Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

form

  • 41 ferveo

    fervĕo, bŭi, 2, or fervo, vi, 3 (the latter form ante-and post-class., Plaut. Pseud. 3, 2, 51; Lucr. 2, 41 al.; poet. in class. per., e.g. Verg. G. 1, 456; id. A. 8, 677; Prop. 2, 8, 32;

    not in Hor.: si quis antiquos secutus fervĕre brevi media syllaba dicat, deprehendatur vitiose loqui, etc.,

    Quint. 1, 6, 7), v. n. [root phru-, to wave, flicker; Sanscr. bhur-, be restless; cf. phrear, Germ. Brunnen, Lat. fretum; v. Fick, Vergl. Wört. p. 140; Curt. Gr. Etym. p. 304], to be boiling hot, to boil, ferment, glow (class.; most freq. in poets.; syn.: calere, aestuare, ebullire, ardescere, ignescere; ardere, flagrare, tepere).
    I.
    Lit.
    (α).
    Form ferveo:

    cum aliqua jam parte mustum excoctum in se fervebit,

    Col. 12, 19, 5:

    quaecumque immundis fervent allata popinis,

    steam, smoke, Hor. S. 2, 4, 62:

    bacas bullire facies: et ubi diu ferbuerint,

    Pall. Jan. 19:

    exemptusque testa, Qua modo ferbuerat Lyaeus,

    Stat. S. 4, 5, 16:

    stomachus domini fervet vino,

    Juv. 5, 49.—
    (β).
    Form fervo: fervit aqua et fervet: fervit nunc, fervet ad annum, Lucil. ap. Quint. 1, 6, 8: quando (ahenum) fervit, Titin. ap. Non. 503, 5: facite ut ignis fervat, Pomp. ap. Non. 504, 27:

    postea ferve bene facito (brassicam): ubi ferverit, in catinum indito,

    Cato, R. R. 157, 9:

    sol fervit,

    is hot, Gell. 2, 29, 10.—
    (γ).
    In an uncertain form;

    ferventem,

    Plin. 32, 5, 18, § 51:

    fervere,

    id. 14, 9, 11, § 83.—
    II.
    Poet. transf.
    1.
    To boil up, foam, rage:

    omne Excitat (turbo) ingenti sonitu mare, fervĕre cogens,

    Lucr. 6, 442:

    omnia tunc pariter vento nimbisque videbis Ferĕre,

    Verg. G. 1, 456.—
    2.
    To be in a ferment, to swarm with numbers; to come forth in great numbers, to swarm forth: fervĕre piratis vastarique omnia circum, Varr. ap. Non. 503, 22:

    Marte Fervĕre Leucaten,

    Verg. A. 8, 677; cf.:

    opere omnis semita fervet... Quosque dabas gemitus, cum litora fervĕre late Prospiceres,

    id. ib. 4, 407 sq.:

    fora litibus omnia fervent,

    Mart. 2, 64, 7:

    forte tuas legiones per loca campi fervere cum videas,

    Lucr. 2, 41:

    fervere classem,

    id. 2, 47; Att. ap. Paul. ex Fest. p. 78 Müll. (Trag. v. 483 Rib.):

    fervent examina putri De bove,

    Ov. F. 1, 379; Val. Fl. 6, 588; Sil. 6, 317; 9, 243 al.—
    III. (α).
    Form ferveo:

    usque eo fervet efferturque avaritia, ut, etc.,

    Cic. Quint. 11, 38; cf.:

    fervet avaritiā miseroque cupidine pectus,

    Hor. Ep. 1, 1, 33:

    et fervent multo linguaque corque mero,

    Ov. F. 2, 732:

    animus tumida fervebat ab ira,

    id. M. 2, 602:

    fervet immensusque ruit profundo Pindarus ore,

    rages, Hor. C. 4, 2, 7: fervet opus redolentque thymo fragrantia mella, glows, i. e. is carried on briskly, Verg. G. 4, 169; Lucil. Aetna, 167:

    inter vos libertorumque cohortem Pugna fervet,

    Juv. 5, 29:

    equus cui plurima palma fervet,

    shines, id. 8, 59.— Poet., with inf.: sceptrumque capessere fervet, burns, i. e. eagerly desires, Claud. ap. Ruf. 2, 295:

    stagna secare,

    id. B. Gild. 350.—
    (β).
    Form fervo: heu cor irā fervit caecum, amentiā rapior ferorque, Att. ap. Non. 503, 7; cf.:

    cum fervit maxime,

    Ter. Ad. 4, 1, 18 (Prisc. p. 866 P.): hoc nunc fervit animus, hoc volo, Afran. ap. Non. 503, 9:

    domus haec fervit flagiti,

    Pomp. ib. 8:

    se fervere caede Lacaenae,

    Val. Fl. 7, 150; cf.:

    hostem fervere caede novā,

    Verg. A. 9, 693.— Pass. impers.: quanta vociferatione fervitur! Afran. ap. Non. 505, 25.— Hence, fervens, entis, P. a., boiling hot, glowing, burning.
    A.
    Lit.:

    foculi,

    Plaut. Capt. 4, 2, 67:

    aqua,

    Cic. Verr. 2, 1, 26, § 67; cf.:

    ferventissima aqua,

    Col. 12, 50, 21: ferventes fusili ex argilla glandes, * Caes. B. G. 5, 43, 1:

    rotae,

    swift, Sil. 2, 199; cf. Ov. P. 1, 8, 68:

    aurum,

    shining, Mart. 10, 74, 6:

    in cinere ferventi leniter decoquere,

    Plin. 25, 8, 50, § 90:

    saxa vapore,

    Lucr. 1, 491:

    cera,

    Plin. 11, 37, 45, § 127:

    dictamnum fervens et acre gustu,

    id. 25, 8, 53, § 92:

    horae diei,

    id. 17, 22, 35, § 189:

    vulnus,

    smoking, warm, Ov. M. 4, 120:

    ferventia caedibus arva,

    Sil. 9, 483:

    (fluvius) Spumeus et fervens,

    raging, Ov. M. 3, 571:

    vultus modesto sanguine,

    glowing, blushing, Juv. 10, 300.— Subst.:

    si ferventia os intus exusserint,

    Plin. 30, 4, 9, § 27.—
    2.
    Transf., of sound, hissing:

    (sono) resultante in duris, fervente in umidis,

    Plin. 2, 80, 82, § 193.—
    B.
    Trop., hot, heated, inflamed, impetuous:

    fortis animus et magnus in homine non perfecto nec sapiente ferventior plerumque est,

    too ardent and impetuous, Cic. Off. 1, 15, 46: ferventes latrones, violent, furious, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 3:

    quale fuit Cassi rapido ferventius amni Ingenium,

    impetuous, Hor. S. 1, 10, 62:

    meum Fervens difficili bile tumet jecur,

    id. C. 1, 13, 4:

    fervens ira oculis,

    sparkling, Ov. M. 8, 466:

    mero fervens,

    drunken, Juv. 3, 283.— Sup.:

    in re ferventissima friges,

    Auct. Her. 4, 15, 21.— Hence, adv.: ferventer, hotly, warmly: ferventer loqui, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 2; cf.:

    ferventissime concerpi,

    id. ib. 8, 6, 5:

    ferventius,

    Aug. de Genes. ad Lit. 2, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > ferveo

  • 42 fictum

    fingo, finxi, fictum, 3, v. a. [Sanscr. dih-, dēhmi, smear; Gr. thig, thinganô, touch; whence figulus, figura, etc.; prop., to handle].
    I.
    Lit.
    A.
    To touch, handle, stroke, touch gently (rare):

    mulcere alternos, et corpora fingere lingua,

    Verg. A. 8, 634:

    saepe manus aegras manibus fingebat amicis,

    Ov. F. 5, 409.—
    B.
    Esp., to form, shape, fashion, frame, make (class.), whence also figulus:

    esse aliquam vim, quae finxerit, vel, ut tuo verbo utar, quae fabricata sit hominem,

    Cic. Ac. 2, 27, 87; cf.:

    ab aliquo deo ficti esse videantur,

    id. de Or. 1, 25, 115:

    fingere et construere nidos,

    build, id. ib. 2, 6, 23:

    favos,

    id. Off. 1, 44, 157:

    ut illa bestia fetum ederet informem, lambendo postgea fingeret, etc.,

    Gell. 17, 10, 3.—
    C.
    In partic.
    1.
    Of the plastic art, to form or fashion by art (in wax, clay, stone, etc.), to mould or model, as a statuary:

    quorum alterum fingere opinor e cera solitum esse, alterum esse pictorem,

    Cic. Verr. 2, 4, 13, § 30; cf.:

    in ceris aut fictilibus figuris,

    id. N. D. 1, 26, 71:

    similitudines ex argilla,

    Plin. 35, 12, 43, § 151; cf.

