-
1 temperantia
moderation, self-control, temprance. -
2 tempero
tempĕro, āvi, ātum, 1 (old pres. subj. temperint, Plaut. Truc. 1, 1, 41; collat. dep. form tempĕror, Lact. 7, 5, 12), v. a. and n. [tempus].I.Act., to divide or proportion duly, mingle in due proportion; to combine or compound properly; to qualify, temper, etc. (class.; cf.: modifico, misceo).A.Lit.:2.nec vero qui simplex esse debet, ex dissimilibus rebus misceri et temperari potest,
Cic. Off. 3, 33, 119:qui (orbium motus) acuta cum gravibus temperans varios aequabiliter concentus efficit,
id. Rep. 6, 18, 18:ea cum tria sumpsisset, unam in speciem temperavit,
id. Univ. 7:tale quiddam esse animum, ut sit ex igni atque animă temperatum,
id. N. D. 3, 14, 36:aes conflare et temperare,
Plin. 7, 56, 57, § 197:ferrum,
id. 34, 14, 41, § 145:herbas,
Ov. F. 5, 402:acetum melle,
Plin. 14, 17, 21, § 114:vinum,
id. 29, 3, 11, § 50: pocula, to flavor, i. e. to fill, Hor. C. 1, 20, 11; id. Epod. 17, 80; Mart. 9, 12, 7:venenum,
Suet. Ner. 2 fin.:unguentum,
Plin. 13, 2, 2, § 18:collyrium,
id. 27, 10, 59, § 83:colores,
id. 2, 18, 16, § 79 et saep.:ejusdem solis tum accessus modici tum recessus et frigoris et caloris modum temperant,
Cic. N. D. 2, 19, 49:Etesiarum flatu nimii temperantur calores,
id. ib. 2, 53, 131; cf.:vitis solem umbra temperans,
Plin. 17, 12, 18, § 91: quis aquam (i. e. balneum) temperet ignibus, who shall temper, i. e. warm, Hor. C. 3, 19, 6; so, balneum, Mart. 3, 25, 1:scatebrisque arentia temperat arva,
i. e. waters, Verg. G. 1, 110; so,arva (Galesus),
Claud. Cons. Prob. 260.—Transf., to rule, regulate, govern, manage, arrange, order:B.rem publicam institutis et legibus,
Cic. Tusc. 1, 1, 2; cf.:constituere et temperare civitates,
id. Ac. 2, 1, 3:Lycurgus, qui Lacedaemoniorum rem publicam temperavit,
id. Div. 1, 43, 96; cf.:qui (Juppiter) res hominum ac deorum, Qui mare ac terras variisque mundum Temperat horis,
Hor. C. 1, 12, 16:terram, mare, urbes, etc. (corresp. to regere),
id. ib. 3, 4, 45:mare,
id. ib. 4, 12, 1:aequor,
Verg. A. 1, 146:orbem,
Ov. M. 1, 770; 15, 869:arces aetherias,
id. ib. 15, 859:undas,
id. ib. 12, 580:ratem,
id. ib. 13, 366:solus id navigii genus temperans,
Vell. 2, 107:omnia pretio temperata,
id. 2, 60:senem delirum,
Hor. S. 2, 5, 71:ora frenis,
id. C. 1, 8, 7 et saep.:genius qui natale temperat astrum,
id. Ep. 2, 2, 187:annum,
id. ib. 1, 12, 16; Plin. 2, 6, 4, § 13:caeli fulgura,
Cic. Leg. 8, 21:fortunam suo arbitrio,
Petr. 137.— Poet.:carmen impositis articulis,
i. e. to tune, Prop. 2, 34 (3, 32), 80; cf.:testudinis aureae strepitum,
Hor. C. 4, 3, 18:Musam pede Archilochi,
id. Ep. 1, 19, 28 sq.:citharam nervis,
i. e. to string, Ov. M. 10, 108.—Trop.1.To regulate, rule, etc.:2.non modice temperatam sed nimis meracam libertatem sitiens haurire,
Cic. Rep. 1, 43, 96; cf.:cujus acerbitas morum immanitasque naturae ne vino quidem permixta temperari solet,
id. Phil. 12, 11, 26:quod (genus) erit aequatum et temperatum ex tribus optimis rerum publicarum modis,
id. Rep. 1, 45, 69; cf. id. ib. 2, 39, 65:ita in variā et perpetuā oratione hi (numeri) sunt inter se miscendi et temperandi,
id. Or. 58, 197; so,joined with miscere,
id. Off. 3, 33, 119 (on the contrary, opp. miscere, id. Rep. 2, 23, 42); cf.:at haec interdum temperanda et varianda sunt,
id. Or. 29, 103; 18, 60; 52, 176:iracundiam cohibere, victoriam temperare,
id. Marcell. 3, 8:amara lento Temperet risu,
Hor. C. 2, 16, 27: annonam macelli quotannis temperandam censuit, to be regulated, i. e. fixed at moderate prices, Suet. Tib. 34:(Aeolus) Sceptra tenens mollitque animos et temperat iras,
soothes, allays, Verg. A. 1, 57:sumptus,
Ov. Am. 1, 3, 10:Mercurius temperat astra,
Stat. Th. 1, 305.—Se temperare ab aliquā re, to refrain from, abstain from, forbear, etc. (late Lat.): temperare se a rectorum suorum reprehensione, Greg. M. in Job, 25, 38 init.; 18, 3: ab utro se temperat, Aug. c. Faust. 6, 5 fin.; id. Trin. 3 prooem.II.Neutr., to observe proper measure; to moderate or restrain one ' s self; to forbear, abstain; to be moderate or temperate (class.; cf. moderor).A.In gen., constr. with in aliquā re, alicui rei, ab aliquā re, a simple abl., an inf., or ne or quin with subj.(α).With in and abl.:(β).jam istoc probior es, cum in amore temperes,
Plaut. Ep. 1, 2, 8:in multa temperarunt tribuni,
Liv. 2, 52, 5; Sall. J. 85, 9.—With dat.:(γ).linguae tempera,
Plaut. Rud. 4, 7, 28; so,linguae,
Liv. 28, 44, 18:linguae,
Sen. Ira, 3, 6, 2:manibus,
Liv. 2, 23, 9; 4, 3, 6; 32, 20, 3; Curt. 7, 2, 24:oculis,
Liv. 21, 22, 7:irae,
id. 33, 20, 7:victoriae,
Sall. C. 11, 8:gulae,
Plin. Ep. 2, 6, 5:lacrimis,
Curt. 7, 2, 7.—With ab and abl.:(δ).temperare ab injuriā et maleficio,
Caes. B. G. 1, 7:a maleficio,
Auct. Her. 2, 19, 29:a lacrimis,
Verg. A. 2, 8:precibus ducis mitigati ab excidio civitatis temperavere,
Tac. H. 1, 63.—Rarely with sibi, etc.:cum sibi in contionibus credas a mendacio temperaturum?
