Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

sapor+pm

  • 1 sapor

    săpor, ōris, m. [sapio, I.].
    I.
    Lit., a taste, relish, flavor, savor (objectively of the taste inherent in a thing; whereas gustatus is used subjectively, of the taste experienced by him who eats or drinks;

    class.),

    Lucr. 2, 679; cf.: si quem forte inveneritis, qui aspernetur oculis pulchritudinem rerum, non odore ullo, non tactu, non sapore capiatur, excludat auribus omnem suavitatem, Cic. Cael. 17, 42:

    ut mel, suo proprio genere saporis, dulce esse sentitur,

    id. Fin. 3, 10, 34:

    in os salsi venit umor saepe saporis,

    Lucr. 4, 222; 2, 401:

    asper in ore sapor (amelli),

    Verg. G. 4, 277:

    tardus,

    id. ib. 2, 126:

    asper maris,

    Plin. 2, 100, 104, § 222:

    vini,

    id. 24, 9, 38, § 60:

    asperrimus,

    id. 14, 2, 4, § 22:

    dulcis,

    Hor. C. 3, 1, 19:

    odoratus et jucundus,

    Plin. 26, 8, 50, § 83:

    austerus,

    id. 25, 5, 20, § 45:

    tristi poma sapore,

    Ov. Tr. 4, 6, 12.—In plur., Lucr. 2, 430; 2, 504; Hor. S. 2, 4, 36; Plin. 11, 37, 65, § 174; 8, 51, 77, § 209; 15, 27, 32, § 106 al.—
    B.
    Transf. ( poet. or in post-Aug. prose).
    1.
    Subjectively for gustatus, a sense of taste, a taste which a person has of any thing:

    an poterunt oculos aures reprehendere? an aures Tactus? an hunc porro tactum sapor arguet oris?... Seorsus sapor oris habet vim,

    Lucr. 4, 487 sq.:

    aliis aliud taetrius esset orisque sapori,

    id. 2, 511.—
    2.
    Concr. (mostly in the plur.), that which tastes good, a dainty, delicacy, Tib. 1, 7, 35; Verg. G. 4, 62; Plin. 9, 17, 29, § 63; 12, 1, 2, § 4.—In sing.:

    et tunsum gallae admiscere saporem,

    i.e. juice, Verg. G. 4, 267.—
    3.
    A smell, scent, odor, Plin. 32, 10, 39, § 117.—
    II.
    Trop.
    1.
    Of style:

    vernaculus,

    i.e. taste, elegance, Cic. Brut. 46, 172; Arn. 3, p. 108:

    Atticus,

    Quint. 12, 10, 75; cf. id. 6, 4, 107:

    sermo non publici saporis,

    of uncommon elegance, Petr. 3, 1.—
    2.
    Of conduct:

    homo sine sapore,

    without refinement, Cic. post Red. in Sen. 6, 14.

    Lewis & Short latin dictionary > sapor

  • 2 sapor

        sapor ōris, m    [SAP-], a taste, relish, flavor, savor (as a quality of things): non odore ullo, non sapore capi: ut mel, suo proprio genere saporis, dulce esse sentitur: tardus, V.: tristi poma sapore, O.: ratio saporum, H.— A dainty, delicacy: huc iussos adsperge sapores, V.: et tunsum gallae admiscere saporem, i. e. juice, V.—Fig., of style, taste, elegance: vernaculus.—Of conduct: homo sine sapore, without refinement.
    * * *
    taste, flavor; sense of taste

    Latin-English dictionary > sapor

  • 3 arguo

    argŭo, ŭi, ūtum (ŭĭtum, hence arguiturus, Sall. Fragm. ap. Prisc. p. 882 P.), 3, v. a. [cf. argês, white; argos, bright; Sanscr. árgunas, bright; ragatas, white; and rag, to shine (v. argentum and argilla); after the same analogy we have clarus, bright; and claro, to make bright, to make evident; and the Engl. clear, adj., and to clear = to make clear; v. Curt. p. 171].
    I.
    A.. In gen., to make clear, to show, prove, make known, declare, assert, mênuein:

    arguo Eam me vidisse intus,

    Plaut. Mil. 2, 3, 66:

    non ex auditu arguo,

    id. Bacch. 3, 3, 65:

    M. Valerius Laevinus... speculatores, non legatos, venisse arguebat,

    Liv. 30, 23:

    degeneres animos timor arguit,

    Verg. A. 4, 13:

    amantem et languor et silentium Arguit,

    Hor. Epod. 11, 9; id. C. 1, 13, 7.— Pass., in a mid. signif.:

    apparet virtus arguiturque malis,

    makes itself known, Ov. Tr. 4, 3, 80:

    laudibus arguitur vini vinosus Homerus,

    betrays himself, Hor. Ep. 1, 19, 6.—
    B.
    Esp.
    a.
    With aliquem, to attempt to show something, in one's case, against him, to accuse, reprove, censure, charge with: Indicāsse est detulisse;

    arguisse accusāsse et convicisse,

    Dig. 50, 16, 197 (cf. Fest. p. 22: Argutum iri in discrimen vocari): tu delinquis, ego arguar pro malefactis? Enn. (as transl. of Eurip. Iphig. Aul. 384: Eit egô dikên dô sôn kakôn ho mê sphaleis) ap. Rufin. §

    37: servos ipsos neque accuso neque arguo neque purgo,

    Cic. Rosc. Am. 41, 120:

    Pergin, sceleste, intendere hanc arguere?

    Plaut. Mil. 2, 4, 27; 2, 2, 32:

    hae tabellae te arguunt,

    id. Bacch. 4, 6, 10:

    an hunc porro tactum sapor arguet oris?

    Lucr. 4, 487:

    quod adjeci, non ut arguerem, sed ne arguerer,

    Vell. 2, 53, 4:

    coram aliquem arguere,

    Liv. 43, 5:

    apud praefectum,

    Tac. A. 14, 41:

    (Deus) arguit te heri,

    Vulg. Gen. 31, 42; ib. Lev. 19, 17; ib. 2 Tim. 4, 2; ib. Apoc. 3, 19 al.—
    b.
    With the cause of complaint in the gen.; abl. with or without de; with in with abl.; with acc.; with a clause as object; or with ut (cf. Ramsh. p. 326; Zumpt, § 446).
    (α).
    With gen.:

    malorum facinorum,

    Plaut. Ps. 2, 4, 56 (cf. infra, argutus, B. 2.):

    aliquem probri, Stupri, dedecoris,

    id. Am. 3, 2, 2:

    viros mortuos summi sceleris,

    Cic. Rab. Perd. 9, 26:

    aliquem tanti facinoris,

    id. Cael. 1:

    criminis,

    Tac. H. 1, 48:

    furti me arguent,

    Vulg. Gen. 30, 33; ib. Eccl. 11, 8:

    repetundarum,

    Tac. A. 3, 33:

    occupandae rei publicae,

    id. ib. 6, 10:

    neglegentiae,

    Suet. Caes. 53:

    noxae,

    id. Aug. 67:

    veneni in se comparati,

    id. Tib. 49:

    socordiae,

    id. Claud. 3:

    mendacii,

    id. Oth. 10:

    timoris,

    Verg. A. 11, 384:

    sceleris arguemur,

    Vulg. 4 Reg. 7, 9; ib. Act. 19, 40 al.—
    (β).
    With abl.:

    te hoc crimine non arguo,

    Cic. Verr. 2, 5, 18; Nep. Paus. 3 fin.
    (γ).
    With de:

    de eo crimine, quo de arguatur,

    Cic. Inv 2, 11, 37:

    de quibus quoniam verbo arguit, etc.,

    id. Rosc. Am. 29 fin.:

    Quis arguet me de peccato?

    Vulg. Joan. 8, 46; 16, 8.—
    (δ).
    With in with abl. (eccl. Lat.):

    non in sacrificiis tuis arguam te,

    Vulg. Psa. 49, 8.—
    (ε).
    With acc.: quid undas Arguit et liquidam molem camposque natantīs? of what does he impeach the waves? etc., quid being here equivalent to cujus or de quo, Lucr. 6, 405 Munro.—
    (ζ).
    With an inf.-clause as object:

    quae (mulier) me arguit Hanc domo ab se subripuisse,

    Plaut. Men. 5, 2, 62; id. Mil. 2, 4, 36:

    occidisse patrem Sex. Roscius arguitur,

    Cic. Rosc. Am. 13, 37:

    auctor illius injuriae fuisse arguebatur?

