Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

consuetudo+loquendi+c

  • 1 consuetudo

    consŭētūdo, ĭnis, f. [consuesco].
    I.
    A being accustomed, custom, habit, use, usage.
    A.
    In gen. (very freq. in all periods, esp. in prose):

    exercitatio ex quā consuetudo gignitur,

    Cic. de Or. 2, 87, 358:

    dicunt... consuetudine quasi alteram naturam effici,

    id. Fin. 5, 25, 74:

    ad parentium consuetudinem moremque deducimur,

    id. Off. 1, 32, 118; id. Mil. 1, 1; id. Clu. 38, 96:

    majorum,

    id. Div. in Caecil. 21, 67; cf. id. ib. 2, 5:

    Siculorum ceterorumque Graecorum,

    id. Verr. 2, 2, 52, § 129; id. de Or. 2, 3, 13; Caes. B. G. 1, 45; cf. id. ib. 1, 43:

    eorum dierum,

    id. ib. 2, 17:

    non est meae consuetudinis rationem reddere, etc.,

    Cic. Rab. Perd. 1, 1: con [p. 441] suetudo mea fert, id. Caecin. 29, 85:

    consuetudinem tenere, etc.,

    id. Phil. 1, 11, 27:

    haec ad nostram consuetudinem sunt levia,

    Nep. Epam. 2, 3:

    contra morem consuetudinemque civilem aliquid facere,

    Cic. Off. 1, 41, 148:

    quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut, etc.,

    Caes. B. G. 1, 50; cf. with ut, id. ib. 4, 5:

    cottidianae vitae,

    Ter. Heaut. 2, 3, 42:

    virtutem ex consuetudine vitae sermonisque nostri interpretemur,

    Cic. Lael. 6, 21; cf.:

    vitae meae,

    id. Rab. Perd. 1, 2;

    and sermonis,

    id. Fat. 11, 24; Quint. 1, 6, 45:

    communis sensūs,

    Cic. de Or. 1, 3, 12:

    jam in proverbii consuetudinem venit,

    id. Off. 2, 15, 55:

    victūs,

    id. Att. 12, 26, 2; Caes. B. G. 1, 31:

    otii,

    Quint. 1, 3, 11 al.:

    peccandi,

    Cic. Verr. 2, 3, 76, § 176; Quint. 7, 2, 44:

    splendidior loquendi,

    Cic. Brut. 20, 78:

    loquendi,

    Quint. 1, 6, 43; 11, 1, 12:

    dicendi,

    Cic. Mur. 13, 29; Quint. 2, 4, 16:

    docendi,

    id. 2, 5, 2:

    vivendi,

    id. 1, 6, 45:

    immanis ac barbara hominum immolandorum,

    Cic. Font. 10, 21; cf.:

    classium certis diebus audiendarum,

    Quint. 10, 5, 21 al.:

    indocta,

    Cic. Or. 48, 161: mala, * Hor. S. 1, 3, 36:

    assidua,

    Quint. 1, 1, 13:

    longa,

    id. 2, 5, 2:

    vetus,

    id. 1, 6, 43:

    communis,

    id. 11, 1, 12; 12, 2, 19:

    vulgaris,

    id. 2, 13, 11; Cic. de Or. 1, 58, 248:

    bene facere jam ex consuetudine in naturam vortit,

    Sall. J. 85, 9:

    omnia quae in consuetudine probantur,

    generally, Cic. Ac. 2, 24, 75:

    negant umquam solam hanc alitem (aquilam) fulmine exanimatam. Ideo armigeram Jovis consuetudo judicavit,

    the general opinion, Plin. 10, 3, 4, § 15.—
    (β).
    With prepp., ex consuetudine, pro consuetudine, and absol. consuetudine, according to or from custom, by or from habit, in a usual or customary manner, etc.:

    Germani celeriter ex consuetudine suā phalange factā impetus gladiorum exceperunt,

    Caes. B. G. 1, 52; so with ex, Sall. J. 71, 4; 85, 9; Quint. 2, 5, 1; Suet. Ner. 42 al.:

    pro meā consuetudine,

    according to my custom, Cic. Arch. 12, 32:

    consuetudine suā Caesar sex legiones expeditas ducebat,

    Caes. B. G. 2, 19; 2, 32:

    consuetudine animus rursus te huc inducet,

    Plaut. Merc. 5, 4, 41:

    huc cum se consuetudine reclinaverunt,

    Caes. B. G. 6, 27 fin.; so id. ib. 7, 24, 2; Sall. J. 31, 25 al.—Less freq.: praeter consuetudinem, contrary to experience, unexpectedly (opp. praeter naturam), Cic. Div. 2, 28, 60:

    plures praeter consuetudinem armatos apparere,

    contrary to custom, Nep. Hann. 12, 4; cf.:

    contra consuetudinem,

    Cic. Off. 1, 41, 148:

    supra consuetudinem,

    Cels. 2, 2.—
    B.
    Esp.
    1.
    Customary right, usage as a common law:

    (jus) constat ex his partibus: naturā, lege, consuetudine, judicato... consuetudine jus est id, quod sine lege aeque ac si legitimum sit, usitatum est,

    Auct. Her. 2, 13, 19; Cic. Inv. 2, 54, 162:

    consuetudine jus esse putatur id, quod voluntate omnium sine lege vetustas comprobavit,

    id. ib. 2, 22, 67; Varr. ap. Serv. ad Verg. A. 7, 601; Cic. Caecin. 8, 23; id. Div. in Caecil. 2, 5; Dig. 1, 3, 32.—
    2.
    In gram. (instead of consuetudo loquendi; cf. supra), a usage or idiom of language, Varr. L. L. in 8th and 9th books on almost every page; Cic. Or. 47, 157; Quint. 1, 6, 3; 1, 6, 16; 2, 5, 2.—Hence,
    3.
    In Col. for language in gen.:

    consuetudini Latinae oeconomicum Xenophontis tradere,

    Col. 12, praef. §

    7: nostra (opp. Graeca),

    id. 6, 17, 7.—
    II.
    Social intercourse, companionship, familiarity, conversation (freq. and class; in an honorable sense most freq. in Cic.).
    A.
    In gen.:

    (Deiotarus) cum hominibus nostris consuetudines, amicitias, res rationesque jungebat,

    Cic. Deiot. 9, 27; so in plur.:

    victūs cum multis,

    id. Mil. 8, 21; and in sing.:

    victūs,

    id. Or. 10, 33:

    domesticus usus et consuetudo est alicui cum aliquo,

    id. Rosc. Am. 6, 15; cf. id. Fam. 13, 23, 1:

    consuetudine conjuncti inter nos sumus,

    id. Att. 1, 16, 11:

    consuetudine ac familiaritate,

    id. Quint. 3, 12;

    so with familiaritas,

    id. Fam. 10, 3, 1:

    dare se in consuetudinem,

    id. Pis. 28, 68:

    insinuare in alicujus consuetudinem,

    id. Fam. 4, 13, 6; cf.:

    immergere se in consuetudinem alicujus,

    id. Clu. 13, 36:

    epistularum,

    epistolary correspondence, id. Fam. 4, 13, 1:

    nutrimentorum,

    community, Suet. Calig. 9.—
    B.
    In partic., intercourse in love, in an honorable, and more freq. in a dishonorable sense, a love affair, an amour, love intrique, illicit intercourse, Ter. And. 3, 3, 28; id. Hec. 3, 3, 44; Suet. Tib. 7; id. Ner. 35; Ter. And. 1, 1, 83; 1, 5, 44; 2, 6, 8; Liv. 39, 9, 6 and 7; Quint. 5, 11, 34; Suet. Tit. 10 al.—

    So also freq.: consuetudo stupri,

    Sall. C. 23, 3; Suet. Calig. 24; id. Oth. 2; Curt. 4, 10, 31.

