diū

ălĭquis, aliquid; plur. aliqui [alius-quis; cf. Engl. somebody or other, i.e. some person [p. 88] obscurely definite; v. Donald. Varron. p. 381 sq.] ( fem. sing. rare).— Abl. sing. aliqui, Plaut. Aul. prol. 24; id. Most. 1, 3, 18; id. Truc. 5, 30; id. Ep. 3, 1, 11.— Nom. plur. masc. aliques, analog. to ques, from quis, acc. to Charis. 133 P.— Nom. and acc. plur. neutr. always aliqua.— Dat. and abl. plur. aliquibus, Liv. 22, 13;

oftener aliquis,

id. 26, 15; 26, 49; Plin. 2, 48, 49, § 131.—Alicui, trisyl., Tib. 4, 7, 2), indef. subst. pron., some one, somebody, any one, something, any thing; in the plur., some, any (it is opp. to an object definitely stated, as also to no one, nobody. The synn. quis, aliquis, and quidam designate an object not denoted by name; quis leaves not merely the object, but even its existence, uncertain; hence it is in gen. used in hypoth. and conditional clauses, with si, nisi, num, quando, etc.; aliquis, more emphatic than quis, denotes that an object really exists, but that nothing depends upon its individuality; no matter of what kind it may be, if it is only one, and not none; quidam indicates not merely the existence and individuality of an object, but that it is known as such to the speaker, only that he is not acquainted with, or does not choose to give, its more definite relations; cf. Jahn ad Ov. M. 9, 429, and the works there referred to).

A.. In gen.: nam nos decebat domum Lugere, ubi esset aliquis in lucem editus, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115 (as a transl. of Eurip. Cresph. Fragm. ap. Stob. tit. 121, Edei gar hêmas sullogon poioumenous Ton phunta thrênein, etc.):

Ervom tibi aliquis cras faxo ad villam adferat,

Plaut. Most. 1, 1, 65:

hunc videre saepe optabamus diem, Quom ex te esset aliquis, qui te appellaret patrem,

Ter. Hec. 4, 4, 30:

utinam modo agatur aliquid!

Cic. Att. 3, 15:

aliquid facerem, ut hoc ne facerem,

I would do any thing, that I might not do this, Ter. And. 1, 5, 24; so id. Phorm. 5, 6, 34:

fit plerumque, ut ei, qui boni quid volunt adferre, adfingant aliquid, quo faciant id, quod nuntiant, laetius,

Cic. Phil. 1, 3:

quamvis enim demersae sunt leges alicujus opibus,

id. Off. 2, 7, 24:

quod motum adfert alicui,

to any thing, id. Tusc. 1, 23, 53: te donabo ego hodie aliqui (abl.), Plaut. Most. 1, 3, 18; so, gaudere aliqui me volo, in some thing (or some way), id. Truc. 5, 30:

nec manibus humanis (Deus) colitur indigens aliquo,

any thing, Vulg. Act. 17, 25:

non est tua ulla culpa, si te aliqui timuerunt,

Cic. Marcell. 6 fin.:

in narratione, ut aliqua neganda, aliqua adicienda, sic aliqua etiam tacenda,

Quint. 4, 2, 67:

sunt aliqua epistulis eorum inserta,

Tac. Or. 25:

laudare aliqua, ferre quaedam,

Quint. 2, 4, 12:

quaero, utrum aliquid actum an nihil arbitremur,

Cic. Tusc. 5, 6, 15: quisquis est ille, si modo est aliquis (i. e. if only there is some one), qui, etc., id. Brut. 73, 255; so id. Ac. 2, 43, 132, etc.; Liv. 2, 10 fin.:

nunc aliquis dicat mihi: Quid tu?

Hor. S. 1, 3, 19; so id. ib. 2, 2, 94; 2, 2, 105; 2, 3, 6; 2, 5, 42, and id. Ep. 2, 1, 206.— Fem. sing.:

Forsitan audieris aliquam certamine cursus Veloces superāsse viros,

Ov. M. 10, 560:

si qua tibi spon sa est, haec tibi sive aliqua est,

id. ib. 4, 326.—

Not unfrequently with adj.:

Novo modo novum aliquid inventum adferre addecet,

Plaut. Ps. 1, 5, 156:

novum aliquid advertere,

Tac. A. 15, 30:

judicabant esse profecto aliquid naturā pulchrum atque praeclarum,

Cic. Sen. 13, 43:

mihi ne diuturnum quidem quidquam videtur, in quo est aliquid extremum,

in which there is any end, id. ib. 19, 69; cf. id. ib. 2, 5:

dignum aliquid elaborare,

Tac. Or. 9:

aliquid improvisum, inopinatum,

Liv. 27, 43:

aliquid exquisitum,

Tac. A. 12, 66:

aliquid illustre et dignum memoriā,

id. Or. 20:

sanctum aliquid et providum,

id. G. 8:

insigne aliquid faceret eis,

Ter. Eun. 5, 5, 31:

aliquid magnum,

Verg. A. 9, 186, and 10, 547:

quos magnum aliquid deceret, Juv 8, 263: dicens se esse aliquem magnum,

Vulg. Act. 8, 9:

majus aliquid et excelsius,

Tac. A. 3, 53:

melius aliquid,

Vulg. Heb. 11, 40:

deterius aliquid,

ib. Joan. 5, 14.—Also with unus, to designate a single, but not otherwise defined person:

ad unum aliquem confugiebant,

Cic. Off. 2, 12, 41 (cf. id. ib. 2, 12, 42: id si ab uno justo et bono viro consequebantur, erant, etc.): sin aliquis excellit unus e multis;

effert se, si unum aliquid adfert,

id. de Or. 3, 33, 136; so id. Verr. 2, 2, 52:

aliquis unus pluresve divitiores,

id. Rep. 1, 32: nam si natura non prohibet et esse virum bonum et esse dicendiperitum:

cur non aliquis etiam unus utrumque consequi possit? cur autem non se quisque speret fore illum aliquem?

that one, Quint. 12, 1, 31; 1, 12, 2.—

Partitive with ex, de, or the gen.:

aliquis ex vobis,

Cic. Cael. 3:

aliquem ex privatis audimus jussisse, etc.,

Plin. 13, 3, 4, § 22:

ex principibus aliquis,

Vulg. Joan. 7, 48; ib. Rom. 11, 14:

aliquis de tribus nobis,

Cic. Leg. 3, 7:

si de iis aliqui remanserint,

Vulg. Lev. 26, 39; ib. 2 Reg. 9, 3:

suorum aliquis,

Cic. Phil. 8, 9:

exspectabam aliquem meorum,

id. Att. 13, 15: succurret fortasse alicui vestrūm, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1:

trium rerum aliqua consequemur,

Cic. Part. 8, 30:

impetratum ab aliquo vestrūm,

Tac. Or. 15; so Vulg. 1 Cor. 6, 1:

principum aliquis,

Tac. G. 13:

cum popularibus et aliquibus principum,

Liv. 22, 13:

horum aliquid,

Vulg. Lev. 15, 10.—

Aliquid (nom. or acc.), with gen. of a subst. or of a neutr, adj. of second decl. instead of the adj. aliqui, aliqua, aliquod, agreeing with such word:

aliquid pugnae,

Plaut. Capt. 3, 4, 54:

vestimenti aridi,

id. Rud. 2, 6, 16:

consilii,

id. Ep. 2, 2, 71:

monstri,

Ter. And. 1, 5, 15:

scitamentorum,

Plaut. Men. 1, 3, 26:

armorum,

Tac. G. 18:

boni,

Plaut. Aul. 4, 6, 5; Ter. And. 2, 3, 24; Vulg. Joan. 1, 46:

aequi,

Ter. Ad. 2, 1, 33:

mali,

Plaut. Ep. 1, 1, 60; Ter. Eun. 5, 5, 29:

novi,

Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1; Vulg. Act. 17, 21:

potionis,

Plaut. Men. 5, 2, 22:

virium,

Cic. Fam. 11, 18:

falsi,

id. Caecin. 1, 3:

vacui,

Quint. 10, 6, 1:

mdefensi,

Liv. 26, 5 al. —Very rarely in abl.:

aliquo loci morari,

Dig. 18, 7, 1.—

Frequently, esp. in Cic., with the kindred words aliquando, alicubi, aliquo, etc., for the sake of emphasis or rhetorical fulness, Cic. Planc. 14, 35:

asperius locutus est aliquid aliquando,

id. ib. 13, 33; id. Sest. 6, 14; id. Mil. 25, 67:

non despero fore aliquem aliquando,

id. de Or. 1, 21, 95; id. Rep. 1, 9; id. Or. 42, 144; id. Fam. 7, 11 med.: evadat saltem aliquid aliquā, quod conatus sum, Lucil. ap. Non. 293, 1; App. Mag. p. 295, 17 al.—

In conditional clauses with si, nisi, quod si, etc.:

si aliquid de summā gravitate Pompeius dimisisset,

Cic. Phil. 13, 1: si aliquid ( really any thing, in contrast with nihil) dandum est voluptati, id. Sen. 13, 44: quod si non possimus aliquid proficere suadendo, Lucc. ap. Cic. Fam. 5, 14, 5:

Quod si de iis aliqui remanserint,

Vulg. Lev. 26, 39:

si quando aliquid tamquam aliqua fabella narratur,

Cic. de Or. 2, 59:

si quis vobis aliquid dixerit,

Vulg. Matt. 21, 3; ib. Luc. 19, 8:

si aliquem, cui narraret, habuisset,

Cic. Lael. 23, 88:

si aliquem nacti sumus, cujus, etc.,

id. ib. 8, 27:

cui (puero) si aliquid erit,

id. Fam. 14, 1:

nisi alicui suorum negotium daret,

Nep. Dion, 8, 2:

si aliquid eorum praestitit,

Liv. 24, 8.—

In negative clauses with ne:

Pompeius cavebat omnia, no aliquid vos timeretis,

Cic. Mil. 24, 66:

ne, si tibi sit pecunia adempta, aliquis dicat,

Nep. Epam. 4, 4:

ne alicui dicerent,

Vulg. Luc. 8, 46.—

In Plaut. and Ter. collect. with a plur. verb (cf. tis, Matth. Gr. 673): aperite atque Erotium aliquis evocate, open, some one (of you), etc., Plaut. Men. 4, 2, 111 (cf. id. Ps. 5, 1, 37:

me adesse quis nuntiate): aperite aliquis actutum ostium,

Ter. Ad. 4, 4, 27.—

In Verg. once with the second person sing.:

Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor, Qui face Dardanios ferroque sequare colonos,

Verg. A. 4, 625.

aliqui, as nemo sometimes stands with a noun for the adj. nullus:

nos quibus est alicunde aliquis objectus labos,

Ter. Hec. 3, 1, 6 Fleck.;

Et ait idem, ut aliquis metus adjunctus sit ad gratiam,

Cic. Div. in Caecil. 7, 24 B. and K.:

num igitur aliquis dolor in corpore est?

id. Tusc. 1, 34, 82 iid.:

ut aliquis nos deus tolleret,

id. Am. 23, 87 iid.: sin casus aliquis interpellārit, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 8 iid.:

si deus aliquis vitas repente mutāsset,

Tac. Or. 41 Halm:

sic est aliquis oratorum campus,

id. ib. 39 id.:

sive sensus aliquis argutā sententiā effulsit,

id. ib. 20 id. A similar use of aliquid for the adj. aliquod was asserted to exist in Plaut. by Lind. ad Cic. Inv. 2, 6, 399, and this is repeated by Klotz, s. v. aliquis, but Lemaire's Index gives only one instance: ni occupo aliquid mihi consilium, Plaut. Men. 5, 2, 94, where Brix now reads aliquod.

Esp.

With alius, aliud: some or any other, something else, any thing else:

dum aliud aliquid flagitii conficiat,

Ter. Phorm. 5, 2, 5:

potest fieri, ut alius aliquis Cornelius sit,

Cic. Fragm. B. VI. 21:

ut per alium aliquem te ipsum ulciscantur,

id. Div. in Caecil. 6, 22:

non est in alio aliquo salus,

Vulg. Act. 4, 12:

aliquid aliud promittere,

Petr. 10, 5 al. —

And with the idea of alius implied, in opp. to a definite object or objects, some or any other, something else, any thing else: aut ture aut vino aut aliqui (abl.) semper supplicat, Plaut. Aul prol. 24:

vellem aliquid Antonio praeter illum libellum libuisset scribere,

Cic. Brut. 44:

aut ipse occurrebat aut aliquos mittebat,

Liv. 34, 38:

cum seditionem sedare vellem, cum frumentum imperarem..., cum aliquid denique rei publicae causā gererem,

Cic. Verr. 1, 27, 20: commentabar declamitans saepe cum M. Pisone et cum Q. Pompeio aut cum aliquo cotidie id. Brut. 90, 310; Vell. 1, 17; Tac. A. 1, 4: (Tiberius) neque spectacula omnino edidit;

et iis, quae ab aliquo ederentur, rarissime interfuit,

Suet. Tib. 47.—

In a pregn. signif. as in Gr. tis, ti, something considerable, important, or great = aliquid magnum (v. supra. I. B.; cf. in Gr. hoti oiesthe ti poiein ouden poiountes, Plat. Symp. 1, 4):

non omnia in ducis, aliquid et in militum manu esse,

Liv. 45, 36.—Hence, esp.,

Esse aliquem or aliquid, to be somebody or something, i. e to be of some worth, value, or note, to be esteemed:

atque fac, ut me velis esse aliquem,

Cic. Att. 3, 15 fin.:

aude aliquid brevibus Gyaris dignum, si vis esse aliquis,

Juv. 1, 73:

an quidquam stultius quam quos singulos contemnas, eos esse aliquid putare universos?

Cic. Tusc. 5, 36, 104:

exstitit Theodas dicens se esse aliquem,

Vulg. Act. 5, 36: si umquam in dicendo fuimus aliquid. Cic. Att. 4, 2:

ego quoque aliquid sum,

id. Fam. 6, 18:

qui videbantur aliquid esse,

Vulg. Gal. 2, 2; 2, 6: quod te cum Culeone scribis de privilegio locutum, est aliquid ( it is something, it is no trifle):

sed, etc.,

Cic. Att. 3, 15: est istuc quidem aliquid, sed, etc.; id. Sen. 3; id. Cat. 1, 4:

est aliquid nupsisse Jovi,

Ov. F. 6, 27:

Est aliquid de tot Graiorum milibus unum A Diomede legi,

id. M. 13, 241:

est aliquid unius sese dominum fecisse lacertae,

Juv. 3, 230:

omina sunt aliquid,

Ov. Am. 1, 12, 3; so,

crimen abesse,

id. F. 1, 484:

Sunt aliquid Manes,

Prop. 5, 7, 1:

est aliquid eloquentia,

Quint. 1, prooem. fin. —

Dicere aliquid, like legein ti, to say something worth the while:

diceres aliquid et magno quidem philosopho dignum,

Cic. Tusc. 3, 16, 35; cf. Herm. ad Vig. 731; 755; so, assequi aliquid, to effect something considerable:

Etenim si nunc aliquid assequi se putant, qui ostium Ponti viderunt,

Cic. Tusc. 1, 20, 45.—

In colloquial lang.: fiet aliquid, something important or great, will, may come to pass or happen: Ch. Invenietur, exquiretur, aliquid fiet. Eu. Enicas. Jam istuc aliquid fiet, metuo, Plaut. Merc. 2, 4, 25:

mane, aliquid fiet, ne abi,

id. Truc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 1, 14.—

Ad aliquid esse, in gram. lang., to refer or relate to something else, e. g. pater, filius, frater, etc. (v. ad):

idem cum interrogantur, cur aper apri et pater patris faciat, il lud nomen positum, hoc ad aliquid esse contendunt,

Quint. 1, 6, 13 Halm.—

Atque aliquis, poet. in imitation of hôide de tis, and thus some one (Hom. II. 7, 178;

7, 201 al.): Atque aliquis, magno quaerens exempla timori, Non alios, inquit, motus, etc.,

Luc. 2, 67 Web.; Stat. Th. 1, 171; Claud. Eutr. 1, 350.—

It is sometimes omitted before qui, esp. in the phrase est qui, sunt qui:

praemittebatque de stipulatoribus suis, qui perscrutarentur, etc.,

Cic. Off. 2, 7, 25:

sunt quibus in satirā videar nimis acer,

Hor. S. 2, 1, 1:

sunt qui adiciant his evidentiam, quae, etc.,

Quint. 4, 2, § 63 (cf. on the contr. § 69: verum in his quoque confessionibus est aliquid. quod ex invidiā detrahi possit).—

Aliquid, like nihil (q. v. I. g), is used of persons:

Hinc ad Antonium nemo, illinc ad Caesarem cotidie aliquid transfugiebat,

Vell. 2, 84, 2 (cf. in Gr. tôn d allôn ou per ti... oute theôn out anthrôpôn, Hom. H. Ven. 34 sq. Herm.).— Hence the advv.

ălĭquid (prop. acc. denoting in what respect, with a verb or [p. 89] adj.; so in Gr. ti), somewhat, in something, in some degree, to some extent:

illud vereor, ne tibi illum succensere aliquid suspicere,

Cic. Deiot. 13, 35:

si in me aliquid offendistis,

at all, in any respect, id. Mil. 36, 99:

quos tamen aliquid usus ac disciplina sublevarent,

somewhat, Caes. B. G. 1, 40:

Philippi regnum officere aliquid videtur libertati vestrae,

Liv. 31, 29:

Nos aliquid Rutulos contra juvisse nefandum est?

Verg. A. 10, 84:

neque circumcisio aliquid valet,

Vulg. Gal. 6, 15:

perlucens jam aliquid, incerta tamen lux,

Liv. 41, 2:

aliquid et spatio fessus,

Plin. 5, 9, 10, § 54; cf. Hand, Turs. I. p. 259; Ellendt ad Cic. de Or. 1, 9, 35.—

ălĭquō (from aliquoi, old dat. denoting direction whither; cf.: eo, quo, alio, etc.).

Somewhither (arch.), to some place, somewhere; in the comic poets sometimes also with a subst. added, which designates the place more definitely:

ut aliquo ex urbe amoveas,

Plaut. Ep. 2, 2, 94:

aliquo abicere,

Ter. Ad. 4, 7, 26:

concludere,

id. Eun. 4, 3, 25 (cf. id. Ad. 4, 2, 13, in cellam aliquam concludere):

ab eorum oculis aliquo concederes,

Cic. Cat. 1, 17:

demigrandum potius aliquo est quam, etc.,

id. Dom. 100:

aliquem aliquo impellere,

id. Vatin. 15:

aliquo exire,

id. Q. Fr. 3, 1:

aliquo advenire vel sicunde discedere,

Suet. Calig. 4; Plaut. Rud. 2, 6, 51; id. Men. 5, 1, 3:

in angulum Aliquo abire,

Ter. Ad. 5, 2, 10; 3, 3, 6:

aliquem rus aliquo educere,

Cic. Q. Fr. 3, 3.—With a gen., like quo, ubi, etc.: migrandum Rhodum aut aliquo terrarum, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1, 5.—

With the idea of alio implied, = alio quo, somewhere else, to some other place (cf. aliquis, II. B.):

dum proficiscor aliquo,

Ter. And. 2, 1, 28:

at certe ut hinc concedas aliquo,

id. Heaut. 3, 3, 11:

si te parentes timerent atque odissent tui, ab eorum oculis aliquo concederes,

Cic. Cat. 1, 7, 17; cf. Hand, Turs. I. p. 265.—

ălĭquam, adv. (prop. acc. fem.), = in aliquam partem, in some degree; only in connection with diu, multus, and plures.

Aliquam diu (B. and K.), or together aliquamdiu (Madv., Halm, Dietsch), awhile, for a while, for some time; also pregn., for some considerable time (most freq. in the histt., esp. Cæs. and Livy; also in Cic.).

Absol.:

ut non aliquando condemnatum esse Oppianicum, sed aliquam diu incolumem fuisse miremini,

Cic. Clu. 9, 25:

Aristum Athenis audivit aliquam diu,

id. Ac. 1, 3, 12:

in vincula conjectus est, in quibus aliquamdiu fuit,

Nep. Con. 5, 3;

id. Dion, 3, 1: quā in parte rex affuit, ibi aliquamdiu certatum,

Sall. J. 74, 3; Liv. 3, 70, 4.—

Often followed by deinde, postea, postremo, tandem, etc.:

pugnatur aliquamdiu pari contentione: deinde, etc., Auct. B. G. 8, 19, 3: cunctati aliquamdiu sunt: pudor deinde commovit aciem,

Liv. 2, 10, 9; so id. 1, 16:

quos aliquamdiu inermos timuissent, hos postea armatos superāssent,

Caes. B. G. 1, 40, 6:

controversia aliquamdiu fuit: postremo, etc.,

Liv. 3, 32, 7; 25, 15, 14; 45, 6, 6:

ibi aliquamdiu atrox pugna stetit: tandem, etc.,

Liv. 29, 2, 15; 34, 28, 4 and 11; Suet. Ner. 6.—

With donec, as a more definite limitation of time, some time... until, a considerable time... until:

exanimis aliquamdiu jacuit, donec, etc.,

Suet. Caes. 82. —

Meton., for a long distance; most freq. of rivers:

Rhodanus aliquamdiu Gallias dirimit,

Mel. 2, 5, 5; so id. 3, 5, 6; 3, 9, 8 al.—Of the Corycian cave in Cilicia:

deinde aliquamdiu perspicuus, mox, et quo magis subitur, obscurior,

Mel. 1, 13.—

Aliquam multi, or aliquammulti, somewhat many, considerable in number or quantity (mostly post-class.):

sunt vestrūm aliquam multi, qui L. Pisonem cognōrunt,

Cic. Verr. 2, 4, 25, § 56 B. and K.: aliquammultos non comparuisse, * Gell. 3, 10, 17 Hertz:

aliquammultis diebus decumbo,

App. Mag. p. 320, 10.—Also adv.: aliquam multum, something much, to a considerable distance, considerably:

sed haec defensio, ut dixi, aliquam multum a me remota est,

App. Mag. p. 276, 7 dub.—And comp. * aliquam plures, somewhat more, considerably more:

aliquam pluribus et amarioribus perorantem,

Tert. Apol. 12 dub.; cf. Hand, Turs. I. p. 243.—

ălĭquā, adv. (prop. abl. fem.).

Somewhere (like mod. Engl. somewhere for somewhither):

antevenito aliquā aliquos,

Plaut. Mil. 2, 2, 66: aliquā evolare si posset, * Cic. Verr. 2, 1, 26, § 67:

si quā evasissent aliquā,

Liv. 26, 27, 12.—

Transf. to action, in some way or other, in some manner, = aliquo modo:

aliquid aliquā sentire,

Plaut. Merc. 2, 2, 62: evadere aliquā, Lucil. ap. Non. 293, 1:

aliquid aliquā resciscere,

Ter. Phorm. 5, 1, 19, and 4, 1, 19: aliquā nocere, * Verg. E. 3, 15:

aliquā obesse,

App. Mag. p. 295, 17.—

ălĭqui, adv. (prop. abl. = aliquo modo), in some way, somehow:

Quamquam ego tibi videor stultus, gaudere me aliqui volo,

Plaut. Truc. 5, 30 (but in this and like cases, aliqui may be treated as the abl. subst.; cf. supra, I. A.); cf. Hand, Turs. I. p. 242.

plur., and aliquam, acc., and aliquā, abl., used adverbially, may also be referred to the adj. ălĭqui, ălĭqua, ălĭquod.

nox, noctis (collat. form of the abl. noctu; v. in the foll.: nox, adverb. for nocte; v. fin.), f. (once masc. in Cato; v. infra, I.) [Sanscr. nak, naktis, night; Gr. nux; Germ. Nacht; Engl. night; from root naç; cf. neco, nekus], night.

