-
101 fronte
frónte 1. f 1) лоб; чело( уст, книжн); голова fronte alta -- высокий лоб fronte spaziosa -- огромный лоб corrugare la fronte -- нахмуриться, наморщить лоб baciare infronte -- (по) целовать в лоб battersi la fronte -- ударить себя по лбу ornare la fronte di lauro -- увенчать чело лаврами abbassare la fronte, stare a fronte bassa -- опустить <повесить, понурить> голову, опечалиться, задуматься a fronte alta а) с гордо поднятой головой б) смело, бесстрашно crollare la fronte -- покачать головой (a) fronte a fronte -- лицом к лицу 2) лицо, выражение лица fronte aperta -- открытое лицо leggere in fronte -- читать на лице 3) передняя часть, передняя сторона in fronte al libro -- на титульном листе 4) arch фасад 5) tecn лоб, торец 6) min забой; фронт работ 2. m (редко f) 1) фронт fronte popolare -- народный фронт fronte unico -- единый фронт fare fronte unico a... -- выступить единым фронтом против... fronte interno -- тыл фронта andare al fronte -- уйти на фронт tornare dal fronte -- вернуться с фронта ferita riportata al fronte -- фронтовая рана tener fronte fig -- сопротивляться 2) meteor фронт fronte caldo -- фронт <потоки> теплого воздуха 3) передняя часть, передняя сторона 4) fig фронт (волны) con il sudore della fronte -- в поте лица guadagnarsi il pane con sudore della fronte -- зарабатывать хлеб насущный в поте лица своего indurare la fronte -- упрямиться volgere la fronte -- повернуть оглобли dietro front! -- назад!; кругом марш! (команда) fare dietro front а) повернуть обратно б) дать задний ход, пойти на попятный, отступить(ся) a fronte di а) по сравнению с (+ S) mettere a fronte -- сравнить nessuno può stargli a fronte -- ему нет равных traduzione con testo a fronte -- параллельный текст б) comm согласно, в соответствии pagamento a fronte di documenti -- оплата в соответствии с документами di fronte a -- перед лицом, против (+ G) di fronte -- напротив (+ G), перед (+ S) far fronte a... -- оказывать сопротивление, противостоять, смело идти навстречу (+ D) -
102 di
di prep (с art determ образует сочленённые предлоги del, dello, della, dell', dei, degli, delle) а) в глаг словосоч употр: 1) при обознач движения из какого-л места (откуда?) из (+ G) uscire di casa — выйти из дома partire di Roma obs o ant — уехать из Рима cadere di mano — выпасть из рук 2) при обознач происхождения от, из (+ G) nascere della stessa madre obs o ant — родиться от той же матери 3) при обознач причины, повода от (+ G) ridere di gioia — смеяться от радости soffrire di fame — страдать от голода 4) при обознач назначения, цели для (+ G); перев тж S без предл: servire di svago — служить для развлечения <развлечением> 5) при обознач орудия, средства (чем?); перев S без предл: lavorare di cesello — работать резцом ferire di spada — ранить шпагой 6) при обознач темы о (+ P) discutere di politica — говорить о политике, дискутировать на политические темы 7) при указ на ограничение, уточнение в каком-л отношении; перев различно, часто S без предл: odorare di rose — пахнуть розами campare d'aria — питаться воздухом mancare d'acqua — испытывать недостаток в воде 8) при указ на наполнение, окружение, украшение чем-л; перев S без предл: riempire di grano — наполнить зерном ornare di fiori — украсить цветами 9) при обознач обвинения, признания в вине, приговора в (+ P); за (+ A) accusare di tradimento — обвинить в предательстве condannare di frode — осудить за обман б) служит для образования частичного артикля: mangiare del pane — поесть (немного) хлеба comprare del burro — купить масла в) в именных словосоч употр: 1) при обознач принадлежности (чей?); перев G без предл: il libro dell'allievo — книга ученика 2) при указ на отношение к какому-л лицу или предмету; перев G без предл: operai dell'officina — рабочие завода madre di due figli — мать двух детей il profumo della rosa — запах розы 3) при указ на отношение части к целому; перев G без предл: il margine della strada — край дороги il ramo dell'albero — ветка дерева 4) при обознач возраста; часто перев прилагательным: un bambino di tre anni — трёхлетний ребёнок 5) при обознач материала, качества, свойства: letto di ferro — железная кровать uomo di grande ingegno — человек большого ума 6) при обознач субъектно-объектных отношений перев G без предл: l'arrivo dei delegati — приезд делегатов il canto degli uccelli — пение птиц il sorgere del sole — восход солнца il desiderio di pace — стремление к миру 7) при обознач