Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

triennium

  • 1 triennium

        triennium ī, n    [tres+annus; sc. spatium], three years' time, three years: triennium est, cum, etc.
    * * *

    Latin-English dictionary > triennium

  • 2 triennium

    trĭennĭum, ii, n. (sc. spatium) [id.], the space of three years, three years:

    biennium aut triennium est, cum virtuti nuntium remisisti,

    Cic. Fam. 15, 16, 3; Plaut. Mil. 2, 3, 79; id. Most. 2, 2, 10; id. Stich. 1, 2, 80; 1, 3, 61; Cic. Q. Fr. 1, 1, 2, § 8; Caes. B. G. 4, 4; Auct. B. Afr. 19, 3 al.

    Lewis & Short latin dictionary > triennium

  • 3 per

        per praep. with acc.    [1 PAR-].    I. In space, through, across, through the midst of, from side to side of, traversing: itinera duo, unum per Sequanos... alterum per provinciam, Cs.: qui per agros fluit: it hasta per tempus utrumque, V.: per medios hostīs evasit, L.— Through, over, throughout, all over, along, among: per totam Italiam, S.: per omnīs partīs provinciae: per viam, along, L.: aegro per manūs tractus servatur, from hand to hand, Cs.: invitati hospita<*>iter per domos, from house to house, L.: passim per herbam Corpora fusa, V.: imperium per omnīs in orbem ibat, went around, L.: per alia atque alia pavida consilia trepidans, from one place to another, L.: Transtra per et remos, V.—With ora, oculos or aurīs, before, to: incedunt per ora vestrum, S.: traducti per hostium oculos, L.: vestras per aurīs ire, V.—    II. In time, through, during, for, throughout, in the course of: per hosce annos: per triennium: per eos forte dies, L.— At, at the time of, during: per idem tempus: per meridiem, at noon, L.: per ludos, L.: per lunam, V.: per infrequentiam comitia perficiunt, L.: per tempus, at the right time, T.—    III. Of agency, through, by, by the hands of, by the agency of: quae comperta sunt per me: per homines explorare, S.: per procuratores agere: quo minus cum eis amicitia esset, per populum R. stetisse, L.: occidebantur? per quos? et a quibus? by whose hands, and at whose instance? —With pronn. reflex., in person, alone, of oneself: milites qui per se de conciliandā pace egerint, Cs.: homo per se cognitus, by his own merit: per me tibi obstiti, single-handed: per se solus, L.—Restrictive, by, for, as far as regards: per me vel stertas licet, I don't care if: per me isti pedibus trahantur: si per suos esset licitum, N.—    IV. Of means or manner, through, by, by means of: id a te per litteras petere: vates per avīs consulti, L.: per litteras certior fit, S.— Through, by, under pretence of, by the pretext of: nos per fidem fallere: per causam exercendorum remigum prodire, Cs.: per Caecilium Sulla accusatur, in the name of: per speciem alienae fungendae vicis suas opes firmavit, L.— Through, by, for the sake of, on account of, with a view to: cum per aetatem nondum auderem, etc. —Esp., in oaths and adjurations: si per plurīs deos iuret, by: per tuam fidem Te obtestor, T.: per ego te deos oro, T.—Poet. in ellipsis: per, si qua est... Intemerata fides, oro, V.—Of manner, in adverb. phrases, by, through, with, at, in: per vim, violently, T.: per ludum et iocum, in sport: per summum dedecus, most infamously: per iram, angrily: per commodum rei p., without injury, L.: per otium, at leisure, L.: per commodum, leisurely, L.: per ignaviam et superbiam aetatem agere, in inglorious pride, S.: per turpitudinem, basely, S.: per virtutem emori, bravely, S.: Per facinus, wickedly, O.: haud per ambages portendere, not obscurely, L.: per tumultum, in disorder, L.
    * * *
    through (space); during (time); by, by means of

    Latin-English dictionary > per

  • 4 tum

        tum adv., of time    [3 TA-].—Of time past, then, at that time, in those times: placuit tum id mihi, T.: qui tum vexare cupiebant: vastae tum in his locis solitudines erant, L.: Caere, opulento tum oppido, L.: tum Staienus condemnatus est, i. e. in that trial.—In emphatic opposition to other advv. of time: tu nunc tibi Id laudi ducis quod tum fecisti inopiā? T.: quae tabula, tum imperio tuo revolsa, nunc a me tamen deportata est: Et tum sicca, prius creberrima fontibus, Ide, O.—Of time present (only in orat. obliq., for nunc), now, at this time, then: quando autem se, si tum non sint, pares hostibus fore? if they were not now so, L.—Of time future, then, in that case, if that be done, thereupon: Tum meae... Vocis accedet bona pars, H.: confer sudantes, ructantes... tum intelleges, etc.: agedum, dictatorem creemus... Pulset tum mihi lictorem, qui sciet, etc., L.—Of time indefinite, then, at such a time, in such circumstances, in this instance, if so: nam quid agimus, cum sevocamus animum?... quid, inquam, tum agimus, nisi, etc.?—Repeated, tum... tum, sometimes... sometimes, now... now, at one time... at another: tum hoc mihi probabilius, tum illud videtur: dictator tum appellare tum adhortari milites, L.—Of succession in time, then, thereupon, next, afterwards, forthwith: conlocari iussit hominem in aureo lecto... Tum ad mensam eximiā formā pueros iussit consistere: tum, prope iam perculsis aliis tribunis, A. Virginius Caesoni capitis diem dicit, L.—In a series, repeated, or with other advv. or conjj. varying the expression: ducem Hannibali unum e concilio datum (a Iove), tum ei ducem illum praecepisse ne respiceret, illum autem respexisse, tum visam beluam vastam, etc.: tum... alias... tum... alias: tum... tum... aliquando: tum... tum... aut... aut: modo... tum autem.—Fig., of succession in thought, and then, besides, also, moreover, again, further, on the other hand: Quot me censes homines iam deverberasse, Hospites tum civīs? as well as, T.: faciendum est igitur nobis ut... veteranorum, tum legionis Martiae quartaeque consensus... confirmetur.—After a general clause with cum, introducing a particular or emphatic assertion: cum... tum, as... so, while... also, not only... but also, as... so especially: Quom id mihi placebat, tum uno ore omnes omnia Bona dicere, T.: cum omnium rerum simulatio vitiosa est, tum amicitiae repugnat maxime: movet patres conscriptos cum causa tum auctor, L.—Cum, followed by tum vero, tum maxime, tum praecipue or tum inprimis, while... in particular, not only... but especially, while... above all, not only... but chiefly: cum haec sunt videnda, tum vero illud est hominis magni, etc.: cum infamia atque indignitas rei impediebat, tum maxime quod, etc., Cs.: cum multa non probo, tum illud inprimis quod, etc.— Cum, followed by tum certe, tum nimirum, tum etiam, tum quoque or tum praeterea, while... at least, as... so assuredly, both... and as well, not only... but moreover: at cum de plurimis eadem dicit, tum certe de maximis: cum memoriter, tum etiam amice, etc.: cum potestas maior, tum vir quoque potestati par, etc., L.—Referring to a temporal clause, with cum.—Of coincidence of definite time, tum... cum, or cum... tum, at the time when, at a time when, even when, already when: tum, quom gratum mihi esse potuit, nolui, T.: cum minime videbamur, tum maxime philosophabamur: tum mittendos legatos fuisse cum Perseus Graecas urbes obsideret, L.—Of succession in time, then, next, at once, forthwith: id cum Sulla fecisset, tum ante oppidum Nolam Samnitium castra cepit: cum muros defensoribus nudasset, tum Afros ad subruendum murum mittit, L.—Of indefinite time, tum... cum, or cum... tum, at the time when, at a time when, at such times as, whenever: omnis praedictio mali tum probatur cum ad praedictionem cautio adiungitur: tum cum sine pondere suci Mobilibus ventis arida facta volant, O.—With ubi, of succession in time, then, next, at once, forthwith: ubi eorum dolorem cognovi, tum meum animum in illos proposui: ubi spectaculi tempus venit, tum orta vis, L.—Of indefinite time, ubi... tum, whenever: Post ubi tempust promissa iam perfici, Tum coacti necessario se aperiunt, T.—With postquam or postea quam, of succession in definite time, then, at once: tum vero postquam res sociorum ante oculos prope suos ferri vidit, suum id dedecus ratus, etc., L.: posteaquam e portu piratae exierunt, tum coeperunt quaerere homines, etc., as soon as.—In indefinite time, then, always: postquam commoditas prava dicendi copiam consecuta est, tum malitia praevertere urbīs adsuevit.—With ut, ut... tum, or tum... ut, when, after, as soon as: ut vero accessit cohortatio... tum vero filium seduxit: ut vero aquam ingressi sunt, tum utique egressis rigere corpora, L.—With quando, tum... quando, or quando... tum, when, as soon as: utinam tum essem natus quando Romani dona accipere coepissent.—With dum, then, meanwhile: dum se glomerant... tum pondere turris Procubuit, V.—With quam diu, then, so long: qui, quam tibi amicus non modo tum fuerit quam diu tecum in provinciā fuit, verum, etc.—With a relative, then, at that time: Quā tempestate Paris Helenam innuptis iunxit nuptiis, Ego tum gravida expletis iam fui ad pariendum mensibus, C. poët.—With an abl absol., then, thereafter, at once: ut morte eius nuntiatā tum denique bellum confectum arbitraretur: ita rebus divinis peractis tum de bello dictator rettulit, L.—Fig., in a conclusion after cum or si, then, therefore, consequently, in that case: cum magnus numerus deesset, tum iste homo coepit, etc.: quid tum quaeso, si hoc pater resciverit? T.: Si quidem me amaret, tum istuc prodesset, T. —In particular phrases, iam tum, already at that time, as soon as that: iam tum erat suspitio Dolo malo haec fieri, T.: ut mihi iam tum divinasse ille videatur hanc urbem esse, etc.—Tum demum or tum denique, then only, then at length, then at last, not till then, as late as that: tum demum Liscus, quod antea tacuerat, proponit, Cs.: quo cum venerimus, tum denique vivemus.—Tum primum, tum primo, or tum deinde, then first, then for the first time, not till then: ludorum gratiā, quos tum primum anniversarios in circo facere constituisset: tum primo, L.: quas cum solus pertulisset, tum deinde comitia conlegae subrogando habuit, L.— Hic tum, at this point, just here, just then: hic tum iniectus est hominibus scrupulus.—With emphatic particles, tum vero, tum enim vero, or enim vero tum, then indeed, just then, at that crisis, then if not before, then: discedit a Melino Cluentia. tum vero illa egregia mater palum exsultare... coepit: Quae postquam frustra temptata rogumque parari... Sensit, Tum vero gemitūs... Edidit, O.—Tum quidem, at that time, thereupon, then at least: et tum quidem incolumis exercitum liberavit; post triennium autem, etc.—Ne tum quidem, not even then: num quis horum miser hodie? ne tum quidem, post spiritum extremum.—Tum maxime or tum cum maxime, especially at that time, chiefly then, just then, precisely at that time: quem provincia tum maxime exspectabat: regi, tum maxime captivos ex Illyrico vendenti, at that very time, L.—Etiam tum, even then, even at that time, even already, even yet: totum se Servilio etiam tum tradidit: Ipsa ego non longos etiam tum scissa capillos, not yet long, O.—Tum quoque, also then, then likewise, then as before, then too, then once more, even then: tum quoque homini plus tribui quam necessitati: tum quoque multis milibus Latinorum in civitatem acceptis, L.—Tum autem, and then, besides further, moreover, nay even, statim se ad hominis egentis, tum autem iudicis, familiaritatem se applicavit: tanta enim tempestas cooritur... tum autem nives proluit, etc., Cs.— Tum ipsum, at that very time, just then, even then: id quod aliquando posset accidere, ne tum ipsum accideret, timere.—Quid tum? what then? what next? what further?: dic; cras est mihi Iudicium. quid tum? T.: videsne abundare me otio? A. quid tum?
    * * *
    then, next; besides; at that time

    cum...tum -- not only...but also

    Latin-English dictionary > tum

  • 5 abhinc

    ăb-hinc, temp. adv.
    I.
    Of future time, henceforth, hence, hereafter (anteclass.): seque ad ludos jam inde abhinc exerceant, Pac. ap. Charis. 175 P. (Trag. Rel. p. 80 Rib.); so, aufer abhinc lacrimas. —But more usu.,
    II.
    Of past time, ago, since; with acc. or abl., and the cardin. num. (except the comic poets most freq. in Cic., both in his Orations and Letters).
    (α).
    With acc.:

    sed abhinc annos factumst sedecim,

    Plaut. Cas. prol. 39; so Ter. And. 1, 1, 42; id. Hec. 5, 3, 24; id. Phorm. 5, 9, 28; cf.:

    abhinc triennium,

    Cic. Rosc. Com. 13:

    abhinc annos quattuordecim,

    id. Verr. 2, 1, 12, § 34; cf. id. Balb. 6, 16; id. Phil. 2, 46, 119; Hor. Ep. 2, 1, 36 al.—
    (β).
    With abl.:

    qui abhinc sexaginta annis occisus foret,

    Plaut. Most. 2, 2, 63; so,

    abhinc annis xv.,

    Cic. Rosc. Com. 13:

    comitiis jam abhinc diebus triginta factis,

    thirty days ago, id. Verr. 2, 2, 52 fin. In Lucr. 3, 967: aufer abhinc lacrimas, it is prob. only a fuller expression for hinc, as in Plaut. Pers. 5, 2, 19: jurgium hinc auferas, since there is no other example where abhinc is used of place. Vid. upon this article, Hand, Turs. 1, 63-66.

    Lewis & Short latin dictionary > abhinc

  • 6 abverto

    ā-verto (arch. - vorto; in MSS. also abverto; cf. ab init.), ti, sum, 3, v. a., to turn something away from a place, to avert, turn off, remove, etc. (opp. adverto).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    a.
    Constr. aliquem ab or with the simple abl.; the limit designated by in with acc. (more rarely by ad):

    ab saxo avortit fluctus ad litus scapham,

    Plaut. Rud. 1, 2, 76: Jup. Te volo, uxor, conloqui. Quor ted avortisti? Alc. Est ita ingenium meum:

    Inimicos semper osa sum optuerier,

    id. Am. 3, 2, 18:

    (M. Lepidus) Antonio diadema Caesari imponente se avertit,

    Cic. Phil. 5, 14; id. Balb. 5, 11:

    aliquid ab oculis,

    id. N. D. 2, 56, 141:

    nos flumina arcemus, dirigimus, avertimus,

    turn off, id. ib. 2, 60, 152; so Liv. 41, 11, 3: quod iter ab Arari Helvetii averterant, had turned aside their march from Caes. B. G. 1, 16 et saep.:

    locis seminis ic tum,

    Lucr. 4, 1273:

    Italiā Teucrorum regem,

    Verg. A. 1, 42:

    a ceteris omnium in se oculos,

    Liv. 2, 5, 6:

    in comitiorum disceptationem ab lege certamen,

    id. 3, 24, 9:

    ab hominibus ad deos preces,

    id. 6, 20, 10: se alicui, instead of ab aliquo. Col. 6, 37, 10.—And poet. with acc.:

    quo regnum Italiae Libycas averteret oras,

    Verg. A. 4, 106. —With dat.:

    Quod mihi non patrii poterant avertere amici,

    Prop. 4, 24, 9; so Val. Fl. 3, 491.—Also without an antecedent ab (since this is included in the verb) with in with acc.:

    in fugam classem, Liv 22, 19, 11: dissipatos in fugam,

    id. 34, 15, 2; hence absol.:

    mille acies avertit avertetque (sc. in fugam),

    put to flight, id. 9, 19, 17.—
    b.
    Pass. in mid. signif. with the acc., in the Greek manner, to turn away from:

    equus fontes avertitur,

    Verg. G. 3, 499 (cf. the Gr. apostrephesthai to hudôr, and aversari):

    oppositas impasta avertitur herbas,

    Stat. Th. 6, 192; Petr. 124, 248.—
    c.
    As v. n. avertere = se avertere, to turn one's self away, to retire:

    ob eam causam huc abs te avorti,

    Plaut. Mil. 4, 2, 83:

    ecce avortit,

    id. ib. 2, 2, 50:

    dixit et avertens roseā cervice refulsit,

    Verg. A. 1, 402:

    tum prora avertit,

    id. ib. 1, 104:

    avertit et ire in Capitolium coepit,

    Gell. 4, 18, 4 al. —
    B.
    To take away, drive away, carry off, steal, embezzle, to appropriate to one ' s self:

    pecuniam publicam,

    Cic. Verr. 2, 1, 4:

    compertum publicam pecuniam avertisse,

    Tac. H. 1, 53:

    aliquid domum tuam,

    Cic. Verr. 2, 3, 19:

    praedam omnem domum avertebant,

    Caes. B. C. 3, 59:

    intellexistis innumerabilem frumenti numerum per triennium aversum a re publicā esse ereptumque aratoribus,