Lit.: hinc nox processit stellis ardentibus apta, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 343 Vahl.):

ipsa umbra terrae soli officiens noctem efficit,

Cic. N. D. 2, 19, 49:

negat ullum esse cibum tam gravem, quin is die et nocte concoquatur,

in a day and a night, in twenty-four hours, id. ib. 2, 9, 24 (v. dies, I. B. 2.):

quod serenā nocte subito candens et plena luna defecisset,

id. Rep. 1, 15, 23:

dinumerationibus noctium ac dierum,

id. ib. 3, 2, 3:

Milo mediā nocte in campum venit,

id. Att. 4, 3, 4:

omni nocte dieque,

Juv. 3, 105:

de nocte,

by night, Cic. Mur. 33, 69:

multā de nocte profectus est,

late at night, id. Att. 7, 4, 2; and:

vigilare de nocte,

id. Mur. 9, 22 (v. de, I. B. 2.):

multā nocte veni ad Pompeium,

id. Q. Fr. 2, 9, 2:

qui ad multam noctem vigilāssem,

id. Rep. 6, 10, 10:

ad multam noctem pugnatum est,

Caes. B. G. 1, 26:

sub noctem naves solvit,

id. B. C. 1, 28:

noctes et dies urgeri,

night and day, Cic. de Or. 1, 61, 260; cf.:

qui (scrupulus) se dies noctesque stimulat,

id. Rosc. Am. 2, 6 et saep. (v. dies, I. B. 2.):

concubiā nocte visum esse in somnis ei, etc.,

id. Div. 1, 27, 57 (v. concubius).—

Abl. noctu: hac noctu filo pendebit Etruria tota, Enn. ap. Macr. S. 1, 4 (Ann. v. 153 Vahl.); so,

hac noctu,

Plaut. Am. 1, 1. 116:

noctu hac,

id. Mil. 2, 4, 28: noctu concubiā, Enn. ap. Macr. S. 1, 4 (Ann. v. 169 Vahl.):

senatus de noctu convenire, noctu multā domum dimitti, Quadrig. ib.: ergo noctu futura, cum media esse coeperit, auspicium Saturnaliorum erit,

Macr. S. 1, 4 fin. —Once masc. (as in cum primo lucu;

v. lux): in sereno noctu,

Cato, R. R. 156, 3.—

In partic., personified: Nox, the goddess of Night, the sister of Erebus, and by him the mother of Æther and Hemera, Cic. N. D. 2, 17, 44; Hyg. Fab. prooem.; Verg. A. 5, 721; Serv. Verg. A. 6, 250; Tib. 2, 1, 87; 3, 4 17; Ov. F. 1, 455; Val. Fl. 3, 211; Stat. Th. 2, 59 et saep.—

Transf.

That which takes place or is done at night, nightdoings, night-work ( poet. and in post-class. prose):

omnis et insanā semita nocte sonat,

nocturnal noise, a revelling by night, Prop. 5, 8, 60; Val. Fl. 2, 219.—Hence, Noctes Atticae, the title of a work of Gellius, which he wrote at Athens by night, Gell. praef.—

Sleep, a dream ( poet.): pectore noctem Accipit, [p. 1221] Verg. A. 4, 530:

talia vociferans noctem exturbabat,

Stat. Th. 10, 219:

abrupere oculi noctem,

id. ib. 9, 599; Sil. 3, 216.—

In mal. part., Plaut. Trin. 2, 1, 21; id. As. 1, 3, 42; Cic. Att. 1, 16, 5; Hor. Epod. 15, 13; Stat. Th. 1, 69; Just. 12, 3 et saep.; cf.:

nox vidua,

Cat. 6, 7; Ov. H. 19, 69.—

Death ( poet.):

omnes una manet nox,

Hor. C. 1, 28, 15:

jam te premet nox fabulaeque Manes,

id. ib. 1, 4, 16:

in aeternam clauduntur lumina noctem,

Verg. A. 10, 746.—

Darkness, obscurity, the gloom of tempest:

quae lucem eriperet et quasi noctem quandam rebus offunderet,

Cic. N. D. 1, 3, 6:

carcer infernus et perpetuā nocte oppressa regio,

Sen. Ep. 82, 16:

taetrā nimborum nocte coörtā,

Lucr. 4, 172:

imber Noctem hiememque ferens,

Verg. A. 3, 194:

venturam melius praesagit navita noctem,

Prop. 4, 10, 5 (mortem, Müll.).—Hence, poet., of clouds of missiles, Luc. 7, 520; Val. Fl. 7, 598:

veteris sub nocte cupressi,

the shadow, id. 1, 774.—

Blindness:

perpetuāque trahens inopem sub nocte senectam Phineus,

Ov. M. 7, 2: ego vero non video, nox oboritur, Sen. ap. Quint. 9, 2, 43: vultus perpetuā nocte coöpertus, Ps.-Quint. Decl. 1, 6. —

The shades below, the infernal regions:

descendere nocti,

Sil. 13, 708:

noctis arbiter,

i. e. Pluto, Claud. Rapt. Pros. 1, 55.—

Trop.

Darkness, confusion, gloomy condition:

doleo me in hanc rei publicae noctem incidisse,

Cic. Brut. 96, 330; cf.:

rei publicae offusa sempiterna nox esset,

id. Rosc. Am. 32, 91:

nox ingens scelerum,

Luc. 7, 571.—

Mental darkness, ignorance ( poet.):

quantum mortalia pectora caecae Noctis habent,

Ov. M. 6, 472.—

Obscurity, unintelligibility:

mei versus aliquantum noctis habebunt,

Ov. Ib. 63.— Hence, adv.: nocte, noctū (cf. diu), and nox, in the night, at night, by night.

Form nocte (rare but class.):

luce noctem, nocte lucem exspectatis,

Auct. Her. 4, 36, 48:

in campum nocte venire,

Cic. Att. 4, 3, 4 (shortly after:

in Comitium Milo de nocte venit): nec discernatur, interdiu nocte pugnent,

Liv. 8, 34 fin.; so id. 21, 32, 10; cf.:

nec nocte nec interdiu,

id. 1, 47; Juv. 3, 127, 198:

velut nocte in ignotis locis errans,

Quint. 7 prol. 3.—

Form noctu (so most freq.): ob Romam noctu legiones ducere coepit, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 179 Müll. (Ann. v. 295 Vahl.):

noctuque et diu,

Plaut. Cas. 4, 4, 5; so, noctu diuque, Titin. and Sall. Hist. Fragm. ap. Charis. p. 185 P.; cf.: nec noctu nec diu, Plaut. Fragm. ap. Non. 98, 27:

continuum diu noctuque iter properabant,

Tac. A. 15, 12 fin.:

quā horā, noctu an interdiu,

Auct. Her. 2, 4, 7; cf.:

nonnumquam interdiu, saepius noctu,

Caes. B. G. 1, 8 fin.:

noctu ambulabat in publico Themistocles,

Cic. Tusc. 4, 19, 44:

noctu ad oppidum respicientes,

id. Div. 1, 32, 69; id. Fam. 14, 7, 1:

noctu Jugurthae milites introducit,

Sall. J. 12, 4:

noctu profugere,

id. ib. 106, 2:

dum noctu stertit,

Hor. Ep. 2, 2, 27:

noctu litigare,

Juv. 6, 35; 605; 14, 306.—

Form nox (cf. pernox, and the Gr. nuktos, only ante-class.): SI NOX FVRTVM FACTVM SIT, Fragm. XII. Tab. ap. Macr. S. 1, 4 med.:

hinc media remis Palinurum pervenio nox,

Lucil. Sat. 3, 22: quin tu hic manes? Arg. Nox si voles manebo, Plaut. As. 3, 3, 7 Ussing (al. mox); cf. id. Trin. 4, 2, 22 Brix, Krit. Anh. and Ritschl, ed. 2: si luci, si nox, si mox, si jam data sit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 412 Vahl.); cf. Gell. 12, 1.

nox, noctis (collat. form of the abl. noctu; v. in the foll.: nox, adverb. for nocte; v. fin.), f. (once masc. in Cato; v. infra, I.) [Sanscr. nak, naktis, night; Gr. nux; Germ. Nacht; Engl. night; from root naç; cf. neco, nekus], night.

Lit.: hinc nox processit stellis ardentibus apta, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 343 Vahl.):

ipsa umbra terrae soli officiens noctem efficit,

Cic. N. D. 2, 19, 49:

negat ullum esse cibum tam gravem, quin is die et nocte concoquatur,

in a day and a night, in twenty-four hours, id. ib. 2, 9, 24 (v. dies, I. B. 2.):

quod serenā nocte subito candens et plena luna defecisset,

id. Rep. 1, 15, 23:

dinumerationibus noctium ac dierum,

id. ib. 3, 2, 3:

Milo mediā nocte in campum venit,

id. Att. 4, 3, 4:

omni nocte dieque,

Juv. 3, 105:

de nocte,

by night, Cic. Mur. 33, 69:

multā de nocte profectus est,

late at night, id. Att. 7, 4, 2; and:

vigilare de nocte,

id. Mur. 9, 22 (v. de, I. B. 2.):

multā nocte veni ad Pompeium,

id. Q. Fr. 2, 9, 2:

qui ad multam noctem vigilāssem,

id. Rep. 6, 10, 10:

ad multam noctem pugnatum est,

Caes. B. G. 1, 26:

sub noctem naves solvit,

id. B. C. 1, 28:

noctes et dies urgeri,

night and day, Cic. de Or. 1, 61, 260; cf.:

qui (scrupulus) se dies noctesque stimulat,

id. Rosc. Am. 2, 6 et saep. (v. dies, I. B. 2.):

concubiā nocte visum esse in somnis ei, etc.,

id. Div. 1, 27, 57 (v. concubius).—

Abl. noctu: hac noctu filo pendebit Etruria tota, Enn. ap. Macr. S. 1, 4 (Ann. v. 153 Vahl.); so,

hac noctu,

Plaut. Am. 1, 1. 116:

noctu hac,

id. Mil. 2, 4, 28: noctu concubiā, Enn. ap. Macr. S. 1, 4 (Ann. v. 169 Vahl.):

senatus de noctu convenire, noctu multā domum dimitti, Quadrig. ib.: ergo noctu futura, cum media esse coeperit, auspicium Saturnaliorum erit,

Macr. S. 1, 4 fin. —Once masc. (as in cum primo lucu;

v. lux): in sereno noctu,

Cato, R. R. 156, 3.—

In partic., personified: Nox, the goddess of Night, the sister of Erebus, and by him the mother of Æther and Hemera, Cic. N. D. 2, 17, 44; Hyg. Fab. prooem.; Verg. A. 5, 721; Serv. Verg. A. 6, 250; Tib. 2, 1, 87; 3, 4 17; Ov. F. 1, 455; Val. Fl. 3, 211; Stat. Th. 2, 59 et saep.—

Transf.

That which takes place or is done at night, nightdoings, night-work ( poet. and in post-class. prose):

omnis et insanā semita nocte sonat,

nocturnal noise, a revelling by night, Prop. 5, 8, 60; Val. Fl. 2, 219.—Hence, Noctes Atticae, the title of a work of Gellius, which he wrote at Athens by night, Gell. praef.—

Sleep, a dream ( poet.): pectore noctem Accipit, [p. 1221] Verg. A. 4, 530:

talia vociferans noctem exturbabat,

Stat. Th. 10, 219:

abrupere oculi noctem,

id. ib. 9, 599; Sil. 3, 216.—

In mal. part., Plaut. Trin. 2, 1, 21; id. As. 1, 3, 42; Cic. Att. 1, 16, 5; Hor. Epod. 15, 13; Stat. Th. 1, 69; Just. 12, 3 et saep.; cf.:

nox vidua,

Cat. 6, 7; Ov. H. 19, 69.—

Death ( poet.):

omnes una manet nox,

Hor. C. 1, 28, 15:

jam te premet nox fabulaeque Manes,

id. ib. 1, 4, 16:

in aeternam clauduntur lumina noctem,

Verg. A. 10, 746.—

Darkness, obscurity, the gloom of tempest:

quae lucem eriperet et quasi noctem quandam rebus offunderet,

Cic. N. D. 1, 3, 6:

carcer infernus et perpetuā nocte oppressa regio,

Sen. Ep. 82, 16:

taetrā nimborum nocte coörtā,

Lucr. 4, 172:

imber Noctem hiememque ferens,

Verg. A. 3, 194:

venturam melius praesagit navita noctem,

Prop. 4, 10, 5 (mortem, Müll.).—Hence, poet., of clouds of missiles, Luc. 7, 520; Val. Fl. 7, 598:

veteris sub nocte cupressi,

the shadow, id. 1, 774.—

Blindness:

perpetuāque trahens inopem sub nocte senectam Phineus,

Ov. M. 7, 2: ego vero non video, nox oboritur, Sen. ap. Quint. 9, 2, 43: vultus perpetuā nocte coöpertus, Ps.-Quint. Decl. 1, 6. —

The shades below, the infernal regions:

descendere nocti,

Sil. 13, 708:

noctis arbiter,

i. e. Pluto, Claud. Rapt. Pros. 1, 55.—

Trop.

Darkness, confusion, gloomy condition:

doleo me in hanc rei publicae noctem incidisse,

Cic. Brut. 96, 330; cf.:

rei publicae offusa sempiterna nox esset,

id. Rosc. Am. 32, 91:

nox ingens scelerum,

Luc. 7, 571.—

Mental darkness, ignorance ( poet.):

quantum mortalia pectora caecae Noctis habent,

Ov. M. 6, 472.—

Obscurity, unintelligibility:

mei versus aliquantum noctis habebunt,

Ov. Ib. 63.— Hence, adv.: nocte, noctū (cf. diu), and nox, in the night, at night, by night.

Form nocte (rare but class.):

luce noctem, nocte lucem exspectatis,

Auct. Her. 4, 36, 48:

in campum nocte venire,

Cic. Att. 4, 3, 4 (shortly after:

in Comitium Milo de nocte venit): nec discernatur, interdiu nocte pugnent,

Liv. 8, 34 fin.; so id. 21, 32, 10; cf.:

nec nocte nec interdiu,

id. 1, 47; Juv. 3, 127, 198:

velut nocte in ignotis locis errans,

Quint. 7 prol. 3.—

Form noctu (so most freq.): ob Romam noctu legiones ducere coepit, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 179 Müll. (Ann. v. 295 Vahl.):

noctuque et diu,

Plaut. Cas. 4, 4, 5; so, noctu diuque, Titin. and Sall. Hist. Fragm. ap. Charis. p. 185 P.; cf.: nec noctu nec diu, Plaut. Fragm. ap. Non. 98, 27:

continuum diu noctuque iter properabant,

Tac. A. 15, 12 fin.:

quā horā, noctu an interdiu,

Auct. Her. 2, 4, 7; cf.:

nonnumquam interdiu, saepius noctu,

Caes. B. G. 1, 8 fin.:

noctu ambulabat in publico Themistocles,

Cic. Tusc. 4, 19, 44:

noctu ad oppidum respicientes,

id. Div. 1, 32, 69; id. Fam. 14, 7, 1:

noctu Jugurthae milites introducit,

Sall. J. 12, 4:

noctu profugere,

id. ib. 106, 2:

dum noctu stertit,

Hor. Ep. 2, 2, 27:

noctu litigare,

Juv. 6, 35; 605; 14, 306.—

Form nox (cf. pernox, and the Gr. nuktos, only ante-class.): SI NOX FVRTVM FACTVM SIT, Fragm. XII. Tab. ap. Macr. S. 1, 4 med.:

hinc media remis Palinurum pervenio nox,

Lucil. Sat. 3, 22: quin tu hic manes? Arg. Nox si voles manebo, Plaut. As. 3, 3, 7 Ussing (al. mox); cf. id. Trin. 4, 2, 22 Brix, Krit. Anh. and Ritschl, ed. 2: si luci, si nox, si mox, si jam data sit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 412 Vahl.); cf. Gell. 12, 1.

nox, noctis (collat. form of the abl. noctu; v. in the foll.: nox, adverb. for nocte; v. fin.), f. (once masc. in Cato; v. infra, I.) [Sanscr. nak, naktis, night; Gr. nux; Germ. Nacht; Engl. night; from root naç; cf. neco, nekus], night.

Lit.: hinc nox processit stellis ardentibus apta, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 343 Vahl.):

ipsa umbra terrae soli officiens noctem efficit,

Cic. N. D. 2, 19, 49:

negat ullum esse cibum tam gravem, quin is die et nocte concoquatur,

in a day and a night, in twenty-four hours, id. ib. 2, 9, 24 (v. dies, I. B. 2.):

quod serenā nocte subito candens et plena luna defecisset,

id. Rep. 1, 15, 23:

dinumerationibus noctium ac dierum,

id. ib. 3, 2, 3:

Milo mediā nocte in campum venit,

id. Att. 4, 3, 4:

omni nocte dieque,

Juv. 3, 105:

de nocte,

by night, Cic. Mur. 33, 69:

multā de nocte profectus est,

late at night, id. Att. 7, 4, 2; and:

vigilare de nocte,

id. Mur. 9, 22 (v. de, I. B. 2.):

multā nocte veni ad Pompeium,

id. Q. Fr. 2, 9, 2:

qui ad multam noctem vigilāssem,

id. Rep. 6, 10, 10:

ad multam noctem pugnatum est,

Caes. B. G. 1, 26:

sub noctem naves solvit,

id. B. C. 1, 28:

noctes et dies urgeri,

night and day, Cic. de Or. 1, 61, 260; cf.:

qui (scrupulus) se dies noctesque stimulat,

id. Rosc. Am. 2, 6 et saep. (v. dies, I. B. 2.):

concubiā nocte visum esse in somnis ei, etc.,

id. Div. 1, 27, 57 (v. concubius).—

Abl. noctu: hac noctu filo pendebit Etruria tota, Enn. ap. Macr. S. 1, 4 (Ann. v. 153 Vahl.); so,

hac noctu,

Plaut. Am. 1, 1. 116:

noctu hac,

id. Mil. 2, 4, 28: noctu concubiā, Enn. ap. Macr. S. 1, 4 (Ann. v. 169 Vahl.):

senatus de noctu convenire, noctu multā domum dimitti, Quadrig. ib.: ergo noctu futura, cum media esse coeperit, auspicium Saturnaliorum erit,

Macr. S. 1, 4 fin. —Once masc. (as in cum primo lucu;

v. lux): in sereno noctu,

Cato, R. R. 156, 3.—

In partic., personified: Nox, the goddess of Night, the sister of Erebus, and by him the mother of Æther and Hemera, Cic. N. D. 2, 17, 44; Hyg. Fab. prooem.; Verg. A. 5, 721; Serv. Verg. A. 6, 250; Tib. 2, 1, 87; 3, 4 17; Ov. F. 1, 455; Val. Fl. 3, 211; Stat. Th. 2, 59 et saep.—

Transf.

That which takes place or is done at night, nightdoings, night-work ( poet. and in post-class. prose):

omnis et insanā semita nocte sonat,

nocturnal noise, a revelling by night, Prop. 5, 8, 60; Val. Fl. 2, 219.—Hence, Noctes Atticae, the title of a work of Gellius, which he wrote at Athens by night, Gell. praef.—

Sleep, a dream ( poet.): pectore noctem Accipit, [p. 1221] Verg. A. 4, 530:

talia vociferans noctem exturbabat,

Stat. Th. 10, 219:

abrupere oculi noctem,

id. ib. 9, 599; Sil. 3, 216.—

In mal. part., Plaut. Trin. 2, 1, 21; id. As. 1, 3, 42; Cic. Att. 1, 16, 5; Hor. Epod. 15, 13; Stat. Th. 1, 69; Just. 12, 3 et saep.; cf.:

nox vidua,

Cat. 6, 7; Ov. H. 19, 69.—

Death ( poet.):

omnes una manet nox,

Hor. C. 1, 28, 15:

jam te premet nox fabulaeque Manes,

id. ib. 1, 4, 16:

in aeternam clauduntur lumina noctem,

Verg. A. 10, 746.—

Darkness, obscurity, the gloom of tempest:

quae lucem eriperet et quasi noctem quandam rebus offunderet,

Cic. N. D. 1, 3, 6:

carcer infernus et perpetuā nocte oppressa regio,

Sen. Ep. 82, 16:

taetrā nimborum nocte coörtā,

Lucr. 4, 172:

imber Noctem hiememque ferens,

Verg. A. 3, 194:

venturam melius praesagit navita noctem,

Prop. 4, 10, 5 (mortem, Müll.).—Hence, poet., of clouds of missiles, Luc. 7, 520; Val. Fl. 7, 598:

veteris sub nocte cupressi,

the shadow, id. 1, 774.—

Blindness:

perpetuāque trahens inopem sub nocte senectam Phineus,

Ov. M. 7, 2: ego vero non video, nox oboritur, Sen. ap. Quint. 9, 2, 43: vultus perpetuā nocte coöpertus, Ps.-Quint. Decl. 1, 6. —

The shades below, the infernal regions:

descendere nocti,

Sil. 13, 708:

noctis arbiter,

i. e. Pluto, Claud. Rapt. Pros. 1, 55.—

Trop.

Darkness, confusion, gloomy condition:

doleo me in hanc rei publicae noctem incidisse,

Cic. Brut. 96, 330; cf.:

rei publicae offusa sempiterna nox esset,

id. Rosc. Am. 32, 91:

nox ingens scelerum,

Luc. 7, 571.—

Mental darkness, ignorance ( poet.):

quantum mortalia pectora caecae Noctis habent,

Ov. M. 6, 472.—

Obscurity, unintelligibility:

mei versus aliquantum noctis habebunt,

Ov. Ib. 63.— Hence, adv.: nocte, noctū (cf. diu), and nox, in the night, at night, by night.

Form nocte (rare but class.):

luce noctem, nocte lucem exspectatis,

Auct. Her. 4, 36, 48:

in campum nocte venire,

Cic. Att. 4, 3, 4 (shortly after:

in Comitium Milo de nocte venit): nec discernatur, interdiu nocte pugnent,

Liv. 8, 34 fin.; so id. 21, 32, 10; cf.:

nec nocte nec interdiu,

id. 1, 47; Juv. 3, 127, 198:

velut nocte in ignotis locis errans,

Quint. 7 prol. 3.—

Form noctu (so most freq.): ob Romam noctu legiones ducere coepit, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 179 Müll. (Ann. v. 295 Vahl.):

noctuque et diu,

Plaut. Cas. 4, 4, 5; so, noctu diuque, Titin. and Sall. Hist. Fragm. ap. Charis. p. 185 P.; cf.: nec noctu nec diu, Plaut. Fragm. ap. Non. 98, 27:

continuum diu noctuque iter properabant,

Tac. A. 15, 12 fin.:

quā horā, noctu an interdiu,

Auct. Her. 2, 4, 7; cf.:

nonnumquam interdiu, saepius noctu,

Caes. B. G. 1, 8 fin.:

noctu ambulabat in publico Themistocles,

Cic. Tusc. 4, 19, 44:

noctu ad oppidum respicientes,

id. Div. 1, 32, 69; id. Fam. 14, 7, 1:

noctu Jugurthae milites introducit,

Sall. J. 12, 4:

noctu profugere,

id. ib. 106, 2:

dum noctu stertit,

Hor. Ep. 2, 2, 27:

noctu litigare,

Juv. 6, 35; 605; 14, 306.—

Form nox (cf. pernox, and the Gr. nuktos, only ante-class.): SI NOX FVRTVM FACTVM SIT, Fragm. XII. Tab. ap. Macr. S. 1, 4 med.:

hinc media remis Palinurum pervenio nox,

Lucil. Sat. 3, 22: quin tu hic manes? Arg. Nox si voles manebo, Plaut. As. 3, 3, 7 Ussing (al. mox); cf. id. Trin. 4, 2, 22 Brix, Krit. Anh. and Ritschl, ed. 2: si luci, si nox, si mox, si jam data sit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 412 Vahl.); cf. Gell. 12, 1.

vălĕo, ui, itum, 2, v. n. [kindr. with Sanscr. bala, vis, robur, balishtas, fortissimus; cf. debilis], to be strong.

Lit., of physical strength, vigor, or health.

In gen., to be strong, stout, or vigorous, to have strength (cf.: polleo, vigeo).

Absol.: verum illi valent, qui vi luctantur cum leonibus, Pomp. ap. Non. 112, 4 (Com. Rel. v. 176 Rib.):

puer ille (Hercules recens natus) ut magnus est et multum valet!

Plaut. Am. 5, 1, 51: plus potest, qui plus valet: Vir erat;

plus valebat,

id. Truc. 4, 3, 38 sq.:

sanus homo, qui bene valet,

Cels. 1, 1 init.:

si magis valet,

id. 3, 18:

si satis valet (= si satis validae vires sunt, just before),

id. 4, 7 init.:

prout nervi valent,

id. 8, 16.—Of plants:

vitem novellam resecari tum erit tempus ubi valebit,

Cato, R. R. 33, 3 sq. —

To be strong in or for something, to have the power or strength, be in condition to do something, etc.

Of personal subjects, etc.