количества, меры; перев G без предл: tre chili di zucchero — три кило сахару un bicchiere d'acqua — стакан воды 8) после прил — при обознач ограничения в каком-л отношении, лишения или отсутствия чего-л перев различно: contento del successo — довольный успехом privo di diritti — лишённый прав, бесправный 9) после прил — при обознач изобилия; перев G без предл: ricco d'idee — богатый мыслями, содержательный 10) при указ на объект сравнения; перев G без предл или союзом чем (+ N) più dotto di te — учёнее тебя <чем ты> il tavolo è più alto della sedia — стол выше стула <чем стул> 11) при приложении: la città di Roma — город Рим il mese di maggio — май месяц quello sciocco di ragazzo — этот глупый мальчишка 12) плеонастически, после предл перед личн местоим: su di me — на мне, на меня tra di noi — между нами г) перед inf: 1) после некоторых глаг; перев неопр формой: sperare di ricevere la risposta — надеяться получить ответ 2) после сущ, для которых inf служит определением: l'arte di scrivere — искусство письма 3) после прил, выражающих чувство или настроение: sono contento di saperlo — я рад это узнать essa è desiderosa di vederti — она очень хочет тебя видеть 4) после некоторых наречий: prima di partire — прежде чем уехать; перед отъездом invece di parlare — вместо того, чтобы говорить д) входит в состав многочисл нареч и предлож оборотов: di giovedì — по четвергам di buon'ora — рано di sera — вечером d'inverno — зимой di passo — шагом fuori di — вне, снаружи (+ G) a causa di … — по причине (+ G) прочие сочетания см под соотв сущ и нареч -
103 fronte
frónte 1. f 1) лоб; чело ( уст, книжн); голова fronte alta [bassa] — высокий [низкий] лоб fronte spaziosa — огромный лоб corrugare la fronte — нахмуриться, наморщить лоб baciare infronte — (по) целовать в лоб battersi la fronte — ударить себя по лбу ornare la fronte di lauro — увенчать чело лаврами abbassarela fronte, stare a fronte bassa — опустить <повесить, понурить> голову, опечалиться, задуматься a fronte alta а) с гордо поднятой головой б) смело, бесстрашно crollare la fronte — покачать головой (a) fronte a fronte — лицом к лицу 2) лицо, выражение лица fronte aperta — открытое лицо leggere in fronte — читать на лице 3) передняя часть, передняя сторона in fronte al libro — на титульном листе 4) arch фасад 5) tecn лоб, торец 6) min забой; фронт работ 2. m (редко f) 1) фронт fronte popolare — народный фронт fronte unico — единый фронт fare fronte unico a … — выступить единым фронтом против … fronte interno — тыл фронта andare alfronte — уйти на фронт tornare dal fronte — вернуться с фронта ferita riportata alfronte — фронтовая рана tener fronte fig — сопротивляться 2) meteor фронт fronte caldo [freddo] — фронт <потоки> тёплого [холодного] воздуха 3) передняя часть, передняя сторона 4) fig фронт ( волны)¤ con il sudore della fronte — в поте лица guadagnarsi il pane con sudore della fronte — зарабатывать хлеб насущный в поте лица своего indurare la fronte — упрямиться volgere la fronte — повернуть оглобли dietro front! — назад!; кругом марш! ( команда) fare dietro frontа) повернуть обратно б) дать задний ход, пойти на попятный, отступить(ся) a fronte di а) по сравнению с (+ S) mettere a fronte — сравнить nessuno può stargli a fronte — ему нет равных traduzione con testo a fronte — параллельный текст б) comm согласно, в соответствии pagamento a fronte di documenti — оплата в соответствии с документами di fronte a — перед лицом, против (+ G) di fronte — напротив (+ G), перед (+ S) far fronte a … — оказывать сопротивление, противостоять, смело идти навстречу (+ D) -
104 abacus
ī m. (греч.)1) счётная доска, абак(а) Pers, Ap3) абак, поставец ( столик мозаичной работы с углублениями — multiplices cavernae Sid — для ценной посуды) ( abacos ornare argento auroque caelato C)4) гипсовая или мозаичная декоративная панель ( для обшивки стен) Vtr, PM5) абак ( плита над капителью колонны) Vtr -
105 classis
is f. (acc. em и im, abl. e и ī)1) разряд, класс (каждая из шести цензовых категорий, на которые при Сервии Туллии было разделено римское население: пять податных, шестая — неимущие граждане) L, Cперен. scriptor quintae classis C — писатель низшего разряда2) флотclassem comparare C (ornare C; facere Cs; instruere C) — снарядить флот3) pl. корабли V, Sl etc.4) арх. войско, армия5) группа, (школьный) класс ( pueros in classes distribuĕre Q)6) смена (subiit alia c. Pt) -
106 flos
