-
61 inflo
I.Lit.A.In gen.:B.age, jam infla buccas,
Plaut. Stich. 5, 5, 26:ex ore in os palumbi inflare aquam,
Cato, R. R. 90:tumidoque inflatur carbasus Austro,
is swelled, Verg. A. 3, 357:merito quin illis Juppiter ambas Iratus buccas inflet,
should in a rage puff up both his cheeks, Hor. S. 1, 1, 21:inflant (corpus) omnia fere legumina,
make flatulent, Cels. 2, 26.—In partic., to play upon a wind instrument:II.inflare cavas cicutas,
Lucr. 5, 1383:calamos leves,
Verg. E. 5, 2.— Absol., to blow:simul inflavit tibicen, a perito carmen agnoscitur,
Cic. Ac. 2, 27, 86.— With cognate acc.:sonum,
Cic. de Or. 3, 60, 225. —Trop., to puff up, inflate:A.spe falsa animos,
Cic. Pis. 36, 89:regis spem (with erigere animos),
Liv. 35, 42, 5:animos ad intolerabilem superbiam,
id. 45, 31, 31; 37, 26, 4:purpuratis solita vanitate spem ejus inflantibus,
Curt. 3, 2, 10; 5, 10, 3:crescentem tumidis infla sermonibus utrem,
Hor. S. 2, 5, 98:ipse erit glorià inflandus,
Quint. 11, 1 med. — Absol., of speech:Antipater paulo inflavit vehementius,
blew a little too hard, Cic. Leg. 1, 2, 6.—Of music:illi qui fecerunt modos, a quibus aliquid extenuatur, inflatur, variatur,
id. de Or. 3, 26, 102 fin.:et ea (medicamenta) quae ob caritatem emendi mulo inedicorum cupiditas inflaverat,
puffed, bepraised, Veg. Vet. 4, 7, 4.— Hence, inflātus, a, um, P. a., blown into, filled with blowing.Lit.:2.si tibiae inflatae non referant sonum,
Cic. Brut. 51, 192:bucina cecinit jussos inflata receptus,
Ov. M. 1, 340:nolo verba inflata et quasi anhelata gravius exire,
with a too great expenditure of breath, Cic. de Or. 3, 11, 40.—Transf., swelled up, swollen, puffed up:B.serpens inflato collo,
Cic. Vatin. 2, 4:bucca inflatior,
Suet. Rhet. 5:inflatum hesterno venas Iaccho,
Verg. E. 6, 15:Volturnus amnis inflatus aquis,
swollen, enlarged, Liv. 23, 19, 4:amnes,
id. 40, 33, 2:capilli,
hanging loose, dishevelled, Ov. A. A. 3, 145:inflata rore non Achaico turba,
Verg. Cat. 7, 2. — Comp.:vestis inflatior,
Tert. Pall. 4 med. —Trop.1.In gen., puffed up, inflated, haughty, proud:2.quibus illi rebus elati et inflati non continebantur,
Cic. Agr. 2, 35, 97:inflatus et tumens animus,
id. Tusc. 3, 9, 19:inflata spe atque animis,
id. Mur. 15, 33:promissis,
id. ib. 24, 49:laetitia atque insolentia,
id. Phil. 14, 6, 15:jactatione,
Liv. 29, 37, 9:assensionibus,
id. 24, 6, 8:estne quisquam tanto inflatus errore,
Cic. Ac. 2, 36, 116:opinionibus,
id. Off. 1, 26, 91:his opinionibus animus,
Liv. 6, 11, 6, 6, 18, 5:vana spe,
id. 35, 49, 4:vano nuntio,
id. 24, 32, 3:successu tantae rei,
id. 37, 12, 4:legionum numero,
Vell. 2, 80, 2:superbus et inflatus,
Juv. 8, 72:elatus inflatusque,
Suet. Ner. 37.— Comp.:juvenis inflatior,
Liv. 39, 53, 8.—In partic., of style, inflated, turgid:Attici pressi et integri, Asiani inflati et inanes,
Quint. 12, 10, 16:inflatus et tumidus,
Tac. Or. 18:Callimachus,
Prop. 2, 34 (3, 32), 32; Suet. Rhet. 2.— Hence, adv.: inflātē, only in comp., haughtily, proudly, pompously:aliquid latius atque inflatius perscribere,
Caes. B. C. 2, 17, 3:inflatius commemorare,
id. ib. 2, 39, 4:inflatius multo, quam res erat gesta, fama percrebuerat,
id. ib. 3, 79, 4:fabulari inflatius,
Amm. 22, 16, 10. -
62 reddo
red-do, dĭdi, dĭtum, 3 (old fut. reddibo = reddam, Plaut. Cas. 1, 41; id. Men. 5, 7, 49, acc. to Non. 476, 27; id. Fragm. ap. Non. 508, 9; pass. reddibitur, id. Ep. 1, 1, 22), v. a.I.Lit., to give back, return, restore (freq. and class.;(β).syn. restituo): reddere est quod debeas ei cujus est volenti dare,
Sen. Ben. 7, 19, 2:ut mihi pallam reddat, quam dudum dedi,
Plaut. Men. 4, 2, 109; 4, 3, 5; cf.:potes nunc mutuam drachmam dare mihi unam, quam cras reddam tibi?
