certo punto; in una certa misura

    ни в коей сте́пени — in nessun modo

    до такой сте́пени — fino a questo / tal segno / punto

    2) мат. grado m; potenza

    возвести число в сте́пень — elevare un numero a una potenza

    3) грам.

    сте́пени сравнения — gradi di comparazione

    сравнительная / превосходная сте́пень — (grado) comparativo m; superlativo m

    * * *
    n
    1) gener. grado (учёная), classe, coefficiente, entità, fattore, gradazione, grado, rango
    2) liter. punto
    3) math. esponente, potenza
    4) econ. rapporto, categoria, livello, tasso di concentrazione
    5) fin. tasso, segno

    Universale dizionario russo-italiano > степень

  • 119 colloco

    col-loco, āvī, ātum, āre (con u. loco), einem Ggstde. seinen Platz geben, seinen Platz anweisen, I) im allg., wo Platz nehmen lassen, wo ausstellen, niederstellen, niedersetzen, niederlegen, wo hinstellen, hinsetzen, hinlegen, im Zshg. auch bl. stellen, jetzen, legen, 1) eig.: a) übh.: α) lebl. Objj.: saxa atque materiam disponere collocareque, Quint. 7. praef. § 1: armamenta, an den Mastbaum hängen, Liv. 33, 48, 8: sidera (am Himmel), Cic. Tim. 30: lecticas, Cic. Phil. 5, 18. – m. dopp. Acc., eam materiam conversam ad hostem collocabat, Caes. b. G. 3, 29, 1. – m. Advv. wie? columnas neque recte neque e regione, Cic. ad Q. fr. 3, 1, 1. § 2: tabulas et signa propalam, Cic. de or. 1, 160: sellam curulem perverse, Suet. Galb. 18, 3. – m. Advv. wo? ubi tigna collocentur, Caes. b. c. 2, 10, 3. – m. in u. Akk.: in tabernam vasa et servos, Plaut. Men. 986. – m. in u. Abl., suo quidque in loco, Cic. de or. 1, 162: magni ponderis saxa et praeacutas trabes in muro, Caes. b. G. 2, 29, 3: trabes directas in solo, ibid. 7, 23, 1: tabulas bene pictas in bono lumine, Cic. Brut. 261: u. (im Bilde) benefacta in luce, nicht unter den Scheffel stellen, Cic. Tusc. 2, 64: alqd in conspectu quodam modo, Quint. 7, 1, 4. – m. a. Praepp., alqd ad ignem, Vitr. 1, 6, 2: onerarias naves ordine duplice ad ancoras, Suet. Cal. 19, 1: simulacrum Victoriae ante ipsam Minervam, Caes.
    ————
    b. c. 3, 105, 2: fasces stramentorum ac virgultorum ante aciem, Hirt. b. G. 8, 15, 5: epistulam inter tuniculam ac strofium, Turpil. com. 197: lecticam pro tribunali, Suet. Aug. 33, 1: alqd iuxta sedentem hominem, Cels. 6, 9: super genua sua coxas alcis, Cels. 7, 26. no. 2: totas tunicas extra scrotum, Cels. 7, 21. no. 2: testiculum super ventrem cum duabus suis tunicis, Cels. 7, 19. – m. bl. Abl., oculos pennis, auf das Gefieder fetzen, Ov. met. 1, 723: similes notas quinto quoque loco, Cornif. rhet. 3, 31. – β) leb. Objj., sowohl aufstellen, eos (sie = ihre Statuen) in illo loco atque in rostris, Cic. Sest. 83. – als setzen, stellen, legen, sich setzen (legen, lagern) lassen, sitzen (liegen) lassen, puellulam, Catull. 61, 188: iubeo hominem tolli et conlocari et confoveri, Afran. com. 143 sq. – m. dopp. Acc., alqm aut pronum aut supinum, Cels. 8, 20. § 20. – m. in u. Akk. od. Abl., se in arborem, Plaut. aul. 706: alqm in ventrem, in latus, Cels. 7, 27; 8, 20: se in locum celsum, Acc. tr. 437: se in sedes regias, Liv. Andr. tr. 10: alqm in lectum, Ter. eun. 593 (gegen cod. B mit den übrigen Hdschrn.): alqm in lecto, Cels. 5, 26. no. 25: alqm in lecto suo, Cic. de rep. 1, 17: alqm in medio lecto, in imo lecto, Sen. de const. sap. 10, 2: alqm in conclavi, Cels. 7, 29: alqm in cubili, Cic. Tusc. 2, 39: hominem od. corpus in sedili, Cels. 8, 12 u. 15: alqm in loco tepido, Cels. 8, 4: alqm suis manibus in curru, Cic. Rosc.
    ————
    Am. 98: cuius et parentis sui manibus in navi tuta ac fideli collocatus (gebracht), Cic. Planc. 