flōs, ōris m.1) цветок, цвет (rosae H; aliquid floribus ornare C)2) pl. flores цветочный сок, нектар, мёд (apis fert collectos flores PM; apis ingerit flores alveo Tib)3) цвет, лучшая часть, краса (f. civium, nobilitatis, juventutis C); основное ядро (f. ac robur Italiae C)4) цветущее состояние, пора расцвета (f. Graeciae C; virium L)f. aetatis C etc. — цветущий возраст, лучшие годы5) первый пушок на подбородке V, Cld etc. -
107 magnifice
magnificē (compar. magnificentius, superl. magnificentissĭmē) [ magnificus ]1) великолепно, роскошно, пышно, богато (convivium ornare C; vivere C; ludos dare Su; donare aliquem Nep)2) славно, со славой, доблестно ( vincĕre C)3) патетически, высокопарно, цветисто ( loqui de aliquā re Sl)4) прекрасно, отлично (prodesse ad aliquid PM)5) великодушно, благородно ( dicere et sentire C) -
108 manubiae
ārum f. [ manus + habeo ]1) военная добыча Pt, Fl4) солдатская доля добычи Naev, C etc.5) незаконная, хищнически присвоенная нажива (m. et rapinae Su) -
109 navis
nāvis, is f. (acc. иногда im, abl. чаще ī)1) корабль, судноn. longa L — военный корабльn. oneraria Pl, Cs etc. — грузовое (товарное) судноn. tecta L (constrata C) — палубное судноn. aperta C — беспалубное судноnavem ornare L (adornare Cs, instruere L, fabricari T, armare Cs, L) — оснащать, снаряжать корабльnavem solvēre Cs — отплытьn. solvit Cs — корабль отправляетсяnavem appellere C (applicare Cs, L)ad terram (terrae) — пристать к берегуnavem frangere Ter, rhH. — потерпеть кораблекрушениеn. rei publicae перен. C — государственный корабльnavem mortuo applicare погов. Q — вытаскивать из воды утопленника, т. е. оказывать запоздалую помощь2) (тж. n. Argolica C) корабль Арго, созвездие C -
110 ornamentum
ōrnāmentum, ī n. [ orno ] преим. pl.1) снаряжение, вооружение, оружие ( per ornamenta percuti Sen)2) сбруя ( ornamenta asinorum Cato)3) одежда, наряд ( feminarum Q); убранство, драгоценности ( ornamenta ex fano Herculis in oppĭdum conferre Cs)4) знаки отличия, награды ( omnia ornamenta congerere ad aliquem C)5) звание, титул (o. consulare Su)7) украшение, честь, слава ( senectutis C) -
111 sigillum
ī n. [demin. к signum ]1) маленькое скульптурное изображение, фигурка, статуэтка (ornare sigillis O; sigilla aedificiorum PM)2) печать (s. anuli impressum QC)liber signatus sigillis septem Vlg — книга за семью печатями -
112 splendide
-
113 torquis
1) ожерелье ( aureus L и aurea Vr)aliquem phalĕris et torque donare C — награждать кого-л. фалерами и ожерельем ( воинские знаки отличия)2) хомут, ярмо V3) венок, гирлянда ( aras torquibus ornare V) -
114 tragice
tragicē [ tragicus I \]трагически, по-трагедийному, по образцу трагиков ( aliquid ornare C) -
115 venero
-
116 Nunc ést bibéndum
Теперь надо пить.Гораций, "Оды", I, 37, 1-4:Nunc ést bibéndum, núnc pede líberoPulsánda téllus, núnc saliáribusTémpus erát dapibús, sodáles.Ударим оземь! Время пришло, друзья,Ложа кумиров почтить во храме.(Перевод С. Шервинского)Ода написана в честь победы, одержанной в 31 г. до н. э. императором Августом при мысе Актии над объединенным флотом бывшего триумвира Антония и египетской царицы Клеопатры.В начале оды Гораций воспроизводит начало песни древнегреческого лирического поэта Алкея на смерть тирана Мирсила:Пить, пить давайте! Каждый напейся пьян!Хоть и не хочешь - пьянствуй! Издох Мирсил.(Перевод Вяч. Иванова)Nunc est bibendum...Товарищи! Сегодня праздник наш,Заветный срок! Сегодня там, далече,На пир любви, на сладостное вечеСтеклися вы при звоне мирных чаш. (А. С. Пушкин, 19 октября (1825 года).)Nunc est bibendum. Освободившись от страхов, радуясь избавлению от столь великой опасности, правительство постановило отметить народными празднествами годовщину пингвинского возрождения и установления республики. (Анатоль Франс, Остров пингвинов.)Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Nunc ést bibéndum
-
117 augeo