id. Ps. 1, 1, 84;so corresp. to dare,
id. ib. 1, 1, 89; id. Stich. 4, 1, 42:quid si reddatur illi, unde empta est,
id. Merc. 2, 3, 83; id. Men. 3, 3, 21 sq.; Ter. Ad. 5, 9, 24 sq. et saep.; cf.the foll.: ea, quae utenda acceperis, majore mensurā, si modo possis, jubet reddere Hesiodus,
Cic. Off. 1, 15, 48;so corresp. to accipere,
id. Lael. 8, 26; 16, 58; id. Rep. 2, 5, 10; Sen. Ben. 1, 1, 13:accipe quod nunquam reddas mihi,
Hor. S. 2, 3, 66; Verg. G. 4, 172; id. A. 8, 450 et saep.:si quid ab omnibus conceditur, id reddo ac remitto,
I give it back and renounce it, Cic. Sull. 30, 84: Th. Redde argentum aut virginem. Ph. Quod argentum, quam tu virginem, me reposcis? Plaut. Curc. 5, 2, 14:ut (virginem) suis Restituam ac reddam,
Ter. Eun. 1, 2, 67;so with restituere,
Liv. 3, 68 al.; cf.:reddere alias tegulas, i. e. restituere,
Plaut. Most. 1, 2, 29: obsides, Naev. ap. Non. 474, 19; so Caes. B. G. 1, 35; 1, 36; 6, 12:captivos,
id. ib. 7, 90; Liv. 26, 50:ho mines,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 7 al.:corpora (mor tuorum),
Verg. A. 11, 103; cf. id. ib. 2, 543:equos,
Cic. Rep. 4, 2, 2; Suet. Aug. 38:suum cuique,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:hereditatem mulieri,
id. Fin. 2, 18, 58:sive paribus paria redduntur,
i. e. are set against, opposed to, id. Or. 49, 164:nosmet ipsos nobis reddidistis,
id. Red. in Sen. 1, 1:redditus Cyri solio Phraates,
Hor. C. 2, 2, 17:reddas incolumem, precor,
id. ib. 1, 3, 7:ut te reddat natis carisque,
id. S. 1, 1, 83:redditus terris Daedalus,
Verg. A. 6, 18; cf.:patriis aris,
id. ib. 11, 269:oculis nostris,
id. ib. 2, 740:tenebris,
id. ib. 6, 545:sed jam urbi votisque publicis redditus,
Plin. Pan. 60, 1:ex magnā desperatione saluti redditus,
Just. 12, 10, 1:quin tu primum salutem reddis, quam dedi,
Plaut. Bacch. 2, 3, 11:operam da, opera reddibitur tibi,
id. Ep. 1, 1, 22; so id. Men. 4, 2, 101: cum duo genera liberalitatis sint, unum dandi beneficii, alterum reddendi, demus nec ne, in nostrā potestate est;non reddere viro bono non licet,
Cic. Off. 1, 15, 48; so Sen. Ben. 1, 1 sq.; and cf. Plaut. Pers. 5, 1, 10:redde his libertatem,
id. Poen. 5, 4, 17; so,Lyciis libertatem ademit, Rhodiis reddidit,
Suet. Claud. 25:patriam,
Liv. 5, 51 fin.:sibi ereptum honorem,
Verg. A. 5, 342:conspectum,
id. ib. 9, 262 al.:se ipse convivio reddidit,
betook himself again to the banquet, returned, Liv. 23, 9 fin.:quae belua reddit se catenis,
Hor. S. 2, 7, 71:se reddidit astris,
Sil. 4, 119; so,lux terris,
Verg. A. 8, 170:se iterum in arma,
id. ib. 10, 684.—Poet., with inf.:(γ).sua monstra profundo Reddidit habere Jovi,
Stat. Th. 1, 616.—Absol. (rare and poet.), of a river:II.sic modo conbibitur, modo Redditur ingens Erasinus,
is swallowed up... reappears, Ov. M. 15, 275. —Transf.1.To give up, hand over, deliver, impart, assign; to yield, render, give, grant, bestow, pay, surrender, relinquish, resign (syn.:b.trado, refero): Cincius eam mihi abs te epistulam reddidit, quam tu dederas,
Cic. Att. 1, 20, 1; so,litteras (alicui),
id. ib. 2, 1, 1; id. Fam. 2, 17, 1:litteras a te mihi reddidit stator tuus,
id. ib. 2, 1, 1; Caes. B. C. 1, 1; 2, 20; 3, 33; Sall. C. 34, 3; cf.mandata,
Suet. Tib. 16:pretium alicui pro benefactis ejus,
Plaut. Capt. 5, 1, 20:hoccine pretii,
id. As. 1, 2, 2; cf.:praemia debita (along with persolvere grates),
Verg. A. 2, 537:cetera praemia (with dare),
id. ib. 9, 254:primos honores,
id. ib. 5, 347:gratiam alicui (for the usual referre gratiam),
Sall. J. 110, 4:reddunt ova columbae,
Juv. 3, 202:obligatam Jovi dapem,
Hor. C. 2, 7, 17:o fortunata mors, quae naturae debita, pro patriā est potissimum reddita,
Cic. Phil. 14, 12, 31; cf.:vitam naturae reddendam,
id. Rep. 1, 3, 5; so, vitam. Lucr. 6, 1198:debitum naturae morbo,
i. e. to die by disease, Nep. Reg. 1 fin.:lucem,
Ov. Tr. 3, 3, 35:ultimum spiritum,
Vell. 2, 14, 2; cf. id. 2, 22, 2; 2, 35 fin.;2, 87, 2: animam caelo,
id. ib. 123 fin.; cf.animas (with moriuntur),
Verg. G. 3, 495:hanc animam, vacuas in auras,
Ov. P. 2, 11, 7:caute vota reddunto,
to pay, offer, render, Cic. Leg. 2, 9, 22; so,vota,
Verg. E. 5, 75; Just. 11, 10, 10:tura Lari,
Tib. 1, 3, 34:liba deae,
Ov. F. 6, 476:fumantia exta,
Verg. G. 2, 194; Tac. H. 4, 53; cf.:graves poenas,
i. e. to suffer, Sall. J. 14, 21:promissa viro,
Verg. A. 5, 386 al.:tibi ego rationem reddam?
will render an account, Plaut. Aul. 1, 1, 6; so,rationem,
id. Trin. 2, 4, 114; Cic. Tusc. 1, 17, 38;v. ratio: animam a pulmonibus respirare et reddere,
to give off, exhale, id. N. D. 2, 54, 136; cf.:ut tibiae sonum reddunt,
give forth, Quint. 11, 3, 20; so,sonum,
id. 9, 4, 40; 66; Sen. Ep. 108; Hor. A. P. 348:vocem,
Verg. A. 3, 40; 7, 95; 8, 217 (with mugiit); Hor. A. P. 158:stridorem,
Ov. M. 11, 608:murmura,
id. ib. 10, 702:flammam,
Plin. 37, 2, 11, § 36 et saep.; so,alvum,
Cels. 2, 12, 2:bilem,
id. 7, 23:sanguinem,
to vomit, Plin. Ep. 5, 19, 6 (just before:sanguinem rejecit): urinam,
Plin. 8, 42, 66, § 165:calculum,
id. 28, 15, 61, § 217:catulum partu,
Ov. M. 15, 379; cf.so of parturition,
id. ib. 10, 513; id. H. 16, 46:fructum, quem reddunt praedia,
yield, produce, Ter. Phorm. 4, 3, 75; Ov. P. 1, 5, 26; Col. 2, 16, 2; Pall. Febr. 9, 4; Plin. 18, 9, 20, § 87; cf. Tib. 2, 6, 22; Quint. 12, 10, 25:generi nostro haec reddita est benignitas,
is imparted to, Plaut. Stich. 1, 3, 27; cf.: nulla quies est [p. 1539] Reddita corporibus primis, Lucr. 2, 96. — Hence, poet., redditum esse, in gen., = factum esse, esse:una superstitio, superis quae reddita divis,
which is given, belongs to the gods, Verg. A. 12, 817:quibus et color et sapor una reddita sunt cum odore,
Lucr. 2, 681; cf. id. 2, 228 Munro ad loc.; Juv. 1, 93; Orell. ad Hor. Ep. 2, 1, 216:neque iis petentibus jus redditur,
is dispensed, granted, Caes. B. G. 6, 13:alicui jus,
Quint. 11, 2, 50; cf.:alicui testimonium reddere industriae,