    id. Verr. 2, 1, 33:

    qui sibimet vim ferro intulisse arguebatur,

    Suet. Claud. 16; id. Ner. 33; id. Galb. 7:

    me Arguit incepto rerum accessisse labori,

    Ov. M. 13, 297; 15, 504.—
    (η).
    With ut, as in Gr. hôs (post-Aug. and rare), Suet. Ner. 7:

    hunc ut dominum et tyrannum, illum ut proditorem arguentes,

    as being master and tyrant, Just. 22, 3.—
    II.
    Transf. to the thing.
    1.
    To accuse, censure, blame:

    ea culpa, quam arguo,

    Liv. 1, 28:

    peccata coram omnibus argue,

    Vulg. 1 Tim. 5, 20:

    tribuni plebis dum arguunt in C. Caesare regni voluntatem,

    Vell. 2, 68; Suet. Tit. 5 fin.:

    taciturnitatem pudoremque quorumdam pro tristitiā et malignitate arguens,

    id. Ner. 23; id. Caes. 75:

    arguebat et perperam editos census,

    he accused of giving a false statement of property, census, id. Calig. 38:

    primusque animalia mensis Arguit imponi,

    censured, taught that it was wrong, Ov. M. 15, 73:

    ut non arguantur opera ejus,

    Vulg. Joan. 3, 20.—
    2.
    Trop., to denounce as false:

    quod et ipsum Fenestella arguit,

    Suet. Vit. Ter. p. 292 Roth.—With reference to the person, to refute, confute:

    aliquem,

    Suet. Calig. 8.—Hence, argūtus, a, um, P. a.
    A.
    Of physical objects, clear.
    1.
    To the sight, bright, glancing, lively:

    manus autem minus arguta, digitis subsequens verba, non exprimens,

    not too much in motion, Cic. de Or. 3, 59, 220 (cf. id. Or. 18, 59: nullae argutiae digitorum, and Quint. 11, 3, [p. 160] 119-123):

    manus inter agendum argutae admodum et gestuosae,

    Gell. 1, 5, 2:

    et oculi nimis arguti, quem ad modum animo affecti sumus, loquuntur,

    Cic. Leg. 1, 9, 27:

    ocelli,

    Ov. Am. 3, 3, 9; 3, 2, 83:

    argutum caput,

    a head graceful in motion, Verg. G. 3, 80 (breve, Servius, but this idea is too prosaic): aures breves et argutae, ears that move quickly (not stiff, rigid), Pall. 4, 13, 2:

    argutā in soleā,

    in the neat sandal, Cat. 68, 72.—
    2.
    a.. To the hearing, clear, penetrating, piercing, both of pleasant and disagreeable sounds, clear-sounding, sharp, noisy, rustling, whizzing, rattling, clashing, etc. (mostly poet.): linguae, Naev. ap. Non. p. 9, 24:

    aves,

    Prop. 1, 18, 30:

    hirundo,

    chirping, Verg. G. 1, 377:

    olores,

    tuneful, id. E. 9, 36: ilex, murmuring, rustling (as moved by the wind), id. ib. 7, 1:

    nemus,

    id. ib. 8, 22 al.—Hence, a poet. epithet of the musician and poet, clear-sounding, melodious:

    Neaera,

    Hor. C. 3, 14, 21:

    poëtae,

    id. Ep. 2, 2, 90:

    fama est arguti Nemesis formosa Tibullus,

    Mart. 8, 73, 7: forum, full of bustle or din, noisy, Ov. A.A. 1, 80:

    serra,

    grating, Verg. G. 1, 143:

    pecten,

    rattling, id. ib. 1, 294; id. A. 7, 14 (cf. in Gr. kerkis aoidos, Aristoph. Ranae, v. 1316) al.—Hence, of rattling, prating, verbose discourse:

    sine virtute argutum civem mihi habeam pro preaeficā, etc.,

    Plaut. Truc. 2, 6, 14:

    [Neque mendaciloquom neque adeo argutum magis],

    id. Trin. 1, 2, 163 Ritschl.—
    b.
    Trop., of written communications, rattling, wordy, verbose:

    obviam mihi litteras quam argutissimas de omnibus rebus crebro mittas,

    Cic. Att. 6, 5: vereor, ne tibi nimium arguta haec sedulitas videatur, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1. — Transf. to omens, clear, distinct, conclusive, clearly indicative, etc.:

    sunt qui vel argutissima haec exta esse dicant,

    Cic. Div. 2, 12 fin.:

    non tibi candidus argutum sternuit omen Amor?

    Prop. 2, 3, 24.—
    3.
    To the smell; sharp, pungent:

    odor argutior,

    Plin. 15, 3, 4, § 18.—
    4.
    To the taste; sharp, keen, pungent:

    sapor,

    Pall. 3, 25, 4; 4, 10, 26.—
    B.
    Of mental qualities.
    1.
    In a good sense, bright, acute, sagacious, witty:

    quis illo (sc. Catone) acerbior in vituperando? in sententiis argutior?

    Cic. Brut. 17, 65:

    orator,

    id. ib. 70, 247:

    poëma facit ita festivum, ita concinnum, ita elegans, nihil ut fieri possit argutius,

    id. Pis. 29; so,

    dicta argutissima,

    id. de Or. 2, 61, 250:

    sententiae,

    id. Opt. Gen. 2:

    acumen,

    Hor. A. P. 364:

    arguto ficta dolore queri,

    dexterously-feigned pain, Prop. 1, 18, 26 al. —
    2.
    In a bad sense, sly, artful, cunning:

    meretrix,

    Hor. S. 1, 10, 40: calo. id. Ep. 1, 14, 42:

    milites,

    Veg. Mil. 3, 6.—As a pun: ecquid argutus est? is he cunning? Ch. Malorum facinorum saepissime (i.e. has been accused of), Plaut. Ps. 2, 4, 56 (v. supra, I. B. a.).—Hence, adv.: argūtē (only in the signif. of B.).
    a.
    Subtly, acutely:

    respondere,

    Cic. Cael. 8:

    conicere,

    id. Brut. 14, 53:

    dicere,

    id. Or. 28, 98.— Comp.:

    dicere,

    Cic. Brut. 11, 42.— Sup.:

    de re argutissime disputare,

    Cic. de Or. 2, 4, 18.—
    b.
    Craftily:

    obrepere,

    Plaut. Trin. 4, 2, 132; Arn. 5, p. 181.

    Lewis & Short latin dictionary > arguo

  • 4 gustus

    gustus, ūs, m. [kindred with Sanscr. ǵush, to be fond of; Gr. geuô, geuomai, geusis, taste], a tasting of food, a partaking slightly or eating a little of any thing (mostly post-Aug.; not in Cic.; cf.: gustatus, sapor).
    I.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    minister inferre epulas et explorare gustu solitus,

    Tac. A. 12, 66:

    explorare aliquid gustu,

    Col. 1, 8, 18; 2, 2, 20; cf. Plin. 31, 10, 46, § 114:

    gustu libata potio,

    Tac. A. 13, 16:

    cum ille ad primum gustum concidisset,

    Suet. Ner. 33:

    sine crebro salis gustu,

    Plin. 31, 6, 32, § 61.—
    2.
    In partic.
    a.
    A light dish at the beginning of a Roman meal, an antepast, whet, relish, = gustatio, Mart. 11, 31, 4; 11, 52, 12:

    gustus elementa per omnia quaerunt,

    Juv. 11, 14.—Also in a neutr. form:

    gustum versatile sic facies,

    Apic. 4, 5, § 181 sqq.—
    b.
    A draught of water:

    profer ex illa amphora gustum,

    Petr. 77 fin.
    B.
    Transf., taste, flavor, = sapor (post-Aug.):

    attrahatur spiritu is sucus, donec in ore gustus ejus sentiatur,

    Cels. 6, 8, 6; Col. 3, 2, 24; Plin. 14, 1, 3, § 12; 26, 8, 50, § 82; 27, 12, 96, § 121 sq.—
    II.
    Trop. (post-Aug.).
    A.
    (Acc. to I. 2. a.) A foretaste, specimen:

    ad hunc gustum totum librum repromitto,

    Plin. Ep. 4, 27, 5:

    expetens versificationis nostrae gustum,

    Col. 11, 1, 2:

    gustum tibi dare volui,

    Sen. Ep. 114, 18.—
    B.
    (Acc. to I. B.) Taste:

    urbanitas significat sermonem praeferentem in verbis et sono et usu proprium quendam gustum urbis,

    Quint. 6, 3, 17.

    Lewis & Short latin dictionary > gustus

  • 5 dūrus

        dūrus adj.    with comp. and sup, hard (to the touch): silex, V.: ferrum, H.: bipennes, H.: cutis, O.: corpus, impenetrable, O.: dumeta, i. e. rough, O.: gallina, tough, H.—As subst n.: nil extra est in nuce duri, no shell, H.—Hard, harsh, of a taste: sapor Bacchi, V. — Of a sound, C. — Fig., rough, rude, uncultivated: oratione et moribus: poëta durissimus: durior ad haec studia: virtus, Ta.: gens duro robore nata, V.: componere versūs, H. — Hardy, vigorous, rough: Spartiatae: in armis genus, L.: vindemiator, H.: ilia messorum, H.: iuvenci, O. — Harsh, rough, stern, unyielding, unfeeling, pitiless, insensible, obstinate: pater, T.: se durum agrestemque praebere: durior Diogenes: iudex durior: duri hominis vel potius vix hominis videtur: nos dura aetas, H.: ōs, shameless, impudent, T.: ore durissimo esse: ferrum, cruel, V.: aures, V.: flectere (me) Mollibus Iam durum imperiis, H.—Of things, hard, severe, toilsome, oppressive, distressing, burdensome, adverse: provincia, T.: fortuna: hiemps: venatus, O.: durissimo tempore anni, inclement, Cs.: valetudo, H.: dolores, V.: iter, V.: proelia, V.: Durum: sed levius fit patientiā, etc., H.: hi, si quid erat durius, concurrebant, a difficulty, Cs.: si nihil esset durius, Cs.— Plur n. as subst, hardships, difficulties: Siccis omnia dura deus proposuit, H.: multa, V.: ego dura tuli, O.
    * * *
    dura -um, durior -or -us, durissimus -a -um ADJ
    hard, stern; harsh, rough, vigorous; cruel, unfeeling, inflexible; durable

    Latin-English dictionary > dūrus

  • 6 ex-acuō

        ex-acuō uī, ūtus, ere,    to sharpen, make pointed: vallos, V.: spicula, V. — Fig., to sharpen, make keen, stimulate, excite, inflame: mucronem in nos: ingeni aciem ad bona diligenda: plurimos irā, N.: animos in bella, H.: exacuet sapor palatum, O.