    Lewis & Short latin dictionary > consuetudo

  • 2 ūnctus

        ūnctus adj. with comp.    [P. of ungo], anointed, oiled: nudus, unctus est contionatus: puer unctis Tractavit calicem manibus, i. e. greasy, H.—Fig., rich, luxurious, sumptuous: patrimonia, Ct.: melius et unctius, H.: ita palaestritas defendebat, ut ab illis ipse unctior abiret: Corinthus, voluptuous, Iu.: unctior consuetudo loquendi, smoother.
    * * *
    uncta, unctum ADJ
    oily, greasy; anointed, oiled

    Latin-English dictionary > ūnctus

  • 3 ungo

    ungo or unguo, nxi, nctum, 3, v. a. [root in Sanscr. ang, to besmear; cf. Gr. agos], to smear, besmear, anoint with any fat substance, an unguent, oil, etc. (class.;

    syn.: lino, linio): unguentis,

    Cic. Verr. 2, 4, 35, § 77:

    aliquam unguentis,

    Plaut. Most. 1, 3, 115; id. Truc. 2, 2, 34:

    unctus est, accubuit,

    Cic. Att. 13, 52, 1:

    gloria quem supra vires unguit,

    Hor. Ep. 1, 18, 22; Aug. ap. Suet. Aug. 76.—Of the anointing of corpses, Enn. ap. Serv. Verg. A. 6, 219 (Ann. v. 156 Vahl.); Ov. P. 1, 9, 47; id. F. 4, 853; id. H. 10, 122; Mart. 3, 12, 4; Hor. S. 2, 1, 7:

    corpus,

    Varr. R. R. 1, 2, 26:

    globos melle,

    Cato, R. R. 79:

    postes superbos amaracino,

    Lucr. 4, 1175 et saep.—Of the anointing of a Jewish king:

    unctus est in regem,

    Sulp. Sev. Chron. 1, 45, 5:

    caules oleo,

    to dress with oil, Hor. S. 2, 3, 125:

    caules impensius,

    Pers. 6, 68:

    pingui oluscula lardo,

    Hor. S. 2, 6, 64: labitur uncta carina, daubed with pitch, the pitchy keel, Enn. ap. Macr. S. 6, 1, and ap. Isid. Orig. 19, 1 (Ann. v. 379 and 476); imitated by Verg. A. 4, 398; cf.:

    labitur uncta vadis abies,

    id. ib. 8, 91: ungere tela manu ferrumque armare, to smear or anoint with poison (ious chriesthai), id. ib. 9, 773:

    arma uncta cruoribus,

    smeared, stained, Hor. C. 2, 1, 5:

    tela cruore hostili,

    Sil. 9, 13:

    ova ranae sanguine,

    Hor. Epod. 5, 19:

    puer unctis Tractavit calicem manibus,

    i. e. greasy, id. S. 2, 4, 78; so,

    uncta aqua,

    id. ib. 2, 2, 68.—
    II.
    Trop., Vulg. Act. 10, 38; id. 2 Cor. 1, 21.—Hence, unctus, a, um, P. a.; prop. anointed, oiled:

    cur quisquam caput unctius referret,

    Cat. 10, 11:

    magis diliges ex duobus aeque bonis viris nitidum et unctum quam pulverulentum et horrentem,

    Sen. Ep. 66, 24:

    Achivi,

    Hor. Ep. 2, 1, 33:

    nudus, unctus, ebrius est contionatus,

    Cic. Phil. 3, 5, 12.—
    B.
    Transf., rich, luxurious, sumptuous (syn. lautus).
    a.
    Adj.:

    captus es unctiore cenā,

    Mart. 5, 44, 7:

    melius et unctius,

    Hor. Ep. 1, 15, 44:

    cenae unctissimae,

    Sid. Ep. 2, 9:

    ita palaestritas defendebat, ut ab illis ipse unctior abiret,

    Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:

    accedes siccus ad unctum,

    Hor. Ep. 1, 17, 12:

    patrimonia,

    Cat. 29, 23:

    Corinthus,

    luxurious, voluptuous, Juv. 8, 113:

    Tarentus,

    Sid. Carm. 5, 430:

    pro isto asso sole, quo tu abusus es in nostro pratulo, a te nitidum solem unctumque repetemus,

    i. e. sunshine and ointment, Cic. Att. 12, 6, 2:

    unctior splendidiorque consuetudo loquendi,

    rich, copious, id. Brut. 20, 78.—
    b.
    Subst.: unctum, i, n.
    1.
    A rich banquet, sumptuous feast:

    unctum qui recte ponere possit,

    Hor. A. P. 422:

    cenare sine uncto,

    Pers. 6, 16.—
    2.
    An ointment:

    haurito plusculo uncto, corporis mei membra perfricui,

    App. M. 3, p. 139; Veg. 3, 71, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > ungo

  • 4 usus

    1.
    ūsus, a, um, Part. of utor.
    2.
    ūsus, ūs, m. [utor], the use or using of any thing, in the widest sense (cf.: consuetudo, mos).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    1.
    The use, employment, exercise of any thing; with gen. obj.:

    virtus in usu sui tota posita est: usus autem ejus est maximus civitatis gubernatio,

    Cic. Rep. 1, 2, 2:

    cetera, ad virtutis usum idonea,

    id. Ac. 1, 6, 22.— Absol.:

    Quaeque ipsi doceant in usu habere,

    Plin. Ep. 1, 10, 10:

    nec rhus Latinum nomen habet, cum in usum pluribus modis veniat,

    Plin. 24, 11, 54, § 91.—
    2.
    Wear, a wearing out or away ( poet.):

    ferreus adsiduo consumitur anulus usu,

    Ov. A. A. 1, 473:

    silices tenuantur ab usu,

    id. ib. 3, 91.—
    3.
    Use, enjoyment, [p. 1939] fruition:

    et usu rerum necessarium et dignitate spoliatum iri,

    Caes. B. G. 7, 66:

    tantumque nobis in nostrum privatum usum, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

    Cic. Rep. 1, 8, 13:

    cave sis ne tu te usu perduis (i. e. ex usu tui),

    lose control of yourself, Plaut. Am. 2, 2, 225 Ussing ad loc.—
    4.
    Use, practice, exercise:

    tantum usu cottidiano et exercitatione efficiunt, uti, etc.,

    Caes. B. G. 4, 33:

    quod adsiduus usus uni rei deditus et ingenium et artem saepe vincit,

    Cic. Balb. 20, 45:

    cum rerum magnarum tractatio atque usus cum illarum artium studiis et cognitione conjungitur,

    id. Rep. 3, 3, 5:

    ad eam doctrinam, quam suo quisque studio adsecutus esset, adjungeretur usus frequens,

    id. de Or. 1, 4, 15:

    docuit nos longa vita ususque rerum maximarum,

    id. ib. 2, 50, 204:

    usu quidem in re publicā rerum maximarum facile omnis viceris,

    id. Rep. 1, 23, 37.—
    5.
    Use, experience, discipline, skill acquired by practice (cf. experientia): Da. O Geta, provinciam Cepisti duram. Ge. Mi usus venit, hoc scio, i. e. I have found it so by experience, Ter. Phorm. 1, 2, 23 (al. usu venit; v. infra, II. C. 2.):

    vir tali prudentiā, etiam usu atque exercitatione praeditus,

    Cic. Clu. 31, 84:

    res posita in usu militari,

    id. Imp. Pomp. 10, 28:

    usum in re publicā magnum habere,

    id. Phil. 10, 2, 6: magnum in re militari usum habere, Caes B G. 1, 39; id. B. C. 2, 34:

    non recusare se, quin nullius usus imperator existimaretur,

    id. ib. 3, 45:

    nullo usu rei militaris percepto,

    id. B. G. 6, 40; id. B. C. 3, 84:

    usu nauticarum rerum ceteros antecedunt,

    id. B. G. 3, 8:

    ne usu manuque reliquorum opinionem fallerent,

    id. B. C. 3, 86:

    et Marius aut belli usum aut studia volgi amissurus,

    Sall. J. 84, 3; cf. id. ib. 89, 6:

    dantur duo usu sapientiāque praestantes,

    Nep. Timoth. 3, 2:

    seris venit usus ab annis,

    Ov. M. 6, 29:

    tum foeda clades, Romanisque usu incognita,

    Flor. 2, 2, 23. —Personified:

    adiciam quod me docuit usus, magister egregius,

    experience, Plin. Ep. 1, 20, 12:

    usum et esse et haberi optimum dicendi magistrum,

    id. ib. 6, 29, 4.—
    6.
    Use, habit, usage, custom, practice:

    usum loquendi populo concessi: scientiam mihi reservavi,

    Cic. Or. 48, 160:

    dicendi omnis ratio in medio posita communi quodam in usu,

    id. de Or. 1, 3, 12:

    neque quem usum belli haberent, aut quibus institutis uterentur,

    Caes. B. G. 4, 20:

