-
41 farctum
farcĭo, farsi, fartum, sometimes farctum (post-class. form farsum, Petr. 69; Apic. 4, 2; 8, 8;I.and farcītum,
Cassiod. Inst. Div. Litt. 22), 4, v. a. [Gr. phrak-, phrassô, to shut in; cf. Lat. frequens; Germ. Berg, Burg], to stuff, cram, fill full (class.).Lit.A.In gen.:B.pulvinus perlucidus Melitensi rosa fartus,
Cic. Verr. 2, 5, 11, § 27:medios parietes farcire fractis caementis,
Plin. 36, 22, 51, § 172:intestinum,
Apic. 2, 3:mustelae ventriculus coriandro fartus,
Plin. 29, 4, 16, § 60: Jovis satelles jecore opimo farta et satiata, etc., Cic. Poët. Tusc. 2, 10, 24; cf.:edaces et se ultra quam capiunt farcientes,
Sen. Ep. 108.—In partic., to fatten an animal, = saginare:II.gallinas et anseres sic farcito,
Cato, R. R. 89; Varr. R. R. 3, 9 fin.; Col. 8, 7, 4.—Transf. (rare; not in Cic.).A.In gen., to fill, cram with any thing:B.fartum totum theatrum,
filled, App. Flor. p. 353, 37:infinitis vectigalibus (rex) erat fartus,
Vitr. 2, 8 med.; Cat. 28, 12.—To stuff or cram into:in os farciri pannos imperavit,
Sen. Ira, 3, 19:totum lignum in gulam,
id. Ep. 70 med.:ischaemon in nares,
Plin. 25, 8, 45, § 83:hinc farta premitur angulo Ceres omni,
i. e. copious, abundant, Mart. 3, 58, 6.—Hence, fartum ( farctum), i, n., stuffing, filling, inside:intestina et fartum eorum, cum id animal nullo cibo vivat, etc.,
Plin. 28, 8, 29, § 117; Col. 5, 10, 11; id. Arb. 21, 2 (for which:pulpa fici,
Pall. 4, 10):viaticum,
a filling for the journey, Plaut. Trin. 5, 2, 45, acc. to Ritschl.—Comically:fartum vestis, i. q. corpus,
Plaut. Most. 1, 3, 13 (but in Plaut. Mil. 1, 1, 8, read stragem, v. Ritschl ad h. l.). -
42 fecundus
fēcundus (sometimes erroneously foecund-and faecund-, but v. Varr. ap. Gell. 16, 12 fin., and ap. Non. 54, 8), a, um, adj. [from ‡ feo, whence also fetus, femina, fenus, etc., cf. felix], fruitful, fertile (of plants and animals).—Constr. with abl., gen., or absol. (with gen. only poet. and in post-Aug. prose).I.Lit. (class.):B.fossiones agri repastinationesque, quibus fit multo terra fecundior,
Cic. de Sen. 15, 53; cf. Verg. G. 1, 67; Quint. 10, 3, 2:glebae,
Lucr. 1, 211:solum,
Quint. 2, 19, 2: cf. Just. 2, 1:salices viminibus, frondibus ulmi,
Verg. G. 2, 446.—With gen.:regio fecunda fruticis exigui,
Col. 9, 4, 2:tellus metallorum,
Plin. 33, 4, 21, § 78;for which: Amathus metallis,
Ov. M. 10, 220 Bach. N. cr.:mons silvae frequens fecundusque,
Tac. A. 4, 65:segetes fecundae et uberes,
id. Or. 15, 48:nihil ocimo fecundius,
Plin. 19, 7, 36, § 120:uxores,
Lucr. 4, 1254:conjux,
Hor. S. 2, 5, 31:lepus,
id. ib. 2, 4, 44; cf.:sue... nihil genuit natura fecundius,
Cic. N. D. 2, 64, 160.—Transf.1.Rich, abundant, abounding in any thing (mostly poet. and in post-Aug. prose):2.fecundi calices quem non fecere disertum?
Hor. Ep. 1, 5, 19; cf.fons,
i. e. copious, Ov. M. 14, 791:legere fecundis collibus herbas,
plentifuliy furnished, thickly studded, id. ib. 14, 347:fecundissima gens,
rich in agricultural products, Plin. Pan. 31, 6:(specus) Uberibus fecundus aquis,
Ov. M. 3, 31; cf.:fecunda melle Calymne,
id. ib. 8, 222:viscera (Tityi) poenis,
i. e. constantly renewed, Verg. A. 6, 598:Echidna, fecunda poenis viscera trahens,
Ambros. in Tob. 12, 41:nigris Meroe fecunda colonis,
Luc. 10, 303:cingula monstris,
Val. Fl. 6, 470.— With gen.:Aemilium genus fecundum bonorum civium,
Tac. A. 6, 27 fin. —Making fruitful, fertilizing (only poet. and in post-Aug. prose):II.imber,
Verg. G. 2, 325; cf.Nilus,
Plin. 5, 9, 10, § 54:excipe fecundae patienter verbera dextrae, i. e. the blows with a thong of skin given to women by the luperci, and which were supposed to promote fruitfulness,
Ov. F. 2, 427; cf. Serv. Verg. A. 8, 343; and:quam (Danaën) implevit fecundo Juppiter auro,
Ov. M. 4, 698.—Trop., fruitful, fertile, prolific, abundant (class.): pectus, Cic. poët. Div. 1, 13, 22; Verg. A. 7, 338:artifex,
Plin. 35, 10, 36, § 71:a quo (Anaxagora) eum (Periclem), cum alia praeclara quaedam et magnifica didicisse, uberem et fecundum fuisse,
Cic. Or. 4, 15:duo genera verborum: unum fecundum, quod declinando multas ex se parit dispariles formas, ut est lego, legis, legam, sic alia: alterum genus sterile, quod ex se parit nihil, ut est etiam, vix, cras, etc.,
Varr. L. L. 8, § 9 Müll.:amor et melle et felle est fecundissimus,
Plaut. Cist. 1, 1, 70:fecunda culpae saecula,
Hor. C. 3, 6, 17:veri sacerdos,
Sil. 13, 490:fecundum in fraudes hominum genus,
id. 2, 498:vester porro labor fecundior, historiarum scriptores?
Juv. 7, 98.—Hence, fēcundē, adv., fruitfully, abundantly:fecundius poëmata ferrent fructum,
Varr. L. L. 7, § 2 Müll.:arundo recisa fecundius resurgit,
Plin. 16, 36, 65, § 163:cantharides nascuntur fecundissime in fraxino,
id. 29, 4, 30, § 94. -
43 grando
grando, ĭnis, f. ( masc., Varr. ap. Non. 208, 11) [Sanscr. hrād-uni, storm; Gr. chalaza for chalad-ia], hail, a hail-storm.I.Lit., Plaut. Most. 1, 2, 58; id. Merc. 5, 2, 19; Cic. N. D. 3, 35, 86; Liv. 28, 37, 7; Verg. G. 1, 449; Hor. C. 1, 2, 2; 3, 1, 29 et saep.: nimbus cum saxea grandine subito est exortus ingens, hailstones, Auct. B. Afr. 47, 1.—In plur.:B.terrere animos, nimbis, nivibus, grandinibus, etc.,
Cic. N. D. 2, 5, 14:grandines ruunt,
Plin. 2, 38, 38, § 103.—Transf., poet., a shower, i. e. a great quantity, a multitude:* II.et densa resonant saxorum grandine turres,
Sil. 2, 38:aspera saxorum,
id. 9, 578.—Trop., of copious speech:qui grandines Ulixei (superat),
Aus. Ep. 16, 13. -
44 largifluus
largĭflŭus, a, um, adj. [large-fluo], flowing copiously, copious (ante-class.):fons,
Lucr. 5, 598. -
45 largiusculus
largĭuscŭlus, a, um, adj. dim. [1. largus], rather copious:haustus,
Sol. 7, § 4. -
46 Largus
1.largus, a, um, adj. [perh. for lasgus; Sanscr. root lash, desire; Gr. la- in lilaiomai, lêma; cf. Lat. lascivus], abundant, copious, plentiful, large, much.I.In gen. (mostly poet. and in post-Aug. prose):(β).pabula,
abundant, Lucr. 5, 869:haustus,
id. 1, 412:semen,
id. 4, 1238:imbres,
id. 1, 282; cf.:undae fluminis,
id. 1, 1031:lux,
id. 2, 806; cf.:(sol) cum terras larga luce compleverit,
Cic. N. D. 2, 19, 49:odores,
Ov. M. 4, 758:aër,
Lucr. 4, 894 — Comp.:largior ignis,
Hor. S. 1, 8, 44:largiore vino usus,
Liv. 40, 14:largiora stipendia,
Tac. A. 1, 31:nec potentem amicum Largiora flagito,
Hor. C. 2, 18, 13.— Sup.:munus largissimum edere,
Suet. Tit. 7 fin.:vena largissima ferri,
Plin. 34, 14, 43, § 149.—With gen., abounding in any thing:(γ).largus lacrumarum,
Plaut. As. 3, 1, 30:opum,
Verg. A. 11, 338: fons largus aquae, Luc. 9, 608:comae,
Sil. 7, 601:rapinae,
id. 8, 250.—With abl.:II.audin' hunc, opera ut largus est nocturna?
Plaut. As. 3, 3, 8:folia larga suco,
Plin. 25, 13, 102, § 161.—In partic., giving abundantly or much, bountiful, profuse, liberal:A.justus, injustus: malignus, largus,
Plaut. Bacch. 3, 2, 17:duo sunt genera largorum, quorum alteri prodigi, alteri liberales,
Cic. Off. 2, 16, 55:largissimus esse,
id. Verr. 2, 3, 50, § 118:largus et exundans ingenii fons,
Juv. 10, 119:largus animo,
of a generous disposition, Tac. H. 2, 59:promissis,
liberal in promises, Tac. H. 3, 58:natura,
Juv. 10, 301.— Comp.:Quid ego concesso pedibus, linguā largior?