id. 11, 1, 88:quod reliquum vitae virium, id ferro potissimum reddere volebant,
to yield, sacrifice, Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:quibus ille pro meritis... jura legesque reddiderat,
had conferred upon it the power of self-jurisdiction, Caes. B. G. 7, 76; cf Liv. 9, 43, 23 Drak.:Lanuvinis sacra sua reddita,
id. 8, 14:conubia,
to bestow, grant, id. 4, 5:peccatis veniam,
Hor. S. 1, 3, 75:nomina facto vera,
to call by the right name, Ov. Tr. 3, 6, 36.— Hence,Jurid. t. t.:2.judicium,
to appoint, grant, fix the time for a trial, Ter. Phorm. 2, 3, 57; Caes. B. C. 2, 18; Quint. 7, 4, 43; Tac. A. 1, 72:jus,
to administer justice, pronounce sentence, id. ib. 6, 11; 13, 51; id. H. 3, 68; id. G. 12; Suet. Vit. 9 et saep.—To give up, yield, abandon to one that which has not been taken away, but only threatened or in danger:3.Thermitanis urbem, agros legesque suas reddere,
Cic. Verr. 2, 2, 37, § 90 ( = relinquere, id. ib. 2, 2, 36, §88): Orestis leges suae redditae,
left undisturbed, Liv. 33, 34, 6; 9, 43, 23 (cf. restituere); 29, 21, 7.—To give back, pay back; hence, to take revenge for, punish, inflict vengeance for:4.per eum stare quominus accepta ad Cannas redderetur hosti clades,
Liv. 24, 17, 7:reddidit hosti cladem,
id. 24, 20, 2:redditaque aequa Cannensi clades,
id. 27, 49, 5.—To give back in speech or writing, i. e.a.To translate, render (syn.:b.converto, transfero): cum ea, quae legeram Graece, Latine redderem,
Cic. de Or. 1, 34, 155:verbum pro verbo,
id. Opt. Gen. 5:verbo verbum,
Hor. A. P. 133; cf. Ov. Tr. 5, 7, 54.—To repeat, declare, report, narrate, recite, rehearse (freq. in Quint.):c.ut quae secum commentatus esset, ea sine scripto verbis iisdem redderet, quibus cogitasset,
Cic. Brut. 88, 301; cf. Quint. 10, 6, 3:sive paria (verba) paribus redduntur, sive opponuntur contraria,
Cic. Or. 49, 164:reddere quae restant,
id. Brut. 74, 258:tertium actum de pastionibus,
Varr. R. R. 3, 17, 1:nomina per ordinem audita,
Quint. 11, 2, 23:causas corruptae eloquentiae,
id. 8, 6, 76:quid cuique vendidissent,
id. 11, 2, 24:dictata,
to repeat, rehearse, Hor. Ep. 1, 18, 14; id. S. 2, 8, 80:carmen,
to recite, deliver, id. C. 4, 6, 43:cum talia reddidit hospes,
Ov. M. 6, 330; Lucr. 2, 179:causam,
id. F. 1, 278:insigne exemplum suo loco,
Tac. H. 4, 67.—To answer, reply ( poet.):5.veras audire et reddere voces,
Verg. A. 1, 409; 6, 689:Aeneas contra cui talia reddit,
id. ib. 10, 530;2, 323: auditis ille haec placido sic reddidit ore,
id. ib. 11, 251 et saep.; cf.responsa,
id. G. 3, 491:responsum,
Liv. 38, 9; 3, 60; Verg. A. 6, 672.—To give back or render a thing according to its nature or qualities; to represent, imitate, express, resemble ( poet. and in post - Aug. prose):6.quas hominum reddunt facies,
Lucr. 6, 812:faciem locorum,
Ov. M. 6, 122; 7, 752:lux aemula vultum Reddidit,
gave back, reflected, Stat. Achill. 2, 191:formam alicujus,
Sil. 3, 634:et qui te nomine reddet Silvius Aeneas,
Verg. A. 6, 768; cf.:jam Phoebe toto fratrem cum redderet orbe,
Luc. 1, 538:paternam elegantiam in loquendo,
Quint. 1, 1, 6; 6, 3, 107; cf.:odorem croci saporemque,
i. e. to smell and taste like saffron, Plin. 36, 23, 55, § 177:imaginem quandam uvae,
id. 34, 12, 32, § 123:flammam excellentis purpurae et odorem maris,
id. 35, 6, 27, § 46:Apelleā redditus arte Mentor,
Mart. 11, 10, 2.—To give back, return a thing changed in some respect:7.senem illum Tibi dedo ulteriorem lepide ut lenitum reddas,
Plaut. Bacch. 5, 2, 31; cf.:quas tu sapienter mihi reddidisti opiparas opera tua,
id. Poen. 1, 1, 4.— Hence, in gen.,To make or cause a thing to be or appear something or somehow; to render (very freq. and class.; cf.:facio, redigo): reddam ego te ex ferā fame mansuetem,
Plaut. As. 1, 2, 19; id. Capt. 4, 2, 42:eam (servitutem) lenem reddere,
id. ib. 2, 5, 1: tutiorem et opulentiorem vitam reddere, Cic. Rep. 1, 2, 3:haec itinera infesta reddiderat,
Caes. B. C. 3, 79:aliquem insignem,
Verg. A. 5, 705:obscuraque moto Reddita forma lacu est,
dimmed by the disturbance of the water, Ov. M. 3, 476:homines ex feris et immanibus mites reddidit et mansuetos,
Cic. Inv. 1, 2, 2: omnes Catilinas Acidinos postea reddidit, has made all the Catilines seem to be Acidini, i. e. patriots, in comparison with himself, id. Att. 4, 3, 3:aliquid perfectum,
Plaut. As. 1, 1, 109:aliquid effectum,
to accomplish, id. Ps. 1, 3, 152; 1, 5, 116; 5, 2, 14:omne transactum,
id. Capt. 2, 2, 95:actum,
id. Trin. 3, 3, 90:dictum ac factum,
Ter. Heaut. 4, 5, 12.— With ut and subj.:hic reddes omnia Quae sunt certa ei consilia incerta ut sient,
Ter. And. 2, 3, 15.— Pass. = fieri scripsit fasciculum illum epistularum totum sibi aquā madidum redditum esse, Cic. Q. Fr. 2, 12, 4; Just. 16, 4, 6; 22, 7, 2:per sudorem corpus tantum imbecillius redditur,
Cels. 3, 3, 19; cf. Just. 29, 4, 3; 42, 5, 4; 44, 1, 10; Flor. 3, 5, 17; Val. Max. 4, 3 prooem.; Lact. 4, 26, 33. -
63 itfa
extinguishing, putting out " söndürme; damping" " sönüm; redemption, amortization" sönüm -
64 amplifico
āvī, ātum, āre [ amplus + facio ]1) расширять, увеличивать, распространять, приумножать, делать обширнее (urbem, civitatem, divitias C; numerum senatus VM); усиливать ( sonum C)2) повышать, поднимать (voluptatem, honorem C); укреплять (auctoritatem C, Cs)a. aliquem honore et gloriā C — возвеличивать (прославлять) кого-л.3) рит. делать рельефнее, представлять выпуклее, усиливать, подчёркивать, укрупнять, расширять, сгущать краски (dicendo, ornando C); придавать полёт или силу, делать мощным (orationem C, O) -
65 canto
āvī, ātum, āre [intens. к cano ]1) петьc. ad chordarum sonum Nep — петь в сопровождении струнного инструментаc. ad manum L — петь в такт (движущейся) руки2) гнусавить или говорить нараспев ( vitium cantandi Q)3) звучать ( tibia cantat O)4) произносить заклинание, заклятие ( cantando rumpitur anguis V)5) сочинять, творить (carmina H; versum AG)7) воспевать, славить, восхвалять ( per totum cantari orbem O)8) декламировать (fabulam J, Su)9) говорить, увещевать (canto tibi, ut caveas Pl)10) околдовывать, завораживать ( herbae cantatae O) -