    Cic. Verr. 2, 3, 69 fin.:

    auratam Colchis pellem,

    to carry off, Cat. 64, 5:

    quattuor a stabulis tauros,

    Verg. A. 8, 208:

    avertere praedas,

    id. ib. 10, 78:

    carā pisces avertere mensā,

    Hor. S. 2, 4, 37.—
    II.
    Trop.
    A.
    To turn, divert a person from a course of action, purpose, etc.:

    accusandi terrores et minae populi opinionem a spe adipiscendi avertunt,

    Cic. Mur. 21:

    avertant animos a spe recuperandae arcis,

    Liv. 9, 24, 11:

    qui mentem optimi viri a defensione meae salutis averterant,

    Cic. Sest. 31:

    ut nec vobis averteretur a certamine animus,

    Liv. 1, 28, 5:

    animum a pietate,

    id. 7, 5, 7:

    aliquem ab incepto avertit,

    id. 23, 18, 9:

    a philosophiā,

    Suet. Ner. 52.—
    B.
    Aliquem, to turn away from one in feeling, i. e. to make averse or disinclined to, to alienate, estrange:

    legiones abducis a Bruto. Quas? nempe eas, quas ille a C. Antonii scelere avertit et ad rem publicam suā auctoritate traduxit,

    Cic. Phil. 10, 3:

    ipse Pompeius totum se ab ejus (sc. Caesaris) amicitiā averterat,

    had quite alienated himself from, Caes. B. C. 1, 4:

    civitates ab alicujus amicitiā,

    id. ib. 3, 79:

    popularium animos,

    Sall. J. 111, 2:

    futurum, uti totius Galliae animi a se averterentur,

    Caes. B. G. 1, 20:

    nobis mentem deorum,

    Cat. 64, 406.—Hence, āver-sus, a, um, P. a.
    A.
    Turned off or away: aversum hostem videre nemo potuit, turned away, i. e. turned in flight, Caes. B. G. 1, 26; hence, backwards, behind, back ( = a tergo; opp. adversus), distant:

    et adversus et aversus impudicus es,

    before and behind, Cic. de Or. 2, 63, 256:

    canities homini semper a priori parte capitis, tum deinde ab aversā,

    Plin. 11, 37, 47, § 131; 11, 52, 113, § 272: ne aversos nostros aggrederentur, fall upon our troops in the rear, Galba ap. Cic. Fam. 10, 30, 3:

    ne aversi ab hoste circumvenirentur,

    from behind, in the rear, Caes. B. G. 2, 26:

    aversos proterere,

    id. B. C. 2, 41: aversi vulnerantur, Auct. B. Alex. 30;

    32: aversum ferro transfixit,

    Nep. Dat. 11, 5:

    aversos boves caudis in speluncam traxit,

    backwards, Liv. 1, 7, 5 (cf. Prop. 5, 9, 12:

    Aversos caudā traxit in antra boves): aversa hosti porta,

    Tac. A. 1, 66:

    scribit in aversā Picens epigrammata chartā,

    upon the back of the paper, Mart. 8, 62 (cf. Juv. 1, 6: liber scriptus in tergo), and so al.— Trop.:

    milites aversi a proelio,

    withdrawn from the battle, Caes. B. C. 2, 12. — Subst.: āversum, i, n., the hinder or back part, the back (as subst. only in the plur.):

    per aversa castrorum receptus est,

    Vell. 2, 63 Ruhnk.:

    per aversa urbis fugam dederat,

    Liv. 5, 29, 4: ad aversa insulae, id. [p. 215] 37, 27, 2:

    aversa montis,

    Plin. 4, 11, 18, § 41: aversa Indiae, the back or remoter parts of India, id. 37, 8, 33, § 110.—So in adverb. phrase: in aversum, backwards:

    Cetera animalia in aversum posterioribus pedibus quam prioribus,

    Plin. 11, 45, 101, § 248 (Jan, in diversum):

    collum circum agit (lynx) in aversum,

    id. 11, 47, 107, § 256 (Jan, in aversum se; Sillig, in adversum). —
    B.
    Disinclined, alienated, unfavorable, opposed, hostile, averse; constr. with ab, with dat., or absol.
    (α).
    With ab (so most frequently in Cicero):

    aversus a Musis,

    Cic. Arch. 9, 20:

    aversus a vero,

    id. Cat. 3, 9, 21:

    turbidi animorum motus, aversi a ratione, et inimicissimi mentis vitaeque tranquillae,

    id. Tusc. 4, 15, 34:

    Quintus aversissimo a me animo fuit,

    id. Att. 11, 5 fin.; Col. 11, 1, 14:

    aversissimus ab istis prodigiis sum,

    Sen. Ep. 50.—
    (β).
    With dat.:

    aversus mercaturis,

    Hor. S. 2, 3, 107:

    vilicus aversus contubernio,

    Col. 12, 1, 2:

    defensioni aversior,

    Quint. 7, 1, 11 (but acc. to the MSS., adversior seems here to deserve the preference; so Halm; cf. Spald. and Zumpt ad h. l.).—
    (γ).
    Absol.:

    aversa deae mens,

    Verg. A. 2, 170:

    aversa voluntas,

    id. ib. 12, 647:

    aversos soliti componere amicos,

    Hor. S. 1, 5, 29:

    aversus animus,

    Tac. H. 4, 80 et saep.:

    vultus aversior,

    Sen. Ira, 2, 24:

    aversi animis,

    Tac. A. 14, 26.— Adv. not used.

    Lewis & Short latin dictionary > abverto

  • 7 amplissime

    amplus, a, um, adj. [some regard this as a shortened form of anapleôs, = filled up, full; others, as for ambulus from amb-, rounded out, as superus from super, etc.; v. Doed. Syn. II. p. 113; but perh. it is better to form it from am- and -plus, akin to -pleo, plenus, q. v. Pott], thus pr., full all round; hence, great, large. —In space, of large extent, great, large, wide, ample, spacious (the forms amplus and amplior are very rare in the ante-class. per., and rare in all periods. Amplius is com. in the ante-class., freq. in the class., and very freq. in the post-class. per., the Vulg. rarely using the other forms, but using this 121 times. Amplissimus belongs to prose, and is scarcely used before Cicero, with whom it was a very favorite word. It was also used by Plin. Maj. and Min., but never by Tac., Sall. (in his genuine works), nor the Vulg. Catullus used only the form amplius, and Prop. only amplus, while Tib. and Pers. never used this word in any form. Ampliter is found mostly in Plaut.; and ample and amplissime are used a few times by Cic. and by writers that followed him; syn.: magnus, ingens, latus, late patens, spatiosus, laxus).
    I.
    Lit.:

    amplus et spectu protervo ferox,

    Pac. Trag. Rel. p. 94 Rib.:

    qui (Pluto) ter amplum Geryonen compescit unda,

    Hor. C. 2, 14, 7:

    ampla domus dedecori domino fit, si est in ea solitudo,

    Cic. Off. 1, 39, 139; so Verg. A. 2, 310:

    admodum amplum et excelsum signum,

    Cic. Verr. 4, 74:

    collis castris parum amplus,

    Sall. J. 98, 3:

    porticibus in amplis,

    Verg. A. 3, 353:

    per amplum mittimur Elysium,

    id. ib. 6, 743:

    vocemque per ampla volutant Atria,

    id. ib. 1, 725:

    nil vulva pulchrius ampla,

    Hor. Ep. 1, 15, 41:

    amplae aures,

    Plin. 11, 52, 114, § 274:

    milium amplum grano,

    id. 18, 7, 10, § 55:

    cubiculum amplum,

    Plin. Ep. 2, 17, 6:

    baptisterium amplum atque opacum,

    id. ib. 5, 6, 25.— Comp.:

    quanto est res amplior,

    Lucr. 2, 1133:

    Amplior Urgo et Capraria,

    Plin. 3, 6, 12, § 81:

    avis paulo amplior passere,

    id. 10, 32, 47, § 89:

    amplior specie mortali,

    Suet. Aug. 94; id. Caes. 76 (for the neutr. amplius, v. infra).— Sup.:

    amplissima curia... gymnasium amplissimum,

    Cic. Verr. 2, 4, 53:

    urbs amplissima atque ornatissima,

    id. Agr. 2, 76:

    amplissimum peristylum,

    id. Dom. 116:

    (candelabrum) ad amplissimi templi ornatum esse factum,

    id. Verr. 4, 65:

    mons Italiae amplissimus,

    Plin. 3, 5, 7, § 48:

    amplissimum flumen,

    Plin. Ep. 8, 8, 3:

    amplissimus lacus,

    id. ib. 10, 41, 2:

    amplissima insula,

    Plin. 6, 20, 23, § 71:

    amplissimi horti,

    Plin. Ep. 8, 18, 11:

    amplissima arborum,

    Plin. 16, 39, 76, § 200:

    est (topazon) amplissima gemmarum,

    id. 37, 8, 32, § 109:

    amplissimum cubiculum,

    Plin. Ep. 5, 6, 23.—
    B.
    Transf., great, abundant, ample, much, long:

    bono atque amplo lucro,

    Plaut. Am. prol. 6 and Ep. 2, 2, 117:

    pabula miseris mortalibus ampla,

    Lucr. 5, 944:

    ampla civitas,

    Cic. Verr. 4, 81; 4, 96:

    civitas ampla atque florens,

    Caes. B. G. 4, 3:

    gens ampla,

    Plin. 5, 30, 33, § 125:

    amplae copiae,

    Caes. B. G. 5, 19:

    ampla manus militum,

    Liv. Epit. 1, 4, 9:

    pecuaria res ampla,

    Cic. Quinct. 12:

    res familiaris ampla,

    id. Phil. 13, 8:

    (res) ampla,

    Sall. H. Fragm. 3, 82, 20 Kritz:

    patrimonium amplum et copiosum,

    Cic. Sex. Rosc. 6; id. Dom. 146: id. Phil. 2, 67:

    amplae divitiae,

    Hor. S. 2, 2, 101:

    esse patri ejus amplas facultates,

    Plin. Ep. 1, 14, 9:

    in amplis opibus heres,

    Plin. 9, 36, 59, § 122.— Comp.:

    amplior numerus,

    Cic. Mil. 57; Sall. J. 105, 3; Tac. A. 14, 53:

    ampliores aquae,

    Plin. 5, 9, 10, § 58:

    amplior exercitus,

    Sall. J. 54, 3; Suet. Vesp. 4:

    commeatus spe amplior,

    Sall. J. 75, 8:

    amplior pecunia, Auct. B. Alex. 56: pecunia amplior,

    Plin. Ep. 3, 11, 2:

    pretia ampliora,

    Plin. 10, 29, 43, § 84:

    omnia longe ampliora invenire quam etc.,

    Plin. Ep. 1, 14, 10:

    ampliores noctes,

    Plin. 18, 26, 63, § 232:

    ut ampliori tempore maneret,

    Vulg. Act. 18, 20.— Sup.:

    peditatus copiae amplissimae e Gallia,

    Cic. Font. 8:

    exercitus amplissimus,

    Plin. Ep. 2, 13, 2; 9, 13, 11:

    amplissima pecunia,

    Cic. Rosc. Am. 31:

    amplissimae fortunae,

    id. Verr. 2, 5, 8; id. Quinct. 49; id. Phil. 10, 4:

    amplissimae patrimonii copiae,

    id. Fl. 89:

    amplissimas summas emptionibus occupare,

    Plin. Ep. 8, 2, 3:

    opes amplissimae,

    id. ib. 8, 18, 4:

    amplissima dies horarum quindecim etc.,

    the longest day, Plin. 6, 34, 39, § 218.—Also subst. in comp. neutr. (v. amplius, adv. infra), more:

    ut quirem exaudire amplius,

    Att. Trag. Rel. p. 173 Rib.:

    si vis amplius dari, Dabitur,

    Plaut. Trin. 2, 1, 18:

    jam amplius orat,

    id. ib. 2, 1, 19:

    daturus non sum amplius,

    Cic. Verr. 2, 2, 29:

    non complectar in his libris amplius quam quod etc.,

    id. de Or. 1, 6, 22:

    tantum adfero quantum ipse optat, atque etiam amplius,

    Plaut. Capt. 4, 1, 10:

    ni amplius etiam, quod ebibit,

    id. Trin. 2, 1, 20: Ph. Etiamne amplius? Th. Nil, Ter. Eun. 1, 2, 63: Tr. Dimidium Volo ut dicas. Gr. Immo hercle etiam amplius, Plaut. Rud. 4, 3, 21: Th. Nempe octoginta debentur huic minae? Tr. Haud nummo amplius, id. Most. 3, 3, 16:

    etiam amplius illam adparare condecet,

    Turp. Com. Rel. p. 100 Rib.:

    hoc onere suscepto amplexus animo sum aliquanto amplius,

    Cic. Verr. 2, 1:

    si sit opus liquidi non amplius urna,

    Hor. S. 1, 1, 54:

    omnis numerus amplius octingentis milibus explebat,

    Vell. 2, 110, 3:

    Segestanis imponebat aliquanto amplius quam etc.,

    Cic. Verr. 4, 76:

    illa corona contentus Thrasybulus neque amplius requisivit,

    Nep. Thras. 4, 3:

    amplius possidere,

    Plin. 18, 4, 3, § 17:

    Ille imperio ei reddito haud amplius, quam ut duo ex tribus filiis secum militarent, exegit,

    Curt. 8, 4, 21:

    dedit quantum maximum potuit, daturus amplius, si potuisset,

    Plin. Ep. 3, 21, 6:

    cum hoc amplius praestet, quod etc.,

    id. ib. 7, 25, 1.—Also with part. gen., more of, a greater quantity or number of:

    gaudeo tibi liberorum esse amplius,

    Plaut. Cist. 5, 4:

    te amplius bibisse praedicet loti,

    Cat. 39, 21:

    amplius frumenti auferre,

    Cic. Verr. 3, 49:

    expensum est auri viginti paulo amplius,

    id. Fl. 6, 8:

    amplius negotii contrahi,

    id. Cat. 4, 9:

    si amplius obsidum vellet,

    Caes. B. G. 6, 9, ubi v. Herz.:

    quanto ejus amplius processerat temporis,

    id. B. C. 3, 25.—
    II.
    Fig.
    A.
    Of internal power or force, great, strong, violent, impetuous:

    pro viribus amplis,

    Lucr. 5, 1174:

    amplae vires peditum,

    Plin. 6, 20, 23, § 75;

    ampla nepotum Spes,

    Prop. 4, 22, 41:

    poena sera, sed ampla,

    full, strict, id. 4, 5, 32. — Comp.:

    haec irae factae essent multo ampliores,

    Ter. Hec. 3, 1, 9:

    si forte morbus amplior factus siet, i. e. gravior,

    id. ib. 3, 1, 50:

    amplior metus,

    Cic. Clu. 128:

    amplior potentia feris,

    Plin. 28, 10, 42, § 153:

    ampliorem dicendi facultatem consequi,

    Quint. 2, 3, 4:

    amplior eoque acrior impetus,

    Flor. 4, 2, 66:

    spes amplior,

    Sall. J. 105, 4:

    amplius accipietis judicium,

    severer, Vulg. Matt. 23, 14:

    amplior auctoritas,

    Plin. 37, 3, 12, § 47:

    amplior virtus,

    higher merit, Quint. 8, 3, 83:

    idem aut amplior cultus (dei),

    Plin. 28, 2, 4, § 18:

    amplior est quaestio,

    Quint. 3, 5, 8:

    ampliora verba,

    of larger meaning, id. 8, 4, 2: scientia intellegentiaque ac sapientia ampliores inventae sunt in te, Vulg. Dan. 5, 14:

    quo legatis animus amplior esset,

    Sall. C. 40, 6; 59, 1:

    spiritus amplior,

    Vulg. Dan. 5, 12; 6, 3.— Sup.:

    (honos) pro amplissimis meritis redditur,

    Cic. Phil. 5, 41:

    cujus sideris (Caniculae) effectus amplissimi in terra sentiuntur,

    very violent, Plin. 2, 40, 40, § 107:

    amplissima spes,

    Suet. Caes. 7:

    his finis cognitionis amplissimae,

    most important trial, Plin. Ep. 2, 11, 23.—
    B.
    Of external splendor, great, handsome, magnificent, splendid, glorious:

    illis ampla satis forma, pudicitia,

    great enough, Prop. 1, 2, 24:

    haec ampla sunt, haec divina,

    Cic. Sest. 102; id. Arch. 23:

    res gestae satis amplae,

    Sall. C. 8, 2:

    cur parum amplis adfecerit praemiis,

    Cic. Mil. 57:

    ampla quidem, sed pro ingentibus meritis praemia acceperunt,

    Tac. A. 14, 53:

    amplum in modum praemia ostentare,

    Aur. Vict. Caes. 26, 6:

    amplis honoribus usi,

    Sall. J. 25, 4:

    amplis honoribus auctos,

    Hor. S. 1, 6, 11.—Sometimes in mal. part. or ironically:

    amplam occasionem calumniae nactus,

    a fine opportunity, Cic. Verr. 2, 61:

    spolia ampla refertis Tuque puerque tuus,

    glorious spoils, Verg. A. 4, 93.— Comp.:

    ne ullum munus aedilitatis amplius aut gratius populo esse possit,

    Cic. Verr. 2, 1, 5; id. Mur. 37:

    praemiis ad perdiscendum amplioribus commoveri,

    id. de Or. 1, 4, 13:

    alicui ampliorem laudem tribuere,

    id. Sest. 27:

    in aliqua re esse laudem ampliorem,

    id. Marcell. 4:

    corporis membris plus dedit, id amplius atque augustius ratus (Zeuxis),

    Quint. 12, 10, 5:

    ut Augustus vocaretur ampliore cognomine,

    Suet. Aug. 7.— Subst.:

    in potestatibus eo modo agitabat, ut ampliore, quam gerebat, dignus haberetur,

    of something greater, Sall. J. 63, 5.— Sup.:

    ut consules monumentum quam amplissimum faciundum curent,

    Cic. Phil. 14, 38; 14, 31; id. Verr. 4, 82:

    hoc munus aedilitatis amplissimum,

    id. ib. 1, 12, 36; Aur. Vict. Vir. Ill. 1, 74:

    alicui amplissimas potestates dare,

    Cic. Agr. 2, 31:

    insignibus amplissimis ornatus,

    id. ib. 2, 101:

    dona amplissima conferre,

    Plin. 18, 3, 3, § 9:

    praemia legatis dedistis amplissima,

    Cic. Cat. 4, 5; id. Phil. 2, 32:

    spe amplissimorum praemiorum adduci,

    id. Mil. 5; id. de Or. 1, 5, 16:

    velut praemium quoddam amplissimum longi laboris,

    Quint. 10, 7, 1:

    munera amplissima mittere,

    Caes. B. G. 1, 43:

    vestris beneficiis amplissimis adfectus,

    Cic. Imp. Pomp. 51; id. Dom. 98:

    laudi amplissimae lauream concedere,

    id. Pis. 74:

    laudibus amplissimis adficere,

    id. Phil. 7, 11:

    amplissimam gloriam consequi,

    id. Prov. Cons. 39:

    ut eum amplissimo regis honore et nomine adfeceris,

    id. Deiot. 14:

    amplissimis aliquem efferre honoribus,

    Aur. Vict. Epit. 17, 3:

    amplissimis uti honoribus,

    Cic. Fl. 45:

    amplissimos honores adipisci,

    id. Verr. 5, 181:

    honores adsequi amplissimos,

    id. Mil. 81:

    aliquem ad honores amplissimos perducere,

    id. Am. 20, 73:

    meus labor fructum est amplissimum consecutus,

    id. Imp. Pomp 2:

    mihi gratiae verbis amplissimis aguntur,

    in the handsomest termis, id. Cat. 3, 14; id. Phil. 2, 13; id. Quir. 15:

    ei amplissimis verbis gratias egimus,

    id. Phil. 1, 3:

    provincia Gallia merito ornatur verbis amplissimis ab senatu,

    id. ib. 4, 9:

    amplissimis verbis conlaudatus,

    Suet. Caes. 16:

    amplissimo populi senatusque judicio exercitus habuistis,

    Cic. Agr. 1, 12; id. Fl. 5; id. Dom. 86; id. Planc. 93:

    de meo consulatu amplissima atque ornatissima decreta fecerunt,

    id. Dom. 74:

    quam universi populi, illius gentis, amplissimum testimonium (said of Cic.),

    Plin. 7, 30, 31, § 116.—
    C.
    In respect of the opinion of others, esteemed, renowned, etc.:

    quicquid est, quamvis amplum sit, id est parum tum cum est aliquid amplius,

    Cic. Marcell. 26:

    quid hunc hominem magnum aut amplum de re publica cogitare (putare possumus), qui etc.,

    great or noble, id. Imp. Pomp. 37:

    omnia, quae vobis cara atque ampla sunt,

    id. Agr. 2, 9; id. Arch. 23:

    convenerunt corrogati et quidem ampli quidam homines,

    id. Phil. 3, 20:

    hoc studium parvi properemus et ampli,

    small and great, Hor. Ep. 1, 3, 28:

    amplis doctoribus instructus,

    Tac. A. 14, 52:

    sin autem sunt amplae et honestae familiae plebeiae,

    Cic. Mur. 7, 15.— Comp.:

    cum est aliquid amplius,

    Cic. Marcell. 26:

    ampliores ordines,

    Caes. B. C. 1, 77, where Dinter reads priores: quo (ingenio) neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est, [p. 112] Sall. J. 2, 4:

    nihil amplius potes (tribuere) amicitia tua,

    Plin. Ep. 2, 13, 10:

    quid amplius facitis?

    Vulg. Matt. 5, 47.— Sup.:

    ex amplissimo genere nubere,

    Cic. Cael. 34:

    amplissimo genere natus,

    Caes. B. G. 4, 12:

    genere copiisque amplissimus, id. ib 6, 15: quam (familiam) vidit amplissimam,

    Cic. Phil. 13, 12:

    amplissimos patruos habere,

    id. Sex. Rosc. 147:

    amplissima civitas,

    id. Verr. 5, 122:

    apud illos Fabiorum nomen est amplissimum,

    id. Font. 36; id. Caecin. 104; id. Verr. 3, 96; id. Deiot. 14:

    mihi hic locus ad agendum amplissimus est visus,

    id. Imp. Pomp. 1:

    non adgrediar ad illa maxima atque amplissima prius quam etc.,

    id. Sest. 5:

    licet tribuas ei quantum amplissimum potes, nihil tamen amplius potes amicitia tua,

    Plin. Ep. 2, 13, 10:

    amplissimis operibus increscere,

    id. ib. 8, 4, 3:

    honores in amplissimo consilio collocare,

    Cic. Sen. 2:

    amplissimi orbis terrae consilii principes,

    id. Phil. 3, 34: honoris amplissimi puto esse accusare improbos, I esteem it to be the greatest honor, etc., id. Div. in Caecil. 70:

    promotus ad amplissimas procurationes,

    Plin. Ep. 7, 31, 3:

    praeter honores amplissimos cognomenque etc.,

    Plin. 7, 44, 45, § 142:

    spes amplissimae dignitatis,

    Cic. Agr. 2, 49; id. Sen. 19, 68; Suet. Vit. 2.—
    D.
    Hence, amplissimus (almost always thus in sup.) as a title for persons holding great and honored offices, as consul, senator, etc., or as an honorable epithet of the office itself or the body of officers, distinguished, very distinguished, honorable, right honorable, most honorable, etc.:

    is mihi videtur amplissimus, qui sua virtute in altiorem locum pervenit,

    Cic. Sex. Rosc. 83:

    homo et suis et populi Romani ornamentis amplissimus,

    id. Mur. 8:

    P. Africanus rebus gestis amplissimus,

    id. Caecin. 69:

    ut homines amplissimi testimonium de sua re non dicerent,

    id. Sex. Rosc. 102; id. Clu. 197:

    Q. Catuli atque ceterorum amplissimorum hominum auctoritas,

    id. Imp. Pomp. 63:

    vir amplissimus ejus civitatis,

    id. Verr. 4, 17; id. Fl. 32:

    exercitum Cn. Domitii, amplissimi viri, sustentavit,

    id. Deiot. 5, 14:

    cum habeas amplissimi viri religionem (of L. Lucullus),

    id. Arch. 4, 8; id. Lig. 22:

    in quo consilio amplissimi viri judicarent,

    id. Mil. 5; id. Balb. 1; id. Dom. 2:

    comitatus virorum amplissimorum,

    id. Sull. 9:

    viros primarios atque amplissimos civitatis in consilium advocare,

    id. Verr. 3, 18:

    ordinis amplissimi esse,

    Aur. Vict. Caes. 13, 1; 37, 6:

    cives amplissimos legare,

    Cic. Balb. 42:

    hoc amplissimum nomen, i. e. senatorium,

    id. Verr. 3, 96:

    amplissimus honos, i. e. consulatus,

    id. Rep. 1, 6; so,

    amplissimo praeditus magistratu,

    Suet. Aug. 26:

    amplissimus ordo, i. e. senatorius,

    Plin. Ep. 10, 3; Suet. Calig. 49:

    amplissimi ordines, i. e. senatus et equites,

    id. Vesp. 9:

    amplissimum collegium decemvirale,

    Cic. Verr. 2, 4, 49:

    an vero vir amplissimus, P. Scipio, pontifex maximus, etc.,

    id. Cat. 1, 3:

    amplissimum sacerdotium,

    id. Verr. 2, 126; id. Phil. 13, 8:

    sacerdotium amplissimum,

    id. Verr. 2, 127.—
    E.
    As rhet. epithet:

    amplus orator,

    one that speaks richly and with dignity, Cic. Or. 9; id. Brut. 68:

    herous (pes), qui est idem dactylus Aristoteli amplior, iambus humanior videatur,

    grander, more stately, Quint. 9, 4, 88:

    amplius compositionis genus,

    more copious style, id. 9, 4, 129.— Adv. (on the extent of the use of the different forms of the adverb, v. supra init.), largely, abundantly, copiously.
    I.
    Lit.
    a.
    Form amplĭter:

    benigne ei largi atque ampliter,

    Att. Trag. Rel. p. 173 Rib.:

    aptate munde atque ampliter convivium,

    Pomp. Com. Rel. p. 234 Rib.:

    extructam ampliter mensam,

    Lucil. 13, 7 Mull.:

    opsonato ampliter,

    Plaut. Cas. 2, 8, 65:

    adpositum est ampliter,

    id. Mil. 3, 1, 163:

    acceptus hilare atque ampliter,

    id. Merc. prol. 98:

    modeste melius facere sumptum quam ampliter,

    id. Stich. 5, 4, 10:

    parum (digitulos) immersisti ampliter,

    not deep enough, id. Bacch. 4, 4, 26.—
    b.
    Form amplē:

    exornat ample magnificeque triclinium,

    Cic. Verr. 4, 62: qui ample valetudinarios nutriunt, in great numbers (v. the context), Cels. praef. med.
    II.
    Trop., fully, handsomely.
    a.
    Form amplĭter:

    ampliter dicere,

    fully, particularly, Gell. 10, 3, 4:

    laudare ampliter,

    id. 2, 6, 11.—
    b.
    Form amplē: duo genera sunt: unum attenuate presseque, alterum sublate ampleque dicentium, with great fulness, richly (v. amplus, II. E.), Cic. Brut. 55, 201; so,

    elate ampleque loqui,

    id. Tusc. 5, 9, 24:

    satis ample sonabant in Pompeiani nominis locum Cato et Scipio,

    full grandly filled the place of, Flor. 4, 2, 65.— Comp.: amplĭus, more, longer, further, besides (syn.: ultra, praeterea); of time, number, and action (while plus denotes more in quantity, measure, etc.; magis, more, in the comparison of quality, and sometimes of action; and potius, rather, the choice between different objects or acts), constr. absol., with comp. abl., and, in the case of numerals, like minus, plus, propius, q. v., without quam with the nom., acc., or gen., or rarely with the abl. comp., or with quam, but chiefly in the post-Aug. per.; cf. Zumpt, § 485; Madv. § 305; Roby, § 1273; Herz. ad Caes. B. G. 4, 12; and Draeger, Hist. Synt. I. p. 521 sq.
    a.
    In gen.:

    deliberatum est non tacere [me] amplius,

    Afran. Com. Rel. p. 199 Rib.:

    otium ubi erit, de istis rebus tum amplius tecum loquar,

    Plaut. Truc. 4, 4, 18:

    cui amplius male faxim,

    id. Aul. 3, 2, 6: De. Etiam? Li. Amplius, id. As. 1, 1, 29: Ar. Vale. Ph. Aliquanto amplius valerem, si hic maneres, id. ib. 3, 3, 2:

    etiam faxo amabit (eam) amplius,

    id. Men. 5, 2, 40:

    multo tanto illum accusabo, quam te accusavi, amplius,

    id. ib. 5, 2, 49:

    quo populum servare potissit amplius,

    Lucil. 1, 15 Mull.:

    At ego amplius dico,

    Cic. Verr. 2, 26:

    amplius posse,

    Sall. J. 69, 2:

    armis amplius valere,

    id. ib. 111, 1:

    si lamentetur miser amplius aequo,

    Lucr. 3, 953:

    tribus vobis opsonatumst an opsono amplius Tibi et parasito et mulieri?

    besides, Plaut. Men. 2, 2, 45:

    Quam vellem invitatum, ut nobiscum esset amplius,

    Ter. Heaut. 1, 2, 11:

    in illo exercitu cuncta (probra) fuere et alia amplius,

    Sall. J. 44, 5:

    felices ter et amplius,

    Hor. C. 1, 13, 17:

    binas aut amplius domos continuare,

    Sall. C. 20, 11:

    ter nec amplius,

    Suet. Caes. 25:

    cum non solum de his scripserit, sed amplius praecepta (reliquerit),

    Quint. 12, 11, 24:

    multa promi amplius possunt,

    Plin. 2, 17, 15, § 77:

    si studere amplius possum,

    Quint. 6, prooem. 4:

    auram communem amplius haurire potui?

    id. 6, prooem. 12:

    sagum, quod amplius est,

    Vulg. Exod. 26, 12.—
    b.
    And so very often with the pron. quid, etc.; with the negatives nihil, non, neque, nec, ne; and sometimes with nemo and haud.
    (α).
    With quid, etc.:

    Quid faciam amplius?

    Ter. Ad. 4, 7, 14, and Cic. Har. Resp. 42:

    quid dicam amplius?

    Quint. 8, 4, 7:

    quid a me amplius dicendum putatis?

    Cic. Verr. 3, 60:

    quid quaeris amplius?

    id. Sex. Rosc. 145; id. Dom. 41; id. Verr. 2, 191:

    quid vultis amplius?

    id. Mil. 35:

    quid amplius vis?

    Hor. Epod. 17, 30:

    quid exspectatis amplius?

    Cic. Verr. 2, 174:

    quid amplius exspectabo,

    Vulg. 4 Reg. 6, 33:

    quid loquar amplius de hoc homine?

    Cic. Caecin. 25:

    quid amplius laboremus?

    Quint. 8, prooem. 31:

    quid habet amplius homo?

    Vulg. Eccl. 1, 3; 6, 8:

    quid ego aliud exoptem amplius, nisi etc.,

    Plaut. As. 3, 3, 134:

    quid amplius debeam optare?

    Quint. 4, 1, 51: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, Plaut. Merc. 2, 2, 11; Ter. And. 2, 1, 25: De. An quid est etiam amplius? He. Vero amplius, id. Ad. 3, 4, 22:

    quid est quod tibi mea ars efficere hoc possit amplius?

    more than this, id. And. 1, 1, 4:

    Etenim quid est, Catilina, quod jam amplius exspectes, si etc.,

    Cic. Cat. 1, 3, 6; id. Sull. 90:

    si quid amplius scit,

    Plaut. Rud. 2, 2, 23:

    si quid ego addidero amplius,

    id. Trin. 4, 2, 13:

    si amplius aliquid gloriatus fuero,

    Vulg. 2 Cor. 10, 8.—And often hoc amplius, where hoc is commonly an abl., but sometimes may be regarded as a nom. or an acc.:

    hoc amplius si quid poteris,

    any thing beyond this, Cic. de Or. 1, 10, 44: et hoc amplius (additur), quod etc., and this further, that etc., id. Sull. 44; so Quint. 5, 13, 36:

    de paedagogis hoc amplius, ut aut sint etc.,

    id. 1, 1, 8:

    Mario urbe Italiaque interdicendum, Marciano hoc amplius, Africa,

    Plin. Ep. 2, 11, 19; Quint. 1, 5, 50; 1, 5, 55; sometimes in plur., his amplius:

    his amplius apud eundem (est) etc.,

    Quint. 9, 3, 15;

    so rarely eo amplius: inferiasque his annua religione, publice instituit, et eo amplius matri Circenses,

    Suet. Calig. 15:

    quaeris quid potuerit amplius adsequi,

    Cic. Planc. 60: prius quam (hic) turbarum quid faciat amplius, Plaut. Men. 5, 2, 93:

    quare jam te cur amplius excrucies?