    (vitulos) ad studium atque usum formabis agrestem,

    Verg. G. 3, 163:

    est omnino Capitoni in usu claros viros colere,

    it is his custom, Plin. Ep. 1, 17, 3:

    populum auctoritate suā ad usum frugalitatis revocavit,

    Just. 20, 4, 5:

    ab his Galli usum vitae cultioris didicerunt,

    id. 43, 4, 1:

    at horum recitatio usu jam recepta est,

    Plin. Ep. 7, 17, 3:

    cadent vocabula, si volet usus,

    Hor. A. P. 71.—
    B.
    In partic.
    1.
    In jurid. lang.
    a.
    Usus et fructus, usus fructusque, and more frequently in one word, ūsusfructus, the use and enjoyment of property belonging to another, usufruct:

    usus enim ejus fundi et fructus testamento viri fuerat Caesenniae,

    Cic. Caecin. 7, 19:

    sibi horum usus fructusque contingat,

    Sen. Ep. 73, 9:

    rem nobis eripit casus, usum fructumque apud nos relinquit,

    id. ib. 98, 11:

    usumfructum omnium bonorum suorum Caesenniae legat, ut frueretur una cum filio,

    Cic. Caecin. 4, 11; cf.:

    ususfructus est jus alienis rebus utendi fruendi, salvā rerum substantiā,

    Dig. 7, 1, 1; v. the entire title, usufructu: dominus proprietatis alii usumfructum in jure cedere potest, Gai inst. 2, 30 sqq.; 2, 86; Ulp. Fragm. 15, 3.—
    b. (α).
    In the connection usus et auctoritas, or without the copula, usus auctoritas; v. auctoritas; and cf. Rein, Röm. Privatr. p. 144 sq.—
    (β).
    In the phrase usu capere, to acquire by prescription (often as one word; v. 1. usucapio); hence, com.: Mer. Quojus nunc es? Sos. Tuos:

    nam pugnis usu fecisti tuom,

    Plaut. Am. 1, 1, 218.—
    2.
    Intercourse, familiarity, association, intimacy, society (cf.:

    consuetudo, conversatio): domesticus usus et consuetudo,

    Cic. Rosc. Am. 6, 15:

    quocum mihi est magnus usus,

    id. Fam. 7, 32, 1; 9, 25, 2:

    conjunctus magno usu familiaritatis,

    id. ib. 13, 52:

    in tanto usu nostro tantāque amicitiā,

    id. Planc. 2, 5:

    inter nosmet ipsos vetus usus intercedit,

    id. Fam. 13, 23, 1: ut insinuaret se in quam maxime familiarem usum, Liv. 40, 21, 11:

    recens praestat nec longo cognitus usu,

    Ov. Tr. 3, 5, 9:

    natio nullo commercio colens mutuos usus,

    Curt. 7, 3, 5:

    neminem in usu habes nisi tibi dilectum,

    Plin. Pan. 88.—Hence,
    b.
    In mal. part., Tib. 1, 9, 55; Ov. R. Am. 357.—
    3.
    Use, practice, reality (opp. species):

    ut (liberi) in usum boni sint et in speciem populo,

    Plaut. Most. 1, 2, 42:

    illam alteram (partem Numidiae) specie quam usu potiorem Adherbal possedit,

    Sall. J. 16, 5:

    ut non in usum sic ad speciem imperii,

    Flor. 3, 13, 4.
    II.
    Transf.
    A.
    Use, usefulness, value, utility, benefit, profit, advantage:

    levis fructus, exiguus usus,

    Cic. Rep. 1, 17, 26:

    (arborum) consectio magnos usus affert ad navigia facienda,

    id. N. D. 2, 60, 152:

    propter lini inopiam atque ejus usus inscientiam,

    Caes. B. G. 3, 13:

    naves factae subito ex umidā materiā non eundem usum celeritatis habebant,

    capacity, fitness, id. B. C. 1, 58:

    natis in usum laetitiae scyphis Pugnare,

    service, Hor. C. 1, 27, 1:

    aurum cogere humanos in usus,

    id. ib. 3, 3, 51:

    pater, si das hujus mihi nominis usum,

    Ov. M. 2, 36:

    nescis, quo valeat numus? quem praebeat usum?

    Hor. S. 1, 1, 73:

    quidve ad amicitias, usus rectumne trahat nos,

    id. ib. 2, 6, 75:

    neque quisquam omnium libidini simul et usui paruit,

    Sall. C. 51, 2:

    plures quam quot satis in usum erant ignes,

    Liv. 36, 10, 12:

    servos quos domum quis ducet suo usu,

    Dig. 50, 16, 203:

    cicuta quoque venenum est... ad multa tamen usus non omittendi,

    Plin. 25, 13, 95, § 151.—In partic., usui or ex usu esse, to be of use, service, or benefit, to be useful, serviceable, advantageous, or profitable:

    esse usui civitati, ea, quae sunt usui ad armandas naves,

    Caes. B. G. 5, 1; id. B. C. 1, 19; Liv. 3, 33, 5; cf.:

    (Satrius) fuit et mihi et Quinto fratri magno usui in nostris petitionibus,

    Cic. Att. 1, 1, 3:

    magno usui rei publicae esse,

    id. Phil. 10, 11, 26; Caes. B. G. 3, 14:

    bono usui esse,

    Plaut. Curc. 4, 2, 15:

    peritos legum ad condenda nova jura usui fore credebant,

    Liv. 3, 33, 5:

    declararent, utrum proelium ex usu esset necne,

    Caes. B. G. 1, 50; so,

    ex usu esse,

    Cic. Tusc. 4, 7, 14; Plin. 25, 13, 110, § 175:

    ad omnia haec magis opportunus nec magis ex usu tuo Nemo'st,

    Ter. Eun. 5, 9 (8), 47. —
    B.
    Use, occasion, need, want, necessity:

    non te instruere domum tuam voluerunt in provinciā, sed illum usum provinciae supplere,

    Cic. Verr. 2, 4, 5, § 9:

    quae belli usus poscunt, suppeditare,

    Liv. 26, 43, 7:

    illuc euntium, quā quemque suorum usuum causae ferrent,

    id. 6, 25, 9.—
    2.
    Usus est, or usus venit, there is need, it is necessary, becomes requisite.
    a.
    Usus est (most freq. ante-class., esp. after the analogy of opus est with the abl.).
    (α).
    Absol.:

    egomet mihi fero, quod usu'st,

    Plaut. Merc. 5, 2, 13:

    ubicumque usus siet,

    id. Bacch. 4, 4, 9; and, with ellipsis of subst. verb:

    dico ut usus fieri,

    id. As. 2, 2, 109:

    si quando usus esset,

    Cic. Off. 1, 26, 92: Me. Mihi sic est usus: tibi ut opus facto'st, face. Ch. An cuiquam est usus homini, se ut cruciet? Me. Mihi, Ter. Heaut. 1, 1, 28 sq.; cf.:

    ut equites Pompeianorum impetum, cum adesset usus, sustinere non possent,

    Caes. B. C. 3, 84, 4.—
    (β).
    With abl.:

    viginti jam usu'st filio argenti minis,

    Plaut. As. 1, 1, 76; cf. id. Bacch. 4, 4, 55; 4, 9, 47:

    mulier quae se suamque aetatem spernit, speculo ei usus est,

    id. Most. 1, 3, 93:

    curatore usus est,

    Cic. Leg. 3, 4, 10:

    ad eam rem usus est tuā mihi operā,

    Plaut. Pers. 2, 5, 27:

    tacere nequeo misera, quod tacito usus est,

    id. Cist. 1, 2, 10:

    argento invento,

    id. Ps. 1, 1, 48:

    facto,

    id. Am. 1, 3, 7; id. Rud. 2, 3, 67; id. Stich. 1, 1, 56 al.:

    dicto,

    id. Trin. 2, 4, 102:

    navis, quibus usus non est, omnis praecidisse,

    Cic. Att. 9, 6, 3:

    quibus (navibus) consuli usus non esset,

    Liv. 30, 41, 8:

    nunc viribus usus, Nunc manibus rapidis, omni nunc arte magistrā,

    Verg. A. 8, 441:

    ad eam rem usu'st homine astuto, docto, scito et callido,

    Plaut. Ps. 1, 3, 151.—Pleonast.:

    non usus facto'st mihi nunc hunc intro sequi,

    Ter. Hec. 3, 1, 47.—
    (γ).
    With ut:

    nunc ad me ut veniat usu'st Acroteleutium,

    Plaut. Mil. 4, 3, 39; cf. Ter. Heaut. 1, 1, 28 supra.—
    (δ).
    With gen.:

    alii offerunt se, si quo usus operae sit,

    Liv. 26, 9, 9.—
    b.
    Usus venit (not in Cic.):

    si quis usus venerit, Meminisse ego hanc rem vos volo,

    Plaut. Cist. 1, 2, 28: quom ad praetorem usus veniet, id. Poen. 3, 4, 17; id. Bacch. 2, 3, 129:

    si usus vene rit,

    id. Merc. 3, 1, 20:

    non usus veniet, spero,

    Ter. Heaut. 3, 2, 42:

    ut, si usus veniat, suum quisque locum teneat,

    if occasion should arise, Caes. B. G. 7, 80.—
    (β).
    With abl.:

    ubi usus veniat contra consertā manu,

    Plaut. Mil. 1, 1, 3.—
    C.
    A fit occasion or opportunity to be used.
    1.
    Usus est or adest, an occasion or opportunity offers:

    de ceteris studiis alio loco dicemus, si usus fuerit,

    Cic. Tusc. 4, 3, 5.—
    2.
    Esp.: usu venit, it happens, occurs, befalls, chances:

    nam quid homini potest turpius, quid viro miserius aut acerbius usu venire?

