Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

seditio

  • 41 fatisco

    fătisco, ĕre, v. n. (ante-class. in the dep. form fătiscor, ci; v. the foll.) [cf. Gr. chatis, chatizô; Lat. fatigo, fessus, adfatim; for the f = ch, cf. Gr. chu, cheô, cheusô; Lat. fundo, fons], to open in chinks or clefts, to gape or crack open, to fall apart, tumble to pieces ( poet. and in post-Aug. prose).
    I.
    Lit.:

    (naves) laxis laterum compagibus omnes Accipiunt inimicum imbrem rimisque fatiscunt,

    Verg. A. 1, 123:

    saxis solida aera fatiscunt,

    id. ib. 9, 809:

    area neu pulvere victa fatiscat,

    id. G. 1, 180:

    (pinguis tellus) haud umquam manibus jactata fatiscit,

    id. ib. 2, 249:

    viscera flammis (with torreri),

    Ov. M. 7, 554:

    heu canimus frustra, nec verbis victa fatiscit Janua,

    Tib. 1, 5, 67 (Müll. patescit):

    camelo ungues in longiore itinere sine calceatu fatiscunt,

    Plin. 11, 45, 105, § 254.—
    (β).
    In the dep. form:

    non delubra deum simulacraque fessa fatisci?

    Lucr. 5, 308.—
    II.
    Trop., to grow weak, become exhausted, to droop, faint, decrease (ante-class. in the dep. form):

    solum segetibus fatiscit,

    Col. 2, 13, 3:

    scrofa celerrime fatiscit, quae plures educat,

    id. 7, 9 fin.:

    ipse exercitusque per inopiam et labores fatiscebant,

    Tac. A. 14, 24: scriptores dum copia fatiscunt, id. ib. 6, 7:

    viri in segnitiem,

    Val. Fl. 3, 395:

    manibusque nesciis fatiscere,

    Tac. A. 16, 5:

    donec fatisceret seditio,

    id. H. 3, 10.— Poet., with inf.:

    exsatiata fatiscet Mater Achilleis hiemes affringere bustis,

    Stat. S. 5, 1, 35.—
    (β).
    In the dep. form:

    aevo,

    Lucr. 3, 458: altera irā, altera vulneribus fatiscuntur, Varr. ap. Non. 479, 13; Pac. ib. 307, 12; Att. ib. 10 and 479, 10 and 14; Fronto, Princ. Hist. p. 318 ed. Mai.

    Lewis & Short latin dictionary > fatisco

  • 42 fatiscor

    fătisco, ĕre, v. n. (ante-class. in the dep. form fătiscor, ci; v. the foll.) [cf. Gr. chatis, chatizô; Lat. fatigo, fessus, adfatim; for the f = ch, cf. Gr. chu, cheô, cheusô; Lat. fundo, fons], to open in chinks or clefts, to gape or crack open, to fall apart, tumble to pieces ( poet. and in post-Aug. prose).
    I.
    Lit.:

    (naves) laxis laterum compagibus omnes Accipiunt inimicum imbrem rimisque fatiscunt,

    Verg. A. 1, 123:

    saxis solida aera fatiscunt,

    id. ib. 9, 809:

    area neu pulvere victa fatiscat,

    id. G. 1, 180:

    (pinguis tellus) haud umquam manibus jactata fatiscit,

    id. ib. 2, 249:

    viscera flammis (with torreri),

    Ov. M. 7, 554:

    heu canimus frustra, nec verbis victa fatiscit Janua,

    Tib. 1, 5, 67 (Müll. patescit):

    camelo ungues in longiore itinere sine calceatu fatiscunt,

    Plin. 11, 45, 105, § 254.—
    (β).
    In the dep. form:

    non delubra deum simulacraque fessa fatisci?

    Lucr. 5, 308.—
    II.
    Trop., to grow weak, become exhausted, to droop, faint, decrease (ante-class. in the dep. form):

    solum segetibus fatiscit,

    Col. 2, 13, 3:

    scrofa celerrime fatiscit, quae plures educat,

    id. 7, 9 fin.:

    ipse exercitusque per inopiam et labores fatiscebant,

    Tac. A. 14, 24: scriptores dum copia fatiscunt, id. ib. 6, 7:

    viri in segnitiem,

    Val. Fl. 3, 395:

    manibusque nesciis fatiscere,

    Tac. A. 16, 5:

    donec fatisceret seditio,

    id. H. 3, 10.— Poet., with inf.:

    exsatiata fatiscet Mater Achilleis hiemes affringere bustis,

    Stat. S. 5, 1, 35.—
    (β).
    In the dep. form:

    aevo,

    Lucr. 3, 458: altera irā, altera vulneribus fatiscuntur, Varr. ap. Non. 479, 13; Pac. ib. 307, 12; Att. ib. 10 and 479, 10 and 14; Fronto, Princ. Hist. p. 318 ed. Mai.

    Lewis & Short latin dictionary > fatiscor

  • 43 Fimbria

    1.
    fimbrĭa, v. fimbriae fin.
    2.
    Fimbrĭa, ae, m. [fimbriae].
    I. A.
    C. Flavius Fimbria, consul A. U. C. 650; Cic. Verr. 2, 5, 70, § 181; id. Planc. 21, 52; id. de Or. 2, 22, 91.—
    B.
    Another of the same name, an enemy of M. Crassus, Cic. Brut. 66, 233; id. Rosc. Am. 12, 33.—
    II.
    Deriv.: Fimbrĭānus, a, um, adj.: seditio, Sall. Fragm. ap. Non. 215, 32.

    Lewis & Short latin dictionary > Fimbria

  • 44 fimbria

    1.
    fimbrĭa, v. fimbriae fin.
    2.
    Fimbrĭa, ae, m. [fimbriae].
    I. A.
    C. Flavius Fimbria, consul A. U. C. 650; Cic. Verr. 2, 5, 70, § 181; id. Planc. 21, 52; id. de Or. 2, 22, 91.—
    B.
    Another of the same name, an enemy of M. Crassus, Cic. Brut. 66, 233; id. Rosc. Am. 12, 33.—
    II.
    Deriv.: Fimbrĭānus, a, um, adj.: seditio, Sall. Fragm. ap. Non. 215, 32.

    Lewis & Short latin dictionary > fimbria

  • 45 Fimbrianus

    1.
    fimbrĭa, v. fimbriae fin.
    2.
    Fimbrĭa, ae, m. [fimbriae].
    I. A.
    C. Flavius Fimbria, consul A. U. C. 650; Cic. Verr. 2, 5, 70, § 181; id. Planc. 21, 52; id. de Or. 2, 22, 91.—
    B.
    Another of the same name, an enemy of M. Crassus, Cic. Brut. 66, 233; id. Rosc. Am. 12, 33.—
    II.
    Deriv.: Fimbrĭānus, a, um, adj.: seditio, Sall. Fragm. ap. Non. 215, 32.

    Lewis & Short latin dictionary > Fimbrianus

  • 46 glisco

    glisco, ĕre, v. n. [perh. kindred with cresco, Paul. ex Fest. s. h. v. p. 98 Müll.; cf. Doed. Syn. 1, p. 21], to grow up, swell up, spread, blaze up, burst out (mostly poet. and in post-Aug. prose; cf. crebresco).
    I.
    Lit.:

    ignis Alexandri Phrygio sub pectore gliscens,

    kindling, Lucr. 1, 474;

    so of fire,

    Sil. 14, 308; cf. Serv. Verg. A. 12, 9: gliscit, ut ignis oleo, Cic. Hortens. Fragm. ap. Non. 22, 21 (Cic. 10, p. 63 Kays.):

    suffusa veneno Tenditur, ac sanie gliscit cutis,

    swells, Stat. Th. 1, 107:

    asellus paleis gliscit,

    i. e. grows stout, fat, Col. 7, 1, 1:

    turtur difficulter,

    id. 8, 9, 1; cf. Fest. s. v. reglescit, p. 278 Müll.; Col. 2, 5, 1:

    immensum aucto mari et vento gliscente,

    Sall. H. 3, 31 Dietsch.—
    II.
    Trop., to swell, grow, increase, augment, spread:

    spectat atrox hostile caput, gliscitque tepentis Lumina torva videns,

    Stat. Th. 8, 756:

    hos ubi velle acies et dulci gliscere ferro Dux videt,

    i. e. ardently long for, id. ib. 12, 639: cf. with inf. (like gestio):

    gliscis regnare superbus,

    id. ib. 3, 73: ad juvenilem libidinem copia voluptatum gliscit, ut ignis oleo, * Cic. Hortens. Fragm. ap. Non. 22, 22:

    gaudium,

    Pac. ib. 18; Lucr. 5, 1061:

    furor in dies,

    id. 4, 1069:

    clamor, singultus, jurgia,

    id. 3, 480:

    rabies,

    Plaut. Capt. 3, 4, 26:

    proelium,

    id. As. 5, 2, 62:

    seditio,

    Liv. 42, 2, 2:

    invidia,

    id. 2, 23, 2:

    ne glisceret primo neclegendo bellum,

    id. 29, 2, 2:

    saevitia,

    Tac. A. 6, 19:

    adulatio,

    id. ib. 1, 1:

    flagitia et infamia,

    id. ib. 14, 15:

    gloria et pericula,

    id. ib. 15, 23:

    multitudo gliscit immensum,

    grows, increases, id. ib. 4, 27; cf.:

    gliscerent numero et aliquando minuerentur,

    id. ib. 4, 5 fin.:

    postquam eo magnificentiae venerit (res publica), gliscere singulos,

    grow in wealth, id. ib. 2, 33:

    gliscentibus negotiis duo praetores additi,

    id. ib. 11, 22:

    fama gliscit gressu,

    Sil. 4, 6.
    In pass.
    : ut major invidia Lepido glisceretur, may grow, increase, Sempron. Asellio ap. Non. 481, 5: cum te salvum video, gliscor gaudio, Turp. ap. Non. 22, 13 (Com. Fragm. v. 191 Rib.).