augeo, auxī, auctum, ēre (got. bi-aukan, griech. αυξάνω), wachsen machen, I) wachsen od. gedeihen machen od. lassen, im Wachstum fördern, befruchten, quidquid est hoc, omnia animat, format, alit, auget, Pacuv. fr.: quodcumque alias ex se res auget alitque, Lucr.: aër umorem colligens terram auget imbribus, Cic.: Aegyptus alendis augendisque seminibus ita gloriata est, ut etc., Plin. pan.: corpus augere volentibus (die beleibt werden wollen) conducit inter cibos bibere, Plin.: cum incremento lunae augeri conchylia, Plin.: aucta (gewachsen) silex in altitudinem, Sall. – II) im weitern Sinne, etw. größer machen, a) dem Umfange, der Weite, Dicke od. Höhe nach, α) Bauten erweitern, erhöhen, verstärken, Esquilias, Liv.: pomerium urbis, Tac.: has munitiones, Caes.: muros civitatis, Tac.: vallum turresque castrorum, Tac.: naves turribus auctae, Tac. – β) Gewässer vergrößern, steigen machen, gew. Passiv augeri = steigen, anschwellen (Ggstz. decrescere, minui), Acesines Indum auget, fällt in den Indus, Curt.: Inopus fons eodem quo Nilus modo ac pariter cum eo decrescit augeturve, Plin.: fons inclusus ad putei modum alias simul cum oceano augetur minuiturque, Plin.: neque iam sustineri poterat immensum aucto mari et vento gliscente, Sall. fr.: amnis nimbis hiemalibus auctus, Ov. – γ) eine Wunde erweitern, secando vulnus, Curt. 9, 5 (22), 23. – δ) Glieder usw. an Dicke mehr hervortreten lassen, auxerat articulos macies, ließ sie dicker erscheinen, Ov.: formam cultu augebat, hob hervor, Ov.: forma aucta est fugā, trat mehr hervor, Ov. – ε) ein Wort in der Aussprache dehnen, cognomentum in barbarum, Tac. hist. 5, 2. – b) der Zahl, Menge, dem Gehalt nach vergrößern, vermehren, verstärken (Ggstz. minuere), numerum, höher od. zu hoch angeben, Plaut.: numerum dierum, Cic.: numerum legatorum, Cic.: caelestium numerum, Liv.: numerum ad infinitum, Plin.: annos, Ov.: exercitum, copias eius, Sall. (u. so nondum satis aucto exercitu, Tac.): volucrum turbam, Ov.: Cycladas, Ov.: magnum quendam cumulum aeris alieni, Cic. fr.: alcis censum (Ggstz. extenuare), Cic.: pretium, am Pr. zulegen, Plin.: summam pecuniae, Liv.: vectigalia, Caes.: tributa provinciis, Suet.: peculium ex pauxillo, Plaut.: patrimonium, Cic.: possessiones suas, Nep.: rem (sein Vermögen), Cic. u. Nep.: rem bene, Ter.: linguam, die Spr. bereichern, Cic.: munus cumulatius, Cic.: divitias a patre relictas tyranni muneribus, Nep.: dona suis venatibus, neue Geschenke hinzufügen, Verg.: urbem novam asylo facto inter duos lucos, an Einwohnerzahl vermehren, Vell.: u. so eae urbes brevi multum auctae, Sall.: copiis auctus, verstärkt, Curt. – c) dem Grade nach vergrößern, verstärken, stärken (Ggstz. minuere), α) physisch: flammam, Ov.: incendium, Curt.: vires, Lucr. u. Ov.: vires eloquentiae, Quint.: vocem, Suet.: clamorem, Sall.: orationem, den Ton der Rede heben (Ggstz. summittere, herabstimmen), Quint.: vitium ventris et gutturis, Cic.: vim morbi, Liv. – u. so als gramm. t. t. = den höheren Grad ( Komparativ) bilden, si augere volumus, dicamus magis mane, si superferre (s. super-fero no. III), maxime mane, Serg. expl. in Donat. 512, 35 K. – β) politisch, verstärken, heben, fördern, Passiv augeri = verstärkt od. gehoben werden, erstarken, wachsen, opes, Nep. (im Passiv, in singulas dies nostrae opes augentur, Cic.): quibus rebus opes augeantur, Caes.: u. Ggstz., opes nostrae contusae, hostium auctae, Sall.: rem publicam, Sall. u. Cic.: populi Romani imperium, Cic.: omnia bonis auctibus (Fortgang), Formul. vet. b. Liv.: res (Gemeinwesen) eorum civibus, moribus (an Einrichtungen), agris aucta, Sall.: Civilis societate Agrippinensium auctus (sc. opibus), an Macht verstärkt, Tac.: novis ex rebus aucti, durch die neuen Verhältnisse gehoben, Tac.: defectione Aeduorum cognitā bellum augetur, gewinnt an Ausdehnung, Caes. – d) moralisch u. geistig, vergrößern, vermehren, heben, erhöhen, fördern, steigern (Ggstz. minuere), α) im guten Sinne, auctoritatem alcis, Cic.: dignitatem alcis, Suet.: eloquentiam, der B. förderlich sein, Quint.: orandi facultatem, Quint.: benevolentiam, Cic.: familiaritatem inter mulieres, Liv.: favorem, Vell.: gloriam, Cic. u. Suet.: gloriam a patre acceptam virtutibus, Nep.: alci ingenium, Sall. fr.: industriam poëtae ad scribendum, Ter.: laetitiam, Suet.: spem, Cic. u. Caes.: animum alcis (jmds. Mut), Cic.: u. so suis animum, Sall.: animos Samnitibus, Liv.: aucto animo, in gehobener Stimmung, Tac.: auctus (ermutigt) omine, Tac. ann. 2, 14. – β) im üblen Sinne (Ggstz. minuere, levare), eius amentiam, Sall.: crimen, Cic.: culpam, s. culpa: alcis dolorem (Ggstz. consolando levare), Cic.: luctum (Ggstz. levare), Cic.: alci licentiam, Caes.: periculum, Caes.: dimicationis metum, Cic.: metum utriusque partis, Curt.: terrorem, Curt., terrorem alcis, Caes.: timorem alcis, Cic.: u. alci timorem (Ggstz. minuere), Liv.: simultatem eius, Nep.: suspicionem, Cic.: alcis suspiciones, Liv.: metuens, ne augerentur in maius, daß es damit nur noch ärger würde, Amm. 20, 4, 1. – e) durch die Rede etwas