97: corpus (Augusti) in vestibulo domus, niedersetzen (ausstellen), Suet. Aug. 100, 2: u. so reliquias eius in hortis Domitiae, Capit. Anton. Pius 5, 1. – m. a. Praepp., alqm super se, Suet. Aug. 43, 4: alqm super pulpitum, Suet. Cal. 54, 2: alqm infra se, Suet. Cal. 24, 1: alqm iuxta se latere dextro, Suet. Ner. 13, 2: alqm iuxta se in sella, Eutr. 4, 7: alqos circa se, Suet. Tit. 9, 2: u. (zugl. m. dopp. Acc.) alqm resupinum super subsellium aut lectum, Cels. 7, 26: alqm super id scamnum aut pronum aut supinum aut in latus, Cels. 8, 20. – m. bl. Abl. wo? hominem loco calido, Cels. 5, 27. no. 3: homo collocatur alto sedili, medicus autem humiliore adversus, Cels. 8, 10, 2. – m. Abl. wie? corpus alio quo modo collocatum est, Cels. 7, 18: tum is super duorum genua eodem modo collocatur, Cels. 7, 26. no. 2: collocari quoque membrum quod ictum est ratione certā debet, Cels. 5, 26. no. 28. – b) als milit. t. t., aufstellen, α) lebl. Objj.: impedimenta, Liv. 44, 37, 1: currus ita, ut etc., Caes. b. G. 4, 33, 2: impedimenta in tumulo quodam, Caes. b. G. 6, 8, 3: post eas (legiones) totius exercitus impedimenta, Caes. b. G. 2, 19, 3: naves Rhodias in dextro cornu, Auct. b. Alex. 14, 1: tormenta quibusdam locis contra facillimos descensus, aufpflanzen, Hirt. b. G. 8, 40, 4: u. so ballistas scorpionesque ante frontem
    ————
    castrorum contra oppidum, Auct. b. Afr. 56, 2. – β) leb. Objj.: certa subsidia, Caes. b. G. 2, 22, 1: praesidia, Sall. Cat. 45, 2: aciem triplicem, Auct. b. Afr. 81, 1. – m. in u. Abl., praesidia in litore, Nep. Hann. 11, 4, od. in angustiis, Caes. b. c. 1, 65, 4: duas legiones et omnia auxilia in summo iugo, Caes. b. G. 1, 24, 2: equitem in utroque cornu, Frontin. 2, 3, 20: milites in muro custodiae causā, Caes. b. c. 1, 28, 3: insidias bipertito in silvis, Caes. b. G. 5, 32, 1: pedestres copias in convalle in insidiis, Caes. b. G. 3, 20, 4: in cella Concordiae armatos, latrones, sicarios, Cic. Phil. 5, 18. – m. a. Praepp., equitatum omnem ab lateribus extra fossam, Auct. b. Alex. 38, 3: alci insidias ante fundum suum, Cic. Mil. 27: in prima acie ante signa elephantos, Liv. 27, 48, 5: certos apud latera, Sall. hist. fr. inc. 53 (19): legionem in occulto citra flumen, Frontin. 1, 6, 2: copias in statione pro castris, Caes. b. G. 5, 15, 3: pro vallo legiones instructas, Hirt. b. G. 8, 15, 3: post terga peditum equitatum, Frontin. 2, 5, 37: legiones propius Armeniam, Tac. ann. 13, 7. – m. bl. Abl., eos eodem loco in acie (in Schl.), Caes. b. c. 2, 33, 4: armatos in praesidiis (auf milit. Posten) multis locis (an v. O.), Cic. Phil. 1, 25: certis locis cum ferro homines, Cic. Caecin. 41: quod quo loco collocati fuerant, non potuissent videre, Cic. Cael. 65. – m. Ang. gegen wen? cohortes legionarias quattuor advorsum pedites hostium, Sall.
    ————
    Iug. 51, 3. – m. Ang. wozu? alqm ad hanc rem, Cic. Cael. 64: alqm ad Cn. Pompeium interimendum, Cic. Pis. 28; vgl. Cic. Mil. 18.
    2) übtr.: a) übh. wohin stellen, setzen, legen, multa in pectore suo conlocare oportet, er muß viele Dinge im Kopfe haben, Plaut. Pers. 8: vide, causam illorum superiore collocarit ne loco, Lucil. sat. 16, 97: res eae, quae agentur aut dicentur, suo loco collocandae, Cic. de off. 1, 142: in animis ego vestris omnes triumphos meos, omnia ornamenta honoris condi et collocari volo, wünsche ich treu bewahrt zu wissen, Cic. Cat. 3, 26: omnium longitudinum et brevitatum in sonis sicut acutarum graviumque vocum iudicium ipsa natura in auribus nostris collocavit, Cic. or. 173. – b) in einen Zustand, Verhältnis, in eine Lage bringen, versetzen, se in opus, Plaut. Vid. fr. 2, 20 St.: in otium, Plaut. merc. 553: alqm in soporem (in den Todesschlaf), Plaut. Amph. 304: rem alcis in tuto, sicher stellen, Ter. heaut. 689 u. 695: famam in tuto, Quint. 12, 11, 7: alqm in tuto, Cic. har. resp. 53. – c) etw. in etw. od. jmd. setzen, auf etw. od. jmd. bauen, beruhen lassen, non modo in causa, verum in aliquo honesto praesidio aut in alicuius eloquentia aut gratia spem aliquam, Cic. I. Verr. 9: in alqo magnam spem dignitatis suae, Cic. de or. 1, 25: spem salutis in fuga, Auct. b. Alex. 29, 5: omnes bene vivendi rationes in virtute, Cornif. rhet. 4, 24: omnia sunt colloca-
    ————
    ta in usu cotidiano, in congressione hominum atque in foro, alles beruht auf usw., Cic. de or. 1, 192. – d) eine Zeit od. eine Tätigkeit auf etwas verwenden, gerichtet sein lassen, adulescentiam suam in amore atque in voluptatibus, Cic. Cael. 39: omne suum studium in doctrina et sapientia, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 29. – refl. se coll. in alqa re, sich auf etw. legen, einer Sache sich hingeben, totum se coll. in alqa re, sich in etw. vertiefen, palam sese in meretricia vita, Cic. Cael. 49: totum se in cognitione et scientia, Cic. de off. 1, 158: totum se in optimo vitae statu exquirendo, Cic. Tusc. 5, 2. – e) schriftl. anbringen, beibringen, de cuius moderatione atque sapientia in prioribus libris satis collocavi, Tac. ann. 6, 27.