    Cat. 76, 10.—
    (β).
    With nihil, etc.:

    habet nihil amplius quam lutum,

    Lucil. 9, 46 Mull.:

    nihil habui amplius, quod praeciperem,

    Quint. 7, 1, 64:

    nihil enim dixit amplius,

    Cic. Deiot. 21:

    Nihil dico amplius: causa dicta est,

    I say no more; I have done with my case, id. ib. 8:

    nihil amplius dico, nisi me etc.,

    id. Planc. 96:

    nihil amplius dicam quam victoriam etc.,

    id. Marcell. 17.—Hence, nihil dico or dicam amplius, when one fears to wound by declaring his opinion, etc., I say no more, have nothing further to say or add:

    vetus est, Nihili cocio est. Scis cujus? non dico amplius,

    Plaut. As. 1, 3, 51:

    si, quod equitis Romani filius est, inferior esse debuit: omnes tecum equitum Romanorum filii petiverunt. Nihil dico amplius,

    Cic. Planc. 7 (tacite significat eos dignitate inferiores esse Plancio, Manut. ad h.l.):

    Alterius vero partis nihil amplius dicam quam id, quod etc.,

    id. Marcell. 6, 17:

    amplius nihil respondit,

    Vulg. Marc. 15, 5:

    nihil amplius addens,

    ib. Deut. 5, 22:

    nihil noverunt amplius,

    ib. Eccl. 9, 5:

    nihil amplius optet,

    Hor. Ep. 1, 2, 46:

    nihil amplius potes,

    Plin. Ep. 2, 13, 10:

    amplius quod desideres, nihil erit,

    this will leave nothing to be desired, Cic. Tusc. 1, 11, 24:

    nil amplius oro, nisi ut etc.,

    Hor. S. 2, 6, 4:

    ipse Augustus nihil amplius quam equestri familia ortum se scribit,

    Suet. Aug. 2:

    si non amplius, ad lustrum hoc protolleret unum,

    Lucil. 1, 33 Mull.:

    non luctabor tecum, Crasse, amplius,

    Cic. de Or. 1, 17, 74; id. Tusc. 5, 34, 98:

    verbum non amplius addam,

    Hor. S. 1, 1, 121:

    non amplius me objurgabis,

    Quint. 5, 10, 47:

    non amplius posse,

    Sall. Fragm. Hist. 3, 82, 19 Kritz:

    non habent amplius quid faciant,

    Vulg. Luc. 12, 4: non videbitis amplius faciem meam. ib. Gen. 44, 23; ib. Heb. 10, 17:

    amplius illa jam non inveniet,

    ib. Apoc. 18, 14:

    studium, quo non aliud ad dignitatem amplius excogitari potest,

    Tac. Or. 5:

    extra me non est alia amplius,

    Vulg. Soph. 2, 15:

    neque hoc amplius quam quod vides nobis quicquamst,

    Plaut. Rud. 1, 5, 21:

    neque va dari amplius neque etc.,

    Cic. Quinct. 23:

    nec jam amplius ullae Adparent terrae,

    Verg. A. 3, 192; 3, 260; 5, 8; 9, 426; 9, 519; 11, 807; 12, 680; id. G. 4, 503:

    nec irascar amplius,

    Vulg. Ezech. 16, 42; ib. Apoc. 7, 16:

    ne amplius dona petas,

    Cat. 68, 14:

    urere ne possit calor amplius aridus artus,

    Lucr. 4, 874;

    ne quos amplius Rhenum transire pateretur,

    Caes. B. G. 1, 43:

    ut ne quem amplius posthac discipulum reciperet,

    Suet. Gram. 17:

    ne amplius morando Scaurum incenderet,

    Sall. J. 25, 10; id. Fragm. Hist. 1, 2, 10 Kritz;

    3, 82, 17: ne amplius divulgetur,

    Vulg. Act. 4, 17:

    ut nequaquam amplius per eamdem viam revertamini,

    ib. Deut. 17, 16:

    nolite amplius accipere pecuniam,

    ib. 4 Reg. 12, 7.—
    (γ).
    With nemo:

    cur non restipulatur neminem amplius petiturum?

    Cic. Q. Rosc. 12, 36:

    cum amplius nemo occurreret,

    nobody further, no one more, Curt. 8, 10, 2; so,

    neminem amplius viderunt,

    Vulg. Marc. 9, 7:

    nemo emet amplius,

    no one will buy any longer, any more, ib. Apoc. 18, 11 (for cases of haud with amplius, v. c. a and g).—
    c.
    With numerals and numeral forms.
    (α).
    Without quam:

    amplius horam suffixum in cruce me memini esse,

    Cat. 69, 3:

    horam amplius jam in demoliendo signo homines moliebantur,

    Cic. Verr. 4, 95:

    amplius annos triginta tribunus fuerat,

    Sall. C. 59, 6:

    me non amplius novem annos nato,

    Nep. Hann. 2, 3:

    per annos amplius quadraginta,

    Suet. Aug. 72; 32:

    quid si tandem amplius triennium est?

    Cic. Q. Rosc. 8:

    Tu faciem illius noctem non amplius unam Falle dolo,

    Verg. A. 1, 683:

    inveniebat Sabim flumen non amplius milia passuum decem abesse,

    Caes. B. G. 2, 16; 4, 12:

    reliquum spatium, quod est non amplius pedum sexcentorum, mons continet,

    id. ib. 1, 28;

    2, 29: amplius sestertium ducentiens acceptum hereditatibus rettuli,

    Cic. Phil. 2, 40; id. Fl. 68; so Plin. Ep. 10, 39, 1:

    huic paulo amplius tertiam partem denegem?

    id. ib. 5, 7, 3:

    cum eum amplius centum cives Romani cognoscerent,

    Cic. Verr. 1, 14; 5, 155:

    victi amplius ducenti ceciderunt,

    Liv. 21, 29, 3: non amplius quattuordecim cohortes, Pompei. ap. Cic. Att. 8, 12, C:

    ex omni multitudine non amplius quadraginta locum cepere,

    Sall. J. 58, 3: torrentes amplius centum, [p. 113] Plin. 5, 28, 29, § 103; 9, 5, 4, § 10.—And very rarely placed after the numeral:

    qui septingentos jam annos amplius numquam mutatis legibus vivunt,

    Cic. Fl. 63:

    pugnatum duas amplius horas,

    Liv. 25, 19, 15 Weissenb.:

    duo haud amplius milia peditum effugerunt,

    id. 28, 2:

    decem amplius versus perdidimus,

    Plin. Ep. 3, 5, 12:

    tris pateat caeli spatium non amplius ulnas,

    Verg. E. 3, 105.—
    (β).
    With the comp. abl. (rare but class.):

    cum jam amplius horis sex continenter pugnaretur,

    Caes. B. G. 3, 5; 4, 37:

    pugnatum amplius duabus horis est,

    Liv. 27, 12:

    neque triennio amplius supervixit,

    Suet. Caes. 89:

    uti non amplius quinis aut senis milibus passuum interesset,

    Caes. B. G. 1, 15; 1, 23; 2, 7;

    6, 29: non amplius patet milibus quinque et triginta,

    Sall. Fragm. Hist. 4, 1, 34 Kritz:

    est ab capite paulo amplius mille passibus locus,

    Plin. Ep. 10, 90, 1:

    ab Capsa non amplius duum milium intervallo,

    Sall. J. 91, 3:

    (Catilina) cum initio non amplius duobus milibus (militum) habuisset,

    id. C. 56, 2; so,

    denas alii, alii plures (uxores) habent, set reges eo amplius,

    id. J. 80, 7.—

    And prob. the following ambiguous cases: cum mille non amplius equitibus,

    Sall. J. 105, 3:

    oppidum non amplius mille passuum abesse,

    id. ib. 68, 3.—
    (γ).
    With quam (postAug. and eccl.):

    non amplius, cum plurimum, quam septem horas dormiebat,

    Suet. Aug. 78:

    nec amplius quam septem et viginti dies Brundisii commoratus,

    id. ib. 17:

    Toto triennio semel omnino eam nec amplius quam uno die paucissimis vidit horis,

    id. Tib. 51:

    demoratus dies non amplius quam octo aut decem,

    Vulg. Act. 25, 6:

    ut non amplius apud te quam quarta (pars) remaneret,

    Plin. Ep. 5, 19:

    ut vexillum veteranorum, non amplius quam quingenti numero, copias fuderint,

    Tac. A. 3, 21:

    haud amplius quam ducentos misit,

    id. ib. 14, 32:

    insidiantur ei ex iis viri amplius quam quadraginta,

    Vulg. Act. 23, 21.—
    d. (α).
    Amplius, t. t. of judges when they deferred an important case for future examination:

    Amplius adeo prolixum temporis spatium significat, ut judices quotienscunque significarent, adhuc se audire velle, amplius dicebant. Itaque negotium differebant, unde hodieque ampliari judicium differri dicitur,

    Charis. 176 P.; so Don. ad Ter. Eun. 2, 3, 39; cf.

    also amplio and ampliatio: cum consules re audita amplius de consilii sententia pronuntiavissent,

    Cic. Brut. 22, 86:

    antea vel judicari primo poterat vel amplius pronuntiari,

    id. Verr. 2, 1, 26:

    ut de Philodamo amplius pronuntiaretur,

    id. ib. 2, 1, 29.—

    And metaph.: ego amplius deliberandum censeo,

    Ter. Phorm. 2, 4, 17.—
    (β).
    Amplius non petere, judicial t. phr., to bring no further action, to make no further claim:

    quid ita satis non dedit, AMPLIVS [A SE] NEMINEM PETITVRVM?

    Cic. Rosc. Com. 12, 35:

    Tibi ego, Brute, non solvam, nisi prius a te cavero amplius eo nomine neminem, cujus petitio sit, petiturum,

    id. Brut. 5, 18:

    sunt duo, quae te rogo: primum, ut si quid satis dandum erit, AMPLIVS EO NOMINE NON PETI, cures etc.,

    id. Fam. 13, 28 A:

    quod ille recusarit satis dare amplius abs te non peti,

    id. Att. 1, 8, 1.—
    (γ).
    Hoc amplius, beside the general use given above (II. Comp. b. a), as t. phr. of senators when they approved a measure, but amended it by addition:

    Servilio adsentior et HOC AMPLIVS CENSEO, magnum Pompeium fecisse etc.,

    Cic. Phil. 12, 21, 50:

    cui cum essem adsensus, decrevi HOC AMPLIVS, ut etc.,

    id. ad Brut. 1, 5, 1;

    so Seneca: fortasse et post omnes citatus nihil improbabo ex iis, quae priores decreverint, et dicam HOC AMPLIVS CENSEO, Vit. Beat. 3, 2: Quaedam ex istis sunt, quibus adsentire possumus, sed HOC AMPLIVS CENSEO,

    id. Q. N. 3, 15, 1.—
    (δ).
    To this may be added the elliptical phrases, nihil amplius and si nihil amplius:

    nihil amplius, denoting that there is nothing further than has been declared: sese ipsum abs te repetit. Nihil amplius,

    Cic. Verr. 5, 49, 128;

    (res publica) ulta suas injurias est per vos interitu tyranni. Nihil amplius,

    id. Fam. 12, 1, 2; and, si nihil amplius, marking a limit, if nothing more, at least:

    excedam tectis? An, si nihil amplius, obstem?

    Ov. M. 9, 148.
    The form amplius has the ambiguity of the Engl.
    word more, which is sometimes an adj., sometimes a subst., and sometimes an adv., and some of the above examples would admit of different classifications; as, non amplius dicere, not to speak further (adv.) or not to say more (subst.), Plaut. As. 1, 3, 51; but some of them would admit of only one explanation;

    as, ne quos amplius Rhenum transire pateretur,

    Caes. B. G. 1, 43. Sup.: amplissimē.
    I.
    Lit., very largely, most abundantly:

    ut quibus militibus amplissime (agri) dati adsignati essent,

    in the largest shares, Cic. Phil. 5, 53:

    duumviri (deos) tribus quam amplissume tum apparari poterat stratis lectis placavere,

    Liv. 5, 13, 6 Weissenb.—
    II.
    Fig., most generously, most handsomely:

    qui amplissime de salute mea decreverint,

    Cic. Dom. 44:

    amplissime laudare,

    in the handsomest style, Plin. 18, 3, 3, § 11; Suet. Calig. 15:

    honores amplissime gessit,

    Cic. Verr. 2, 112:

    pater cum amplissime ex praetura triumphasset,

    with the greatest pomp, id. Mur. 15:

    placere eum quam amplissime supremo suo die efferri,

    should be carried forth with every possible solemnity, id. Phil. 9, 7, 16. V. on this word, Hand, Turs. I. pp. 287-296.

    Lewis & Short latin dictionary > amplissime

  • 8 amplus

    amplus, a, um, adj. [some regard this as a shortened form of anapleôs, = filled up, full; others, as for ambulus from amb-, rounded out, as superus from super, etc.; v. Doed. Syn. II. p. 113; but perh. it is better to form it from am- and -plus, akin to -pleo, plenus, q. v. Pott], thus pr., full all round; hence, great, large. —In space, of large extent, great, large, wide, ample, spacious (the forms amplus and amplior are very rare in the ante-class. per., and rare in all periods. Amplius is com. in the ante-class., freq. in the class., and very freq. in the post-class. per., the Vulg. rarely using the other forms, but using this 121 times. Amplissimus belongs to prose, and is scarcely used before Cicero, with whom it was a very favorite word. It was also used by Plin. Maj. and Min., but never by Tac., Sall. (in his genuine works), nor the Vulg. Catullus used only the form amplius, and Prop. only amplus, while Tib. and Pers. never used this word in any form. Ampliter is found mostly in Plaut.; and ample and amplissime are used a few times by Cic. and by writers that followed him; syn.: magnus, ingens, latus, late patens, spatiosus, laxus).
    I.
    Lit.:

    amplus et spectu protervo ferox,

    Pac. Trag. Rel. p. 94 Rib.:

    qui (Pluto) ter amplum Geryonen compescit unda,

    Hor. C. 2, 14, 7:

    ampla domus dedecori domino fit, si est in ea solitudo,

    Cic. Off. 1, 39, 139; so Verg. A. 2, 310:

    admodum amplum et excelsum signum,

    Cic. Verr. 4, 74:

    collis castris parum amplus,

    Sall. J. 98, 3:

    porticibus in amplis,

    Verg. A. 3, 353:

    per amplum mittimur Elysium,

    id. ib. 6, 743:

    vocemque per ampla volutant Atria,

    id. ib. 1, 725:

    nil vulva pulchrius ampla,

    Hor. Ep. 1, 15, 41:

    amplae aures,

    Plin. 11, 52, 114, § 274:

    milium amplum grano,

    id. 18, 7, 10, § 55:

    cubiculum amplum,

    Plin. Ep. 2, 17, 6:

    baptisterium amplum atque opacum,

    id. ib. 5, 6, 25.— Comp.:

    quanto est res amplior,

    Lucr. 2, 1133:

    Amplior Urgo et Capraria,

    Plin. 3, 6, 12, § 81:

    avis paulo amplior passere,

    id. 10, 32, 47, § 89:

    amplior specie mortali,

    Suet. Aug. 94; id. Caes. 76 (for the neutr. amplius, v. infra).— Sup.:

    amplissima curia... gymnasium amplissimum,

    Cic. Verr. 2, 4, 53:

    urbs amplissima atque ornatissima,

    id. Agr. 2, 76:

    amplissimum peristylum,

    id. Dom. 116:

    (candelabrum) ad amplissimi templi ornatum esse factum,

    id. Verr. 4, 65:

    mons Italiae amplissimus,

    Plin. 3, 5, 7, § 48:

    amplissimum flumen,

    Plin. Ep. 8, 8, 3:

    amplissimus lacus,

    id. ib. 10, 41, 2:

    amplissima insula,

    Plin. 6, 20, 23, § 71:

    amplissimi horti,

    Plin. Ep. 8, 18, 11:

    amplissima arborum,

    Plin. 16, 39, 76, § 200:

    est (topazon) amplissima gemmarum,

    id. 37, 8, 32, § 109:

    amplissimum cubiculum,

    Plin. Ep. 5, 6, 23.—
    B.
    Transf., great, abundant, ample, much, long:

    bono atque amplo lucro,

    Plaut. Am. prol. 6 and Ep. 2, 2, 117:

    pabula miseris mortalibus ampla,

    Lucr. 5, 944:

    ampla civitas,

    Cic. Verr. 4, 81; 4, 96:

    civitas ampla atque florens,

    Caes. B. G. 4, 3:

    gens ampla,

    Plin. 5, 30, 33, § 125:

    amplae copiae,

    Caes. B. G. 5, 19:

    ampla manus militum,

    Liv. Epit. 1, 4, 9:

    pecuaria res ampla,

    Cic. Quinct. 12:

    res familiaris ampla,

    id. Phil. 13, 8:

    (res) ampla,

    Sall. H. Fragm. 3, 82, 20 Kritz:

    patrimonium amplum et copiosum,

    Cic. Sex. Rosc. 6; id. Dom. 146: id. Phil. 2, 67:

    amplae divitiae,

    Hor. S. 2, 2, 101:

    esse patri ejus amplas facultates,

    Plin. Ep. 1, 14, 9:

    in amplis opibus heres,

    Plin. 9, 36, 59, § 122.— Comp.:

    amplior numerus,

    Cic. Mil. 57; Sall. J. 105, 3; Tac. A. 14, 53:

    ampliores aquae,

    Plin. 5, 9, 10, § 58:

    amplior exercitus,

    Sall. J. 54, 3; Suet. Vesp. 4:

    commeatus spe amplior,

    Sall. J. 75, 8:

    amplior pecunia, Auct. B. Alex. 56: pecunia amplior,

    Plin. Ep. 3, 11, 2:

    pretia ampliora,

    Plin. 10, 29, 43, § 84:

    omnia longe ampliora invenire quam etc.,

    Plin. Ep. 1, 14, 10:

    ampliores noctes,

    Plin. 18, 26, 63, § 232:

    ut ampliori tempore maneret,

    Vulg. Act. 18, 20.— Sup.:

    peditatus copiae amplissimae e Gallia,

    Cic. Font. 8:

    exercitus amplissimus,

    Plin. Ep. 2, 13, 2; 9, 13, 11:

    amplissima pecunia,

    Cic. Rosc. Am. 31:

    amplissimae fortunae,

    id. Verr. 2, 5, 8; id. Quinct. 49; id. Phil. 10, 4:

    amplissimae patrimonii copiae,

    id. Fl. 89:

    amplissimas summas emptionibus occupare,

    Plin. Ep. 8, 2, 3:

    opes amplissimae,

    id. ib. 8, 18, 4:

    amplissima dies horarum quindecim etc.,

    the longest day, Plin. 6, 34, 39, § 218.—Also subst. in comp. neutr. (v. amplius, adv. infra), more:

    ut quirem exaudire amplius,

    Att. Trag. Rel. p. 173 Rib.:

    si vis amplius dari, Dabitur,

    Plaut. Trin. 2, 1, 18:

    jam amplius orat,

    id. ib. 2, 1, 19:

    daturus non sum amplius,

    Cic. Verr. 2, 2, 29:

    non complectar in his libris amplius quam quod etc.,

    id. de Or. 1, 6, 22:

    tantum adfero quantum ipse optat, atque etiam amplius,

    Plaut. Capt. 4, 1, 10:

    ni amplius etiam, quod ebibit,

    id. Trin. 2, 1, 20: Ph. Etiamne amplius? Th. Nil, Ter. Eun. 1, 2, 63: Tr. Dimidium Volo ut dicas. Gr. Immo hercle etiam amplius, Plaut. Rud. 4, 3, 21: Th. Nempe octoginta debentur huic minae? Tr. Haud nummo amplius, id. Most. 3, 3, 16:

    etiam amplius illam adparare condecet,

    Turp. Com. Rel. p. 100 Rib.:

    hoc onere suscepto amplexus animo sum aliquanto amplius,

    Cic. Verr. 2, 1:

    si sit opus liquidi non amplius urna,

    Hor. S. 1, 1, 54:

    omnis numerus amplius octingentis milibus explebat,

    Vell. 2, 110, 3:

    Segestanis imponebat aliquanto amplius quam etc.,

    Cic. Verr. 4, 76:

    illa corona contentus Thrasybulus neque amplius requisivit,

    Nep. Thras. 4, 3:

    amplius possidere,

    Plin. 18, 4, 3, § 17:

    Ille imperio ei reddito haud amplius, quam ut duo ex tribus filiis secum militarent, exegit,

    Curt. 8, 4, 21:

    dedit quantum maximum potuit, daturus amplius, si potuisset,

    Plin. Ep. 3, 21, 6:

    cum hoc amplius praestet, quod etc.,

    id. ib. 7, 25, 1.—Also with part. gen., more of, a greater quantity or number of:

    gaudeo tibi liberorum esse amplius,

    Plaut. Cist. 5, 4:

    te amplius bibisse praedicet loti,

    Cat. 39, 21:

    amplius frumenti auferre,

    Cic. Verr. 3, 49:

    expensum est auri viginti paulo amplius,

    id. Fl. 6, 8:

    amplius negotii contrahi,

    id. Cat. 4, 9:

    si amplius obsidum vellet,

    Caes. B. G. 6, 9, ubi v. Herz.:

    quanto ejus amplius processerat temporis,

    id. B. C. 3, 25.—
    II.
    Fig.
    A.
    Of internal power or force, great, strong, violent, impetuous:

    pro viribus amplis,

    Lucr. 5, 1174:

    amplae vires peditum,

    Plin. 6, 20, 23, § 75;

    ampla nepotum Spes,

    Prop. 4, 22, 41:

    poena sera, sed ampla,

    full, strict, id. 4, 5, 32. — Comp.:

    haec irae factae essent multo ampliores,

    Ter. Hec. 3, 1, 9:

    si forte morbus amplior factus siet, i. e. gravior,

    id. ib. 3, 1, 50:

    amplior metus,

    Cic. Clu. 128:

    amplior potentia feris,

    Plin. 28, 10, 42, § 153:

    ampliorem dicendi facultatem consequi,

    Quint. 2, 3, 4:

    amplior eoque acrior impetus,

    Flor. 4, 2, 66:

    spes amplior,

    Sall. J. 105, 4:

    amplius accipietis judicium,

    severer, Vulg. Matt. 23, 14:

    amplior auctoritas,

    Plin. 37, 3, 12, § 47:

    amplior virtus,

    higher merit, Quint. 8, 3, 83:

    idem aut amplior cultus (dei),

    Plin. 28, 2, 4, § 18:

    amplior est quaestio,

    Quint. 3, 5, 8:

    ampliora verba,

    of larger meaning, id. 8, 4, 2: scientia intellegentiaque ac sapientia ampliores inventae sunt in te, Vulg. Dan. 5, 14:

    quo legatis animus amplior esset,

    Sall. C. 40, 6; 59, 1:

    spiritus amplior,

    Vulg. Dan. 5, 12; 6, 3.— Sup.:

    (honos) pro amplissimis meritis redditur,

    Cic. Phil. 5, 41:

    cujus sideris (Caniculae) effectus amplissimi in terra sentiuntur,

    very violent, Plin. 2, 40, 40, § 107:

    amplissima spes,

    Suet. Caes. 7:

    his finis cognitionis amplissimae,

    most important trial, Plin. Ep. 2, 11, 23.—
    B.
    Of external splendor, great, handsome, magnificent, splendid, glorious:

    illis ampla satis forma, pudicitia,

    great enough, Prop. 1, 2, 24:

    haec ampla sunt, haec divina,

    Cic. Sest. 102; id. Arch. 23:

    res gestae satis amplae,

    Sall. C. 8, 2:

    cur parum amplis adfecerit praemiis,

    Cic. Mil. 57:

    ampla quidem, sed pro ingentibus meritis praemia acceperunt,

    Tac. A. 14, 53:

    amplum in modum praemia ostentare,

    Aur. Vict. Caes. 26, 6:

    amplis honoribus usi,

    Sall. J. 25, 4:

    amplis honoribus auctos,

    Hor. S. 1, 6, 11.—Sometimes in mal. part. or ironically:

    amplam occasionem calumniae nactus,

    a fine opportunity, Cic. Verr. 2, 61:

    spolia ampla refertis Tuque puerque tuus,

    glorious spoils, Verg. A. 4, 93.— Comp.:

    ne ullum munus aedilitatis amplius aut gratius populo esse possit,

    Cic. Verr. 2, 1, 5; id. Mur. 37:

    praemiis ad perdiscendum amplioribus commoveri,

    id. de Or. 1, 4, 13:

    alicui ampliorem laudem tribuere,

    id. Sest. 27:

    in aliqua re esse laudem ampliorem,

    id. Marcell. 4:

    corporis membris plus dedit, id amplius atque augustius ratus (Zeuxis),

    Quint. 12, 10, 5:

    ut Augustus vocaretur ampliore cognomine,

    Suet. Aug. 7.— Subst.:

    in potestatibus eo modo agitabat, ut ampliore, quam gerebat, dignus haberetur,

    of something greater, Sall. J. 63, 5.— Sup.:

    ut consules monumentum quam amplissimum faciundum curent,

    Cic. Phil. 14, 38; 14, 31; id. Verr. 4, 82:

    hoc munus aedilitatis amplissimum,

    id. ib. 1, 12, 36; Aur. Vict. Vir. Ill. 1, 74:

    alicui amplissimas potestates dare,

    Cic. Agr. 2, 31:

    insignibus amplissimis ornatus,

    id. ib. 2, 101:

    dona amplissima conferre,

    Plin. 18, 3, 3, § 9:

    praemia legatis dedistis amplissima,

    Cic. Cat. 4, 5; id. Phil. 2, 32:

    spe amplissimorum praemiorum adduci,

    id. Mil. 5; id. de Or. 1, 5, 16:

    velut praemium quoddam amplissimum longi laboris,

    Quint. 10, 7, 1:

    munera amplissima mittere,

    Caes. B. G. 1, 43:

    vestris beneficiis amplissimis adfectus,

    Cic. Imp. Pomp. 51; id. Dom. 98:

    laudi amplissimae lauream concedere,

    id. Pis. 74:

    laudibus amplissimis adficere,

    id. Phil. 7, 11:

    amplissimam gloriam consequi,

    id. Prov. Cons. 39:

    ut eum amplissimo regis honore et nomine adfeceris,

    id. Deiot. 14:

    amplissimis aliquem efferre honoribus,

    Aur. Vict. Epit. 17, 3:

    amplissimis uti honoribus,

    Cic. Fl. 45:

    amplissimos honores adipisci,

    id. Verr. 5, 181:

    honores adsequi amplissimos,

    id. Mil. 81:

    aliquem ad honores amplissimos perducere,

    id. Am. 20, 73:

    meus labor fructum est amplissimum consecutus,

    id. Imp. Pomp 2:

    mihi gratiae verbis amplissimis aguntur,

    in the handsomest termis, id. Cat. 3, 14; id. Phil. 2, 13; id. Quir. 15:

    ei amplissimis verbis gratias egimus,

    id. Phil. 1, 3:

    provincia Gallia merito ornatur verbis amplissimis ab senatu,

    id. ib. 4, 9:

    amplissimis verbis conlaudatus,

    Suet. Caes. 16:

    amplissimo populi senatusque judicio exercitus habuistis,

    Cic. Agr. 1, 12; id. Fl. 5; id. Dom. 86; id. Planc. 93:

    de meo consulatu amplissima atque ornatissima decreta fecerunt,

    id. Dom. 74:

    quam universi populi, illius gentis, amplissimum testimonium (said of Cic.),

    Plin. 7, 30, 31, § 116.—
    C.
    In respect of the opinion of others, esteemed, renowned, etc.:

    quicquid est, quamvis amplum sit, id est parum tum cum est aliquid amplius,

    Cic. Marcell. 26:

    quid hunc hominem magnum aut amplum de re publica cogitare (putare possumus), qui etc.,

    great or noble, id. Imp. Pomp. 37:

    omnia, quae vobis cara atque ampla sunt,

    id. Agr. 2, 9; id. Arch. 23:

    convenerunt corrogati et quidem ampli quidam homines,

    id. Phil. 3, 20:

    hoc studium parvi properemus et ampli,

    small and great, Hor. Ep. 1, 3, 28:

    amplis doctoribus instructus,

    Tac. A. 14, 52:

    sin autem sunt amplae et honestae familiae plebeiae,

    Cic. Mur. 7, 15.— Comp.:

    cum est aliquid amplius,

    Cic. Marcell. 26:

    ampliores ordines,

    Caes. B. C. 1, 77, where Dinter reads priores: quo (ingenio) neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est, [p. 112] Sall. J. 2, 4:

    nihil amplius potes (tribuere) amicitia tua,

    Plin. Ep. 2, 13, 10:

    quid amplius facitis?

    Vulg. Matt. 5, 47.— Sup.:

    ex amplissimo genere nubere,

    Cic. Cael. 34:

    amplissimo genere natus,

    Caes. B. G. 4, 12:

    genere copiisque amplissimus, id. ib 6, 15: quam (familiam) vidit amplissimam,

    Cic. Phil. 13, 12:

    amplissimos patruos habere,

    id. Sex. Rosc. 147:

    amplissima civitas,

    id. Verr. 5, 122:

    apud illos Fabiorum nomen est amplissimum,

    id. Font. 36; id. Caecin. 104; id. Verr. 3, 96; id. Deiot. 14:

    mihi hic locus ad agendum amplissimus est visus,

    id. Imp. Pomp. 1:

    non adgrediar ad illa maxima atque amplissima prius quam etc.,

    id. Sest. 5:

    licet tribuas ei quantum amplissimum potes, nihil tamen amplius potes amicitia tua,

    Plin. Ep. 2, 13, 10:

    amplissimis operibus increscere,

    id. ib. 8, 4, 3:

    honores in amplissimo consilio collocare,

    Cic. Sen. 2:

    amplissimi orbis terrae consilii principes,

    id. Phil. 3, 34: honoris amplissimi puto esse accusare improbos, I esteem it to be the greatest honor, etc., id. Div. in Caecil. 70:

    promotus ad amplissimas procurationes,

    Plin. Ep. 7, 31, 3:

    praeter honores amplissimos cognomenque etc.,

    Plin. 7, 44, 45, § 142:

    spes amplissimae dignitatis,

    Cic. Agr. 2, 49; id. Sen. 19, 68; Suet. Vit. 2.—
    D.
    Hence, amplissimus (almost always thus in sup.) as a title for persons holding great and honored offices, as consul, senator, etc., or as an honorable epithet of the office itself or the body of officers, distinguished, very distinguished, honorable, right honorable, most honorable, etc.:

    is mihi videtur amplissimus, qui sua virtute in altiorem locum pervenit,

    Cic. Sex. Rosc. 83:

    homo et suis et populi Romani ornamentis amplissimus,

    id. Mur. 8:

    P. Africanus rebus gestis amplissimus,

    id. Caecin. 69:

    ut homines amplissimi testimonium de sua re non dicerent,

    id. Sex. Rosc. 102; id. Clu. 197:

    Q. Catuli atque ceterorum amplissimorum hominum auctoritas,

    id. Imp. Pomp. 63:

    vir amplissimus ejus civitatis,

    id. Verr. 4, 17; id. Fl. 32:

    exercitum Cn. Domitii, amplissimi viri, sustentavit,

    id. Deiot. 5, 14:

    cum habeas amplissimi viri religionem (of L. Lucullus),

    id. Arch. 4, 8; id. Lig. 22:

    in quo consilio amplissimi viri judicarent,

    id. Mil. 5; id. Balb. 1; id. Dom. 2:

    comitatus virorum amplissimorum,

    id. Sull. 9:

    viros primarios atque amplissimos civitatis in consilium advocare,

    id. Verr. 3, 18:

    ordinis amplissimi esse,

    Aur. Vict. Caes. 13, 1; 37, 6:

    cives amplissimos legare,

    Cic. Balb. 42:

    hoc amplissimum nomen, i. e. senatorium,

    id. Verr. 3, 96:

    amplissimus honos, i. e. consulatus,

    id. Rep. 1, 6; so,

    amplissimo praeditus magistratu,

    Suet. Aug. 26:

    amplissimus ordo, i. e. senatorius,

    Plin. Ep. 10, 3; Suet. Calig. 49:

    amplissimi ordines, i. e. senatus et equites,

    id. Vesp. 9:

    amplissimum collegium decemvirale,

    Cic. Verr. 2, 4, 49:

    an vero vir amplissimus, P. Scipio, pontifex maximus, etc.,

    id. Cat. 1, 3:

    amplissimum sacerdotium,

    id. Verr. 2, 126; id. Phil. 13, 8:

    sacerdotium amplissimum,

    id. Verr. 2, 127.—
    E.
    As rhet. epithet:

    amplus orator,

    one that speaks richly and with dignity, Cic. Or. 9; id. Brut. 68:

    herous (pes), qui est idem dactylus Aristoteli amplior, iambus humanior videatur,

    grander, more stately, Quint. 9, 4, 88:

    amplius compositionis genus,

    more copious style, id. 9, 4, 129.— Adv. (on the extent of the use of the different forms of the adverb, v. supra init.), largely, abundantly, copiously.
    I.
    Lit.
    a.
    Form amplĭter:

    benigne ei largi atque ampliter,

    Att. Trag. Rel. p. 173 Rib.:

    aptate munde atque ampliter convivium,

    Pomp. Com. Rel. p. 234 Rib.:

    extructam ampliter mensam,

    Lucil. 13, 7 Mull.:

    opsonato ampliter,

    Plaut. Cas. 2, 8, 65:

    adpositum est ampliter,

    id. Mil. 3, 1, 163:

    acceptus hilare atque ampliter,

    id. Merc. prol. 98:

    modeste melius facere sumptum quam ampliter,

    id. Stich. 5, 4, 10:

    parum (digitulos) immersisti ampliter,

    not deep enough, id. Bacch. 4, 4, 26.—
    b.
    Form amplē:

    exornat ample magnificeque triclinium,

    Cic. Verr. 4, 62: qui ample valetudinarios nutriunt, in great numbers (v. the context), Cels. praef. med.
    II.
    Trop., fully, handsomely.
    a.
    Form amplĭter:

    ampliter dicere,

    fully, particularly, Gell. 10, 3, 4:

    laudare ampliter,

    id. 2, 6, 11.—
    b.
    Form amplē: duo genera sunt: unum attenuate presseque, alterum sublate ampleque dicentium, with great fulness, richly (v. amplus, II. E.), Cic. Brut. 55, 201; so,

    elate ampleque loqui,

    id. Tusc. 5, 9, 24:

    satis ample sonabant in Pompeiani nominis locum Cato et Scipio,

    full grandly filled the place of, Flor. 4, 2, 65.— Comp.: amplĭus, more, longer, further, besides (syn.: ultra, praeterea); of time, number, and action (while plus denotes more in quantity, measure, etc.; magis, more, in the comparison of quality, and sometimes of action; and potius, rather, the choice between different objects or acts), constr. absol., with comp. abl., and, in the case of numerals, like minus, plus, propius, q. v., without quam with the nom., acc., or gen., or rarely with the abl. comp., or with quam, but chiefly in the post-Aug. per.; cf. Zumpt, § 485; Madv. § 305; Roby, § 1273; Herz. ad Caes. B. G. 4, 12; and Draeger, Hist. Synt. I. p. 521 sq.
    a.
    In gen.:

    deliberatum est non tacere [me] amplius,

    Afran. Com. Rel. p. 199 Rib.:

    otium ubi erit, de istis rebus tum amplius tecum loquar,

    Plaut. Truc. 4, 4, 18:

    cui amplius male faxim,

    id. Aul. 3, 2, 6: De. Etiam? Li. Amplius, id. As. 1, 1, 29: Ar. Vale. Ph. Aliquanto amplius valerem, si hic maneres, id. ib. 3, 3, 2:

    etiam faxo amabit (eam) amplius,

    id. Men. 5, 2, 40:

    multo tanto illum accusabo, quam te accusavi, amplius,

    id. ib. 5, 2, 49:

    quo populum servare potissit amplius,

    Lucil. 1, 15 Mull.:

    At ego amplius dico,

    Cic. Verr. 2, 26:

    amplius posse,

    Sall. J. 69, 2:

    armis amplius valere,

    id. ib. 111, 1:

    si lamentetur miser amplius aequo,

    Lucr. 3, 953:

    tribus vobis opsonatumst an opsono amplius Tibi et parasito et mulieri?

    besides, Plaut. Men. 2, 2, 45:

    Quam vellem invitatum, ut nobiscum esset amplius,

    Ter. Heaut. 1, 2, 11:

    in illo exercitu cuncta (probra) fuere et alia amplius,

    Sall. J. 44, 5:

    felices ter et amplius,

    Hor. C. 1, 13, 17:

    binas aut amplius domos continuare,

    Sall. C. 20, 11:

    ter nec amplius,

    Suet. Caes. 25:

    cum non solum de his scripserit, sed amplius praecepta (reliquerit),

    Quint. 12, 11, 24:

    multa promi amplius possunt,

    Plin. 2, 17, 15, § 77:

    si studere amplius possum,

    Quint. 6, prooem. 4:

    auram communem amplius haurire potui?

    id. 6, prooem. 12:

    sagum, quod amplius est,

    Vulg. Exod. 26, 12.—
    b.
    And so very often with the pron. quid, etc.; with the negatives nihil, non, neque, nec, ne; and sometimes with nemo and haud.
    (α).
    With quid, etc.:

    Quid faciam amplius?

    Ter. Ad. 4, 7, 14, and Cic. Har. Resp. 42:

    quid dicam amplius?

    Quint. 8, 4, 7:

    quid a me amplius dicendum putatis?

    Cic. Verr. 3, 60:

    quid quaeris amplius?

    id. Sex. Rosc. 145; id. Dom. 41; id. Verr. 2, 191:

    quid vultis amplius?

    id. Mil. 35:

    quid amplius vis?

    Hor. Epod. 17, 30:

    quid exspectatis amplius?

    Cic. Verr. 2, 174:

    quid amplius exspectabo,

    Vulg. 4 Reg. 6, 33:

    quid loquar amplius de hoc homine?

    Cic. Caecin. 25:

    quid amplius laboremus?

    Quint. 8, prooem. 31:

    quid habet amplius homo?

    Vulg. Eccl. 1, 3; 6, 8:

    quid ego aliud exoptem amplius, nisi etc.,

    Plaut. As. 3, 3, 134:

    quid amplius debeam optare?

    Quint. 4, 1, 51: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, Plaut. Merc. 2, 2, 11; Ter. And. 2, 1, 25: De. An quid est etiam amplius? He. Vero amplius, id. Ad. 3, 4, 22:

    quid est quod tibi mea ars efficere hoc possit amplius?

    more than this, id. And. 1, 1, 4:

    Etenim quid est, Catilina, quod jam amplius exspectes, si etc.,

    Cic. Cat. 1, 3, 6; id. Sull. 90:

    si quid amplius scit,

    Plaut. Rud. 2, 2, 23:

    si quid ego addidero amplius,

    id. Trin. 4, 2, 13:

    si amplius aliquid gloriatus fuero,

    Vulg. 2 Cor. 10, 8.—And often hoc amplius, where hoc is commonly an abl., but sometimes may be regarded as a nom. or an acc.:

    hoc amplius si quid poteris,

    any thing beyond this, Cic. de Or. 1, 10, 44: et hoc amplius (additur), quod etc., and this further, that etc., id. Sull. 44; so Quint. 5, 13, 36:

    de paedagogis hoc amplius, ut aut sint etc.,

    id. 1, 1, 8:

    Mario urbe Italiaque interdicendum, Marciano hoc amplius, Africa,

    Plin. Ep. 2, 11, 19; Quint. 1, 5, 50; 1, 5, 55; sometimes in plur., his amplius:

    his amplius apud eundem (est) etc.,

    Quint. 9, 3, 15;

    so rarely eo amplius: inferiasque his annua religione, publice instituit, et eo amplius matri Circenses,

    Suet. Calig. 15:

    quaeris quid potuerit amplius adsequi,

    Cic. Planc. 60: prius quam (hic) turbarum quid faciat amplius, Plaut. Men. 5, 2, 93:

    quare jam te cur amplius excrucies?

    Cat. 76, 10.—
    (β).
    With nihil, etc.:

    habet nihil amplius quam lutum,

    Lucil. 9, 46 Mull.:

    nihil habui amplius, quod praeciperem,

    Quint. 7, 1, 64:

    nihil enim dixit amplius,

    Cic. Deiot. 21:

    Nihil dico amplius: causa dicta est,

    I say no more; I have done with my case, id. ib. 8:

    nihil amplius dico, nisi me etc.,

    id. Planc. 96:

    nihil amplius dicam quam victoriam etc.,

    id. Marcell. 17.—Hence, nihil dico or dicam amplius, when one fears to wound by declaring his opinion, etc., I say no more, have nothing further to say or add:

    vetus est, Nihili cocio est. Scis cujus? non dico amplius,

    Plaut. As. 1, 3, 51:

    si, quod equitis Romani filius est, inferior esse debuit: omnes tecum equitum Romanorum filii petiverunt. Nihil dico amplius,

    Cic. Planc. 7 (tacite significat eos dignitate inferiores esse Plancio, Manut. ad h.l.):

    Alterius vero partis nihil amplius dicam quam id, quod etc.,

    id. Marcell. 6, 17:

    amplius nihil respondit,

    Vulg. Marc. 15, 5:

    nihil amplius addens,

    ib. Deut. 5, 22:

    nihil noverunt amplius,

    ib. Eccl. 9, 5:

    nihil amplius optet,

    Hor. Ep. 1, 2, 46:

    nihil amplius potes,

    Plin. Ep. 2, 13, 10:

    amplius quod desideres, nihil erit,

    this will leave nothing to be desired, Cic. Tusc. 1, 11, 24:

    nil amplius oro, nisi ut etc.,

    Hor. S. 2, 6, 4:

    ipse Augustus nihil amplius quam equestri familia ortum se scribit,

    Suet. Aug. 2:

    si non amplius, ad lustrum hoc protolleret unum,

    Lucil. 1, 33 Mull.:

    non luctabor tecum, Crasse, amplius,

    Cic. de Or. 1, 17, 74; id. Tusc. 5, 34, 98:

    verbum non amplius addam,

    Hor. S. 1, 1, 121:

    non amplius me objurgabis,

    Quint. 5, 10, 47:

    non amplius posse,

    Sall. Fragm. Hist. 3, 82, 19 Kritz:

    non habent amplius quid faciant,

    Vulg. Luc. 12, 4: non videbitis amplius faciem meam. ib. Gen. 44, 23; ib. Heb. 10, 17:

    amplius illa jam non inveniet,

    ib. Apoc. 18, 14:

    studium, quo non aliud ad dignitatem amplius excogitari potest,

    Tac. Or. 5:

    extra me non est alia amplius,

    Vulg. Soph. 2, 15:

    neque hoc amplius quam quod vides nobis quicquamst,

    Plaut. Rud. 1, 5, 21:

    neque va dari amplius neque etc.,

    Cic. Quinct. 23:

    nec jam amplius ullae Adparent terrae,

    Verg. A. 3, 192; 3, 260; 5, 8; 9, 426; 9, 519; 11, 807; 12, 680; id. G. 4, 503:

    nec irascar amplius,

    Vulg. Ezech. 16, 42; ib. Apoc. 7, 16:

    ne amplius dona petas,

    Cat. 68, 14:

    urere ne possit calor amplius aridus artus,

    Lucr. 4, 874;

    ne quos amplius Rhenum transire pateretur,

    Caes. B. G. 1, 43:

    ut ne quem amplius posthac discipulum reciperet,

    Suet. Gram. 17:

    ne amplius morando Scaurum incenderet,

    Sall. J. 25, 10; id. Fragm. Hist. 1, 2, 10 Kritz;

    3, 82, 17: ne amplius divulgetur,

    Vulg. Act. 4, 17:

    ut nequaquam amplius per eamdem viam revertamini,

    ib. Deut. 17, 16:

    nolite amplius accipere pecuniam,

    ib. 4 Reg. 12, 7.—
    (γ).
    With nemo:

    cur non restipulatur neminem amplius petiturum?

    Cic. Q. Rosc. 12, 36:

    cum amplius nemo occurreret,

    nobody further, no one more, Curt. 8, 10, 2; so,

    neminem amplius viderunt,

    Vulg. Marc. 9, 7:

    nemo emet amplius,

    no one will buy any longer, any more, ib. Apoc. 18, 11 (for cases of haud with amplius, v. c. a and g).—
    c.
    With numerals and numeral forms.
    (α).
    Without quam:

    amplius horam suffixum in cruce me memini esse,

    Cat. 69, 3:

    horam amplius jam in demoliendo signo homines moliebantur,

    Cic. Verr. 4, 95:

    amplius annos triginta tribunus fuerat,

    Sall. C. 59, 6:

    me non amplius novem annos nato,

    Nep. Hann. 2, 3:

    per annos amplius quadraginta,

    Suet. Aug. 72; 32:

    quid si tandem amplius triennium est?

    Cic. Q. Rosc. 8:

    Tu faciem illius noctem non amplius unam Falle dolo,

    Verg. A. 1, 683:

    inveniebat Sabim flumen non amplius milia passuum decem abesse,

    Caes. B. G. 2, 16; 4, 12:

    reliquum spatium, quod est non amplius pedum sexcentorum, mons continet,

    id. ib. 1, 28;

    2, 29: amplius sestertium ducentiens acceptum hereditatibus rettuli,

    Cic. Phil. 2, 40; id. Fl. 68; so Plin. Ep. 10, 39, 1:

    huic paulo amplius tertiam partem denegem?

    id. ib. 5, 7, 3:

    cum eum amplius centum cives Romani cognoscerent,

    Cic. Verr. 1, 14; 5, 155:

    victi amplius ducenti ceciderunt,

    Liv. 21, 29, 3: non amplius quattuordecim cohortes, Pompei. ap. Cic. Att. 8, 12, C:

    ex omni multitudine non amplius quadraginta locum cepere,

    Sall. J. 58, 3: torrentes amplius centum, [p. 113] Plin. 5, 28, 29, § 103; 9, 5, 4, § 10.—And very rarely placed after the numeral:

    qui septingentos jam annos amplius numquam mutatis legibus vivunt,

    Cic. Fl. 63:

    pugnatum duas amplius horas,

    Liv. 25, 19, 15 Weissenb.:

    duo haud amplius milia peditum effugerunt,

    id. 28, 2:

    decem amplius versus perdidimus,

    Plin. Ep. 3, 5, 12:

    tris pateat caeli spatium non amplius ulnas,

    Verg. E. 3, 105.—
    (β).
    With the comp. abl. (rare but class.):

    cum jam amplius horis sex continenter pugnaretur,

    Caes. B. G. 3, 5; 4, 37:

    pugnatum amplius duabus horis est,

    Liv. 27, 12:

    neque triennio amplius supervixit,

    Suet. Caes. 89:

    uti non amplius quinis aut senis milibus passuum interesset,

    Caes. B. G. 1, 15; 1, 23; 2, 7;

    6, 29: non amplius patet milibus quinque et triginta,

    Sall. Fragm. Hist. 4, 1, 34 Kritz:

    est ab capite paulo amplius mille passibus locus,

    Plin. Ep. 10, 90, 1:

    ab Capsa non amplius duum milium intervallo,

    Sall. J. 91, 3:

    (Catilina) cum initio non amplius duobus milibus (militum) habuisset,

    id. C. 56, 2; so,

    denas alii, alii plures (uxores) habent, set reges eo amplius,

    id. J. 80, 7.—

    And prob. the following ambiguous cases: cum mille non amplius equitibus,

    Sall. J. 105, 3:

    oppidum non amplius mille passuum abesse,

    id. ib. 68, 3.—
    (γ).
    With quam (postAug. and eccl.):

    non amplius, cum plurimum, quam septem horas dormiebat,

    Suet. Aug. 78:

    nec amplius quam septem et viginti dies Brundisii commoratus,

    id. ib. 17:

    Toto triennio semel omnino eam nec amplius quam uno die paucissimis vidit horis,

    id. Tib. 51:

    demoratus dies non amplius quam octo aut decem,

    Vulg. Act. 25, 6:

    ut non amplius apud te quam quarta (pars) remaneret,

    Plin. Ep. 5, 19:

    ut vexillum veteranorum, non amplius quam quingenti numero, copias fuderint,

    Tac. A. 3, 21:

    haud amplius quam ducentos misit,

    id. ib. 14, 32:

    insidiantur ei ex iis viri amplius quam quadraginta,

    Vulg. Act. 23, 21.—
    d. (α).
    Amplius, t. t. of judges when they deferred an important case for future examination:

    Amplius adeo prolixum temporis spatium significat, ut judices quotienscunque significarent, adhuc se audire velle, amplius dicebant. Itaque negotium differebant, unde hodieque ampliari judicium differri dicitur,

    Charis. 176 P.; so Don. ad Ter. Eun. 2, 3, 39; cf.

    also amplio and ampliatio: cum consules re audita amplius de consilii sententia pronuntiavissent,

    Cic. Brut. 22, 86:

    antea vel judicari primo poterat vel amplius pronuntiari,

    id. Verr. 2, 1, 26:

    ut de Philodamo amplius pronuntiaretur,

    id. ib. 2, 1, 29.—

    And metaph.: ego amplius deliberandum censeo,

    Ter. Phorm. 2, 4, 17.—
    (β).
    Amplius non petere, judicial t. phr., to bring no further action, to make no further claim:

    quid ita satis non dedit, AMPLIVS [A SE] NEMINEM PETITVRVM?

    Cic. Rosc. Com. 12, 35:

    Tibi ego, Brute, non solvam, nisi prius a te cavero amplius eo nomine neminem, cujus petitio sit, petiturum,

    id. Brut. 5, 18:

    sunt duo, quae te rogo: primum, ut si quid satis dandum erit, AMPLIVS EO NOMINE NON PETI, cures etc.,

    id. Fam. 13, 28 A:

    quod ille recusarit satis dare amplius abs te non peti,

    id. Att. 1, 8, 1.—
    (γ).
    Hoc amplius, beside the general use given above (II. Comp. b. a), as t. phr. of senators when they approved a measure, but amended it by addition:

    Servilio adsentior et HOC AMPLIVS CENSEO, magnum Pompeium fecisse etc.,

    Cic. Phil. 12, 21, 50:

    cui cum essem adsensus, decrevi HOC AMPLIVS, ut etc.,

    id. ad Brut. 1, 5, 1;

    so Seneca: fortasse et post omnes citatus nihil improbabo ex iis, quae priores decreverint, et dicam HOC AMPLIVS CENSEO, Vit. Beat. 3, 2: Quaedam ex istis sunt, quibus adsentire possumus, sed HOC AMPLIVS CENSEO,

    id. Q. N. 3, 15, 1.—
    (δ).
    To this may be added the elliptical phrases, nihil amplius and si nihil amplius:

    nihil amplius, denoting that there is nothing further than has been declared: sese ipsum abs te repetit. Nihil amplius,

    Cic. Verr. 5, 49, 128;

    (res publica) ulta suas injurias est per vos interitu tyranni. Nihil amplius,

    id. Fam. 12, 1, 2; and, si nihil amplius, marking a limit, if nothing more, at least:

    excedam tectis? An, si nihil amplius, obstem?