Auct. Her. 4, 18, 25:ne a necessariis quidem sibi rabies temperat,
Sen. Clem. 1, 26, 4.—With abl. alone:(ε).lacrimis,
Liv. 30, 20; Tac. A. 15, 16:a venatibus,
Claud. III. Laud. Stil. 270:risu,
Liv. 32, 34, 3: neque verbis adversus principem neque factis, Suet. Vit. Lucan.—With inf.:(ζ).matronae Canorā hic voce suā tinnire temperent,
Plaut. Poen. prol. 33:dormire,
id. ib. 22:maledicere huic,
id. ib. 5, 2, 76: tollere puerum, Enn. ap. Cic. Div. 1, 21, 42 (Trag. v. 67 Vahl.):exordiri rem novam,
Gell. 4, 9, 5. —With ne and subj.:(η).quoi male faciundi est potestas, quom ne id faciat temperat,
Plaut. Stich. 1, 2, 60:quod in pluribus libris ne facerem temperavi,
Lact. 4, 3, 5.—With quin (post-Aug.):b.non temperante Tiberio quin premeret,
Tac. A. 3, 67: ne sedato quidem tumultu temperare potuit, quin, etc., Suet. Claud. 41; id. Calig. 54:vix temperabat, quin diceret,
Sen. Contr. 10, 1 (30), 7:Arruntius non temperavit, quin, etc.,
id. Ep. 114, 19.—With sibi or animis (so not in Cicero):c.neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin, etc.,
Caes. B. G. 1, 33:vix sibi temperant quin, etc.,
Sen. Ben. 2, 29, 2; Vell. 1, 16, 1: usque mihi temperavi, dum perducerem eo rem, ut, etc., Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2:nequeo mihi temperare, quominus, etc.,
Plin. 18, 6, 8, § 41; 1, praef. §30: non quivit temperare sibi in eo (signo), etc.,
id. 34, 8, 19, § 62; Plin. Ep. 6, 17, 1:vix temperavere animis, quin, etc.,
Liv. 5, 45, 7.—Impers. pass.:B.aegre temperatum est, quin, etc.,
they with difficulty refrained, Liv. 32, 10, 8:nec temperatum manibus foret, ni, etc.,
id. 2, 23, 10:jam superfundenti se laetitiae vix temperatum est,
id. 5, 7, 8:ab oppugnatione urbium temperatum,
id. 7, 20, 9:a caedibus,
id. 25, 25, 9.—In partic., pregn., to forbear, abstain, or refrain from; to spare, be indulgent to any thing (cf.: parco, abstineo); constr. with dat. or ab:A.ut si cuiquam ullā in re umquam temperaverit, ut vos quoque ei temperetis,
Cic. Verr. 2, 2, 6, § 17:superatis hostibus (shortly after, parcere),
id. ib. 2, 2, 2, §4: sociis,
id. ib. 2, 1, 59, §154: alicui in aliquā re,
id. ib. 2, 2, 6, §17: amicis,
id. Balb. 27, 60:privignis,
Hor. C. 3, 24, 18:ingenio suo,
Quint. 10, 1, 98 al.:in quo ab sociis temperaverant,
Liv. 6, 17, 8:ab his sacris,
id. 39, 10, 9:quamvis a plerisque cibis singuli temperemus,
Plin. Ep. 2, 5, 8; cf.:a mulso sibi temperare,
Cels. 4, 31.— Impers. pass.:templis deum temperatum est,
Liv. 1, 29, 6 Drak. N. cr.:nec ab ullo temperatum foret,
id. 24, 31, 11.—Hence,tempĕ-rans, antis, P. a., observing moderation, sober, moderate, temperate (syn.:B.modestus, abstinens): aut temperantem (dices), qui se in aliquā libidine continuerit, in aliquā effuderit?
Cic. Par. 3, 1, 21:homo in omnibus vitae partibus moderatus ac temperans, etc.,
id. Font. 18, 40; so,homo,
id. Att. 15, 1, 1.— Sup.:homo sanctissimus et temperantissimus,
Cic. Font. 17, 38:principes graviores temperantioresque a cupidine imperii,
refraining, abstaining, Liv. 26, 22, 14 Drak. N. cr. —With gen.:famae temperans,
Ter. Phorm. 2, 1, 41:temperans gaudii seraeque laetitiae,
Plin. Pan. 52, 5:potestatis temperantior,
Tac. A. 13, 46.—Hence, adv.: tempĕranter, with moderation, moderately, Tac. A. 4, 33; 15, 29. — Comp., Cic. Att. 9, 2, A, 2.— Sup. seems not to occur.—tempĕrātus, a, um, P. a.* 1. 2. (α).Lit.:(β).temperatae escae modicaeque potiones,
Cic. Div. 1, 51, 115:regiones caeli neque aestuosae neque frigidae sed temperatae,
Vitr. 1, 4; cf. Plin. 14, 2, 4, § 26.— Comp.:loca temperatiora,
Caes. B. G. 5, 12:o temperatae dulce Formiae litus,
Mart. 10, 30, 1:mitis ac temperatus annus,
Col. 3, 20, 1; cf. in sup.:temperatissimum anni tempus,
Varr. R. R. 2, 5, 14.—Trop., of moral character, of speech, etc., moderate, sober, calm, steady, temperate:a.est autem ita temperatis moderatisque moribus, ut summa severitas summā cum humanitate jungatur,
Cic. Fam. 12, 27:justi, temperati, sapientes,
id. N. D. 3, 36, 87: in victoriā tem, peratior, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 1:mens in bonis Ab insolenti temperata Laetitiā,
Hor. C. 2, 3, 3:vim temperatam di provehunt In majus,
id. ib. 3, 4, 66:animum temperatum virtutibus fuisse,
Liv. 1, 18, 4:hoc multo fortius est... illud temperatius,
Sen. Ep. 18, 3:aequabile et temperatum orationis genus,
Cic. Off. 1, 1, 3:oratio modica ac temperata,
id. Or. 27, 95.— Comp.:temperatior oratio,
Cic. de Or. 2, 53, 212.— Sup.:temperatissimi sanctissimique viri monumentum,
Cic. Verr. 2, 4, 38, § 83. — Adv.: tempĕrātē, in due proportion, with moderation, moderately, temperately.Lit.:b.tepebit,
Cato, R. R. 69, 2:arbores umoris temperate, parum terreni habentes,
Vitr. 2, 9 med. —Trop.:agere,
Cic. Att. 12, 32, 1:temperatius scribere,
id. ib. 13, 1, 1:temperatissime et castissime vivere,
Aug. Mus. 6, 15. -
3 temperor
tempĕro, āvi, ātum, 1 (old pres. subj. temperint, Plaut. Truc. 1, 1, 41; collat. dep. form tempĕror, Lact. 7, 5, 12), v. a. and n. [tempus].I.Act., to divide or proportion duly, mingle in due proportion; to combine or compound properly; to qualify, temper, etc. (class.; cf.: modifico, misceo).A.Lit.:2.nec vero qui simplex esse debet, ex dissimilibus rebus misceri et temperari potest,
Cic. Off. 3, 33, 119:qui (orbium motus) acuta cum gravibus temperans varios aequabiliter concentus efficit,
id. Rep. 6, 18, 18:ea cum tria sumpsisset, unam in speciem temperavit,
id. Univ. 7:tale quiddam esse animum, ut sit ex igni atque animă temperatum,
id. N. D. 3, 14, 36:aes conflare et temperare,
Plin. 7, 56, 57, § 197:ferrum,
id. 34, 14, 41, § 145:herbas,
Ov. F. 5, 402:acetum melle,
Plin. 14, 17, 21, § 114:vinum,
id. 29, 3, 11, § 50: pocula, to flavor, i. e. to fill, Hor. C. 1, 20, 11; id. Epod. 17, 80; Mart. 9, 12, 7:venenum,
Suet. Ner. 2 fin.:unguentum,
Plin. 13, 2, 2, § 18:collyrium,
id. 27, 10, 59, § 83:colores,
id. 2, 18, 16, § 79 et saep.:ejusdem solis tum accessus modici tum recessus et frigoris et caloris modum temperant,
Cic. N. D. 2, 19, 49:Etesiarum flatu nimii temperantur calores,
id. ib. 2, 53, 131; cf.:vitis solem umbra temperans,
Plin. 17, 12, 18, § 91: quis aquam (i. e. balneum) temperet ignibus, who shall temper, i. e. warm, Hor. C. 3, 19, 6; so, balneum, Mart. 3, 25, 1:scatebrisque arentia temperat arva,