With ad and acc.:

alios videmus velocitate ad cursum, alios viribus ad luctandum valere,

Cic. Off. 1, 30, 107.—

With inf.:

manibus pedibusque morbo distortissimis, ut neque calceum perpeti nec libellos evolvere valeret,

Suet. Galb. 21:

mustela cum mures veloces non valeret assequi,

Phaedr. 4, 1, 10:

valet ima summis Mutare deus,

Hor. C. 1, 34, 12; cf. II. B. 2. h. infra; cf.:

illud mirari mitte, quod non valet e lapide hoc alias impellere res,

Lucr. 6, 1057:

versate diu quid ferre recusent, Quid valeant umeri (sc. ferre),

Hor. A. P. 40:

nec valuere manus infixum educere telum,

Ov. M. 13, 393; 12, 101; Col. 6, 25 fin. —

Of remedies or medicines, to be efficacious, be good for any thing; with ad and acc.:

fimum potum ad dysentericos valet,

Plin. 28, 8, 27, § 105.—With contra:

cimices valent contra serpentium morsus,

Plin. 29, 4, 17, § 61.—With eodem:

id quoque collyrium eodem valet,

Cels. 6, 6, 21.—With pro:

ruta per se pro antidoto valet,

Plin. 20, 13, 51, § 132.—With abl.:

dictamnus valet potu et illitu et suffitu,

Plin. 26, 15, 90, § 153.— With inf.:

sandaracha valet purgare, sistere, excalfacere, perrodere,

Plin. 34, 18, 55, § 177.—

Of sounds: cum C ac similiter G non valuerunt, in T ac D molliuntur, i. e. were not pronounced strongly, Quint. 1, 11, 5.—

Esp., in respect of the natural condition of the body, to be well in health, to be in a sound or healthy condition, to be healthy, hale, hearty.

In gen.

Absol.:

equidem valeo recte et salvus sum,

Plaut. Am. 2, 1, 36:

perpetuon' valuisti?

id. Ep. 1, 1, 15; 1, 1, 18:

valen'? Valuistin? valeo et valui rectius,

id. Trin. 1, 2, 12 sq.: facile omnes, quom valemus, recta consilia aegrotis damus, Ter. And. 2, 1, 9:

dicit vilicus servos non valuisse,

Cato, R. R. 2, 3 sq.; 5, 6:

boves ut recte valeant,

id. ib. 103:

optime valere et gravissime aegrotare,

Cic. Fin. 2, 13, 43; 4, 25, 69:

cura est, ut valeat,

Plaut. Stich. 5, 2, 4:

ego valeo recte et rem gero,

id. Pers. 2, 3, 34:

te recte valere operamque dare, ut cottidie melius,

Cic. Fam. 11, 24, 1: deterius quam soleo, Luccei. ib. 5, 14, 1:

commode,

Plin. Ep. 3, 20, 11: Ni. Benene usque valuit? Chr. Pancratice atque athletice, Plaut. Bacch. 2, 3, 14:

minus valere... melius valere,

Cic. Att. 4, 14, 1:

nam matri oculi si valerent, mecum venisset simul,

Plaut. Mil. 4, 8, 8.—

With abl.:

si corpore valuisset,

Cic. Brut. 20, 77:

nec melius valeo quam corpore, mente,

Ov. Tr. 3, 8, 33; cf. Sall. J. 11, 5:

pedibus,

Nep. Phoc. 4, 1:

stomacho,

Juv. 6, 100.—

With ab and abl.:

ab oculis,

Gell. 13, 30, 10:

a morbo,

Plaut. Ep. 1, 2, 26; and facetiously: Me. Ain tu te valere? Eu. Pol ego haud a pecunia perbene, as to money, not very well, id. Aul. 2, 2, 9.—

Esp., at the commencement of letters (very freq.), si vales, bene est, and abbreviated S. V. B. E.;

and, more fully, with the addition ego or equidem valeo (abbrev. E. V. or E. Q. V.),

Cic. Fam. 13, 6; 14, 11; 14, 16; 14, 17; 14, 21; 14, 22; 14, 23; 14, 24; 15, 1; 15, 2; Metell. ib. 5, 1; Vatin. ib. 5, 9; Luccei. ib. 5, 14 al.; cf.:

mos antiquis fuit usque ad meam servatus aetatem, primis epistulae verbis adicere: Si vales bene est,

Sen. Ep. 15, 1; so too: S. V. G. V. (si vales, gaudeo, valeo) et Tullia nostra recte V. Terentia minus belle habuit: sed certum scio jam convaluisse eam, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1.—

Rarely impers. pass.:

quid agitur, Sagaristio? ut valetur?

Plaut. Pers. 2, 5, 8.—

Vale or valeas, in leave-taking, farewell, adieu (cf.: salve, ave).

In gen.: Di. Valeas. Ph. Vale, Plaut. Truc. 2, 4, 79: Ar. Vale. Ph. Quo properas? Ar. Bene vale, id. As. 3, 3, 16; id. Mil. 4, 8, 51:

bene vale, Alcumena,

id. Am. 1, 3, 1:

vale atque salve,

id. Capt. 3, 5, 86; id. Curc. 4, 2, 36: vale atque salve. Th. Male vale, male sit tibi, id. ib. 4, 4, 32; v. salvus: Ly. Ad portum propero. De. Bene ambulato. Ly. Bene valeto. De. Bene sit tibi, id. Merc. 2, 2, 55:

bene valete et vivite,

id. Mil. 4, 8, 30:

ite intro cito: valete,

id. As. 3, 3, 155:

abeo: valete, judices justissimi,

id. Capt. prol. 67:

vos valete et plaudite,

Ter. Eun. 5, 8, 64:

in hoc biduom vale,

id. ib. 1, 2, 110:

vive valeque,

Hor. S. 2, 5, 110.—Before a vowel, scanned vale:

et longum, Formose vale, vale, inquit Iolla,

Verg. E. 3, 79; Ov. M. 3, 501.—

At the conclusion of letters:

Vale,

Cic. Fam. 6, 22, 3; 6, 21, 3; 4, 8, 2; Luccei. ib. 5, 14, 3:

cura ut valeas,

Cic. Fam. 7, 15, 2; 7, 20, 3; rarely bene vale, Mat. ib. 11, 28, 8; Cur. ib. 7, 29, 2; cf.:

tu me diligis et valebis,

Cic. ib. 9, 22, 5; 15, 18, 2: fac valeas meque mutuo diligas, Planc. ib. 10, 7, 2; Mat. ib. 11, 28, 8.—

Also in bidding farewell to the dead:

salve aeternum mihi, maxime Palla, Aeternumque vale,

Verg. A. 11, 97; Stat. S. 3, 3, 208; cf. Varr. ap. Serv. Verg. l. l.;

v. salvus: in perpetuom, frater, ave atque vale,

Cat. 101, 10:

terque, Vale, dixit,

Ov. F. 3, 563:

supremumque vale... dixit,

id. M. 10, 62.—

As an expression of dismission, refusal, or scorn, be off, begone:

valeas, tibi habeas res tuas, reddas meas,

Plaut. Am. 3, 2, 46:

immo habeat, valeat, vivat cum illa,

Ter. And. 5, 3, 18:

valeas, habeas illam quae placet,

id. Ad. 4, 4, 14:

si talis est deus, ut nulla hominum caritate teneatur, valeat,

good-by to him, let me have nothing to do with him, Cic. N. D. 1, 44, 124:

valeat res ludicra, si me Palma negata macrum, donata reducit opimum,

Hor. Ep. 2, 1, 180: valeant, Qui inter nos discidium volunt, away with those, etc., Ter. And. 4, 2, 13:

quare ista valeant: me res familiaris movet,

Cic. Att. 16, 15, 5: castra peto, valeatque Venus, valeantque puellae, farewell to Venus, etc., Tib. 2, 6, 9:

valete curae,

Petr. 79; cf. Cat. 8, 12; 11, 17; Ov. Am. 1, 6, 71 sqq.—

With valere jubere or dicere (sometimes as one word, vălĕdīco, ere, 3, v. n.), to bid one good-by, farewell, adieu:

illum salutavi: post etiam jussi valere,

Cic. Att. 5, 2, 2:

vix illud potui dicere triste vale,

Ov. H. 13, 14:

saepe vale dicto rursus sum multa locutus,

id. Tr. 1, 3, 57:

tibi valedicere non licet gratis,

Sen. Ep. 17, 11; Sulp. Sev. Dial. 1, 3, 1: obstinatissime [p. 1954] retinuit, ut liberti servique bis die frequentes adessent ac mane salvere, vesperi valere sibi singuli dicerent, Suet. Galb. 4 fin.; id. Aug. 53; id. Tib. 72.—So (late Lat.):

vale facere (or valefacere),

August. Ep. 65; App. M. 4, p. 150, 24.

Transf., to have power, force, or influence; to be powerful, effective, valid; to avail, prevail, be strong, effective, etc.

In gen.:

fiet enim quodcunque volent, qui valebunt: valebunt autem semper arma,

will always have the power, Cic. Fam. 9, 17, 1:

fuit enim populi potestas: de civitate ne tam diu quidem valuit quam diu illa Sullani temporis arma valuerunt,

id. Dom. 30, 79:

dicitur C. Flaminius ad populum valuisse dicendo,

id. Brut. 14, 57:

tribunus plebis tulit... ut lex Aelia et Fufia ne valeret,

id. Red. in Sen. 5, 11:

in more majorum, qui tum ut lex valebat,

id. Leg. 2, 10, 23:

valuit auctoritas,

id. Tusc. 2, 22, 53:

verba si valent,

id. Caecin. 21, 61:

(ejus) valet opinio tarditatis,

is established, id. de Or. 1, 27, 125:

si conjuratio valuisset,

id. ib. 17, 7:

cujus ratio non valuit,

Nep. Milt. 3, 7:

jus tamen gentium valuit,

Liv. 2, 4, 7:

praetor... ratus repentinum valiturum terrorem, succedit, etc.,

id. 44, 31, 6:

et vestrae valuere preces,

Ov. M. 13, 89; id. P. 3, 3, 92; id. Ib. 241.—

Esp.

With respect to the source, character, or mode of exercise of the strength ascribed to the subject.

With abl.:

non metuo mihi... Dum quidem hoc valebit pectus perfidia meum,

Plaut. Bacch. 2, 2, 50:

reliqui duo sic exaequantur, ut Domitius valeat amicis, Memmius commendetur militibus,

Cic. Att. 4, 16, 6 (17, 2):

multa sanxit quae omnia magistratuum auctoritate et Halaesinorum summa voluntate valuerunt,

id. Verr. 2, 2, 49, § 122:

ita istam libertatem largior populo, ut auctoritate et valeant et utantur boni,

id. Leg. 3, 17, 38:

quae (voluntas militum) cum per se valet multitudine,

id. Mur. 18, 38:

parum valent (Graeci) verbo,

i. e. have no precise word, id. Tusc. 3, 5, 11:

qui aut gratia aut misericordia valerent,

Caes. B. C. 2, 44:

dicendo,

Nep. Ages. 1, 2:

qui pedum cursu valet,

Verg. A. 5, 67; Quint. 9, 2, 78:

Battiades... Quamvis ingenio non valet, arte valet,

Ov. Am. 1, 15, 14:

plerique plus ingenio quam arte valuerunt,

Quint. 1, 8, 8:

rogando,

Ov. M. 2, 183:

subtilitate vincimur, valeamus pondere,

Quint. 12, 11, 8.—

With in and abl.:

Sp. Thorius satis valuit in populari genere dicendi,

Cic. Brut. 36, 136:

quid facilius est quam probari in uno servulo nomen familiae non valere,

id. Caecin. 19, 55:

in his maxime valet similitudo,

Quint. 6, 3, 57:

mire in causis valet praesumptio,

id. 9, 2, 16:

(digitus) in exprobrando et indicando valet,

id. 11, 3, 94.—

With some definite end expressed, upon or towards which influence or power is exercised or directed, to be strong enough for, adequate to, or capable of any thing, to be able to do, to have force or efficacy, to be effectual, to avail, to be applicable.

With in and acc.:

hoc evenit, ut in volgus insipientium opinio valeat honestatis,

Cic. Tusc. 2, 26, 63:

quaecumque est hominis definitio, una in omnes valet,

id. Leg. 1, 10, 29; cf. id. Div. 2, 56, 116:

cum illud verbum unde in utramque rem valeat,

id. Caecin. 31, 89:

num etiam in deos inmortales inauspicatam legem valuisse? Liv 7, 6, 11: utrumque hoc genus semel injectum in L. annos valet et frugum et pabuli ubertate,

Plin. 17, 7, 4, § 44:

etiamsi in utramque partem valent arma facundiae,

Quint. 2, 16, 10:

hoc etiam in praeteritum valet,

id. 9, 2, 20; cf.:

cum... idque in omnis partis valeret,

Cic. Fam. 4, 10, 2.—

With eo: oratio me cohortabatur, ut, etc.... quod eo, credo, valebat, ut caerimonias religionesque defenderem, the force or point of which was, etc., Cic. N. D. 3, 2, 5:

id responsum quo valeat, cum intellegeret nemo,

Nep. Them. 2, 6; cf. II. B. 3. i, infra.—

With ad and acc. of thing:

tu non solum ad neglegendas leges... verum etiam ad evertendas valuisti,

Cic. Cat. 1, 7, 18: astrorum affectio valeat, si vis, ad quasdam res;

ad omnis certe non valebit,

id. Fat. 4, 8:

illud perficiam ut invidia mihi valeat ad gloriam,

id. Cat. 3, 12, 29:

vitae adjuncta esse dicebant, quae ad virtutis usum valerent,

id. Ac. 1, 5, 21:

ista quaestura ad eam rem valet, ut, etc.,

id. Div. in Caecil. 19, 62: neque, quod Samnites... amici vobis facti sunt, ad id valere arbitror, ne nos in amicitiam accipiamur, Liv. 7, 30, 4:

eadem fictio valet et ad qualitates,

Quint. 5, 10, 99; cf. II. B. 3. infra.—

With apud or ad and acc. of person influenced, etc.

With apud:

ibit ad illud ilico, Quo maxume apud te se valere sentiat,

Ter. Heaut. 3, 1, 79:

non quin eam (commendationem) valituram apud te arbitrarer,

Cic. Fam. 13, 16, 3:

apud te veritas valebit,

id. Quint. 1, 5:

sed haec eadem nunc censes apud eos ipsos valere, a quibus... conscripta sunt?

id. Tusc. 2, 4, 11:

magnis meritis apud regem... valebat,

Nep. Con. 3, 1:

jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,

Sall. C. 9, 1:

apud magnam partem senatus et magnitudine rerum gestarum valebat et gratia,

Liv. 31, 48, 1:

apud nos valeant ea, quae apud judices valere volumus,

Quint. 6, 2, 28.—

With ad:

dicitur enim C. Flaminius... ad populum valuisse dicendo,

Cic. Brut. 14, 57:

clementiae fama... ad ferociores jam populos valuit,

Liv. 21, 6, 4:

metus ad omnis valuit, ne deditionem recusarent,

id. 38, 28, 6.—

With contra and acc.:

hoc nonne videtur contra te valere?

Cic. Ac. 2, 27, 86:

quae valeant contra falsam criminationem,

id. de Or. 2, 79, 321:

ne quid esset... quod contra caput suum aut existimationem valere posset,

id. Verr. 2, 2, 71, § 173: ne meae vitae modestia parum valitura sit contra falsos rumores, Mat. ap. Cic. Fam. 11, 28, 8:

cum pro falsis contra veritatem (rhetorice) valet,

Quint. 2, 16, 2; cf. f. infra.—

With pro and abl.:

multa in adversos effudit verba penates Pro deplorato non valitura viro,

Ov. Tr. 1, 3, 46:

epitheton valet pro nomine,

Quint. 8, 6, 29; cf. I. A. 2, b. supra.—

With dat. gerund. (post-class. and rare):

nam et augendae rei et minuendae valet (particula),

Gell. 5, 12, 10.—

With inf. (mostly poet. and in postAug. prose;

not in Cic. or Caes.): nam si certam finem esse viderent Aerumnarum homines, aliqua ratione valerent Religionibus... obsistere,

Lucr. 1, 108:

hanc ob rem vitam retinere valemus,

id. 3, 257:

nec continere suos ab direptione castrorum valuit,

Liv. 38, 23, 4 Weissenb. ad loc.:

quam (urbem) neque finitimi valuerunt perdere Marsi,

Hor. Epod. 16, 3:

cetera... adeo sunt multa, loquacem Delassare valent Fabium,

id. S. 1, 1, 13; id. C. 4, 7, 27:

nec valuit locos coeptos avertere cursus,

Tib. 4, 1, 55:

qui relicti erant... ne conspectum quidem hostis sustinere valuerunt,

Curt. 3, 4, 5:

neque ex eo infamiam discutere valuit,

Suet. Caes. 79.—With things as subj.:

ergo fungar vice cotis, acutum Reddere quae ferrum valet,

Hor. A. P. 305; cf. I. A. 2. b, supra.—Esp.,

With adverbial qualifications expressing the degree of power or influence exerted, etc.; very freq. with accs- multum, plus, plurimum, parum, minus, minimum, nihil, tantum, quantum, quid, id, idem, quiddam, quidquam, quidquid, etc.

Edepol, Cupido, cum tu tam pusillu's, nimis multum vales, Naev. ap. Non. 421, 25 (Com. Rel. v. 55 Rib.):

plus potest qui plus valet,

Plaut. Truc. 4, 3, 38:

neque ita inperita (sum), ut quid amor valeat nesciam,

Ter. Eun. 5, 2, 42.—So absol.: nam opulenti cum locuntur pariter atque ignobiles, Eadem dicta eademque oratio aequa non aeque valet, Enn. ap. Gell. 11, 4, 3 (Trag. Rel. v. 230 Vahl.):

ignari quid gravitas... quid denique virtus valeret,

Cic. Sest. 28, 60:

illa obnuntiatio nihil valuit, aut, si valuit, id valuit, ut, etc.,

id. Div. 1, 16, 30: omnia veniebant Antonio in mentem;

eaque suo quaeque loco, ubi plurimum proficere et valere possent... collocabantur,

id. Brut. 37, 139:

cur minus Venena Medaeae valent?

Hor. Epod. 5. 62.—

With abl.:

quod tibi lubet fac, quoniam pugnis plus vales,

Plaut. Am. 1, 1, 240; cf.

v. 234: quicquid possunt, pedestribus valent copiis,

Caes. B. G. 2, 17:

qui plus opibus, armis, potentia valent, perfecisse mihi videntur... ut etiam auctoritate jam plus valerent,

Cic. Fam. 1, 7, 10:

quasi vero ego... in isto genere omnino quidquam aut curatione aut potestate valuissem,

id. Dom. 6, 14:

Ti. Coruncanium longe plurimum ingenio valuisse,

id. Brut. 14, 55:

quantum gratia, auctoritate, pecunia valerent,

Caes. B. G. 7, 63:

Caesar multum equitatu valebat,

id. B. C. 1, 61:

cum tantum equitatu valeamus,

id. ib. 3, 86:

equitatu plurimum valere,

id. B. G. 3, 20; Nep. Alcib. 8, 2.—

With in and abl.:

nihil putas valere in judiciis conjecturam, nihil suspitionem, nihil ante actae vitae existimationem, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 62, § 146:

hic multum in Fabia (tribu) valet, ille Velina,

Hor. Ep. 1, 6, 52. —

With ad and acc.:

multum valuisse ad patris honorem pietas filii videbitur,

Cic. Phil. 9, 5, 12:

ex quo intellegitur, plus terrarum situs, quam lunae tractus, ad nascendum valere,

id. Div. 2, 46, 97:

valet igitur multum ad vincendum probari mores eorum, qui agent causas,

id. de Or. 2, 43, 182:

ad subeundem periculum et ad vitandum multum fortuna valuit,

Caes. B. G. 6, 30:

genus ad probandam speciem minimum valet,

Quint. 5, 10, 56.—

With apud and acc. of pers., to have influence, be influential, have weight with, influence:

apud quem (Caesarem) quicquid valebo vel auctoritate, vel gratia, valebo tibi,

Cic. Fam. 6, 6, 13:

utrum apud eos pudor atque officium, an timor plus valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

tantum apud homines barbaros valuit, esse repertos aliquos principes belli inferendi,

id. ib. 5, 54:

potestis constituere, hanc auctoritatem quantum apud exteras nationes valituram esse existimetis,

Cic. Imp. Pomp. 16, 46:

non modo praemiis, quae apud me minimum valent, sed ne periculis quidem conpulsus ullis,

id. Fam. 1, 9, 11:

facinus esse indignum, plus impudicissimae mulieris apud te de Cleomenis salute quam de sua vita lacrimas matris valere,

id. Verr. 2, 5, 43, § 112:

apud quem ut multum gratia valeret, effecit,

Nep. Con. 2, 1.—

With contra: cur desperemus veritatem contra fallacem facundiam valituram? prevail, Lact. Opif. Dei, 20, 5; cf. Mat. ap. Cic. Fam. 11, 28, 8, II. B. 2, e. supra.—

With pro:

pro periculo magis quam contra salutem valere,

Cic. Part. Or. 35, 120; cf.:

quod minus multitudine militum legionariorum pro hostium numero valebat,

Caes. B. G. 1, 51.—

With inter:

plurimum inter eos Bellovacos et virtute, et auctoritate, et hominum numero valere,

Caes. B. G. 2, 4.—

With adv. of pur pose:

hoc eo valebat, ut ingratiis ad de pugnandum omnes cogerentur,

Nep. Them. 4, 4:

non tamen hoc eo valet, ut fugien dae sint magnae scholae,

Quint. 1, 2, 16:

nescis quo valeat nummus, quem praebeat usum?

Hor. S. 1, 1, 73; cf. II. B. 2. b. supra. —

Idiomatic uses.

Of money value, to be of the value of, be worth: denarii, quod denos aeris valebant;

quinarii, quod quinos,

Varr. L. L. 5, § 173 Mull.:

dum pro argenteis decem aureus unus valeret,

Liv. 38, 11, 8:

ita ut scrupulum valeret sestertiis vicenis,

Plin. 33, 3, 13, § 47:

si haec praedia valeant nunc decem,

Dig. 24, 1, 7, § 4:

quasi minimo valeret hereditas,

ib. 19, 1, 13:

quanti omnibus valet (servus),

ib. 9, 2, 33; 5, 3, 25, § 1.—

Of the signification of words, sentences, etc.; like the Gr. dunasthai, to mean, signify, import:

quaerimus verbum Latinum par Graeco et quod idem valeat,

Cic. Fin. 2, 4, 13: non usquam id quidem dicit omnino;

sed quae dicit, idem valent,

id. Tusc. 5, 10, 24:

quamquam vocabula prope idem valere videantur,

id. Top. 8, 34:

hoc verbum quid valeat, non vident,

id. Off. 3, 9, 39: cui nomen Becco fuerat;

id valet gallinacei rostrum,

Suet. Vit. 18:

pransus quoque atque potus diversum valent quam indicant,

Quint. 1, 4, 29 et saep.:

et intellego et sentio et video saepe idem valent quod scio,

id. 10, 1, 13:

duo quae idem significant ac tantumdem valent,

id. 1, 5, 4.—Hence, vălens, entis, P. a., strong, stout, vigorous, powerful (class.).

Lit.

In gen.: nil moro discipulos mihi esse plenos sanguinis;

valens adflictet me,

Plaut. Bacch. 2, 1, 44:

virgatores,

id. As. 3, 2, 19:

robusti et valentes et audaces satellites,

Cic. Agr. 2, 31, 84:

cum homo imbecillus a valentissima bestia laniatur,

id. Fam. 7, 1, 3:

valentissimi lictores,

id. Verr. 2, 5, 54, § 142:

homines,

id. Phil. 12, 10, 24; Suet. Aug. 35:

hic membris et mole valens,

Verg. A. 5, 431:

membris valens,

Ov. M. 9, 108:

corpore esse vegeto et valenti,

Gell. 3, 1, 11:

nervi musculique,

Cels. 8, 20:

trunci,

Verg. G. 2, 426: scire oportet, omnia legumina generis valentissimi esse: valentissimum voco, in quo plurimum alimenti est... Ex leguminibus valentior faba quam pisum, etc., strongest, i. e. most nutritire, Cels. 2, 18:

tunicae,

stout, thick, Ov. A. A. 3, 109: providendum ne infirmiores (apes) a valentioribus [p. 1955] opprimantur, Varr. R. R. 3, 16, 35.—

In partic.

