Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

aliquid+in+spe+est

  • 81 concito

    concĭto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. [concieo], to move violently, to put in violent or quick motion, to stir up, rouse up, excite, incite, shake.
    I.
    Prop. (thus most freq. in the poets and histt.):

    artus,

    Lucr. 3, 292; 3, 301:

    equum calcaribus,

    Liv. 2, 6, 8; cf.:

    equum in aliquem,

    Nep. Pelop. 5, 4:

    concitant equos permittuntque in hostem,

    Liv. 3, 61, 8:

    equos adversos,

    id. 8, 7, 9; cf. also under P. a.:

    naves quantā maximā celeritate poterat,

    id. 36, 44, 4; cf.:

    classem concitatam remis,

    id. 30, 25, 8; 37, 11, 10:

    navem remis,

    Curt. 4, 3, 2:

    in alteram (navem) quinqueremis eadem concitata,

    id. 4, 4, 7:

    agmen,

    Ov. M. 14, 239:

    omne nemus,

    id. F. 1, 436:

    feras,

    id. ib. 2, 286:

    tela,

    Liv. 34, 39, 3:

    eversas Eurus aquas,

    Ov. H. 7, 42; cf.:

    mare aeriore vento,

    Curt. 4, 3, 17:

    graves pluvias,

    Ov. F. 2, 72:

    se in hostem,

    Liv. 8, 39, 7; cf.:

    se in Teucros alis (Alecto),

    Verg. A. 7, 476:

    se in fugam,

    to take to flight, Liv. 22, 17, 6; cf.:

    se fugā in aliquem locum,

    Val. Fl. 3, 383.—
    II.
    Trop. (class. and very freq. in prose and poetry).
    A.
    Aliquem, to rouse, urge, impel one to any act, feeling, etc., to move strongly, to influence, stir up, instigate, etc.; constr. with acc. pers. and ad, in, adversus, the inf. and absol.
    (α).
    With ad and a subst., gerund, or gerundive:

    concitari ad studium cognoscendae percipiendaeque virtutis,

    Cic. de Or. 1, 47, 204; cf.:

    concitatus ad philosophiam studio,

    id. Brut. 89, 306:

    judicem ad fortiter judicandum,

    Quint. 6, 1, 20:

    victum ad depellendam ignominiam,

    id. 1, 2, 24:

    nos ad quaerendum,

    id. 10, 2, 5:

    omnem Galliam ad nostrum auxilium,

    Caes. B. G. 7, 77:

    multitudinem ad arma,

    id. ib. 7, 42 fin.; cf.: cessantes ad arma, * Hor. C. 1, 35, 16: colonias ad audendum aliquid, Suet. Caes. 8:

    ad convicia,

    id. Tib. 54:

    ad despiciendam vitam,

    id. Oth. 10.—
    (β).
    With in:

    qui in iram concitat se,

    Quint. 6, 2, 27; cf. Cic. Verr. 2, 3, 3, § 6.—
    (γ).
    With adversus:

    Etruriam omnem adversus nos,

    Liv. 5, 4, 14:

    exercitum adversus regem,

    id. 1, 59, 12.—
    * (δ).
    With inf.:

    quae vos dementia concitat captam dimittere Trojam?

    Ov. M. 13, 226.—
    (ε).
    Absol., both with and without abl.:

    te ipsum animi quodam impetu concitatum,

    Cic. Mur. 31, 65; so,

    uxorem dolore,

    id. Scaur. 6, 9 (Fragm. ap. Prisc. p. 689 P.):

    aliquem injuriis,

    Sall. C. 35, 3:

    multitudinem fallaci spe,

    Liv. 6, 15, 6:

    familiam seditionibus,

    Col. 1, 8, 18:

    aliquem aliquo adfectu,

    Quint. 10, 7, 15:

    irā,

    Liv. 23, 7, 7; 42, 59, 2; Quint. 6, 3, 46; Liv. 7, 8, 3:

    aspectu pignorum suorum concitari,

    Tac. Agr. 38; Cic. Verr. 2, 3, 3, § 6:

    quo enim spectat illud... nisi ut opifices concitentur?

    should be excited to sedition, id. Ac. 2, 47, 144; cf. id. Fl. 8, 18 sq.; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 4; cf.

    servitia,

    Sall. C. 46, 3:

    multitudinem,

    Nep. Arist. 1, 3:

    suos,

    Caes. B. G. 5, 26:

    judices (opp. flectere),

    Quint. 6, 1, 9; cf.

    (opp. placare),

    id. 11, 3, 170;

    (opp. mitigare),

    id. 3, 4, 3; 4, 2, 9; 6, 2, 12:

    concitare animos ac remittere,

    id. 9, 4, 11:

    tuas aures de nobis,

    Prop. 3 (4), 15, 45.—
    B.
    Aliquid, to rouse, excite, cause, occasion, produce any action, passion, evil, etc.:

    bellum,

    Cic. Fam. 15, 4, 6; Hirt. B. G. 8, 22; Nep. Ham. 4, 3; Liv. 5, 5, 11; Flor. 4, 5, 1 al.; cf.:

    bellum Romanis,

    Liv. 35, 12, 18:

    quantas turbas mihi,

    Sall. H. 3, 61, 11 Dietsch; cf.:

    quantam pugnam mihi,

    Quint. 10, 1, 105:

    lacrimas totius populi Romani,

    id. 11, 3,:

    misericordiam populi,

    Cic. de Or. 1, 53, 227:

    odium (just before, commovere odium),

    id. Inv. 1, 54, 105; cf. id. ib. 1, 53, 100:

    invidiam in te ex illis rebus,

    id. Verr. 2, 5, 8, § 21:

    invidiam, odium, iram,

    Quint. 6, 1, 14:

    iram (opp. lenire),

    id. 3, 8, 12:

    risum,

    Cic. de Or. 2, 58, 235:

    seditionem ac discordiam,

    id. Mur. 39, 83:

    tumultum,

    Caes. B. C. 3, 18; Liv. 38, 33, 7:

    aspera iambis maxime concitantur,

    Quint. 9, 4, 136:

    error vanis concitatus imaginibus,

    Val. Max. 9, 9 init.:

    morbos,

    Cels. 2, 13:

    pituitam,

    id. 6, 6, 15:

    somnum,

    Plin. 20, 17, 73, § 189.—Hence, concĭtātus, a, um, P. a.
    A.
    (Acc. to I.) Violently moved, i. e. rapid, swift, quick:

    equo concitato ad hostem vehitur,

    at full speed, Nep. Dat. 4 fin. (more freq. citato equo; v. 2. cito, P. a.):

    quam concitatissimos equos immittere jubet,

    Liv. 35, 5, 8:

    conversio caeli concitatior,

    Cic. Rep. 6, 18, 18; so,

    cursu,

    Liv. 35, 29, 6:

    concitatissimus corporis motus,

    Quint. 2, 11, 4.—
    B.
    (Acc. to II.) Roused up, excited, vehement, ardent (freq. in Quint.):

    testimonia non concitatae contionis sed jurati senatūs,

    Cic. Fl. 7, 17:

    (in comoediis pater) interim concitatus, interim lenis est,

    Quint. 11, 3, 74:

    adfectus (opp. mites atque compositi),

    id. 6, 2, 9; cf.

    opp. flebiles,

    id. 11, 3, 162:

    animus an remissus,

    id. 3, 9, 7:

    causae,

    id. 11, 1, 3:

    oratio,

    id. 3, 8, 58 and 60:

    sententiae,

    id. 12, 9, 3; 10, 1, 44:

    erectā et concitatā voce (opp. summissā atque contractā),

    id. 11, 3, 175:

    Lucanus ardens et concitatus,

    id. 10, 1, 91.— Comp.:

    concitatior accidens clamor,

    Liv. 10, 5, 2; Quint. 2, 15, 28; 8, 3, 14.—Hence, concĭtātē, adv. (not in Cic.).
    1.
    (Acc. to 1.) Quickly, rapidly:

    agitur pecus,

    Col. 6, 6, 4.—
    2.
    (Acc. to 2.) Impetuously, ardently (most freq. in Quint.):

    dicere,

    Quint. 8, 3, 40; 10, 2, 23; 11, 3, 23;

    12, 10, 71: itur,

    id. 11, 3, 133.— Comp.:

    dicere,

    Quint. 1, 8, 1; 3, 8, 68; 9, 4, 130:

    movere adfectus,

    id. 12, 10, 26.—
    * Sup.: raperet ventus, Aug. Civ. Dei, 5, 26.

    Lewis & Short latin dictionary > concito

  • 82 in

       in    [old indu], prep. with acc. or abl.    I. With acc., in space, with verbs implying entrance, into, to: in Epirum venire: in flumen deicere: in Ubios legatos mittere, Cs.: Thalam pervenit, in oppidum magnum, S.—Fig.: in memoriam reducere: in animum inducere, L.: dicam quod mi in mentemst, T.—With verbs of motion, up to, to, into, down to: in caelum ascendere: in aram confugitis ad deum, up to the altar: vas in manūs sumere, into his hands: se in manūs Romanis tradidisse, L.—With verbs of rest or placing, in: adesse in senatum iussit: Minucius in custodiam habitus, thrown into prison and kept there, L.: propinquas suas nuptum in alias civitates conlocasse, Cs.—Of direction or local relation, towards, in front of, over against: in orientem Germaniae obtenditur, Ta.: coram in os te laudare, T.: castra movet in Arvernos versus, towards, Cs.: in Galliam versus movere, S.—In time, into, till, for: dormiet in lucem, till broad day, H.: in multum diei, L.: e somno, quem in diem extrahunt, Ta.: indutias in triginta annos impetraverunt, for thirty years, L.: in omne tempus, forever: hominem invitavit in posterum diem, for the following day.— In adverbial expressions with words of time: sancit in posterum, ne quis, etc., hereafter: res dilata est in posterum, to a later day: et in praesentia hi et in futurum metum ceperunt, L.: in perpetuum fore: non in tempus aliquod, sed in aeternum, L.: ex raptis in diem commeatibus, for immediate use, L.: fundum emere in diem, i. e. a fixed day of payment, N.: in dies singulos, each succeeding day: in dies, day by day, L.: nos in diem vivimus, for the moment: in diem et horam, every day, H.: in horas, hourly, H.—Of reference, in relation to, about, respecting, towards, against: id, quod est in philosophos dictum, concerning: carmen, quod in eum scripsisset: in liberos nostros indulgentia: impietates in deos, against: in dominum quaeri, as a witness against: invehi in Thebanos, N.: hominis definitio una in omnīs valet, applies to: in obsequium pronus, H.: in utrumque paratus, V.: in incertum, ne, etc., in view of the uncertainty, whether, L.—Of purpose, for, with a view to: haec civitas mulieri in redimiculum praebeat: Regium in praesidium missa legio, as a garrison, L.: in gratiam sociorum, to gratify, L.: Quos audere in proelia vidi, V.: praemia, in quorum spem pugnarent, L.: in spem pacis solutis animis, L.: Ingrata misero vita ducenda est in hoc, ut, etc., H.: satis in usum, for immediate wants, L. —Of result, to, unto, so as to produce: in familiae luctum nupsit: Excisum Euboicae latus ingens rupis in antrum, V.: commutari ex veris in falsa. —In the phrases, in tantum, so far, so greatly: nec In tantum spe tollet avos, V.: in tantum suam felicitatem enituisse, L.—In rem esse, to be useful, avail: si in rem est Bacchidis, T.: imperat, quae in rem sunt, L.: in rem fore credens universos adpellare, S.—Of manner, according to, after: ille in eam sententiam versus, to this effect: in utramque partem disputat, on both sides: cives servilem in modum cruciati, like slaves: vaticinantis in modum canere, L.: virtutem in maius celebrare, S.: in hanc formulam iudicia: sc. in haec verba factum, L.: in universum, in general, L.: in universum aestimanti, upon a general view, Ta.—Of distribution, into, for, according to: Gallia divisa est in partīs trīs, Cs.: describebat censores binos in singulas civitates, i. e. for each state: sextantibus conlatis in capita, a head, L.—Praegn.: in eorum potestatem portum futurum intellegebant. would fall: in potestatem Locrensium esse, L.    II. With abl., of space, in, within: in cerebro animi esse sedem: quae res in nostris castris gererentur, Cs.: in foro palam Syracusis: (caedes) in viā facta: nupta in domo, L.: copias in castris continent, Cs.: in tuā sedeculā sedere: Heri coīmus in Piraeo, T.: navis et in Caietā parata.—Of position, on, upon, over, among, before, in, under: in equo sedens, on horseback: in eo flumine pons erat, over, Cs.: multā te in rosā urget, H.: Caesaris in barbaris erat nomen obscurius, among, Cs.: in Brutiis praeesse, L.: in manu poculum tenens: est in manibus oratio: gloria in oculis sita, S.: populari in oculis eius agros, under, L.—In, with, wearing, under, clad, covered: in veste candidā, L.: in lugubri veste, Cu.: homines in catenis Romam mittere, L.: in violā aut in rosā, garlanded: legiones in armis, Cs.—Of a multitude or number, in, among, of: In his poëta hic nomen profitetur suom, T.: sapientissimus in septem: eum in tuis habere: iustissimus unus in Teucris, V.—Of writings, in: in populorum institutis aut legibus: in Timaeo dicit: perscribit in litteris, hostīs ab se discessisse, Cs.: in Thucydide orbem modo orationis desidero, in the style of.—Fig., of mind or character, in: in animo habere: quanta auctoritas fuit in Metello!: in omni animante est summum aliquid.—In phrases, with manibus or manu, at hand, under control, within reach: quamcunque rem habent in manibus: neque mihi in manu fuit Iugurtha qualis foret, in my power, S.: cum tantum belli in manibus esset, on their hands, L.: quorum epistulas in manu teneo.—With loco: in eo loco, in that state, in such a condition: in eo enim loco res sunt nostrae, ut, etc., L.: quo in loco res esset, cognoscere, Cs.: quod ipse, si in eodem loco esset, facturus fuerit, L.—In eo esse ut, etc., to be in such a condition, etc.: cum in eo esset, ut, etc., the situation was such, L.—Of time, in, during, in the course of, within: in tempore hoc, T.: in tali tempore, L.: in diebus paucis, T.: Tam in brevi spatio, T.: in omni aetate: in totā vitā inconstans.—In, while, during: fit, ut distrahatur in deliberando animus: in dividendo partem in genere numerare: in agris vastandis, in laying waste, Cs.: cum in immolandā Iphigeniā tristis Calchas esset.—In phrases, in tempore, in time, at the right time, seasonably: ipsum video in tempore huc se recipere, T.: spreta in tempore gloria interdum cumulatior redit, L.—In praesentiā, at present, now, for the moment, under existing circumstances: sic enim mihi in praesentiā occurrit: id quod unum maxime in praesentiā desiderabatur, L.—In praesenti, for the present: haec ad te in praesenti scripsi, ut, etc.: talenta centum in praesenti, down, L.—Of condition or occupation, in, subject to, affected by, experiencing, engaged in, involved in: magno in aere alieno: torpescentne dextrae in amentiā illā? L.: diem in laetitiā degere, T.: civitas, quae tibi in amore fuit, beloved: in invidiā esse, L.: quod in summis tuis occupationibus voluisti, etc., when engrossed by: in eo magistratu pari diligentiā se praebuit, N.: esse in vitio, in the wrong: hoc est in vitio, perhorrescere, etc., is wrong.—In the case of, in relation to: numcubi meam Benignitatem sensisti in te claudier? in your case (i. e. towards you), T.: facere in eo, cuius, etc., in the case of the man, Cs.: in furibus aerari, S.: Achilles talis in hoste fuit, V.: in hoc homine saepe a me quaeris, etc., in the case of.— In phrases, with summā, in all, in a word, in fine: in omni summā me ad pacem converto.—With neut. sing. of an adj. (expressing more abstractly the quality): cum exitūs haud in facili essent (i. e. haud faciles), L.: in obscuro vitam habere, S.: in dubio esse, L.: in integro esse: in tuto esse, L.: in aequo esse, L.: in aperto esse, S.: in promisco esse, L.: in incerto haberi, S.    III. In composition, in retains its n before vowels, and before h, c, d, f, g, consonant i, n, q, s, t, v, usually also before l and r, and very frequently before m, b, p. But the n is usually assimilated before m, b, p, and often before l, r.
    * * *
    I
    in, on, at (space); in accordance with/regard to/the case of; within (time)
    II
    into; about, in the mist of; according to, after (manner); for; to, among

    Latin-English dictionary > in

  • 83 serus

    sērus, a, um, adj. [cf. series; Sanscr. sărat, thread; that which is long drawn out], late (freq. and class.; cf.: tardus, lentus): nescis quid vesper serus vehat (the title of a work by Varro), Varr. ap. Gell. 1, 22, 4; 13, 11, 1:

    sero a vespere,

    Ov. M. 4, 415:

    serā nocte,

    Liv. 1, 57, 9; Col. 1 praef.; Prop. 1, 3, 10; Val. Fl. 7, 400:

    crepuscula,

    Ov. M. 1, 219:

    lux,

    id. ib. 15, 651:

    dies,

    Tac. H. 3, 82 (cf. infra, B.):

    hiems,

    Liv. 32, 28, 6:

    anni,

    i. e. ripe years, age, Ov. M. 6, 29; 9, 434; id. F. 5, 63; cf.

    aetas,

    id. A. A. 1, 65; Plaut. Aul. 4, 1, 4:

    gratulatio,

    Cic. Fam. 2, 7, 1:

    portenta deūm Tarda et sera nimis, id. poët. Div. 2, 30, 64: nepotes,

    Ov. M. 6, 138:

    posteritas,

    id. P. 1, 4, 24: sera eruditio, quam Graeci opsimathian appellant, Gell. 11, 7, 3; cf. poet., of persons, with gen.: o seri studiorum! ye late-learned, opsimatheis (i. e. backward, ignorant), Hor. S. 1, 10, 21 (v. infra, b. a): ulmus, late - or slowly-growing (acc. to others, old), Verg. G. 4, 144; so,

    ficus,

    late in bearing, Col. 5, 10, 10; cf. serotinus, and v. the foll. under sup.—Comp. (rare; not in Cic. or Cæs.; cf. adv. infra fin.):

    serior mors (opp. maturior),

    Cels. 2, 6 med.:

    senectus,

    Mart. 5, 6, 3:

    spe omnium serius bellum,

    Liv. 2, 3, 1:

    serior putatio,

    Col. 4, 23, 1; 2, 10, 15.— Poet., for posterior:

    serior aetas,

    Ov. Tr. 5, 9, 7; Tib. 1, 4, 33:

    hora,

    Ov. H. 19, 14.— Sup.:

    successores quam serissimi,

    Vell. 2, 131, 2:

    serissima omnium (pirorum) Amerina, etc.,

    ripening the latest, Plin. 15, 15, 16, § 55; cf. supra.—
    b.
    Poet.
    (α).
    For the adv. sero, of one who does any thing late:

    serus in caelum redeas,

    Hor. C. 1, 2, 45:

    serus Graecis admovit acumina chartis,

    id. Ep. 2, 1, 161:

    jusserit ad se Maecenas serum sub lumina prima venire Convivam,

    late in the day, id. S. 2, 7, 33:

    nec nisi serus abi,

    Ov. A. A. 2, 224:

    poena tamen tacitis sera venit pedibus,

    Tib. 1, 10, 3:

    (me) Arguit incepto serum accessisse labori,

    Ov. M. 13, 297.—So with things as subjects:

    sera rubens accendit lumina Vesper,

    Verg. G. 1, 251:

    imposita est sero tandem manus ultima bello,

    Ov. M. 13, 403:

    seros pedes assumere,

    id. ib. 15, 384:

    Cantaber serā domitus catenā,

    Hor. C. 3, 8, 22:

    serum ut veniamus ad amnem Phasidos,

    Val. Fl. 4, 708.—With gen.:

    o seri studiorum!

    Hor. S. 1, 10, 21 (v. supra); so,

    belli serus,

    Sil. 3, 255.—With inf.:

    cur serus versare boves et plaustra Bootes?

    Prop. 3, 5 (4, 4), 35.—
    (β).
    For adverb. use of sera and serum, v. adv. infra.—
    B.
    Substt.
    1.
    sēra, ae, f. (sc. hora), a late hour, the evening hour, hespera, sera, vespra, crepusculum, Gloss. Vet.—
    2.
    sērum, i, n., late time, late hour (of the day or night; first in Liv.;

    esp. in the historians): serum erat diei,

    Liv. 7, 8, 4:

    quia serum diei fuerit,

    id. 26, 3, 1:

    jamque sero diei subducit ex acie legionem,

    Tac. A. 2, 21 fin.:

    extrahebatur in quam maxime serum diei certamen,

    Liv. 10, 28, 2 Drak. N. cr.:

    in serum noctis convivium productum,

    id. 33, 48; cf.: ad serum [p. 1682] usque diem, Tac. H. 3, 82.— Absol., in Sueton., of a late hour of the day:

    in serum dimicatione protractā,

    Suet. Aug. 17; id. Ner. 22:

    in serum usque patente cubiculo,

    id. Oth. 11.—
    II.
    Pregn., too late (class.):

    ut magis exoptatae Kalendae Januariae quam serae esse videantur,

    Cic. Phil. 5, 1:

    neque rectae voluntati serum est tempus ullum, etc.,

    Quint. 12, 1, 31:

    tempus cavendi,

    Sen. Thyest. 487: bellum, Sall. Fragm. ap. Philarg. Verg. G. 4, 144:

    Antiates serum auxilium post proelium venerant,

    Liv. 3, 5 fin.; 31, 24:

    auxilia,

    Val. Fl. 3, 562:

    improbum consilium serum, ut debuit, fuit: et jam profectus Virginius erat, etc.,

    Liv. 3, 46 fin.:

    redit Alcidae jam sera cupido,

    Val. Fl. 4, 247:

    seras conditiones pacis tentare,

    Suet. Aug. 17:

    cum tandem ex somno surrexissent, in quod serum erat, aliquot horas remis in naves collocandis absumpserunt,

    which was too late, Liv. 33, 48, 8:

    hoc serum est,

    Mart. 8, 44, 1; and with a subj.-clause:

    dum deliberamus, quando incipiendum sit, incipere jam serum est,

    Quint. 12, 6, 3; so,

    serum est, advocare iis rebus affectum, etc.,

    id. 4, 2, 115.—
    b.
    Poet. for the adverb (cf. supra, I. b. a):

    tum decuit metuisse tuis: nunc sera querelis Haud justis assurgis,

    too late, Verg. A. 10, 94:

    ad possessa venis praeceptaque gaudia serus,

    Ov. H. 17, 107:

    Herculeas jam serus opes spretique vocabis Arma viri,

    Val. Fl. 3, 713:

    serā ope vincere fata Nititur,

    Ov. M. 2, 617:

    auxilia ciere,

    Val. Fl. 3, 562.—Hence, adv., in three forms.
    1.
    sēră, late ( poet. and very rare):

    sera comans Narcissus,

    late in flowering, Verg. G. 4, 122.—
    2.
    sērum, late at night ( poet. and very rare):

    quae nocte sedens serum canit,

    Verg. A. 12, 864.—
    3.
    sērō̆.
    A.
    (Acc. to I.) Late.
    a.
    Late, at a late hour of the day or night (rare but class.):

    eo die Lentulus venit sero,

    Cic. Att. 7, 21, 1 (cf. infra, B.):

    domum sero redire,

    id. Fam. 7, 22.—
    b.
    Late, at a late period of time, in gen. (freq. and class.):

    res rustica sic est: si unam rem sero feceris omnia opera sero facies,

    Cato, R. R. 5, 7; Cic. Brut. 10, 39; Quint. 6, 3, 103:

    doctores artis sero repertos,

    id. 2, 17, 7; 2, 5, 3.— Comp.:

    modo surgis Eoo Temperius caelo, modo serius incidis undis,

    Ov. M. 4, 198; Liv. 31, 11, 10:

    serius, quam ratio postulat,

    Quint. 2, 1, 1:

    scripsi ad Pompeium serius quam oportuit,

    Cic. Fam. 14, 10; 15, 1, 4; id. Sest. 31, 67; Liv. 37, 45, 18; 42, 28, 1:

    itaque serius aliquanto notatus et cognitus (numerus),

    Cic. Or. 56, 186:

    serius egressus vestigia vidit in alto Pulvere,

    Ov. M. 4, 105:

    ipse salutabo decimā vel serius horā,

    Mart. 1, 109, 9: omnium Versatur urna serius ocius Sors exitura, later or earlier (or, as we say, inverting the order, sooner or later), Hor. C. 2, 3, 26; so,

    serius aut citius sedem properamus ad unam,

    Ov. M. 10, 33:

    serius ei triumphandi causa fuit, ne, etc.,

    Liv. 39, 6, 4; 38, 27, 4:

    in acutis morbis serius aeger alendus est,

    Cels. 3, 2.— Sup.:

    ut quam serissime ejus profectio cognosceretur,

    Caes. B. C. 3, 75 (Scaliger ex conj.); so,

    legi pira Tarentina,

    Plin. 15, 17, 18, § 61 (al. serissima).—
    B.
    (Acc to II.) Too late (freq. and class.):

    abi stultus, sero post tempus venis,

    Plaut. Capt. 4, 2, 90:

    idem, quando illaec occasio periit, post sero cupit,

    id. Aul. 2, 2, 71; id. Am. 2, 2, 34; id. Men. 5, 6, 31; id. Pers. 5, 1, 16 (Opp. temperi); id. Trin. 2, 4, 14; 2, 4, 167; 4, 2, 147; Ter. Heaut. 2, 3, 103; id. Ad. 2, 4, 8. (Scipio) factus est consul bis:

    primum ante tempus: iterum sibi suo tempore, rei publicae paene sero,

    Cic. Lael. 3, 11; id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9:

    sero resistimus ei, quem per annos decem aluimus contra nos,

    id. Att. 7, 5, 5; id. Verr. 2, 5, 63, § 164 et saep.:

    ne nimis sero ad extrema veniamus,

    far too late, id. Phil. 2, 19, 47; Liv. 21, 3, 5.—Hence, in a double sense, alluding to the signif. A. a.:

    cum interrogaret (accusator), quo tempore Clodius occisus esset? respondit (Milo), Sero,

    Quint. 6, 3, 49.—Prov.: sero sapiunt Phryges, are wise too late, are troubled with after-wit; v. sapio.— Comp., in the same sense:

    possumus audire aliquid, an serius venimus?

    Cic. Rep. 1, 13, 20:

    ad quae (mysteria) biduo serius veneram,

    id. de Or. 3, 20, 75:

    doleo me in vitam paulo serius tamquam in viam ingressum,

    id. Brut. 96, 330: erit verendum mihi, ne non hoc potius omnes boni serius a me, quam quisquam crudelius factum esse dicat, id. Cat. 1, 2, 5:

    serius a terrā provectae naves,

    Caes. B. C. 3, 8; Suet. Tib. 52.

    Lewis & Short latin dictionary > serus

  • 84 rapio

    răpĭo, pŭi, ptum, 3 (old perf. subj. rapsit, Cic. Leg. 2, 9, 22; part. perf. fem. ex raptabus, Gell. ap. Charis. p. 39 P.), v. a. [root harp; Gr. harpê, a bird of prey, harpagê, harpazô; Lat. rapidus, rapax, rapina, etc.; cf. Sanscr. lup-, lumpāmi, rumpo; Gr. lupê], to seize and carry off, to snatch, tear, drag, draw, or hurry away, = violenter sive celeriter capio (freq. and class.; in Cæs. not at all, and in Cic. mostly in the trop. signif.; cf.: ago, fero, traho, capio, sumo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., Plaut. Rud. 3, 6, 15; 30; 31:

    quo rapitis me? quo fertis me?

    id. Men. 5, 7, 10; cf. Verg. A. 6, 845; Ov. M. 9, 121:

    quo me cunque rapit tempestas?

    Hor. Ep. 1, 1, 15; cf. id. C. 3, 25, 1:

    sumasne pudenter an rapias,

    snatch, id. Ep. 1, 17, 45; cf. id. S. 1, 5, 76:

    hostes vivos rapere soleo ex acie: ex hoc nomen mihi est (sc. Harpax),

    Plaut. Ps. 2, 2, 60:

    te ex lustris uxor,

    id. As. 5, 2, 84:

    volucri spe et cogitatione rapi a domo,

    Cic. Rep. 2, 4, 7:

    ab aede rapuit funale,

    Ov. M. 12, 247:

    torrem ab aris,

    id. ib. 12, 271:

    deque sinu matris ridentem... Learchum... rapit,

    id. ib. 4, 516 (for which, simply sinu, id. ib. 13, 450):

    hastam, de vulnere,

    id. ib. 5, 137:

    telum,

    Verg. A. 10, 486:

    repagula de posti,

    Ov. M. 5, 120:

    (frondes) altā rapit arbore ventus,

    id. ib. 3, 730:

    vi atque ingratis... rapiam te domum,

    Plaut. Mil. 2, 5, 40:

    aliquem sublimem domum,

    id. As. 5, 2, 18; cf.:

    sublimem,

    id. Mil. 5, 1; id. Men. 5, 7, 6; Ter. And. 5, 2, 20:

    commeatum in naves rapiunt,

    Liv. 41, 3:

    aliquem in jus,

    Plaut. Rud. 3, 6, 21; so,

    in jus,

    id. Poen. 5, 5, 56; Hor. S. 1, 9, 77; 2, 3, 72; cf.:

    in jus ad regem,

    Liv. 1, 26:

    in carcerem,

    Suet. Tib. 11; 61:

    aliquem ad cornuficem,

    Plaut. Poen. 1, 2, 156; id. Bacch. 4, 4, 37:

    ad praetorem,

    id. Aul. 4, 10, 30:

    ad supplicium ob facinus,

    Cic. de Or. 2, 59, 238:

    ad mortem,

    id. Verr. 2, 5, 52, § 138; id. Cat. 1, 10, 27:

    ad tortorem,

    id. Tusc. 5, 5, 13:

    ad poenam,

    Suet. Claud. 10; 37; id. Vit. 14:

    ad consulem,

    Liv. 10, 20:

    matres, virgines, pueros ad stuprum,

    id. 26, 13:

    teneram virginem ad virum,

    Cat. 61, 3 (cf.:

    rapi simulatur virgo ex gremio matris, aut, si ea non est, ex proximā necessitudine, cum ad virum traditur, quod videlicet ea res feliciter Romulo cessit,

    Fest. p. 289 Müll.):

    illum (sc. lembum) in praeceps prono rapit alveus amni,

    Verg. G. 1, 203:

    nec variis obsita frondibus Sub divum rapiam,

    drag into open day, Hor. C. 1, 18, 13. — Poet.:

    Nasonis carmina rapti,

    i. e. torn from his home, borne far away, Ov. P. 4, 16, 1; cf. id. H. 13, 9; Stat. S. 3, 5, 6. —
    B.
    With the idea of swiftness predominating:

    Turnus rapit Totam aciem in Teucros,

    Verg. A. 10, 308:

    rapit agmina ductor,

    Luc. 1, 228:

    agmina cursu,

    Sil. 7, 116:

    legiones,

    Plin. Pan. 14:

    curru rapi,

    Sil. 1, 134:

    quattuor hinc rapimur raedis,

    Hor. S. 1, 5, 86:

    Notus rapit biremes,

    Sil. 17, 276:

    carinas venti rapuere,

    Luc. 3, 46:

    rapit per aequora navem,

    hurries it away, Verg. A. 10, 660; cf.:

    ventis per aequora,

    Ov. M. 14, 470:

    missos currus,

    Hor. S. 1, 1, 114:

    pedes quo te rapiunt,

    id. C. 3, 11, 49:

    arma rapiat juventus,

    snatch up, Verg. A. 7, 340; so,

    arma,

    Ov. M. 2, 603:

    arma manu,

    Verg. A. 8, 220:

    bipennem dextrā,

    id. ib. 11, 651:

    cingula,

    id. ib. 9, 364.—
    2.
    With reflex. pron., to hasten, hurry, tear one ' s self, etc.:

    ocius hinc te Ni rapis,

    Hor. S. 2, 7, 118; cf. Ov. Am. 3, 5, 29:

    se ad caedem optimi cujusque,

    Cic. Phil. 13, 8, 18.—
    C.
    In partic.
    1.
    To carry off by force; to seize, rob, ravish; to plunder, ravage, lay waste, take by assault, carry by force, etc. (very freq.; cf.

    praedor),

    Plaut. Men. 1, 3, 11:

    erat ei vivendum latronum ritu, ut tantum haberet, quantum rapere potuisset,

    Cic. Phil. 2, 25, 62:

    tamquam pilam rapiunt inter se rei publicae statum tyranm ab regibus,

    id. Rep. 1, 44, 68:

    virgines rapi jussit... quae raptae erant, etc.,

    id. ib. 2, 7, 12; 2, 8, 14; so,

    virgines,

    to carry off, abduct, Sall. C. 51, 9; Liv. 1, 9; Quint. 7, 7, 3; 9, 2, 70; Hor. C. 2, 4, 8; Ov. M. 12, 225; id. A. A. 1, 680:

    raptus a dis Ganymedes,

    Cic. Tusc. 1, 26, 65:

    ab Idā,

    Hor. C. 3, 20, 16:

    omne sacrum rapiente dextrā,

    id. ib. 3, 3, 52:

    alii rapiunt incensa feruntque Pergama,

    pillage and plunder, Verg. A. 2, 374 (the Homeric agousi kai pherousi; for which, in prose, ferre et agere; v. ago); cf.:

    rapturus moenia Romae,

    Luc. 3, 99:

    Theumeson,

    to seize by force, Stat. Th. 4, 370:

    Armeniam,

    to plunder, lay waste, Tac. A. 13, 6:

    Karthaginem,

    Sil. 15, 401:

    urbem,

    Stat. Th. 7, 599:

    raptas ad litora vertere praedas,

    Verg. A. 1, 528.— Absol.:

    rapio propalam,

    Plaut. Ep. 1, 1, 10:

    ut Spartae, rapere ubi pueri et clepere discunt,

    Cic. Rep. 4, 5, 11 (Non. 20, 14):

    agunt, rapiunt, tenent,

    id. Rep. 3, 33, 45 Mos.; cf.

    along with trahere,

    Sall. C. 11, 4; id. J. 41, 5;

    with congerere, auferre,

    Mart. 8, 44, 9.— With the idea of rapidity predominating: castra urbesque primo impetu rapere, to conquer rapidly (= raptim capere), Liv. 6, 23, 5 Drak.; so,

    castra,

    Flor. 3, 20, 4; 4, 12, 34:

    Bithyniam,

    id. 3, 5, 6:

    Hispaniam,

    id. 2, 17, 6:

    arces,

    Luc. 6, 14.— Part. perf. subst.
    (α).
    rapta, ae, f., the ravished one, the seduced:

    gratus raptae raptor fuit,

    Ov. A. A. 1, 680; id. H. 5, 97; 13, 55; 16, 339; id. F. 4, 607.—
    (β).
    raptum, i, n., the plunder, that which is stolen:

    rapto vivere,

    to live by robbery, Liv. 7, 25 fin.; 22, 39; 28, 24: Quint. 3, 7, 24; Sen. Ep. 70 fin.; Curt. 3, 10 fin.; Just. 41, 4, 7; Verg. A. 7, 749; Ov. M. 11, 291; id. Tr. 5, 10, 16;

    for which: ex rapto vivere,

    id. M. 1, 144; so,

    rapto gaudere,

    Liv. 29, 6, 3 Drak.:

    rapto potiri,

    Verg. A. 4, 217:

    rapto uti,

    Vell. 2, 73, 3:

    sine rapto vivere,

    id. 2, 32 fin.
    2.
    To cut off, mutilate ( poet.):

    caput,

    Sil. 15, 807:

    ora gladio,

    id. 7, 704:

    rapuit non dente ferarum,

    Luc. 10, 517.—
    3.
    To carry off suddenly or prematurely by death, to snatch away ( poet. and in post-Aug. prose):

    improvisa leti Vis rapuit rapietque gentes,

    Hor. C. 2, 13, 20; so id. ib. 2, 17, 5; 4, 2, 21; id. Ep. 1, 14, 7; Verg. A. 6, 428; Ov. P. 4, 11, 5; Stat. S. 2, 1, 208; 5, 3, 16; Plin. 7, 8, 6, § 46; Suet. Calig. 7; Just. 2, 2, 13 (but Liv. 3, 50, 8: fato erepta, v. Drak.)— Absol.:

    et labor et durae rapit inclementia mortis,

    i. e. hurries on, Verg. G. 3, 68:

    RAPTA EST = obiit,

    Inscr. Orell. 4475.
    II.
    Transf. ( poet.), of any action or motion which resembles seizing, snatching, etc.:

    flammanm,

    to catch quickly, Verg. A. 1, 176; Ov. M. 3, 374; cf.:

    incendia,

    id. ib. 15, 350: nigrum colorem, to take or assume quickly, id. ib. 7, 289; cf.:

    vim monstri,

    id. ib. 4, 744;

    and v. III.: Halesus Turno feroces Mille rapit populos,

    leads hastily on, Verg. A. 7, 725; cf. id. ib. 10, 178: rapiuntque ruuntque; Litora deseruere, take hold, seize in haste (the cables, etc.), id. ib. 4, 581; cf.:

    scalas, Auct. B. Alex. 20, 4.—Of the gliding movement of a serpent nec rapit immensos orbes per humum,

    sweeps along, Verg. G. 2, 153:

    pars densa ferarum Tecta rapit,

    i. e. range quickly through, Verg. A. 6, 8 Heyne; cf.:

    acrior et campum sonipes rapit,

    Stat. Th. 5, 3.
    III.
    Trop.
    A.
    In gen., to snatch, force, or hurry away:

    fertur quasi torrens oratio, quamvis multa cujusquemodi rapiat,

    Cic. Fin. 2, 1, 3:

    ipsae res verba rapiunt,

    carry along with them, id. ib. 3, 5, 19: aspice me quanto rapiat Fortuna periclo, carries away (the figure taken from a storm at sea), Prop. 1, 15, 3:

    aliquem in deteriorem viam,

    Plaut. Trin. 3, 2, 54; cf.:

    (comoediam) in pejorem partem,

    i. e. to put a bad construction upon, to misconstrue, misrepresent, Ter. Ad. prol. 3: consilium meum in contrariam partem, Pollio ap. Cic. Fam. 10, 33, 2:

    aliquem in invidiam,

    Cic. Agr. 3, 2, 7:

    opinionibus vulgi rapimur in errorem,

    id. Leg. 2, 17, 43:

    si quis in adversum rapiat casusve deusve,

    Verg. A. 9, 211; Cic. Tusc. 5, 5, 13:

    cum aliqua his ampla et honesta res objecta est, totos ad se convertit et rapit,

    seizes upon, appropriates, id. Off. 2, 10, 37; cf.:

    commoda ad se,

    id. ib. 3, 5, 22:

    victoriae gloriam in se,

    Liv. 33, 11 fin.:

    almum Quae rapit hora diem,

    snatches away, Hor. C. 4, 7, 8; cf.:

    simul tecum solatia rapta,

    Verg. E. 9, 18:

    impetus rapit huc, rapit illuc,

    Stat. Th. 12, 794.—
    B.
    In partic.
    1.
    To carry along or away with passion, to transport, ravish, captivate; and with a designation of the limit, to carry or hurry away, to attract strongly to any thing (usually in a bad sense):

    impetu raptus,

    Quint. 7, 2, 44:

    judicem rapere,

    id. 6, 2, 3; cf. id. 10, 1, 110; 12, 10, 61:

    praedae ac rapinarum cupiditas caeca te rapiebat,

    Cic. Pis. 24, 57:

    amentiā rapi,

    id. Fam. 16, 12, 2:

    furorne caecus, an rapit vis acrior, An culpa?

    Hor. Epod. 7, 13; cf.:

    in medias res auditorem,

    id. A. P. 149:

    utraque forma rapit,

    Prop. 2, 25 (3, 20), 44:

    quem (sc. leonem) cruenta Per medias rapit ira caedes,

    Hor. C. 3, 2, 12:

    rapit omnes ira,

    Sil. 14, 299: hormê, quae hominem huc et illuc rapit, Cic. Off. 1, 28 fin.; cf. Verg. A. 4, 286; 8, 21:

    ad quas (res) plerique inflammati aviditate rapiuntur,

    Cic. Off. 2, 11, 38:

    animus cupidine caecus ad inceptum scelus rapiebat,

    Sall. J. 25, 7:

    ea (cupiditas) ad oppugnandam Capuam rapit,

    Liv. 7, 30 et saep.—In a good sense:

    qui ad divinarum rerum cognitionem curā omni studioque rapiantur,

    Cic. Div. 1, 49, 111:

    rapi ad opes augendas generis humani,

    id. Rep. 1, 2, 3. — Poet., with inf. (for ad aliquid):

    (mundus) rapit aetherios per carmina pandere census,

    Manil. 1, 12.—
    2.
    To seize by violence, to snatch, steal ( poet.): Hippodameam raptis nactu'st nuptiis, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 12, 26 (Trag. v. 398 Vahl.):

    oscula,

    Hor. C. 2, 12, 28; Tib. 1, 4, 53; 55; [p. 1524] 1, 8, 58; cf.:

    Venerem incertam,

    Hor. S. 1, 3, 109; cf.:

    sed rapiat sitiens Venerem,

    but may eagerly seize upon, Verg. G. 3, 137:

    illicitas voluptates,

    Tac. H. 3, 41:

    spem adoptionis acrius in dies,

    id. ib. 1, 13 fin.:

    quo facinore dominationem raptum ierit expediam,

    id. A. 4, 1; cf. id. H. 2, 6.—
    3.
    With the idea of rapidity or haste predominating, to snatch, seize, or lay hold of quickly, to hasten, precipitate ( poet.; in prose only since the Aug. per.): vive, Ulixes, dum licet: Oculis postremum lumen radiatum rape: non dixit cape, non pete; haberet enim moram sperantis diutius sese victurum;

    sed rape,

    Cic. de Or. 3, 40, 162 (from an old poet.):

    rapiamus, amici, Occasionem de die,

    Hor. Epod. 13, 3; so,

    occasionem,

    Juv. 15, 39:

    viam,

    to hasten, Ov. H. 19, 74 Loers; cf.

    iter,

    Sil. 12, 471:

    gressus,

    Luc. 3, 116:

    cursus,

    id. 5, 403:

    letum,

    id. 4, 345:

    bellum,

    to wage suddenly, id. 5, 403:

    nefas,

    to hasten, precipitate, id. 10, 428:

    ut limis rapias, quid prima secundo Cera velit versu,

    may hastily note, Hor. S. 2, 5, 53 al. —In prose:

    raptae prope inter arma nuptiae,

    Liv. 30, 14, 2 Drak.:

    repente impetu facto transitum rapuit,

    Front. Strat. 1, 4, 8:

    inter rapienda momenta periculorum communium,

    Amm. 18, 7, 7 et saep.—
    4.
    In late Lat., to strive for in purchasing:

    exemplaria litterarum certatim,

    Hier. Ep. 57, 2:

    librum totā certatim urbe,

    Sulp. Sev. Dial. 1, 23.

    Lewis & Short latin dictionary > rapio

  • 85 rapta

    răpĭo, pŭi, ptum, 3 (old perf. subj. rapsit, Cic. Leg. 2, 9, 22; part. perf. fem. ex raptabus, Gell. ap. Charis. p. 39 P.), v. a. [root harp; Gr. harpê, a bird of prey, harpagê, harpazô; Lat. rapidus, rapax, rapina, etc.; cf. Sanscr. lup-, lumpāmi, rumpo; Gr. lupê], to seize and carry off, to snatch, tear, drag, draw, or hurry away, = violenter sive celeriter capio (freq. and class.; in Cæs. not at all, and in Cic. mostly in the trop. signif.; cf.: ago, fero, traho, capio, sumo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., Plaut. Rud. 3, 6, 15; 30; 31:

    quo rapitis me? quo fertis me?

    id. Men. 5, 7, 10; cf. Verg. A. 6, 845; Ov. M. 9, 121:

    quo me cunque rapit tempestas?

    Hor. Ep. 1, 1, 15; cf. id. C. 3, 25, 1:

    sumasne pudenter an rapias,

    snatch, id. Ep. 1, 17, 45; cf. id. S. 1, 5, 76:

    hostes vivos rapere soleo ex acie: ex hoc nomen mihi est (sc. Harpax),

    Plaut. Ps. 2, 2, 60:

    te ex lustris uxor,

    id. As. 5, 2, 84:

    volucri spe et cogitatione rapi a domo,

    Cic. Rep. 2, 4, 7:

    ab aede rapuit funale,

    Ov. M. 12, 247:

    torrem ab aris,

    id. ib. 12, 271:

    deque sinu matris ridentem... Learchum... rapit,

    id. ib. 4, 516 (for which, simply sinu, id. ib. 13, 450):

    hastam, de vulnere,

    id. ib. 5, 137:

    telum,

    Verg. A. 10, 486:

    repagula de posti,

    Ov. M. 5, 120:

    (frondes) altā rapit arbore ventus,

    id. ib. 3, 730:

    vi atque ingratis... rapiam te domum,

    Plaut. Mil. 2, 5, 40:

    aliquem sublimem domum,

    id. As. 5, 2, 18; cf.:

    sublimem,

    id. Mil. 5, 1; id. Men. 5, 7, 6; Ter. And. 5, 2, 20:

    commeatum in naves rapiunt,

    Liv. 41, 3:

    aliquem in jus,

    Plaut. Rud. 3, 6, 21; so,

    in jus,

    id. Poen. 5, 5, 56; Hor. S. 1, 9, 77; 2, 3, 72; cf.:

    in jus ad regem,

    Liv. 1, 26:

    in carcerem,

    Suet. Tib. 11; 61:

    aliquem ad cornuficem,

    Plaut. Poen. 1, 2, 156; id. Bacch. 4, 4, 37:

    ad praetorem,

    id. Aul. 4, 10, 30:

    ad supplicium ob facinus,

    Cic. de Or. 2, 59, 238:

    ad mortem,

    id. Verr. 2, 5, 52, § 138; id. Cat. 1, 10, 27:

    ad tortorem,

    id. Tusc. 5, 5, 13:

    ad poenam,

    Suet. Claud. 10; 37; id. Vit. 14:

    ad consulem,

    Liv. 10, 20:

    matres, virgines, pueros ad stuprum,

    id. 26, 13:

    teneram virginem ad virum,

    Cat. 61, 3 (cf.:

    rapi simulatur virgo ex gremio matris, aut, si ea non est, ex proximā necessitudine, cum ad virum traditur, quod videlicet ea res feliciter Romulo cessit,

    Fest. p. 289 Müll.):

    illum (sc. lembum) in praeceps prono rapit alveus amni,

    Verg. G. 1, 203:

    nec variis obsita frondibus Sub divum rapiam,

    drag into open day, Hor. C. 1, 18, 13. — Poet.:

    Nasonis carmina rapti,

    i. e. torn from his home, borne far away, Ov. P. 4, 16, 1; cf. id. H. 13, 9; Stat. S. 3, 5, 6. —
    B.
    With the idea of swiftness predominating:

    Turnus rapit Totam aciem in Teucros,

    Verg. A. 10, 308:

    rapit agmina ductor,

    Luc. 1, 228:

    agmina cursu,

    Sil. 7, 116:

    legiones,

    Plin. Pan. 14:

    curru rapi,

    Sil. 1, 134:

    quattuor hinc rapimur raedis,

    Hor. S. 1, 5, 86:

    Notus rapit biremes,

    Sil. 17, 276:

    carinas venti rapuere,

    Luc. 3, 46:

    rapit per aequora navem,

    hurries it away, Verg. A. 10, 660; cf.:

    ventis per aequora,

    Ov. M. 14, 470:

    missos currus,

    Hor. S. 1, 1, 114:

    pedes quo te rapiunt,

    id. C. 3, 11, 49:

    arma rapiat juventus,

    snatch up, Verg. A. 7, 340; so,

    arma,

    Ov. M. 2, 603:

    arma manu,

    Verg. A. 8, 220:

    bipennem dextrā,

    id. ib. 11, 651:

    cingula,

    id. ib. 9, 364.—
    2.
    With reflex. pron., to hasten, hurry, tear one ' s self, etc.:

    ocius hinc te Ni rapis,

    Hor. S. 2, 7, 118; cf. Ov. Am. 3, 5, 29:

    se ad caedem optimi cujusque,

    Cic. Phil. 13, 8, 18.—
    C.
    In partic.
    1.
    To carry off by force; to seize, rob, ravish; to plunder, ravage, lay waste, take by assault, carry by force, etc. (very freq.; cf.

    praedor),

    Plaut. Men. 1, 3, 11:

    erat ei vivendum latronum ritu, ut tantum haberet, quantum rapere potuisset,

    Cic. Phil. 2, 25, 62:

    tamquam pilam rapiunt inter se rei publicae statum tyranm ab regibus,

    id. Rep. 1, 44, 68:

    virgines rapi jussit... quae raptae erant, etc.,

    id. ib. 2, 7, 12; 2, 8, 14; so,

    virgines,

    to carry off, abduct, Sall. C. 51, 9; Liv. 1, 9; Quint. 7, 7, 3; 9, 2, 70; Hor. C. 2, 4, 8; Ov. M. 12, 225; id. A. A. 1, 680:

    raptus a dis Ganymedes,

    Cic. Tusc. 1, 26, 65:

    ab Idā,

    Hor. C. 3, 20, 16:

    omne sacrum rapiente dextrā,

    id. ib. 3, 3, 52:

    alii rapiunt incensa feruntque Pergama,

    pillage and plunder, Verg. A. 2, 374 (the Homeric agousi kai pherousi; for which, in prose, ferre et agere; v. ago); cf.:

    rapturus moenia Romae,

    Luc. 3, 99:

    Theumeson,

    to seize by force, Stat. Th. 4, 370:

    Armeniam,

    to plunder, lay waste, Tac. A. 13, 6:

    Karthaginem,

    Sil. 15, 401:

    urbem,

    Stat. Th. 7, 599:

    raptas ad litora vertere praedas,

    Verg. A. 1, 528.— Absol.:

    rapio propalam,

    Plaut. Ep. 1, 1, 10:

    ut Spartae, rapere ubi pueri et clepere discunt,

    Cic. Rep. 4, 5, 11 (Non. 20, 14):

    agunt, rapiunt, tenent,

    id. Rep. 3, 33, 45 Mos.; cf.

    along with trahere,

    Sall. C. 11, 4; id. J. 41, 5;

    with congerere, auferre,

    Mart. 8, 44, 9.— With the idea of rapidity predominating: castra urbesque primo impetu rapere, to conquer rapidly (= raptim capere), Liv. 6, 23, 5 Drak.; so,

    castra,

    Flor. 3, 20, 4; 4, 12, 34:

    Bithyniam,

    id. 3, 5, 6:

    Hispaniam,

    id. 2, 17, 6:

    arces,

    Luc. 6, 14.— Part. perf. subst.
    (α).
    rapta, ae, f., the ravished one, the seduced:

    gratus raptae raptor fuit,

    Ov. A. A. 1, 680; id. H. 5, 97; 13, 55; 16, 339; id. F. 4, 607.—
    (β).
    raptum, i, n., the plunder, that which is stolen:

    rapto vivere,

    to live by robbery, Liv. 7, 25 fin.; 22, 39; 28, 24: Quint. 3, 7, 24; Sen. Ep. 70 fin.; Curt. 3, 10 fin.; Just. 41, 4, 7; Verg. A. 7, 749; Ov. M. 11, 291; id. Tr. 5, 10, 16;

    for which: ex rapto vivere,

    id. M. 1, 144; so,

    rapto gaudere,

    Liv. 29, 6, 3 Drak.:

    rapto potiri,

    Verg. A. 4, 217:

    rapto uti,

    Vell. 2, 73, 3:

    sine rapto vivere,

    id. 2, 32 fin.
    2.
    To cut off, mutilate ( poet.):

    caput,

    Sil. 15, 807:

    ora gladio,

    id. 7, 704:

    rapuit non dente ferarum,

    Luc. 10, 517.—
    3.
    To carry off suddenly or prematurely by death, to snatch away ( poet. and in post-Aug. prose):

    improvisa leti Vis rapuit rapietque gentes,

    Hor. C. 2, 13, 20; so id. ib. 2, 17, 5; 4, 2, 21; id. Ep. 1, 14, 7; Verg. A. 6, 428; Ov. P. 4, 11, 5; Stat. S. 2, 1, 208; 5, 3, 16; Plin. 7, 8, 6, § 46; Suet. Calig. 7; Just. 2, 2, 13 (but Liv. 3, 50, 8: fato erepta, v. Drak.)— Absol.:

    et labor et durae rapit inclementia mortis,

    i. e. hurries on, Verg. G. 3, 68:

    RAPTA EST = obiit,

    Inscr. Orell. 4475.
    II.
    Transf. ( poet.), of any action or motion which resembles seizing, snatching, etc.:

    flammanm,

    to catch quickly, Verg. A. 1, 176; Ov. M. 3, 374; cf.:

    incendia,

    id. ib. 15, 350: nigrum colorem, to take or assume quickly, id. ib. 7, 289; cf.:

    vim monstri,

    id. ib. 4, 744;

    and v. III.: Halesus Turno feroces Mille rapit populos,

    leads hastily on, Verg. A. 7, 725; cf. id. ib. 10, 178: rapiuntque ruuntque; Litora deseruere, take hold, seize in haste (the cables, etc.), id. ib. 4, 581; cf.:

    scalas, Auct. B. Alex. 20, 4.—Of the gliding movement of a serpent nec rapit immensos orbes per humum,

    sweeps along, Verg. G. 2, 153:

    pars densa ferarum Tecta rapit,

    i. e. range quickly through, Verg. A. 6, 8 Heyne; cf.:

    acrior et campum sonipes rapit,

    Stat. Th. 5, 3.
    III.
    Trop.
    A.
    In gen., to snatch, force, or hurry away:

    fertur quasi torrens oratio, quamvis multa cujusquemodi rapiat,

    Cic. Fin. 2, 1, 3:

    ipsae res verba rapiunt,

    carry along with them, id. ib. 3, 5, 19: aspice me quanto rapiat Fortuna periclo, carries away (the figure taken from a storm at sea), Prop. 1, 15, 3:

    aliquem in deteriorem viam,

    Plaut. Trin. 3, 2, 54; cf.:

    (comoediam) in pejorem partem,

    i. e. to put a bad construction upon, to misconstrue, misrepresent, Ter. Ad. prol. 3: consilium meum in contrariam partem, Pollio ap. Cic. Fam. 10, 33, 2:

    aliquem in invidiam,

    Cic. Agr. 3, 2, 7:

    opinionibus vulgi rapimur in errorem,

    id. Leg. 2, 17, 43:

    si quis in adversum rapiat casusve deusve,

    Verg. A. 9, 211; Cic. Tusc. 5, 5, 13:

    cum aliqua his ampla et honesta res objecta est, totos ad se convertit et rapit,

    seizes upon, appropriates, id. Off. 2, 10, 37; cf.:

    commoda ad se,

    id. ib. 3, 5, 22:

    victoriae gloriam in se,

    Liv. 33, 11 fin.:

    almum Quae rapit hora diem,

    snatches away, Hor. C. 4, 7, 8; cf.:

    simul tecum solatia rapta,

    Verg. E. 9, 18:

    impetus rapit huc, rapit illuc,

    Stat. Th. 12, 794.—
    B.
    In partic.
    1.
    To carry along or away with passion, to transport, ravish, captivate; and with a designation of the limit, to carry or hurry away, to attract strongly to any thing (usually in a bad sense):

    impetu raptus,

    Quint. 7, 2, 44:

    judicem rapere,

    id. 6, 2, 3; cf. id. 10, 1, 110; 12, 10, 61:

    praedae ac rapinarum cupiditas caeca te rapiebat,

    Cic. Pis. 24, 57:

    amentiā rapi,

    id. Fam. 16, 12, 2:

    furorne caecus, an rapit vis acrior, An culpa?

    Hor. Epod. 7, 13; cf.:

    in medias res auditorem,

    id. A. P. 149:

    utraque forma rapit,

    Prop. 2, 25 (3, 20), 44:

    quem (sc. leonem) cruenta Per medias rapit ira caedes,

    Hor. C. 3, 2, 12:

    rapit omnes ira,

    Sil. 14, 299: hormê, quae hominem huc et illuc rapit, Cic. Off. 1, 28 fin.; cf. Verg. A. 4, 286; 8, 21:

    ad quas (res) plerique inflammati aviditate rapiuntur,

    Cic. Off. 2, 11, 38:

    animus cupidine caecus ad inceptum scelus rapiebat,

    Sall. J. 25, 7:

    ea (cupiditas) ad oppugnandam Capuam rapit,

    Liv. 7, 30 et saep.—In a good sense:

    qui ad divinarum rerum cognitionem curā omni studioque rapiantur,

    Cic. Div. 1, 49, 111:

    rapi ad opes augendas generis humani,

    id. Rep. 1, 2, 3. — Poet., with inf. (for ad aliquid):

    (mundus) rapit aetherios per carmina pandere census,

    Manil. 1, 12.—
    2.
    To seize by violence, to snatch, steal ( poet.): Hippodameam raptis nactu'st nuptiis, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 12, 26 (Trag. v. 398 Vahl.):

    oscula,

    Hor. C. 2, 12, 28; Tib. 1, 4, 53; 55; [p. 1524] 1, 8, 58; cf.:

    Venerem incertam,

    Hor. S. 1, 3, 109; cf.:

    sed rapiat sitiens Venerem,

    but may eagerly seize upon, Verg. G. 3, 137:

    illicitas voluptates,

    Tac. H. 3, 41:

    spem adoptionis acrius in dies,

    id. ib. 1, 13 fin.:

    quo facinore dominationem raptum ierit expediam,

    id. A. 4, 1; cf. id. H. 2, 6.—
    3.
    With the idea of rapidity or haste predominating, to snatch, seize, or lay hold of quickly, to hasten, precipitate ( poet.; in prose only since the Aug. per.): vive, Ulixes, dum licet: Oculis postremum lumen radiatum rape: non dixit cape, non pete; haberet enim moram sperantis diutius sese victurum;

    sed rape,

    Cic. de Or. 3, 40, 162 (from an old poet.):

    rapiamus, amici, Occasionem de die,

    Hor. Epod. 13, 3; so,

    occasionem,

    Juv. 15, 39:

    viam,

    to hasten, Ov. H. 19, 74 Loers; cf.

    iter,

    Sil. 12, 471:

    gressus,

    Luc. 3, 116:

    cursus,

    id. 5, 403:

    letum,

    id. 4, 345:

    bellum,

    to wage suddenly, id. 5, 403:

    nefas,

    to hasten, precipitate, id. 10, 428:

    ut limis rapias, quid prima secundo Cera velit versu,

    may hastily note, Hor. S. 2, 5, 53 al. —In prose:

    raptae prope inter arma nuptiae,

    Liv. 30, 14, 2 Drak.:

    repente impetu facto transitum rapuit,

    Front. Strat. 1, 4, 8:

    inter rapienda momenta periculorum communium,

    Amm. 18, 7, 7 et saep.—
    4.
    In late Lat., to strive for in purchasing:

    exemplaria litterarum certatim,

    Hier. Ep. 57, 2:

    librum totā certatim urbe,

    Sulp. Sev. Dial. 1, 23.

    Lewis & Short latin dictionary > rapta

  • 86 sto

    sto, stĕti, stătum, 1 (scanned stĕtĕrunt, Verg. A. 2, 774; 3, 48; Ov. H. 7, 166; Prop. 2, 8, 10), v. n. [root sta-; Sanscr. sthā, sthalam, locus; Gr. sta-, histêmi, to set, place; statêr, weight; O. H. Germ. stām; Goth. standa; Engl. stand], to stand, in opposition to sitting, walking, or lying prostrate, to stand still, remain standing, stand upright.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    hos quos videtis stare hic captivos duos, Illi qui astant, hi stant ambo, non sedent,

    Plaut. Capt. prol. 1 sq.; cf.:

    cum virgo staret et Caecilia in sellā sederet,

    Cic. Div. 1, 46, 104:

    si iste ibit, ito: stabit, astato simul,

    Plaut. Ps. 3, 2, 74:

    abi intro, noli stare,

    id. Mil. 4, 3, 36; so (opp. ire) id. Merc. 3, 3, 21; id. Mil. 4, 2, 95; 4, 9, 10; id. Pers. 3, 3, 43; 4, 4, 50; Ter. Eun. 3, 2, 6; 3, 2, 12:

    i: quid stas, lapis?

    id. Heaut. 4, 7, 3:

    ante aedes,

    Plaut. Am. 2, 1, 56; 1, 1, 250; 2, 2, 35; id. Truc. 2, 3, 14:

    ante ostium,

    Ter. Eun. 5, 2, 4; id. And. 3, 1, 17; id. Hec. 3, 4, 14; 5, 4, 14:

    ante oculos,

    Ov. Am. 1, 5, 17:

    ad januam,

    Cic. de Or. 2, 86, 353:

    ad undam,

    Verg. G. 4, 356:

    orantem juxta,

    Stat. Th. 11, 618:

    hic foris,

    Plaut. Men. 2, 3, 12:

    hinc procul,

    Ter. Hec. 4, 3, 1:

    propter in occulto,

    Cic. Clu. 28, 78; cf.:

    qui proximi steterant,

    Caes. B. G. 5, 35, 3:

    propius,

    Hor. A. P. 361:

    sta ilico,

    Ter. Phorm. 1, 4, 18:

    qui frequentissimi in gradibus concordiae steterunt,

    Cic. Phil. 7, 8, 21:

    stans pede in uno,

    Hor. S. 1, 4, 10 et saep.—Of things:

    ita statim stant signa,

    Plaut. Am. 1, 1, 120:

    quorum statuae steterunt in Rostris,

    Cic. Phil. 9, 2, 4:

    statua,

    id. Div. 1, 34, 75:

    signa ad impluvium, ad valvas Junonis,

    id. Verr. 2, 1, 23, § 61:

    stabat acuta silex,

    Verg. A. 8, 233:

    columna,

    Hor. C. 1, 35, 14:

    cerea effigies,

    id. S. 1, 8, 32; cf. poet.:

    aeneus ut stes,

    id. ib. 2, 3, 183.— Pass. impers.: Ps. Statur hic ad hunc modum. Sim. Statum vide hominis, Plaut. Ps. 1, 5, 44: Gn. Quid agitur? Pa. Statur, Ter. Eun. 2, 2, 40:

    confecto munerum cursu moriar stando,

    Amm. 24, 3, 7.—Prov.:

    inter sacrum saxumque sto, nec quid faciam scio,

    i.e. I am in a pinch, Plaut. Capt. 3, 4, 84; v. sacrum.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn., to stand firm or immovable; to last, remain, continue: cui nec arae patriae domi stant; fractae et disjectae jacent, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 115 Vahl.):

    nec domus ulla nec urbs stare poterit,

    Cic. Lael. 7, 23:

    stantibus Hierosolymis,

    id. Fl. 28, 69:

    ut praeter spem stare muros viderunt,

    Liv. 38, 5:

    urbem innoxiam stare incolumem pati,

    id. 31, 31, 15:

    hasta, quae radice novā, non ferro stabat adacto,

    stuck fast, remained fixed, Ov. M. 15, 562:

    missum stetit inguine ferrum,

    id. ib. 5, 132; cf. id. ib. 5, 34;

    8, 415: stat glacies iners,

    Hor. C. 2, 9, 5:

    aquae,

    Ov. M. 4, 732:

    longā stare senectā,

    Sil. 3, 94:

    cornus stetit inter tempora frontis,

    id. 4, 142.—
    2.
    To remain, tarry, linger any where (cf. moror):

    paulisper stetimus in illā ganearum tuarum nidore atque fumo,

    Cic. Pis. 6, 13:

    hos quos video volitare in foro, quos stare ad curiam,

    id. Cat. 2, 3, 5: cur non aut stantem comprehenderint, aut fugientem consecuti sint, remaining in the city, id. Cael, 28, 67;

    so (opp. fugio),

    id. Tusc. 2, 23, 54:

    cum gladiis in conspectu senatus,

    id. Phil. 2, 4, 8:

    qui domi stare non poterant,

    id. Fl. 6, 13:

    (meretrix) olente in fornice stans,

    Hor. S. 1, 2, 30; cf. Ov. Am. 1, 10, 21; Juv. 10, 239; cf.

    of minerals not attracted by the magnet: pondere enim fretae partim stant, quod genus aurum,

    Lucr. 6, 1058. —
    3.
    In milit. lang.
    a.
    To stand in the ranks or under arms, to fight:

    quisque uti steterat, jacet obtinetque ordinem,

    Plaut. Am. 1, 1, 86: ut sustinere corpora plerique nequeuntes arma sua quisque stantes incumberet, Sall. ap. Serv. Verg. A. 9, 229 (H. 3, 72 Dietsch):

    cum milites a mane diei jejuni sub armis stetissent defatigati, Auct. B. Afr. 42, 3: primo haud impari stetere acie,

    Liv. 26, 44:

    in Asia totius Asiae steterunt vires,

    id. 37, 58: in acie, Auct. B. Hisp. 28 fin.:

    pars acie stabat, Auct. B. Afr. 51, 6: stetit acies in armis,

    Sen. Phoen. 389; cf.:

    stetit ordine certo Infelix acies,

    Luc. 7, 2, 16.—
    b.
    Pregn., to stand firm in fight, stand one's ground, maintain the contest (opp. abjecto scuto fugere), Cic. Tusc. 2, 23, 54; cf.:

    in acie stare ac pugnare (opp. in castra refugere),

    Liv. 22, 60, 25:

    Tarquiniensis, novus hostis non stetit solum, sed etiam ab suā parte Romanum pepulit,

    id. 2, 6, 11:

    comminus,

    Caes. B. C. 1, 47:

    inque gradu stetimus, certi non cedere,

    Ov. M. 9, 43; cf.:

    contra leonem,

    Spart. Carac. 5.—
    c.
    Transf., of a battle, to last, hold out, continue (a favorite expression of Livy):

    ibi aliquamdiu atrox pugna stetit,

    Liv. 29, 2:

    diu pugna neutro inclinata stetit,

    id. 27, 2:

    ita anceps dicitur certamen stetisse,

    id. 8, 38:

    primo stetit ambiguā spe pugna,

    id. 7, 7.—
    4.
    Nautical t. t., to lie, to lie or ride at anchor:

    ante hostium portus in salo stare,

    Liv. 37, 16;

    Auct. B. Afr. 62: naves regiae in sinu Maliaco,

    Liv. 36, 20:

    classis instructa in portu,

    id. 37, 11:

    classis in salo ad Leptim, Auct. B. Afr. 62, 4: litore puppes,

    Verg. A. 6, 901.—
    5.
    Of servants, to stand, wait, attend (very rare): neque pueri eximiā facie stabant, C. Gracch. ap. Gell. 15, 12, 2:

    sto exspectans, si quid mihi imperent,

    Ter. Eun. 3, 5, 46:

    ad cyathum et vinum,

    Suet. Caes. 49; cf.:

    ad pedes,

    id. Galb. 22.—
    6.
    Of buildings, cities, etc., to stand finished, be erected (mostly poet.):

    intra annum nova urbs stetit,

    Liv. 6, 4, 6:

    jam stabant Thebae,

    Ov. M. 3, 131:

    moenia jam stabant,

    id. F. 3, 181:

    stet Capitolium Fulgens,

    Hor. C. 3, 3, 42:

    aedificant muros... Stabat opus,

    Ov. M. 11, 205:

    jam stare ratem,

    Val. Fl. 1, 96.—
    7.
    Of the countenance, to be unmoved, to be at rest ( poet.):

    stat num quam facies,

    Luc. 5, 214:

    stant ora metu,

    are rigid, Val. Fl. 4, 639; cf.:

    cur ad patrios non stant tua lumina vultus,

    Stat. Th. 10, 693.—
    8.
    To stand up, stand upright, stand on end; to bristle up, stiffen, etc. ( poet. and in post-Aug. prose): papillae, Lucil. ap. Non. 391, 26:

    mammae,

    Plin. 28, 19, 77, § 249:

    steterunt comae,

    Verg. A. 2, 774; 3, 48; Ov. M. 7, 631; cf. id. ib. 10, 425:

    crines fulvi pulvere,

    Stat. Th. 3, 326:

    setae,

    Ov. M. 8, 286:

    in vertice cristae,

    id. ib. 6, 672:

    aristae,

    id. ib. 10, 655:

    stantes oculi,

    prominent, Ov. F. 6, 133:

    oculis rigentibus et genis stantibus,

    fixed, Plin. 23, 1, 24, § 49. —In mal. part., Mart. 3, 73, 2; App. M. 2, p. 117, 39; Auct. Priap. 75, 2.—Rarely of fluids, to coagulate, stiffen:

    sanguis stetit,

    Sen. Oedip. 585.—
    9.
    With abl., to stand out with, be thick with, full of any thing (mostly poet.): stant pulvere campi, Enn. ap. Porphyr. ad Hor. C. 1, 9, 1 (Ann. v. 592 Vahl.): cupressi Stant rectis foliis, id. ap. Philarg. ad Verg. G. 2, 444 (Ann. v. 268 ib.): stat sentibu' fundus, Lucil. ap. Don. Ter. And. 4, 2, 16; Titin. ap. Non. 391, 21; so,

    ager sentibus,

    Caecil. ib. 391, 23:

    vides ut altā stet nive candidum Soracte,

    Hor. C. 1, 9, 1: caelum caligine stat, Sisenn. ap. Non. 392, 8:

    pulvere caelum,

    Verg. A. 12, 408:

    pulvereo globo astra,

    Stat. Th. 7, 124:

    stant lumina (Charontis) flammā,

    Verg. A. 6, 300:

    stant pulvere Syrtes,

    Claud. Laud. Stil. 1, 257.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to stand: mentes, rectae quae stare solebant, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16 (Ann. v. 208 Vahl.):

    stetisse ipsum in fastigio eloquentiae,

    Quint. 12, 1, 20.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn., to stand one's ground, stand firm or unshaken; to endure, persevere, persist, abide, continue:

    moribus antiquis res stat Romana virisque, Enn. ap. Aug. Civ. Dei, 2, 21 (Ann. v. 492 Vahl.): disciplinam militarem, quā stetit ad hanc diem Romana res, solvisti,

    Liv. 8, 7:

    res publica staret,

    Cic. Phil. 2, 10, 24; cf. id. Cat. 2, 10, 21:

    stante urbe et curiā,

    id. Planc. 29, 71:

    ut eo neglecto civitas stare non possit,

    id. Cael. 1, 1:

    utinam res publica stetisset, quo coeperat statu,

    id. Off. 2, 1, 3:

    qui illam (rem publicam) cadere posse stante me non putārant,

    id. Fam. 6, 6, 2:

    ut stante re publicā facere solebamus,

    id. Off. 2, 1, 3:

    neque enim aliter stare possemus,

    id. Sest. 45, 97:

    per quos homines ordinesque steterim, quibusque munitus fuerim, non ignoras,

    id. Fam. 13, 29, 7; cf.:

    eorum auxilio, qui me stante stare non poterant,

    id. ib. 7, 2, 3:

    respublica stetit virtute tuā,

    Liv. 4, 40:

    stetit regnum puero,

    id. 1, 3:

    dum stetimus,

    Ov. Tr. 1, 9, 17:

    stamus animis,

    Cic. Att. 5, 18, 2:

    stas animo,

    Hor. S. 2, 3, 213:

    Gabinium sine provinciā stare non posse,

    could not hold out, subsist, Cic. Pis. 6, 12; cf. id. Fl. 6, 14; Suet. Oth. 5:

    nedum sermonum stet honos,

    Hor. A. P. 69.—Hence, nearly—esse, tantā stat praedita culpā (natura), Lucr. 5, 199:

    pausam stare fragori,

    id. 1, 747.—
    b.
    (Acc. to its use as a milit. t. t., v. supra, I. B. 3.) To maintain the contest:

    cum in senatu pulcherrime staremus,

    Cic. Fam. 1, 4, 1.—
    c.
    Stare in aliquā re, simply aliquā re, and post-class. also alicui rei, to stand firm, persist, persevere; to rest, abide, adhere to, continue in a thing.
    (α).
    In aliquā re:

    si in fide non stetit,

    Cic. Rab. Perd. 10, 28:

    sin in eo non stat,

    id. Att. 2, 4, 1:

    stare oportet in eo, quod sit judicatum,

    id. Fin. 1, 14, 47:

    in sententiā,

    Liv. 4, 44.—
    (β).
    With abl.:

    eā omnes stant sententiā,

    Plaut. Curc. 2, 1, 35:

    suis stare judiciis,

    Cic. Tusc. 5, 28, 81:

    censoris opinione,

    id. Clu. 47, 132:

    alicujus decreto,

    Caes. B. G. 6, 13:

    stare conditionibus,

    Cic. Att. 7, 15, 2:

    stare conventis,

    id. Off. 3, 25, 95:

    stare jurejurando,

    Quint. 5, 6, 4:

    nihil quo stat loco stabit, omnia sternet abducetque vetustas,

    Sen. ad Marc. 26, 4.— Pass. impers.:

    stabitur consilio,

    Liv. 7, 35:

    etsi priore foedere staretur,

    id. 21, 19:

    famā rerum standum est,

    id. 7, 6.—
    (γ).
    With dat.:

    arbitri sententiae stare,

    Dig. 4, 7, 23 fin.:

    voluntati patris,

    ib. 26, 7, 3; 36, 3, 6:

    rei judicatae,

    ib. 42, 1, 32:

    emptioni,

    ib. 19, 1, 13; ib. 4, 8, 27 (five times) et saep.—
    (δ).
    Stat sententia, aliquid, or, impersonally, stat ( alicui), the determination stands or holds good; I ( thou, he, etc.) am determined: Pa. Vide quid agas. Ph. Stat sententia, Ter. Eun. 2, 1, 18:

    Hannibal, postquam ipsi sententia stetit, pergere ire,

    Liv. 21, 30:

    stat sententia tradere mecum Dotalem patriam,

    Ov. M. 8, 67:

    modo nobis stet illud, unā vivere in studiis nostris,

    Cic. Fam. 9, 2, 5:

    stat pectore fixum, Aeetae sociare manus,

    Val. Fl. 5, 289:

    nos in Asiam convertemus: neque adhuc stabat, quo potissimum,

    Cic. Att. 3, 14, 2:

    mihi stat alere morbum,

    Nep. Att. 21, 6:

    quos ut seponi stetit,

    Sil. 3, 68:

    stat, casus renovare omnes,

    Verg. A. 2, 750. —
    d.
    In aliquā re, or simply aliquā re, to rest on, be fixed on, depend upon, etc.:

    omnis in Ascanio stat cura parentis,

    Verg. A. 1, 646:

    regnum fraternā stare concordiā,

    Liv. 45, 19:

    quā (disciplinā) stetit Romana res,

    id. 8, 7:

    hac arte (i.e. bello) in patriā steti,

    id. 5, 44, 2; Val. Fl. 3, 673; Verg. A. 2, 163:

    magis famā quam vi stare res suas,

    Tac. A. 6, 30:

    apud quos virtute quam pecuniā res Romana melius stetit,

    id. H. 2, 69 fin.:

    famā bella stare,

    Curt. 3, 8, 7.—
    2.
    In theatr. lang., of plays and actors, to stand, i.e. to please, take, succeed:

    quod si intellegeret, cum stetit olim nova (fabula), Actoris operā magis stetisse quam suā,

    Ter. Phorm. prol. 9 sq.:

    partim vix steti, id. Hec. prol. alt. 7: securus, cadat an recto stat fabula talo,

    Hor. Ep. 2, 1, 176:

    illi, scripta quibus comoedia prisca viris est, Hoc stabant, hoc sunt imitandi,

    id. S. 1, 10, 17.—
    3.
    Stare, ab, cum, or pro aliquo, or aliquā re, or with adv. loci, to stand by, on the side of, adhere to a person or thing, take the part of:

    ut nemo contra civium perditorum dementiam a senatu et a bonorum causā steterit constantius,

    Cic. Brut. 79, 273:

    a se potius quam ab adversariis,

    id. Inv. 1, 43, 81:

    a mendacio contra verum,

    id. ib. 1, 3, 4:

    a contrariā ratione,

    Auct. Her. 4, 2, 4:

    cum di prope ipsi cum Hannibale starent,

    Liv. 26, 41, 17; 5, 38:

    stabat cum eo senatus majestas,

    id. 8, 34, 1:

    nobiscum adversus bar, baros,

    Nep. Ages. 5, 4:

    si pro meā patriā ista virtus staret,

    Liv. 2, 12:

    pro jure gentium,

    id. 38, 25:

    pro vobis adversus reges stetimus,

    id. 45, 22, 10; 23, 8, 3 Fabri ad loc.:

    pro Jubā atque Afris,

    Quint. 11, 1, 80:

    pro signis,

    Ov. A. A. 1, 200:

    quamvis duces non essent praesentes, staret tamen pro partibus invicta fortuna ultoris,

    Flor. 4, 7, 10:

    hic primo pro Pompei partibus, mox simulatione contra Pompeium stetit,

    Vell. 2, 48, 4:

    voluptas pro iisdem partibus standi,

    Sen. Vit. Beat. 4, 1; cf.:

    et dii quoque pro meliore stant causā,

    Curt. 4, 1, 13:

    hinc stas, illinc causam dicis,

    Plaut. Men. 4, 2, 48:

    unde stetisset, eo se victoria transferret,

    Just. 5, 4, 12: non semper vostra evortet: nunc Juppiter hac stat, stands at your side, stands by you, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565.—So with in:

    Graeci, qui in Darei partibus steterant,

    Curt. 3, 11, 18.—
    4.
    Stare per aliquem, to stand to one's account, be chargeable or owing to one; to lie at one's door, be one's fault; followed by a negative consequence or effect, expressed by quin, [p. 1763] quominus, or ne.
    (α).
    With quin:

    quoniam per eum non stetisset, quin praestaretur, etc.,

    Liv. 2, 31, 11 Weissenb.ad loc.—
    (β).
    With quominus (freq.):

    si poterit fieri, ut ne pater per me stetisse credat, Quominus haec fierent nuptiae, volo: sed si id non poterit, Id faciam in proclivi quod est, per me stetisse, ut credat,

    Ter. And. 4, 2, 16 sq.:

    Caesar ubi cognovit per Afranium stare, quominus proelio dimicaretur,

    Caes. B. C. 1, 41:

    graviter eam rem tulerunt, quod stetisse per Trebonium, quominus oppido potirentur, videbatur,

    id. ib. 2, 13; so,

    nec, quominus perpetua cum eis amicitia esset, per populum Romanum stetisse,

    Liv. 8, 2, 2; 9, 14, 1; 6, 33, 2; 44, 14, 12.—
    (γ).
    With ne:

    ne praestaremus per vos stetit, qui, etc.,

    Liv. 45, 23, 6:

    non per milites stetisse, ne vincerent,

    id. 3, 61, 2:

    quasi per ipsum staret, ne redderetur,

    Suet. Aug. 28.—Rarely without the negation; so with ut:

    per quam (ignorantiam) stetit, ut tibi obligarer,

    Plin. Ep. 10, 6 (22), 2; cf. Ter. And. 4, 2, 17 supra; absol.:

    id est, non per me stetit, sed per illud,

    Quint. 3, 6, 78; with subj.-clause:

    si per eum non stetit, parere defuncti voluntati,

    Dig. 32, 1, 36.—
    5.
    Of price, to stand one in, to come to, to cost (mostly post-Aug.):

    Periclum vitae meae tuo stat periculo,

    Plaut. Capt. 3, 5, 82:

    Polybius scribit, centum talentis eam rem Achaeis stetisse,

    Liv. 34, 50; cf.:

    sit argumento tibi gratis stare navem,

    Cic. Verr. 2, 5, 19, § 48:

    haud illi stabunt Aeneia parvo Hospitia,

    Verg. A. 10, 494:

    quae neque magno Stet pretio,

    Hor. S. 1, 2, 122:

    multo sanguine ac vulneribus ea Poenis victoria stetit,

    Liv. 23, 30:

    haud scio an magno detrimento certamen staturum fuerit,

    id. 3, 60:

    utrique vindicta libertatis morte stetit,

    Vell. 2, 64, 3:

    heu quanto regnis nox stetit una tuis?

    Ov. F. 2, 812 et saep.:

    nulla pestis humano generi pluris stetit,

    Sen. Ira, 1, 2, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > sto

  • 87 commoveo

    com-mŏvĕo ( conm-), mōvi, mōtum, 2 (contr. forms:

    commōrunt,

    Lucr. 2, 766; commōrat, Turp. ap. Non. p. 278, 2; Ter. Phorm. 1, 2, 51; commōrit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 1; Hor. S. 2, 1, 45;

    commossem,

    Cic. Planc. 37, 90;

    commosset,

    id. Verr. 2, 3, 18, § 45;

    commosse,

    id. ib. 2, 5, 37, § 96; id. Fam. 7, 18, 3), v. a., to put something in violent motion, to move; both of removing from a place and backwards and forwards in a place; to shake, stir (freq. in every period and species of composition).
    I.
    Lit.
    A.
    To remove from a place, to carry away, displace, to start, set in motion, move:

    neque miser me commovere possum prae formidine,

    Plaut. Am. 1, 1, 181; id. Truc. 4, 3, 44:

    facilius est currentem incitare quam commovere languentem,

    Cic. de Or. 2, 44, 186:

    columnas,

    id. Verr. 2, 1, 55, § 145:

    castra ex eo loco,

    to move forward, decamp, id. ib. 2, 5, 37, § 96; cf.

    aciem,

    to set the line in motion, Liv. 2, 65, 5; 9, 27, 10:

    se ex eo loco,

    Cic. Fin. 5, 15, 42:

    se domo,

    id. Fam. 9, 5, 2:

    me Thessalonicā,

    id. Att. 3, 13, 1:

    te istinc,

    id. Fam. 6, 20, 3: agmen loco. to force back, cause to retreat, Sisenn. ap. Non. p. 58, 20; so,

    hostem,

    Liv. 9, 40, 9; 10, 29, 9:

    cervum,

    Verg. A. 7, 494:

    molem,

    Val. Fl. 2, 33:

    nummum,

    i. e. to use in business, Cic. Font. 5, 11 (1, 1); id. Fl. 19, 44:

    ais, si una littera commota sit, fore tota ut labet disciplina. Utrum igitur tibi litteram videor an totas paginas commovere?

    id. Fin. 4, 19, 53.—Sacra, t. t., to move or carry about the sacred utensils, images, etc., for religious use, Verg. A. 4, 301 Serv.; cf. Cato, R. R. 134, 4:

    ancilia,

    Serv. ad Verg. A. 8, 3:

    tripodes,

    Sen. Med. 786.—Hence, humorously: mea si commovi sacra, if I put my instruments (artifices, tricks, etc.) in motion, Plaut. Ps. 1, 1, 107. —Prov.:

    glaebam commosset in agro decumano Siciliae nemo,

    would have stirred a clod, Cic. Verr. 2, 3, 18, § 45.—
    B. 1.
    Of things:

    magni commorunt aequora venti,

    Lucr. 2, 766:

    alas,

    Verg. A. 5, 217; cf.:

    penna commota volucris,

    Sil. 6, 59; Sen. Agam. 633. —
    2.
    Of persons, with se:

    quis sese commovere potest, cujus ille (sc. Roscius) vitia non videat?

    can stir, Cic. de Or. 2, 57, 233:

    num infitiari potes te... meā diligentiā circumclusum commovere te contra rem publicam non potuisse,

    id. Cat. 1, 3, 7; Nep. Ages. 6, 3; Liv. 2, 54, 6; cf.:

    Lanuvii hastam se commovisse,

    id. 21, 62, 4.—
    II.
    Trop.
    A.
    (Acc. to I. A.) To move, drive back, distodge, refute, confute:

    nunc comminus agamus experiamurque, si possimus cornua commovere disputationis tuae,

    Cic. Div. 2, 10, 26:

    si convellere adoriamur ea, quae commoveri non possunt,

    id. de Or. 2, 51, 205.—
    B.
    (Acc. to I. B.) To throw into disorder, physical or mental; to unbalance, unsettle, shake, disturb (rare but class.):

    adflantur alii sidere, alii commoventur statis temporibus alvo, nervis, capite, mente,

    Plin. 2, 41, 41, § 108:

    perleviter commotus fuerat... (postea) eum vidi plane integrum,

    Cic. Q. Fr. 2, 5, 2: Bacchi sacris commota, Poët. ap. Cic. Div. 1, 36, 80:

    commotus habebitur, i. e. mente captus,

    frantic, crazed, Hor. S. 2, 3, 209; cf.:

    commota mens,

    id. ib. 2, 3, 278; Plin. 36, 21, 40, § 152; and:

    commotus mente,

    id. 23, 1, 16, § 23.—
    2. (α).
    With abl.: commorat hominem lacrimis, Turp. ap. Non. p. 278, 2:

    aliquem nimiā longinquitate locorum ac desiderio suorum,

    Cic. Imp. Pomp. 9, 23:

    aut libidine aliquā aut metu,

    id. Off. 1, 29, 102; id. Font. 16, 36 (12, 26):

    ludis,

    id. Mur. 19, 40:

    quis enim, cum sibi fingit aliquid et cogitatione depingit, non simul ac se ipse commovit atque ad se revocavit, sentit, etc.,

    aroused, id. Ac. 2, 16, 51:

    et amore fraterno et existimatione vulgi,

    Caes. B. G. 1, 20:

    adfectibus,

    Quint. 9, 4, 4:

    doctā voce,

    id. 2, 16, 9:

    cujus atrocitate,

    id. 6, 1, 32:

    vix sum apud me, ita animus commotu'st metu, Spe, gaudio,

    Ter. And. 5, 4, 34; Quint. 1, 2, 30:

    commota vehementi metu mens,

    Lucr. 3, 153. —
    (β).
    Absol.:

    commorat omnes nos,

    Ter. Phorm. 1, 2, 51:

    cum aliqua species utilitatis objecta est, commoveri necesse est,

    one must be affected by it, it must make an impression on one, Cic. Off. 3, 8, 35:

    nihil me clamor iste commovet,

    id. Rab. Perd. 6, 18:

    si quos adversum proelium et fuga Gallorum commoveret,

    Caes. B. G. 1, 40:

    in commovendis judiciis,

    Cic. de Or. 2, 45, 189; cf.:

    commotus ab oratore judex,

    Quint. 6, 2, 7:

    qui me commorit, flebit,

    provoke, rouse, Hor. S. 2, 1, 45:

    Neptunus graviter commotus,

    Verg. A. 1, 126:

    domo ejus omnia abstulit quae paulo magis animum cujuspiam aut oculos possent commovere,

    Cic. Verr. 2, 2, 34, § 83; Quint. 12, 10, 50: dormiunt;

    pol ego istos commovebo,

    awake, arouse, Ter. Heaut. 4, 4, 8:

    porticus haec ipsa et palaestra Graecarum disputationum memoriam quodammodo commovent,

    stir up, awaken, revive, Cic. de Or. 2, 5, 20.—Of things:

    aes alienum,

    to demand, Tac. A. 6, 17:

    commotā principis domo,

    id. ib. 4, 52 init.:

    si umquam vitae cupiditas in me fuisset, ego... omnium parricidarum tela commossem?

    provoked, Cic. Planc. 37, 90. —
    (γ).
    With in and abl.:

    qui cum ingeniis conflictatur ejus modi, Neque commovetur animus in eā re tamen,

    Ter. And. 1, 1, 67:

    vidi enim vos in hoc nomine, cum testis diceret, commoveri,

    Cic. Verr. 2, 4, 56, § 125:

    in hac virgine commotus sum,

    i. e. in love, Ter. Eun. 3, 5, 19.—
    (δ).
    With ex and abl.:

    nam cum esset ex aere alieno commota civitas,

    Cic. Rep. 2, 33, 58; Auct. B. Afr. 57, 72.—
    (ε).
    With ad and acc.:

    nec sane satis commoveor animo ad ea. quae vis canenda,

    Cic. ad Q. Fr. 3, 5, 4:

    homines ad turpe compendium,

    Auct. Her. 4, 40, 52.—
    (ζ).
    With ut and subj.:

    adeone me ignavom putas, ut neque me consuetudo neque amor Commoveat neque commoneat, ut servem fidem?

    Ter. And. 1, 5, 45:

    tua nos voluntas commovit, ut conscriberemus, etc.,

    Auct. Her. 1, 1, 1.—
    b.
    Of the passions, etc., to rouse, stir up, excite, produce, generate: belli magnos commovit funditus aestus, moved the waves of strife from their foundations, Lucr. 5, 1434; cf.:

    commovere tumultum aut bellum,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 20:

    misericordiam, invidiam, iracundiam,

    id. de Or. 2, 47, 195; cf.:

    commovere miserationem,

    Quint. 6, 1, 46; 10, 1, 64:

    magnum et acerbum dolorem,

    Cic. Verr. 2, 4, 21, § 47:

    invidiam aliquam in me,

    id. Phil. 3, 7, 18:

    summum odium in eum,

    id. Inv. 1, 54, 103:

    bilem,

    id. Att. 2, 7, 2:

    multorum scribendi studia,

    id. N. D. 1, 4, 8:

    adfectus,

    Quint. 4, prooem. § 6; 5, 8, 3; cf.:

    adfectus vehementer commotos (opp. lenes),

    id. 6, 2, 9.—
    C.
    In discourse:

    nova quaedam,

    to start new doctrines, adduce novelties, Cic. Ac. 2, 6, 18.— Hence, commōtus, a, um, P. a., moved, excited, aroused:

    genus (dicendi) in agendo,

    Cic. de Or. 3, 9, 32; cf.:

    Fimbria paulo fervidior atque commotior,

    id. Brut. 34, 129:

    incidere in rem commotam (i. e. amorem),

    Sen. Ep. 116, 5:

    animus commotior,

    Cic. Div. 1, 37, 80:

    commotius ad omnia turbanda consilium,

    Liv. 6, 14, 9 Weissenb. ad loc.:

    Drusus animo commotior,

    more violent, passionate, Tac. A. 4, 3; cf.:

    commotus ingenio,

    id. ib. 6, 45; and:

    Agrippina paulo commotior,

    id. ib. 1, 33:

    commoto similis,

    to one provoked, enraged, Suet. Aug. 51; cf. id. Tib. 51.— Sup. and adv. apparently not in use.

    Lewis & Short latin dictionary > commoveo

  • 88 conmoveo

    com-mŏvĕo ( conm-), mōvi, mōtum, 2 (contr. forms:

    commōrunt,

    Lucr. 2, 766; commōrat, Turp. ap. Non. p. 278, 2; Ter. Phorm. 1, 2, 51; commōrit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 1; Hor. S. 2, 1, 45;

    commossem,

    Cic. Planc. 37, 90;

    commosset,

    id. Verr. 2, 3, 18, § 45;

    commosse,

    id. ib. 2, 5, 37, § 96; id. Fam. 7, 18, 3), v. a., to put something in violent motion, to move; both of removing from a place and backwards and forwards in a place; to shake, stir (freq. in every period and species of composition).
    I.
    Lit.
    A.
    To remove from a place, to carry away, displace, to start, set in motion, move:

    neque miser me commovere possum prae formidine,

    Plaut. Am. 1, 1, 181; id. Truc. 4, 3, 44:

    facilius est currentem incitare quam commovere languentem,

    Cic. de Or. 2, 44, 186:

    columnas,

    id. Verr. 2, 1, 55, § 145:

    castra ex eo loco,

    to move forward, decamp, id. ib. 2, 5, 37, § 96; cf.

    aciem,

    to set the line in motion, Liv. 2, 65, 5; 9, 27, 10:

    se ex eo loco,

    Cic. Fin. 5, 15, 42:

    se domo,

    id. Fam. 9, 5, 2:

    me Thessalonicā,

    id. Att. 3, 13, 1:

    te istinc,

    id. Fam. 6, 20, 3: agmen loco. to force back, cause to retreat, Sisenn. ap. Non. p. 58, 20; so,

    hostem,

    Liv. 9, 40, 9; 10, 29, 9:

    cervum,

    Verg. A. 7, 494:

    molem,

    Val. Fl. 2, 33:

    nummum,

    i. e. to use in business, Cic. Font. 5, 11 (1, 1); id. Fl. 19, 44:

    ais, si una littera commota sit, fore tota ut labet disciplina. Utrum igitur tibi litteram videor an totas paginas commovere?

    id. Fin. 4, 19, 53.—Sacra, t. t., to move or carry about the sacred utensils, images, etc., for religious use, Verg. A. 4, 301 Serv.; cf. Cato, R. R. 134, 4:

    ancilia,

    Serv. ad Verg. A. 8, 3:

    tripodes,

    Sen. Med. 786.—Hence, humorously: mea si commovi sacra, if I put my instruments (artifices, tricks, etc.) in motion, Plaut. Ps. 1, 1, 107. —Prov.:

    glaebam commosset in agro decumano Siciliae nemo,

    would have stirred a clod, Cic. Verr. 2, 3, 18, § 45.—
    B. 1.
    Of things:

    magni commorunt aequora venti,

    Lucr. 2, 766:

    alas,

    Verg. A. 5, 217; cf.:

    penna commota volucris,

    Sil. 6, 59; Sen. Agam. 633. —
    2.
    Of persons, with se:

    quis sese commovere potest, cujus ille (sc. Roscius) vitia non videat?

    can stir, Cic. de Or. 2, 57, 233:

    num infitiari potes te... meā diligentiā circumclusum commovere te contra rem publicam non potuisse,

    id. Cat. 1, 3, 7; Nep. Ages. 6, 3; Liv. 2, 54, 6; cf.:

    Lanuvii hastam se commovisse,

    id. 21, 62, 4.—
    II.
    Trop.
    A.
    (Acc. to I. A.) To move, drive back, distodge, refute, confute:

    nunc comminus agamus experiamurque, si possimus cornua commovere disputationis tuae,

    Cic. Div. 2, 10, 26:

    si convellere adoriamur ea, quae commoveri non possunt,

    id. de Or. 2, 51, 205.—
    B.
    (Acc. to I. B.) To throw into disorder, physical or mental; to unbalance, unsettle, shake, disturb (rare but class.):

    adflantur alii sidere, alii commoventur statis temporibus alvo, nervis, capite, mente,

    Plin. 2, 41, 41, § 108:

    perleviter commotus fuerat... (postea) eum vidi plane integrum,

    Cic. Q. Fr. 2, 5, 2: Bacchi sacris commota, Poët. ap. Cic. Div. 1, 36, 80:

    commotus habebitur, i. e. mente captus,

    frantic, crazed, Hor. S. 2, 3, 209; cf.:

    commota mens,

    id. ib. 2, 3, 278; Plin. 36, 21, 40, § 152; and:

    commotus mente,

    id. 23, 1, 16, § 23.—
    2. (α).
    With abl.: commorat hominem lacrimis, Turp. ap. Non. p. 278, 2:

    aliquem nimiā longinquitate locorum ac desiderio suorum,

    Cic. Imp. Pomp. 9, 23:

    aut libidine aliquā aut metu,

    id. Off. 1, 29, 102; id. Font. 16, 36 (12, 26):

    ludis,

    id. Mur. 19, 40:

    quis enim, cum sibi fingit aliquid et cogitatione depingit, non simul ac se ipse commovit atque ad se revocavit, sentit, etc.,

    aroused, id. Ac. 2, 16, 51:

    et amore fraterno et existimatione vulgi,

    Caes. B. G. 1, 20:

    adfectibus,

    Quint. 9, 4, 4:

    doctā voce,

    id. 2, 16, 9:

    cujus atrocitate,

    id. 6, 1, 32:

    vix sum apud me, ita animus commotu'st metu, Spe, gaudio,

    Ter. And. 5, 4, 34; Quint. 1, 2, 30:

    commota vehementi metu mens,

    Lucr. 3, 153. —
    (β).
    Absol.:

    commorat omnes nos,

    Ter. Phorm. 1, 2, 51:

    cum aliqua species utilitatis objecta est, commoveri necesse est,

    one must be affected by it, it must make an impression on one, Cic. Off. 3, 8, 35:

    nihil me clamor iste commovet,

    id. Rab. Perd. 6, 18:

    si quos adversum proelium et fuga Gallorum commoveret,

    Caes. B. G. 1, 40:

    in commovendis judiciis,

    Cic. de Or. 2, 45, 189; cf.:

    commotus ab oratore judex,

    Quint. 6, 2, 7:

    qui me commorit, flebit,

    provoke, rouse, Hor. S. 2, 1, 45:

    Neptunus graviter commotus,

    Verg. A. 1, 126:

    domo ejus omnia abstulit quae paulo magis animum cujuspiam aut oculos possent commovere,

    Cic. Verr. 2, 2, 34, § 83; Quint. 12, 10, 50: dormiunt;

    pol ego istos commovebo,

    awake, arouse, Ter. Heaut. 4, 4, 8:

    porticus haec ipsa et palaestra Graecarum disputationum memoriam quodammodo commovent,

    stir up, awaken, revive, Cic. de Or. 2, 5, 20.—Of things:

    aes alienum,

    to demand, Tac. A. 6, 17:

    commotā principis domo,

    id. ib. 4, 52 init.:

    si umquam vitae cupiditas in me fuisset, ego... omnium parricidarum tela commossem?

    provoked, Cic. Planc. 37, 90. —
    (γ).
    With in and abl.:

    qui cum ingeniis conflictatur ejus modi, Neque commovetur animus in eā re tamen,

    Ter. And. 1, 1, 67:

    vidi enim vos in hoc nomine, cum testis diceret, commoveri,

    Cic. Verr. 2, 4, 56, § 125:

    in hac virgine commotus sum,

    i. e. in love, Ter. Eun. 3, 5, 19.—
    (δ).
    With ex and abl.:

    nam cum esset ex aere alieno commota civitas,

    Cic. Rep. 2, 33, 58; Auct. B. Afr. 57, 72.—
    (ε).
    With ad and acc.:

    nec sane satis commoveor animo ad ea. quae vis canenda,

    Cic. ad Q. Fr. 3, 5, 4:

    homines ad turpe compendium,

    Auct. Her. 4, 40, 52.—
    (ζ).
    With ut and subj.:

    adeone me ignavom putas, ut neque me consuetudo neque amor Commoveat neque commoneat, ut servem fidem?

    Ter. And. 1, 5, 45:

    tua nos voluntas commovit, ut conscriberemus, etc.,

    Auct. Her. 1, 1, 1.—
    b.
    Of the passions, etc., to rouse, stir up, excite, produce, generate: belli magnos commovit funditus aestus, moved the waves of strife from their foundations, Lucr. 5, 1434; cf.:

    commovere tumultum aut bellum,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 20:

    misericordiam, invidiam, iracundiam,

    id. de Or. 2, 47, 195; cf.:

    commovere miserationem,

    Quint. 6, 1, 46; 10, 1, 64:

    magnum et acerbum dolorem,

    Cic. Verr. 2, 4, 21, § 47:

    invidiam aliquam in me,

    id. Phil. 3, 7, 18:

    summum odium in eum,

    id. Inv. 1, 54, 103:

    bilem,

    id. Att. 2, 7, 2:

    multorum scribendi studia,

    id. N. D. 1, 4, 8:

    adfectus,

    Quint. 4, prooem. § 6; 5, 8, 3; cf.:

    adfectus vehementer commotos (opp. lenes),

    id. 6, 2, 9.—
    C.
    In discourse:

    nova quaedam,

    to start new doctrines, adduce novelties, Cic. Ac. 2, 6, 18.— Hence, commōtus, a, um, P. a., moved, excited, aroused:

    genus (dicendi) in agendo,

    Cic. de Or. 3, 9, 32; cf.:

    Fimbria paulo fervidior atque commotior,

    id. Brut. 34, 129:

    incidere in rem commotam (i. e. amorem),

    Sen. Ep. 116, 5:

    animus commotior,

    Cic. Div. 1, 37, 80:

    commotius ad omnia turbanda consilium,

    Liv. 6, 14, 9 Weissenb. ad loc.:

    Drusus animo commotior,

    more violent, passionate, Tac. A. 4, 3; cf.:

    commotus ingenio,

    id. ib. 6, 45; and:

    Agrippina paulo commotior,

    id. ib. 1, 33:

    commoto similis,

    to one provoked, enraged, Suet. Aug. 51; cf. id. Tib. 51.— Sup. and adv. apparently not in use.

    Lewis & Short latin dictionary > conmoveo

  • 89 hora

    1.
    hōra, ae (archaic gen. sing. horāï, Lucr. 1, 1016.—In abl. plur. HORABVS, Inscr. Orell. 4601), f. [kindred with hôra; Zend yare, year; ayara, day; orig. for Wosara, from Wear, ver], (lit., a definite space of time, fixed by natural laws; hence, as in Greek).
    I.
    An hour.
    A.
    Lit. (among the Romans, of varying length, according to the time of year, from sunrise to sunset being reckoned as twelve hours; cf.:

    aetas, aevum, tempus, dies): aestiva,

    Mart. 12, 1, 4; cf.:

    viginti milia passuum horis quinque duntaxat aestivis conficienda sunt,

    Veg. Mil. 1, 9:

    horam amplius jam in demoliendo signo moliebantur,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 95:

    īdem eadem possunt horam durare probantes?

    Hor. Ep. 1, 1, 82:

    ternas epistolas in hora dare,

    Cic. Fam. 15, 16, 1:

    in hora saepe ducentos versus dictabat,

    Hor. S. 1, 4, 9:

    horas tres dicere,

    Cic. Att. 4, 2, 4:

    primum dormiit ad horas tres,

    id. ib. 10, 13, 1:

    quatuor horarum spatio antecedens,

    Caes. B. C. 3, 79 fin.:

    quatuor aut plures aulaea premuntur in horas,

    Hor. Ep. 2, 1, 189:

    non amplius quam septem horas dormiebat,

    Suet. Aug. 78:

    haec (cogitatio) paucis admodum horis magnas etiam causas complectitur,

    Quint. 10, 6, 1:

    paucissimarum horarum consulatus,

    Plin. 7, 53, 54, § 181:

    hora quota est?

    what o'clock is it? Hor. S. 2, 6, 44:

    nuntiare horas,

    to tell the time of day, Juv. 10, 216; cf.:

    cum a puero quaesisset horas,

    Plin. 7, 53, 54, § 182; Suet. Dom. 16:

    si te grata quies et primam somnus in horam Delectat,

    Hor. Ep. 1, 17, 6:

    hora secunda postridie,

    Cic. Quint. 6, 25:

    quartā vix demum exponimur horā,

    Hor. S. 1, 5, 23:

    cum ad te quinta fere hora venissem,

    Cic. Pis. 6, 13:

    ea res acta est, cum hora sexta vix Pompeius perorasset, usque ad horam octavam,

    id. Q. Fr. 2, 3, 2:

    hora fere nona,

    id. ib.:

    hora diei decima fere,

    id. Phil. 2, 31, 77:

    hora fere undecima aut non multo secus,

    id. Mil. 10, 29: prima salutantes atque altera continet hora;

    Exercet raucos tertia causidicos: In quintam varios extendit Roma labores: Sexta quies lassis, septima finis erit, etc.,

    Mart. 4, 8:

    post horam primam noctis.... decem horis nocturnis,

    Cic. Rosc. Am. 7, 19:

    prima noctis,

    Suet. Aug. 76:

    tribus nocturnis,

    id. Calig. 50:

    id quidem in horam diei quintam vel octavam spectare maluerint, i. e.,

    towards that part of the heavens where the sun is at the fifth or eighth hour, Plin. 17, 11, 16, § 84; 6, 32, 37, § 202:

    hic tu fortasse eris diligens, ne quam ego horam de meis legitimis horis remittam,

    of the hours allowed to an orator, Cic. Verr. 2, 1, 9, § 25:

    hora partūs,

    the hour of one's birth, natal hour, Suet. Aug. 94:

    hora natalis,

    Hor. C. 2, 17, 19:

    mortis,

    Suet. Dom. 14:

    cenae,

    id. Claud. 8:

    pugnae,

    id. Aug. 16:

    somni,

    id. Dom. 21 et saep.:

    ad horam venire,

    at the hour, punctually, Sen. Q. N. 2, 16:

    clavum mutare in horas,

    every hour, hourly, Hor. S. 2, 7, 10; id. C. 2, 13, 14; id. A. P. 160; Plin. Ep. 3, 17, 3.—
    2.
    Prov.
    a.
    In horam vivere, to care only for the passing hour, to live from hand to mouth, Cic. Phil. 5, 9, 25.—
    b.
    Omnium horarum homo (amicus, etc.), ready, active, well disposed at all times, Quint. 6, 3, 110 Spald.; Suet. Tib. 42 (for which:

    C. Publicium solitum dicere, P. Mummium cuivis tempori hominem esse,

    Cic. de Or. 2, 67, 271).—
    B.
    Transf., in plur.: hōrae, ārum, a horologe, dial, clock:

    cum machinatione quadam moveri aliquid videmus, ut sphaeram, ut horas,

    Cic. N. D. 2, 38, 97; Petr. 71; cf.:

    videt oscitantem judicem, mittentem ad horas,

    to look at the clock, Cic. Brut. 54, 200.—
    II.
    Poet., in gen., time, time of year, season:

    tu quamcumque deus tibi fortunaverit horam, Grata sume manu,

    Hor. Ep. 1, 11, 22:

    et mihi forsan, tibi quod negarit, Porriget hora,

    id. C. 2, 16, 31:

    neu fluitem dubiae spe pendulus horae,

    id. Ep. 1, 18, 110:

    qui recte vivendi prorogat horam,

    id. ib. 1, 2, 41:

    extremo veniet mollior hora die,

    Prop. 2, 28 (3, 24), 16:

    numquam te crastina fallet Hora,

    Verg. G. 1, 426:

    sub verni temporis horam,

    Hor. A. P. 302;

    so of spring: genitalis anni,

    Plin. 9, 35, 54, § 107:

    flagrantis atrox hora Caniculae,

    Hor. C. 3, 13, 9:

    (hae latebrae) Incolumem tibi me praestant Septembribus horis,

    id. Ep. 1, 16, 16:

    arbor ipsa omnibus horis pomifera est,

    at all seasons, all the year round, Plin. 12, 3, 7, § 15.—
    III.
    Personified: Hōrae, ārum, f., like the Gr. Hôrai, the Hours, daughters of Jupiter and Themis, goddesses that presided over the changes of the seasons and kept watch at the gates of heaven, Ov. M. 2, 26; 118; Val. Fl. 4, 92; Stat. Th. 3, 410; Ov. F. 1, 125; 5, 217; Hyg. Fab. 183.
    2.
    Hō̆ra, ae, f. [perh. an old form for hĕra, lady], the wife of Quirinus ( Romulus), who was worshipped as a goddess (called, before her death, Hersilia, Ov. M. 14, 830): Quirine pater, veneror, Horamque Quirini, Enn. ap. Non. 120, 2 (Ann. v. 121 Vahl.):

    Hora Quirini,

    Gell. 13, 22, 2; cf.:

    pariter cum corpore nomen Mutat Horamque vocat,

    Ov. M. 14, 851.

    Lewis & Short latin dictionary > hora

  • 90 Horae

    1.
    hōra, ae (archaic gen. sing. horāï, Lucr. 1, 1016.—In abl. plur. HORABVS, Inscr. Orell. 4601), f. [kindred with hôra; Zend yare, year; ayara, day; orig. for Wosara, from Wear, ver], (lit., a definite space of time, fixed by natural laws; hence, as in Greek).
    I.
    An hour.
    A.
    Lit. (among the Romans, of varying length, according to the time of year, from sunrise to sunset being reckoned as twelve hours; cf.:

    aetas, aevum, tempus, dies): aestiva,

    Mart. 12, 1, 4; cf.:

    viginti milia passuum horis quinque duntaxat aestivis conficienda sunt,

    Veg. Mil. 1, 9:

    horam amplius jam in demoliendo signo moliebantur,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 95:

    īdem eadem possunt horam durare probantes?

    Hor. Ep. 1, 1, 82:

    ternas epistolas in hora dare,

    Cic. Fam. 15, 16, 1:

    in hora saepe ducentos versus dictabat,

    Hor. S. 1, 4, 9:

    horas tres dicere,

    Cic. Att. 4, 2, 4:

    primum dormiit ad horas tres,

    id. ib. 10, 13, 1:

    quatuor horarum spatio antecedens,

    Caes. B. C. 3, 79 fin.:

    quatuor aut plures aulaea premuntur in horas,

    Hor. Ep. 2, 1, 189:

    non amplius quam septem horas dormiebat,

    Suet. Aug. 78:

    haec (cogitatio) paucis admodum horis magnas etiam causas complectitur,

    Quint. 10, 6, 1:

    paucissimarum horarum consulatus,

    Plin. 7, 53, 54, § 181:

    hora quota est?

    what o'clock is it? Hor. S. 2, 6, 44:

    nuntiare horas,

    to tell the time of day, Juv. 10, 216; cf.:

    cum a puero quaesisset horas,

    Plin. 7, 53, 54, § 182; Suet. Dom. 16:

    si te grata quies et primam somnus in horam Delectat,

    Hor. Ep. 1, 17, 6:

    hora secunda postridie,

    Cic. Quint. 6, 25:

    quartā vix demum exponimur horā,

    Hor. S. 1, 5, 23:

    cum ad te quinta fere hora venissem,

    Cic. Pis. 6, 13:

    ea res acta est, cum hora sexta vix Pompeius perorasset, usque ad horam octavam,

    id. Q. Fr. 2, 3, 2:

    hora fere nona,

    id. ib.:

    hora diei decima fere,

    id. Phil. 2, 31, 77:

    hora fere undecima aut non multo secus,

    id. Mil. 10, 29: prima salutantes atque altera continet hora;

    Exercet raucos tertia causidicos: In quintam varios extendit Roma labores: Sexta quies lassis, septima finis erit, etc.,

    Mart. 4, 8:

    post horam primam noctis.... decem horis nocturnis,

    Cic. Rosc. Am. 7, 19:

    prima noctis,

    Suet. Aug. 76:

    tribus nocturnis,

    id. Calig. 50:

    id quidem in horam diei quintam vel octavam spectare maluerint, i. e.,

    towards that part of the heavens where the sun is at the fifth or eighth hour, Plin. 17, 11, 16, § 84; 6, 32, 37, § 202:

    hic tu fortasse eris diligens, ne quam ego horam de meis legitimis horis remittam,

    of the hours allowed to an orator, Cic. Verr. 2, 1, 9, § 25:

    hora partūs,

    the hour of one's birth, natal hour, Suet. Aug. 94:

    hora natalis,

    Hor. C. 2, 17, 19:

    mortis,

    Suet. Dom. 14:

    cenae,

    id. Claud. 8:

    pugnae,

    id. Aug. 16:

    somni,

    id. Dom. 21 et saep.:

    ad horam venire,

    at the hour, punctually, Sen. Q. N. 2, 16:

    clavum mutare in horas,

    every hour, hourly, Hor. S. 2, 7, 10; id. C. 2, 13, 14; id. A. P. 160; Plin. Ep. 3, 17, 3.—
    2.
    Prov.
    a.
    In horam vivere, to care only for the passing hour, to live from hand to mouth, Cic. Phil. 5, 9, 25.—
    b.
    Omnium horarum homo (amicus, etc.), ready, active, well disposed at all times, Quint. 6, 3, 110 Spald.; Suet. Tib. 42 (for which:

    C. Publicium solitum dicere, P. Mummium cuivis tempori hominem esse,

    Cic. de Or. 2, 67, 271).—
    B.
    Transf., in plur.: hōrae, ārum, a horologe, dial, clock:

    cum machinatione quadam moveri aliquid videmus, ut sphaeram, ut horas,

    Cic. N. D. 2, 38, 97; Petr. 71; cf.:

    videt oscitantem judicem, mittentem ad horas,

    to look at the clock, Cic. Brut. 54, 200.—
    II.
    Poet., in gen., time, time of year, season:

    tu quamcumque deus tibi fortunaverit horam, Grata sume manu,

    Hor. Ep. 1, 11, 22:

    et mihi forsan, tibi quod negarit, Porriget hora,

    id. C. 2, 16, 31:

    neu fluitem dubiae spe pendulus horae,

    id. Ep. 1, 18, 110:

    qui recte vivendi prorogat horam,

    id. ib. 1, 2, 41:

    extremo veniet mollior hora die,

    Prop. 2, 28 (3, 24), 16:

    numquam te crastina fallet Hora,

    Verg. G. 1, 426:

    sub verni temporis horam,

    Hor. A. P. 302;

    so of spring: genitalis anni,

    Plin. 9, 35, 54, § 107:

    flagrantis atrox hora Caniculae,

    Hor. C. 3, 13, 9:

    (hae latebrae) Incolumem tibi me praestant Septembribus horis,

    id. Ep. 1, 16, 16:

    arbor ipsa omnibus horis pomifera est,

    at all seasons, all the year round, Plin. 12, 3, 7, § 15.—
    III.
    Personified: Hōrae, ārum, f., like the Gr. Hôrai, the Hours, daughters of Jupiter and Themis, goddesses that presided over the changes of the seasons and kept watch at the gates of heaven, Ov. M. 2, 26; 118; Val. Fl. 4, 92; Stat. Th. 3, 410; Ov. F. 1, 125; 5, 217; Hyg. Fab. 183.
    2.
    Hō̆ra, ae, f. [perh. an old form for hĕra, lady], the wife of Quirinus ( Romulus), who was worshipped as a goddess (called, before her death, Hersilia, Ov. M. 14, 830): Quirine pater, veneror, Horamque Quirini, Enn. ap. Non. 120, 2 (Ann. v. 121 Vahl.):

    Hora Quirini,

    Gell. 13, 22, 2; cf.:

    pariter cum corpore nomen Mutat Horamque vocat,

    Ov. M. 14, 851.

    Lewis & Short latin dictionary > Horae

  • 91 horae

    1.
    hōra, ae (archaic gen. sing. horāï, Lucr. 1, 1016.—In abl. plur. HORABVS, Inscr. Orell. 4601), f. [kindred with hôra; Zend yare, year; ayara, day; orig. for Wosara, from Wear, ver], (lit., a definite space of time, fixed by natural laws; hence, as in Greek).
    I.
    An hour.
    A.
    Lit. (among the Romans, of varying length, according to the time of year, from sunrise to sunset being reckoned as twelve hours; cf.:

    aetas, aevum, tempus, dies): aestiva,

    Mart. 12, 1, 4; cf.:

    viginti milia passuum horis quinque duntaxat aestivis conficienda sunt,

    Veg. Mil. 1, 9:

    horam amplius jam in demoliendo signo moliebantur,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 95:

    īdem eadem possunt horam durare probantes?

    Hor. Ep. 1, 1, 82:

    ternas epistolas in hora dare,

    Cic. Fam. 15, 16, 1:

    in hora saepe ducentos versus dictabat,

    Hor. S. 1, 4, 9:

    horas tres dicere,

    Cic. Att. 4, 2, 4:

    primum dormiit ad horas tres,

    id. ib. 10, 13, 1:

    quatuor horarum spatio antecedens,

    Caes. B. C. 3, 79 fin.:

    quatuor aut plures aulaea premuntur in horas,

    Hor. Ep. 2, 1, 189:

    non amplius quam septem horas dormiebat,

    Suet. Aug. 78:

    haec (cogitatio) paucis admodum horis magnas etiam causas complectitur,

    Quint. 10, 6, 1:

    paucissimarum horarum consulatus,

    Plin. 7, 53, 54, § 181:

    hora quota est?

    what o'clock is it? Hor. S. 2, 6, 44:

    nuntiare horas,

    to tell the time of day, Juv. 10, 216; cf.:

    cum a puero quaesisset horas,

    Plin. 7, 53, 54, § 182; Suet. Dom. 16:

    si te grata quies et primam somnus in horam Delectat,

    Hor. Ep. 1, 17, 6:

    hora secunda postridie,

    Cic. Quint. 6, 25:

    quartā vix demum exponimur horā,

    Hor. S. 1, 5, 23:

    cum ad te quinta fere hora venissem,

    Cic. Pis. 6, 13:

    ea res acta est, cum hora sexta vix Pompeius perorasset, usque ad horam octavam,

    id. Q. Fr. 2, 3, 2:

    hora fere nona,

    id. ib.:

    hora diei decima fere,

    id. Phil. 2, 31, 77:

    hora fere undecima aut non multo secus,

    id. Mil. 10, 29: prima salutantes atque altera continet hora;

    Exercet raucos tertia causidicos: In quintam varios extendit Roma labores: Sexta quies lassis, septima finis erit, etc.,

    Mart. 4, 8:

    post horam primam noctis.... decem horis nocturnis,

    Cic. Rosc. Am. 7, 19:

    prima noctis,

    Suet. Aug. 76:

    tribus nocturnis,

    id. Calig. 50:

    id quidem in horam diei quintam vel octavam spectare maluerint, i. e.,

    towards that part of the heavens where the sun is at the fifth or eighth hour, Plin. 17, 11, 16, § 84; 6, 32, 37, § 202:

    hic tu fortasse eris diligens, ne quam ego horam de meis legitimis horis remittam,

    of the hours allowed to an orator, Cic. Verr. 2, 1, 9, § 25:

    hora partūs,

    the hour of one's birth, natal hour, Suet. Aug. 94:

    hora natalis,

    Hor. C. 2, 17, 19:

    mortis,

    Suet. Dom. 14:

    cenae,

    id. Claud. 8:

    pugnae,

    id. Aug. 16:

    somni,

    id. Dom. 21 et saep.:

    ad horam venire,

    at the hour, punctually, Sen. Q. N. 2, 16:

    clavum mutare in horas,

    every hour, hourly, Hor. S. 2, 7, 10; id. C. 2, 13, 14; id. A. P. 160; Plin. Ep. 3, 17, 3.—
    2.
    Prov.
    a.
    In horam vivere, to care only for the passing hour, to live from hand to mouth, Cic. Phil. 5, 9, 25.—
    b.
    Omnium horarum homo (amicus, etc.), ready, active, well disposed at all times, Quint. 6, 3, 110 Spald.; Suet. Tib. 42 (for which:

    C. Publicium solitum dicere, P. Mummium cuivis tempori hominem esse,

    Cic. de Or. 2, 67, 271).—
    B.
    Transf., in plur.: hōrae, ārum, a horologe, dial, clock:

    cum machinatione quadam moveri aliquid videmus, ut sphaeram, ut horas,

    Cic. N. D. 2, 38, 97; Petr. 71; cf.:

    videt oscitantem judicem, mittentem ad horas,

    to look at the clock, Cic. Brut. 54, 200.—
    II.
    Poet., in gen., time, time of year, season:

    tu quamcumque deus tibi fortunaverit horam, Grata sume manu,

    Hor. Ep. 1, 11, 22:

    et mihi forsan, tibi quod negarit, Porriget hora,

    id. C. 2, 16, 31:

    neu fluitem dubiae spe pendulus horae,

    id. Ep. 1, 18, 110:

    qui recte vivendi prorogat horam,

    id. ib. 1, 2, 41:

    extremo veniet mollior hora die,

    Prop. 2, 28 (3, 24), 16:

    numquam te crastina fallet Hora,

    Verg. G. 1, 426:

    sub verni temporis horam,

    Hor. A. P. 302;

    so of spring: genitalis anni,

    Plin. 9, 35, 54, § 107:

    flagrantis atrox hora Caniculae,

    Hor. C. 3, 13, 9:

    (hae latebrae) Incolumem tibi me praestant Septembribus horis,

    id. Ep. 1, 16, 16:

    arbor ipsa omnibus horis pomifera est,

    at all seasons, all the year round, Plin. 12, 3, 7, § 15.—
    III.
    Personified: Hōrae, ārum, f., like the Gr. Hôrai, the Hours, daughters of Jupiter and Themis, goddesses that presided over the changes of the seasons and kept watch at the gates of heaven, Ov. M. 2, 26; 118; Val. Fl. 4, 92; Stat. Th. 3, 410; Ov. F. 1, 125; 5, 217; Hyg. Fab. 183.
    2.
    Hō̆ra, ae, f. [perh. an old form for hĕra, lady], the wife of Quirinus ( Romulus), who was worshipped as a goddess (called, before her death, Hersilia, Ov. M. 14, 830): Quirine pater, veneror, Horamque Quirini, Enn. ap. Non. 120, 2 (Ann. v. 121 Vahl.):

    Hora Quirini,

    Gell. 13, 22, 2; cf.:

    pariter cum corpore nomen Mutat Horamque vocat,

    Ov. M. 14, 851.

    Lewis & Short latin dictionary > horae

  • 92 praecipio

    prae-cĭpĭo, cēpi, ceptum, 3, v. a. [capio], to take or seize beforehand, to get or receive in advance (class., esp. in the trop. sense; syn.: anticipo, praeoccupo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., Lucr. 6, 1050:

    nisi aquam praecepimus ante,

    id. 6, 804:

    a publicanis pecuniam insequentis anni mutuam praeceperat,

    Caes. B. C. 3, 31:

    aliquantum viae,

    to get the start somewhat, Liv. 36, 19:

    longius spatium fugā,

    id. 22, 41 fin.:

    iter,

    id. 3, 46:

    Piraeeum quinqueremibus,

    to preoccupy, id. 32, 16, 5: mons a Lusitanis praeceptus, Sall. Fragm. ap. Gell. 10, 26, 3:

    si lac praeceperit aestus,

    i. e. have previously dried up, Verg. E. 3, 98.—
    B.
    In partic., in jurid. lang, to receive (esp. an inheritance or bequest) in advance, Plin. Ep. 5, 7, 4:

    si heres centum praecipere jussus sit,

    Dig. 30, 122; so ib. 36, 1, 63:

    quantitatem dotis,

    ib. 17, 2, 81:

    dotem,

    ib. 10, 2, 46:

    per praeceptionem hoc modo legamus: Lucius Titius hominem Stichum praecipito,

    Gai. Inst. 2, 216. —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to take or obtain in advance, to anticipate:

    aliquantum ad fugam temporis Syphax et Hasdrubal praeceperunt,

    gained some advantage in time, Liv. 30, 8 fin.:

    tempus,

    id. 1, 7:

    celeres neu praecipe Parcas,

    do not hasten in advance of, do not anticipate, Stat. Th. 8, 328; so,

    veneno fata praecepit,

    Flor. 3, 9, 4: praecipio gaudia suppliciorum vestrorum, I rejoice in advance, Anton. ap. Cic. Phil. 13, 20, 45; Hirt. B. G. 8, 51; cf. Liv. 45, 1, 1:

    jam animo victoriam praecipiebant,

    figured to themselves beforehand, Caes. B. C. 3, 87 fin.; Liv. 10, 26:

    spe jam praecipit hostem,

    Verg. A. 11, 491: praecipere cogitatione futura, to conjecture or imagine beforehand, Cic. Off. 1, 23, 81:

    omnia,

    Verg. A. 6, 105; cf.:

    haec usu ventura opinione praeceperat,

    had already suspected, Caes. B. G. 7, 9:

    sed alterum mihi est certius, nec praecipiam tamen,

    Cic. Att. 10, 1, 2.—
    B.
    In partic., to give rules or precepts to any one, to advise, admonish, warn, inform, instruct, teach; to enjoin, direct, bid, order, etc. (syn.:

    mando, impero, doceo): vilici officia, quae dominus praecepit,

    Cato, R. R. 142:

    Philocomasio id praecipiendum est, ut sciat,

    Plaut. Mil. 2, 2, 92:

    quoi numquam unam rem me licet semel praecipere,

    id. As. 2, 4, 15:

    quae ego tibi praecipio, ea facito,

    id. Trin. 2, 2, 17:

    docui, monui, bene praecepi semper quae potui omnia,

    Ter. Ad. 5, 9, 6:

    quicquid praecipies, esto brevis,

    Hor. A. P. 335:

    de eloquentiā,

    Cic. de Or. 2, 11, 48:

    de agriculturā,

    Plin. 18, 24, 56, § 201:

    alicui aliquid praecipere,

    Cic. Mur. 2, 4: glossemata nobis, Asin. Gall. ap. Suet. Gram. 22:

    numerumque modumque carinis Praecipiant,

    Verg. A. 11, 329:

    cantus lugubres,

    Hor. C. 1, 24, 2:

    artem nandi,

    Ov. Tr. 2, 486:

    humanitatem,

    Plin. Ep. 1, 10, 2, etc.:

    mitem animum et mores modicis erroribus aequos Praecipit,

    enjoins, recommends, Juv. 14, 16.—With inf.:

    justitia praecipit, parcere omnibus,

    Cic. Rep. 3, 12, 21; so,

    paeoniam praecipiunt eruere noctu,

    Plin. 25, 4, 10, § 29:

    codicillos aperiri testator praecepit,

    Dig. 31, 1, 89.—With ut:

    illud potius praecipiendum fuit, ut, etc.,

    Cic. Lael. 16, 60:

    recte etiam praecipi potest in amicitiis, ne, etc.,

    id. ib. 20, 75:

    consulentibus Pythia praecepit, ut, etc.,

    Nep. Milt. 1, 3.—With subj. alone:

    praecipit atque interdicit, omnes unum peterent Indutiomarum,

    Caes. B. G. 5, 58:

    his praecepit, omnes mortales pecuniā aggrediantur,

    Sall. J. 28, 1.—With acc. and inf.:

    etiam scelere convictos nonnisi ad opus damnari praeceperat,

    Suet. Ner. 31:

    D. Claudius edicto praecepit,

    decreed, commanded, Dig. 48, 10, 15. —As subst.: praecĭpĭens, entis, m., a teacher, Cic. Rep. 1, 46, 70:

    jam prope consummata fuerit praecipientis opera,

    Quint. 2, 6, 6:

    in numero praecipientium,

    id. 2, 3, 5.—Hence, praeceptum, i, n. (acc. to II. B.), a maxim, rule, precept; an order, direction, command, bidding; an injunction, etc. (class.):

    quo praecepto ab iis diligentissime observato,

    Caes. B. G. 5, 35:

    sine praecepto ullius suā sponte struebatur acies,

    Liv. 9, 31:

    transvectae praecepto ducis alae,

    Tac. Agr. 37:

    hoc praeceptum patet latius,

    Cic. Tusc. 2, 24, 58; cf.:

    hoc praeceptum officii diligenter tenendum est,

    id. Off. 2, 14, 51.—In plur.:

    tuis monitig praeceptisque,

    Cic. Fam. 5, 13, 3:

    in quam (partem) praecepta nobis danda sunt,

    id. Inv. 2, 17, 53; 2, 34, 105:

    abundare praeceptis philosophiae,

    id. Off. 1, 1, 1:

    dare praecepta dicendi,

    id. Brut. 76, 273; cf.

    studiosis dicendi praecepta tradere,

    id. Or. 41, 141:

    deūm praecepta secuti,

    orders, commands, Verg. G. 4, 448:

    sine vi non ulla dabit (Nereus) praecepta,

    id. ib. 4, 398.

    Lewis & Short latin dictionary > praecipio

  • 93 trānsigō

        trānsigō ēgī, āctus, ere    [trans+ago], to drive through, stab through, pierce through, transfix, transpierce: gladio pectus, Ph.—Fig., to carry through, bring to an end, finish, settle, complete, conclude, perform, accomplish, despatch, transact: illud factum atque transactum est: rebus transactis: quod plerumque non futura sed transacta perpendimus, Cu.: Intus transigetur quod restet, T.: pleraque per se, L.: reliqua cum Bestiā secreta, S.: rixae caede transiguntur, Ta.: sin transactum est, if all is over.—Of a difference or controversy, to settle, come to a settlement, agree, reach an understanding: inter se ut lubet, T.: cum reo: cum privatis non poterat transigi minore pecuniā: ut secum aliquid quā lubet condicione transigeret. —With cum, to make an end of, put an end to, have done with: cum Publilio certamen, L.: cum expeditionibus, Ta.: cum spe votoque uxoris semel transigitur, Ta.—Of time, to bring to an end, lead, pass, spend: tempus per ostentationem, Ta.
    * * *
    transigere, transegi, transactus V
    stab, pierce; finish, settle, complete, accomplish; perform; bargain, transact

    Latin-English dictionary > trānsigō

  • 94 produco

    prō-dūco, xi, ctum, 3 (produxe, for produxisse, Ter Ad. 4, 2, 22), v. a., to lead or bring forth, to lead forward or out.
    I.
    Lit. (class.):

    fidicinam intus,

    Plaut. Ep. 3, 4, 40:

    aliquem foras ante aedes,

    id. Capt. 2, 2, 2:

    aliquem e latebris,

    Petr. 126:

    castris omnem exercitum,

    Plaut. Am. 1, 1, 62:

    copias pro castris,

    Caes. B. G. 1, 48.—Esp.
    a.
    To bring before the people, senate, or a court:

    aliquem in conspectum populi Romani,

    Cic. Verr. 2, 1, 47, § 122:

    quempiam in contionem,

    id. Pis. 6, 14: cum tribunis [p. 1456] plebis Curionem et Octavium consules produxisset, id. Brut. 60, 217; Liv. 27, 7, 4:

    harum rerum omnium auctores testesque,

    Cic. Verr. 2, 5, 50, § 131:

    productus pro rostris,

    to give evidence, Suet. Jul. 20 fin.:

    producti in circo Flaminio in contionem,

    Cic. Sest. 14, 33:

    in judicium,

    to bring before a court, id. Verr. 2, 1, 43, § 113:

    aliquem in Sestium,

    id. Q. Fr. 2, 4, 1:

    aliquem ad necem,

    id. Verr. 2, 5, 60, § 157.—
    b.
    Of an actor, to represent, perform:

    nihil ab hoc (Roscio) pravum et perversum produci posse arbitrabantur,

    Cic. Rosc. Com. 10, 30. —
    c.
    To expose for sale:

    ancillam produxit, vendidit,

    Ter. Eun. 1, 2, 54:

    servos,

    id. Heaut. 1, 1, 92; Suet. Gram. 4.—
    d.
    To draw or place one thing before another ( poet.):

    producere malo aliquam moram,

    Ter. And. 3, 5, 9:

    scamnum lecto,

    Ov. A. A. 2, 211:

    nubila menti,

    Stat. S. 5, 3, 13.—
    e.
    To draw or stretch out, to lengthen out, extend ( poet. and post-Aug.):

    pelles dentibus,

    Mart. 9, 74, 1:

    ferrum incude,

    Juv. 15, 165:

    supercilium madidā fuligine tactum,

    id. 2, 94:

    lineas ex argento nigras,

    Plin. 33, 6, 31, § 98.—
    f.
    To conduct to a place:

    non tu eum rus hinc modo Produxe aiebas?

    Ter. Ad. 4, 2, 22.—
    g.
    To conduct to the grave, sc. a corpse or a funeral procession ( poet.):

    nec te, tua funera, mater Produxi,

    Verg. A. 9, 486:

    longum funus ad tumulos,

    Luc. 2, 298.—
    h.
    To lead or bring along, to bring away:

    qui et procurrentem retrahat, et cunctantem producat,

    to drag forward, Col. 6, 2, 9.—
    i.
    To bring to light, disclose, expose:

    occulta ad patres produxit crimina servus,

    Juv. 8, 266. —
    B.
    In partic.
    1.
    To bring forth, bring into the world, to bear or beget:

    ego is sum qui te produxi pater,

    Plaut. Rud. 4, 4, 129:

    liberos,

    id. Capt. 3, 5, 105; Lucil. ap. Non. 373, 2:

    magnanimos nos natura produxit,

    Sen. Ep. 104, 23:

    quam te Thersitae similem producat Achilles,

    Juv. 8, 271.— Of other subjects, to produce, make (postAug.):

    cibis utendum est carnem producentibus,

    Cels. 8, 7, 7:

    cum folia producere incipiunt fici,

    Pall. 4, 10, 30.—
    2.
    = adduco in indicium, to bring forth to trial, Cic. Verr. 2, 1, 12, § 32 (Zumpt); Quint. 11, 3, 174.—
    3.
    To make to grow, to advance, promote ( poet.): subolem. Hor. C. S. 17.—
    4.
    In pronunciation, to lengthen, prolong (class.):

    inclitus dicimus brevi primā litterā, insanus productā,

    Cic. Or. 48, 159:

    syllabam,

    Ov. P. 4, 12, 13; Quint. 1, 5, 18.—
    II.
    Trop.
    A.
    To bring forward (to distinction), to raise, promote, advance (class.): producere aliquem ad aliquam dignitatem. Cic. Fin. 3, 16, 52:

    aliquem omni genere honoris,

    Liv. 40, 56:

    quem tu non pro illius dignitate produxeras,

    Cic. Dom. 9, 21:

    a quibus producti sunt, exsistunt eorum ipsorum tyranni,

    advanced to power, id. Rep. 1, 44, 68:

    beneficia, quae non producunt, nec honestiorem faciunt,

    Sen. Ben. 2, 9, 2.—
    B.
    To lead, induce one to do any thing:

    producti sumus, ut loqueremur,

    Auct. Her. 1, 3, 5:

    productus ad aliquid faciendum,

    Plin. 9, 35, 59, § 122.—
    C.
    To draw or drag out, to lengthen out, prolong, protract (class.):

    producere pauperi vitam ad miseriam,

    Plaut. Trin. 2, 2, 59:

    cenam,

    Hor. S. 1, 5, 70:

    convivium ad multam noctem vario sermone,

    Cic. Sen. 14, 46:

    sermonem in multam noctem,

    id. Rep. 6, 10, 10:

    sermonem longius,

    id. Brut. 71, 251:

    Varro.. vitam Naevii producit longius,

    i. e. represents him as having lived longer, id. ib. 15, 60:

    somnum ultra primam lucem,

    Suet. Aug. 78:

    rem in hiemem,

    Caes. B. G. 4, 30:

    animas,

    lives, Juv. 15, 94.—
    2.
    To put off, to amuse, delude one with fallacious promises:

    aliquem falsā spe producere,

    Ter. And. 4, 1, 25:

    aliquem conditionibus,

    Cic. Quint. 8, 30.—
    D.
    Of time, to pass, spend ( poet.):

    cyathos sorbillans diem,

    Ter. Ad. 4, 2, 52.—
    E.
    To bring up, educate:

    audientem dicto, mater, produxisti filiam,

    Plaut. As. 3, 1, 40:

    principes liberos,

    Tac. Or. 28:

    laevo monitu pueros avaros,

    Juv. 14, 228.—
    F.
    To make, devise, produce, bring into use:

    nova (vocabula) quae genitor produxerit usus,

    Hor. Ep. 2, 2, 119.—
    G.
    To plant, cultivate:

    quicunque primum te produxit, arbor,

    Hor. C. 2, 13, 3.—Hence, prōductus, a, um, P. a., lengthened, long, prolonged, protracted, etc. (class.):

    productiore cornu sinistro,

    drawn out, extended, Tac. A. 13, 40 Halm:

    productissimum flagellum,

    Col. 3, 10: commoditates corporis tam productae temporibus, Cic. Fin. 4, 12, 29:

    dolores longinquitate producti,

    id. Tusc. 5, 40, 117:

    exitus (orationis),

    id. de Or. 2. 53, 213:

    productiora alia, et quasi immoderatius excurrentia,

    too long, id. Or. 53, 178; so,

    producta syllaba (opp. short),

    id. ib. 48, 159:

    nomen,

    formed by prolongation, id. N. D. 2, 26, 66:

    neve minor, neu sit quinto productior actu Fabula,

    longer, Hor. A. P. 189.—
    B.
    Subst.: prōducta, ōrum, n., preferable things (a transl. of the Gr. tha proêgmena): in vitā non ea, quae primario loco sunt, sed ea, quae secundum locum obtinent, proêgmena, id est producta nominantur; quae vel ita appellemus (id erit verbum e verbo), vel promota, et remota, vel, ut dudum diximus, praeposita, vel praecipua;

    et illa rejecta,

    Cic. Fin. 3, 16, 52; cf. Sen. Ep. 74, 17.—Hence, adv.: prōductē, in a lengthened manner, long (class.):

    producte dicere litteram, opp. breviter,

    Cic. Or. 48, 159:

    producte dicere syllabam, opp. correpte,

    Gell. 2, 17, 5.— Comp.:

    syllaba productius pronunciata,

    Gell. 4, 17, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > produco

  • 95 producta

    prō-dūco, xi, ctum, 3 (produxe, for produxisse, Ter Ad. 4, 2, 22), v. a., to lead or bring forth, to lead forward or out.
    I.
    Lit. (class.):

    fidicinam intus,

    Plaut. Ep. 3, 4, 40:

    aliquem foras ante aedes,

    id. Capt. 2, 2, 2:

    aliquem e latebris,

    Petr. 126:

    castris omnem exercitum,

    Plaut. Am. 1, 1, 62:

    copias pro castris,

    Caes. B. G. 1, 48.—Esp.
    a.
    To bring before the people, senate, or a court:

    aliquem in conspectum populi Romani,

    Cic. Verr. 2, 1, 47, § 122:

    quempiam in contionem,

    id. Pis. 6, 14: cum tribunis [p. 1456] plebis Curionem et Octavium consules produxisset, id. Brut. 60, 217; Liv. 27, 7, 4:

    harum rerum omnium auctores testesque,

    Cic. Verr. 2, 5, 50, § 131:

    productus pro rostris,

    to give evidence, Suet. Jul. 20 fin.:

    producti in circo Flaminio in contionem,

    Cic. Sest. 14, 33:

    in judicium,

    to bring before a court, id. Verr. 2, 1, 43, § 113:

    aliquem in Sestium,

    id. Q. Fr. 2, 4, 1:

    aliquem ad necem,

    id. Verr. 2, 5, 60, § 157.—
    b.
    Of an actor, to represent, perform:

    nihil ab hoc (Roscio) pravum et perversum produci posse arbitrabantur,

    Cic. Rosc. Com. 10, 30. —
    c.
    To expose for sale:

    ancillam produxit, vendidit,

    Ter. Eun. 1, 2, 54:

    servos,

    id. Heaut. 1, 1, 92; Suet. Gram. 4.—
    d.
    To draw or place one thing before another ( poet.):

    producere malo aliquam moram,

    Ter. And. 3, 5, 9:

    scamnum lecto,

    Ov. A. A. 2, 211:

    nubila menti,

    Stat. S. 5, 3, 13.—
    e.
    To draw or stretch out, to lengthen out, extend ( poet. and post-Aug.):

    pelles dentibus,

    Mart. 9, 74, 1:

    ferrum incude,

    Juv. 15, 165:

    supercilium madidā fuligine tactum,

    id. 2, 94:

    lineas ex argento nigras,

    Plin. 33, 6, 31, § 98.—
    f.
    To conduct to a place:

    non tu eum rus hinc modo Produxe aiebas?

    Ter. Ad. 4, 2, 22.—
    g.
    To conduct to the grave, sc. a corpse or a funeral procession ( poet.):

    nec te, tua funera, mater Produxi,

    Verg. A. 9, 486:

    longum funus ad tumulos,

    Luc. 2, 298.—
    h.
    To lead or bring along, to bring away:

    qui et procurrentem retrahat, et cunctantem producat,

    to drag forward, Col. 6, 2, 9.—
    i.
    To bring to light, disclose, expose:

    occulta ad patres produxit crimina servus,

    Juv. 8, 266. —
    B.
    In partic.
    1.
    To bring forth, bring into the world, to bear or beget:

    ego is sum qui te produxi pater,

    Plaut. Rud. 4, 4, 129:

    liberos,

    id. Capt. 3, 5, 105; Lucil. ap. Non. 373, 2:

    magnanimos nos natura produxit,

    Sen. Ep. 104, 23:

    quam te Thersitae similem producat Achilles,

    Juv. 8, 271.— Of other subjects, to produce, make (postAug.):

    cibis utendum est carnem producentibus,

    Cels. 8, 7, 7:

    cum folia producere incipiunt fici,

    Pall. 4, 10, 30.—
    2.
    = adduco in indicium, to bring forth to trial, Cic. Verr. 2, 1, 12, § 32 (Zumpt); Quint. 11, 3, 174.—
    3.
    To make to grow, to advance, promote ( poet.): subolem. Hor. C. S. 17.—
    4.
    In pronunciation, to lengthen, prolong (class.):

    inclitus dicimus brevi primā litterā, insanus productā,

    Cic. Or. 48, 159:

    syllabam,

    Ov. P. 4, 12, 13; Quint. 1, 5, 18.—
    II.
    Trop.
    A.
    To bring forward (to distinction), to raise, promote, advance (class.): producere aliquem ad aliquam dignitatem. Cic. Fin. 3, 16, 52:

    aliquem omni genere honoris,

    Liv. 40, 56:

    quem tu non pro illius dignitate produxeras,

    Cic. Dom. 9, 21:

    a quibus producti sunt, exsistunt eorum ipsorum tyranni,

    advanced to power, id. Rep. 1, 44, 68:

    beneficia, quae non producunt, nec honestiorem faciunt,

    Sen. Ben. 2, 9, 2.—
    B.
    To lead, induce one to do any thing:

    producti sumus, ut loqueremur,

    Auct. Her. 1, 3, 5:

    productus ad aliquid faciendum,

    Plin. 9, 35, 59, § 122.—
    C.
    To draw or drag out, to lengthen out, prolong, protract (class.):

    producere pauperi vitam ad miseriam,

    Plaut. Trin. 2, 2, 59:

    cenam,

    Hor. S. 1, 5, 70:

    convivium ad multam noctem vario sermone,

    Cic. Sen. 14, 46:

    sermonem in multam noctem,

    id. Rep. 6, 10, 10:

    sermonem longius,

    id. Brut. 71, 251:

    Varro.. vitam Naevii producit longius,

    i. e. represents him as having lived longer, id. ib. 15, 60:

    somnum ultra primam lucem,

    Suet. Aug. 78:

    rem in hiemem,

    Caes. B. G. 4, 30:

    animas,

    lives, Juv. 15, 94.—
    2.
    To put off, to amuse, delude one with fallacious promises:

    aliquem falsā spe producere,

    Ter. And. 4, 1, 25:

    aliquem conditionibus,

    Cic. Quint. 8, 30.—
    D.
    Of time, to pass, spend ( poet.):

    cyathos sorbillans diem,

    Ter. Ad. 4, 2, 52.—
    E.
    To bring up, educate:

    audientem dicto, mater, produxisti filiam,

    Plaut. As. 3, 1, 40:

    principes liberos,

    Tac. Or. 28:

    laevo monitu pueros avaros,

    Juv. 14, 228.—
    F.
    To make, devise, produce, bring into use:

    nova (vocabula) quae genitor produxerit usus,

    Hor. Ep. 2, 2, 119.—
    G.
    To plant, cultivate:

    quicunque primum te produxit, arbor,

    Hor. C. 2, 13, 3.—Hence, prōductus, a, um, P. a., lengthened, long, prolonged, protracted, etc. (class.):

    productiore cornu sinistro,

    drawn out, extended, Tac. A. 13, 40 Halm:

    productissimum flagellum,

    Col. 3, 10: commoditates corporis tam productae temporibus, Cic. Fin. 4, 12, 29:

    dolores longinquitate producti,

    id. Tusc. 5, 40, 117:

    exitus (orationis),

    id. de Or. 2. 53, 213:

    productiora alia, et quasi immoderatius excurrentia,

    too long, id. Or. 53, 178; so,

    producta syllaba (opp. short),

    id. ib. 48, 159:

    nomen,

    formed by prolongation, id. N. D. 2, 26, 66:

    neve minor, neu sit quinto productior actu Fabula,

    longer, Hor. A. P. 189.—
    B.
    Subst.: prōducta, ōrum, n., preferable things (a transl. of the Gr. tha proêgmena): in vitā non ea, quae primario loco sunt, sed ea, quae secundum locum obtinent, proêgmena, id est producta nominantur; quae vel ita appellemus (id erit verbum e verbo), vel promota, et remota, vel, ut dudum diximus, praeposita, vel praecipua;

    et illa rejecta,

    Cic. Fin. 3, 16, 52; cf. Sen. Ep. 74, 17.—Hence, adv.: prōductē, in a lengthened manner, long (class.):

    producte dicere litteram, opp. breviter,

    Cic. Or. 48, 159:

    producte dicere syllabam, opp. correpte,

    Gell. 2, 17, 5.— Comp.:

    syllaba productius pronunciata,

    Gell. 4, 17, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > producta

  • 96 producte

    prō-dūco, xi, ctum, 3 (produxe, for produxisse, Ter Ad. 4, 2, 22), v. a., to lead or bring forth, to lead forward or out.
    I.
    Lit. (class.):

    fidicinam intus,

    Plaut. Ep. 3, 4, 40:

    aliquem foras ante aedes,

    id. Capt. 2, 2, 2:

    aliquem e latebris,

    Petr. 126:

    castris omnem exercitum,

    Plaut. Am. 1, 1, 62:

    copias pro castris,

    Caes. B. G. 1, 48.—Esp.
    a.
    To bring before the people, senate, or a court:

    aliquem in conspectum populi Romani,

    Cic. Verr. 2, 1, 47, § 122:

    quempiam in contionem,

    id. Pis. 6, 14: cum tribunis [p. 1456] plebis Curionem et Octavium consules produxisset, id. Brut. 60, 217; Liv. 27, 7, 4:

    harum rerum omnium auctores testesque,

    Cic. Verr. 2, 5, 50, § 131:

    productus pro rostris,

    to give evidence, Suet. Jul. 20 fin.:

    producti in circo Flaminio in contionem,

    Cic. Sest. 14, 33:

    in judicium,

    to bring before a court, id. Verr. 2, 1, 43, § 113:

    aliquem in Sestium,

    id. Q. Fr. 2, 4, 1:

    aliquem ad necem,

    id. Verr. 2, 5, 60, § 157.—
    b.
    Of an actor, to represent, perform:

    nihil ab hoc (Roscio) pravum et perversum produci posse arbitrabantur,

    Cic. Rosc. Com. 10, 30. —
    c.
    To expose for sale:

    ancillam produxit, vendidit,

    Ter. Eun. 1, 2, 54:

    servos,

    id. Heaut. 1, 1, 92; Suet. Gram. 4.—
    d.
    To draw or place one thing before another ( poet.):

    producere malo aliquam moram,

    Ter. And. 3, 5, 9:

    scamnum lecto,

    Ov. A. A. 2, 211:

    nubila menti,

    Stat. S. 5, 3, 13.—
    e.
    To draw or stretch out, to lengthen out, extend ( poet. and post-Aug.):

    pelles dentibus,

    Mart. 9, 74, 1:

    ferrum incude,

    Juv. 15, 165:

    supercilium madidā fuligine tactum,

    id. 2, 94:

    lineas ex argento nigras,

    Plin. 33, 6, 31, § 98.—
    f.
    To conduct to a place:

    non tu eum rus hinc modo Produxe aiebas?

    Ter. Ad. 4, 2, 22.—
    g.
    To conduct to the grave, sc. a corpse or a funeral procession ( poet.):

    nec te, tua funera, mater Produxi,

    Verg. A. 9, 486:

    longum funus ad tumulos,

    Luc. 2, 298.—
    h.
    To lead or bring along, to bring away:

    qui et procurrentem retrahat, et cunctantem producat,

    to drag forward, Col. 6, 2, 9.—
    i.
    To bring to light, disclose, expose:

    occulta ad patres produxit crimina servus,

    Juv. 8, 266. —
    B.
    In partic.
    1.
    To bring forth, bring into the world, to bear or beget:

    ego is sum qui te produxi pater,

    Plaut. Rud. 4, 4, 129:

    liberos,

    id. Capt. 3, 5, 105; Lucil. ap. Non. 373, 2:

    magnanimos nos natura produxit,

    Sen. Ep. 104, 23:

    quam te Thersitae similem producat Achilles,

    Juv. 8, 271.— Of other subjects, to produce, make (postAug.):

    cibis utendum est carnem producentibus,

    Cels. 8, 7, 7:

    cum folia producere incipiunt fici,

    Pall. 4, 10, 30.—
    2.
    = adduco in indicium, to bring forth to trial, Cic. Verr. 2, 1, 12, § 32 (Zumpt); Quint. 11, 3, 174.—
    3.
    To make to grow, to advance, promote ( poet.): subolem. Hor. C. S. 17.—
    4.
    In pronunciation, to lengthen, prolong (class.):

    inclitus dicimus brevi primā litterā, insanus productā,

    Cic. Or. 48, 159:

    syllabam,

    Ov. P. 4, 12, 13; Quint. 1, 5, 18.—
    II.
    Trop.
    A.
    To bring forward (to distinction), to raise, promote, advance (class.): producere aliquem ad aliquam dignitatem. Cic. Fin. 3, 16, 52:

    aliquem omni genere honoris,

    Liv. 40, 56:

    quem tu non pro illius dignitate produxeras,

    Cic. Dom. 9, 21:

    a quibus producti sunt, exsistunt eorum ipsorum tyranni,

    advanced to power, id. Rep. 1, 44, 68:

    beneficia, quae non producunt, nec honestiorem faciunt,

    Sen. Ben. 2, 9, 2.—
    B.
    To lead, induce one to do any thing:

    producti sumus, ut loqueremur,

    Auct. Her. 1, 3, 5:

    productus ad aliquid faciendum,

    Plin. 9, 35, 59, § 122.—
    C.
    To draw or drag out, to lengthen out, prolong, protract (class.):

    producere pauperi vitam ad miseriam,

    Plaut. Trin. 2, 2, 59:

    cenam,

    Hor. S. 1, 5, 70:

    convivium ad multam noctem vario sermone,

    Cic. Sen. 14, 46:

    sermonem in multam noctem,

    id. Rep. 6, 10, 10:

    sermonem longius,

    id. Brut. 71, 251:

    Varro.. vitam Naevii producit longius,

    i. e. represents him as having lived longer, id. ib. 15, 60:

    somnum ultra primam lucem,

    Suet. Aug. 78:

    rem in hiemem,

    Caes. B. G. 4, 30:

    animas,

    lives, Juv. 15, 94.—
    2.
    To put off, to amuse, delude one with fallacious promises:

    aliquem falsā spe producere,

    Ter. And. 4, 1, 25:

    aliquem conditionibus,

    Cic. Quint. 8, 30.—
    D.
    Of time, to pass, spend ( poet.):

    cyathos sorbillans diem,

    Ter. Ad. 4, 2, 52.—
    E.
    To bring up, educate:

    audientem dicto, mater, produxisti filiam,

    Plaut. As. 3, 1, 40:

    principes liberos,

    Tac. Or. 28:

    laevo monitu pueros avaros,

    Juv. 14, 228.—
    F.
    To make, devise, produce, bring into use:

    nova (vocabula) quae genitor produxerit usus,

    Hor. Ep. 2, 2, 119.—
    G.
    To plant, cultivate:

    quicunque primum te produxit, arbor,

    Hor. C. 2, 13, 3.—Hence, prōductus, a, um, P. a., lengthened, long, prolonged, protracted, etc. (class.):

    productiore cornu sinistro,

    drawn out, extended, Tac. A. 13, 40 Halm:

    productissimum flagellum,

    Col. 3, 10: commoditates corporis tam productae temporibus, Cic. Fin. 4, 12, 29:

    dolores longinquitate producti,

    id. Tusc. 5, 40, 117:

    exitus (orationis),

    id. de Or. 2. 53, 213:

    productiora alia, et quasi immoderatius excurrentia,

    too long, id. Or. 53, 178; so,

    producta syllaba (opp. short),

    id. ib. 48, 159:

    nomen,

    formed by prolongation, id. N. D. 2, 26, 66:

    neve minor, neu sit quinto productior actu Fabula,

    longer, Hor. A. P. 189.—
    B.
    Subst.: prōducta, ōrum, n., preferable things (a transl. of the Gr. tha proêgmena): in vitā non ea, quae primario loco sunt, sed ea, quae secundum locum obtinent, proêgmena, id est producta nominantur; quae vel ita appellemus (id erit verbum e verbo), vel promota, et remota, vel, ut dudum diximus, praeposita, vel praecipua;

    et illa rejecta,

    Cic. Fin. 3, 16, 52; cf. Sen. Ep. 74, 17.—Hence, adv.: prōductē, in a lengthened manner, long (class.):

    producte dicere litteram, opp. breviter,

    Cic. Or. 48, 159:

    producte dicere syllabam, opp. correpte,

    Gell. 2, 17, 5.— Comp.:

    syllaba productius pronunciata,

    Gell. 4, 17, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > producte

  • 97 aliquī

        aliquī aliqua, aliquod, gen. alicūius, dat. and abl plur. aliquīs or aliquibus, pronom adj. indef.    [ali- + qui], some, any: si est aliqui sensus in morte praeclarorum virorum: evadit in aliquod magnum malum, T.: significatio virtutis: aliquam fallaciam portare, T.: nomen Palamedis, any rumor of the name, V.—As subst: aliqui Oppianicum gratis condemnavit: ex eo quod aliqui fecerit. —Esp., some one, one or another: ut aliquam productem moram, T.: haec aliquā ex parte habere: ad aliquod oppidum venire: non cupiditate aliquā inductus, sed, etc.: non sine aliquā spe: ire in aliquas terras, some other countries: mercaturas facere aut aliquam ob causam navigare, for any other purpose.—Praegn., some, considerable, important: quod Italiam sine aliquo volnere cepissent, without serious loss, Cs.: manca sine aliquā accessione virtus, imperfect without some addition: aliquod nomenque decusque, i. e. no mean, V.— With numerals: tres aliqui aut quattuor, some three or four.
    * * *
    I
    in some way/extent
    II
    aliqua, aliquod/aliquid PRON
    some; any; a few; a particular/certain aliqui; some other; about/like (NUM); (aliqua)

    Latin-English dictionary > aliquī

  • 98 doleo

    dŏlĕo, ŭi, ĭtum (doliturus, Liv. 39, 43 fin.; Prop. 1, 15, 27; Verg. A. 11, 732; Hor. Epod. 15, 11; id. S. 1, 2, 112; 1, 10, 89; Ov. M. 9, 257 al.; cf. also under
    ), 2, v.
    n. and a. [perh. root in Sansc. dar-, dal-, to tear apart; cf. Gr. derô, to flay; Ger. zehren, to consume; Eng. tear].
    I.
    Corporeally, to feel pain, suffer pain, be in pain, to ache:

    nequeo caput Tollere, ita dolui, itaque ego nunc doleo, etc.,

    Plaut. Truc. 2, 6, 45; id. Aul. 3, 1, 5:

    doleo ab animo, doleo ab oculis, doleo ab aegritudine,

    id. Cist. 1, 1, 62:

    si cor dolet, et si jecur, aut pulmones, aut praecordia,

    Cato R. R. 157, 7; cf.:

    pes, oculi, caput, latera, pulmones,

    Cic. Tusc. 2, 19, 44:

    caput,

    Plaut. Am. 5, 1, 7; cf.:

    caput a sole,

    Plin. 24, 5, 10, § 15:

    renes,

    Plaut. Curc. 2, 1, 21:

    hirae omnes,

    id. ib. 23:

    oculi,

    id. Most. 4, 2, 10:

    pes aegri,

    Lucr. 3, 111:

    dens,

    Plin. 20, 21, 84, § 224:

    uterum,

    Plaut. Aul. 4, 7, 10 et saep.:

    misero nunc malae dolent,

    id. Am. 1, 1, 252; cf. Ter. Phorm. 5, 8, 64:

    non metuo, ne quid mihi doleat, quod ferias,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 54.—Esp., of the pangs of childbirth:

    Lucina dolentibus Juno dicta puerperis,

    Cat. 34, 13.—With acc. of part affected (late Lat.):

    graviter oculos dolui,

    Front. ad Amic. 16: doluisse te inguina cognosco, Marc. Aur. Ep. ad M. Caes. 5, 19, 34.— Impers.: mihi dolet, quom ego vapulo, Plaut. Ep. 1, 2, 44; cf. id. Poen. 1, 1, 22:

    si stimulos pugnis caedis, manibus plus dolet,

    id. Truc. 4, 2, 55.
    II.
    Mentally.
    A.
    Of personal subjects, to grieve for, deplore, lament, be sorry for, be afflicted at or on account of any thing (so most freq. and class.).
    (α).
    With acc.:

    meum casum luctumque doluerunt,

    Cic. Sest. 69, 145; so,

    casum,

    id. Vatin. 13, 31; Sall. C. 40, 2:

    Dionis mortem,

    Cic. Cael. 10, 24:

    vicem alicujus,

    id. Verr. 2, 1, 44; id. Att. 6, 3, 4; 8, 2, 2; 8, 15 fin.; Tac. H. 1, 29 al.: injurias alicujus, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12 fin.:

    aliquid,

    Cic. Tusc. 3, 32 fin.; id. Fl. 24; Verg. A. 1, 9; Hor. S. 1, 2, 112 et saep. —
    (β).
    With acc. and inf.:

    inferiores non dolere (debent), se a suis superari,

    Cic. Lael. 20; id. Att. 6, 3, 4; Caes. B. G. 3, 2, 5; id. B. C. 1, 64, 2; Suet. Aug. 16 al.; Lucr. 3, 900; Verg. A. 4, 434; Ov. M. 2, 352 et saep. —With simple inf.:

    vinci,

    Hor. C. 4, 4, 62. —
    (γ).
    With abl.:

    laetari bonis rebus et dolere contrariis,

    Cic. Lael. 13, 47:

    qua (epistola) lecta de Atticae febricula valde dolui,

    id. Att. 12, 1, 2:

    delicto (opp. gaudere correctione),

    id. Lael. 24 fin.:

    laude aliena,

    id. Fam. 5, 8, 2:

    clade accepta,

    Liv. 5, 11:

    injuriis civitatis suae,

    id. 29, 21:

    dolore alicujus,

    Verg. A. 1, 669:

    mea virtute,

    Hor. Epod. 15, 11:

    laeso Metello,

    id. S. 2, 1, 67:

    quibus negatis,

    id. ib. 1, 1, 75:

    successu,

    Ov. M. 6, 130:

    Hercule deo,

    id. ib. 9, 257:

    rapto Ganymede,

    id. F. 6, 43 et saep.—
    (δ).
    With de or ex:

    de Hortensio te certo scio dolere,

    Cic. Att. 6, 6, 2; Hor. Ep. 1, 14, 7; Ov. M. 7, 831; id. Tr. 4, 10, 84 al.:

    quo gravius homines ex commutatione rerum doleant,

    Caes. B. G. 1, 14, 5; cf.:

    tum ex me doluisti,

    Cic. Fam. 16, 21, 3; and:

    EX QVO (sc. filio) NIHIL VNQVAM DOLVIT NISE CVM IS NON FVIT,

    Inscr. Orell. 4609.—
    (ε).
    With quod, quia, or si:

    doluisse se, quod populi Romani beneficium sibi extorqueretur,

    Caes. B. C. 1, 9, 2; Ov. M. 5, 24; cf. Cic. Brut. 1, 5: doleo, quia doles et angere, Luccei. ap. Cic. Fam. 5, 14, 2:

    doliturus, si placeant spe deterius nostra,

    Hor. S. 1, 10, 89; cf. Cic. Planc. 1.—
    (ζ).
    Absol.:

    ah! nescis quam doleam,

    Ter. Heaut. 5, 1, 61:

    et desperant et dolent et novissime oderunt,

    Quint. 2, 4, 10; 9, 1, 23; 9, 2, 26; Verg. A. 6, 733; Hor. Ep. 1, 6, 12 et saep.:

    pars dolere pro gloria imperi,

    Sall. J. 39, 1 Kritz.; cf. Sen. Cons. ad Helv. 17.—So, dolentes, the mourners, Ov. M. 10, 142.—
    B.
    Of subjects not personal, to pain one (rare and mostly ante-class.).
    (α).
    With dat.:

    animus mihi dolet,

    Plaut. Merc. 2, 3, 54; Phr. Caput mihi condoluit. Str. Quid mihi futurum'st, quoi duae ancillae dolent, i. e. are a painful subject, id. Truc. 2, 8, 3:

    dolet illud huic quod, etc.,

    id. Capt. 1, 2, 49; id. Mil. 4, 8, 15; Ter. Eun. 1, 2, 13; id. Ad. 2, 4, 8; Cic. de Or. 1, 53 fin.; Sall. J. 84, 1.— Impers., it pains me, I am grieved, I grieve.
    (α).
    With dat.: CONDISCES (i. e. condiscens = condiscipulus) CVI DOLET PRO AFRICANO, Corp. Inscr. L. 1, 2258 a:

    mihi dolebit, non tibi, si quid ego stulte fecero,

    Plaut. Men. 2, 3, 84; Ter. Phorm. 1, 3, 10; Caecil. ap. Cic. Cael. 16, 37; cf.

    prov.: cui dolet meminit, Anglice,

    the burnt child dreads the fire, Cic. Mur. 20, 42.—
    (β).
    With acc. personae:

    frigida Eoo me dolet aura gelu,

    Prop. 1, 16, 24.—
    (γ).
    Absol.:

    dolet (sc. mihi) dictum,

    Ter. Eun. 3, 1, 40:

    nec dolent prava,

    Sen. Tranq. An. 2.—
    Pass. as deponent:

    DE QVA NIHIL ALIVD DOLITVS EST (vir) NISI MORTEM,

    Inscr. Grut. 793, 4, and 794, 2:

    DOLEATVR,

    ib. 676, 11.—Hence, dŏlens, entis, P. a., causing pain, painful:

    nil dolentius,

    Ov. M. 4, 246.—More freq., adv.: dŏlen-ter, painfully, with pain, with sorrow:

    dolenter hoc dicam potius quam contumeliose,

    Cic. Phil. 8, 7, 22; id. de Or. 2, 52, 211; id. Or. 38; id. Vatin. 4 fin.; Planc. ap. Cic. Fam. 8, 24, 6; Plin. Ep. 1, 5, 4 al.— Comp., Cic. Sest. 6, 14.— Sup. does not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > doleo

  • 99 nitor

    1.
    nītor, nīsus and nixus ( inf. nitier, Lucr. 1, 1059; old form of the part. perf.: gnitus et gnixus a genibus prisci dixerunt, Paul. ex Fest. p. 96 Müll.), 3, v. dep. n. [from gnitor; root gnic- or gnig-; cf.: nico, conivere], to bear or rest upon something.
    I.
    Lit.
    (α).
    With abl.: ambae te obsecramus genibus nixae, we implore thee upon our knees, i. e. kneeling, Plaut. Rud. 3, 3, 33:

    stirpibus suis niti,

    Cic. Tusc. 5, 13, 37:

    herbescens viriditas, quae nixa fibris stirpium sensim adulescit,

    id. Sen. 15, 51:

    hastili nixus,

    id. Rab. Perd. 7, 21:

    mulierculā nixus,

    id. Verr. 2, 5, 33, § 86:

    juvenis, qui nititur hastā,

    Verg. A. 6, 760:

    paribus nitens Cyllenius alis Constitit,

    id. ib. 4, 252:

    nixus baculo,

    Ov. P. 1, 8, 52.—
    (β).
    With in and acc.:

    nixus in hastam,

    Verg. A. 12, 398.—
    (γ).
    With de:

    de quā pariens arbore nixa dea est,

    Ov. H. 21, 100.—
    (δ).
    With gen. of place:

    humi nitens,

    Verg. A. 2, 380.—
    (ε).
    Absol.: Sisiphu' versat Saxum sudans nitendo, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 5, 10:

    niti modo ac statim concidere,

    to strive to rise, Sall. J. 101, 11.—
    B.
    Transf.
    1.
    To make one's way with an effort, to press forward, advance; and, with respect to the goal, to mount, climb, fly, etc. (mostly poet.):

    quaedam serpentes ortae extra aquam simul ac primum niti possunt, aquam persequuntur,

    Cic. N. D. 2, 48, 124:

    nituntur gradibus,

    Verg. A. 2, 442:

    in altas rupes,

    Luc. 4, 37:

    ad sidera,

    Verg. G. 2, 427:

    in aëra,

    Ov. P. 2, 7, 27:

    in adversum,

    id. M. 2, 72:

    sursum nitier,

    Lucr. 1, 1059.—Of violent bodily motion:

    niti corporibus et ea huc illuc, quasi vitabundi aut jacientes tela agitare,

    to struggle, Sall. J. 60, 4.—
    2.
    To strain in giving birth, to bring forth, Plin. 9, 35, 54, § 107 (al. eniti):

    nitor,

    I am in labor, Ov. M. 9, 302; Pseud.-Ov. Her. 21, 100.—
    3.
    To strain for a stool, Suet. Vesp. 20.—
    II.
    Trop.
    A.
    To strive, to exert one's self, make an effort, labor, endeavor:

    moderatio modo virium adsit et tantum, quantum potest, quisque nitatur,

    Cic. Sen. 10, 33; Nep. Att. 15, 2:

    nisurus contra regem,

    Caes. B. C. 2, 37; Sall. C. 38, 2:

    pro aliquo,

    Liv. 35, 10; cf.:

    pro libertate summā ope niti,

    Sall. J. 31, 17:

    nitebantur, ne gravius in eum consuleretur,

    Sall. J. 13, 8; cf.:

    unus Miltiades maxime nitebatur, ut, etc.,

    Nep. Milt. 4, 2. — Inf.:

    summā vi Cirtam irrumpere nititur,

    Sall. J. 25, 9:

    patriam recuperare niti,

    Nep. Pelop. 2:

    ingenio nitor non periisse meo,

    Ov. P. 3, 5, 34; id. M. 8, 694.— Absol., of soldiers hard pressed in battle:

    tamen virtute et patientia nitebantur atque omnia vulnera sustinebant,

    Caes. B. C. 1, 45.—
    2.
    To strive after a thing:

    ad immortalitatem gloriae niti,

    Cic. Sen. 23, 82:

    ad summa, Quint. prooem. § 20: in vetitum,

    Ov. Am. 3, 4, 17.—
    3.
    To try to prove, contend in argument, argue, with acc. and inf.:

    nitamur igitur nihil posse percipi,

    Cic. Ac. 2, 21, 68.—
    B.
    To rest, rely, depend upon a thing.
    (α).
    With in and abl.:

    nixus in nomine inani,

    Lucr. 5, 909:

    conjectura in quā nititur divinatio,

    Cic. Div. 2, 26, 55:

    ea, in quibus causa nititur,

    id. Cael. 10, 25:

    cujus in vitā nitebatur salus civitatis,

    id. Mil. 7, 19.—
    (β).
    With abl.:

    spe niti,

    Cic. Att. 3, 9, 2:

    consilio atque auctoritate alicujus,

    id. Off. 1, 34, 122; id. Fam. 1, 5, a, 2:

    si quis hoc uno nititur quod sit ignobilis,

    id. Clu. 40, 112.—
    (γ).
    With ubi:

    quo confugies? ubi nitere?

    Cic. Verr. 2, 2, 64, § 155.—Hence, P. a., as subst., Nixus, i, m., only plur., Nixi, ōrum, m., three guardian deities of women in labor, the statues of whom, representing them in a kneeling posture, stood on the Capitol before the chapel of Minerva, Paul. ex Fest. p. 174 Müll.:

    magno Lucinam Nixosque patres clamore vocabam,

    Ov. M. 9, 294.
    2.
    nĭtor, ōris, m. [niteo], brightness, splendor, lustre, sheen.
    I.
    Lit.:

    nitor exoriens aurorae,

    Lucr. 4, 538:

    diurnus,

    the daylight, Ov. H. 18, 78:

    herbarum viridis,

    Lucr. 5, 783:

    argenti et auri,

    Ov. P. 3, 4, 23:

    eboris,

    Plin. 7, 15, 13, § 64:

    materiae,

    of the wood, id. 16, 40, 79, § 215:

    speculi,

    id. 11, 37, 64, § 170:

    gladii,

    id. 2, 25, 22, § 89:

    nigerrimus gemmae,

    id. 37, 10, 69, § 184:

    nitorem cutis facit sal,

    id. 31, 7, 41, § 84.— Plur.:

    nitores splendoresque auri,

    Gell. 2, 6, 4.—
    B.
    Transf.
    1.
    Sleekness, plumpness, good looks, beauty:

    nitor corporis,

    Ter. Eun. 2, 2, 10:

    urit me Glycerae nitor,

    Hor. C. 1, 19, 5:

    Liparei nitor Hebri,

    id. ib. 3, 12, 6:

    nullus totā nitor in cute,

    Juv. 9, 13.—
    2.
    Neatness, elegance, brilliancy of external appearance:

    si quem... aliquid offendit, si purpurae genus, si amicorum catervae, si splendor, si nitor,

    Cic. Cael. 31, 77:

    habitus,

    Juv. 3, 180:

    oppidum praecipui nitoris,

    Plin. 4, 12, 26, § 85.—
    3.
    In gen., color, Lucr. 2, 819:

    ludis et externo tincta nitore caput,

    Prop. 2, 14, 26 (3, 11, 2).—
    II.
    Trop., of speech, splendor, elegance, grace of style. —With gen.:

    adhibendus erit in eis explicandis quidam orationis nitor,

    Cic. Or. 32, 115:

    domesticus eloquii,

    Ov. P. 2, 2, 51:

    nitor et cultus descriptionum,

    Tac. Or. 20:

    translationum,

    Quint. 12, 10, 36.— Absol.:

    sublimitas et magnificentia et nitor,

    Quint. 8, 3, 3:

    eruditione ac nitore praestare,

    id. 10, 1, 98:

    scripsit non sine cultu ac nitore,

    id. 10, 1, 124.—
    B.
    Of character, dignity, excellence:

    generis,

    Ov. P. 2, 9, 17; splendid liberality, Stat. S. 3, 3, 149.

    Lewis & Short latin dictionary > nitor

  • 100 Nixi

    1.
    nītor, nīsus and nixus ( inf. nitier, Lucr. 1, 1059; old form of the part. perf.: gnitus et gnixus a genibus prisci dixerunt, Paul. ex Fest. p. 96 Müll.), 3, v. dep. n. [from gnitor; root gnic- or gnig-; cf.: nico, conivere], to bear or rest upon something.
    I.
    Lit.
    (α).
    With abl.: ambae te obsecramus genibus nixae, we implore thee upon our knees, i. e. kneeling, Plaut. Rud. 3, 3, 33:

    stirpibus suis niti,

    Cic. Tusc. 5, 13, 37:

    herbescens viriditas, quae nixa fibris stirpium sensim adulescit,

    id. Sen. 15, 51:

    hastili nixus,

    id. Rab. Perd. 7, 21:

    mulierculā nixus,

    id. Verr. 2, 5, 33, § 86:

    juvenis, qui nititur hastā,

    Verg. A. 6, 760:

    paribus nitens Cyllenius alis Constitit,

    id. ib. 4, 252:

    nixus baculo,

    Ov. P. 1, 8, 52.—
    (β).
    With in and acc.:

    nixus in hastam,

    Verg. A. 12, 398.—
    (γ).
    With de:

    de quā pariens arbore nixa dea est,

    Ov. H. 21, 100.—
    (δ).
    With gen. of place:

    humi nitens,

    Verg. A. 2, 380.—
    (ε).
    Absol.: Sisiphu' versat Saxum sudans nitendo, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 5, 10:

    niti modo ac statim concidere,

    to strive to rise, Sall. J. 101, 11.—
    B.
    Transf.
    1.
    To make one's way with an effort, to press forward, advance; and, with respect to the goal, to mount, climb, fly, etc. (mostly poet.):

    quaedam serpentes ortae extra aquam simul ac primum niti possunt, aquam persequuntur,

    Cic. N. D. 2, 48, 124:

    nituntur gradibus,

    Verg. A. 2, 442:

    in altas rupes,

    Luc. 4, 37:

    ad sidera,

    Verg. G. 2, 427:

    in aëra,

    Ov. P. 2, 7, 27:

    in adversum,

    id. M. 2, 72:

    sursum nitier,

    Lucr. 1, 1059.—Of violent bodily motion:

    niti corporibus et ea huc illuc, quasi vitabundi aut jacientes tela agitare,

    to struggle, Sall. J. 60, 4.—
    2.
    To strain in giving birth, to bring forth, Plin. 9, 35, 54, § 107 (al. eniti):

    nitor,

    I am in labor, Ov. M. 9, 302; Pseud.-Ov. Her. 21, 100.—
    3.
    To strain for a stool, Suet. Vesp. 20.—
    II.
    Trop.
    A.
    To strive, to exert one's self, make an effort, labor, endeavor:

    moderatio modo virium adsit et tantum, quantum potest, quisque nitatur,

    Cic. Sen. 10, 33; Nep. Att. 15, 2:

    nisurus contra regem,

    Caes. B. C. 2, 37; Sall. C. 38, 2:

    pro aliquo,

    Liv. 35, 10; cf.:

    pro libertate summā ope niti,

    Sall. J. 31, 17:

    nitebantur, ne gravius in eum consuleretur,

    Sall. J. 13, 8; cf.:

    unus Miltiades maxime nitebatur, ut, etc.,

    Nep. Milt. 4, 2. — Inf.:

    summā vi Cirtam irrumpere nititur,

    Sall. J. 25, 9:

    patriam recuperare niti,

    Nep. Pelop. 2:

    ingenio nitor non periisse meo,

    Ov. P. 3, 5, 34; id. M. 8, 694.— Absol., of soldiers hard pressed in battle:

    tamen virtute et patientia nitebantur atque omnia vulnera sustinebant,

    Caes. B. C. 1, 45.—
    2.
    To strive after a thing:

    ad immortalitatem gloriae niti,

    Cic. Sen. 23, 82:

    ad summa, Quint. prooem. § 20: in vetitum,

    Ov. Am. 3, 4, 17.—
    3.
    To try to prove, contend in argument, argue, with acc. and inf.:

    nitamur igitur nihil posse percipi,

    Cic. Ac. 2, 21, 68.—
    B.
    To rest, rely, depend upon a thing.
    (α).
    With in and abl.:

    nixus in nomine inani,

    Lucr. 5, 909:

    conjectura in quā nititur divinatio,

    Cic. Div. 2, 26, 55:

    ea, in quibus causa nititur,

    id. Cael. 10, 25:

    cujus in vitā nitebatur salus civitatis,

    id. Mil. 7, 19.—
    (β).
    With abl.:

    spe niti,

    Cic. Att. 3, 9, 2:

    consilio atque auctoritate alicujus,

    id. Off. 1, 34, 122; id. Fam. 1, 5, a, 2:

    si quis hoc uno nititur quod sit ignobilis,

    id. Clu. 40, 112.—
    (γ).
    With ubi:

    quo confugies? ubi nitere?

    Cic. Verr. 2, 2, 64, § 155.—Hence, P. a., as subst., Nixus, i, m., only plur., Nixi, ōrum, m., three guardian deities of women in labor, the statues of whom, representing them in a kneeling posture, stood on the Capitol before the chapel of Minerva, Paul. ex Fest. p. 174 Müll.:

    magno Lucinam Nixosque patres clamore vocabam,

    Ov. M. 9, 294.
    2.
    nĭtor, ōris, m. [niteo], brightness, splendor, lustre, sheen.
    I.
    Lit.:

    nitor exoriens aurorae,

    Lucr. 4, 538:

    diurnus,

    the daylight, Ov. H. 18, 78:

    herbarum viridis,

    Lucr. 5, 783:

    argenti et auri,

    Ov. P. 3, 4, 23:

    eboris,

    Plin. 7, 15, 13, § 64:

    materiae,

    of the wood, id. 16, 40, 79, § 215:

    speculi,

    id. 11, 37, 64, § 170:

    gladii,

    id. 2, 25, 22, § 89:

    nigerrimus gemmae,

    id. 37, 10, 69, § 184:

    nitorem cutis facit sal,

    id. 31, 7, 41, § 84.— Plur.:

    nitores splendoresque auri,

    Gell. 2, 6, 4.—
    B.
    Transf.
    1.
    Sleekness, plumpness, good looks, beauty:

    nitor corporis,

    Ter. Eun. 2, 2, 10:

    urit me Glycerae nitor,

    Hor. C. 1, 19, 5:

    Liparei nitor Hebri,

    id. ib. 3, 12, 6:

    nullus totā nitor in cute,

    Juv. 9, 13.—
    2.
    Neatness, elegance, brilliancy of external appearance:

    si quem... aliquid offendit, si purpurae genus, si amicorum catervae, si splendor, si nitor,

    Cic. Cael. 31, 77:

    habitus,

    Juv. 3, 180:

    oppidum praecipui nitoris,

    Plin. 4, 12, 26, § 85.—
    3.
    In gen., color, Lucr. 2, 819:

    ludis et externo tincta nitore caput,

    Prop. 2, 14, 26 (3, 11, 2).—
    II.
    Trop., of speech, splendor, elegance, grace of style. —With gen.:

    adhibendus erit in eis explicandis quidam orationis nitor,

    Cic. Or. 32, 115:

    domesticus eloquii,

    Ov. P. 2, 2, 51:

    nitor et cultus descriptionum,

    Tac. Or. 20:

    translationum,

    Quint. 12, 10, 36.— Absol.:

    sublimitas et magnificentia et nitor,

    Quint. 8, 3, 3:

    eruditione ac nitore praestare,

    id. 10, 1, 98:

    scripsit non sine cultu ac nitore,

    id. 10, 1, 124.—
    B.
    Of character, dignity, excellence:

    generis,

    Ov. P. 2, 9, 17; splendid liberality, Stat. S. 3, 3, 149.

    Lewis & Short latin dictionary > Nixi

См. также в других словарях:

  • esperer — Esperer, Adduci in spem, Confidere, Sperare, In spe esse, Spe niti. Esperer quelque chose, Habere aliquid in spe. Esperer fort bien de quelque chose, In optima spe sibi ponere aliquid. Esperer et s attendre d avoir la guerre, Praesumere spe… …   Thresor de la langue françoyse

  • Liste de locutions latines — Cet article contient une liste de locutions latines présentée par ordre alphabétique. Pour des explications morphologiques et linguistiques générales, consulter l article : Expression latine. Sommaire  A   B … …   Wikipédia en Français

  • plaisir — en François se prend pour un bien fait, pour une chose fort agreable, et pour recreation, joyeuseté ou passetemps. Plaisir mondain et charnel, Voluptas. Mon plaisir ou soulas, Meum suauium, Quid agitur? Mea voluptas. A mon plaisir, Ex sententia,… …   Thresor de la langue françoyse

  • PULLARII — a PULLIS dicti, teste Cicerone de divin. l. 2. Attulit in cavea pullos, qui ex eo nominatur Pullarius. Hic caveae pullorum curam agebat, e quorum pastu auguria captarent Augures: quae, quoties offa, quae pullis dabatur, aliquô modô cadebat in… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • TRIPUDIUM — rerum gerendarum apud Romanos proprium erat, idque penes solos Patritios. Cum enim tria essent auspiciorum genera, avium inspectio, de caelo observatio et Tripudii animadversio: Avium inspectio ad Comitia Curiata et Centuriata; Tripudii… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • courage — Courage, quasi Cordis actio, Animus, Audacia, Fiducia, Spiritus. Le courage d un chacun se couvre d un rideau de simulation, Multis simulationum inuolucris tegitur, et quasi velis obtenditur vniuscuiusque natura. Bon courage, Bona spes, Bonus… …   Thresor de la langue françoyse

  • Ipso facto — Lateinische Phrasen   A B C D E F G H I L M N O P …   Deutsch Wikipedia

  • БЛАГО — [греч. τὸ ἀγαθόν, τὸ εὖ, τὸ καλόν; лат. bonum, bonitas], конечный (предельный) предмет стремления человека, движение к к рому не нуждается в дальнейшем обосновании; в богословии одно из Божественных имен (см. Имя Божие). Как философская категория …   Православная энциклопедия

  • Liste lateinischer Phrasen/I — Lateinische Phrasen   A B C D E F G H I L M N O P Q R S T U V …   Deutsch Wikipedia

  • OPIFICES — sub Minervae olim patrocinio fuêre: Ovid. Fastor. l. 3. v. 833. Namque Mille Dea est operum. Hinc de illa sic Isidorus: Minervam Gentiles multis ingeniis praedicant: hanc enim primam lanificii usum monstrâsse, hanc etiam telam ordisse et… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • THUS — ex Graeco θύον vel θύος, quod quamvis de quibuslibet odoribus in genere dicatur. κατ᾿ ἐξοχην` tamen, uti et vox θυμίαμα, Recentioribus tus notat, sicuti Incensum apud Latinos: Graece λίβανος, unde Λιβανοφόρος χὼρα, Thurifera regia, apud Arianum,… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»