    II) insbes.: 1) eig.: a) lebl. Objj.: α) in einer gewissen Ordnung aufstellen, aufrichten, errichten, anlegen, aufschlagen, statuam, Quint. 7. pr. § 2: signum (lovis), Cic. Cat. 3, 21: tu (Libertam deam) domi meae conlocasti, Cic. de domo 102: aedificia, Hermog. dig. 1, 1, 5: moenia, Vitr. 1, 5, 1: sedes ac domicilium, Cic. Verr. 2, 6. – m. Adv. (wo?), illa pars litoris, ubi iste castra luxuriae collocarat, Cic. Verr. 5, 96. – m. in u. Abl., tabernaculum sibi in campo Martio, Cic. Pis. 61: in ipso aditu atque ore portus tabernacula carbaseis velis intenta, Cic. Verr. 5, 30 u. (im Bilde) in una philosophia quasi tabernaculum vitae suae, Cic. de or. 3, 77. – m. a. Praepp.,
    ————
    oppidum ad eius regionem et partem castrorum collocatum (gelegen), Auct. b. Afr. 68, 1: tribunal suum iuxta C. Trebonii, praetoris urbani, sellam, Caes. b. c. 3, 20, 1. – m. bl. Abl., castella locis idoneis, Auct. b. Alex. 61, 5. – β) eine Kleidung zurechtlegen, ordnen, chlamydem, ut pendeat apte, Ov. met. 2, 734. – γ) ein Glied einrichten, coxam parum apte, Plin. ep. 2, 1, 5: maxillam in sedem suam, Cels. 8, 7. – b) leb. Wesen: α) eine Pers. irgendwo einsetzen, einlegen, unterbringen, einquartieren, ihren Sitz (Wohnsitz) nehmen lassen od. anweisen, ansiedeln, wohin verlegen, versetzen, stationieren, comites eius apud ceteros hospites, Cic. II. Verr. 1, 63: se Athenis, sich niederlassen, Cic. de fin. 5, 2, 4: regem Ptolemaide aut aliquo propinquo loco, Cic. ep. 1, 7, 4: in eius tetrarchia unum ex Graecis comitibus suis, Cic. Phil. 2, 94: Herculem in concilio caelestium, Cic. de off. 3, 5, 25: alqm inter astra, Schol. Bern. ad Verg. georg. 1, 33. p. 848: inter sidera, Hyg. astr. 2, 4 u. 2, 13. Serv. Verg. Aen. 1, 28: inter astra caprae figurā memoriae causā, Hyg. astr. 2, 13: scherzh., strumae ab ore improbo demigrarunt et aliis iam se locis collocarunt (haben sich einlogiert, festgesetzt), Cic. Vat. 39. – Boios ibi, Caes. b. G. 7, 9, 6: Boios in finibus suis, Caes. b. G. 1, 28, 5: gentem Allobrogum in vestigiis huius urbis atque in cinere deflagrati imperii, Cic. Cat. 4, 12: Suebos in proximis Rheno agris, Suet.
    ————
    Aug. 21: colonias idoneis in locis, Cic. agr. 2, 73: multitudinem in agris, Nep. Milt. 2, 1: Ubios super ipsam Rheni ripam, Tac. Germ. 28 extr.: quo bello XL captivorum milia ex Germania transtulit et supra Rhenum in Gallia collocavit, Eutr. 7, 9: veteranos municipalibus agris, Suet. Aug. 13, 3: im Bilde, Socrates philosophiam devocavit e caelo et in urbibus collocavit, Cic. Tusc. 5, 10. – als milit. t. t., wo stationieren, hinlegen, einquartieren, Quartier nehmen lassen, ibi praesidium, Caes. b. G. 1, 38, 7: ibi legiones XIV et VI, Hirt. b. G. 8, 4, 3: exercitum in provinciam, quae proxima est Numidiae hiemandi causā, Sall. Iug. 61, 2: quattuor legiones in Belgio, Hirt. b. G. 8, 46, 4: exercitum in hibernis, Caes. b. G. 5, 24, 1: exercitum in (bei) Aulercis Lexoviisque in hibernis, Caes. b. G. 3, 29, 3: legionem non longe a finibus Aeduorum in finibus Biturigum, Hirt. b. G. 8, 2, 1: Gaium Fabium legatum et L. Minucium Basilum cum legionibus duabus in Remis, Caes. b. G. 7, 70, 5: singulas cohortes Puteolis et Ostiae, Suet. Claud. 25, 2: classem Miseni, Suet. Aug. 49, 1. – β) jmd. in ein Besitztum einsetzen, einweisen, alqm in aedibus suis, Cic. de dom. 100: alqm in patrimonio suo, Cic. Phil. 13, 12: familiam suam in possessione praediorum eius, seine F. von ihren Gütern Besitz ergreifen lassen, Cic. Flacc. 72: alqm in maiorum suorum regno, Cic. de or. 3, 126. – 2) übtr.: a) in irgend eine
    ————