    Lewis & Short latin dictionary > glisco

  • 47 impertinens

    impertĭnens ( inp-), entis, adj. [2. inpertinens], not belonging thereto:

    di (i. e. Seditio, Discordia, etc.),

    Mart. Cap. 1, § 43.

    Lewis & Short latin dictionary > impertinens

  • 48 incipio

    incĭpĭo, cēpi, ceptum, 3 (archaic incepsit inceperit, Paul. ex Fest. p. 107 Müll.), v. a. and n. [in-capio; lit., to seize upon, lay hold of; opp. to desinere; hence, with the accessory idea of action), to begin to do something, to take in hand (syn. incoho; in class. prose, viz. in Cic., only in the tempp. press., while coepi is used in the tempp. perff.); constr. usually with the inf., less freq. absol., with the acc., ab, or adv. of place or time.
    I.
    Act.
    (α).
    With inf.:

    ut homines mortem vel optare incipiant vel certe timere desistant,

    Cic. Tusc. 1, 49, 117:

    huic incipio sententiae diffidere,

    id. ib. 5, 1, 3:

    prius quam incipit tinnire,

    Plaut. As. 2, 4, 42:

    bella gerere,

    Cic. N. D. 2, 3, 9:

    leges neglegere,

    id. Rep. 1, 43 fin.:

    queri cum multis incipiunt,

    id. Verr. 2, 2, 23, § 56:

    nimis cito diligere,

    id. Lael. 21, 78:

    amare aliquem,

    id. ib. 16, 60:

    fossas complere,

    Caes. B. G. 5, 51, 4:

    rem frumentariam expedire,

    id. B. C. 1, 54, 4:

    triplicem aciem ducere,

    id. ib. 1, 64, 7;

    2, 30, 1: cum maturescere frumenta inciperent,

    id. ib. 6, 29, 4; cf. id. ib. 3, 49, 1:

    cum primum pabuli copia esse inciperet,

    id. B. G. 2, 2, 2; cf.:

    ictus erat, qua crus esse incipit,

    Ov. M. 6, 255; 8, 474; 15, 256:

    opes pellere dominatione,

    Sall. H. 3, 61, 3:

    si res explicare incipiam,

    Nep. Pelop. 1:

    Bessus agere gratias incipit,

    Curt. 5, 12, 1:

    cenare,

    Suet. Aug. 74:

    promovere scalas,

    Tac. A. 15, 4 fin.:

    si dormire incipis ortu luciferi,

    Juv. 8, 11:

    male quod mulier facere incepit, nisi id efficere perpetrat, etc.... Si bene facere incepit, etc. (shortly afterward, occeperunt),

    Plaut. Truc. 2, 5, 12 and 14:

    satis nequam sum, utpote qui hodie inceperim Amare,

    id. Rud. 2, 5, 5.—
    (β).
    Absol.:

    ut incipiendi ratio fuerit, ita sit desinendi modus,

    Cic. Off. 1, 37, 135; cf. Plin. Ep. 9, 4, 1; Sen. Ep. 116:

    dum incipimus,

    Quint. 11, 3, 144:

    dum deliberamus, quando incipiendum sit, incipere jam serum est,

    id. 12, 6, 3:

    in incipiendo, etc.,

    id. 11, 1, 6: ac statim sic rex incipit, thus begins (to speak), Sall. J. 109 fin.; cf.:

    nec sic incipies, ut scriptor cyclicus olim: Fortunam Priami, etc.,

    Hor. A. P. 136:

    sic incipit, with a foll. direct quotation,

    id. S. 2, 6, 79; Ov. M. 9, 281;

    and simply incipit,

    Hor. S. 1, 9, 21:

    sapere aude, Incipe,

    make a beginning, begin, id. Ep. 1, 2, 41; Juv. 4, 34:

    priusquam incipias, consulto opus est,

    Sall. C. 1, 6:

    turpe inceptu est,

    Ter. Phorm. 2, 4, 16:

    incipientes atque adhuc teneri (pueri),

    who are beginning to learn, beginners, Quint. 1, 2, 26:

    incipiens,

    id. 2, 5, 18; 2, 6, 5; 8 prooem. § 1; 3;

    10, 7, 18: quoties madidum ver incipit,

    Juv. 9, 52 al. —
    (γ).
    With acc. (once in Cic., once in Cæs., v. infra):

    facinus audax incipit,

    Plaut. Aul. 3, 4, 1:

    facinus,

    Sall. C. 20, 3:

    pugilatum,

    Plaut. Capt. 4, 2, 13:

    iter,

    id. Cas. 4, 4, 2:

    aliquid novi negotii,

    Ter. Phorm. 4, 4, 29:

    bellum (opp. deponere),

    Sall. J. 83, 1:

    tam prava,

    id. ib. 64, 2:

    indigna nobis,

    id. H. 2, 41, 8:

    opus,

    Liv. 7, 34, 13:

    bellum,

    id. 21, 21, 6; 26, 37, 9; 42, 43, 3:

    sementem,

    Verg. G. 1, 230:

    Maenalios versus,

    id. E. 8, 21:

    si id facere non potueris, quod, ut opinio mea fert, ne incipies quidem,

    Cic. Planc. 19, 48; Quint. 1, 12, 5:

    iter mihi incepi,

    Plaut. Cas. 2, 1, 16:

    tantum incepi operis,

    id. Men. 2, 3, 80:

    mandata,

    Tac. A. 12, 10; 4, 46:

    auspicia a parricidio,

    Just. 26, 2 init.: multa, Cat. ap. Gell. 16, 14, 2.— Pass.:

    tanta incepta res est,

    Plaut. Capt. 2, 1, 31:

    nuptiarum gratia haec sunt ficta atque incepta,

    Ter. And. 5, 1, 17; 3, 3, 7:

    si inceptam oppugnationem reliquissent,

    Caes. B. G. 7, 17, 6:

    quia dici extremum erat, proelium non inceptum,

    Sall. J. 21, 2:

    proelium incipitur,

    id. ib. 57, 3;

    74, 2: saxis proelium incipitur,

    Tac. H. 5, 17:

    satis cito incipi victoriam,

    id. ib. 2, 25; id. A. 2, 5; 2, 76; 12, 67 fin.:

    iter inceptum celerant,

    Verg. A. 8, 90:

    inceptumque decurre laborem,

    id. G. 2, 39:

    inceptum frustra summitte furorem,

    id. A. 12, 832:

    deus me vetat Inceptos iambos Ad umbilicum adducere,

    Hor. Epod. 14, 7:

    in re incipiunda ad defendendam noxiam,

    Ter. Phorm. 1, 4, 48:

    in contentionibus aut incipiendis aut finiendis,

    Quint. 11, 3, 128:

    a tantis princeps incipiendus erat,

    Ov. F. 5, 570.—
    (δ).
    With ab or an adv. of place or time:

    a Jove incipiendum putat,

    Cic. Rep. 1, 36 (acc. to the Gr. of Aratus, ek Dios archômestha):

    ab illis incipit uxor,

    Juv. 6, 348; Quint. 10, 1, 46:

    incipiamus ab iis,

    id. 9, 2, 6:

    semper ab excusatione aetatis incipientem,

    id. 6, 3, 76:

    potissimum incipiam ab ea parte,

    id. 3, 7, 1:

    optime manus a sinistra parte incipit, in dextra deponitur,

    id. 11, 3, 106:

    amicitia incepta a parvis cum aetate accrevit simul,

    Ter. And. 3, 3, 7.— Pass. impers.:

    optime incipitur a longis, recte aliquando a brevibus,

    Quint. 9, 4, 92.
    II.
    Neutr., to begin to be, to begin, commence (rare but class.); constr. with abl. instrum., or absol.
    (α).
    With abl.:

    tertius sinus Acrocerauniis incipit montibus,

    Plin. 4, 1, 1, § 1:

    censere ut principium anni inciperet mense Decembri,

    Tac. A. 13, 10:

    verbum petere quo incipiant,

    Quint. 10, 7, 21.—
    (β).
    Absol.:

    cum ver esse coeperat... cum rosam viderat, tum incipere ver arbitrabatur,

    Cic. Verr. 2, 5, 10, § 27:

    quoties incipit sensus aut desinit,

    Quint. 9, 4, 67:

    hic annus incipit vicesimus,

    Plaut. Capt. 5, 3, 3:

    narrationis incipit mihi initium,

    Ter. And. 4, 2, 26:

    jam tum inceperat turba inter eos,

    id. Eun. 4, 4, 58:

    tempus erat quo prima quies mortalibus aegris Incipit,

    Verg. A. 2, 269:

    mox Idumaea incipit et Palaestina,

    Plin. 5, 13, 14, § 68:

    epistula, quam incipiente febricula scripseras,

    Cic. Att. 7, 8, 2:

    incipientes curas principis onerari,

    Tac. A. 1, 19:

    incipiens adhuc et nondum adulta seditio,

    id. H. 1, 31:

    incipiens omnia sentit amor,

    Ov. A. A. 2, 648:

    Menander Syracusanus incipientis juventae,

    Plin. 8, 5, 5, § 14:

    incipiente aestate,

    id. 27, 13, 109, § 133:

    trixago incipientibus hydropicis efficax,

    id. 24, 15, 80, § 131:

    quem (honorem) et incipientes principes et desinentes adeo concupis cunt ut auferant,

    Plin. Pan. 57.—Hence, in-ceptum, i, n., a beginning, attempt, undertaking (freq. in historians and poets, but not in Cæs.;

    also rare in Cic.): cujus ego non modo factum, sed inceptum ullum conatumve contra patriam deprehendero,

    Cic. Cat. 2, 12, 27:

    servetur ad imum, Qualis ab incepto processerit (persona),

    from the beginning onwards, Hor. A. P. 127: permanere in incepto, Luccei. ap. Cic. Fam. 5, 14 fin.:

    a quo incepto studioque me ambitio mala detinuerat,

    Sall. C. 4, 2:

    cujus neque consilium neque inceptum ullum frustra erat,

    id. J. 7, 6; cf.:

    ni ea res longius nos ab incepto traheret,

    the subject, id. ib. 7 fin.:

    absistere incepto,

    Liv. 31, 26, 5:

    desistere incepto,

    Verg. A. 1, 37:

    haerere in incepto,

    id. ib. 2, 654:

    peragere inceptum,

    id. ib. 4, 452; cf.:

    perficere inceptum,

    Sall. J. 11 fin.:

    piget incepti,

    Verg. A. 5, 678:

    nunc ad inceptum redeo,

    Sall. J. 4, 9; 42, 5:

    turpe inceptum est,

    Ter. Phorm. 2, 4, 16.— In plur.:

    cupidus incepta patrandi,

    Sall. J. 70, 5:

    juventus Catilinae inceptis favebat,

    id. C. 17, 6:

    incepta mea inpedivit,

    id. H. 4, 61, 12; cf.:

    inceptis annue, diva, meis,

    Ov. Am. 3, 2, 56; and:

    di nostra incepta secundent,

    Verg. A. 7, 259:

    gravia et magna professa,

    Hor. A. P. 14.

    Lewis & Short latin dictionary > incipio

  • 49 inpertinens

    impertĭnens ( inp-), entis, adj. [2. inpertinens], not belonging thereto:

    di (i. e. Seditio, Discordia, etc.),

    Mart. Cap. 1, § 43.

    Lewis & Short latin dictionary > inpertinens

  • 50 praerumpo

    prae-rumpo, rūpi, ruptum, 3, v. a., to break or tear off before or in front (class.):

    retinacula classis,

    Ov. M. 14, 547:

    funes praerumpebantur,

    were broken off, Caes. B. G. 3, 14:

    uncus praerumpitur,

    Col. 3, 18, 2. —
    II.
    Trop., to wrench, tear to pieces (late Lat.):

    purgativa medicamina praerumpunt corpora,

    Cael. Aur. Acut. 2, 21, 128.—Hence, prae-ruptus, a, um, P. a., broken or torn off; hence, of places, steep, abrupt, rugged (syn.: abscisus, abruptus).
    A.
    Lit.:

    saxa,

    Cic. Verr. 2, 5, 56, § 145:

    loca,

    Caes. B. G. 7, 86:

    praeruptum atque asperum jugum,

    id. B. C. 2, 24:

    praeruptum undique oppidum,

    Hirt. B. G. 8, 40:

    praeruptus et difficilis descensus,

    id. ib.:

    nemus,

    Hor. S. 2, 6, 91:

    mons,

    Verg. A. 1, 105:

    rupes,

    Suet. Tib. 40:

    fossae,

    Tac. H. 2, 41.— Absol.: praerupta, ōrum, n., steep or rugged places:

    praerupta collium,

    Just. 41, 1, 11:

    petere,

    Plin. 8, 42, 64, § 156.—In sing.:

    ad praeruptum petrae,

    Vulg. 2 Par. 25, 12.— Comp.:

    praeruptior collis,

    Col. 3, 13.— Sup.:

    omnes oppidi partes praeruptissimis saxis munitae,

    Hirt. B. G. 8, 33.—
    B.
    Trop., hasty, rash, precipitate (post-Aug.).
    1.
    Of persons:

    juvenis animo praeruptus,

    Tac. A. 16, 7.—
    2.
    Of things:

    praerupta audacia, tanta temeritas ut non procul abhorreat ab insaniā,

    Cic. Rosc. Am. 24, 68:

    dominatio,

    hard, stern, Tac. A. 5, 3:

    praeruptum atque anceps periculum,

    critical, extreme, Vell. 2, 2, 3:

    seditio,

    dangerous, Dig. 28, 3, 6.—Hence, praerūpium, ii, n. [prae - rupes], the rocky wall, line, or wall of rocks (late Lat.):

    fluminis,

    App. Mag. 8, p. 278 med. (dub.; al. praeripia, q. v.); Serv. Verg. A. 6, 704; sing., Tert. adv. Marc. 4, 38.

    Lewis & Short latin dictionary > praerumpo

  • 51 praerupium

    prae-rumpo, rūpi, ruptum, 3, v. a., to break or tear off before or in front (class.):

    retinacula classis,

    Ov. M. 14, 547:

    funes praerumpebantur,

    were broken off, Caes. B. G. 3, 14:

    uncus praerumpitur,

    Col. 3, 18, 2. —
    II.
    Trop., to wrench, tear to pieces (late Lat.):

    purgativa medicamina praerumpunt corpora,

    Cael. Aur. Acut. 2, 21, 128.—Hence, prae-ruptus, a, um, P. a., broken or torn off; hence, of places, steep, abrupt, rugged (syn.: abscisus, abruptus).
    A.
    Lit.:

    saxa,

    Cic. Verr. 2, 5, 56, § 145:

    loca,

    Caes. B. G. 7, 86:

    praeruptum atque asperum jugum,

    id. B. C. 2, 24:

    praeruptum undique oppidum,

    Hirt. B. G. 8, 40:

    praeruptus et difficilis descensus,

    id. ib.:

    nemus,

    Hor. S. 2, 6, 91:

    mons,

    Verg. A. 1, 105:

    rupes,

    Suet. Tib. 40:

    fossae,

    Tac. H. 2, 41.— Absol.: praerupta, ōrum, n., steep or rugged places:

    praerupta collium,

    Just. 41, 1, 11:

    petere,

    Plin. 8, 42, 64, § 156.—In sing.:

    ad praeruptum petrae,

    Vulg. 2 Par. 25, 12.— Comp.:

    praeruptior collis,

    Col. 3, 13.— Sup.:

    omnes oppidi partes praeruptissimis saxis munitae,

    Hirt. B. G. 8, 33.—
    B.
    Trop., hasty, rash, precipitate (post-Aug.).
    1.
    Of persons:

    juvenis animo praeruptus,

    Tac. A. 16, 7.—
    2.
    Of things:

    praerupta audacia, tanta temeritas ut non procul abhorreat ab insaniā,

    Cic. Rosc. Am. 24, 68:

    dominatio,

    hard, stern, Tac. A. 5, 3:

    praeruptum atque anceps periculum,

    critical, extreme, Vell. 2, 2, 3:

    seditio,

    dangerous, Dig. 28, 3, 6.—Hence, praerūpium, ii, n. [prae - rupes], the rocky wall, line, or wall of rocks (late Lat.):

    fluminis,

    App. Mag. 8, p. 278 med. (dub.; al. praeripia, q. v.); Serv. Verg. A. 6, 704; sing., Tert. adv. Marc. 4, 38.

    Lewis & Short latin dictionary > praerupium

  • 52 praeruptus

    prae-rumpo, rūpi, ruptum, 3, v. a., to break or tear off before or in front (class.):

    retinacula classis,

    Ov. M. 14, 547:

    funes praerumpebantur,

    were broken off, Caes. B. G. 3, 14:

    uncus praerumpitur,

    Col. 3, 18, 2. —
    II.
    Trop., to wrench, tear to pieces (late Lat.):

    purgativa medicamina praerumpunt corpora,

    Cael. Aur. Acut. 2, 21, 128.—Hence, prae-ruptus, a, um, P. a., broken or torn off; hence, of places, steep, abrupt, rugged (syn.: abscisus, abruptus).
    A.
    Lit.:

    saxa,

    Cic. Verr. 2, 5, 56, § 145:

    loca,

    Caes. B. G. 7, 86:

    praeruptum atque asperum jugum,

    id. B. C. 2, 24:

    praeruptum undique oppidum,

    Hirt. B. G. 8, 40:

    praeruptus et difficilis descensus,

    id. ib.:

    nemus,

    Hor. S. 2, 6, 91:

    mons,

    Verg. A. 1, 105:

    rupes,

    Suet. Tib. 40:

    fossae,

    Tac. H. 2, 41.— Absol.: praerupta, ōrum, n., steep or rugged places:

    praerupta collium,

    Just. 41, 1, 11:

    petere,

    Plin. 8, 42, 64, § 156.—In sing.:

    ad praeruptum petrae,

    Vulg. 2 Par. 25, 12.— Comp.:

    praeruptior collis,

    Col. 3, 13.— Sup.:

    omnes oppidi partes praeruptissimis saxis munitae,

    Hirt. B. G. 8, 33.—
    B.
    Trop., hasty, rash, precipitate (post-Aug.).
    1.
    Of persons:

    juvenis animo praeruptus,

    Tac. A. 16, 7.—
    2.
    Of things:

    praerupta audacia, tanta temeritas ut non procul abhorreat ab insaniā,

    Cic. Rosc. Am. 24, 68:

    dominatio,

    hard, stern, Tac. A. 5, 3:

    praeruptum atque anceps periculum,

    critical, extreme, Vell. 2, 2, 3:

    seditio,

    dangerous, Dig. 28, 3, 6.—Hence, praerūpium, ii, n. [prae - rupes], the rocky wall, line, or wall of rocks (late Lat.):

    fluminis,

    App. Mag. 8, p. 278 med. (dub.; al. praeripia, q. v.); Serv. Verg. A. 6, 704; sing., Tert. adv. Marc. 4, 38.

    Lewis & Short latin dictionary > praeruptus

  • 53 procer

    prŏcer, ĕris, in sing. only Juv. 8, 26, and Capitol. Max. 2; prŏcĕres, um (anteclass. collat. form prŏcus, i, in the gen. plur.:

    procum patricium in descriptione classium quam facit, Serv. Tullius, significat procerum,

    Fest. p. 249 Müll.; cf.:

    jam (ut censoriae tabulae loquuntur) fabrum et procum audeo dicere, non fabrorum et procorum,

    Cic. Or. 46, 156), m. [pro and root kar- of creo; cf. procērus].
    I.
    Lit., a chief, noble; plur., the leading men, chiefs, nobles, princes (class.; syn.: primores, optimates, primi): scindunt proceres Pergamum, the Grecian chiefs, princes, * Plaut. Bacch. 4, 9, 130:

    audiebam nostros proceres clamitantes,

    Cic. Fam. 13, 15, 1:

    Latinorum,

    Liv. 1, 45, 2:

    Etruscorum,

    id. 2, 10:

    ego proceribus civitatis annumeror,

    Tac. A. 14, 53:

    Caecina Largus e proceribus,

    Plin. 17, 1, 1, § 5:

    delectos populi ad proceres,

    Verg. A. 3, 58:

    castrorum,

    Luc. 7, 69:

    in procerum coetu,

    id. 8, 261; Juv. 2, 121; 3, 213:

    proceres rerum,

    Sil. 11, 142.— Transf., of bees:

    procerum seditio,

    Col. 9, 9, 6.—In sing.:

    agnosco procerem,

    Juv. 8, 26:

    in pueritiā fuit pastor nonnumquam et procer,

    a leader, captain, Capitol. Max. 2.—
    II.
    Trop., the foremost or most celebrated men, the masters in an art, science, etc. (post-Aug.):

    proceres artis ejus (medicinae),

    Plin. 29, 1, 8, § 26:

    sapientiae,

    id. 7, 30, 31, § 112:

    gulae,

    id. 9, 17, 30, § 66:

    indicatis in genere utroque (pingendi) proceribus,

    id. 35, 11, 40, § 138.

    Lewis & Short latin dictionary > procer

  • 54 rebellio

    1.
    rĕbellĭo, ōnis, f. [id.], a renewal of war (by the conquered party), a revolt, rebellion (good prose; cf.:

    defectio, seditio): rebellio facta post deditionem,

    Caes. B. G. 3, 10; so,

    facere,

    id. ib. 4, 30;

    4, 38: parare,

    Tac. A. 1, 55:

    coeptare,

    id. ib. 3, 40:

    comprimere,

    id. H. 2, 11:

    ad rebellionem spectare,

    Liv. 2, 18:

    ad rebellionem compellere,

    id. 9, 41:

    nihil rebellionis timere,

    id. 2, 16:

    Germaniae,

    Suet. Calig. 51:

    trium principum,

    id. Vesp. 1.— In plur.: multis Carthaginiensium rebellionibus, * Cic. Scaur. 19, 42.
    2.
    rĕbellĭo, ōnis, m. [id.], one who revolts, an insurgent, rebel (late Lat.), Treb. Poll. Salon. 1; Faustina ap. Vulc. Gall. Avid. Cass. 9; Vop. Prob. 9; cf. rebellis.

    Lewis & Short latin dictionary > rebellio

  • 55 repens

    1.
    rēpens, entis, Part., from repo.
    2.
    rĕpens, entis, adj. [etymology unknown].
    I.
    Lit., sudden, hasty, unexpected, unlooked for (class., but less freq. than the deriv. repentinus; for the most part only in nom. sing.; a favorite word with Liv.; cf. Drak. ad Liv. 8, 29, 1):

    ne me inparatum cura laceraret repens, Cic. poët. Tusc. 3, 14, 29: hostium adventus (opp. exspectatus, and with maris subita tempestas),

    id. Tusc. 3, 22, 52:

    adventus consulis,

    Liv. 9, 41:

    bellum,

    id. 4, 14; 10, 7:

    casus Attali,

    id. 33, 2:

    clades,

    id. 22, 7; 8:

    defectio,

    id. 8, 29:

    fama belli,

    id. 6, 42:

    cum fama repens alio avertit bellum,

    id. 22, 21, 6:

    religio,

    id. 29, 10:

    terror,

    id. 21, 30; 33, 15:

    tumultus,

    id. 1, 14; 10, 18; 21, 26:

    discordia,

    Verg. A. 12, 313:

    seditio,

    Ov. M. 12, 61:

    clamor,

    Sil. 3, 220:

    singultus vocis,

    Stat. Th. 7, 360:

    sonus,

    Sen. Med. 971:

    vox,

    Val. Fl. 2, 91:

    consternatio,

    Curt. 10, 2, 15. — In abl.:

    repenti fulminis ictu,

    Lucr. 5, 400.—
    II.
    Transf. (in Tac.), opp. to earlier, more ancient, i. e. for recens, new, fresh, recent:

    neque discerneres, quid repens aut vetustate obscurum,

    Tac. A. 6, 7; 11, 24:

    causa,

    id. ib. 15, 68:

    cogitatio,

    id. H. 1, 23; 2, 49:

    perfidia,

    id. ib. 4, 25.— Adv., in two forms, suddenly, unexpectedly.
    a.
    rĕpens:

    (Janus) Bina repens oculis obtulit ora meis,

    Ov. F. 1, 96.—
    b.
    rĕpentē (class. and freq.):

    abripuit repente sese subito,

    Plaut. Mil. 2, 2, 21; so (corresp. to subito) Cic. de Or. 1, 59, 252: repente exortus [p. 1568] sum, repentino occidi, Plaut. Ps. 1, 1, 37:

    repente celeriterque,

    Caes. B. G. 1, 52:

    repente e vestigio,

    Cic. Div. in Caecil. 17, 57:

    repente a tergo signa canere,

    Sall. J. 94, 5:

    repente praeter spem,

    Cic. Fam. 4, 4, 3:

    repente ex inopinato,

    Suet. Galb. 10; cf.:

    cunctisque repente Improvisus ait,

    Verg. A. 1, 594:

    lapsa repente (turris),

    id. ib. 2, 465:

    amicitias repente praecidere (opp. sensim dissuere),

    Cic. Off. 1, 33, 120:

    repente collectam auctoritatem tenebant,

    Caes. B. G. 6, 12 fin.; cf.:

    modo egens, repente dives,

    Cic. Phil. 2, 27, 65:

    an dolor repente invasit?

    Ter. Hec. 3, 2, 21:

    me repente horum aspectus repressit,

    Cic. Sest. 39, 144:

    abjectus conscientiā repente conticuit,

    id. Cat. 3, 5, 10; id. Rep. 1, 16, 25:

    cum circumfusa repente Scindit se nubes,

    Verg. A. 1, 586 et saep.
    3.
    rĕpens, adv., v. 2. repens fin. a.

    Lewis & Short latin dictionary > repens

  • 56 secessio

    sēcessĭo, ōnis, f. [secedo, I. B.].
    I.
    (Acc. to secedo, I. B. 1.) A going aside to consult, etc., a withdrawal:

    seductiones testium, secessio subscriptorum,

    Cic. Mur. 24, 49:

    milites vesperi secessionem faciunt,

    Caes. B. C. 1, 20, 1:

    primores, secessione factā, etc.,

    having withdrawn, Liv. 21, 14, 1. —
    II.
    (Acc. to secedo, I. B. 2.) A political insurrectionary withdrawal or separation; a schism, secession (the prevailing signif. of the word;

    syn.: defectio, seditio): ultima rabies secessio ab suis habebatur,

    Liv. 7, 40, 2:

    secessionem tu illam existimasti, Caesar, initio, non bellum,

    Cic. Lig. 6, 19:

    tum demissi populo fasces, tum provocationes omnium rerum, tum secessio (pern. secessiones) plebis, etc.,

    Cic. Rep. 1, 40, 62 Mos. N. cr.; cf. Liv. 2, 32 sq.; 3, 39; Caes. B. C. 1, 7:

    per secessionem armati Aventinum occupavere,

    Sall. J. 31, 17:

    in secessione Crustumerinā,

    Varr. L. L. 5, § 81 Müll.; cf.:

    secessio ab decemviris facta est,

    Liv. 3, 51:

    in Aventinum montem secessionem factam esse,

    id. 2, 32.

    Lewis & Short latin dictionary > secessio

  • 57 seditiosus

    sēdĭtĭōsus, a, um, adj. [seditio].
    I.
    Full of civil discord, factious, turbulent, mutinous, seditious (freq. and class.;

    syn.: tumnltuosus, turbulentus): adhortari adulescentes, ut turbulenti, ut seditiosi, ut perniciosi cives velint esse,

    Cic. Phil. 1, 9, 22; so,

    seditiosus et turbulentus civis,

    id. de Or. 2, 11, 48; cf. id. ib. 2, 31, 135:

    qui pro republicā seditiosum civem toties compescuisset,

    Quint. 11, 1, 40:

    seditiosi tribuni plebis,

    Cic. Leg. 3, 19, 44; cf.:

    triumviri seditiosissimi,

    id. Rep. 1, 19, 31:

    seditiosissimus quisque,

    Tac. A. 1, 44; id. H. 2, 66; 4, 34; Suet. Caes. 70.—Esp. of language:

    in summam invidiain contionibus cum cottidianis seditiosis et turbulentis adduxerat,

    Cic. Clu. 37, 103:

    seditiosa atque improba oratio,

    Caes. B. G. 1, 17:

    seditiosissima oratio, Auct. B. Afr. 28, 2: seditiosae voces,

    Liv. 6, 20; Tac. H. 3, 50:

    seditiosis vocibus regem increpare,

    Curt. 9, 4, 16; 10, 2, 12:

    seditiosior contio (Q. Pompeii),

    Ascon. Cic. Mil. 17, 45, p. 49 Orell.:

    tribunatus L. Saturnini,

    Suet. Caes. 12.—
    II.
    Transf.
    a.
    In gen., quarrelsome:

    ego illam (Clodiam) odi. Ea est enim seditiosa: ea cum viro bellum gerit, etc.,

    Cic. Att. 2, 1, 5.—
    b.
    Exposed to discord, troubled:

    seditiosa ac tumultuosa vita,

    Cic. Inv. 1, 3, 4.— Adv.: sēdĭtĭōsē, seditiously (acc. to I.), Cic. Clu. 1, 2; id. Mil. 3, 8; Liv. 4, 6; Tac. A. 3, 12.— Comp., Tac. H. 5, 12.— Sup., Cic. Att. 2, 21, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > seditiosus

  • 58 sine

    sĭne (old form or sēd; v. the foll.), prep. with abl. [si and ne; si, the demonstrative instrumental, and the negative ne;

    hence, nesi was also found,

    Fest. p. 165; cf. Rib. Beiträge, p. 15; Corss. Ausspr. 1, 201; 1, 778].
    I.
    Without.
    A.
    Form se (sed):

    socordia compositum videtur ex se, quod est sine, et corde, Fest. pp. 292 and 293 Müll.: sed pro sine inveniuntur posuisse antiqui,

    id. p. 336 ib.: SI PLVS MINVSVE SECVERVNT SE FRAVDE ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 49: IM CVM ILLO SEPELIREI VRIVE SE FRAVDE ESTO, id. ap. Cic. Leg. 2, 24, 60:

    EAM PECVNIAM EIS SED FRAVDE SVA SOLVITO,

    Inscr. Grut. 509, 20.—
    B.
    Form sine:

    tu sine pennis vola,

    Plaut. As. 1, 1, 180:

    ne quoquam pedem Efferat sine custode,

    id. Capt. 2, 3, 97:

    ut (urbs) sine regibus sit,

    Cic. Rep. 1, 37, 58:

    sine ullo domino,

    id. ib. 1, 43, 67:

    sine ullo certo exemplari formāque rei publicae,

    id. ib. 2, 11, 22:

    sine ullius populi exemplo,

    id. ib. 2, 39, 66: sine ullā dubitatione; v. dubitatio;

    for which, less freq.: sine omni, etc.,

    Plaut. Aul. 2, 2, 38; 4, 1, 20:

    sine omni malitiā,

    id. Bacch. 5, 2, 13; Ter. And. 2, 3, 17; Cic. de Or. 2, 1, 5; Ov. Tr. 4, 8, 33: sine dubio;

    v. dubius: pol si istuc faxis, haud sine poenā feceris,

    Plaut. Capt. 3, 5, 37; cf.:

    non sine magnā spe,

    Caes. B. G. 1, 44:

    non sine conscio Surgit marito,

    Hor. C. 3, 6, 29; cf.:

    non sine floribus,

    id. ib. 3, 13, 2:

    non sine multis lacrimis,

    id. ib. 3, 7, 7:

    non sine fistulā,

    id. ib. 4, 1, 24.—In poets often with a noun instead of an adjective or adverb; as, sine sanguine, bloodless; sine pondere, weightless; sine fine, endless; sine nomine, nameless; sine sidere, starless; sine viribus, powerless, feeble, etc.:

    ignea vis et sine pondere caeli,

    Ov. M. 1, 26; so id. ib. 2, 537; 3, 417; 5, 249; 7, 306; 7, 275; 7, 830; 8, 518; 11, 429; 15, 120; Verg. A. 3, 204; 5, 694; 6, 534; Hor. C. 4, 14, 32 al.—Hence, poet., sine pondere, like a noun in dat., for rebus sine pondere:

    pugnabant mollia cum duris, sine pondere habentia pondus,

    Ov. M. 1, 20.—Several times repeated:

    si sine vi et sine bello velint rapta tradere,

    Plaut. Am. 1, 1, 51; cf.:

    sine praesidio et sine pecuniā,

    Cic. Att. 8, 3, 5; and more freq. without et:

    eam confeci sine molestiā, Sine sumptu, sine dispendio,

    Ter. Eun. 5, 4, 6 and 7:

    hominem sine re, sine fide, sine spe, sine sede, sine fortunis, ore, linguā, manu, vita omni inquinatum,

    Cic. Cael. 32, 78:

    se solos sine vulnere, sine ferro, sine acie victos,

    Liv. 9, 5; v. Drak. ad Liv. 7, 2, 4.—With part. and subst. (rare):

    sine causā antecedente,

    Cic. Fat. 19, 43:

    sine externā et antecedente causā,

    id. ib. 11, 24:

    sine viso antecedente,

    id. ib. 19, 44:

    sine inpensā operā,

    Liv. 5, 4, 4; 7, 12, 11; 45, 25, 7; cf.:

    sine rest tutā potestate,

    id. 3, 52, 2 MSS. et Madv. (Weissenb. ex conj.: quā sibi non restitutā).—In epistolary style once without a case, referring to a preceding noun:

    age jam, cum fratre an sine?

    Cic. Att. 8, 3, 5.—With gerund (very rare):

    nec sine canendo tibicines dicti,

    Varr. L. L. 6, § 75 Müll.—Taking the place of a clause:

    armantur senes aut pueri, et numerus militum sine exercitūs robore expletur,

    i. e. without acquiring, Just. 5, 6, 3:

    exercitus ejus sine noxā discurrit,

    id. 12, 7, 8.—By the poets sometimes put after its case:

    flammā sine thura liquescere,

    Hor. S. 1, 5, 99:

    vitiis nemo sine nascitur,

    id. ib. 1, 3, 68.—
    II.
    In composition, se, or before a vowel, sed, denotes a going or taking aside, a departing, separating, etc.: secedo, secerno, segrego; seditio.

    Lewis & Short latin dictionary > sine

  • 59 sisto

    sisto, stĭti (Charis. p. 220, and Diom. p. 369, give steti for both sisto and sto, confining stiti to the compounds of both. But steti, as perfect of sisto, is late jurid. Lat., and perh. dub.;

    for steterant,

    Verg. A. 3, 110;

    steterint,

    id. ib. 3, 403; Liv. 8, 32, 12, belong to stare; cf. also Gell. 2, 14, 1 sqq.; and v. Neue, Formenl. 2, 461 sq.), stătum [root stă, strengthened by reduplication; cf. histêmi], used in two general senses, I. To cause to stand, place, = colloco, pono; II. To stand, be placed, = sto.
    I.
    Sistere, in gen., = collocare (in class. prose only in the partic. uses, v. A. 4. C. and D., infra).
    A.
    Causative, with acc.
    1.
    To place = facere ut stet; constr. with in and abl., with abl. alone, and with ad, super, etc., and acc.:

    O qui me gelidis in vallibus Haemi Sistat,

    Verg. G. 2, 489:

    tertia lux classem Cretaeis sistet in oris,

    id. A. 3, 117 (classis stat;

    v. sto): inque tuo celerem litore siste gradum,

    Ov. H. 13, 102 (cf. infra, III. 2. A.):

    jaculum clamanti (al. clamantis) sistit in ore,

    plants the dart in his face, Verg. A. 10, 323:

    disponit quas in fronte manus, medio quas robore sistat,

    Stat. Th. 7, 393:

    (equum ligneum) sacratā sistimus arā,

    Verg. A. 2, 245:

    aeternis potius me pruinis siste,

    Stat. Th. 4, 395: ut stata (est) lux pelago, as soon as light was set ( shone) on the sea, id. ib. 5, 476:

    victima Sistitur ante aras,

    Ov. M. 15, 132:

    quam (suem) Aeneas ubi... sistit ad aram,

    Verg. A. 8, 85:

    post haec Sistitur crater,

    Ov. M. 8, 669: vestigia in altero (monte) sisti (non posse), that no footprints can be placed ( made) on the other mountain, Plin. 2, 96, 98, § 211:

    cohortes expeditas super caput hostium sistit,

    Tac. H. 3, 77; cf. id. A. 12, 13; Stat. Th. 4, 445; Sil. 4, 612. —
    2.
    To place, as the result of guidance or conveyance; hence, to convey, to send, lead, take, conduct to, = facere ut veniat; constr. with in and abl., with abl. alone, and with advv. of place: officio meo ripā sistetur in illā Haec, will be carried by me to, etc., Ov. M. 9, 109:

    terrā sistēre petitā,

    id. ib. 3, 635:

    (vos) facili jam tramite sistam,

    Verg. A. 6, 676:

    ut eum in Syriā aut Aegypto sisterent orabat,

    to convey him to, Tac. H. 2, 9.—So with hic (= in with abl.) or huc (= in with acc.):

    hic siste patrem,

    Sen. Phoen. 121:

    Annam huc siste sororem,

    Verg. A. 4, 634.—
    3.
    To place an army in order of battle, draw up, = instruere:

    aciem in litore sistit,

    Verg. A. 10, 309; cf.:

    sistere tertiam decimam legionem in ipso aggere jubet,

    Tac. H. 3, 21.—
    4.
    Se sistere = to betake one's self, to present one's self, to come (so twice in Cicero's letters):

    des operam, id quod mihi affirmasti, ut te ante Kal. Jan., ubicumque erimus, sistas,

    Cic. Att. 3, 25:

    te vegetum nobis in Graeciā sistas,

    id. ib. 10, 16, 6 (cf. infra, E.):

    hic dea se primum rapido pulcherrima nisu Sistit,

    Verg. A. 11, 853.—
    5.
    With two acc. (cf.: praesto, reddo) = to cause to be in a certain condition, to place, etc.; often with dat. of interest (ante- and post-class., and poet.; cf.

    supra, 4.): ego vos salvos sistam,

    I will place you in safety, see you to a safe place, Plaut. Rud. 4, 4, 5:

    omnia salva sistentur tibi,

    all will be returned to you in good order, id. ib. 5, 3, 3; so,

    suam rem sibi salvam sistam,

    id. Poen. 5, 2, 123; cf.:

    rectius tacitas tibi res sistam, quam quod dictum est mutae mulieri,

    will keep your secrets, id. ib. 4, 2, 54:

    neque (dotem) incolumem sistere illi, et detraxe autument,

    that you deliver it entire to her, id. Trin. 3, 3, 15:

    cum te reducem aetas prospera sistet,

    Cat. 64, 238: tu modo servitio vacuum me siste (= praesta) superbo, set me free from, Prop. 4, 16 (3, 17), 42:

    tutum patrio te limine sistam,

    will see you safe home, Verg. A. 2, 620:

    praedā onustos triumphantesque mecum domos reduces sistatis,

    Liv. 29, 27, 3 Weissenb. ad loc.:

    Pelasgis siste levem campum,

    Stat. Th. 8, 328:

    modo se isdem in terris victorem sisterent,

    Tac. A. 2, 14:

    operā tuā sistas hunc nobis sanum atque validum,

    give him back to us, safe and sound, Gell. 18, 10, 7: ita mihi salvam ac sospitem rempublicam sistere in suā sede liceat, Aug. ap. Suet. Aug. 28.—
    b.
    Neutr, with double nom., = exsistere, to be, to become: judex extremae sistet vitaeque necisque, he will become a judge, etc., Manil. 4, 548 (dub.):

    tempora quod sistant propriis parentia signis,

    id. 3, 529 (dub.; al. sic stant; cf. infra, II.).—
    B.
    As neuter verb, to stand, rest, be placed, lie ( poet.);

    constr. like sto: ne quis mihi obstiterit obviam, nam qui obstiterit, ore sistet,

    will lie on his face, Plaut. Capt. 4, 2, 13 Brix ad loc.: (nemo sit) tantā gloriā... quin cadat, quin capite sistat, will be placed or stand on his head, id. Curc. 2, 3, 8:

    ibi crebro, credo, capite sistebant cadi,

    id. Mil. 3, 2, 36 Lorenz (Brix, hoc illi crebro capite):

    ipsum si quicquam posse in se sistere credis,

    to rest upon itself, Lucr. 1, 1057:

    neque posse in terrā sistere terram,

    nor can the earth rest upon itself, id. 2, 603:

    at conlectus aquae... qui lapides inter sistit per strata viarum,

    id. 4, 415:

    incerti quo fata ferant, ubi sistere detur,

    to rest, to stay, Verg. A. 3, 7; cf.:

    quaesitisque diu terris, ubi sistere detur,

    Ov. M. 1, 307. —
    C.
    As jurid. term.
    1.
    In both a causative and neuter sense = to produce in court, or to appear in court after being bound over by the judge or by promise to the adversary (vadimonium); constr. either absol. or with the dat. of the adversary to whom the promise is made (alicui sisti), to appear upon somebody's demand; also, in judicio sisti. The present active is either used reflexively (se sistere = to appear), or with a transitive object (sistere aliquem = to produce in court one in whose behalf the promise has been made). The present passive, sisti, sistendus, sistitur, = to appear or to be produced. The perfect act., stiti, stitisse, rarely the perfect passive, status sum, = to have appeared, I appeared. So in all periods of the language:

    cum autem in jus vocatus fuerit adversarius, ni eo die finitum fuerit negotium, vadimonium ei faciendum est, id est ut promittat se certo die sisti,

    Gai. 4, 184:

    fit ut Alfenus promittat, Naevio sisti Quinctium,

    that Quinctius would be forthcoming upon Naevius's complaint, Cic. Quint. 21, 67; cf. id. ib. 8, 30 (v. infra, B.):

    testificatur, P. Quinctium non stitisse, et se stitisse,

    id. ib. 6, 25:

    quin puellam sistendam promittat (= fore ut puella sistatur in judicio),

    Liv. 3, 45, 3:

    interrogavit quisquam, in quem diem locumque vadimonium promitti juberet, et Scipio manum ad ipsam oppidi, quod obsidebatur, arcem protendens: Perendie sese sistant illo in loco,

    Gell. 7, 1, 10:

    si quis quendam in judicio sisti promiserit, in eādem causā eum debet sistere,

    Dig. 2, 11, 11:

    si servum in eādem causā sistere promiserit, et liber factus sistatur,... non recte sistitur,

    ib. 2, 9, 5:

    sed si statu liberum sisti promissum sit, in eādem causā sisti videtur, quamvis liber sistatur,

    ib. 2, 9, 6:

    cum quis in judicio sisti promiserit, neque adjecerit poenam si status non esset,

    ib. 2, 6, 4:

    si quis in judicio secundum suam promissionem non stitit,

    ib. 2, 11, 2, § 1; cf. ib. 2, 5, 1; 2, 8, 2; 2, 11, 2, § 3.—
    2.
    Vadimonium sistere, to present one's self in court, thus keeping the solemn engagement (vadimonium) made to that effect; lit., to make the vadimonium stand, i. e. effective, opp. deserere vadimonium = not to appear, to forfeit the vadimonium. The phrase does not occur in the jurists of the Pandects, the institution of the vadimonium being abolished by Marcus Aurelius. It is found in the following three places only: quid si vadimonium capite obvoluto stitisses? Cat. ap. Gell. 2, 14, 1: ut Quinctium sisti Alfenus promitteret. Venit Romam Quinctius;

    vadimonium sistit,

    Cic. Quint. 8, 30:

    ut nullum illa stiterit vadimonium sine Attico,

    Nep. Att. 9; Gai. 4, 185; cf. diem sistere under status, P. a. infra.—
    D.
    Transf., out of judicial usage, in gen., = to appear or present one's self, quasi ex vadimonio; constr. absol. or with dat. of the person entitled to demand the appearance:

    ubi tu es qui me vadatus's Veneriis vadimoniis? Sisto ego tibi me, et mihi contra itidem ted ut sistas suadeo (of a lover's appointment),

    Plaut. Curc. 1, 3, 5; so,

    tibi amatorem illum alacrem vadimonio sistam,

    produce, App. M. 9, p. 227, 14:

    nam promisimus carnufici aut talentum magnum, aut hunc hodie sistere,

    Plaut. Rud. 3, 4, 73:

    vas factus est alter ejus sistendi, ut si ille non revertisset, moriendum esset sibi,

    Cic. Off. 3, 10, 45. —
    E.
    Fana sistere, acc. to Festus anciently used, either = to place ( secure and fix places for) temples in founding a city, or to place the couches in the lectisternia:

    sistere fana, cum in urbe condendā dicitur, significat loca in oppido futurorum fanorum constituere: quamquam Antistius Labeo, in commentario XV. juris pontificii ait fana sistere esse lectisternia certis locis et diebus habere,

    Fest. p. 267 Lind. To this usage Plaut. perh. alludes:

    apud illas aedis sistendae mihi sunt sycophantiae,

    the place about that house I must make the scene of my tricks, Plaut. Trin. 4, 2, 25.—
    F.
    Sistere monumenta, etc., or sistere alone, to erect statues, etc. (= statuere; post-class. and rare;

    mostly in Tac.): ut apud Palatium effigies eorum sisteret,

    Tac. A. 15, 72:

    cum Augustus sibi templum sisti non prohibuisset,

    id. ib. 4 37:

    at Romae tropaea de Parthis arcusque sistebantur,

    id. ib. 15, 18:

    monuere ut... templum iisdem vestigiis sisteretur,

    id. H. 4, 53:

    sistere monumenta,

    Aus. Ep. 24, 55: Ast ego te... Carthaginis arce Marmoreis sistam templis (cf. histanai tina), Sil. 8, 231; v. statuo.
    II.
    Sistere = to cause what is tottering or loose to stand firm, to support or fasten; and neutr., to stand firm.
    A.
    Causative (rare;

    perh. not in class. prose) = stabilire: sucus... mobilis (dentes) sistit,

    Plin. 20, 3, 8, § 15; and trop.: hic (Marcellus) rem Romanam magno turbante tumultu Sistet (cf.: respublica stat;

    v. sto),

    Verg. A. 6, 858; cf.:

    non ita civitatem aegram esse, ut consuetis remediis sisti posset,

    Liv. 3, 20, 8 (where sisti may be impers.; v. infra, III. C.).—
    B.
    Neutr., to stand firm, to last, = stare:

    nec mortale genus, nec divum corpora sancta Exiguom possent horai sistere tempus,

    Lucr. 1, 1016: qui rem publicam sistere negat posse, nisi ad equestrem ordinem judicia referantur, Cotta ap. Cic. Verr. 2, 3, 96, § 223.—
    2.
    Neutr., to stand firm, to resist:

    nec quicquam Teucros Sustentare valet telis, aut sistere contra,

    Verg. A. 11, 873; so with dat. = resistere:

    donec Galba, inruenti turbae neque aetate neque corpore sistens, sella levaretur,

    Tac. H. 1, 35; cf. sisti = resistere, III. B. 1. f. infra.
    III.
    Sistere = to stand still, and to cause to stand still.
    A.
    Neutr. = stare (rare; in Varr., Tac., and the poets).
    a.
    To stand still:

    solstitium dictum est quod sol eo die sistere videatur,

    Varr. L. L. 5, p. 53 (Bip.):

    sistunt amnes,

    Verg. G. 1, 479:

    incurrit, errat, sistit,

    Sen. Herc. Oet. 248.—
    b.
    To remain, stop:

    Siste! Quo praeceps ruis?

    Sen. Thyest. 77; id. Oedip. 1050:

    vis tu quidem istum intra locum sistere?

    will you remain in that position? Tac. A. 4, 40.—
    c.
    Trop., to stop, not to go any farther:

    depunge, ubi sistam,

    Pers. 6, 79:

    nec in Hectore tracto sistere,

    to stop at the dragging of Hector, Stat. Achill. 1, 7.—
    d.
    To cease (dub.):

    hactenus sistat nefas' pius est,

    if his crime ceases here, he will be pious, Sen. Thyest. 744 (perh. act., to stop, end).—
    B.
    Causative (not ante-Aug.; freq. in Tac., Plin., and the poets).
    1.
    To arrest, stop, check an advancing motion.
    a.
    With gradum:

    plano sistit uterque gradum,

    arrest their steps, Prop. 5 (4), 10, 36; Verg. A. 6, 465:

    siste properantem gradum,

    Sen. Herc. Fur. 772:

    repente sistunt gradum,

    Curt. 4, 6, 14. —With pedem, Ov. R. Am. 80.—
    b.
    With fugam, to stop, stay, check, stem, arrest the flight:

    fugam foedam siste,

    Liv. 1, 12, 5:

    si periculo suo fugam sistere posset,

    id. 30, 12, 1; so Curt. 8, 14, 37; 4, 16, 2; 8, 3, 2; Tac. A. 12, 39.—
    c.
    Of vehicles, horses, etc.:

    esseda siste,

    Prop. 2, 1, 76:

    equos,

    Verg. A. 12, 355:

    quadrijugos,

    Stat. Achill. 2, 429; so id. Th. 5, 364.—
    d.
    With iter, to arrest the advance of an army, to halt:

    exercitus iter sistit,

    Tac. H. 3, 50.—
    e.
    With bellum, to halt (cf. infra, D.):

    Aquilejae sisti bellum expectarique Mucianum jubebat,

    Tac. H. 3, [p. 1712] 8.—
    f.
    Of living objects, in gen.
    (α).
    To arrest their course, make them halt:

    aegre coercitam legionem Bedriaci sistit,

    Tac. H. 2, 23:

    festinantia sistens Fata,

    staying the hurrying Fates, Stat. S. 3, 4, 24.—So, se sistere with ab, to desist from:

    non prius se ab effuso cursu sistunt,

    Liv. 6, 29, 3; hence, to arrest by wounding, i. e. to wound or kill:

    aliquem cuspide,

    Sil. 1, 382; 1, 163; so,

    cervum vulnere sistere,

    id. 2, 78.—
    (β).
    To stop a hostile attack of persons, to resist them, ward them off:

    ut non sisterent modo Sabinas legiones, sed in fugam averterent,

    Liv. 1, 37, 3:

    ibi integrae vires sistunt invehentem se jam Samnitem,

    id. 10, 14, 18:

    nec sisti vis hostium poterat,

    Curt. 5, 3, 11:

    nec sisti poterant scandentes,

    Tac. H. 3, 71; 5, 21. —
    g.
    Trop., to stop the advance of prices:

    pretia augeri in dies, nec mediocribus remediis sisti posse,

    Tac. A. 3, 52.—
    2. a.
    Of water:

    sistere aquam fluviis,

    Verg. A. 4, 489:

    amnis, siste parumper aquas,

    Ov. Am. 3, 6, 2:

    quae concita flumina sistunt,

    id. M. 7, 154:

    sistito infestum mare,

    calm, Sen. Agam. 523; cf. Ov. M. 7, 200; id. H. 6, 87; Plin. 28, 8, 29, § 118.—
    b.
    Of blood and secretions:

    (ea) quibus sistitur sanguis parari jubet,

    Tac. A. 15, 54:

    sanguinem,

    Plin. 20, 7, 25, § 59; 28, 18, 73, § 239; 27, 4, 5, § 18:

    haemorrhoidum abundantiam,

    id. 27, 4, 5, § 19:

    fluctiones,

    id. 20, 8, 27, § 71, 34, 10, 23, § 105; 35, 17, 57, § 195:

    nomas,

    id. 30, 13, 39, § 116; 24, 16, 94, § 151:

    mensis,

    id. 23, 6, 60, § 112:

    vomitiones,

    id. 20, 20, 81, § 213:

    alvum bubus,

    id. 18, 16, 42, § 143:

    alvum,

    stop the bowels, id. 23, 6, 60, § 113; 22, 25, 59, § 126; 20, 5, 18, § 37:

    ventrem,

    id. 20, 23, 96, § 256; Mart. 13, 116.—
    3.
    To arrest the motion of life, make rigid:

    ille oculos sistit,

    Stat. Th. 2, 539.—
    4.
    To end, put an end to (= finem facere alicui rei); pass., to cease:

    querelas,

    Ov. M. 7, 711:

    fletus,

    id. ib. 14, 835:

    lacrimas,

    id. F. 1, 367; 480; 6, 154:

    minas,

    id. Tr. 1, 2, 60:

    opus,

    id. H. 16 (17), 266; id. M. 3, 153:

    labores,

    id. ib. 5, 490:

    furorem,

    Stat. Th. 5, 663:

    furialem impetum,

    Sen. Med. 157; id. Agam. 203:

    pace tamen sisti bellum placet,

    Ov. M. 14, 803:

    antequam summa dies spectacula sistat,

    id. F. 4, 387:

    sitim sistere,

    to allay, id. P. 3, 1, 18:

    nec primo in limine sistit conatus scelerum,

    suppresses, Stat. S. 5, 2, 86:

    ruinas,

    to stop destruction, Plin. Pan. 50, 4:

    ventum,

    to ward off, turn the wind, id. Ep. 2, 17, 17;

    (motus terrae) non ante quadraginta dies sistuntur, = desinunt,

    Plin. 2, 82, 84, § 198.—
    5.
    Sistere with intra = to confine, keep within:

    transgresso jam Alpes Caecina, quem sisti intra Gallias posse speraverant,

    Tac. H. 2, 11:

    dum populatio lucem intra sisteretur,

    provided the raids were confined to day-time, id. A. 4, 48. —
    C.
    Impers. and trop., to arrest or avoid an impending misfortune, or to stand, i. e. to endure; generally in the form sisti non potest (more rarely: sisti potest) = it cannot be endured, a disaster cannot be avoided or met (once in Plaut.; freq. in Liv.; sometimes in Tac.; cf., in gen., Brix ad Plaut. Trin. 720; Drak. ad Liv. 3, 16, 4; Weissenb. ad Liv. 2, 29, 8; Gronov. ad Liv. 4, 12, 6; Beneke ad Just. 11, 1, 6).
    1.
    Without a subject, res or a noun of general import being understood:

    quid ego nunc agam, nisi ut clipeum ad dorsum accommodem, etc.? Non sisti potest,

    it is intolerable, Plaut. Trin. 3, 2, 94:

    totam plebem aere alieno demersam esse, nec sisti posse nisi omnibus consulatur,

    Liv. 2, 29, 8:

    si domestica seditio adiciatur, sisti non posse,

    the situation will be desperate, id. 45, 19, 3:

    si quem similem priore anno dedissent, non potuisse sisti,

    id. 3, 9, 8:

    vixque concordiā sisti videbatur,

    that the crisis could scarcely be met, even by harmonious action, id. 3, 16, 4:

    qualicunque urbis statu, manente disciplinā militari sisti potuisse,

    these evils were endurable, id. 2, 44, 10: exercitum gravi morbo affectari, nec sisti potuisse ni, etc., it would have ended in disaster, if not, etc., id. 29, 10, 1:

    qui omnes populi si pariter deficiant, sisti nullo modo posse,

    Just. 11, 1, 6 Gronov. ad loc.; cf. Liv. 3, 20, 8 supra, II. A. 1.— Rarely with a subject-clause understood: nec jam sisti poterat, and it was no longer tolerable, i. e. that Nero should disgrace himself, etc., Tac. A. 14, 14.—
    2.
    Rarely with quin, to prevent etc. (pregn., implying also the stopping of something; cf.

    supra, III. B. 1.): neque sisti potuit quin et palatium et domus et cuncta circum haurirentur (igni),

    Tac. A. 15, 39.—Hence, stătus, a, um, P. a., as attribute of nouns, occurs in several conventional phrases, as relics of archaic usage.
    A.
    Status (condictusve) dies cum hoste, in the XII. Tables, = a day of trial fixed by the judge or agreed upon with the adversary;

    esp., a peregrinus (= hostis),

    Cic. Off. 1, 12, 37. It presupposes a phrase, diem sistere, prob.=vadimonium sistere (v. supra, I. C. 2.). Such an appointment was an excuse from the most important public duties, even for soldiers from joining the army, Cinc. ap. Gell. 16, 4, 4.—

    Hence, transf.: si status condictus cum hoste intercedit dies, tamen est eundum quo imperant,

    i. e. under all circumstances we must go, Plaut. Curc. 1, 1, 5.—
    B.
    In certain phrases, appointed, fixed, regular (cf. statutus, with which it is often confounded in MSS.):

    status dies: tres in anno statos dies habere quibus, etc.,

    Liv. 39, 13, 8:

    stato loco statisque diebus,

    id. 42, 32, 2; so id. 5, 52, 2; 27, 23 fin.:

    stato lustri die,

    Sen. Troad. 781:

    status sacrificii dies,

    Flor. 1, 3, 16:

    statum tempus, statā vice, etc.: lunae defectio statis temporibus fit,

    Liv. 44, 37 init.; so id. 28, 6, 10:

    stato tempore,

    Tac. A. 12, 13; id. H. 4, 81; Plin. 11, 37, 65, § 173:

    stata tempora (partus),

    Stat. Achill. 2, 673:

    adeo in illā plagā mundus statas vices temporum mutat,

    Curt. 8, 19, 13; so id. 9, 9, 9; 5, 1, 23; so, feriae, etc.: feriae statae appellabantur quod certo statutoque die observarentur, Paul. ex Fest. p. 69 Lind.:

    stata quinquennia,

    Stat. S. 5, 3, 113:

    stata sacra or sacrificia: stata sacrificia sunt quae certis diebus fieri debent,

    Fest. p. 264 Lind.:

    proficiscuntur Aeniam ad statum sacrificium,

    Liv. 40, 4, 9; 23, 35, 3; 5, 46, 2; 39, 13, 8; Cic. Mil. 17, 45:

    solemne et statum sacrificium (al. statutum),

    id. Tusc. 1, 47, 113; so Liv. 23, 35, 3:

    stata sacra,

    Ov. F. 2, 528; Stat. Th. 1, 666:

    stata foedera,

    id. ib. 11, 380:

    status flatus,

    Sen. Ben. 4, 28:

    stati cursus siderum,

    Plin. 18, 29, 69, § 291 (different: statae stellae = fixed stars, Censor. D. N. 8, belonging to II. 2. supra): statae febres, intermittent fevers, returning regularly, Plin. 28, 27, 28, § 107.—
    C.
    Moderate, average, normal:

    inter enim pulcherrimam feminam et deformissimam media forma quaedam est, quae et a nimio pulcritudinis periculo et a summo deformitatis odio vacat, qualis a Q. Ennio perquam eleganti vocabulo stata dicitur...Ennius autem eas fere feminas ait incolumi pudicitia esse quae statā formā forent,

    Gell. 5, 11, 12 -14 (v. Enn. Trag. p. 133 Vahl.).

    Lewis & Short latin dictionary > sisto

  • 60 Sulpicia

    Sulpĭcĭus, i, m.; Sulpĭcĭa, ae, f., the name of a Roman gens; e. g.
    I.
    Ser. Sulpicius Galba, consul 610 A.U.C., and an able orator, Cic. de Or. 1, 10, 39; id. Brut. 22, 86.—
    II.
    C. Sulpicius Gallus, a connoisseur in Greek literature, and a good orator, Cic. Brut. 20, 78; id. Off. 1, 6, 19; id. Lael. 27, 101.—
    III.
    Ser. Sulpicius Rufus, a very celebrated jurist, a contemporary and correspondent of Cicero; v. Cic. Fam. 4, 1 sqq.; Gell. 2, 10, 1; Dig. 1, 2, 2, § 42 sq.—
    IV.
    C. Sulpicius Apollinaris, a grammarian, teacher of the emperor Pertinax, Gell. 2, 16, 8; 4, 17, 11.—
    V.
    A tribune of the people. author of the lex Sulpicia, Nep. Att. 2, 1; Vell. 2, 18. —
    VI.
    Sulpicia, a Roman poetess in the time of Domitian, Mart. 10, 35, 1; Sid. Carm. 9, 262.—Hence,
    A.
    Sulpĭcĭus, a, um, adj., of or belonging to a Sulpicius:

    horrea,

    Hor. C. 4, 12, 18: lex, proposed by the people ' s tribune P.Sulpicius, Flor. 3, 21.—
    B.
    Sul-pĭcĭānus, a, um, adj., of or belonging to a Sulpicius: classis, commanded by the prætor P. Sulpicius, Caes. B. C. 3, 101: seditio, raised by P. Sulpicius, Quint. 6, 3, 75.

    Lewis & Short latin dictionary > Sulpicia

См. также в других словарях:

  • Seditio — Тип Система управления контентом Разработчик Оливер С. (Olivier C.) ОС Кроссплатформенное программное обеспечение Версия 125 25 Мая 2008 г. Лицензия бесплатно для некоммерческого использования …   Википедия

  • Seditio — Seditio, lat., Aufstand, Empörung, Meuterei; seditiös, aufrührerisch …   Herders Conversations-Lexikon

  • Seditio —    • Seditĭo,          разрыв, возбуждение народного восстания, наказывалось сперва как perduellio, затем же как maiestas и vis (см. Vis) …   Реальный словарь классических древностей

  • seditio — index insurrection, mutiny, rebellion, revolt, sedition Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • Seditio — Infobox Software name = Seditio caption = Screenshot of website running Seditio 121 developer = Olivier C. released = March 10, 2006 latest release version = 122 latest release date = November 29, 2007 programming language = PHP, MySQL, HTML, CSS …   Wikipedia

  • Cotonti — Cotonti …   Википедия

  • Cotonti — Siena 0.9 with SymiSun 03 theme Developer(s) Cotonti Team …   Wikipedia

  • sédition — [ sedisjɔ̃ ] n. f. • 1209; lat. seditio ♦ Révolte concertée contre l autorité publique. « on ne trouve qu une sédition à Gand, en 1536, aisément réprimée, sans grande effusion de sang » (Taine). ⇒ agitation, insurrection, révolte. Sédition… …   Encyclopédie Universelle

  • sedición — (Del lat. seditio, onis.) ► sustantivo femenino 1 DERECHO Alzamiento colectivo o sublevación en contra de la autoridad establecida o la disciplina militar. 2 Sublevacion de las pasiones. * * * sedición (del lat. «seditĭo, ōnis») f. Acción de… …   Enciclopedia Universal

  • sediţiune — SEDIŢIÚNE, sediţiuni, s.f. (livr.) Răzvrătire, revoltă, răscoală. [pr.: ţi u ] – Din fr. sédition, lat. seditio, onis. Trimis de LauraGellner, 21.07.2004. Sursa: DEX 98  SEDIŢIÚNE s. v. răscoală, răsculare, răz meriţă, răzvrătire, rebeliune,… …   Dicționar Român

  • sedition — se·di·tion /si di shən/ n [Latin seditio, literally, separation, from sed apart + itio act of going, from ire to go]: the crime of creating a revolt, disturbance, or violence against lawful civil authority with the intent to cause its overthrow… …   Law dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»