    Latin-English dictionary > ex-acuō

  • 7 mālum

        mālum ī, n, μῆλον, an apple: (uva) cum malis, H.: sapor Felicis mali, lemon, V.: cana tenerā lanugine mala, quinces, V.—Prov.: ab ovo usque ad mala, i. e. from beginning to end (because fruit was the last course at dinner), H.
    * * *
    I
    apple; fruit; lemon; quince
    II
    evil, mischief; disaster, misfortune, calamity, plague; punishment; harm/hurt

    Latin-English dictionary > mālum

  • 8 manifēstus (manufēstus)

        manifēstus (manufēstus) adj.    [manus+ FEN-], palpable, clear, plain, apparent, evident, manifest: causa: scelus: (Penates) multo manifesti lumine, V.: obsequium, H.: Nondum manifesta sibi est, understood, O.: phrenesis, Iu.: sapor indicium faciet manifestus (i. e. indicium manifestum faciet), V.: ne manifestus offensionis esset, should betray his resentment, Ta.: manifestus dissentire, evidently, Ta.— Plur n. as subst: vera ac manifesta canere, palpable things, Iu.: manifesta videre, clearly, O.—Of offences, exposed, brought to light, proved by direct evidence: scelus: peccatum. —Of offenders, convicted, caught, exposed: eos (sc. coniuratos) manufestos habere, i. e. expose, S.: rea, caught in the act, O.: Iugurtha tanti sceleris, S.: doloris, O.: coniurationis, Ta.

    Latin-English dictionary > manifēstus (manufēstus)

  • 9 occultus

        occultus adj. with comp. and sup.    [P. of occulo], covered up, hidden, concealed, secret: locus, S.: occultiores insidiae: quo occultior esset eius adventus, Cs.: si quid erit occultius: cum res occultissimas aperueris: per occultos callīs, V.: notae, O.: Crescit, occulto velut arbor aevo, i. e. imperceptibly, H.: occulti miranda potentia fati, Iu.: salis in lacte sapor, slight favor, V.— Plur n. as subst: expromere omnia mea occulta, secrets, T.: servi, quibus occulta credantur: in occultis ac reconditis templi, the recesses, Cs.— Sing: stare in occulto, in hiding: ex occulto nostros invadit, from ambush, S.: ex occulto intervenire, secretly. —Of persons, close, reserved, uncandid, secret: me occultum fingere: ab occultis cavendum hominibus, L.: occultus odii, dissembling his hate, Ta.: consilii, Ta.
    * * *
    occulta -um, occultior -or -us, occultissimus -a -um ADJ
    hidden, secret

    Latin-English dictionary > occultus

  • 10 tardus

        tardus adj.    with comp. and sup, slow, not swift, sluggish, tardy: velox an tardus sit: tardus aut fugiens laboris, Cs.: iuvenci, V.: ubi reliquos esse tardiores vidit, Cs.: tardior ad iudicandum: in decedendo tardior: tardiores tibicinis modi et cantūs remissiores: fumus, V.: frumenti tarda subvectio, L.: tarda Genua labant, V.: senectus, H.: passus, O.: abdomen, Iu.—Slow of approach, delaying, late: noctes, V.: tardiora fata, H.: eo poena est tardior.—Slow to pass, lingering, long: tempora, H.: menses, i. e. the long summer months, V.: sapor, i. e. lingering in the palate, V.—Fig., slow of apprehension, dull, heavy, stupid: vah, tardus es, T.: si qui forte sit tardior.—In speech, slow, not rapid, measured, deliberate: in utroque genere dicendi principia tarda sunt: sententiis: illi Tardo cognomen pingui damus, H.
    * * *
    tarda -um, tardior -or -us, tardissimus -a -um ADJ
    slow, limping; deliberate; late

    Latin-English dictionary > tardus

  • 11 torqueō

        torqueō (old inf. torquērier, H., Pr.), torsī, tortus, ēre    [TARC-], to turn, turn about, turn away, twist, bend, wind: cervices oculosque: ab obscenis sermonibus aurem, H.: ad sonitum vocis vestigia, V.: ferro capillos, i. e. curl, O.: stamina pollice, spin, O.: tenui praegnatem pollice fusum, Iu.: taxos in arcūs, bend, V.: tegumen torquens inmane leonis, wrapping about him, V.: cum terra circum axem se torqueat.—Poet.: torquet medios nox umida cursūs, i. e. has half-finished, V. — To whirl around, whirl, wield, brandish, fling with force, hurl: hastas lacertis: lapidem, H.: amnis torquet sonantia saxa, V.: in hunc hastam, O.: telum aurata ad tempora, V.: sibila, i. e. hiss, Pr.— To twist awry, misplace, turn aside, distort: quae (festinationes) cum fiant... ora torquentur: ora Tristia temptantum sensu (sapor) torquebit amaro, V.— To wrench on the rack, put to the rack, rack, torture: eculeo torqueri.—Fig., to twist, wrest, distort, turn, bend, direct: suam naturam huc et illuc: oratio ita flexibilis, ut sequatur, quocumque torqueas: verbo ac litterā ius omne.— To rack, torment, torture: te libidines torquent: mitto aurum coronarium, quod te diutissime torsit: equidem dies noctīsque torqueor: Torqueor, infesto ne vir ab hoste cadat, O.: Aeacus torquet umbras, examines, Iu.— To ply, put to the test: (reges) dicuntur torquere mero, quem perspexisse laborant, H.—Of speech, to hurl, fling: curvum sermone rotato enthymema, Iu.
    * * *
    torquere, torsi, tortus V
    turn, twist; hurl; torture; torment; bend, distort; spin, whirl; wind (round)

    Latin-English dictionary > torqueō

  • 12 vernāculus

        vernāculus adj.    [verna], of home-born slaves: multitudo, Ta.—Native, domestic, indigenous, vernacular, Roman: festivitas: sapor, innate: crimen domesticum ac vernaculum, i. e. which applies to the accuser.
    * * *
    vernacula, vernaculum ADJ
    domestic, homegrown; indigenous, native; country; low-bred, proletarian

    Latin-English dictionary > vernāculus

  • 13 acidulus

    ăcĭdŭlus, a, um, adj., dim. [acidus], a little sour, sourish, acidulous:

    sapor,

    Plin. 15, 15, 16, § 54:

    aqua,

    mineral water, id. 2, 103, 106, § 230; 31, 2, 5, § 9; so, fons, ib.

    Lewis & Short latin dictionary > acidulus

  • 14 acidus

    ăcĭdus, a, um, adj. [aceo], sour, tart, acid.
    I.
    Lit.:

    sapor,

    Plin. 15, 27, 32, § 106;

    sorba,

    Verg. G. 3, 380:

    inula,

    Hor. S. 2, 2, 43:

    lac,

    Plin. 28, 9, 36, § 135:

    caseus,

    ib. 9, 34, § 132:

    acidissumum acetum,

    Plaut. Ps. 2, 4, 49.—
    B.
    Transf.
    1.
    Like acer, from taste to sound, harsh, rough, shrill:

    sonus acidior,

    Petr. 68; cf.

    canticum,

    ib. 31.—
    2.
    Acida creta, chalk steeped in vinegar, Mart. 6, 93.—
    II.
    Fig., sharp, keen, pungent:

    homo acidae linguae,

    Sen. Contr. 5, 34; cf. Quint. 6, 3, 53:

    quod petis, id sane est invisum acidumque duobus,

    unpleasant, disagreeable, Hor. Ep. 2, 2, 64.— Adv.: ăcĭde, bitterly, disagreeably:

    non acide feras,

    Vulg. Ecclus. 4, 9.— Comp.:

    sibi acidius fuit,

    Petr. S. 92.