66 crepo
uī, itum, āre1) бряцать ( arma crepuerunt belli SenT); звенеть ( aureolos crepantes donare M); звучать ( crepant tympana Mela)2)а) трещать, скрипеть ( tecta crepuerunt Sen)б) с треском надломиться ( remi crepuerunt V); с треском разрываться (лопаться) ( medius crepuit Vlg)3) раздаваться (basia crēpant M; verberum crepuit sonus SenT)4) стучать (dentes crepuerunt Pers, Sen)5) щёлкатьdigiti crepantis signa M — знак, поданный щёлканьем пальцев6) урчать ( intestina crepant Pl)7) заставлять звенеть (c. aureolos M)c. laetum sonum H — поднять радостный крик8) твердить, беспрестанно повторять, без умолку говорить (c. immunda verba H); жаловаться (c. pauperiem H) -
67 do
I dō, dedī, datum, dare1)а) давать (d. alicui bibere Pl, Cato; d. pecuniam C)qui dedit beneficium, taceat Sen — кто сделал доброе дело, пусть молчит (об этом)б) подавать, протягивать (alicui manum O etc.; aliquid in manum Pl)перен. d. manus C, Cs, Nep — сдаваться, признавать себя побеждённымв) предлагать ( accipere quod datur C); раздавать ( frumentum plebi VP); выдавать ( praemium pro pietate C)d. filiam in matrimonium Cs — выдавать дочь замужг) даровать (vitam C, V; libertatem C); разрешать, позволять (d. bonum malumque dignoscere Sen)iter alicui per provinciam d. Cs — разрешить кому-л. проход через (свою) провинциюд) преподносить, дарить, приносить (в дар) (alicui dona Pl; alicui aliquid dono Ter, Nep); передавать, вручать ( alicui litteras ad aliquem C)d. fibellum C — подать жалобуaliquem defensum d. V — защитить кого-л.d. motus Lcr — приводить в движениеplus stomacho, quam consilio d. Q — руководствоваться больше своим пылом, чем рассудкомscripta foras d. C — выпускать в свет сочинения2) приносить в жертву ( deo exta O); посвящать, воздвигать, строить (deo templum O)3) порождать, производить на свет (liberos Ctl; prolem V)4) образовывать ( longos tortūs V)d. impĕtum L — ворваться5) отправлять, посылать ( litteras ex Trebulano C)6) вносить, платить (aes и aera H, O etc.); понести (poenas C etc.); доставлять ( apes mella dant O)materiam d. invidiae C — давать пищу ненависти7) делать ход в игре (d. calculum C)calculus datus C, Q — ход8) отпускать, ослаблять ( lora V)d. laxas habenas V — опустить поводья9) устраивать (alicui cenam Pl, Ter, C etc.; ludos populo L); ставить на сцене, инсценировать (fabulam Ter, C)10)а) наносить, причинять (alicui damnum Ter; vulnera ferro O)d. ruinas (stragem) Lcr — производить разгромvela d. ventis O, V — распустить паруса по ветруd. verba ventis O — пускать слова на ветерd. verba alicui Ter — надуть кого-л.d. alicui civitatem VP — предоставить кому-л. право гражданства11)а) проливать ( lacrimas O); наливать ( vinum in manūs Pt); испускать ( lucem H)d. fumos O — дымитьсяб) издавать (sonum V; gemitum O)12)а) произносить (voces, dicta O, V)б) сообщать, рассказывать, называть ( unum da mini ex oratoribus illis C)paucis dabo Ter — (почему это случилось), я расскажу в немногих словахiste qui sit, da nobis V — скажи нам, кто онquem mihi dabis, qui aliquod pretium tempori ponat? Sen — кого ты мне назовёшь, кто хоть сколько-нибудь умел бы ценить время?13) закидывать ( retro capillos O); класть, вкладывать, опускать (corpus tumulo O; urnae ossa Pers); погружать ( in fluvios ardentia membra Lcr)d. bracchia collo V — обнять руками за шею14) заковывать ( monstrum catenis H)15) ставить, натягивать (vela carinae O; fila lyrae O); протягивать ( bracchia ad aliquid O)16) подставлять ( alicui cervīces C)terga d. (= vertere) C, L, O etc. — обратиться в бегство17) отводить ( alicui locum in theatro T); посвящать ( noctem spmno O и quieti L)quae dederam supra, relego Pers — то, что я допустил раньше, беру назадdasne animes morte interire? — Do vero C — признаёшь ли, что со смертью погибают (и) души? — Да, признаю19)а) вменять (aliquid laudi, crimini alicui C); назначать ( alicui diem PJ); обрекать (aliquem exitio Lcr, O; morbo mortique Lcr; urbem excidio ac ruinis L)d. aliquid famae H, T — сделать что-л. в интересах репутацииб) повергать (aliquem in luctum O, in timorem Pl)20)а) бросать, швырять (aliquem in и ad terram Lcr, Pl)ambitione praeceps datus est Sl — честолюбие (Мария) его и погубилоб) ввергать ( aliquem in caveam Pl); предавать ( corpus sepulturae Su)d. aliquem in ruborem Pl — вогнать кого-л. в краску (заставить покраснеть)21) помещать, отдавать ( aliquem in hanc domum Ter); отправлять ( aliquem Luceriam L)22) вверять, передавать (filiam genero V, O; infantem nutrīci O)23) внушать, вдохнуть (spem C; animos O); наводить, навеять ( alicui somnum O)24) причинять ( alicui dolorem C)25) назначать (aliquem comitem QC; arbitrum C); определять, класть (finem alicui и alicui rei O etc.)26)а) обращать ( hostes in fugam Cs)sese d. in fugam и fugae C — обращаться в бегство (см. тж. ниже sub dare se 4.)27) прощать ( aliquid alicui C)28) решатьd. rationem alicujus rei Pl, rhH. — отдавать отчёт в чём-л.nomen d. C — явиться, за писаться, поступить (преим. на военную службу)do, dico, addico Vr, Macr — предоставляю (права), произношу (приговоры), присуждаю ( юридическая формула — « tria verba» O — которой претор официально выражал свои права и функции)II dō: как dare se (или dari)ubi sidĕre detur O — (облетая затопленную землю, птица ищет), где бы можно было сестьpotestates, quas licet sentire, non datur cernere Ap — силы, которые можно ощущать, но которых нельзя видеть2) показываться ( dare se urbi Vop)3) обнаруживать себя, выказать себя (d. se alicui placidum O)aequo se d. campo V — выйти в чистое поле (для сражения)se obvium alicui d. L — повстречаться с кем-л.se d. alicui in conspectum C — предстать перед кем-л.4) войти ( in medias acies V)se d. intro C — проникнуть внутрьsese fluvio (dat.) d. V — броситься в рекуse tecto d. H — спрыгнуть с крышиse in viam d. C — пуститься в путьd. se fugae C — пуститься бежатьsese in pedes d. Pl — удирать5) принимать участие (convivio Su; in bella V)6) покоряться, подчиняться, уступать, поддаваться, сдаваться (alicui Pl, Ter, C etc.)7) представиться, быть в распоряжении8)а) предаваться (quieti, somno C, PJ etc.; voluptatibus C)d. se vento Cs — плыть по воле ветраб) посвящать себя (huic generi litterarum C; ad legendos libros C)d. se auctoritati senatūs C — стараться поднять авторитет сената9) вести себяita dat se res Poëta ap. C — так обстоит делоprout tempus ac res se daret L — в зависимости от того, как сложатся время и обстоятельства (смотря по обстоятельствам)III dō (греч.) Enn, Aus = domum (acc.) -