    , sarcastically: hic homullus, ex argilla et luto fictus Epicurus,

    Cic. Pis. 25, 59:

    pocula de humo,

    Ov. Tr. 2, 489:

    Alexander ab Apelle potissimum pingi et a Lysippo fingi volebat... qui neque pictam neque fictam imaginem suam passus est esse, etc.,

    Cic. Fam. 5, 12, 7; cf.:

    fingendi ars,

    of making statues, statuary, id. de Or. 3, 7, 26:

    corpora fingendo pingendove efficere,

    Quint. 5, 12, 21.—
    2.
    With the access. notion of arranging, adorning, etc., to set to rights, arrange; to adorn, dress, trim ( poet. syn.:

    componere, excolere, ornare): Bene cum lauta est (mulier), tersa, ornata, ficta est: infecta est tamen,

    Plaut. Stich. 5, 5, 4:

    cum se non finxerit ulli,

    Ov. R. Am. 341:

    isti ficti, compositi, crispi cincinni,

    Plaut. Truc. 2, 2, 32; cf.:

    canas fingere comas,

    Tib. 1, 2, 92:

    comas presso pollice,

    Prop. 3, 10 (4, 9), 14; Ov. A. A. 1, 306; Mart. 6, 57; cf.:

    comas auro,

    Stat. Th. 5, 228:

    crinem,

    Verg. A. 4, 148; cf. also Phaedr. 2, 2, 9:

    vitem putando,

    Verg. G. 2, 407 Forbig.—
    3.
    With the access. notion of untruth, to alter, change, for the purpose of dissembling:

    hi neque vultum fingere, neque interdum lacrimas tenere poterant,

    Caes. B. G. 1, 39, 4; cf.:

    vultus quoque hominum fingit scelus,

    i. e. makes men change countenance, Ter. Heaut. 5, 1, 14.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to form, fashion, make: Ly. multa eveniunt homini quae [p. 751] volt, quae nevolt. Ph. Mentire, gnate, nam sapiens quidem pol ipsus fingit fortunam sibi, Plaut. Trin. 2, 2, 84; cf.

    the vv. foll.: natura fingit homines et creat imitatores et narratores facetos,

    Cic. de Or. 2, 54, 219:

    animos fingere, formare,

    id. Brut. 38, 142: cf.:

    moderari et fingere mentem ac voluntates,

    id. Leg. 3, 18, 40:

    ea quae nobis non possumus fingere, vultus, facies, sonus,

    id. de Or. 1, 28, 127: formam totius rei publicae velim mittas, ex qua me fingere possim, regulate myself, i. e. proceed, act, id. Att. 6, 3, 4; cf.:

    ad eorum (qui audiunt) arbitrium et nutum totos se fingunt et accommodant,

    id. Or. 8, 24:

    ea (verba) nos sicut mollissimam ceram ad nostrum arbitrium formamus et fingimus,

    id. de Or. 3, 45, 177; cf.

    also: arbitrio fingere,

    id. Brut. 79, 274:

    fortuna humana fingit artatque ut lubet,

    Plaut. Capt. 2, 2, 54; cf.:

    vitam subito flecti fingique posse,

    shaped, directed, Cic. Sull. 28, 79; cf. id. ib. 25, 69:

    jure erat semper idem voltus, cum mentis, a qua is fingitur, nulla fieret mutatio,

    id. Tusc. 3, 15, 31; cf.:

    circumspexit amictus et finxit vultum,

    composed, Ov. M. 4, 318:

    lingua vocem immoderate profusam fingit et terminat,

    forms, Cic. N. D. 2, 59, 149; cf.:

    Peripateticorum institutis commodius fingeretur oratio,

    id. Brut. 31, 119: ego apis Matinae more modoque operosa parvus carmina fingo (like the Gr. plattô), make, compose, Hor. C. 4, 2, 32:

    carmina,

    id. Ep. 2, 1, 227; id. A. P. 331; 240:

    versus,

    id. ib. 382:

    poëmata,

    Suet. Tit. 3:

    opprobria in quemvis,

    Hor. Ep. 1, 15, 30.—
    B.
    In partic.
    1.
    With a double predicate, to form, make into something or in a certain manner:

    finxit te ipsa natura ad honestatem, gravitatem... ad omnes denique virtutes magnum hominem et excelsum,

    Cic. Mur. 29, 60:

    nec, si miserum fortuna Sinonem Finxit, vanum etiam mendacemque improba finget,

    Verg. A. 2, 79:

    (illum) spissae nemorum comae Fingent Aeolio carmine nobilem,

    Hor. C. 4, 3, 12:

    di bene fecerunt, inopis me quodque pusilli Finxerunt animi,

    id. S. 1, 4, 18: timui, mea me finxisse minora putarer Dissimulator opis propriae, to have lessened, i. e. purposely disparaged it, id. Ep. 1, 9, 8.—
    2.
    To form by instruction, to instruct, teach, train:

    idem mire finxit filium,

    i. e. caused him to play his part, Ter. Heaut. 5, 1, 25; cf.:

    voce paterna Fingeris ad rectum,

    Hor. A. P. 367:

    fingitur artibus,

    id. C. 3, 6, 22:

    fingit equum tenera docilem cervice magister Ire viam, qua monstret eques,

    id. Ep. 1, 2, 64.—
    3.
    To form mentally or in speech, to represent in thought, to imagine, conceive, think, suppose; to sketch out:

    fingite animis... fingite cogitatione imaginem hujus condicionis meae, etc.,

    Cic. Mil. 29, 79; cf.:

    omnia quae cogitatione nobismet ipsi possumus fingere,

    id. N. D. 3, 18, 47:

    fingere animo,

    id. de Sen. 12, 41: cf.

    also: animo et cogitatione,

    id. Tusc. 5, 24, 68:

    ex sua natura ceteros,

    to conceive of, id. Rosc. Am. 9, 26:

    quid magis exercitum dici aut fingi potest?

    id. Mil. 2, 5:

    maleficium,

    id. Rosc. Am. 40, 116:

    tu, stulta, deos, tu fingis inania vera,

    Prop. 3, 20 (4, 19), 5:

    qui utilitatum causa fingunt amicitias,

    suppose, Cic. Lael. 14, 51:

    principatum sibi ipse opinionis errore finxerat,

    had imagined to himself, id. Off. 1, 8, 26:

    in summo oratore fingendo,

    in representing, sketching out, id. Or. 2, 7:

    finge tamen te improbulum,

    Juv. 5, 72.—
    (β).
    With double acc.:

    quod si qui me astutiorem fingit,

    Cic. Fam. 3, 8, 6:

    Tiresiam sapientem fingunt poetae... at vero Polyphemum Homerus immanem finxit,

    id. Tusc. 5, 39, 115.—
    (γ).
    With an object-clause, and in pass., with a subject-clause:

    finge, aliquem nunc fierisapientem, nondum esse,

    suppose, Cic. Ac. 2, 36, 117:

    finge solum natum nothum,

    Quint. 3, 6, 100.—Ellipt.: interfecti aliqui sunt;

    finge a nobis,

    assume, grant, Liv. 39, 37, 11:

    fingamus Alexandrum dari nobis,

    Quint. 1, 1, 24:

    non omnia corpora fingunt in medium niti,

    Lucr. 1, 1083; cf. id. 2, 175:

    qui naufragus fingitur se suspendisse,

    Quint. 8, 5, 22:

    qui suos artus morsu lacerasset, fingitur in scholis supra se cubasse,

    id. 8, 2, 20.—
    b.
    Pregn., with the access. notion of creating by thinking, to contrive, devise, invent, feign something (esp. untrue):

    argento comparando fingere fallaciam,

    Plaut. As. 2, 1, 2; 4:

    fallacias,

    Ter. Heaut. 3, 2, 22:

    fallaciam,

    id. And. 1, 3, 15; cf.: nonne ad senem aliquam fabricam fingit? id. Heaut. 3, 2, 34:

    fingit causas, ne det, sedulo,

    id. Eun. 1, 2, 58:

    falsas causas ad discordiam,

    id. Hec. 4, 4, 71:

    si mihi aliquam (rem publicam), ut apud Platonem Socrates, ipse finxero,

    Cic. Rep. 2, 1 fin.; cf. id. ib. 2, 11:

    ex eventis fingere,

    id. Fam. 6, 6, 4:

    (crimina) in istum fingere,

    id. Verr. 1, 5, 15:

    ea quae sunt in usu vitaque communi, non ea, quae finguntur aut optantur,

    id. Lael. 5, 18:

    in faciem moresque meos nova crimina fingis,

    Ov. H. 12, 177:

    fingere qui non visa potest, commissa tacere Qui nequit,

    Hor. S. 1, 4, 84:

    quaelibet in quemvis opprobria fingere,

    id. Ep. 1, 15, 30:

    finguntur et testamenta,

    Quint. 7, 4, 39:

    nemo dolorem fingit in hoc casu,

    Juv. 13, 132: qui sub obtentu monituum deorum scientes eos fingunt, Mos. et Rom. Leg. Coll. 15, 2, 6. —With double acc.:

    bonois se ac liberales,

    Sen. Ben. 4, 17, 3.—With inf.:

    ignorare fingit,

    Claud. in Eutrop. 2, 306.—Hence, fic-tus, a, um, P. a., feigned, fictitious, false:

    in amicitia nihil fictum est, nihil simulatum,

    Cic. Lael. 8, 26; cf. id. ib. 18, 65:

    ficto officio et simulata sedultiate conjunctus,

    id. Caecin. 5, 14:

    in re ficta (opp. in vera),

    id. Lael. 7, 24:

    falsum est id totum neque solum fictum, sed etiam imperite absurdeque fictum,

    id. Rep. 2, 15:

    commenticii et ficti dii,

    id. N. D. 2, 28, 70:

    fabula,

    id. Off. 3, 9, 39:

    in rebus fictis et adumbratis,

    id. Lael. 26, 97:

    amor,

    Lucr. 4, 1192:

    gemitus,

    Ov. M. 6, 565:

    cunctatio,

    Tac. A. 1, 46:

    ficto pectore fatur,

    Verg. A. 2, 107.— Poet. and in post-Aug. prose also, of persons:

    pro bene sano Ac non incauto fictum astutumque vocamus,

    dissembling, false, Hor. S. 1, 3, 62:

    alii fictum (eum), ingratum, immemorem loquuntur,

    Plin. Ep. 8, 18, 3;

    but: ficta pellice plorat,

    imaginary, Juv. 6, 272.— Poet., subst.: fictum, i, n., deception, fiction:

    ficti pravique tenax,

    Verg. A. 4, 188:

    jam consumpserat omnem Materiam ficti,

    Ov. M. 9, 767.—Adverb.:

    fictumque in colla minatus, Crura subit,

    Stat. Th. 6, 876.— Adv.: ficte, feignedly, fictitiously:

    ficte et simulate quaestus causa insusurrare,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 13:

    ficte reconciliata gratia,

    id. Fam. 3, 12, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > fictum

  • 43 fingo

    fingo, finxi, fictum, 3, v. a. [Sanscr. dih-, dēhmi, smear; Gr. thig, thinganô, touch; whence figulus, figura, etc.; prop., to handle].
    I.
    Lit.
    A.
    To touch, handle, stroke, touch gently (rare):

    mulcere alternos, et corpora fingere lingua,

    Verg. A. 8, 634:

    saepe manus aegras manibus fingebat amicis,

    Ov. F. 5, 409.—
    B.
    Esp., to form, shape, fashion, frame, make (class.), whence also figulus:

    esse aliquam vim, quae finxerit, vel, ut tuo verbo utar, quae fabricata sit hominem,

    Cic. Ac. 2, 27, 87; cf.:

    ab aliquo deo ficti esse videantur,

    id. de Or. 1, 25, 115:

    fingere et construere nidos,

    build, id. ib. 2, 6, 23:

    favos,

    id. Off. 1, 44, 157:

    ut illa bestia fetum ederet informem, lambendo postgea fingeret, etc.,

    Gell. 17, 10, 3.—
    C.
    In partic.
    1.
    Of the plastic art, to form or fashion by art (in wax, clay, stone, etc.), to mould or model, as a statuary:

    quorum alterum fingere opinor e cera solitum esse, alterum esse pictorem,

    Cic. Verr. 2, 4, 13, § 30; cf.:

    in ceris aut fictilibus figuris,

    id. N. D. 1, 26, 71:

    similitudines ex argilla,

    Plin. 35, 12, 43, § 151; cf.

    , sarcastically: hic homullus, ex argilla et luto fictus Epicurus,

    Cic. Pis. 25, 59:

    pocula de humo,

    Ov. Tr. 2, 489:

    Alexander ab Apelle potissimum pingi et a Lysippo fingi volebat... qui neque pictam neque fictam imaginem suam passus est esse, etc.,

    Cic. Fam. 5, 12, 7; cf.:

    fingendi ars,

    of making statues, statuary, id. de Or. 3, 7, 26:

    corpora fingendo pingendove efficere,

    Quint. 5, 12, 21.—
    2.
    With the access. notion of arranging, adorning, etc., to set to rights, arrange; to adorn, dress, trim ( poet. syn.:

    componere, excolere, ornare): Bene cum lauta est (mulier), tersa, ornata, ficta est: infecta est tamen,

    Plaut. Stich. 5, 5, 4:

    cum se non finxerit ulli,

    Ov. R. Am. 341:

    isti ficti, compositi, crispi cincinni,

    Plaut. Truc. 2, 2, 32; cf.:

    canas fingere comas,

    Tib. 1, 2, 92:

    comas presso pollice,

    Prop. 3, 10 (4, 9), 14; Ov. A. A. 1, 306; Mart. 6, 57; cf.:

    comas auro,

    Stat. Th. 5, 228:

    crinem,

    Verg. A. 4, 148; cf. also Phaedr. 2, 2, 9:

    vitem putando,

    Verg. G. 2, 407 Forbig.—
    3.
    With the access. notion of untruth, to alter, change, for the purpose of dissembling:

    hi neque vultum fingere, neque interdum lacrimas tenere poterant,

    Caes. B. G. 1, 39, 4; cf.:

    vultus quoque hominum fingit scelus,

    i. e. makes men change countenance, Ter. Heaut. 5, 1, 14.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to form, fashion, make: Ly. multa eveniunt homini quae [p. 751] volt, quae nevolt. Ph. Mentire, gnate, nam sapiens quidem pol ipsus fingit fortunam sibi, Plaut. Trin. 2, 2, 84; cf.

    the vv. foll.: natura fingit homines et creat imitatores et narratores facetos,

    Cic. de Or. 2, 54, 219:

    animos fingere, formare,

    id. Brut. 38, 142: cf.:

    moderari et fingere mentem ac voluntates,

    id. Leg. 3, 18, 40:

    ea quae nobis non possumus fingere, vultus, facies, sonus,

    id. de Or. 1, 28, 127: formam totius rei publicae velim mittas, ex qua me fingere possim, regulate myself, i. e. proceed, act, id. Att. 6, 3, 4; cf.:

    ad eorum (qui audiunt) arbitrium et nutum totos se fingunt et accommodant,

    id. Or. 8, 24:

    ea (verba) nos sicut mollissimam ceram ad nostrum arbitrium formamus et fingimus,

    id. de Or. 3, 45, 177; cf.

    also: arbitrio fingere,

    id. Brut. 79, 274:

    fortuna humana fingit artatque ut lubet,

    Plaut. Capt. 2, 2, 54; cf.:

    vitam subito flecti fingique posse,

    shaped, directed, Cic. Sull. 28, 79; cf. id. ib. 25, 69:

    jure erat semper idem voltus, cum mentis, a qua is fingitur, nulla fieret mutatio,

    id. Tusc. 3, 15, 31; cf.:

    circumspexit amictus et finxit vultum,

    composed, Ov. M. 4, 318:

    lingua vocem immoderate profusam fingit et terminat,

    forms, Cic. N. D. 2, 59, 149; cf.:

    Peripateticorum institutis commodius fingeretur oratio,

    id. Brut. 31, 119: ego apis Matinae more modoque operosa parvus carmina fingo (like the Gr. plattô), make, compose, Hor. C. 4, 2, 32:

    carmina,

    id. Ep. 2, 1, 227; id. A. P. 331; 240:

    versus,

    id. ib. 382:

    poëmata,

    Suet. Tit. 3:

    opprobria in quemvis,

    Hor. Ep. 1, 15, 30.—
    B.
    In partic.
    1.
    With a double predicate, to form, make into something or in a certain manner:

    finxit te ipsa natura ad honestatem, gravitatem... ad omnes denique virtutes magnum hominem et excelsum,

    Cic. Mur. 29, 60:

    nec, si miserum fortuna Sinonem Finxit, vanum etiam mendacemque improba finget,

    Verg. A. 2, 79:

    (illum) spissae nemorum comae Fingent Aeolio carmine nobilem,

    Hor. C. 4, 3, 12:

    di bene fecerunt, inopis me quodque pusilli Finxerunt animi,

    id. S. 1, 4, 18: timui, mea me finxisse minora putarer Dissimulator opis propriae, to have lessened, i. e. purposely disparaged it, id. Ep. 1, 9, 8.—
    2.
    To form by instruction, to instruct, teach, train:

    idem mire finxit filium,

    i. e. caused him to play his part, Ter. Heaut. 5, 1, 25; cf.:

    voce paterna Fingeris ad rectum,

    Hor. A. P. 367:

    fingitur artibus,

    id. C. 3, 6, 22:

    fingit equum tenera docilem cervice magister Ire viam, qua monstret eques,

    id. Ep. 1, 2, 64.—
    3.
    To form mentally or in speech, to represent in thought, to imagine, conceive, think, suppose; to sketch out:

    fingite animis... fingite cogitatione imaginem hujus condicionis meae, etc.,

    Cic. Mil. 29, 79; cf.:

    omnia quae cogitatione nobismet ipsi possumus fingere,

    id. N. D. 3, 18, 47:

    fingere animo,

    id. de Sen. 12, 41: cf.

    also: animo et cogitatione,

    id. Tusc. 5, 24, 68:

    ex sua natura ceteros,

    to conceive of, id. Rosc. Am. 9, 26:

    quid magis exercitum dici aut fingi potest?