    Cic. Quint. 15, 49; id. Verr. 2, 5, 39, § 101:

    si id culpa senectutis accideret, eadem mihi usu venirent,

    id. Sen. 3, 7:

    idem solet in demonstratione usu venire,

    id. Inv. 1, 10, 14; 1, 54, 104:

    quod item in poëmatis, in picturis usu venit,

    id. Off. 3, 3, 15:

    hoc illud eis usu venire solet, ut, etc.,

    id. Ac. 2, 11, 35:

    cum praesertim mihi usu venturum non arbitrarer, ut, etc.,

    id. Fam. 3, 8, 6: et, id quod usu venerat, Eumolpidas demigravit, actually occurred (however strange), Nep. Alcib. 4, 5:

    id quod numquam antea usu venerat,

    id. ib. 6, 3:

    praemeditatus, quid sibi esset usu venturum,

    Auct. Her. 2, 5, 8:

    Caesar biduum in iis locis moratus, quod haec de Vercingetorige usu ventura opinione perceperat,

    Caes. B. G. 7, 9:

    usu venire ut abhorreant, etc.,

    Cic. Fin. 1, 3, 8.—Separated or in a reversed order:

    non venit idem usu mihi quod tu tibi scribis,

    Cic. Att. 7, 26, 1:

    quod cuipiam Thraco venisse usu fabula est,

    Gell. 19, 12, 6:

    quid, quod usu memoria patrum venit, ut, etc.,

    Cic. de Or. 1, 40, 183.

    Lewis & Short latin dictionary > usus

  • 5 trado

    trādo ( transdo, C. I. L. 1, 198, 54 and 58; Ter. Phorm. prol. 2, and most freq. in Cæs.; v. infra; cf. Neue, Formenl. 2, 734), dĭdi, dĭtum, 3 (in tmesi: transque dato endoque plorato, i. e. tradito et implorato, Vet. Lex ap. Fest. s. v. sub vos, p. 309 Müll.), v. a. [trans-do], to give up, hand over, deliver, transmit, surrender, consign (syn.: dedo, remitto).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    Form trado:

    ut amico traderem (thesaurum),

    Plaut. Trin. 1, 2, 143:

    mihi trade istuc (argentum),

    id. As. 3, 3, 99; id. Curc. 3, 15: aliquid [p. 1884] in manum, id. Merc. 2, 2, 7:

    poculum alicui,

    Cic. Tusc. 1, 40, 96:

    aedem Castoris sartam tectam,

    id. Verr. 2, 1, 50, § 131:

    magistris traditi,

    id. Tusc. 3, 1, 2:

    pecuniam regiam quaestoribus,

    Liv. 24, 23, 3:

    pueros magistris,

    Ov. Am. 1, 13, 17:

    equos domitoribus,

    Cic. Off. 1, 26, 90:

    testamentum tibi legendum,

    Hor. S. 2, 5, 51:

    ademptus Hector Tradidit fessis leviora tolli Pergama Graiis,

    id. C. 2, 4, 11:

    miserat ad legatum Romanum, traditurum se urbem,

    Liv. 34, 29, 9:

    armis traditis,

    Caes. B. G. 1, 27; 2, 13:

    obsides, arma, perfugae traditi,

    id. ib. 1, 28: hunc ad carnificem. Plaut. Rud. 3, 6, 19:

    in pistrinum tradier,

    id. Most. 1, 1, 16:

    aliquem in custodiam vel in pistrinum,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 4, § 14:

    aliquem supplicio,

    Suet. Vit. 14:

    Augustus filiam suam equiti Romano tradere meditatus est,

    to give in marriage, Tac. A. 4, 40 med. —With acc. of place:

    ea quae in Insulā erat Achradinam tradita est,

    Liv. 24, 23, 4.—
    (β).
    Form transdo: tot tropaea transdes, Att. ap. Non. 517, 26 (Trag. Rel. v. 366 Rib.):

    navem in fugam transdunt,

    id. ib. 155, 8 (Trag. Rel. v. 630 ib.):

    ut arma per manus necessario transderentur,

    Caes. B. C. 1, 68:

    per manus sevi ac picis transditas glebas,

    id. B. G. 7, 25; Hirt. B. G. 8, 15:

    sibi captivos transdi,

    Caes. B. C. 3, 71:

    neque se hostibus transdiderunt,

    id. B. G. 7, 77:

    se (alicui),

    id. ib. 7, 47; Hirt. B. G. 8, 43:

    se adversariis ad supplicium,

    Caes. B. C. 1, 76.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn., to deliver, commit, intrust, confide for shelter, protection, imprisonment, etc. (syn.: commendo, committo).
    (α).
    Form trado:

    sic ei te commendavi et tradidi,

    Cic. Fam. 7, 17, 2:

    totum denique hominem tibi ita trado de manu, ut aiunt, in manum tuam,

    id. ib. 7, 5, 3:

    alicui se laudare et tradere,

    Hor. Ep. 1, 9, 3:

    hunc hominem velles si tradere,

    id. S. 1, 9, 47; id. Ep. 1, 18, 78:

    hos (obsides) Aeduis custodiendos tradit,

    Caes. B. G. 6, 4; Liv. 22, 22, 4:

    catenis ligatus traditur,

    id. 24, 45, 9:

    in tuam custodiam meque et meas spes trado,

    Plaut. Most. 2, 1, 59.—
    (β).
    Form transdo:

    ab illo transditum initio et commendatum,

    Caes. B. C. 3, 57:

    sibi a Divitiaco transditus,

    id. B. G. 7, 39. —
    2.
    To give up or surrender treacherously, to betray:

    causam tradere advorsariis,

    Ter. Phorm. 2, 1, 7:

    quos tradituros sperabas, vides judicare,

    Cic. Rosc. Am. 22, 61:

    tibi trado patriosque meosque Penates,

    Ov. M. 8, 91:

    ferisne paret populandas tradere terras?

    id. ib. 1, 249:

    tradimur, heu!

    Claud. in Rufin. 2, 261:

    Judas ausus magistrum tradere,

    Sedul. 2, 74.—
    II.
    Trop.
    A. (α).
    Form trado:

    et meam partem loquendi et tuam trado tibi,

    Plaut. As. 3, 1, 14:

    eo ego, quae mandata, amicus amicis tradam,

    id. Merc. 2, 3, 51:

    quae dicam trade memoriae,

    Cic. Rep. 6, 10, 10 (different from tradere memoriae, B. 2. b.):

    si liberam possessionem Galliae sibi tradidisset,

    Caes. B. G. 1, 44:

    Cingetorigi principatus atque imperium est traditum,

    id. ib. 6, 8.— Poet., with inf.:

    tristitiam et metus Tradam protervis in mare Creticum Portare ventis,

    Hor. C. 1, 26, 2.—
    (β).
    Form transdo:

    summa imperii transditur Camulogeno Aulerco,

    Caes. B. G. 7, 57:

    Vergasillauno Arverno summa imperii transditur,

    id. ib. 7, 76.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn., with se, to give one ' s self up, to yield, surrender, or devote one ' s self to any thing:

    se totos voluptatibus,

    Cic. Lael. 23, 86:

    se quieti,

    id. Div. 1, 29, 61: se lacrimis ac tristitiae, Luccei. ap. Cic. Fam. 5, 14, 2:

    se studiis vel otio,

    Plin. Ep. 1, 9, 7:

    si se consiliis ejus (rex) tradidisset,

    Flor. 2, 8, 6:

    se in studium aliquod quietum,

    Cic. Inv. 1, 3, 4:

    se in disciplinam alicujus,

    id. Phil. 2, 2, 3; cf.:

    cogitationibus suis traditus,

    Sen. Ep. 9, 16.—
    2.
    To make over, transmit, as an inheritance; to leave behind, bequeath (syn. lēgo):

    qui in morte regnum Hieroni tradidit,

    Plaut. Men. 2, 3, 59: inimicitias posteris, Anton. ap. Cic. Att. 14, 13, A, 3:

    consuetudo a majoribus tradita,

    Cic. Div. 2, 72, 150:

    morbi per successiones traduntur,

    Plin. Ep. 1, 12, 4: traduntque metus. Sil. 4, 32:

    traditumque inde fertur, ut in senatum vocarentur,

    it is said that this was the origin of the custom, Liv. 2, 1, 11.—
    b.
    To hand down or transmit to posterity by written communication; to relate, narrate, recount:

    quarum nomina multi poëtae memoriae tradiderunt,

    Cic. Inv. 2, 1, 3: pugnae memoriam posteris, Liv. 8, 10, 8:

    cujus (Socratis) ingenium variosque sermones immortalitati scriptis suis Plato tradidit,