    Ov. M. 9, 148.
    The form amplius has the ambiguity of the Engl.
    word more, which is sometimes an adj., sometimes a subst., and sometimes an adv., and some of the above examples would admit of different classifications; as, non amplius dicere, not to speak further (adv.) or not to say more (subst.), Plaut. As. 1, 3, 51; but some of them would admit of only one explanation;

    as, ne quos amplius Rhenum transire pateretur,

    Caes. B. G. 1, 43. Sup.: amplissimē.
    I.
    Lit., very largely, most abundantly:

    ut quibus militibus amplissime (agri) dati adsignati essent,

    in the largest shares, Cic. Phil. 5, 53:

    duumviri (deos) tribus quam amplissume tum apparari poterat stratis lectis placavere,

    Liv. 5, 13, 6 Weissenb.—
    II.
    Fig., most generously, most handsomely:

    qui amplissime de salute mea decreverint,

    Cic. Dom. 44:

    amplissime laudare,

    in the handsomest style, Plin. 18, 3, 3, § 11; Suet. Calig. 15:

    honores amplissime gessit,

    Cic. Verr. 2, 112:

    pater cum amplissime ex praetura triumphasset,

    with the greatest pomp, id. Mur. 15:

    placere eum quam amplissime supremo suo die efferri,

    should be carried forth with every possible solemnity, id. Phil. 9, 7, 16. V. on this word, Hand, Turs. I. pp. 287-296.

    Lewis & Short latin dictionary > amplus

  • 9 aversum

    ā-verto (arch. - vorto; in MSS. also abverto; cf. ab init.), ti, sum, 3, v. a., to turn something away from a place, to avert, turn off, remove, etc. (opp. adverto).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    a.
    Constr. aliquem ab or with the simple abl.; the limit designated by in with acc. (more rarely by ad):

    ab saxo avortit fluctus ad litus scapham,

    Plaut. Rud. 1, 2, 76: Jup. Te volo, uxor, conloqui. Quor ted avortisti? Alc. Est ita ingenium meum:

    Inimicos semper osa sum optuerier,

    id. Am. 3, 2, 18:

    (M. Lepidus) Antonio diadema Caesari imponente se avertit,

    Cic. Phil. 5, 14; id. Balb. 5, 11:

    aliquid ab oculis,

    id. N. D. 2, 56, 141:

    nos flumina arcemus, dirigimus, avertimus,

    turn off, id. ib. 2, 60, 152; so Liv. 41, 11, 3: quod iter ab Arari Helvetii averterant, had turned aside their march from Caes. B. G. 1, 16 et saep.:

    locis seminis ic tum,

    Lucr. 4, 1273:

    Italiā Teucrorum regem,

    Verg. A. 1, 42:

    a ceteris omnium in se oculos,

    Liv. 2, 5, 6:

    in comitiorum disceptationem ab lege certamen,

    id. 3, 24, 9:

    ab hominibus ad deos preces,

    id. 6, 20, 10: se alicui, instead of ab aliquo. Col. 6, 37, 10.—And poet. with acc.:

    quo regnum Italiae Libycas averteret oras,

    Verg. A. 4, 106. —With dat.:

    Quod mihi non patrii poterant avertere amici,

    Prop. 4, 24, 9; so Val. Fl. 3, 491.—Also without an antecedent ab (since this is included in the verb) with in with acc.:

    in fugam classem, Liv 22, 19, 11: dissipatos in fugam,

    id. 34, 15, 2; hence absol.:

    mille acies avertit avertetque (sc. in fugam),

    put to flight, id. 9, 19, 17.—
    b.
    Pass. in mid. signif. with the acc., in the Greek manner, to turn away from:

    equus fontes avertitur,

    Verg. G. 3, 499 (cf. the Gr. apostrephesthai to hudôr, and aversari):

    oppositas impasta avertitur herbas,

    Stat. Th. 6, 192; Petr. 124, 248.—
    c.
    As v. n. avertere = se avertere, to turn one's self away, to retire:

    ob eam causam huc abs te avorti,

    Plaut. Mil. 4, 2, 83:

    ecce avortit,

    id. ib. 2, 2, 50:

    dixit et avertens roseā cervice refulsit,

    Verg. A. 1, 402:

    tum prora avertit,

    id. ib. 1, 104:

    avertit et ire in Capitolium coepit,

    Gell. 4, 18, 4 al. —
    B.
    To take away, drive away, carry off, steal, embezzle, to appropriate to one ' s self:

    pecuniam publicam,

    Cic. Verr. 2, 1, 4:

    compertum publicam pecuniam avertisse,

    Tac. H. 1, 53:

    aliquid domum tuam,

    Cic. Verr. 2, 3, 19:

    praedam omnem domum avertebant,

    Caes. B. C. 3, 59:

    intellexistis innumerabilem frumenti numerum per triennium aversum a re publicā esse ereptumque aratoribus,

    Cic. Verr. 2, 3, 69 fin.:

    auratam Colchis pellem,

    to carry off, Cat. 64, 5:

    quattuor a stabulis tauros,

    Verg. A. 8, 208:

    avertere praedas,

    id. ib. 10, 78:

    carā pisces avertere mensā,

    Hor. S. 2, 4, 37.—
    II.
    Trop.
    A.
    To turn, divert a person from a course of action, purpose, etc.:

    accusandi terrores et minae populi opinionem a spe adipiscendi avertunt,

    Cic. Mur. 21:

    avertant animos a spe recuperandae arcis,

    Liv. 9, 24, 11:

    qui mentem optimi viri a defensione meae salutis averterant,

    Cic. Sest. 31:

    ut nec vobis averteretur a certamine animus,

    Liv. 1, 28, 5:

    animum a pietate,

    id. 7, 5, 7:

    aliquem ab incepto avertit,

    id. 23, 18, 9:

    a philosophiā,

    Suet. Ner. 52.—
    B.
    Aliquem, to turn away from one in feeling, i. e. to make averse or disinclined to, to alienate, estrange:

    legiones abducis a Bruto. Quas? nempe eas, quas ille a C. Antonii scelere avertit et ad rem publicam suā auctoritate traduxit,

    Cic. Phil. 10, 3:

    ipse Pompeius totum se ab ejus (sc. Caesaris) amicitiā averterat,

    had quite alienated himself from, Caes. B. C. 1, 4:

    civitates ab alicujus amicitiā,

    id. ib. 3, 79:

    popularium animos,

    Sall. J. 111, 2:

    futurum, uti totius Galliae animi a se averterentur,

    Caes. B. G. 1, 20:

    nobis mentem deorum,

    Cat. 64, 406.—Hence, āver-sus, a, um, P. a.
    A.
    Turned off or away: aversum hostem videre nemo potuit, turned away, i. e. turned in flight, Caes. B. G. 1, 26; hence, backwards, behind, back ( = a tergo; opp. adversus), distant:

    et adversus et aversus impudicus es,

    before and behind, Cic. de Or. 2, 63, 256:

    canities homini semper a priori parte capitis, tum deinde ab aversā,

    Plin. 11, 37, 47, § 131; 11, 52, 113, § 272: ne aversos nostros aggrederentur, fall upon our troops in the rear, Galba ap. Cic. Fam. 10, 30, 3:

    ne aversi ab hoste circumvenirentur,

    from behind, in the rear, Caes. B. G. 2, 26:

    aversos proterere,

    id. B. C. 2, 41: aversi vulnerantur, Auct. B. Alex. 30;

    32: aversum ferro transfixit,

    Nep. Dat. 11, 5:

    aversos boves caudis in speluncam traxit,

    backwards, Liv. 1, 7, 5 (cf. Prop. 5, 9, 12:

    Aversos caudā traxit in antra boves): aversa hosti porta,

    Tac. A. 1, 66:

    scribit in aversā Picens epigrammata chartā,

    upon the back of the paper, Mart. 8, 62 (cf. Juv. 1, 6: liber scriptus in tergo), and so al.— Trop.:

    milites aversi a proelio,

    withdrawn from the battle, Caes. B. C. 2, 12. — Subst.: āversum, i, n., the hinder or back part, the back (as subst. only in the plur.):

    per aversa castrorum receptus est,

    Vell. 2, 63 Ruhnk.:

    per aversa urbis fugam dederat,

    Liv. 5, 29, 4: ad aversa insulae, id. [p. 215] 37, 27, 2:

    aversa montis,

    Plin. 4, 11, 18, § 41: aversa Indiae, the back or remoter parts of India, id. 37, 8, 33, § 110.—So in adverb. phrase: in aversum, backwards:

    Cetera animalia in aversum posterioribus pedibus quam prioribus,

    Plin. 11, 45, 101, § 248 (Jan, in diversum):

    collum circum agit (lynx) in aversum,

    id. 11, 47, 107, § 256 (Jan, in aversum se; Sillig, in adversum). —
    B.
    Disinclined, alienated, unfavorable, opposed, hostile, averse; constr. with ab, with dat., or absol.
    (α).
    With ab (so most frequently in Cicero):

    aversus a Musis,

    Cic. Arch. 9, 20:

    aversus a vero,

    id. Cat. 3, 9, 21:

    turbidi animorum motus, aversi a ratione, et inimicissimi mentis vitaeque tranquillae,

    id. Tusc. 4, 15, 34:

    Quintus aversissimo a me animo fuit,

    id. Att. 11, 5 fin.; Col. 11, 1, 14:

    aversissimus ab istis prodigiis sum,

    Sen. Ep. 50.—
    (β).
    With dat.:

    aversus mercaturis,

    Hor. S. 2, 3, 107:

    vilicus aversus contubernio,

    Col. 12, 1, 2:

    defensioni aversior,

    Quint. 7, 1, 11 (but acc. to the MSS., adversior seems here to deserve the preference; so Halm; cf. Spald. and Zumpt ad h. l.).—
    (γ).
    Absol.:

    aversa deae mens,

    Verg. A. 2, 170:

    aversa voluntas,

    id. ib. 12, 647:

    aversos soliti componere amicos,

    Hor. S. 1, 5, 29:

    aversus animus,

    Tac. H. 4, 80 et saep.:

    vultus aversior,

    Sen. Ira, 2, 24:

    aversi animis,

    Tac. A. 14, 26.— Adv. not used.

    Lewis & Short latin dictionary > aversum

  • 10 averto

    ā-verto (arch. - vorto; in MSS. also abverto; cf. ab init.), ti, sum, 3, v. a., to turn something away from a place, to avert, turn off, remove, etc. (opp. adverto).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    a.
    Constr. aliquem ab or with the simple abl.; the limit designated by in with acc. (more rarely by ad):

    ab saxo avortit fluctus ad litus scapham,

    Plaut. Rud. 1, 2, 76: Jup. Te volo, uxor, conloqui. Quor ted avortisti? Alc. Est ita ingenium meum:

    Inimicos semper osa sum optuerier,

    id. Am. 3, 2, 18:

    (M. Lepidus) Antonio diadema Caesari imponente se avertit,

    Cic. Phil. 5, 14; id. Balb. 5, 11:

    aliquid ab oculis,

    id. N. D. 2, 56, 141:

    nos flumina arcemus, dirigimus, avertimus,

    turn off, id. ib. 2, 60, 152; so Liv. 41, 11, 3: quod iter ab Arari Helvetii averterant, had turned aside their march from Caes. B. G. 1, 16 et saep.:

    locis seminis ic tum,

    Lucr. 4, 1273:

    Italiā Teucrorum regem,

    Verg. A. 1, 42:

    a ceteris omnium in se oculos,

    Liv. 2, 5, 6:

    in comitiorum disceptationem ab lege certamen,

    id. 3, 24, 9:

    ab hominibus ad deos preces,

    id. 6, 20, 10: se alicui, instead of ab aliquo. Col. 6, 37, 10.—And poet. with acc.:

    quo regnum Italiae Libycas averteret oras,

    Verg. A. 4, 106. —With dat.:

    Quod mihi non patrii poterant avertere amici,

    Prop. 4, 24, 9; so Val. Fl. 3, 491.—Also without an antecedent ab (since this is included in the verb) with in with acc.:

    in fugam classem, Liv 22, 19, 11: dissipatos in fugam,

    id. 34, 15, 2; hence absol.:

    mille acies avertit avertetque (sc. in fugam),

    put to flight, id. 9, 19, 17.—
    b.
    Pass. in mid. signif. with the acc., in the Greek manner, to turn away from:

    equus fontes avertitur,

    Verg. G. 3, 499 (cf. the Gr. apostrephesthai to hudôr, and aversari):

    oppositas impasta avertitur herbas,

    Stat. Th. 6, 192; Petr. 124, 248.—
    c.
    As v. n. avertere = se avertere, to turn one's self away, to retire:

    ob eam causam huc abs te avorti,

    Plaut. Mil. 4, 2, 83:

    ecce avortit,

    id. ib. 2, 2, 50:

    dixit et avertens roseā cervice refulsit,

    Verg. A. 1, 402:

    tum prora avertit,

    id. ib. 1, 104:

    avertit et ire in Capitolium coepit,

    Gell. 4, 18, 4 al. —
    B.
    To take away, drive away, carry off, steal, embezzle, to appropriate to one ' s self:

    pecuniam publicam,

    Cic. Verr. 2, 1, 4:

    compertum publicam pecuniam avertisse,

    Tac. H. 1, 53:

    aliquid domum tuam,

    Cic. Verr. 2, 3, 19:

    praedam omnem domum avertebant,

    Caes. B. C. 3, 59:

    intellexistis innumerabilem frumenti numerum per triennium aversum a re publicā esse ereptumque aratoribus,

    Cic. Verr. 2, 3, 69 fin.:

    auratam Colchis pellem,

    to carry off, Cat. 64, 5:

    quattuor a stabulis tauros,

    Verg. A. 8, 208:

    avertere praedas,

    id. ib. 10, 78:

    carā pisces avertere mensā,

    Hor. S. 2, 4, 37.—
    II.
    Trop.
    A.
    To turn, divert a person from a course of action, purpose, etc.:

    accusandi terrores et minae populi opinionem a spe adipiscendi avertunt,

    Cic. Mur. 21:

    avertant animos a spe recuperandae arcis,

    Liv. 9, 24, 11:

    qui mentem optimi viri a defensione meae salutis averterant,

    Cic. Sest. 31:

    ut nec vobis averteretur a certamine animus,

    Liv. 1, 28, 5:

    animum a pietate,

    id. 7, 5, 7:

    aliquem ab incepto avertit,

    id. 23, 18, 9:

    a philosophiā,

    Suet. Ner. 52.—
    B.
    Aliquem, to turn away from one in feeling, i. e. to make averse or disinclined to, to alienate, estrange:

    legiones abducis a Bruto. Quas? nempe eas, quas ille a C. Antonii scelere avertit et ad rem publicam suā auctoritate traduxit,

    Cic. Phil. 10, 3:

    ipse Pompeius totum se ab ejus (sc. Caesaris) amicitiā averterat,

    had quite alienated himself from, Caes. B. C. 1, 4:

    civitates ab alicujus amicitiā,

    id. ib. 3, 79:

    popularium animos,

    Sall. J. 111, 2:

    futurum, uti totius Galliae animi a se averterentur,

    Caes. B. G. 1, 20:

    nobis mentem deorum,

    Cat. 64, 406.—Hence, āver-sus, a, um, P. a.
    A.
    Turned off or away: aversum hostem videre nemo potuit, turned away, i. e. turned in flight, Caes. B. G. 1, 26; hence, backwards, behind, back ( = a tergo; opp. adversus), distant:

    et adversus et aversus impudicus es,

    before and behind, Cic. de Or. 2, 63, 256:

    canities homini semper a priori parte capitis, tum deinde ab aversā,

    Plin. 11, 37, 47, § 131; 11, 52, 113, § 272: ne aversos nostros aggrederentur, fall upon our troops in the rear, Galba ap. Cic. Fam. 10, 30, 3:

    ne aversi ab hoste circumvenirentur,

    from behind, in the rear, Caes. B. G. 2, 26:

    aversos proterere,

    id. B. C. 2, 41: aversi vulnerantur, Auct. B. Alex. 30;

    32: aversum ferro transfixit,

    Nep. Dat. 11, 5:

    aversos boves caudis in speluncam traxit,

    backwards, Liv. 1, 7, 5 (cf. Prop. 5, 9, 12:

    Aversos caudā traxit in antra boves): aversa hosti porta,

    Tac. A. 1, 66:

    scribit in aversā Picens epigrammata chartā,

    upon the back of the paper, Mart. 8, 62 (cf. Juv. 1, 6: liber scriptus in tergo), and so al.— Trop.:

    milites aversi a proelio,

    withdrawn from the battle, Caes. B. C. 2, 12. — Subst.: āversum, i, n., the hinder or back part, the back (as subst. only in the plur.):

    per aversa castrorum receptus est,

    Vell. 2, 63 Ruhnk.:

    per aversa urbis fugam dederat,

    Liv. 5, 29, 4: ad aversa insulae, id. [p. 215] 37, 27, 2:

    aversa montis,

    Plin. 4, 11, 18, § 41: aversa Indiae, the back or remoter parts of India, id. 37, 8, 33, § 110.—So in adverb. phrase: in aversum, backwards:

    Cetera animalia in aversum posterioribus pedibus quam prioribus,

    Plin. 11, 45, 101, § 248 (Jan, in diversum):

    collum circum agit (lynx) in aversum,

    id. 11, 47, 107, § 256 (Jan, in aversum se; Sillig, in adversum). —
    B.
    Disinclined, alienated, unfavorable, opposed, hostile, averse; constr. with ab, with dat., or absol.
    (α).
    With ab (so most frequently in Cicero):

    aversus a Musis,

    Cic. Arch. 9, 20:

    aversus a vero,

    id. Cat. 3, 9, 21:

    turbidi animorum motus, aversi a ratione, et inimicissimi mentis vitaeque tranquillae,

    id. Tusc. 4, 15, 34:

    Quintus aversissimo a me animo fuit,

    id. Att. 11, 5 fin.; Col. 11, 1, 14:

    aversissimus ab istis prodigiis sum,

    Sen. Ep. 50.—
    (β).
    With dat.:

    aversus mercaturis,

    Hor. S. 2, 3, 107:

    vilicus aversus contubernio,

    Col. 12, 1, 2:

    defensioni aversior,

    Quint. 7, 1, 11 (but acc. to the MSS., adversior seems here to deserve the preference; so Halm; cf. Spald. and Zumpt ad h. l.).—
    (γ).
    Absol.:

    aversa deae mens,

    Verg. A. 2, 170:

    aversa voluntas,

    id. ib. 12, 647:

    aversos soliti componere amicos,

    Hor. S. 1, 5, 29:

    aversus animus,

    Tac. H. 4, 80 et saep.:

    vultus aversior,

    Sen. Ira, 2, 24:

    aversi animis,

    Tac. A. 14, 26.— Adv. not used.