    id. Mil. 2, 5:

    maleficium,

    id. Rosc. Am. 40, 116:

    tu, stulta, deos, tu fingis inania vera,

    Prop. 3, 20 (4, 19), 5:

    qui utilitatum causa fingunt amicitias,

    suppose, Cic. Lael. 14, 51:

    principatum sibi ipse opinionis errore finxerat,

    had imagined to himself, id. Off. 1, 8, 26:

    in summo oratore fingendo,

    in representing, sketching out, id. Or. 2, 7:

    finge tamen te improbulum,

    Juv. 5, 72.—
    (β).
    With double acc.:

    quod si qui me astutiorem fingit,

    Cic. Fam. 3, 8, 6:

    Tiresiam sapientem fingunt poetae... at vero Polyphemum Homerus immanem finxit,

    id. Tusc. 5, 39, 115.—
    (γ).
    With an object-clause, and in pass., with a subject-clause:

    finge, aliquem nunc fierisapientem, nondum esse,

    suppose, Cic. Ac. 2, 36, 117:

    finge solum natum nothum,

    Quint. 3, 6, 100.—Ellipt.: interfecti aliqui sunt;

    finge a nobis,

    assume, grant, Liv. 39, 37, 11:

    fingamus Alexandrum dari nobis,

    Quint. 1, 1, 24:

    non omnia corpora fingunt in medium niti,

    Lucr. 1, 1083; cf. id. 2, 175:

    qui naufragus fingitur se suspendisse,

    Quint. 8, 5, 22:

    qui suos artus morsu lacerasset, fingitur in scholis supra se cubasse,

    id. 8, 2, 20.—
    b.
    Pregn., with the access. notion of creating by thinking, to contrive, devise, invent, feign something (esp. untrue):

    argento comparando fingere fallaciam,

    Plaut. As. 2, 1, 2; 4:

    fallacias,

    Ter. Heaut. 3, 2, 22:

    fallaciam,

    id. And. 1, 3, 15; cf.: nonne ad senem aliquam fabricam fingit? id. Heaut. 3, 2, 34:

    fingit causas, ne det, sedulo,

    id. Eun. 1, 2, 58:

    falsas causas ad discordiam,

    id. Hec. 4, 4, 71:

    si mihi aliquam (rem publicam), ut apud Platonem Socrates, ipse finxero,

    Cic. Rep. 2, 1 fin.; cf. id. ib. 2, 11:

    ex eventis fingere,

    id. Fam. 6, 6, 4:

    (crimina) in istum fingere,

    id. Verr. 1, 5, 15:

    ea quae sunt in usu vitaque communi, non ea, quae finguntur aut optantur,

    id. Lael. 5, 18:

    in faciem moresque meos nova crimina fingis,

    Ov. H. 12, 177:

    fingere qui non visa potest, commissa tacere Qui nequit,

    Hor. S. 1, 4, 84:

    quaelibet in quemvis opprobria fingere,

    id. Ep. 1, 15, 30:

    finguntur et testamenta,

    Quint. 7, 4, 39:

    nemo dolorem fingit in hoc casu,

    Juv. 13, 132: qui sub obtentu monituum deorum scientes eos fingunt, Mos. et Rom. Leg. Coll. 15, 2, 6. —With double acc.:

    bonois se ac liberales,

    Sen. Ben. 4, 17, 3.—With inf.:

    ignorare fingit,

    Claud. in Eutrop. 2, 306.—Hence, fic-tus, a, um, P. a., feigned, fictitious, false:

    in amicitia nihil fictum est, nihil simulatum,

    Cic. Lael. 8, 26; cf. id. ib. 18, 65:

    ficto officio et simulata sedultiate conjunctus,

    id. Caecin. 5, 14:

    in re ficta (opp. in vera),

    id. Lael. 7, 24:

    falsum est id totum neque solum fictum, sed etiam imperite absurdeque fictum,

    id. Rep. 2, 15:

    commenticii et ficti dii,

    id. N. D. 2, 28, 70:

    fabula,

    id. Off. 3, 9, 39:

    in rebus fictis et adumbratis,

    id. Lael. 26, 97:

    amor,

    Lucr. 4, 1192:

    gemitus,

    Ov. M. 6, 565:

    cunctatio,

    Tac. A. 1, 46:

    ficto pectore fatur,

    Verg. A. 2, 107.— Poet. and in post-Aug. prose also, of persons:

    pro bene sano Ac non incauto fictum astutumque vocamus,

    dissembling, false, Hor. S. 1, 3, 62:

    alii fictum (eum), ingratum, immemorem loquuntur,

    Plin. Ep. 8, 18, 3;

    but: ficta pellice plorat,

    imaginary, Juv. 6, 272.— Poet., subst.: fictum, i, n., deception, fiction:

    ficti pravique tenax,

    Verg. A. 4, 188:

    jam consumpserat omnem Materiam ficti,

    Ov. M. 9, 767.—Adverb.:

    fictumque in colla minatus, Crura subit,

    Stat. Th. 6, 876.— Adv.: ficte, feignedly, fictitiously:

    ficte et simulate quaestus causa insusurrare,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 13:

    ficte reconciliata gratia,

    id. Fam. 3, 12, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > fingo

  • 44 forma

    forma, ae, f. [Sanscr. dhar-, dhar-āmi, bear; dhar-i-man, figure; Gr. thra- in thrênus, thronos; cf. Lat. frētus, frēnum, fortis, etc.], form, in the most comprehensive sense of the word, contour, figure, shape, appearance (syn.: species, frons, facies, vultus; figura).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.: Ha. Earum nutrix, qua sit facie, mihi expedi. Mi. Statura haud magna, corpore aquilo. Ha. Ipsa ea'st. Mi. Specie venusta, ore parvo, atque oculis pernigris. Ha. Formam quidem hercle verbis depinxti mihi, Plaut. Poen. 5, 2, 154; cf.:

    quia semper eorum suppeditabatur facies et forma manebat,

    Lucr. 5, 1175:

    corporis nostri partes totaque figura et forma et statura, quam apta ad naturam sit, apparet,

    Cic. Fin. 5, 12, 35; cf. Auct. Her. 4, 47, 60:

    si omnium animantium formam vincit hominis figura, etc.,

    Cic. N. D. 1, 18, 48:

    forma ac species liberalis,

    id. Cael. 3, 6; cf. id. N. D. 1, 14, 37; 1, 27, 76 sqq.; id. Verr. 2, 4, 58, § 129; id. N. D. 1, 10, 26: aspicite, o cives, senis Enni imagini' formam, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 15, 34 (Epigr. 1 ed. Vahl.):

    hoc dico, non ab hominibus formae figuram venisse ad deos... Non ergo illorum humana forma, sed nostra divina dicenda est, etc.,

    id. N. D. 1, 32, 90:

    formaï servare figuram,

    Lucr. 4, 69; cf.:

    Homeri picturam, non poesin videmus. Quae regio, quae species formaque pugnae, qui motus hominum non ita expictus est, ut, etc.,

    Cic. Tusc. 5, 39, 114 (v. Moser ad h. l.):

    eximia forma pueri,

    id. ib. 5, 21, 61:

    virgines formā excellente,

    Liv. 1, 9, 11:

    formā praestante puellae,

    Ov. H. 3, 35:

    forma viros neglecta decet,

    id. A. A. 1, 509; cf.:

    ut excellentem muliebris formae pulchritudinem muta in sese imago contineret,

    Cic. Inv. 2, 1, 1:

    illa aetate venerabilis, haec formae pulchrituline,

    Curt. 3, 11, 24:

    virginem adultam, formā excellentem,

    Liv. 3, 44, 4:

    virginem maxime formā notam,

    id. 4, 9, 4:

    una et viginti formae litterarum,

    Cic. N. D. 2, 37, 93:

    solis,

    Lucr. 5, 571:

    muralium falcium,

    Caes. B. G. 3, 14, 5:

    lanceae novae formae,

    Suet. Dom. 10:

    nova aedificiorum Urbis,

    id. Ner. 16:

    porticus,

    Plin. Ep. 9, 39, 5:

    forma et situs agri,

    Hor. Ep. 1, 16, 4:

    eādem cerā aliae atque aliae formae duci solent,

    Quint. 10, 5, 9:

    geometricae formae,

    Cic. Rep. 1, 17; cf. id. de Or. 1, 42, 187:

    cum sit geometria divisa in numeros atque formas,

    Quint. 1, 10, 35; cf.

    also: Archimedes intentus formis, quas in pulvere descripserat,

    Liv. 25, 31, 9:

    dimidia circuli,

    Plin. 2, 59, 60, § 150:

    clarissimorum virorum formae,

    figures, images, Cic. Mil. 32, 86:

    ille artifex, cum faceret Jovis formam aut Minervae, etc.,

    id. Or. 2, 9:

    igneae formae,

    i. e. fiery bodies, id. N. D. 2, 40, 101:

    inque tori formam molles sternentur arenae,

    in the shape, form, Ov. Am. 2, 11, 47:

    (sacellum) crudis laterculis ad formam camini,

    Plin. 30, 7, 20, § 63:

    ut haec mulier praeter formam nihil ad similitudinem hominis reservarit,

    Cic. Clu. 70, 199.—In poet. circumlocution with gen.: astra tenent caeleste solum formaeque deorum, the forms of gods, for gods, Ov. M. 1, 73:

    formae ferarum,

    id. ib. 2, 78:

    ursi ac formae magnorum luporum,

    Verg. A. 7, 18:

    formae ingentis leo,

    of great size, Just. 15, 4, 17; Tac. A. 4, 72.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn., a fine form, beauty:

    di tibi formam, di tibi divitias dederant,

    Hor. Ep. 1, 4, 6; cf.:

    et genus et formam regina pecunia donat,

    id. ib. 1, 6, 37:

    movit Ajacem forma captivae Tecmessae,

    id. C. 2, 4, 6; Quint. 2, 5, 12:

    neque, ut laudanda, quae pecuniam suam pluribus largitur, ita quae formam,

    id. 5, 11, 26; 5, 12, 17.—Prov.:

    forma bonum fragile est,

    Ov. A. A. 2, 113.—
    2.
    An outline, plan, design (of an architect, etc.):

    cum formam videro, quale aedificium futurum sit, scire possum,

    Cic. Fam. 2, 8, 1: domus erit egregia;

    magis enim cerni jam poterat, quam quantum ex forma judicabamus,

    id. Q. Fr. 2, 5, 3 (2, 6, 2):

    qua ludum gladiatorium aedificaturus erat,

    Suet. Caes. 31.—
    3.
    A model after which any thing is made, a pattern, stamp, last (of a shoemaker), etc.:

    utendum plane sermone, ut numo, cui publica forma est,

    Quint. 1, 6, 3:

    denarius formae publicae,

    Sen. Ben. 5, 29; cf.: formas quasdam nostrae pecuniae agnoscunt, Tac. G. 5:

    formas binarias, ternarias et quaternarias, et denarias etiam resolvi praecepit neque in usu cujusquam versari,

    stamped money, coins, Lampr. Alex. Sev. 39; cf. Curt. 5, 2, 11:

    si scalpra et formas non sutor (emat),

    Hor. S. 2, 3, 106; cf.:

    forma calcei,

    Dig. 9, 2, 5, § 3.—
    4.
    A mould which gives form to something:

    (caseus) vel manu figuratur vel buxeis formis exprimitur,

    Col. 7, 8 fin.:

    formae in quibus aera funduntur,

    Plin. 36, 22, 49, § 168; hence, a frame, case, enclosure:

    opus tectorium propter excellentiam picturae ligneis formis inclusum,

    id. 35, 14, 49, § 173:

    formas rivorum perforare,

    i. e. the conduits, pipes, Front. Aquaed. 75:

    aquaeductus,

    Dig. 7, 1, 27.—Hence,
    b.
    Transf., the aqueduct itself, Front. Aquaed. 126.—
    5.
    A rescript, formulary (post-class., whereas the dimin. formula is predominant in this signif.):

    ex eorum (amicorum) sententia formas composuit,

    Capitol. Anton. 6; so Cod. Just. 1, 2, 20.—
    6.
    Item forma appellatur puls miliacea ex melle, Paul. ex Fest. p. 83 Müll.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., shape, form, nature, manner, kind:

    ad me quasi formam communium temporum et totius rei publicae misisti expressam,

    Cic. Fam. 3, 11, 4; cf.:

    formam quidem ipsam et tamquam faciem honesti vides,

    id. Off. 1, 5, 14:

    innumerabiles quasi formae figuraeque dicendi,

    id. Or. 3, 9, 34:

    cum, quae forma et quasi naturalis nota cujusque sit, describitur, ut, si quaeratur avari species, seditiosi, gloriosi,

    id. de Or. 3, 29, 115; cf.:

    quae sit in ea species et forma et notio viri boni,

    id. Off. 3, 20, 81:

    forma ingenii,

    id. Brut. 85, 294:

    rei publicae,

    id. Fam. 2, 8, 1; cf.:

    exemplar formaque rei publicae,

    id. Rep. 2, 11:

    forma et species et origo tyranni,

    id. ib. 2, 29:

    forma rerum publicarum,

    id. Tusc. 2, 15, 36; cf. id. Rep. 1, 34 fin.:

    officii,

    id. Off. 1, 29, 103:

    propositi,

    Vell. 1, 16:

    sollicitudinum,

    Tac. A. 4, 60:

    formam vitae inire,

    id. ib. 1, 74:

    secundum vulgarem formam juris,

    Dig. 30, 1, 111:

    scelerum formae,

    Verg. A. 6, 626:

    poenae,

    id. ib. 615.—
    B.
    In partic.
    1.
    In philos. lang., like species, a sort, kind: nolim, ne si Latine quidem dici possit, specierum et speciebus dicere; et saepe his casibus utendum est: at formis et formarum velim... Genus et formam definiunt hoc modo: genus est notio ad plures differentias pertinens;

    forma est notio, cujus differentia ad caput generis et quasi fontem referri potest. Formae igitur sunt hae, in quas genus sine ullius praetermissione dividitur, ut si quis jus in legem, morem, aequitatem dividat, etc.,

    Cic. Top. 7, 31; cf.:

    genus et species, quam eandem formam Cicero vocat,

    Quint. 5, 10, 62: a forma generis, quam interdum, quo planius accipiatur, partem licet nominare, hoc modo, etc.... Genus enim est uxor;

    ejus duae formae: una matrumfamilias, altera earum, quae tantummodo uxores habentur,

    Cic. Top. 4, 14:

    quod haec (partitio) sit totius in partes, illa (divisio) generis in formas,

    Quint. 5, 10, 63:

    duae formae matrimoniorum,

    id. 5, 10, 62.—
    2.
    In gram.
    a.
    The grammatical quality, condition of a word:

    in quo animadvertito, natura quadruplicem esse formam, ad quam in declinando accommodari debeant verba, etc.,

    Varr. L. L. 9, § 37 sq.; 101 sq. Müll.; Quint. 10, 1, 10.—
    b.
    The grammatical form of a word:

    utrum in secunda forma verbum temporale habeat in extrema syllaba AS an IS, ad discernendas dissimilitudines interest,

    Varr. L. L. 9, § 109 Müll.:

    aeditimus ea forma dictum, qua finitimus,

    Gell. 12, 10, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > forma

  • 45 promiscuus

    prō-miscŭus (collat. form prōmis-cŭs, Gell. 11, 16, 8; 16, 13, 4; Liv. 5, 13, 7; prob. also ante-class.; v. below the adv. promiscam), a, um, adj. [misceo].
    I.
    Lit., mixed, not separate or distinct, without distinction, in common, indiscriminate, promiscuous (as adj. not in Cic. or Cæs.):

    opera promiscua,

    Plaut. Rud. 4, 4, 138: conubia, i. e. between patricians and plebeians, Liv 4, 2; cf.:

    consulatum promiscuum patribus ac plebi facere,

    id. 7, 21. multitudo, of patricians and plebeians, Tac. A. 12, 7:

    vulgus,

    Vulg. Exod. 12, 38:

    promiscua omnium generum caedes,

    Liv. 2, 30 fin.:

    sepultura,

    Tac. A. 16, 16 fin.:

    jus,

    id. ib. 4, 16:

    spectaculum,

    to which all are admitted without distinction, id. ib. 14, 14:

    divina atque humana promiscua habere,

    Sall. C. 12, 2:

    privatae et promiscuae copiae,

    common, general, public, Tac. H. 1, 66:

    promiscuos feminarum concubitus permittere,

    Just. 3, 4, 5. —With object-clause:

    muta ista et inanima (sc. tecta) intercidere ac reparari promiscua sunt,

    may be destroyed and restored again, Tac. H. 1, 84 fin. —In neutr. absol.:

    in promiscuo licentiam atque improbitatem esse voluit,

    to be universal, Liv. 29, 17; 34, 44; 40, 51:

    nec arma in promiscuo, sed clausa sub custode,

    i. e. in every man's hands, Tac. G. 44.—
    B.
    In partic., in gram., epicene:

    promiscuum nomen, i. e. epicoenum,

    Quint. 1, 4, 24.—
    II.
    Transf., common, usual (very rare and not ante-Aug.):

    promiscua ac vilia mercari,

    Tac. G. 5 fin.:

    varia promiscaque cogitatio,

    Gell. 11, 16, 8 (al. promiscua):

    opinionis tam promiscae errores,

    id. 16, 13, 4.—Hence, adv., in three forms.
    A.
    Form prōmiscam (acc. form from promiscus), in common, indiscriminately, promiscuously (ante-class.): promiscam dicebant pro promiscue, Paul. ex Fest. p. 224 Müll.:

    ut meā laetitiā laetus promiscam siet,

    Plaut. Ps. 4, 5, 11: cetera promiscam voluit communia haberi, Varr. ap. Non. 361, 25.—
    B.
    Form prōmiscē, in common, indiscriminately, indifferently (post-class.), Cic. de Or. 3, 19, 72 B. and K.; Cic. Font. 6, 12; Liv. 3, 47, 5 Weissenb.: indistincte atque promisce annotare, Gell. praef. § 2;

    7, 3, 52: promisce atque indefinite largiri,

    id. 2, 24, 7:

    verbo uti,

    id. 10, 21, 2.—
    C.
    Form prōmiscŭē (the class. form), in common, promiscuously: (mares et feminae) promiscue in fluminibus perluuntur, * Caes. B. G. 6, 21 fin.:

    promiscue puberes atque negotiatores interficere,

    Sall. J. 26, 3:

    promiscue toto quam proprie parvā frui parte (Campi Martii) malletis,

    Cic. Agr. 2, 31, 85; id. Font. 6, 22; Liv. 5, 55; Plin. 11, 37, 47, § 130 al.