    Cic. de Or. 3, 16, 60:

    qualia permulta historia tradidit,

    id. Div. 1, 53, 121:

    aliquid posteris,

    Plin. Ep. 6, 16, 1:

    tradit Fabius Pictor in Annalibus suis, hirundinem, etc.,

    Plin. 10, 24, 34, § 71:

    ipsum regem tradunt... operatum his sacris se abdidisse,

    Liv. 1, 31, 8.—Esp., pass. pers. or impers., it is said, is recorded, they say, etc.:

    qui (Aristides) unus omnium justissimus fuisse traditur,

    Cic. Sest. 67, 141: cujus (Lycurgi) temporibus Homerus etiam fuisse traditur. id. Tusc. 5, 3, 7:

    nec traditur certum, nec interpretatio est facilis,

    Liv. 2, 8, 8; cf. id. 9, 28, 5:

    sic enim est traditum,

    Cic. Leg. 1, 1, 3; cf.:

    hoc posteris memoriae traditum iri, Aequos et Volscos, etc.,

    Liv. 3, 67, 1:

    Galbam, Africanum, Laelium doctos fuisse traditum est,

    Cic. Tusc. 1, 3, 5:

    ut Isocratem dixisse traditum est,

    id. Brut. 56, 204:

    unguenta quis primus invenerit, non traditur,

    Plin. 13, 1, 1, § 2:

    de hoc constantius traditur,

    Front. Aquaed. 7; cf.: traditur memoriae, with subj.-clause, Liv. 5, 21, 16. —
    3.
    To deliver by teaching; to propose, propound, teach any thing (syn. praecipio).
    (α).
    Form trado:

    ea, quae dialectici nunc tradunt et docent,

    Cic. Fin. 4, 4, 9:

    elementa loquendi,

    id. Ac. 2, 28, 92:

    praecepta dicendi,

    id. de Or. 1, 18, 84:

    optimarum artium vias meis civibus,

    id. Div. 2, 1, 1:

    aliquid artificio et viă,

    id. Fin. 4, 4, 10:

    haec subtilius,

    id. ib. 1, 9, 31:

    aliquid,

    Caes. B. G. 7, 22:

    virtutem hominibus,

    Cic. de Or. 1, 58, 247:

    eodem tempore tradi omnia et percipi possint,

    Quint. 1, 12, 1:

    nec tamquam tradita sed tamquam innata,

    id. 7, 10, 14:

    praecepta,

    Sen. Ep. 40, 3.— Absol.:

    si qua est in his culpa, tradentis (i.e. magistri) est,

    Quint. 3, 6, 59.—
    (β).
    Form transdo:

    multa praeterea de sideribus atque eorum motu... disputant et juventuti transdunt,

    Caes. B. G. 6, 14:

    Minervam operum atque artificiorum initia transdere,

    id. ib. 6, 17.—
    4.
    Aliquid oblivioni, to forget utterly (late Lat.):

    omnes justitiae ejus oblivioni tradentur,

    Vulg. Ezech. 33, 13; Greg. Mag. in Job, 25, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > trado

  • 6 immania

    immānis ( inm-), e, adj. [i. e. in- and old Lat. mānus=bonus; kindr. with Sanscr. ma=metior, to measure; Lat. mānes, good spirits], monstrous in size, enormous, immense, huge, vast (class.).
    I.
    Lit. (usually of inanim. and abstr. things):

    corporum magnitudo,

    Caes. B. G. 4, 1, 9; cf.:

    simulacra immani magnitudine,

    id. ib. 6, 16, 4:

    immani corpore serpens,

    Lucr. 5, 33; 3, 987:

    ingens immanisque praeda,

    Cic. Verr. 2, 3, 46, § 110:

    pecunia,

    id. Rosc. Com. 8, 23:

    pocula,

    id. Phil. 2, 25, 63:

    immania ponti Aequora,

    Lucr. 4, 410:

    templa caeli,

    id. 5, 521:

    antrum,

    Verg. A. 6, 11; cf.:

    spelunca vasto hiatu,

    id. ib. 6, 237:

    barathrum,

    id. ib. 8, 245:

    tegumen leonis,

    id. ib. 7, 666:

    telum,

    id. ib. 11, 552 al.:

    magna atque immanis,

    Lucr. 4, 1163:

    cete,

    Verg. A. 5, 822:

    numerus annorum,

    Varr. R. R. 3, 1, 3; cf.:

    exercitus,

    Vell. 2, 51, 1:

    frequentia amicorum,

    id. 2, 59 fin.:

    geminos immani pondere caestus,

    Verg. A. 5, 401:

    vox,

    Quint. 11, 3, 32:

    ambitus redit immanis: numquam fuit par,

    Cic. Q. Fr. 2, 15, b, 4:

    dissensio civitatis,

    Vell. 2, 2, 1:

    studium loquendi,

    Ov. M. 5, 678:

    avaritia,

    Sall. J. 31, 12:

    vitium,

    Hor. S. 2, 4, 76:

    soloecismus,

    Gell. 15, 9, 3:

    impulsae praeceps inmane ruinae,

    the vast crash, Juv. 10, 107.— Neutr. absol.: Immane quantum animi exarsere, Sall. H. Fragm. ap. Non. 127, 27 (2, 79 Dietsch); so,

    vino et lucernis Medus acinaces Immane quantum discrepat,

    how exceedingly, wonderfully, Hor. C. 1, 27, 6:

    civilis lapsu equi prostratus immane quantum suis pavoris et hostibus alacritatis indidit,

    Tac. H. 4, 34: quod matrimonium Aemiliano huic immane quanto fuit, App. Mag.;

    and in full: immane dictu est, quanti et quam multi ad Pompeium discesserint,

    Sall. Orat. ad Caes. 1.—
    II.
    Trop., monstrous in character, frightful, inhuman, fierce, savage, wild (class.; syn.: ferus, immitis, barbarus, durus, saevus;

    opp. mansuetus, mitis): hostis in ceteris rebus nimis ferus et immanis,

    Cic. Verr. 2, 2, 21, § 51; cf.:

    nulla gens tam fera, nemo omnium tam immanis, cujus, etc.,

    id. Tusc. 1, 13, 30:

    ex feris et immanibus mites reddidit et mansuetos,

    id. Inv. 1, 2, 2:

    ad humanitatem atque mansuetudinem revocavit animos hominum studiis bellandi jam immanes ac feros,

    id. Rep. 2, 14:

    belua (with fera),

    id. Ac. 2, 34, 108; id. N. D. 2, 64, 161;

    (with taetra),

    id. Tusc. 4, 20, 45; cf.:

    immanis et vasta belua,

    id. Rep. 2, 40:

    nihil ista immanius belua est,

    id. ib. 3, 33:

    janitor aulae, Cerberus,

    Hor. C. 3, 11, 15:

    ex hoc populo indomito, vel potius immani, etc.,

    Cic. Rep. 1, 44:

    istius immanis atque importuna natura,

    id. Verr. 2, 1, 3, § 8:

    immanis, intolerandus, vesanus,

    Plaut. Trin. 4, 1, 7:

    immanis ac barbara consuetudo hominum immolandorum,

    Cic. Font. 10, 21:

    tantum facinus, tam immane (patris occidendi),

    id. Rosc. Am. 24, 68:

    coeptis effera Dido,

    Verg. A. 4, 642:

    orae,

    id. ib. 1, 616:

    Raeti,

    Hor. C. 4, 14, 15:

    Agathyrsi,

    Juv. 15, 125:

    Pyrrhus,

    id. 14, 162.— Subst.: immānĭa, ium, n., frightful deeds or sayings:

    quamvis fabulosa et immania credebantur,

    stories however fabulous and frightful, Tac. A. 4, 11:

    dira atque inmania pati,

    Juv. 15, 104.— Comp.:

    scelere ante alios immanior omnes,

    Verg. A. 1, 347.— Sup.:

    voluptatem immanissimus quisque acerrime sequitur,

    Cic. Part. Or. 25, 90.—Hence, adv. in two forms, im-māne and immānĭter (not ante-Aug.).
    1.
    (Acc. to I.) Monstrously, immoderately, excessively:

    immaniter clamare,

    Gell. 1, 26, 8.—More freq.,
    2.
    (Acc. to II.) Frightfully, dreadfully, fiercely, savagely, wildly.
    (α).
    Form immane:

    leo hians immane,

    Verg. A. 10, 726:

    sonat fluctus per saxa,

    id. G. 3, 239; cf.:

    fremant torrentes,

    Claud. Cons. Mall. Theod. 237:

    spirans rapta securi,

    Verg. A. 7, 510.—
    (β).
    Form immaniter: leones per ea loca saevientes immaniter, Amm. 18, 7:

    perdite et immaniter vivere,

    Aug. Conf. 10, 37.—
    b.
    Comp.:

    immanius efferascunt,

    Amm. 18, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > immania

  • 7 immanis

    immānis ( inm-), e, adj. [i. e. in- and old Lat. mānus=bonus; kindr. with Sanscr. ma=metior, to measure; Lat. mānes, good spirits], monstrous in size, enormous, immense, huge, vast (class.).
    I.
    Lit. (usually of inanim. and abstr. things):

    corporum magnitudo,

    Caes. B. G. 4, 1, 9; cf.:

    simulacra immani magnitudine,

    id. ib. 6, 16, 4:

    immani corpore serpens,

    Lucr. 5, 33; 3, 987:

    ingens immanisque praeda,

    Cic. Verr. 2, 3, 46, § 110:

    pecunia,

    id. Rosc. Com. 8, 23:

    pocula,

    id. Phil. 2, 25, 63:

    immania ponti Aequora,

    Lucr. 4, 410:

    templa caeli,

    id. 5, 521:

    antrum,

    Verg. A. 6, 11; cf.:

    spelunca vasto hiatu,

    id. ib. 6, 237:

    barathrum,

    id. ib. 8, 245:

    tegumen leonis,

    id. ib. 7, 666:

    telum,

    id. ib. 11, 552 al.:

    magna atque immanis,

    Lucr. 4, 1163:

    cete,

    Verg. A. 5, 822:

    numerus annorum,

    Varr. R. R. 3, 1, 3; cf.:

    exercitus,

    Vell. 2, 51, 1:

    frequentia amicorum,

    id. 2, 59 fin.:

    geminos immani pondere caestus,

    Verg. A. 5, 401:

    vox,

    Quint. 11, 3, 32:

    ambitus redit immanis: numquam fuit par,

    Cic. Q. Fr. 2, 15, b, 4:

    dissensio civitatis,

    Vell. 2, 2, 1:

    studium loquendi,

    Ov. M. 5, 678:

    avaritia,

    Sall. J. 31, 12:

    vitium,

    Hor. S. 2, 4, 76:

    soloecismus,

    Gell. 15, 9, 3:

    impulsae praeceps inmane ruinae,

    the vast crash, Juv. 10, 107.— Neutr. absol.: Immane quantum animi exarsere, Sall. H. Fragm. ap. Non. 127, 27 (2, 79 Dietsch); so,

    vino et lucernis Medus acinaces Immane quantum discrepat,

    how exceedingly, wonderfully, Hor. C. 1, 27, 6:

    civilis lapsu equi prostratus immane quantum suis pavoris et hostibus alacritatis indidit,

    Tac. H. 4, 34: quod matrimonium Aemiliano huic immane quanto fuit, App. Mag.;

    and in full: immane dictu est, quanti et quam multi ad Pompeium discesserint,

    Sall. Orat. ad Caes. 1.—
    II.
    Trop., monstrous in character, frightful, inhuman, fierce, savage, wild (class.; syn.: ferus, immitis, barbarus, durus, saevus;

    opp. mansuetus, mitis): hostis in ceteris rebus nimis ferus et immanis,

    Cic. Verr. 2, 2, 21, § 51; cf.:

    nulla gens tam fera, nemo omnium tam immanis, cujus, etc.,

    id. Tusc. 1, 13, 30:

    ex feris et immanibus mites reddidit et mansuetos,

    id. Inv. 1, 2, 2:

    ad humanitatem atque mansuetudinem revocavit animos hominum studiis bellandi jam immanes ac feros,

    id. Rep. 2, 14:

    belua (with fera),

    id. Ac. 2, 34, 108; id. N. D. 2, 64, 161;

    (with taetra),

    id. Tusc. 4, 20, 45; cf.:

    immanis et vasta belua,

    id. Rep. 2, 40:

    nihil ista immanius belua est,

    id. ib. 3, 33:

    janitor aulae, Cerberus,

    Hor. C. 3, 11, 15:

    ex hoc populo indomito, vel potius immani, etc.,

    Cic. Rep. 1, 44:

    istius immanis atque importuna natura,

    id. Verr. 2, 1, 3, § 8:

    immanis, intolerandus, vesanus,

    Plaut. Trin. 4, 1, 7:

    immanis ac barbara consuetudo hominum immolandorum,

    Cic. Font. 10, 21:

    tantum facinus, tam immane (patris occidendi),

    id. Rosc. Am. 24, 68:

    coeptis effera Dido,

    Verg. A. 4, 642:

    orae,

    id. ib. 1, 616:

    Raeti,

    Hor. C. 4, 14, 15:

    Agathyrsi,

    Juv. 15, 125:

    Pyrrhus,

    id. 14, 162.— Subst.: immānĭa, ium, n., frightful deeds or sayings:

    quamvis fabulosa et immania credebantur,

    stories however fabulous and frightful, Tac. A. 4, 11:

    dira atque inmania pati,

    Juv. 15, 104.— Comp.:

    scelere ante alios immanior omnes,

    Verg. A. 1, 347.— Sup.:

    voluptatem immanissimus quisque acerrime sequitur,

    Cic. Part. Or. 25, 90.—Hence, adv. in two forms, im-māne and immānĭter (not ante-Aug.).
    1.
    (Acc. to I.) Monstrously, immoderately, excessively:

    immaniter clamare,

    Gell. 1, 26, 8.—More freq.,
    2.
    (Acc. to II.) Frightfully, dreadfully, fiercely, savagely, wildly.
    (α).
    Form immane:

    leo hians immane,

    Verg. A. 10, 726:

    sonat fluctus per saxa,

    id. G. 3, 239; cf.:

    fremant torrentes,

    Claud. Cons. Mall. Theod. 237:

    spirans rapta securi,

    Verg. A. 7, 510.—
    (β).
    Form immaniter: leones per ea loca saevientes immaniter, Amm. 18, 7:

    perdite et immaniter vivere,

    Aug. Conf. 10, 37.—
    b.
    Comp.:

    immanius efferascunt,

    Amm. 18, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > immanis

  • 8 inmanis

    immānis ( inm-), e, adj. [i. e. in- and old Lat. mānus=bonus; kindr. with Sanscr. ma=metior, to measure; Lat. mānes, good spirits], monstrous in size, enormous, immense, huge, vast (class.).
    I.
    Lit. (usually of inanim. and abstr. things):

    corporum magnitudo,

    Caes. B. G. 4, 1, 9; cf.:

    simulacra immani magnitudine,

    id. ib. 6, 16, 4:

    immani corpore serpens,

    Lucr. 5, 33; 3, 987:

    ingens immanisque praeda,

    Cic. Verr. 2, 3, 46, § 110:

    pecunia,

    id. Rosc. Com. 8, 23:

    pocula,

    id. Phil. 2, 25, 63:

    immania ponti Aequora,

    Lucr. 4, 410:

    templa caeli,

    id. 5, 521:

    antrum,

    Verg. A. 6, 11; cf.:

    spelunca vasto hiatu,

    id. ib. 6, 237:

    barathrum,

    id. ib. 8, 245:

    tegumen leonis,

    id. ib. 7, 666:

    telum,

    id. ib. 11, 552 al.:

    magna atque immanis,

    Lucr. 4, 1163:

    cete,

    Verg. A. 5, 822:

    numerus annorum,

    Varr. R. R. 3, 1, 3; cf.:

    exercitus,

    Vell. 2, 51, 1:

    frequentia amicorum,

    id. 2, 59 fin.:

    geminos immani pondere caestus,

    Verg. A. 5, 401:

    vox,

    Quint. 11, 3, 32:

    ambitus redit immanis: numquam fuit par,

    Cic. Q. Fr. 2, 15, b, 4:

    dissensio civitatis,

    Vell. 2, 2, 1:

    studium loquendi,

    Ov. M. 5, 678:

    avaritia,

    Sall. J. 31, 12:

    vitium,

    Hor. S. 2, 4, 76:

    soloecismus,

    Gell. 15, 9, 3:

    impulsae praeceps inmane ruinae,

    the vast crash, Juv. 10, 107.— Neutr. absol.: Immane quantum animi exarsere, Sall. H. Fragm. ap. Non. 127, 27 (2, 79 Dietsch); so,

    vino et lucernis Medus acinaces Immane quantum discrepat,

    how exceedingly, wonderfully, Hor. C. 1, 27, 6:

    civilis lapsu equi prostratus immane quantum suis pavoris et hostibus alacritatis indidit,