vergrößern, α) übh. vergrößert darstellen, übertreiben, proelium Dyrrhachinum multis partibus, Caes.: falsa per metum, Curt. 4, 10 (40), 10: multitudinem de industria, Curt. 9, 3 (12), 12: aucta est apud hostes eius rei fama, Tac. ann. 12, 40: cuncta ut ex longinquo aucta in deterius afferebantur, Tac. ann. 2, 82: modica de moribus adulescentis neque in falsum aucta rettulit, Tac. ann. 3, 56. – β) vom Redner, durch die Rede vergrößern, hervorheben, mit starken Farben auftragen, stei gern (Ggstz. extenuare, minuere), augere amplificareque res, Cic.: aug. alterum, aut minuere se, Cic.: aug. hostium vim et copias et felicitatem, Cic.: aug. peccati atrocitatem, Cornif. rhet.: aug. verbis munus suum (Ggstz. extenuare), Cic.: aug. principis munus, von einer noch rühmlicheren Seite darstellen, Plin. ep.: aug. quod infra est, Quint. – f) mit etw. mehren = α) reichlich versehen, überhäufen, beglücken, bereichern, verherrlichen, cives suos copiā rerum, Cic.: alqm divitiis, Cic.: u. augeri divitiis, Augustin.: alqm scientiā, Cic.: cives suos agro atque urbibus augeri maluit, quam etc., Nep.: augeri liberis, Plaut., od. filiolo, Cic., od. filiolā, Tac.: augeri honore, gratulatione, Cic.: augeri largitione, liberalitate, Tac.: augeri nomine imperatorio, Tac.: augeri cognomento Augustae, Tac.: auctus praedā, Cic.: spoliis ornatus auctusque, Cic.: urbs antiqua et omnibus rebus aucta et ornata, Cic.: aucta hereditate viri, Erbin ihres Mannes, Macr. – dah. als t. t. der Opferspr., aram alqā re, bereichern = durch dargebrachte Opfer verherrlichen, Plaut. merc. 676. – auch ohne Abl., jmdm. zu Vermögen, Ansehen u. Ehren verhelfen, ihn befördern, emporbringen, verherrlichen, häufig verb. alqm augere atque ornare, Cic., od. augere adiuvareque, Cic.: solum te commendat augetque temporis spatium, Plin. pan. – β) im üblen Sinne, augeri alqā re, αα) von einem Übel heimgesucht werden, augeri maerore, Plaut. Stich. 55: augeri damno, Ter. heaut. 628. – ββ) eines Ggstds. verlustig gehen, iam libertā auctus es? hast nun keine Fr. mehr? Plaut. Pers. 484. – / Archaist. auxitis = auxeritis, alte Formel b. Liv. 29, 27, 3. – Formen nach der 3. Konj., Fut. augeam, Itala gen. 17, 3: auges, Iren. 1. praef. 3: Infin. Präs. augere, Commod. apol. 602. – parag. Infin. augerier, Plaut. merc. 50.
-
118 classis
classis, is, f. (κλασις = κλησις [v. κλέω, altlat. calo, s. Quint. 1, 6, 33], die Herbeirufung: konkret = »die herbeigerufene od. versammelte Menge«, dah.) I) nach der von Servius Tullius eingeführten Einteilung des röm. Volks in sechs (od. die tributpflichtigen Bürger allein gerechnet in fünf) Klassen (s. Arnob. 2, 67), eine solche Volksklasse, deren jede aus iuniores u. seniores bestand, 1) eig., Liv. 1, 42, 5 u. 1, 43, 1 sqq. (dazu die Auslegg.). Cic. de rep. 2, 39 sq.; Phil. 2, 82. – bildl., quintae classis esse, vom niedrigsten Range, Cic. Acad. 2, 73. – scherzh., tutior at quanto merx est in classe secunda, Libertinarum dico, Gesellschaft vom zweiten Rang, Hor. sat. 1, 2, 47. – 2) übtr., die Klasse = die Abteilung übh., c. servorum, Petr.: formicarum, ein Volk, eine Menge, Apul.: pueros in classes distribuere, Quint. 1, 2, 23: classem ducere, der erste in der (Schul.) Klasse sein, Quint. 1, 2, 24. – II) in der Militärspr., das Heer, A) die Landmacht, das Landheer, c. procincta, Fab. Pict. fr.: Hortinae classes, Verg. – B) die Flotte nebst den darauf befindlichen Truppen, classem ornare, ausrüsten, Cic.: classem comparare, Cic.: classem facere, Caes.: classem aedificare, Cic.: classe minore navigare, Sall. fr.: classem appellere ad Delum, landen, Cic.: alqm mari exuere classi pulcherrimā, Sall. fr.: cetera classis, quantum quaeque remis valuit, fugerunt, der übrige Teil der Flotte, Liv. 35, 26, 9: classis navium, Gell. 10, 6, 2: classis lemborum, Liv. 45, 10, 1. – dah. classe od. classi, zu Schiffe, zur See, zB. classe proficisci, Nep.: classi pugnare, Liv.: classi felicissime geruntur res, Liv. (vgl. Fabri Liv. 24, 40, 2). – poet. von einem Schiff, Hor. carm. 3, 11, 48. Verg. Aen. 6, 334: dah. Plur. classes = naves, Fahrzeuge, Verg. Aen. 2, 30. Sall. hist. fr. 4, 6 (19), 14. Tac. ann. 14, 11. – / Acc. Sing. gew. classem; classim nur Auct. b. Afr. 9, 2: Abl. Sing. gew. (bei Cicero immer) classe, aber auch classi, s. Drak. Liv. 23, 41, 8. Duker u. Weißenb. Liv. 24, 40, 2. Kreyßig Liv. 32, 8. p. 164. Kritz Vell. 2, 79, 2. Vgl. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 1. S. 328.