    Lewis & Short latin dictionary > promiscuus

  • 46 Baeterrae

    Baeterrae (Beterrae, Biterrae), ārum, f., Stadt in Gallia Narbon., j. Béziers, Form Baet., Corp. inscr. Lat. 9, 799: Form Bet., Mela 2. § 75 Fr. Plin. 3, 36 u. 14, 68 S. (codd.; Detl. u. Mayh. Baet.). Itin. Anton. 389, 5 u. 397, 1: Form Bit., Itin. Anton. 552, 3. Sulp. Sev. chron. 2, 39, 2. – Dav. Baeterrēnsis (Beterrēnsis, Biterrēnsis), aus od. zu Bäterrä, bäterrensisch, septimani Baet., Corp. inscr. Lat. 12, 4227: synodus Bit., Hilar. c. Constant. imp. 2: Biterrae, Biterrensis, Not. Tir. 84, 43 u. 44: subst., de Biterrensi (sc. civitate), aus dem Biterrensischen, Sidon. ep. 9, 10: Plur. Beterrēnsēs od. Biterrēnsēs, ium, m., die Einw. von Bäterrä, die Bäterrenser, Form. Bet., Notit. eccl. Galliae: Form Bit., Sidon. ep. 8, 4.

    lateinisch-deutsches > Baeterrae

  • 47 cohors

    cohors (cōrs, chōrs; vgl. Schneider Varr. r. r. 1, 13, 3), tis, f. ( aus co + indogerm. ĝhrtí-s zu Wurzel ĝher-, fassen, vgl. hortus u. χόρτος), I) ein rings eingezäunter Ort, der Hofraum, das Gehege, bes. fürs Vieh, der Viehhof, nach den besten Hdschrn. u. Ausgg. Form cohors, zB. Cato origg. 4. fr. 2 ( bei Fest. 146 M.). Varr. LL. 5, 88. Varr. r. r. 1, 13, 3 Schn. Ov. fast. 4, 704: Form cors, Glaucia bei Cic. de or. 2, 263. Col. 2, 14, 8 Schn. u.a.: Form chors, Varr. sat. Men. 55 u. 383. Vitr. 6, 6, 1 codd. optt. (Rose cors). Mart. 7, 54, 7 Schn. u.a. Vopisc. Aurel. 5, 1. Augustin. in psalm. 49, 12. – II) meton. (gew. in der Form cohors) eig. der eingehegte, eingeschlossene Haufe; dah. A) der Haufe, die Menge, die Schar, das Gefolge, fratrum stipata, Verg.: cuncta, Schiffsmannschaft, Verg.: amicorum, Curt. u. Suet.: oratorum, poëtarum, sectatorum (Aristotelis), Gell.: canum, Plin.: febrium, Hor.: una de cetera cohorte gallina, Apul. – B) insbes., als milit. t. t., 1) = die Kohorte, der 10. Teil einer Legion, 3 manipuli oder 6 centuriae enthaltend, Caes. u.a. – zuw. cohortes (den Legionen entgegengesetzt) = »Hilfstruppen der Bundesgenossen«, Sall. Iug. 46, 7. Vell. 2, 112, 5. Tac. hist. 4, 19. Flor. 3, 21, 18; später auch v. der Reiterei, centurio cohortis sextae equestris, Plin. ep. 10, 106 (107) sq. – aber c. equitata, mit Reitern untermischte, Corp. inscr. Lat. 2, 2129. – poet. übtr. = Heer übh., Stat. Theb. 5, 672. – Form cors, Cypr. de laps. 2. p. 237, 17 H.: chors, Corp. inscr. Lat. 2, 3272: cho(rs), Corp. inscr. Lat. 2, 432: cohr(s), s. Bergk Schleudersteine usw. S. 130. – 2) cohors praetoria, a) die Leibwache des Feldherrn, Caes.: so auch eines Königs, cohors regia, Liv.: u. spöttisch, c. scortorum, Cic. – b) das den Prätor in der Provinz umgebende Gefolge, der Stab, die Suite (s. comes no. b, β das Nähere), Cic., Hor. u.a. – / Genet. Plur. immer cohortium, zB. Caes. b. G. 2, 25, 1. Sall. Iug. 46, 7. Liv. 10, 19, 20, chortium, Corp. inscr. Lat. 2, 3272. Eckel Doctr. num. vet. 6. p. 53.

    lateinisch-deutsches > cohors

  • 48 Cybele

    Cybelē (Cybela), u. (bei Dichtern gew.) Cybēbē, ēs u. ae, f. (Κυβέλη u. Κυβήβη), I) eine phrygische, von den Griechen mit der Rhea, der Mutter des kretischen Zeus, von den Römern mit der Ops, der Gemahlin des italischen Saturn, identifizierte Göttin, deren Priester Galli hießen (vgl. Lübker Hor. carm. 1, 16, 5 sqq. Heinrich Iuven. 6, 511 sqq.), Form -ele, Mart. 1, 71, 10. Tert. apol. 12 (wo griech. Dat. Cybele): Form -ela, Tert. ad nat. 1, 10: Form -ēbe, Verg. Aen. 10, 220. Prop. 3, 17, 35. Phaedr. 3, 17, 4. Sil. 8, 365; 17, 8 (vgl. die Auslgg. z. d. St. u. Burmann Anthol. Lat. 1, 53, 1. p. 29 sq.). – Dav. Cybelēius, a, um (Κυβελήϊος), zur Cybele gehörig, Attis (s. d.), Ov.: mater dea, Cybele, Ov.: frena, der Löwen am Wagen der Cybele, Ov. – II) ein (wahrsch. nur mythischer) Berg in Phrygien, angeblich in der Gegend von Celänä, Form -ele, Ov. fast. 4, 249 u. 363: Form -ēbe, Catull. 63, 9 u. 12. – ders. Berg Cybelus, ī, m., Verg. Aen. 3, 111 ed. Ribb. (Haupt u. Ladewig Cybelae).

    lateinisch-deutsches > Cybele

  • 49 delphinus

    delphīnus, ī, m. u. bei klass. Dichtern u. in nachaug. Prosa (in reingriech. Form) delphīn ( selten delphīs), phīnis, m. (griech. klass. δελφίς, bei Spät. δελφίν, während die Römer delphin vorzogen, s. Prisc. 6, 18 u. 7, 46), der Delphin, I) der Delphin, Tummler, eine Walfischart (Delphinus, Delphis, L.), Form -us, Acc. fr., Cic. u.a. – Form -in, im Nom., Poëta b. Pers. 1, 94: Akk. delphinem, Solin. 12, 7: griech. Akk. delphina, Abl. delphine, Ov.: Plur., Nom. delphines, Verg., Ov. u. Solin.: Genet. delphinum, Verg., Prop. u. Solin.: griech. Akk. delphinas, Verg. u. Solin. – II) meton.: A) das Gestirn Delphin, Varro u.a. Klassiker. – Form -in, im Nom., Ov. u. Hyg.: griech. Akk. Sing. delphina, Ov. – Form -is, Nom., Avien. Arat. 700. – B) ein wie ein Delphin geformter Heber an der Wasserorgel, der Delphin, Vitr. 10, 8, 1. – C) ein wie ein Delphin gestaltetes Prunkgerät, der Delphin, Plin. 33, 147.

    lateinisch-deutsches > delphinus

  • 50 Hippodame

    Hippodamē, ēs, Akk. ēn, f. u. Hippodamēa od. īa, ae, f. (Ἱπποδάμη, -δάμεια), I) die Tochter des Önomaus, Königs von Pisa in Elis, der sie nur dem zur Gattin geben wollte, der ihm im Wettrennen zuvorkommen würde. Pelops siegte durch List, indem er den Wagenlenker des Önomaus, den Myrtilos, bestach, daß er die Nägel an den Wagenrädern seines Gebieters nicht einsetzte, und so das Ziel der Rennbahn mit Rossen, die ihm Poseidon geschenkt, vor Önomaus, dem im Rennen der Wagen zerbrach, erreichte, Form -ē, Verg. georg. 3, 7: Form -ēa, Enn. fr. scen. 358 (= Trag. inc. fr. 109 R.2 bei Cic. Tusc. 3, 26): Form -īa, Prop. 1, 2, 20. Ov. her. 8, 70 (68): dah. regnum Hippodamiae sprichw. = ein großes Glück, Prop. 1, 8, 35. – II) die Gattin des Pirithous (auch Deidamia u. Ischomache gen.), Form -ē, Ov. met. 12, 210: Form -īa, Ov. her. 17, 248.