68 effundo
ef-fundo (ecfundo), fūdī, fūsum, ere1) изливать, проливать (umorem CC; sanguinem C, QC)2) совершать возлияние, возливать ( dimidias potiones super ossucula alicujus Pt)3) опорожнять ( pelves J)e. poculum in barathrum шутл. Pl — осушить бокал4) перен. изливать, испускатьe. iram in aliquem L — излить (обрушить) свой гнев на кого-л.effudi omnia, quae sentiebam C — я высказал всё, что чувствовалe. vitam O (animam V, Sil etc. и spirĭtum C, T etc.) — скончаться, умереть5) произносить (tales voces V; ejusmodi carmina Pt); издавать ( tuba sonum effundit Sen)e. risum и effundi in risum Pt — разразиться смехом, расхохотаться6) производить в изобилии (fruges C, H; herbas C; copiam oratorum C)7) распространять, ширить (late effusum incendium L); простирать, протягивать ( nudos per aĕra ramos Lcn)8) пускать, метать ( tela V)crinem (acc. graec.) effusa sacerdos V — жрица с распущенными волосами10) высыпать (nummorum saccos H; anŭlos L; tomacula cum botulis effusa Pt)11) во множестве выпускать, бросать, устремлять, обрушивать (equitatum L; auxilium alicui castris (abl.) V; universos in hostes QC)e. impĕtum (in hostem) L etc. — ударить на (атаковать) неприятеляe. se или pass. effundi — во множестве бросаться, устремляться, хлынуть (se effuderunt carceribus quadrigae V)12) щедро раздавать ( honores C); расточать, растрачивать (patrimonia C, censum Man); лишаться по легкомыслию, упускать ( gratiam alicujus C); истощать ( aerarium C); нерасчётливо или до конца тратить (vires L, V)13) отбрасыватьomnem curam sui e. Sen — совсем не обращать на себя внимания, не следить за собой14) выбивать ( alicui oculum Dig)15) сбрасывать, низвергать (equus effudit aliquem L; e. aliquid in flumen Dig); сваливать, опрокидывать (aliquem solo, arenā V)e. se или effundi — целиком отдаваться, предаваться, быть невоздержным (in libidine C и in omnes libidines T; in vinum QC; in и ad luxuriam L)effundi lacrimis V и in lacrimas T — обливаться (исходить) слезами. — см. тж. effusa и effusus -
69 elido
ēlīdo, īsī, īsum, ere [ e + laedo ]1) выталкивать, выбрасывать (на берег) (corpora elīsa T; spuma elisa V); выбивать, сшибать ( aurigam e curru C); выдавливать, вышибать ( oculos Pl)3) опускать, не произносить ( litteram AG)4) исцелять, вылечивать (tussim CC; morbum H)5) высекать (ignem e. silice PM)6) вытравлять ( partum CC)7) извергать ( flammas PM); метать ( fulmina Sen)8) изрекать ( sententias Q)10) (за)душить ( leonem brachiorum nexibus Su); сдавливать, сжимать (fauces VP, Sen)e. spiritum CC — вызывать удушьеe. nervos virtutis C — расслаблять силу мужества11) разбивать (naves eliduntur Cs; caput alicujus saxo L) -
70 exquiro
ex-quīro, sīvī, sītum, ere [ quaero ]1) выискивать, разыскивать, высматривать (aliquem и aliquid Pl, C etc.); обыскивать, обшаривать ( terrā marique omnia Sl); стараться узнать, разузнавать, выведывать, разведывать (sententias Cs; iter per aliquem Cs; aliquid ab или ex aliquo L, C); выпытывать, допрашивать ( quolibet cruciatu Ter); исследовать (veritatem, causas C); (вы)спрашивать (alicujus sententiam Sl; causas, facta alicujus C)2) придумывать, выбирать, избирать (ex multis amicis unum, qui certus sit Pl); подбирать ( verba ad sonum C)3) выпрашивать, испрашивать (alicujus consilium C)e. pacem per aras V — молиться о мире у алтарей4) требовать, ожидать ( aliquid a Graecis C) -
71 inspiro
īn-spīro, āvī, ātum, ārei. foramen PM — дуть в отверстие2) грам. придыхатьi. primae litterae (dat.) AG — произносить с придыханием первую букву3) воодушевлять, вдохновлять ( aliquem Just); внушать, вдохнуть (alicui occultum ignem, magnam mentem V; misericordiam Q)4) вливать, вводить ( venenum morsibus V)5) издавать ( fistulā sonum AG) -
72 mitigo
mītigo, āvī, ātum, āre [ mitis + ago ]1) размягчать, делать мягким, т. е. доводить до зрелости ( fruges C); разваривать ( cibum C); взрыхлять, разрыхлять ( agros C)2) смягчать ( legis acerbitatem C); облегчать, умерять (odium precibus C; dolorem imminutae libertatis C; iram QC, O); успокаивать (aliquem, animum alicujus C); ослаблять ( amaritudinem frugum PM)3) укрощать, приручать ( animal Sen); приучать ( aures elephantorum ad sonum QC) -
73 modulor
ātus sum, ārī depon. [ modulus ]1) размерять, ритмически произносить ( orationem C)m. sonum vocis pulsu pedum L — петь, отбивая такт ногой2) (в такт) играть или петь (carmen V, Su)m. lyram Tib — играть на лиреm. verba fidibus H — петь, играя на кифаре -
74 pervinco
per-vinco, vīcī, victum, ere1) окончательно победить, разгромить, одолеть (p. et subigere nationes T)utraque p. T — одержать победу в обоих состязаниях2) перен. одержать победу, восторжествовать, поставить на своём ( Cato pervicit C); добиться, достигнуть (consules p. non potuerunt L)non pervicerunt, quin objecta denegaret T — (палачи) не смогли добиться, чтобы (Эпихарис) перестала отрицать обвинения3) склонить, побудить(Hegesilochus) Rhodios pervicerat, ut Romanam societatem retinērent L — (Гегесилох) убедил родосцев сохранить союз с Римом4) заглушать, подавлять ( sonum H); преодолевать, превозмогать ( pavorem Sen) -