-
119 colo [2]
2. colo, coluī, cultum, ere ( aus *quelō, vgl. inquilinus ›Insasse‹, indogerm. Wz. *quel ›sich drehend herumbewegen‹; griech. πέλομαι, ich bin in Bewegung), I) im engern Sinne: a) (als t. t. des Landb.) pflegen, abwarten = bauen, bebauen, bearbeiten, α) m. Acc., einen Acker usw., agrum, agros, den A., die Ä. bebauen, dah. auch = Feldbau treiben, Cic. (dah. agrum colens, der Landmann, Ggstz. negotians, Sen.): arvum, Apul.: agrum in Tusculano, Liv.: agrum manibus suis, Eutr.: praedia studiose, Cic.: hortum exiguā stipe, Curt.: terram subigere et c. ad victum, Lact.: dura cultu (zu bebauen) haec plaga est, Liv.: u. im Pass., quod arari aut coli potest, Cic.: Alpes quidem habitari coli, Liv.: agellus, qui colebatur per unum villicum, Frontin. – Baumpflanzungen, Bäume usw., ne arva simul et vineta et oleas et arbustum colant, Quint.: c. vitem, Cic.: arbusculae manu cultae, künstlich gezogene, Fronto. Vgl. übh. 1. cultus, a, um. – u. (bei Dichtern) Früchte, fructus, Verg.: fruges, poma, Ov. – β) absol. = Feldbau treiben, sich mit Feldbau beschäftigen, duo spectasse colendo, Varr.: colendi haud facilem esse viam, Verg.
b) = einen Ort bewohnen, wo wohnen, hausen, sich bleibend aufhalten, einen Ort häufig besuchen, α) m. Acc. des Ortes, v. Menschen, urbem, Cic.: regionem ultra Istrum iacentem, Curt.: Rheni ripam, Tac.: qui (homines) has nobiscum terras ab oriente ad occidentem colunt, Cic.: illi qui insulas colunt, die Inselbewohner, Liv.: Sicani aut Pelasgi, qui primi coluisse Italiam dicuntur, die Urbewohner It. gewesen sein sollen, Gell.: in prima coluisse Helicona iuventa, poet. = schon in früher Jugend gedichtet haben, Prop. – v. Gottheiten (vgl. Drak. Liv. 31, 30, 9), deos deasque veneror, qui hanc urbem colunt, Plaut.: Iuno regina, quae nunc Veios colis, Liv.: di, qui hanc urbem, hos sacratos lacus lucosque colitis, Liv. – v. Tieren, Hystrum cygnus Tanaimque colens, Sen. Agam. 715. – β) m. Acc. der Zeit, defessum vi colere aevom, Lucr. 5, 1143: pertaesum vi colere aevom, Lucr. 5, 1148. – γ) absol. (s. Drak. Liv. 38, 18, 12), hic, Plaut.: extra urbem et pomoerium, Apul.: circa utramque ripam Rhodani, Liv.: prope Oceanum adversus Gades, Liv.: quā vergit ad occidentem, Curt.: super Bosporum, Curt.: usque ad Albim, Tac.: citra Hiberum, Gell.: ultra Tanaim usque ad Thraciam, Curt.: ganz absol., colunt discreti ac diversi, Tac.: quae gentes colerent, da wohnten, Curt.: Antrona voluntate colentium recepit, der Bewohner, Einwohner, Liv.
II) im weitern Sinne, Ggstz. neglegere, 1) physisch od. geistig pflegen, a) physisch, α) durch phys. Nahrung, verpflegen, milites arte (knapp), se opulenter, Sall. Iug. 85, 34. – β) durch phys. Abwartung u. äußern Schmuck, αα) Pflanzen, pflegen, coli utique non vult (lupinus), verlangt keine besondere Pflege, Plin. 18, 134. – ββ) eine Wohnung schön ausstatten, domos vivo, Petr. 71, 7. – γγ) abwarten, putzen, herausputzen, schmücken, alter se plus iusto colit, alter plus iusto neglegit; ille et crura, hic ne alas quidem vellit, Sen.: corpora, Ov.: capillos, Tibull.: formam augere colendo, Ov. – brachia et lacertos auro, Curt.: dexter lacertus armillā aureā cultus, Petr.: equis et armis decoribus cultus, Sall. fr.: u. im Bilde, ad similitudinem parietum suorum extrinsecus cultus, mit einem schönen äußern Anstrich, Sen. – γ) übh. durch mater. Förderung hegen, beglücken, bes. v. der Gottheit, terras, Verg.: genus hominum, Plaut.: terras hominumque genus, entrohen, entwildern, Hor.
b) geistig pflegen, ausbilden, veredeln, genus orationis aequabile et temperatum, Cic. de off. 1, 3: ingenium singulari rerum militarium prudentiā, Vell. 2, 29, 5 ed. Kritz (Haase u. Halm excoluerat): pectus ingenuas per artes, Ov. art. am. 2, 121.