    lateinisch-deutsches > Hippodame

  • 51 peiero

    pēiero u. periero u. urspr. Form per-iūro, āvī, ātum, āre, falsch schwören, meineidig sein, zuw. auch (bei Plaut.) übh. falsch aussagen, lügen, α) Form peiero, Cic. u.a.: conceptis verbis, einen förmlichen Meineid schwören, Plaut., Cic. u.a.: aperte, Sen.: optime, lügen, Plaut.: de turdo, Mart.: mit bl. Acc., fulminantem Iovem, Plin.: undas Stygias, Lucan.: mit folg. Acc. u. Infin., Prop. u. Suet. – Partiz. Perf. peieratus = durch Meineid verletzt, ius, falscher Eid, Hor. carm. 2, 8, 1. – β) Form periero, Plaut. truc. 30. Catull. 52, 3. Salv. de gub. dei 4, 16. § 76 u. 77. – γ) Form periuro, non enim falsum iurare ›periurare‹ est, sed quod ›ex animi tui sententia iuraris‹, Cic. de off. 3, 108: außerdem Plaut. asin. 322. Hor. sat. 2, 3, 127. Vulg. Levit. 19, 12; prov. 30, 9; Matth. 5, 33. – Partiz. Perf. periuratus = durch Meineid verletzt, di, Ov. am. 3, 11, 22. – δ) Form peiuro, Hor. sat. 2, 3, 127 Holder u. Fritzsche. Itala Matth. 5, 33.

    lateinisch-deutsches > peiero

  • 52 pristis

    pristis, is, Akk. im u. in, f. u. pistrix, tricis, f. (πρίστις, πίστρις), I) jedes Meerungeheuer, Walfisch, Sägefisch, Haifisch, α) Form pristis, Verg. Aen. 10, 211. Plin. 9, 4 u. 8 D. Flor. 3, 5, 16. Val. Flacc. 2, 531: pristes marinae, Non. 535, 23. – β) Form pistrix, Verg. Aen. 3, 427 (v. der Szylla): Neptunus pistricum dominus, Arnob. 3, 31 extr. – II) übtr.: a) der Walfisch als Gestirn, α) Form pristis, Germanic. Arat. 360. – β) Form pistrix, Cic. Arat. 152. Hyg. astr. 3, 30 u. 4, 4. – b) (Form pristis) ein kleines schnellsegelndes Kriegsschiff, Liv. 35, 26, 1 u. 44, 28, 1. – u. übh. Name eines Schiffes, das vorn am Rumpfe das aus Holz geschnitzte Bild eines Walfisches als Abzeichen (insigne) trug, Verg. Aen. 5, 116.

    lateinisch-deutsches > pristis

  • 53 supparum

    supparum (sīparum u. sīpharum), ī, n. u. supparus (sīpharus), ī, m. (σίφαρος), I) das Toppsegel, Bramsegel, Form sipharum od. sipharus, Fronto ep. ad Anton, 1, 2. p. 97, 10 N.: Form siparum, Sen. ep. 77, 1. Sen. Med. 328 u. Herc. Oct. 699 Leo. Stat. silv. 3, 2, 27 Baehr. Isid. orig. 19, 3, 4 Arev. (Otto supparum): Form supparum, Lucan. 5, 429. – II) übtr.: A) ein an einem Querbalken, der in Kreuzform an einem aufrechten Balken befestigt ist, ausgespanntes Banner, siphara illa vexillorum, Tert. apol. 16 Oehler. Vgl. Fest. 310 (a), 19 (wo supparos) u. 340 (a), 20 (wo supparum). – B) ein Überwurf von Leinen mit kurzen, ziemlich engen Ärmeln, die den Oberarm bis zum Ellenbogen bedeckten, von Frauen über der subucula getragen, Form supparus, Varro LL. 5, 131. Fest. 310 (a), 10: Form supparus u. supparum (erklärt durch περιώμιον), Prisc. 5, 42. Fest. 310 (a), 15: Akk. supparum, Nov. com. 70. Plaut. Epid. 232 G. Tert. de pall. 4: Plur. suppara, Lucan. 2, 364. – als rosiges Gewand der Morgenröte dem Serapis beigelegt, aurorat ostrinum hic indutus supparum, Varro sat. Men. 121. Vgl. Roeper M. Terentii Varronis Eumenidum reliquiae (Danzig 1861). p. 12–16. Genthe Schol. vet. in Lucan. p. 17.

    lateinisch-deutsches > supparum

  • 54 Baeterrae

    Baeterrae (Beterrae, Biterrae), ārum, f., Stadt in Gallia Narbon., j. Béziers, Form Baet., Corp. inscr. Lat. 9, 799: Form Bet., Mela 2. § 75 Fr. Plin. 3, 36 u. 14, 68 S. (codd.; Detl. u. Mayh. Baet.). Itin. Anton. 389, 5 u. 397, 1: Form Bit., Itin. Anton. 552, 3. Sulp. Sev. chron. 2, 39, 2. – Dav. Baeterrēnsis (Beterrēnsis, Biterrēnsis), aus od. zu Bäterrä, bäterrensisch, septimani Baet., Corp. inscr. Lat. 12, 4227: synodus Bit., Hilar. c. Constant. imp. 2: Biterrae, Biterrensis, Not. Tir. 84, 43 u. 44: subst., de Biterrensi (sc. civitate), aus dem Biterrensischen, Sidon. ep. 9, 10: Plur. Beterrēnsēs od. Biterrēnsēs, ium, m., die Einw. von Bäterrä, die Bäterrenser, Form. Bet., Notit. eccl. Galliae: Form Bit., Sidon. ep. 8, 4.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Baeterrae

  • 55 cohors

    cohors (cōrs, chōrs; vgl. Schneider Varr. r. r. 1, 13, 3), tis, f. ( aus co + indogerm. hrtн-s zu Wurzel her-, fassen, vgl. hortus u. χόρτος), I) ein rings eingezäunter Ort, der Hofraum, das Gehege, bes. fürs Vieh, der Viehhof, nach den besten Hdschrn. u. Ausgg. Form cohors, zB. Cato origg. 4. fr. 2 ( bei Fest. 146 M.). Varr. LL. 5, 88. Varr. r. r. 1, 13, 3 Schn. Ov. fast. 4, 704: Form cors, Glaucia bei Cic. de or. 2, 263. Col. 2, 14, 8 Schn. u.a.: Form chors, Varr. sat. Men. 55 u. 383. Vitr. 6, 6, 1 codd. optt. (Rose cors). Mart. 7, 54, 7 Schn. u.a. Vopisc. Aurel. 5, 1. Augustin. in psalm. 49, 12. – II) meton. (gew. in der Form cohors) eig. der eingehegte, eingeschlossene Haufe; dah. A) der Haufe, die Menge, die Schar, das Gefolge, fratrum stipata, Verg.: cuncta, Schiffsmannschaft, Verg.: amicorum, Curt. u. Suet.: oratorum, poëtarum, sectatorum (Aristotelis), Gell.: canum, Plin.: febrium, Hor.: una de cetera cohorte gallina, Apul. – B) insbes., als milit. t. t., 1) = die Kohorte, der 10. Teil einer Legion, 3 manipuli oder 6 centuriae enthaltend, Caes. u.a. – zuw. cohortes (den Legionen entgegengesetzt) = »Hilfstruppen der Bundesgenossen«, Sall. Iug. 46, 7. Vell. 2, 112, 5. Tac. hist. 4, 19. Flor. 3, 21, 18; später auch v. der Reiterei, centurio cohortis sextae equestris, Plin. ep. 10, 106 (107) sq. – aber c. equitata, mit Reitern un-
    ————
    termischte, Corp. inscr. Lat. 2, 2129. – poet. übtr. = Heer übh., Stat. Theb. 5, 672. – Form cors, Cypr. de laps. 2. p. 237, 17 H.: chors, Corp. inscr. Lat. 2, 3272: cho(rs), Corp. inscr. Lat. 2, 432: cohr(s), s. Bergk Schleudersteine usw. S. 130. – 2) cohors praetoria, a) die Leibwache des Feldherrn, Caes.: so auch eines Königs, cohors regia, Liv.: u. spöttisch, c. scortorum, Cic. – b) das den Prätor in der Provinz umgebende Gefolge, der Stab, die Suite (s. comes no. b, β das Nähere), Cic., Hor. u.a. – Genet. Plur. immer cohortium, zB. Caes. b. G. 2, 25, 1. Sall. Iug. 46, 7. Liv. 10, 19, 20, chortium, Corp. inscr. Lat. 2, 3272. Eckel Doctr. num. vet. 6. p. 53.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > cohors