    Tac. H. 4, 34: quod matrimonium Aemiliano huic immane quanto fuit, App. Mag.;

    and in full: immane dictu est, quanti et quam multi ad Pompeium discesserint,

    Sall. Orat. ad Caes. 1.—
    II.
    Trop., monstrous in character, frightful, inhuman, fierce, savage, wild (class.; syn.: ferus, immitis, barbarus, durus, saevus;

    opp. mansuetus, mitis): hostis in ceteris rebus nimis ferus et immanis,

    Cic. Verr. 2, 2, 21, § 51; cf.:

    nulla gens tam fera, nemo omnium tam immanis, cujus, etc.,

    id. Tusc. 1, 13, 30:

    ex feris et immanibus mites reddidit et mansuetos,

    id. Inv. 1, 2, 2:

    ad humanitatem atque mansuetudinem revocavit animos hominum studiis bellandi jam immanes ac feros,

    id. Rep. 2, 14:

    belua (with fera),

    id. Ac. 2, 34, 108; id. N. D. 2, 64, 161;

    (with taetra),

    id. Tusc. 4, 20, 45; cf.:

    immanis et vasta belua,

    id. Rep. 2, 40:

    nihil ista immanius belua est,

    id. ib. 3, 33:

    janitor aulae, Cerberus,

    Hor. C. 3, 11, 15:

    ex hoc populo indomito, vel potius immani, etc.,

    Cic. Rep. 1, 44:

    istius immanis atque importuna natura,

    id. Verr. 2, 1, 3, § 8:

    immanis, intolerandus, vesanus,

    Plaut. Trin. 4, 1, 7:

    immanis ac barbara consuetudo hominum immolandorum,

    Cic. Font. 10, 21:

    tantum facinus, tam immane (patris occidendi),

    id. Rosc. Am. 24, 68:

    coeptis effera Dido,

    Verg. A. 4, 642:

    orae,

    id. ib. 1, 616:

    Raeti,

    Hor. C. 4, 14, 15:

    Agathyrsi,

    Juv. 15, 125:

    Pyrrhus,

    id. 14, 162.— Subst.: immānĭa, ium, n., frightful deeds or sayings:

    quamvis fabulosa et immania credebantur,

    stories however fabulous and frightful, Tac. A. 4, 11:

    dira atque inmania pati,

    Juv. 15, 104.— Comp.:

    scelere ante alios immanior omnes,

    Verg. A. 1, 347.— Sup.:

    voluptatem immanissimus quisque acerrime sequitur,

    Cic. Part. Or. 25, 90.—Hence, adv. in two forms, im-māne and immānĭter (not ante-Aug.).
    1.
    (Acc. to I.) Monstrously, immoderately, excessively:

    immaniter clamare,

    Gell. 1, 26, 8.—More freq.,
    2.
    (Acc. to II.) Frightfully, dreadfully, fiercely, savagely, wildly.
    (α).
    Form immane:

    leo hians immane,

    Verg. A. 10, 726:

    sonat fluctus per saxa,

    id. G. 3, 239; cf.:

    fremant torrentes,

    Claud. Cons. Mall. Theod. 237:

    spirans rapta securi,

    Verg. A. 7, 510.—
    (β).
    Form immaniter: leones per ea loca saevientes immaniter, Amm. 18, 7:

    perdite et immaniter vivere,

    Aug. Conf. 10, 37.—
    b.
    Comp.:

    immanius efferascunt,

    Amm. 18, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > inmanis

  • 9 sermo

    sermo, ōnis, m. [2. sero, qs. serta, conserta oratio], a speaking or talking with any one; talk, conversation, discourse:

    sermo est a serie: sermo enim non potest in uno homine esse solo, sed ubi oratio cum altero conjuncta,

    Varr. L. L. 6, § 64 Müll. (very freq. in prose and poetry).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen. (syn. colloquium): quoniam magna vis orationis est eaque duplex, altera contentionis, altera sermonis: contentio disceptationibus tribuatur judiciorum, contionum, senatus: sermo in circulis, disputationibus, congressionibus familiarium versetur;

    sequatur etiam convivia, etc.,

    Cic. Off. 1, 37, 132:

    quod mihi servus sermonem serat,

    Plaut. Curc. 1, 3, 37:

    sermones serere,

    id. Mil. 3, 1, 106:

    multa inter sese vario sermone serebant,

    Verg. A. 6, 160:

    sermonem nobiscum ibi copulat,

    Plaut. Poen. 3, 3, 42:

    dum sermones fabulandi conferant,

    id. ib. prol. 34:

    caput et pes sermonis,

    id. As. 3, 3, 139:

    cum ea tu sermonem nec joco nec serio Tibi habeas,

    id. Am. 3, 2, 25; Ter. Hec. 4, 3, 1:

    ibi illa cum sermonem occipit,

    id. Eun. 4, 1, 8:

    dum sermones caedimus,

    id. Heaut. 2, 3, 1:

    sermonem cum aliquo conferre,

    Cic. Off. 1, 38, 136; id. Inv. 2, 4, 14:

    in nostris sermonibus collocutionibusque,

    id. Fam. 1, 9, 4:

    mature veniunt, discumbitur: fit sermo inter eos,

    id. Verr. 2, 1, 26, § 66:

    dum longior consulto ab Ambiorige instituitur sermo,

    Caes. B. G. 5, 37:

    sermonis aditum cum aliquo habere,

    id. ib. 5, 41:

    nullum tibi omnino cum Albinovano sermonem ullā de re fuisse,

    Cic. Vatin. 1, 3; id. de Or. 2, 73, 296:

    erat in ore, in sermone omnium,

    id. Phil. 10, 7, 14; cf.: memini in eum sermonem illum incidere, qui tum fere multis erat in ore, id. Lael. 1, 2:

    aestivam sermone benigno tendere noctem,

    Hor. Ep. 1, 5, 11:

    referre sermones deorum,

    id. C. 3, 3, 71 (cf.:

    consiliantibus divis,

    id. ib. 3, 3, 18):

    et euntem multa loquendo Detinuit sermone diem,

    Ov. M. 1, 683:

    nunc inter eos tu sermo es,

    you are the talk, Prop. 2, 21 (3, 14), 7:

    jucundus est mihi sermo litterarum tuarum,

    the conversing with you by letter, Cic. Fam. 7, 32, 3; cf.:

    littera sermonis fida ministra mei,

    Ov. Tr. 3, 7, 2.—
    B.
    In partic.
    1.
    Literary conversation, discourse, disputation, discussion (cf. oratio): tum Furius: Quid vos agitis? num sermonem vestrum aliquem diremit noster interventus? Minime vero, Africanus;

    soles enim tu haec studiose investigare, quae sunt in hoc genere, de quo instituerat paulo ante Tubero quaerere,

    Cic. Rep. 1, 11, 17; cf. id. ib. 1, 13, 19:

    in sermonem ingredi (just before: in disputationem ingredi),

    id. ib. 1, 24, 38:

    (Scaevola) exposuit nobis sermonem Laelii de amicitiā habitum ab illo secum... Ejus disputationis sententias memoriae mandavi, etc.... ut tamquam a praesentibus haberi sermo videretur,

    id. Lael. 1, 3:

    rebus his, de quibus hic sermo est,

    id. Fin. 3, 12, 40:

    feci sermonem inter nos habitum in Cumano. Tibi dedi partes Antiochinas, etc.,

    id. Fam. 9, 8, 1:

    in quo (circulo) de philosophiā sermo haberetur,

    Nep. Epam. 3, 3:

    Socratici sermones,

    Hor. C. 3, 21, 9; cf. Quint. 6, 3, 44; 2, 15, 26:

    in longum sermonem me vocas, Attice,

    Cic. Leg. 1, 4, 13:

    nunc enim sermo de naturā est,

    our subject, Plin. 11, 19, 21, § 67; 3, 1, pr. § 2; 16, 32, 58, § 134; Macr. Somn. Scip. 2, 17, 15; Capitol. Gord. 3, 3 init.
    b.
    Concr., a talk, speech, discourse (more informal and unpretending than oratio):

    meos multos et illustres et ex superiore et ex aequo loco sermones habitos,

    Cic. Fam. 3, 8, 2; Plin. Ep. 1, 8, 2; Quint. 11, 2, 24.—
    2.
    Ordinary speech, speaking, talking, the language of conversation (opp. contentio):

    sermo est oratio remissa et finitima cottidianae locutioni,

    Auct. Her. 3, 13, 23; cf. Cic. Off. 1, 37, 132:

    mollis est oratio philosophorum et umbratilis, etc.... Itaque sermo potius quam oratio dicitur,

    id. Or. 19, 64: in argumentis Caecilius poscit palmam, in sermonibus Plautus, i. e. in dialogue, Varr. ap. Non. 374, 9:

    soluta oratio, qualis in sermone et epistulis,

    Quint. 9, 4, 19:

    C. Piso, statarius et sermonis plenus orator,

    Cic. Brut. 68, 239:

    si quis scribat, uti nos, Sermoni propiora,

    Hor. S. 1, 4, 42:

    vocem sermoni proximam,

    Quint. 11, 3, 162:

    ut litigantes quoque a sermone incipiant, ad vociferationem transeant,

    Sen. Ep. 15, 6.—Of prose as opposed to poetry:

    comoedia... nisi quod pede certo Differt sermoni sermo merus,

    Hor. S. 1, 4, 48:

    et tragicus plerumque dolet sermone pedestri Telephus et Peleus, etc.,

    id. A. P. 95.—
    b.
    Concr., of verses in a conversational style, a satire:

    ille (delectatur) Bioneis sermonibus et sale nigro,

    Hor. Ep. 2, 2, 60:

    Albi, nostrorum sermonum candide judex,

    id. ib. 1, 4, 1:

    nec sermones ego mallem Repentes per humum quam res componere gestas,

    id. ib. 2, 1, 250.—
    3.
    With reference to some particular object, common talk respecting any thing, report, rumor (syn.:

    fama, rumor): vulgi sermo,

    Cic. Fam. 3, 11, 1:

    nunc per urbem solus sermo est omnibus, Eum, etc.,

    Plaut. Ps. 1, 5, 4:

    sermo est totā Asiā dissipatus, Cn. Pompeium, etc.,

    Cic. Fl. 6, 14:

    mihi venit in mentem multum fore sermonem, me, etc.,

    id. Att. 7, 23, 2:

    si istiusmodi sermones ad te delati de me sunt, non debuisti credere,

    id. Fam. 3, 8, 5 sq.:

    in sermonem hominum venire,

    id. Verr. 2, 4, 7, § 13:

    audita et percelebrata sermonibus res est,

    id. Cael. 29, 69; cf.:

    vix feram sermones hominum, si, etc.,

    id. Cat. 1, 9, 23:

    vestrae perigrinantur aures, neque in hoc pervagato civitatis sermone versantur,

    this talk of the town, id. Mil. 12, 33:

    refrigerato jam levissimo sermone hominum,

    id. Fam. 3, 8, 1:

    sermones inimicorum effugere,

    id. Cael. 16, 38:

    sermones lacessere, reprimere,

    id. Fam. 3, 8, 7: retudit sermones, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 1:

    ne putet aliquid oratione meā sermonis in sese aut invidiae esse quaesitum,

    of slander, calumny, Cic. Fl. 5, 13:

    dabimus sermonem iis, qui, etc.,

    give them something to talk about, id. Fam. 9, 3; so,

    materiam sermonibus praebere,

    Tac. H. 4, 4: cataplus ille Puteolanus, sermo illius temporis, Cic. [p. 1680] Rab. Post. 14, 40 B. and K. dub.; v. Orell. N. cr.
    II.
    Transf., a manner of speaking, mode of expression, language, style, diction, etc. (cf. lingua):

    sermone eo debemus uti, qui notus est nobis, ne, ut quidam Graeca verba inculcantes jure optimo rideamur,

    Cic. Off. 1, 31, 111:

    cujus (Terentii) fabellae propter elegantiam sermonis putabantur a C. Laelio scribi,

    id. Att. 7, 3, 10:

    et sane quid est aliud vetus sermo quam vetus loquendi consuetudo?

    Quint. 1, 6, 43; 12, 2, 3.—
    B.
    A language, the speech of a nation, etc.:

    cui (Catulo) non solum nos Latini sermonis, sed etiam Graeci ipsi solent suae linguae subtilitatem elegantiamque concedere,

    Cic. de Or. 2, 7, 28:

    in Latino sermone,

    id. ib. 3, 11, 42:

    quae philosophi Graeco sermone tractavissent, ea Latinis litteris mandaremus,

    id. Fin. 1, 1, 1:

    patrii sermonis egestas,

    Lucr. 1, 832; 3, 260:

    cum lingua Catonis et Enni Sermonem patrium ditaverit,

    Hor. A. P. 57:

    aves, quae sermonem imitantur humanum... Agrippina turdum habuit imitantem sermones hominum... lusciniae Graeco atque Latino sermone dociles,

    Plin. 10, 42, 59, § 120.—
    C.
    Of a single expression:

    si quis ita legaverit: Fructus annuos, etc., perinde accipi debet hic sermo, ac si, etc.,

    Dig. 7, 1, 20; 11, 7, 2, § 1; 28, 5, 29.— Hence, of a single word (late Lat.): deos sermo Graecus est, Cassiod. in Psa. 21, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > sermo

См. также в других словарях:

  • Consuetudo vero certissima loquendi magistra utendumque plane sermone, ut nummo cui publica forma es… — Consuetudo vero certissima loquendi magistra utendumque plane sermone, ut nummo cui publica forma est. См. Ходячая монета …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • EXILIUM — ipoena antiquissima, utpote primo iam homini mox post peccatum inflicta. Hic enim, postquam in Paradiso de fructu vetito edisser, ab ipso statim Deo extra fortunata ista arva relegatus, et in alium veluti orbem ac potius perpetuum exilium,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • coustume — une Coustume, et maniere de faire qu on a, Institutum, Consuetudo, Ritus. Coustumes, Ius municipiorum, Ius moribus constitutum, B. Honorable coustume, ou bonne maniere de vivre, Mos, Disciplina. Les coustumes particulieres de chaque ville et cité …   Thresor de la langue françoyse

  • ходячая монета — Ср. Ходячие слова имеют известную, всеми признаваемую цену, как ходячая монета. Михельсон. Ходячие и меткие слова. Предисловие. Ср. Il en est des adages populaires comme des billets en circulation: il faut qu ils aient toutes leur valeur, qu une… …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона

  • Ходячая монета — Ходячая монета. Ср. Ходячія слова имѣютъ извѣстную, всѣми признаваемую цѣну, какъ ходячая монета. Михельсонъ. Ходячія и мѣткія слова. Предисловіе. Ср. Il en est des adages populaires comme des billets en circulation: il faut qu’ils aient toutes… …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • VALLA (L.) — En ces temps de faveur renouvelée pour le nominalisme et la critique des universaux, il est bon d’aller demander à Lorenzo Valla, un maître de l’humanisme italien, comment la culture de la péninsule est parvenue, dès la première moitié du XVe… …   Encyclopédie Universelle

  • DII — ingenii ab Unius notitia exerrantis figmentum, tot fuêre apud Gentiles, quot deprehendêrunt vel usui suo, vel terrori, vel admirationi apta instrumenta; omisso Eo, qui solus horum Auctor, naturâ suâ invisibilis, per visibilia haec sua opera ipsis …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PALLIUM — I. PALLIUM Veteribus in genere omne vestimenti genus significavit, quam apertum, tam clausum, ut etiam Toga Pallio rotundum dicatur Isidoro; Abusive pro Palliolo quoque sumi fuisse folitum supra vidimus: Proprie vero ac fimpliciter communique… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PRESBYTER — I. PRESBYTER Hebr. Zeken, i. e. Senior, nomen titulusque eminentioribus olim, adeoque Praefectis Iuridicis Israelitarum, iam per intervallum Legis dationem in Sinai antevertens, tribui solitus et quidem his inprimis, uti vidimus supra, voce Iudex …   Hofmann J. Lexicon universale

  • TABULA — I. TABULA ab inusitato taba, et hoc a Graeco τάζω, quod tabulata in aedibus et ulmis planitiem extendebant: de pluribus rebus dicitur, uti ex parte videre est supra ubi de Tabellis. Apud Festum, ubi de igne aeterno, si quando defecerat, a… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»