    Stellung einsetzen, setzen, unter eine Klasse u. dgl. versetzen, alqm in amplissimo statu, Cornif. rhet. 4, 23: alqm hoc in gradu (dignitatis), Cic. Acad. 2, 16: alqm in amplissimo consilio et in altissimo gradu dignitatis, Cic. post red. in sen. 2: alqm in sede ac domo atque in re publica, jmdm. Haus u. Hof u. eine Stellung im Staate geben, Cic. parad. 3, 25: in quibus tuas virtutes consecratas et in deorum numero collocatas vides, in denen du deine Verdienste ganz vergöttert siehst, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 31: m. dopp. Acc., quos centuriones pugnaces et lacer tosos (als streitsüchtige u. handfeste Z.) inter militorum et mimarum greges collocavit, Cic. Phil. 8, 26. – b) ein Mädchen als Frau, in den Ehestand einsetzen, anbringen, verheiraten, alqam in matrimonium, Cic. de div. 1, 104. Marc. dig. 23, 2, 19: alqam alci in matrimonium, Gaius inst. 2. § 235 u. 238: alqam in matrimonio, Scaevol. dig. 26, 1, 77 (79). § 1: alqam in matrimonio stabili et certo, Cic. Phil. 2, 44: virgines in amplissimarum familiarum matrimoniis, Cic. de rep. 1, 12: alqam nuptui, Hyg. fab. 257: alqam in dignam se condicionem, Plaut. trin. 159: alqam sine dote nuptum, Plaut. trin. 735: alqam nuptum intra legitimum tempus, Ulp. dig. 3, 2, 11. § 1: alqam alci nuptum, Paul. dig. 23, 2, 59: sororem ex matre et propinquas suas nuptum in alias civitates, Caes. b. G. 1, 18, 7: filiam minorem nuptum (al. nuptui) in dimidia parte re-
    ————
    liqui agri, Col. 4, 3, 6: u. bl. coll. alcis filio filiam suam, Cic. Brut. 98: alci virginem filiam, Nep. Att. 19, 4: alci filiam, Tac. Agr. 9: alci uxorem suam, Suet. Caes. 21: matrem in Biturigibus homini nobilissimo, Caes. b. G. 1, 18, 6: u. bl. coll. filiam, Tac. ann. 4, 39. Iustin. 9, 6, 2; u. im Passiv, cum virgo amici nubilis propter paupertatem collocari non posset, Nep. Epam. 3, 5: ut filiae eius de communi aerario dotibus datis collocarentur, Nep. Arist. 3, 3. – c) lebl. Objj.: α) ( als t. t., der Geschäftsspr.) Geld usw. auf etw. (bes. auf Ländereien) anlegen, anbringen, unterbringen, in etw. stecken, dotem in eo fundo, Cic. Caecin. 11: duas patrimonii partes in solo, Suet. Tib. 48, 1: duas fenoris partes in agris per Italiam, Tac. ann. 6, 17: pecuniam in praediis c., Cic. Caecin. 16: pecunias levioribus usuris mutuatum graviore fenore c., Suet. Aug. 39: pecunias suas in emptiones praediorum, Gaius dig. 17, 1, 2. § 6: pecuniam idoneis nominibus, Marc. dig. 35, 2, 89: pecunias magnas collocatas habere in ea provincia (in dieser Pr.), Cic. de imp. Pomp. 18: nusquam posse eam (pecuniam) melius collocari, Cic. Caecin. 5, 15: u. bl. coll. pecuniam, Cic. de off. 2, 87: pecunias, Cic. de off. 2, 12, 42: pecunias publicas, Trai. in Plin. ep. 10, 55 (63). – dah. im weitern Sinne übh. auf etw. anlegen, verwenden, für etw. verbrauchen, miliens sestertium in munificentia (zu freigebigen Zwecken), Tac. ann. 6,
    ————
    45: patrimonium in rei publicae salute, Cic. Phil. 3, 2, 3: bene apud alqm tam multa pretia ac munera, Cic. Verr. 5, 56: melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto, Cic. de off. 2, 70: male c. bonas horas, Mart. 1, 113, 3: in me recipio, te ea, quae fecisti Mescinii causā quaeque feceris, ita bene collocaturum, ut ipse iudices etc., Cic. ep. 13, 28, 3: aedilitas recte collocata, an den rechten Mann gebracht, Cic. Verr. 5, 37. – β) in die gehörige Stellung, Verbindung bringen, so u. so stellen, zusammenstellen, verbinden, anordnen, αα) als rhet. t. t. Worte, verba apte, Quint. 8. prooem. § 26: verba opportune proprieque aut secus, Quint. 10, 2, 13: fortius vero quî incompositum potest esse quam vinctum et bene collocatum? Quint. 9, 4, 6: male collocatum κακοσύνθετον vocant, Quint. 8, 3, 59: propria verba et ordine collocata, Quint. 9, 1, 7: verba diligenter collocata, Cic. or. 227: non modo ut sint ordine collocati (census), sed ut inter se iuncti etc., Quint. 7, 10, 16: est et in nominibus ex diverso collocatis sua gratia, Quint. 9, 3, 86: verba et eligendi et collocandi ratio, Quint. 10, 1, 4: ratio collocandi, Cic. part. or. 11: varii sunt ordines collocandi, Cic. part. or. 12: C. F. Quid sequitur igitur? CP. Cum inveneris, collocare, Cic. part. or. 9: verba collocata, die Worte in ihrer Verbindung zu Sätzen (Ggstz. verba singula), Cic. or. 81 u. 134. – ββ) bürgerl. u. polit. Zustände einrich-
    ————
    ten, anordnen, Anordnungen treffen für usw., nuptias, Poëta com. bei Cic. de or. 3, 319: res, Caes. b. G. 3, 4, 1. Auct. b. Alex. 33, 6: rem militarem, Cic. ep. 2, 13, 3: civitatis statum, Cic. ep. ad Brut. 1, 15, 12.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > colloco