Plaut. As. 2, 2, 24. — Poet.:largus animae,
prodigal of life, Stat. Th. 3, 603.—With inf.:spes donare novas largus,
Hor. C. 4, 12, 19.—Hence, adv. in three forms.largē (class.), abundantly, plentifully, bountifully, liberally:B.large blandus,
Plaut. Aul. 2, 2, 19:large dare,
Cic. Mur. 4, 10:large effuseque donare,
id. Rosc. Am. 8, 23:large et copiose aliquid comparare,
id. N. D. 2, 47, 121:munifice et large dari,
id. ib. 3, 27, 69:large atque honorifice promittere,
Q. Cic. Petit. Cons. 11, 44:large liberaliterque aestimare,
Cic. Verr. 2, 3, 88, § 204:ministrare libertatem alicui,
id. Rep. 1, 43, 66:senatus consultum large factum,
Tac. A. 6, 15:large florescens,
Plin. 21, 10, 31, § 56:large frequentantibus (locum),
in great numbers, id. 5, 17, 15, § 73:large amplecti,
widely, id. 2, 11, 8, § 50; 17, 19, 30, § 137.— Comp.:dare largius,
Ter. Eun. 5, 9, 48:ne potum largius aequo Rideat,
Hor. Ep. 2, 2, 215.— Sup.:copia quam largissime facta,
Cic. Verr. 2, 1, 61, § 158 Zumpt N. cr. (Klotz, largissima), Plin. 7, 50, 51, § 167.—largĭter, largely, in abundance, plentifully, much; greatly, far (rare in class. prose;(β).not used by Cic.),
Plaut. Truc. 5, 11:peccavisti largiter,
id. Most. 2, 2, 9; cf. id. Ep. 3, 4, 49: apud finitimas civitates largiter posse, to have great weight or influence, Caes. B. G. 1, 18:distare,
Lucr. 6, 1112:auferre,
id. 6, 622; Hor. S. 1, 4, 132:discrepare,
Vitr. 6, 1, 8:largius a prisca consuetudine movere,
Varr. L. L. 10, p. 583.—Substantively, with gen. (anteand post-class.):* C. 2.credo, illic inesse auri et argenti largiter,
Plaut. Rud. 4, 4, 144; cf.:largiter mercedis indipiscar,
id. ib. 5, 2, 28. —Largus, i, m., a Roman surname, esp. in the gens Scribonia, Cic. Fam. 6, 8, 1; id. de Or. 2, 59, 240:II.P. Largus Caecina,
Tac. A. 11, 33.—Hence,Largĭānus, a, um, adj., of or belonging to a Largus, Largian:senatusconsultum,
Just. Inst. 3, 7 fin. -
47 largus
1.largus, a, um, adj. [perh. for lasgus; Sanscr. root lash, desire; Gr. la- in lilaiomai, lêma; cf. Lat. lascivus], abundant, copious, plentiful, large, much.I.In gen. (mostly poet. and in post-Aug. prose):(β).pabula,
abundant, Lucr. 5, 869:haustus,
id. 1, 412:semen,
id. 4, 1238:imbres,
id. 1, 282; cf.:undae fluminis,
id. 1, 1031:lux,
id. 2, 806; cf.:(sol) cum terras larga luce compleverit,
Cic. N. D. 2, 19, 49:odores,
Ov. M. 4, 758:aër,
Lucr. 4, 894 — Comp.:largior ignis,
Hor. S. 1, 8, 44:largiore vino usus,
Liv. 40, 14:largiora stipendia,
Tac. A. 1, 31:nec potentem amicum Largiora flagito,
Hor. C. 2, 18, 13.— Sup.:munus largissimum edere,
Suet. Tit. 7 fin.:vena largissima ferri,
Plin. 34, 14, 43, § 149.—With gen., abounding in any thing:(γ).largus lacrumarum,
Plaut. As. 3, 1, 30:opum,
Verg. A. 11, 338: fons largus aquae, Luc. 9, 608:comae,
Sil. 7, 601:rapinae,
id. 8, 250.—With abl.:II.audin' hunc, opera ut largus est nocturna?
Plaut. As. 3, 3, 8:folia larga suco,
Plin. 25, 13, 102, § 161.—In partic., giving abundantly or much, bountiful, profuse, liberal:A.justus, injustus: malignus, largus,
Plaut. Bacch. 3, 2, 17:duo sunt genera largorum, quorum alteri prodigi, alteri liberales,
Cic. Off. 2, 16, 55:largissimus esse,
id. Verr. 2, 3, 50, § 118:largus et exundans ingenii fons,
Juv. 10, 119:largus animo,
of a generous disposition, Tac. H. 2, 59:promissis,
liberal in promises, Tac. H. 3, 58:natura,
Juv. 10, 301.— Comp.:Quid ego concesso pedibus, linguā largior?
Plaut. As. 2, 2, 24. — Poet.:largus animae,
prodigal of life, Stat. Th. 3, 603.—With inf.:spes donare novas largus,
Hor. C. 4, 12, 19.—Hence, adv. in three forms.largē (class.), abundantly, plentifully, bountifully, liberally:B.large blandus,
Plaut. Aul. 2, 2, 19:large dare,
Cic. Mur. 4, 10:large effuseque donare,
id. Rosc. Am. 8, 23:large et copiose aliquid comparare,
id. N. D. 2, 47, 121:munifice et large dari,
id. ib. 3, 27, 69:large atque honorifice promittere,
Q. Cic. Petit. Cons. 11, 44:large liberaliterque aestimare,
Cic. Verr. 2, 3, 88, § 204:ministrare libertatem alicui,
id. Rep. 1, 43, 66:senatus consultum large factum,
Tac. A. 6, 15:large florescens,
Plin. 21, 10, 31, § 56:large frequentantibus (locum),
in great numbers, id. 5, 17, 15, § 73:large amplecti,
widely, id. 2, 11, 8, § 50; 17, 19, 30, § 137.— Comp.:dare largius,
Ter. Eun. 5, 9, 48:ne potum largius aequo Rideat,
Hor. Ep. 2, 2, 215.— Sup.:copia quam largissime facta,
Cic. Verr. 2, 1, 61, § 158 Zumpt N. cr. (Klotz, largissima), Plin. 7, 50, 51, § 167.—largĭter, largely, in abundance, plentifully, much; greatly, far (rare in class. prose;(β).not used by Cic.),
Plaut. Truc. 5, 11:peccavisti largiter,
id. Most. 2, 2, 9; cf. id. Ep. 3, 4, 49: apud finitimas civitates largiter posse, to have great weight or influence, Caes. B. G. 1, 18:distare,
Lucr. 6, 1112:auferre,
id. 6, 622; Hor. S. 1, 4, 132:discrepare,
Vitr. 6, 1, 8:largius a prisca consuetudine movere,
Varr. L. L. 10, p. 583.—Substantively, with gen. (anteand post-class.):* C. 2.credo, illic inesse auri et argenti largiter,
Plaut. Rud. 4, 4, 144; cf.:largiter mercedis indipiscar,
id. ib. 5, 2, 28. —Largus, i, m., a Roman surname, esp. in the gens Scribonia, Cic. Fam. 6, 8, 1; id. de Or. 2, 59, 240:II.P. Largus Caecina,
Tac. A. 11, 33.—Hence,Largĭānus, a, um, adj., of or belonging to a Largus, Largian:senatusconsultum,
Just. Inst. 3, 7 fin. -
48 latus
1.lātus, a, um, adj. [old Lat. stlātus, Paul. ex Fest. p. 313; Sanscr. root star-, strnāmi = sterno; Gr. stor- in stornumi, stratos; Lat. sterno, stratus, torus; cf. strāges, struo; not connected with platus, nor with 3. lātus = tlêtos], broad, wide.I.Lit.:B.fossa,
Cic. Tusc. 5, 20, 59:mare,
id. Verr. 2, 4, 46, § 103:via,
id. ib. 2, 4, 53, §119: agri,
id. Rep. 5, 2, 3:clavus,
Quint. 11, 3, 138 (v. clavus):umeri,
Verg. A. 9, 725; cf.:artus barbarorum,
Tac. A. 2, 21:lati et lacertosi viri,
broad-shouldered, Col. 1, 9, 4; Cic. Rep. 6, 20, 21:rana bove latior,
Phaedr. 1, 24, 5:palus non latior pedibus quinquaginta,
Caes. B. G. 7, 19:latissimum flumen,
id. ib. 2, 27:latissimae solitudines,
id. ib. 6, 22:comesse panem tris pedes latum,
Plaut. Bacch. 4, 1, 8:fossae quindecim pedes latae,
Caes. B. G. 7, 72:areas latas pedum denum facito,
Col. 2, 10, 26:populi,
Verg. A. 1, 225:moenia lata videt,
id. ib. 6, 549:latis otia fundis,
id. G. 2, 468: ne latos fines parare studeant. Caes. B. G. 6, 21:ager,
Liv. 23, 46:orbis,
Hor. C. 1, 12, 57:terrae,
Ov. M. 2, 307:lata Polyphemi acies,
wide eye, Juv. 9, 64.— Neutr. absol.:crescere in latum,
to increase in width, widen, Ov. M. 1, 336.— Absol.:per latum,
Vulg. Ezech. 46, 22:in lato pedum centum,
Lampr. Alex. Sev. 26, 7.—Transf., poet., for proud, swelling (cf. Eng. vulg. spreading):II.latus ut in circo spatiere,
that you may stalk along largely, proudly, Hor. S. 2, 3, 183:lati incesserunt et cothurnati (histriones),
Sen. Ep. 76, 31. —Trop.A.In gen., broad, wide, wide-spread, extended (mostly post-Aug.):B.vox,
Quint. 11, 3, 82; cf.:verba,
pronounced broadly, Cic. de Or. 3, 12, 46:gloria,
widespread, Plin. Ep. 4, 12, 7:lato Murrus caligat in hoste,
Sil. 1, 499:interpretatio,
broad, not strict, lenient, Dig. 22, 1, 1:culpa,
great, ib. 50, 16, 213; 11, 6, 1 fin.:fuga,
a kind of banishment, whereby all places are forbidden to the exile but one, ib. 48, 22, 5.—In partic., of style, diffuse, detailed, copious, prolix:1.oratio Academicorum liberior et latior (opp. Stoicorum oratio astrictior et contractior),
Cic. Brut. 31, 120:latum atque fusum,
Quint. 11, 3, 50:latiore varioque tractatu,
id. 7, 3, 16:latiore quadam comprehensione,
id. 2, 5, 14:genus orandi latum et sonans,
Tac. H. 1, 90:Aeschines his latior et audentior,
Quint. 12, 10, 23.— Hence, adv.: lātē, broadly, widely, extensively; with longe, on all sides, far and wide, everywhere.Lit.:2.late longeque diffusus,
Cic. Leg. 1, 12, 34:omnibus longe lateque aedificiis incensis,
Caes. B. G. 4, 35:minus late vagari,
id. ib. 1, 2:regnare,
Just. 13, 7:populus late rex,
Verg. A. 1, 21; cf.:diu Lateque victrix,
Hor. C. 4, 4, 23:cladem inferre,
Tac. H. 3, 23.— Comp.:latius demum operaest pretium ivisse,
Plaut. Most. 3, 2, 156:itaque latius quam caedebatur ruebat (murus),
Liv. 21, 11:possidere (agros),
Ov. M. 5, 131:metui,
Tac. A. 12, 43. — Sup.:ager latissime continuatus,
Cic. Agr. 2, 26, 70:quam latissime possint, ignes faciant,
Nep. Eum. 9, 3.—Trop.: ars late patet, widely. Cic. de Or. 1, 55, 235:2.Phrygiae late refer primordia gentis,
Ov. H. 17, 57.— Comp.:latius loquuntur rhetores, dialectici compressius,
Cic. Fin. 2, 6, 17: quod [p. 1042] pateat latius, of rather extensive application, Cic. Off. 3, 4, 19:latius perscribere,
Caes. B. C. 2, 17:uti opibus,
more lavishly, Hor. S. 2, 2, 113.— Sup.:fidei bonae nomen latissime manat,
Cic. Off. 3, 17, 70:latissime patere,
id. ib. 3, 17, 69.lătus, ĕris, n. [cf. Gr. platus; Lat. lăter, Latium, plautus or plotus], the side, flank of men or animals.I.Lit.:2.ego vostra faciam latera lorea,
Plaut. Mil. 2, 1, 2: quid conminatu's mihi? Con. Istud male factum arbitror, quia non latus fodi, id. Aul. 3, 2, 4:occidisse ex equo dicitur, et latus offendisse vehementer,
Cic. Clu. 62, 175:cujus latus ille mucro petebat,
id. Lig. 3, 9:laterique accommodat ensem,
Verg. A. 2, 393; Quint. 2, 13, 12; 11, 3, 69; 118:laterum inclinatione forti ac virili,
id. 1, 11, 18: vellere latus digitis, to twitch one by the side (in order to attract attention), Ov. A. A. 1, 606; cf.:si tetigit latus acrior,
Juv. 7, 109:tum latus ei dicenti condoluisse... dieque septimo est lateris dolore consumptus,
pleurisy, Cic. de Or. 3, 2, 6; so,lateris dolor,
Cato, R. R. 125; Cels. 2, 7; 8; Plin. 21, 21, 89, § 155:lateris vigili cum febre dolor,
Juv. 13, 229; cf.:laterum dolor aut tussis,
Hor. S. 1, 9, 32: artifices lateris, i. e. those who make skilful side movements or evolutions, ballet-dancers, Ov. A. A. 3, 351:latus tegere alicui,
to walk by the side of one, Hor. S. 2, 5, 18:claudere alicui,
Juv. 3, 131; and:mares inter se uxoresque contendunt, uter det latus illis (sc. pantomimis),
Sen. Q. N. 7, 32, 3.—Of animals:equorum,
Lucr. 5, 1324:cujus (equi aënei) in lateribus fores essent,
Cic. Off. 3, 9, 38.—Of orators, the lungs:3.lateribus aut clamore contendere,
Cic. de Or. 1, 60, 255:quae vox, quae latera, quae vires, etc.,
id. Verr. 2, 4, 30, § 67:ut lateris conatus sit ille, non capitis,
Quint. 1, 11, 8; cf.:lateris pectorisve firmitas an capitis etiam plus adjuvet,
id. 11, 3, 16; so id. 11, 3, 40:dum vox ac latus praeparetur,
id. 10, 7, 2; 11, 3, 13:voce, latere, firmitate (constat orator),
id. 12, 11, 2:neque enim ex te umquam es nobilitatus, sed ex lateribus et lacertis tuis,
Cic. de Sen. 9, 27:cum legem Voconiam voce magna et bonis lateribus suasissem,
id. ib. 5, 14:illa adhuc audaciora et majorum, ut Cicero existimat, laterum,
Quint. 9, 1, 29.—Poet., in mal. part., Lucil. ap. Non. 260, 30; Ov. H. 2, 58; 19, 138; Prop. 2, 2, 12:B.lateri parcere,
Juv. 6, 37.—Transf., in gen.1.The side, flank, lateral surface of a thing (opp. frons and tergum;b.v. h. vv.): collis ex utraque parte lateris dejectus habebat et in frontem leniter fastigatus paulatim ad planiciem redibat,
on each side, Caes. B. G. 2, 8; cf. Plin. 17, 23, 35, § 202:terra angusta verticibus, lateribus latior,
Cic. Rep. 6, 20, 21:latus unum castrorum,
Caes. B. G. 2, 5:insula, cujus unum latus est contra Galliam,
id. ib. 5, 13:et (Fibrenus) divisus aequaliter in duas partis latera haec (insulae) adluit,
Cic. Leg. 2, 3, 6.—Of a maritime country, the coast, seaboard:Illyricum,
Juv. 8, 117:castelli,
Sall. J. 93:tum prora avertit et undis Dat latus,
the ship's side, Verg. A. 1, 105:ubi pulsarunt acres latera ardua fluctus,
Ov. M. 11, 529:nudum remigio,
Hor. C. 1, 14, 4; id. Epod. 10, 3:dextrum (domus),
id. Ep. 1, 16, 6:mundi,
id. C. 1, 22, 19:crystallus sexangulis nascitur lateribus,
surfaces, Plin. 37, 2, 9, § 26.—Of an army, the flank, Tac. Agr. 35:reliquos equites ad latera disponit,
Caes. B. G. 6, 7:ex itinere nostros latere aperto aggressi,
id. ib. 1, 25; cf. id. ib. 2, 23 fin.:ad latus apertum hostium constitui,
id. ib. 4, 25:ne simul in frontem, simul in latera, pugnaretur,
Tac. Agr. 35.—So in fighting: latus dare, to expose one's side or flank to the adversary, Val. Fl. 4, 304 (v. II. A. infra).—Esp. freq.: a (ab) latere, on or at the side or flank; a or ab lateribus, on or at the sides or flanks (opp. a fronte, in front, before, and a tergo, at the back, behind):c.a tergo, a fronte, a lateribus tenebitur,
Cic. Phil. 3, 13, 32:a fronte atque ab utroque latere cratibus ac pluteis protegebat,
Caes. B. C. 1, 25 fin.; id. B. G. 2, 25:ab omni latere securus,
Amm. 16, 9, 3:ab latere aggredi,
Liv. 27, 48:disjectos ab tergo aut lateribus circumveniebant,
Sall. J. 50 fin.:ne quis inermibus militibus ab latere impetus fieri posset,
Caes. B. G. 3, 29:Sulla profligatis iis, quos advorsum ierat, rediens ab latere Mauris incurrit,
Sall. J. 101, 8: si ex hac causa unda prorumperet, a lateribus undae circumfunderentur, Sen. Q. N. 6, 6, 4:a lateribus, a fronte, quasi tria maria prospectat,
Plin. Ep. 2, 17, 5.—Less freq. with ex:d.latere ex utroque,
Lucr. 2, 1049:ex lateribus aggredi aliquem,
Sall. C. 60:tribus ex lateribus (locus) tegebatur,
Hirt. B. Alex. 28, 4:ex alio latere cubiculum est politissimum,
Plin. Ep. 2, 17, 10:omni ex latere armorum molibus urgeri,
Amm. 19, 7, 7.—With de:2.de latere ire,
Lucr. 6, 117.—Without prep.:alio latere,
Tac. A. 3, 74.—Poet. (pars pro toto), the body:II.penna latus vestit, tenet,
Ov. M. 2, 376:nunc latus in fulvis niveum deponit harenis,
id. ib. 2, 865; cf. id. ib. 3, 23;14, 710: forte,
Hor. Ep. 1, 7, 26:fessum longā militiā,
id. C. 2, 7, 18:credidit tauro latus,
id. ib. 3, 27, 26:liminis aut aquae Caelestis patiens latus,
id. ib. 3, 10, 20.—Trop.A.In gen.: in latera atque in terga incurrere, to attack the sides, i. e. the unguarded points, Quint. 9, 1, 20:B.aliena negotia centum Per caput et circa saliunt latus,
encompass on every side, Hor. S. 2, 6, 34:ut a sems latere numquam discederem,
never left his side, Cic. Lael. 1, 1; cf.: aliquem lateri alicujus adjungere, to attach to his side, i. e. to give him for a companion, Quint. 1, 2, 5; so,alicui latus dare, of a client,
Sen. Q. N. 7, 32, 3 (cf. B. 1. infra):lateri adhaerere gravem dominum,
hung about them, threatened them, Liv. 39, 25:Illyriorum rex, lateri ejus haerens, assiduis precibus promissa exigebat,
Just. 29, 4, 8; cf.:Agathocles regis lateri junctus, civitatem regebat,
id. 30, 2, 5:circumfusa turba lateri meo,
Liv. 6, 15.—Esp.:sacpe dabis nudum latus,
expose, Tib. 1, 4, 52:la. tus imperii nudum,
Flor. 3, 5, 4:nec adulatoribus latus praebeas,
expose yourself, lay yourself open to, Sen. Q. N. 4 praef.: latere tecto abscedere, i. e safe, unharmed, Ter. Heaut. 4, 2, 5:hic fugit omnes Insidias nullique malo latus obdit apertum,
Hor. S. 1, 3, 59:ex uno latere constat contractus,
on one side, Dig. 19, 1, 13 fin.; so ib. 3, 5, 5:nulla ex utroque latere nascitur actio,
ib. 3, 5, 6, § 4.—In partic.1.To express intimacy, attachment:2.latus alicui cingere,
to cling to, Liv. 32, 39, 8; esp. in the phrase: ab latere, at the side of, i. e. in intimate association with (rare, and perh. not ante-Aug.):ab latere tyranni: addit eos ab latere tyranni,
Liv. 24, 5, 13; Curt. 3, 5, 15; cf.:ille tuum, Castrice, dulce latus,
your constant associate, Mart. 6, 68, 4.—Relationship, kindred, esp. collateral relationship (post-Aug.):3.quibus (liberis) videor a meo tuoque latere pronum ad honores iter relicturus,
Plin. Ep. 8, 10, 3:sunt et ex lateribus cognati ut fratres sororesque,
Dig. 38, 10, 10, § 8:ex latere uxorem ducere,
ib. 23, 2, 68:latus omne divinae domus,
Stat. S. 5 praef.: omnes personae cognatorum aut supra numerantur, aut infra, aut ex transverso, sive a latere... a latere, fratres et sorores, liberique eorum; item parentium fratres et sorores liberique eorum, (Ulp.) de Grad. Cogn. 2 ap. Huschke, Jurisp. Antejust. p. 530.lātus, a, um, Part., v. fero. -
49 Liberalis
1.lībĕrālis, e, adj. [1. liber], of or belonging to freedom, relating to the freeborn condition of a man.I.Lit.: liberalis causa or liberale judicium, a suit concerning a person's freedom, v. Dig. 40, 12, 1 sqq.; Paul. Sent. 5, 1, 1 sqq.:II.si quisquam hanc liberali caussa manu adsereret,
Plaut. Curc. 4, 2, 4; cf.5, 2, 68: manu eas adserat liberali causa,
id. Poen. 4, 2, 84:nam ego liberali illam assero causa manu,
I formally assert that she is freeborn, Ter. Ad. 2, 1, 40:judicium,
Quint. 6, 3, 32:liberale conjugium,
a marriage between persons of free condition, Ter. And. 3, 3, 29.—Pleon.:ego te hoc triduom numquam sinam in domo esse, quin ego te liberalem liberem,
Plaut. Curc. 1, 3, 53.—Transf., befitting a freeman, gentlemanly, noble, noble-minded, honorable, ingenuous, gracious, kind (syn.: generosus, ingenuus).A.In gen.:B.ingenium,
Plaut. Capt. 2, 3, 59; id. Ep. 1, 1, 41:artes liberales,
befitting a freeman, Cic. Inv. 1, 25, 35; cf.: liberalia studia accipimus, quae Graeci eleutheria mathêmata appellant;rhetores continebuntur, grammatici, geometrae,
Dig. 50, 13, 1:hae artes, quibus liberales doctrinae atque ingenuae continerentur, geometria, musica, litterarum cognitio et poëtarum, etc.,
Cic. de Or. 3, 32, 127; cf.:omnis liberalis et digna homine nobili doctrina,
id. Ac. 2, 1, 1:de artificiis et quaestibus, qui liberales habendi, qui sordidi sint,
id. Off. 1, 42, 150:liberalissima studia,
id. Arch. 3, 4; id. Cael. 21 52; id. Rep. 1, 5, 9:spes liberalioris fortunae,
of a higher, more respectable station, Liv. 22, 26:responsum,
kind, gracious, Cic. Att. 3, 15, 4; so, liberalibus verbis permulceri, Sall. Fragm. ap. Prisc. p. 871 P.—In partic.1.Bountiful, generous, munificent, liberal (syn. munificus):* (β).liberales (sunt), qui suis facultatibus aut captos a praedonibus redimunt, aut aes alienum suscipiunt amicorum, etc.,
Cic. Off. 2, 16, 56:benefici liberalesque,
id. Lael. 9, 31; cf.:liberalissimi et beneficentissimi,
id. ib. 14, 51:liberalissimus munificentissimusque,
id. Rosc. Com. 8, 22:virtus munifica et liberalis,
id. Rep. 3, 8, 12:largus, beneficus, liberalis,
id. Deiot. 9, 26.—With gen.:(γ).laudis avidi, pecuniae liberales erant,
Sall. C. 7, 6.—With in and acc.:b.in omne genus hominum liberalissimus,
Suet. Vesp. 7. —Of things, plentiful, copious, abundant:2.largum et liberale viaticum,
Cic. Fl. 6, 14:potio,
Cels. 3, 6:liberalius alimentum,
id. 8, 10, 7.—Noble, engaging, beautiful (ante-class.):1.illarum altera pulcer est et liberalis,
Plaut. Mil. 1, 1, 60:lepidā et liberali formast,
id. ib. 4, 1, 20; id. Ep. 5, 1, 41; id. Pers. 1, 3, 50:species,
id. ib. 4, 3, 76; cf.: liberales dicuntur non solum benigni, sed etiam ingenuae formae homines, Paul. ex Fest. p. 121 Müll.—Hence, adv.: lībĕrālĭter, in a manner befitting a freeman, nobly, ingenuously, kindly, courteously, graciously.In gen.:2.homo liberaliter educatus,
Cic. Fin. 3, 17, 57:eruditi,
id. Tusc. 2, 2, 6:vivere,
id. Lael. 23, 86:servire,
i. e. properly, Ter. And. 1, 1, 11:respondere,
kindly, courteously, Caes. B. G. 4, 18:oratione aliquem prosequi,
id. ib. 2, 5.—In partic., bountifully, profusely, generously, liberally:2.benigne ac liberaliter,
Cic. Verr. 2, 3, 85, § 196:large et liberaliter,
id. ib. 2, 3, 88, §204: instructus,
Caes. B. C. 3, 61.— Comp.:vivo paulo liberalius,
Cic. Q. Fr. 2, 6, 3:nec potui accipi liberalius,
id. Att. 16, 6, 1:ille (sal) in cibis paulo liberalius aspersus,
Quint. 6, 3, 19:ubi liberalius malos odimus,
more abundantly, more heartily, Plin. Pan. 68, 7.— Sup.:dotem largiri liberalissime,
App. M. 10, p. 250, 13:liberalissime polliceri,
Cic. Att. 5, 13, 2.Lībĕrālis, e, adj., of or belonging to Liber or Bacchus: ludi, a festival in honor of Bacchus, = Liberalia (v. infra), Naev. ap. Paul. ex Fest. p. 116 Müll.—Hence, subst.: Lībĕrālĭa, ĭum, n., a festival in honor of Liber, celebrated on the 17 th of March, the day on which youths received the manly toga, Ov. F. 3, 713:Liberalium dies, a pontificibus agonium martiale appellatur,
Macr. S. 1, 4, § 15:sacra,
id. ib. 1, 18, § 22; Calend. Maff. ap. Inscr. Orell. II. p. 411:Liberalia tu accusas,
Cic. Att. 14, 10, 1:Liberalibus litteras accepi tuas,
id. Fam. 12, 25, 1.—Called also: ludi Liberales: Liberalia Liberi festa, quae apud Graecos dicuntur Dionusia. Libera lingua loquemur ludis Liberalibus, Naev. ap. Paul. ex Fest. p. 116 Müll.; Com. Rel. v. 113 Rib. -
50 liberalis
1.lībĕrālis, e, adj. [1. liber], of or belonging to freedom, relating to the freeborn condition of a man.I.Lit.: liberalis causa or liberale judicium, a suit concerning a person's freedom, v. Dig. 40, 12, 1 sqq.; Paul. Sent. 5, 1, 1 sqq.:II.si quisquam hanc liberali caussa manu adsereret,
Plaut. Curc. 4, 2, 4; cf.5, 2, 68: manu eas adserat liberali causa,
id. Poen. 4, 2, 84:nam ego liberali illam assero causa manu,
I formally assert that she is freeborn, Ter. Ad. 2, 1, 40:judicium,
Quint. 6, 3, 32:liberale conjugium,
a marriage between persons of free condition, Ter. And. 3, 3, 29.—Pleon.:ego te hoc triduom numquam sinam in domo esse, quin ego te liberalem liberem,
Plaut. Curc. 1, 3, 53.—Transf., befitting a freeman, gentlemanly, noble, noble-minded, honorable, ingenuous, gracious, kind (syn.: generosus, ingenuus).A.In gen.:B.ingenium,
Plaut. Capt. 2, 3, 59; id. Ep. 1, 1, 41:artes liberales,
befitting a freeman, Cic. Inv. 1, 25, 35; cf.: liberalia studia accipimus, quae Graeci eleutheria mathêmata appellant;rhetores continebuntur, grammatici, geometrae,
Dig. 50, 13, 1:hae artes, quibus liberales doctrinae atque ingenuae continerentur, geometria, musica, litterarum cognitio et poëtarum, etc.,
Cic. de Or. 3, 32, 127; cf.:omnis liberalis et digna homine nobili doctrina,
id. Ac. 2, 1, 1:de artificiis et quaestibus, qui liberales habendi, qui sordidi sint,
id. Off. 1, 42, 150:liberalissima studia,
id. Arch. 3, 4; id. Cael. 21 52; id. Rep. 1, 5, 9:spes liberalioris fortunae,
of a higher, more respectable station, Liv. 22, 26:responsum,
kind, gracious, Cic. Att. 3, 15, 4; so, liberalibus verbis permulceri, Sall. Fragm. ap. Prisc. p. 871 P.—In partic.1.Bountiful, generous, munificent, liberal (syn. munificus):* (β).liberales (sunt), qui suis facultatibus aut captos a praedonibus redimunt, aut aes alienum suscipiunt amicorum, etc.,
Cic. Off. 2, 16, 56:benefici liberalesque,
id. Lael. 9, 31; cf.:liberalissimi et beneficentissimi,
id. ib. 14, 51:liberalissimus munificentissimusque,
id. Rosc. Com. 8, 22:virtus munifica et liberalis,
id. Rep. 3, 8, 12:largus, beneficus, liberalis,
id. Deiot. 9, 26.—With gen.:(γ).laudis avidi, pecuniae liberales erant,
Sall. C. 7, 6.—With in and acc.:b.in omne genus hominum liberalissimus,
Suet. Vesp. 7. —Of things, plentiful, copious, abundant:2.largum et liberale viaticum,
Cic. Fl. 6, 14:potio,
Cels. 3, 6:liberalius alimentum,
id. 8, 10, 7.—Noble, engaging, beautiful (ante-class.):1.illarum altera pulcer est et liberalis,
Plaut. Mil. 1, 1, 60:lepidā et liberali formast,
id. ib. 4, 1, 20; id. Ep. 5, 1, 41; id. Pers. 1, 3, 50:species,
id. ib. 4, 3, 76; cf.: liberales dicuntur non solum benigni, sed etiam ingenuae formae homines, Paul. ex Fest. p. 121 Müll.—Hence, adv.: lībĕrālĭter, in a manner befitting a freeman, nobly, ingenuously, kindly, courteously, graciously.In gen.:2.homo liberaliter educatus,
Cic. Fin. 3, 17, 57:eruditi,
id. Tusc. 2, 2, 6:vivere,
id. Lael. 23, 86:servire,
i. e. properly, Ter. And. 1, 1, 11:respondere,
kindly, courteously, Caes. B. G. 4, 18:oratione aliquem prosequi,
id. ib. 2, 5.—In partic., bountifully, profusely, generously, liberally:2.benigne ac liberaliter,
Cic. Verr. 2, 3, 85, § 196:large et liberaliter,
id. ib. 2, 3, 88, §204: instructus,
Caes. B. C. 3, 61.— Comp.:vivo paulo liberalius,
Cic. Q. Fr. 2, 6, 3:nec potui accipi liberalius,
id. Att. 16, 6, 1:ille (sal) in cibis paulo liberalius aspersus,
Quint. 6, 3, 19:ubi liberalius malos odimus,
more abundantly, more heartily, Plin. Pan. 68, 7.— Sup.:dotem largiri liberalissime,
App. M. 10, p. 250, 13:liberalissime polliceri,
Cic. Att. 5, 13, 2.Lībĕrālis, e, adj., of or belonging to Liber or Bacchus: ludi, a festival in honor of Bacchus, = Liberalia (v. infra), Naev. ap. Paul. ex Fest. p. 116 Müll.—Hence, subst.: Lībĕrālĭa, ĭum, n., a festival in honor of Liber, celebrated on the 17 th of March, the day on which youths received the manly toga, Ov. F. 3, 713:Liberalium dies, a pontificibus agonium martiale appellatur,
Macr. S. 1, 4, § 15:sacra,
id. ib. 1, 18, § 22; Calend. Maff. ap. Inscr. Orell. II. p. 411:Liberalia tu accusas,
Cic. Att. 14, 10, 1:Liberalibus litteras accepi tuas,
id. Fam. 12, 25, 1.—Called also: ludi Liberales: Liberalia Liberi festa, quae apud Graecos dicuntur Dionusia. Libera lingua loquemur ludis Liberalibus, Naev. ap. Paul. ex Fest. p. 116 Müll.; Com. Rel. v. 113 Rib. -
51 liberaliter
1.lībĕrālis, e, adj. [1. liber], of or belonging to freedom, relating to the freeborn condition of a man.I.Lit.: liberalis causa or liberale judicium, a suit concerning a person's freedom, v. Dig. 40, 12, 1 sqq.; Paul. Sent. 5, 1, 1 sqq.:II.si quisquam hanc liberali caussa manu adsereret,
Plaut. Curc. 4, 2, 4; cf.5, 2, 68: manu eas adserat liberali causa,
id. Poen. 4, 2, 84:nam ego liberali illam assero causa manu,
I formally assert that she is freeborn, Ter. Ad. 2, 1, 40:judicium,
Quint. 6, 3, 32:liberale conjugium,
a marriage between persons of free condition, Ter. And. 3, 3, 29.—Pleon.:ego te hoc triduom numquam sinam in domo esse, quin ego te liberalem liberem,
Plaut. Curc. 1, 3, 53.—Transf., befitting a freeman, gentlemanly, noble, noble-minded, honorable, ingenuous, gracious, kind (syn.: generosus, ingenuus).A.In gen.:B.ingenium,
Plaut. Capt. 2, 3, 59; id. Ep. 1, 1, 41:artes liberales,
befitting a freeman, Cic. Inv. 1, 25, 35; cf.: liberalia studia accipimus, quae Graeci eleutheria mathêmata appellant;rhetores continebuntur, grammatici, geometrae,
Dig. 50, 13, 1:hae artes, quibus liberales doctrinae atque ingenuae continerentur, geometria, musica, litterarum cognitio et poëtarum, etc.,
Cic. de Or. 3, 32, 127; cf.:omnis liberalis et digna homine nobili doctrina,
id. Ac. 2, 1, 1:de artificiis et quaestibus, qui liberales habendi, qui sordidi sint,
id. Off. 1, 42, 150:liberalissima studia,
id. Arch. 3, 4; id. Cael. 21 52; id. Rep. 1, 5, 9:spes liberalioris fortunae,
of a higher, more respectable station, Liv. 22, 26:responsum,
kind, gracious, Cic. Att. 3, 15, 4; so, liberalibus verbis permulceri, Sall. Fragm. ap. Prisc. p. 871 P.—In partic.1.Bountiful, generous, munificent, liberal (syn. munificus):* (β).liberales (sunt), qui suis facultatibus aut captos a praedonibus redimunt, aut aes alienum suscipiunt amicorum, etc.,
Cic. Off. 2, 16, 56:benefici liberalesque,
id. Lael. 9, 31; cf.:liberalissimi et beneficentissimi,
id. ib. 14, 51:liberalissimus munificentissimusque,
id. Rosc. Com. 8, 22:virtus munifica et liberalis,
id. Rep. 3, 8, 12:largus, beneficus, liberalis,
id. Deiot. 9, 26.—With gen.:(γ).laudis avidi, pecuniae liberales erant,
Sall. C. 7, 6.—With in and acc.:b.in omne genus hominum liberalissimus,
Suet. Vesp. 7. —Of things, plentiful, copious, abundant:2.largum et liberale viaticum,
Cic. Fl. 6, 14:potio,
Cels. 3, 6:liberalius alimentum,
id. 8, 10, 7.—Noble, engaging, beautiful (ante-class.):1.illarum altera pulcer est et liberalis,
Plaut. Mil. 1, 1, 60:lepidā et liberali formast,
id. ib. 4, 1, 20; id. Ep. 5, 1, 41; id. Pers. 1, 3, 50:species,
id. ib. 4, 3, 76; cf.: liberales dicuntur non solum benigni, sed etiam ingenuae formae homines, Paul. ex Fest. p. 121 Müll.—Hence, adv.: lībĕrālĭter, in a manner befitting a freeman, nobly, ingenuously, kindly, courteously, graciously.In gen.:2.homo liberaliter educatus,
Cic. Fin. 3, 17, 57:eruditi,
id. Tusc. 2, 2, 6:vivere,
id. Lael. 23, 86:servire,
i. e. properly, Ter. And. 1, 1, 11:respondere,
kindly, courteously, Caes. B. G. 4, 18:oratione aliquem prosequi,
id. ib. 2, 5.—In partic., bountifully, profusely, generously, liberally:2.benigne ac liberaliter,
Cic. Verr. 2, 3, 85, § 196:large et liberaliter,
id. ib. 2, 3, 88, §204: instructus,
Caes. B. C. 3, 61.— Comp.:vivo paulo liberalius,
Cic. Q. Fr. 2, 6, 3:nec potui accipi liberalius,
id. Att. 16, 6, 1:ille (sal) in cibis paulo liberalius aspersus,
Quint. 6, 3, 19:ubi liberalius malos odimus,
more abundantly, more heartily, Plin. Pan. 68, 7.— Sup.:dotem largiri liberalissime,
App. M. 10, p. 250, 13:liberalissime polliceri,
Cic. Att. 5, 13, 2.Lībĕrālis, e, adj., of or belonging to Liber or Bacchus: ludi, a festival in honor of Bacchus, = Liberalia (v. infra), Naev. ap. Paul. ex Fest. p. 116 Müll.—Hence, subst.: Lībĕrālĭa, ĭum, n., a festival in honor of Liber, celebrated on the 17 th of March, the day on which youths received the manly toga, Ov. F. 3, 713:Liberalium dies, a pontificibus agonium martiale appellatur,
Macr. S. 1, 4, § 15:sacra,
id. ib. 1, 18, § 22; Calend. Maff. ap. Inscr. Orell. II. p. 411:Liberalia tu accusas,
Cic. Att. 14, 10, 1:Liberalibus litteras accepi tuas,
id. Fam. 12, 25, 1.—Called also: ludi Liberales: Liberalia Liberi festa, quae apud Graecos dicuntur Dionusia. Libera lingua loquemur ludis Liberalibus, Naev. ap. Paul. ex Fest. p. 116 Müll.; Com. Rel. v. 113 Rib. -
52 opima
ŏpīmus, a, um, adj. [ob, and obsolete pimo, to swell, make fat; akin to Gr. piôn, pimelê; cf. pinguis], fat, rich, plump, corpulent; of a country, etc., rich, fertile, fruitful.I.Lit.:II.regio opima et fertilis,
Cic. Imp. Pomp. 6, 14:campus,
Liv. 31, 41:arva,
Verg. A. 2, 782:Larissa,
Hor. C. 1, 7, 11:vitis,
Plin. 14, 3, 4, § 36.—Of living beings:boves,
Cic. Tusc. 5, 34, 100:victima,
Plin. 10, 21, 24, § 49:habitus corporis,
Cic. Brut. 16, 64:stabulis qualis leo saevit opimis,
of fat cattle, Val. Fl. 6, 613.— Comp.:membra opimiora,
Gell. 5, 14, 25.— Sup.:boves septem opimissimos,
Tert. ad Nat. 2, 8.—Trop.A.Enriched, rich:B.opimus praedā,
Cic. Verr. 2, 1, 50, § 132:accusatio,
enriching, gainful, id. Fl. 33, 81:alterius macrescit rebus opimis,
i. e. prosperity, Hor. Ep. 1, 2, 57:cadavera,
from which their spoilers enrich themselves, Val. Fl. 3, 143:opus opimum casibus,
rich in events, Tac. H. 1, 2.—In gen., rich, abundant, copious, sumptuous, noble, splendid: dote altili atque opimā, Plaut. Fragm. ap. Non. 72, 18:C.divitiae,
id. Capt. 2, 2, 31:opima praeclaraque praeda,
Cic. Rosc. Am. 3, 8:dapes,
Verg. A. 3, 224:quaestus,
Plin. 10, 51, 72, § 142:palma negata macrum, donata reducit opimum,
Hor. Ep. 2, 1, 181:animam exhalare opimam,
victorious, Juv. 10, 281. —So esp.:opima spolia,
the arms taken on the field of battle by the victorious from the vanquished general, the spoils of honor, Liv. 1, 10; 4, 20; cf.:aspice, ut insignis spoliis Marcellus opimis Ingreditur,
Verg. A. 6, 856.—Also, in gen., the arms taken from an enemy's general in single combat, Liv. 23, 46; Verg. A. 10, 449; cf. Fest. p. 186 Müll.:opimum belli decus,
honorable, high, noble, Curt. 7, 4, 40:triumphus,
Hor. C. 4, 4, 51:gloria,
Val. Max. 4, 4, 10 fin. —As subst.: ŏpīma, ōrum, n., honorable spoils, Plin. Pan. 17.—In rhet., gross, overloaded:opimum quoddam et tamquam adipale dictionis genus,
Cic. Or. 8, 25:Pindarus nimis opimā pinguique facundiā esse existimabatur,
Gell. 17, 10, 8.— Hence, adv.: ŏpīmē, richly, sumptuously, splendidly (ante-class.):instructa domus opime atque opipare,
Plaut. Bacch. 3, 1, 6; Varr. L. L. 5, § 92 Müll. -
53 opimus
ŏpīmus, a, um, adj. [ob, and obsolete pimo, to swell, make fat; akin to Gr. piôn, pimelê; cf. pinguis], fat, rich, plump, corpulent; of a country, etc., rich, fertile, fruitful.I.Lit.:II.regio opima et fertilis,
Cic. Imp. Pomp. 6, 14:campus,
Liv. 31, 41:arva,
Verg. A. 2, 782:Larissa,
Hor. C. 1, 7, 11:vitis,
Plin. 14, 3, 4, § 36.—Of living beings:boves,
Cic. Tusc. 5, 34, 100:victima,
Plin. 10, 21, 24, § 49:habitus corporis,
Cic. Brut. 16, 64:stabulis qualis leo saevit opimis,
of fat cattle, Val. Fl. 6, 613.— Comp.:membra opimiora,
Gell. 5, 14, 25.— Sup.:boves septem opimissimos,
Tert. ad Nat. 2, 8.—Trop.A.Enriched, rich:B.opimus praedā,
Cic. Verr. 2, 1, 50, § 132:accusatio,
enriching, gainful, id. Fl. 33, 81:alterius macrescit rebus opimis,
i. e. prosperity, Hor. Ep. 1, 2, 57:cadavera,
from which their spoilers enrich themselves, Val. Fl. 3, 143:opus opimum casibus,
rich in events, Tac. H. 1, 2.—In gen., rich, abundant, copious, sumptuous, noble, splendid: dote altili atque opimā, Plaut. Fragm. ap. Non. 72, 18:C.divitiae,
id. Capt. 2, 2, 31:opima praeclaraque praeda,
Cic. Rosc. Am. 3, 8:dapes,
Verg. A. 3, 224:quaestus,
Plin. 10, 51, 72, § 142:palma negata macrum, donata reducit opimum,
Hor. Ep. 2, 1, 181:animam exhalare opimam,
victorious, Juv. 10, 281. —So esp.:opima spolia,
the arms taken on the field of battle by the victorious from the vanquished general, the spoils of honor, Liv. 1, 10; 4, 20; cf.:aspice, ut insignis spoliis Marcellus opimis Ingreditur,
Verg. A. 6, 856.—Also, in gen., the arms taken from an enemy's general in single combat, Liv. 23, 46; Verg. A. 10, 449; cf. Fest. p. 186 Müll.:opimum belli decus,
honorable, high, noble, Curt. 7, 4, 40:triumphus,
Hor. C. 4, 4, 51:gloria,
Val. Max. 4, 4, 10 fin. —As subst.: ŏpīma, ōrum, n., honorable spoils, Plin. Pan. 17.—In rhet., gross, overloaded:opimum quoddam et tamquam adipale dictionis genus,
Cic. Or. 8, 25:Pindarus nimis opimā pinguique facundiā esse existimabatur,
Gell. 17, 10, 8.— Hence, adv.: ŏpīmē, richly, sumptuously, splendidly (ante-class.):instructa domus opime atque opipare,
Plaut. Bacch. 3, 1, 6; Varr. L. L. 5, § 92 Müll. -
54 percopiosus
per-cōpĭōsus, a, um, adj., very abundantly supplied;hence,
very rich in expression, very copious, Plin. Ep. 9, 31, 1; Sid. Ep. 1, 1.— Adv.: percōpĭōsē, very copiously, Sid. Ep. 4, 7 fin. -
55 plenum
plēnus, a, um, adj. [from the root ple-; Sanscr. prā-, to fill; Gr. pla- in pimplêmi, plêthô; Lat. plerus, plebs, populus, etc.; whence compleo, expleo, suppleo], full, filled with any thing (class.; cf.: refertus, oppletus).I.Lit.A.In gen., with gen.:B.rimarum,
Ter. Eun. 1, 2, 25:corpus suci,
id. ib. 2, 3, 27:Gallia est plena civium Romanorum,
Cic. Font. 1, 11:domus plena caelati argenti,
id. Verr. 2, 2, 14. §35: vini, somni,
id. Red. in Sen. 6, 13: [p. 1387] stellarum, id. Rep. 6, 11, 11.—With abl.:plena domus ornamentis,
Cic. Verr. 2, 4, 57, § 126:vita plena et conferta voluptatibus,
id. Sest. 10, 23:plenum pueris gymnasium,
Quint. 2, 8, 3.— Absol.:auditorium,
Quint. 2, 11, 3:plenissimis velis navigare,
with swelling sails, Cic. Dom. 10, 24.—As subst.: plēnum, i, n., space occupied by matter, a plenum, Cic. Ac. 2, 37, 118.—Adverb.: ad plenum, to repletion, copiously, abundantly ( poet.), Verg. G. 2, 244:hic tibi copia Manabit ad plenum benigno Ruris honorum opulenta cornu,
Hor. C. 1, 17, 15; so Veg. 2, 9:philosophiae scientiam ad plenum adeptus,
Eutr. 8, 10.—In partic.1.Of bodily size, stout, bulky, portly, plump, corpulent (class.):b.pleni enective simus,
Cic. Div. 2, 69, 142:vulpecula pleno corpore,
Hor. Ep. 1, 7, 31:frigus inimicum est tenui: at prodest omnibus plenis,
Cels. 1, 9:femina,
Ov. A. A. 2, 661.— Comp.:tauros palea ac feno facere pleniores,
Varr. R. R. 2, 5, 12.— Sup.:plenissimus quisque,
Cels. 2, 1.—Of females, big, with child, pregnant (class.):2.et cum te gravidam et cum te pulchre plenam aspicio, gaudeo,
Plaut. Am. 2, 2, 49:femina,
Ov. M. 10, 469; Val. Fl. 1, 413:sus plena,
Cic. Div. 1, 45, 101; cf.:Telluri plenae victima plena datur (preceded by gravida),
Ov. F. 4, 634.—Filled, satisfied ( poet.), Ov. Am. 2, 6, 29:3.plenus cum languet amator,
sated with reading, Hor. Ep. 1, 20, 8; cf.:illa bibit sitiens lector, mea pocula plenus,
Ov. P. 3, 4, 55.—Full packed, laden; with abl.:4.quadrupedes pleni dominis armisque,
Stat. Th. 4, 812:exercitus plenissimus praedā,
Liv. 41, 28:crura thymo plenae (apes),
Verg. G. 4, 181.— Absol.:vitis,
Ov. Am. 2, 14, 23.—Entire, complete, full, whole:5.ut haberet ad praeturam gerendam plenum annum atque integrum,
Cic. Mil. 9, 24:gaudia,
id. Tusc. 5, 23, 67:numerus,
id. Rep. 6, 12, 12:pleno aratro sulcare,
with the whole plough sunk in the ground, Col. 2, 2, 25:sustineas ut onus, nitendum vertice pleno est, i. e. toto,
Ov. P. 2, 7, 77:pleno gradu,
at full pace, at storming pace, Liv. 4, 32.— Neutr. adverb.: in plenum, on the whole, generally (post-Aug.), Plin. 13, 4, 7, § 31; Sen. Ep. 91, 9.—Of the voice, sonorous, full, clear, strong, loud (class.):6.vox grandior et plenior,
Cic. Brut. 84, 289:voce plenior,
id. de Or. 1, 29, 132.—Of letters, syllables, words, full, at full length, not contracted, unabridged:7. 8.pleniores syllabae,
Auct. Her. 4, 20, 28:ut E plenissimum dicas,
Cic. de Or. 3, 12, 46:siet plenum est, sit imminutum,
id. Or. 47, 157:plenissima verba,
Ov. M. 10, 290.—Full, abundant, plentiful, much:9.non tam Siciliam, quam inanem offenderant, quam Verrem ipsum, qui plenus decesserat,
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 12:urbes,
id. Pis. 37, 91:pecunia,
much money, id. Rosc. Am. 2, 6:mensa,
Verg. A. 11, 738.— Comp.:serius potius ad nos, dum plenior,
Cic. Fam. 7, 9, 2:tres uno die a te accepi litteras, unam brevem, duas pleniores,
fuller, larger, id. ib. 11, 12, 1.— Sup.:plenissima villa,
Hor. S. 1, 5, 50.—Of age, full, advanced, ripe, mature:10.jam plenis nubilis annis,
marriageable, Verg. A. 7, 53:plenus vitā,
Stat. S. 2, 2, 129:annis,
full of years, that has reached extreme old age, Plin. Ep. 2, 1, 7:plenior annis,
Val. Fl. 1, 376:annus vicesimus quintus coeptus pro pleno habetur,
Dig. 50, 4, 8.—Law t. t.: pleno jure, with a complete legal title:II.proinde pleno jure incipit, id est et in bonis et ex jure Quiritium, tua res esse,
Gai. Inst. 2, 41:pleno jure heres fieri,
id. ib. 3, 85 al.—Trop., full, filled.A.In gen., with gen.: plenus fidei, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1 (Ann. v. 342 Vahl.):B.jejunitatis plenus,
Plaut. Merc. 3, 3, 13:consili,
Plaut. Ep. 1, 2, 49:viti probrique,
id. Mil. 2, 5, 13:fraudis, sceleris, parricidi, perjuri,
id. Rud. 3, 2, 37:offici,
Cic. Att. 7, 4, 1:negoti,
full of business, id. N. D. 1, 20, 54; Plaut. Ps. 1, 3, 146:irae,
Liv. 3, 48:ingenii,
Cic. Fl. 6, 15:laboris,
Plin. 6, 19, 22, § 66:quae regio in terris nostri non plena laboris?
is not full of our disaster? Verg. A. 1, 460.—With abl.:plenus sum exspectatione de Pompeio,
full of expectation, Cic. Att. 3, 14, 1:laetitiā,
Caes. B. C. 1, 74:humanitate,
Plin. Ep. 1, 10, 2; 2, 1, 7.—In partic.1.Complete, finished, ample, copious (class.):2.orator plenus atque perfectus,
Cic. de Or. 1, 13, 59:plenior, opp. to jejunior,
id. ib. 3, 4, 16:oratio plenior,
id. Off. 1, 1, 2:pleniora scribere,
Caes. B. C. 1, 53.—Full of, abounding or rich in any thing:1.plenum bonarum rerum oppidum,
Plaut. Pers. 4, 2, 38:quis plenior inimicorum fuit C. Mario?
Cic. Prov. Cons. 8, 19: pleniore ore laudare, with fuller mouth, i. e. more heartily, id. Off. 1, 18, 61.—Hence, adv.: plēnē.Lit., full (post-Aug.):2.vasa plene infundere,
Plin. 14, 22, 28, § 139.—Trop., fully, wholly, completely, thorougnly, largely (class.):plene cumulateque aliquid perficere,
Cic. Div. 2, 1:plene perfectae munitiones,
Caes. B. G. 3, 3:aliquid vitare,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 13:plene sapientes homines,
id. Off. 1, 15:praestare aliquid,
perfectly, Hor. Ep. 1, 11, 14.— Comp.:plenius facere aliquid,
Ov. P. 2, 11, 20:alere,
Quint. 2, 2, 8.— Sup.:quamvis illud plenissime, hoc restrictissime feceris,
Plin. Ep. 5, 8, 13. -
56 plenus
plēnus, a, um, adj. [from the root ple-; Sanscr. prā-, to fill; Gr. pla- in pimplêmi, plêthô; Lat. plerus, plebs, populus, etc.; whence compleo, expleo, suppleo], full, filled with any thing (class.; cf.: refertus, oppletus).I.Lit.A.In gen., with gen.:B.rimarum,
Ter. Eun. 1, 2, 25:corpus suci,
id. ib. 2, 3, 27:Gallia est plena civium Romanorum,
Cic. Font. 1, 11:domus plena caelati argenti,
id. Verr. 2, 2, 14. §35: vini, somni,
id. Red. in Sen. 6, 13: [p. 1387] stellarum, id. Rep. 6, 11, 11.—With abl.:plena domus ornamentis,
Cic. Verr. 2, 4, 57, § 126:vita plena et conferta voluptatibus,
id. Sest. 10, 23:plenum pueris gymnasium,
Quint. 2, 8, 3.— Absol.:auditorium,
Quint. 2, 11, 3:plenissimis velis navigare,
with swelling sails, Cic. Dom. 10, 24.—As subst.: plēnum, i, n., space occupied by matter, a plenum, Cic. Ac. 2, 37, 118.—Adverb.: ad plenum, to repletion, copiously, abundantly ( poet.), Verg. G. 2, 244:hic tibi copia Manabit ad plenum benigno Ruris honorum opulenta cornu,
Hor. C. 1, 17, 15; so Veg. 2, 9:philosophiae scientiam ad plenum adeptus,
Eutr. 8, 10.—In partic.1.Of bodily size, stout, bulky, portly, plump, corpulent (class.):b.pleni enective simus,
Cic. Div. 2, 69, 142:vulpecula pleno corpore,
Hor. Ep. 1, 7, 31:frigus inimicum est tenui: at prodest omnibus plenis,
Cels. 1, 9:femina,
Ov. A. A. 2, 661.— Comp.:tauros palea ac feno facere pleniores,
Varr. R. R. 2, 5, 12.— Sup.:plenissimus quisque,
Cels. 2, 1.—Of females, big, with child, pregnant (class.):2.et cum te gravidam et cum te pulchre plenam aspicio, gaudeo,
Plaut. Am. 2, 2, 49:femina,
Ov. M. 10, 469; Val. Fl. 1, 413:sus plena,
Cic. Div. 1, 45, 101; cf.:Telluri plenae victima plena datur (preceded by gravida),
Ov. F. 4, 634.—Filled, satisfied ( poet.), Ov. Am. 2, 6, 29:3.plenus cum languet amator,
sated with reading, Hor. Ep. 1, 20, 8; cf.:illa bibit sitiens lector, mea pocula plenus,
Ov. P. 3, 4, 55.—Full packed, laden; with abl.:4.quadrupedes pleni dominis armisque,
Stat. Th. 4, 812:exercitus plenissimus praedā,
Liv. 41, 28:crura thymo plenae (apes),
Verg. G. 4, 181.— Absol.:vitis,
Ov. Am. 2, 14, 23.—Entire, complete, full, whole:5.ut haberet ad praeturam gerendam plenum annum atque integrum,
Cic. Mil. 9, 24:gaudia,
id. Tusc. 5, 23, 67:numerus,
id. Rep. 6, 12, 12:pleno aratro sulcare,
with the whole plough sunk in the ground, Col. 2, 2, 25:sustineas ut onus, nitendum vertice pleno est, i. e. toto,
Ov. P. 2, 7, 77:pleno gradu,
at full pace, at storming pace, Liv. 4, 32.— Neutr. adverb.: in plenum, on the whole, generally (post-Aug.), Plin. 13, 4, 7, § 31; Sen. Ep. 91, 9.—Of the voice, sonorous, full, clear, strong, loud (class.):6.vox grandior et plenior,
Cic. Brut. 84, 289:voce plenior,
id. de Or. 1, 29, 132.—Of letters, syllables, words, full, at full length, not contracted, unabridged:7. 8.pleniores syllabae,
Auct. Her. 4, 20, 28:ut E plenissimum dicas,
Cic. de Or. 3, 12, 46:siet plenum est, sit imminutum,
id. Or. 47, 157:plenissima verba,
Ov. M. 10, 290.—Full, abundant, plentiful, much:9.non tam Siciliam, quam inanem offenderant, quam Verrem ipsum, qui plenus decesserat,
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 12:urbes,
id. Pis. 37, 91:pecunia,
much money, id. Rosc. Am. 2, 6:mensa,
Verg. A. 11, 738.— Comp.:serius potius ad nos, dum plenior,
Cic. Fam. 7, 9, 2:tres uno die a te accepi litteras, unam brevem, duas pleniores,
fuller, larger, id. ib. 11, 12, 1.— Sup.:plenissima villa,
Hor. S. 1, 5, 50.—Of age, full, advanced, ripe, mature:10.jam plenis nubilis annis,
marriageable, Verg. A. 7, 53:plenus vitā,
Stat. S. 2, 2, 129:annis,
full of years, that has reached extreme old age, Plin. Ep. 2, 1, 7:plenior annis,
Val. Fl. 1, 376:annus vicesimus quintus coeptus pro pleno habetur,
Dig. 50, 4, 8.—Law t. t.: pleno jure, with a complete legal title:II.proinde pleno jure incipit, id est et in bonis et ex jure Quiritium, tua res esse,
Gai. Inst. 2, 41:pleno jure heres fieri,
id. ib. 3, 85 al.—Trop., full, filled.A.In gen., with gen.: plenus fidei, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1 (Ann. v. 342 Vahl.):B.jejunitatis plenus,
Plaut. Merc. 3, 3, 13:consili,
Plaut. Ep. 1, 2, 49:viti probrique,
id. Mil. 2, 5, 13:fraudis, sceleris, parricidi, perjuri,
id. Rud. 3, 2, 37:offici,
Cic. Att. 7, 4, 1:negoti,
full of business, id. N. D. 1, 20, 54; Plaut. Ps. 1, 3, 146:irae,
Liv. 3, 48:ingenii,
Cic. Fl. 6, 15:laboris,
Plin. 6, 19, 22, § 66:quae regio in terris nostri non plena laboris?
is not full of our disaster? Verg. A. 1, 460.—With abl.:plenus sum exspectatione de Pompeio,
full of expectation, Cic. Att. 3, 14, 1:laetitiā,
Caes. B. C. 1, 74:humanitate,
Plin. Ep. 1, 10, 2; 2, 1, 7.—In partic.1.Complete, finished, ample, copious (class.):2.orator plenus atque perfectus,
Cic. de Or. 1, 13, 59:plenior, opp. to jejunior,
id. ib. 3, 4, 16:oratio plenior,
id. Off. 1, 1, 2:pleniora scribere,
Caes. B. C. 1, 53.—Full of, abounding or rich in any thing:1.plenum bonarum rerum oppidum,
Plaut. Pers. 4, 2, 38:quis plenior inimicorum fuit C. Mario?
Cic. Prov. Cons. 8, 19: pleniore ore laudare, with fuller mouth, i. e. more heartily, id. Off. 1, 18, 61.—Hence, adv.: plēnē.Lit., full (post-Aug.):2.vasa plene infundere,
Plin. 14, 22, 28, § 139.—Trop., fully, wholly, completely, thorougnly, largely (class.):plene cumulateque aliquid perficere,
Cic. Div. 2, 1:plene perfectae munitiones,
Caes. B. G. 3, 3:aliquid vitare,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 13:plene sapientes homines,
id. Off. 1, 15:praestare aliquid,
perfectly, Hor. Ep. 1, 11, 14.— Comp.:plenius facere aliquid,
Ov. P. 2, 11, 20:alere,
Quint. 2, 2, 8.— Sup.:quamvis illud plenissime, hoc restrictissime feceris,
Plin. Ep. 5, 8, 13. -
57 praelargus
prae-largus, a, um, adj., very copious or abundant ( poet.):pulmo animae praelargus,
Pers. 1, 14:dapes,
Juvenc. 3, 754. -
58 profundum
I.Lit.:2. a.mare profundum et immensum,
Cic. Planc. 6, 15; Curt. 9, 4, 18:per inane profundum,
Lucr. 1, 1108:pontus,
Verg. A. 5, 614:Acheron,
Lucr. 3, 978:Danubius,
Hor. C. 4, 15, 21:fornax,
Ov. M. 2, 229:valles,
Stat. Th. 10, 95:terrae foramen,
Just. 24, 6, 9:atque hiavit humus multa, vasta, et profunda,
Sall. H. 4, 37 Dietsch:vulnera,
Eum. Pan. Constant. 14.— Sup.:profundissimus libidinum gurges,
Cic. Sest. 43, 93.—In gen.:b.esse in profundo (aquae),
Cic. Fin. 3, 14, 48 [p. 1460] 4, 23, 64:maris,
Suet. Tib. 40; Ov. Hal. 84:immensa ac profunda camporum,
Just. 41, 1, 11.—In partic.(α).The depths of the sea, the deep, the sea (class.): ex profundo molem ad caelum erigit, Att. ap. Cic. N. D. 2, 35, 89:(β).jecissem ipse me potius in profundum, ut ceteros conservarem, quam, etc.,
Cic. Sest. 20, 45:profundo Vela dabit,
Verg. A. 12, 263:vastum,
Val. Fl. 8, 314; Sil. 4, 246:summum,
Ov. M. 2, 267:indomitum,
id. Tr. 1, 11, 39:pater ipse profundi,
i.e. Neptune, Val. Fl. 2, 606:genitor profundi,
Ov. M. 11, 202:Pamphylium,
Col. 8, 16, 9:profundi imperium,
Juv. 13, 49; Hor. C. 4, 4, 65; Ov. H. 18, 89; id. M. 5, 439; 11, 197.—In comic. lang., an abyss, meaning the stomach, in a lusus verbb. with fundus, Plaut. Capt. 1, 2, 79.—B.Transf.1.Thick, dense ( poet. and in post - class. prose):2.Erebi nox,
Verg. A. 4, 26:silvae,
Lucr. 5, 41; Curt. 7, 7, 4:ursi villis profundioribus,
Sol. 26.—Like altus, high ( poet.):b. 3. 4.caelum profundum,
Verg. G. 4, 222:caelum,
id. E. 4, 51; id. A. 1, 58; Val. Fl. 7, 478:altitudo,
Liv. 38, 23; Tac. A. 2, 61.—Of the underworld, infernal ( poet.):II.Manes,
Verg. G. 1, 243:Chaos,
Val. Fl. 7, 401:Juppiter, i. e. Pluto,
Stat. Th. 1, 615:Juno, = Proserpina,
Claud. Rapt. Pros. 1, 2.—Trop.A.Deep, bottomless, profound, boundless, immoderate (class.):B. C.profundae libidines,
Cic. Pis. 21, 48:avaritia,
Sall. J. 81, 1:cupido imperii et divitiarum,
id. H. 4, 61, 5:vitia animi,
Plin. 30, 2, 5, § 14:cupiditas confundendi omnia,
Vell. 2, 125, 2:securitas,
Gell. 1, 15, 2:otium,
Nazar. Pan. Constant. 35:profundissimā pace florere (=summā),
Mamert. Pan. Maxim. 14:caedes,
Stat. Th. 10, 831:tempestas,
id. Achill. 1, 45:gula,
Suet. Vit. 13:venter,
Curt. 10, 2, 26:immensusque ruit profundo Pindarus ore,
i.e. with inexhaustible copiousness of expression, Hor. C. 4, 2, 7:scientia,
Macr. S. 3, 2, 7:cum me somnus profundus in imum barathrum demergit,
App. M. 2, p. 125 fin.:in profundam ruinam cupidinis se praecipitare,
id. ib. 8, p. 202, 1.—Subst.: prŏfun-dum, i, n., a depth, abyss (class.):in profundo veritatem penitus abstrudere,
Cic. Ac. 2, 10, 32:Democritus (dixit) in profundo veritatem esse demersam,
id. ib. 1, 12, 44:in profundum ultimarum miseriarum abjectus,
Val. Max. 2, 10, 6:immergere aliquem miserabiliter profundo cladium,
id. 2, 6, 9, ext. 7:in profundum injuriarum et turpitudinis decidere,
id. 2, 9, 1, ext. 2; cf.:de profundis clamavi ad te,
Vulg. Psa. 129, 1.—Hence, adv.: prŏfun-dē, deeply (post-Aug.):in bibendo profundius nares mergere,
Plin. 8, 42, 66, § 165; Vulg. Osee, 9, 9. -
59 profundus
I.Lit.:2. a.mare profundum et immensum,
Cic. Planc. 6, 15; Curt. 9, 4, 18:per inane profundum,
Lucr. 1, 1108:pontus,
Verg. A. 5, 614:Acheron,
Lucr. 3, 978:Danubius,
Hor. C. 4, 15, 21:fornax,
Ov. M. 2, 229:valles,
Stat. Th. 10, 95:terrae foramen,
Just. 24, 6, 9:atque hiavit humus multa, vasta, et profunda,
Sall. H. 4, 37 Dietsch:vulnera,
Eum. Pan. Constant. 14.— Sup.:profundissimus libidinum gurges,
Cic. Sest. 43, 93.—In gen.:b.esse in profundo (aquae),
Cic. Fin. 3, 14, 48 [p. 1460] 4, 23, 64:maris,
Suet. Tib. 40; Ov. Hal. 84:immensa ac profunda camporum,
Just. 41, 1, 11.—In partic.(α).The depths of the sea, the deep, the sea (class.): ex profundo molem ad caelum erigit, Att. ap. Cic. N. D. 2, 35, 89:(β).jecissem ipse me potius in profundum, ut ceteros conservarem, quam, etc.,
Cic. Sest. 20, 45:profundo Vela dabit,
Verg. A. 12, 263:vastum,
Val. Fl. 8, 314; Sil. 4, 246:summum,
Ov. M. 2, 267:indomitum,
id. Tr. 1, 11, 39:pater ipse profundi,
i.e. Neptune, Val. Fl. 2, 606:genitor profundi,
Ov. M. 11, 202:Pamphylium,
Col. 8, 16, 9:profundi imperium,
Juv. 13, 49; Hor. C. 4, 4, 65; Ov. H. 18, 89; id. M. 5, 439; 11, 197.—In comic. lang., an abyss, meaning the stomach, in a lusus verbb. with fundus, Plaut. Capt. 1, 2, 79.—B.Transf.1.Thick, dense ( poet. and in post - class. prose):2.Erebi nox,
Verg. A. 4, 26:silvae,
Lucr. 5, 41; Curt. 7, 7, 4:ursi villis profundioribus,
Sol. 26.—Like altus, high ( poet.):b. 3. 4.caelum profundum,
Verg. G. 4, 222:caelum,
id. E. 4, 51; id. A. 1, 58; Val. Fl. 7, 478:altitudo,
Liv. 38, 23; Tac. A. 2, 61.—Of the underworld, infernal ( poet.):II.Manes,
Verg. G. 1, 243:Chaos,
Val. Fl. 7, 401:Juppiter, i. e. Pluto,
Stat. Th. 1, 615:Juno, = Proserpina,
Claud. Rapt. Pros. 1, 2.—Trop.A.Deep, bottomless, profound, boundless, immoderate (class.):B. C.profundae libidines,
Cic. Pis. 21, 48:avaritia,
Sall. J. 81, 1:cupido imperii et divitiarum,
id. H. 4, 61, 5:vitia animi,
Plin. 30, 2, 5, § 14:cupiditas confundendi omnia,
Vell. 2, 125, 2:securitas,
Gell. 1, 15, 2:otium,
Nazar. Pan. Constant. 35:profundissimā pace florere (=summā),
Mamert. Pan. Maxim. 14:caedes,
Stat. Th. 10, 831:tempestas,
id. Achill. 1, 45:gula,
Suet. Vit. 13:venter,
Curt. 10, 2, 26:immensusque ruit profundo Pindarus ore,
i.e. with inexhaustible copiousness of expression, Hor. C. 4, 2, 7:scientia,
Macr. S. 3, 2, 7:cum me somnus profundus in imum barathrum demergit,
App. M. 2, p. 125 fin.:in profundam ruinam cupidinis se praecipitare,
id. ib. 8, p. 202, 1.—Subst.: prŏfun-dum, i, n., a depth, abyss (class.):in profundo veritatem penitus abstrudere,
Cic. Ac. 2, 10, 32:Democritus (dixit) in profundo veritatem esse demersam,
id. ib. 1, 12, 44:in profundum ultimarum miseriarum abjectus,
Val. Max. 2, 10, 6:immergere aliquem miserabiliter profundo cladium,
id. 2, 6, 9, ext. 7:in profundum injuriarum et turpitudinis decidere,
id. 2, 9, 1, ext. 2; cf.:de profundis clamavi ad te,
Vulg. Psa. 129, 1.—Hence, adv.: prŏfun-dē, deeply (post-Aug.):in bibendo profundius nares mergere,
Plin. 8, 42, 66, § 165; Vulg. Osee, 9, 9. -
60 redundo
red-undo, āvi, ātum, 1, v. n.; of water, from being over full, to run back or over, to pour over, stream over, overflow (freq. and class.; a favorite word of Cic., esp. in trop. senses; not in Cæs., Verg., or Hor.; cf.: refluo, recurro).I.Lit.:b.mare neque redundat unquam neque effunditur,
Cic. N. D. 2, 45, 116:si lacus Albanus redundasset,
id. Div. 2, 32, 69; so,lacus,
id. ib. 1, 44, 100; cf. Suet. Claud. 32: redundantibus cloacis, Sall. H. Fragm. ap. Non. 138, 7 (id. H. 3, 26 Dietsch):Nilus campis redundat,
Lucr. 6, 712; so,fons campis,
id. 5, 603; and:aqua gutture pleno,
Ov. R. Am. 536:cum pituita redundat aut bilis,
Cic. Tusc. 4, 10, 23; cf.:locos pituitosos et quasi redundantes,
id. Fat. 4, 7:sanguis in ora et oculos redundat,
Flor. 3, 17, 8. —Poet., in part. pass.:B. 1.redundatus = redundans: amne redundatis fossa madebat aquis,
Ov. F. 6, 402; and for undans: (Boreae vis saeva) redundatas flumine cogit aquas, the swelling, surging waters (opp. aequato siccis aquilonibus Istro), id. Tr. 3, 10, 52.—Of things:2.quae (crux) etiam nunc civis Romani sanguine redundat,
is soaked with, Cic. Verr. 2, 4, 11, § 26; cf.:sanguine hostium Africa,
id. Imp. Pomp. 11, 30; and id. Cat. 3, 10, 24:largus manat cruor: ora redundant Et patulae nares,
Luc. 9, 812.—Of persons:II.hesternā cenā redundantes,
Plin. Pan. 63, 3. —Trop., to flow forth in excess, superabound, redound, to be superfluous, redundant; to flow forth freely, to be copious, to abound:* b. B.is (Molo) dedit operam, ut nimis redundantes nos juvenili quādam dicendi impunitate et licentiā reprimeret, et quasi extra ripas diffluentes coërceret,
Cic. Brut. 91, 316:ne aut non compleas verbis, quod proposueris, aut redundes,
id. Part. Or. 7, 18; cf.:Stesichorus redundat atque effunditur,
Quint. 10, 1, 62:Asiatici oratores parum pressi et nimis redundantes,
Cic. Brut. 13, 51; id. de Or. 2, 21, 88; cf. Quint. 9, 4, 116; 12, 10, 12; 17:hoc tempus omne post consulatum objecimus iis fluctibus, qui per nos a communi peste depulsi, in nosmet ipsos redundarunt,
Cic. de Or. 1, 1, 3:quod redundabit de vestro frumentario quaestu,
id. Verr. 2, 3, 66, § 155:quorum (vitiorum) ad amicos redundet infamia,
id. Lael. 21, 76: vitia Atheniensium in civitatem nostram, id. Rep. 1, 3, 5:si ex hoc beneficio nullum in me periculum redundavit,
id. Sull. 9, 27; cf.:servi, ad quos aliquantum etiam ex cottidianis sumptibus ac luxurie redundet,
id. Cael. 23, 57 fin.:in genus auctoris miseri fortuna redundat,
Ov. Tr. 3, 1, 73:nationes, quae numero hominum ac multitudine ipsa poterant in provincias nostras redundare,
id. Prov. Cons. 12, 31:si haec in eum annum redundarint,
id. Mur. 39, 85:quod laudem adulescentis propinqui existimo etiam ad meum aliquem fructum redundare,
to redound, id. Lig. 3, 8; cf.:gaudeo tuā gloriā, cujus ad me pars aliqua redundat,
Plin. Ep. 5, 12, 2:omnium quidem beneficiorum quae merentibus tribuuntur non ad ipsos gaudium magis quam ad similes redundat,
id. Pan. 62, 1; Quint. 12, 2, 19:nisi operum suorum ad se laudem, manubias ad patriam redundare maluisset,
Val. Max. 4, 3, 13:ut gloria ejus ad ipsum redundaret,
id. 8, 14, ext. 4;Auct. B. Alex. 60, 2: animus per se multa desiderat, quae ad officium fructumve corporis non redundant,
Lact. 7, 11, 7:ex rerum cognitione efflorescat et redundet oportet oratio,
pour forth copiously, abundantly, Cic. de Or. 1, 6, 20:ex meo tenui vectigali... aliquid etiam redundabit,
something will still remain, id. Par. 6, 3, 49:non reus ex eā causā redundat Postumus,
does not appear to be guilty, id. Rab. Post. 5, 11:hinc illae extraordinariae pecuniae redundarunt,
have flowed, proceeded, id. Verr. 2, 1, 39, § 100; cf. id. ib. 2, 3, 43, § 103: ne quid hoc parricidā civium interfecto, invidiae mihi in posteritatem redundaret, should redound to or fall upon me, id. Cat. 1, 12, 29. —Transf., to be present in excess; to be redundant, superabound; and: redundare aliquā re, to have an excess or redundancy of any thing: redundat aurum ac thesauri patent, Lucil. ap. Non. 384, 17:in quibus (definitionibus) neque abesse quicquam decet neque redundare,
Cic. de Or. 2, 19, 83; cf.:ut neque in Antonio deesset hic ornatus orationis neque in Crasso redundaret,
id. ib. 3, 4, 16; Quint. 1, 4, 9:ut nulla (species) neque praetermittatur neque redundet,
Cic. Or. 33, 117:munitus indicibus fuit, quorum hodie copia redundat,
id. Sest. 44, 95:splendidissimorum hominum multitudine,
id. Pis. 11, 25; cf.:redundante multitudine,
Tac. H. 2, 93:quod bonum mihi redundat,
Cic. Q. Fr. 3, 9, 1:quo posset urbs et accipere ex mari, quo egeret, et reddere, quo redundaret,
id. Rep. 2, 5, 10:omnibus vel ornamentis vel praesidiis redundare,
id. Fam. 3, 10, 5:tuus deus non digito uno redundat, sed capite, collo, cervicibus, etc.,
id. N. D. 1, 35, 99:hominum multitudine,
id. Pis. 11, 25; cf.armis,
Tac. H. 2, 32:hi clientelis etiam exterarum nationum redundabant,
id. Or. 36:acerbissimo luctu redundaret ista victoria,
Cic. Lig. 5, 15:Curiana defensio tota redundavit hilaritate quādam et joco,
id. de Or. 2, 54, 221.— Hence, rĕdundans, antis, P. a., overflowing, superfluous, excessive, redundant:amputatio et decussio redundantioris nitoris,
Tert. Cult. Fem. 2, 9.— Adv.: rĕdundanter, redundantly, superfluously, excessively, Plin. Ep. 1, 20, 21.— Comp., Ambros. Ep. 82, 27.
См. также в других словарях:
Copious — Co pi*ous, a. [L. copiosus, fr. copia abundance: cf. F. copieux. See {Copy}, {Opulent}.] Large in quantity or amount; plentiful; abundant; fruitful. [1913 Webster] Kindly pours its copious treasures forth. Thomson. [1913 Webster] Hail, Son of God … The Collaborative International Dictionary of English
copious — I adjective abounding, abundant, ample, bountiful, considerable, copiosus, countless, extravagant, exuberant, filled, flowing, full, generous, gigantic, great, in profusion, inexhaustible, innumerable, large, lavish, liberal, luxuriant, massive,… … Law dictionary
copious — mid 14c., from L. copiosus plentiful, from copia an abundance, ample supply, profusion, plenty, from com with (see COM (Cf. com )) + ops (gen. opis) power, wealth, resources, from PIE root *op to work, produce in abundance (see OPUS ( … Etymology dictionary
copious — *plentiful, abundant, ample, plenteous Analogous words: *profuse, lavish, exuberant, prodigal, luxuriant, lush Antonyms: meager Contrasted words: scanty, scant, scrimpy, sparse, exiguous, spare (see MEAGER): *thin, slight, tenuous, slim, slender … New Dictionary of Synonyms
copious — [adj] abundant alive with, a mess of*, ample, aplenty, bounteous, bountiful, coming out of ears*, crawling with*, extensive, exuberant, full, galore, generous, heavy, lavish, liberal, lush, luxuriant, no end*, overflowing, plenteous, plentiful,… … New thesaurus
copious — ► ADJECTIVE ▪ abundant; plentiful. DERIVATIVES copiously adverb copiousness noun. ORIGIN from Latin copia plenty … English terms dictionary
copious — [kō′pē əs] adj. [ME < L copiosus < copia, abundance < co , together + ops, riches, power: see OPUS] 1. very plentiful; abundant 2. wordy; profuse or diffuse in language 3. full of information SYN. PLENTIFUL copiously adv. copiousness n … English World dictionary
copious — adjective Etymology: Middle English, from Latin copiosus, from copia abundance, from co + ops wealth more at opulent Date: 14th century 1. a. yielding something abundantly < a copious harvest > … New Collegiate Dictionary
copious — copiously, adv. copiousness, copiosity /koh pee os i tee/, n. /koh pee euhs/, adj. 1. large in quantity or number; abundant; plentiful: copious amounts of food. 2. having or yielding an abundant supply: a copious larder; a copious harvest. 3.… … Universalium
copious — [[t]ko͟ʊpiəs[/t]] ADJ GRADED: usu ADJ n A copious amount of something is a large amount of it. I went out for a meal last night and drank copious amounts of red wine... He attended his lectures and took copious notes. Syn: abundant Derived words … English dictionary
copious — adjective /ˈkoʊpiəs/ a) Great in quantity or number, profuse, abundant. These loose hints I have thrown together, in order to excite the curiosity of philosophers, and beget a suspicion at least, if not a full persuasion, that this subject is… … Wiktionary