i. e. waters, Verg. G. 1, 110; so,arva (Galesus),
Claud. Cons. Prob. 260.—Transf., to rule, regulate, govern, manage, arrange, order:B.rem publicam institutis et legibus,
Cic. Tusc. 1, 1, 2; cf.:constituere et temperare civitates,
id. Ac. 2, 1, 3:Lycurgus, qui Lacedaemoniorum rem publicam temperavit,
id. Div. 1, 43, 96; cf.:qui (Juppiter) res hominum ac deorum, Qui mare ac terras variisque mundum Temperat horis,
Hor. C. 1, 12, 16:terram, mare, urbes, etc. (corresp. to regere),
id. ib. 3, 4, 45:mare,
id. ib. 4, 12, 1:aequor,
Verg. A. 1, 146:orbem,
Ov. M. 1, 770; 15, 869:arces aetherias,
id. ib. 15, 859:undas,
id. ib. 12, 580:ratem,
id. ib. 13, 366:solus id navigii genus temperans,
Vell. 2, 107:omnia pretio temperata,
id. 2, 60:senem delirum,
Hor. S. 2, 5, 71:ora frenis,
id. C. 1, 8, 7 et saep.:genius qui natale temperat astrum,
id. Ep. 2, 2, 187:annum,
id. ib. 1, 12, 16; Plin. 2, 6, 4, § 13:caeli fulgura,
Cic. Leg. 8, 21:fortunam suo arbitrio,
Petr. 137.— Poet.:carmen impositis articulis,
i. e. to tune, Prop. 2, 34 (3, 32), 80; cf.:testudinis aureae strepitum,
Hor. C. 4, 3, 18:Musam pede Archilochi,
id. Ep. 1, 19, 28 sq.:citharam nervis,
i. e. to string, Ov. M. 10, 108.—Trop.1.To regulate, rule, etc.:2.non modice temperatam sed nimis meracam libertatem sitiens haurire,
Cic. Rep. 1, 43, 96; cf.:cujus acerbitas morum immanitasque naturae ne vino quidem permixta temperari solet,
id. Phil. 12, 11, 26:quod (genus) erit aequatum et temperatum ex tribus optimis rerum publicarum modis,
id. Rep. 1, 45, 69; cf. id. ib. 2, 39, 65:ita in variā et perpetuā oratione hi (numeri) sunt inter se miscendi et temperandi,
id. Or. 58, 197; so,joined with miscere,
id. Off. 3, 33, 119 (on the contrary, opp. miscere, id. Rep. 2, 23, 42); cf.:at haec interdum temperanda et varianda sunt,
id. Or. 29, 103; 18, 60; 52, 176:iracundiam cohibere, victoriam temperare,
id. Marcell. 3, 8:amara lento Temperet risu,
Hor. C. 2, 16, 27: annonam macelli quotannis temperandam censuit, to be regulated, i. e. fixed at moderate prices, Suet. Tib. 34:(Aeolus) Sceptra tenens mollitque animos et temperat iras,
soothes, allays, Verg. A. 1, 57:sumptus,
Ov. Am. 1, 3, 10:Mercurius temperat astra,
Stat. Th. 1, 305.—Se temperare ab aliquā re, to refrain from, abstain from, forbear, etc. (late Lat.): temperare se a rectorum suorum reprehensione, Greg. M. in Job, 25, 38 init.; 18, 3: ab utro se temperat, Aug. c. Faust. 6, 5 fin.; id. Trin. 3 prooem.II.Neutr., to observe proper measure; to moderate or restrain one ' s self; to forbear, abstain; to be moderate or temperate (class.; cf. moderor).A.In gen., constr. with in aliquā re, alicui rei, ab aliquā re, a simple abl., an inf., or ne or quin with subj.(α).With in and abl.:(β).jam istoc probior es, cum in amore temperes,
Plaut. Ep. 1, 2, 8:in multa temperarunt tribuni,
Liv. 2, 52, 5; Sall. J. 85, 9.—With dat.:(γ).linguae tempera,
Plaut. Rud. 4, 7, 28; so,linguae,
Liv. 28, 44, 18:linguae,
Sen. Ira, 3, 6, 2:manibus,
Liv. 2, 23, 9; 4, 3, 6; 32, 20, 3; Curt. 7, 2, 24:oculis,
Liv. 21, 22, 7:irae,
id. 33, 20, 7:victoriae,
Sall. C. 11, 8:gulae,
Plin. Ep. 2, 6, 5:lacrimis,
Curt. 7, 2, 7.—With ab and abl.:(δ).temperare ab injuriā et maleficio,
Caes. B. G. 1, 7:a maleficio,
Auct. Her. 2, 19, 29:a lacrimis,
Verg. A. 2, 8:precibus ducis mitigati ab excidio civitatis temperavere,
Tac. H. 1, 63.—Rarely with sibi, etc.:cum sibi in contionibus credas a mendacio temperaturum?
Auct. Her. 4, 18, 25:ne a necessariis quidem sibi rabies temperat,
Sen. Clem. 1, 26, 4.—With abl. alone:(ε).lacrimis,
Liv. 30, 20; Tac. A. 15, 16:a venatibus,
Claud. III. Laud. Stil. 270:risu,
Liv. 32, 34, 3: neque verbis adversus principem neque factis, Suet. Vit. Lucan.—With inf.:(ζ).matronae Canorā hic voce suā tinnire temperent,
Plaut. Poen. prol. 33:dormire,
id. ib. 22:maledicere huic,
id. ib. 5, 2, 76: tollere puerum, Enn. ap. Cic. Div. 1, 21, 42 (Trag. v. 67 Vahl.):exordiri rem novam,
Gell. 4, 9, 5. —With ne and subj.:(η).quoi male faciundi est potestas, quom ne id faciat temperat,
Plaut. Stich. 1, 2, 60:quod in pluribus libris ne facerem temperavi,
Lact. 4, 3, 5.—With quin (post-Aug.):b.non temperante Tiberio quin premeret,
Tac. A. 3, 67: ne sedato quidem tumultu temperare potuit, quin, etc., Suet. Claud. 41; id. Calig. 54:vix temperabat, quin diceret,
Sen. Contr. 10, 1 (30), 7:Arruntius non temperavit, quin, etc.,
id. Ep. 114, 19.—With sibi or animis (so not in Cicero):c.neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin, etc.,
Caes. B. G. 1, 33:vix sibi temperant quin, etc.,
Sen. Ben. 2, 29, 2; Vell. 1, 16, 1: usque mihi temperavi, dum perducerem eo rem, ut, etc., Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2:nequeo mihi temperare, quominus, etc.,
Plin. 18, 6, 8, § 41; 1, praef. §30: non quivit temperare sibi in eo (signo), etc.,
id. 34, 8, 19, § 62; Plin. Ep. 6, 17, 1:vix temperavere animis, quin, etc.,
Liv. 5, 45, 7.—Impers. pass.:B.aegre temperatum est, quin, etc.,
they with difficulty refrained, Liv. 32, 10, 8:nec temperatum manibus foret, ni, etc.,
id. 2, 23, 10:jam superfundenti se laetitiae vix temperatum est,
id. 5, 7, 8:ab oppugnatione urbium temperatum,
id. 7, 20, 9:a caedibus,
id. 25, 25, 9.—In partic., pregn., to forbear, abstain, or refrain from; to spare, be indulgent to any thing (cf.: parco, abstineo); constr. with dat. or ab:A.ut si cuiquam ullā in re umquam temperaverit, ut vos quoque ei temperetis,
Cic. Verr. 2, 2, 6, § 17:superatis hostibus (shortly after, parcere),
id. ib. 2, 2, 2, §4: sociis,
id. ib. 2, 1, 59, §154: alicui in aliquā re,
id. ib. 2, 2, 6, §17: amicis,
id. Balb. 27, 60:privignis,
Hor. C. 3, 24, 18:ingenio suo,
Quint. 10, 1, 98 al.:in quo ab sociis temperaverant,
Liv. 6, 17, 8:ab his sacris,
id. 39, 10, 9:quamvis a plerisque cibis singuli temperemus,
Plin. Ep. 2, 5, 8; cf.:a mulso sibi temperare,
Cels. 4, 31.— Impers. pass.:templis deum temperatum est,
Liv. 1, 29, 6 Drak. N. cr.:nec ab ullo temperatum foret,
id. 24, 31, 11.—Hence,tempĕ-rans, antis, P. a., observing moderation, sober, moderate, temperate (syn.:B.modestus, abstinens): aut temperantem (dices), qui se in aliquā libidine continuerit, in aliquā effuderit?