  • 56 Cybele

    Cybelē (Cybela), u. (bei Dichtern gew.) Cybēbē, ēs u. ae, f. (Κυβέλη u. Κυβήβη), I) eine phrygische, von den Griechen mit der Rhea, der Mutter des kretischen Zeus, von den Römern mit der Ops, der Gemahlin des italischen Saturn, identifizierte Göttin, deren Priester Galli hießen (vgl. Lübker Hor. carm. 1, 16, 5 sqq. Heinrich Iuven. 6, 511 sqq.), Form -ele, Mart. 1, 71, 10. Tert. apol. 12 (wo griech. Dat. Cybele): Form -ela, Tert. ad nat. 1, 10: Form -ēbe, Verg. Aen. 10, 220. Prop. 3, 17, 35. Phaedr. 3, 17, 4. Sil. 8, 365; 17, 8 (vgl. die Auslgg. z. d. St. u. Burmann Anthol. Lat. 1, 53, 1. p. 29 sq.). – Dav. Cybelēius, a, um (Κυβελήϊος), zur Cybele gehörig, Attis (s. d.), Ov.: mater dea, Cybele, Ov.: frena, der Löwen am Wagen der Cybele, Ov. – II) ein (wahrsch. nur mythischer) Berg in Phrygien, angeblich in der Gegend von Celänä, Form -ele, Ov. fast. 4, 249 u. 363: Form -ēbe, Catull. 63, 9 u. 12. – ders. Berg Cybelus, ī, m., Verg. Aen. 3, 111 ed. Ribb. (Haupt u. Ladewig Cybelae).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Cybele

  • 57 delphinus

    delphīnus, ī, m. u. bei klass. Dichtern u. in nachaug. Prosa (in reingriech. Form) delphīn ( selten delphīs), phīnis, m. (griech. klass. δελφίς, bei Spät. δελφίν, während die Römer delphin vorzogen, s. Prisc. 6, 18 u. 7, 46), der Delphin, I) der Delphin, Tummler, eine Walfischart (Delphinus, Delphis, L.), Form -us, Acc. fr., Cic. u.a. – Form -in, im Nom., Poëta b. Pers. 1, 94: Akk. delphinem, Solin. 12, 7: griech. Akk. delphina, Abl. delphine, Ov.: Plur., Nom. delphines, Verg., Ov. u. Solin.: Genet. delphinum, Verg., Prop. u. Solin.: griech. Akk. delphinas, Verg. u. Solin. – II) meton.: A) das Gestirn Delphin, Varro u.a. Klassiker. – Form -in, im Nom., Ov. u. Hyg.: griech. Akk. Sing. delphina, Ov. – Form -is, Nom., Avien. Arat. 700. – B) ein wie ein Delphin geformter Heber an der Wasserorgel, der Delphin, Vitr. 10, 8, 1. – C) ein wie ein Delphin gestaltetes Prunkgerät, der Delphin, Plin. 33, 147.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > delphinus

  • 58 Hippodame

    Hippodamē, ēs, Akk. ēn, f. u. Hippodamēa od. īa, ae, f. (Ἱπποδάμη, -δάμεια), I) die Tochter des Önomaus, Königs von Pisa in Elis, der sie nur dem zur Gattin geben wollte, der ihm im Wettrennen zuvorkommen würde. Pelops siegte durch List, indem er den Wagenlenker des Önomaus, den Myrtilos, bestach, daß er die Nägel an den Wagenrädern seines Gebieters nicht einsetzte, und so das Ziel der Rennbahn mit Rossen, die ihm Poseidon geschenkt, vor Önomaus, dem im Rennen der Wagen zerbrach, erreichte, Form -ē, Verg. georg. 3, 7: Form -ēa, Enn. fr. scen. 358 (= Trag. inc. fr. 109 R.2 bei Cic. Tusc. 3, 26): Form -īa, Prop. 1, 2, 20. Ov. her. 8, 70 (68): dah. regnum Hippodamiae sprichw. = ein großes Glück, Prop. 1, 8, 35. – II) die Gattin des Pirithous (auch Deidamia u. Ischomache gen.), Form -ē, Ov. met. 12, 210: Form -īa, Ov. her. 17, 248.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Hippodame

  • 59 peiero

    pēiero u. periero u. urspr. Form per-iūro, āvī, ātum, āre, falsch schwören, meineidig sein, zuw. auch (bei Plaut.) übh. falsch aussagen, lügen, α) Form peiero, Cic. u.a.: conceptis verbis, einen förmlichen Meineid schwören, Plaut., Cic. u.a.: aperte, Sen.: optime, lügen, Plaut.: de turdo, Mart.: mit bl. Acc., fulminantem Iovem, Plin.: undas Stygias, Lucan.: mit folg. Acc. u. Infin., Prop. u. Suet. – Partiz. Perf. peieratus = durch Meineid verletzt, ius, falscher Eid, Hor. carm. 2, 8, 1. – β) Form periero, Plaut. truc. 30. Catull. 52, 3. Salv. de gub. dei 4, 16. § 76 u. 77. – γ) Form periuro, non enim falsum iurare ›periurare‹ est, sed quod ›ex animi tui sententia iuraris‹, Cic. de off. 3, 108: außerdem Plaut. asin. 322. Hor. sat. 2, 3, 127. Vulg. Levit. 19, 12; prov. 30, 9; Matth. 5, 33. – Partiz. Perf. periuratus = durch Meineid verletzt, di, Ov. am. 3, 11, 22. – δ) Form peiuro, Hor. sat. 2, 3, 127 Holder u. Fritzsche. Itala Matth. 5, 33.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > peiero

  • 60 pristis

    pristis, is, Akk. im u. in, f. u. pistrix, tricis, f. (πρίστις, πίστρις), I) jedes Meerungeheuer, Walfisch, Sägefisch, Haifisch, α) Form pristis, Verg. Aen. 10, 211. Plin. 9, 4 u. 8 D. Flor. 3, 5, 16. Val. Flacc. 2, 531: pristes marinae, Non. 535, 23. – β) Form pistrix, Verg. Aen. 3, 427 (v. der Szylla): Neptunus pistricum dominus, Arnob. 3, 31 extr. – II) übtr.: a) der Walfisch als Gestirn, α) Form pristis, Germanic. Arat. 360. – β) Form pistrix, Cic. Arat. 152. Hyg. astr. 3, 30 u. 4, 4. – b) (Form pristis) ein kleines schnellsegelndes Kriegsschiff, Liv. 35, 26, 1 u. 44, 28, 1. – u. übh. Name eines Schiffes, das vorn am Rumpfe das aus Holz geschnitzte Bild eines Walfisches als Abzeichen (insigne) trug, Verg. Aen. 5, 116.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > pristis

См. также в других словарях:

  • Form — (de) …   Kölsch Dialekt Lexikon

  • form — form·abil·i·ty; form·able; form·ably; form·al·de·hyde; form·amide; form·am·i·dine; form·a·zan; form·ful; form·ism; form·ist; form·less; Form·var; for·nic·i·form; fos·si·form; fo·ve·i·form; fruc·ti·form; fun·gi·form; fun·nel·form; fur·ci·form;… …   English syllables

  • Form — • The original meaning of the term form, both in Greek and Latin, was and is that in common use • eidos, being translated, that which is seen, shape, etc., with secondary meanings derived from this, as form, sort, particular, kind, nature… …   Catholic encyclopedia

  • form — n 1 Form, figure, shape, conformation, configuration are comparable when they denote the disposition or arrangement of content that gives a particular aspect or appearance to a thing as distinguished from the substance of which that thing is made …   New Dictionary of Synonyms

  • Form — may mean: *Form, the shape, appearance, or configuration, of an object *Form (furniture), a long seat or bench without a back *Form (education), a class, set or group of students *Form, a shallow depression or flattened nest of grass used by a… …   Wikipedia

  • Form — (Lehnwort von lat. forma) bezeichnet: Gestalt, die Art und Weise, wie etwas ist oder sich verändert im Sport die körperliche Verfassung eines Menschen, siehe Fitness Form (Kampfkunst), ein feststehender Bewegungsablauf in den Naturwissenschaften… …   Deutsch Wikipedia

  • Form — (f[=o]rm; in senses 8 & 9, often f[=o]rm in England), n. [OE. & F. forme, fr. L. forma; cf. Skr. dhariman. Cf. {Firm}.] 1. The shape and structure of anything, as distinguished from the material of which it is composed; particular disposition or… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • form — n 1: the structure of something (as a document) as distinguished from its matter a defect in form, not substance 2: established procedure according to rule or practice see also form of action 3: a printed or typed document with blank spaces for… …   Law dictionary

  • form — [fôrm] n. [ME forme < OFr < L forma, a shape, figure, image < ? (via Etr) Gr morphē] 1. the shape, outline, or configuration of anything; structure as apart from color, material, etc. 2. a) the body or figure of a person or animal b) a… …   English World dictionary

  • Form 8-K — is a report required to be filed by public companies with the United States Securities and Exchange Commission pursuant to the Securities Exchange Act of 1934, as amended. After a significant event like bankruptcy or departure of a CEO, a public… …   Wikipedia

  • form — [n1] shape; arrangement anatomy, appearance, articulation, cast, configuration, conformation, construction, contour, cut, design, die, embodiment, fashion, figure, formation, framework, mode, model, mold, outline, pattern, plan, profile, scheme,… …   New thesaurus

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»