Well in health, healthy, hale, hearty:

valeo et venio ad minus valentem,

Plaut. Truc. 2, 7, 24:

medicus plane confirmat, propediem te valentem fore,

Cic. Fam. 16, 9, 2:

puer, hora undecima cum valens in publico visus esset, ante noctem mortuus est,

id. Clu. 9, 27; cf.

valens (opp. imbecillus),

id. Fam. 16, 5, 2:

(sensus) si sani sunt et valentes,

id. Ac. 2, 7, 19:

si valens corpus est neque magno opere vexatum,

Cels. 7, 26, 5:

sive aegra, sive valens,

Prop. 2, 21 (3, 14), 20.— Subst.:

qui enim aegris subveniretur, quae esset oblectatio valentium, nisi, etc.,

Cic. Off. 2, 4, 15;

so opp. aeger,

id. de Or. 2, 44, 186.—

Of medicines, strong, powerful, active:

valens est adversus cancerem intestinorum minii gleba,

Cels. 4, 15 fin.:

medicamenta,

id. 1, 3 med.:

silvestri (papaveri capita) ad omnes effectus valentiora,

Plin. 20, 18, 76, § 202; cf. id. 22, 22, 43, § 87.—

Trop., strong, powerful, mighty:

mallem tantas ei (Caesari) vires non dedisset (res publica) quam nunc tam valenti resisteret,

Cic. Att. 7, 3, 4:

fuit quondam ita firma haec civitas et valens,

id. Har. Resp. 28, 60:

cum valentiore pugnare,

id. Fam. 5, 21, 2:

valens dialecticus,

id. Fat. 6, 12:

ut fieri nihil possit valentius,

id. Brut. 16, 64:

Philippus jam tum valens multa moliebatur,

Nep. Timoth. 3, 1:

opibus jam valentes,

id. Eum. 10, 3:

argumenta valentiora,

Quint. 5, 13, 12:

quid pars adversa habeat valentissimum,

id. 5, 13, 52:

nec fraus valentior quam consilium meum,

Cic. Univ. 11:

ad letum causae satis valentes,

Ov. M. 5, 174; so,

causae,

id. Tr. 1, 8, 29:

causa valentior,

id. P. 1, 10, 35:

deus morbo omni valentior,

Stat. S. 1, 4, 111:

oppida valentissima,

Nep. Ham. 2, 4.—Hence, adv.: vălenter, strongly, stoutly, powerfully, violently (perh. not ante-Aug.).

Lit.:

resistere,

Col. 1, 5, 9; 3, 2, 15:

nimis valenter ibi retenta materia,

Cels. 5, 26, 21:

praeceps spirare valentius Eurus (coepit),

Ov. M. 11, 481.—

Trop., of speech, forcibly, energetically:

non diu dicebat sed valenter,

Sen. Contr. 3, 22 med.:

si verba numeres, breviter et abscise: si sensum aestimes, copiose et valenter,

Val. Max. 3, 7, ext. 6.

vălĕo, ui, itum, 2, v. n. [kindr. with Sanscr. bala, vis, robur, balishtas, fortissimus; cf. debilis], to be strong.

Lit., of physical strength, vigor, or health.

In gen., to be strong, stout, or vigorous, to have strength (cf.: polleo, vigeo).

Absol.: verum illi valent, qui vi luctantur cum leonibus, Pomp. ap. Non. 112, 4 (Com. Rel. v. 176 Rib.):

puer ille (Hercules recens natus) ut magnus est et multum valet!

Plaut. Am. 5, 1, 51: plus potest, qui plus valet: Vir erat;

plus valebat,

id. Truc. 4, 3, 38 sq.:

sanus homo, qui bene valet,

Cels. 1, 1 init.:

si magis valet,

id. 3, 18:

si satis valet (= si satis validae vires sunt, just before),

id. 4, 7 init.:

prout nervi valent,

id. 8, 16.—Of plants:

vitem novellam resecari tum erit tempus ubi valebit,

Cato, R. R. 33, 3 sq. —

To be strong in or for something, to have the power or strength, be in condition to do something, etc.

Of personal subjects, etc.

With ad and acc.:

alios videmus velocitate ad cursum, alios viribus ad luctandum valere,

Cic. Off. 1, 30, 107.—

With inf.:

manibus pedibusque morbo distortissimis, ut neque calceum perpeti nec libellos evolvere valeret,

Suet. Galb. 21:

mustela cum mures veloces non valeret assequi,

Phaedr. 4, 1, 10:

valet ima summis Mutare deus,

Hor. C. 1, 34, 12; cf. II. B. 2. h. infra; cf.:

illud mirari mitte, quod non valet e lapide hoc alias impellere res,

Lucr. 6, 1057:

versate diu quid ferre recusent, Quid valeant umeri (sc. ferre),

Hor. A. P. 40:

nec valuere manus infixum educere telum,

Ov. M. 13, 393; 12, 101; Col. 6, 25 fin. —

Of remedies or medicines, to be efficacious, be good for any thing; with ad and acc.:

fimum potum ad dysentericos valet,

Plin. 28, 8, 27, § 105.—With contra:

cimices valent contra serpentium morsus,

Plin. 29, 4, 17, § 61.—With eodem:

id quoque collyrium eodem valet,

Cels. 6, 6, 21.—With pro:

ruta per se pro antidoto valet,

Plin. 20, 13, 51, § 132.—With abl.:

dictamnus valet potu et illitu et suffitu,

Plin. 26, 15, 90, § 153.— With inf.:

sandaracha valet purgare, sistere, excalfacere, perrodere,

Plin. 34, 18, 55, § 177.—

Of sounds: cum C ac similiter G non valuerunt, in T ac D molliuntur, i. e. were not pronounced strongly, Quint. 1, 11, 5.—

Esp., in respect of the natural condition of the body, to be well in health, to be in a sound or healthy condition, to be healthy, hale, hearty.

In gen.

Absol.:

equidem valeo recte et salvus sum,

Plaut. Am. 2, 1, 36:

perpetuon' valuisti?

id. Ep. 1, 1, 15; 1, 1, 18:

valen'? Valuistin? valeo et valui rectius,

id. Trin. 1, 2, 12 sq.: facile omnes, quom valemus, recta consilia aegrotis damus, Ter. And. 2, 1, 9:

dicit vilicus servos non valuisse,

Cato, R. R. 2, 3 sq.; 5, 6:

boves ut recte valeant,

id. ib. 103:

optime valere et gravissime aegrotare,

Cic. Fin. 2, 13, 43; 4, 25, 69:

cura est, ut valeat,

Plaut. Stich. 5, 2, 4:

ego valeo recte et rem gero,

id. Pers. 2, 3, 34:

te recte valere operamque dare, ut cottidie melius,

Cic. Fam. 11, 24, 1: deterius quam soleo, Luccei. ib. 5, 14, 1:

commode,

Plin. Ep. 3, 20, 11: Ni. Benene usque valuit? Chr. Pancratice atque athletice, Plaut. Bacch. 2, 3, 14:

minus valere... melius valere,

Cic. Att. 4, 14, 1:

nam matri oculi si valerent, mecum venisset simul,

Plaut. Mil. 4, 8, 8.—

With abl.:

si corpore valuisset,

Cic. Brut. 20, 77:

nec melius valeo quam corpore, mente,

Ov. Tr. 3, 8, 33; cf. Sall. J. 11, 5:

pedibus,

Nep. Phoc. 4, 1:

stomacho,

Juv. 6, 100.—

With ab and abl.:

ab oculis,

Gell. 13, 30, 10:

a morbo,

Plaut. Ep. 1, 2, 26; and facetiously: Me. Ain tu te valere? Eu. Pol ego haud a pecunia perbene, as to money, not very well, id. Aul. 2, 2, 9.—

Esp., at the commencement of letters (very freq.), si vales, bene est, and abbreviated S. V. B. E.;

and, more fully, with the addition ego or equidem valeo (abbrev. E. V. or E. Q. V.),

Cic. Fam. 13, 6; 14, 11; 14, 16; 14, 17; 14, 21; 14, 22; 14, 23; 14, 24; 15, 1; 15, 2; Metell. ib. 5, 1; Vatin. ib. 5, 9; Luccei. ib. 5, 14 al.; cf.:

mos antiquis fuit usque ad meam servatus aetatem, primis epistulae verbis adicere: Si vales bene est,

Sen. Ep. 15, 1; so too: S. V. G. V. (si vales, gaudeo, valeo) et Tullia nostra recte V. Terentia minus belle habuit: sed certum scio jam convaluisse eam, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1.—

Rarely impers. pass.:

quid agitur, Sagaristio? ut valetur?

Plaut. Pers. 2, 5, 8.—

Vale or valeas, in leave-taking, farewell, adieu (cf.: salve, ave).

In gen.: Di. Valeas. Ph. Vale, Plaut. Truc. 2, 4, 79: Ar. Vale. Ph. Quo properas? Ar. Bene vale, id. As. 3, 3, 16; id. Mil. 4, 8, 51:

bene vale, Alcumena,

id. Am. 1, 3, 1:

vale atque salve,

id. Capt. 3, 5, 86; id. Curc. 4, 2, 36: vale atque salve. Th. Male vale, male sit tibi, id. ib. 4, 4, 32; v. salvus: Ly. Ad portum propero. De. Bene ambulato. Ly. Bene valeto. De. Bene sit tibi, id. Merc. 2, 2, 55:

bene valete et vivite,

id. Mil. 4, 8, 30:

ite intro cito: valete,

id. As. 3, 3, 155:

abeo: valete, judices justissimi,

id. Capt. prol. 67:

vos valete et plaudite,

Ter. Eun. 5, 8, 64:

in hoc biduom vale,

id. ib. 1, 2, 110:

vive valeque,

Hor. S. 2, 5, 110.—Before a vowel, scanned vale:

et longum, Formose vale, vale, inquit Iolla,

Verg. E. 3, 79; Ov. M. 3, 501.—

At the conclusion of letters:

Vale,

Cic. Fam. 6, 22, 3; 6, 21, 3; 4, 8, 2; Luccei. ib. 5, 14, 3:

cura ut valeas,

Cic. Fam. 7, 15, 2; 7, 20, 3; rarely bene vale, Mat. ib. 11, 28, 8; Cur. ib. 7, 29, 2; cf.:

tu me diligis et valebis,

Cic. ib. 9, 22, 5; 15, 18, 2: fac valeas meque mutuo diligas, Planc. ib. 10, 7, 2; Mat. ib. 11, 28, 8.—

Also in bidding farewell to the dead:

salve aeternum mihi, maxime Palla, Aeternumque vale,

Verg. A. 11, 97; Stat. S. 3, 3, 208; cf. Varr. ap. Serv. Verg. l. l.;

v. salvus: in perpetuom, frater, ave atque vale,

Cat. 101, 10:

terque, Vale, dixit,

Ov. F. 3, 563:

supremumque vale... dixit,

id. M. 10, 62.—

As an expression of dismission, refusal, or scorn, be off, begone:

valeas, tibi habeas res tuas, reddas meas,

Plaut. Am. 3, 2, 46:

immo habeat, valeat, vivat cum illa,

Ter. And. 5, 3, 18:

valeas, habeas illam quae placet,

id. Ad. 4, 4, 14:

si talis est deus, ut nulla hominum caritate teneatur, valeat,

good-by to him, let me have nothing to do with him, Cic. N. D. 1, 44, 124:

valeat res ludicra, si me Palma negata macrum, donata reducit opimum,

Hor. Ep. 2, 1, 180: valeant, Qui inter nos discidium volunt, away with those, etc., Ter. And. 4, 2, 13:

quare ista valeant: me res familiaris movet,

Cic. Att. 16, 15, 5: castra peto, valeatque Venus, valeantque puellae, farewell to Venus, etc., Tib. 2, 6, 9:

valete curae,

Petr. 79; cf. Cat. 8, 12; 11, 17; Ov. Am. 1, 6, 71 sqq.—

With valere jubere or dicere (sometimes as one word, vălĕdīco, ere, 3, v. n.), to bid one good-by, farewell, adieu:

illum salutavi: post etiam jussi valere,

Cic. Att. 5, 2, 2:

vix illud potui dicere triste vale,

Ov. H. 13, 14:

saepe vale dicto rursus sum multa locutus,

id. Tr. 1, 3, 57:

tibi valedicere non licet gratis,

Sen. Ep. 17, 11; Sulp. Sev. Dial. 1, 3, 1: obstinatissime [p. 1954] retinuit, ut liberti servique bis die frequentes adessent ac mane salvere, vesperi valere sibi singuli dicerent, Suet. Galb. 4 fin.; id. Aug. 53; id. Tib. 72.—So (late Lat.):

vale facere (or valefacere),

August. Ep. 65; App. M. 4, p. 150, 24.

Transf., to have power, force, or influence; to be powerful, effective, valid; to avail, prevail, be strong, effective, etc.

In gen.:

fiet enim quodcunque volent, qui valebunt: valebunt autem semper arma,

will always have the power, Cic. Fam. 9, 17, 1:

fuit enim populi potestas: de civitate ne tam diu quidem valuit quam diu illa Sullani temporis arma valuerunt,

id. Dom. 30, 79:

dicitur C. Flaminius ad populum valuisse dicendo,

id. Brut. 14, 57:

tribunus plebis tulit... ut lex Aelia et Fufia ne valeret,

id. Red. in Sen. 5, 11:

in more majorum, qui tum ut lex valebat,

id. Leg. 2, 10, 23:

valuit auctoritas,

id. Tusc. 2, 22, 53:

verba si valent,

id. Caecin. 21, 61:

(ejus) valet opinio tarditatis,

is established, id. de Or. 1, 27, 125:

si conjuratio valuisset,

id. ib. 17, 7:

cujus ratio non valuit,

Nep. Milt. 3, 7:

jus tamen gentium valuit,

Liv. 2, 4, 7:

praetor... ratus repentinum valiturum terrorem, succedit, etc.,

id. 44, 31, 6:

et vestrae valuere preces,

Ov. M. 13, 89; id. P. 3, 3, 92; id. Ib. 241.—

Esp.

With respect to the source, character, or mode of exercise of the strength ascribed to the subject.

With abl.:

non metuo mihi... Dum quidem hoc valebit pectus perfidia meum,

Plaut. Bacch. 2, 2, 50:

reliqui duo sic exaequantur, ut Domitius valeat amicis, Memmius commendetur militibus,

Cic. Att. 4, 16, 6 (17, 2):

multa sanxit quae omnia magistratuum auctoritate et Halaesinorum summa voluntate valuerunt,

id. Verr. 2, 2, 49, § 122:

ita istam libertatem largior populo, ut auctoritate et valeant et utantur boni,

id. Leg. 3, 17, 38:

quae (voluntas militum) cum per se valet multitudine,

id. Mur. 18, 38:

parum valent (Graeci) verbo,

i. e. have no precise word, id. Tusc. 3, 5, 11:

qui aut gratia aut misericordia valerent,

Caes. B. C. 2, 44:

dicendo,

Nep. Ages. 1, 2:

qui pedum cursu valet,

Verg. A. 5, 67; Quint. 9, 2, 78:

Battiades... Quamvis ingenio non valet, arte valet,

Ov. Am. 1, 15, 14:

plerique plus ingenio quam arte valuerunt,

Quint. 1, 8, 8:

rogando,

Ov. M. 2, 183:

subtilitate vincimur, valeamus pondere,

Quint. 12, 11, 8.—

With in and abl.:

Sp. Thorius satis valuit in populari genere dicendi,

Cic. Brut. 36, 136:

quid facilius est quam probari in uno servulo nomen familiae non valere,

id. Caecin. 19, 55:

in his maxime valet similitudo,

Quint. 6, 3, 57:

mire in causis valet praesumptio,

id. 9, 2, 16:

(digitus) in exprobrando et indicando valet,

id. 11, 3, 94.—

With some definite end expressed, upon or towards which influence or power is exercised or directed, to be strong enough for, adequate to, or capable of any thing, to be able to do, to have force or efficacy, to be effectual, to avail, to be applicable.

With in and acc.:

hoc evenit, ut in volgus insipientium opinio valeat honestatis,

Cic. Tusc. 2, 26, 63:

quaecumque est hominis definitio, una in omnes valet,

id. Leg. 1, 10, 29; cf. id. Div. 2, 56, 116:

cum illud verbum unde in utramque rem valeat,

id. Caecin. 31, 89:

num etiam in deos inmortales inauspicatam legem valuisse? Liv 7, 6, 11: utrumque hoc genus semel injectum in L. annos valet et frugum et pabuli ubertate,

Plin. 17, 7, 4, § 44:

etiamsi in utramque partem valent arma facundiae,

Quint. 2, 16, 10:

hoc etiam in praeteritum valet,

id. 9, 2, 20; cf.:

cum... idque in omnis partis valeret,

Cic. Fam. 4, 10, 2.—

With eo: oratio me cohortabatur, ut, etc.... quod eo, credo, valebat, ut caerimonias religionesque defenderem, the force or point of which was, etc., Cic. N. D. 3, 2, 5:

id responsum quo valeat, cum intellegeret nemo,

Nep. Them. 2, 6; cf. II. B. 3. i, infra.—

With ad and acc. of thing:

tu non solum ad neglegendas leges... verum etiam ad evertendas valuisti,

Cic. Cat. 1, 7, 18: astrorum affectio valeat, si vis, ad quasdam res;

ad omnis certe non valebit,

id. Fat. 4, 8:

illud perficiam ut invidia mihi valeat ad gloriam,

id. Cat. 3, 12, 29:

vitae adjuncta esse dicebant, quae ad virtutis usum valerent,

id. Ac. 1, 5, 21:

ista quaestura ad eam rem valet, ut, etc.,

id. Div. in Caecil. 19, 62: neque, quod Samnites... amici vobis facti sunt, ad id valere arbitror, ne nos in amicitiam accipiamur, Liv. 7, 30, 4:

eadem fictio valet et ad qualitates,

Quint. 5, 10, 99; cf. II. B. 3. infra.—

With apud or ad and acc. of person influenced, etc.

With apud:

ibit ad illud ilico, Quo maxume apud te se valere sentiat,

Ter. Heaut. 3, 1, 79:

non quin eam (commendationem) valituram apud te arbitrarer,

Cic. Fam. 13, 16, 3:

apud te veritas valebit,

id. Quint. 1, 5:

sed haec eadem nunc censes apud eos ipsos valere, a quibus... conscripta sunt?

id. Tusc. 2, 4, 11:

magnis meritis apud regem... valebat,

Nep. Con. 3, 1:

jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,

Sall. C. 9, 1:

apud magnam partem senatus et magnitudine rerum gestarum valebat et gratia,

Liv. 31, 48, 1:

apud nos valeant ea, quae apud judices valere volumus,

Quint. 6, 2, 28.—

With ad:

dicitur enim C. Flaminius... ad populum valuisse dicendo,

Cic. Brut. 14, 57:

clementiae fama... ad ferociores jam populos valuit,

Liv. 21, 6, 4:

metus ad omnis valuit, ne deditionem recusarent,

id. 38, 28, 6.—

With contra and acc.:

hoc nonne videtur contra te valere?

Cic. Ac. 2, 27, 86:

quae valeant contra falsam criminationem,

id. de Or. 2, 79, 321:

ne quid esset... quod contra caput suum aut existimationem valere posset,

id. Verr. 2, 2, 71, § 173: ne meae vitae modestia parum valitura sit contra falsos rumores, Mat. ap. Cic. Fam. 11, 28, 8:

cum pro falsis contra veritatem (rhetorice) valet,

Quint. 2, 16, 2; cf. f. infra.—

With pro and abl.:

multa in adversos effudit verba penates Pro deplorato non valitura viro,

Ov. Tr. 1, 3, 46:

epitheton valet pro nomine,

Quint. 8, 6, 29; cf. I. A. 2, b. supra.—

With dat. gerund. (post-class. and rare):

nam et augendae rei et minuendae valet (particula),

Gell. 5, 12, 10.—

With inf. (mostly poet. and in postAug. prose;

not in Cic. or Caes.): nam si certam finem esse viderent Aerumnarum homines, aliqua ratione valerent Religionibus... obsistere,

Lucr. 1, 108:

hanc ob rem vitam retinere valemus,

id. 3, 257:

nec continere suos ab direptione castrorum valuit,

Liv. 38, 23, 4 Weissenb. ad loc.:

quam (urbem) neque finitimi valuerunt perdere Marsi,

Hor. Epod. 16, 3:

cetera... adeo sunt multa, loquacem Delassare valent Fabium,

id. S. 1, 1, 13; id. C. 4, 7, 27:

nec valuit locos coeptos avertere cursus,

Tib. 4, 1, 55:

qui relicti erant... ne conspectum quidem hostis sustinere valuerunt,

Curt. 3, 4, 5:

neque ex eo infamiam discutere valuit,

Suet. Caes. 79.—With things as subj.:

ergo fungar vice cotis, acutum Reddere quae ferrum valet,

Hor. A. P. 305; cf. I. A. 2. b, supra.—Esp.,

With adverbial qualifications expressing the degree of power or influence exerted, etc.; very freq. with accs- multum, plus, plurimum, parum, minus, minimum, nihil, tantum, quantum, quid, id, idem, quiddam, quidquam, quidquid, etc.

Edepol, Cupido, cum tu tam pusillu's, nimis multum vales, Naev. ap. Non. 421, 25 (Com. Rel. v. 55 Rib.):

plus potest qui plus valet,

Plaut. Truc. 4, 3, 38:

neque ita inperita (sum), ut quid amor valeat nesciam,

Ter. Eun. 5, 2, 42.—So absol.: nam opulenti cum locuntur pariter atque ignobiles, Eadem dicta eademque oratio aequa non aeque valet, Enn. ap. Gell. 11, 4, 3 (Trag. Rel. v. 230 Vahl.):

ignari quid gravitas... quid denique virtus valeret,

Cic. Sest. 28, 60:

illa obnuntiatio nihil valuit, aut, si valuit, id valuit, ut, etc.,

id. Div. 1, 16, 30: omnia veniebant Antonio in mentem;

eaque suo quaeque loco, ubi plurimum proficere et valere possent... collocabantur,

id. Brut. 37, 139:

cur minus Venena Medaeae valent?

Hor. Epod. 5. 62.—

With abl.:

quod tibi lubet fac, quoniam pugnis plus vales,

Plaut. Am. 1, 1, 240; cf.

v. 234: quicquid possunt, pedestribus valent copiis,

Caes. B. G. 2, 17:

qui plus opibus, armis, potentia valent, perfecisse mihi videntur... ut etiam auctoritate jam plus valerent,

Cic. Fam. 1, 7, 10:

quasi vero ego... in isto genere omnino quidquam aut curatione aut potestate valuissem,

id. Dom. 6, 14:

Ti. Coruncanium longe plurimum ingenio valuisse,

id. Brut. 14, 55:

quantum gratia, auctoritate, pecunia valerent,

Caes. B. G. 7, 63:

Caesar multum equitatu valebat,

id. B. C. 1, 61:

cum tantum equitatu valeamus,

id. ib. 3, 86:

equitatu plurimum valere,

id. B. G. 3, 20; Nep. Alcib. 8, 2.—

With in and abl.:

nihil putas valere in judiciis conjecturam, nihil suspitionem, nihil ante actae vitae existimationem, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 62, § 146:

hic multum in Fabia (tribu) valet, ille Velina,

Hor. Ep. 1, 6, 52. —

With ad and acc.:

multum valuisse ad patris honorem pietas filii videbitur,

Cic. Phil. 9, 5, 12:

ex quo intellegitur, plus terrarum situs, quam lunae tractus, ad nascendum valere,

id. Div. 2, 46, 97:

valet igitur multum ad vincendum probari mores eorum, qui agent causas,

id. de Or. 2, 43, 182:

ad subeundem periculum et ad vitandum multum fortuna valuit,

Caes. B. G. 6, 30:

genus ad probandam speciem minimum valet,

Quint. 5, 10, 56.—

With apud and acc. of pers., to have influence, be influential, have weight with, influence:

apud quem (Caesarem) quicquid valebo vel auctoritate, vel gratia, valebo tibi,

Cic. Fam. 6, 6, 13:

utrum apud eos pudor atque officium, an timor plus valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

tantum apud homines barbaros valuit, esse repertos aliquos principes belli inferendi,

id. ib. 5, 54:

potestis constituere, hanc auctoritatem quantum apud exteras nationes valituram esse existimetis,

Cic. Imp. Pomp. 16, 46:

non modo praemiis, quae apud me minimum valent, sed ne periculis quidem conpulsus ullis,

id. Fam. 1, 9, 11:

facinus esse indignum, plus impudicissimae mulieris apud te de Cleomenis salute quam de sua vita lacrimas matris valere,

id. Verr. 2, 5, 43, § 112:

apud quem ut multum gratia valeret, effecit,

Nep. Con. 2, 1.—

With contra: cur desperemus veritatem contra fallacem facundiam valituram? prevail, Lact. Opif. Dei, 20, 5; cf. Mat. ap. Cic. Fam. 11, 28, 8, II. B. 2, e. supra.—

With pro:

pro periculo magis quam contra salutem valere,

Cic. Part. Or. 35, 120; cf.:

quod minus multitudine militum legionariorum pro hostium numero valebat,

Caes. B. G. 1, 51.—

With inter:

plurimum inter eos Bellovacos et virtute, et auctoritate, et hominum numero valere,

Caes. B. G. 2, 4.—

With adv. of pur pose:

hoc eo valebat, ut ingratiis ad de pugnandum omnes cogerentur,

Nep. Them. 4, 4:

non tamen hoc eo valet, ut fugien dae sint magnae scholae,

Quint. 1, 2, 16:

nescis quo valeat nummus, quem praebeat usum?

