-
41 Надежда
- spes (alicujus rei, de aliqua re); fiducia (rei alicujus); praesumptio; exspectatio;• в надежде на что? - qua spe?
• в надежде на что-л. - ad spem alicujus rei;
• возлагать надежды - spem bonam (re)ponere;
• возлагать надежду на кого-л. - habere spem de aliquo; spes in aliquo est;
• полный надежды - spei certus;
• не иметь надежды - desperare; nullam spem habere;
• нет никакой надежды - spei nihil est; nulla spes est;
• нет никакой надежды, что это случится - id fore spes nulla est / ostenditur / relinquitur / nullus spei relictus est locus;
• потерять надежду - spem abjicere (deponere); a spe repelli; decidere a spe;
• потерять надежду на победу - desperare victoriam;
• лишиться надежды - desperare; diffidere; nulla spe pasci; animo cadere; spen omnem deponere / abjicere spem omnium rerum;
• лишить кого-либо надежды - spem alicui adimere / eripere / auferre; de spe dejicere aliquem;
• не питать никакой надежды на мир - desperare pacem;
• когда всякая надежда была потеряна - spe undique abscisa;
• угасшая надежда - spes sublapsa;
• потерявший всякую надежду - spe depulsus;
• лишить надежды - tollere spem;
• возыметь некоторую надежду - in nonnulam spem venire, ingredi, adduci;
• слабая надежда - specula;
• у меня есть надежда - spes me tenet; aliquid in spe est;
• у меня остается еще некоторая надежда - spes me quaedam sustentat;
• есть некоторый луч надежды - spes affulget;
• твоя надежда не тщетна (не напрасна) - ad spem respondet eventus; spes tua non fuit irrita;
• внушать надежду - aliquem in spem vocare;
• моя надежда на успех моей просьбы возросла - majorem spem impetrandi nactus sum;
• мыс Доброй Надежды - - Caput Bonae Spei;
• внушать (подать) надежду - ostendere spem; afferre, facere, dare spem; spondere (ingenium Philippi magnum spondebat virum); in spem inducere aliquem; spem injicere alicui;
• есть надежда на что-л. - ostenditur spes alicujus rei;
• окрылённые надеждой - in spem adducti;
• лелеять надежду - affectare spem;
• питать добрые надежды - bene sperare;
• я имею великую надежду - magna me spes tenet; magna un spe sum; spem bonam habeo;
• подающий бoльшие надежды - in quo certior spes est; (юноша) - adulescens summae spei;
• тешить (обманывать) себя пустой надеждой - blandiri sibi inepta spe;
• льститься пустой надеждой - spes inanes agitare;
• обмануться в надежде - spe dejici, labi;
• надежда достичь чего-л. - spes affectandae alicujus rei;
• в надежде достигнуть власти - spe dominationis, in spe potentiae;
• погибли надежды земледельца - coloni vota jacent;
• вся надежда на него - omnis spes vertitur in eo;
• вся моя надежда на Бога, его милосердие и благость - in unius Dei bonitate atque clementia omnia statuo / colloco / pono; omnes in solo Deo sitas atque locatas rationes et spes habeo; in Deo spes mea omnis residet;
• только эта надежда мне и остается - haec una mihi spes superest; hac una spe nitor;
• надежда его обманула - spes eum frustratur;
• надежда моя осталась тщетной - spes mea in irritum redacta est; ad irritum spes mea cecidit;
• он тешит его тщетной надеждой - ilu надежда - illum inani spe ducit / pascit / lactat;
• ты оправдал наши надежды - exspectationem de te factam explevisti; conceptae de te opinioni egregie respondisti;
• только надежда утешает человека в несчатьи - sola spes hominem in miseriis consolari solet;
-
42 Напоминать
- monere; admonere; commonere; commonefacere; imitari; in mentem revocare; simulare; memorare (amicitiam foedusque); animum revocare ad memoriam alicujus rei; memoriam alicujus rei refricare; aliquid in memoriam reducere; suggerere;• напомитнать комул-л. о чём-л. - admonere aliquem rei alicujus, de re aliqua; memoriam rei alicujus revocare;
• напоминать о прошедшем - praeteriti memoriam renovare;
• напомнить кому-либо о чем-либо - alicujus animum revocare ad memoriam rei; rem / memoriam rei refricare;
-
43 Спасти
- salvare (aliquid, aliquem); salvificare; salutem dare, afferre; saluti esse; servare (aliquem ex periculo); conservare; abducere (aliquem certissimae morti); subvenire saluti alicujus; extorquere (manibus alicujus extortus velut ab inferis); extrahere (aliquem ex periculo); vindicare (civem a miseriis; aliquem a verberibus; aliquem Grajorum armis); subducere (aliquem manibus alicujus);• спасти чью-л. жизнь - subvenire, succurrere vitae alicujus;
• спасти чью-л. славу от забвения - laudem alicujus ab oblivione vindicare;
-
44 dicio
dĭcĭo, ōnis (less correctly, ditio; occurs only in the gen., dat., acc., and abl. sing., and in plur. once, Prud. Psych. 221; so Hemsterhuis, Orat. p. 7.—Georges rejects the dat. sing., but v. infra; cf. Neue, Formenl. 1, 514 sq.), f. [root dic-; Sanscr. dicami, point out; Gr. deiknumi; Lat. dico; cf.: condicio, judex], a t. t., milit. and polit., dominion, sovereignty, authority, rule, sway, power.I.Prop.:II.Commagenem, dicionis regiae usque ad id tempus, etc.,
Suet. Vesp. 8:Poenum quod inter Alpes Apenninumque agri sit, suae dicionis fecisse,
Liv. 21, 53;so,
id. 21, 60; cf.:Tyros mare dicionis suae fecit,
Curt. 4, 4 fin. — Dat.:regionem dicioni ejus adjecit,
Curt. 4, 1, 26; cf.:subjecit dicioni suae hostes,
Front. Strat. 1, 3, 10:dicioni alicujus se permittere,
Curt. 6, 5, 9; Vell. 2, 37, 3; Lact. 2, 12, 7; Plin. 5, 1, 1, § 2; Curt. 9, 7, 13; 8, 13, 1 al.:gentem dicioni nostrae subicere,
Tac. A. 13, 55; cf. under no. II.— Acc. (very freq.):dedunt se, urbem et liberos In dicionem atque in arbitrium Thebano poplo,
Plaut. Am. 1, 1, 103;so,
Liv. 7, 31; id. 26, 33 fin. al.; cf.:omnia in dicionem tradere,
Liv. 26, 43:omnes eas civitates in dicionem potestatemque populi Romani esse redactas,
Caes. B. G. 2, 34 fin.;so,
Cic. Agr. 2, 27 fin.; id. Prov. Cons. 13, 2; Liv. 26, 21; id. 41, 19: Suet. Tib. 16 et saep.; cf.:urbes multas sub imperium populi Romani dicionemque subjunxit,
Cic. Verr. 2, 1, 21, 55; and:Ilergetes in jus dicionemque recepit,
Liv. 21, 61:sub populi Romani imperium dicionemque cadere,
Cic. Font. 1, 2; cf.:voluntate concedere in dicionem,
Liv. 30, 7:in dicionem venire,
id. 32, 31;so,
id. 40, 28; Pompon. Dig. 1, 2, 2, § 32 et saep.:in amicitiam populi Romani dicionemque esse,
Cic. Div. in Caecil. 20, 66 (cf. on the constr. esp. Kritz ad Sall. J. 112, 3).— Abl. (also very freq.):sub alicujus dicione atque imperio esse,
Caes. B. G. 1, 31; Ov. M. 14, 609:nationes, quae in eorum regno ac dicione sunt,
Cic. Verr. 2, 4, 27 init.; and:in parte magis quam in dicione alicujus esse,
Liv. 21, 5:in servitute atque in dicione alicujus teneri,
Caes. B. G. 1, 33; cf.:terras omni dicione tenere,
Verg. A. 1, 236;so,
id. ib. 1, 622:dicione premere aliquos,
id. ib. 7, 737; cf. id. ib. 10, 54.Transf., beyond milit. and polit. life:auris meas dedo in dicionem tuam,
Plaut. Mil. 4, 1, 8:postquam res publica, in paucorum potentium jus atque dicionem concessit,
Sall. C. 20, 7:omnis gentis, etc.... decemvirum dicioni, judicio potestatique permissa esse,
Cic. Agr. 2, 15, 39; cf.:sub dicione ejus magistratus (sc. censoris),
Liv. 4, 8:respirare contra nutum dicionemque alicujus,
Cic. Quint. 30 fin.:aliquem in sua potestate ac dicione tenere,
id. Verr. 2, 1, 38, § 97:caput liberum fidei suae commissum alienae dicioni subicere,
Gell. 5, 19, 10 (dub. al. condicioni). -
45 interpretor
interprĕtor, ātus (in tmesi:I.inter quaecumque pretantur,
Lucr. 4, 832), 1, v. dep. [interpres], to explain, expound, interpret, give expression to, translate; to understand, conclude, infer, appreciate, recognize, comprehend.In gen. (class.):II.tuae memoriae interpretari me aequom censes,
Plaut. Ep. 4, 1, 29:nec quidquam aliud est philosophia, si interpretari velis, quam studium sapientiae,
Cic. Off. 2, 2, 5:jus,
id. Leg. 1, 4, 14:monstra aut fulgura,
id. Div. 1, 6, 12:somnia,
id. ib. 1, 23, 46:sapienter,
id. Dom. 1, 1:cetera de genere hoc,
Lucr. 4, 832:aliquid mitiorem in partem,
id. Mur. 31, 64: felicitatem alicujus grato animo, id. Brut. 1:male bene dicta,
id. N. D. 3, 31, 77:grate beneficia,
Plin. Ep. 2, 13:male beneficium fortunae,
Sen. Ep. 63:voluntatem alicujus,
Cic. Inv. 2, 47, 139:sententiam alicujus,
id. Tusc. 3, 17, 37:epistolam alicujus,
id. Att. 15, 28:qui scriptum recitet et scriptoris voluntatem non interpretetur,
Auct. Her. 2, 10, 14:medio responso spem ad voluntatem interpretantibus fecerat,
Liv. 39, 39:obscure dicta,
Quint. 3, 4, 3:aenigmata,
id. 8, 6, 53:leges,
id. 3, 6, 87:versus,
id. 1, 9, 2: allêgoria, quam inversionem interpretamur, translate, id. 8, 6, 44; 2, 15, 25; Suet. Gramm. 1:ut plerique... viso aspectoque Agricola quaererent famam, pauci interpretarentur,
few understood him, Tac. Agr. 40:jussa ducum interpretari quam exsequi malle,
id. H. 2, 39.—With inf.:reditu enim in castra, liberatum se esse jurejurando, interpretabatur,
Cic. Off. 3, 32, 113:pomoerium verbi vim solam intuentes postmoerium interpretantur esse,
Liv. 1, 44, 4:victoriam ut suam,
claimed as his own, Vell. 2, 80, 2:nolite consilium ex necessitate, nec voluntatem ex vi interpretari,
Cic. Rab. Post. 11, 29:virtutem ex consuetudine vitae,
id. Lael. 6, 21: Chaldaeos interpretatos imperium Persarum ad eos transiturum, interpret signs, etc., i. e. predict, foretell, Curt. 3, 3, 6; Suet. Aug. 44; id. Galb. 8.—Esp.A. B.Memoriae alicujus, to assist one ' s memory, Plaut. Ep. 4, 1, 25.—C.To translate:D.recte sententiam (v. the context),
Cic. Fin. 2, 7, 20.—Diabolo, to ascribe to the devil, Tert. Verg. Vel. 15.► In pass.sense:scripturae, quae male de Hebraicis interpretata sunt,
Lact. 4, 7, 7:ex quo ita illud somnium esse interpretatum, ut, etc.,
Cic. Div. 1, 25, 53:flumen Naarmalcha, quod amnis regum interpretatur,
Amm. 24, 6.— interprĕtātus, a, um, P. a., explained, translated (class.):nomen,
Cic. Leg. 2, 12, 29:haec ex Graeco carmine interpretata recitavit,
Liv. 23, 11, 4; 45, 29, 3. -
46 desiderium
dēsīderium, ī n. [ desidero ]1) желание, томление, тоска ( nihil est desiderio suorum gravius Q)esse in desiderio alicujus rei C — томиться по чему-л., ноalicui d. alicujus rei facere L — внушить кому-л. желание чего-л.me tenet d. alicujus C — я страстно тоскую по ком-л.teneri magno desiderio alicujus C — весьма желать видеть кого-л.d. sui reliquit apud omnes C — все жалели о нём2) скорбь, печальd. tam cari capitis H — скорбь о столь дорогом человеке3) причина скорби, предмет тоски или любви (d. meum Ctl, C, Pt)valete, mea desideria C — прощайте, мои дорогие4) утрата, потеряd. ejus ferre non posse C — не быть в состоянии вынести его утрату5) потребность (cibi potionisque d. naturale L)6) просьба, прошение, ходатайство (desideria militum Su, provinciarum PJ) -
47 duco
dūco, dūxī, ductum, ere1) водить, вести (aliquem secum Pl; aliquem intro ad aliquem Ter; equum loro L; iter ducit ad urbem O)d. choros H — водить хороводыd. funera, pompam O (exsequias PM) — следовать в похоронной процессииd. aliquem ad mortem C — вести кого-л. на казньse d. ad aliquem Pl — отправиться к кому-л.d. curru aliquem victorem H — везти кого-л. как победителя в колесницеd. originem ab aliquo H — вести свой род от кого-л.Janus, quod ab eundo nomen est ductum C — Янус, имя которого произведено от глагола ire2)а) воен. вести за собой ( exercitum ab Allobrogibus in Segusiavos Cs); предводительствовать, командовать (d. primum pilum Cs)d. ordinem Cs — командовать центурией3) стоять во главе, быть главным (первым) (d. familiam C; d. classem disci pulorum Q)4) проводить (aquam per fundum alicujus C; fossam Cs, L; vallum Cs, L; sulcum Col; lineam, orbem Q); прокладывать ( viam L)5)а) производить, выделывать, создавать (vivos de marmore vultus V; ocreas argento V; effigiem alicujus aere Ap)latĕres d. Vtr — изготовлять кирпичиб) слагать, сочинять (epos H; versūs, carmina O)6)а) тянуть, вытягивать, протягиватьd. vaginā ferrum O (ensem Sil) — извлекать меч из ноженdiversa bracchia d. V — широко раскинуть (распростереть) рукиd. remos O — работать вёслами, грестиnunc volucrem laqueo, nunc piscem d. hamo O — ловить то птицу силками, то рыбу удочкойб) затягивать, стягивать ( frena manu O): втягивать, вдыхать (spiritum naribus Vr и per fauces Sen; aĕrem и animum spiritu C — ср. 15.)vitam et spiritum d. aliquā re C — жить и дышать благодаря чему-л.d. ilia H — тяжело дышатьв) тянуть, вынимать ( sortes C)sorte duci C, V, T, Su — быть вытянутым по жребиюd. sanguinem PM — пускать кровьd. alvum CC — очищать кишечникd. pocula Lesbii H — пить лесбосское виноd. fletum Prp — испустить стонlongas in fletum d. voces V — жалобно ныть ( о филине)г) притягивать ( magnes ducit ferrum Prp); стягивать, морщить, кривить (ōs C; vultūs M); тянуть, тащить (capellam V; navem per adversas undas O); тянуть, затягивать (d. rem in noctem, bellum in hiemem Cs)tempus d. C, Nep — стараться выиграть времяverba longā morā d. Prp — растягивать словаdiem ex die d. Cs — откладывать со дня на деньd. aliquem Ter, Prp, Cs — томить кого-л. постоянными отсрочками7) поглаживать, массировать ( digitulos alicui Sen)d. ubera O — доить8) ( чаще d. domum. d. in matrimonium и d. uxorem Pl, Ter, Cs, C etc.) брать в жёны, жениться (d. alicujus filiam C)d. ex plebe или d. plebejam L — жениться на плебейке9) принимать, приобретать, получать ( purpureum colorem O)d. formam O — приобретать (человеческие) очертанияd. rimam O — дать трещинуpallorem d. O — покрываться бледностьюcicatricem d. O — рубцеваться, заживатьsitum d. Q — ржаветьnomina alicujus d. H — получить чьё-л. имя, т. е. быть названным по кому-л.10) прясть (lanam, stamina O; pensa manu J)11) ( о времени) проводить (aetatem in litteris C; jucundissimis sermonibus nox ducebatur PJ)sine quibus vita non ducitur Sen — то, без чего жизнь невозможнаsomnos d. V — предаваться сну12) приводить (aliquem secum C, Nep); наводить, навевать ( soporem Tib)13) водить за нос, дурачить (aliquem dictis Ter; promissis Prp)14) устраивать, давать ( ludos T)d. alapam alicui ирон. Ph — шлёпнуть кого-л.colaphum alicui d. Q — ударить кого-л. кулаком15) склонять, побуждать ( oratio tua me ducit ad credendum C)d. animam (spiritum) L — томиться, изнывать (ср. 6.)17) (тж. d. rationem C etc.) подсчитывать, насчитывать, вести счёт, считать (nonaginta milia medimnum duximus C)18) принимать в расчёт, учитывать (rationem officii, non commodi d. C; rationem salutis suae C)non duco in hac ratione eos, qui... C — я не включаю сюда тех, которые...d. suam rationem C — заботиться о своей выгоде19) полагатьd. aliquem in hostium numero C — считать кого-л. врагомd. aliquem victorem Nep — считать кого-л. победителемd. aliquem despicatui C — презирать кого-л.d. aliquid in malis C — отнести что-л. к числу золd. aliquid pro nihilo C — ни во что не ставить что-л.nullum beneficium aliquid d. Pl — не считать что-л. благодеяниемd. aliquid parvi (pluris) C — мало (более) ценить, уважать что-л.inter curas et seria d. habendum J — серьёзно задаваться (каким-л.) вопросом20) вменятьd. aliquid honori Sl (laudi Nep) — считать что-л. достойным уважения (славы) -
48 imperium
ī n. [ impero ]1) приказание, (по)веление, предписание, распоряжение (accipere i. L)i. alicujus rei C — распоряжение о чём-л. (насчёт чего-л.)imperio alicujus Cs — по чьему-л. приказуexsĕqui i. Ter — исполнить приказrecusare i. C — отказать в повиновении2) власть, владычество ( consuetudinis PS)summum i. или summa imperii C — верховная властьi. in aliquem Pl — власть над кем-л.in imperio esse C — занимать высокий пост, обладать властьюesse sub imperio alicujus Ter — быть в чьей-л. властиredigere aliquem sub i. alicujus Cs — покорить кого-л. кому-л.i. sui PM — самообладание3) полнота власти, полномочия, должность (consulari imperio praeditus C)4) воен. высшее командование (dare alicui i. Enn etc.)imperia et magistratus Nep etc., тж. imperia et potestates C — высшие военные и гражданские власти (должности)5) период власти, срок полномочий ( haec gesta sunt suo imperio L)6) pl. начальники, власти ( provincia erat plena imperiorum Cs)7) государство, империя (i. Persarum QC) -
49 impleo
īm-pleo, ēvī, ētum, ēre1) наполнять (amphoram ad summum Pl; ōs aquā Sen; volumina (de) istis rebus C; ollam denariorum C)2) осыпать ( aliquem fustibus Pl)3) обливать ( caput oleo CC)4) оглашать (urbem lamentis L; risu plausuque cellulam Pt)5) заливать ( regnum sanguine C)6) преисполнять ( pectus curis L); сплошь покрывать ( oram navibus L)i. aures alicujus L, QC — прожужжать чьи-л. уши или C, T ласкать (услаждать) чей-л. слух7) насыщать (impleri или se i. Bacchi carnisque V; i. se cenā Pt)8) оплодотворять, делать беременной ( aliquam O)i. uterum Just — беременетьi. se — полнеть (tenuis homo se i. debet CC)luna orbem implet O (luna impletur QC) — луна прибывает10) пополнять, комплектовать ( cohortes Lcn); дополнять, восполнятьi. equestres facultates PJ — довести имущество до всаднического ценза11) достигать ( sedecim libras PM)i. animun alicujus T — убеждать, уговаривать кого-л.12) утолять, насладиться (i. se aliqua re C etc.)lacrimis dolorem suum i. T — выплакать свою печаль13) прожить, закончитьfinem vitae i. T, vitae cursum i. PM и i. fata Ap — закончить жизненный путь (умереть)14) замещать, занимать ( locum principem T)i. censorem VP — исполнять должность цензора -
50 in
I 1. praep.cum. acc. на вопрос «куда?»1) в (ire in urbem Pl etc.; mittere in Asiam Nep; mutare aliquid in aliquid PM etc.)2) в направлении, к ( conspicere sursum in caelum Pl)3) по отношению к (amor in patriam C; indulgentia in aliquem C)4) к ( in Ubios legatos mittere Cs)5) относительно, о ( hoc dicitur in philosophiam C)6) против ( oratio in Catilinam C)7) в пользу, в защиту или в похвалу (carmen in aliquem scribere C; senatūs consultum in aliquem factum Cs; in libertatem alicujus pugnare L)8) на (in umeros suos efferre C; ascendere in equum C; dividere in partes tres Cs; invitare aliquem in postĕrum diem C)9) до10) ради, для (cibo in vitam, non in voluptatem uti VP)11) по, по примеру, подобноin omne tempus C — навеки, навсегдаin posterum C, L — на будущееin tempus T — на время, временноin triginta annos L — на 30 лет (вперёд)in utramque partem C etc. — в обоих направлениях, тж. за и противvalere in aliquem C, L — иметь силу (быть действительным) по отношению к кому-л.in vicem C, Cs etc. — попеременноin speciem C — для видуin rem esse L — быть полезным, целесообразнымmirum in modum C etc. — удивительноin luctum alicujus C — кому-л. на горе; иногда с acc. на вопрос «где?»aliquem in potestatem habere Sl — иметь власть над кем-л.in potestatem alicujus esse C etc. — находиться в чьей-л. властиnon in pejus, sed in melius CC — не к худшему, а к лучшемуin omnia VP Q — во всём, во всех отношениях2. cum abl. на вопрос «где?»1) в (in urbe vivere C; in veste domesticā esse O; in fluvio Cs)2) на (coronam habere in capite C; arx in monte sita L; in foro esse C)3) у, среди ( in barbaris Cs)5) перед ( in oculis esse C)6) в течение (in multis annis Nep; bis in die C; in diebus paucis Ter)7) во время (in bello C; in deliberando C; in itinere Cs)8) при, в условияхin praesentiā и in praesenti C etc. — при нынешних обстоятельствахin tantā caritate L etc. — при такой дороговизне9) в отношении, по отношению к (fidelis in amicis Sl; crudelis in hoste C)10) вследствие, из-за (in amicitia alicujus vituperari C)12) в зависимости или во властиnon est in medico semper, relevetur ut aeger O — не всегда во власти врача исцелить больного;— выраженияin tempore Ter etc. — вовремя (своевременно)aliquam in matrimonio habere C, Nep — быть на ком-л. женатымin hoc loco sunt res Cs etc. — дела обстоят (вот) такin Geminis nasci Pt — родиться под знаком (созвездием) Близнецов; иногда с abl. на вопрос «куда?»gratum esse in aliquo C — быть благодарным кому-л.II 1. in- (перед b, p, m — im-; перед l— il-; перед r— ir-)praef. priv. не-, без-2.приставка, соотв. русским в-, на-, воз-, при-imponēre — налагать, возлагать, прикладыватьIII īn' Pl (= isne) 2 л. sg. praes. к eo + ne -
51 irrumpo
ir-rumpo, rūpī, ruptum, ere1) вламываться, врываться, вторгаться (intro Ter; intra moenia SenT; in castra C; thalamo V; portam Sl; domum alicujus Cs; interiora domūs limina V); проникать, входить ( imagines irrumpunt in animos nostros C); набрасываться, захватывать, завладевать (i. in patrimonium alicujus C)2) нарушать (foedus Lact; legem Tert); мешать, прерывать (quietem alicujus T; in fletum alicujus C)3) беспокоить, тревожить ( deos St) -
52 memoria
ae f. [ memor I ]1) память, способность запоминания (bona, acris, hebes C)memoriā complecti (tenēre, custodire) C — хранить в памяти, запоминать, помнитьmemoriā repetĕre C — восстанавливать в памяти, вспоминать3) память, воспоминание ( alicujus rei memoriam amittere C)memoriā dignus Sl, C — замечательный, достопамятныйut mea est m. C — насколько мне помнитсяpost hominum memoriam C — насколько хватает человеческой памяти, т. е. испокон вековad memoriam alicujus rei C — для увековечения памяти (на память) о чём-л.redire in memoriam или recordari memoriam alicujus rei C — вспоминать о чём-л.4) мысль, помысел ( belli inferendi L)5) сознание ( sceleris T)6) время, пора, эпоха7) происшествие случай, событие (recordatio veteris cujusdam memoriae C)8) предание, повествование, рассказ, тж. сообщение, весть (alicujus rei или de aliquā re C, Nep, L etc.)m. exstat Ap — (как) гласит предание9) записьm. rerum gestarum или m. rerum veterum C — историографияmemoriae prodĕre C, Nep (tradĕre L) aliquid — увековечивать что-л. в записи (передавать потомству)vitae m. Su — жизнеописание10) история, летопись, хроника ( memoriam rerum Graecarum uno libro complecti C)omnis rerum m. C — история человечества11) памятник ( martyrum Aug) -
53 pendeo
pependī, —, ēre1) висеть, свешиваться, свисать, повиснуть (in и ex arbore C; ab или ex umero C, O; de collo alicujus O)p. tenui filo погов. O — висеть на волоске2) быть вывешенным, объявленным ( ко всеобщему сведению)p. in cruce Sen — быть распятым на кресте5) ниспадать (apte pendet chlamys O); быть опущенным ( lacerti pendent Pl)6) парить, порхать, носиться ( per aĕrias auras O)7)p. in latus Col — валиться (крениться) на бок8) медлить, задерживаться, оставаться ( in limine alicujus V); льнутьex (ab) alicujus ore p. Lcr, V, O — жадно слушать кого-л.p. circum oscula V — тянуться с поцелуями9) останавливаться, быть прерванным, прекращаться ( pendent opera interrupta V)10) (тж. animo p. C, L) быть в нерешительности, колебаться, сомневаться (animi pendentes L, Sen, QC)11) быть неясным, неопределённым, недостоверным (pendet belli fortuna O)12) зависеть (ex vultu et nutu alicujus C; in sententiis civium C; lĕvi momento C)casu p. ab uno Lcn — быть связанным одной и той же судьбой13) происходить ( ex unā origine O)14) быть преданным (ex или de aliquo C, H etc.)15) точно следовать, рабски подражать -
54 periculum
perīculum, ī n. [одного корня с experimentum ]1) проба, попытка, опытp. facere alicujus rei C — испытать что-л., познакомиться с чем-л. (на опыте)facere p. in litteris Ter — проверить (чью-либо) образованностьp. facere alicujus C — померяться с кем-л. (силами)2) опасность, рискnumquam p. sine periclo vincĭtur PS — ни одной опасности нельзя преодолеть, не подвергаясь (при этом) опасностиp. Persarum Nep — опасность со стороны персовp. facere alicujus rei L — рисковать сделать что-л. (осмеливаться на что-л.)suo periculo C, Pt etc. — на свой риск (страх)periculo alicujus Ter, C, Cs — с опасностью для кого-л.in periculo versari (или esse) C etc. — находиться в опасностиbono periculo p. facere Ap — ничем, в сущности, не рисковатьp. adire C etc. (obire, subire, suscipere C) или in p. vocari (venire) C — подвергаться опасностиp. conservandae existimationis adire Ap — рисковать своей репутациейp. capitis Ter, C и p. vitae Cs — опасность для жизниp. est (ne) C, Nep — приходится опасаться (как бы не)p. alicui facessere T — вчинить кому-л. иск5) ритор. рискованный оборот, вычурность (p. in enuntiatione Q)6) гибель, разрушение (tremefacta usque ad periculum civitas Eccl)7) обострение, пароксизм (sc. morbi PM) -
55 persequor
per-sequor, secūtus (sequūtus) sum, sequī depon.1) неотступно следовать (за кем-л.), сопровождать ( aliquem in Asiam Ter); следовать (по чему-л.) (p. viam Ter)p. vestigia alicujus или aliquem ipsius vestigiis C — идти по чьим-л. следамp. omnes vias C — использовать все средства2) преследовать, гнаться (за кем-л.) (p. hostes equitatu L; aliquem lapidibus Pt); охотиться (на кого-л.) (p. feras O)3) воеватьp. aliquem bello C или armis Nep — воевать против кого-либо4)а) наказывать, карать ( aliquem debitā poenā C)poenam octupli p. C — наложить штраф в восьмикратном размереб) мститьmortem alicujus C, Cs — мстить за чью-л. смерть; ноmortem inediā p. Pt — стремиться уморить себя голодом5) преследовать в судебном порядке (aliquem judicio или apud judicium C)6) отстаивать (rem suam, jus suum C)7) ревностно заниматься, усердно изучать ( artes C); стремиться приобрести (virtut.es oratoris C; otium C, H); настойчиво добиваться, домогаться ( aliquid ab aliquo C)8) следовать, подражать, придерживаться (p. mores patris Pl); воспроизводить (aliquem Cs, L etc.; exempla majorum C); быть приверженцем, быть последователем, примыкать (p. Academiam vetĕrem C)9) прослеживать, исследовать ( numeris siderum motūs C); испытующе осматривать ( totum pariĕtem Pt); ощупывать ( aliquid manu Pt); обходить ( omnes solitudines C)10) продолжать, не прекращать (incepta L; studia usque ad senectutem C)p. quaerendo L — продолжать спрашивать11) выполнять, осуществлять (promissa Pl; mandata C)12) нагонять, догонять (aliquem triginta diebus C); настигать ( mors et fugacem persequitur virum H)13) получать, взыскивать (pecuniam ab aliquo C; syngrăphas C)14) записывать (за говорящим), протоколировать (p. celeritate scribendi aliquid C)15) описывать, излагать, рассказывать (alicujus vitam и de vitā alicujus Nep; aliquid versibus C)16) вести, влачить ( vitam inopem et vagam C) -
56 poeniteo
uī, —-, ēre (тж. pae-)1)а) раскаиваться, сожалеть (alicujus rei C, Sl и de aliquā re Su)nobis poenitendum est alicujus rei C — нам следует (по)жалеть о чём-л.sapientis est nihil, quod p. possit, facere C — мудрецу несвойственно делать то, о чём ему пришлось бы (потом) жалетьhaud poenitendus L — отнюдь не вызывающий сожаления, т. е. вполне достойныйб) преим. impers.poenĭtet eum alicujus rei C — он раскаивается в чём-л.poenitet me hoc fecisse C, Sen (quod hoc feci C, L) — я жалею о том, что сделал это2) impers. быть недовольным, досадовать (me poenitet alicujus rei C etc.)haud me poenitet sententiae eorum esse L — я ничего не имею против их мнения (согласен с их мнением)an vos poenitet, quod salvum exercituin traduxerim? Cs — или вы недовольны тем, что я переправил армию в полной сохранности? -
57 potestas
potestās, ātis f. [ possum ]1) сила, мощь ( fatorum PJ); ценность ( pecuniarum Dig); действие, действенность ( herbarum V)2) распорядительные права, господство, властьp. vitae necisque C — право казнить и миловатьalicui p. est alicujus C — кто-л. находится в чьём-л. распоряженииpatris in filium p. Dig — власть отца над сыномesse in potestate alicujus C — быть подвластным кому-л.in (sub) potestatem redigere Nep, L — подчинить (чьей-л.) власти, покоритьmihi est p. (est in potestate meā) C etc. — в моей власти (я могу)in potestate mentis esse C — владеть собой, быть в здравом умеexire de (ex) potestate C — выйти из себя, не помнить себя3) государственная должность, пост, власть (consularis, praetoria C)potestatem gerere C или potestati praeesse Nep — исполнять (занимать) должность4) возможность, случай, разрешение (data est p. alicujus rei C, L)facere alicui potestatem alicujus rei C etc. — дать кому-либо возможность чего-л. (разрешить что-л.)populi (v. l. populo) potestatem facere L — предоставить решение народуfacere alicui potestatem sui (conveniendi) C — позволить кому-л. подойти к себе, т. е. принять кого-л.facere potestatem sui воен. Cs, Nep — принять сражениеp. est L, V etc. — можноp. certorum hominum mihi est C — я могу найти надёжных людей5) владыка, властелин, господин (hominum divumque, v. l. rerumque V)6) значение, смысл (verborum ancipĭtes aut multiplĭces potestates rhH.) -
58 praebeo
buī, bitum, ēre [ prae + habeo ]1) протягивать, подставлять (aurem dictis O; se telis hostium L; manum verberibus O; crura sagittis Pers)2)а) давать, подавать (alicui panem Nep; exempla nequitiae C)p. causam alicujus rei O — послужить поводом к чему-л.p. manum alicujus rei O — привести в исполнение что-лб) поставлять ( equites regi L); доставлять (spectaculum L; perfugium ac solatium C); ниспосылать ( noctem sideribus illustrem T)3) вызывать, возбуждать ( gaudium L); внушать ( suspicionem Nep); допускать, позволять (p. rapi O)4) оказывать, делать (honorera alicui PM; operam rei publicae L)p. speciem alicujus Cs — казаться кем-либоse p. attentum auditorem C — оказаться (показать себя) внимательным слушателемp. se voluntati alicujus Ap — пойти навстречу чьим-л. желаниям -
59 sinus
I sīnus, ī m. Pl = sinum II sinus, ūs m.1)а) изогнутость, кривизна (falcis Col; nubium Sen); изгиб, извив (draconis Poëta ap. C; serpentis O)б) выпуклость, вздутие ( velorum Prp)поэт. парус (sinūs implere secundos V; totos pandere sinūs J); вьющаяся прядь, завиток, локон ( comarum O)2) складка ( sinum ex togā facere L); пазуха или карман ( litteras in sinu ponere L)aliquid in sinum conferre Lampr — присвоить себе что-л.in sinum alicujus demandare Pt — отдавать кому-л. на хранениеin sinum suum spuere Pt — плюнуть себе за пазуху ( для того, чтобы отвратить гнев Немесиды за гордые слова)rapinarum s. PM — укрыватель награбленного3) одежда, платье (induere regales sinūs O; manum demittere in sinum Pt); сеть звероловная M или рыболовная J4)а) грудь, лоно, объятия (sinu fovere aliquem Prp; in sinu philosophiae compelli C)5) нежная любовь, заботаin sinu alicujus esse C — быть чьим-л. любимцемhomines ex (или de) sinu alicujus C — чьё-л. ближайшее окружение или чьи-л. закадычные друзья6) защита, опека ( aliquem sinu suo recipere C)7) глубина, недра ( alti et obscuri quaestionum sinūs AG): середина, средоточие, центр8) власть, распоряжение (opes in sinu alicujus est T; res publica in sinum Vespasiani cessit T)10) залив, бухта ( naves ex sinu abducere Cs); побережье залива (s. Campaniae T)11) круг, кольцо ( sinūs terrarum T)12) впадина, ущелье, пропасть (s. montium QC; terra in ingentem sinum consedit L) -
60 titulus
ī m.rerum gestarum t. L — надпись с перечнем подвигов2) подпись ( tituli et imagines H); заглавие, заголовок ( libelli O)3) надгробная надпись, эпитафия (t. sepulcri J, PJ)4) объявление (о продаже, сдаче внаём и пр.)5) почётное звание, славное имя (conjugis O; sapientis C); почёт, честь, славаt. captae urbis QC — честь взятия городаtitulum mortis alicujus habere O — быть причиной чьей-л. смерти6) pl. подвиги, заслуги (magnificus titulis suis, sc. Theseus O)per titulos alicujus ingredi O — воспевать чьи-л. подвиги7) предлогspecioso titulo civitatum liberandarum uti L — воспользоваться благовидным предлогом освобождения городовspeciosum titulum alicujus rei ferre L (praetendĕre L, preferre QC, praetexere T) — выставлять что-л. в качестве благовидного предлогаsub titulo — под предлогом (alicujus rei L etc.)8) (пред)вестник (t. tepidi temporis, sc. ciconia PS ap. Pt)t., qui videtur excusare Tert — обстоятельство, которое кажется извиняющим
См. также в других словарях:
FATA alicujus produci posse — si eius vicem subeat alter. velut hostia quaedam succidanea, Vett. persuasio fuit; Cuiusmodi superstitionis, falsissimae quidem, sed ex vero manantis, exempla non in Graecorum, et Romanorum solum historiis: sed et multarum aliarum gentium… … Hofmann J. Lexicon universale
advocatus est, ad quern pertinet jus advocationis alicujus ecclesiae, ut ad ecclesiam, nomine proprio, non alieno, possit praesentare — /aedvowkeytas est, eed kwem partanat jas aedvowkeyshiyownas aeliykyuwjas akliyziyiy, et aed akliyziyam, nomaniy prowpriyow, non aeliyiynow, posat prezanteriy/ A patron is he to whom appertains the right of presentation to a church, in such a… … Black's law dictionary
fides est obligatio conscientiae alicujus ad intentionem alterius — /faydiyz est 6blageysh(iy)ow konshiyenshiyiy aslakyuwjas aed intenshiyownam oltarayas/ A trust is an obligation of conscience of one to the will of another … Black's law dictionary
in his quae de jure communi omnibus conceduntur, consuetude alicujus patriae vel loci non est allegenda — /in his kwiy diy jiiriy kamyuwnay omnabas konsadantar, konswat(y)uwdow aelakyuwjas paetriyiy vel lowsay non est aelajenda/ In those things which by common right are conceded to all, the custom of a particular district or place is not to be… … Black's law dictionary
advocatus est, ad quern pertinet jus advocationis alicujus ecclesiae, ut ad ecclesiam, nomine proprio, non alieno, possit praesentare — /aedvowkeytas est, eed kwem partanat jas aedvowkeyshiyownas aeliykyuwjas akliyziyiy, et aed akliyziyam, nomaniy prowpriyow, non aeliyiynow, posat prezanteriy/ A patron is he to whom appertains the right of presentation to a church, in such a… … Black's law dictionary
fides est obligatio conscientiae alicujus ad intentionem alterius — /faydiyz est 6blageysh(iy)ow konshiyenshiyiy aslakyuwjas aed intenshiyownam oltarayas/ A trust is an obligation of conscience of one to the will of another … Black's law dictionary
in his quae de jure communi omnibus conceduntur, consuetude alicujus patriae vel loci non est allegenda — /in his kwiy diy jiiriy kamyuwnay omnabas konsadantar, konswat(y)uwdow aelakyuwjas paetriyiy vel lowsay non est aelajenda/ In those things which by common right are conceded to all, the custom of a particular district or place is not to be… … Black's law dictionary
quod nullius esse potest id ut alicujus fieret nulla obligatio valet efficere — /kwod nalayas esiy powtast id at aelakyuwjas fayarat nala 6blageysh(iy)ow vaelat afisariy/ No agreement can avail to make that the property of any one which cannot be acquired as property … Black's law dictionary
recuperatio est alicujus rei in causam, alterius adductse per judicem acquisitio — /rak(y)uwpareysh(iy)ow est sblak(y)uwjas riyay in kozam, oltarayas adaktiy par juwdasam aekwazish(iy)ow/ Recovery is the acquisition by sentence of a judge of anything brought into the cause of another … Black's law dictionary
si alicujus rei societas sit et finis negotio impositus est, finitur societas — /say aelakyuwjas riyay sasayatses sit et faynas nagowsh(iy)ow impozatas est, finatar sasayataes/ If there is a partnership in any matter, and the business is ended, the partnership ceases … Black's law dictionary
Fides est obligatio conscientiae alicujus ad intentionem alterius — A trust is an obligation of conscience of one person to the wishes of another … Ballentine's law dictionary