2) übh. tätlich hegen u. pflegen, a) durch unablässiges Ausüben, Erstreben, etw. üben, betreiben, abwarten, sich mit etw. beschäftigen, einer Sache warten, huldigen, auf etw. halten, etw. im Auge behalten, aufrecht halten, erhalten od. zu erhalten suchen, nec victum nec vitam illam, Cic., vitam illam inopem, Ter.: brevem vitam, Plaut.: vino et victu vitam, Plaut.: vix vitam colo, Plaut. (s. Lorenz Plaut. most. 731. Wagner Ter. heaut. 136). – munus, officium, Cic.: diligentiam, Cic. – studium philosophiae a prima adulescentia, Cic.: studia vehementer, Cic.: voces Latinas subsicivo aut tumultuario studio, Gell.: artes liberales studiosissime, Suet.: artes pessumas, Sall.: disciplinam, Cic. – amicitiam, pietatem, amorem, Plaut. (s. Brix Plaut. mil. 101): amicitiam populi Romani, Sall.: amicitiam cum fide, Curt.: amicitias utilitatibus, Cic., od. utilitate, non fide, Iustin. – pacem, Liv.: ius religiose, Cornif. rhet.: fidem, Cic.: ius ac fas, Liv.: iustitiam et liberalitatem, Cic.: pietatem, Komik. u. Cic. poët. (s. Gronov Ter. Hec. 3, 4, 33): virtutem, Cic.: sapientiam, Cic. – alcis memoriam, Cic.: bonos mores, Sall. – beneficium acceptum, Liv.: aurum, dem G. frönen, ein Sklave des G. sein, Prop.
b) durch Achtung u. Verehrung an den Tag legende Dienste, Gaben u. dgl., α) eine Gottheit usw. durch Gebete, Opfer u.a. Zeremonien, jmd. verehren, jmdm. seine Verehrung bezeigen, jmd. anbeten, jmdm. opfern, dienen, αα) m. Acc. der Gottheit usw., die man verehrt, deos, Cic.: suos deos aut novos aut alienigenas, Cic.: unum deum, Lact.: multos ac falsos deos, Lact.: deûm maxime Mercurium, Caes.: Apollinem eximiā religione, Curt.: Latonam per aras, Ov.: simulacrum menstruis supplicationibus, Suet.: patrem aris, pulvinaribus, flamine, Plin. pan.: regem divinis honoribus, Curt.: alqm ut deum, Cic.: imagines Narcissi et Pallantis inter Lares, Suet.: alqm od. nomen alcis inter deos, Curt.: deos putant quicquid colere coeperunt, arbores maxime, Curt. – im Passiv, cura pii dis sunt, et qui coluere coluntur, Ov.: Sol, qui colitur iuxta aedem Quirini, Quint.: quo cognomine is deus quadam in parte urbis colebatur, Suet.: Vitellia, quae multis locis pro numine coleretur, Suet.: id quod pro deo colitur, der Götze, Curt.: ubi pro deo vates anticus (= antiquus) colitur, Liv.: cum se templis et effigie numinum per flamines et sacerdotes coli vellet (v. Augustus), Tac. – ββ) m. Acc. des Ortes (Altars, Tempels), heilig halten, heilig verehren, sanctas aras, Ov.: aram ritu alcis dei, Liv.: Musarum delubra, Cic.: sacellum sanctissime, Nep.: sacrarium summā caerimoniā, Nep.: templum miro honore, Verg.: Bellonae templum tantā religione colitur, ut etc., Auct. b. Alex. – γγ) mit Acc. der Opfer, Zeremonien, Feste usw., die man verehrend, dienend besorgt, abwarten, abhalten, feiern, begehen, als heilig beachten, sacra Musarum, Ov.: u. (im Bilde) sacra litterarum, Quint.: religiones pie magis, quam magnifice, Liv.: festa caesā sue, Ov.: semper vestros honores, euch die schuldige Ehre erweisen, Verg.: morem sacrum, Verg. – β) Menschen, jmdm. dienen, seine Dienste weihen, durch Dienste, Gefälligkeiten aller Art seine Aufmerksamkeit, äußere Achtung und Verehrung an den Tag legen, jmd. äußerlich ehren, in Ehren halten, jmdm. Ehre erweisen, jmdm. seine Huldigung darbringen, huldigen, jmdm. den Hof machen, im üblen Sinne, jmdm. frönen, alqm, u. verb. alqm observare et colere, alqm diligenter observare et colere, alqm colere diligentissimeque observare, Cic. u.a. (s. Kritz Sall. Iug. 10, 8): u. mirifice alqm colere et amare, Cic.: alqm colere et diligere, Cic.: inter se colere ac diligere, Cic.: alqm aut ornare aut colere, Cic.: colere externos et adulari, Tac.: nomen ipsum (regis) colere venerarique, Curt. – alqm patris loco, in parentis loco, Cic.: socios, Liv., u. socios cum fide, Liv.: alqm maxime, Ter.: semper alqm, Cic.: semper domum alcis, Quint. – alqm donis, Liv., litteris, Nep., honoribus muneribusque, Liv.: alqm summā observantiā, Cic.: tantā veneratione pulcherrimum opus colebatur, Plin. ep. – Ggstz., eodem tempore servos despicis et colis, Sen.: amandos timet, quos colit violat, Sen.