  • 120 constituo

    cōn-stituo, stituī, stitūtum, ere (con u. statuo), beistellen = hinstellen, hinsetzen, aufstellen, I) im engern Sinne: omnes currus triumphales, Val. Max. – m. Adv. (wo?) od. Praepp. (ante u. circum u. Akk., in m. Abl.), ferales cupressos ante (vornhin), Verg.: mendacem ante ipsam aciem, Val. Max.: hominem ante pedes Q. Manilii, Cic.: bovem in Aventino ante aram Dianae, Val. Max.: in litore taurum ante aras, Verg.: circum bovem alias hostias, Varr. LL.: duos equos in conspectu eorum, Val. Max.: u. (im Bilde) velut in aliqua sublimi specula constitutus, Lact. 2, 2, 18: c. ante oculos huius miseri senectutem, sich (im Geiste) vor Augen stellen, Cic. Cael. 79. – So nun als milit. t. t., a) aufstellen, aufpflanzen, bes. in Reih u. Glied, formieren od. sich formieren lassen, gew. m. Praepp. (bes. m. in u. Abl., m. ante, ad, pro, sub, intra) od. m. bl. Abl., impedimenta, Liv.: aciem, legionem, Caes.: arma in templo Castoris, Bewaffnete aufstellen, Cic.: signa ante tribunal, aufpflanzen, Liv.: impedimenta cum captivis haud procul acie in edito colle, Curt.: octo cohortes in fronte, Sall.: naves in alto, Caes.: omnes alarios in conspectu hostium pro castris, Caes.: reliquas sex legiones pro castris in acie, Caes.: cohortes sub infimo colle ab dextro latere hostium, Caes.: intra silvas aciem ordinesque, Caes.: in secundo ordine, Auct. b. Afr.: naves longas ad latus
    ————
    apertum hostium, Caes.: classem apud Aegos flumen, apud Salamina exad versum Athenas, Nep.: naves aperto ac plano litore, Caes. – m. Abl. der Entfernung, legionem CC passibus ab eo tumulo, Caes. – m. contra u. Akk., reliquas legiones in armis expeditas contra hostem, Caes. – m. dopp. Acc., in fronte collocant XXII (naves), reliquas subsidiarias (als Reserve) in secundo ordine, Auct. b. Alex. 14, 3. – v. einem einzelnen, se constituere, sich aufstellen, zum Zweikampf Stellung nehmen, Cl. Quadr. bei Gell. 9, 13, 17. – b) von der Bewegung aus aufstellen, haltmachen lassen (vgl. Drak. Liv. 27, 11, 6 u. die Auslgg. zu Sall. Iug. 49, 5), agmen, signa paulisper, Sall. u. Liv.: signa legionis, Caes.: signa haud procul portā, Liv.: convertisse agmen, quo loco constituerat, Liv. – m. Acc. der Entfernung, signa quadringentos ferme inde passus, Liv. – dah. viell. übtr., si (narratio) constituitur aliquando, haltmacht, Cic. de or. 2, 328.
    II) im weitern Sinne: 1) eine bestimmte Stelle anweisend irgendwo hinsetzen, einsetzen, a) jmd. anweisen, wo seinen Wohnsitz zu nehmen, ibi futuros Helvetios, ubi eos Caesar constituisset atque esse voluisset, Caes.: reliquias praedonum contractas in urbibus remotoque mari loco in certa sede c., feste Wohnsitze geben, Vell. – als milit. t. t., jmdm. wo seine Stellung anweisen, ihn wohin stellen, legen, neque se praesidium, ubi constitutus esset, tenere posse,
    ————
    Caes.: praesidia in Tolosatibus circumque Narbonem, Caes. – b) jmd. in etw. als Besitztum einsetzen, einweisen (Ggstz. exturbare, expellere), plebem in agris publicis, Cic.: si Campanus ager dividatur, exturbari et expelli plebem ex agris, non constitui et collocari, eingewiesen u. angesiedelt, Cic. – c) jmd. in einen Posten, ein Amt einsetzen, setzen, ihn anstellen, auch m. in u. Abl., regem, Cic.: praefectos, Caes.: unum aliquem lectorem, Quint.: princeps (Fürst) divinitus constitutus, Plin. pan. – reges in civitate, Cic.: alqm sibi quaestoris in loco, Cic.: alqm in hoc munere, Q. Cic.: alqm supra bibliothecam, Vitr. – m. dopp. Acc., a quo regem et se et filium suum constitutos esse, Cic.: Commium regem ibi, Caes.: Cavarinum apud eos regem, Caes.: im Passiv m. dopp. Nom., rex (als K.) constituitur Arbactus, Iustin.: Alcibiades dux classi constituitur, Iustin. – d) bei jmd. in ein Verhältnis einsetzen, m. in u. Abl. des Verhältnisses, Athenaeum in maxima apud regem auctoritate gratiaque, veranlassen, daß der König dem Ath. wieder sein ganzes Vertrauen schenkt u. vollen Einfluß gestattet, Cic. ep. 15, 4, 6.
    2) errichtend, gründend, veranstaltend aufstellen, a) lebl. Objj., mit Adv., od. m. Praepp., od. m. Genet. od. Abl. loc.; od. m. Dat. (wem zu Ehren? wem zum Nutzen?), α) ein Bauwerk u. dgl. aufstellen, errichten, eine Stadt, Örtlichkeit u. dgl. anlegen, herrich-
    ————
    ten, turres, Caes.: vineas ac testudines, Nep.: triplicem Piraei portum, Nep.: templa arasque, Suet.: aedem Iovis Feretrii, Nep.: laterarias (Ziegelhütten) ac domum, Plin.: urbem, Nep. u.a. (s. Ruhnken Vell. 1, 2, 6): oppidum, Caes.: oppidum c. suāque pecuniā exaedificare, Caes.: publice statuas, Quint.: effingere et constituere (herrichten) nidos, Cic.: asylum, Lact.: tectum antiquitus constitutum, Nep.: c. aream, Col.: c. crucem, s. crux. – c. castella ad extremas fossas, Caes.: pyras curvo in litore, Verg.: tropaea in Pyrenaeis iugis, Sall. fr. – alci publice in foro statuam, Nep.: aedem in foro geminis fratribus, Suet.: horrea certis locis, Caes.: domi suae quintanam, Suet.: domi suae sacellum Automatias, Nep.: domos Athenis, Plin.: in Getis Graias domos, Ov. – domicilium sibi Magnesiae, Nep. – als milit. t. t., Romae castra (aufschlagen), Suet.: u. so hiberna omnium legionum in Belgis, Caes. – als mathem. t. t., in data linea triangula aequis lateribus c., errichten (konstruieren), Quint. 1, 10, 3. – β) eine Anstalt u. vgl. errichten, einrichten, einsetzen, ludos illic quinquennales, Suet.: nova portoria, Vell.: vectigal in monte Antilibano, Cic.: aerarium interfectoribus Caesaris, Nep.: collegia antiquitus constituta, Suet. – u. als publiz. t. t., eine Machtstellung errichten, schaffen, einsetzen, decemviralem potestatem in omnibus urbibus, Nep.: magistratus per singulas civitates, Iustin.:
    ————
    senatum centum senatorum, Iustin.: novi generis imperia in (gegen) alqm, Caes.: quae (potestates, imperia, curationes) constituuntur ad populi fructum aliquem aut commodum, Cic. – γ) ein Reich errichten, bilden, ex multis gentibus nationibusque unum regnum populumque, Iustin. 8, 6, 2. – δ) eine Vornahme anstellen, auctionem, Cic.: sermonem, Varr. LL.: sponsalia, ICt. – als gerichtl. t. t., c. actionem (eine Klage), Cic.: actionem adversus ingratos, Val. Max. – crimen in alqo, Klage gegen jmd. erheben, Cic.: reperietis idcirco haec in uno homine pecunioso tot constituta, ut etc., gegen diesen einen g. M. so viele Maßregeln ergriffen, Cic. – c. quaestionem (Untersuchung), Cic. u. Quint. – ε) Zustände zustande bringen, begründen, feststellen, amicitiam (Ggstz. tollere, v. Nutzen), Cic.: amicitiam cum alqo, Q. Cic.: concordiam, Cic.: pacem, Cic.: pacem his legibus, Nep.: victoriam, Cic.: magnam sibi auctoritatem pugnā illā navali, Nep.: videte, quod ius nobis, quam condicionem vobismet ipsis, quam denique civitati legem constituere (einführen) velitis, Cic. – ζ) zur Nachachtung aufstellen, documentum more militari, Auct. b. Afr.: maximum exemplum iustitiae in hostem, Cic. – b) leb. Objj.: α) übh. schaffend hinstellen, m. dopp. Acc., di primum homines humo excitatos celsos et erectos constituerunt, Cic. de nat. deor. 2, 140. – β) als milit. t. t., eine Legion usw. er-
    ————
    richten, bilden, tres legiones, Caes. – m. ex u. Abl., legio septima constituta ex veteranis, Cic.
    3) eine feste Stellung (Halt, Verfassung, Stimmung usw.) gebend, eine feste Haltung geben, in eine gute Verfassung (Stimmung) versetzen, eine feste Einrichtung geben, disponieren (stimmen), regulieren (ordnen), fest bestimmen, befestigen (stählen), sicher begründen, konsolidieren, a) den Körper usw., is cui corpus bene constitutum sit, dessen Körper sich in guter Verfassung od. Stimmung (griech. σαρκος ευσταθὲς κατάστημα od. σαρκος ευστάθεια) befindet, Cic. – iam confirmata et constituta vox, Quint.: iam perfectis constitutisque viribus, Quint. – b) Geist u. Gemüt (Charakter), exordium est principium orationis, per quod animus auditoris constituitur (gestimmt wird) ad audiendum, Cornif. rhet.: animus bene constitutus, Cic. – übtr. auf die Pers., viri sapientes et bene naturā constituti, Cic. Sest. 137: quotus quisque philosophorum invenitur, qui sit ita moratus, ita animo ac vitā constitutus, ut ratio postulat, dessen Denk- u. Handlungsweise in einer solchen Verfassung ist, wie usw., Cic. Tusc. 2, 11. – c) Zustände, senectus, quae fundamentis adulescentiae constituta est, das durch den in der Iugend gelegten Grund einen festen Halt bekommen hat, Cic.: ineuntis aetatis inscitia senum constituenda et regenda prudentiā est, muß in der Klugheit der Greise Halt u.
    ————
    Leitung suchen, Cic. – d) menschliche Verhältnisse, Angelegenheiten, Einrichtungen, α) einzelne Verhältnisse usw., rem familiarem, Cic.: rem nummariam de communi sententia, Cic. – übtr. auf die Pers., qui integri sunt et sani et bene constituti de rebus domesticis, deren Hauswesen sich in guter Verfassung befindet, gute Haushalter, gute Hausväter, Cic. Sest. 97. – Passiv unpers., non tam sinistre constitutum est, ut non etc., es steht nicht so schlimm mit uns, daß wir nicht usw., Plin. pan. 45, 5. – β) das Staatswesen usw., rem publicam c., componere et c., Cic.: bene morata et bene constituta civitas, Cic.: c. plures rei publicae partes, Cic.: c. civitatem, Suet., civitates, Cic.: res summā aequitate, Nep. – eae res, quas ipse Athenis constituerat, seine Einrichtungen zu Athen, Nep.: c. Chersonesum, Nep.: c. alci regnum, Nep.
    4) bestimmend feststellen, festsetzen, bestimmen, a) übh. abgrenzend, α) lebl. Objj., feststellen, festsetzen, ansetzen, bestimmen, anordnen, anberaumen, u. im Einverständnis mit einem andern = verabreden, übereinkommen, zusagen, im üblen Sinne = abkarten, m. Acc., c. iter ad Cirtam oppidum, Sall. (u. so ex itinere proposito et constituto reverti, Cic.): c. locum, Ter.: tempus, diem, Cic., Caes. u.a.: constitutā die causae dictionis (an dem bestimmten Tage der Verteidigung), Caes.: c. Olympiada, Cic.: primam Olympiada, Vell. – c. vadimonium (ge-
    ————
    richtl. t. t.), Cic. – u. (im Bilde) fines, qui sint in amicitia, Cic.: modum credendi, Cic.: mercedem funeris, Cic.: summum pretium, Cic.: certa pretia, Cic. – poenas capitis, Cic. – m. Dat. (wem? für wen? wozu?), diem concilio, Caes.: diem nuptiis, Plaut.: proximum diem ei negotio, Sall.: posterum diem pugnae, Caes.: pretium frumento, Cic.: aera (Sold) militibus, Liv.: singulis fines imperii, Sall.: certos mihi fines terminosque constituam, extra quos egredi non possim, Cic.: gravissimum ei rei supplicium cum cruciatu, Caes.: poenam alci, Cic. u. Quint.: capitis poenam iis, qui non paruerint, Caes. – m. ad u. Akk., grandiorem aetatem ad consulatum, Cic.: certam pecuniam proconsulibus ad mulos et tabernacula, Suet. – m. in u. Akk. der Zeit, in posterum diem tempus locumque, Liv.: nuptias in hunc diem, Ter. – m. cum u. Abl. od. (s. unten mit ut) inter se, diem cum alqo c., pacisci et c., Caes. u. Cic.: colloquium cum rege, Liv. – m. in (gegen) u. Akk. der Pers., in impios et consceleratos poenas certissimas, Cic. – m. folg. indir. Fragesatz, armorum quantum quaeque civitas domi quodque ante tempus efficiat constituit, Caes.: quid in annos singulos vectigalis populo Romano Britannia penderet constituit, Caes.: quantum quaeque civitas daret Aristides delectus est qui constitueret, Nep.: constitui cum hominibus, quo die mihi Messanae praesto essent, Cic. – m. folg. Acc. u. Infin., nam constitui cum
    ————
    quodam hospite me esse illum conventuram, Ter.: et is hodie venturum ad me constituit domum, Ter.: vellem non constituissem in Tusculanum me hodie venturum esse L. Aelio, Cic.: si constitueris cuipiam te advocatum in rem praesentem esse venturum, Cic. – m. folg. ut u. Konj., Lentulus cum ceteris... constituerant, ut L. Bestia... quereretur de actionibus Ciceronis, Cic.: constituimus inter nos, ut ambulationem conficeremus in Academia, Cic. – m. de (über) u. Abl., de numero pastorum alii angustius, alii laxius constituere solent; ego in (auf) octogenas hirtas oves singulos pastores constitui, Atticus in centenas, Varr. r. r. 2, 10, 10 Keil. – absol. m. Dat. (wem?), hic ubi nocturnae Numa constituebat amicae, ein Stelldichein zu geben pflegte, Iuven. 3, 16. – absol. m. in u. Akk., in diem tertium constituunt, Sall. Iug. 66, 2. – ganz absol., sic constituunt (setzen sie die Zeit fest), sic condicunt, Tac. Germ. 11, 2. – Passiv unpers., Avillius, ut erat constitutum, simulat se aegrotare, Cic. Clu. 37. – β) leb. Wesen, zu einem Zwecke bestimmen, bestellen, stellen, accusatorem, Cic.: testes, Cic.: iudices de alqa re, Cic.: publice patronum huic causae, Cic.: curatores legibus agrariis, Cic.: tutores pupillis, ICt.: debitorem sibi, ICt.: m. dopp. Akk., alqm reum pro se, ICt. – b) erklärend, urteilend, entscheidend feststellen, α) übh., m. folg. Acc. u. Infin. = die Erklärung abgeben, den Satz aufstel-
    ————
    len, consuetudo... eo deducta est, ut et constitueret, honestum esse aliquid, quod utile non esset, et utile, quod non honestum, Cic.: bona possessa non esse constitui, Cic. – m. folg. indir. Fragesatz = sich ein festes Urteil bilden, sich entscheiden, nondum satis constitui, molestiaene plus an voluptatis attulerit Trebatius noster, Cic.: constituere apud se debet, utrum contra tabulas bonorum possessionem petat, an vero legatum persequatur? Ulp. dig. – β) als jurist. t. t., αα) gesetzlich feststellen, disceptationem (Streitpunkt), Cic.: controversiam (Streitpunkt), Cic. – bes. iudicium, für zu Recht bestehend erklären (durch ein Gesetz, ein Edikt od. durch Bestellung eines Richters von seiten des Prätors), Cic.: u. iudicium de rebus repetundis, Cic.: iudicium capitis in alqm, Cic.: iudicio damni iniuriā (über Ersatz des widerrechtlich erlittenen Schadens) constituto, Cic. – nuper apud (vor dem Richterstuhl) C. Orchivium collegam meum locus ab iudicibus Fausto Sullae de pecuniis residuis non est constitutus, wurde von den R. gegen F. S. wegen der r. G. nicht auf Prozeß erkannt, Cic. Clu. 94. – u. v. Gesetz, ius melius Sullanis praediis quam paternis, zuerkennen, Cic. agr. 3, 10. – ββ) gesetzlich entscheiden, einen Beschluß fassen, verordnen, v. Richter, litem, Petr. 18, 5: quid ageres? quid constitueres? Ps. Quint. decl. 3, 14. – absol. m. de u. Abl., de certo, de perspicuo iure, Cic.: alio modo aut de reli-
    ————
    giono aut de re publica, Cic.: de hoc (verst. Eumene) Antigonus cum solus constituere non auderet, ad consilium rettulit, Nep. – m. folg. ut u. Konj., ut debeatur, Plin. pan. 40, 5. – c) beschließend festsetzen, beschließen, sich entschließen, den Entschluß fassen, α) übh.: m. Acc., haec ex re et ex tempore constitues, Cic.: nihil ante de profectione constituam, quam etc., Cic. – m. folg. Infin., bellum cum Germanis gerere, Caes.: desciscere a rege, Nep.: cum mihi deliberatum ac constitutum sit, ita gerere consulatum, ut etc., Cic. – m. folg. ut u. Konj., constitueram, ut V. Idus Aquini manerem, Cic. – β) v. Senat, m. folg. indir. Fragesatz, ut celeriter quod opus esset constitueretur, Rutil. Lup. 1, 17: u. so ibid. 2, 17. – Archaist. Plusquampers. constitiveram, Plaut. Pseud. 549 R. u. Fl. (Götz u. Lorenz besser mecum statueram).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > constituo

См. также в других словарях:

  • numero — / numero/ s.m. [dal lat. numĕrus ]. 1. (matem.) [ciascuno degli enti astratti che rappresentano insiemi di unità e, anche, segno con cui si rappresentano tali enti] ▶◀ cifra, (non com.) novero. ● Espressioni: fig., fam., dare i numeri ➨ ❑; essere …   Enciclopedia Italiana

  • quotazione certo per incerto —   Eng. volume quotation   Quotazione del tasso di cambio in base al quale questo è espresso in numero di unità della valuta estera considerata per una unità di moneta nazionale …   Glossario di economia e finanza

  • stare — [lat. stare, da una radice indoeuropea] (pres. indic. sto /stɔ/ [radd. sint.], stai, sta [radd. sint.], stiamo, state, stanno ; pres. cong. stia [poet. ant. stèa ], stia [poet. ant. stie ], stia [poet. ant. stèa o stie ], stiamo, stiate, stìano… …   Enciclopedia Italiana

  • matrice — ma·trì·ce s.f. 1. LE utero: quando l umano seme cade nel suo recettaculo, cioè ne la matrice (Dante) 2. CO fig., causa prima, origine, fonte; elemento ispiratore di un fatto, un avvenimento, ecc.: matrice ideologica, matrice culturale, ricercare… …   Dizionario italiano

  • verso — 1vèr·so s.m. FO 1a. ciascuna delle unità fondamentali di una composizione poetica, corrispondente graficamente a una riga di testo, costituita da un certo numero di piedi nella poesia quantitativa, da un certo numero di sillabe nella poesia… …   Dizionario italiano

  • alquanto — al·quàn·to agg.indef., pron.indef., avv. 1. agg.indef. CO un certo numero, una certa quantità: alquanto tempo, alquante ore, alquanti chilometri | BU molto, tanto, parecchio: c è alquanto lavoro da svolgere, c è ancora alquanta strada da fare… …   Dizionario italiano

  • soviete — s. m. 1. Conselho de operários ou de militares, durante as revoluções russas de 1905 e de 1917. 2. Nome de duas assembleias eleitas na U.R.S.S. até 1989: o Soviete da União (um deputado para um certo número de habitantes) e o Soviete das… …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • talha — s. f. 1. Ação de talhar ou de cortar por molde. 2. Incisão que se faz com o buril na superfície do cobre, da madeira, etc. 3. Porção de metal que se tira ao lavrar com o buril. 4. Trabalho feito com talha frio, escopro, buril, cinzel, etc. 5. Diz …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • valenza — va·lèn·za s.f. 1a. OB LE valentia, valore: ma tu più grosso ch altro, in cui riparo | già mai senno non fece né valenza, | taciti omai (Boccaccio) Sinonimi: valore. 1b. LE coraggio, forza d animo: cessate di tremare | donna. Or dove n andò vostra …   Dizionario italiano

  • qualche — quàl·che agg.indef., avv. FO 1. agg.indef., solo sing., per indicare una quantità indefinita ma non grande: più di uno, un certo numero: tra qualche anno, dopo qualche minuto, resterò lontano solo qualche giorno; nella sala c era qualche persona; …   Dizionario italiano

  • alquanto — A agg. indef. poco, po , diverso, certo CONTR. molto, tutto B pron. indef. al pl. (lett.) alcuni, diversi, un certo numero CONTR. molti, tutti □ nessuno C avv. parecchio, abbastanza, piuttosto, un poco, un …   Sinonimi e Contrari. Terza edizione

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»