Cic. Par. 3, 1, 21:homo in omnibus vitae partibus moderatus ac temperans, etc.,
id. Font. 18, 40; so,homo,
id. Att. 15, 1, 1.— Sup.:homo sanctissimus et temperantissimus,
Cic. Font. 17, 38:principes graviores temperantioresque a cupidine imperii,
refraining, abstaining, Liv. 26, 22, 14 Drak. N. cr. —With gen.:famae temperans,
Ter. Phorm. 2, 1, 41:temperans gaudii seraeque laetitiae,
Plin. Pan. 52, 5:potestatis temperantior,
Tac. A. 13, 46.—Hence, adv.: tempĕranter, with moderation, moderately, Tac. A. 4, 33; 15, 29. — Comp., Cic. Att. 9, 2, A, 2.— Sup. seems not to occur.—tempĕrātus, a, um, P. a.* 1. 2. (α).Lit.:(β).temperatae escae modicaeque potiones,
Cic. Div. 1, 51, 115:regiones caeli neque aestuosae neque frigidae sed temperatae,
Vitr. 1, 4; cf. Plin. 14, 2, 4, § 26.— Comp.:loca temperatiora,
Caes. B. G. 5, 12:o temperatae dulce Formiae litus,
Mart. 10, 30, 1:mitis ac temperatus annus,
Col. 3, 20, 1; cf. in sup.:temperatissimum anni tempus,
Varr. R. R. 2, 5, 14.—Trop., of moral character, of speech, etc., moderate, sober, calm, steady, temperate:a.est autem ita temperatis moderatisque moribus, ut summa severitas summā cum humanitate jungatur,
Cic. Fam. 12, 27:justi, temperati, sapientes,
id. N. D. 3, 36, 87: in victoriā tem, peratior, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 1:mens in bonis Ab insolenti temperata Laetitiā,
Hor. C. 2, 3, 3:vim temperatam di provehunt In majus,
id. ib. 3, 4, 66:animum temperatum virtutibus fuisse,
Liv. 1, 18, 4:hoc multo fortius est... illud temperatius,
Sen. Ep. 18, 3:aequabile et temperatum orationis genus,
Cic. Off. 1, 1, 3:oratio modica ac temperata,
id. Or. 27, 95.— Comp.:temperatior oratio,
Cic. de Or. 2, 53, 212.— Sup.:temperatissimi sanctissimique viri monumentum,
Cic. Verr. 2, 4, 38, § 83. — Adv.: tempĕrātē, in due proportion, with moderation, moderately, temperately.Lit.:b.tepebit,
Cato, R. R. 69, 2:arbores umoris temperate, parum terreni habentes,
Vitr. 2, 9 med. —Trop.:agere,
Cic. Att. 12, 32, 1:temperatius scribere,
id. ib. 13, 1, 1:temperatissime et castissime vivere,
Aug. Mus. 6, 15. -
4 moderātiō
moderātiō ōnis, f [moderor], a controlling, guidance, government, regulation: tempestatum: omnia in unius moderatione vertentur: effrenati populi, restraint.—Moderation, temperateness, selfcontrol: (terrarum) moderatione sublatā, temperate state: dum modo illa moderatio teneatur: dicendi, in speaking: animi: imperii, L.: regis, Cu.* * *moderation; self control; guidance; government, regulation -
5 modestia
modestia ae, f [modestus], moderation: hiemis, Ta.— Unassuming conduct, modesty: vitae: avaritia sine modestiā, S.: Meā pertinaciā factum, haud tuā modestiā, T.— Discretion, moderation, sobriety: militaris, L.: disciplinae, Ta.: tantā in iniuriā: ab milite modestiam desiderare, Cs.: neque modum neque modestiam victores habent, S. — Shame, shamefastness, modesty: virginalis, Pac. ap. C.— Sense of honor, honor, dignity: neque modestiae suae parcere, S.— Correctness of conduct, propriety.* * *restraint, temperateness; discipline; modesty -
6 modicē
modicē adv. [modicus], with moderation, modestly, discreetly: disserere, S.: agere: se recipere, in good order, L.: uti re aliquā.— In moderation, slightly, not much: minae Clodi modice me tangunt: vino usi, L.: locuples, fairly well off, L. -
7 temperāmentum
temperāmentum ī, n [tempero], a proportionate admixture ; fig., a right mean: inventum est temperamentum, quo tenuiores cum principibus aequari se putarent, i. e. a due balance of classes: vestrae fortitudinis, moderation, limit, Ta.: orationem habuit meditato temperamento, Ta.* * *right proportion, middle way, mean, moderation -
8 temperantia
temperantia ae, f [temperans], moderation, sobriety, discretion, self-control, temperance: in victu: naturae tuae: alicuius, Cs.: tantā temperantiā moderatus, S.: adversus sitim, Ta.* * *self control; moderation -
9 intemperans
I.Lit.:II.intemperans atque immoderata permixtio,
App. Dogm. Plat. 1, p. 11.— Comp., Sen. Cons. ad Helv. 6, 3.—Trop.A.That cannot govern himself, without moderation, extravagant, immoderate, intemperate:B.intemperantis esse arbitror scribere, quod occultari velit,
Cic. Ac. 1, 1:fui paulo intemperantior fortasse, quam debui,
i. e. I ought to have exhibited more moderation, id. Vatin. 1:intemperans sum in ejus rei cupiditate,
id. Att. 13, 26:intemperans militaris in forti viro gloria,
id. Tusc. 2, 17:in augendo eo non alius intemperantior est,
Liv. 36, 38:avidi atque intemperantes animi,
id. 24, 25:in voluptates,
Sen. Ira, 1, 3:ad vescendum,
Aur. Vict. Epit. 6.—Incontinent, profligate, debauched:inter impudicas mulieres, et intemperantes viros versari,
Cic. Verr. 2, 3, 68, § 160:libidinosa et intemperans adulescentia,
id. de Sen. 9, 29:impurissima atque intemperantissima pecus,
id. Pis. 29.— Adv.: intempĕranter, immoderately, extravagantly, intemperately:nimis iracunde hoc quidem, et valde intemperanter,
Cic. Phil. 1, 5: intemperanter abuti et otio et litteris, [p. 975] id. Tusc. 1, 3:lacerare aliquem,
Plin. Ep. 1, 5.— Comp.:ne intemperantius opibus suis utatur,
Cic. Phil. 5, 18:insequi,
Liv. 31, 37:amare,
Plin. Pan. 68: adesse adversus aliquem. Suet. Claud. 38.— Sup.:intemperantissime gloriari,
App. Mag. p. 321, 33. -
10 intemperanter
I.Lit.:II.intemperans atque immoderata permixtio,
App. Dogm. Plat. 1, p. 11.— Comp., Sen. Cons. ad Helv. 6, 3.—Trop.A.That cannot govern himself, without moderation, extravagant, immoderate, intemperate:B.intemperantis esse arbitror scribere, quod occultari velit,
Cic. Ac. 1, 1:fui paulo intemperantior fortasse, quam debui,
i. e. I ought to have exhibited more moderation, id. Vatin. 1:intemperans sum in ejus rei cupiditate,
id. Att. 13, 26:intemperans militaris in forti viro gloria,
id. Tusc. 2, 17:in augendo eo non alius intemperantior est,
Liv. 36, 38:avidi atque intemperantes animi,
id. 24, 25:in voluptates,
Sen. Ira, 1, 3:ad vescendum,
Aur. Vict. Epit. 6.—Incontinent, profligate, debauched:inter impudicas mulieres, et intemperantes viros versari,
Cic. Verr. 2, 3, 68, § 160:libidinosa et intemperans adulescentia,
id. de Sen. 9, 29:impurissima atque intemperantissima pecus,
id. Pis. 29.— Adv.: intempĕranter, immoderately, extravagantly, intemperately:nimis iracunde hoc quidem, et valde intemperanter,
Cic. Phil. 1, 5: intemperanter abuti et otio et litteris, [p. 975] id. Tusc. 1, 3:lacerare aliquem,
Plin. Ep. 1, 5.— Comp.:ne intemperantius opibus suis utatur,
Cic. Phil. 5, 18:insequi,
Liv. 31, 37:amare,
Plin. Pan. 68: adesse adversus aliquem. Suet. Claud. 38.— Sup.:intemperantissime gloriari,
App. Mag. p. 321, 33. -
11 intemperantia
I.Lit.:II.caeli,
Sen. Const. Sap. 9; Col. prooem. 1, § 3.—Trop.A.Want of moderation, excess, extravagance, intemperance:B.omnium perturbationum fontem esse dicunt intemperantiam,
Cic. Tusc. 4, 9, 22:menti inimica intemperantia,
id. ib. 4, 9, 22; id. Agr. 2, 36:libidinum,
id. Off. 1, 34:vini,
the immoderate use of wine, Liv. 44, 30:morbo et intemperantiā perire,
Suet. Tib. 62:risūs,
Plin. 11, 37, 80, § 205:litterarum,
Sen. Ep. 106:linguae,
Tac. A. 4, 18:civitatis, donec unus eligatur, multos destinandi,
id. H. 2, 1:legitima, said of a second marriage,
Val. Max. 2, 1, 3.—In partic., want of moderation in one's conduct towards others; haughtiness, arrogance; insolence, impudence, insubordination:Pausaniae,
Nep. Arist. 2, 3:suā intemperantiā, nimiāque licentiā,
id. Eum. 8, 2. -
12 modero
I.Lit.(α).With acc.: neque tuum te ingenium moderat, Pac. ap. Non. 471, 7.—(β).With dat.:II.ego voci moderabo meae,
Plaut. Mil. 2, 2, 115.—Transf., to regulate, Dig. 3, 5, 14:A.ita res moderatur, ut, etc.,
ib. 23, 3, 39.—Hence, mŏdĕrātus, a, um, P. a., keeping within due bounds, observing moderation, moderate (Ciceron.).Of persons:B.moderati senes tolerabilem agunt senectutem,
Cic. Sen. 3, 7:in omnibus vitae partibus moderatus ac temperans,
id. Font. 14, 40:moderatum esse in re aliquā,
id. Phil. 2, 16, 40; cf.:Gracchis cupidine victoriae haud satis moderatus animus,
Sall. J. 42, 2.—Of things, moderated, kept within due measure or bounds, moderate:convivium moderatum atque honestum,
Cic. Mur. 6, 13:ventus,
Ov. Tr. 4, 4, 57:mores,
Cic. Fam. 12, 27, 1:otium,
id. Brut. 2, 8:doctrina,
id. Mur. 29, 60:oratio,
id. de Or. 2, 8, 34.— Comp.: quando annona moderatior? Vell. 2, 126, 3. — Sup.: moderatissimus sensus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 5.—Hence, adv.: mŏdĕ-rātē, with moderation, moderately (Ciceron.):moderate dictum,
Cic. Font. 10, 31:omnia humana placate et moderate feramus,
id. Fam. 6, 1, 4:moderate et clementer jus dicere,
Caes. B. C. 3, 20.— Comp.:moderatius id volunt fieri,
Cic. Fin. 1, 1, 2. — Sup.:res moderatissime constituta,
Cic. Leg. 3, 5, 12. -
13 modestia
mŏdestĭa, ae, f. [modestus], moderateness, moderation; esp. in one's behavior, unassuming conduct, modesty (opp. immodestia, superbia, licentia; class.).I.In gen.: eam virtutem Graeci sôphrosunên vocant:II.quam soleo equidem tum temperantiam, tum moderationem appellare, nonnumquam etiam modestiam,
Cic. Tusc. 3, 8, 16; cf.:modestia est in animo continens moderatio cupiditatum,
Auct. Her. 3, 2, 3:rectum dividitur in prudentiam, justitiam, fortitudinem, modestiam,
id. ib.:disserebat de suā modestiā,
want of confidence in himself, Tac. A. 1, 11 init. —In partic.A.Unassuming conduct, discretion, moderation, sobriety of behavior (the predom. signif. of the word):B. 1.sarta tecta tua precepta usque habui mea modestia,
Plaut. Trin. 2, 2, 36:sine modo et modestia,
id. Bacch. 4, 3, 2:temperantiae partes sunt continentia, clementia, modestia,
Cic. Inv. 2, 54, 164; cf.:modestia est, per quam pudor honestus claram et stabilem comparat auctoritatem,
id. ib.:non minus se in milite modestiam et continentiam, quam virtutem et animi magnitudinem desiderare,
Caes. B. G. 7, 52:in dicendo,
Cic. Phil. 2, 5, 10:modestia et humanitas,
id. Att. 7, 5, 2:neque modum, neque modestiam victores habent,
Sall. C. 11, 4.—Shame, shamefacedness, modesty:2.et sententiarum et compositionis et vocis et vultūs modestia,
Quint. 4, 1, 55: virginalis, Pac. ap. Cic. Div. 1, 31, 66; cf.:primaeque modestia culpae Confundit vultus,
Stat. Th. 2, 232; poet.: vacui lecti, i. e. (chaste) celibacy, id. Silv. 1, 2, 162.—Sense of honor, honor, dignity:C.neque sumptui, neque modestiae suae parcere,
Sall. C. 14, 6.—As a transl. of the Gr. eutaxia, in the lang. of the Stoics, the quality of saying and doing everything in the proper place and at the proper time, correctness of conduct, propriety: sic fit, ut modestia haec, quam ita interpretamur, ut dixi, scientia sit opportunitatis idoneo rum ad agendum temporum, Cic. Off. 1, 40, 142 (v. the entire context).—D.(Post-Aug)1. 2. -
14 modus
mŏdus, i, m. [root med-, measure, weigh; Gr. medomai, medontes, mêstôr, medimnos; cf.: modius, modestus, moderor], a measure with which, or according to which, any thing is measured, its size, length, circumference, quantity (freq. and class.).I.Lit.A.In gen.:B.modi, quibus metirentur rura,
Varr. R. R. 1, 10, 1:is modus acnua Latine appellatur,
id. ib. 1, 10, 2:filio agri reliquit ei non magnum modum,
Plaut. Aul. prol. 13:hoc erat in votis, modus agri non ita magnus,
Hor. S. 2, 6, 1:de modo agri scripsit,
Cic. Att. 13, 33, 2:de modo agri (actio), cum a venditore emptor deceptus est,
Paul. Sent. 1, 19, 1:modus hic agri nostro non sufficit horto,
Juv. 14, 172:modus altitudinis et latitudinis (sulcorum),
Col. 11, 3, 4:collis modum jugeri continens,
Col. Arbor. 1, 6:ut omnium par modus sit,
Cels. 3, 27; cf. Col. 12, 23:falsus,
false measure, Dig. 11, 6: magnus legionum, Vell. 2, 73, 2: hic mihi conteritur vitae modus, measure or term of life, Prop. 1, 7, 9.—In partic.1.Pregn., a proper measure, due measure:2.in modo fundi non animadverso lapsi sunt multi,
Varr. R. R. 1, 11:suus cuique (rei) modus est,
Cic. Or. 22, 73:ordine et modo,
id. Off. 1, 5, 14:modum alicujus rei habere,
to observe measure in a thing, not exceed the bounds of moderation, id. Verr. 2, 2, 59, § 144:vox quasi extra modum absona,
beyond measure, immoderately, id. de Or. 3, 11, 41:cum lacus praeter modum crevisset,
id. Div. 1, 44, 100:ii sine dubio fidem et modum transeunt,
id. Off. 1, 29, 102:supra modum in servos suos saevire,
Gai. Inst. 1, 53:sine modo modestiāque,
without measure, without moderation, Sall. J. 41, 9:sine modo ac modestia agi,
Liv. 26, 48, 11.—The measure of tones, measure, rhythm, melody, harmony, time; in poetry, measure, metre, mode:II.vocum,
Cic. Div. 2, 3, 9:musici,
Quint. 1, 10, 14:lyrici,
Ov. H. 15, 6:fidibus Latinis Thebanos aptare modos,
Hor. Ep. 1, 3, 12: Bacchico exsultas (i. e. exsultans) modo, Enn. ap. Charis. p. 214 P. (Trag. v. 152 Vahl.):flebilibus modis concinere,
Cic. Tusc. 1, 44, 106: saltare ad tibicinis modos, to the music or sound of the flute, Liv. 7, 2:nectere canoris Eloquium vocale modis,
Juv. 7, 19.—Fig.:verae numerosque modosque ediscere vitae,
moral harmonies, Hor. Ep. 2, 2, 144.—Transf.A.A measure which is not to be exceeded, a bound, limit, end, restriction, etc.:B.modus muliebris nullust, neque umquam lavando et fricando modum scimus facere,
Plaut. Poen. 1, 2, 21:quis modus tibi tandem exilio eveniet,
id. Merc. 3, 4, 67:modum aliquem et finem orationi facere,
to set bounds to, Cic. Verr. 2, 2, 48, § 118:ludendi est quidem modus retinendus,
id. Off. 1, 29, 104:imponere alicui,
Liv. 4, 24, 4:cum modum irae nullum faceret,
id. 4, 50, 4:modum transire,
Cic. Tusc. 4, 17, 4:cupidinibus statuat natura modum quem,
Hor. S. 1, 2, 111:inimicitiarum modum facere,
Cic. Sull. 17, 48:modum statuarum haberi nullum placet,
id. Verr. 2, 2, 59, § 144:qui rebus infinitis modum constituant,
id. Fin. 1, 1, 2:constituere,
id. Verr. 2, 2, 59, § 145: modus vitae, tou biou telos, Prop. 1, 7, 9. —With gen. gerund.:modum lugendi aliquando facere,
to make an end of mourning, Cic. Fam. 5, 16, 6.— Poet. with inf.:nam quis erit saevire modus?
Stat. Th. 12, 573; cf. the foll.—A way, manner, mode, method:2.modus est, in quo quem ad modum, et quo animo factum sit, quaeritur, Ejus partes sunt prudentia, et imprudentia,
Cic. Inv. 1, 27, 41:nullum modum esse hominis occidendi quo ille non aliquot occiderit,
id. Rosc. Am. 35, 100:nec enim semper (hae partes) tractantur uno modo,
id. Or. 35, 122:vitae,
way of life, id. Tusc. 5, 23, 66:caelestium ordinem... imitari vitae modo,
id. Sen. 21, 77: quibus modis, by what method of acting, i. e. what means, Sall. C. 5, 6:cultores has Alpis modo tuto transmittere,
Liv. 21, 30, 8.— Poet. with inf.:nec modus inserere atque oculos imponere simplex,
Verg. G. 2, 73.—Esp. freq.: modo, in modum, or ad modum, with a gen. or adj., in the manner of, like:3.servorum modo,
in the manner of, like slaves, Liv. 39, 26:pecorum modo trahi,
Tac. A. 4, 25:in modum ramorum,
Col. Arbor. 22:in nostrum modum,
in our manner, Tac. H. 3, 25:servilem in modum cruciari,
like slaves, Cic. Verr. 1, 5, 13; Caes. B. G. 6, 19, 3; Suet. Calig. 56:mirum in modum,
in a wonderful manner, wonderfully, Caes. B. G. 1, 41:ad hunc modum distributis legionibus,
in this manner, id. ib. 5, 24:naves ad hunc modum factae,
id. ib. 3, 13:nos nostras more nostro et modo instruximus legiones,
Plaut. Am. 1, 1, 66:non tuo hoc fiet modo,
id. Men. 2, 1, 25:si humano modo, si usitato more peccāsset,
after the manner of men, Cic. Verr. 2, 2, 3, § 8; cf.:Carneadeo more et modo disputata,
id. Univ. 1; for which with gen.:apis Matinae More modoque,
Hor. C. 4, 2, 28; and:agendi more ac modo,
Quint. 11, 1, 29:tali modo,
in such a manner, in such wise, Nep. Att. 21, 1:nullo modo,
in no wise, by no means, Cic. Verr. 2, 2, 76, § 186:omni modo egi cum rege et ago cotidie,
in every way, earnestly, urgently, id. Att. 6, 2, 7: omnibus modis tibi esse rem salvam [p. 1157] ut scias, Plaut. Ps. 4, 6, 13:omnibus modis miser sum,
every way, wholly, completely, Ter. Hec. 4, 4, 79:miris modis,
Cic. Verr. 2, 2, 3, § 9; Liv. 1, 57, 6; Hor. C. 2, 17, 21:mille modis amor ignorandust,
Plaut. Trin. 2, 1, 30:hoc multis modis reprehendi potest,
Cic. Fin. 2, 26, 82 (v. Madv. ad h. l.); so,filium multis modis jam exspecto, ut redeat domum,
very much, Ter. Hec. 2, 3, 7; cf.multimodis: mira miris modis,
Plaut. Cas. 3, 5, 5; cf.mirimodis: eum tibi commendo in majorem modum,
very much, greatly, Cic. Q. Fr. 2, 12 (14), 3:nullo modo,
id. Fin. 2, 31, 102; Col. 9, 8; Suet. Tit. 2:bono modo,
moderately, Cato, R. R. 5:bono modo desiderare aliquid,
Cic. Q. Fr. 2, 6, 3: ejus modi, of that kind, of such a kind or sort (freq.):ejusmodi sunt tempestates consecutae, ut,
Caes. B. G. 3, 29, 2:in ejusmodi casu,
id. ib. 5, 33, 4;6, 34, 7: erant ejusmodi fere situs oppidorum, ut,
id. ib. 3, 12, 1:petitionis nostrae hujusmodi ratio est,
Cic. Att. 1, 1, 1; so,cujusquemodi, cujusdammodi, cujusmodicumque, cuimodi, cuicuimodi, v. Zumpt, § 678: cujusmodi,
of what sort, Cic. Fam. 15, 20, 3:cujuscemodi,
of what sort soever, id. Inv. 2, 45, 134: hujusmodi, hujuscemodi, of this kind, such:hujusmodi casus,
Caes. B. C. 2, 22:hujuscemodi verba,
Sall. J. 9 fin.:illiusmodi,
of that kind, Cic. Div. in Caecil. 21, 68; so,istiusmodi amicos,
Plaut. Rud. 2, 2, 15.—In gram., a form of a verb, a voice or mood:in verbo fiunt soloecismi per genera, tempora, personas, modos, etc.,
Quint. 1, 5, 41: patiendi modus ( the passive voice)... faciendi modus ( the active voice), id. 9, 3, 7; cf. 1, 6, 26. -
15 temperamentum
tempĕrāmentum, i, n. [id.], a mixing in due proportion, a proper measure, disposition, or constitution; a measure, mean, moderation; temperament, temperature (mostly post-Aug.; cf. on the other hand, temperatio): inventum est temperamentum, quo tenuiores cum principibus aequari se putarunt, * Cic. Leg. 3, 10, 24; cf.:tanto temperamento inter plebem senatumque egit, ut, etc.,
Just. 2, 7, 5; 44, 4, 3:egregium principatus temperamentum, si demptis utriusque vitiis solae virtutes miscerentur,
Tac. H. 2, 5:fortitudinis,
id. ib. 1, 83:senatus Caesar orationem habuit meditato temperamento,
with studied moderation, strictness, id. A. 3, 12:quod temperamentum omnes in illo subito pietatis calore servavimus,
Plin. Pan. 3, 1:opus est inter has tam diversas inaequalitates magno temperamento,
Col. 3, 12, 3 sq. eruca jungitur lactucae fere in cibis, ut nimio frigori par fervor immixtus temperamentum aequet, Plin. 19, 8, 44, § 155 eadem est materia, sed distat temperamento, proportion, combination, id. 9, 36, 61, § 130, 12, 25, 54, § 115 caeli, temperateness, Just. 2, 1, 10:linistis absque temperamento,
without having tempered the mortar, Vulg. Ezech. 13, 14; 22, 28. -
16 abstinentia
abstinentia ae, f [abstinens], abstinence, starvation: abstinentiā vitam finire, Ta.—Self-restraint, integrity: in Papinio fuit hāc abstinentiā, in the case of Papinius: tentata eius est abstinentia a Diomedonte, N.: pro abstinentiā largitio vigebat, S.: excellebat abstinentiā, N.* * *abstinence; fasting; moderation, self control, restraint; integrity; parsimony -
17 aequitās
aequitās ātis, f [aequus], uniformity, evenness; with animi, calmness, repose, equability, equanimity: animi in morte, calmness: novi moderationem animi tui et aequitatem: ut animi aequitate plebem contineant, Cs.: mira populi R., indifference.—Equality, equal rights: iniquissima.—Equity, fairness, humanity, kindness: pro aequitate contra ius dicere: belli, in war: iustitia et aequitas, N.: aequitate rem p. curare, moderation, S.: defensionis: condicionum, Cs.* * *justice, equity, fairness, impartiality; symmetry, conformity; evenness -
18 aequus
aequus adj. with comp. and sup. [2 IC-, AIC-], even, plain, level, flat: locus: aequiore loco constiterat, Cs.: campus, V. — Equal: ex provinciā aequam partem sumere: sequitur non passibus aequis, V.: Abietibus iuvenes aequi, as tall as, V. —Even with, on a level with: sive loquitur ex inferiore loco, sive ex aequo, i. e. on the floor of the Senate: pede congredi aequo, i. e. face to face, V. —Favorable, advantageous: locus ad dimicandum, Cs.: locus suis, N.: tempus.—Favorable, friendly, kind, humane: nobis: parvis alumnis, propitious, H.: templum non aequae Palladis, unpropitious, V.: aër non aequus, unwholesome, V.: non aequa fata, hard, O.: aequi iniquique, friends and foes, L.—Equal, proportionate, like: utinam esset mihi pars aequa amoris tecum, i. e. that I had a fair return, T.: aequā manu discedere, after a drawn battle, S.: aequo Marte pugnare, indecisive, L.: aequum volnus utrique dedit, O. — Of persons, fair, equitable, impartial: praetor: aequissimus iudex.—Of things, equitable, reasonable, fair, honorable: postulatio: id, quod aequissimum est, ut, etc.: quae liberum scire aequum est adulescentem, T.: sicut aequum est, dicamus, etc.: ex aequo et bono iure rem iudicari oportere, equitably and kindly: fit reus magis ex aequo et bono, quam ex iure gentium, S.: durus est praeter aequomque et bonum, excessively, T.: id non fieri ex aequo et bono, in a spirit of moderation, T.: qui neque ius neque bonum atque aequom sciunt, have no sense of right or reason, T.: istuc aequi bonique facio, T.: si tu aliquam partem aequi bonique dixeris, if you propose anything reasonable, T.: animus meus totum istuc aequi boni facit, i. e. is content wich: ‘melius aequius,’ i. e. quid melius et aequius sit iudicatur.—Equable, calm, composed, tranquil: sorti pater aequus utrique est, V.: oculis aspicere aequis, V.: animus: Aequam Servare mentem, H.: aequo animo, with equanimity, patiently, calmly, with indifference: alqd ferre aequo animo: emori: servitutem tolerare, S.: alqd animo aequiore ferre: animo aequissimo nummos adfert: aequissimis animis: audite mentibus aequis, impartially, V.* * *aequa -um, aequior -or -us, aequissimus -a -um ADJlevel, even, equal, like; just, kind, impartial, fair; patient, contented -
19 animus
animus ī, m [AN-], the rational soul (cf. anima, the physical life): humanus: Corpus animum praegravat, H.: deos sparsisse animos in corpora humana: discessus animi a corpore: permanere animos arbitramur. — Fig., of beloved persons, soul, life: anime mi, T.—Of the mind, the mental powers, intelligence, reason, intellect, mind: mecum in animo vitam tuam considero, T.: animo meditari, N.: convertite animos ad Milonem, attention: revocare animos ad belli memoriam: perspicite animis quid velim: in dubio est animus, T.: animus, cui obtunsior sit acies, whose discernment: et animus et consilium et sententia civitatis, the whole intelligence of the community: cui animum inspirat vates, V.: omnia ratione animoque lustrari.— Of bees: Ingentīs animos angusto in pectore versant, V.— Of the memory: Scripta illa dicta sunt in animo, T.: an imprimi, quasi ceram, animum putamus?—Consciousness, recollection, self-possession: reliquit animus Sextium acceptis volneribus, Cs.: Unā eādemque viā sanguis animusque sequuntur, V.: timor abstulit animum, O. — With conscius or conscientia, the conscience: quos conscius animus exagitabat, S.: suae malae cogitationes conscientiaeque animi terrent.—Opinion, judgment, notion, belief: meo quidem animo, in my judgment: maxumi Preti esse animo meo, T.: ex animi tui sententiā iurare, to the best of your knowledge and belief. — The imagination, fancy: cerno animo sepultam patriam: fingite animis, sunt, etc.: nihil animo videre poterant.—Feeling, sensibility, affection, inclination, passion, heart: Quo gemitu conversi animi (sunt), V.: animum offendere: animus ubi se cupiditate devinxit, the character, T.: alius ad alia vitia propensior: tantaene animis caelestibus irae? V.: animo concipit iras, O.: mala mens, malus animus, bad mind, bad heart, T.: omnium mentīs animosque perturbare, Cs.: animum ipsum mentemque hominis: mente animoque nobiscum agunt, Ta.: bestiae, quarum animi sunt rationis expertes.—Disposition, inclination: meus animus in te semper: bono animo in populum R. videri, well disposed, Cs.: Nec non aurumque animusque Latino est, both gold and the disposition (i. e. to give it), V.: regina quietum Accipit in Teucros animum mentemque benignam, a kindly disposition, V.—Esp., in the phrase ex animo, from the heart, in earnest, deeply, sincerely: ex animo omnia facere an de industriā? from impulse or with some design, T.: sive ex animo id fit sive simulate: ex animo dolere, H.—In the locat. form animi, with verbs and adjj.: Antipho me excruciat animi, T.: exanimatus pendet animi: iuvenemque animi miserata repressit, pitying him in her heart, V.: anxius, S.: aeger, L.: infelix, V.: integer, H.—Meton., disposition, character, temper: animo es Molli: animo esse omisso, T.: animi molles et aetate fluxi, S.: sordidus atque animi parvi, H.—Fig., of plants: silvestris, wild nature, V.—Courage, spirit (freq. in plur.): mihi addere animum, T.: nostris animus augetur, Cs.: clamor Romanis auxit animum, L.: mihi animus accenditur, S.: Nunc demum redit animus, Ta.: Pallas Dat animos, O.: in hac re plus animi quam consili habere: tela viris animusque cadunt, O.: bono animo esse, to be of good courage: bono animo fac sis, T.: satis animi, courage enough, O.: magnus mihi animus est, fore, etc., hope, Ta.—Fig., of the winds: Aeolus mollit animos, the violence, V.—Of a top: dant animos plagae, give it quicker motion, V.—Haughtiness, arrogance, pride: vobis... Sublati animi sunt, your pride is roused, T.: tribuni militum animos ac spiritūs capere, bear the arrogance and pride, etc.—Passion, vehemence, wrath: animum vincere: animum rege, qui nisi paret Imperat, H.: (Achelous) pariter animis inmanis et undis, O.—In the phrase aequus animus, an even mind, calmness, moderation, equanimity: concedo... quod animus aequus est.—Usu. abl: aequo animo, with even mind, contentedly, resignedly, patiently: aequo animo ferre, T.: non tulit hoc aequo animo Dion, N.: aequissimo animo mori: alqd aequo animo accipit, is content to believe, S.: opinionem animis aut libentibus aut aequis remittere: sententiam haud aequioribus animis audire, L.—Inclination, pleasure: Indulgent animis, O.— Esp., animi causā, for the sake of amusement, for diversion, for pleasure: (animalia) alunt animi voluptatisque causā, Cs.: habet animi causā rus amoenum: animi et aurium causā homines habere, i. e. employ musicians.—Will, desire, purpose, design, intention, resolve: tuom animum intellegere, purpose, T.: persequi Iugurtham animo ardebat, S.: hostes in foro constiterunt, hoc animo, ut, etc., Cs.: habere in animo Capitolium ornare, to intend: fert animus dicere, my plan is, O.: nobis erat in animo Ciceronem mittere, it was my purpose: omnibus unum Opprimere est animus, O.: Sacra Iovi Stygio perficere est animus, V.* * *mind; intellect; soul; feelings; heart; spirit, courage, character, pride; air -
20 Bacchus
Bacchus ī, m, Βάκχοσ, the son of Jupiter and Semele, the god of wine, of intoxication and inspiration.—Hence, the cry or invocation to Bacchus (Io Bacche!): audito Baccho, V.—The vine: Bacchus amat colles, V.: fertilis, H. — Wine: multo hilarans convivia Baccho, V.: verecundus, in moderation, H.: pocula Bacchi, V.* * *Ikind of sea-fish (myxon L+S)IIBacchus, god of wine/vine; the vine, wine
См. также в других словарях:
modération — [ mɔderasjɔ̃ ] n. f. • XVIe; moderacion v. 1355; lat. moderatio 1 ♦ Caractère, comportement d une personne qui est éloignée de tout excès. Faire preuve de modération dans sa conduite. ⇒ circonspection , mesure, pondération, réserve, retenue,… … Encyclopédie Universelle
moderation — Moderation. s. f. v. Vertu qui retranche toute sorte d excés. Grande moderation. moderation d esprit. il s est conduit en cette affaire avec beaucoup de moderation, avec peu de moderation. il y a apporté toute la moderation possible. user de… … Dictionnaire de l'Académie française
Moderation — Modération Cette page d’homonymie répertorie les différents sujets et articles partageant un même nom … Wikipédia en Français
Moderation — Mod er*a tion, n. [L. moderatio: cf. F. mod[ e]ration.] 1. The act of moderating, or of imposing due restraint. [1913 Webster] 2. The state or quality of being mmoderate. [1913 Webster] In moderation placing all my glory, While Tories call me… … The Collaborative International Dictionary of English
moderation — Moderation, Moderatio, Temperantia. Sans moderation ne attrempance, Intemperanter. Faire moderation, Demere de capite, B. ex Cic … Thresor de la langue françoyse
moderation — modération фр. [модэрасьо/н] moderation англ. [модэрэ/йшн] умеренность … Словарь иностранных музыкальных терминов
modération — фр. [модэрасьо/н] moderation англ. [модэрэ/йшн] умеренность … Словарь иностранных музыкальных терминов
moderation — (n.) early 15c., from O.Fr. moderacion (14c.) alteration, modification; mitigation, alleviation, from L. moderationem (nom. moderatio) a controlling, guidance, government, regulation; moderation, temperateness, self control, noun of action from… … Etymology dictionary
moderation — [mäd΄ər ā′shən] n. 1. a moderating, or bringing within bounds 2. avoidance of excesses or extremes 3. absence of violence; calmness in moderation to a moderate degree; without excess … English World dictionary
moderation — I noun abstemiousness, abstinence, alleviation, assuagement, avoidance of extremes, balance, calmness, composure, conservatism, constraint, continence, continentia, control, coolness, deliberateness, diminution, dispassionateness, economy,… … Law dictionary
moderation — [n] temperance balance, calmness, composure, constraint, coolness, dispassionateness, equanimity, fairness, forbearance, golden mean, judiciousness, justice, justness, lenity, measure, mildness, moderateness, patience, poise, quiet,… … New thesaurus