75 remitto
re-mitto, mīsī, missum, ere1) отсылать, посылать обратно, отпускать (captivos Nep; legatos Romam Nep); распускать ( contionem L); направлять ( causam ad senatum T)nuntium uxori r. C — послать жене письмо о разводеalicui litteras r. Cs — отвечать кому-л. на письма2)r. calces Nep — брыкаться, лягатьсяб) возвращать (Gallis imperium Cs)3) возмещать, вознаграждать ( veniam alicui datam V)r. beneficium Cs — отблагодарить за услугуr. vocem V — давать отголосок, откликаться эхом5) извергать ( sanguinem e pulmone O); испускать, выделять, испарять ( nebulas V); оставлять ( labem H)6)а) отказываться, отбрасывать, оставлять (inimicitias L; opinionem C)б) прощать, отпускать (poenam L; pecuniam Cs; injurias Sl)r. legem QC — приостановить или ослабить действие закона7)а) ослаблять, отпускать (arcum H; habēnas C); ослаблять, замедлять ( studia remissa C); опускать ( brachia V); спускать ( tunĭcam O); развязывать ( vincula O); разглаживать ( frontem PJ); распускать, расплавлять, растоплять ( mella V)б) распускать, давать волю (r. appetītūs C)8)а) ослаблять, умерять ( iracundiam C)bruma nescia vere remitti Lcn — зима, которая никогда не сменяется весной ( на дальнем севере)б) убавлять, уменьшать ( curam C); кончать (vita remissa Poëta ap. C)r. de celeritate C — убавить скоростьnihil r. ex pristinā virtute Cs — ничего не утратить из старой доблести9) уступать, переставать сопротивляться ( de aliquā re T); предоставлять, разрешать ( alicui istam voluptatem C); давать отдых, освежать, позволить оправиться (r. animos a certamine L)se r. или med. remitti Nep, PJ — отдохнуть, оправиться10) утихать, успокаиваться ( ventus remittit Cs); проходить, прекращаться ( dolores remittunt Ter). — см. тж. remissus -
76 resulto
āvī, ātum, āre [intens. к resilio ]1) отскакивать ( tela galeā resultant V); откатываться, отхлынуть ( unda resultat Pt); отражаться, отдаваться ( imago vocis resultat V)3) подпрыгивать, быть лишённым плавности ( verba brevium syllabarum contextu resultant Q)4) противиться, не подчиняться ( nomina barbara resultant versibus PJ) -
77 torqueo
torsī, tortum, torquēre1) поворачивать ( alicui collum L); направлять, обращать (oculos ad aliquid V)naturam suam huc et illuc t. ac flectere C — всячески приспособляться к любым обстоятельствамmedios cursūs t. V — находиться в середине пути (о ночи)ora equi t. O — управлять конёмab sermone serio t. ad liberalem jocum C — переходить от серьёзной речи к благопристойной шуткеt. sonum rhH. — менять тон2) заворачивать, обёртывать ( vestem circum bracchia T)3)se t. — вращаться ( circum axem C)б) ворочать, катить ( saxa V)5)а) крутить, скручивать, прясть (stamĭna pollĭce O; aurea pensa Pt — см. pensum 2.)t. orbes O — извиваться кольцами, клубиться (о змее), но тж.t. orbem V — описывать кругб) завивать ( capillos ferro O); вить, свивать6) сгибать, гнуть ( taxos in arcūs V); кривить, искривлять ( ora V)7) скручивать члены, истязать, пытать, мучить (aliquem eculeo C; corpus suum Sen)8) терзать, мучить, беспокоить ( memoriā malorum torqueri C)et ventūro torquetur et praeterĭto Sen — его тревожит как будущее, так и прошлое9)а) подвергать испытанию, испытывать ( aliquem mero H)aquas remis t. O — пенить, т. е. рассекать вёслами водыt. pulvĕrem Lcn — поднимать пыль11) искажать, извращать ( jus omne C)12) метать, бросать с размаху (jaculum in hostem V, O; fulmĭna V). — см. тж. tortus I -
78 Dies irae, dies illa
Тот день, день гнева.Начало средневекового церковного гимна [ В основе ритмики этого стихотворного текста лежат не различия в долготе слогов, как в классической латинской поэзии, а ударения, уже утратившие в то время музыкальный характер. Каждый стих состоит из 4-х стоп, в которых чередуется ударный и безударный слог. - авт. ] - вторая часть заупокойной мессы, реквиема (requiem):1. Dies irae, dies illaTeste David cum Sibylla.2. Quantus tremor est futurus,Cuncta stricte discussurus.3. Tuba mirum spargens sonumCoget omnes ante thronum.4. Mors stupebit et natura,Judicanti responsura.5. Liber scriptus profereturIn quo totum continetur,Unde mundus judicetur.6. Judex ergo cum sedebit,Quidquid latet apparebit,Nil inultum remanebit.7. Quid sum miser tunc dicturus,Quem patronum rogaturus,8. Rex tremendae majestatisQui salvandos salvas gratis,Salva me, fons pietatis.9. Recordare, Jesu pie,Quod sum causa tuae viae,Ne me perdas illa die.10. Quaerens me sedisti lassus,Redemisti crucem passus,Tantus labor non sit cassus.11. Juste judex ultionis,Ante diem rationis.12. Ingemisco tanquam reus,Culpa, rubet vultus meus,Supplicanti parce, Deus.13. Qui Mariam absolvistiEt latronem exaudisti,Mihi quoque spem dedisti.14. Preces meae non sunt dignae,Sed tu bonus fac benigne,Ne perenni cremer igne.15. Inter oves locum praestaEt ab haedis me sequestra,Statuens in parte dextra.16. Confutatis maledictis,Voca me cum benedictis.17. Oro supplex et acclinis,Gere curam mei finis.18. Lacrimosa dies illa19. Judicandus homo reus.Huic ergo parce, Deus.20. Pie Jesu Domine,Dona eis requiem. Amen.1. Тот день, день гневаВ золе развеет земное,Свидетелями Давид с Сивиллой.2. Какой будет трепет,Когда придет судья,Который все строго рассудит.3. Труба, сея дивный кличСреди гробниц всех стран,Всех соберет к трону.4. Смерть и рождение оцепенеет,Когда восстанет творенье,Чтобы дать ответ судящему.5. Будет явлена написанная книга,В которой все содержится:По ней будет судим мир.6. Итак, когда воссядет судия,Все, что скрыто, обнаружится,Ничто не останется без возмездия.7. Что скажу тогда я, жалкий,К какому покровителю буду взывать,8. Царь грозного величия,Ты, которого благодатью спасаешь заслуживающих спасения,Спаси меня, источник милости.9. Помни, милостивый Иисусе,Что я причина твоего земного пути,Да не погубишь ты меня в тот день.10. Взыскуя меня, ты сидел изнуренный,Искупил, претерпев крест,Пусть же этот труд не будет тщетным.11. Правый судия возмездия,Перед лицом судного дня.12. Я стенаю, как осужденный,Краска вины на моих ланитах,Пощади, Боже, молящего.13. Ты, который простил Мариюи выслушал разбойника,Подал надежду и мне.14. Недостойны мои мольбы,Но ты, благий, сотвори благостно,Чтобы не сжигал меня вечный огонь.15. Удели место среди овецИ отдели меня от козлищ,Поставив одесную.16. Сокрушив отверженных.