    Lewis & Short latin dictionary > acidus

  • 15 Asper

    1.
    asper, ĕra, ĕrum, adj. (aspra = aspera, Enn. ap. App. Mag. p. 299, but Vahl. ad Enn. p. 166 reads spissa instead of aspra:

    aspris = asperis,

    Verg. A. 2, 379;

    aspro = aspero,

    Pall. Insit. 67) [etym. dub.; Doed. foll. by Hinter connects it with aspairô, to struggle, to resist; Corssen, Ausspr. II. p. 593, regards asper (i. e. ab spe) as the proper opposite of prosper (i. e. pro spe); thus asper originally meant hopeless, desperate; v. also id. ib. II. p. 870; cf. the use of res asperae as the opposite of res prosperae]; as affecting the sense of touch, rough, uneven (opp. lēvis or lenis; syn.: scaber, acutus, insuavis, acerbus, amarus, mordax, durus).
    I.
    1.. Lit.:

    lingua aspera tactu,

    Lucr. 6, 1150; cf. Verg. G. 3, 508; Ov. M. 7, 556; Luc. 4, 325:

    mixta aspera levibus,

    Lucr. 2, 471:

    in locis (spectatur) plani an montuosi, leves an asperi,

    Cic. Part. Or. 10, 36: Quid judicant sensus? dulce, amarum;

    lene, asperum,

    id. Fin. 2, 12, 36:

    tumulus asperi (sc. saxibus) soli,

    Liv. 25, 36: saxa, Enn. ap. Cic. Pis. 19; Cic. Tusc. 1, 16, 37; Pac. ap. Mar. Vict. p. 2522 P.; Att. ap. Cic. Tusc. 2, 10, 23; Lucr. 4, 147; Ov. M. 6, 76; cf.

    Leucas,

    Luc. 1, 42:

    loca,

    Caes. B. C. 3, 42, and Vulg. Act. 27, 29:

    viae asperae,

    ib. Bar. 4, 26:

    vallis aspera,

    ib. Deut. 21, 4 et saep.: unda, Enn. ap. Macr. S. 6, 2:

    glacies,

    Verg. E. 10, 49:

    hiems,

    Ov. M. 11, 490; Claud. ap. Prob. Cons. 270: Phasis, i. e. frozen, ice-bound, Prob. ap. Rufin. I. 375;

    and of climate: aspera caelo Germania,

    harsh, severe, Tac. G. 2: arteria. the windpipe (v. arteria), Cic. N. D. 2, 54, 136; Cels. 4, 1.—Of raised work (i. e. bas-relief, etc., as being rough), as in Gr. trachus (cf. exaspero):

    aspera signis Pocula,

    Verg. A. 9, 263:

    Cymbiaque argento perfecta atque aspera signis,

    id. ib. 5, 267:

    signis exstantibus asper Antiquus crater,

    Ov. M. 12, 235 (cf.:

    stantem extra pocula caprum,

    Juv. 1, 76):

    Summus inaurato crater erat asper acantho,

    Ov. M. 13, 701:

    aspera pocula,

    Prop. 2, 6, 17:

    ebur,

    Sen. Hippol. 899:

    balteus,

    Val. Fl. 5, 578:

    cingula bacis,

    Claud. Laud. Stil. 2, 89; cf. Drak. ad Sil. 11, 279:

    nummus,

    not worn smooth, new, Suet. Ner. 44; cf. Sen. Ep. 19:

    mare,

    agitated by a storm, rough, tempestuous, Liv. 37, 16.—Of things that have a rough, thorny, prickly exterior:

    barba,

    Tib. 1, 8, 32:

    sentes,

    Verg. A. 2, 379:

    rubus,

    id. E. 3, 89:

    mucro,

    Luc. 7, 139 (cf. Tac. A. 15, 54: pugionem vetustate obtusum asperari saxo jussit; v. aspero).—
    2.
    Meton., of food: He. Asper meus victus sanest. Er. Sentisne essitas? He. My fare is very rough. Er. Do you feed on brambles? Plaut. Capt. 1, 2, 85; cf. id. ib. 3, 1, 37; also of a cough producing hoarseness:

    quas (fauces) aspera vexat Assidue tussis,

    Mart. 11, 86, 1.—
    3.
    Subst.: aspĕrum, i, n., an uneven, rough place:

    latens in asperis radix,

    Hor. Epod. 5, 67:

    aspera maris,

    Tac. A. 4, 6:

    propter aspera et confragosa,

    Plin. 3, 5, 9, § 53:

    per aspera et devia,

    Suet. Tib. 60:

    erunt aspera in vias planas,

    Vulg. Isa. 40, 4; ib. Luc. 3, 5.—Also in the sup. absol.:

    asperrimo hiemis Ticinum usque progressus,

    Tac. A. 3, 5.—
    II.
    Transf.
    1.
    Of taste, rough, harsh, sour, bitter, brackish, acrid, pungent:

    asperum, Pater, hoc (vinum) est: aliud lenius, sodes, vide,

    Ter. Heaut. 3, 1, 49:

    asper sapor maris,

    Plin. 2, 100, 104, § 222: allium asperi saporis;

    quo plures nuclei fuere, hoc est asperius,

    id. 19, 6, 34, § 111:

    asperrimum piper,

    id. 12, 7, 14, § 27:

    acetum quam asperrimum,

    id. 20, 9, 39, § 97.—
    2.
    Of sound, rough, harsh, grating, etc.:

    (pronuntiationis genus) lene, asperum,

    Cic. de Or. 3, 57, 216.—Hence a poet. epithet of the letter R ( also called littera canina), Ov. F. 5, 481.—In rhetoric, rough, rugged, irregular: quidam praefractam et asperam compositionem probant;

    virilem putant et fortem, quae aurem inaequalitate percutiat,

    Sen. Ep. 114; cf. Cic. Or. 16, 53:

    duram potius atque asperam compositionem malim esse quam effeminatam et enervem,

    Quint. 9, 4, 142. And in gram., spiritus asper, the h sound, the aspirate, Prisc. p. 572 P.—
    3.
    Of smell, sharp, pungent:

    herba odoris asperi,

    Plin. 27, 8, 41, § 64.—
    III.
    Trop.
    A.
    a.. Of moral qualities, rough, harsh, hard, violent, unkind, rude (cf.: acerbus, acer, and Wagner ad Verg. A. 1, 14):

    quos naturā putes asperos atque omnibus iniquos,

    Cic. Planc. 16, 40:

    orator truculentus, asper, maledicus,

    id. Brut. 34, 129:

    aspera Juno,

    Verg. A. 1, 279:

    juvenis monitoribus asper,

    Hor. A. P. 163:

    patres vestros, asperrimos illos ad condicionem pacis,

    Liv. 22, 59; cf. id. 2, 27:

    rebus non asper egenis,

    Verg. A. 8, 365:

    cladibus asper,

    exasperated, Ov. M. 14, 485:

    asperaque est illi difficilisque Venus,

    unfriendly, Tib. 1, 9, 20; cf. id. 1, 6, 2:

    (Galatea) acrior igni, Asperior tribulis, fetā truculentior ursā,

    Ov. M. 13, 803:

    Quam aspera est nimium sapientia indoctis hominibus,

    Vulg. Eccli. 6, 21:

    asper contemptor divom Mezentius,

    Verg. A. 7, 647:

    aspera Pholoe,

    coy, Hor. C. 1, 33, 6.—Of a harsh, austere, rigid view of life, or manner of living:

    accessit istuc doctrina (sc. Stoicorum) non moderata nec mitis, sed paulo asperior et durior quam aut veritas aut natura patiatur,

    Cic. Mur. 29:

    (Stoici) horridiores evadunt, asperiores, duriores et oratione et verbis,

    id. Fin. 4, 28, 78 (v. asperitas, II. A.):

    (Cato) asperi animi et linguae acerbae et immodice liberae fuit, sed rigidae innocentiae,

    Liv. 39, 40:

    (Karthago) studiis asperrima belli,

    Verg. A. 1, 14, ubi v. Wagner:

    Camilla aspera,

    id. ib. 11, 664; cf.:

    gens laboribus et bellis asperrima,

    Just. 2, 3:

    virgo aspera,

    i. e. Diana, Sen. Med. 87.—
    b.
    Of animals, wild, savage, fierce:

    (anguis) asper siti atque exterritus aestu,

    Verg. G. 3, 434:

    bos aspera cornu, i. e. minax,

    id. ib. 3, 57; cf. Hor. Epod. 6, 11:

    ille (lupus) asper Saevit,

    Verg. A. 9, 62:

    lupus dulcedine sanguinis asper,

    Ov. M. 11, 402:

    ille (leo) asper retro redit,

    Verg. A. 9, 794:

    tigris aspera,

    Hor. C. 1, 23, 9; 3, 2, 10:

    (equus) asper frena pati,

    Sil. 3, 387.—
    B.
    Of things, rough, harsh, troublesome, adverse, calamitous, cruel, etc. (most freq. in the poets):

    in periculis et asperis temporibus,

    Cic. Balb. 9: qui labores, pericula, dubias atque asperas res facile toleraverant, Sall. C. 10, 2: mala res, spes multo asperior, ( our) circumstances are bad, ( our) prospects still worse, id. ib. 20, 13:

    venatus,

    Verg. A. 8, 318:

    bellum,

    Sall. J. 48, 1; Hor. Ep. 2, 1, 7:

    pugna,

    Verg. A. 11, 635; 12, 124:

    fata,

    id. ib. 6, 882:

    odia,

    id. ib. 2, 96.— Absol.:

    multa aspera,

    Prop. 1, 18, 13; Hor. Ep. 1, 2, 21 al.—Of discourse, severe, abusive:

    asperioribus facetiis perstringere aliquem,

    Cic. Planc. 14; Tac. A. 15, 68:

    verba,

    Tib. 4, 4, 14; Ov. P. 2, 6, 8; Vulg. Psa. 90, 3:

    vox,

    Curt. 7, 1.— Adv.
    a.
    Old form asperĭter, roughly, harshly: cubare, Naev. ap. Non. p. 513, 21; Plaut. ap. Prisc. p. 1010 P.—
    b.
    Class. form aspĕrē (in fig. signif.), roughly, harshly, severely, vehemently, etc.
    1.
    Transf.:

    loqui,

    Cic. de Or. 3, 12, 45; Quint. 6, 5, 5:

    dicere,

    id. 2, 8, 15:

    syllabae aspere coëuntes,

    id. 1, 1, 37.—
    2.
    Trop.:

    aspere accipere aliquid,

    Tac. A. 4, 31:

    aspere et acerbe accusare aliquem,

    Cic. Fam. 1, 5, 6:

    aspere agere aliquid,

    Liv. 3, 50:

    aspere et ferociter et libere dicta,

    Cic. Planc. 13, 33; Quint. 6, 3, 28:

    aspere et vehementer loqui,

    Cic. de Or. 1, 53, 227: ne quid aspere loquaris, * Vulg. Gen. 31, 24.— Comp.:

    asperius loqui aliquid,

    Cic. de Or. 1, 53, 227:

    asperius scribere de aliquo,

    id. Att. 9, 15.— Sup.:

    asperrime loqui in aliquem,

    Cic. Att. 2, 22, 5:

    asperrime pati aliquid,

    Sen. Ira, 3, 37, 1:

    asperrime saevire in aliquem,

    Vell. 2, 7.
    2.
    Asper, eri, m.
    I.
    A cognomen of L. Trebonius:

    L. Trebonius... insectandis patribus, unde Aspero etiam inditum est cognomen, tribunatum gessit,

    Liv. 3, 65, 4. —
    II.
    Asper, Aspri (Prob. p. 201 Keil), m., a Latin grammarian, two of whose treatises have come down to us; v. Teuffel, Rom. Lit. § 474, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > Asper

  • 16 asper

    1.
    asper, ĕra, ĕrum, adj. (aspra = aspera, Enn. ap. App. Mag. p. 299, but Vahl. ad Enn. p. 166 reads spissa instead of aspra:

    aspris = asperis,

    Verg. A. 2, 379;

    aspro = aspero,

    Pall. Insit. 67) [etym. dub.; Doed. foll. by Hinter connects it with aspairô, to struggle, to resist; Corssen, Ausspr. II. p. 593, regards asper (i. e. ab spe) as the proper opposite of prosper (i. e. pro spe); thus asper originally meant hopeless, desperate; v. also id. ib. II. p. 870; cf. the use of res asperae as the opposite of res prosperae]; as affecting the sense of touch, rough, uneven (opp. lēvis or lenis; syn.: scaber, acutus, insuavis, acerbus, amarus, mordax, durus).
    I.
    1.. Lit.:

    lingua aspera tactu,

    Lucr. 6, 1150; cf. Verg. G. 3, 508; Ov. M. 7, 556; Luc. 4, 325:

    mixta aspera levibus,

    Lucr. 2, 471:

    in locis (spectatur) plani an montuosi, leves an asperi,

    Cic. Part. Or. 10, 36: Quid judicant sensus? dulce, amarum;

    lene, asperum,

    id. Fin. 2, 12, 36:

    tumulus asperi (sc. saxibus) soli,

    Liv. 25, 36: saxa, Enn. ap. Cic. Pis. 19; Cic. Tusc. 1, 16, 37; Pac. ap. Mar. Vict. p. 2522 P.; Att. ap. Cic. Tusc. 2, 10, 23; Lucr. 4, 147; Ov. M. 6, 76; cf.

    Leucas,

    Luc. 1, 42:

    loca,

    Caes. B. C. 3, 42, and Vulg. Act. 27, 29:

    viae asperae,

    ib. Bar. 4, 26:

    vallis aspera,

    ib. Deut. 21, 4 et saep.: unda, Enn. ap. Macr. S. 6, 2:

    glacies,

    Verg. E. 10, 49:

    hiems,

    Ov. M. 11, 490; Claud. ap. Prob. Cons. 270: Phasis, i. e. frozen, ice-bound, Prob. ap. Rufin. I. 375;

    and of climate: aspera caelo Germania,

    harsh, severe, Tac. G. 2: arteria. the windpipe (v. arteria), Cic. N. D. 2, 54, 136; Cels. 4, 1.—Of raised work (i. e. bas-relief, etc., as being rough), as in Gr. trachus (cf. exaspero):

    aspera signis Pocula,

    Verg. A. 9, 263:

    Cymbiaque argento perfecta atque aspera signis,

    id. ib. 5, 267:

    signis exstantibus asper Antiquus crater,

    Ov. M. 12, 235 (cf.:

    stantem extra pocula caprum,

    Juv. 1, 76):

    Summus inaurato crater erat asper acantho,

    Ov. M. 13, 701:

    aspera pocula,

    Prop. 2, 6, 17:

    ebur,

    Sen. Hippol. 899:

    balteus,

    Val. Fl. 5, 578:

    cingula bacis,

    Claud. Laud. Stil. 2, 89; cf. Drak. ad Sil. 11, 279:

    nummus,

    not worn smooth, new, Suet. Ner. 44; cf. Sen. Ep. 19:

    mare,

    agitated by a storm, rough, tempestuous, Liv. 37, 16.—Of things that have a rough, thorny, prickly exterior:

    barba,

    Tib. 1, 8, 32:

    sentes,

    Verg. A. 2, 379:

    rubus,

    id. E. 3, 89:

    mucro,

    Luc. 7, 139 (cf. Tac. A. 15, 54: pugionem vetustate obtusum asperari saxo jussit; v. aspero).—
    2.
    Meton., of food: He. Asper meus victus sanest. Er. Sentisne essitas? He. My fare is very rough. Er. Do you feed on brambles? Plaut. Capt. 1, 2, 85; cf. id. ib. 3, 1, 37; also of a cough producing hoarseness:

    quas (fauces) aspera vexat Assidue tussis,

    Mart. 11, 86, 1.—
    3.
    Subst.: aspĕrum, i, n., an uneven, rough place:

    latens in asperis radix,

    Hor. Epod. 5, 67:

    aspera maris,

    Tac. A. 4, 6:

    propter aspera et confragosa,

    Plin. 3, 5, 9, § 53:

    per aspera et devia,

    Suet. Tib. 60:

    erunt aspera in vias planas,

    Vulg. Isa. 40, 4; ib. Luc. 3, 5.—Also in the sup. absol.:

    asperrimo hiemis Ticinum usque progressus,

    Tac. A. 3, 5.—
    II.
    Transf.
    1.
    Of taste, rough, harsh, sour, bitter, brackish, acrid, pungent:

    asperum, Pater, hoc (vinum) est: aliud lenius, sodes, vide,

    Ter. Heaut. 3, 1, 49:

    asper sapor maris,

    Plin. 2, 100, 104, § 222: allium asperi saporis;

    quo plures nuclei fuere, hoc est asperius,

    id. 19, 6, 34, § 111:

    asperrimum piper,

    id. 12, 7, 14, § 27:

    acetum quam asperrimum,

    id. 20, 9, 39, § 97.—
    2.
    Of sound, rough, harsh, grating, etc.:

    (pronuntiationis genus) lene, asperum,

    Cic. de Or. 3, 57, 216.—Hence a poet. epithet of the letter R ( also called littera canina), Ov. F. 5, 481.—In rhetoric, rough, rugged, irregular: quidam praefractam et asperam compositionem probant;

    virilem putant et fortem, quae aurem inaequalitate percutiat,

    Sen. Ep. 114; cf. Cic. Or. 16, 53:

    duram potius atque asperam compositionem malim esse quam effeminatam et enervem,

    Quint. 9, 4, 142. And in gram., spiritus asper, the h sound, the aspirate, Prisc. p. 572 P.—
    3.
    Of smell, sharp, pungent:

    herba odoris asperi,

    Plin. 27, 8, 41, § 64.—
    III.
    Trop.
    A.
    a.. Of moral qualities, rough, harsh, hard, violent, unkind, rude (cf.: acerbus, acer, and Wagner ad Verg. A. 1, 14):

    quos naturā putes asperos atque omnibus iniquos,

    Cic. Planc. 16, 40:

    orator truculentus, asper, maledicus,

    id. Brut. 34, 129:

    aspera Juno,

    Verg. A. 1, 279:

    juvenis monitoribus asper,

    Hor. A. P. 163:

    patres vestros, asperrimos illos ad condicionem pacis,

    Liv. 22, 59; cf. id. 2, 27:

    rebus non asper egenis,

    Verg. A. 8, 365:

    cladibus asper,

    exasperated, Ov. M. 14, 485:

    asperaque est illi difficilisque Venus,

    unfriendly, Tib. 1, 9, 20; cf. id. 1, 6, 2:

    (Galatea) acrior igni, Asperior tribulis, fetā truculentior ursā,

    Ov. M. 13, 803:

    Quam aspera est nimium sapientia indoctis hominibus,

    Vulg. Eccli. 6, 21:

    asper contemptor divom Mezentius,

    Verg. A. 7, 647:

    aspera Pholoe,

    coy, Hor. C. 1, 33, 6.—Of a harsh, austere, rigid view of life, or manner of living:

    accessit istuc doctrina (sc. Stoicorum) non moderata nec mitis, sed paulo asperior et durior quam aut veritas aut natura patiatur,

    Cic. Mur. 29:

    (Stoici) horridiores evadunt, asperiores, duriores et oratione et verbis,

    id. Fin. 4, 28, 78 (v. asperitas, II. A.):

    (Cato) asperi animi et linguae acerbae et immodice liberae fuit, sed rigidae innocentiae,

    Liv. 39, 40:

    (Karthago) studiis asperrima belli,

    Verg. A. 1, 14, ubi v. Wagner:

    Camilla aspera,

    id. ib. 11, 664; cf.:

    gens laboribus et bellis asperrima,

    Just. 2, 3:

    virgo aspera,

    i. e. Diana, Sen. Med. 87.—
    b.
    Of animals, wild, savage, fierce:

    (anguis) asper siti atque exterritus aestu,

    Verg. G. 3, 434:

    bos aspera cornu, i. e. minax,

    id. ib. 3, 57; cf. Hor. Epod. 6, 11:

    ille (lupus) asper Saevit,

    Verg. A. 9, 62:

    lupus dulcedine sanguinis asper,

    Ov. M. 11, 402:

    ille (leo) asper retro redit,

    Verg. A. 9, 794:

    tigris aspera,

    Hor. C. 1, 23, 9; 3, 2, 10:

    (equus) asper frena pati,

    Sil. 3, 387.—
    B.
    Of things, rough, harsh, troublesome, adverse, calamitous, cruel, etc. (most freq. in the poets):

    in periculis et asperis temporibus,

    Cic. Balb. 9: qui labores, pericula, dubias atque asperas res facile toleraverant, Sall. C. 10, 2: mala res, spes multo asperior, ( our) circumstances are bad, ( our) prospects still worse, id. ib. 20, 13:

    venatus,

    Verg. A. 8, 318:

    bellum,

    Sall. J. 48, 1; Hor. Ep. 2, 1, 7:

    pugna,

    Verg. A. 11, 635; 12, 124:

    fata,

    id. ib. 6, 882:

    odia,

    id. ib. 2, 96.— Absol.:

    multa aspera,

    Prop. 1, 18, 13; Hor. Ep. 1, 2, 21 al.—Of discourse, severe, abusive:

    asperioribus facetiis perstringere aliquem,

    Cic. Planc. 14; Tac. A. 15, 68:

    verba,

    Tib. 4, 4, 14; Ov. P. 2, 6, 8; Vulg. Psa. 90, 3:

    vox,

    Curt. 7, 1.— Adv.
    a.
    Old form asperĭter, roughly, harshly: cubare, Naev. ap. Non. p. 513, 21; Plaut. ap. Prisc. p. 1010 P.—
    b.
    Class. form aspĕrē (in fig. signif.), roughly, harshly, severely, vehemently, etc.
    1.
    Transf.:

    loqui,

    Cic. de Or. 3, 12, 45; Quint. 6, 5, 5:

    dicere,

    id. 2, 8, 15:

    syllabae aspere coëuntes,

    id. 1, 1, 37.—
    2.
    Trop.:

    aspere accipere aliquid,

    Tac. A. 4, 31:

    aspere et acerbe accusare aliquem,

    Cic. Fam. 1, 5, 6:

    aspere agere aliquid,

    Liv. 3, 50:

    aspere et ferociter et libere dicta,

    Cic. Planc. 13, 33; Quint. 6, 3, 28:

    aspere et vehementer loqui,

    Cic. de Or. 1, 53, 227: ne quid aspere loquaris, * Vulg. Gen. 31, 24.— Comp.:

    asperius loqui aliquid,

    Cic. de Or. 1, 53, 227:

    asperius scribere de aliquo,

    id. Att. 9, 15.— Sup.:

    asperrime loqui in aliquem,

    Cic. Att. 2, 22, 5:

    asperrime pati aliquid,

    Sen. Ira, 3, 37, 1:

    asperrime saevire in aliquem,

    Vell. 2, 7.
    2.
    Asper, eri, m.
    I.
    A cognomen of L. Trebonius:

    L. Trebonius... insectandis patribus, unde Aspero etiam inditum est cognomen, tribunatum gessit,

    Liv. 3, 65, 4. —
    II.
    Asper, Aspri (Prob. p. 201 Keil), m., a Latin grammarian, two of whose treatises have come down to us; v. Teuffel, Rom. Lit. § 474, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > asper

  • 17 asperum

    1.
    asper, ĕra, ĕrum, adj. (aspra = aspera, Enn. ap. App. Mag. p. 299, but Vahl. ad Enn. p. 166 reads spissa instead of aspra:

    aspris = asperis,

    Verg. A. 2, 379;

    aspro = aspero,

    Pall. Insit. 67) [etym. dub.; Doed. foll. by Hinter connects it with aspairô, to struggle, to resist; Corssen, Ausspr. II. p. 593, regards asper (i. e. ab spe) as the proper opposite of prosper (i. e. pro spe); thus asper originally meant hopeless, desperate; v. also id. ib. II. p. 870; cf. the use of res asperae as the opposite of res prosperae]; as affecting the sense of touch, rough, uneven (opp. lēvis or lenis; syn.: scaber, acutus, insuavis, acerbus, amarus, mordax, durus).
    I.
    1.. Lit.:

    lingua aspera tactu,

    Lucr. 6, 1150; cf. Verg. G. 3, 508; Ov. M. 7, 556; Luc. 4, 325:

    mixta aspera levibus,

    Lucr. 2, 471:

    in locis (spectatur) plani an montuosi, leves an asperi,

    Cic. Part. Or. 10, 36: Quid judicant sensus? dulce, amarum;

    lene, asperum,

    id. Fin. 2, 12, 36:

    tumulus asperi (sc. saxibus) soli,

    Liv. 25, 36: saxa, Enn. ap. Cic. Pis. 19; Cic. Tusc. 1, 16, 37; Pac. ap. Mar. Vict. p. 2522 P.; Att. ap. Cic. Tusc. 2, 10, 23; Lucr. 4, 147; Ov. M. 6, 76; cf.

    Leucas,

    Luc. 1, 42:

    loca,

    Caes. B. C. 3, 42, and Vulg. Act. 27, 29:

    viae asperae,

    ib. Bar. 4, 26:

    vallis aspera,

    ib. Deut. 21, 4 et saep.: unda, Enn. ap. Macr. S. 6, 2:

    glacies,

    Verg. E. 10, 49:

    hiems,

    Ov. M. 11, 490; Claud. ap. Prob. Cons. 270: Phasis, i. e. frozen, ice-bound, Prob. ap. Rufin. I. 375;

    and of climate: aspera caelo Germania,

    harsh, severe, Tac. G. 2: arteria. the windpipe (v. arteria), Cic. N. D. 2, 54, 136; Cels. 4, 1.—Of raised work (i. e. bas-relief, etc., as being rough), as in Gr. trachus (cf. exaspero):

    aspera signis Pocula,

    Verg. A. 9, 263:

    Cymbiaque argento perfecta atque aspera signis,

    id. ib. 5, 267:

    signis exstantibus asper Antiquus crater,

    Ov. M. 12, 235 (cf.:

    stantem extra pocula caprum,

    Juv. 1, 76):

    Summus inaurato crater erat asper acantho,

    Ov. M. 13, 701:

    aspera pocula,

    Prop. 2, 6, 17:

    ebur,

    Sen. Hippol. 899:

    balteus,

    Val. Fl. 5, 578:

    cingula bacis,

    Claud. Laud. Stil. 2, 89; cf. Drak. ad Sil. 11, 279:

    nummus,

    not worn smooth, new, Suet. Ner. 44; cf. Sen. Ep. 19:

    mare,

    agitated by a storm, rough, tempestuous, Liv. 37, 16.—Of things that have a rough, thorny, prickly exterior:

    barba,

    Tib. 1, 8, 32:

    sentes,

    Verg. A. 2, 379:

    rubus,

    id. E. 3, 89:

    mucro,

    Luc. 7, 139 (cf. Tac. A. 15, 54: pugionem vetustate obtusum asperari saxo jussit; v. aspero).—
    2.
    Meton., of food: He. Asper meus victus sanest. Er. Sentisne essitas? He. My fare is very rough. Er. Do you feed on brambles? Plaut. Capt. 1, 2, 85; cf. id. ib. 3, 1, 37; also of a cough producing hoarseness:

    quas (fauces) aspera vexat Assidue tussis,

    Mart. 11, 86, 1.—
    3.
    Subst.: aspĕrum, i, n., an uneven, rough place:

    latens in asperis radix,

    Hor. Epod. 5, 67:

    aspera maris,

    Tac. A. 4, 6:

    propter aspera et confragosa,

    Plin. 3, 5, 9, § 53:

    per aspera et devia,

    Suet. Tib. 60:

    erunt aspera in vias planas,

    Vulg. Isa. 40, 4; ib. Luc. 3, 5.—Also in the sup. absol.:

    asperrimo hiemis Ticinum usque progressus,

    Tac. A. 3, 5.—
    II.
    Transf.
    1.
    Of taste, rough, harsh, sour, bitter, brackish, acrid, pungent:

    asperum, Pater, hoc (vinum) est: aliud lenius, sodes, vide,

    Ter. Heaut. 3, 1, 49:

    asper sapor maris,

    Plin. 2, 100, 104, § 222: allium asperi saporis;

    quo plures nuclei fuere, hoc est asperius,

    id. 19, 6, 34, § 111:

    asperrimum piper,

    id. 12, 7, 14, § 27:

    acetum quam asperrimum,

    id. 20, 9, 39, § 97.—
    2.
    Of sound, rough, harsh, grating, etc.:

    (pronuntiationis genus) lene, asperum,

    Cic. de Or. 3, 57, 216.—Hence a poet. epithet of the letter R ( also called littera canina), Ov. F. 5, 481.—In rhetoric, rough, rugged, irregular: quidam praefractam et asperam compositionem probant;

    virilem putant et fortem, quae aurem inaequalitate percutiat,

    Sen. Ep. 114; cf. Cic. Or. 16, 53:

    duram potius atque asperam compositionem malim esse quam effeminatam et enervem,

    Quint. 9, 4, 142. And in gram., spiritus asper, the h sound, the aspirate, Prisc. p. 572 P.—
    3.
    Of smell, sharp, pungent:

    herba odoris asperi,

    Plin. 27, 8, 41, § 64.—
    III.
    Trop.
    A.
    a.. Of moral qualities, rough, harsh, hard, violent, unkind, rude (cf.: acerbus, acer, and Wagner ad Verg. A. 1, 14):

    quos naturā putes asperos atque omnibus iniquos,

    Cic. Planc. 16, 40:

    orator truculentus, asper, maledicus,

    id. Brut. 34, 129:

    aspera Juno,

    Verg. A. 1, 279:

    juvenis monitoribus asper,

    Hor. A. P. 163:

    patres vestros, asperrimos illos ad condicionem pacis,

    Liv. 22, 59; cf. id. 2, 27:

    rebus non asper egenis,

    Verg. A. 8, 365:

    cladibus asper,

    exasperated, Ov. M. 14, 485:

    asperaque est illi difficilisque Venus,

    unfriendly, Tib. 1, 9, 20; cf. id. 1, 6, 2:

    (Galatea) acrior igni, Asperior tribulis, fetā truculentior ursā,

    Ov. M. 13, 803:

    Quam aspera est nimium sapientia indoctis hominibus,

    Vulg. Eccli. 6, 21:

    asper contemptor divom Mezentius,

    Verg. A. 7, 647:

    aspera Pholoe,

    coy, Hor. C. 1, 33, 6.—Of a harsh, austere, rigid view of life, or manner of living:

    accessit istuc doctrina (sc. Stoicorum) non moderata nec mitis, sed paulo asperior et durior quam aut veritas aut natura patiatur,

    Cic. Mur. 29:

    (Stoici) horridiores evadunt, asperiores, duriores et oratione et verbis,

    id. Fin. 4, 28, 78 (v. asperitas, II. A.):

    (Cato) asperi animi et linguae acerbae et immodice liberae fuit, sed rigidae innocentiae,

    Liv. 39, 40:

    (Karthago) studiis asperrima belli,

    Verg. A. 1, 14, ubi v. Wagner:

    Camilla aspera,

    id. ib. 11, 664; cf.:

    gens laboribus et bellis asperrima,

    Just. 2, 3:

    virgo aspera,

    i. e. Diana, Sen. Med. 87.—
    b.
    Of animals, wild, savage, fierce:

    (anguis) asper siti atque exterritus aestu,

    Verg. G. 3, 434:

    bos aspera cornu, i. e. minax,

    id. ib. 3, 57; cf. Hor. Epod. 6, 11:

    ille (lupus) asper Saevit,

    Verg. A. 9, 62:

    lupus dulcedine sanguinis asper,

    Ov. M. 11, 402:

    ille (leo) asper retro redit,

    Verg. A. 9, 794:

    tigris aspera,

    Hor. C. 1, 23, 9; 3, 2, 10:

    (equus) asper frena pati,

    Sil. 3, 387.—
    B.
    Of things, rough, harsh, troublesome, adverse, calamitous, cruel, etc. (most freq. in the poets):

    in periculis et asperis temporibus,

    Cic. Balb. 9: qui labores, pericula, dubias atque asperas res facile toleraverant, Sall. C. 10, 2: mala res, spes multo asperior, ( our) circumstances are bad, ( our) prospects still worse, id. ib. 20, 13:

    venatus,

    Verg. A. 8, 318:

    bellum,

    Sall. J. 48, 1; Hor. Ep. 2, 1, 7:

    pugna,

    Verg. A. 11, 635; 12, 124:

    fata,

    id. ib. 6, 882:

    odia,

    id. ib. 2, 96.— Absol.:

    multa aspera,

    Prop. 1, 18, 13; Hor. Ep. 1, 2, 21 al.—Of discourse, severe, abusive:

    asperioribus facetiis perstringere aliquem,

    Cic. Planc. 14; Tac. A. 15, 68:

    verba,

    Tib. 4, 4, 14; Ov. P. 2, 6, 8; Vulg. Psa. 90, 3:

    vox,

    Curt. 7, 1.— Adv.
    a.
    Old form asperĭter, roughly, harshly: cubare, Naev. ap. Non. p. 513, 21; Plaut. ap. Prisc. p. 1010 P.—
    b.
    Class. form aspĕrē (in fig. signif.), roughly, harshly, severely, vehemently, etc.
    1.
    Transf.:

    loqui,

    Cic. de Or. 3, 12, 45; Quint. 6, 5, 5:

    dicere,

    id. 2, 8, 15:

    syllabae aspere coëuntes,

    id. 1, 1, 37.—
    2.
    Trop.:

    aspere accipere aliquid,

    Tac. A. 4, 31:

    aspere et acerbe accusare aliquem,

    Cic. Fam. 1, 5, 6:

    aspere agere aliquid,

    Liv. 3, 50:

    aspere et ferociter et libere dicta,

    Cic. Planc. 13, 33; Quint. 6, 3, 28:

    aspere et vehementer loqui,

    Cic. de Or. 1, 53, 227: ne quid aspere loquaris, * Vulg. Gen. 31, 24.— Comp.:

    asperius loqui aliquid,

    Cic. de Or. 1, 53, 227:

    asperius scribere de aliquo,

    id. Att. 9, 15.— Sup.:

    asperrime loqui in aliquem,

    Cic. Att. 2, 22, 5:

    asperrime pati aliquid,

    Sen. Ira, 3, 37, 1:

    asperrime saevire in aliquem,

    Vell. 2, 7.
    2.
    Asper, eri, m.
    I.
    A cognomen of L. Trebonius:

    L. Trebonius... insectandis patribus, unde Aspero etiam inditum est cognomen, tribunatum gessit,

    Liv. 3, 65, 4. —
    II.
    Asper, Aspri (Prob. p. 201 Keil), m., a Latin grammarian, two of whose treatises have come down to us; v. Teuffel, Rom. Lit. § 474, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > asperum

  • 18 cibarius

    cĭbārĭus, a, um, adj. [cibus], pertaining to or suitable for food (class.):

    res,

    Plaut. Capt. 4, 3, 1: leges, i. e. sumptuary laws, laws restraining luxury, Cato ap. Macr. S. 2, 13: uva, suitable only for eating, not for wine, Plin. 14, 3, 4, § 37; cf.:

    uva vilitatis cibariae,

    id. 14, 2, 4, § 35.—
    B.
    Subst.: cĭbārĭa, ōrum, n., food, nutriment, victuals, provisions, fare, ration, fodder (in the jurists a more restricted idea than alimenta, which comprises every thing necessary for sustaining life, Dig. 34, 1, 6; cf. ib. 34, 1, 12; 34, 1, 15;

    and in gen. the whole tit. 1: de alimentis vel cibariis legatis),

    Plaut. Truc. 5, 43; Cato, R. R. 56; Col. 12, 14; Suet. Tib. 46:

    congerere,

    Hor. S. 1, 1, 32;

    Dig. l. l. al.—Of soldiers,

    Varr. L. L. 5, § 90 Müll.; Caes. B. G. 1, 5; 3, 18; Nep. Eum. 8, 7; cf. Liv. 21, 49, 8; Cic. Tusc. 2, 16, 37; Quint. 5, 13, 17; Suet. Galb. 7 al.—Of the provincial magistrates, corn allowed to deputies:

    cibaria praefecti,

    Cic. Att. 6, 3, 6; id. Verr. 2, 3, 30, § 72; 2, 3, 93, §§ 216 and 217; id. Fam. 5, 20, 9.—Of cattle, Cato. R. R. 60; Varr. R. R. 2, 9, 6; 3, 16, 4; Cic. Rosc. Am. 20, 56; Col. 4, 8, 5 al. —In sing., Sen. Ben. 3, 21, 2.—
    II.
    Meton. (in accordance with the fare given to servants), ordinary, common:

    panis,

    black bread, Cic. Tusc. 5, 34, 97 (cf. Isid. Orig. 20, 2, 15: panis cibarius est, qui ad cibum servis datur, nec delicatus); so subst.: cĭbā-rĭum, ii, n., also called cibarium secundarium, the coarser meal which remains after the fine wheat flour, shorts, Plin. 18, 9, 20, § 87: vinum, Varr. ap. Non. p. 93, 14:

    oleum,

    Col. 12. 50, 18 sq.:

    sapor,

    id. 12, 11, 2 Schneid.—
    B.
    Trop.: cibarius Aristoxenus, i. e. an ordinary musician, Varr. ap. Non. p. 93, 15.

    Lewis & Short latin dictionary > cibarius

  • 19 condio

    condĭo, īvi or ĭi, ītum, 4, v. a. [an access. form from condo, q. v. II., and cf. compono, II. B. 2.] (orig. belonging to econ. lang.).
    I.
    To put fruit in vinegar, wine, spices, etc., to preserve, pickle:

    oleas albas,

    Cato, R. R. 117:

    lactucam (corresp. with componere),

    Col. 12, 9, 3; 12, 7, 5:

    corna, pruna,

    id. 12, 10, 2:

    caules vitium in aceto et muriā,

    Plin. 14, 19, 23, § 119 al. —
    2.
    Transf.
    a.
    Unguenta, to make fragrant, Cic. de Or. 3, 25, 99.—
    b.
    To embalm a dead body:

    mortuos (Aegyptii),

    Cic. Tusc. 1, 45, 108.—
    II.
    Of food, to make savory, to season, spice:

    cenam,

    Plaut. Ps. 3, 2, 21:

    meas escas,

    id. ib. 3, 2, 41:

    fungos, helvellas, herbas omnes ita, ut nihil possit esse suavius,

    Cic. Fam. 7, 26, 2:

    jus male conditum,

    Hor. S. 2, 8, 69:

    vinum,

    Dig. 33, 6, 9; cf.:

    quis non videt, desideriis omnia ista condiri?

    Cic. Tusc. 5, 34, 97.—Hence,
    2.
    As subst.: con-dītum, i, n. (sc. vinum), aromatic wine, spiced wine, Plin. 14, 16, 19, § 103; Pall. Oct. 19; id. Febr. 32; Cael. Aur. Tard. 3, 5 al.—
    B.
    Trop., to cultivate, ornament; to make pleasant or agreeable; to soften, temper, etc. (freq. in Cic.):

    duo sunt, quae condiant orationem: verborum numerorumque jucunditas,

    Cic. Or. 55, 185; cf. Quint. 12, 10, 38;

    and 6, 3, 40: vitia,

    to set off, Cic. Clu. 26, 72:

    hilaritate tristitiam temporum,

    id. Att. 12, 40, 3:

    gravitatem comitate,

    id. Sen. 4, 10; cf. id. Mur. 31, 66:

    aliquid natura asperum pluribus voluptatibus,

    Quint. 5, 14, 35:

    urbanitatem ambiguitate,

    id. 6, 3, 96. —Hence, condītus, a, um, P. a.
    A.
    (Acc. to II. A.) Seasoned, savory:

    conditiora facit haec supervacanei etiam operis aucupium atque venatio,

    Cic. Sen. 16, 56:

    sapor vini,

    Col. 12, 20, 7.—
    B.
    Trop. (acc. to II. B.), of discourse, polished, ornamented: sermo, Poët. ap. Cic. Att. 13, 52, 1:

    nimium condita oratio,

    Quint. 11, 3, 182.— Comp.:

    oratio lepore et festivitate conditior,

    Cic. de Or. 2, 56, 227; id. Brut. 29, 110. —Of the speaker:

    nemo suavitate conditior,

    Cic. Brut. 48, 177.— Sup. and adv. not in use.

    Lewis & Short latin dictionary > condio

  • 20 conditum

    condĭo, īvi or ĭi, ītum, 4, v. a. [an access. form from condo, q. v. II., and cf. compono, II. B. 2.] (orig. belonging to econ. lang.).
    I.
    To put fruit in vinegar, wine, spices, etc., to preserve, pickle:

    oleas albas,

    Cato, R. R. 117:

    lactucam (corresp. with componere),

    Col. 12, 9, 3; 12, 7, 5:

    corna, pruna,

    id. 12, 10, 2:

    caules vitium in aceto et muriā,

    Plin. 14, 19, 23, § 119 al. —
    2.
    Transf.
    a.
    Unguenta, to make fragrant, Cic. de Or. 3, 25, 99.—
    b.
    To embalm a dead body:

    mortuos (Aegyptii),

    Cic. Tusc. 1, 45, 108.—
    II.
    Of food, to make savory, to season, spice:

    cenam,

    Plaut. Ps. 3, 2, 21:

    meas escas,

    id. ib. 3, 2, 41:

    fungos, helvellas, herbas omnes ita, ut nihil possit esse suavius,

    Cic. Fam. 7, 26, 2:

    jus male conditum,

    Hor. S. 2, 8, 69:

    vinum,

    Dig. 33, 6, 9; cf.:

    quis non videt, desideriis omnia ista condiri?

    Cic. Tusc. 5, 34, 97.—Hence,
    2.
    As subst.: con-dītum, i, n. (sc. vinum), aromatic wine, spiced wine, Plin. 14, 16, 19, § 103; Pall. Oct. 19; id. Febr. 32; Cael. Aur. Tard. 3, 5 al.—
    B.
    Trop., to cultivate, ornament; to make pleasant or agreeable; to soften, temper, etc. (freq. in Cic.):

    duo sunt, quae condiant orationem: verborum numerorumque jucunditas,

    Cic. Or. 55, 185; cf. Quint. 12, 10, 38;

    and 6, 3, 40: vitia,

    to set off, Cic. Clu. 26, 72:

    hilaritate tristitiam temporum,

    id. Att. 12, 40, 3:

    gravitatem comitate,

    id. Sen. 4, 10; cf. id. Mur. 31, 66:

    aliquid natura asperum pluribus voluptatibus,

    Quint. 5, 14, 35:

    urbanitatem ambiguitate,

    id. 6, 3, 96. —Hence, condītus, a, um, P. a.
    A.
    (Acc. to II. A.) Seasoned, savory:

    conditiora facit haec supervacanei etiam operis aucupium atque venatio,

    Cic. Sen. 16, 56:

    sapor vini,

    Col. 12, 20, 7.—
    B.
    Trop. (acc. to II. B.), of discourse, polished, ornamented: sermo, Poët. ap. Cic. Att. 13, 52, 1:

    nimium condita oratio,

    Quint. 11, 3, 182.— Comp.:

    oratio lepore et festivitate conditior,

    Cic. de Or. 2, 56, 227; id. Brut. 29, 110. —Of the speaker:

    nemo suavitate conditior,

    Cic. Brut. 48, 177.— Sup. and adv. not in use.

    Lewis & Short latin dictionary > conditum

См. также в других словарях:

  • Sapor II — Sapor II. Sapor II (a veces llamado el Grande) fue gobernante del Imperio sasánida a partir del 309 a 379. Durante su largo reinado, el Imperio sasánida vivió su primera era de oro desde el reinado de Sapor I (241 272). Contenido …   Wikipedia Español

  • Sapor — Sa por, n. [L. See {Savor}.] Power of affecting the organs of taste; savor; flavor; taste. [1913 Webster] There is some sapor in all aliments. Sir T. Browne. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Sapor I — (215 272), hijo de Ardashir I fue rey de Persia desde 241 hasta 272. La leyenda que le hace hijo de una princesa arsacida (Ziyanak Arhakuni) no es histórica. Ardashir I había reiniciado al final de su reinado, su particular guerra contra Roma.… …   Enciclopedia Universal

  • Sapor [1] — Sapor (lat.), der Geschmack …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Sapor [2] — Sapor (Sapores), drei sassanidische Könige von Persien: 1) S. I., Sohn des Artaxerxes I. (IV.), regierte 241–271; 2) S. II., Sohn des Hormisdas Il., wurde 309 im Mutterleibe gekrönt; st. 380; 3) S. III., reg. 383–388; s.u. Persien S. 857 …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Sapor [1] — Sapor, pers. Stadt, s. Kaserun …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Sapor [2] — Sapor (Schâpûr, ursprünglich Schâhpuhr, »Königssohn«, im Abendland Sapores), Name mehrerer Könige von Persien aus dem Geschlecht der Sasaniden: 1) S. I., Sohn von Artaxerxes I., folgte diesem 241 n. Chr., eroberte in einem Kriege mit dem… …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Sapor — Sapor, Perserkönige, s. Schâpûr …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Sapor — Sapor, Name von 3 sassanidischen Herrschern Persiens: S. I., 241–271 n. Chr., S. II., 309–380 n. Chr.; S. III., 383–388. Der bedeutendste ist S. II., gegen den Kaiser Julian blieb; war auch ein heftiger Christenverfolger …   Herders Conversations-Lexikon

  • Sapor — Sapor,   Name sassanidischer Könige, Schapur.   …   Universal-Lexikon

  • sapor — [sā′pər] n. [L < sapere, to taste: see SAP1] that quality in a substance which produces taste or flavor; savor saporific [sap΄ə rif′ik] adj. saporous [sā′pər əs, sap′ərəs] …   English World dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»