Hor. S. 1, 1, 73; cf. II. B. 2. b. supra. —

Idiomatic uses.

Of money value, to be of the value of, be worth: denarii, quod denos aeris valebant;

quinarii, quod quinos,

Varr. L. L. 5, § 173 Mull.:

dum pro argenteis decem aureus unus valeret,

Liv. 38, 11, 8:

ita ut scrupulum valeret sestertiis vicenis,

Plin. 33, 3, 13, § 47:

si haec praedia valeant nunc decem,

Dig. 24, 1, 7, § 4:

quasi minimo valeret hereditas,

ib. 19, 1, 13:

quanti omnibus valet (servus),

ib. 9, 2, 33; 5, 3, 25, § 1.—

Of the signification of words, sentences, etc.; like the Gr. dunasthai, to mean, signify, import:

quaerimus verbum Latinum par Graeco et quod idem valeat,

Cic. Fin. 2, 4, 13: non usquam id quidem dicit omnino;

sed quae dicit, idem valent,

id. Tusc. 5, 10, 24:

quamquam vocabula prope idem valere videantur,

id. Top. 8, 34:

hoc verbum quid valeat, non vident,

id. Off. 3, 9, 39: cui nomen Becco fuerat;

id valet gallinacei rostrum,

Suet. Vit. 18:

pransus quoque atque potus diversum valent quam indicant,

Quint. 1, 4, 29 et saep.:

et intellego et sentio et video saepe idem valent quod scio,

id. 10, 1, 13:

duo quae idem significant ac tantumdem valent,

id. 1, 5, 4.—Hence, vălens, entis, P. a., strong, stout, vigorous, powerful (class.).

Lit.

In gen.: nil moro discipulos mihi esse plenos sanguinis;

valens adflictet me,

Plaut. Bacch. 2, 1, 44:

virgatores,

id. As. 3, 2, 19:

robusti et valentes et audaces satellites,

Cic. Agr. 2, 31, 84:

cum homo imbecillus a valentissima bestia laniatur,

id. Fam. 7, 1, 3:

valentissimi lictores,

id. Verr. 2, 5, 54, § 142:

homines,

id. Phil. 12, 10, 24; Suet. Aug. 35:

hic membris et mole valens,

Verg. A. 5, 431:

membris valens,

Ov. M. 9, 108:

corpore esse vegeto et valenti,

Gell. 3, 1, 11:

nervi musculique,

Cels. 8, 20:

trunci,

Verg. G. 2, 426: scire oportet, omnia legumina generis valentissimi esse: valentissimum voco, in quo plurimum alimenti est... Ex leguminibus valentior faba quam pisum, etc., strongest, i. e. most nutritire, Cels. 2, 18:

tunicae,

stout, thick, Ov. A. A. 3, 109: providendum ne infirmiores (apes) a valentioribus [p. 1955] opprimantur, Varr. R. R. 3, 16, 35.—

In partic.

Well in health, healthy, hale, hearty:

valeo et venio ad minus valentem,

Plaut. Truc. 2, 7, 24:

medicus plane confirmat, propediem te valentem fore,

Cic. Fam. 16, 9, 2:

puer, hora undecima cum valens in publico visus esset, ante noctem mortuus est,

id. Clu. 9, 27; cf.

valens (opp. imbecillus),

id. Fam. 16, 5, 2:

(sensus) si sani sunt et valentes,

id. Ac. 2, 7, 19:

si valens corpus est neque magno opere vexatum,

Cels. 7, 26, 5:

sive aegra, sive valens,

Prop. 2, 21 (3, 14), 20.— Subst.:

qui enim aegris subveniretur, quae esset oblectatio valentium, nisi, etc.,

Cic. Off. 2, 4, 15;

so opp. aeger,

id. de Or. 2, 44, 186.—

Of medicines, strong, powerful, active:

valens est adversus cancerem intestinorum minii gleba,

Cels. 4, 15 fin.:

medicamenta,

id. 1, 3 med.:

silvestri (papaveri capita) ad omnes effectus valentiora,

Plin. 20, 18, 76, § 202; cf. id. 22, 22, 43, § 87.—

Trop., strong, powerful, mighty:

mallem tantas ei (Caesari) vires non dedisset (res publica) quam nunc tam valenti resisteret,

Cic. Att. 7, 3, 4:

fuit quondam ita firma haec civitas et valens,

id. Har. Resp. 28, 60:

cum valentiore pugnare,

id. Fam. 5, 21, 2:

valens dialecticus,

id. Fat. 6, 12:

ut fieri nihil possit valentius,

id. Brut. 16, 64:

Philippus jam tum valens multa moliebatur,

Nep. Timoth. 3, 1:

opibus jam valentes,

id. Eum. 10, 3:

argumenta valentiora,

Quint. 5, 13, 12:

quid pars adversa habeat valentissimum,

id. 5, 13, 52:

nec fraus valentior quam consilium meum,

Cic. Univ. 11:

ad letum causae satis valentes,

Ov. M. 5, 174; so,

causae,

id. Tr. 1, 8, 29:

causa valentior,

id. P. 1, 10, 35:

deus morbo omni valentior,

Stat. S. 1, 4, 111:

oppida valentissima,

Nep. Ham. 2, 4.—Hence, adv.: vălenter, strongly, stoutly, powerfully, violently (perh. not ante-Aug.).

Lit.:

resistere,

Col. 1, 5, 9; 3, 2, 15:

nimis valenter ibi retenta materia,

Cels. 5, 26, 21:

praeceps spirare valentius Eurus (coepit),

Ov. M. 11, 481.—

Trop., of speech, forcibly, energetically:

non diu dicebat sed valenter,

Sen. Contr. 3, 22 med.:

si verba numeres, breviter et abscise: si sensum aestimes, copiose et valenter,

Val. Max. 3, 7, ext. 6.

vŏlo (2 d pers. sing. vis, orig. veis, Prisc. 9, 1, 6, p. 847 P.; 1 st pers. plur. volumus, but volimus, Plaut. Truc. 1, 2, 89 Speng.; 3 d pers. sing. volt, and 2 d pers. plur. voltis always in ante-class. writers;

also volt,

Cic. Verr. 2, 2, 17, § 42; 2, 5, 49, § 128; id. Sest. 42, 90; id. Phil. 8, 9, 26; id. Par. 5, 1, 34; id. Rep. 3, 33, 45:

voltis,

id. Verr. 2, 3, 53, § 122; 2, 3, 94, § 219; 2, 5, 5, § 11; 2, 3, 89, § 208; id. Clu. 30, 83; id. Rab. Perd. 12, 33; id. Sest. 30, 64; id. Par. 1, 2, 11 et saep. — Pres. subj. velim, but sometimes volim, Plaut. Merc. 1, 2, 44 Ritschl; cf. Prisc. 9, 1, 8, p. 848 P.;

so volint,

Plaut. Most. 1, 3, 65 Ritschl), velle, volui ( part. fut. voliturus, Serv. ad Verg. A. 5, 712; contr. forms, vin for visne, freq. in Plaut. and Ter., also Hor. S. 1, 9, 69; Pers. 6, 63:

sis for si vis,

Plaut. Capt. 1, 2, 70; id. Merc. 4, 4, 37; id. Pers. 3, 3, 8; Ter. Eun. 2, 3, 20; id. Heaut. 1, 2, 38; Cic. Tusc. 2, 18, 42; id. Rosc. Am. 16, 48; id. Mil. 22, 60; Liv. 34, 32, 20:

sultis for si voltis, only ante-class.,

Plaut. Stich. 1, 2, 8; id. As. prol. 1; id. Capt. 2, 3, 96; 3, 5, 9; 4, 4, 11), v. irreg. a. [Sanscr. var-; Gr. bol-, boulomai; cf. the strengthened root Wel- in eeldomai, elpomai; Germ. wollen; Engl. will], expressing any exercise of volition, and corresponding, in most cases, to the Germ. wollen; in Engl. mostly rendered, to wish, want, intend, purpose, propose, be willing, consent, mean, will, and, impersonally, it is my will, purpose, intention, plan, policy (syn.: cupio, opto; but volo properly implies a purpose).

In gen.

With object-infinitive.

With pres. inf.

Exire ex urbe priusquam luciscat volo, Plaut. Am. 1, 3, 35:

potare ego hodie tecum volo,

id. Aul. 3, 6, 33:

ego quoque volo esse liber: nequiquam volo,

id. Trin. 2, 4, 39; so id. ib. 2, 4, 164:

ait rem seriam agere velle mecum,

Ter. Eun. 3, 3, 8:

natus enim debet quicunque est velle manere In vita,

Lucr. 5, 177:

video te alte spectare et velle in caelum migrare,

Cic. Tusc. 1, 34, 82:

quid poetae? Nonne post mortem nobilitari volunt?

id. ib. 1, 15, 34:

si innocentes existimari volumus,

id. Verr. 2, 2, 10, § 28:

quoniam opinionis meae voluistis esse participes,

id. de Or. 1, 37, 172:

quod eas quoque nationes adire et regiones cognoscere volebat,

Caes. B. G. 3, 7:

si velit suos recipere, obsides sibi remittat,

id. ib. 3, 8 fin.:

dominari illi volunt, vos liberi esse,

Sall. J. 31, 23:

si haec relinquere voltis,

id. C. 58, 15:

priusquam liberi estis, dominari jam in adversarios vultis,

Liv. 3, 53, 7:

si quis vestrum suos invisere volt, commeatum do,

id. 21, 21, 5:

non enim vincere tantum noluit, sed vinci voluit,

id. 2, 59, 2:

suspitionem Caesar quibusdam reliquit, neque voluisse se diutius vivere, neque curasse,

Suet. Caes. 85:

Eutrapelus cuicunque nocere volebat, Vestimenta dabat pretiosa,

Hor. Ep. 1, 18, 31.—

Idiomatically: quid arbitramini Rheginos merere velle ut ab iis marmorea illa Venus auferatur? what do you think the Rhegini would take for, etc., Cic. Verr. 2, 4, 60, § 135.—

Transf., of things: fabula quae posci vult et spectata reponi, a comedy which wishes (i. e. is meant) to be in demand, etc., Hor. A. P. 190:

neque enim aut hiare semper vocalibus aut destitui temporibus volunt sermo atque epistula,

Quint. 9, 4, 20; cf. id. 8, prooem. 23.—

Of the wishes of those that have a right to command, the gods, masters, parents, commanders, etc., I want, wish, will, am resolved, it is my will:

in acdibus quid tibi meis erat negoti...? Volo scire,

Plaut. Aul. 3, 2, 14; 3, 2, 17; 3, 2, 18; 3, 6, 27; id. Curc. 4, 3, 11; id. Ep. 3, 4, 74; id. Mil. 2, 3, 74; 3, 1, 17; id. Stich. 1, 2, 56; Ter. And. 1, 2, 9; 4, 2, 17:

maxima voce clamat populus, neque se uni, nec paucis velle parere,

Cic. Rep. 1, 35, 55:

consuesse deos immortalis, quos pro scelere eorum ulcisci velint, etc.,

Caes. B. G. 1, 13:

hic experiri vim virtutemque volo,

Liv. 23, 45, 9.—

= in animo habere, to intend, purpose, mean, design:

ac volui inicere tragulam in nostrum senem,

Plaut. Ps. 1, 4, 14:

eadem quae illis voluisti facere tu, faciunt tibi,

id. Mil. 3, 1, 11; so id. Most. 2, 2, 5:

puerumque clam voluit exstinguere,

Ter. Hec. 5, 1, 23:

necare candem voluit,

Cic. Cael. 13, 31: quid enim ad illum qui te captare vult, utrum [p. 2005] tacentem te irretiat an loquentem? id. Ac. 2, 29, 94:

hostis hostem occidere volui,

Liv. 2, 12, 9; 7, 34, 11: volui interdiu eum... occidere; volui, cum ad cenam invitavi, veneno scilicet tollere;

volui... ferro interficere (ironically),

id. 40, 13, 2:

tuum crimen erit, hospitem occidere voluisse,

the intention to kill your guest-friend, Val. Max. 5, 1, 3 fin.; 6, 1, 8:

non enim vult mori, sed invidiam filio facere,

Quint. 9, 2, 85.—

Pregn., opp. optare: non vult mori qui optat,

Sen. Ep. 117, 24:

sed eo die is, cui dare volueram (epistulam), non est profectus,

Cic. Att. 9, 7, 1:

cum de senectute vellem aliquid scribere,

id. Sen. 1, 2:

ego te volui castigare, tu mihi accussatrix ades,

Plaut. As. 3, 1, 10:

bonus volo jam ex hoc die esse,

id. Pers. 4, 3, 10:

ego jam a principio amici filiam, Ita ut aequom fuerat, volui uxorem ducere,

Ter. Phorm. 4, 3, 46:

at etiam eo negotio M. Catonis splendorem maculare voluerunt,

it was their purpose, Cic. Sest. 28, 60:

eum (tumulum) non tam capere sine certamine volebat, quam causam certaminis cum Minucio contrahere,

his plan was, Liv. 22, 28, 4.—Of things:

cum lex venditionibus occurrere voluit,

when it was the purpose of the law, Dig. 46, 1, 46: sed quid ea drachuma facere vis? Ca. Restim volo Mihi emere... qui me faciam pensilem, Plaut. Ps. 1, 1, 87: Ch. Revorsionem ad terram faciunt vesperi. Ni. Aurum hercle auferre voluere, id. Bacch. 2, 3, 63:

si iis qui haec omnia flamma ac ferro delere voluerunt... bellum indixi, etc.,

Cic. Prov. Cons. 10, 24:

(plebem) per caedem senatus vacuam rem publicam tradere Hannibali velle,

Liv. 23, 2, 7:

rem Nolanam in jus dicionemque dare voluerat Poeno,

id. 23, 15, 9: qui (majores nostri) tanta cura Siculos tueri ac retinere voluerunt ut, etc., whose policy it was to protect, etc., Cic. Verr. 2, 3, 6, § 14:

ut qui a principio mitis omnibus Italicis praeter Romanos videri vellet, etc.,

Liv. 23, 15, 4: idem istuc, si in vilitate largiri voluisses, derisum tuum beneficium esset, if you had offered to grant the same thing during low prices, etc., Cic. Verr. 2, 3, 92, § 215.—

= studere, conari, to try, endeavor, attempt:

quas (i. e. magnas res) qui impedire vult, is et infirmus est mobilisque natura, et, etc.,

Cic. Lael. 20, 75:

nam si quando id (exordium) primum invenire volui, nullum mihi occurrit, nisi aut exile, aut, etc.,

id. Or. 2, 77, 315:

de Antonio dico, numquam illum... nonnullorum de ipso suspitionem infitiando tollere voluisse,

that he never attempted to remove, id. Sest. 3, 8; id. Div. 1, 18, 35:

audes Fatidicum fallere velle deum?

do you dare attempt? Ov. F. 2, 262.—

To mean, of actions and expressions:

hic respondere voluit, non lacessere,

the latter meant to answer, not to provoke, Ter. Phorm. prol. 19:

non te judices urbi sed carceri reservarunt, neque to retinere in civitate, sed exilio privare voluerunt,

Cic. Att. 1, 16, 9.—So, volo dicere, I mean (lit. I intend to say):

quid aliud volui dicere?

Ter. Eun. 3, 2, 51:

volo autem dicere, illud homini longe optimum esse quod ipsum sit optandum per se,

Cic. Tusc. 2, 20, 46.—Often with the acc. illud or id, as a correction: Tr. Specta quam arcte dormiunt. Th. Dormiunt? Tr. Illut quidem ut conivent volui dicere, I mean how they nod, Plaut. Most. 3, 2, 145: Py. Quid? bracchium? Ar. Illud dicere volui femur, id. Mil. 1, 1, 27:

adduxi volui dicere,

id. Ps. 2, 4, 21; id. Am. 1, 1, 233; 1, 1, 235; id. Cas. 2, 6, 14; id. Mil. 3, 2, 7; id. Ps. 3, 2, 54; id. Rud. 2, 4, 9.—

To be going to: haec argumenta ego aedificiis dixi; nunc etiam volo docere ut homines aedium esse similes arbitremini, now I am going to show how, etc., Plaut. Most. 1, 2, 37: quando bene gessi rem, volo hic in fano supplicare, I am going to worship here, etc., id. Curc. 4, 2, 41:

nunc quod relicuom restat volo persolvere,

id. Cist. 1, 3, 40:

sustine hoc, Penicule, exuvias facere quas vovi volo,

id. Men. 1, 3, 13:

sinite me prospectare ne uspiam insidiae sint, consilium quod habere volumus,

id. Mil. 3, 1, 3; id. As. 2, 2, 113; id. Cas. 4, 2, 3; id. Bacch. 1, 1, 61:

si Prometheus, cum mortalibus ignem dividere vellet, ipse a vicinis carbunculos conrogaret, ridiculus videretur,

Auct. Her. 4, 6, 9:

ait se velle de illis HS. LXXX. cognoscere,

Cic. Verr. 2, 2, 23, § 56:

hinc se recipere cum vellent, rursus illi ex loco superiore nostros premebant,

Caes. B. C. 1, 45. —

To be about to, on the point of: quom mittere signum Volt, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 88 Vahl.):

quotiens ire volo foras, retines me, rogitas quo ego eam,

Plaut. Men. 1, 2, 5:

quae sese in ignem inicere voluit, prohibui,

Ter. And. 1, 1, 113:

si scires aspidem latere uspiam, et velle aliquem imprudentem super eam adsidere,

Cic. Fin. 2, 18, 59; id. Div. 1, 52, 118:

quod cum facere vellent, intervenit M. Manilius,

id. Rep. 1, 12, 18:

qui cum opem ferre vellet, nuntiatum sibi esse aliam classem ad Aegates insulas stare,

Liv. 22, 56, 7:

at Libys obstantes dum vult obvertere remos, In spatium resilire manus breve vidit,

Ov. M. 3, 676; 1, 635:

P. Claudius cum proelium navale committere vellet,

Val. Max. 1, 4, 3.—

Will, and in oblique discourse and questions would, the auxiliaries of the future and potential: animum advortite: Comediai nomen dari vobis volo, I will give you, etc., Plaut. Cas. prol. 30:

sed, nisi molestum est, nomen dare vobis volo comediai,

id. Poen. prol. 50:

vos ite intro. Interea ego ex hac statua verberea volo erogitare... quid sit factum,

id. Capt. 5, 1, 30:

i tu atque arcessi illam: ego intus quod facto est opus volo adcurare,

id. Cas. 3, 3, 35; id. Cist. 1, 1, 113; id. Most. 1, 1, 63; id. Poen. 2, 44; id. Pers. 1, 3, 85; id. Rud. 1, 2, 33: cum vero (gemitus) nihil imminuat doloris, cur frustra turpes esse volumus? why will ( would) we be disgraceful to no purpose? Cic. Tusc. 2, 24, 57:

illa enim (ars) te, verum si loqui volumus, ornaverat,

id. ib. 1, 47, 112:

ergo, si vere aestimare volumus, etc.,

Val. Max. 7, 5, 6:

si vere aestimare Macedonas, qui tunc erant, volumus,

Curt. 4, 16, 33:

ejus me compotem facere potestis, si meminisse vultis, etc.,

Liv. 7, 40, 5:

visne igitur, dum dies ista venit... interea tu ipse congredi mecum ut, etc....?

id. 8, 7, 7:

volo tibi Chrysippi quoque distinctionem indicare,

Sen. Ep. 9, 14: vis tu homines urbemque feris praeponere silvis? will you prefer, etc., Hor. S. 2, 6, 92; cf. velim and vellem, would, II. A. 2.—

Sometimes volui = mihi placuit, I resolved, concluded (generally, in this meaning, followed by an infinitive clause, v. I. B. 4.):

uti tamen tuo consilio volui,

still I concluded to follow your advice, Cic. Att. 8, 3, 1.—

To be willing, ready, to consent, like to do something: si sine bello velint rapta... tradere... se exercitum domum reducturum, if they were willing, would consent to, would deliver, etc., Plaut. Am. 1, 1, 52:

is dare volt, is se aliquid posci,

likes to give, id. As. 1, 3, 29:

hoc dixit, si hoc de cella concederetur, velle Siculos senatui polliceri frumentum in cellam gratis,

Cic. Verr. 2, 3, 87, § 200:

ei laxiorem daturos, si venire ad causam dicendam vellet,

Liv. 39, 17, 2; 5, 36, 4: nemo invenitur qui pecuniam suam dividere velit. Sen. Brev. Vit. 3, 1:

plerique concessam sibi sub condicione vitam si militare adversus eum vellent, recusarunt,

Suet. Caes. 68:

dedere etiam se volebant, si toleranda viris imperarentur,

Flor. 1, 33 (2, 18), 12.—So with negatives, to be not willing, not to suffer, not to like, not to allow, refuse:

heri nemo voluit Sostratam intro admittere,

Ter. Hec. 3, 1, 49:

cum alter verum audire non vult,

Cic. Lael. 26, 98: a proximis quisque minime anteiri vult, likes least to be surpassed, etc., Liv. 6, 34, 7:

nihil ex his praeter... accipere voluit,

refused to accept, Val. Max. 4, 3, 4.—

To do something voluntarily or intentionally: volo facere = mea voluntate or sponte facio: si voluit accusare, pietati tribuo;

si jussus est, necessitati,

if he accused of his own free will, I ascribe it to his filial love, Cic. Cael. 1, 2:

utrum statuas voluerint tibi statuere, an coacti sint,

id. Verr. 2, 2, 65, § 157:

de risu quinque sunt quae quaerantur... sitne oratoris risum velle permovere,

on purpose, id. Or. 2, 58, 235:

laedere numquam velimus,

Quint. 6, 3, 28.—So, non velle with inf., to do something unwillingly, with reluctance:

vivere noluit qui mori non vult,

who dies with reluctance, Sen. Ep. 30, 10.—

To be of opinion, think, mean, pretend (rare with inf.; usu. with acc. and inf.; v. B. 8.):

haec tibi scripsi ut isto ipso in genere in quo aliquid posse vis, te nihil esse cognosceres,

in which you imagine you have some influence, Cic. Fam. 7, 27, 2:

in hoc homo luteus etiam callidus ac veterator esse vult, quod ita scribit, etc.,

pretends, means to be, id. Verr. 2, 3, 14, § 35: sed idem Aelius Stoicus esse voluit, orator autem nec studuit um quam, nec fuit, id. Brut. 56, 206:

Pythago. ras, qui etiam ipse augur esse vellet,

id. Div. 1, 3, 5.—

To like, have no objection to, approve of (cf. E. 1. sq.):

magis eum delectat qui se ait philosophari velle sed paucis: nam omnino haud placere,

that he liked, had no objection to philosophizing, Cic. Rep. 1, 18, 30; v. also II. A.—

With pres. inf. understood.

Supplied from a preceding or subsequent clause.

To wish, it is his will, etc. (cf. 1. a. and b. supra):

nunc bene vivo et fortunate atque ut volo, i. e. vivere,

as I wish, Plaut. Mil. 3, 1, 111: quod diu vivendo multa quae non volt (i. e. videre) videt, Caecil. ap. Cic. Sen. 8, 25:

proinde licet quotvis vivendo condere saecla,

Lucr. 3, 1090:

nec tantum proficiebam quantum volebam,

Cic. Att. 1, 17, 1:

tot autem rationes attulit, ut velle (i. e. persuadere) ceteris, sibi certe persuasisse videatur,

id. Tusc. 1, 21, 49:

sed liceret, si velint, in Ubiorum finibus considere,

Caes. B. G. 4, 81:

quo praesidio senatus libere quae vellet decernere auderet,

id. B. C. 1, 2.—Of things:

neque chorda sonum reddit quem vult manus et mens,

Hor. A. P. 348.—

To choose, be pleased (freq.):

tum mihi faciat quod volt magnus Juppiter,

Plaut. Aul. 4, 10, 50:

id repetundi copia est, quando velis,

id. Trin. 5, 2, 7:

habuit aurum quamdiu voluit,

Cic. Cael. 13, 31:

rapiebat et asportabat quantum a quoque volebat Apronius,

id. Verr. 2, 3, 12, § 29:

provincias quas vellet, quibus vellet, venderet?

id. Sest. 39, 84:

quotiens ille tibi potestatem facturus sit ut eligas utrum velis,

id. Div. in Caecil. 14, 45:

daret utrum vellet subclamatum est,

Liv. 21, 18, 14:

senatus consultum factum est ut plebes praeficeret quaestioni quem vellet,

id. 4, 51, 2:

saxi materiaeque caedendae unde quisque vellet jus factum,

id. 5, 55, 3; cf. id. 2, 13, 9; 5, 46, 10; 6, 25, 5; 22, 10, 23; 23, 6, 2; 23, 15, 15; 23, 45, 10; 23, 47, 2;

26, 21, 11: vicem suam conquestus, quod sibi soli non liceret amicis, quatenus vellet, irasci,

Suet. Aug. 66:

at tu quantum vis tolle,

Hor. Ep. 1, 7, 16.—

To intend, it is my purpose, etc. (v. 1. c. supra):

sine me pervenire quo volo,

let me come to my point, Ter. Eun. 1, 2, 44:

scripsi igitur Aristotelio more, quemadmodum quidem volui, tres libros... de Oratore,

as I intended, Cic. Fam. 1, 9, 23:

ut meliore condicione quam qua ipse vult imitetur homines eos qui, etc.,

id. Div. in Caecil. 8, 25:

ego istos posse vincere scio, velle ne scirem ipsi fecerunt,

Liv. 2, 45, 12. —

To be willing, to consent, I will (v. 1. h. and l. supra): tu eum orato... St. Sane volo, yes, I will, Plaut. Cas. 2, 3, 57:

jube me vinciri. Volo, dum istic itidem vinciatur,

id. Capt. 3, 4, 75:

patri dic velle (i. e. uxorem ducere),

that you consent, are willing, Ter. And. 2, 3, 20 (cf.: si vis, II. A. 2, and sis, supra init.).—

To do something voluntarily (v. 1. m. supra):

tu selige tantum, Me quoque velle velis, anne coactus amem,

Ov. Am. 3, 11, 50.—

With ellipsis of inf.

Volo, with a designation of place, = ire volo:

nos in Formiano morabamur, quo citius audiremus: deinde Arpinum volebamus,

I intended to go to Arpinum, Cic. Att. 9, 1, 3:

volo mensi Quinctili in Graeciam,

id. ib. 14, 7, 2:

hactenus Vitellius voluerat (i. e. procedere),

Tac. A. 12, 42 fin. —

With other omissions, supplied from context: volo Dolabellae valde desideranti, non reperio quid (i. e. to dedicate some writing to him), Cic. Att. 13, 13, 2.—

In mal. part., Plaut. Aul. 2, 4, 7; Ov. Am. 2, 4, 16; 2. 19, 2; Prop. 1, 13, 36.—

With perfect infinitive active (rare).

In negative imperative sentences dependent on ne velis, ne velit (in oblique discourse also ne vellet), where ne velis has the force of noli. The perfect infinitive emphatically represents the action as completed (ante-class. and poet.).

In ancient ordinances of the Senate and of the higher officers (not in laws proper): NEIQVIS EORVM BACANAL HABVISE VELET... BACAS VIR NEQVIS ADIESE VELET CEIVIS ROMANVS... NEVE PECVNIAM QVISQVAM EORVM COMOINEM HABVISE VELET... NEVE... QVIQVAM FECISE VELET. NEVE INTER SED CONIOVRASE, NEVE COMVOVISE NEVE CONSPONDISE, etc., S. C. de Bacch. 4-13 ap. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 172.—So, in quoting such ordinances: per totam Italiam edicta mitti ne quis qui Bacchis initiatus esset, coisse aut convenisse causa sacrorum velit. [p. 2006] neu quid talis rei divinae fecisse, Liv. 39, 14, 8:

edixerunt ne quis quid fugae causa vendidisse neve emisse vellet,

id. 39, 17, 3. —

In imitation of official edicts: (vilicus) ne quid emisse velit insciente domino, neu quid domino celasse velit, the overseer must not buy any thing, etc., Cato, R. R. 5, 4:

interdico, ne extulisse extra aedis puerum usquam velis,

Ter. Hec. 4, 1, 48:

oscula praecipue nulla dedisse velis (= noli dare),

Ov. Am. 1, 4, 38:

ne quis humasse velit Ajacem, Atride, vetas? Cur?

Hor. S. 2, 3, 187.—

In affirmative sentences, implying command (in any mood or tense; mostly poet.): neminem nota strenui aut ignavi militis notasse volui, I have decided to mark no one, etc., Liv. 24, 16, 11: quia pepercisse vobis volunt, committere vos cur pereatis non patiuntur, because they have decided to spare you, etc., id. 32, 21, 33:

sunt delicta tamen quibus ignovisse velimus (= volumus),

which should be pardoned, Hor. A. P. 347.—

To represent the will as referring to a completed action.

In optative sentences with vellem or velim, v. II. B. 5. b. a, and II. C. 1. b.—

In other sentences ( poet. and post-class.): ex omnibus praediis ex quibus non hac mente recedimus ut omisisse possessionem velimus, with the will to abandon (omittere would denote the purpose to give up at some future time), Dig. 43, 16, 1, § 25; so,

an erit qui velle recuset Os populi meruisse?

Pers. 1, 41:

qui me volet incurvasse querela,

id. 1, 91.

With acc. and inf.

To wish (v. A. 1. a.).

With a different subject: hoc volo scire te: Perditus sum miser, I wish you to know, etc., Plaut. Curc. 1, 2, 46:

deos volo consilia vostra vobis recte vortere,

id. Trin. 5, 2, 31:

emere oportet quem tibi oboedire velis,

id. Pers. 2, 4, 2:

scin' quid nunc te facere volo?

Ter. Heaut. 3, 1, 85:

si perpetuam vis esse adfinitatem hanc,

id. Hec. 2, 2, 10:

consul ille egit eas res quarum me participem esse voluit,

Cic. Prov. Cons. 17, 41:

vim volumus exstingui: jus valeat necesse est,

id. Sest. 42, 92:

nec mihi hunc errorem extorqueri volo,

id. Sen. 23, 85:

hoc te scire volui,

id. Att. 7, 18, 4:

harum causarum fuit justissima quod Germanos suis quoque rebus timere voluit,

Caes. B. G. 4, 16:

ut equites qui salvam esse rempublicam vellent ex equis desilirent,

Liv. 4, 38, 2:

si me vivere vis recteque videre valentem,

Hor. Ep. 1, 7, 3:

si vis me flere, dolendum est Primum ipsi tibi,

id. A. P. 102.—With pass. inf. impers.:

regnari tamen omnes volebant,

that there should be a king, Liv. 1, 17, 3:

mihi volo ignosci,

I wish to be pardoned, Cic. Or. 1, 28, 130:

volt sibi quisque credi,

Liv. 22, 22, 14. —

With the same subject.

With inf. act.:

quae mihi est spes qua me vivere velim,

what hope have I, that I should wish to live? Plaut. Rud. 1, 3, 33:

volo me placere Philolachi,

id. Most. 1, 3, 11; cf. id. Trin. 2, 2, 47; id. Rud. 2, 6, 1:

judicem esse me, non doctorem volo,

Cic. Or. 33, 117:

vult, credo, se esse carum suis,

id. Sen. 20, 73; so id. Off. 1, 31, 113; id. de Or. 1, 24, 112; 2, 23, 95. —

With inf. pass.:

quod certiorem te vis fieri quo quisque in me animo sit,

Cic. Att. 11, 13, 1; cf. id. Fam. 1, 9, 18:

qui se ex his minus timidos existimari volebant,

Caes. B. G. 1, 39; cf. id. B. C. 2, 29:

religionis se causa... Bacchis initiari velle,

Liv. 39, 10, 2:

Agrippae se nepotem neque credi neque dici volebat,

Suet. Calig. 22 fin. —

Of the will of superiors, gods, etc. (cf. A. 1. b. supra), I want, it is my will:

me absente neminem volo intromitti,

Plaut. Aul. 1, 3, 21:

viros nostros quibus tu voluisti esse nos matres familias,

id. Stich. 1, 2, 41; id. Most. 1, 4, 2; id. Rud. 4, 5, 9; id. Trin. 1, 2, 1:

pater illum alterum (filium) secum omni tempore volebat esse,

Cic. Rosc. Am. 15, 42:

(deus) quinque reliquis motibus orbem esse voluit expertem,

id. Univ. 10; cf. id. Sest. 69, 147; id. Verr. 2, 4, 25, § 57; 1, 5, 14:

causa mittendi fuit quod iter per Alpes... patefieri volebat,

Caes. B. G. 3, 1; cf. id. ib. 5, 9; id. B. C. 1, 4:

quippe (senatus) foedum hominem a republica procul esse volebat,

Sall. C. 19, 2:

nec (di) patefieri (crimina) ut impunita essent, sed ut vindicarentur voluerunt,

Liv. 39, 16, 11; cf. id. 1, 56, 3; 2, 28, 5; 25, 32, 6:

senatus... Romano sanguini pudicitiam tutam esse voluit,

Val. Max. 6, 1, 9; cf. id. 6, 9, 2.—So in the historians: quid fieri vellet (velit), after a verbum imperandi or declarandi, he gave his orders, explained his will:

quid fieri velit praecipit,

Caes. B. G. 5, 56:

ibi quid fieri vellet imperabat,

id. ib. 7, 16:

quid fieri vellet ostendit,

id. ib. 7, 27:

quae fieri vellet edocuit,

id. B. C. 3, 108; cf. id. B. G. 7, 45; id. B. C. 3, 78; 3, 89:

quid fieri vellet edixit,

Curt. 8, 10, 30; 4, 13, 24; Val. Max. 7, 4, 2.— Frequently majores voluerunt, it was the will of our ancestors, referring to ancient customs and institutions:

sacra Cereris summa majores nostri religione confici caerimoniaque voluerunt,

Cic. Balb. 24, 55: majores vestri ne vos quidem temere coire voluerunt, cf. id. ib. 17, 39; 23, 54; id. Agr. 2, 11, 26; id. Fl. 7, 15; id. Imp. Pomp. 13, 39; id. Div. 1, 45, 103; id. Font. 24, 30 (10, 20); id. Rosc. Am. 25, 70.—Of testamentary dispositions: cum Titius, heres meus, mortuus erit, volo hereditatem meam ad P. Mevium pertinere, Gai Inst. 2, 277. Except in the institution of the first heir: at illa (institutio) non est comprobata: Titum heredem esse volo, Gai Inst. 2, 117. —

Of the intention of a writer, etc., to want, to mean, intend:

Asinariam volt esse (nomen fabulae) si per vos licet,

Plaut. As. prol. 12:

Plautus hanc mihi gnatam esse voluit Inopiam,

has wanted Poverty to be my daughter, made her my daughter, id. Trin. prol. 9:

primumdum huic esse nomen Diphilus Cyrenas voluit,

id. Rud. prol. 33:

quae ipsi qui scripserunt voluerunt vulgo intellegi,

meant to be understood by all, Cic. Or. 2, 14, 60:

si non hoc intellegi volumus,

id. Fat. 18, 41:

quale intellegi vult Cicero cum dicit orationem suam coepisse canescere,

Quint. 11, 1, 31; so id. 9, 4, 82; 9, 3, 9:

quamquam illi (Prometheo) quoque ferreum anulum dedit antiquitas vinculumque id, non gestamen, intellegi voluit,

Plin. 33, 1, 4, § 8.—

To resolve:

Siculi... me defensorem calamitatum suarum... esse voluerunt,

Cic. Div. in Caecil. 4, 11:

si a me causam hanc vos (judices) agi volueritis,

if you resolve, id. ib. 8, 25:

senatus te voluit mihi nummos, me tibi frumentum dare,

id. Verr. 2, 3, 85, § 196:

qua (statua) abjecta, basim tamen in foro manere voluerunt,

id. ib. 2, 2, 66, §

160: liberam debere esse Galliam quam (senatus) suis legibus uti voluisset,

Caes. B. G. 1, 45:

tu Macedonas tibi voluisti genua ponere, venerarique te ut deum,

Curt. 8 (7), 13.— Hence,

To order, command: erus meus tibi me salutem multam voluit dicere, has ordered me, etc., Plaut. Ps. 4, 2, 25:

montem quem a Labieno occupari voluerit,

which he had ordered to be occupied, Caes. B. G. 1, 22:

ibi futuros esse Helvetios ubi eos Caesar... esse voluisset,

id. ib. 1, 13 (for velitis jubeatis with inf.-clause, v. II. B. 5. d.).—

To consent, allow (cf. A. 1. I.):

obtinuere ut (tribuni) tribuniciae potestatis vires salubres vellent reipublicae esse,

they prevailed upon them to permit the tribunitian power to be wholesome to the republic, Liv. 2, 44, 5:

Hiero tutores... puero reliquit quos precatus est moriens ut juvenum suis potissimum vestigiis insistere vellent,

id. 24, 4, 5:

petere ut eum... publicae etiam curae ac velut tutelae vellent esse (i. e. senatus),

id. 42, 19, 5:

orare tribunos ut uno animo cum consulibus bellum ab urbe ac moenibus propulsari vellent,

id. 3, 69, 5:

quam superesse causam Romanis cur non... incolumis Syracusas esse velint?

id. 25, 28, 8:

si alter ex heredibus voluerit rem a legatario possideri, alter non, ei qui noluit interdictum competet,

Dig. 43, 3, 1, § 15.—So negatively = not to let, not to suffer:

cum P. Attio agebant ne sua pertinacia omnium fortunas perturbari vellet,

Caes. B. C. 2, 36.—

To be of opinion that something should be, to require, demand:

voluisti enim in suo genere unumquemque... esse Roscium,

Cic. Or. 1, 61, 258: eos exercitus quos contra se multos jam annos aluerint velle dimitti, he demanded the disbanding of, etc., Caes. B. C. 1, 85:

(Cicero) vult esse auctoritatem in verbis,

Quint. 8, 3, 43:

vult esse Celsus aliquam et superiorem compositionem,

id. 9, 4, 137:

si tantum irasci vis sapientem quantum scelerum indignitas exigit,

Sen. Ira, 2, 9, 4. —

To be of opinion that something is or was, = censere, dicere, but implying that the opinion is erroneous or doubtful, usu. in the third pers., sometimes in the second.

To imagine, consider:

est genus hominum qui esse se primos omnium rerum volunt, Nec sunt,

Ter. Eun. 2, 2, 17:

semper auget adsentator id quod is cujus ad voluntatem dicitur vult esse magnum,

Cic. Lael. 26, 98:

si quis patricius, si quis—quod illi volunt invidiosius esse—Claudius diceret,

Liv. 6, 40, 13.—

To be of opinion, to hold:

vultis, opinor, nihil esse... in natura praeter ignem,

Cic. N. D. 3, 14, 36:

volunt illi omnes... eadem condicione nasci,

id. Div. 2, 44, 93:

vultis evenire omnia fato,

id. ib. 2, 9, 24:

alteri censent, etc., alteri volunt a rebus fatum omne relegari,

id. Fat. 19, 45:

vultis a dis immortalibus hominibus dispertiri somnia,

id. N. D. 3, 39, 93; id. Tusc. 1, 10, 20; id. Fin. 3, 11, 36; id. Rep. 2, 26, 48:

volunt quidam... iram in pectore moveri effervescente circa cor sanguine,

Sen. Ira, 2, 19, 3.—

To say, assert:

si tam familiaris erat Clodiae quam tu esse vis,

as you say he is, Cic. Cael. 21, 53:

sit sane tanta quanta tu illam esse vis,

id. Or. 1, 55, 23:

ad pastum et ad procreandi voluptatem hoc divinum animal procreatum esse voluerunt: quo nihil mihi videtur esse absurdius,

id. Fin. 2, 13, 40; 2, 17, 55; 2, 42, 131; 2, 46, 142; id. Fat. 18, 41.—With perf. inf.:

Rhodi ego non fui: me vult fuisse,

Cic. Planc. 34, 84.—

To pretend, with perf. inf., both subjects denoting the same person:

unde homines dum se falso terrore coacti Effugisse volunt, etc.,

Lucr. 3, 69 (cf. A. 1. n. supra).—

To mean, with perf. inf.:

utrum scientem vultis contra foedera fecisse, an inscientem?

Cic. Balb. 5, 13.— With pres. inf.:

quam primum istud, quod esse vis?

what do you mean by as soon as possible? Sen. Ep. 117, 24.—

Rarely in the first pers., implying that the opinion is open to discussion:

ut et mihi, quae ego vellem non esse oratoris, concederes,

what according to my opinion is not the orator's province, Cic. Or. 1, 17, 74.—

In partic.

With things as subjects.

Things personified:

ne res publica quidem haec pro se suscipi volet,

would have such things done for it, Cic. Off. 1, 45, 159:

cui tacere grave sit, quod homini facillimum voluerit esse natura,

which nature willed should be easiest for man, Curt. 4, 6, 6: fortuna Q. Metellum... nasci in urbe terrarum principe voluit, fate ordained that, etc., Val. Max. 7, 1, 1: nihil rerum ipsa natura voluit magnum effici cito, it is the law of nature that, etc., Quint. 10, 3, 4:

quid non ingenio voluit natura licere?

what license did nature refuse to genius? Mart. 8, 68, 9:

me sine, quem semper voluit fortuna jacere,

Prop. 1, 6, 25:

hanc me militiam fata subire volunt,

id. 1, 6, 30.—

Of laws, to provide:

duodecim tabulae nocturnum furem... interfici impune voluerunt,

Cic. Mil. 3, 9:

lex duodecim tabularum tignum aedibus junctum... solvi prohibuit, pretiumque ejus dari voluit,

Dig. 46, 3, 98, § 8 fin. (cf. Cic. Div. in Caecil. 6, 21, b. a, infra).—

With perf. pass. inf., to represent a state or result wished for.

The inf. being in full, with esse expressed: si umquam quemquam di immortales voluere esse auxilio adjutum, tum me et Calidorum servatum volunt, if it ever was the will of the gods that any one should be assisted, etc., Plaut. Ps. 4, 1, 1: Corinthum patres vestri, totius Graeciae lumen, exstinctum esse voluerunt, it was their will that Corinth should be ( and remain) destroyed, Cic. Imp. Pomp. 5, 11:

nostri... leges et jura tecta esse voluerunt,

id. Or. 1, 59, 253:

propter eam partem epistulae tuae per quam te et mores tuos purgatos et probatos esse voluisti,

id. Att. 1, 17, 7; id. Fin. 4, 27, 76; id. de Or. 1, 51, 221:

daturum se operam ne cujus suorum popularium mutatam secum fortunam esse vellent,

Liv. 21, 45, 6: for velle redundant in this construction, v. II. A. 2. 3. infra.—With pass. inf. impers.:

sociis maxime lex consultum esse vult,

Cic. Div. in Caecil. 6, 21.—

With ellips. of esse (cf. Quint. 9, 3, 9): perdis me tuis dictis. Cu. Imo, servo et servatum volo, and mean that you should remain saved, Plaut. Curc. 2, 3, 56:

aunt qui volum te conventam,

who want to see you, id. Cist. 4, 2, 39:

eidem homini, si quid recte cura tum velis, mandes,

if you want to have anything done well, id. As. 1, 1, 106:

sed etiam est paucis vos quod monitos voluerim,

id. Capt. prol. 53: id nunc res indicium haeo [p. 2007] facit, quo pacto factum volueris, this shows now why you wished this to be done, Ter. Hec. 4, 1, 31 (cf. Plaut. Stich. 4, 2, 33; id. Aul. 3, 5, 30, II. B. 1, b, and II. B. 3. b. infra): domestica cura te levatum volo, I wish to see you relieved, etc., Cic. Q. Fr. 3, 9, 3:

nulla sedes quo concurrant qui rem publicam defensam velint,

id. Att. 8, 3, 4:

rex celatum voluerat (i. e. donum),

id. Verr. 2, 4, 28, § 64:

Hannibal non Capuam neglectam, neque desertos volebat socios,

Liv. 25, 20, 5; 2, 15, 2; 2, 44, 3; 3, 21, 4; 22, 7, 4;

26, 31, 6: contemptum hominis quem destructum volebat,

Quint. 8, 3, 21:

si te non emptam vellet, emendus erat,

Ov. Am. 1, 8, 34 (so with velle redundant, v. II. A. 1. d., and II. A. 3. infra).—Both subjects denoting the same person:

velle Pompeium se Caesari purgatum,

Caes. B. C. 1, 8.— Esp., with pass. inf. impers.: alicui consultum velle, to take care for or advocate somebody's interests:

liberis consultum volumus propter ipsos,

Cic. Fin. 3, 17, 57:

obliviscere illum aliquando adversario tuo voluisse consultum,

id. Att. 16, 16 C, 10:

quibus tribuni plebis nunc consultum repente volunt,

Liv. 5, 5, 3; so id. 25, 25, 17:

quamquam senatus subventum voluit heredibus,

Dig. 36, 1, 1, § 4; so with dep. part., used passively:

volo amori ejus obsecutum,

Plaut. As. 1, 1, 63.—

With predic. adj., without copula.

The subjects being different (mostly aliquem salvum velle):

si me vivum vis, pater, Ignosce,

if you wish me to live, Ter. Heaut. 5, 5, 7:

ille, si me alienus adfinem volet, Tacebit,

id. Phorm. 4, 1, 16:

ut tu illam salvam magis velis quam ego,

id. Hec. 2, 2, 17; 3, 5, 14:

quoniam ex tota provincia soli sunt qui te salvum velint,

Cic. Verr. 2, 4, 67, § 150:

irent secum extemplo qui rempublicam salvam vellent,

Liv. 22, 53, 7.—

Both subjects denoting the same person (virtually = object infinitive):

in occulto jacebis quom te maxime clarum voles (= clarus esse voles),

when you will most wish to be famous, Plaut. Trin. 3, 2, 38:

volo me patris mei similem,

I wish to be like my father, id. As. 1, 1, 54: ut iste qui se vult dicacem et mehercule est, Appius, who means to be witty, etc., Cic. Or. 2, 60, 246:

qui vero se populares volunt,

who mean to be popular, id. Off. 2, 22, 78:

ut integrum se salvumque velit,

id. Fin. 2, 11, 33:

ut (omne animal) se et salvum in suo genere incolumeque vellet,

id. ib. 4, 8, 19. —

With an inf.-clause understood.

Velle, to wish: utinam hinc abierit in malam crucem! Ad. Ita nos velle aequom est (ita = eum abire, etc.), Plaut. Poen. 4, 1, 5:

stulta es, soror, magis quam volo (i.e. te esse),

id. Pers. 4, 4, 78; id. Trin. 1, 2, 8; 2, 4, 175; id. Stich. 1, 1, 13; id. Ps. 1, 5, 55:

senatum non quod sentiret, sed quod ego vellem decernere,

Cic. Mil. 5, 12:

neque enim facile est ut irascatur cui tu velis judex (= cui tu eum irasci velis),

id. Or. 2, 45, 190; cf. id. Sest. 38, 82.—

Referring to the will of superiors, etc.:

deos credo voluisse, nam ni vellent, non fieret,

Plaut. Aul. 4, 10, 46: jamne abeo? St. Volo (sc. te abire), so I will, id. Cas. 2, 8, 57; cf. id. Mil. 4, 6, 12; id. Merc. 2, 3, 33.—

To mean, intend (v. B. 3.):

acutum etiam illud est cum ex alterius oratione aliud atque ille vult (sc. te excipere),

Cic. Or. 2, 67, 273.—

To require, demand (v B. 7.):

veremur quidem vos, Romani, et, si ita vultis, etiam timemus,

Liv. 39, 37, 17;

and of things as subjects: cadentque vocabula, si volet usus (i. e. ea cadere),

Hor. A. P. 71.—

To be of opinion, will have (v. B. 8.):

ergo ego, inimicus, si ita vultis, homini, amicus esse rei publicae debeo,

Cic. Prov. Cons. 8, 19:

nam illi regi tolerabili, aut, si voltis, etiam amabili, Cyro,

id. Rep. 1, 28, 44; id. Fin. 2, 27, 89; 3, 4, 12; id. Cael. 21, 53; Liv. 21, 10, 7; Quint. 2, 17, 41.—

With ellips. of predic. inf. (v. A. 2. b.): cras de reliquiis nos volo (i. e. cenare), it is my intention that we dine, etc., Plaut. Stich. 3, 2, 40:

volo Varronem (i. e. hos libros habere),

Cic. Att. 13, 25, 3.

With ut, ne, or ut ne.

With ut.

To wish:

volo ut quod jubebo facias,

Plaut. Bacch. 4, 8, 65:

quia enim id maxime volo ut illi istac confugiant,

id. Most. 5, 1, 49:

ut mihi aedes aliquas conducat volo,

id. Merc. 3, 2, 17: hoc prius volo meam rem agere. Th. Quid id est? Ph. Ut mihi hanc despondeas, id. Curc. 5, 2, 71: quid vis, nisi ut maneat Phanium? Ter. Phorm. 2, 2, 8:

velim ut tibi amicus sit,

Cic. Att. 10, 16, 1:

quare id quoque velim... ut sit qui utamur,

id. ib. 11, 11, 2:

maxime vellem, judices, ut P. Sulla... modestiae fructum aliquem percipere potuisset,

id. Sull. 1, 1:

equidem vellem uti pedes haberent (res tuae),

id. Fam. 7, 33, 2:

his ut sit digna puella volo,

Mart. 11, 27, 14.—Both subjects denoting the same person: volueram, inquit, ut quam plurimum tecum essem, Brut. ap. Cic. Att. 13, 38, 1.—

It is the will of, to want, ordain (v. B. 2.):

at ego deos credo voluisse ut apud te me in nervo enicem,

Plaut. Aul. 4, 10, 17: numquid me vis? Le. Ut valeas, id. Cist. 1, 1, 120: numquid vis? Ps. Dormitum ut abeas, id. Ps. 2, 2, 70:

volo ut mihi respondeas,

Cic. Vatin. 6, 14; 7, 17; 7, 18; 9, 21;

12, 29: nuntia Romanis, caelestes ita velle ut mea Roma caput orbis terrarum sit,

Liv. 1, 16, 7.—

To intend, it is the purpose, aim, etc., the two subjects being the same:

id quaerunt, volunt haec ut infecta faciant,

Plaut. Cas. 4, 4, 9.—

With other verbs:

quod peto et volo parentes meos ut commonstres mihi,

Ter. Heaut. 5, 4, 4:

quasi vero aut populus Romanus hoc voluerit, aut senatus tibi hoc mandaverit ut... privares,

Cic. Verr. 2, 3, 19, § 48;

with opto,

id. Imp. Pomp. 16, 48;

with laboro,

Liv. 42, 14, 3;

with aequum censere,

id. 39, 19, 7.—

With ne:

at ne videas velim,

Plaut. Rud. 4, 4, 23:

quid nunc vis? ut opperiare hos sex dies saltem modo, ne illam vendas, neu me perdas, etc.,

id. Ps. 1, 3, 102:

credibile est hoc voluisse legumlatorem, ne auxilia liberorum innocentibus deessent,

intended, Quint. 7, 1, 56.—

With ut ne: quid nunc tibi vis? Mi. Ut quae te cupit, eam ne spernas, Plaut. Mil. 4, 2, 60.

With subjunct. of dependent verb (mostly ante-class.; class. and freq. with velim and vellem; but in Cic. mostly epistolary and colloquial).

To wish:

ergo animum advortas volo,

Plaut. Capt. 2, 3, 23; 2, 3, 28; 2, 3, 70:

volo amet me patrem,

id. As. 1, 1, 63 dub.:

hoc volo agatis,

id. Cist. 1, 1, 83:

ducas volo hodie uxorem,

Ter. And. 2, 3, 14:

quid vis faciam?

Plaut. Merc. 1, 2, 49; Ter. Eun. 5, 8, 24; Plaut. Mil. 2, 3, 64; 2, 3, 65; 2, 6, 65; 3, 3, 3; id. Ps. 4, 1, 17; 4, 7, 19; id. Cas. 2, 3, 56; id. Capt. 1, 2, 12; id. Poen. 3, 2, 16; id. Pers. 2, 4, 23; id. Rud. 5, 2, 45; 5, 3, 58; id. Stich. 5, 2, 21; Ter. Heaut. 4, 6, 14:

volo etiam exquiras quam diligentissime poteris quid Lentulus agat?

Cic. Att. 8, 12, 6:

Othonem vincas volo,

id. ib. 13, 29, 2:

eas litteras volo habeas,

id. ib. 13, 32, 3:

visne igitur videamus quidnam sit, etc.,

id. Rep. 1, 10, 15: visne igitur descendatur ad Lirim? id. Fragm. ap. Macr. S. 6, 4:

volo, inquis, sciat,

Sen. Ben. 2, 10, 2.—

To be of opinion that something should be, demand, require (v. B. 7.): volo enim se efferat in adulescentia fecunditas, I like to see, etc., Cic. Or. 2, 21, 88:

volo hoc oratori contingat ut, etc.,

id. Brut. 84, 290.—

With subj.-clause understood:

abi atque obsona, propera! sed lepide volo (i. e. obsones),

Plaut. Cas. 2, 8, 55.

With object nouns, etc.

With acc. of a thing.

With a noun, to want, wish for, like to have:

voltisne olivas, aut pulmentum, aut capparim?

Plaut. Curc. 1, 1, 90:

animo male est: aquam velim,

id. Am. 5, 1, 6:

quia videt me suam amicitiam velle,

id. Aul. 2, 3, 68; so,

gratiam tuam,

id. Curc. 2, 3, 52; 2, 3, 56:

aquam,

id. ib. 2, 3, 34:

discidium,

Ter. And. 4, 2, 14: nullam ego rem umquam in vita mea Volui quin tu in ea re mihi advorsatrix fueris, I never had any wish in my life, etc., id. Heaut. 5, 3, 5: (dixit) velle Hispaniam, he wanted Spain, i. e. as a province, Cic. Att. 12, 7, 1:

mihi frumento non opus est: nummos volo,

I want the money, id. Verr. 2, 3, 85, § 196:

non poterat scilicet negare se velle pacem,

id. Att. 15, 1 a, 3; cf. id. ib. 13, 32, 2 (v. II. C. 4. infra):

si amplius obsidum (= plures obsides) vellet, dare pollicentur,

Caes. B. G. 6, 9 fin.:

pacem etiam qui vincere possunt, volunt,

Liv. 7, 40, 18:

ferunt (eum)... honestum finem voluisse,

Tac. A. 6, 26:

cum Scipio veram vellet et sine exceptione victoriam,

Flor. 1, 33 (2, 18), 12:

mensae munera si voles secundae, Marcentes tibi porrigentur uvae,

Mart. 5, 78, 11.—

Neutr. adjj., denoting things, substantively used: utrum vis opta, dum licet. La. Neutrum volo, Plaut. Ps. 3, 6, 16:

quorum isti neutrum volunt,

acknowledge neither, Cic. Fat. 12, 28:

voluimus quaedam, contendimus... Obtenta non sunt,

we aspired to certain things, id. Balb. 27, 61:

restat ut omnes unum velint,

hold one opinion, id. Marcell. 10, 32:

si plura velim,

if I wished for more, Hor. C. 3, 16, 38:

per quod probemus aliud legislatorem voluisse,

that the law-giver intended something different, Quint. 7, 6, 8:

ut putent, aliud quosdam dicere, aliud velle,

that they say one thing and mean another, id. 9, 2, 85:

utrum is qui scripsit... voluerit,

which of the two was meant by the author, id. 7, 9, 15:

ut nemo contra id quod vult dicit, ita potest melius aliquid velle quam dicit,

mean better than he speaks, id. 9, 2, 89:

quis enim pudor omnia velle?

to desire every thing, Mart. 12, 94, 11.—

With neutr. demonstr. expressed or understood, to want, intend, aim at, like, will:

immo faenus: id primum volo,

Plaut. Most. 3, 1, 64:

proximum quod sit bono... id volo,

id. Capt. 2, 2, 22:

nisi ea quae tu vis volo,

unless my purpose is the same as yours, id. Ep. 2, 2, 82:

siquidem id sapere'st, velle te id quod non potest contingere,

Ter. Heaut. 2, 3, 83:

hoc (i. e. otium cum dignitate) qui volunt omnes optimates putantur,

who aim at this, Cic. Sest. 45, 98:

privatum oportet in re publica ea velle quae tranquilla et honesta sint,

id. Off. 1, 34, 124:

quid est sapientia? Semper idem velle atque idem nolle,

Sen. Ep. 20, 5:

pudebit eadem velle quae volueras puer,

id. ib. 27, 2:

nec volo quod cruciat, nec volo quod satiat,

Mart. 1, 57, 4.—With demonstr. in place of inf.-clause:

hoc Ithacus velit, et magno mercentur Atridae (sc. poenas in me sumi),

Verg. A. 2, 104:

hoc velit Eurystheus, velit hoc germana Tonantis (sc. verum esse, Herculem, etc.),

Ov. H. 9, 7; Hor. S. 2, 3, 88.—

With neutr. of interrog. pron.: quid nunc vis? Am. Sceleste, at etiam quid velim, id tu me rogas? what do you want now? Plaut. Am. 4, 2, 5:

eloquere quid velis,

id. Cas. 2, 4, 2: heus tu! Si. Quid vis? id. Ps. 4, 7, 21; so Ter. Eun. 2, 1, 11; cf. Hor. S. 2, 3, 152:

sed plane quid velit nescio,

what his intentions are, Cic. Att. 15, 1 a, 5; id. de Or. 2, 20, 84:

mittunt etiam ad dominos qui quaerant quid velint,

to ask for their orders, id. Tusc. 2, 17, 41:

quid? Si haec... ipsius amici judicarunt? Quid amplius vultis?

what more do you require, will you have? id. Verr. 2, 3, 65, § 152:

quid amplius vis?

Hor. Epod. 17, 30:

spectatur quid voluerit scriptor,

we find out the author's intention, Quint. 7, 10, 1.—Sometimes quid vult = quid sibi vult (v. 4. b.), to mean, signify:

capram illam suspicor jam invenisse... quid voluerit,

what it signified, Plaut. Merc. 2, 1, 30:

sed tamen intellego quid velit,

Cic. Fin. 2, 31, 101:

quid autem volunt ea di immortales significantes quae sine interpretibus non possimus intellegere? etc.,

id. Div. 2, 25, 54.—Of things as subjects:

hunc ensem mittit tibi... Et jubet ex merito scire quid iste velit,

Ov. H. 11, 96.—

With rel. pron.:

quod volui, ut volui, impetravi... a Philocomasio,

Plaut. Mil. 4, 5, 1:

ut quod frons velit oculi sciant,

that the eyes know what the forehead wants, id. Aul. 4, 1, 13:

illi quae volo concedere,

to yield to him my wishes, id. Cas. 2, 3, 49:

si illud quod volumus dicitur,

what we like, id. Truc. 1, 2, 95:

multa eveniunt homini quae volt, quae nevolt,

id. Trin. 2, 2, 84; id. Ep. 2, 2, 4:

quamquam (litterae tuae) semper aliquid adferunt quod velim,

Cic. Att. 11, 11, 1:

quae vellem quaeque sentirem dicendi,

id. Marcell. 1, 1:

uti ea quae vellent impetrarent,

Caes. B. G. 1, 31:

satis animi ad id quod tam diu vellent,

to carry out what they had desired so long, Liv. 4, 54, 5:

sed quod volebant non... expediebant,

their purpose, id. 24, 23, 9. —Idiomatically: quod volo = quod demonstrare volo, what I intend to prove:

illud quod volumus expressum est, ut vaticinari furor vera soleat,

Cic. Div. 1, 31, 67:

bis sumpsit quod voluit,

he has twice begged the question, id. ib. 2, 52, 107.—With indef. relations:

cornucopia ubi inest quidquid volo,

whatever I wish for, Plaut. Ps. 2, 3, 5:

Caesar de Bruto solitus est dicere: magni refert hic quid velit, sed quidquid volt, valde volt,

whatever he wills he wills strongly, Cic. Att. 14, 1, 2.—

With indef. pronn.

Si quid vis, if you want any thing: illo praesente mecum agito si quid voles, [p. 2008] Plaut. Most. 5, 1, 72: Py. Adeat si quid volt. Pa. Si quid vis, adi, mulier, id. Mil. 4, 2, 47:

eumque Alexander cum rogaret, si quid vellet, ut diceret,

id. Or. 2, 66, 266; Caes. B. G. 1, 7 fin. —

Nisi quid vis, unless you wish to give some order, to make some remark, etc.:

ego eo ad forum nisi quid vis,

Plaut. As. 1, 1, 94:

nunc de ratione videamus, nisi quid vis ad haec,

Cic. Tusc. 2, 18, 42.—

Numquid vis or ecquid vis? have you any orders to give? a formula used by inferiors before leaving their superiors; cf. Don. ad Ter. Ad. 2, 2, 39:

visunt, quid agam, ecquid velim,

Plaut. Mil. 3, 1, 113:

numquid vis aliud?

Ter. Eun. 1, 2, 111; 1, 2, 106; id. Ad. 2, 2, 39; 3, 3, 78; id. Hec. 2, 2, 30:

numquid vellem rogavit,

Cic. Att. 6, 3, 6:

frequentia rogantium num quid vellet,

Liv. 6, 34, 7:

rogavit num quid in Sardiniam vellet. Te puto saepe habere qui num quid Romam velis quaerant,

Cic. Q. Fr. 2, 2, 1.—

With acc. of the person: aliquem velle.

To want somebody, i. e. in order to see him, to speak with him (ante-class. and colloq.):

Demenaetum volebam,

I wanted, wished to see, Demenoetus, Plaut. As. 2, 3, 12:

bona femina et malus masculus volunt te,

id. Cist. 4, 2, 40:

solus te solum volo,

id. Capt. 3, 4, 70:

quia non est intus quem ego volo,

id. Mil. 4, 6, 40:

hae oves volunt vos,

id. Bacch. 5, 2, 24:

quis me volt? Perii, pater est,

Ter. And. 5, 3, 1:

centuriones trium cohortium me velle postridie,

Cic. Att. 10, 16, 4.—With paucis verbis or paucis, for a few words ( moments):

volo te verbis pauculis,

Plaut. Ep. 3, 4, 28:

sed paucis verbis te volo, Palaestrio,

id. Mil. 2, 4, 22:

Sosia, Adesdum, paucis te volo,

Ter. And. 1, 1, 2.—

To love, like somebody, to be fond of somebody (anteclass. and poet.):

hanc volo (= amo),

Plaut. As. 5, 1, 18:

sine me amare unum Argyrippum... quem volo,

id. ib. 3, 2, 38:

quom quae te volt, eamdem tu vis,

id. Mil. 4, 2, 80:

aut quae (vitia) corpori' sunt ejus siquam petis ac vis,

Lucr. 4, 1152:

quam volui nota fit arte mea,

Ov. Am. 1, 10, 60: nolo virum, facili redimit qui sanguine famam: hunc volo, laudari qui sine morte potest, I like the one who, etc., Mart. 1, 8, 6.—

To wish to have:

roga, velitne an non uxorem,

whether he wishes to have his wife or not, Ter. Hec. 4, 1, 43:

ut sapiens velit gerere rem publicam, atque... uxorem adjungere, et velle ex ea liberos (anacoluth.),

Cic. Fin. 3, 20, 68.—

With two accusatives: (narrato) illam te amare et velle uxorem,

that you wish to have her as your wife, Ter. Heaut. 4, 3, 25; cf. id. Phorm. 1, 2, 65.—

With two accusatives, of the person and the thing: aliquem aliquid velle, to want something of somebody (cf.: aliquem aliquid rogare; mostly ante-class.;

not in Cic.): numquid me vis?

Plaut. Cist. 1, 1, 120:

face certiorem me quid meus vir me velit,

id. Cas. 2, 6, 1:

num quidpiam me vis aliud?

id. Truc. 2, 4, 81:

nunc verba in pauca conferam quid te velim,

id. As. 1, 1, 74:

narrabit ultro quid sese velis,

id. Ps. 2, 4, 60:

quid me voluisti?

id. Mil. 4, 2, 35:

numquid aliud me vis?

Ter. Phorm. 1, 2, 101:

quin tu uno verbo dic quid est quod me velis,

id. And. 1, 1, 18; Plaut. Capt. 3, 4, 85; id. Cist. 2, 3, 49; id. As. 2, 3, 12; id. Merc. 5, 2, 27; id. Pers. 4, 6, 11; Ter. Heaut. 4, 8, 31; id. Phorm. 2, 4, 18; id. Eun. 2, 3, 47; id. Hec. 3, 4, 15:

si quid ille se velit, illum ad se venire oportere,

Caes. B. G. 1, 34:

cum mirabundus quidnam (Taurea) sese vellet, resedisset Flaccus, Me quoque, inquit, etc.,

Liv. 26, 15, 11; also, I want to speak with somebody (v. 2. a. a):

paucis, Euclio, est quod te volo,

Plaut. Aul. 2, 2, 22:

est quod te volo secreto,

id. Bacch. 5, 2, 33.—

With acc. of thing and dat. of the person: aliquid alicui velle, to wish something to somebody (= cupio aliquid alicui; v. cupio;

rare): quamquam vobis volo quae voltis, mulieres,

Plaut. Rud. 4, 4, 1:

si ex me illa liberos vellet sibi,

Ter. Hec. 4, 4, 33:

praesidium velle se senectuti suae,

id. ib. 1, 2, 44:

nihil est mali quod illa non initio filio voluerit, optaverit,

Cic. Clu. 66, 188:

rem Romanam huc provectam ut externis quoque gentibus quietem velit,

Tac. A. 12, 11:

cui ego omnia meritissimo volo et debeo,

to whom I give and owe my best wishes, Quint. 9, 2, 35.—Esp., in the phrase quid vis (vult) with reflex. dat. of interest, lit. what do you want for yourself?

Quid tibi vis = quid vis, the dat. being redundant (rare):

quid aliud tibi vis?

what else do you want? Ter. Heaut. 2, 3, 90.—With quisque:

haud ita vitam agerent ut nunc plerumque videmus Quid sibi quisque velit nescire,

be ignorant as to their own aims and purposes, Lucr. 3, 1058.—

What do you mean? what do you drive at? what is your scope, object, drift (rare in post-Aug. writers; Don. ad Ter. Eun. prol. 45, declares it an archaism).

In 1 st pers. (rare):

nunc quid processerim huc, et quid mihi voluerim dicam,

and what I meant thereby, what was the purpose of my coming, Plaut. As. prol. 6:

quid mihi volui? quid mihi nunc prodest bona voluntas?

Sen. Ben. 4, 21, 6.—

In 2 d pers.:

quid nunc tibi vis, mulier, memora,

what is the drift of your talk? Plaut. Mil. 4, 2, 60: sed quid nunc tibi vis? what do you want to come at (i.e. by your preamble)? id. Poen. 1, 1, 24: quid tu tibi vis? Ego non tangam meam? what do you mean? i. e. what is your purpose? Ter. Eun. 4, 7, 28:

quid tibi vis? quid cum illa rei tibi est?

id. ib. 4, 7, 34:

quid est quod sic gestis? quid sibi hic vestitus quaerit? Quid est quod laetus sis? quid tibi vis?

what do you mean by all this? id. ib. 3, 5, 11:

quid est, inepta? quid vis tibi? quid rides?

id. ib. 5, 6, 6:

quid vis tibi? Quid quaeris?

id. Heaut. 1, 1, 9: Ph. Fabulae! Ch. Quid vis tibi? id. Phorm. 5, 8, 53:

roganti ut se in Asiam praefectum duceret, Quid tibi vis, inquit, insane,

Cic. Or. 2, 67, 269; so in 2 d pers. plur.:

pro deum fidem, quid vobis vultis?

Liv. 3, 67, 7.—

In 3 d pers.:

quid igitur sibi volt pater? cur simulat?

Ter. And. 2, 3, 1:

quid hic volt veterator sibi?

id. ib. 2, 6, 26:

proinde desinant aliquando me isdem inflare verbis: quid sibi iste vult?... Cur ornat eum a quo desertus est?

Cic. Dom. 11, 29:

quid sibi vellet (Caesar)? cur in suas possessiones veniret?

Caes. B. G. 1, 44 med.:

conicere in eum oculos, mirantes quid sibi vellet (i. e. by courting the plebeians),

Liv. 3, 35, 5:

qui quaererent quid sibi vellent qui armati Aventinum obsedissent,

id. 3, 50, 15:

quid sibi voluit providentia quae Aridaeum regno imposuit?

Sen. Ben. 4, 31, 1: volt, non volt dare Galla mihi, nec dicere possum quod volt et non volt, quid sibi Galla velit, Mart: 3, 90, 2.—

Transf. of things as subjects, what means, what signifies? quid volt sibi, Syre, haec oratio? Ter. Heaut. 4, 1, 2:

ut pernoscatis quid sibi Eunuchus velit,

id. Eun. prol. 45:

quid ergo illae sibi statuae equestres inauratae volunt?

Cic. Verr. 2, 2, 61, § 150:

quid haec sibi horum civium Romanorum dona voluerunt?

id. ib. 2, 3, 80, §

186: avaritia senilis quid sibi velit, non intellego,

what is the meaning of the phrase, id. Sen. 18, 66:

quid ergo illa sibi vult pars altera orationis qua Romanos a me cultos ait?

Liv. 40, 12, 14:

tacitae quid vult sibi noctis imago?

Ov. M. 9, 473.—

Bene or male alicui velle, to wish one well or ill, to like or dislike one (ante-class. and poet.): Ph. Bene volt tibi. St. Nequam est illud verbum bene volt, nisi qui bene facit, Plaut. Trin. 2, 4, 37 sq.:

jam diu ego huic bene et hic mihi volumus,

id. Ps. 1, 3, 4:

ut tibi, dum vivam, bene velim plus quam mihi,

id. Cas. 2, 8, 30:

egone illi ut non bene vellem?

id. Truc. 2, 4, 90; cf. id. ib. 2, 4, 95; id. Merc. 2, 1, 21; id. Ps. 4, 3, 7; id. Poen. 3, 3, 9:

nisi quod tibi bene ex animo volo,

Ter. Heaut. 5, 2, 6:

quo tibi male volt maleque faciet,

Plaut. Pers. 5, 2, 44:

atque isti etiam parum male volo,

id. Truc. 5, 7; cf. id. As. 5, 1, 13:

utinam sic sient qui mihi male volunt,

Ter. Eun. 4, 3, 13:

non sibi male vult,

he does not dislike himself, Petr. 38; so, melius or optime alicui velle, to like one better or best:

nec est quisquam mihi aeque melius quoi vellem,

Plaut. Capt. 3, 5, 42; id. Merc. 5, 2, 57:

illi ego ex omnibus optime volo,

id. Most. 1, 4, 24.—And bene velle = velle: bene volueris in precatione augurali Messalla augur ait, significare volueris, Fest. s. v. bene sponsis, p. 351.—

With abl.: alicujus causa velle, to like one for his own sake, i. e. personally, a Ciceronian phrase, probably inst. of omnia alicujus causa velle; lit. to wish every thing (i.e. good) in somebody's behalf.

With omnia expressed: etsi mihi videor intellexisse cum tecum de re M. Annaeii locutus sum, te ipsius causa vehementer omnia velle, tamen, etc.... ut non dubitem quin magnus cumulus accedat commenda tionis meae, Cic. Fam. 13, 55, 1:

repente coepit dicere, se omnia Verris causa velle,

that he had the most friendly disposition towards Verres, id. Verr. 2, 2, 26, § 64:

accedit eo quod Varro magnopere ejus causa vult omnia,

id. Fam. 13, 22, 1.—

Without omnia:

per eos qui nostra causa volunt, valentque apud illum,

Cic. Att. 11, 8, 1:

sed et Phameae causa volebam,

id. ib. 13, 49, 1:

etsi te ipsius Attici causa velle intellexeram,

id. ib. 16, 16, A, 6:

valde enim ejus causa volo,

id. Fam. 16, 17, 2 fin.:

illud non perficis quo minus tua causa velim,

id. ib. 3, 7, 6;

12, 7, 1: si me velle tua causa putas,

id. ib. 7, 17, 2:

regis causa si qui sunt qui velint,

id. ib. 1, 1, 1:

credo tua causa velle Lentulum,

id. Q. Fr. 1, 4, 5; id. Div. in Caecil. 6, 21; cf. id. Imp. Pomp. (v. C. 1. b. supra), where the phrase has its literal meaning; cf. also: alicujus causa (omnia) cupere; v. cupio.—

With acc. and subjunct. per ecthesin (ante-class.): nunc ego illum meum virum veniat velim (by mixture of constructions: meum virum velim; and:

meus vir veniat velim),

Plaut. Cas. 3, 2, 29:

nunc ego Simonidem mi obviam veniat velim,

id. Ps. 4, 5, 10:

nimis hercle ego illum corvum ad me veniat velim,

id. Aul. 4, 6, 4:

saltem aliquem velim qui mihi ex his locis viam monstret,

id. Rud. 1, 3, 35:

patrem atque matrem viverent vellem tibi,

id. Poen. 5, 2, 106; cf. id. Merc. 2, 1, 30 (v. E. 1. d. supra).

Velle used absolutely, variously rendered to will, have a will, wish, consent, assent:

quod vos, malum... me sic ludificamini? Nolo volo, volo nolo rursum,

I nill I will, I will I nill again, Ter. Phorm. 5, 8, 57: novi ingenium mulierum: Nolunt ubi velis, ubi nolis cupiunt ultro, they will not where you will, etc., id. Eun. 4, 7, 43:

quis est cui velle non liceat?

who is not free to wish? Cic. Att. 7, 11. 2:

in magnis et voluisse sat est,

Prop. 2, 10 (3, 1), 6:

tarde velle nolentis est,

slow ness in consenting betrays the desire to refuse, Sen. Ben. 2, 5, 4:

quae (animalia) nullam injuriam nobis faciunt, quia velle non possunt, id. Ira, 2, 26, 4: ejus est nolle qui potest velle,

the power to assent implies the power to dissent, Dig. 50, 17, 3.—So velle substantively:

sed ego hoc ipsum velle miserius duco quam in crucem tolli,

that very wishing, Cic. Att. 7, 11, 2: inest enim velle in carendo, the word carere implies the notion of a wish, id. Tusc. 1, 36, 88:

velle ac posse in aequo positum erat,

his will and power were balanced, Val. Max. 6, 9, ext. 5:

velle tuum nolo, Didyme, nolle volo,

Mart. 5, 83, 2:

velle suum cuique est,

each has his own likings, Pers. 5, 53.

In partic.

Redundant, when the will to do is identified with the act itself.

In imperative sentences.

In independent sentences introduced by noli velle, where noli has lost the idea of volition:

nolite, judices, hunc velle maturius exstingui vulnere vestro quam suo fato,

do not resolve, Cic. Cael. 32, 79:

nolite igitur id velle quod fieri non potest,

id. Phil. 7, 8, 25: qui timor bonis omnibus injectus sit... nolite a me commoneri velle, do not wish, expect, to be reminded by me, etc., id. Mur. 25, 50: nolite hunc illi acerbum nuntium velle perferri, let it not be your decision that, etc., id. Balb. 28, 64: cujus auspicia pro vobis experti nolite adversus vos velle experiri, do not desire, etc., Liv. 7, 40, 16:

noli adversum eos me velle ducere, etc.,

Nep. Att. 4, 2.—

Ne velis or ne velit fecisse = ne feceris, or ne facito (v. I. A. 3. a. supra).—So ne velis with pres. inf.:

neve, revertendi liber, abesse velis (= neve abfueris),

Ov. H. 1, 80.—

In affirmative imperative sentences (velim esse = esto;

rare): tu tantum fida sorori Esse velis (= fida esto or sis),

Ov. M. 2, 745; and in 3 d pers.:

di procul a cunctis... Hujus notitiam gentis habere velint (= habeant),

id. P. 1, 7, 8:

credere modo qui discet velit (= credat qui discet),

Quint. 8, prooem. 12. —

In clauses dependent on verbs of commanding and wishing:

aut quia significant divam praedicere ut armis Ac virtute velint patriam defendere terram (= ut defendant),

Lucr. 2, 641: precor quaesoque ne ante oculos patris facere et pati omnia infanda velis (= facias et patiaris). Liv. 23, 9, 2:

monentes ne experiri vellet imperium cujus vis, etc.,

id. 2, 59, 4; 39, 13, 2:

et mea... opto Vulnera qui fecit facta levare velit,

Ov. Tr. 5, 2, 18: nos contra (oravimus) [p. 2009]... ne vertere secum Cuncta pater fatoque urguenti incumbere vellet, Verg. A. 2, 653. —With pass. perf. inf. (v. I. B. 9. b. b):

legati Sullam orant ut filii innocentis fortunas conservatas velit (virtually = fortunas conservet),

Cic. Rosc. Am. 9, 25:

a te peto ut utilitatem sociorum per te quam maxime defensam et auctam velis (= defendas et augeas),

id. Fam. 13, 9, 3.—So after utinam or ut:

utinam illi qui prius eum viderint me apud eum velint adjutum tantum quantum ego vellem si quid possem (= utinam illi me adjuvent quantum ego adjuvarem, etc.),

id. Att. 11, 7, 7:

cautius ut saevo velles te credere Marti (= utinam te credidisses),

Verg. A. 11, 153:

edictum praemittit ad quam diem magistratus... sibi esse praesto Cordubae vellet (= sibi praesto essent),

Caes. B. C. 1, 19 (cf. also I. B. 9. b. b, and I. B. 2. fin. supra).—

In conditional clauses, si facere velim = si faciam, often rendered by the potential or future auxiliaries would or will:

non tu scis, Bacchae bacchanti si velis advorsarier, ex insana insaniorem facies? (= si advorseris),

Plaut. Am. 2, 2, 80:

si meum Imperium exsequi voluisset, interemptam oportuit (= si executus esset),

Ter. Heaut. 4, 1, 22:

si id confiteri velim, tamen istum condemnetis necesse est (= si id confitear),

if I would acknowledge, Cic. Verr. 2, 2, 18, § 45:

si quis velit ita dicere... nihil dicat (= si quis dicat),

id. Fat. 14, 32:

dies deficiat si velim numerare, etc.,

id. N. D. 3, 32, 81;

so,

id. Tusc. 5, 35, 102; id. Verr. 2, 2, 21, § 52:

qua in sententia si constare voluissent, suam auctoritatem... recuperassent,

id. Fam. 1, 9, 14; id. Verr. 2, 1, 11, § 31; id. Lael. 20, 75:

conicere potestis, si recordari volueritis quanta, etc.,

if you will remember, id. Verr. 2, 4, 58, § 129; so id. Or. 1, 44, 197; id. Brut. 1, 2, 5:

quod si audire voletis externa, maximas res publicas ab adulescentibus labefactatas reperietis,

id. Sen. 6, 20; so id. Or. 1, 60, 256; 2, 23, 95:

ejus me compotem voti vos facere potestis, si meminisse vultis, non vos in Samnio, etc.,

Liv. 7, 40, 5; 23, 13, 6; 23, 15, 4: cum olera Diogeni lavanti Aristippus dixisset: si Dionysium adulare velles, ista non esses;

Imo, inquit, si tu ista esse velles, non adulares Dionysium,

Val. Max. 4, 3, ext. 4:

ut si his (legibus) perpetuo uti voluissent, sempiternum habituri fuerint imperium,

id. 5, 3, ext. 3:

quid enim si mirari velit, non in silvestribus dumis poma pendere,

Sen. Ira, 2, 10, 6; cf. Curt. 5, 1, 1; 3, 5, 6; Ov. H. 17 (18), 43.—With perf. inf. pass.:

nisi ea (opera) certi auctores monumentis suis testata esse voluissent,

Val. Max. 3, 2, 24.—

In declarative sentences.

Volo in 1 st pers. with perf. pass. inf. or part. (volo oratum esse or oratum = oro; v. I. B. 9. b. a and b):

vos omnes opere magno esse oratos volo benigne ut operam detis, etc.,

Plaut. Cas. prol. 21:

justam rem et facilem esse oratam a vobis volo,

id. Am. prol. 33:

illud tamen te esse admonitum volo, etc.,

Cic. Cael. 3, 8:

sed etiam est paucis vos quod monitos voluerim,

Plaut. Capt. prol. 53:

illud te, Tulli, monitum velim etc.,

Liv. 1, 23, 8:

quamobrem omnes eos oratos volo Ne, etc.,

Ter. Heaut. prol. 26; so, factum volo = faciam: serva tibi sodalem, et mihi filium. Mne. Factum volo, I will, Plaut. Bacch. 3, 3, 91: pariter nunc opera me adjuves ac, etc. Nau. Factum volo, Ter. Phorm. 5, 3, 4; so Plaut. Pers. 2, 5, 10.—In 3 d pers.:

esse salutatum vult te mea littera primum,

Ov. P. 2, 7, 1.—

With pres. inf.:

propterea te vocari ad cenam volo (= voco te),

Plaut. Capt. 1, 2, 72:

sed nunc rogare hoc ego vicissim te volo: quid fuit, etc. (= nunc te rogo),

id. Trin. 1, 2, 136.—

With perf. act. inf.:

pace tua dixisse velim (= pace tua dixerim),

Ov. P. 3, 1, 9.—

In other connections, when the will or purpose is made more prominent than the action:

eorum alter, qui Antiochus vocatur, iter per Siciliam facere voluit (= fecit),

Cic. Verr. 2, 4, 27, § 61:

si suscipere eam (religionem) nolletis, tamen in eo qui violasset sancire vos velle oporteret (= sancire vos oporteret),

id. ib. 2, 4, 51, §

114: ut insequentibus diebus nemo eorum forum aut publicum adspicere vellet (= adspiceret),

Liv. 9, 7, 11:

talentis mille percussorem in me emere voluisti (= emisti),

Curt. 3, 5, 6: quin etiam senatus gratias ei agentem quod redire voluisset ante portas eduxit (= quod redisset), Val. Max. 3, 4, 4:

utri prius gratulemur, qui hoc dicere voluit, an cui audire contigit? (= qui hoc dixit),

id. 4, 7, ext. 2:

sic tua non paucae carpere facta volent (= carpent),

Ov. P. 3, 1, 64.

Velim, as potential subjunctive (mostly in 1 st pers. sing., as subjunctive of modest statement), = volo, I wish, I should like.

With verb in the second person.

With pres. subj., so most frequently in Cic.

As a modest imperative of the dependent verb: velim facias = fac, I wish you would do it, please do it:

ego quae in rem tuam sint, ea velim facias,

Ter. Phorm. 2, 4, 9:

eas (litteras) in eundem fasciculum velim addas,

Cic. Att. 12, 53:

eum salvere jubeas velim,

id. ib. 7, 7, 7:

velim me facias certiorem, etc.,

id. ib. 1, 19, 9:

tu velim saepe ad nos scribas,

id. ib. 1, 12, 4:

velim mihi ignoscas,

id. Fam. 13, 75, 1:

tu velim animum a me parumper avertas,

id. Lael. 1, 5; cf. id. Att. 1, 11, 3; 7, 3, 11; 8, 12, 5; id. Fam. 15, 3, 2 et saep.:

haec pro causa mea dicta accipiatis velim,

Liv. 42, 34, 13: velim, inquit, hoc mihi probes, Aug. ap. Suet. Aug. 51:

Musa velim memores, etc.,

Hor. S. 1, 5, 53.—

Expressing a wish without a command (v. vellem):

vera dicas velim,

I wish you told the truth, Plaut. Cas. 2, 3, 18:

quam velim Bruto persuadeas ut Asturae sit,

Cic. Att. 14, 15, 4:

ipse velim poenas experiare meas,

Ov. Tr. 3, 11, 74;

so in asseverations: ita velim me promerentem ames, dum vivas, mi pater, ut... id mihi vehementer dolet,

Ter. Ad. 4, 5, 47.—

With infinitive clause.

With the force of a modest imperative:

sed qui istuc credam ita esse, mihi dici velim (i. e. a te),

Ter. Phorm. 5, 6, 15:

extremum illud est quod mihi abs te responderi velim,

Cic. Vat. 17, 41 (may be a dependent subjunctive):

itaque vos ego, milites, non eo solum animo.... pugnare velim, etc.,

Liv. 21, 41, 10.—

As a mere wish:

velim te arbitrari, frater, etc.,

Plaut. Aul. 2, 1, 1:

primum te arbitrari id quod res est velim,

Ter. Eun. 5, 5, 9.—With perf. act.:

hanc te quoque ad ceteras tuas eximias virtutes, Masinissa, adjecisse velim,

Liv. 30, 14, 6.—With perf. pass., Liv. 1, 23, 8 (v. II. A. 3. a. supra).—

With ut (rare):

de tuis velim ut eo sis animo, quo debes esse,

Cic. Fam. 4, 14, 4. —

With ne (rare), Plaut. Rud. 4, 4, 23 (v. I. C. 2. supra).—

With dependent verb in the third person, expressing a wish.

With pres. subj.:

ita se defatigent velim Ut, etc.,

Ter. Ad. 4, 1, 3:

de Cicerone quae mihi scribis, jucunda mihi sunt: velim sint prospera,

Cic. Att. 14, 11, 2:

velim seu Himilco, seu Mago respondeat,

Liv. 23, 12, 15:

sint haec vera velim,

Verg. Cir. 306:

nulla me velim syllaba effugiat,

Quint. 11, 2, 45.—With final clause:

tu velim mihi ad urbem praesto sis, ut tuis consiliis utar,

Cic. Att. 9, 16, 3; cf. id. ib. 11, 11, 2 (v. I. C. 2. supra).—With ellips. of pres. subj.:

velim mehercule Asturae Brutus (i. e. sit),

Cic. Att. 14, 11, 1.—

With perf. subj. (a wish referring to the past):

nimis velim improbissumo homini malas edentaverint,

Plaut. Rud. 3, 2, 48.—

With inf.-clause:

ne ego nunc mihi modium mille esse argenti velim!

Plaut. Stich. 4, 2, 9: di me perdant! Me. Quodcunque optes, velim tibi contingere, id. Cist. 2, 1, 30:

velim eum tibi placere quam maxime,

Cic. Brut. 71, 249: idque primum ita esse velim;

deinde etiam, si non sit, mihi persuaderi tamen velim,

id. Tusc. 1, 11, 24:

quod faxitis, deos velim fortunare,

Liv. 6, 41, 12.—With perf. pass. inf. (v. I. B. 9. b. b, supra):

edepol te hodie lapide percussum velim,

Plaut. Stich. 4, 2, 33:

moribus praefectum mulierum hunc factum velim,

id. Aul. 3, 5, 30.—With inf.-clause understood:

nimium plus quam velim nostrorum ingenia sunt mobilia,

Liv. 2, 37, 4.—

With verb in the first person.

With inf. pres. (so most freq.):

atque hoc velim probare omnibus, etc.,

Cic. Prov. Cons. 20, 47:

velim scire ecquid de te recordere,

id. Tusc. 1, 6, 13:

quare te, ut polliceris, videre plane velim,

id. Att. 11, 9, 3:

nec vero velim... a calce ad carceres revocari,

id. Sen. 23, 83:

sed multitudo ea quid animorum... habeat scire velim,

Liv. 23, 12, 7:

interrogare tamen velim, an Isocrates Attice dixerit,

Quint. 12, 10, 22.—With perf. inf. act., Ov. P. 3, 1, 9 (v. II. A. 3. c.).—

With acc. and inf.:

quod velis, modo id velim me scire,

Plaut. Cas. 2, 4, 8.—So with perf. pass. inf.:

ego praeterquam quod nihil haustum ex vano velim, Fabium... potissimum auctorem habui,

Liv. 22, 7, 4.—

With subj. pres.:

eo velim tam facili uti possim et tam bono in me quam Curione,

Cic. Att. 10, 8, 10 B. and K. ex conj. Mull. (Lachm., Hoffm. posse; al. possem).—

Velim in the principal sentence of conditional clauses, I would, I should be willing:

aetatem velim servire, Libanum ut (= si) conveniam modo,

Plaut. As. 2, 2, 8:

velim, si fieri possit,

id. Truc. 2, 4, 12:

si quid tibi compendi facere possim, factum edepol velim (redundant),

id. ib. 2, 4, 26:

si possim, velim,

id. Stich. 4, 2, 9:

nec velim (imitari orationes Thucydidis) si possim,

Cic. Brut. 83, 287:

si liceat, nulli cognitus esse velim,

Ov. Tr. 5, 12, 42.—

The other persons of velim in potential use (rare).

Velis.

Imperatively = cupito:

quoniam non potest fieri quod vis, Id velis quod possit,

Ter. And. 2, 1, 6:

atque aliquos tamen esse velis tibi, alumna, penates,

Verg. Cir. 331.—

Declaratively with indef. subj.: quom inopia'st, cupias; quando ejus copia'st, tum non velis, then you (i.e. people, they) do not want it, Plaut. Trin. 3, 2, 45.—

Redundant, as a form of the imperative of the dependent verb, Ov. Am. 1, 4, 38 (v. I. A. 3. a. b); id. H. 1, 80 (v. II. A. 1. b.); id. M. 2, 746 (v. II. A. 1. c.).—

Velit.

Modestly for vult:

te super aetherias licentius auras Haud pater ille velit, etc.,

Verg. A. 7, 558: nemo enim minui velit id in quo maximus fuit, would like that to be diminished in which, etc., Quint. 12, 11, 6; cf. Verg. A. 2, 104, and Ov. H. 9, 7 (v. I. E. 1. c. supra).— So, poet., instead of vellet with perf. inf.:

ut fiat, quid non illa dedisse velit?

Ov. Am. 2, 17, 30.—

= imperative of third person:

arma velit, poscatque simul rapiatque juventus,

Verg. A. 7, 340.—Redundantly, giving to the dependent verb the force of an imperative, Quint. 8, prooem. 12 (v. II. A. 1. c. supra; v. also I. A. 3. a. supra).—

Velimus.

In the optative sense of velim:

sed scire velimus quod tibi nomen siet,

Plaut. Pers. 4, 6, 18.—

With imperative sense (= let us, we should, etc.), Quint. 6, 3, 28 (v. I. A. 2. d. supra).—

Velitis = velim velitis (i. e. jubeatis, jubete):

novos consules ita cum Samnite gerere bellum velitis ut omnia ante nos bella gesta sunt,

Liv. 9, 8, 10.—So especially in velitis jubeatis, a formula in submitting a law to the votes of the people in the comitia centuriata or tributa, let it be resolved and ordered by you:

rogatus in haec verba populus: velitis jubeatisne haec sic fieri, si respublica populi Romani Quiritium, etc.,

Liv. 22, 10, 2:

velitis jubeatis, Quirites... uti de ea re Ser. Sulpicius praetor urbanus ad senatum referat, etc.,

id. 38, 54, 3.—And parodied by Cic.:

velitis jubeatis ut quod Cicero versum fecerit,

Cic. Pis. 29, 72.—So in oblique discourse, vellent juberent:

rogationem promulgavit, vellent juberent Philippo... bellum indici,

Liv. 31, 6, 1:

vellent juberentne se regnare,

id. 1, 46, 1; cf.

in the resolution of the people: plebis sic jussit: quod senatus... censeat, id volumus jubemusque,

id. 26, 33, 14.—

Velint, optative and redundant, Cic. Att. 11, 7, 7 (v. II. A. 1. d.); Ov. P. 1, 7, 8 (v. II. A. 1. c.).

Vellem, as potential subjunctive, I wish, should like, should have liked, representing the wish as contrary to fact, while velim refers to a wish which may be realized:

de Menedemo vellem verum fuisset, de regina velim verum sit,

Cic. Att. 15, 4, 4. It is not used with imperative force; cf.:

quod scribis, putare te... vellem scriberes, cur ita putares... tu tamen velim scribas,

Cic. Att. 11, 24, 5.—Often quam vellem, how I wish, i. e. I wish very much; and in the same sense: nimium vellem, v. infra.

With verb in first person.

With inf. pres., I wish, would like, referring to present or future actions:

videre equidem vos vellem, cum huic aurum darem,

Plaut. Poen. 3, 3, 68:

vellem equidem idem posse gloriari quod Cyrus,

Cic. Sen. 10, 32:

vellem equidem vobis placere, Quirites, sed, etc.,

Liv. 3, 68, 9:

quam fieri vellem meus libellus!

Mart. 8, 72, 9.—With cuperem and optarem:

nunc ego Triptolemi cuperem conscendere currus... Nunc ego Medeae vellem frenare dracones... Nunc ego jactandas optarem sumere pennas, etc.,

Ov. Tr. 3, 8, 1 sqq.— [p. 2010] Rarely, I should have liked:

tum equidem istuc os tuum inpudens videre nimium vellem!

Ter. Eun. 3, 5, 49.—And in conditional sense:

maerorem minui: dolorem nec potui, nec, si possem, vellem (i. e. minuere),

Cic. Att. 12, 28, 2:

certe ego, si sineres, titulum tibi reddere vellem,

Ov. Tr. 4, 5, 13:

sic nec amari quidem vellem (i. e. if I were in his place),

Sen. Ira, 1, 20, 4.—

With perf. inf., I wish I had:

abiit, vah! Rogasse vellem,

I wish I had asked him, Ter. Heaut. 5, 2, 25:

maxime vellem semper tecum fuisse,

Cic. Att. 8, 11, D, 5:

quam vellem petisse ab eo quod audio Philippum impetrasse,

id. ib. 10, 4, 10:

non equidem vellem, quoniam nocitura fuerunt, Pieridum sacris imposuisse manum,

Ov. Tr. 4, 1, 27:

ante equidem summa de re statuisse, Latini, Et vellem, et fuerat melius,

Verg. A. 11, 303. —

With inf.-clause, the predicate being a perf. part. (v. I. B. 9. b. b, supra):

virum me natam vellem,

would I had been born a man! Ter. Phorm. 5, 3, 9.—

With subj. imperf. (rare):

quam vellem, Panaetium nostrum nobiscum haberemus,

Cic. Rep. 1, 10, 15.—

The subject of the dependent verb in the second person.

With subj. imperf. (the regular construction):

hodie igitur me videbit, ac vellem tum tu adesses,

I wish you could be present, Cic. Att. 13, 7, 2:

quam vellem de his etiam oratoribus tibi dicere luberet,

I wish you would please, id. Brut. 71, 248.—

With subj. pluperf., I wish you had:

vellem Idibus Martiis me ad cenam invitasses,

Cic. Fam. 12, 4, 1:

quam vellem te ad Stoicos inclinavisses,

id. Fin. 3, 3, 10:

vellem suscepisses juvenem regendum,

id. Att. 10, 6, 2:

quam vellem Bruto studium tuum navare potuisses,

id. ib. 15, 4, 5.—

With ne and pluperf. subj.:

tu vellem ne veritus esses ne parum libenter legerem tuas litteras,

Cic. Fam. 7, 33, 2.—

With ellipsis of verb: vera cantas, vana vellem (i. e. cantares). Plaut. Most. 3, 4, 41.—

With verb in third person.

With imperf. subj. (the regular construction):

patrem atque matrem viverent vellem tibi (per ecthesin, v. I. E. b.),

Plaut. Poen. 5, 2, 106:

vellem adesset Antonius, modo sine advocatis,

Cic. Phil. 1, 7, 16:

vellem nobis hoc idem vere dicere liceret,

id. Off. 3, 1, 1:

vellem adesse posset Panaetius,

id. Tusc. 1, 33, 81:

vellem hoc esset laborare,

id. Or. 2, 71, 287.—

With pluperf. subj.:

vellem aliqui ex vobis robustioribus hunc male dicendi locum suscepissent,

Cic. Cael. 3, 7:

vellem dictum esset ab eodem etiam de Dione,

id. ib. 10, 23; so id. ib. 31, 74; id. Brut. 44, 163:

quam vellem Dareus aliquid ex hac indole hausisset!

Curt. 3, 32 (12), 26.—

With inf.-clause.

With inf. pres., I wish he were:

quam non abesse ab hujus judicio L. Vulsionem vellem!

Cic. Clu. 70, 198:

nunc mihi... Vellem, Maeonide, pectus inesse tuum,

Ov. F. 2, 120.—

With perf. inf. or part., I wish he had, had been:

quam vellem Menedemum invitatum!

Ter. Heaut. 1, 2, 11:

epistulas, quas quidem vellem mihi numquam redditas,

Cic. Att. 11, 22, 1.—

With ellipsis of predicate: illud quoque vellem antea (i. e. factum, or factum esse),

Cic. Att. 11, 23, 3.—

With ut, Cic. Sull. 1, 1; id. Fam. 7, 33, 2 (v. I. C. 1. a. supra).—

With acc. of a neuter pronoun or of a noun:

aliquando sentiam us nihil nobis nisi, id quod minime vellem, spiritum reliquum esse,

Cic. Att. 9, 19, 2: tris eos libros maxime nunc vellem: apti essent ad id quod cogito, I would like to have (cf. I. E. 1. a.), id. ib. 13, 22, 2.—

In the other persons of vellem (mostly poet.).

Velles.

In optative sentences redundant, Verg. A. 11, 153 (v. II. A. 1. d.).—