-
120 conscriptio
cōnscrīptio, ōnis, f. (conscribo), das Verfassen, Abfassen, die Abfassung, Darstellung, I) eig.: c. librorum quorundam, Augustin. ep. 37. 2: c. libelli, Sidon. ep. 7,18, 1: c. de superis talis, Arnob. 5, 44: Plur., falsae conscriptiones quaestionum, falsche Aufzeichnungen, Fälschung der Untersuchungsprotokolle, Cic. Cluent. 191: omnium generum sensus conscriptionibus (fleißige Aufzeichnung) memoriae tradere, Vitr. 7. praef. § 1. – II) meton. = die Darstellung, Beschreibung = das Schriftstück, Schriftwerk, die Denkschrift, Verschreibung, c. coniugii, Eheverschreibung, Ehevertrag, Vulg. Tob. 7, 16: eosque non plus tres in una conscriptione oportere esse, Vitr. 5. praef. § 3: Plur., auctorum conscriptiones, Arnob. 6, 6: architecturae conscriptiones, Vitr. 5. praef. 2: conscriptiones indecorae, Arnob. 4, 24: rerum gestarum u. bl. rerum conscriptiones, Arnob. 5, 39 in. u. 7, 49: in annalium conscriptionibus legere, Arnob. 7, 38: bibliothecam omnium hominum dignis conscriptionibus ornare, Iren. 3, 21, 2.
См. также в других словарях:
ornare — ORNÁRE s.f. Acţiunea de a orna; împodobire, decorare. – v. orna. Trimis de ionel bufu, 13.09.2007. Sursa: DEX 98 ORNÁRE s. 1. v. decorare. 2. v. garnisire. Trimis de siveco, 13.09.2007. Sursa: Sinonime ornáre s. f., g. d … Dicționar Român
ornare — [dal lat. ornare ] (io órno, ecc.). ■ v. tr. 1. [rendere più bello con l aggiunta di ornamenti] ▶◀ abbellire, addobbare, adornare, agghindare, decorare, (non com.) esornare, guarnire, (non com.) imbellire, impreziosire, ingentilire, (non com.)… … Enciclopedia Italiana
ORNARE — apud veteres Romanos quid? Vide infra Proconsul … Hofmann J. Lexicon universale
ornare — or·nà·re v.tr. (io órno) AU 1. rendere più bello, più piacevole con l aggiunta di elementi decorativi: ornare un cappello con nastri colorati, i quadri che ornano le pareti sono del 700, ornare la fronte con una corona di fiori Sinonimi:… … Dizionario italiano
ornare — {{hw}}{{ornare}}{{/hw}}A v. tr. (io orno ) 1 Rendere bello o più bello con decorazioni: ornare i capelli con nastri; SIN. Guarnire. 2 (fig.) Rendere più ricco o più dotato di virtù e sim.: ornare la mente di cognizioni. B v. rifl. Abbellirsi … Enciclopedia di italiano
ornare — A v. tr. 1. abbellire, addobbare, adornare, agghindare, illeggiadrire, arricchire, decorare, fregiare, guarnire, parare, pavesare □ arabescare, dorare, drappeggiare, frangiare, fiorettare, infiorare, ingemmare, inghirlandare, ingioiellare CONTR.… … Sinonimi e Contrari. Terza edizione
orner — [ ɔrne ] v. tr. <conjug. : 1> • XIIIe; lat. ornare 1 ♦ Mettre en valeur, embellir (une chose). ⇒ agrémenter, décorer, enjoliver, ornementer, 1. parer. Orner une façade de drapeaux. ⇒ pavoiser. Orner sa boutonnière d une fleur. ⇒ fleurir.… … Encyclopédie Universelle
orna — ORNÁ, ornez, vb. I. tranz. A pune în valoare, a înfrumuseţa un lucru adăugându i o podoabă; a împodobi, a decora. – Din fr. orner, lat. ornare. Trimis de ionel bufu, 11.05.2004. Sursa: DEX 98 ORNÁ vb. 1. v. împodobi. 2. a împodobi, a… … Dicționar Român
Fmt — unix утилита, переформатирует каждый абзац в файле(ах) и выводит на стандартный вывод. Содержание 1 Использование 2 Параметры запуска 3 … Википедия
fmt — unix утилита, переформатирует каждый абзац в файле(ах) и выводит на стандартный вывод. Содержание 1 Использование 2 Параметры запуска в GNU 3 … Википедия
orner — (or né) v. a. 1° Pourvoir de ce qui embellit. • Je lui bâtis un temple et pris soin de l orner, RAC. Phèdre, I, 3. • Ma mère Jézabel devant moi s est montrée, Comme au jour de sa mort pompeusement parée.... Même elle avait encor cet éclat… … Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré