Перевод: со всех языков на испанский

с испанского на все языки

por+mí+como+si+dice

  • 1 dice

    plural; see dice
    dice n dado
    Del verbo decir: ( conjugate decir) \ \
    dice es: \ \
    3ª persona singular (él/ella/usted) presente indicativo
    Multiple Entries: decir     dice
    decir 1 sustantivo masculino:
    ¿cientos de personas? — bueno, es un dice hundreds of people? — well, figuratively speaking

    decir 2 ( conjugate decir) verbo transitivo 1
    a)palabra/frase/poema to say;
    mentira/verdad to tell; para ejemplos con complemento indirecto ver división 2 ¿eso lo dices por mí? are you referring to me?; ¡no lo dirás en serio! you can't be serious!; dijo que sí con la cabeza he nodded; no se dice `andé', se dice `anduve' it isn't `andé', it's `anduve'; ¡eso no se dice! you mustn't say that!; ¿cómo se dice `amor' en ruso? how do you say `love' in Russian?; ¿lo encontró? — dice que sí/no did he find it? — he says he did/he didn't
    b)
    2 dicele algo a algn to tell sb sth;
    voy a dicele a papá que … I'm going to tell Dad …;
    ¡ya te lo decía yo! I told you so! 3
    a) (expresando órdenes, deseos, advertencias):
    ¡porque lo digo yo! because I say so!;
    harás lo que yo diga you'll do as I say; dice que llames cuando llegues she says (you are) to phone when you get there; dijo que tuviéramos cuidado she said to be careful; diles que empiecen tell them to start; le dije que no lo hiciera I told him not to do it
    b)
    4
    a) (opinar, pensar) to think;
    ¡quién lo hubiera dicho! who would have thought o believed it?; es muy fácil — si tú lo dices … it's very easy — if you say so …
    b) (sugerir, comunicar):
    ¿te dice algo ese nombre? does that name mean anything to you? 5
    querer decir [palabra/persona] to mean;
    ¿qué quieres dice con eso? what do you mean by that? 6 ( en locs) como quien dice so to speak; es decir that is; ¡he dicho! that's that o final!; ni que decir tiene que … it goes without saying that …; ¡no me digas! no!, you're kidding o joking! (colloq); por así decirlo so to speak; el qué dirán (fam) what other people (might) think; ver tb dicho 1
    verbo intransitivo
    papá — dime, hijo dad — yes, son?;
    quería pedirle un favor — usted dirá I wanted to ask you a favor — certainly, go ahead
    b) (Esp) ( al contestar el teléfono): ¿diga? or ¿dígame? hello?
    decirse verbo pronominal
    a) ( refl) to say … to oneself
    b) ( recípr) to say …. to each other;

    dice,
    dices, etc see decir

    decir
    I m (dicho, sentencia) saying: es sólo un decir, it's just a manner of speaking
    II verbo transitivo
    1 to say: está diciendo una mentira/la verdad, she's telling a lie/the truth
    no dijo nada, he said nothing
    2 (con complemento indirecto) to tell: no le dije mi opinión, I didn't tell him my opinion
    les dijo que esperaran un rato, she told them to wait for a while
    3 (opinar, afirmar, proponer) ¿qué me dices de mi nuevo corte de pelo?, what do you think of my new haircut?, te digo que es una extravagancia, I think it's quite weird
    yo digo que vayamos a Cuenca, I suggest going to Cuenca
    4 (suscitar interés, una idea) to mean, appeal: ese libro no me dice nada, that book doesn't appeal to me
    ¿le dice algo esta cara?, does this face mean anything to you?
    5 (mostrar, indicar) to say, show: lo que hizo dice mucho en su favor, what he did says a lot for him
    su cara de decepción lo dice todo, his long face says it all Locuciones: Tel Esp diga o dígame, hello?
    digamos, let's say
    digo yo, in my opinion
    el qué dirán, what people will say
    es decir, that is (to say)
    ni que decir tiene, needless to say
    no decir esta boca es mía, not to say a word
    ¡no me digas!, really!
    por así decirlo, as it were o so to speak
    querer decir, to mean
    ¡y que lo digas!, you bet! ➣ Ver nota en mean ¿To tell o to say?
    Observa que to tell menciona a la persona a la cual va dirigida una frase: Dime tu nombre. Tell me your name. Les dijo que se fueran. He told them to go away.
    Por el contrario, to say se centra en el contenido del mensaje, sin importarnos a quién va dirigido: ¿Qué has dicho? What did you say? Dijo que sí. He said yes. ➣ Ver nota en tell.
    ' dice' also found in these entries: Spanish: abaratarse - cualquiera - cuanta - cuanto - dado - decir - decirse - disonante - disparate - dividirse - ex profeso - guapa - guapo - guarrada - guarrería - letrero - multiplicarse - quite - restar - rezongar - sumar - trivialidad - veras - cacho - cortar - cuando - ése - fiar - hombre - majadería - mismo - palabrería - para - póquer - que - refrán - saber - segunda - suponer - trozo English: ablaze - cagey - count - crap - dice - do - fear - from - go - interpretation - it - load - outspoken - pardon - profess - purport - report - reputedly - rumor - rumour - say - such - they - trust - walk-in - whatsit - ace - allege - degree - die - loaded - mean - note - people - roll - shake - shaker - throw - truthful - what - word - wrong
    tr[daɪs]
    noun (pl dice)
    1 dado
    1 cortar en dados
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    to dice with death jugar con la muerte
    to play dice jugar a los dados
    dice ['daɪs] vt, diced ; dicing : cortar en cubos
    dice ns & pl
    1) die
    2) : dados mpl (juego)
    n.
    dado s.m.
    dados s.m.pl.
    v.
    cortar en cuadritos v.
    daɪs
    I
    noun (pl dice) dado m

    II
    pl of die II and of dice I

    III
    1.
    transitive verb ( Culin) cortar en dados or cubitos

    2.
    vi

    to dice with deathjugar* con la muerte

    [daɪs]
    1.
    N dado m ; (as pl) dados mpl ; (=shapes) cubitos mpl

    no dice!(US) * ¡ni hablar!, ¡nada de eso!

    load 2., 3)
    2.
    VT [+ vegetables] cortar en cubitos

    diced vegetablesmenestra f de verduras

    3.
    * * *
    [daɪs]
    I
    noun (pl dice) dado m

    II
    pl of die II and of dice I

    III
    1.
    transitive verb ( Culin) cortar en dados or cubitos

    2.
    vi

    to dice with deathjugar* con la muerte

    English-spanish dictionary > dice

  • 2 word

    wə:d
    1. noun
    1) (the smallest unit of language (whether written, spoken or read).) palabra
    2) (a (brief) conversation: I'd like a (quick) word with you in my office.) palabra
    3) (news: When you get there, send word that you've arrived safely.) noticia
    4) (a solemn promise: He gave her his word that it would never happen again.) palabra

    2. verb
    (to express in written or spoken language: How are you going to word the letter so that it doesn't seem rude?) expresar
    - word processor
    - word processing
    - word-perfect
    - by word of mouth
    - get a word in edgeways
    - in a word
    - keep
    - break one's word
    - take someone at his word
    - take at his word
    - take someone's word for it
    - word for word

    word n palabra
    what's does this word mean? ¿qué significa esta palabra?
    he promised, he gave me his word me lo prometió, me dio su palabra
    I'll have a word with him about it hablaré con él / se lo comentaré
    tr[wɜːd]
    1 (gen) palabra
    he didn't say a word no dijo ni pío, no dijo ni una palabra
    don't breathe a word of this no digas nada de esto, ni palabra de esto
    2 (message, news) noticia
    word came that... llegó noticia (de) que...
    3 (promise) palabra
    5 SMALLLINGUISTICS/SMALL palabra, vocablo, voz nombre femenino
    2 the Word SMALLRELIGION/SMALL el Verbo
    1 (discussion, talk) palabras nombre femenino plural
    1 expresar, formular, redactar
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    from the word go desde el principio
    in a word en una palabra
    in other words o sea, es decir, en otras palabras
    mark my words fíjate en lo que te digo
    not in so many words no exactamente, no directamente, no con esas palabras
    not to have a good word to say for somebody/something no decir absolutamente nada en favor de alguien/algo
    to be as good as one's word cumplir su palabra
    to be the last word in something ser el último grito en algo
    to break/go back on one's word faltar a la palabra
    to have a word with somebody hablar con alguien
    to have somebody's word for it that... tener la palabra de alguien que...
    to have the last word decir la última palabra
    to have words with somebody discutir con alguien, tener unas palabras con alguien
    to keep one's word cumplir su palabra
    not to mince one's words no tener pelos en la lengua
    to put in/say a good word for somebody (intercede) interceder por alguien 2 (recommend) recomendar a alguien
    to put something into words expresar algo con palabras
    to put words in somebody's mouth poner palabras en boca de alguien
    to take somebody at their word cogerle la palabra a alguien/algo
    to take somebody's word for it aceptar lo que alguien le dice, creer a alguien, confiar en la palabra de alguien
    to take the words out of somebody's mouth quitarle la palabra de la boca a alguien
    too... for words de lo más... que hay, indescriptiblemente...
    upon my word! ¡caramba!
    without a word sin decir palabra, sin chistar
    word for word palabra por palabra
    words fail me no sé qué decir, no tengo palabras
    a word of advice un consejo
    a word of warning una advertencia
    word of honour palabra de honor
    word processing procesamiento de textos, tratamiento de textos
    word processor procesador nombre masculino de textos
    word ['wərd] vt
    : expresar, formular, redactar
    word n
    1) : palabra f, vocablo m, voz f
    word for word: palabra por palabra
    in one's own words: en sus propias palabras
    words fail me: me quedo sin habla
    2) remark: palabra f
    by word of mouth: de palabra
    to have a word with: hablar (dos palabras) con
    3) command: orden f
    to give the word: dar la orden
    just say the word: no tienes que decirlo
    4) message, news: noticias fpl
    is there any word from her?: ¿hay noticias de ella?
    to send word: mandar un recado
    5) promise: palabra f
    to keep one's word: cumplir uno su palabra
    6) words npl
    quarrel: palabra f, riña f
    to have words with: tener unas palabras con, reñir con
    7) words npl
    text: letra f (de una canción, etc.)
    v.
    expresar v.
    redactar v.
    n.
    dicción s.f.
    noticias s.f.pl.
    orden s.m.
    palabra s.f.
    palabras mayores s.m.
    verbo s.m.
    vocablo s.m.
    voz s.f.

    I wɜːrd, wɜːd
    1) c (term, expression) palabra f, vocablo m (frml), voz f (frml)

    `greenhouse' is written as one word — `greenhouse' se escribe todo junto

    it's a long o big word — es una palabra difícil

    bad o naughty o rude word — palabrota f, mala palabra f (esp AmL), garabato m (Chi)

    what's the German word for `dog'? — ¿cómo se dice `perro' en alemán?

    what's another word for `holiday'? — dame un sinónimo de `holiday'

    he was... what's the word?... excommunicated — lo... ¿cómo se dice?... lo excomulgaron

    he didn't say so in so many words, but that's what he meant — no lo dijo así or con esas palabras, pero eso es lo que quiso decir

    I have serious doubts about it - in other words you don't trust me — tengo mis serias dudas al respecto - lo que me estás diciendo es que no me tienes confianza

    to have a way with words — tener* mucha labia or facilidad de palabra

    to be lost for wordsno encontrar* palabras, no saber* qué decir

    2) c ( thing said) palabra f

    famous last words! — (set phrase)

    nothing can possibly go wrong -famous last words! — nada puede salir mal -sí, créetelo! (iró)

    without a word of a lie — (BrE) palabra (de honor)!

    by word of mouth: the news spread by word of mouth la noticia se fue transmitiendo or propagando de boca en boca; people got to know about it by word of mouth la gente se enteró porque se corrió la voz; from the word go desde el primer momento or desde el principio, desde el vamos (CS); the last word: to have the last word tener* or decir* la última palabra; the last word in computers la última palabra en computadoras; to eat one's words: I was forced to eat my words me tuve que tragar lo que había dicho; to get a word in edgewise o (BrE) edgeways meter baza, meter la cuchara (fam); to hang on somebody's every word sorber las palabras de alguien; to have a word with somebody about something hablar con alguien de or sobre algo; to have a word in somebody's ear about something (BrE) hablar en privado con alguien de or sobre algo; to have words with somebody tener* unas palabras con alguien; to put in a (good) word for somebody recomendar* a alguien; ( for somebody in trouble) interceder por alguien; to put words into somebody's mouth atribuirle* a alguien algo que no dijo; to take the words out of somebody's mouth quitarle la(s) palabra(s) de la boca a alguien; to waste words gastar saliva; to weigh one's words medir* sus (or mis etc) palabras; there's many a true word spoken in jest! — lo dices en broma, pero...; mince I

    3) ( assurance) (no pl) palabra f

    to keep/give one's word — cumplir/dar* su (or mi etc) palabra

    to break one's word, to go back on one's word faltar a su (or mi etc) palabra; we only have his word for it no tenemos pruebas de ello, solo su palabra; you can take my word for it te lo aseguro; a man of his word un hombre de palabra; to be as good as one's word: he was there all right, as good as his word allí estaba, tal como lo había prometido; to take somebody at her/his word — tomarle la palabra a alguien

    4)
    a) u (news, message)

    she left word with her secretary that... — dejó recado con la secretaria de que..., le dejó dicho a la secretaria que... (CS)

    word has it that... — corre la noticia or el rumor or la voz de que..., dicen que..., se dice que...

    to put the word out o about that... — hacer* correr la voz de que...

    to give the word (to + inf) — dar* la orden (de + inf)

    5) words pl
    a) ( lyrics) letra f
    b) ( Theat)
    6) c ( Comput) palabra f
    7)
    a) ( Bib)
    b) ( Relig)

    the word — el evangelio, la palabra de Dios


    II
    transitive verb \<\<document/letter\>\> redactar; \<\<question\>\> formular
    [wɜːd]
    1. N
    1) (gen) palabra f; (=remark) palabra f; (Ling) voz f, vocablo m

    the words(=lyrics) la letra

    I won't hear a word against him — no permito que se le critique

    a big word *una palabra difícil

    in word and deedde palabra y hecho

    words fail me — no me lo puedo creer

    a man of few words — un hombre nada locuaz

    I can't find (the) words to tell you... — no encuentro palabras para decirte...

    fine words — palabras elocuentes (pero quizá poco sinceras)

    word for word — palabra por palabra

    what's the word for "shop" in Spanish? — ¿cómo se dice "shop" en español?

    silly isn't the word for it — ¡llamarle estúpido es poco!

    I can't get a word out of him — no logro sacarle una palabra

    in a word — en pocas palabras, en una palabra

    in other words — en otros términos, es decir, esto es

    in the words of Calderón — con palabras de Calderón, como dice Calderón

    she didn't say so in so many words — no lo dijo exactamente así, no lo dijo así concretamente

    to have the last word in an argument — decir la última palabra en una discusión

    to measure one's words — medir las palabras

    by word of mouth — verbalmente, de palabra

    a word of advice — un consejo

    I can't put my feelings into words — no tengo palabras para expresar lo que siento

    to put in a (good) word for sb — avalar a algn, interceder por algn

    don't say a word about it — no digas nada de eso

    nobody had a good word to say about him — nadie quería defenderle, nadie habló en su favor

    I now call on Mr Allison to say a few words — ahora le cedo la palabra al Sr. Allison, ahora le invito al Sr. Allison a hacer uso de la palabra

    to weigh one's words — medir las palabras

    with these words, he sat down — y tras pronunciar estas palabras se sentó

    without a word — sin decir palabra or ni pío

    - a word to the wise
    breathe 1., 2), eat 1., edgeways, mince
    2) (=talk)

    to have a word with sb — hablar (dos palabras) con algn, tener unas palabras con algn

    I'll have a word with him about it — lo hablaré con él, se lo mencionaré

    could I have a (short) word with you? — ¿puedo hablar un momento contigo?

    to have a word in sb's ear(Brit) decir algo a algn en confianza

    3) (=angry words)

    to have words with sb — reñir or (esp LAm) pelear(se) con algn

    words passed between them — cambiaron algunas palabras injuriosas

    4) (no pl) (=message) recado m; (=news) noticia f, aviso m

    to bring word of sth to sb — informar a algn de algo

    word came that... — llegó noticia de que..., se supo que...

    if word gets out that... — si sale a la luz que..., si llega a saberse que...

    the word is going round that... — se dice que..., corre la voz de que...

    word has it that..., the word is that... — se dice que...

    to leave word (with/for sb) that... — dejar recado (con/para algn) de que..., dejar dicho (con/para algn) que...

    there's still no word from John — todavía no sabemos nada de John

    pass the word that it's time to go — diles que es hora de marcharnos

    to send word — mandar recado

    to spread the word — propagar la noticia

    5) (no pl) (=promise, assurance) palabra f (de honor)

    it's his word against mine — es su palabra contra la mía

    to take sb at his word — aceptar lo que algn dice

    to break one's word — faltar a or no cumplir la palabra

    to give sb one's word (that...) — dar la palabra a algn (de que...)

    to go back on one's word — faltar a la palabra

    you have my word — tienes mi palabra

    we only have or we've only got her word for it — todo lo que sabemos es lo que ella dice

    to hold or keep sb to his word — hacer que algn cumpla su palabra

    word of honourpalabra f, palabra f de honor

    to keep one's word — cumplir (lo prometido)

    (upon) my word! — ¡caramba!

    he's a man of his word — es hombre de palabra

    I take your word for it — te creo, ¡basta con que me lo digas! *

    - his word is
    - be as good as one's word
    6) (no pl) (=command) orden f

    word of commandvoz f de mando

    7) (Rel) verbo m, palabra f
    2.
    VT [+ letter etc] redactar

    how shall we word it? — ¿cómo lo expresamos?

    3.
    CPD

    word association N — (Psych) asociación f de palabras

    word class Ncategoría f gramatical (de las palabras)

    word count Nrecuento m de vocabulario

    word formation Nformación f de palabras

    word game Njuego m de formación de palabras

    word list Nlista f de palabras, vocabulario m

    word order Norden m de palabras

    word processing Nprocesamiento m de textos

    word processor Nprocesador m de textos

    * * *

    I [wɜːrd, wɜːd]
    1) c (term, expression) palabra f, vocablo m (frml), voz f (frml)

    `greenhouse' is written as one word — `greenhouse' se escribe todo junto

    it's a long o big word — es una palabra difícil

    bad o naughty o rude word — palabrota f, mala palabra f (esp AmL), garabato m (Chi)

    what's the German word for `dog'? — ¿cómo se dice `perro' en alemán?

    what's another word for `holiday'? — dame un sinónimo de `holiday'

    he was... what's the word?... excommunicated — lo... ¿cómo se dice?... lo excomulgaron

    he didn't say so in so many words, but that's what he meant — no lo dijo así or con esas palabras, pero eso es lo que quiso decir

    I have serious doubts about it - in other words you don't trust me — tengo mis serias dudas al respecto - lo que me estás diciendo es que no me tienes confianza

    to have a way with words — tener* mucha labia or facilidad de palabra

    to be lost for wordsno encontrar* palabras, no saber* qué decir

    2) c ( thing said) palabra f

    famous last words! — (set phrase)

    nothing can possibly go wrong -famous last words! — nada puede salir mal -sí, créetelo! (iró)

    without a word of a lie — (BrE) palabra (de honor)!

    by word of mouth: the news spread by word of mouth la noticia se fue transmitiendo or propagando de boca en boca; people got to know about it by word of mouth la gente se enteró porque se corrió la voz; from the word go desde el primer momento or desde el principio, desde el vamos (CS); the last word: to have the last word tener* or decir* la última palabra; the last word in computers la última palabra en computadoras; to eat one's words: I was forced to eat my words me tuve que tragar lo que había dicho; to get a word in edgewise o (BrE) edgeways meter baza, meter la cuchara (fam); to hang on somebody's every word sorber las palabras de alguien; to have a word with somebody about something hablar con alguien de or sobre algo; to have a word in somebody's ear about something (BrE) hablar en privado con alguien de or sobre algo; to have words with somebody tener* unas palabras con alguien; to put in a (good) word for somebody recomendar* a alguien; ( for somebody in trouble) interceder por alguien; to put words into somebody's mouth atribuirle* a alguien algo que no dijo; to take the words out of somebody's mouth quitarle la(s) palabra(s) de la boca a alguien; to waste words gastar saliva; to weigh one's words medir* sus (or mis etc) palabras; there's many a true word spoken in jest! — lo dices en broma, pero...; mince I

    3) ( assurance) (no pl) palabra f

    to keep/give one's word — cumplir/dar* su (or mi etc) palabra

    to break one's word, to go back on one's word faltar a su (or mi etc) palabra; we only have his word for it no tenemos pruebas de ello, solo su palabra; you can take my word for it te lo aseguro; a man of his word un hombre de palabra; to be as good as one's word: he was there all right, as good as his word allí estaba, tal como lo había prometido; to take somebody at her/his word — tomarle la palabra a alguien

    4)
    a) u (news, message)

    she left word with her secretary that... — dejó recado con la secretaria de que..., le dejó dicho a la secretaria que... (CS)

    word has it that... — corre la noticia or el rumor or la voz de que..., dicen que..., se dice que...

    to put the word out o about that... — hacer* correr la voz de que...

    to give the word (to + inf) — dar* la orden (de + inf)

    5) words pl
    a) ( lyrics) letra f
    b) ( Theat)
    6) c ( Comput) palabra f
    7)
    a) ( Bib)
    b) ( Relig)

    the word — el evangelio, la palabra de Dios


    II
    transitive verb \<\<document/letter\>\> redactar; \<\<question\>\> formular

    English-spanish dictionary > word

  • 3 say

    sei
    1. 3rd person singular present tense - says; verb
    1) (to speak or utter: What did you say?; She said `Yes'.) decir
    2) (to tell, state or declare: She said how she had enjoyed meeting me; She is said to be very beautiful.) decir
    3) (to repeat: The child says her prayers every night.) decir
    4) (to guess or estimate: I can't say when he'll return.) decir

    2. noun
    (the right or opportunity to state one's opinion: I haven't had my say yet; We have no say in the decision.) opinión, voz y voto
    - have
    - I wouldn't say no to
    - let's say
    - say
    - say the word
    - that is to say

    say vb decir
    I didn't hear him, what did he say? no lo he oído, ¿qué ha dicho?
    how do you say "laugh" in Spanish? ¿cómo se dice "laugh" en español?
    tr[seɪ]
    transitive verb (pt & pp said tr[sed])
    1 (gen) decir; (express) expresar; (state) afirmar, declarar
    what did he say? ¿qué dijo?, ¿qué ha dicho?
    could you say that again? ¿podrías repetir eso?
    I thought you said you could cook! ¡no habías dicho que sabías cocinar!
    she said to be here at 9.00 pm dijo que teníamos que estar aquí a las 9.00
    2 (prayer) rezar; (poem, lines) recitar
    3 (newspaper, sign, etc) decir; (clock, meter, etc) marcar
    what does the guidebook say? ¿qué dice la guía?, ¿qué pone en la guía?
    what time does your watch say? ¿qué hora marca tu reloj?
    4 (think) pensar, opinar, decir
    what do you say? ¿qué opinas?
    what do you say we have a break? ¿qué te parece si hacemos un descanso?
    what would you say to an ice-cream? ¿te apetece un helado?
    5 (suppose) suponer, poner, decir
    say you found a wallet, what would you do? supongamos que encuentras una cartera, ¿qué harías?
    come round at, say, 8.00pm pásate hacia las 8.00, ¿te parece?
    shall we say Saturday then? ¿quedamos el sábado, pues?
    1 opinión nombre femenino
    1 SMALLAMERICAN ENGLISH/SMALL familiar ¡oye!, ¡oiga!
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    having said that... a pesar de eso..., no obstante...
    I say! (calling somebody) ¡oiga!, ¡oye! 2 (surprise) ¡caramba!, ¡caray!
    I'll say! ¡ya lo creo!
    it goes without saying that... por supuesto que..., huelga decir que...
    it is said that... dicen que..., se dice que...
    never say die no rendirse
    not to have a lot to say for oneself no tener mucho que decir
    not to say... por no decir...
    not to say much for somebody/something decir mal de alguien/algo
    say no more! (interrupting) ¡basta! 2 (I understand) ¡no me digas más!
    say when! ¡ya me dirás basta!
    that is to say es decir
    the least said the better cuanto menos decimos, mejor
    to have one's say dar su opinión, hablar
    to not say a dicky-bird no decir ni pío
    to say a lot for somebody/something decir mucho en favor de alguien/algo
    to say nothing of... por no decir nada de..., por no mencionar...
    to say the least como mínimo
    to say to oneself decir para sí
    when all is said and done al fin y al cabo
    you can say that again! ¡y que lo digas!, ¡ya lo creo!
    you don't say! ¡no me digas!
    you said it! ¡ya lo creo!; ¡dímelo a mí!
    say ['seɪ] v, said ['sɛd] ; saying ; says ['sz] vt
    1) express, utter: decir, expresar
    to say no: decir que no
    that goes without saying: ni que decir tiene
    no sooner said than done: dicho y hecho
    to say again: repetir
    2) indicate: marcar, poner
    my watch says three o'clock: mi reloj marca las tres
    what does the sign say?: ¿qué pone el letrero?
    3) allege: decir
    it's said that she's pretty: se dice que es bonita
    say vi
    : decir
    say n, pl says ['seɪz] : voz f, opinión f
    to have no say: no tener ni voz ni voto
    to have one's say: dar uno su opinión
    n.
    decir s.m.
    voz (Voto) s.f.
    v.
    (§ p.,p.p.: said) = decir v.
    (§pres: digo, dices...) pret: dij-
    pp: dicho
    fut/c: dir-•)

    I
    1. seɪ
    (pres says sez; past & past p said sed) transitive verb
    1) (utter, express in speech) \<\<word/sentence/mass\>\> decir*; \<\<prayer\>\> rezar*

    to say good morning to somebody — darle* los buenos días a alguien

    I said yes/no — dije que sí/no

    he said yes/no to my proposal — aceptó/rechazó mi propuesta

    go away, she said — -vete- dijo

    to say something TO somebody — decirle* algo a alguien

    who shall I say is calling? — ¿de parte de quién?

    well, what can I say? — ¿y qué quieres que te diga?

    it was, how o what shall I say, a tricky situation — fue, cómo te (lo) diría, una situación delicada

    if you disagree, say so — si no está de acuerdo, dígalo

    I should say so — ( emphatic agreement) eso digo yo; ( probability) yo diría que sí

    it doesn't say much for... — no dice mucho de...

    the less said about it, the better — cuanto menos se hable del asunto, mejor

    it goes without saying that... — huelga decir que..., ni que decir tiene que..., por supuesto que...

    though I say it myself — modestia aparte, no es por decirlo

    before you could say knife o Jack Robinson — en un santiamén, en un abrir y cerrar de ojos

    2)
    a) ( state) decir*

    it said in the paper that... — el periódico decía or ponía que...

    b) \<\<watch/dial\>\> marcar*
    3)
    a) ( suppose) (colloq) suponer*, poner*

    (let's) say that... — supongamos or pongamos que...

    shall we say tomorrow? — ¿qué tal mañana? (fam)

    b) ( estimate) decir*
    4)
    a) ( allege) decir*

    he's been ill, or so he says — ha estado enfermo, al menos eso es lo que dice

    to be said to + INF: she's said to be very mean/strict — dicen que es muy tacaña/severa

    b) (decide, pronounce) decir*
    5) ( respond to suggestion) (colloq)

    what do o would you say to a cup of tea — ¿quieres or (esp Esp) te apetece una taza de té?, ¿qué te parece si nos tomamos un té?


    2.
    vi decir*

    you were saying? — ¿(qué) decías?

    who says o says who? — (colloq) ¿quién lo dice?

    you don't say! — (colloq) no me digas!

    I say! — (BrE colloq)


    II
    interjection (AmE colloq) oye! (fam)

    say, that's a great idea! — oye, qué buena idea! (fam)

    say, buddy — eh, amigo!


    III
    noun (no pl)

    to have one's say — dar* su (or mi etc) opinión

    b) ( power)

    say (IN something): I have no say in the matter yo no tengo ni voz ni voto en el asunto; to have the final say (in something) — tener* la última palabra (en algo)

    [seɪ] (vb: pt, pp said)
    1. VT
    VI
    1) [person] (=speak, tell) decir

    "hello," he said — -hola -dijo

    what did you say? — ¿qué dijiste?

    he said to me that... — me dijo que...

    to say to o.s. — decir para sí

    say after me — repite lo que digo yo

    to say sth againrepetir algo

    to say goodbye to sb — despedirse de algn

    to say good morning/ goodnight to sb — dar los buenos días/las buenas noches a algn

    to say massdecir misa

    I've nothing more to say — se acabó

    I must say (that) I disapprove of the idea — la verdad es que no me parece bien la idea

    I must say she's very prettytengo que or debo reconocer que es muy guapa

    it's difficult, I must say — es difícil, lo confieso

    to say nodecir que no

    I wouldn't say no(Brit) * me encantaría

    to say a prayerrezar

    that's what I say — eso digo yo, lo mismo digo yo

    I will say this about him, he's bright — reconozco (a pesar de todo) que es listo

    to say yesdecir que sí

    2) (=show on dial) marcar; (=show in print) poner, decir

    it says here that it was built in 1066aquí pone or dice que se construyó en 1006

    the rules say that... — según las reglas..., en las reglas pone...

    when all is said and done — al fin y al cabo, a fin de cuentas

    she has nothing to say for herself — no tiene conversación, nunca abre la boca

    what have you got to say for yourself? — ¿y tú, qué dices?

    to say the leastpara no decir más

    say what you like about her hat, she's charming — dígase lo que se quiera acerca de su sombrero, es encantadora

    that's saying a loty eso es algo

    though I say it or so myselfaunque soy yo el que lo dice

    there's no saying what he'll do — quién sabe lo que hará

    I'd rather not say — prefiero no decir (nada)

    it's an original, not to say revolutionary, idea — la idea es original y hasta revolucionaria

    to say nothing of the rest — sin hablar de lo demás

    would you really say so? — ¿lo crees de veras?

    that is to say — o sea, es decir

    what do or would you say to a walk? — ¿le apetece or se le antoja un paseo?

    what would you say to that? — ¿qué contestas a eso?

    it goes without saying that... — ni que decir tiene que..., huelga decir que...

    it is said that..., they say that... — se dice que..., dicen que...

    it's easier said than done — del dicho al hecho hay gran trecho

    there's a lot to be said for it/for doing it — hay mucho que decir a su favor/a favor de hacerlo

    it must be said that... — hay que decir or reconocer que...

    there's something to be said for it/for doing it — hay algo que decir a su favor/a favor de hacerlo

    no sooner said than done — dicho y hecho

    say! (esp US)

    I'll say! *

    you can say that again! * — ¡ya lo creo!, ¡exacto!

    you don't say! * (often hum) ¡no me digas!

    enough said! — ¡basta!

    I say! — (Brit) (calling attention) ¡oiga!; (in surprise, appreciation) ¡vaya!, ¡anda!

    say no more! — ¡basta!, ¡ni una palabra más!

    so you say! — ¡eso es lo que tú dices!

    well said! — ¡muy bien dicho!

    you've said it! * — ¡exacto!, ¡tú lo dijiste!

    6) (=suppose) suponer, decir, poner

    (let's) say it's worth £20 — supongamos or digamos or pon que vale 20 libras

    I should say it's worth about £100 — yo diría que vale unas cien libras

    shall we say Tuesday? — ¿quedamos en el martes?

    shall we say £5? — ¿convenimos en 5 libras?

    we sell it at say £25 — pongamos que lo vendemos por 25 libras

    2.
    N

    to have one's say — dar su opinión

    I've had my sayyo he dado mi opinión or he dicho lo que pensaba

    let him have his say! — ¡que hable él!

    * * *

    I
    1. [seɪ]
    (pres says [sez]; past & past p said [sed]) transitive verb
    1) (utter, express in speech) \<\<word/sentence/mass\>\> decir*; \<\<prayer\>\> rezar*

    to say good morning to somebody — darle* los buenos días a alguien

    I said yes/no — dije que sí/no

    he said yes/no to my proposal — aceptó/rechazó mi propuesta

    go away, she said — -vete- dijo

    to say something TO somebody — decirle* algo a alguien

    who shall I say is calling? — ¿de parte de quién?

    well, what can I say? — ¿y qué quieres que te diga?

    it was, how o what shall I say, a tricky situation — fue, cómo te (lo) diría, una situación delicada

    if you disagree, say so — si no está de acuerdo, dígalo

    I should say so — ( emphatic agreement) eso digo yo; ( probability) yo diría que sí

    it doesn't say much for... — no dice mucho de...

    the less said about it, the better — cuanto menos se hable del asunto, mejor

    it goes without saying that... — huelga decir que..., ni que decir tiene que..., por supuesto que...

    though I say it myself — modestia aparte, no es por decirlo

    before you could say knife o Jack Robinson — en un santiamén, en un abrir y cerrar de ojos

    2)
    a) ( state) decir*

    it said in the paper that... — el periódico decía or ponía que...

    b) \<\<watch/dial\>\> marcar*
    3)
    a) ( suppose) (colloq) suponer*, poner*

    (let's) say that... — supongamos or pongamos que...

    shall we say tomorrow? — ¿qué tal mañana? (fam)

    b) ( estimate) decir*
    4)
    a) ( allege) decir*

    he's been ill, or so he says — ha estado enfermo, al menos eso es lo que dice

    to be said to + INF: she's said to be very mean/strict — dicen que es muy tacaña/severa

    b) (decide, pronounce) decir*
    5) ( respond to suggestion) (colloq)

    what do o would you say to a cup of tea — ¿quieres or (esp Esp) te apetece una taza de té?, ¿qué te parece si nos tomamos un té?


    2.
    vi decir*

    you were saying? — ¿(qué) decías?

    who says o says who? — (colloq) ¿quién lo dice?

    you don't say! — (colloq) no me digas!

    I say! — (BrE colloq)


    II
    interjection (AmE colloq) oye! (fam)

    say, that's a great idea! — oye, qué buena idea! (fam)

    say, buddy — eh, amigo!


    III
    noun (no pl)

    to have one's say — dar* su (or mi etc) opinión

    b) ( power)

    say (IN something): I have no say in the matter yo no tengo ni voz ni voto en el asunto; to have the final say (in something) — tener* la última palabra (en algo)

    English-spanish dictionary > say

  • 4 for

    fo:
    1. preposition
    1) (to be given or sent to: This letter is for you.) para
    2) (towards; in the direction of: We set off for London.) para, hacia, en dirección a
    3) (through a certain time or distance: for three hours; for three miles.) durante
    4) (in order to have, get, be etc: He asked me for some money; Go for a walk.) (pedir dinero); (salir) a (pasear)
    5) (in return; as payment: He paid $2 for his ticket.) por
    6) (in order to be prepared: He's getting ready for the journey.) para
    7) (representing: He is the member of parliament for Hull.) por
    8) (on behalf of: Will you do it for me?) por
    9) (in favour of: Are you for or against the plan?) por, a favor de
    10) (because of: for this reason.) por, a causa de
    11) (having a particular purpose: She gave me money for the bus fare.) para
    12) (indicating an ability or an attitude to: a talent for baking; an ear for music.) para
    13) (as being: They mistook him for someone else.) por, para
    14) (considering what is used in the case of: It is quite warm for January (= considering that it is January when it is usually cold).) para
    15) (in spite of: For all his money, he didn't seem happy.) a pesar de

    2. conjunction
    (because: It must be late, for I have been here a long time.) ya que, puesto que
    for prep
    1. para
    is this the train for London? ¿es éste el tren que va a Londres?
    2. por
    I bought it for £12 lo compré por 12 libras
    what can I do for you? ¿qué puedo hacer por ti?
    3. desde hace
    4. durante
    5. de
    "T" for Tony "T" de Tony
    what's the word for "cheese" in Spanish? ¿cómo se dice "cheese" en español?
    6. a favor de
    are you for the plan, or against it? ¿estás a favor del plan, o en contra?
    tr[fɔːSMALLr/SMALL]
    1 (intended) para
    there's a phone call for Mr. Smith hay una llamada para el Sr. Smith
    2 (purpose) para
    what's this for? ¿para qué sirve esto?
    shall we meet for lunch? ¿quedamos para comer?
    where do I catch the train for Newcastle? ¿dónde se coge el tren para Newcastle?
    4 (in order to help, on behalf of) por
    5 (because of, on account of) por, a causa de
    a meeting has been called for 10.00 se ha convocado una reunión para las 10.00
    I've lived here for 5 years hace 5 años que vivo aquí, vivo aquí desde hace 5 años
    8 (in exchange, as replacement of) por
    I got it for £500 lo conseguí por 500 libras
    the record went for $50 el disco se vendió por 50 dólares
    9 (in favour of, in support of) por, a favor de
    who did you vote for? ¿a quién votaste?
    are you for or against the new laws? ¿estás a favor o en contra de las nuevas leyes?
    10 (despite) a pesar de, para; (considering, contrast) para
    I still love him, for all his faults lo quiero, a pesar de todos sus defectos
    11 (as) de, como, por
    what do they use for fuel? ¿qué utilizan de combustible?
    for further details... para más información....
    I can't go to the meeting - will you go for me? no puedo asistir a la reunión - ¿quieres ir en mi lugar?
    what's the Spanish for "pool"? ¿cómo se dice "pool" en castellano?
    14 (as regards, concerning) por, en cuanto a
    for my part, he can do as he likes por mí, que haga lo que quiera
    as for him, who cares? en cuanto a él, ¿a quién le importa?
    luckily for us, it didn't rain afortunadamente para nosotros, no llovió
    15 (as part of, as being) por, para
    do you know that for a fact? ¿lo sabes a ciencia cierta?
    what do you want for dinner? ¿qué quieres para comer?
    1 para
    16 formal use literal ya que, puesto que
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    as for me por mi parte, en cuanto a mí
    for all I know que yo sepa
    for all that a pesar de todo, con todo
    for good para siempre
    for the first time por primera vez
    for the last time por última vez
    oh for...! ¡ojalá tuviera...!
    oh for a star to guide my way! ¡ojalá tuviera una estrella que me guiara los pasos!
    there's nothing for it but... no hay más remedio que...
    to be for it cargársela
    for ['fɔr] conj
    : puesto que, porque
    for prep
    1) (indicating purpose) : para, de
    clothes for children: ropa para niños
    it's time for dinner: es la hora de comer
    2) because of: por
    for fear of: por miedo de
    a gift for you: un regalo para ti
    he fought for his country: luchó por su patria
    5) (indicating a goal) : por, para
    a cure for cancer: una cura para el cáncer
    for your own good: por tu propio bien
    I bought it for $5: lo compré por $5
    a lot of trouble for nothing: mucha molestia para nada
    7) as for: para, con respecto a
    8) (indicating duration) : durante, por
    he's going for two years: se va por dos años
    I spoke for ten minutes: hablé (durante) diez minutos
    she has known it for three months: lo sabe desde hace tres meses
    conj.
    para conj.
    pues conj.
    ya que conj.
    n.
    por s.m.
    prep.
    a causa de prep.
    como prep.
    de prep.
    durante prep.
    en honor de prep.
    en lugar de prep.
    para prep.
    por prep.

    I fɔːr, fɔː(r), weak form fər, fə(r)
    2)
    a) ( intended for) para

    is there a letter for me? — ¿hay carta para mí?

    clothes for men/women — ropa de hombre/mujer

    is it for sale? — ¿está en venta?, ¿se vende?

    b) ( on behalf of) por

    he plays for Englandforma parte de or juega en la selección inglesa

    c) ( in favor of) a favor de

    what's that for? — ¿para qué es eso?, ¿eso para qué sirve?

    it's for trimming hedgeses or sirve para recortar setos

    to go out for a meal — salir* a comer fuera

    to be for it — (colloq)

    here comes Dad, we're for it now! — ahí viene papá ahora sí que estamos listos or (Col tb) hechos or (CS tb) fritos! (fam)

    4)
    a) (as)

    what's for dessert? — ¿qué hay de postre?

    what's (the) German for ``ice cream''? — ¿cómo se dice ``helado'' en alemán?

    c) ( instead of) por

    could you call him for me? — ¿podrías llamarlo tú?, ¿me harías el favor de llamarlo?

    5) ( giving reason) por

    if it weren't for Joe... — si no fuera por Joe...

    6)
    a) ( in exchange for) por

    I bought the book for $10 — compré el libro por 10 dólares

    for every one we find, there are 20 that get away — por cada uno que encontramos, se nos escapan 20

    7)
    a) ( as concerns) para
    8)

    for all her faults, she's been very kind to us — tendrá sus defectos, pero con nosotros ha sido muy buena

    is there time for us to have a cup of coffee? — ¿tenemos tiempo de tomar un café?

    oh, for some peace and quiet — qué (no) daría yo por un poco de paz y tranquilidad!

    the plane/bus for New York — el avión/autobús para or de Nueva York

    11)

    I've only been here for a day — sólo llevo un día aquí, hace sólo un día que estoy aquí

    how long are you going for? — ¿por cuánto tiempo vas?, ¿cuánto tiempo te vas a quedar?

    c) (by, before) para

    II
    conjunction (liter) pues (liter), puesto que (frml), porque
    [fɔː(r)] When for is part of a phrasal verb, eg look for, make for, stand for, look up the verb. When it is part of a set combination, eg as for, a gift for, for sale, eager for, look up the other word.
    1. PREPOSITION
    1) (=going to) para
    2) (=intended for) para

    is this for me? — ¿es para mí esto?

    we went to Tossa for our holidays — fuimos a pasar las vacaciones a Tossa, fuimos a Tossa para las vacaciones

    what for? — ¿para qué?

    what's it for? — ¿para qué es or sirve?

    what do you want it for? — ¿para qué lo quieres?

    what did you do that for? — ¿por qué hiciste eso?

    4) (employment) para
    5) (=on behalf of)

    "I can't iron this shirt" - "don't worry, I'll iron it for you" — -no puedo planchar esta camisa -no te preocupes, yo te la plancho

    "I still haven't booked the ticket" - "I'll do it for you" — -no he reservado el billete todavía -ya lo haré yo

    who is the representative for your group? — ¿quién es el representante de vuestro grupo?

    6) (=as in) de
    7) (=in exchange for) por

    he'll do it for £25 — lo hará por 25 libras

    for every one who voted yes, 50 voted no — por cada persona que votó a favor, 50 votaron en contra

    to pay 50 pence for a ticket — pagar 50 peniques por una entrada

    pound for pound, it's cheaper — es más económico de libra en libra

    the government will match each donation pound for pound — el gobierno igualará cada donativo, libra a libra

    I sold it for £5 — lo vendí por or en 5 libras

    8) (=to the value of)

    a cheque for £500 — un cheque or talón por valor de 500 libras

    how much is the cheque for? — ¿por cuánto es el cheque?

    he's tall/mature for his age — es alto/maduro para su edad or para la edad que tiene

    it was too difficult for her — era demasiado difícil para ella, le era demasiado difícil

    that's easy for you to say — para ti es fácil decirlo, a ti te es fácil decirlo

    10) (=in favour of) a favor de

    anyone for a game of cards? — ¿alguien se apunta a una partida de cartas?

    are you for or against the idea? — ¿estás a favor o en contra de la idea?

    are you for or against us? — ¿estás con nosotros o en contra?

    I'm all for it — estoy completamente a favor

    the campaign for human rights — la campaña pro derechos humanos, la campaña en pro de los derechos humanos

    a collection for the poor — una colecta a beneficio de los pobres

    11) (=as, by way of)

    what's for dinner? — ¿qué hay para cenar?

    12) (=because of) por

    for fear of being criticized — por miedo a la crítica, por temor a ser criticado

    to shout for joygritar de alegría

    13) (=in spite of) a pesar de

    for all his wealth — a pesar de su riqueza

    for all he promised to come, he didn't — a pesar de habérmelo prometido, no vino

    a) (future/past duration)
    When translating for and a period of time, it is often unnecessary to translate for, as in the examples below where durante is optional:

    I'm going for three weeks — me voy tres semanas, estaré allí tres semanas

    Alternatively, translate [for] using [durante], or, especially when talking about very short periods, [por]. Use [por] also with the verb [ir], although again it is often optional in this case:

    for a moment, he didn't know what to say — por un momento, no supo qué decir

    he won't be back for a couple of hours/days — no regresará hasta dentro de un par de horas/días, tardará un par de horas/días en regresar

    Use hace... que and the present to describe actions and states that started in the past and are still going on. Alternatively use the present and desde hace. Another option is sometimes llevar and the gerund. Don't use the present perfect in Spanish to translate phrases like these, unless they are in the negative.

    he has been learning French for two years — hace dos años que estudia francés, estudia francés desde hace dos años, lleva dos años estudiando francés

    it has not rained for 3 weeks — hace 3 semanas que no llueve, no llueve or no ha llovido desde hace 3 semanas, lleva 3 semanas sin llover

    I have known her for years — hace años que la conozco, la conozco desde hace años

    I haven't seen her for two years — hace dos años que no la veo, no la he visto desde hace dos años, no la veo desde hace dos años, llevo dos años sin verla

    Notice how the tenses change when talking about something that [had] happened or [had been] happening [for] a time:

    he had been learning French for two years — hacía dos años que estudiaba francés, estudiaba francés desde hacía dos años, llevaba dos años estudiando francés

    I hadn't seen her for two years — hacía dos años que no la veía, no la había visto desde hacía dos años, no la veía desde hacía dos años, llevaba dos años sin verla

    15) (=by, before) para

    can you do it for tomorrow? — ¿lo puedes hacer para mañana?

    when does he want it for? — ¿para cuándo lo quiere?

    16) (=on the occasion of) para
    17) (=for a distance of)

    for this to be possible... — para que esto sea posible...

    it's not for me to tell him what to doyo no soy quien para decirle or no me corresponde a mí decirle lo que tiene que hacer

    it's bad for you to smoke so much — te perjudica fumar tanto

    it's best for you to go — es mejor que te vayas

    there is still time for you to do it — todavía tienes tiempo para hacerlo

    what's the German for "hill"? — ¿cómo se dice "colina" en alemán?

    oh for a cup of tea! — ¡lo que daría por una taza de té!

    I'll be for it if he catches me here! * — ¡me la voy a cargar si me pilla aquí! *

    example
    2.
    CONJUNCTION liter pues, puesto que

    she avoided him, for he was rude and uncouth — lo eludía puesto que or pues era grosero y ordinario

    * * *

    I [fɔːr, fɔː(r)], weak form [fər, fə(r)]
    2)
    a) ( intended for) para

    is there a letter for me? — ¿hay carta para mí?

    clothes for men/women — ropa de hombre/mujer

    is it for sale? — ¿está en venta?, ¿se vende?

    b) ( on behalf of) por

    he plays for Englandforma parte de or juega en la selección inglesa

    c) ( in favor of) a favor de

    what's that for? — ¿para qué es eso?, ¿eso para qué sirve?

    it's for trimming hedgeses or sirve para recortar setos

    to go out for a meal — salir* a comer fuera

    to be for it — (colloq)

    here comes Dad, we're for it now! — ahí viene papá ahora sí que estamos listos or (Col tb) hechos or (CS tb) fritos! (fam)

    4)
    a) (as)

    what's for dessert? — ¿qué hay de postre?

    what's (the) German for ``ice cream''? — ¿cómo se dice ``helado'' en alemán?

    c) ( instead of) por

    could you call him for me? — ¿podrías llamarlo tú?, ¿me harías el favor de llamarlo?

    5) ( giving reason) por

    if it weren't for Joe... — si no fuera por Joe...

    6)
    a) ( in exchange for) por

    I bought the book for $10 — compré el libro por 10 dólares

    for every one we find, there are 20 that get away — por cada uno que encontramos, se nos escapan 20

    7)
    a) ( as concerns) para
    8)

    for all her faults, she's been very kind to us — tendrá sus defectos, pero con nosotros ha sido muy buena

    is there time for us to have a cup of coffee? — ¿tenemos tiempo de tomar un café?

    oh, for some peace and quiet — qué (no) daría yo por un poco de paz y tranquilidad!

    the plane/bus for New York — el avión/autobús para or de Nueva York

    11)

    I've only been here for a day — sólo llevo un día aquí, hace sólo un día que estoy aquí

    how long are you going for? — ¿por cuánto tiempo vas?, ¿cuánto tiempo te vas a quedar?

    c) (by, before) para

    II
    conjunction (liter) pues (liter), puesto que (frml), porque

    English-spanish dictionary > for

  • 5 what

    (whoever, whatever, wherever etc: No matter what happens, I'll go.) pase lo que pase, sea lo que sea
    what1 adj
    1. qué
    what time is it? ¿qué hora es?
    what cheese shall I buy? ¿qué queso compro?
    what is your address? ¿cuál es tu dirección?
    2. qué
    what a lovely dress! ¡qué vestido más mono!
    what about...? ¿qué tal...? / ¿qué te parece...?
    what about a cup of tea? ¿qué tal una taza de té?
    what2 pron
    1. qué
    2. lo que
    did you hear what he said? ¿has oído lo que ha dicho?
    tr[wɒt]
    what time is it? ¿qué hora es?
    what colour is it? ¿de qué color es?
    what kind of music do you like? ¿qué tipo de música te gusta?
    what film did you see? ¿qué película viste?
    what a man! ¡qué hombre!
    what a smart car! ¡qué coche más chulo!
    what a pity! ¡qué lástima!
    what beautiful flowers! ¡qué flores más preciosas!
    4 (all the) todo,-a
    what is it? ¿qué es?
    what do you do? ¿a qué te dedicas?
    what are you doing? ¿qué haces?
    what's your name? ¿cómo te llamas?
    what's that for? ¿para qué sirve eso?
    what does this word mean? ¿qué significa esta palabra?
    what does she look like? ¿cómo es ella?
    what did he say? ¿qué dijo?
    3 lo que
    1 ¡cómo!
    what! you've lost it! ¡cómo! ¡lo has perdido!
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    and what not y tal, cosas por el estilo
    guess what? ¿sabes qué?
    or what? ¿o qué?
    to give somebody what for darle a alguien su merecido
    to know what's what saber de qué va la cosa, estar al tanto
    what about...? ¿qué tal...?, ¿qué te parece...?
    what about Friday? ¿qué tal el viernes?
    what about the cat? ¿y el gato qué?
    what about that drink you owe me? ¿qué hay de la copa que me debes?
    what about seeing a film? ¿qué te parece ver una película?
    what for? (why) ¿por qué? 2 (for what purpose) ¿para qué?
    what if...? ¿y si...?
    what if there's no answer? ¿y si no contestan?
    what is it? (what's wrong?) ¿qué pasa? 2 (definition) ¿qué es?
    what of it? ¿y qué?
    what with... and... entre... y..., con lo de... y...
    what with the wedding, the fire and everything con lo de la boda, el incendio y todo
    what's more y además
    what ['hwɑt, 'hwʌt] adv
    1) how: cómo, cúanto
    what he suffered!: ¡cómo sufría!
    2)
    what with : entre
    what with one thing and another: entre una cosa y otra
    what adj
    what more do you want?: ¿qué más quieres?
    what color is it?: ¿de qué color es?
    what an idea!: ¡qué idea!
    3) any, whatever: cualquier
    give what help you can: da cualquier contribución que puedas
    what pron
    what happened?: ¿qué pasó?
    what does it cost?: ¿cuánto cuesta?
    I don't know what to do: no sé que hacer
    do what I tell you: haz lo que te digo
    3)
    what for why: porqué
    4)
    what if : y si
    what if he knows?: ¿y si lo sabe?
    adj.
    cuál adj.
    pron.
    cuál pron.
    que pron.
    qué pron.

    I hwɑːt, wɒt
    1) ( in questions) qué

    what's that? — ¿qué es eso?

    what's the problem? — ¿cuál es el problema?

    what is 28 divided by 12? — ¿cuánto es 28 dividido (por) 12?

    what's `I don't understand' in Russian? — ¿cómo se dice `no entiendo' en ruso?

    what do you mean? — ¿qué quieres decir?

    what did you pay? — ¿cuánto pagaste?

    what's the jacket made (out) of? — ¿de qué es la chaqueta?

    I threw it away - you did what? — lo tiré a la basura - ¿qué?

    what? — ( say that again) ¿cómo?, ¿qué?; ( expressing disbelief) ¿qué?, ¿que qué?

    or what? — (colloq) ¿o qué?

    are you stupid, or what? — ¿eres tonto o qué?

    so what? — ¿y qué?

    what about: but what about the children? y los niños ¿qué?; what about my work? - what about it? ¿y mi trabajo? - ¿y qué?; you know Julie's boyfriend? - yes, what about him? ¿conoces al novio de Julie? - sí ¿por qué?; what... for: what's this button for? ¿para qué es este botón?; what are you complaining for? ¿por qué te quejas?; to give somebody what for (colloq) darle* una buena a alguien (fam); what have you (colloq): she sells postcards and souvenirs and what have you vende postales, recuerdos y esas cosas or y demás; what if: what if she finds out? ¿y si se entera?; what... like: what's she like? ¿cómo es?; what does he look like? ¿cómo es físicamente?, ¿qué aspecto tiene?; what's his new film like? ¿qué tal es su nueva película?; what of: so we're not married: what of it? no estamos casados ¿y qué?; what's-her/-his/-its-name (colloq): go and ask what's-her-name next door ve y pregúntale a la de al lado ¿cómo se llama?; the what's-its-name o what-d' you call it is broken la cosa ésa está rota (fam), el chisme ése está roto (Esp, Méx fam); what with entre; what with one thing and another, I haven't had time — entre una cosa y otra, no he tenido tiempo

    3)

    (do) you know what? I'll ask him for a raise! — ¿sabes qué? or ¿sabes qué te digo? le voy a pedir aumento!

    (I'll) tell you what,... — mira,...

    b) ( relative use) lo que

    I don't know and, what's more, I don't care — no lo sé y lo que es más, no me importa


    II
    1)
    a) ( in questions) qué

    what book are you reading? — ¿qué libro estás leyendo?

    what color are the walls? — ¿de qué color son las paredes?

    what more does he want? — ¿qué más quiere?

    she didn't know what color to choose/what language they were speaking — no sabía qué color elegir/en qué idioma estaban hablando

    c) (all of the, any)

    what few hotels there were were full — los pocos hoteles que había, estaban llenos

    what little she owned she left to her son — lo poco que tenía, se lo dejó a su hijo

    2) ( in exclamations) qué

    what a friend you've turned out to be!(iro) valiente or vaya amigo has resultado ser tú!

    what a lot of people! — cuánta gente!, qué cantidad de gente!

    [wɒt]
    1. PRONOUN
    a)
    In direct questions, what can generally be translated by qué with an accent: qué

    what do you want now? — ¿qué quieres ahora?

    what's in here? — ¿qué hay aquí dentro?

    what is it now? — y ahora ¿qué?

    what does he owe his success to?, to what does he owe his success? — frm ¿a qué debe su éxito?

    what's a tractor, Daddy? — ¿qué es un tractor, papá?

    what are capers? — ¿qué son las alcaparras?

    Only use [¿qué es...?]/[¿qué son...?] to translate [what is]/[are] when asking for a [definition]. In other contexts use [¿cuál es?]/[¿cuáles son?]:

    what's the capital of Finland? — ¿cuál es la capital de Finlandia?

    what's her telephone number? — ¿cuál es su número de teléfono?

    what were the greatest problems? — ¿cuáles eran los mayores problemas?

    However, not all expressions with [what] should be translated literally. Some require [qué] used adjectivally:

    what is the difference? — ¿qué diferencia hay?

    what are your plans? — ¿qué planes tienes?

    what's the Spanish for "pen"? — ¿cómo se dice "pen" en español?

    what's your name? — ¿cómo te llamas?

    b) (=how much) cuánto

    what will it cost? — ¿cuánto va a costar?

    what does it weigh? — ¿cuánto pesa?

    what's nine times five? — ¿cuánto es nueve por cinco?

    c) (=what did you say) cómo, qué

    what? I didn't catch that — ¿cómo? or ¿qué?, no he entendido eso

    what did you say? — ¿cómo or qué dices?, ¿qué has dicho?, ¿qué dijiste? (LAm)

    d) (Brit) (as question tag) verdad

    it's getting late, what? — se está haciendo tarde ¿no? or ¿verdad?

    a)
    In most cases, translate the pronoun what using either qué with an accent or lo que without an accent: qué, lo que

    he asked her what she thought of it — le preguntó qué or lo que pensaba de ello

    Use [cuál era]/[cuáles son] {etc} instead of [lo que era]/[lo que son] {etc} if [what was]/[are] {etc} does not relate to a definition:

    please explain what you saw — por favor, explique qué or lo que vio

    can you explain what's happening? — ¿me puedes explicar (qué es) lo que está pasando?

    do you know what's happening? — ¿sabes qué or lo que está pasando?

    I don't know what's happening — no sé qué está pasando, no sé (qué es) lo que está pasando

    tell me what happened — cuéntame qué or lo que ocurrió

    b) (=how much) cuánto
    4) (relative use) lo que

    I've no clothes except what I'm wearing — no tengo ropa, aparte de lo que llevo puesto

    what it is to be rich and famous! — ¡lo que es ser rico y famoso!

    and what have you {or}3} what not * y qué sé yo qué más, y qué sé yo cuántas cosas más to give sb what for * regañar a algn know what

    it was full of cream, jam, chocolate and I don't know what — estaba lleno de nata, mermelada, chocolate y no sé cuántas cosas más

    you know what? I think he's drunk — creo que está borracho, ¿sabes?

    I know what, let's ring her up — se me ocurre una idea, vamos a llamarla por teléfono

    to know what's what * saber cuántas son cinco * or what? *

    do you want it or what? — ¿lo quieres o qué?

    are you coming or what? — entonces ¿vienes o no?

    I mean, is this sick, or what? — vamos, que es de verdadero mal gusto, ¿o no?

    is this luxury or what? — esto sí que es lujo, ¿eh?

    say what you like,... digas lo que digas,..., se diga lo que se diga,.... so what? * ¿y qué?

    so what if it does rain? — ¿y qué, si llueve?

    so what if he is gay? — ¿y qué (pasa) si es gay?, ¿y qué importa que sea gay?

    (I'll) tell you what se me ocurre una idea, tengo una idea what about

    what about me? — y yo ¿qué?

    what about next week? — ¿qué te parece la semana que viene?

    "your car..." - "what about it?" * — -tu coche... -¿qué pasa con mi coche?

    what about going to the cinema? — ¿qué tal si vamos al cine?, ¿y si vamos al cine?

    what about lunch, shall we go out? — ¿y para comer? ¿salimos fuera? or ¿qué tal si salimos fuera?

    what about people who haven't got cars? — ¿y la gente que no tiene coche?

    what for? (=why) ¿por qué?; (=to what purpose) ¿para qué?

    what are you doing that for? — ¿por or para qué haces eso?

    what's that button for? — ¿para qué es ese botón?

    what if...? ¿y si...?

    what if this doesn't work out? — ¿y si esto no funciona?

    what if he says no? — ¿y si dice que no?

    what of

    but what of the political leaders? — pero, ¿y qué hay de los líderes políticos?

    what of it? * — y eso ¿qué importa?

    what's... what's it like? (asking for description) ¿cómo es?; (asking for evaluation) ¿qué tal es?

    what's their new house like? — ¿cómo es su nueva casa?

    what's his first novel like? — ¿qué tal es su primera novela?

    what will the weather be like tomorrow? — ¿qué tal tiempo va a hacer mañana?

    and what's more... y, además,... what's that? (asking about sth) ¿qué es eso?; (=what did you say?) ¿qué has dicho?

    what's that to you? * — ¿eso qué tiene que ver contigo?, ¿a ti qué te importa? *

    what's worse

    and what's worse... — y lo que es peor...

    what with

    what with the stress and lack of sleep, I was in a terrible state — entre la tensión y la falta de sueño me encontraba fatal

    2. ADJECTIVE

    what dress shall I wear? — ¿qué vestido me pongo?

    what colour is it? — ¿de qué color es?

    she asked me what day she should come — me preguntó qué día tenía que venir

    he explained what ingredients are used — explicó qué ingredientes se usan

    what good would that do? — ¿de qué serviría eso?

    do you know what music they're going to play? — ¿sabes qué música van a tocar?

    did they tell you what time they'd be arriving? — ¿te dijeron a qué hora llegarían?

    I gave him what money/coins I had — le di todo el dinero/todas las monedas que tenía

    Remember to put an accent on qué in exclamations as well as in direct and indirect questions:

    what a nuisance! — ¡qué lata!

    what a fool I was! — ¡qué tonto fui!

    what an ugly dog! — ¡qué perro más or tan feo!

    what a lot of people! — ¡qué cantidad de gente!

    what an excuse!iro ¡buen pretexto!, ¡vaya excusa!

    3.
    EXCLAMATION ¡qué!

    what! you sold it! — ¿qué? ¡lo has vendido!

    what! you expect me to believe that! — ¿qué? ¿esperas que me crea eso?

    what! he can't be a spy! — ¿qué? ¿cómo va a ser un espía?

    you told him what? — ¿que le has dicho qué?

    "he's getting married" - "what!" — se casa - ¿cómo dices?

    you what?

    "I'm going to be an actress" - "you what?" * — -voy a hacerme actriz -¿cómo or qué dices?

    I'm going to have a baby - you what? — -voy a tener un niño -¡¿que vas a tener un qué?!

    * * *

    I [hwɑːt, wɒt]
    1) ( in questions) qué

    what's that? — ¿qué es eso?

    what's the problem? — ¿cuál es el problema?

    what is 28 divided by 12? — ¿cuánto es 28 dividido (por) 12?

    what's `I don't understand' in Russian? — ¿cómo se dice `no entiendo' en ruso?

    what do you mean? — ¿qué quieres decir?

    what did you pay? — ¿cuánto pagaste?

    what's the jacket made (out) of? — ¿de qué es la chaqueta?

    I threw it away - you did what? — lo tiré a la basura - ¿qué?

    what? — ( say that again) ¿cómo?, ¿qué?; ( expressing disbelief) ¿qué?, ¿que qué?

    or what? — (colloq) ¿o qué?

    are you stupid, or what? — ¿eres tonto o qué?

    so what? — ¿y qué?

    what about: but what about the children? y los niños ¿qué?; what about my work? - what about it? ¿y mi trabajo? - ¿y qué?; you know Julie's boyfriend? - yes, what about him? ¿conoces al novio de Julie? - sí ¿por qué?; what... for: what's this button for? ¿para qué es este botón?; what are you complaining for? ¿por qué te quejas?; to give somebody what for (colloq) darle* una buena a alguien (fam); what have you (colloq): she sells postcards and souvenirs and what have you vende postales, recuerdos y esas cosas or y demás; what if: what if she finds out? ¿y si se entera?; what... like: what's she like? ¿cómo es?; what does he look like? ¿cómo es físicamente?, ¿qué aspecto tiene?; what's his new film like? ¿qué tal es su nueva película?; what of: so we're not married: what of it? no estamos casados ¿y qué?; what's-her/-his/-its-name (colloq): go and ask what's-her-name next door ve y pregúntale a la de al lado ¿cómo se llama?; the what's-its-name o what-d' you call it is broken la cosa ésa está rota (fam), el chisme ése está roto (Esp, Méx fam); what with entre; what with one thing and another, I haven't had time — entre una cosa y otra, no he tenido tiempo

    3)

    (do) you know what? I'll ask him for a raise! — ¿sabes qué? or ¿sabes qué te digo? le voy a pedir aumento!

    (I'll) tell you what,... — mira,...

    b) ( relative use) lo que

    I don't know and, what's more, I don't care — no lo sé y lo que es más, no me importa


    II
    1)
    a) ( in questions) qué

    what book are you reading? — ¿qué libro estás leyendo?

    what color are the walls? — ¿de qué color son las paredes?

    what more does he want? — ¿qué más quiere?

    she didn't know what color to choose/what language they were speaking — no sabía qué color elegir/en qué idioma estaban hablando

    c) (all of the, any)

    what few hotels there were were full — los pocos hoteles que había, estaban llenos

    what little she owned she left to her son — lo poco que tenía, se lo dejó a su hijo

    2) ( in exclamations) qué

    what a friend you've turned out to be!(iro) valiente or vaya amigo has resultado ser tú!

    what a lot of people! — cuánta gente!, qué cantidad de gente!

    English-spanish dictionary > what

  • 6 DI

    Del verbo dar: ( conjugate dar) \ \
    di es: \ \
    1ª persona singular (yo) pretérito indicativo
    Del verbo decir: ( conjugate decir) \ \
    di es: \ \
    2ª persona singular (tú) imperativo
    Multiple Entries: dar     decir     di
    dar ( conjugate dar) verbo transitivo 1 déme un kilo de peras can I have a kilo of pears?; See Also→ conocer verbo transitivo 3 b, entender verbo transitivo
    b)cartas/mano to give
    2
    a) (donar, regalar) ‹sangre/limosna to give;
    b) ( proporcionar) ‹fuerzas/valor/esperanza to give;
    información/idea to give 3
    a) (conferir, aportar) ‹sabor/color/forma to give
    b) ( aplicar) ‹mano de pintura/barniz to give
    c)sedante/masaje to give
    4 ( conceder) ‹prórroga/permiso to give; nos dieron un premio we won o got a prize 5
    a) (expresar, decir) ‹parecer/opinón to give;
    ¿le diste las gracias? did you thank him?, did you say thank you?;
    dales saludos give/send them my regards; tuve que dile la noticia I was the one who had to break the news to him
    b) (señalar, indicar): me da ocupado or (Esp) comunicando the line's busy o (BrE) engaged;
    1
    a) ( producir) ‹fruto/flor to bear;
    dividendos to pay;
    b) (AmL) ( alcanzar hasta):
    da 150 kilómetros por hora it can do o go 150 kilometres an hour;
    venía a todo lo que daba it was travelling at full speed; ponen la radio a todo lo que da they turn the radio on full blast 2 (causar, provocar) ‹placer/susto to give; ‹ problemas to cause; el calor le dio sueño/sed the heat made him sleepy/thirsty 1 ( presentar) ‹ concierto to give;
    ¿qué dan esta noche en la tele? what's on TV tonight? (colloq);
    ¿dónde están dando esa película? where's that film showing? 2
    a)fiesta/conferencia to give;
    baile/banquete to hold; ‹ discurso› (AmL) to make
    b) (CS) ‹ examen› to take o (BrE) sit;
    ver tb clase 4 ( realizar la accion que se indica) ‹ grito to give; dame un beso give me a kiss; ver tb golpe, paseo, vuelta, etc ( considerar) di algo/a algn por algo: ese tema lo doy por sabido I'm assuming you've already covered that topic; ¡dalo por hecho! consider it done! verbo intransitivo 1 [ventana/balcón] to look onto, give onto; [fachada/frente] to face 2 (ser suficiente, alcanzar) di para algo/algn to be enough for sth/sb; di de sí ‹zapatos/jersey to stretch 3 ( arrojar un resultado): ¿cuánto da la cuenta? what does it come to?; a mí me dio 247 I made it (to be) 247 4 ( importar): ¡qué más da! what does it matter!; ¿qué más da? what difference does it make?; me da igual I don't mind 5 ( en naipes) to deal 1
    a) (pegar, golpear): dile a algn to hit sb;
    ( como castigo) to smack sb; el balón dio en el poste the ball hit the post 2 (accionar, mover) dile a algo ‹a botón/tecla to press sth; ‹ a interruptor to flick sth; ‹a manivela/volante to turn sth 3 soluciónto hit upon, find; ‹ palabra to come up with 4 (hablando de manías, ocurrencias) dile a algn por hacer algo ‹por pintar/cocinar to take to doing sth;
    le ha dado por decir que … he's started saying that …
    5 [sol/luz]: la luz le daba de lleno en los ojos the light was shining right in his eyes darse verbo pronominal 1 ( producirse) [ frutaigo] to grow 2 ( presentarse) [oportunidad/ocasión] to arise 3 ( resultar) (+ me/te/le etc):
    a) ( refl) ( realizar lo que se indica) ‹ducha/banquete to have;
    dárselas de algo: se las da de valiente/de que sabe mucho he likes to make out he's brave/he knows a lot;
    dárselas de listo to act smart
    b) (golpearse, pegarse):
    se dieron contra un árbol they crashed into a tree; se dio di un golpe en la rodilla he hit his knee ( considerarse) dise por algo: ver tb aludir a, enterado 1
    decir 1 sustantivo masculino:
    ¿cientos de personas? — bueno, es un di hundreds of people? — well, figuratively speaking

    decir 2 ( conjugate decir) verbo transitivo 1
    a)palabra/frase/poema to say;
    mentira/verdad to tell; para ejemplos con complemento indirecto ver división 2 ¿eso lo dices por mí? are you referring to me?; ¡no lo dirás en serio! you can't be serious!; dijo que sí con la cabeza he nodded; no se dice `andé', se dice `anduve' it isn't `andé', it's `anduve'; ¡eso no se dice! you mustn't say that!; ¿cómo se dice `amor' en ruso? how do you say `love' in Russian?; ¿lo encontró? — dice que sí/no did he find it? — he says he did/he didn't
    b)
    2 dile algo a algn to tell sb sth;
    voy a dile a papá que … I'm going to tell Dad …;
    ¡ya te lo decía yo! I told you so! 3
    a) (expresando órdenes, deseos, advertencias):
    ¡porque lo digo yo! because I say so!;
    harás lo que yo diga you'll do as I say; dice que llames cuando llegues she says (you are) to phone when you get there; dijo que tuviéramos cuidado she said to be careful; diles que empiecen tell them to start; le dije que no lo hiciera I told him not to do it
    b)
    4
    a) (opinar, pensar) to think;
    ¡quién lo hubiera dicho! who would have thought o believed it?; es muy fácil — si tú lo dices … it's very easy — if you say so …
    b) (sugerir, comunicar):
    ¿te dice algo ese nombre? does that name mean anything to you? 5
    querer decir [palabra/persona] to mean;
    ¿qué quieres di con eso? what do you mean by that? 6 ( en locs) como quien dice so to speak; es decir that is; ¡he dicho! that's that o final!; ni que decir tiene que … it goes without saying that …; ¡no me digas! no!, you're kidding o joking! (colloq); por así decirlo so to speak; el qué dirán (fam) what other people (might) think; ver tb dicho 1
    verbo intransitivo
    papá — dime, hijo dad — yes, son?;
    quería pedirle un favor — usted dirá I wanted to ask you a favor — certainly, go ahead
    b) (Esp) ( al contestar el teléfono): ¿diga? or ¿dígame? hello?
    decirse verbo pronominal
    a) ( refl) to say … to oneself
    b) ( recípr) to say …. to each other;

    di see
    dar, decir

    dar
    I verbo transitivo
    1 to give: dame la mano, hold my hand
    2 (conceder) to give: mi padre me dio permiso, my father gave me permission
    le doy toda la razón, I think he is quite right
    3 (transmitir una noticia) to tell (un recado, recuerdos) to pass on, give
    dar las gracias, to thank
    4 (retransmitir u ofrecer un espectáculo) to show, put on
    5 (organizar una fiesta) to throw, give
    6 (producir lana, miel, etc) to produce, yield (fruto, flores) to bear (beneficio, interés) to give, yield
    7 (causar un dolor, malestar) dar dolor de cabeza, to give a headache (un sentimiento) dar pena, to make sad
    le da mucha vergüenza, he's very embarrassed
    8 (proporcionar) to provide: su empresa da trabajo a cincuenta personas, his factory gives work to fifty people
    9 (una conferencia, charla) to give (impartir clases) to teach (recibir una clase) to have US to take
    10 (presentir) me da (en la nariz/en el corazón) que eso va a salir bien, I have a feeling that everything is going to turn out well
    11 (estropear) to ruin: me dio la noche con sus ronquidos, he spoilt my sleep with his snoring
    12 (abrir el paso de la luz) to switch on (del gas, agua) to turn on
    13 (propinar una bofetada, un puntapié, etc) to hit, give
    14 (aplicar una mano de pintura, cera) to apply, put on (un masaje, medicamento) to give
    15 (considerar) dar por, to assume, consider: lo dieron por muerto, he was given up for dead
    ese dinero lo puedes dar por perdido, you can consider that money lost
    dar por supuesto/sabido, to take for granted, to assume
    16 (la hora, un reloj) to strike: aún no habían dado las ocho, it was not yet past eight o'clock
    17 (realizar la acción que implica el objeto) dar un abrazo/susto, to give a hug/fright
    dar un paseo, to go for a walk
    dar una voz, to give a shout
    II verbo intransitivo
    1 (sobrevenir) le dio un ataque de nervios, she had an attack of hysterics
    2 dar de comer/cenar, to provide with lunch/dinner 3 dar a, (mirar, estar orientado a) to look out onto, to overlook (una puerta) to open onto, lead to: esa puerta da al jardín, this door leads out onto the garden 4 dar con, (una persona, objeto) to come across: no fuimos capaces de dar con la contraseña, we couldn't come up with the password
    dimos con él, we found him 5 dar de sí, (una camiseta, bañador) to stretch, give 6 dar en, to hit: el sol me daba en los ojos, the sun was (shining) in my eyes 7 dar para, to be enough o sufficient for: ese dinero no me da para nada, this money isn't enough for me Locuciones: dar a alguien por: le dio por ponerse a cantar, she decided to start singing
    le dio por nadar, he got it into his head to go swimming
    dar a entender a alguien que..., to make sb understand that...
    dar la mano a alguien, to shake hands with sb
    dar para: el presupuesto no da para más, the budget will not stretch any further
    dar que hablar, to set people talking
    dar que pensar: el suceso dio que pensar, the incident gave people food for thought
    dar a conocer, (noticia) to release
    decir
    I m (dicho, sentencia) saying: es sólo un decir, it's just a manner of speaking
    II verbo transitivo
    1 to say: está diciendo una mentira/la verdad, she's telling a lie/the truth
    no dijo nada, he said nothing
    2 (con complemento indirecto) to tell: no le dije mi opinión, I didn't tell him my opinion
    les dijo que esperaran un rato, she told them to wait for a while
    3 (opinar, afirmar, proponer) ¿qué me dices de mi nuevo corte de pelo?, what do you think of my new haircut?, te digo que es una extravagancia, I think it's quite weird
    yo digo que vayamos a Cuenca, I suggest going to Cuenca
    4 (suscitar interés, una idea) to mean, appeal: ese libro no me dice nada, that book doesn't appeal to me
    ¿le dice algo esta cara?, does this face mean anything to you?
    5 (mostrar, indicar) to say, show: lo que hizo dice mucho en su favor, what he did says a lot for him
    su cara de decepción lo dice todo, his long face says it all Locuciones: Tel Esp diga o dígame, hello?
    digamos, let's say
    digo yo, in my opinion
    el qué dirán, what people will say
    es decir, that is (to say)
    ni que decir tiene, needless to say
    no decir esta boca es mía, not to say a word
    ¡no me digas!, really!
    por así decirlo, as it were o so to speak
    querer decir, to mean
    ¡y que lo digas!, you bet! ➣ Ver nota en mean ¿To tell o to say?
    Observa que to tell menciona a la persona a la cual va dirigida una frase: Dime tu nombre. Tell me your name. Les dijo que se fueran. He told them to go away.
    Por el contrario, to say se centra en el contenido del mensaje, sin importarnos a quién va dirigido: ¿Qué has dicho? What did you say? Dijo que sí. He said yes. ➣ Ver nota en tell.
    'di' also found in these entries: Spanish: A - cabezazo - cable - cierta - cierto - codazo - conferencia - costalada - empujón - hartazgo - menuda - menudo - olla - pasada - pasado - sopapo - soplamocos - torta - trompazo - bofetada - cera - crédito - cuanto - golpe - le - ocurrir - tope - total English: approximation - bang - bash - bump - cheese - coat - gone - him - into - realize - slam - slap - towards - wade through - nice - on - strike - to - track - treat - when - you
    N ABBR
    1) = Donor Insemination
    2) (Brit)
    (Police) = Detective Inspector

    English-spanish dictionary > DI

  • 7 Di

    Del verbo dar: ( conjugate dar) \ \
    di es: \ \
    1ª persona singular (yo) pretérito indicativo
    Del verbo decir: ( conjugate decir) \ \
    di es: \ \
    2ª persona singular (tú) imperativo
    Multiple Entries: dar     decir     di
    dar ( conjugate dar) verbo transitivo 1 déme un kilo de peras can I have a kilo of pears?; See Also→ conocer verbo transitivo 3 b, entender verbo transitivo
    b)cartas/mano to give
    2
    a) (donar, regalar) ‹sangre/limosna to give;
    b) ( proporcionar) ‹fuerzas/valor/esperanza to give;
    información/idea to give 3
    a) (conferir, aportar) ‹sabor/color/forma to give
    b) ( aplicar) ‹mano de pintura/barniz to give
    c)sedante/masaje to give
    4 ( conceder) ‹prórroga/permiso to give; nos dieron un premio we won o got a prize 5
    a) (expresar, decir) ‹parecer/opinón to give;
    ¿le diste las gracias? did you thank him?, did you say thank you?;
    dales saludos give/send them my regards; tuve que dile la noticia I was the one who had to break the news to him
    b) (señalar, indicar): me da ocupado or (Esp) comunicando the line's busy o (BrE) engaged;
    1
    a) ( producir) ‹fruto/flor to bear;
    dividendos to pay;
    b) (AmL) ( alcanzar hasta):
    da 150 kilómetros por hora it can do o go 150 kilometres an hour;
    venía a todo lo que daba it was travelling at full speed; ponen la radio a todo lo que da they turn the radio on full blast 2 (causar, provocar) ‹placer/susto to give; ‹ problemas to cause; el calor le dio sueño/sed the heat made him sleepy/thirsty 1 ( presentar) ‹ concierto to give;
    ¿qué dan esta noche en la tele? what's on TV tonight? (colloq);
    ¿dónde están dando esa película? where's that film showing? 2
    a)fiesta/conferencia to give;
    baile/banquete to hold; ‹ discurso› (AmL) to make
    b) (CS) ‹ examen› to take o (BrE) sit;
    ver tb clase 4 ( realizar la accion que se indica) ‹ grito to give; dame un beso give me a kiss; ver tb golpe, paseo, vuelta, etc ( considerar) di algo/a algn por algo: ese tema lo doy por sabido I'm assuming you've already covered that topic; ¡dalo por hecho! consider it done! verbo intransitivo 1 [ventana/balcón] to look onto, give onto; [fachada/frente] to face 2 (ser suficiente, alcanzar) di para algo/algn to be enough for sth/sb; di de sí ‹zapatos/jersey to stretch 3 ( arrojar un resultado): ¿cuánto da la cuenta? what does it come to?; a mí me dio 247 I made it (to be) 247 4 ( importar): ¡qué más da! what does it matter!; ¿qué más da? what difference does it make?; me da igual I don't mind 5 ( en naipes) to deal 1
    a) (pegar, golpear): dile a algn to hit sb;
    ( como castigo) to smack sb; el balón dio en el poste the ball hit the post 2 (accionar, mover) dile a algo ‹a botón/tecla to press sth; ‹ a interruptor to flick sth; ‹a manivela/volante to turn sth 3 soluciónto hit upon, find; ‹ palabra to come up with 4 (hablando de manías, ocurrencias) dile a algn por hacer algo ‹por pintar/cocinar to take to doing sth;
    le ha dado por decir que … he's started saying that …
    5 [sol/luz]: la luz le daba de lleno en los ojos the light was shining right in his eyes darse verbo pronominal 1 ( producirse) [ frutaigo] to grow 2 ( presentarse) [oportunidad/ocasión] to arise 3 ( resultar) (+ me/te/le etc):
    a) ( refl) ( realizar lo que se indica) ‹ducha/banquete to have;
    dárselas de algo: se las da de valiente/de que sabe mucho he likes to make out he's brave/he knows a lot;
    dárselas de listo to act smart
    b) (golpearse, pegarse):
    se dieron contra un árbol they crashed into a tree; se dio di un golpe en la rodilla he hit his knee ( considerarse) dise por algo: ver tb aludir a, enterado 1
    decir 1 sustantivo masculino:
    ¿cientos de personas? — bueno, es un di hundreds of people? — well, figuratively speaking

    decir 2 ( conjugate decir) verbo transitivo 1
    a)palabra/frase/poema to say;
    mentira/verdad to tell; para ejemplos con complemento indirecto ver división 2 ¿eso lo dices por mí? are you referring to me?; ¡no lo dirás en serio! you can't be serious!; dijo que sí con la cabeza he nodded; no se dice `andé', se dice `anduve' it isn't `andé', it's `anduve'; ¡eso no se dice! you mustn't say that!; ¿cómo se dice `amor' en ruso? how do you say `love' in Russian?; ¿lo encontró? — dice que sí/no did he find it? — he says he did/he didn't
    b)
    2 dile algo a algn to tell sb sth;
    voy a dile a papá que … I'm going to tell Dad …;
    ¡ya te lo decía yo! I told you so! 3
    a) (expresando órdenes, deseos, advertencias):
    ¡porque lo digo yo! because I say so!;
    harás lo que yo diga you'll do as I say; dice que llames cuando llegues she says (you are) to phone when you get there; dijo que tuviéramos cuidado she said to be careful; diles que empiecen tell them to start; le dije que no lo hiciera I told him not to do it
    b)
    4
    a) (opinar, pensar) to think;
    ¡quién lo hubiera dicho! who would have thought o believed it?; es muy fácil — si tú lo dices … it's very easy — if you say so …
    b) (sugerir, comunicar):
    ¿te dice algo ese nombre? does that name mean anything to you? 5
    querer decir [palabra/persona] to mean;
    ¿qué quieres di con eso? what do you mean by that? 6 ( en locs) como quien dice so to speak; es decir that is; ¡he dicho! that's that o final!; ni que decir tiene que … it goes without saying that …; ¡no me digas! no!, you're kidding o joking! (colloq); por así decirlo so to speak; el qué dirán (fam) what other people (might) think; ver tb dicho 1
    verbo intransitivo
    papá — dime, hijo dad — yes, son?;
    quería pedirle un favor — usted dirá I wanted to ask you a favor — certainly, go ahead
    b) (Esp) ( al contestar el teléfono): ¿diga? or ¿dígame? hello?
    decirse verbo pronominal
    a) ( refl) to say … to oneself
    b) ( recípr) to say …. to each other;

    di see
    dar, decir

    dar
    I verbo transitivo
    1 to give: dame la mano, hold my hand
    2 (conceder) to give: mi padre me dio permiso, my father gave me permission
    le doy toda la razón, I think he is quite right
    3 (transmitir una noticia) to tell (un recado, recuerdos) to pass on, give
    dar las gracias, to thank
    4 (retransmitir u ofrecer un espectáculo) to show, put on
    5 (organizar una fiesta) to throw, give
    6 (producir lana, miel, etc) to produce, yield (fruto, flores) to bear (beneficio, interés) to give, yield
    7 (causar un dolor, malestar) dar dolor de cabeza, to give a headache (un sentimiento) dar pena, to make sad
    le da mucha vergüenza, he's very embarrassed
    8 (proporcionar) to provide: su empresa da trabajo a cincuenta personas, his factory gives work to fifty people
    9 (una conferencia, charla) to give (impartir clases) to teach (recibir una clase) to have US to take
    10 (presentir) me da (en la nariz/en el corazón) que eso va a salir bien, I have a feeling that everything is going to turn out well
    11 (estropear) to ruin: me dio la noche con sus ronquidos, he spoilt my sleep with his snoring
    12 (abrir el paso de la luz) to switch on (del gas, agua) to turn on
    13 (propinar una bofetada, un puntapié, etc) to hit, give
    14 (aplicar una mano de pintura, cera) to apply, put on (un masaje, medicamento) to give
    15 (considerar) dar por, to assume, consider: lo dieron por muerto, he was given up for dead
    ese dinero lo puedes dar por perdido, you can consider that money lost
    dar por supuesto/sabido, to take for granted, to assume
    16 (la hora, un reloj) to strike: aún no habían dado las ocho, it was not yet past eight o'clock
    17 (realizar la acción que implica el objeto) dar un abrazo/susto, to give a hug/fright
    dar un paseo, to go for a walk
    dar una voz, to give a shout
    II verbo intransitivo
    1 (sobrevenir) le dio un ataque de nervios, she had an attack of hysterics
    2 dar de comer/cenar, to provide with lunch/dinner 3 dar a, (mirar, estar orientado a) to look out onto, to overlook (una puerta) to open onto, lead to: esa puerta da al jardín, this door leads out onto the garden 4 dar con, (una persona, objeto) to come across: no fuimos capaces de dar con la contraseña, we couldn't come up with the password
    dimos con él, we found him 5 dar de sí, (una camiseta, bañador) to stretch, give 6 dar en, to hit: el sol me daba en los ojos, the sun was (shining) in my eyes 7 dar para, to be enough o sufficient for: ese dinero no me da para nada, this money isn't enough for me Locuciones: dar a alguien por: le dio por ponerse a cantar, she decided to start singing
    le dio por nadar, he got it into his head to go swimming
    dar a entender a alguien que..., to make sb understand that...
    dar la mano a alguien, to shake hands with sb
    dar para: el presupuesto no da para más, the budget will not stretch any further
    dar que hablar, to set people talking
    dar que pensar: el suceso dio que pensar, the incident gave people food for thought
    dar a conocer, (noticia) to release
    decir
    I m (dicho, sentencia) saying: es sólo un decir, it's just a manner of speaking
    II verbo transitivo
    1 to say: está diciendo una mentira/la verdad, she's telling a lie/the truth
    no dijo nada, he said nothing
    2 (con complemento indirecto) to tell: no le dije mi opinión, I didn't tell him my opinion
    les dijo que esperaran un rato, she told them to wait for a while
    3 (opinar, afirmar, proponer) ¿qué me dices de mi nuevo corte de pelo?, what do you think of my new haircut?, te digo que es una extravagancia, I think it's quite weird
    yo digo que vayamos a Cuenca, I suggest going to Cuenca
    4 (suscitar interés, una idea) to mean, appeal: ese libro no me dice nada, that book doesn't appeal to me
    ¿le dice algo esta cara?, does this face mean anything to you?
    5 (mostrar, indicar) to say, show: lo que hizo dice mucho en su favor, what he did says a lot for him
    su cara de decepción lo dice todo, his long face says it all Locuciones: Tel Esp diga o dígame, hello?
    digamos, let's say
    digo yo, in my opinion
    el qué dirán, what people will say
    es decir, that is (to say)
    ni que decir tiene, needless to say
    no decir esta boca es mía, not to say a word
    ¡no me digas!, really!
    por así decirlo, as it were o so to speak
    querer decir, to mean
    ¡y que lo digas!, you bet! ➣ Ver nota en mean ¿To tell o to say?
    Observa que to tell menciona a la persona a la cual va dirigida una frase: Dime tu nombre. Tell me your name. Les dijo que se fueran. He told them to go away.
    Por el contrario, to say se centra en el contenido del mensaje, sin importarnos a quién va dirigido: ¿Qué has dicho? What did you say? Dijo que sí. He said yes. ➣ Ver nota en tell.
    'di' also found in these entries: Spanish: A - cabezazo - cable - cierta - cierto - codazo - conferencia - costalada - empujón - hartazgo - menuda - menudo - olla - pasada - pasado - sopapo - soplamocos - torta - trompazo - bofetada - cera - crédito - cuanto - golpe - le - ocurrir - tope - total English: approximation - bang - bash - bump - cheese - coat - gone - him - into - realize - slam - slap - towards - wade through - nice - on - strike - to - track - treat - when - you
    [daɪ]
    N (familiar form) of Diana

    English-spanish dictionary > Di

  • 8 как

    как I
    нареч. kiel;
    \как пожива́ете? kiel vi fartas?;
    \как жа́рко! kia varmego!;
    \как он э́то сде́лал? kiel li faris tion?;
    \как вас зову́т? kiel vi estas nomata?;
    ♦ \как ни... kiel ajn...;
    \как ни стара́йтесь... kiel ajn vi penu...;
    \как бы то ни бы́ло kiel ajn ĝi estu;
    вот \как! jen kiel!;
    \как знать! kiu scias!;
    \как когда́ tio dependas de multaj kaŭzoj.
    --------
    как II
    союз 1. (при сравнении) kiel;
    он сде́лал, \как вы ему́ сказа́ли li faris, kiel vi diris al li;
    широ́кий \как мо́ре vasta kiel maro;
    \как..., так и... tiel... kiel...;
    \как а́рмия, так и флот tiel armeo, kiel ŝiparo;
    2. (о времени): по́сле того́ \как, с тех пор \как post kiam;
    в то вре́мя \как dum;
    3. (что) ke;
    я ви́дел, \как она́ ушла́ mi vidis, ke ŝi foriris, mi vidis ŝin foriri;
    ♦ \как ви́дно verŝajne;
    \как наприме́р kiel ekzemple;
    \как раз ĝuste;
    \как бу́дто kvazaŭ;
    \как вдруг kaj subite.
    * * *
    1) нареч. вопр., воскл. cómo; qué

    как он э́то сде́лал? — ¿cómo ha hecho esto?

    как вам э́то нра́вится? — ¿qué le parece esto?, ¿(cómo) le gusta esto?

    как (ва́ши) дела́? — ¿cómo van sus asuntos?

    как ты сказа́л? — ¿qué (cómo) has dicho?

    как так? разг. — ¿cómo entonces (así)?

    как же так? разг. — ¿cómo puede ser (suceder)?, ¿pues cómo?

    как он уста́л! — ¡qué cansado está!

    как жа́рко! — ¡qué calor (hace)!

    2) нареч. относ. como

    я сде́лаю, как ты мне сказа́л — lo haré como tú me has dicho

    он поступи́л не так, как ему́ сове́товали — actuó no como (no de la forma que) le aconsejaron

    тако́й..., как — igual que...

    тако́в..., как — tal como...

    э́то меня́ удиви́ло сто́лько же, как и тебя́ — esto me asombró lo mismo que (tanto como) a ti

    3) нареч. образа действия cómo

    не всегда́ ва́жно, что говоря́т, но всегда́ ва́жно, как говоря́т — no siempre es tan importante lo que se dice, sino cómo se dice

    4) нареч. опред.
    а) cómo

    вот как э́то на́до де́лать — mira cómo (así) hay que hacerlo

    я страх как любопы́тна разг.soy extremadamente curiosa

    мне про́сто мо́чи нет как ску́чно разг.no puedo más de aburrimiento

    5) нареч. времени cuándo, en cuánto

    как в Москву́ пое́ду... — cuándo vaya a Moscú...

    6) нареч. неопр. разг. de una manera (forma) o de otra; во многих случаях остаётся без перевода

    нельзя́ ли как подеше́вле? — ¿no puede ser más barato?

    ты оде́лся бы как полу́чше — vístete (debías vestirte) lo mejor que puedas

    7) частица (для выражения удивления, негодования и т.п.) cómo

    как, (ра́зве) все тут? — ¿cómo, todos están aquí?

    как нет? — ¿cómo no?

    вот (оно́) как — por lo visto, a lo mejor; mira cómo...

    говоря́т, он уе́хал. - Как, уе́хал? — dicen que se ha ido. - ¿Cómo, se ha ido?

    9) частица разг. (при гл. сов. вида выражает внезапность)

    он как побежи́т (как побежа́л) — y echó a correr

    он как упа́л вдруг — y se cayó de repente

    10) союз сравнит. como

    широ́кий, как мо́ре — vasto como el mar

    как оди́н челове́к — como un solo hombre

    Толсто́й как писа́тель... — Tolstoi como escritor...

    он говори́т по-испа́нски, как испа́нец — habla (en español) como un español

    он поступи́л, как вы сказа́ли — obró como Ud. le dijo

    11) союз присоединительный (в качестве, будучи) como

    сове́товать как друг — aconsejar como (un) amigo

    как наприме́р — (como) por ejemplo

    как говоря́т — (como) dicen

    как изве́стно — (como) es conocido

    12) союз временной
    а) cuando; desde que

    как уви́дишь её, скажи́... — cuando la veas, dícelo...

    уже́ прошло́ три го́да, как... — ya han pasado tres años desde que...

    как то́лько... — en cuanto que..., tan pronto como...

    как вдруг... — cuando de pronto...

    тогда́ как — mientras que

    в то вре́мя как — al mismo tiempo que; mientras que

    ме́жду тем как — entretanto que; mientras que

    по́сле того́ как — después de que

    ка́ждый раз, как — cada vez que

    едва́... как — al punto que...

    едва́ то́лько... как — no hizo más que...

    то́лько..., как — sólo... cuando

    то́лько что..., как — no hizo más que... cuando, sólo... cuando

    13) союз причинный, уст., разг. porque
    14) союз условный разг. si

    что как в са́мом де́ле... — y si en realidad...

    - как нельзя
    - как раз
    - как скоро
    ••

    как ка́жется — según parece

    смотря́ как разг. — según como, conforme a; según y conforme

    как попа́ло — de cualquier modo, como sea

    вот как! разг. — ¡vaya, vaya!, ¡qué cosas!

    как же! разг. ( конечно) — ¡sin duda!, ¡ciertamente!

    а как же разг. — ¿y por qué no?

    как знать? разг. — ¿quién sabe?

    как когда́, когда́ как — depende de

    как кому́, кому́ как — según quien

    как ни..., как бы ни... — aunque..., a pesar de...

    как бы не... — ojalá (que) no

    как бы то ни́ было — como quiera que sea, sea como sea

    как бы не так! прост. — ¡de ningún modo!, ¡no faltaba más!; ¡ni por esas!

    как сказа́ть — quien sabe

    как есть прост. — de remate, totalmente

    как оди́н челове́к — todos a una

    ещё как! — ¡no sabe (usted) cómo!

    * * *
    1) нареч. вопр., воскл. cómo; qué

    как он э́то сде́лал? — ¿cómo ha hecho esto?

    как вам э́то нра́вится? — ¿qué le parece esto?, ¿(cómo) le gusta esto?

    как (ва́ши) дела́? — ¿cómo van sus asuntos?

    как ты сказа́л? — ¿qué (cómo) has dicho?

    как так? разг. — ¿cómo entonces (así)?

    как же так? разг. — ¿cómo puede ser (suceder)?, ¿pues cómo?

    как он уста́л! — ¡qué cansado está!

    как жа́рко! — ¡qué calor (hace)!

    2) нареч. относ. como

    я сде́лаю, как ты мне сказа́л — lo haré como tú me has dicho

    он поступи́л не так, как ему́ сове́товали — actuó no como (no de la forma que) le aconsejaron

    тако́й..., как — igual que...

    тако́в..., как — tal como...

    э́то меня́ удиви́ло сто́лько же, как и тебя́ — esto me asombró lo mismo que (tanto como) a ti

    3) нареч. образа действия cómo

    не всегда́ ва́жно, что говоря́т, но всегда́ ва́жно, как говоря́т — no siempre es tan importante lo que se dice, sino cómo se dice

    4) нареч. опред.
    а) cómo

    вот как э́то на́до де́лать — mira cómo (así) hay que hacerlo

    я страх как любопы́тна разг.soy extremadamente curiosa

    мне про́сто мо́чи нет как ску́чно разг.no puedo más de aburrimiento

    5) нареч. времени cuándo, en cuánto

    как в Москву́ пое́ду... — cuándo vaya a Moscú...

    6) нареч. неопр. разг. de una manera (forma) o de otra; во многих случаях остаётся без перевода

    нельзя́ ли как подеше́вле? — ¿no puede ser más barato?

    ты оде́лся бы как полу́чше — vístete (debías vestirte) lo mejor que puedas

    7) частица (для выражения удивления, негодования и т.п.) cómo

    как, (ра́зве) все тут? — ¿cómo, todos están aquí?

    как нет? — ¿cómo no?

    вот (оно́) как — por lo visto, a lo mejor; mira cómo...

    говоря́т, он уе́хал. - Как, уе́хал? — dicen que se ha ido. - ¿Cómo, se ha ido?

    9) частица разг. (при гл. сов. вида выражает внезапность)

    он как побежи́т (как побежа́л) — y echó a correr

    он как упа́л вдруг — y se cayó de repente

    10) союз сравнит. como

    широ́кий, как мо́ре — vasto como el mar

    как оди́н челове́к — como un solo hombre

    Толсто́й как писа́тель... — Tolstoi como escritor...

    он говори́т по-испа́нски, как испа́нец — habla (en español) como un español

    он поступи́л, как вы сказа́ли — obró como Ud. le dijo

    11) союз присоединительный (в качестве, будучи) como

    сове́товать как друг — aconsejar como (un) amigo

    как наприме́р — (como) por ejemplo

    как говоря́т — (como) dicen

    как изве́стно — (como) es conocido

    12) союз временной
    а) cuando; desde que

    как уви́дишь её, скажи́... — cuando la veas, dícelo...

    уже́ прошло́ три го́да, как... — ya han pasado tres años desde que...

    как то́лько... — en cuanto que..., tan pronto como...

    как вдруг... — cuando de pronto...

    тогда́ как — mientras que

    в то вре́мя как — al mismo tiempo que; mientras que

    ме́жду тем как — entretanto que; mientras que

    по́сле того́ как — después de que

    ка́ждый раз, как — cada vez que

    едва́... как — al punto que...

    едва́ то́лько... как — no hizo más que...

    то́лько..., как — sólo... cuando

    то́лько что..., как — no hizo más que... cuando, sólo... cuando

    13) союз причинный, уст., разг. porque
    14) союз условный разг. si

    что как в са́мом де́ле... — y si en realidad...

    - как нельзя
    ••

    как ка́жется — según parece

    смотря́ как разг. — según como, conforme a; según y conforme

    как попа́ло — de cualquier modo, como sea

    вот как! разг. — ¡vaya, vaya!, ¡qué cosas!

    как же! разг. ( конечно) — ¡sin duda!, ¡ciertamente!

    а как же разг. — ¿y por qué no?

    как знать? разг. — ¿quién sabe?

    как когда́, когда́ как — depende de

    как кому́, кому́ как — según quien

    как ни..., как бы ни... — aunque..., a pesar de...

    как бы не... — ojalá (que) no

    как бы то ни́ было — como quiera que sea, sea como sea

    как бы не так! прост. — ¡de ningún modo!, ¡no faltaba más!; ¡ni por esas!

    как сказа́ть — quien sabe

    как есть прост. — de remate, totalmente

    как оди́н челове́к — todos a una

    ещё как! — ¡no sabe (usted) cómo!

    * * *
    1. conj.
    1) gener. (для выражения удивления, негодования и т. п.) cюmo, cuan, como
    2) excl. cómo
    2. part.
    1) gener. cada vez que, conforme, desde que, en cuánto, que, qué, âðåìåñè cuándo ***, образа действия cюmo ***, присоединительный (в качестве, будучи) como ***
    2) colloq. de una manera (forma) o de otra, óñëîâñúì si ***
    3) obs. porque, причинный ***

    Diccionario universal ruso-español > как

  • 9 FOR

    fo:
    1. preposition
    1) (to be given or sent to: This letter is for you.) para
    2) (towards; in the direction of: We set off for London.) para, hacia, en dirección a
    3) (through a certain time or distance: for three hours; for three miles.) durante
    4) (in order to have, get, be etc: He asked me for some money; Go for a walk.) (pedir dinero); (salir) a (pasear)
    5) (in return; as payment: He paid $2 for his ticket.) por
    6) (in order to be prepared: He's getting ready for the journey.) para
    7) (representing: He is the member of parliament for Hull.) por
    8) (on behalf of: Will you do it for me?) por
    9) (in favour of: Are you for or against the plan?) por, a favor de
    10) (because of: for this reason.) por, a causa de
    11) (having a particular purpose: She gave me money for the bus fare.) para
    12) (indicating an ability or an attitude to: a talent for baking; an ear for music.) para
    13) (as being: They mistook him for someone else.) por, para
    14) (considering what is used in the case of: It is quite warm for January (= considering that it is January when it is usually cold).) para
    15) (in spite of: For all his money, he didn't seem happy.) a pesar de

    2. conjunction
    (because: It must be late, for I have been here a long time.) ya que, puesto que
    for prep
    1. para
    is this the train for London? ¿es éste el tren que va a Londres?
    2. por
    I bought it for £12 lo compré por 12 libras
    what can I do for you? ¿qué puedo hacer por ti?
    3. desde hace
    4. durante
    5. de
    "T" for Tony "T" de Tony
    what's the word for "cheese" in Spanish? ¿cómo se dice "cheese" en español?
    6. a favor de
    are you for the plan, or against it? ¿estás a favor del plan, o en contra?
    tr[fɔːSMALLr/SMALL]
    1 (intended) para
    there's a phone call for Mr. Smith hay una llamada para el Sr. Smith
    2 (purpose) para
    what's this for? ¿para qué sirve esto?
    shall we meet for lunch? ¿quedamos para comer?
    where do I catch the train for Newcastle? ¿dónde se coge el tren para Newcastle?
    4 (in order to help, on behalf of) por
    5 (because of, on account of) por, a causa de
    a meeting has been called for 10.00 se ha convocado una reunión para las 10.00
    I've lived here for 5 years hace 5 años que vivo aquí, vivo aquí desde hace 5 años
    8 (in exchange, as replacement of) por
    I got it for £500 lo conseguí por 500 libras
    the record went for $50 el disco se vendió por 50 dólares
    9 (in favour of, in support of) por, a favor de
    who did you vote for? ¿a quién votaste?
    are you for or against the new laws? ¿estás a favor o en contra de las nuevas leyes?
    10 (despite) a pesar de, para; (considering, contrast) para
    I still love him, for all his faults lo quiero, a pesar de todos sus defectos
    11 (as) de, como, por
    what do they use for fuel? ¿qué utilizan de combustible?
    for further details... para más información....
    I can't go to the meeting - will you go for me? no puedo asistir a la reunión - ¿quieres ir en mi lugar?
    what's the Spanish for "pool"? ¿cómo se dice "pool" en castellano?
    14 (as regards, concerning) por, en cuanto a
    for my part, he can do as he likes por mí, que haga lo que quiera
    as for him, who cares? en cuanto a él, ¿a quién le importa?
    luckily for us, it didn't rain afortunadamente para nosotros, no llovió
    15 (as part of, as being) por, para
    do you know that for a fact? ¿lo sabes a ciencia cierta?
    what do you want for dinner? ¿qué quieres para comer?
    1 para
    16 formal use literal ya que, puesto que
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    as for me por mi parte, en cuanto a mí
    for all I know que yo sepa
    for all that a pesar de todo, con todo
    for good para siempre
    for the first time por primera vez
    for the last time por última vez
    oh for...! ¡ojalá tuviera...!
    oh for a star to guide my way! ¡ojalá tuviera una estrella que me guiara los pasos!
    there's nothing for it but... no hay más remedio que...
    to be for it cargársela
    for ['fɔr] conj
    : puesto que, porque
    for prep
    1) (indicating purpose) : para, de
    clothes for children: ropa para niños
    it's time for dinner: es la hora de comer
    2) because of: por
    for fear of: por miedo de
    a gift for you: un regalo para ti
    he fought for his country: luchó por su patria
    5) (indicating a goal) : por, para
    a cure for cancer: una cura para el cáncer
    for your own good: por tu propio bien
    I bought it for $5: lo compré por $5
    a lot of trouble for nothing: mucha molestia para nada
    7) as for: para, con respecto a
    8) (indicating duration) : durante, por
    he's going for two years: se va por dos años
    I spoke for ten minutes: hablé (durante) diez minutos
    she has known it for three months: lo sabe desde hace tres meses
    conj.
    para conj.
    pues conj.
    ya que conj.
    n.
    por s.m.
    prep.
    a causa de prep.
    como prep.
    de prep.
    durante prep.
    en honor de prep.
    en lugar de prep.
    para prep.
    por prep.

    I fɔːr, fɔː(r), weak form fər, fə(r)
    2)
    a) ( intended for) para

    is there a letter for me? — ¿hay carta para mí?

    clothes for men/women — ropa de hombre/mujer

    is it for sale? — ¿está en venta?, ¿se vende?

    b) ( on behalf of) por

    he plays for Englandforma parte de or juega en la selección inglesa

    c) ( in favor of) a favor de

    what's that for? — ¿para qué es eso?, ¿eso para qué sirve?

    it's for trimming hedgeses or sirve para recortar setos

    to go out for a meal — salir* a comer fuera

    to be for it — (colloq)

    here comes Dad, we're for it now! — ahí viene papá ahora sí que estamos listos or (Col tb) hechos or (CS tb) fritos! (fam)

    4)
    a) (as)

    what's for dessert? — ¿qué hay de postre?

    what's (the) German for ``ice cream''? — ¿cómo se dice ``helado'' en alemán?

    c) ( instead of) por

    could you call him for me? — ¿podrías llamarlo tú?, ¿me harías el favor de llamarlo?

    5) ( giving reason) por

    if it weren't for Joe... — si no fuera por Joe...

    6)
    a) ( in exchange for) por

    I bought the book for $10 — compré el libro por 10 dólares

    for every one we find, there are 20 that get away — por cada uno que encontramos, se nos escapan 20

    7)
    a) ( as concerns) para
    8)

    for all her faults, she's been very kind to us — tendrá sus defectos, pero con nosotros ha sido muy buena

    is there time for us to have a cup of coffee? — ¿tenemos tiempo de tomar un café?

    oh, for some peace and quiet — qué (no) daría yo por un poco de paz y tranquilidad!

    the plane/bus for New York — el avión/autobús para or de Nueva York

    11)

    I've only been here for a day — sólo llevo un día aquí, hace sólo un día que estoy aquí

    how long are you going for? — ¿por cuánto tiempo vas?, ¿cuánto tiempo te vas a quedar?

    c) (by, before) para

    II
    conjunction (liter) pues (liter), puesto que (frml), porque
    ABBR
    = free on rail franco en ferrocarril
    * * *

    I [fɔːr, fɔː(r)], weak form [fər, fə(r)]
    2)
    a) ( intended for) para

    is there a letter for me? — ¿hay carta para mí?

    clothes for men/women — ropa de hombre/mujer

    is it for sale? — ¿está en venta?, ¿se vende?

    b) ( on behalf of) por

    he plays for Englandforma parte de or juega en la selección inglesa

    c) ( in favor of) a favor de

    what's that for? — ¿para qué es eso?, ¿eso para qué sirve?

    it's for trimming hedgeses or sirve para recortar setos

    to go out for a meal — salir* a comer fuera

    to be for it — (colloq)

    here comes Dad, we're for it now! — ahí viene papá ahora sí que estamos listos or (Col tb) hechos or (CS tb) fritos! (fam)

    4)
    a) (as)

    what's for dessert? — ¿qué hay de postre?

    what's (the) German for ``ice cream''? — ¿cómo se dice ``helado'' en alemán?

    c) ( instead of) por

    could you call him for me? — ¿podrías llamarlo tú?, ¿me harías el favor de llamarlo?

    5) ( giving reason) por

    if it weren't for Joe... — si no fuera por Joe...

    6)
    a) ( in exchange for) por

    I bought the book for $10 — compré el libro por 10 dólares

    for every one we find, there are 20 that get away — por cada uno que encontramos, se nos escapan 20

    7)
    a) ( as concerns) para
    8)

    for all her faults, she's been very kind to us — tendrá sus defectos, pero con nosotros ha sido muy buena

    is there time for us to have a cup of coffee? — ¿tenemos tiempo de tomar un café?

    oh, for some peace and quiet — qué (no) daría yo por un poco de paz y tranquilidad!

    the plane/bus for New York — el avión/autobús para or de Nueva York

    11)

    I've only been here for a day — sólo llevo un día aquí, hace sólo un día que estoy aquí

    how long are you going for? — ¿por cuánto tiempo vas?, ¿cuánto tiempo te vas a quedar?

    c) (by, before) para

    II
    conjunction (liter) pues (liter), puesto que (frml), porque

    English-spanish dictionary > FOR

  • 10 carraca

    Carraca, esta palabra significa comida, condimentos, conquivus, (cacharros, etc.). Cuando íbamos a llindiar el ganáu disdi ‘l albiar el díe fasta que tapecíe, (cuidar el ganado desde el amanecer hasta el oscurecer) llevábamos la carraca nun cabaxín, zurronacu ou cestacu cualquier, (cabás, zurrón o cualquier otro cesto). Les muyeres baxaben al merquéu ya traíen la carraca pa toa la xemana. (Las mujeres bajaban al mercado y compraban si tenían dinero lo que se necesitase en la casa para toda la semana). Carraca tamén lu ye lu que lus vaqueirus chebaban disdi la teixá pal sou cabanu ou corte de la braña, dunde a lu mexor taben un fatáu de díes xin baxar a l'aldina, per ístu llebaben un carracáu de couxes que ñecexitaben. (Carraca también es lo que los vaqueros llevaban desde casa para sus cabañas del puerto, las morteras o los prados, donde a lo mejor estaban unos días sin bajar a la aldea, por esto subían muchas cosas que necesitaban y no todas eran para comer sino que algunas eran simples cacharros, o humildes mantas. Y carraca hermanos míos, era la que hacía mi madre y todas las vindas de los rojos, cuando todas las semanas iban a visitar a sus maridos a la Cárcel Modelo de Oviedo, como por las demás no puedo hablar, porque yo no sé cómo se arreglaban las pobrecitas, aunque me supongo que muchas hasta pidiendo limosna, sí que lo puedo hacer de mi madre, que todos los martes era el día que tenía de comunicación, y ella nunca sabía si le iba encontrar vivo, porque por aquellos tiempos fechus de llágrimes ya xufriencies, tous lus díes na carxel d'Uviéu achuquinaben cambrionáus enteirus de xóvenes astures y'anxina d’ista maneira tan achuquina, encalducá per prexones xin concencia, nin dinidá nin «Xusticia Humana», fexérun bon amagüestu de toes les xuventúes roxes d'Asturies, ya les pouques que nun achuquinarun llantárunlas nus batallones de trabayadores, dunde munchus morrierun achindi fartus de fames, de llatigazus ya vexaciones, ya lus oitres que xuerti tubieren de golguer pa la sou teixá, fexérunlu mamplenáus d'amollexíes que per mor d'echus tamén fatáus morrieron. Falaba you que carraca yera lu que miou má le chevaba ‘l miou pá tous lus martes a la carxel, que you nun séi lu que yera, perque na nuexa teixá nun había esconxolancia de nagua, peru lu que fora écha llantábalu tou nuna fardelaca, ya colaba na xuntura d'oitres muyeres de l'allina camín d'Uviéu tres ou catru gores endenantes qu’almaneciera, pos teníen qu'espatuxar alrreór de cuarenta quilómetrus andandu ya oitres tantus pa la regolguía, pos entoncenes nun valía faer el auto-stop que güéi se fae, perque tous lus cambriones ya coches cuaxi yeren millitares, y'angunus oitres yeren de lus drechistes, ya lus roxus nun teníamus namái que goxetáus mexeries, ya manegáus de miéu ‘l nuexu hermenu ‘l venceor, perque lus nuexus homes morrieran lluchandu nel frinti, ya lus oitres taben arretrigáus per les cárxeles dunde poucu a poucu lus achuquinaben ou lus esclavizaben nus batallones de trabayaóres, anxina yera que tou Asturies taba xemada de viudes, de vieyus ya de guaxiquinus güerfaninus, que tous nuexóitres, viétchus, muyeres ya nenus de lus roxus, díbamus ser esclavizáus inhumanamente baxu 'n enfernal xugu que nun nus dexaba más llibertá que la que nel xuenu cheldábamus. —Ya n'agora vou xebrame del trabayu d'enfilerar pallabres p'encalducalus cuamigu dientru d’ista hestoria dou tán lus raigones ya l'escola de nuexes costumes ya llingua. TRADUCCIÓN.—Por aquellos tiempos hechos de lágrimas y de grandes sufrimientos, todos los días que el Hacedor alumbraba, en la cárcel de Oviedo asesinaban camiones enteros de jóvenes astures, y así de esta manera tan despiadada y asesina, llevada a cabo por personas sin conciencia, ni dignidad ni ninguna clase de «Justicia Humana», llevaron a término casi el total exterminio de las juventudes rojas de Asturias, y las pocas que no asesinaron, las esclavizaron en los famosos batallones de trabajadores, donde muchos allí murieron hartos de hambre, de vejaciones y latigazos, y los pocos que tuvieron la suerte de volver a sus hogares, lo hicieron llenos de enfermedades que por mor de ellas también murieron bastantes. —Decía yo que carraca también era lo que mi madre le llevaba todos los martes a mi padre a la cárcel, que yo no sé lo que pudiera ser, porque en nuestra casa no había ninguna cosa de nada, pero lo que fuese ella lo metía dentro de una saca y marchaba en unión de otras mujeres de la aldea camino de Oviedo tres o cuatro horas antes que amaneciese, pues tenían que caminar alrededor de cuarenta quilómetros y otros tantos de retorno y todos los hacían andando, pues no servía hacer el auto-stop que hoy se hace, porque todos los camiones y coches casi eran militares, y algunos otros que había eran de los derechistas, pues los izquierdistas no teníamos nada más que grandes cantidades de miseria, así como de miedo a nuestro hermano el vencedor que jamás se portó nada bien con nosotros, porque nuestros hombres habían muerto en el frente, y los otros estaban presos en las cárceles, donde poco a poco les iban asesinando, o los esclavizaban en los campos de concentración o batallones de trabajadores, así era que toda Asturias estaba sembrada de viudas, de viejos y de niños huérfanos, que todos nosotros, viejos, mujeres y niños de las izquierdas, íbamos a ser esclavizados inhumanamente bajo el infernal yugo que no nos dejaba más libertad que la que en el sueño hacíamos. Y ahora me voy alejar del trabajo de poner en orden las palabras en este diccionario, para llevarles conmigo a los lugares donde yo he aprendido la dulce lengua de Asturias, que no es otro lugar que la escuela donde vivían las raíces y costumbres de Nuestro Pueblo, pues no se pueden buscar nuestras falancias en ningún otro lugar ni parte. Por esto les digo ahora, que si yo no hubiese vivido tan simple, sencilla, pobre, miserable, esclavizadora y dentro de la más natural de la «RAIZ ANCESTRAL DE ASTURIAS», ni yo ni nadie podría legarle a mi «AMADA ASTURIAS» ni a sus «HIDALGAS GENTES», la documentación pura, natural y sencilla que pueda tener este diccionario, porque desde estas mis simples líneas y mirándome muy mucho de lo que digo, les afirmo que hay muy poco fiable por no decir nada, escrito de nuestras costumbres y lengua. «DIES D’ENFERNU» (DÍAS DE INFIERNO) —Yera you 'n zaragoletu, 'n guaxiquín, un nenacu, 'n rapacín (un niño de unos ocho años), cundu la ñecexidá más prieta me fexera depriender lu que yera ‘l dollor, la xufriencia, l’inxusticia, lu pior qu'el Home pudiés encaldar d'enría lus sous xemexantes, you yera ún de lus miles d'anxelinus de miou Tierra que diba faer arroxaúra nel vivir d’ enfernu que m’aguardaba. Xin, fatáus de güérfanus lu mesmu que you, que güéi nel díe xuntu con nuexes familias, ente fius, ñetus, ya tou ‘l andecháu de parantela xomus más de la metá de les xentes d'Asturias, peru naquechus tempus d'achuquinus ya inxusticies nun yéramus namái qu'unus guaxiquinus dexamparáus de la man del Faidor ya del Home, ya tous noxóitres tubiemus que catanus el xustentu de fatáus de maneires diferientes, la miou per exemplu fó'ísta. COLOCOUME MIOU Má de cabrieru na teixá d'un amu baldrayu y atuñáu, llabascu y'achuquín tan solu per que me diera de comer ya me vistiera dalgu, peru ‘l condenáu matábame de fame, ya la vestimenta que punxu d'enría ‘l miou llombu conxistía nun calzáu que la metá ‘l tempu espatuxaba con las patas arregañás, apaxiétchau con unus fatucus tous esgacicáus que per tous lus lláus diben les mious carnis al entestate, acaniláes per el callor ya ‘l fríu en tou ‘l tempu. —Tenía yo aproximadamente ocho años de edad cuando me asesinaron a mi padre, y me recuerdo con toda exactitud cómo la ley de aquel tiempo llevó a cabo tan imperdonable, deshumanizante y vandálica felonía. —Nuna nuétche (una noche) llegaron a la casa de unos tíos míos que en mi aldea vivían y donde mis padres y yo nos refugiamos al término de la guerra en Asturias cuatro desalmados, cuatro bandoleros, cuatro inmundicias humanas, que escudados tras de sus armas empuñadas, representaban l'enñordiada Lley (LA SUCIA LEY) que en aquellos tiempos a la Justicia traicionaba, cuento yo, que aquellos cuatro merucus (gusanos), atemorizando e insultando a toda mi familia, detuvieron a mi padre, le amarraron como a la bestia que se lleva al matadero y se lo intentaron llevar de la casa, sin que mis tíos, (y la cosa no era para menos), intentasen pronunciar asustados como se encontraban ni la más mínima palabra de súplica o protesta. Pero mi madre no les secundó, sino que bravamente intentó defender al sou home (a su marido) no sólo con la palabra, que mi madre la tenía d'aguxa lu mesmu qu’un bon obreiru (de afilada lo mismo que un buen aguijón), sino que temerariamente se abalanzó sobre ellos y fuele preciso a uno de aquellos cobardes y desalmados representantes de la deshumanizada ley que corría en aquellos tiempos, de propinarle varios golpes con la pistola, dejándola mal herida y ensangrentada, tirada en el suelo con el conocimiento perdido. Mientras que aquellos bandidos, se llevaban a mi padre sin permitirle que de mi se despidiera, y tan solamente le he podido ver por última vez, tres les rexes de la cárxel d'Uvieu 'n die 'ndenantes que l'achuquinaren. (Detrás de las rejas de la cárcel de Oviedo, un día antes de que le asesinasen). Pronto mi madre y yo, llenos de la más desolante de las tristezas, y vestidos con el traje de las más indigentes miserias y pobrezas, nos marchamos de la casa de mis tíos y nos asentamos en la abandonada, vieja y destartalada casa de mi abuela. Y sin muebles, ni nada, los dos juntos, como grandes e indomables luchadores que hemos sido siempre, dimos comienzo sin desfallecer ni un momento, a la dura lucha por la vida, sin que nadie jamás nos ayudara. Empecé a ganarme la vida como pastor, a la corta edad de que cualquier niño sólo pensaría en jugar, comer cuando tuviese hambre y recibir de continuo montones de caricias y de amor, yo sin embargo, a pesar de no poseer nada de todas estas maravillosas cosas, era en extremo a mi manera feliz. Marchaba todas las mañanas con mi ganado al monte, donde permanecía todo el día, tan sólo con la compañía que me brindaba mi fiel y siempre por mí con cariño recordado Pelayu, que era un perro, de una inteligencia y sentimientos, que más bien que un chuchu (perro), parecía aquel singular animal un ser humano. Luego por las tardes, cuando el sol se escondía por detrás de las altas cumbres, retornaba feliz a la aldea, siempre lleno de contentura, cantando las más de las veces, amenizado por el potente tañir del zumbiétchu (cencerro) que llevaba colgado al cuello el semental del rebaño. Una mañana como tantas otras me encaminé con mi rebaño al monte y seria como a la media tarde cuando a la entrada de una cueva que se asentaba en un lugar casi inaccesible me encontré medio enterrado con las piedras y la escasa tierra que hacían la reducida plataforma de la portada de la caverna, un pequeño aro de oro, yo he tenido por así decirlo desde mi infancia la inmensa suerte de poseer una imaginación tan inmensamente dislocada, que por tal solían decirme mis vecinos, que era yo el rey de las mentiras, así como el más hábil inventor de endemoniados cuentos. El caso era, que aquel misterioso anillo abandonado a tan larga distancia de mi aldea y en lugar tan argutosu (estrecho, alto, inaccesible), hiciéronme presto pensar, que aquella joya no había llegado a tal escondrijo por sí sola, sino que desde luego alguien la había traído. En el momento mi imaginación desbordante de una alegría que no encontraba un fin para frenarla, comenzó a fomentar sin el menor titubeo la fantástica idea de que en el interior de aquella caverna debía de encontrarse un tesoro de preciosas joyas y valorativas monedas, y quién le había ocultado sabe Dios cuando, seguramente habría perdido aquel anillo que por casualidad yo encontrara. Así pues, ya firmemente convencido, adentreme temerariamente sin el menor temor por la angosta cueva con las miras de apoderarme de aquella inmensa riqueza que según mi soñativa imaginación me había hecho comprender que en su interior me estaba aguardando. Pero aquel día no conseguí mi feliz propósito, porque era la caverna más larga de lo que había pensado y la oscuridad que en ella reinaba me hacía ciego de toda luz. Senteme en su entrada muy desilusionado al no poder lograr lo que había soñado, pero pronto mi mente empezó a dibujarme mil dispares tesoros, pues por el rastro que descubriera seguramente que dentro de la gruta se hallaría escondida alguna chalga (tesoro) guardado con toda seguridad por una Xana, Xumiciu, Trasgu o Culiebru (dioses de la Mitología asturiana), pues al decir de el abuelo Nicomedes cuando en las largas veladas de los inviernos y sin jamás interrumpirle con grande contentura le escuchábamos las leyendas, cuentos e historias que él lúcida y socarronamente nos contaba, afirmándonos siempre que eran tan ciertos sus relatos, como que todos habíamos nacido para morir. Y cuando hablaba de las chalgas aseguraba que tal o cual vecino, morador de esta o aquella aldea, se había hecho de la noche a la mañana rico al haber encontrado una chalga. También afirmaba poniéndose muy serio alegando unos razonamientos que convencían, que las montañas que rodeaban nuestra aldea había muchas chalgas escondidas, que fueron sepultadas hacía muchos siglos por los invasores moros, que al ser vencidos por los astures y al no poder huir con tan pesados tesoros, los ocultaban en las montañas con las miras de poder regresar algún día a desenterrarlos. Como cuento, yo en aquellos momentos vivía alborozado, sumergido en una disloca alegría al saberme ya dueño de aquella incontable riqueza, haciendo que mis inocentes ojos sonriesen felices inmersos en la imaginativa dicha de poder muy pronto liberar a mi madre de la pobreza y quitarla del agobiador trabajo que faenaba trabajando en los eros de los vecinos de estrella a estrella por un miserable sueldo andechandu (en cuadrilla) todos los días. Y así pensando todas las dichas que mi infantil mente podía imaginar, rodeado por el sepulcral silencio que envolvía la grandiosidad de las montañas, rasgado de vez en cuando por el potente y agudo graznido que desde los peñascos más inaccesibles, o desde los infinitos espacios donde con majestuosidad planeaban, lanzaban las útres (águilas), que con ojos inquisitivos oteaban con hambrientas intenciones los escabrosos riscos y las empinadas fistietchas (pequeños valles encajonados entre las peñas), con la esperanza achuquinante (asesina) de poder atrapar con la rapidez del rayo, algún recental que se hubiese xebrau (apartado) de su madre. También aquel silencio que invitaba a la meditación era con más continuidad cortado, por el dinámico tañir del zumbiétchu (pequeño cencerro) que colgaba del brioso cuello del macho cabrio, conductor y semental del rebaño. Como cuento, allí permanecía ensimismada mi mente en el soñar despierto, fabricando sin trabas de la misma nada, las más disparatadas y fabulosas dichas, que harían la felicidad de mi madre junto con la mía. Llegó casi sin enterarme el atapecer del día (al oscurecer) y fue entonces cuando desperté con prisa del maravilloso soñar donde vivía, y raudo, con agilidad y destreza que hoy al recordarla me causa dicha, reuní en pocos minutos mi rebaño, ayudado con eficacia por Pelayu, mi fiel, obediente, valiente y amaestrado perro, que no le tenía miedo a nada ni a nadie si exceptuamos al siempre mal intencionado y vigoroso macho semental de la reciétcha que yo allindiaba (ganado menudo que yo cuidaba). Y cuando ya el día agonizaba entre las negras vestimentas de la noche, entré en mi aldea conduciendo orgullosamente mi rebaño. A la entrada del pueblo sentado plácidamente fumándose un cigarro, estaba esperándome mi amo preocupado por mi tardanza y acercándose a mí, con palabras desaforadas e insultantes, a la par que me reprendía con dureza, me preguntaba el por qué me había demorado tanto. No recuerdo lo que le contesté, ni la historia que le largué, lo que si sé, que no se creyó de ella nada, pues todas las gentes que me conocían bien sabían, que yo confundía la verdad con la mentira haciendo con entrambas las más inverosímiles y dislocadas historias. Sin embargo, lo que yo sabía muy bien, era que aquel miserable labriego de mi aldea, que tenía la desgracia de cuidarle sus ganados, por la triste desgracia de una comida infame y peor vestimenta, no le incomodaba en absoluto que yo llegase tarde o que me despeñara desde un serapu (peña) y me escontonara la motchera (rompiera la cabeza), lo único que le preocupaba al condenado, era que llegasen a su teixada (casa) sanos y fartus (hartos) todos sus ganados. Al siguiente día bien de mañana como de continuo hacía, con un poco de sabadiegu (chorizo malo) un cantezu (pedazo) de pan moreno y cuatro manzanas dentro de mi zurrón, salí de mi aldea afaluchandu (arreando) el rebaño, y con aquellas miserables viandas que llevaba en mi morral, tenía que aguantar todo el día en el monte corriendo sin descanso tras aquella veceira (rebaño) de cabras. Lo que no sabía el condenado de mi amo, era que yo siempre que tenía hambre, le ordeñaba sus cabras dentro de una lata que tenía escondida en la montaña, hartándome tanto yo como mi fiel Pelayu de espumosa y fresca leche hasta el golifar (hastiar). Si el bastruya (zafio) de mi amo tan sólo hubiese sospechado que le mucía (ordeñaba) sus cabras todos los días, me hubiera eszarapau (despedazado) mi frágil cuerpo con un mamplén de cibiétchazus (con muchos palos). Espatuxaba (caminaba) yo muy contento aquella mañana, quizás lo hiciera mucho más feliz que nunca, arreaba mi rebaño con desacostumbrada prisa, porque ansias locas tenía de llegar a la montaña, para entrar de nuevo en la misteriosa cueva, pues ahora ya no tendría problemas con la obscuridad que en ella reinaba, ya que conmigo llevaba una caja de cerillas y un pequeño candil que le había arrapiegáu (hurtado, quitado) de la corte (cuadra, establo) a mi amo, y con aquella luz, sería capaz de bajar hasta las mismas entrañas de la tierra, si a tal lugar la caverna se extendiese. Aquella noche había dormido poco y soñado mucho, tanto despierto como dentro del desvelado sueño, y tanto de una manera como de la otra, siempre llegaba a la conclusión, de que dentro de aquella para mi misteriosa gruta se ocultaba una fabulosa chalga de la que iba ser yo su señor y dueño, y cuando tal me sucediese, ya no sería yo más criado de ningún rapiegu (zorro) amo, ni tampoco a mi querida madre se le encallecerían jamás las manos, efectuando esclavizantes trabajos, nunca para el prójimo bien servidos y siempre por él peor pagados, ni se partiría sus costillas refrescándose el cansancio en su propio sudor por las fincas de nuestros vecinos, por donde se arreventaba todos los días del año, por la mezquina soldada de una fuente no muy grande de harina, un cesto de patatas, o cualquier otra vianda que mitigase el enorme fantasma del hambre, que desde el fin de la guerra se había enseñoreado de nuestro indigente char (lar), que nos obligaba despiadadamente a unos ayunos tan sumamente raquíticos, que el día que comíamos algo en traza (algo mas), tal parecía que habíamos cometido un grave pecado. Cuando yo fuese dueño de aquel tesoro, (abanzaba seguido de Pelayu arreando con prisa los ganados camino de la argutosa «abrupta» montaña, a la par que imaginativamente iba pensando), compraremos una casa decente, buenas fincas y mejores ganados, y entonces nuestros vecinos nos mirarán con respeto, y no nos tratarán con el menosprecio y la esclavitud a que ahora nos someten. Llegué al fin hasta el lugar que por costumbre tenía de enveredar el ganado para que a su aire subiesen guareciendu (pastiando) como siempre hacían hasta llegar al final de la tarde que era cuando el rebaño solía alcanzar lo más alto de la montaña. Pero aquel día no seguí yo al redil como siempre hacía, sino que me adelante a él corriendo sin el menor cansancio laderas arriba, hasta que por fin sudoroso y galopante en la alegría llegué a la vecindad de la caverna. Pude comprobar sonriente a la par que cariñosamente acariciaba a Pelayu, cómo éste me miraba contrariado al ver que yo por primera vez había cambiado todos mis cotidianos hábitos. Ya que siempre nada más llegar al monte y dejar a las cabras a su albedrío pastiando, nos sentábamos en el lugar acostumbrado, y zampábamos sin pérdida de tiempo a partes iguales como buenos compañeros, la miserable comida que nos había servido nuestro amo. Después jugábamos incansablemente en mil dispares entretenimientos hasta quedarnos rendidos, y muchas veces tras de nuestros juegos, los dos juntos abrazados nos quedábamos profundamente dormidos y al despertarnos sino avistábamos el rebaño, corríamos alocados por la preocupación, por entre los abruptos riscos, y las espinosas malezas hasta lograr encontrarlo. Después otra vez gozosos retornábamos a nuestros juegos, o yo me quedaba mirando a las montañas ensimismado pensando, mientras que Pelayu se entretenía cazando grillos, u otros insectos, y otras veces con sus blancos y poderosos colmillos recorría con rabia su pelambrudo cuerpo, diezmando la cabanada (rebaño) de pulgas y otros parásitos que con su sangre se alimentaban. Como cuento, aquella mañana mi fiel Pelayu me miraba preocupado, pudiendo yo observar en sus vivarachos, picarescos e inteligentes ojos, una recriminación que me estaba haciendo, por su forma de ponerme sus fuertes patas en mi pecho, a la vez que me lamía entre pequeños y cariñosos ladridos mi rostro. Si con sus ladridos pudiese hablar mi lenguaje, seguramente que me diría. —No seas un iluso soñador, mi más querido y preciado compañero, no llegues con tu fantástico pensamiento hasta el extremo de acariciar ni tan siquiera cuanto te has imaginado. Comámonos con la alegría de que hacemos gala todos los días, esa mezquina comida que nos da nuestro despreciable amo, y juguemos con la inocente felicidad de siempre, ya que éste será el más grande tesoro que jamás podrás superar en tu vida. ¿Dónde podrás hallar una riqueza que se pueda comparar a la natural y sencilla felicidad que hoy gozas, aunque ésta se haga su camino dentro de la gran pobreza que te acompaña? Pero hoy yo sé fijamente, que aunque mi perro pudiese hablar, haciendo que en tal momento me asustase al presenciar tan grande milagro, y me dijese que no entrase en la cueva, porque lo que dentro de ella iba a encontrar sería mi propia muerte, la verdad es, que ni al mismo Faidor (Dios) en aquellos momentos yo no obedecería, y así de resuelto, encendí el candil, y sin el menor asomo de miedo, ya que la ilusión y la alegría que poblaban mi espíritu en aquel encaldar (hacer) eran tan inmensos, que empequeñecían hasta el ignoro cualquier otro sentimiento. Adentreme en la cueva que era iluminada tenuemente con la pobre luz que el candil despedía, siempre acompañado de Pelayu que tras de mí, el muy tuno de mi aventura se reía, no era larga la caverna, pues a treinta metros no alcanzaría, y cuando llegué al final, no encontré ni las Xanas, ni los Trasgus ni Xumicius, ni la chalga, preciado tesoro que yo perseguía, sólo había muchos cascos de avellanas y de nueces, algunas latas de conservas ya vacías, unos trapos manchados de sangre, unas mantas viejas y apoyadas en la rocosa y húmeda pared de la cueva, había varias armas de fuego que pronto me hicieron olvidar la riqueza que en un principio había imaginado que allí me aguardaría. Por primera vez en mi vida iba a tener juguetes, auténticos juguetes de verdad de los que usaban los hombres para asesinarse vilmente al igual que hacen los lobos cuando por su cuenta cogen un apacible rebano de ovejas. Dejé el candil en el suelo y elegí entre todas aquellas armas una brillante escopeta, lleno de contentura me senté encima de aquellas mantas y empecé a maniobrar con aquel peligroso juguete, yo sabía cómo se manejaba supuesto que mi amo tenía una escopeta muy parecida y le había visto limpiarla y cazar con ella algunas veces, durante algún tiempo estuve jugando con ella, de una canana que allí había saqué dos cartuchos que metía y sacaba dentro de su recámara, yo me creía en aquellos mis felices instantes el más grande cazador del universo. Pelayu que ya se había cansado de husmear por todas las partes y no habiendo encontrado nada donde llancái el diente (hincar) se tumbó en el suelo frente a mi mirándome sonriente y burlonamente, (porque aunque ustedes no lo crean, yo sé que los chuchos saben sonreir). Enojeme de Pelayu al ver como tan descaradamente se mofaba de mí, por eso encañonele con la escopeta con ánimo de amenazarle, pero cambió Pelayu de gesto rápidamente, levantose con rapidez del lugar donde estaba achucáu (costado), enseñome los clientes ladrándome muy enfadado y a la velocidad del rayo salió de la cueva, quizás porque el inteligente animal presentía, de que alguna desgracia iba a lleldar (hacer) yo con aquel mortífero artefacto, y no quería ser él quien primeramente la recibiese en su cuerpo. Aun permanecí algún tiempo en la gruta jugando a mi manera con las armas, y solamente cuando el candil por su guiños me hizo comprender que su luz ya se le estaba escosando (terminando), salí de la caverna con la escopeta en una mano, dos cartuchos en su recámara y el candil en la otra. En el exterior Pelayu correteaba detrás de los grillos y las camporinas (mariposas) al parecer ya libre de todo enfado. Ya cansado de jugar dejé la escopeta en el suelo y senteme tranquilamente al lado del zurrón, y en cuanto mi perro vio que ya había abandonado el arma, vino corriendo hacia mí, moviendo la cola y sonriéndome amigablemente. Allá abajo en la mitad del valle pude ver a mi rebaño cómo subía espenandu (comiendo) los pochitcus (enanas encinas), y yo de nuevo me volví a sentir feliz y contento a pesar de no encontrar la chalga que tanto con su riqueza había soñado e ideado. Comimos a hora desacostumbrada mi perro y yo aquella pobreza de comida, y tras de jugar un rato, él se quedó adormilado y yo comencé a pensar de quién serían aquellas armas. No me cabía la menor duda de que aquel arsenal de armas debía de ser de los fugáus (huidos), seguramente que eran de aquellos cuatro rapazones (mozos) que se entregaran a los soldados que estaban destacados en mi aldea. Yo los había visto en el cuartel que los militares tenían que era en la escuela de mi aldea, un amplio edificio que fuera regalado a la parroquia por unos indianos del chugar (lugar) que retornaran de las américas con la corexa betchá de cuartus (con la cartera llena de dineros). Recuerdo que aquel día que yo los vi, un soldado que de seguro sería el barbero, les estaba cortando el abundante pelo que lucían, y uno de los rapazus le dijo sonrientemente al militar. ¡No hace falta que te molestes mucho camarada, pues cuando un día de estos nos trasladeís a la cárcel de Oviedo, allí lo más seguro es que nos rebanen el pescuezo! EL MACHO CABRÍO Güelgu coyer el filu dóu d'endenantes m'enduébitchaba algamiandu na miou motchera alcuerdancies de cundu you yera guaxe, ya comu tóus non se puén cuntar per filera, per ísu xebreme d'aquín, pa dir p'acuchá, perque toes les couxes tienen la sou xaceda, ya non la quixéramus cataye nuexotrus. (Volviendo coger el hilo de los aconteceres que anteriormente en mi cerebro se barajaban dentro de las añoranzas de mi niñez, y como todos estos acaeceres no se pueden relatar en hilera, por eso me marché de éste, para ir al de más allá, que es de donde vengo ahora, porque todas las cosas tienen su propia postura, y no la que quisiéramos darle nosotros). Y aunque parecía que me había perdido por estar tan llargu lonxe (tan largo lejos) la verdad es que yo no pierdo el tiempo adornando los hechos que no deben de ser adornados, nin fiéndume en xebraures que van esfaese 'n probeces, perque 'l que non ye llicenciáu 'n filloxofía e lletres, non pué faer munches froritures con les pallabres nin les lletres, ya per ístu, tien que encaldase 'n aforrador d'istus dellicáus y'artifixusus monumentus, perque si lus mesmus que güéi día que lus manexan y'atreinan, la metá de les veces non xapien lu que falen, ya llanquen el focicu fasta les urées en telares de Pachu 'l Xabadiegu betcháus de poxa y'escosáus del granu que ye pelu que tóus muramus nista engochá vida, ¿qué fairé you que 'deprendí namái que tres meses nuna escola pública? (Ni me hondeo en deserciones que se deshagan en pobrezas, porque quienes no son licenciados en filosofía y letras, no pueden hacer muchas florituras con las palabras y las letras, y por esta razón, tienen que hacerse ahorrativos de estos delicados y artificiosos monumentos, porque si los mismos que hoy en día los manejan y cuidan, la mitad de las veces no saben muy bien ni la mitad de lo que escriben, ni otra pareja parte de lo que hablan, y meten por estos menesteres el hocico hasta las orejas, en cuestiones que los imposibilitan para después resolverlas, y si se aproximan a este nivelamiento, lo hacen sembrando una hierba productora de mermado grano, que es el punto primordial que todos intentamos recoger en esta cerda vida. Como cuento, si estos señores eruditos en estas materias se equivocan ¿qué puedo hacer yo, ¡pobre de mí!, que tan solamente he tenido la suerte de ir al colegio público tan sólo tres meses?). Cuento yo que me hallaba en aquellos mis infantiles pensares intentando saber a qué huidos pertenecían aquellas armas, y así dejé tal perder el mucho tiempo que me sobraba, cuando mis ojos retrataron el gran combate que a baja altura, muy por debajo de donde yo me encontraba, sostenían tres cuervos, que despiadada y valientemente le atacaban a un águila real, y ésta piando quizás por el dolor que le inferían los efectivos picotazos de los cuervos, o tal vez en su lenguaje maldiciéndoles llena de rabia por el no poder repeler el ataque de que era objeto. No podía defenderse de sus tenaces atacantes, porque todo su cuerpo en gran tensión estaba, ya que al volar tan bajo, todas sus enormes energías las precisaba para mover sin el menor descanso sus grandes alas, con el apremiante fin de salir de aquel espacio que al parecer pertenecía a los belicosos cuervos, que con ardorosa valentía y enquina ofensiva, disputaban tal natural privilegio, a las mismas soberanas de los cielos. Había yo presenciado muchas veces batallas entre las águilas y los cuervos, y siempre éstos las perseguían atacándoles por su parte posterior, hasta la altura donde el águila ya no necesitase mover sus alas para sostenerse, cuando esto sucedía, los cuervos precipitadamente abandonaban el combate, porque ellos sabían, que donde el águila pudiese planear, todo animal viviente que se acercara, encontraría entre sus poderosas garras una rápida muerte. Queriendo yo saber como es natural el por qué los cuervos atacaban a las águilas, un día que cuidando sus cabras junto a mí estaba un paisano llamado Máximo, que por apodo se le llamaba el «Puchegu», porque tenía tantas razones en sus hablares como palabras por su boca se alumbraran, a pesar de que el Puchegu no sabía leer ni escribir, sabía de cuentos más que el mismísimo Quevedo, e igual hacía cuando se le necesitaba de veterinario que de médico, atinaba casi siempre cuando iba a llover o hacer buen tiempo, en fin, que era Máximu el Puchegu en todas aquellas aldeas de mis amores, una Enciclopedia que aventajaría en mucho a todas las que en nuestros días nos sirven las grandes editoriales, industriadas por hombres estudiosos de las ciencias. Empezó mi amigo el Puchegu explicándome, que son los cuervos de las abruptosas montañas más bregáus (valientes) que los que moran en las valladas o pequeñas lomas, y todo porque la escasez de alimentos en las rocosas cumbres, es muy inferior a los que existen en los valles o montículos, y así como a los hombres la abundancia los hace temerosos y a veces hasta pusilánimes, y la necesidad o privaciones los vuelve por ley de vida temerarios y osados, en los animales ocurre en igual medida lo mismo, así pues, el cuervo defiende su pitanza no permitiendo que las águilas cacen a menor altura que la que les pertenece, y si desde tal situación descubren una pieza, y bajan con su endemoniado vuelo de alas plegadas la apresan y luego vuelven a elevarse al lugar que les corresponde, los cuervos no osarán ni tan siquiera molestarlas, pero si por el contrario descienden para dedicarse a cazar desde el lugar que no les pertenece, entonces los cuervos las atacan con verdadera saña y valentía y siempre logran hacerlas ascender hasta la posición que ellos consideran justa. Esto es así, porque desde tal altura las águilas sólo pueden divisar en tierra una pieza que ellos no cazan nunca, como puede ser un conejo, una pequeña res, un zorro, y hasta inclusive el mismo perro que con el pastor cuida el rebano, y también se han dado casos en que las águilas hasta han cazado un lobo, y con él entre sus garras han subido hasta sus utreras (nidos) donde le devoraban con la misma satisfacción que pudieran hacer cuando se afestinaban con las tiernas carnes de un inocente corderillo. Si las águilas pudiesen volar más bajo sin ser por los cuervos molestadas, también podrían cazar con gran facilidad, lagartos, culebras, etc., etc., y es ésta precisamente la comida que el cuervo defiende, por eso ataca al águila cuando ésta intenta apoderarse de la que él cree que es su exclusiva pertenencia. Terminó el águila al fin tras el ardoroso acoso a que la sometieron los cuervos de subir hasta la altura que ellos consideraron lícita, y rápidamente éstos plegando sus alas la abandonaron y en vertiginoso vuelo buscaron el abrigo de los arbustos de sus montañas. Terminó para mí aquel día el maravilloso espectáculo que la soberana del cielo y los bravos cuervos me habían ofrecido, y fue entonces cuando me incorporé del lugar donde me hallaba sentado, para mirar a mis cabras que guarecían (pastiaban) por encima de donde yo estaba a la corta distancia de unos cincuenta metros, lo primero que mis ojos retrataron fue el orgulloso y antipático macho cabrío, que empericotáu (subido) en un cuetaron (peñasco) a la par que espenucaba (arrancaba) las fuéas d'un pótchiscu (hojas de una enana encina), mientras que las enguyía, parecíame a mí que me estaba mirando desafiadora y despreciativamente, con sus grandes y retorcidos cuernos, su larga perilla y enorme cencerro, se me representaba como el diablo que sonriéndose ladinamente se guasaba de mi humilde persona, a la par que de mi buen Pelayu, pues a entrambos y dos el condenado nos había hecho correr infinidad de veces, por eso, tanto Pelayu como yo siempre que teníamos ocasión y traicioneramente, él le mordía sañudamente en sus cadríles (patas) y yo le atizaba barganazus (estacazos) y pedradas donde mejor encaldase (terciase). Ocurriósele a mi mente en aquellos momentos el darle un buen susto a aquel demonio con cuernos y cencerro, por eso así la escopeta con determinación, y cargada como se encontraba con dos cartuchos, apunté por debajo de donde él se hallaba con el firme propósito de tan sólo darle un susto que no olvidase en su vida, y ya sonriéndome adelantadamente por el resultado de la idea que sin más pérdida de tiempo iba llevar a la práctica, apreté los gatillos de la escopeta, y una doble y potente explosión originose que dio conmigo en el suelo por la fuerte sacudida que el arma emburrióu (empujó) con dolor en mi cuerpo. Pero escosóseme d'afechu (marchóseme del todo) tal dolor, cuando entre el repilar (ecos) de la montaña por la explosión, sentí al macho cabrío lanzar al viento grandes berridas, que hiciéronme con preocupada prontitud deducir, que aquel demonio odioso no se quejaba por el susto que pudiera recibir, sino por la perdigonada que sin yo proponérmelo le había albergado en su pelambroso y maloliente cuerpo, levanteme sin demora del pedregoso lecho donde la escopeta con su duro empujón me había acostado, y aún tuve tiempo de ver cómo el semental de mi rebano rodaba por entre los cuetus del xerrapeiru (peñas de la sierra) infiriéndose más heridas en su cuerpo que las que yo por equivocación con los dos disparos le había inferido, siendo quizás su muerte no la perdigonada que le había desequilibrado, sino los argutoxus cuetus (agudos peñascos) que cual cuchillos al rodar su pesado cuerpo por entre ellos le apuñalaban mortíferamente, por eso al detenerse en su poleamientu (rodar) detrás de un pótchiscu (encina) que encontró en su paso, dejó de berrar en el instante, que su vigoroso cuerpo perdiera la vida. Fuime yo corriendo acompañado de Pelayu que me ganó la palma en la carrera, hasta el lugar de aquel desgraciado suceso, y cuando llegué donde el chivo estingarráu (tirado, acostado) ya no contaba como enemigo vivo, vi cómo a torrentes se desangraba, a la par que Pelayu con su nutritiva sangre se fartaba (hartaba). Pensé yo con gran temor cómo decirle a mi amo lo que había pasado, él que sentía por su chivo un orgullo y continuo ponderado casi desmedido, pues siempre que la ocasión se le brindaba cuando con sus vecinos dialogaba, soliales afarrucado (faroleándose, chuleándose) decir, que no había en toda la comarca un macho cabrío que ni con mucho en raza y estatura, se le pudiese parecer al suyo. Era ya casi la hora de afalar (retornar arreando el ganado para casa) cuando se me ocurrió la idea de decirle a mi amo que el chivo por si sólo se había despeñado, así que guardé la escopeta en la cueva y apresuradamente yo temeroso y preocupado y Pelayu contento por hallarse harto, reunimos el rebaño y nos encaminamos hacia la aldea, parecía que hasta las mismas cabras que en otras ocasiones se mostraban rebeldes y saltarinas, aquel desdichado día caminaban cabizbajas y avizorantes, observando en todas las direcciones con pronunciosa alteración, buscando aquel macho cabrío que las dirigía y dominaba con su orgullosa presencia, haciéndose notar en todo momento, por el continuo tañir de su zumbiétchu (cencerro), que por primera vez en el rebaño no se sentía el caidonante ruxíu (dirigente sonido). Pienso yo que solo contento caminaba vigilante mi fiel Pelayu, porque ya nadie en el rebaño se atrevía a discutirle sus ladridos o frágiles mordiscos, cuando por orden mía a las cabras con eficiencia les infería. Más sin embargo yo, al igual que a mis cabras, algo me tenía también apresado, algo extraño para mí, por primera vez a mi espíritu esclavizaba, que ni era tristeza ni pena, pero sí era miedo y grande desesperanza. Siempre que retornaba con mi rebaño a la aldea, cuando en las atardecidas la montaña abandonaba, mi corazón ameruxáu d'allegría (rebosante de alegría) a mi garganta un torrente de cante le rogaba, y ésta inocente y falta de todo perjuicio, sintiéndose tan dichosa como los mismos celestiales ángeles, cantaba recias asturianadas, mientras que todo mi ente, afanosamente afalaba (arreaba) las cabras. Quizás cantara yo aquellas horas con más gracia que en todo el día por alegre que fuera y pudiera tener, porque por así decirlo me acercaba al sencillo y noble vivir de las gentes de mi aldea, pues diez o doce horas en la continua soledad que en las montañas me acompañaba, para un rapacín como yo era, eran muchas horas desamparado de la comunidad humana, y sobre manera yo, que con ser mi cuerpo ágil y fuerte hasta casi rayar en el desuso, empequeñecido se quedaba si le comparaba con mi espíritu tan ensoñador e imaginativo, que todas las cosas al engrandecerlas confundía, menos el miserable pan de la maxera (artesa) que mi amo me entregaba, que a pesar de ser tan escaso, jamás supe imaginar nada para engrandecerle. Estaba mi amo a la entrada de la aldea esperándome como siempre hacía para ayudarme a xebrar el rebaño, ya que como eran tantas cabras, no cogían todas en la misma corte (establo), y había que llevar parte de ellas a otra cortexa (cuadra pequeña) que estaba en la parte opuesta de la aldea. Entretenía siempre su espera el condenado de mi amo, hablando con un artesano del lugar, que se dedicaba a la fabricación de yugos y madreñas, que tenía su taller montado debajo de un hórreo, que estaba asentado a la salida de la aldea, mismamente en la desembocadura del pedregoso y empinado sendero que venía de la montaña. Desde tal lugar él sentía con antelación el potente tañir del zumbiérchu (cencerro) que ximielgaba (movía) con fuerza y hasta con orgullo el estupendo semental de su rebaño, entonces él liquidaba por el momento con el madreñeiru la conversación que estuviesen embargando, y dedicaba toda su atención a su rebano, observando con avarienta atención, en el propiar si sus ganados venían fartus óu famientus (hartos o hambrientos), o si alguna de sus cabras venía coxa (coja) por mor de haberle caído una piedra o cualquier otro accidente que hubiera acaecido, como solía ser normal algunas veces. Pero aquel inolvidable para mi atapecer (atardecer) vio antes sus cabras que escuchara el ya inexistente zumbiétchu, por eso con su vozarrón de trueno, y como una centella por mí temido, me preguntó a la distancia de una piedra lanzada cuesta abajo: —¿Qué fói lu que pasóu Xulín...? —¿El chivu perdiu 'l mayuelu...? —Quería decirme, que si el cencerro que llevaba su chivo, había perdido el majuelo, o pequeño péndulo que lleva dentro el cencerro. —Esto también era frecuente que sucediese. Contestele yo desde aquella altura con mucho menos miedo que si me encontrase ante su presencia, diciéndole que el chivo se había despeñado, y arriba en la montaña se encontraba muerto. Estas mis palabras que en el viento camino de la aldea mi voz empujó con fuerza, fueron escuchadas por mi amo que se encaricotóu (encendió) en una rabiosa tristeza, que si pudiese desahogarla, seguro que en mi persona haría él su complacencia. También la desgracia del chivo, que por mí a voces era anunciada, fue oída por algunos otros vecinos a parte del madreñeiru, y como aquel semental de macho cabrío había sido siempre tan aponderado e idolatrado por el babayu (bocazas, charlatán) de mi amo, que con su dichoso cabrón los vecinos de la aldea ya habían pescado la costumbre de decir siempre que alguien ponderaba una cosa, ¡non si paezme a mín, que moren más castrones que Manín na nuesa aldea! Bueno pues como estoy contando, todo el lugar en pocos minutos se había enterado y en parte congregado a la salida del camino que bajaba de la montaña, ya que la muerte de aquel chivo que había ya dejado entre ellos la ya dicha cantinela, les había algunos los más envidiosos y vengatibles alegrado, y a los otros los más sentimentales y nobles les entristecía la muerte de tan comentado castrón. (También se suele llamar castrones a los chivos muy grandes). Al fin entré yo en la aldea quizás con el mayor recibimiento que jamás a nadie le hicieran, y todos atropelladamente me preguntaban lo que con el dichoso castrón me había sucedido, y yo les repetía a la par que intentaba xebrar las cabras para llevarlas a sus respectivas cuadras, que se había despeñado y que todo descuatramindáu (deshecho, desarmado) se quedara en la montaña. Un ratiquín (un tiempo) más tarde, y ya siendo casi la oscurecida, tres vecinos del lugar haciendo cuadrilla con mi amo, caminaban en pos de Pelayu y mía, otra vez camino de la montaña, para enseñarles donde estaba estrapayáu (aplastado) el chivo, con el propósito de bajarle para casa, con el fin de aprovechar su piel y carnes, que serían curadas bajo las barras del xardu (secadero) una estupendísima cecina. Llegamos a la postre ya con la noche tan negra como la boca de el lobo, al xeitu (sitio) donde el chivo fechu 'n chaceiru (hecho un deshecho) ya en el frío de la muerte sin despertarse dormía, tanto Manín que yera mi amo, como los tres vecinos que le hacían compañía, sudorosos y respirando medio ahogados por el tremendo esfuerzo que suponía subir con tanta rapidez hasta tamaña altura, sin perder un momento amarraron el animal por las cuatro patas juntas haciendo cucara (en montón, juntándolas todas) con una cuerda que para tal menester ya traían, y colgándolas de un fuerte y largo palo del que también venían poseídos, echáronselo al hombro entre dos, y con menor rapidez y mayor precaución, relevándose entre ellos conseguimos llegar sin novedad a la aldea. A pesar de ser casi la media noche, aun había algunos vecinos en reunión dentro de al parecer amena charla que quizás tuviese mucho que ver con el castrón, Manín y con mi desventurada persona, esperándonos en el lugar donde el madreñeiru trabajaba. Entramos todos en procesión rumorosa en la corralada de la casa de Manín, detrás del cabrón que colgado del baral sofitado en los hombros de dos vecinos se xiringaba (balanceaba), vigilado siempre con sonrisa ladina por mi fiel Pelayu, que comprendía que al no tardar, iba a saciarse hasta el no poder manducar más, con los rojos hígados de quien en vida, le hubiera hecho correr con cierto temor con el rabo entre sus piernas. Mientras que mi amo y sus serviciales vecinos se disponían a desfoyar (desollar) colgado de unos garfios que había debajo del hórreo al desgraciado chivo, la muyer (mujer) de Manín sin parar de condolerse, y hasta inclusive queriendo a mi endilgarme parte de la culpa, me dio de cenar una escudilla de farines (harina de maíz cocida) con una taza de leche de cabra, porque la leche de las vacas la tomaban ellos y la que sobraba la hacían en manteca, que tampoco yo nunca la probaba. Por primera vez no se hallaba sentado a mi lado sacando la lengua y relamiéndose, mirándome con sus ojos inteligentes en espera que yo le tirase delante de sus narices una cucharada de mi comida a mi fiel Pelayu, pues él sabía que al lado del castrón, tenía una fiesta grande con sobrada pitanza. Comía yo vorazmente aquellas puliendras (farinas), a tan desusada hora de la noche, sin que mi mente de pensar cesara, y antes de terminar mi miserable cena, una luz que me llenó de cierto temor en mi cerebro escendiose, para decirme con su claridad, que no iba a transcurrir mucho tiempo antes de descubrirse mi mentira, porque al esmianaye 'l pelleyu (quitarle el pellejo) al castrón, le encontrarían incrustadas en su cuerpo las postas que le habían matado, y me interrogarían sobre tal suceso, siendo yo al momento un cómplice y encubridor de la muerte del condenado cabrón, que según parecía me iba a dar guerra hasta después de ser muerto. Seguramente querrían saber el por qué les había mentido, haciéndoles creer que se despeñara, cuando a la prueba estaba que fuera abatido por un tremendo pistoletazo. Bajé después de cenar a la corralada donde los hombres andaban a vueltas en la desfoyadura del castrón, a la luz de un par de candiles de carburo y no llevarían un cuarto de hora reparándoles en su circunstancial oficio de carniceros, cuando Antonón el de la Cuandia dijo sorprendido mirando para mi amo que le alumbraba con el candil en la mano para que los otros vieran mejor en la faena que encalducaban (hacían). ¡Ah Manín, isti castrón non morrióu comu diz el tou criadín despeñáu, pos tién ente 'l coración ya lus polmanes un manegáu de postes llancades, asina que si quiés saber quién l'achuquinóu, pregúntaye 'l tou rapazacu, lu que axucedióu! ¿Qué ye lu que me tas diciendu...? ¿Quién diañus diba pegái 'n tiru 'l miou cabrón ? Antonón arrabucandu d'ente les asaures del chivu cuatru ou cincu postes que yeren de grandies comu arbeyinus rancuayus, díxole 'l miou amu metiénduyes per dellantri 'l focicu: ¡Mira Manín, ístu fói lu qu'achuquinóu 'l tou chivu! (Ah Manín, este cabrón no murió despeñado como dice tu criado, pues tiene entre el corazón y los pulmones un cesto de postas plantadas, así que si quieres saber quién le asesinó, pregúntale a tu muchacho lo que sucedió). (¿Qué es lo que me estás diciendo? ¿Quién demonios le iba a pegar un tiro a mi cabrón?). (Antonón arrancando de entre las asaduras del chivo cuatro o cinco postas que eran de grandes como pequeños guisantes, le dijo al mi amo mostrándoselas por delante de su hocico: ¡Mira Manín, esto ha sido lo que asesinó a tu chivo!). Hallábame yo detrás de ellos a media penumbra, por eso no pudieron ver cómo todo mi cuerpo temblaba, y mis mexiétchas (mejillas) se encendían como las mismas brasas cuando el viento las apuxa (atiza). Quizás si fuese a pleno día, me hubiesen sacado la verdad al descubrir yo mismo por mis síntomas externos la mentira, pero la noche, encubridora de toda claridad que profané sus negras vestiduras, me ayudó a ser firme e inamovible de mi primera mentira. Convencido mi amo de que le había engañado, acercose a mí con el candil en una mano, y llena su despreciable alma de ira, y enloquecida venganza, con la otra su mano, atizome un fatáu de morráes (varias galletas, tortas, guantazos) que dieron con mi cuerpo en el suelo, y antes de que yo pudiese huir del peligro que me rodeaba, levantome del suelo con la misma mano que tan vilmente me castigara, y a la par que alumbraba mi rostro donde la abundante sangre que manaba de mi nariz lo embadurnaba, me dijo mirándome con sus ojillos de bracu (cerdo) donde la maligua ira en un brillo salvaje se enseñoreaba: ¡Ahora mismo me vas a decir hijo de perra y de republicano asesino, que el día que asesinaron a tu padre que era lo mismo que tu un embustero y un bandido, te tenían que haber envenenado a ti, para que no pudieses hacer el mismo mal que hizo tu condenado padre, vamos, dime quién fue el que disparó contra mi chivo, dímelo pronto o terminaré contigo! Y al tenor que esto me estaba diciendo, su dura mano caía una y otra vez sobre mi rostro, y fue entonces cuando aquellos hombres de entre sus manos me arrancaron, pues al no hacerlo, quizás aquella bestia humana, que había luchado en defensa de la (PAZ DE ESPAÑA) fácil me hubiera asesinado, como seguramente acostumbrado debía de estarlo, al haber practicado tal demoníaco proceder, con otros indefensos inocentes, de los miles que asesinados fueron en Nuestra Patria, por cobardes, dañinos y miserables hombres, como lo era mi despreciable amo. Fue curado con agua fresca mi amoratado y sangrante rostro por Antonón de la Cuandia, que me aconsejaba cariñosamente, les dijese lo que con el cabrón me había en la montaña sucedido, y que no tuviera ningún miedo de contar la verdad que se buscaba, pues ella misma me protegería de quien me hubiera amedrantado para que no le delatara. Cuéntanos hijo si fueron los huidos quienes al chivo le dispararon, ya que nadie más que ellos pudo hacer tal cosa, y ten presente que si no nos lo dices ahora, mañana vendrán los guardias y ya verás cómo con ellos no puedes seguir negando. Díjele a Antonón el de la Cuandia, que yo estaba dormido, y que me desperté cuando sentí al cabrón bramar desesperado al tenor que bajaba rodando por entre los peñascos, siendo aquello todo cuanto yo había visto y oído. Volvió otra vez ya más sosegado mi amo a insultarme y amenazarme, y a la postre me ordenó que abandonara su casa, pues él no fartaba bribones que lejos de cuidar su rebaño, permitían que personas tan canallas como yo lo era se lo asesinaran. Marcheme de aquella casa de noche, maltrecho mi cuerpo y deshecha de sufrimientos mi infantil alma, sin más pertrechos que los que llevaba a costillas, que eran los únicos que poseía, y que constaban de un mono de caqui hecho de la guerrera de un soldado, con más remiendinos que de plumas tiene una gallina y de todos los colores que imaginarse puede, calzado con unas alpargatas de esparto donde los calcaños se asentaban en el suelo y los dedos lo mismo hacían por no quedar de las alpargatas nada más que la parte del centro. Por primera vez desde hacía varios meses que Pelayu era o mejor dicho había sido compañero inseparable de hambres y fatigas, de juegos y caricias, de largas soledades entre ambos repartidas, por primera vez digo, mi fiel compañero ya no me seguía, me traicionaba el muy ladino por unas piltrafas que de vez en cuando aquellos hombres que carniceraban en el cabrón, le arrojaban en el empolvado suelo de la corralada, para él valía en aquellos momentos más la asquerosa pitanza, que todo el cariño que yo pudiera brindarle, ya no se recordaba el muy desagradecido de que yo repartía con él a partes iguales la escasa comida que para mi sólo me entregaba el llabascón (cerdo grande) de mi amo, en una palabra, Pelayu era un desagradecido y egoísta, propiedad que en mayor o menor cuantía, va fusionada en el instinto de todo ser mamífero de la Tierra. Llegué aquella primera noche de mi vida, que había sido maltratado, insultado, golpeado, pisoteado, arrastrado y ofendido a tan gran profundidad y altura, que dudo que a mis años en todo el mundo, a nadie le hubiera sucedido tan inhumana atrocidad, cuento yo, que hice mi entrada en la casa de mi madre, que en la sazón se encontraba trabajando en una alejada aldea, en el caserío de otra viuda que su marido había sido asesinado en el cementerio de San Salvador de Oviedo la misma noche y en el mismo paredón que fusilaran a mi padre, así pues, hallábame yo sólo en casa y eso enormemente en aquellos momentos me alegraba, pues si mi madre hubiera estado en la casa, le haría sufrir aviñonándome yo de pena, y quizás ocurriesen peores cosas, ya que mi madre era, y aun sigue siendo, y Dios me la conserve muchos años, pues fue lo mejor y lo único que he tenido en mi existencia, mujer de duro carácter, intrépida y valiente hasta no tener el más pequeño temor, de pelearse ella sólo contra todos los moradores de la aldea. ¡Cómo mi madre, nacen en un siglo pocas mujeres! Al día siguiente que era domingo, y por tener en la parroquia a que pertenecía mi aldea, un cura que para demonio había nacido, ya que el muy condenado había conseguido de las autoridades una ley, que no se quién se la había fabricado, pero el caso es que existía, y condenaba a todos los vecinos a oír la Santa Misa, y a no trabajar ni en las tierras, ni en los prados, ni en nada, bajo pena de una multa que la ley considerara justa por ser injusta. Como yo ya no tenía trabajo, pues cuidar los ganados estaba permitido, y aquel gochu de mi antiguo amo desde aquel día tendría que hacer el trabajo que como un miserable esclavo yo le hacía, me levanté tarde del único xergón de fuéa (jergón de hoja) que en la casa había, que lo había industriado de unos sacos, porque todo cuanto poseíamos que era bien poco, al terminar la guerra el honrado vencedor nos lo había robado, y no contentos con esto, todavía fusilaron a mi padre, acusándole de haber robado grandes cantidades de dinero, de haber hecho esto, lo otro, y lo demás allá, y todo porque se le querían cargar cuatro caciques, como se ha hecho en todos los lugares de mi Patria buena. Noté que me dolía el rostro y que le tenía ensangrentado, no pude mirármelo al espejo. porque éste era un lujo que en mi casa no existía, así pues, me fui hasta el río que por detrás de mi casa pasaba, y me lavé como mejor pude, secándome después a las sucias y ásperas mangas de mi mono, y sin desayunar nada, porque en la casa no habla ni la más mínima consolación de comida, me dirigí a oír la misa, ya que yo de pequeñín era muy creyente y religioso. Estando yo enredando (jugando) con algunos otros guaxinus (niños) de mi aldea, en espera que tocase la última campanada para entrar en la iglesia, vi llegar la pareja de la guardia civil y un vuelco de temor revolvió mi ánimo, que casi consiguió ordenarme que saliese corriendo, huyendo pronto de aquel nuevo peligro que me acechaba. Sin embargo no lo hice, porque o no era lo suficientemente valiente, o lo necesariamente cobarde para hacer tal cosa, lo cierto es que cesé de jugar y me quedé mirando para ellos, lleno de temor, de tristeza, de pena. Preguntaron a alguien quién era yo, uno de mis vecinos me señaló, entonces los guardias me llamaron, y yo hacia ellos avancé, cabizbajo, temeroso y desamparado, igual los niños que los vecinos me miraban sin urniar (decir) palabra, muy posible muchos de ellos, tanto fascistas como rojos, vencedores o vencidos, sintiesen una profunda pena al ver aquel niño, desventurado e inocente ruina que dejó la vil venganza de la posguerra, avanzar sin protección ni cariño de nadie hacia los guardias, al fin llegué junto a ellos y me los quedé mirando, no me gustaron sus rostros, que me parecieron dos demonios, entrambos se quedaron mirando unos momentos en silencio mi rostro, en el que se podía leer la despreciable cobardía y nefastosas intenciones, que se enraizaban en el podrido sentimiento de mi amo, pude comprobar que esbozaban una tenue sonrisa, y no pude descifrar, si era que les alegraba observar el sello del martirio anclado en mi cara, o si por todo lo contrario, me dedicaban un consuelo de lastimosa consideración. Qué enano era yo físicamente en aquella lejana y para mi inolvidable, desgraciada y maestrosa mala época, si desde mi distancia también en el momento mi señora prisionera, proyectó mi mente siempre libre, como el misterioso dios que en cada mente humana vive, cuento yo que si me observé ante toda aquella gente, asustados los unos, hartos de maltratos, satisfechos los otros, por formar parte del mando, e indiferentes los restantes por no contar nada en ningún bando, digo que si me vi tan insignificante en mayor cuantía todos cuantos me rodeaban eran, ya que ninguno de ellos optó, en defender a un niño inocente y lleno de temor, que no había cometido más delito que el matar sin querer a un chivo, que era menos cabrón que todos aquellos papalbus humanos. Uno de los guardias con el mosquetón en la mano, me acarició mi corta y jamás peinada cabellera, pues nada más que tenía dos dedos de larga, mi madre me la rapaba al cero para que los abundantes piojos en ella no sembraran la descendencia de sus miserias, y a la par que esto hacía tan despreciable celador de una ley muy poco justiciera, con palabras que pretendían ser cariñosas y amables me dijo: —Ya veo por las caricias que luces en tu rostro, que con todo merecimiento y sin ninguna duda el señor Manín te ha hecho, que eres un niño rebelde, desobediente y malo, que te niegas a decir la verdad, y por lo tanto por todos estos endemoniados pecados irás al infierno, así es, que si ahora mismo no me dices quién fue el que disparó contra el chivo de tu amo, yo también tendré que castigarte. En esto estábamos el guardia y yo rodeados por los vecinos que no decían ni pío, cuando hizo acto de presencia el señor cura, que relevando a la autoridad de su palabra no así de mi persona, me aconsejó apoyando sus frases en la Divinidad de Señor, para que les contase la verdad que me liberaría de todos mis sufrimientos. Díjele al cura lo mismo que al guardia que yo estaba dormido, y que sólo me había despertado al oír al chivo berrar a la par que bajaba por entre los peñascos rodando. La ruda mano de aquel guardia, que seguramente había sido toda su vida un rústico campesino y que la guerra le había liberado de tan honrado lugar para colocarle en el más delicado de los oficios, como es el de servir con dignidad a la Justicia, cuento yo que aquella pesada mano de aquel hombre que pensaba que las personas había que tratarlas como a las bestias con las que él hubiera vivido siempre, dejó de acariciar mi cabeza y sus dedos se aferraron como si fuesen fuertes murgazas (tenazas) a una de mis uréas (orejas), y sonriéndose como si me estuviese el muy hipócrita acariciándome, a la par que me rogaba que le contase la verdad, me apretujaba con tal fuerza, que el dolor que me inyectaba me hacía ver todas las estrellas. Creo que lo que más le molestaba aquel cobarde representante de la ley, no de la Justicia, era que yo, que la vida ya me había forjado en saber llevar el sufrimiento, ni llorara, ni gritara ni menos me quejara de nada, por eso el infame seguía despiadamente con todas sus fuerzas apretándome, aun es hoy el día, que cada vez que me recuerdo de aquel momento mi oreja se pone tan rápidamente colorada, que hasta me molesta el calor que alumbra. Así en este atroz sufrimiento yo me debatía, sin que nadie de los allí reunidos por mí intercediera, dentro del horripilante dolor que me producía aquel estrapayáu d'uréas (retorcimiento, aplastamiento de orejas), cuando llegó mi madre ante la concurrencia, pues como era domingo, bajaba la pobre de aquella aldea donde toda la semana había estado trabajando, trayendo encima de la cabeza una manieguina (cesta) llena de viandas que en el caserío le habían dado a cuenta de su esfuerzo. Cuando mi madre me vio a mí, en tal escarnecimiento, tiró la manieguca al suelo, y llena de una fuerza airada que la multiplicaba, se acercó tan randa como una centella hasta mi verdugo y arrancándole el mosquetón de un fuerte tirón de entre su mano, le pegó con él tamaño golpe encima de sus costillas, que dio con él como si se tratara de un muñeco de trapo en tierra. Antes de seguir con esta cierta historia, voy hacer un inciso, para describir muy someramente cómo era mi madre en aquella época. Era joven, aun no llegaría a los cuarenta años, y a pesar de su juventud, ya había perdido la pobrecita dentro de los mayores sufrimientos que se puedan imaginar, a dos hijos que luchaban en la guerra, a su marido que fuera fusilado y a todo cuanto poseía. Mi madre como perteneciente a la más ancestral raza astur, era rubia, con el pelo del color de la miel, o de la escanda sazonada, tan abundante lo tenía, que cuando lo llevaba suelto y se acuruxaba (agachaba) le tapaba todo su cuerpo como si lo cubriera con una preciosa manta. Sus ojos eran a veces tan azules como el transparente cielo de una mañana de primavera, y en ocasiones eran tan verdes como los mismos campos de nuestra aldea. Era tan pura y recia como la misma madre naturaleza, inamovible en sus decisiones, honrada y justiciera. Era una auténtica astur procedente de la primera raza que pobló las ubérrimas montañas de mi noble tierra, y no una mistificación como somos hoy en día más del noventa por ciento de las gentes asturianas, enraizados con todos los colonizadores de nuestra tierra. Mi madre enojada era una invencible fiera, y tranquila y serena, era tan hermosa y dulce como incomparablemente lo es mi asturiana tierra. Y ya dicho con suficiente claridad como era esta excepcional mujer, vuelvo a centrarme en el desaguisado que mi madre justicieramente preparara, con una valentía y decisión tal, que dejó a todos perplejos y anonadados, pues el guardia que en posición ridícula espanzarrado moraba en el suelo, desde tal lugar miraba con ojos desorbitados a mi madre que con el mosquetón en la mano y a la par que se lo arrojaba con fuerza y mala sangre contra su pecho le decía: ¡Yes un llimiagu, lu mesmu que toes istes xentes que conxentíen, qu'dellantri de la mesma ilexia del Faedor, y'en prexencia d'isti cura escosáu de coyones ya xusticieres razones, lú mesmu que tous vuexotrus que sois una cabaná de baldreyus, que tu que yes un cachiparru, martirizares a isti nenín pequenu, ya s'ístu faedis con miou fíu qu'entavía 'l probitín non sabe dúnde come, ¿qué faeredis con les prexones mayores? (Eres un rastrero baboso, lo mismo que todas estas gentes que te consienten, que delante de la iglesia de Dios y ante la presencia de este cura que no tiene ni cojones, ni justicieras razones, lo mismo que todos vosotros, que no sois nada más que un rebaño de cobardes, que tú que no eres nada más que un parásito martirizaras a este pequeño niño. Y si esto haceís con mi hijo, que todavía el pobrecito no sabe de dónde come, ¿qué hareis con las personas mayores...?). El otro guardia que sin lugar a dudas parecía un hombre con mejores sentimientos que el gusano que me había martirizado, intentaba sujetar a mi madre propinándole palabras que le aconsejaban que no complicara más las cosas, mientras que su repugnante compañero se levantaba del suelo, y ya con el arma entre sus manos, la enarboló por encima de su cabeza en amago de dejarla caer encima de mi madre a la sazón que con una inquina maligna y cobardosa le decía: ¡Si fuese usted un hombre, ahora mismo le partía la cabeza en dos para que al final de su existencia comprendiera usted, que el deber de todo ciudadano es respetar a la ley! A lo que mi madre le respondió de la siguiente manera: —Si you fora un home, a usté había qu'allevantalu dóu tá, p'ancuandiálu debaxu tierra, que ye 'l llugar quéi cuerresponde a la xentuza baldreyante comu ye usté. Ya tocante a la ley que reprexenta, que ye tan betchá de maldáes comu usté mesmu, pásula you ya toes les prexones decentes pente les piernes ya mexamus per echa. ¡Perque isa lley que tantu cacaréa achuquinóu ya t'achuquinandu a fatáus d'iñocentes, sin respetar nin al vietchu que t'encantu la xepoltura, nin al xoven qu'entavía non golióu 'l tafu de papalbus ya rapiegus que tienen tous los comedores que la endubiechan y'esmarachen! (Si yo fuese un hombre, a usted había que levantarle del lugar donde se encuentra para enterrarle bajo tierra, que es el sitio que le corresponde a la gentuza cobarde como lo es usted. Y tocante a la ley que tanto cacarea, que está tan rica de maldades como usted mismo, la paso yo y todas las personas decentes por entre las piernas y meamos por ella). (¡Porque esa ley que usted representa, ha asesinado y está asesinando a muchos inocentes, sin respetar ni al viejo que ya se encuentra al borde de su sepultura, ni tampoco al joven que todavía no se ha olido, el característico mal hedor que emana de los comedores, indeseables y ladrones que la han hecho, así como ustedes que atropelladamente obligan a punta de pistola y látigo a que se cumpla!). Aun puedo ver en los rostros de todas aquellas gentes que nos rodeaban, desde esta asquerosa celda donde viviendo el presente que me aprisiona en esclavo de unas injustas ordenanzas, mi mente desdoblándose en dimensiones pasadas, añora con tristezas y alegrías, las primeras alumbradoras fuentes de toda mi desgracia. Sí, veo los ojos asustados de algunos de mis convecinos, que al escuchar aquellas graves y acusadoras palabras que mi madre airada, enloquecida y por toparse en su justo desquiciada, le decía a aquel guardia que tan cobardemente la amenazaba. Sí, veo como todos ellos con tristeza pensaban, que mi madre no iba a salir de aquel asunto bien librada. Pues en aquellos tiempos por menor delito, al paredón de fusilamiento llevaban a personas más recomendadas. Vi los ojos de aquel guardia ruin y rastrero, vilos cómo se llenaban de una alegría satánica, quizás en otras ocasiones ya por él vivida, cuando a tantos inocentes martirizaba o asesinaba. Vi cómo dejó de amenazar a mi madre, cómo colgó el mosquetón de su hombro, y metiendo la mano sonriendo canallescamente en su macuto, sacó unas relucientes esposas con las que se disponía a encadenar a mi madre en el lleldar (acaecer) que le decía: —La voy a llevar a usted y a su hijo detenidos hasta el cuartelillo, y allí, le enseñaremos a usted a respetar la ley y el orden, ya verá usted cómo cuando nosotros la dejemos, no se le ocurrirá jamás ofender a la ley y al régimen, ni aun en su propio pensamiento. Y en cuanto a su cachorro, que parece ser tiene su misma casta, también le enseñaremos a decir la verdad aunque tengamos que arrancarle la lengua. Fue entonces cuando uno de los dos principales caciques de la aldea, que también ye menester que cuando encarte les diga cómo eran, le dijo al guardia con palabras amenazadoras: ¡Dexe tranquíl ista muyer ya 'l sou fíu, pos güéi mesmu vou cuntaye you 'l sou xefe la clás de guardia que ta fechu. (Deje tranquila a esta mujer y a su hijo, y hoy mismo le voy a contar a su jefe la clase de guardia que está hecho, que se ha dejado desarmar por una mujer cuando cobardemente usted martirizaba a su hijo, poco puedo poder yo si no le hago catar covixu noitre ufixu (oficio), perque nisti de guardia paeme amindi que nun ten llixa (arte, valer, etc.). La fuerza y poder que tenían aquellos desalmados caciques en aquellos tiempos de desalmados vivires, achindi mesmu xuntu lus mious güétchus (allí mismo frente a mis ojos) quedaba bien claro, porque aquel guardia aviñonáu de miéu (lleno de miedo), se justificaba rastrera y servilmente pidiéndole perdón aquel hombre que no había sido en toda su vida nada más que un verdadero canalla, per ístu miou má noxá fasta cuaxí la llocura dista maneira le falóu (por esto mi madre enojada hasta casi la locura de esta manera le habló). —Lu que me faltaba per uyír, que tena que debéi cumplíus a isti baldrayu d'achuquín, que dexóu la nuexa 'ldina xemá de güerfaninus dexamparáus de la mán del Faidor ya de lus homes. (Lo que me faltaba por escuchar, que tenga yo que deberle favores a este cobarde de asesino que dejó la aldea sembrada de huérfanos desamparados de la mano de Dios y de los hombres). ¿Nun foste tóu sou banduerru de lus enfermus el que denuncióu 'l miou home paque me l'achuquinaren na cárxel d'Uviéu? (¿No has sido tu comedor, canalla de los infiernos el que ha denunciado a mi marido para que me lo asesinasen en la cárcel de Oviedo?). ¿Ya con lus fíus de Manolón el Gocheiru...? ¿Qué foi lu que fixiste conechus baldrayán? Que yeren un par de rapazus más bonus qu'el pan d'escanda qu'enxamás fixerun mal a naide, ya cundu taben per aquíndi de millicianus, ya tóu t'encovaxabes fugáu per les branes, tóus xapiemus na cabana que t'empayaretabes, ya tantu nuexóitres perque yeras veicín comu aquechus ñocentinus rapazus qu’achuquinasti deximiémuste xempre pa que nun te prendieren. Que fatiquinus forun lus probetayus rapazus, y'anxín pagarun con las sous vides les sous fatezas, pos se te viexen deñunciáu, nistes gores tabes fechu 'n meruxéiru de merucus, xustamente lu que yes, y'echus taríen vivus al lláu de lus sous pás. (¿Y qué has hecho con los hijos del Cerdero?, que eran un par de mozos más buenos que el pan de escanda, que no han hecho más mal los pobrecitos, que cuando fueron al servicio militar por la quinta; y estuvieron por estos contornos de milicianos, mientras que tu andabas por la braña huido, y sabiendo nosotros en la cabaña donde te refugiabas, no te hemos denunciado porque eras nuestro vecino, aunque tuvieras la idea política que te diera la gana, que no debe de ser ninguna, porque te parió tu madre canalla desde la entraña, pues como te estoy diciendo, tanto aquellos grandes rapazos como nosotros, te olvidábamos siempre para que nunca te cazaran. ¡Qué tontos fueron aquellos pobres y desgraciadinos muchachos, y así pagaron con sus vidas sus tontezas, pues si te hubiesen denunciado, a estas horas, tu estarías hecho una verbena de gusanos, que ni más ni menos es lo que eres, y ellos estarían vivos al lado de sus desesperantes padres!). Todos escuchaban a mi madre silenciosos y asustados, considerando algunos con tristeza, que mi madre se había vuelto turulata (loca) para atraverse a manifestar acusadoramente ante los guardias, el cura y el pueblo, lo que todas las gentes de la aldea sabían que era cierto, pero no se detuvo mi madre en el acuse que le hacía aquel villano de todas sus bellaquerías, pues al no encontrar nadie que la importunara, siguió con su palabra y con igual fuerza mortificándole de esta manera: —E nus tiempus d'endenantes, cundu lus roxus mandaben lu mesmu que vuexotrus facedis nagora, non trañia l'esquilona de l'ilexa p'axuntanus en conceyu p'uyír la misa tres el cura, perque pieschada taba la casa del Faidor, ya con lus curas lus roxus nagua querían, peru a pesar de tar tan lexus del Faidor, a naide s'achuquinóu n'aldea, ya se morrierun un par de rapazus, fói nel frenti, peru nagora que tenemus l’ilexa 'l entestate, y'un cura que coyius de la man quiér chevanus a tóus pel atayu de non sei que Dios, ya non sei que cielu, pos con tou isti telar, entremedáu de cures, ya caciques comu lu yes tóu, de confexones, mises ya xermones, achuquinasteis n'aldea 'n poucus dies, más xentes que de mala manera, enxamás de lus xamases en Asturies murrierun. Se tóu xupiés so lladrón achuquinante, lu mesmu que toes istes xentes que m'acorrelan, lu que you tenu xufriu nes comunicaciones de la muerte que se encaldaben na cárxel d'Uvieu, dúnde 'l miéu ya 'l espavoríu facien fuercia, únde 'l fríu enxenebráu la entraña te queimaba, únde les chárimes esbocáes en el glayíu xapoixaben, atristeyáus ya dollores qu'eszarapicaben, tous lus xentíus de cuantus escuchaban. Non puéu apoixar de mious videtches, lus güeyus enfervecíus de aquechus homes, qu'agoxáes allumbraben engafuráes chárimes, con les manes tembluqueántes per el miéu, acoyendu con desesperación las rexes de fierru, que non lus dexaben en postreira vez, abrazar a la sou muyer ya lus sous fíus, qu'ameruxáus de cariñu, ya betcháus de dollor, choraben ya glayaben, xiringáus per el amore que profexaben naquel home, que yera 'l pá de lus fíus, el mantín desous quereres, y’l caidonal del sou llare. Naide algamía per mor de aqueches rexes de fierru entemedades, falagar cómu postreira despedida, a la muyer nin al home, nin lus pequeninus fíus, que güerfaninus naquecha nueche diben quedaré, perque banduerrus baldreyus lu mesmu que tóu, lus deñunciaben y'acusaben de faer fatáus de couxes, que ni nel xoñéu lus probetayus dacuandu lleldaren. Tóus nun mirabamus atristeyáus per debaxu la borrina qu'acobertoriaba lus güeyus encarnispáus pe les chárimes, ya lexus de falanus tantes couxes, nel tiempu tan escosu que nus daben, esfaíamonus en playíus choramiqueirus llastimeirus e nes fanes más mortales. Enclicáus tous per un dollor que nes entrañes esquiciáu t'esgarduñaba, tabamus fatáus de xocenes muyeres que güéi toes viudes y'esgraciaínes semos, enlloquecides y'engarrinchades a les rexes que a la llibertá ya la xusticia trincotiaben. Nagua podiamus decinus, perque la pallabra afogábase na conguetcha qu’el alma esfaída pe la tristieza sacupaba, sous penares nel gargüélu, a munchus el dollor añuedábayes el celebru con tal prietura, que esmurgazábanse col xentíu perdíu nel enllabanáu xuelu. Alcuérdume comu s’agora mesmu fora, ya xamás de lus xamases tal desxusticiáu, endiañáu, baldreyóuxu ya chuquinamientu de xentes abondes d'eches tan iñocentes comu isti rapacín, que la mesma lley qu'achuquinóu a suo padre, martirizóulu a él, ante 'l cura, que mangonéa la mitá la aldea, y'isti banduerru de cacique dumeña entrambas partes, ya tous voxoutrus qu'empaparáus per el miéu, olvidósebus defender tou lo güenu per lu que lus vuesus homes llucharun ya morrierun ¡Sin alcuerdume d'aqueches canallesques comunicaciones que se lleldaben na cárxel d'Uvieu, ya non esborraránseme de les mious vidatches metantu que la vida me acompañe! (En los tiempos ya pasados, cuando los rojos mandaban lo mismo que vosotros hacéis ahora, no tañía la campana de la iglesia, para llamarnos y rejuntarnos a todos en fraternal comunidad, para escuchar la misa detrás de un cura, porque cerrada estaba la Casa de Dios, y con los curas los rojos no querían saber nada. Pero a pesar según parecía de que se encontraban muy lejos del Hacedor, a nadie asesinaron en la aldea, y si han muerto un par de jóvenes, ha sido luchando en el frente. Sin embargo ahora, que tenemos la iglesia siempre abierta y un cura que asidos de la mano, quiere llevarnos a todos por el camino más corto para alcanzar, no sé a qué dios, ni tampoco a qué cielo, pues con todos estos sucederes que ahora están pasando, entretejidos por los curas, y por caciques como lo eres tú, de confesiones, misas y sermones, habéis asesinado en la aldea en pocos días, más gentes que de mala manera, jamás de los jamases no contando estos tiempos, en todo Asturias han muerto. Si tu supieras so ladrón y asesino, lo mismo que todas estas gentes que nos rodean, lo que yo he sufrido en las famosas comunicaciones de la muerte que se hacían en la cárcel de Oviedo, donde el miedo y el pavor, hacían fuerza, donde el helado frío que el temor producía, al mismo tiempo las entrañas te quemaba, donde las lágrimas deslocadas en gritos lastimeros se posaban, haciendo tristezas y dolores tan inmensos, que despedazaban todos los sentidos de cuantos escuchaban. No puedo apear de mi cerebro los ojos enardecidos de aquellos hombres, que a cestadas alumbraban envenenadoras lágrimas, y con sus manos temblorosas por el miedo, cogían con desesperación las rejas de hierro, que les prohibían por última vez, abrazar a sus mujeres e hijos, que llenos de cariño y ricos de dolor, lloraban y gritaban desesperadamente, movidos por el amor que profesaban a aquel hombre, que era el padre de los hijos que quedarían ya para siempre desamparados, el amante esposo de sus quereres, y el fuerte guía de sus lares. Nadie alcanzaba por la causa de aquellas rejas de hierro fuertemente entretejidas, halagar como última despedida, a la mujer ni al hombre, ni a los amados y pequeños hijos, que huerfanitos aquella noche si iban a quedar, porque indeseables cobardes lo mismo que tu eres, les habían denunciado y acusado, de haber hecho muchas y malas cosas, que ni en el sueño los pobrecitos, jamás ni habían pensado. Todos nos mirábamos entristecidos, por debajo de la niebla que nublaba los ojos enrojecidos por las lágrimas, y lejos de hablar de tantas cosas en el tiempo tan corto que nos daban, nos deshacíamos en lamentos lastimosos, que nos precipitaban en los abismos más mortales. Agachados todos por un dolor que en nuestras entrañas enloquecido sin piedad las arañaba, estábamos en aquella triste ocasión, muchas jóvenes mujeres que hoy todas viudas y desgraciadas somos, enloquecidas y agarradas con desespero a aquellas rejas, que a la Libertad y a la Justicia pisoteaban. Nada podíamos decirnos, porque las palabras ahogábanse en la garganta, que el alma deshecha por la tristeza, vertía en ella sus penares. A muchos el dolor les aprisionaba el cerebro con tal fuerza, que se desvanecían privados del sentido entre las losas que poblaban el suelo. Recuerdo como si ahora mismo estuviese sucediendo, y nunca jamás, tal injusticia, endiablada cobardía, y canallesco asesinamiento de gentes, muchas de ellas tan inocentes como este pequeño, que la misma ley que asesinó a su padre, le está martirizando ahora, precisamente ante la presencia del cura, que es el dueño de la mitad de la aldea, y de este indeseable de cacique, que domina entrambas partes, y de todos vosotros que llenos y dominados por el miedo, os olvidasteis de defender todo lo bueno y hermoso, por lo que vuestros hombres lucharon y murieron). (¡Sí recuerdo aquellas canallescas comunicaciones que se hacían en la cárcel de Oviedo, y que ya nunca podrán borrarse de mis sienes, mientras que la vida me acompañe!). Recuerdo perfectamente cómo todas aquellas gentes escuchaban a mi madre entre asombrados, y compasivos, entre temerosos avergonzados y ofendidos, y quizás hubiesen escuchado muchas más injusticias que habían hecho no los caballeros y valientes soldados, que denodadamente lucharon hasta conseguir la victoria, ni tampoco las juventudes que militaban en el partido triunfador, sino las gentes maduras, caciques que habían conservado la vida en entrambos bandos, que llenas de un odio vengativo y endiablado, habían hecho ellas más muertes criminales en la paz de la posguerra que todos los leales luchadores de enemigos bandos. Digo yo que mi madre con su cordura de mente les hubiese seguido acusando, si el cura, muy oportuno y diplomático, como son todos los religiosos de carrera larga, no se ausentara sin decir palabra, y ordenara al sacristán que tocase la última campanada, para entrar a la iglesia con el fin de escuchar la misa. Y ahora diré, que mal dicho está que yo diga que el sacristán tocase la campana, porque no había tal campana, ni en la iglesia de mi aldea ni en ninguna otra en todo el valle, ya que los rojos, se las habían llevado todas, no sé con qué fin ni propósito, como tampoco puedo comprender porque quemaban los santos que jamás les harían ningún daño, y dejaban con vida a indeseables como los caciques asesinos de mi aldea. Lo cierto es, que como campana de la vieja iglesia de mi aldea, había un trozo de raíl colgado del pórtico con una alambre, donde aporreaba el sacristán, con un martillo medio deshecho de los de cabruñar la guadaña. Nada más que el toque comenzó hacerse sentir, fueron las gentes desfilando tras la llamada de la postrera campanada, sin que nadie se osara replicarle a mi madre ni tan sola una palabra, bien fuese de desagrado o de conformidad con cuanto había enardecidamente manifestado. Todos se adentraron en la casa del Señor donde yo creo, que si el Nazareno pudiese apoixase (apearse) de la Cruz, no dudo que a todos ellos una tocata de barganazus les esfargayara. (Paliza de palos que en ellos prodigara). Dejó mi madre de reñir a voz en grito, pero siguió haciéndolo muy quedadamente, a la par que con gran remango recogía su cesta, que colocándola esta vez debajo el brazo, nos encaminamos para nuestro lar, mientras que aquellas gentes, culpables unas e inocentes las otras, le rogaban a Dios, los unos por sus pecados monstruosos ya cometidos, que en El no habían pensado cuando los ordenaban, los otros, quizás le pidieran paz y prosperidad para ellos, sus cosechas y ganados, pero Dios no escucharía ni menos ayudaría, ni al pecador tal vez arrepentido, ni al inocente libre de pecado, y lo sé por propia experiencia, porque yo, tantas veces le he llamado, suplicado y rogado, siempre a cuestas con el temor, la miseria y el desprecio que el mundo en mi había sembrado, y jamás El se dignó ni tan siquiera escucharme, porque si me hubiese escuchado, y no remediara con prontitud ni nefastoso sufrimiento, yo diría ya sin el menor equívoco, que el Dios que todos tememos y adoramos, no es nada más que un diablo. Y esto sin lugar a dudas es así, porque Nuestro Señor está harto de nosotros hasta la misma coronilla, y por eso pensó ya en inmemoriales tiempos, que o liquidarnos a todos, y olvidarse sin pena y con prontitud del mal invento que había industriado, o dejarnos vivir a nuestro aire, sin preocuparse ya para nada de nuestros haceres, hasta que la muerte nos lleve a su presencia. Caminaba yo detrás de mi madre, sujetándome con la mano mi dolorosa y sangrante oreja, que más doloroso sufrimiento me había reportado, cuando aquel imbécil y canalla de guardia me la había retorcido, que si me hubiesen molido todo mi cuerpo a palos. Llegamos a la postre a nuestra humilde casa, y siempre sin parar de reñir mi madre, de maldecir y de amenazar, estongóu 'l llar (limpió la cocina) de añejas cenizas, y con la rapidez con que ella solía hacer las cosas, tizóu ‘l fuéu (prendió el fuego) y después, puso un cazo lleno de agua con sal y unas hierbas (que ahora no sé cómo se llaman, pero que son muy buenas para las heridas) a hervir, y mientras que hervía, s'encaldóu nel trabayu de pulgar patacas (se hizo en el trabajo de mondar patatas), de las que había traído de la aldea de donde venía. Cuando el agua estuvo en su punto, que fue en el momento que ella terminara de aliñar las patatas ya listas para ser fritas, se dispuso mi madre a curarme, y al tenor que lo estaba haciendo, y viendo yo en su rostro retratado el cariñoso sufrimiento que por mí sentía, ella como siempre intentando disimular toda emoción, me preguntó dando muestras de un enfado cariñoso, ¿que qué era lo que había sucedido, o en qué líos me había yo alojado, para que los guardias me hubiesen puesto el rostro como un Ecce Homo? —Díjele a mi madre que el guardia no me había hecho nada más que estrapayáu l'uréa (deshecho la oreja), y que las otras heridas me las proporcionara el amo Manín, por las causas del condenado cabrón que ustedes ya saben. —Vi cómo las recias manos de mi madre temblaban al tenor que a mis heridas con aquella agua milagrosa me lavaba, sentí cómo su voz enardecida juraba y perjuraba contra aquel Manín de los infiernos, al cual ella decía, le iba a colgar la foiz (hoz) del pescuezo. Dio por terminada mi cura y en instantes me preparó la comida, que consistía en un buen cazo de patatas fritas con grasa de tocino, un gran cantezu (pedazo) de pan de escanda, y un escudiecháu de lleiche con borona (taza de leche con pan de maíz), y ya fartuquín fasta ‘l rutiar (harto hasta el eructo), preguntele que si podía ir a dar una vuelta por la aldea, a lo que ella me respondió afirmativamente, recordándome con amenazas, el que non m'engarricra con lus oitres rapacinus. (Que no me pelease con los otros niños). Cuando me dirigía al lugar donde todos los chicos por costumbre teníamos de reunirnos para enredar (jugar), en una de las callejas de mi aldea, me topé con Pelayu, que seguramente habría abandonado a su amo en el monte, por el extraño de no verme a mi como sucedía siempre. ¿Porque qué animal o persona con sentimientos nobles y cariñosos, podría vivir en la soledad del monte en la compañía de una repugnante bestia, como lo era Manín nuestro amo...? Viome primero Pelayu que yo a él le avistara, y casi estoy por asegurar, que me había olfateado antes de que yo desembocara en la calleja, donde él buscándose la vida por todos los rincones husmeaba. Porque yo jamás había visto a Manín, darle al pobre de Pelayu de comer nada, ya que Manín solía decir dándoselas siempre de razonero eficiente, que el perro no se le podía dar la esllaba óu llabaza de fregar lus cacíus (las aguas sucias residuos de lavar los cacharros de la cocina) porque estaban los bracus na cobil urniándu per llapalas (cerdos en el cubil gruñendo por tomarlas), que al perro lo único que se le podía dar, era aquello que no tuviese aprovechamiento para nada, como les llixes de les vaques cundu betchaban, de las uvées ya les cabras, óu cuallesquier oitra molicie que paque nún fediera menester yera encuandiála (como las libraduras de las vacas, de las ovejas y las cabras cuando parían, o cualquier otra porquería que para que no oliese mal, fuera necesario enterrarla). Vino Pelayu hacia mí envuelta su alma perruna por una gozasa alegría, pero me di cuenta con pena profunda, que no hacía tal acercamiento dentro del desenfado y gracial camaradería que en todas las ocasiones él conmigo usara, pues por primera vez mi buen Pelayu, para acercarse a mí, rastreramente se arrastraba, no era por el miedo de que yo le apaleara, ya que jamás ni de palabra le había ofendido, era sin duda porque se sentía muy avergonzado de haberme abandonado la pasada noche, cuando tan triste y solo me encontraba, y quizás más le necesitara. ¡Pobre Pelayu! ¡Qué alma más humana tenía, y a cuántos humanos, el alma de los rabiosos perros les dirigía! Me agabuxé (agaché) a su lado, envuelto yo por una sana, jovial, y angelical alegría, le besé su rostro varias veces entusiasmado, y acaricié con gozo su fino y sedoso cuerpo, y olvidándonos entrambos él de su cobardía y yo del rencor que pudiera por su gesto guardarle, nos fusionamos en un abrazo risueño y cariñoso, donde él dando pequeños ladridos por los que manifestaba su alegría y pena, me lamía una y mil veces las heridas que adornaban mis mexietchas (mejillas), y quizás se estuviese jurando, que aunque le costase la vida, nunca de mi lado se alejaría. Toda aquella tarde, estuve jugando al «llanque» y a la «palombietcha» con el único amigo de verdad que en la aldea tenía que se llamaba Muel. Pobre amigo mío, murió cuando apenas tenía veintiocho años, reventado por el más duro y esclavizante trabajo, que desde su niñez y en mi compañía, fustigados por el hambre y la necesidad, entrambos y dos a las severas órdenes de su padre, como serradores en casi todos los montes de mi Asturias, habíamos llevado a cabo, al final, su cuerpo ya deshecho, explotado y gastado, fue consumiéndose en la triste soledad del sanatorio del Naranco, donde murió devorado por una tisis galopante. Tenía Muel dos o tres años más que yo, y sin embargo éramos los dos de la misma estatura, y empezamos a serrar madera manualmente los dos en el mismo día, teniendo yo en la sazón, tan sólo trece años, fue nuestro maestro su propio padre, y nos trataba como nadie se puede imaginar, ya que no había día, que no nos untara ‘l focicu (nos azotaba) por lo menos un par de veces. No es que aquel hombre y excepcional trabajador fuese malo, no nada de eso, es que el pobre precisaba por fuerza mayor, para poder desarrollar el duro trabajo del serrador, que nosotros hiciésemos el trabajo de hombres y no éramos nada más que dos niños. Digo yo que aquella tarde, le conté a mi amigo Muel, como había encontrado en la montaña la cueva de las armas, y así hablando de nuestros proyectos, acordamos que al día siguiente subiríamos hasta ella, para jugar hasta cansarnos con aquellos juguetes de verdad. Así es que a la oscurecida retornamos cada uno para su casa, saboreando por adelantado lo felices que al día siguiente habíamos de ser. Caminaba en pos de mí, tan contento y satisfecho como siempre mi buen Pelayu, sin preocuparse para nada de que él, era un esclavo de Manín, y no un ser libre que pudiese hacer lo que más le conviniese, pero al llegar a la esplanada donde asentada estaba la bolera, lugar clave donde se reunían todos los vecinos de la aldea, después que concluían sus trabajos, bien fuese para charlas y cambiar impresiones, o para jugar unas partidas a los bolos, como cuento, allí estaba Manín, en diálogo con unos vecinos, ya de retirada para su casa después de haber encerrado las cabras, cuando vio a su desleal Pelayu, que muy contento y moviendo con gran felicidad su rabo, me acompañaba a mí, como si yo fuese en vez de él su amo, dejó a su contertulio con la palabra en la boca, y cambiando su pacífica charla por la riña loca, embistiome a mi con ofensiva y pecaminosa palabra, al mismo tiempo que con la vara que portaba en su mano, descargó sobre el confiado Pelayu tal varazo, que a quedarse el pobre tan sólo un segundo condoliéndose del acuciante dolor que en su cuerpo se anidaba, seguramente que hubiese llevado sobrada ración de varazos, que fácil la dejarían sin vida in situ. Pero no hizo tal cosa mi buen Pelayu, sino que salió huyendo como alma que se lleva el diablo, lanzando en el aire ladridos, que yo creo que no eran por el profundo sufrir que le proporcionara el castigo, sino que en su lenguaje, seguramente maldeciría aquella bestia con figura humana, que era capaz de azotar despiadadamente a un inocente niño, o de asesinarle a él mismo, que no se encontraba con más culpa, que de despreciar a su amo, por canalla y miserable. Y lo propio que Pelayu hizo, no lo dejé yo para más pensado, y a la vez que me perdía en la carrera, huyendo de aquel reptil repugnante y asqueroso, recuerdo que con rabia enloquecida yo le dije: ¡Fíu de put, baldreyu, llimiagu! (Hijo de puta, cobarde, rastrero, baboso..., etc., etc.). Pero miren ustedes por donde, estaba mi madre allí cerca en casa de una vecina hablando de sus cosas tranquilamente, cuando al sentir al Manín que me ofendía, al perro ladrar por la caricia que había recibido, y a mi insultándole poniéndole como un pingayu (de lo peor), salió mi madre de casa de su vecina, con todos sus muchos ánimos aviesporáus (envenenados, aguijoniantes), y cogiendo un palo que allí a mano había, bien seco y sudado, porque hiciera su servicio sirviéndole de mango a una fexoria (azada), se dirigió con extrema rapidez y silenciosamente al lugar donde Manín estaba, y sin decirle ni una sola palabra, empezó a darle palos con aquel formidable mango, que la suerte a Manín le cupió de que nuestros vecinos la detuvieran, porque sino, creo que le hubiese matado. «LA MULTA O EL REFORMATORIO» Al día siguiente, mi amigo Muel, yo y Pelayu, subíamos alegremente hacia la montaña, con locas ansias de llegar pronto a la cueva, con el infantil y firme deseo, de jugar hasta saciarnos con aquellas armas, recuerdo a mi querido amigo, futuro candidato al igual que yo, a la penosa esclavitud que como serradores nos aguardaba, la veo con su sana sonrisa, pintada en sus pequeños y vivarachos ojillos azules, acariciar una y otra vez, con una alegría inmensa aquellas armas, no existía para nosotros en el mundo, en aquellos felices momentos, nada que pudiésemos apreciar tanto, como aquellos mortíferos juguetes, de los que en la sazón, éramos los únicos señores y dueños, nos hallábamos fuera de la cueva, enredando cada uno con su escopeta, y una canana repleta de cartuchos colgada del hombro a la bandolera, Pelayu, desentendiéndose de nosotros mitigaba su hambre cazando grillos y mariposas, o cualquier otro insecto que plugiérale y fuérale rentable para entretener su enflaquecido estómago. Después de cansarnos de hacer la instrucción marcando el paso con la escopeta al hombro, emulando a los soldados cuando hacían prácticas en nuestra aldea, yo le dije a mi amigo señalándole el lugar, que desde aquel mismo sitio, yo había tumbado de dos certeros disparos al cabrón de mi amo. Muel, sacando dos cartuchos de la canana y metiéndolos dentro de la recámara de su escopeta, me dijo que él también pudiera haberlo hecho, y para asegurármelo de que no marraría el tiro, me señaló una piedra rojiza que había muy cerca de donde muriera el chivo, y a la par que se ponía la escopeta en el hombro para materializar lo que había asegurado, me decía ilusionado: —¡Fíxate Xulín!, ya veras cómu la desfaigu nun fatáu de cachiquinus—. (—¡Fíjate Julín!, ya verás como la deshago en mil pedazos—). El doble disparo retumbó dentro del natural silencio de la montaña, como si se tratase de un ruidoso trueno de las tormentas de los veranos, las águilas y los cuervos, así como todos los pájaros y animales que moraban por aquellos aledaños, moviéronse de sus lugares, graznando las aves al levantar el vuelo, y quizás las alimañas agudizasen al oído para saber el peligro que pudiese traerles aquel espanto. Hasta Pelayu dejó su caza insectívora para ladrar desaforado, como si presintiera que otro cabrón había sido abatido, que le haría de nuevo volver a hartarse, o tal vez nos estuviese reprimiendo, queriendo con su lenguaje decirnos, que aquella xuxeante folixa (crecido ruido, alegría, juerga, etc., etc.) que tan amanicomiadamente entamábamos (enloquecido ruido que hacíamos) no iba a reportarnos buenos resultados. Lo cierto fue que mi querido amigo Muel, no atinó a deshacer aquella rojiza piedra contra la que había disparado, y yo alegrándome por su fracaso, cargué con rapidez mi escopeta, me la puse en el hombro, y disparé contra aquel blanco otros dos disparos, tampoco pude yo hacer puntería, y él mofándose de mí, cargó de nuevo su escopeta con notoria alegría, a la vez que me aseguraba que de aquella no fallaría, volvía a disparar sin importarle para nada el tremendo culatazo que nos solían dar aquellos guerreros artefactos. Y así, una y otra vez, atenazados por un gozo y felicidad que nunca con tanta fuerza a nuestros juveniles espíritus había con entera libertad creado, disparábamos con alegría ilusionada contra aquel aproxetáu cuctu (enrojecida piedra), creyéndonos guerreros invencibles, o cazadores afamados. Muy posible yo me creyera un jefe poderoso, justiciero y honrado, que cada disparo que hacía, l'eszarapaba les vidatches d'uno de lus baldreyus homes, que habíen achuquináu ‘l miou padre. (Le deshacía las sienes de algunos de los cobardes hombres que habían asesinado a mi padre). Lo cierto fue, que tras de quemar veintitantos cartuchos cada uno, la piedra seguía en su sitio, y nosotros un poco desilusionados, hicimos un pequeño descanso, en el que acordamos cambiar de blanco. Disponíamos de nuevo hacer más atinadas prácticas sobre el rugoso y fuerte tronco de una encina, cuando Pelayu salió de junto nosotros y con apremiante prisa ladrando, contra un intruso que nos visitaba, guiado al parecer por el atronador ruido, que con nuestros alegrativos disparos formábamos. Era nuestro mal recibido visitador un rapazacu (mozalbete) que andaba por aquellos montes a la caza de la perdiz, que había endemasía nutridos bandos, que bajaban a veces hasta los sembrados d'arbeyinus y'oitres semáus (de guisante y otros sembrados) más alejados de la aldea, y ni el gran espantapáxaru tenía llixa de xebrayus (espantapájaros tenía fuerza para espantarlos). Jerónimo se llamaba aquel jovenzuelo indeseable, que había heredado de su padre toda la cobardía y males tales, que muchas gentes de mis lugares, le estarían rabiosa y odiativa, despreciable y asquerosamente maldiciendo, hasta que el Hacedor les llevara de este mundo tan poco lleno de humanidades. Era hijo de este sujeto tan maldecido, cacique de mi aldea con vuelos tales, que no del todo satisfecho con enviar para el otro barrio algunos de sus inocentes convecinos, en el acaecer se dedicaba, a que a sus vecinos la ley, que había, muy moldeable para dar por buenas todas las denuncias avaladas por caciques facciosos como él, se ensañara con crecidas multas, que al no tener dinero la gente aldeana para satisfacerlas, tenían que vender parte de sus ganados, y sabedores los tratantes por ser lobos de la misma camada aunque con diferente collor (color), que los campesinos tenían que vender sus reses con abonda priexa (mucha prisa) para satisfacer aquellas multas antes que se enrodietcharen (enredaran) peores males, pues como cuento, aquellas aves de rapiña de tratantes, se unían todos de tal manera, que lograban desbaratar los mercados hasta tal punto, que más que comprar, lo que hacían, era robar dentro de la ley a los aflijidos y siempre maltratados campesinos. Al quedarse los desdichados aldeanos sin sus ganados, por la causa de aquellas multas, que la verdad era nadie sabía que era lo que castigaban, aquellas asesinantes multas que la ley les inxertaba (injertaba), que les hacía dentro del acuciante temor que en aquel lleldar (ácaecer) era aterrante, deshacerse de sus ganados para pagar tan diabólicas y desnaturalizantes sanciones. Y como los campesinos, por lo menos en todas las embrujadoras aldeas de mi melgueira tierrina (dulce tierra), y me supongo que tal sucederá en todas las aldeyuelas del mundo, sin ganados de tiro no pueden trabajar sus erus (tierras), tenían que por fuerza mayor, agenciárselo aunque fuese dentro de las más viles condiciones, y así, el canalla de cacique de mi aldea, daba vacas, yegüas, cabras, y ovejas a la comuña (condición) que tan sólo el agobio de la desesperante necesidad hacíales aceptar, con lo que se condenaban a ser esclavos de un ganado que no era de ellos, siendo en la mayor parte de las ocasiones las ganancias completamente nulas, pues si una res se moría, se despeñaba, la mataban los lobos o la devoraba el oso, no la perdía el dueño, sino el comuñero, y así, de esta miserable forma, este canalla de cacique, explotaba vilmente a muchos campesinos que por imperativa necesidad, eran comuñeros de este indeseable asesino, que no había hecho la guerra en las trincheras, porque su cobardía era tan grande, que le había obligado a pasar toda la contienda escondido en los montes, y ahora que la guerra ya terminara, era cuando él verdaderamente la hacía, en la entristecida y enlutada paz que poseían las gentes de mis aldeas. ¿Cuántos despreciables seres como este nefasto individuo había en mi Patria... ? ¡¡Yo creo que honradamente debemos todos de reconocer, que había un par de ellos en cada aldea, y en las villas y ciudades me supongo que morarían muchos más!! Cuento que llegó el Jerónimo con su escopeta al hombro acompañado de su perro perdiguero ante la nuestra presencia, y ufanándose altaneramente quizás pensando que nos iba a hacer, lo que le diera la gana, nos dijo con apariencia muy enojada, al mismo tiempo que nos ofendía con sus palabras: ¡Haber decirme pronto, ¿dónde habéis robado estas escopetas?, si no queréis que vos falague ‘l llombu con ista bardiaca! (que nos moliera a palos todo el cuerpo con una vara que portába en sus manos). No despegó sus labios en el momento mi amigo Muel, porque el padre de aquel llabasquín (cerdo pequeño) era el dueño de los ganados de su casa, y por aquello de que el amo siempre, sin la razón con la ganancia anda, no le refutó pequeña palabra. Pero yo que ya me había creído que aquel babayu de guaxón (farolero, fantasma de mozalbete) se iba apoderar de mis armas, las que yo creía que eran de mi entera propiedad, le dije sin miedo y desafiantemente, que aquellas escopetas eran mías, y que ni él ni nadie sería capaz de quitármelas. Entonces Jerónimo mirándome acusadoramente me replicó seguidamente con estas palabras que me condenaban: ¡Entonces... tu fuiste el que mató antes de ayer al chivo de Manín? ¡Si yo fui!, le dije envalentonado y poseído de una airada rabia, a la vez que le encañonaba con la escopeta y amenazándole firmemente le aconsejaba: ¡Fáinus el favore de dexanus nel nuexu antroxu, ya colar pel mesmu xeitu per únde sen chamate 'llegasti, se nun quiés que faiga nel tou ventrón, el mesmu buracu quei fexe nus fégadus del cabrón de Manín! (¡Haznos el favor de dejarnos con nuestra alegría, y márchate por el mismo sitio, por donde sin llamarte has llegado, si no quieres que haga en tu barriga, un orificio parecido, al que le hice en los hígados del cabrón de Manín!). —Y fue entonces cuando Muel valientemente apoyándome con su amenazante escopeta y con sus advertientes palabras le dijo: ¡Mira Jerónimo, no tiene nada que ver que mi padre se arrastre frente a vosotros, por el miedo de que le quitéis el ganado, pero yo ahora no soy mi padre, y si no sales en el momento corriendo como una exhalación (centella, rápido), me parece a mí, que te vamos a coser a perdigonazos! Justificándose Jerónimo con el atropello que en el miedo se cosecha, dio media vuelta y casi a las carreras, tomó las de villadiego, a la par que se alejaba murmurando no se qué amenazas. Su perro, quedose unos instantes olisqueándose con Pelayu, al que yo achuché (azuzé), y Pelayu que para engarradiercharse (pelearse) era una ardorosa fiera, saltó como un león, atacando con un furor endemoniado al fino can perdigonero, y si no es por Muel, me parece que allí en el mismo lugar que había muerto el chivo, Pelayu hubiera despachado, aquel hermoso, cariñoso e inocente perro. Quedámonos muy satisfechos y gozosos, a la par que en nuestros espíritus, navegaba el orgullo perfumándose con la vanidad Humana, y todo, por haber acoyanáu ya féchule moscar ameruxáu de miéu (acojonado y haberle hecho huir, lleno de miedo) al hijo de uno de los amos de la aldea, que en un principio se había creído, que le sería sencillo hacer con nosotros cuanto le viniese en gana. Durante algún tiempo, estuvimos llindiándu (vigilando, cuidando) a Jerónimo por ver el camino que se tomaba, pues teníamos el temor que se ocultara para después sorprendernos, pero no fue así, y al final muy contentos ya le vimos corriendo que se las pelaba en compañía de su perro, desembocando en el pedregoso camino que le conducía a la aldea. Sabiéndonos libres del temor del adefesio de Jerónimo, y olvidándonos en el mismo instante de cuanto con él nos había acontecido, volvimos a nuestro peligroso juego, de disparar las escopetas contra diferentes blancos, y así, hablando de nuestras cosas con satisfacción que nos embargaba dentro de una felicidad pasajera, deslizábase el tiempo sin enterarnos, hasta que a la postre, dimos fin a todos los cartuchos que teníamos, y fue entonces, cuando decidimos esconder las armas en la cueva, y con los hombros doloridos por las sacudidas que nos propinaban las escopetas por los disparos, disponíamosnos muy contentos en el regreso para nuestras casas, y para simular que veníamos de la leña, agenciámosnos unos tochacus de pochiscus (leños de encina) y poniéndonoslos al hombro, bajamos corriendo por entre los vericuetos y las serpenteantes sendas, hasta llegar al camino real que nos conduciría a la aldea. El ubérrimo valle de alegría alborazada, que poblaba por entero nuestros espíritus, viose en unos segundos nublado y con rapidez cubierto, por un zozobrante y temeroso manto, nacido del retrato que nuestros ojos hicieran, cuando a la entrada de la aldea, justamente en el mismo lugar donde por costumbre, mi amo solía esperarme para xebrar (apartar) sus cabras, estaban aguardándonos los guardias, en la alegre compañía de Jerónimo, que poseyendo las mismas indeseables zunas (costumbres) que su padre, no había perdido ningún tiempo en ir hasta el cuartelillo para delatarnos. Yo tentado estuve cuando me percaté que eran los mismos guardias que el día anterior me habían cobardosamente martirizado, de tirar los garbetus (leños) que llevaba en el hombro, y salir corriendo para huir de aquel verdugo que sonriéndose ladinamente, quizás estuviese pensando su enrevesada y nefastosamente, el volver a esforgayame (arrancarme, estriparme, deshacerme) la única oreja que me quedaba sana. Sin embargo, logré dominar el miedo, y dejando a Muel que abriera la marcha, llegamos a la postre ante la presencia de ellos, y aquel canalla de guardia, no se dirigió a Muel a pesar que unos metros delante de mí iba, sino que vino sonriendo malignamente hacia mí, con las mismas asesinas intenciones que el hambriento lobo lleva, cuando para satisfacer sus ansias del espíritu y la carne, sin el menor miedo se lanza, sobre el inocente corderillo que no tiene a nadie que le defienda. Antes de dirigirme la palabra, aquel demonio con tricornio, que a fe mía desprestigiaban, porque hermosa para el pueblo es la esclava de la Justicia, cuando todas sus obligaciones y credos justamente da cumplidas. Digo yo, que lo primero que hizo fue cogerme mi oreja sana, apretarme un poco para ponerme en atención, y luego mirándome altanera y sonrientemente me dijo: ¡Ahora ya no me negarás de que no has sido tu quien disparó sobre el cabrón de tu amo, y me supongo que también me dirás, dónde has conseguido las armas, maldito pilluelo, hijo de una bruja y de un rojo republicano, o comunista sin entrañas! Tiré los tochucus (leños secos) al suelo apremiado por el dolor que de rabia me desencaldaba (deshacía), con tan mala fortuna que por mí no había sido pensada, que diéronle en las piernas de aquella fiera uniformada, y gran dolor en él tuvo que lleldarse (hacerse), porque dejó de esfarugarme (deshacerme la oreja), para acariciar con gestos de dolor la caña de una de sus piernas, al mismo tiempo que yo hacía lo propio con mi oreja, que ya colorada como una guinda, me resquemaba como si estuviese ardiendo. Mirome con ojos extraviados por la rabia que le enloquecía, y siendo mayor la fuerza de su cobardosa entraña ya en poder de las iras que lo movilizaban, que el dolor que su cuerpo sentía, soltome de revés dos guantazos, que dieron conmigo en tierra, con el rostro manando abundante sangre. Fácil siguiese abofeteándome, pues ya estaba enclicándose (agachándose) para hacer conmigo vayan ustedes saber qué, cuando intercedió su compañero que asiéndole por un hombro, con desprecio y enfado le dijo: ¡Lo que terminas de hacer con este pequeño es una canallada, y como otra vez intentes tocarle del pelo la ropa, te las vas a entender conmigo! ¡¡Estoy harto de tus abusos, y de tus odios y desprecios por todas las gentes desgraciadas!! Ayudome aquel buen guardia a levantarme, y después con su propio pañuelo limpiábame el rostro de sangre, y al parojo que esto hacía cariñosamente me decía: ¡Te juro que nadie te volverá a martirizar más pequeño, y ahora si tu quieres, y que conste que ni te ordeno ni te obligo a contarnos nada, dinos de una vez dónde están esas malditas armas que tanto doloroso daño te han originado! Dime cuenta pronto que de seguir negando no sacaría en limpio nada, ya que el baldroyán (cobarde) de Jerónimo había descubierto ya todo, y a poco listos que fuesen, nada más que les conduciese al lugar donde nos había sorprendido, darían pronto con la cueva, donde se ocultaban las armas. Así que acompañado de Muel y de Pelayu, y seguido de cerca por los dos guardias y el delator de Jerónimo, guielos a paso rápido por entre las vegetativas y pedregosas sendas que serpenteaban por casi inaccesibles lugares, pronto me alegré al comprobar cómo aquel despreciable guardia que tan sañudamente me había martirizado, abarquinaba (respiraba) con penoso trabajo, al mismo tiempo que se deshacía en copiosos sudores el condenado, lo mismo que la manteca fresca expuesta al sol en el verano. Al observar el penoso esfuerzo que aquel guardia repugnante y gordo, imbécil y malvado, tenía que realizar para seguirnos, apreté más aun el paso, que casi se convirtió en carrera y que sólo Muel y Pelayu pudieron aguantarme alejándanos en cuestión de segundos un largo trecho de nuestros enemigos, que en el lleldar (acontecer), ya se habían detenido para hacer acopio de energías unos momentos. Aproximadamente aun no habíamos caminado ni una décima parte del trayecto que nos separaba de la cueva, y ya el llimiagu (baboso) de aquel guardia, se encontraba casi d'afechu despaxaretáu (deshecho), seguramente que antes de llegar al final, en la mente de aquel fucheiru (estercolero) humano, se dibujaría el ruin pensamiento, de maldecir a la ley que como enyordiáu pioyu (sucio piojo) servía, al cachiparru (parásito) que me había delatado, y a mí, por no haber seguido negando. Muel y yo con satisfacción nos reíamos de aquellas gentes, que en nuestras infantiles y sin cultivar mentes, habíamos retratado como personas que tenían menos llixa (fuerza, arte, valer, etc.) que un mure entre las zarpas de un gato. Estaríamos como a la mitad de la andadura, cuando la distancia que nos separaba ya era enorme, y a pesar que de continuo nos ordenaban que no corriésemos tanto y que procuráramos ir siempre a su lado, la verdad es, que ya les habíamos perdido todo miedo y que no les hacíamos el menor caso. Fue entonces cuando se me ocurrió la idea de decirle a mi amigo Muel, que cuando llegásemos al potchisquéiru (encinal), yo me adelantaría corriendo con todas mis fuerzas, para volver aquel mismo lugar antes que ellos lo hicieran, pero después de haber ya ido a la cueva, para poder esconder para nosotros, dos pistolinas muy atongadetas (bonitas, curiosas), que era una pena que se llevaran los guardias, y que nosotros podíamos esconder en cualquier lado. Y así lo hice, y logré regresar, mucho antes de que ellos, llegaran escadriláus (derrengados), claro que descontando a Jerónimo, porque éste andaba tanto como con la lengua si quisiera andarlo. El caso fue que los guardias aquel día se llevaron las armas, y a los cinco o seis días, regresaron a la aldea preguntando por mi madre y el padre de Muel, para llevarles hasta el cuartelillo, con el fin de no sé qué preguntarles o darles. Cuando mi madre en compañía del padre de Muel regresaron del cuartel, estábamos nosotros xugaretiándu (jugando) debajo del ñoceón (nogal grande) que había a la entrada de la aldea, que tanto como tenía de frondoso y grande, eran de pequeñas, escasas e insípidas sus nueces. De donde viene un adagio asturiano que dice: ¡Mucher grandie ande óu non ande, peru tantu s'espatuxa, comu senún lu fixera, en dalgún lláu fae bona atongadura! (Mujer grande, ande, o no ande, pero tanto si camina, como si no lo hace, por grande en todos los lugares estorba). «Claro que se me olvidó decir, que menos en el catre, para añuedar el cibietchu cundu nun hay oitra, pequenina, atongaina ya melgucira». (Para hacer el amor, cuando no hay otra, pequeñita, bien hecha, y tan dulce como lo que debe ser vivir en la gloria). Digo yo que al ver nuestros padres corrimos hacia ellos, y cuando ante su presencia nos encontramos, casi sin darme cuenta vi a mi amigo rodar por el suelo, por la fuerza vigorosa del tremendo castañazo que su padre le llantó nuna mexietcha (le plantó en una mejilla), pero antes de que yo me percatara del peligro que sobre mí se cernía, vime acochetáu (cojido, sacudido) por mi madre, que me allumbróu (alumbró) un mamplenáu (muchos) pescozones, tan seguidos y atinados, que me parecía que todos me llegaban en ringlera, no teniendo que esperar uno por el otro, para que no se enfadasen ninguno. Y allí mismo por este procedimiento que nuestros progenitores nos hacían, comprendimos que nada bueno los guardias a nuestros padres les habían hecho. Y claro que no era nada respetable ni justo, sino un atropello despiadado, inhumano, mezquino, repugnante y apartado de la Justicia a tanta distancia, como la que existe desde la Tierra hasta el Infinito Cielo. Resulta que la canallesca ley que en aquella para mí inolvidable época existía, nos había condenado a ir a un reformatorio, o a que pagasen nuestros padres una multa de ciento cincuenta pesetas en papel del Estado, en el término de treinta días. Y fue entonces cuando yo empecé a preguntarme, ¿que qué era lo que tenían que reformar en mi...? ¿Acaso entraba en la reforma que aquella ley que estaba por todos los rincones de la Patria haciendo encima de los vencidos y sus descendientes, asesinar a nuestros padres, hermanos, parientes y hasta madres, privarnos de nuestra libertad, y robarnos cuánto teníamos? —¿Aquella ley digo, todavía tenía que reformar algo más en mí, que en un principio ya no hubiese inhumana y endemoniadamente reformado? Yo que era en aquel lleldar un pobre niño de poco más de ocho años, condenado precisamente por la misma ley, a no tener jamás ya el amoroso cariño de mi padre, yo que había sido condenado como todos los jóvenes hijos de los vencidos y encarcelados y asesinados padres, yo que estaba lleno de hambre, de miseria, de sufrimiento y de una soledad inconsolable, yo que si quería comer un trozo de pan duro, tenía que caminar descalzo y medio desnudo, por entre las zarzas y guijarros de las montañas, esclavizando mi cuerpo y mis sentidos, en el cuidado de unos ganados que no eran míos, a mí, a un ser así de natural, puro, desamparado y desgraciado, ¿aún quería aquella entroyada (sucia) ley reformarme por considerarme malo? —Yo nunca he sido político, pienso ahora, ni tampoco con mis palabras harto vulgares y aldeanescas, pretendo fomentar el odio hacia nadie, soy ante todo un liberal disciplinado, que ama a mi Patria, por la que estoy en cualquier momento dispuesto a morir, pero me creo con el suficiente derecho de contar al mundo de cuanto yo he sufrido, que es el retrato de tantos otros huérfanos de guerra que lo mismo que yo tanto sufrieron, aunque más en duda, pongo que lo hubieran hecho, quiero contar todo lo que considero que siendo verdad, no debe ser olvidado, y desearía con toda mi alma, que mis palabras tuviesen repílos (ecos) más clarividentes, que los que en su origen se formaron, para que llegasen a todos los oídos, y en sus mentes gigantesca Humanidad digna y justa edificasen, que diera paso a una libertad liberal y disciplinada, que atrancase (cerrase, peslase) sus puertas a todo cuanto no fuese digno y honrado, de esta sencilla y natural manera, la fraternidad sería por primera vez, el tesoro más puro, luminoso y deseado, que la Humanidad en toda su existencia hubiese conquistado. En este relato, que para muchos críticos comedores, que sólo saben fartase comu gochus (comer como cerdos) e intentar con sus medios deshacer lo que alguien con más capacidad creativa que ellos, más bien o peor ha edificado, digo yo, que muchos críticos fanáticos defensores de normas idealísticas, que con sus leyes en la ocasión asquerosamente convencionales, que lograron deshacer el destino que a mi vida creo que le pertenecía, al igual que a toda la generación de los hijos de los perdedores, no les agradara en absoluto, que un hombre que fue despojado de cuanto poseía, y empujado vengativa y canallescamente al arroyo, cuando él por ser un niño, no podía defenderse, tenga ahora la osadía, con sus pobres medios culturales, d’abayucar la trelda (revolver la porquería), que nadie hasta el presente, tan ajustada y verídicamente pudiera contar jamás. Digo porquerías, pues es eso precisamente lo que suelen dejar las secuelas de una guerra civil, y pobre de aquellos países que la sufran, porque sus hijos quedarán divididos, y los perdedores, tendrán que soportar un yugo, que más flojo, o menos prieto, esclavizándolos los ha de postergar. En este relato retrato yo, al vencedor y al vencido, menos al perdedor de quien soy hijo, ya que he tenido la desgracia de conocerle cuando el desventurado ya era un vencido, pero con el vencedor he vivido siempre, sirviéndole con decencia y honradez, silenciosamente observándole siempre, y no recibiendo de él, nada más que calamidades y ofensas, y sin embargo, nunca le odié, siempre disciplinadamente le serví, y si en el lleldar se siente ofendido por lo que de verdad digo, espero que se comporte conmigo, de la misma manera que con él siempre yo he hecho. Sé que estas narraciones no se han de publicar en mi Patria, porque la censura no permitirá que el hijo más humilde, cuente una verdad que denigra no a mi querida y noble España, sino algunos de sus inamovibles sistemas, pero tengo la firme certeza, que algún querido hermano país, sin el menor odio ni rencor sí ha de hacerlo, y con esta mi voz del pueblo, sencilla y natural, ubérrima y estéril, millones de seres de la Tierra habrán de saber, que hoy todavía, vive en mi Patria, la mitad de una generación, descendiente de los perdedores de la sanguinaria Guerra Civil que empobreció a la más maravillosa nación del mundo como es mi España, apartados de todo acceso a cualquier puesto de responsabilidad, bien en el gobierno, en los sindicatos, o en cualquier otro lugar, de responsabilidad de la Patria. Y desde aquí, invito a todos los españoles para que investiguen esto que he dicho, y ya verán como es una verdad, que no admite discusión posible. Cuánto placer sentiría yo si me pudiese expresar con ustedes en la maravillosa, ancestral y rica Lengua Asturiana, pues para mí, decir las cosas en Castellano es un verdadero fastidio, con tantos puntos y comas, y demás signos ortográficos, que para un hombre sin estudios de ninguna clase como yo, es una verdadera tortura, pues mi imaginación que idea y piensa con la fuerza de un enorme río enloquecido, a la hora de querer contar estas copiosas cosechas, que hasta en los mismos sueños me alumbra, cuando me pongo a escribir todos estos pensamientos y acaeceres, al expresarlos en español, meto la pata hasta los corbétchones, por esto ruego me perdonen, y háganse a la idea, de quién les está hablando, no es nada más que un humilde aldeano, sin más escuela que la siempre dura universidad de la vida. Y con la fortuna o desgracia de haber nacido con el embrujador duende de ser soñador, no por aparentar, por ocio o por estudio, sino con la intima necesidad que me tortura el alma, al mismo tiempo que me embarga dentro de una felicidad, que me hace en ocasiones ser dichoso, sin jamás haber sido feliz, y en otras dimensiones me llena de tal tristeza, que en apariencia sin sucederme nada, me encuentro tan apenado y deprimido, que todo cuanto me rodea y hasta yo mismo, me parece la pestilente porquería, con que se harta sin jamás hastiarse, el nefasto diablo al que entusiasmados y egoístas servimos. Enteponíu colaba you dellantre de miou madre, espatuxandu caleya adiantre, afalau per las engafuráes pallabres de miou má, camín de la nuesa teixá. (Conducido corría yo delante de mi madre, caminando rápido calleja arriba, arreado por las envenenadoras palabras que mi madre me dirigía, a la vez que hacia nuestro hogar nos acercábamos. Yo miraba arisco para ella, pensando que me iba alcanzar presto, para propinarme ante mis vecinos, otra somanta (paliza) como la que de aun mi cuerpo se condolía. Al fin llegamos a nuestra casa, y ya en ella encoyíu (encogido) por el temor, aguardaba resignado que mi madre calmara su furia dándome una nueva cuera, que mereciéndola, no la merecía. Estaba visto que llevaba unos días, que todos los golpes me habían elegido a mí para sus descansos, primero el cobarde de mi amo, que con sus asquerosas manos, me había puesto el rostro, tan descalabrado que no había en él un lugar sano donde coyera una guya (cupiera una aguja), después el canalla del guardia, que me dejara las orejas tan maltratadas, que me parecía que no eran mías, y para finalizar mi madre con aquella argurtóuxa tocata que m'apurriera (alta paliza que me propinara), que según me parecía, no había sido nada más que la parba (desayuno breve) de la que se esperaba Furibunda y desesperada asiome mi madre por mis maltrechos hombros, y al mirarme yo en sus hermosos y enojudos ojos, pude ver en lo más profundo de ellos, el desmesurado amor que la pobre me tenía, y lejos de azotarme como yo pensaba, sólo me preguntó muy apenada y preocupada: ¿De dónde vamos a sacar esas ciento cincuenta pesetas Xulín? ¡En alguna parte hijo, nos las agenciaremos, porque yo no permitiré que esta canallesca ley, hecha por indeseables sin entrañas, te lleven al reformatorio, donde ellos se tenían primero que reformar, para no seguir sembrando entre los desventurados vencidos, tanta vengativa y nefastosa canallada! Al día siguiente al rayar el alba, después de desayunar el rabón, (leche ácida cocida con harina de maíz) del que yo sí que me harté, pero ella la pobre apenas comió unas cucharadas, armada mi madre de un azáu (hacha) que había pedido prestado a un vecino, y yo de una foiceta (hoz) de podar la leña, fuimos al monte comunal a baltiar (cortar) leña, pues un carro de leña de encina, roble y espinero, que pesaba más de tres mil kilos, pagaba el maestro panadero, de la única panadería que había en el concejo, cincuenta pesetas por él, así que teníamos todo un mes por delante, para preparar los nueve mil kilos de leña, que nos proporcionarían las ciento cincuenta pesetas, con las que calmaríamos las iras de aquella inhumana ley, que tan despiadadamente nos había castigado. Parecía que mi madre poseía la fuerza del más intrépido de los hombres, talmente era un gigante que con una fiereza incomparable, chorreando sudor y espelurciada su rubia cabellera al viento, cortaba sin el menor descanso encinas, robles y espineros, mientras que yo imitándola en cuanto podía, podaba aquellos arbustos con el más grande de todos mis entusiasmos. Serían las tres de la tarde y no habíamos hecho aun el más pequeño descanso, cuando mi madre me dijo que buscase caracoles, que se criaban en abundancia por aquellos lugares, tal cosa hice mientras que ella prendía un buen fuego, y allí asamos los caracoles que al ser atacados por el calor, estiraban su cuerpo asándose perfectamente, y fue aquella asquerosa comida la que mitigó nuestra hambre. Y así un día, y quince, y veinte, hasta que logramos preparar sin desfallecer ni descansar, los tres carros de leña, acarreándolos a las costillas, en otras ocasiones poleándolos (haciéndoles rodar) por entre los zarzales y las peñas, hasta poder llegar con tan copiosa cantidad de leña, al estratégico lugar donde el panadero con su carro, pudiera cargar la leña. Estábamos embalagándola (apilándola) mi madre y yo muy ufanos y satisfechos, de la difícil victoria que habíamos en tan escaso tiempo conseguido, porque en duda pongo, que pocas gentes en todo el Universo en las circunstancias que nosotros nos encontrábamos hubieran podido lograrlo. Digo yo que en tal trabajo nos encontrábamos amontonando aquella leña, que todos los tochos (leños) medio descortezados por la cantidad de veces, que fue menester rodarlos por entre los cuetus (piedras) que poblaban aquel xerrapeíru (sierra) daban señales y no por los cortes de las herramientas, de haber sufrido lo indecible por encontrarse despeyexáus (despellejados) hasta casi el total emporricamiento (desnudez) de las arnas (cortezas) que los cubrían. Nuestras físicas humanidades se encontraban tan maltrechas después de tantos días de sobrehumano trabajo y de raquíticos y deplorables alimentos, que tal parecía que éramos cadabres (cadáveres) vivientes, sino supiesen cuantos nos conocían, que éramos dos invencibles barras del más puro acero. Yo descalzo de afechu (del todo) y mi madre con las alpargatas dándoles vueltas alrededor del tobillo, imposibilitadas del menor encatesu (remiendo) todas nuestras escasas vestiduras lucíanse tan acuchilladas, como si fatáus (muchos) puñales anárquicamente las hubieran rasgado. Y nuestras pieles por todos los lados se encontraban arraguñáes (arañadas), pinchadas, magulladas, en definitiva martirizadas por las piedras, por los espinos, por la infinidad de arbustos que en aquella sierra casi inaccesible para las mismas cabras, yo y mi madre como dos guerreros invencibles, cortamos aquellos tres carros de leña, que al decir de mi madre, servirían estupendísimamente bien para amagostar (asar) a la propia ley, y a los sinvergüenzas y deshumanizadores fascistones que la vieran fechu (hubieran hecho). Y en postura tan deplorable se empobrecían nuestros desventurados cuerpos, por todo lo contrario, nuestros espíritus se lucían sanos y fortalecidos, orgullosos y alegres, por haber conseguido aquel trabajoso y casi imposible triunfo. También solía decir mi madre dentro de una rabia y desilusión enfurecida, que si los «roxus» (rojos) hubiesen batallado con el mismo ardor, e indómito entusiasmo que nosotros habíamos puesto, todos los fascistones de Europa serían nada para vencerlos, ni en lo más mínimo. Vuelvo a repetir, que concluíamos mi madre y yo de empericotar (apilar) los cuatro leños que faltaban para dar por terminada aquella proeza, cuando la diosa fortuna nos vino a visitar en la forma de Falu el maderero, que más o menos, esto fue lo que nos hizo, y nos dijo: ¡Buenas tardes Lluza!, que así era como llamaban en asturiano a mi madre, ya que en castellano su gracia es Luzdivina. ¡Se ‘l tou home allevantara la motchera, ya te viera a tí ya ‘l tuo fiyiquín, nel estáu que vus deixó la llamazoúsa ley del venceor, paime amín, qu'el probetayu espavoríu per tan grandie inxusticia, oitra vez se morrería! (Si tu marido volviera al mundo y te viera a ti y a tu pequeño hijo, en la situación que os ha dejado la fangosa ley del vencedor, me parece a mí, que el pobre lleno de un enloquecedor pavor por tan grande injusticia, otra vez se volvería a morir). —Recuerdo yo muy bien, lo mismo que si en este momento de nuevo lo estuviese viviendo, lo que me ha hecho esta canallesca ley que ahora a ti te martiriza, cuando en los frentes de Teruel me cogieron prisionero. Me internaron en un campo de concentración, y me dieron más palos que días me quedan de vida, aunque muerra tan viétchu (muera tan viejo) como Marcelín el de Fresnedo, que le llevó Dios cuando pasaba de los ciento diez años. Como comida nos daban una lata redonda de sardinas o bonito, que los prisioneros le llamábamos «el reloj», ya que así era de pequeña. Cuando te salía podre, que sucedía la mayor parte de las veces, te pasabas el día haciendo vigilia. ¿Cuánto te va a dar el panadero por esta leña Lluza? ¡Hombre yo creo que son tres carros buenos, y como está pagándose a diez duros el carro, pues me dará treinta! ¿Algamate? (alcánzate para la multa). ¡Sí Falu, ye lu xustu! (Es lo justo). Rafael, que así se llamaba Falu, (uno de los hombres más honrados, trabajadores y enteros que yo he conocido), a la vez que del bolsillo interior de su chaqueta sacaba la cartera dijo: ¡Mera compañera, voy a venir con el camión de la compañía maderera y llevar toda esta montaña de leña a Trubia, yo te voy a entregar ahora por ella trescientas pesetas, si después vale más, ya te daré el resto, y si vale menos, considera ese dinero que te di, como regalo de un roxu decente ya honráu comu tú le yes miou neña! (Rojo decente y honrado como tú lo eres mujer). Al día siguiente que era feria semanal en la capital del concejo, pidiole mi madre prestado a una buena vecina amiga suya un paxiechacu (traje, vestido) y unas zapatillas, y así vestida de prestado la pobre, se trasladó bien de mañana a la Villa, pagó la multa a aquellos canallas que servían a una ley tan ultrajante, que a los vencidos y sus inocentes descendientes peor que a apestosos esclavos nos trataba. Luego, después, compró ella un paxietyín (un vestidito), unas zapatillas y unas madreñas, para mí, un buzo, que era la vestimenta que entre los pobres se estilaba, unas alpargatinas y unas fuertes madreñas, y después de mercar algunas cosas necesarias, vino para casa la mar de contenta y satisfecha. Y ahora yo me pregunto a muchos años de distancia, viviendo aquellos por mí vividos pisoteados y vengativos tiempos, ¿a qué asesinas, sucias y cobardosas manos, irían a parar, aquellos nuestros dineros, ganados con el sobrehumano esfuerzo y la más justa honradez, manchados por la sangre de nuestras heridas producidas en el agotador trabajo, y mojados por tantas gotas de sudor, como de estrellas debe de haber en el infinito cielo? ¿No se dan cuenta amigos lectores, que injusticias como ésta, o de otra índole aun mayores, deben de contarse al Mundo, pese a quien pese, para quienes las escuchan forjen en sus sentimientos, de que en toda guerra, y sobre todo las civiles, dejan tras de sí, primeramente el dolor más deshumanizante, después las venganzas más pervertidas, que darán vida con fuerza ilimitada, a la repugnante, sanguinaria y odiosa fiera, que todo ser humano, desde los primitivos tiempos de su nacencia, lleva celosamente escondida, en el apartamiento más oscuro y más brillante de su espíritu, donde se mueve gozoso el sentimiento humano, tras de saber que a su Prójimo bien le ha hecho, y se revuelve envilecido, encanallado y airado por el odio y las iras endiabladas, cuando también comprende que a sus semejantes, en el dolor y el sufrimiento los ha sumergido. Y fue precisamente a estos desatinados sentimientos, manejantes en aquellos tristes momentos, de las inhumanas leyes que regían los destinos de mi Patria, donde fueron a parar mis dineros, mis primeros dineros, ganados con más santidad y honradez, que pueda llevar dentro la propia Hostia Santa, que es tanto como decir, que sólo los mismos demonios faltos de toda conciencia y sin el más mínimo sentimiento de honestidad, podrían sin sentir asco de sus propias personas, apoderarse de los honrados y muy fatigosos trabajos, de una viuda de los roxus (izquierdistas, rojos, por el mismo estilo), y de un huérfano de los mismos. ¡¡Yo creo, que como aún no habían satisfecho sus ansias asesinas, con la muerte de mi padre y de tantos inocentes, precisaban en el momento que preciso les venía, afestinarse en postres con el esfuerzo y sufrimiento de sus deudos!! Durante algunos días viví yo jugueteando por la aldea, mi vida sin ninguna preocupación, muy contento porque iba vestido con aquel mono nuevo, más delgado que un papel de fumar, ya que se me había esgazáu (roto) por más de media docena de lugares, pero aún así, a mí me parecía que llevaba puesto, mejores galas que el mismo vencedor, que poco lucía sobre sus costillas, que se le pudiera denominar verdaderamente honrado. Mi madre mientras tanto, seguía incansablemente trabajando por las tierras de los vecinos, sin jamás cobrarles ni una peseta de sueldo, pues ella tan sólo quería, que al cambio de sus sudores le dieran una cestina de patatas, una fontadina de farina, ou de fabes lu mesmu foran prietes que blanques, d'arbeyinus ou d'oitra cebeira, dalgún terreñaín de lleiche, mazá, tarabazá, ‘n culiestrus ou cabantes de brañar. (Una fuente de harina, o de alubias de cualquier marca o color que fueran, de guisantes o de cualquier otro cereal que fuera, algún jarro de leche, desnatada, cuajada, o la que alumbran las vacas recién paridas, o de la que terminasen de ordeñar a una vaca de leche). Ella llegaba todos los atardeceres a nuestra casa, sudorosa y cansada, pero resplandeciente de alegría, porque en su mandil traía mi comida. Luego, después de que yo me hartaba, nos acostábamos los dos en aquel jergón de sacos, repleto de hojas de maíz y también de pulgas, y abrazada a mí, se quedaba muy pronto profundamente dormida. Yo que desde niño he dormido poco siempre, quizás para hacer bueno el dicho que de camino me invento, que considera al que poco duerme más infeliz, que quienes tienen la dicha de dormir prácticamente, dentro de estos mis desvelos, en la silenciosa tranquilidad de la noche de aquella amplia sala desmueblada, cuyas paredes y techo estaban del sarro que deja el humo, y plagadas de arroxetáus (enrubiecidos) goterones, que ponían al descubierto las primeras pinturas que habían tenido, fendíu (cortado) de continuo este silencio, por el risueño y sórdido murmullo que alumbraba el pequeño río que vertiginosamente se deslizaba a menos de diez metros de nuestra casa, y otras veces también era enruxeráu (alterado) aquel silencio, por los ladridos de los perros de la aldea, o por el cante siempre misterioso y apabullador que hacen las curuxas (buhos) en la noche, cuento yo en que estos desvelos, observaba el placenteroso dormir de mi madre, con su respirar acompasado, fuerte y sano, con todos sus acerosos músculos, con naturalidad relajados, talmente parecía mi madre del todo inofensiva, mas sin embargo, aquel perfecto y vigoroso cuerpo que acoplaba fuerzas en el descanso, de la misma natural manera que agigantadamente dormido descansaba, cuando despierto se hallaba, se transformaba en un invencible e incansable guerrero, condenada ya a luchar en l'engarradiétcha del trabayu (la pelea del trabajo), todos los momentos de su vida, por los mismos endemoniados vencedores, que primeramente le habían achuquináu ‘l sou home ya lus sous fíus. (Asesinado a su marido y a sus hijos). Y ahora que ya todo ha pasado, y lejos de olvidarlo se agiganta cada día más en mi mente, yo me pregunto, que si mi madre no hubiese sido así de luchadora, de brava, de valiente y honrada, qué seria de mí y de ella misma, acosados en todo momento por la ley insana del vencedor, y xunius (uncidos) también para siempre, en el desventuroso carro de la esclavitud bien vigilada, por el látigo y la pistola del triunfador.

    Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > carraca

  • 11 dicho

    Del verbo decir: ( conjugate decir) \ \
    dicho es: \ \
    el participio
    Multiple Entries: decir     dicho
    decir 1 sustantivo masculino:
    ¿cientos de personas? — bueno, es un dicho hundreds of people? — well, figuratively speaking

    decir 2 ( conjugate decir) verbo transitivo 1
    a)palabra/frase/poema to say;
    mentira/verdad to tell; para ejemplos con complemento indirecto ver división 2 ¿eso lo dices por mí? are you referring to me?; ¡no lo dirás en serio! you can't be serious!; dijo que sí con la cabeza he nodded; no se dice `andé', se dice `anduve' it isn't `andé', it's `anduve'; ¡eso no se dice! you mustn't say that!; ¿cómo se dice `amor' en ruso? how do you say `love' in Russian?; ¿lo encontró? — dice que sí/no did he find it? — he says he did/he didn't
    b)
    2 dichole algo a algn to tell sb sth;
    voy a dichole a papá que … I'm going to tell Dad …;
    ¡ya te lo decía yo! I told you so! 3
    a) (expresando órdenes, deseos, advertencias):
    ¡porque lo digo yo! because I say so!;
    harás lo que yo diga you'll do as I say; dice que llames cuando llegues she says (you are) to phone when you get there; dijo que tuviéramos cuidado she said to be careful; diles que empiecen tell them to start; le dije que no lo hiciera I told him not to do it
    b)
    4
    a) (opinar, pensar) to think;
    ¡quién lo hubiera dicho! who would have thought o believed it?; es muy fácil — si tú lo dices … it's very easy — if you say so …
    b) (sugerir, comunicar):
    ¿te dice algo ese nombre? does that name mean anything to you? 5
    querer decir [palabra/persona] to mean;
    ¿qué quieres dicho con eso? what do you mean by that? 6 ( en locs) como quien dice so to speak; es decir that is; ¡he dicho! that's that o final!; ni que decir tiene que … it goes without saying that …; ¡no me digas! no!, you're kidding o joking! (colloq); por así decirlo so to speak; el qué dirán (fam) what other people (might) think; ver tb dicho 1
    verbo intransitivo
    papá — dime, hijo dad — yes, son?;
    quería pedirle un favor — usted dirá I wanted to ask you a favor — certainly, go ahead
    b) (Esp) ( al contestar el teléfono): ¿diga? or ¿dígame? hello?
    decirse verbo pronominal
    a) ( refl) to say … to oneself
    b) ( recípr) to say …. to each other;

    dicho 1
    ◊ - cha pp ver tb decir 2: dicho esto, se fue having said this, he left;
    con eso queda todo dicho that says it all; dicho de otro modo to put it another way, in other words; dicho sea de paso incidentally, by the way; y ¡dicho y hecho! en diez minutos estaba listo and, sure enough, ten minutes later there it was ■ adj dem (frml): en dichas ciudades … in these cities …; dicha información that information; dichos documentos (en escrito, documento) the above o (frml) said documents
    dicho 2 sustantivo masculino saying
    decir
    I m (dicho, sentencia) saying: es sólo un decir, it's just a manner of speaking
    II verbo transitivo
    1 to say: está diciendo una mentira/la verdad, she's telling a lie/the truth
    no dijo nada, he said nothing
    2 (con complemento indirecto) to tell: no le dije mi opinión, I didn't tell him my opinion
    les dijo que esperaran un rato, she told them to wait for a while
    3 (opinar, afirmar, proponer) ¿qué me dices de mi nuevo corte de pelo?, what do you think of my new haircut?, te digo que es una extravagancia, I think it's quite weird
    yo digo que vayamos a Cuenca, I suggest going to Cuenca
    4 (suscitar interés, una idea) to mean, appeal: ese libro no me dice nada, that book doesn't appeal to me
    ¿le dice algo esta cara?, does this face mean anything to you?
    5 (mostrar, indicar) to say, show: lo que hizo dice mucho en su favor, what he did says a lot for him
    su cara de decepción lo dice todo, his long face says it all Locuciones: Tel Esp diga o dígame, hello?
    digamos, let's say
    digo yo, in my opinion
    el qué dirán, what people will say
    es decir, that is (to say)
    ni que decir tiene, needless to say
    no decir esta boca es mía, not to say a word
    ¡no me digas!, really!
    por así decirlo, as it were o so to speak
    querer decir, to mean
    ¡y que lo digas!, you bet! ➣ Ver nota en mean ¿To tell o to say?
    Observa que to tell menciona a la persona a la cual va dirigida una frase: Dime tu nombre. Tell me your name. Les dijo que se fueran. He told them to go away.
    Por el contrario, to say se centra en el contenido del mensaje, sin importarnos a quién va dirigido: ¿Qué has dicho? What did you say? Dijo que sí. He said yes. ➣ Ver nota en tell.
    dicho,-a
    I adjetivo
    1 said, mentioned: ya os lo tengo dicho, I've told you before
    dicho de otro modo, in other words
    2 (mencionado con anterioridad) dicha publicación, the above-mentioned publication
    II m (refrán, sentencia) saying Locuciones: dicho y hecho, no sooner said than done
    mejor dicho, or rather ' dicho' also found in these entries: Spanish: actual - bastar - ciudad - coña - coordinador - coordinadora - decir - dejar - desvarío - dicha - diversa - diverso - frase - maldad - mamarrachada - molesta - molesto - mu - necedad - picardía - propiamente - reafirmarse - sentencia - tal - tata - tener - vez - arrepentido - bien - cómo - deber - estupidez - haber - impertinencia - indiscreción - ingenioso - injusticia - insensatez - insolencia - lengua - ligereza - limitar - majadería - mejor - mentiroso - mirar - mucho - negar - paso - pavada English: actual - bird - but - do - proper - rather - recollect - said - say - saying - should - soon - take back - what - witticism - word - go - hear - message - ought - point - something - well - wish

    English-spanish dictionary > dicho

  • 12 diciendo

    Del verbo decir: ( conjugate decir) \ \
    diciendo es: \ \
    el gerundio
    Multiple Entries: decir     diciendo
    decir 1 sustantivo masculino:
    ¿cientos de personas? — bueno, es un diciendo hundreds of people? — well, figuratively speaking

    decir 2 ( conjugate decir) verbo transitivo 1
    a)palabra/frase/poema to say;
    mentira/verdad to tell; para ejemplos con complemento indirecto ver división 2 ¿eso lo dices por mí? are you referring to me?; ¡no lo dirás en serio! you can't be serious!; dijo que sí con la cabeza he nodded; no se dice `andé', se dice `anduve' it isn't `andé', it's `anduve'; ¡eso no se dice! you mustn't say that!; ¿cómo se dice `amor' en ruso? how do you say `love' in Russian?; ¿lo encontró? — dice que sí/no did he find it? — he says he did/he didn't
    b)
    2 diciendole algo a algn to tell sb sth;
    voy a diciendole a papá que … I'm going to tell Dad …;
    ¡ya te lo decía yo! I told you so! 3
    a) (expresando órdenes, deseos, advertencias):
    ¡porque lo digo yo! because I say so!;
    harás lo que yo diga you'll do as I say; dice que llames cuando llegues she says (you are) to phone when you get there; dijo que tuviéramos cuidado she said to be careful; diles que empiecen tell them to start; le dije que no lo hiciera I told him not to do it
    b)
    4
    a) (opinar, pensar) to think;
    ¡quién lo hubiera dicho! who would have thought o believed it?; es muy fácil — si tú lo dices … it's very easy — if you say so …
    b) (sugerir, comunicar):
    ¿te dice algo ese nombre? does that name mean anything to you? 5
    querer decir [palabra/persona] to mean;
    ¿qué quieres diciendo con eso? what do you mean by that? 6 ( en locs) como quien dice so to speak; es decir that is; ¡he dicho! that's that o final!; ni que decir tiene que … it goes without saying that …; ¡no me digas! no!, you're kidding o joking! (colloq); por así decirlo so to speak; el qué dirán (fam) what other people (might) think; ver tb dicho 1
    verbo intransitivo
    papá — dime, hijo dad — yes, son?;
    quería pedirle un favor — usted dirá I wanted to ask you a favor — certainly, go ahead
    b) (Esp) ( al contestar el teléfono): ¿diga? or ¿dígame? hello?
    decirse verbo pronominal
    a) ( refl) to say … to oneself
    b) ( recípr) to say …. to each other;

    diciendo see
    decir

    decir
    I m (dicho, sentencia) saying: es sólo un decir, it's just a manner of speaking
    II verbo transitivo
    1 to say: está diciendo una mentira/la verdad, she's telling a lie/the truth
    no dijo nada, he said nothing
    2 (con complemento indirecto) to tell: no le dije mi opinión, I didn't tell him my opinion
    les dijo que esperaran un rato, she told them to wait for a while
    3 (opinar, afirmar, proponer) ¿qué me dices de mi nuevo corte de pelo?, what do you think of my new haircut?, te digo que es una extravagancia, I think it's quite weird
    yo digo que vayamos a Cuenca, I suggest going to Cuenca
    4 (suscitar interés, una idea) to mean, appeal: ese libro no me dice nada, that book doesn't appeal to me
    ¿le dice algo esta cara?, does this face mean anything to you?
    5 (mostrar, indicar) to say, show: lo que hizo dice mucho en su favor, what he did says a lot for him
    su cara de decepción lo dice todo, his long face says it all Locuciones: Tel Esp diga o dígame, hello?
    digamos, let's say
    digo yo, in my opinion
    el qué dirán, what people will say
    es decir, that is (to say)
    ni que decir tiene, needless to say
    no decir esta boca es mía, not to say a word
    ¡no me digas!, really!
    por así decirlo, as it were o so to speak
    querer decir, to mean
    ¡y que lo digas!, you bet! ➣ Ver nota en mean ¿To tell o to say?
    Observa que to tell menciona a la persona a la cual va dirigida una frase: Dime tu nombre. Tell me your name. Les dijo que se fueran. He told them to go away.
    Por el contrario, to say se centra en el contenido del mensaje, sin importarnos a quién va dirigido: ¿Qué has dicho? What did you say? Dijo que sí. He said yes. ➣ Ver nota en tell.
    ' diciendo' also found in these entries: Spanish: bobada - como - decir - fundar - arreglar - continuar - empezar - entonces - quedar - venir English: contradiction - cotton on - go on - talk - truthful - as - imagine - seriously

    English-spanish dictionary > diciendo

  • 13 so

    səu
    1. adverb
    1) ((used in several types of sentence to express degree) to this extent, or to such an extent: `The snake was about so long,' he said, holding his hands about a metre apart; Don't get so worried!; She was so pleased with his progress in school that she bought him a new bicycle; They couldn't all get into the room, there were so many of them; He departed without so much as (= without even) a goodbye; You've been so (= very) kind to me!; Thank you so much!) tan, tanto
    2) ((used to express manner) in this/that way: As you hope to be treated by others, so you must treat them; He likes everything to be (arranged) just so (= in one particular and precise way); It so happens that I have to go to an important meeting tonight.) así
    3) ((used in place of a word, phrase etc previously used, or something previously stated) as already indicated: `Are you really leaving your job?' `Yes, I've already told you / said so'; `Is she arriving tomorrow?' `Yes, I hope so'; If you haven't read the notice, please do so now; `Is that so (= true)?' `Yes, it's really so'; `Was your father angry?' `Yes, even more so than I was expecting - in fact, so much so that he refused to speak to me all day!) eso
    4) (in the same way; also: `I hope we'll meet again.' `So do I.'; She has a lot of money and so has her husband.) también
    5) ((used to express agreement or confirmation) indeed: `You said you were going shopping today.' `So I did, but I've changed my mind.'; `You'll need this book tomorrow, won't you?' `So I will.') así es, en efecto

    2. conjunction
    ((and) therefore: John had a bad cold, so I took him to the doctor; `So you think you'd like this job, then?' `Yes.'; And so they got married and lived happily ever after.) así que, por lo tanto, de manera que
    - so-so
    - and so on/forth
    - or so
    - so as to
    - so far
    - so good
    - so that
    - so to say/speak

    so1 adv
    1. tan
    2. así
    Look, that's Bill So it is mira, allí está Bill Así es
    3. que sí / que no
    4. también
    I went, and so did Pete yo fui, y Pete también
    so long! ¡hasta luego!
    so2 conj así que
    you broke it, so you have to pay for it lo has roto tú, así que tendrás que pagarlo
    so we're not going on holiday? ¿así que no nos vamos de vacaciones?
    so what? ¿y qué?

    Multiple Entries: SO     so
    so 1 m fam pey ¡so burro!, you great oaf!
    so 2 prep (bajo) under
    so pena de, under penalty of
    so pretexto/color de, under the guise of 'so' also found in these entries: Spanish: abalanzarse - abarcar - abotargada - abotargado - abur - acalorarse - agujetas - ahí - ahora - alma - amabilidad - amable - aquello - así - atonía - aun - avisar - bala - balbucear - bondad - cabezota - casualidad - celebrar - cerrarse - comecome - como - compensar - con - conque - cortante - creer - decir - decoración - deformación - dejarse - delito - denominada - denominado - desairar - disponer - dosificar - embalarse - embrutecerse - emoción - empañar - encoger - escacharrar - escrupulosa - escrupuloso - esperar English: afraid - allowance - aloud - and - anything - as - ask back - attain - awkward - be - believe - better - blunder - bored - bull - bumpy - busy - calculating - careless - change over - cheap - cheese off - clingy - come round - conceited - condescending - congenial - courteous - critical - damn - do - domineering - dreary - enunciate - even - far - fix - flag - forecast - forgetful - forth - forward - glaringly - gratifying - grieve - grouchy - grunt - gullible - gulp - happen
    so
    tr[səʊ]
    1 (therefore) así que, por lo tanto, de manera que
    she was tired, so she went to bed estaba cansada, así que se fue a la cama
    2 (to express purpose) para, para que
    1 (introductory) así que, pues, bueno
    so I made a mistake! what about it? ¡pues me he equivocado! ¿y qué?
    so, what now? bueno, ¿ahora qué?
    don't drive so fast no vayas tan rápido, no corras tanto
    3 (unspecified number or amount, limit) tanto,-a
    it'll take a month or so tardará un mes más o menos, tardará un mes o así
    why don't you say that you earn so much? ¿por qué no dices que ganas tanto?
    so much noise/food tanto ruido/tanta comida
    so many boys/girls tantos niños/tantas niñas
    4 (thus, in this way) así, de esta manera, de este modo
    cut the fish, like so corta el pescado así
    of all the stupid people I know, no-one is more so than you de todas las personas estúpidas que conozco, no hay ninguna como tú
    I think/hope so creo/espero que sí
    if so en este caso, de ser así
    6 (to express agreement, also) también
    so am I/so do I/so can I/so have I yo también
    1 (factual, true) así
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    and so on (and so forth) y así sucesivamente, etcétera
    just so / exactly so perfecto, en orden
    so be it así sea
    so long! ¡hasta luego!, ¡hasta pronto!
    so much for new technology! ¡vaya nueva tecnología!
    so much for your advice! ¡vaya consejo que me diste!
    so there! ¡ea!, ¡para que sepas!
    so what? ¿y qué?
    so ['so:] adv
    do you think so?: ¿tú crees?
    so it would seem: eso parece
    I told her so: se lo dije
    he's ready, or so he says: según dice, está listo
    it so happened that...: resultó que...
    do it like so: hazlo así
    so be it: así sea
    2) also: también
    so do I: yo también
    3) thus: así, de esta manera
    4) : tan
    he'd never been so happy: nunca había estado tan contento
    5) consequently: por lo tanto
    so conj
    1) therefore: así que
    2) or so that : para que, así que, de manera que
    3)
    so what? : ¿y qué?
    so
    adv.
    así adv.
    por consiguiente adv.
    por tanto adv.
    tal adv.
    también adv.
    tan adv.
    tanto adv.
    conj.
    así que conj.
    interj.
    îverdad... interj.

    I səʊ
    1)
    a) ( very) (before adj and adv) tan; (with verb) tanto
    b) ( as much as that) (before adj and adv) tan; (with verb) tanto

    why are you so stubborn? — ¿por qué eres tan terco?

    not so... as: we've never been so busy as we are now nunca hemos estado tan ocupados como ahora; it's not so much a hobby as an obsession — no es tanto un hobby como una obsesión

    2)
    a) (up to a certain point, limit)
    d)

    so... (that) — tan... que

    he was so rude (that) she slapped him — fue tan grosero, que le dio una bofetada

    he so hated the job, he left — odiaba tanto el trabajo, que lo dejó

    so... as to + inf: I'm not so stupid as to believe him no soy tan tonta como para creerle; would you be so kind as to explain this to me? — (frml) ¿tendría la gentileza de explicarme esto?

    4)
    a) (thus, in this way)

    the street was so named because... — se le puso ese nombre a la calle porque...

    if you feel so inclined — si tienes ganas, si te apetece (esp Esp)

    b) ( as stated) así

    that is so — (frml) así es

    not so — no es cierto, no es así

    if so, they're lying — si es así or de ser así, están mintiendo

    d)

    and so on o and so forth — etcétera

    5)
    a) (replacing clause, phrase, word)

    is he coming tomorrow? - it seems so — ¿viene mañana? - así or eso parece

    will he be pleased? - I expect so — ¿estará contento? - me imagino que sí

    I got a bit dirty - so I see — me ensucié un poco - sí, ya veo

    I told you so — ¿no te lo dije?

    is she interested? - very much so — ¿le interesa? - sí, y mucho

    b) ( contradicting) (used esp by children)
    6) (with v aux)
    a) (also, equally)
    b) ( indeed)
    7)

    so here we are again — bueno, aquí estamos otra vez

    so what's new with you? — y ¿qué hay or qué cuentas de nuevo?

    c) (querying, eliciting information)

    so now what do we do? — ¿y ahora qué hacemos?

    d) (summarizing, concluding) así que
    e) ( expressing surprised reaction) así que, conque

    so that's what he's after!así que or conque eso es lo que quiere!

    but she's not a Catholic - so? — pero no es católica - ¿y qué (hay)?

    so what? — ¿y qué?


    II
    a)

    so (that): she said it slowly, so (that) we'd all understand lo dijo despacio, para que or de manera que todos entendiéramos; she said it slowly, so (that) we all understood lo dijo despacio, así que or de manera que todos entendimos; not so (as) you'd notice (colloq): has he cleaned in here? - not so as you'd notice — ¿ha limpiado aquí? - pues si ha limpiado, no lo parece

    b)

    so as to + inf — para + inf

    2) (therefore, consequently) así que, de manera que

    he wasn't at home, so I called again — no estaba en casa, así que or de manera que volví a llamar más tarde


    III
    noun ( Mus) sol m

    I [sǝʊ]
    1. ADV
    1) (=to such an extent)
    a) (with adj/adv) tan

    it is so big that... — es tan grande que...

    I wish you weren't so clumsy — ¡ojalá no fueras tan patoso!

    it was so heavy! — ¡pesaba tanto!

    "how's your father?" - "not so good" — -¿cómo está tu padre? -no muy bien

    it's about so high/long — es más o menos así de alto/largo

    she's not so clever as him — no es tan lista como él

    he's not so silly as to do that — no es bastante tonto para hacer eso, no es tan tonto como para hacer eso

    so many — tantos/as

    so much — tanto/a

    thank you so much — muchísimas gracias, muy agradecido

    it's not so very difficult — no es tan difícil

    kind, sure etc
    b) (with vb) tanto

    he who so loved Spainliter él que amó tanto a España

    2) (=thus, in this way, likewise) así, de esta manera, de este modo

    so it was that... — así fue que..., de esta manera or de este modo fue como...

    we so arranged things that... — lo arreglamos de modo que...

    so it is!, so it does! — ¡es verdad!, ¡es cierto!, ¡correcto!

    is that so? — ¿de veras?

    isn't that so? — ¿no es así?

    so be it — así sea

    and he did so — y lo hizo

    do so then! — ¡hazlo, pues!

    by so doinghaciéndolo así

    I expect so — supongo que sí, a lo mejor

    so farhasta aquí or ahora

    and so forth — y así sucesivamente, etcétera

    it so happens that... — resulta que..., el caso es que...

    I hope so — eso espero yo, espero que sí

    how so? — ¿cómo es eso?

    if so — en este caso, en cuyo caso

    just so! — ¡eso!, ¡eso es!

    you do it like so * — se hace así, se hace de esta manera

    only more so — pero en mayor grado

    so much so that... — hasta tal punto or grado que..., tanto es así que...

    not so! — ¡nada de eso!

    and so on — y así sucesivamente, etcétera

    so saying he walked away — dicho eso, se marchó

    so he sayseso dice él

    so to speakpor decirlo así

    I think so — creo que sí

    I thought some lo figuraba or suponía

    I told you so — ya te lo dije

    why so? — ¿por qué?, ¿cómo?

    3) (=also)

    he's wrong and so are you — se equivocan tanto usted como él

    so do I — (y) yo también

    "I work a lot" - "so do I" — -trabajo mucho -(y) yo también

    "I love horses" - "so do I" — -me encantan los caballos -a mí también

    "I've been waiting for ages!" - "so have we" — -¡llevo esperando un siglo! -(y) nosotros también

    so would I — yo también

    so long! * — ¡adiós!, ¡hasta luego!

    so much the better/worse — tanto mejor/peor

    so much for her promises! — ¡eso valen sus promesas!

    ten or so — unos diez, diez más o menos

    ten or so people — unas diez personas, diez personas o así or más o menos

    at five o'clock or soa las cinco o así or o por ahí or más o menos

    2. CONJ

    so as to do sth — para hacer algo, a fin de hacer algo

    so thatpara que + subjun, a fin de que + subjun

    2) (expressing result) así que, de manera que

    he hadn't studied, so he found the exam difficult — no había estudiado, así que or de manera que el examen le resultó difícil

    it rained and so we could not go out — llovió, así que no pudimos salir, llovió y no pudimos salir

    so that — de modo que, de manera que

    he stood so that he faced westse puso de tal modo que or de manera que miraba al oeste, se puso mirando al oeste

    3) (=therefore) así que

    the shop was closed, so I went home — la tienda estaba cerrada, así que me fui a casa

    so you see... — por lo cual, entenderás...

    4) (in questions, exclamations) entonces, así que

    so you're Spanish?entonces or así que ¿eres español?

    so? * — ¿y?, ¿y qué?

    so that's the reason! — ¡por eso es!

    so there you are! — ¡ahí estás!

    so what? * — ¿y?, ¿y qué?; see there 1., 6)


    II
    [sǝʊ]
    N (Mus) = soh
    * * *

    I [səʊ]
    1)
    a) ( very) (before adj and adv) tan; (with verb) tanto
    b) ( as much as that) (before adj and adv) tan; (with verb) tanto

    why are you so stubborn? — ¿por qué eres tan terco?

    not so... as: we've never been so busy as we are now nunca hemos estado tan ocupados como ahora; it's not so much a hobby as an obsession — no es tanto un hobby como una obsesión

    2)
    a) (up to a certain point, limit)
    d)

    so... (that) — tan... que

    he was so rude (that) she slapped him — fue tan grosero, que le dio una bofetada

    he so hated the job, he left — odiaba tanto el trabajo, que lo dejó

    so... as to + inf: I'm not so stupid as to believe him no soy tan tonta como para creerle; would you be so kind as to explain this to me? — (frml) ¿tendría la gentileza de explicarme esto?

    4)
    a) (thus, in this way)

    the street was so named because... — se le puso ese nombre a la calle porque...

    if you feel so inclined — si tienes ganas, si te apetece (esp Esp)

    b) ( as stated) así

    that is so — (frml) así es

    not so — no es cierto, no es así

    if so, they're lying — si es así or de ser así, están mintiendo

    d)

    and so on o and so forth — etcétera

    5)
    a) (replacing clause, phrase, word)

    is he coming tomorrow? - it seems so — ¿viene mañana? - así or eso parece

    will he be pleased? - I expect so — ¿estará contento? - me imagino que sí

    I got a bit dirty - so I see — me ensucié un poco - sí, ya veo

    I told you so — ¿no te lo dije?

    is she interested? - very much so — ¿le interesa? - sí, y mucho

    b) ( contradicting) (used esp by children)
    6) (with v aux)
    a) (also, equally)
    b) ( indeed)
    7)

    so here we are again — bueno, aquí estamos otra vez

    so what's new with you? — y ¿qué hay or qué cuentas de nuevo?

    c) (querying, eliciting information)

    so now what do we do? — ¿y ahora qué hacemos?

    d) (summarizing, concluding) así que
    e) ( expressing surprised reaction) así que, conque

    so that's what he's after!así que or conque eso es lo que quiere!

    but she's not a Catholic - so? — pero no es católica - ¿y qué (hay)?

    so what? — ¿y qué?


    II
    a)

    so (that): she said it slowly, so (that) we'd all understand lo dijo despacio, para que or de manera que todos entendiéramos; she said it slowly, so (that) we all understood lo dijo despacio, así que or de manera que todos entendimos; not so (as) you'd notice (colloq): has he cleaned in here? - not so as you'd notice — ¿ha limpiado aquí? - pues si ha limpiado, no lo parece

    b)

    so as to + inf — para + inf

    2) (therefore, consequently) así que, de manera que

    he wasn't at home, so I called again — no estaba en casa, así que or de manera que volví a llamar más tarde


    III
    noun ( Mus) sol m

    English-spanish dictionary > so

  • 14 dije

    Del verbo decir: ( conjugate decir) \ \
    dije es: \ \
    1ª persona singular (yo) pretérito indicativo
    Multiple Entries: decir     dije
    decir 1 sustantivo masculino:
    ¿cientos de personas? — bueno, es un dije hundreds of people? — well, figuratively speaking

    decir 2 ( conjugate decir) verbo transitivo 1
    a)palabra/frase/poema to say;
    mentira/verdad to tell; para ejemplos con complemento indirecto ver división 2 ¿eso lo dices por mí? are you referring to me?; ¡no lo dirás en serio! you can't be serious!; dijo que sí con la cabeza he nodded; no se dice `andé', se dice `anduve' it isn't `andé', it's `anduve'; ¡eso no se dice! you mustn't say that!; ¿cómo se dice `amor' en ruso? how do you say `love' in Russian?; ¿lo encontró? — dice que sí/no did he find it? — he says he did/he didn't
    b)
    2 dijele algo a algn to tell sb sth;
    voy a dijele a papá que … I'm going to tell Dad …;
    ¡ya te lo decía yo! I told you so! 3
    a) (expresando órdenes, deseos, advertencias):
    ¡porque lo digo yo! because I say so!;
    harás lo que yo diga you'll do as I say; dice que llames cuando llegues she says (you are) to phone when you get there; dijo que tuviéramos cuidado she said to be careful; diles que empiecen tell them to start; le dije que no lo hiciera I told him not to do it
    b)
    4
    a) (opinar, pensar) to think;
    ¡quién lo hubiera dicho! who would have thought o believed it?; es muy fácil — si tú lo dices … it's very easy — if you say so …
    b) (sugerir, comunicar):
    ¿te dice algo ese nombre? does that name mean anything to you? 5
    querer decir [palabra/persona] to mean;
    ¿qué quieres dije con eso? what do you mean by that? 6 ( en locs) como quien dice so to speak; es decir that is; ¡he dicho! that's that o final!; ni que decir tiene que … it goes without saying that …; ¡no me digas! no!, you're kidding o joking! (colloq); por así decirlo so to speak; el qué dirán (fam) what other people (might) think; ver tb dicho 1
    verbo intransitivo
    papá — dime, hijo dad — yes, son?;
    quería pedirle un favor — usted dirá I wanted to ask you a favor — certainly, go ahead
    b) (Esp) ( al contestar el teléfono): ¿diga? or ¿dígame? hello?
    decirse verbo pronominal
    a) ( refl) to say … to oneself
    b) ( recípr) to say …. to each other;

    dije adjetivo (Chi fam) ■ sustantivo masculino charm
    decir
    I m (dicho, sentencia) saying: es sólo un decir, it's just a manner of speaking
    II verbo transitivo
    1 to say: está diciendo una mentira/la verdad, she's telling a lie/the truth
    no dijo nada, he said nothing
    2 (con complemento indirecto) to tell: no le dije mi opinión, I didn't tell him my opinion
    les dijo que esperaran un rato, she told them to wait for a while
    3 (opinar, afirmar, proponer) ¿qué me dices de mi nuevo corte de pelo?, what do you think of my new haircut?, te digo que es una extravagancia, I think it's quite weird
    yo digo que vayamos a Cuenca, I suggest going to Cuenca
    4 (suscitar interés, una idea) to mean, appeal: ese libro no me dice nada, that book doesn't appeal to me
    ¿le dice algo esta cara?, does this face mean anything to you?
    5 (mostrar, indicar) to say, show: lo que hizo dice mucho en su favor, what he did says a lot for him
    su cara de decepción lo dice todo, his long face says it all Locuciones: Tel Esp diga o dígame, hello?
    digamos, let's say
    digo yo, in my opinion
    el qué dirán, what people will say
    es decir, that is (to say)
    ni que decir tiene, needless to say
    no decir esta boca es mía, not to say a word
    ¡no me digas!, really!
    por así decirlo, as it were o so to speak
    querer decir, to mean
    ¡y que lo digas!, you bet! ➣ Ver nota en mean ¿To tell o to say?
    Observa que to tell menciona a la persona a la cual va dirigida una frase: Dime tu nombre. Tell me your name. Les dijo que se fueran. He told them to go away.
    Por el contrario, to say se centra en el contenido del mensaje, sin importarnos a quién va dirigido: ¿Qué has dicho? What did you say? Dijo que sí. He said yes. ➣ Ver nota en tell.
    ' dije' also found in these entries: Spanish: adentro - categórica - categórico - decir - echarse - eufemismo - figurada - figurado - pequeña - pequeño - plantarse - tal - tuntún - acaso - adentros - ánimo - aquello - broma - constar - inmutarse - laísmo - le - loísmo - pancho - perdonar - por - porfiar - temor English: above - as - because - butt in - conjecture - doubtfully - impulse - locket - nothing - slip out - tell - what - would - charm - commiserate - distinctly - do - head - joke - quiet - say - so - sort - such - yes - you

    English-spanish dictionary > dije

  • 15 что

    что I
    мест. (чего́, чему́, чем, о чём) 1. вопр. и относ. kio;
    \что случи́лось? kio okazis?;
    для чего́? por kio?;
    чему́ э́то равно́? al kio tio estas egala?;
    на \что э́то похо́же? kion ĝi similas?;
    чем вы занима́етесь? pri kio vi estas okupita?;
    о чём вы ду́маете pri kio vi pensas?;
    \что? Что вы сказа́ли? kion? Kion vi diris?;
    \что мне бо́льше всего́ нра́вится kio al mi plaĉas plej multe;
    2. (в знач. нареч. "почему") kial?;
    \что вы смеётесь? kial vi ridas?;
    ♦ \что за шум? kial la bruo?;
    не́ за \что ne dankinde;
    ни за \что neniukaze;
    ни за \что ни про \что sen ia kaŭzo;
    \что бы то ни́ было kio ajn estu;
    во \что бы то ни ста́ло kiom ajn kostu.
    --------
    что II
    союз ke;
    я говорю́, \что ты прав mi diras, ke vi estas prava.
    * * *
    I мест.
    (чего́, чему́, чем, о чём)
    1) вопр. qué

    что ты здесь де́лаешь? — ¿qué estás haciendo (qué haces) aquí?

    о чём она́ ду́мает? — ¿en qué está pensando (en qué piensa) (ella)?

    что э́то зна́чит? — ¿qué quiere decir (qué significa) esto?

    что э́то тако́е? — ¿qué es esto?

    2) вопр. ( при переспрашивании) ¿cómo?, ¿qué dice Ud.?; ¿Ud. decía?

    ну и что? — ¿y qué?, ¿pues y qué?

    3) вопр. в знач. сказ. ( каков) ¿cómo está?; ¿qué hace?

    что больно́й? — ¿cómo está (qué hace) el enfermo?

    4) в знач. частицы ( для усиления вопроса) es que, acaso, que

    что, он всё ещё у́чится? — ¿es qué (acaso) todavía estudia?

    5) вопр. в знач. нареч. ( почему) por qué

    что ты тако́й весёлый? — ¿por qué estás tan alegre?

    что он здесь не пока́зывается? — ¿por qué no aparece por aquí?

    что так? — ¿y por qué así?

    6) вопр., воскл. ( сколько) qué, cuánto

    что сто́ит э́та кни́га? — ¿qué (cuánto) cuesta este libro?

    7) неопр. разг. ( что-нибудь) algo

    е́сли что зна́ешь, скажи́ — si sabes algo, dílo

    8) относ. lo que, lo cual; que ( обычно после предлогов)

    я зна́ю, что тебе́ ну́жно — sé lo que te hace falta

    я зна́ю, о чём вы ду́маете — sé en qué piensa Ud.

    кни́га, что лежи́т на столе́ — el libro que está sobre la mesa

    де́лай то, что прика́зано — haz lo que te está ordenado (lo que te mandan)

    он пришёл во́время, что меня́ о́чень обра́довало — vino a tiempo, lo cual me alegró mucho

    - к чему?
    - ни к чему
    - с чего?
    - ни за что
    - вот что
    - чуть что
    - что ли
    - чем не...
    ••

    а что? — ¿y qué?

    не́ к чему в знач. сказ. — no hace falta; no tiene sentido, está fuera de lugar

    во что бы то ни ста́ло — costara lo que costara

    вон (оно́) что — ¡con que así!, ¡así, pues!

    что (же) де́лать!, что поде́лаешь! разг. — ¡qué le vamos a hacer!

    уж на что... — hasta donde..., hasta qué punto...

    хоть бы что в знач. сказ. — es igual, da lo mismo

    что ты!, что вы! ( выражение удивления) — ¡qué andas!, ¡qué anda!; ¡qué no! ( возражение); ¡anda (ande), vamos! ( увещевание)

    что бы ни уви́дел... — vea lo que vea, lo que quiera que vea

    что бы тебе́ (вам) (+ неопр.) — ¿por qué no vas (no va Ud.)...?

    что за наказа́ние разг. — ¡vaya un castigo!

    что до, что каса́ется — en cuanto a, en lo que se refiere a

    что там бы́ло!, что тут начало́сь! — ¡la que se armó!

    в слу́чае чего́ — en caso de

    гляде́ть не́ на что — no hay en qué parar la mirada

    что бы ни случи́лось — pase lo que pase, lo que quiera que ocurra

    не что ино́е, как... — nada más, que...; no es otra cosa, sino...

    что ни... — cada vez que

    что ни, чего́ ни, чему́ ни и т.п.; что бы ни, чего́ бы ни и т.п. — cualquier(a) cosa que, todo lo que, etc.

    что ни возьми́ — cualquier cosa que tomes; por mucho que cojas

    что ни день, то дождь — no hay día que no llueva, llueve todos los días

    я тут ни при чём — no tengo ninguna parte en ello, eso no reza conmigo

    оста́ться ни при чём — quedar con un palmo de narices

    ни с чем уйти́ — volver con las manos vacías

    II союз

    говоря́т, что... — dicen que...

    я зна́ю, что вы пра́вы — sé que Ud. tiene razón

    я сча́стлив, что ви́жу тебя́ — me alegro mucho de verte

    2) сравнит. прост. como

    зелёный, что трава́ — verde como la hierba

    * * *
    I мест.
    (чего́, чему́, чем, о чём)
    1) вопр. qué

    что ты здесь де́лаешь? — ¿qué estás haciendo (qué haces) aquí?

    о чём она́ ду́мает? — ¿en qué está pensando (en qué piensa) (ella)?

    что э́то зна́чит? — ¿qué quiere decir (qué significa) esto?

    что э́то тако́е? — ¿qué es esto?

    2) вопр. ( при переспрашивании) ¿cómo?, ¿qué dice Ud.?; ¿Ud. decía?

    ну и что? — ¿y qué?, ¿pues y qué?

    3) вопр. в знач. сказ. ( каков) ¿cómo está?; ¿qué hace?

    что больно́й? — ¿cómo está (qué hace) el enfermo?

    4) в знач. частицы ( для усиления вопроса) es que, acaso, que

    что, он всё ещё у́чится? — ¿es qué (acaso) todavía estudia?

    5) вопр. в знач. нареч. ( почему) por qué

    что ты тако́й весёлый? — ¿por qué estás tan alegre?

    что он здесь не пока́зывается? — ¿por qué no aparece por aquí?

    что так? — ¿y por qué así?

    6) вопр., воскл. ( сколько) qué, cuánto

    что сто́ит э́та кни́га? — ¿qué (cuánto) cuesta este libro?

    7) неопр. разг. ( что-нибудь) algo

    е́сли что зна́ешь, скажи́ — si sabes algo, dílo

    8) относ. lo que, lo cual; que ( обычно после предлогов)

    я зна́ю, что тебе́ ну́жно — sé lo que te hace falta

    я зна́ю, о чём вы ду́маете — sé en qué piensa Ud.

    кни́га, что лежи́т на столе́ — el libro que está sobre la mesa

    де́лай то, что прика́зано — haz lo que te está ordenado (lo que te mandan)

    он пришёл во́время, что меня́ о́чень обра́довало — vino a tiempo, lo cual me alegró mucho

    - к чему?
    - ни к чему
    - с чего?
    - ни за что
    - вот что
    - чем не...
    ••

    а что? — ¿y qué?

    не́ к чему в знач. сказ. — no hace falta; no tiene sentido, está fuera de lugar

    во что бы то ни ста́ло — costara lo que costara

    вон (оно́) что — ¡con que así!, ¡así, pues!

    что (же) де́лать!, что поде́лаешь! разг. — ¡qué le vamos a hacer!

    уж на что... — hasta donde..., hasta qué punto...

    хоть бы что в знач. сказ. — es igual, da lo mismo

    что ты!, что вы! ( выражение удивления) — ¡qué andas!, ¡qué anda!; ¡qué no! ( возражение); ¡anda (ande), vamos! ( увещевание)

    что бы ни уви́дел... — vea lo que vea, lo que quiera que vea

    что бы тебе́ (вам) (+ неопр.) — ¿por qué no vas (no va Ud.)...?

    что за наказа́ние разг. — ¡vaya un castigo!

    что до, что каса́ется — en cuanto a, en lo que se refiere a

    что там бы́ло!, что тут начало́сь! — ¡la que se armó!

    в слу́чае чего́ — en caso de

    гляде́ть не́ на что — no hay en qué parar la mirada

    что бы ни случи́лось — pase lo que pase, lo que quiera que ocurra

    не что ино́е, как... — nada más, que...; no es otra cosa, sino...

    что ни... — cada vez que

    что ни, чего́ ни, чему́ ни и т.п.; что бы ни, чего́ бы ни и т.п. — cualquier(a) cosa que, todo lo que, etc.

    что ни возьми́ — cualquier cosa que tomes; por mucho que cojas

    что ни день, то дождь — no hay día que no llueva, llueve todos los días

    я тут ни при чём — no tengo ninguna parte en ello, eso no reza conmigo

    оста́ться ни при чём — quedar con un palmo de narices

    ни с чем уйти́ — volver con las manos vacías

    II союз

    говоря́т, что... — dicen que...

    я зна́ю, что вы пра́вы — sé que Ud. tiene razón

    я сча́стлив, что ви́жу тебя́ — me alegro mucho de verte

    2) сравнит. прост. como

    зелёный, что трава́ — verde como la hierba

    * * *
    1. conj.
    1) gener. (при переспрашивании) жcюmoж, acaso, cae por su peso, que(...) (...), lo cual, lo malo es que(...) (...), lo que, que (обычно после предлогов), qué, вопр. воскл. (сколько) quэ ***, ¿qué hace?
    2) colloq. (÷áî-ñèáóäü) algo
    2. n
    1) gener. (для усиления вопроса) es que, (ïî÷åìó) por qué, cuánto, ¿Ud. decìa?
    3) econ. a reserva de que (...) (в контракте;...)
    4) simpl. como

    Diccionario universal ruso-español > что

  • 16 dire

       me suena
      ça veut dire quoi?
      comment faut-il comprendre la chose?
       ¿cómo se come ?
       es mucho decir
       nunca mejor dicho
       me lo ha dicho un pajarito
       con esto está dicho todo
       como suele decirse / que diría un castizo / como diría un castizo
      à qui le dites-vous!
       y usted que lo diga / que me lo digan a mí / dígamelo a mí
       según la opinión (el parecer) del perito / a juicio del perito / al decir del perito / en palabras del perito
       como suele decirse / como vulgarmente se dice
      (formule d'atténuation) cómo decir(te/le) / cómo (te/le) diría
       hablar bien de ¼
      (lui attribuer des propos qu'il n'a pas tenus) poner (un dicho) en boca (de alguien)
       decir por decir / por decir algo
       no he dicho nada
       aunque (me) esté mal el decirlo
       no te cuento / que no veas
       huelga decir que¼ / ni que decir tiene que ¼/ cae de su propio peso que ¼
       como quien dice / como aquel que dice / como si dijéramos / por así decir / por decirlo así / por decirlo de algún modo
       propiamente dicho

    Dictionnaire Français-Espagnol des expressions et locutions > dire

  • 17 dire

    (dreadful; perilous.) terrible, espantoso, atroz
    Del verbo decir: ( conjugate decir) \ \
    diré es: \ \
    1ª persona singular (yo) futuro indicativo
    Multiple Entries: decir     diré
    decir 1 sustantivo masculino:
    ¿cientos de personas? — bueno, es un diré hundreds of people? — well, figuratively speaking

    decir 2 ( conjugate decir) verbo transitivo 1
    a)palabra/frase/poema to say;
    mentira/verdad to tell; para ejemplos con complemento indirecto ver división 2 ¿eso lo dices por mí? are you referring to me?; ¡no lo dirás en serio! you can't be serious!; dijo que sí con la cabeza he nodded; no se dice `andé', se dice `anduve' it isn't `andé', it's `anduve'; ¡eso no se dice! you mustn't say that!; ¿cómo se dice `amor' en ruso? how do you say `love' in Russian?; ¿lo encontró? — dice que sí/no did he find it? — he says he did/he didn't
    b)
    2 diréle algo a algn to tell sb sth;
    voy a diréle a papá que … I'm going to tell Dad …;
    ¡ya te lo decía yo! I told you so! 3
    a) (expresando órdenes, deseos, advertencias):
    ¡porque lo digo yo! because I say so!;
    harás lo que yo diga you'll do as I say; dice que llames cuando llegues she says (you are) to phone when you get there; dijo que tuviéramos cuidado she said to be careful; diles que empiecen tell them to start; le dije que no lo hiciera I told him not to do it
    b)
    4
    a) (opinar, pensar) to think;
    ¡quién lo hubiera dicho! who would have thought o believed it?; es muy fácil — si tú lo dices … it's very easy — if you say so …
    b) (sugerir, comunicar):
    ¿te dice algo ese nombre? does that name mean anything to you? 5
    querer decir [palabra/persona] to mean;
    ¿qué quieres diré con eso? what do you mean by that? 6 ( en locs) como quien dice so to speak; es decir that is; ¡he dicho! that's that o final!; ni que decir tiene que … it goes without saying that …; ¡no me digas! no!, you're kidding o joking! (colloq); por así decirlo so to speak; el qué dirán (fam) what other people (might) think; ver tb dicho 1
    verbo intransitivo
    papá — dime, hijo dad — yes, son?;
    quería pedirle un favor — usted dirá I wanted to ask you a favor — certainly, go ahead
    b) (Esp) ( al contestar el teléfono): ¿diga? or ¿dígame? hello?
    decirse verbo pronominal
    a) ( refl) to say … to oneself
    b) ( recípr) to say …. to each other;

    diré,
    dirá, etc see decir

    decir
    I m (dicho, sentencia) saying: es sólo un decir, it's just a manner of speaking
    II verbo transitivo
    1 to say: está diciendo una mentira/la verdad, she's telling a lie/the truth
    no dijo nada, he said nothing
    2 (con complemento indirecto) to tell: no le dije mi opinión, I didn't tell him my opinion
    les dijo que esperaran un rato, she told them to wait for a while
    3 (opinar, afirmar, proponer) ¿qué me dices de mi nuevo corte de pelo?, what do you think of my new haircut?, te digo que es una extravagancia, I think it's quite weird
    yo digo que vayamos a Cuenca, I suggest going to Cuenca
    4 (suscitar interés, una idea) to mean, appeal: ese libro no me dice nada, that book doesn't appeal to me
    ¿le dice algo esta cara?, does this face mean anything to you?
    5 (mostrar, indicar) to say, show: lo que hizo dice mucho en su favor, what he did says a lot for him
    su cara de decepción lo dice todo, his long face says it all Locuciones: Tel Esp diga o dígame, hello?
    digamos, let's say
    digo yo, in my opinion
    el qué dirán, what people will say
    es decir, that is (to say)
    ni que decir tiene, needless to say
    no decir esta boca es mía, not to say a word
    ¡no me digas!, really!
    por así decirlo, as it were o so to speak
    querer decir, to mean
    ¡y que lo digas!, you bet! ➣ Ver nota en mean ¿To tell o to say?
    Observa que to tell menciona a la persona a la cual va dirigida una frase: Dime tu nombre. Tell me your name. Les dijo que se fueran. He told them to go away.
    Por el contrario, to say se centra en el contenido del mensaje, sin importarnos a quién va dirigido: ¿Qué has dicho? What did you say? Dijo que sí. He said yes. ➣ Ver nota en tell.
    ' diré' also found in these entries: Spanish: día - le - no - soga - andar English: breathe - dire - strait - get - soul
    tr['daɪəSMALLr/SMALL]
    1 (desperate, extreme) extremo,-a, urgente
    2 (serious, ominous) serio,-a, grave
    3 (terrible, dreadful) terrible, espantoso,-a, atroz
    that play was absolutely dire! ¡vaya película más espantosa!
    \
    SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL
    to be in dire straits estar en una situación desesperada
    dire ['daɪr] adj, direr ; direst
    1) horrible: espantoso, terrible, horrendo
    2) extreme: extremo
    dire poverty: pobreza extrema
    adj.
    deplorable adj.
    horrendo, -a adj.
    horrible adj.
    terrible adj.
    daɪr, 'daɪə(r)
    adjective direr, direst
    1)
    a) <news/consequences> funesto, nefasto

    to be in dire straits — estar* en una situación desesperada

    b) ( very bad) (BrE colloq) espantoso (fam), atroz
    2) ( ominous) < warning> serio, grave
    3) ( desperate) <need/misery> extremo
    [daɪǝ(r)]
    ADJ (superl direr)
    1) (=terrible) [event, consequences, results] nefasto, funesto; [situation] desesperado; [warning, prediction] alarmante; [poverty] extremo
    2) * (=awful) [film, book] pésimo, malísimo
    * * *
    [daɪr, 'daɪə(r)]
    adjective direr, direst
    1)
    a) <news/consequences> funesto, nefasto

    to be in dire straits — estar* en una situación desesperada

    b) ( very bad) (BrE colloq) espantoso (fam), atroz
    2) ( ominous) < warning> serio, grave
    3) ( desperate) <need/misery> extremo

    English-spanish dictionary > dire

  • 18 decir


    decir 1 sustantivo masculino:
    ¿cientos de personas? — bueno, es un decir hundreds of people? — well, figuratively speaking

    decir 2 ( conjugate decir) verbo transitivo 1
    a)palabra/frase/poema to say;
    mentira/verdad to tell; para ejemplos con complemento indirecto ver división 2 ¿eso lo dices por mí? are you referring to me?; ¡no lo dirás en serio! you can't be serious!; dijo que sí con la cabeza he nodded; no se dice `andé', se dice `anduve' it isn't `andé', it's `anduve'; ¡eso no se dice! you mustn't say that!; ¿cómo se dice `amor' en ruso? how do you say `love' in Russian?; ¿lo encontró? — dice que sí/no did he find it? — he says he did/he didn't
    b)
    2 decirle algo a algn to tell sb sth;
    voy a decirle a papá que … I'm going to tell Dad …;
    ¡ya te lo decía yo! I told you so! 3
    a) (expresando órdenes, deseos, advertencias):
    ¡porque lo digo yo! because I say so!;
    harás lo que yo diga you'll do as I say; dice que llames cuando llegues she says (you are) to phone when you get there; dijo que tuviéramos cuidado she said to be careful; diles que empiecen tell them to start; le dije que no lo hiciera I told him not to do it
    b)
    4
    a) (opinar, pensar) to think;
    ¡quién lo hubiera dicho! who would have thought o believed it?; es muy fácil — si tú lo dices … it's very easy — if you say so …
    b) (sugerir, comunicar):
    ¿te dice algo ese nombre? does that name mean anything to you? 5
    querer decir [palabra/persona] to mean;
    ¿qué quieres decir con eso? what do you mean by that? 6 ( en locs) como quien dice so to speak; es decir that is; ¡he dicho! that's that o final!; ni que decir tiene que … it goes without saying that …; ¡no me digas! no!, you're kidding o joking! (colloq); por así decirlo so to speak; el qué dirán (fam) what other people (might) think; ver tb dicho 1
    verbo intransitivo
    papá — dime, hijo dad — yes, son?;
    quería pedirle un favor — usted dirá I wanted to ask you a favor — certainly, go ahead
    b) (Esp) ( al contestar el teléfono): ¿diga? or ¿dígame? hello?
    decirse verbo pronominal
    a) ( refl) to say … to oneself
    b) ( recípr) to say …. to each other;

    decir
    I m (dicho, sentencia) saying: es sólo un decir, it's just a manner of speaking
    II verbo transitivo
    1 to say: está diciendo una mentira/la verdad, she's telling a lie/the truth
    no dijo nada, he said nothing
    2 (con complemento indirecto) to tell: no le dije mi opinión, I didn't tell him my opinion
    les dijo que esperaran un rato, she told them to wait for a while
    3 (opinar, afirmar, proponer) ¿qué me dices de mi nuevo corte de pelo?, what do you think of my new haircut?, te digo que es una extravagancia, I think it's quite weird
    yo digo que vayamos a Cuenca, I suggest going to Cuenca
    4 (suscitar interés, una idea) to mean, appeal: ese libro no me dice nada, that book doesn't appeal to me
    ¿le dice algo esta cara?, does this face mean anything to you?
    5 (mostrar, indicar) to say, show: lo que hizo dice mucho en su favor, what he did says a lot for him
    su cara de decepción lo dice todo, his long face says it all Locuciones: Tel Esp diga o dígame, hello?
    digamos, let's say
    digo yo, in my opinion
    el qué dirán, what people will say
    es decir, that is (to say)
    ni que decir tiene, needless to say
    no decir esta boca es mía, not to say a word
    ¡no me digas!, really!
    por así decirlo, as it were o so to speak
    querer decir, to mean
    ¡y que lo digas!, you bet! ➣ Ver nota en mean ¿To tell o to say?
    Observa que to tell menciona a la persona a la cual va dirigida una frase: Dime tu nombre. Tell me your name. Les dijo que se fueran. He told them to go away.
    Por el contrario, to say se centra en el contenido del mensaje, sin importarnos a quién va dirigido: ¿Qué has dicho? What did you say? Dijo que sí. He said yes. ➣ Ver nota en tell.
    ' decir' also found in these entries: Spanish: A - amén - amohinarse - año - apéndice - atinar - bala - barbaridad - bastante - burrada - callar - chorrada - colmo - comenzar - confiar - cosa - declarar - delirar - descargo - despedirse - dilucidar - disparate - entender - excusada - excusado - flexible - fluir - ir - haber - hablar - holgar - honestamente - hoy - lengua - maravilla - mu - nada - obviedad - pelagatos - pío - precisamente - puño - querer - rezar - restar - rey - saciedad - señor - significar - soltar English: ablaze - abuse - afraid - anything - bid - bite back - blurt out - buzz off - caller - clear off - dash off - devil - dinner - distinctly - drone - enjoy - eventual - ever - few - flatter - flounder - fortune - gasp out - get - get at - go - go on - hand - heart - hotly - i.e. - keep in - know - lip - loss - mean - mention - mildly - mind - miserably - mouth - move - need - needless - neither - no - nonsense - O - occasion - oops!

    English-spanish dictionary > decir

  • 19 diga

    Del verbo decir: ( conjugate decir) \ \
    diga es: \ \
    1ª persona singular (yo) presente subjuntivo
    3ª persona singular (él/ella/usted) presente subjuntivo
    3ª persona singular (él/ella/usted) imperativo
    Multiple Entries: decir     diga
    decir 1 sustantivo masculino:
    ¿cientos de personas? — bueno, es un diga hundreds of people? — well, figuratively speaking

    decir 2 ( conjugate decir) verbo transitivo 1
    a)palabra/frase/poema to say;
    mentira/verdad to tell; para ejemplos con complemento indirecto ver división 2 ¿eso lo dices por mí? are you referring to me?; ¡no lo dirás en serio! you can't be serious!; dijo que sí con la cabeza he nodded; no se dice `andé', se dice `anduve' it isn't `andé', it's `anduve'; ¡eso no se dice! you mustn't say that!; ¿cómo se dice `amor' en ruso? how do you say `love' in Russian?; ¿lo encontró? — dice que sí/no did he find it? — he says he did/he didn't
    b)
    2 digale algo a algn to tell sb sth;
    voy a digale a papá que … I'm going to tell Dad …;
    ¡ya te lo decía yo! I told you so! 3
    a) (expresando órdenes, deseos, advertencias):
    ¡porque lo digo yo! because I say so!;
    harás lo que yo diga you'll do as I say; dice que llames cuando llegues she says (you are) to phone when you get there; dijo que tuviéramos cuidado she said to be careful; diles que empiecen tell them to start; le dije que no lo hiciera I told him not to do it
    b)
    4
    a) (opinar, pensar) to think;
    ¡quién lo hubiera dicho! who would have thought o believed it?; es muy fácil — si tú lo dices … it's very easy — if you say so …
    b) (sugerir, comunicar):
    ¿te dice algo ese nombre? does that name mean anything to you? 5
    querer decir [palabra/persona] to mean;
    ¿qué quieres diga con eso? what do you mean by that? 6 ( en locs) como quien dice so to speak; es decir that is; ¡he dicho! that's that o final!; ni que decir tiene que … it goes without saying that …; ¡no me digas! no!, you're kidding o joking! (colloq); por así decirlo so to speak; el qué dirán (fam) what other people (might) think; ver tb dicho 1
    verbo intransitivo
    papá — dime, hijo dad — yes, son?;
    quería pedirle un favor — usted dirá I wanted to ask you a favor — certainly, go ahead
    b) (Esp) ( al contestar el teléfono): ¿diga? or ¿dígame? hello?
    decirse verbo pronominal
    a) ( refl) to say … to oneself
    b) ( recípr) to say …. to each other;

    diga,
    digas, etc see decir

    decir
    I m (dicho, sentencia) saying: es sólo un decir, it's just a manner of speaking
    II verbo transitivo
    1 to say: está diciendo una mentira/la verdad, she's telling a lie/the truth
    no dijo nada, he said nothing
    2 (con complemento indirecto) to tell: no le dije mi opinión, I didn't tell him my opinion
    les dijo que esperaran un rato, she told them to wait for a while
    3 (opinar, afirmar, proponer) ¿qué me dices de mi nuevo corte de pelo?, what do you think of my new haircut?, te digo que es una extravagancia, I think it's quite weird
    yo digo que vayamos a Cuenca, I suggest going to Cuenca
    4 (suscitar interés, una idea) to mean, appeal: ese libro no me dice nada, that book doesn't appeal to me
    ¿le dice algo esta cara?, does this face mean anything to you?
    5 (mostrar, indicar) to say, show: lo que hizo dice mucho en su favor, what he did says a lot for him
    su cara de decepción lo dice todo, his long face says it all Locuciones: Tel Esp diga o dígame, hello?
    digamos, let's say
    digo yo, in my opinion
    el qué dirán, what people will say
    es decir, that is (to say)
    ni que decir tiene, needless to say
    no decir esta boca es mía, not to say a word
    ¡no me digas!, really!
    por así decirlo, as it were o so to speak
    querer decir, to mean
    ¡y que lo digas!, you bet! ➣ Ver nota en mean ¿To tell o to say?
    Observa que to tell menciona a la persona a la cual va dirigida una frase: Dime tu nombre. Tell me your name. Les dijo que se fueran. He told them to go away.
    Por el contrario, to say se centra en el contenido del mensaje, sin importarnos a quién va dirigido: ¿Qué has dicho? What did you say? Dijo que sí. He said yes. ➣ Ver nota en tell.
    ' diga' also found in these entries: Spanish: decir - quien - querer English: hello - may - should - spell out - honest - irrespective - surely - time

    English-spanish dictionary > diga

  • 20 andecha

    Andecha, para empezar diré, que cualquier cuadrilla es sin lugar a dudas una andecha. En la Enciclopedia Asturiana, obra plagada de fatales e imperdonables equivocaciones, en lo que se refiere, digo yo, porque es lo mío, a la Llingüa y demás costumbres ancestrales de mi Tierrina. Estos intrusos infantilizados y ridículos, hambrientos de las resonancias y del pretender aparentar, «lográndolo», por el apoyo de otros intrusos que ya lograron alcanzar los puestos de más relevante poder, que yo no dudo que sean personas inteligentísimas en otras materias, que no sean los fidalgos ancestros de mi querida Asturias, porque yo entiendo, que para estar documentado en una cosa (sea cual fuere), sin lugar a dudas antes hay que íntimamente vivirla. (Ya nun conel banduétchu abazcuchandu de fartu, les manes ñidies. apaxiétchau con bunus fatus y'adeprendiendu les lletres en bunus collexus. (Y no con el estómago rebosante de harto, las manos finas, vistiendo traje de buenas ropas, y aprendiendo las letras en buenos colegios). ¡No... hay que vivirlas al desnudo, con sus sufrimientos y trabajos, con todo cuanto emana de los seres simples, sencillos y naturales, que derramando sudores sobre la Má Ñatura, viven para Ella, y a cuenta de Ella hasta que se mueren. Digo que en la Enciclopedia Asturiana, esos intrusos profesores de la «troya», dicen que l'andecha es una ayuda que se presta gratuitamente, y yo en este humilde libro, les digo rotunda y llanamente que «mienten más que se forian, si es que por no foriáxe no comen. La definición exacta de l'andecha es esta que yo les relato a ustedes muy simple y naturalmente.
    ————————
    conjunto o cuadrilla de personas que van a una misma faena. Ejemplo: Los niños van en andecha a la escuela. Los mozos con las mozas van en andecha a la fiesta, etc., etc. Yo he ido a muchas andechas, y en todas ellas he cobrado mi sueldo, y mi madre que desde siempre fue la más pobre de mis aldeas, porque no teníamos ni una cuarta de tierra que fuese nuestra, sallú arrendiú ya coyu pan en andecha por el miserable sueldo de seis reales que se pagaban entonces, en casi todas las tierras de cuatro concejos. Han escrito muchos intrusos de la andecha fatáus de couxes (muchas cosas), y casi todas ellas sin el menor fundamento, lo que me demuestra que existen en mi Tierrina muchos «enteráus de Cartama» que hacen su andecha tan gratuitamente como ellos la pintan. Pero quienes conozcan las costumbres asturianas, quienes las vivieran dentro de duros trabajos, privaciones, sufrimientos y también sanas y simples alegrías, comprenderán lo mismo que yo entiendo. Que pa faluchar de fame (que para hablar de hambre), creo que antes uno tuvo que haberla pasado, no sirve copiar por lo que de ella dice el vecino, que a lo mejor también te está equivocando. L'andecha no es un trabajo gratuito, yo he trabajado en muchas andechas, tanto segando la hierba, comu coyendu 'l pan (recogiendo las espigas), axin comu faer borronáes (así como hacer de un prado o zarzal tierra labrantía), comu 'pelucar nus carrapiétchus nus ablanus (arrancar de los avellanos sus frutos), en fin, todas las faenas del campo, que por regla general se hacían en andechas y se pagaba un sueldo por tal trabajo. No hay que confundir la andecha con la gavita (ayuda). Porque la «Gavita», sí que en verdad es un trabajo que se hace con ayuda desinteresada en principio, pero que ha de ser pagada en igual o parecida forma, a no ser que a quienes se les brinde esta ayuda, se encuentren incapacitados para devolver la «Gavita». Antes, más de la mitad de las gentes de mis aldeas, como sus labranzas eran pequeñas y a veces hasta muy pobres, tenían que andar a xornalinus (jornales), para aquellos que pudiesen pagarles, bien fuese en dineros o en frutos de la tierra, así por ejemplo, cuando había que segar un prado grande, pues su dueño llamaba a diez o doce segadores, a los cuales les pagaban el sueldo que rigiere, y en andecha segaban el prado. Así pues, creo que queda suficientemente aclarado que las andechas no son gratuitas, y que las gavitas son empréstamos, o pagaduras de favor, porque en las aldeas, por lo menos en mis tiempos, era tan sumamente dura la existencia que no había gratis nada más que el agua. —Nun gulgu más a l'andecha / de la teixá d'Anxelón, / pos más que paga bon xueldu / 'n fame ruculu you. (No vuelvo más a la andecha / de la casa de Angelón, / pues aunque paga buen sueldo, / en hambres gástolo yo). Cundu se chamaben xentes a xornal, non yera casu de dayes mal de comer, (dixu nagua), pos había qu’atreinar un bon pote de lu mexor que s’atopara per la teixá, ya fartucar a lus que trabayaben comu yera debíu, perque naide diba de bona gana a trabayar p'un amu famión, más qu’apurriera 'n bon xornal. (Cuando se llamaban a las gentes para trabajar, no era el caso de darles mala comida y escasa, (de eso nada), había que hacer un buen puchero, con las mejores viandas que hubiese en casa, para que se hartasen las gentes como era debido. Porque nadie iba de buena gana a trabajar, para un amo que no diese bien de comer aunque pagase un buen sueldo. Sabiendo todas estas cosas, por haberlas vivido muchos años, yo me sonrío con pena muchas veces, de las infantileces descabelladas que escriben y hablan por televisión y radio, muchos intrusos en la Llingüa y ancestrales costumbres de mi Tierrina, que no saben de mis gentes ni de mis aldeas nada, porque sólo han estado en ellas como quien dice de mera visita, y sin embargo se atreven a cambiar y equivocar las ancestrales costumbres, namái qu'espiétchan el bocairun dou s’axiringa sou llingüa (nada más que abren la boca donde se mueve su lengua). Esta muy claro para mi,asi como para mamplenáu de melgueires ya bones xentes d´Asturies,que lus andecheirus del Conceyu Bable,fuinacus ya rapiegacus,que mistifiquen el Idioma Asturián Disdi ´l comincipiu que comprendierun sus entolenus de musquitus que pudíen espoyetar nisti terren, arrapiegandu ´l honréu trabayar de lus demai, escamiándulu ya mistificandulu p´apurrixelu ´l poblu conel xétchu d´étchus contandu que les xentes yeren fatones, ya les melgueires ya embruxadores xentes de la Tierrina, tenen sous fidalgus Ancestrus m´apeguñáus a sous xentires ya mantines querenxes, ya nun querendu istus fuinus de l´Academie de la Llingua comprendielu perquéi enxindi nun son namai que unus tarantones ou frixolones fatus,el melgueiru poblu ya les arrespondú xin falales pallabra que nun creyen nin queren ixus mamplenáus d´amarfuétchus qu´entamanguen xin dalguna querenxa istes xentes de rancuayinus entendimentu adeprendíus en escoles xebráes de lus xeitus ya chugares dou guarexen lus verdadeirus Ancestrus.qu´enxindi non son lus andechus de la Academia de la Llingua, dundi se dediquen lus mu mayueleirus nel ufixu d´esfaer lu ben fechu p´étchus denuéu enduvítchar sous escagaretus de fediente merda. —You coñozcu mu ben a tou ista xentuza,que mamen del caldaretu l´uvéa,perquei nun tenen íxe braven honréu ya llegal, d´algamír nin tan xiquiés nel estricar el caldar de la vaca que enxindi ye ´l gubernu d´Asturies quei de veiz en cuandu,les apurre ´n fargaxetu de cuartus perquei enxindi xenti llastima ya pena d´iste caterbu d´espurres ya encueyes de caga la perra.

    Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > andecha

См. также в других словарях:

  • por — (Del lat. vulgar por < lat. pro.) ► preposición 1 Indica causa, finalidad u objetivo, así como el agente en las oraciones pasivas: ■ lo haré por ti; volverá por sus cosas; no te lo digo por no molestarte; fue herido por un disparo. 2 Indica un …   Enciclopedia Universal

  • Cómo mantenerte calmado en un conflicto — Wikipedia:Cómo mantenerte calmado en un conflicto Saltar a navegación, búsqueda Atajos WP:MCWP:MC WP:CMCCWP:CMCC WP:CMC …   Wikipedia Español

  • como Pedro por su casa — casa, como Pedro por su casa expr. con confianza, sin cumplidos, con naturalidad. ❙ «Cualquier persona andará [...] en agosto por Madrid como Pedro por su casa.» Geno Díaz, Genocidio. 2. como una casa expr. muy grande. ❙ «Una verdad como una casa …   Diccionario del Argot "El Sohez"

  • Dice (manga) — Saltar a navegación, búsqueda Dice ダイス Creado por Ayumi Shiina Editorial Shūeisha Publicado en Ribon Demo …   Wikipedia Español

  • como — adverbio relativo 1. (precedido de los antecedentes el modo, la manera y la forma ) Encabeza cláusulas de relativo con el significado de en que : Por la manera como la miraba deduje que eran más que amigos. Se desconoce el modo como lo logró. 2.… …   Diccionario Salamanca de la Lengua Española

  • Como gustéis — (en inglés, As You Like It) es una obra cómica escrita por el dramaturgo inglés William Shakespeare, hacia 1599. Fue asimismo incluida en el First Folio (1623) como la octava de dieciocho comedias, siguiendo un orden cronológico. Escena de Como… …   Wikipedia Español

  • Dice — Saltar a navegación, búsqueda Para otros usos de este término, véase Dice (desambiguación). Dice, Dicea o Diké (en griego antiguo Δίκη Díkê, ‘justicia’) es, en la mitología griega, la personificación de la justicia. Según Hesíodo era hija de Zeus …   Wikipedia Español

  • Por Todo lo Alto — Saltar a navegación, búsqueda Para el cuento del mismo nombre, véase Por Todo lo Alto. Por Todo lo Alto Título Por Todo lo Alto Reparto Valeka Leon Adrian Matos Diana Reyes Eloy Ramirez Carliany Fernández Manuel Martínez Duración 40 minutos …   Wikipedia Español

  • Cómo conocí a vuestra madre — Saltar a navegación, búsqueda Cómo conocí a vuestra madre Título How I Met Your Mother Género Sitcom Creado por Carter Bays Craig Thomas Reparto Josh Radnor (Ted Mosby) Jason Segel (Marshall Eriksen) …   Wikipedia Español

  • Dice Puzzle — Saltar a navegación, búsqueda Dice Puzzle Desarrolladora(s) Panda Computer Games Distribuidora(s) …   Wikipedia Español

  • ¿Por qué diablos? — Categoría Drama, contemporánea País originario Colombia Canal Canal Uno Horario de transmisión Lunes a viernes 22:00 hrs …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»