Обреченных пронзающему пламени,Призови меня вместе с благословенными.17 Я молю, преклонив колени и чело,Мое сердце в смятении подобно праху,Осени заботой мой конец.18. Плачевен тот день,19. Человек, судимый за его грехи.Пощади же его, Боже.20. Господи Иисусе милостивый,Даруй им покой. Аминь.Автором текста является, вероятно, итальянский монах Фома из Челано (XIII в.).В основе гимна лежит библейское пророчество о судном дне, Библия, Книга пр. Софония, 1.15: Dies irae, dies illa, dies tribulationis et angustiae, dies calamitatis et miseriae, dies tenebrarum et caliginis, dies nebulae et turbinis, dies tubae et clangoris super civitates munitas et super angulos excelsos. "Тот день - день гнева, день угнетения и уз, день бедствия и уничтожения, день тьмы и мрака, день мглы и бури, день трубы и клича над укрепленными градами и горными ущельями"....забавно будет посмотреть на господ англичан, когда крах разразится. - На сей раз это будет dies irae как никогда раньше: вся европейская промышленность в полном упадке, все рынки переполнены - (Ф. Энгельс - К. Марксу, 27.IX 1856.)Какие же несчастные дни предстоит нам еще узреть? И что за тягостное существование - переходить так с одних похорон на другие. Траур по Франции - словно башмаки матери Гамлета - еще не износился, когда потянуло запахом погребального ладана с другой стороны и словно послышались мрачные звуки реквиема: "dies irae, dies illa", и, Вечный жид, я принялся было готовиться в путь. (А. И. Герцен, Франция или Англия?.)Она явилась на шабаш - рев радости раздается при ее появлении. Она присоединяется к дьявольской оргии. - Похоронный звон, грубая пародия на "dies irae". Хоровод ведьм. Хоровод ведьм и dies irae вместе. (А. Н. Серов, Гектор Берлиоз.)Насколько знамениты мессианские элементы иудаизма и их роль в истории возникновения и распространения христианской веры, настолько забыты аналогичные явления в области античного язычества. Старинная церковь об этом судила иначе: в третьем стихе своей заупокойной песни: dies irae, dies illa... она рядом с благочестивым царем Израиля называет вещую деву-язычницу, как пророчицу того дня гнева, который развеет по пространству пепел истребленного мироздания. (Ф. Ф. Зелинский, Первое светопреставление.)Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Dies irae, dies illa
-
79 addo
ad-do, didī, ditum, ere, I) beitun, beigeben = jmd. od. etw. wohin geben, bringen, setzen, legen (Ggstz. demere, adimere), 1) eig.: epistulas in fasciculum, Cic.: manus alcis in vincla, Ov.: album in vestimentum, auftragen auf usw., Liv.: venenum in plagam, gießen, Suet.: iugis arcem, Verg.: soleam pedi, Ov.: alci calcar od. calcaria, anspornen (bildl.), Hor. u. Plin. ep.: addidi stimulos nec lente ire passus sum, Sen. ep. – einer Pers. beigeben, Argum Iovi custodem, Plaut.: alci comitem, Verg.: additis auxilio (zur Unterstützung) perfugis, Sall.: dah. alci additus, jmdm. als lästig, zum Unheil beigegeben, lästig, verfolgend, aufsätzig, Verg. u.a.; s. Wagner Verg. Aen. 6, 90. Drak. Sil. 2, 565. – 2) übtr.: a) beibringen, bei-, auflegen, einflößen, pudicitiae vitium, Plaut.: fidem contioni, Liv.: alimenta rumoribus, N. geben, Liv.: dignitatem, Sall.: honorem, Liv.: alci animum od. animos, Cic.: strenuis vel ignavis spem metumve, Tac.: alci alacritatem scribendi, Cic.: virtutem, Sall.: metum, Tac. – b) belehrend beibringen, alci m. folg. Infin., Sil. 8, 547 sq. – II) vermehrend hinzutun, hinzufügen, beifügen, zulegen, vermehren (Ggstz. demere, adimere, detrahere), 1) eig.: a) übh.: auget, addit, accumulat, Cic.: add. unum granum, Cic.: viro forti virgas, Hiebe zulegen, einige H. mehr geben, Liv.: numerum colonorum, Liv.: gradum (sc. gradui), Schritt zum Schritt häufen, die Schritte verdoppeln, -beschleunigen, Plaut., Liv. u.a.: nummum addere nummo, Geld auf G. häufen, Hieron.: addere in spatia (= spatia in spatia), Umlauf auf Umlauf vollenden, Verg.: ad quattuor priores quintam decuriam, Suet.: m. dopp. Acc., alci alqm adiumentum deprecandi, Dict. 3, 20. – b) schriftlich, verordnend hinzufügen, als Zusatz beifügen, in orationem quaedam, einige Zusätze machen, Cic.: ad epistulas alqd, Suet.: multas res novas in edictum, Nep.: annos duos ad duo lustra, Ov.: m. folg. ut u. Konj., ad caput legis, ut etc., Suet. Cal. 40: quam ob rem in tuam sententiam non addidisti, uti etc.? warum hast du zu deinem Antrage nicht den Zusatz gemacht, baß usw.? Sall. Cat. 51, 21. – c) als Gebot zulegen, mehr geben, Nov. com. bei Cic. de or. 2, 255. – d) als t.t. der Rechenkunst = addieren (Ggstz. deducere, subtrahieren), addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fiat, Cic. de off. 1, 59. – 2) übtr.: a) übh.: aliquid, Cic.: plus, aliquantum ad alqd, Cic.: hunc laborem ad cotidiana opera, Caes.: ad iter circuitum, Caes. – paulum alci aliquid, überbieten, übertreffen, Cic. (vgl. cui nihil addi potest, unübertrefflich, Cic.): historiae maiorem sonum, Cic.: vim victis, Verg.: operi noctem, auch die Nacht zum Werke benutzen, Verg.: sceleri scelus, V. auf V. häufen, Liv.: alqm Troiae periturae, mit in Trojas Verderben hineinziehen, Verg. – b) eine Zeit als Frist hinzufügen, noch gewähren, alci dieculam, Tac.: paucos dies ad remp. gerendam, Cic.: addito tempore, mit der Z., Tac.: additā aetate, mit den Jahren, Plin. – c) zu etwas Gesagtem hinzu-, beisetzen, od. -fügen, mit etw. fortfahren, verbum adde unum (drohend), sprich nur noch ein Wort! Plaut.: verbum non amplius addam, Hor.: ad hoc maledicta alia, Sall.: addito metu mortis, ihn sogar mit dem Tode bedrohend, Curt.: addunt etiam de Sabini morte, Caes.: neque tamen quicquam tam anguste scriptum est, quo ego non possim qua de re agitur addere, Cic. – m. folg. Acc. u. Infinit., addebat se audisse, Ter.: addit etiam illud, equos non optimos fuisse, Cic.: addunt ipsi et affingunt rumoribus, retineri urbano motu Caesarem, Caes.: m. folg. ut u. Konj., at etiam, ut media nocte proficiscamur, addunt, Caes. b.c. 2, 31, 7: additur m. folg. Acc. u. Infin., Tac. ann. 16, 17: additur, ut etc., Plin. ep. 8, 6, 6: additum est, ut etc., Plin. ep. 3, 9, 17; pan. 40, 3: m. folg. quod, zB. addam, quod etc., Plin. ep. 3, 14, 6: addiderunt, quod etc., Plin. ep. 3, 9, 6. – dah. nach aug. der Ablat. absol. addito, mit dem Zusatze, hinzufügend, mit folg. Acc. u. Infinit., Tac. ann. 1, 35; 2, 28: m. folg. ut u. Konj., Tac. ann. 3, 2. Plin. 15, 62. Apul. met. 10, 24: m. folg. ne u. Konj., Tac. ann. 5, 2: so auch addito eo, ut etc., Spart. Pesc. 10, 1. Lampr. Alex. Sev. 1, 2. – amplitudo, addo etiam utilitatem, und, füge ich hinzu, auch der Nutzen, Cic.: so bes. (bei Erweiterung u. näherer Begründung des Gesagten durch einen neuen Gedanken od. Umstand) adde od. adde huc od. adde eo (eodem) m. Acc. subst. od. m. quod, füge bei, nimm dazu, dazu noch, denke dir noch u. dgl. (selbst in der Anrede an mehrere, wie Liv. 26, 41, 12), adde ductus aquarum, Cic.: adde huc fontium perennitates, Cic.: adde eodem exsilia, luctus, Cic.: adde huc, quod, As. Poll. in Cic. ep. u.a.: adde quod, Liv. u.a. Vgl. Krebs-Schmalz Antib.7 Bd. 1. S. 83. Seyffert Schol. Lat. 1. p. 38. – / Arch. adduit = addit, Plebisc. vet. bei Fest. 246 (b), 11: addues = addideris, Paul. ex Fest. 27, 14: adduitor = additur, XII tabb. X, 7 Schoell (aus Plin. 21, 7, wo Detl. duitor). – parag. Inf. Präs. Pass. addier, Arn. 7, 14.
-
80 amplifico
amplifico, āvī, ātum, āre (amplus u. facio), größer-, weiter machen, erweitern, ausdehnen, vergrößern, I) eig.: a) an räuml. Umfang: urbem, civitatem, Cic. – b) an Zahl, Stärke vergrößern, vermehren, verstärken, divitias, Cic.: fortunam, die Umstände verbessern, Cic.: sonum, Cic.: numerum senatus, Val. Max. – II) übtr.: a) übh.: intensiv vergrößern, vermehren, verstärken, erhöhen, heben (Ggstz. minuere), dolorem, voluptatem, Cic.: auctoritatem, Cic. u. Caes.: gloriam, Cic.: virtutem alcis, Vell.: pauci honore et gloriā amplificati, Cic. – b) als rhet. t.t., einen Gegenstand zu seinem Vorteil od. Nachteil stärker hervorheben, in ein helleres Licht setzen, vergrößern, heben, steigern (Ggstz. attenuare; vgl. Cic. de or. 3, 104 sq.), alqd dicendo ampl. atque ornare, Cic.: ampl. rem ornando, Cic.: alqd ampl. et augere (Ggstz. infirmare atque frangere), Cic.: ornare patriam et ampl., Plin. ep. – dah. c) die Darstellung, den Vortrag selbst heben, kraft- u. schwungvoll machen, -ausführen, orationem, Cic. u. Quint.
См. также в других словарях:
sönüm — is., fiz. 1) Bir salınım hareketinin genliğinin türlü dirençlerin etkisiyle küçülmesi, itfa Bir sarkaç salınımının sönümü, içinde bulunduğu ortamın direncine bağlıdır. 2) tic. Bir borcun her yıl ödenen taksitlerle belli bir zaman sonunda ödenmiş… … Çağatay Osmanlı Sözlük
sönüm ayrımı — is., tic. Süresi gelmiş borç senetlerini ödemek amacıyla ayrılmış yedek para … Çağatay Osmanlı Sözlük
Tuba mirum spargens sonum — (lat., die Tuba, welche einen wunderbaren Ton verbreitet), die Stelle des Requiem, worin von der Auferstehung die Rede ist u. welche gewöhnlich als der Prüfstein des Componisten betrachtet wird … Pierer's Universal-Lexikon
TIBIA — I. TIBIA Phrygia, in universum sic dicta, Suidas: Τιβία. Φρυγία ὅλη. Vide Palmer. p. 575. II. TIBIA instrumentum maxime ὀργιαςικὸν καὶ παθητικὸν, Atistoteli in Politicis, et Appuleio Miles. l. 5. qui proin, uti loqui de cithara, canere de choro,… … Hofmann J. Lexicon universale
Mesrine (groupe) — Mesrine Pays d’origine Canada (Québec) Genre musical Grindcore Années d activité Depuis 1997 Site officiel … Wikipédia en Français
COQUI ac Offarii — magni apud Romanos, sequiori aevô, habiti sunt. Plin. l. 9. c. 17. extr. At nunc Coci triumphorum pretiis parantur, et Cocorum prsces: nullusque prope iam mortalis aestimatur pluris, quam qui peritissime censum Domini mergit. Et Val. Max. l. 9. c … Hofmann J. Lexicon universale
SITICINES — qui apud sitos, i. e. vitâ functos canebant. A. Gellius ita de iis l. 20. c. 2. Siticines, scriptum est in Orat. M. Catonis, et Liticines et Tubicines. Sed Caesellius Vindex scire quidem se ait, Liticines lituô cantare, et Tubicines tubâ: quid… … Hofmann J. Lexicon universale
CYMBALUM — inter Cybeles inventa, in cuius sacris Archigallus primus cymbala praelata pulsabat, ex aere fuit. Iuvenalis, Sat. 9. v. 62. Cymbala pulsantis legetus fiet amici. In quae verba vetus Scholiastes, Archigalli, inquit, cymbala percutientis. Ita… … Hofmann J. Lexicon universale
SINGULARIS Tibia — Graece μόναολος est. Et quidem primitus singulares erant tibiae, antequam Marsyas geminaas instituit. Sed postmodum singulares adhibitae sum. Namque Tyrrheni non unô genere contenti, singulari canebant in Sacris eâque aencâ, tanto apud eos in… … Hofmann J. Lexicon universale
SISTRUM — Instrumentum fuit Musicum, in Isidis sacris percuti solitum, oblongum, manubriatum in ima parte, cancellatum traiectis virgulis, et ut verbô dicatur, laminae ac praeterea nihil, definiente Pignoriô Comm. de Servis, qui proin virum doctum cum… … Hofmann J. Lexicon universale
TINTINNABULUM — a tinnitu, quem, dum pulsatur, edere solet, nomen nactum est: Tinnitus autem est aeris: unde ex aere primum, mox ex aere, stanno, plumbo argentoque nonnumquam admistis, fieri consuevêre Tintinnabula, magni inter homines usus, sive profana, sive… … Hofmann J. Lexicon universale