    Lewis & Short latin dictionary > averto

  • 11 avorto

    ā-verto (arch. - vorto; in MSS. also abverto; cf. ab init.), ti, sum, 3, v. a., to turn something away from a place, to avert, turn off, remove, etc. (opp. adverto).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    a.
    Constr. aliquem ab or with the simple abl.; the limit designated by in with acc. (more rarely by ad):

    ab saxo avortit fluctus ad litus scapham,

    Plaut. Rud. 1, 2, 76: Jup. Te volo, uxor, conloqui. Quor ted avortisti? Alc. Est ita ingenium meum:

    Inimicos semper osa sum optuerier,

    id. Am. 3, 2, 18:

    (M. Lepidus) Antonio diadema Caesari imponente se avertit,

    Cic. Phil. 5, 14; id. Balb. 5, 11:

    aliquid ab oculis,

    id. N. D. 2, 56, 141:

    nos flumina arcemus, dirigimus, avertimus,

    turn off, id. ib. 2, 60, 152; so Liv. 41, 11, 3: quod iter ab Arari Helvetii averterant, had turned aside their march from Caes. B. G. 1, 16 et saep.:

    locis seminis ic tum,

    Lucr. 4, 1273:

    Italiā Teucrorum regem,

    Verg. A. 1, 42:

    a ceteris omnium in se oculos,

    Liv. 2, 5, 6:

    in comitiorum disceptationem ab lege certamen,

    id. 3, 24, 9:

    ab hominibus ad deos preces,

    id. 6, 20, 10: se alicui, instead of ab aliquo. Col. 6, 37, 10.—And poet. with acc.:

    quo regnum Italiae Libycas averteret oras,

    Verg. A. 4, 106. —With dat.:

    Quod mihi non patrii poterant avertere amici,

    Prop. 4, 24, 9; so Val. Fl. 3, 491.—Also without an antecedent ab (since this is included in the verb) with in with acc.:

    in fugam classem, Liv 22, 19, 11: dissipatos in fugam,

    id. 34, 15, 2; hence absol.:

    mille acies avertit avertetque (sc. in fugam),

    put to flight, id. 9, 19, 17.—
    b.
    Pass. in mid. signif. with the acc., in the Greek manner, to turn away from:

    equus fontes avertitur,

    Verg. G. 3, 499 (cf. the Gr. apostrephesthai to hudôr, and aversari):

    oppositas impasta avertitur herbas,

    Stat. Th. 6, 192; Petr. 124, 248.—
    c.
    As v. n. avertere = se avertere, to turn one's self away, to retire:

    ob eam causam huc abs te avorti,

    Plaut. Mil. 4, 2, 83:

    ecce avortit,

    id. ib. 2, 2, 50:

    dixit et avertens roseā cervice refulsit,

    Verg. A. 1, 402:

    tum prora avertit,

    id. ib. 1, 104:

    avertit et ire in Capitolium coepit,

    Gell. 4, 18, 4 al. —
    B.
    To take away, drive away, carry off, steal, embezzle, to appropriate to one ' s self:

    pecuniam publicam,

    Cic. Verr. 2, 1, 4:

    compertum publicam pecuniam avertisse,

    Tac. H. 1, 53:

    aliquid domum tuam,

    Cic. Verr. 2, 3, 19:

    praedam omnem domum avertebant,

    Caes. B. C. 3, 59:

    intellexistis innumerabilem frumenti numerum per triennium aversum a re publicā esse ereptumque aratoribus,

    Cic. Verr. 2, 3, 69 fin.:

    auratam Colchis pellem,

    to carry off, Cat. 64, 5:

    quattuor a stabulis tauros,

    Verg. A. 8, 208:

    avertere praedas,

    id. ib. 10, 78:

    carā pisces avertere mensā,

    Hor. S. 2, 4, 37.—
    II.
    Trop.
    A.
    To turn, divert a person from a course of action, purpose, etc.:

    accusandi terrores et minae populi opinionem a spe adipiscendi avertunt,

    Cic. Mur. 21:

    avertant animos a spe recuperandae arcis,

    Liv. 9, 24, 11:

    qui mentem optimi viri a defensione meae salutis averterant,

    Cic. Sest. 31:

    ut nec vobis averteretur a certamine animus,

    Liv. 1, 28, 5:

    animum a pietate,

    id. 7, 5, 7:

    aliquem ab incepto avertit,

    id. 23, 18, 9:

    a philosophiā,

    Suet. Ner. 52.—
    B.
    Aliquem, to turn away from one in feeling, i. e. to make averse or disinclined to, to alienate, estrange:

    legiones abducis a Bruto. Quas? nempe eas, quas ille a C. Antonii scelere avertit et ad rem publicam suā auctoritate traduxit,

    Cic. Phil. 10, 3:

    ipse Pompeius totum se ab ejus (sc. Caesaris) amicitiā averterat,

    had quite alienated himself from, Caes. B. C. 1, 4:

    civitates ab alicujus amicitiā,

    id. ib. 3, 79:

    popularium animos,

    Sall. J. 111, 2:

    futurum, uti totius Galliae animi a se averterentur,

    Caes. B. G. 1, 20:

    nobis mentem deorum,

    Cat. 64, 406.—Hence, āver-sus, a, um, P. a.
    A.
    Turned off or away: aversum hostem videre nemo potuit, turned away, i. e. turned in flight, Caes. B. G. 1, 26; hence, backwards, behind, back ( = a tergo; opp. adversus), distant:

    et adversus et aversus impudicus es,

    before and behind, Cic. de Or. 2, 63, 256:

    canities homini semper a priori parte capitis, tum deinde ab aversā,

    Plin. 11, 37, 47, § 131; 11, 52, 113, § 272: ne aversos nostros aggrederentur, fall upon our troops in the rear, Galba ap. Cic. Fam. 10, 30, 3:

    ne aversi ab hoste circumvenirentur,

    from behind, in the rear, Caes. B. G. 2, 26:

    aversos proterere,

    id. B. C. 2, 41: aversi vulnerantur, Auct. B. Alex. 30;

    32: aversum ferro transfixit,

    Nep. Dat. 11, 5:

    aversos boves caudis in speluncam traxit,

    backwards, Liv. 1, 7, 5 (cf. Prop. 5, 9, 12:

    Aversos caudā traxit in antra boves): aversa hosti porta,

    Tac. A. 1, 66:

    scribit in aversā Picens epigrammata chartā,

    upon the back of the paper, Mart. 8, 62 (cf. Juv. 1, 6: liber scriptus in tergo), and so al.— Trop.:

    milites aversi a proelio,

    withdrawn from the battle, Caes. B. C. 2, 12. — Subst.: āversum, i, n., the hinder or back part, the back (as subst. only in the plur.):

    per aversa castrorum receptus est,

    Vell. 2, 63 Ruhnk.:

    per aversa urbis fugam dederat,

    Liv. 5, 29, 4: ad aversa insulae, id. [p. 215] 37, 27, 2:

    aversa montis,

    Plin. 4, 11, 18, § 41: aversa Indiae, the back or remoter parts of India, id. 37, 8, 33, § 110.—So in adverb. phrase: in aversum, backwards:

    Cetera animalia in aversum posterioribus pedibus quam prioribus,

    Plin. 11, 45, 101, § 248 (Jan, in diversum):

    collum circum agit (lynx) in aversum,

    id. 11, 47, 107, § 256 (Jan, in aversum se; Sillig, in adversum). —
    B.
    Disinclined, alienated, unfavorable, opposed, hostile, averse; constr. with ab, with dat., or absol.
    (α).
    With ab (so most frequently in Cicero):

    aversus a Musis,

    Cic. Arch. 9, 20:

    aversus a vero,

    id. Cat. 3, 9, 21:

    turbidi animorum motus, aversi a ratione, et inimicissimi mentis vitaeque tranquillae,

    id. Tusc. 4, 15, 34:

    Quintus aversissimo a me animo fuit,

    id. Att. 11, 5 fin.; Col. 11, 1, 14:

    aversissimus ab istis prodigiis sum,

    Sen. Ep. 50.—
    (β).
    With dat.:

    aversus mercaturis,

    Hor. S. 2, 3, 107:

    vilicus aversus contubernio,

    Col. 12, 1, 2:

    defensioni aversior,

    Quint. 7, 1, 11 (but acc. to the MSS., adversior seems here to deserve the preference; so Halm; cf. Spald. and Zumpt ad h. l.).—
    (γ).
    Absol.:

    aversa deae mens,

    Verg. A. 2, 170:

    aversa voluntas,

    id. ib. 12, 647:

    aversos soliti componere amicos,

    Hor. S. 1, 5, 29:

    aversus animus,

    Tac. H. 4, 80 et saep.:

    vultus aversior,

    Sen. Ira, 2, 24:

    aversi animis,

    Tac. A. 14, 26.— Adv. not used.

    Lewis & Short latin dictionary > avorto

  • 12 bimus

    bīmus, a, um, adj. [prob. contracted from bis-hiems, of two winters; cf. Eutych. ap. Cassiod. p. 2311 P., and Aufrecht, Zeitschrift für vergl. Sprachf. 4, p. 415], two years old, of two years, continuing two years:

    nuces,

    Cato, R. R. 17, 2; Varr. R. R. 2, 1, 13: una veterana legio, altera bima, octo tironum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3; so,

    semen,

    Plin. 18, 24, 54, § 195:

    surculi,

    id. 17, 14, 24, § 105:

    plantae,

    biennial, Pall. Febr. 25, 2: merum, * Hor. C. 1, 19, 15:

    nix,

    Ov. Tr. 3, 10, 16:

    pensio,

    Mart. 12, 32, 3:

    honor,

    Ov. P. 4, 9, 64:

    aestimatio ususfructus,

    Dig. 33, 2, 6:

    si legatum sit relictum annua, bima, trima die, etc., i. e. solvendum intra annum, biennium, triennium, etc.,

    ib. 33, 1, 3; cf. dies.—
    * II.
    In epist. style, as an abbreviated expression:

    bima sententia,

    the vote concerning the continuance of a provincial government for two years, Cic. Fam. 3, 8, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > bimus

  • 13 circiter

    circĭter, adv. and prep. [circus].
    I.
    Adv.
    A.
    Of place, round about, on every side: lapidem fuisse quadratum circiter (i. e. cubical) in mediā arcā vinctum candelis quaquaversum, Cass. Hem. ap. Plin. 13, 13, 27, § 85 (cf. the passage cited under circum, I. A. 1., from Varr. R. R. 3, 10, 3).—
    B.
    Of time, designating nearness to a fixed point, about, near (cf. ante, post):

    illic noster est fortasse circiter triennium,

    Plaut. Mil. 2, 3, 79:

    circiter duobus mensibus,

    Varr. R. R. 3, 10, 6:

    diebus circiter quindecim ad fines Belgarum pervenit,

    Caes. B. G. 2, 2:

    horā diei circiter quartā,

    id. ib. 4, 23: circiter horā decimā noctis, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 12, 1: circiter luminibus accensis Uticam pervenit, Auct. B. Afr. 89 fin.
    C.
    Of number, about, near, not far from:

    circiter quingentae species,

    Varr. L. L. 6, 5, 61:

    circiter CCXX. naves eorum paratissimae,

    Caes. B. G. 3, 14:

    circiter milia hominum CXXX. superfuerunt,

    id. ib. 1, 26; 1, 27;

    1, 31: circiter pars quarta,

    Sall. C. 56, 3:

    mons suberat circiter mille passuum,

    Caes. B. G. 1, 25:

    circiter duūm milium intervallo,

    Sall. J. 106, 5:

    circiter parte tertiā (armorum) celatā et in oppido retentā, etc.,

    Caes. B. G. 2, 32 fin.; 1, 25:

    ita dies circiter quindecim iter fecerunt,

    id. ib. 1, 15:

    hic locus ab hoste circiter passus sexcentos aberat,

    id. ib. 1, 49:

    ad flumen Rhenum milia passuum ex eo loco circiter quinque pervenerunt,

    id. ib. 1, 53:

    cum decem circiter milia ab hoste abessent,

    Liv. 28, 1, 7.—
    II.
    Prep. with acc. (orig. an adv. with acc. of time or of space traversed; cf. Hand, Turs. II. p. 71 sq.).
    A.
    Of place (very rare): nisi, ut opinor, Loca haec circiter excidit mihi (cista), Plaut, Cist. 4, 2, 8.—
    B.
    Transf., of time, about, near:

    redito huc circiter meridiem,

    Plaut. Most. 3, 1, 52 Ritschl:

    circiter meridiem exercitum in castra deduxit,

    Caes. B. G. 1, 50:

    nos circiter Kalendas in Formiano erimus,

    Cic. Att. 2, 4, 6:

    circiter Idus Novembrīs in Italiā speramus fore,

    id. Fam. 14, 5, 2:

    circiter Idus Maias,

    id. Att. 2, 17, 1:

    noctem, Auct. B. Afr. 89: mensem,

    Varr. R. R. 3, 8, 3; 2, 11, 7;

    Kalendas Junias,

    Sall. C. 17, 1:

    octavam circiter horam,

    Hor. Ep. 1, 7, 47.
    Circiter very rarely follows its case; v.
    Plaut. Cist. II. A. supra.

    Lewis & Short latin dictionary > circiter

  • 14 continuus

    contĭnŭus, a, um, adj. [contineo, II.], joining, connecting with something, or hanging together, in space or time, uninterrupted, continuous.
    I.
    Of space (so mostly Aug. and post-Aug.; cf., however, continue); with dat. or absol.
    A.
    Lit.:

    aër continuus terrae est,

    Sen. Q. N. 2, 6, 1: Leucada continuam veteres habuere coloni;

    nunc freta circuëunt,

    joined to the mainland, Ov. M. 15, 289:

    ignis proxima quaeque et deinceps continua amplexus,

    Liv. 30, 5, 7; 30, 6, 5: montes, * Hor. Ep. 1, 16, 5; Plin. 6, 30, 35, § 189:

    agri,

    Suet. Caes. 38:

    fluere continuo alveo (Euphraten),

    Plin. 6, 26, 30, § 124; cf.:

    Rhenus uno alveo continuus,

    Tac. A. 2, 6:

    mare,

    id. Agr. 10 fin.:

    aliqui vice dentium continuo osse gignuntur,

    Plin. 7, 16, 15, § 69:

    omnia continua et paria,

    Plin. Pan. 51, 4:

    serpens,

    Stat. Th. 5, 517.—
    b.
    Subst.: contĭnŭus, i, m., he who is always about one, an attendant:

    Cocceius Nerva, continuus principis,

    Tac. A. 6, 26 (32) Halm, Draeg. ad loc. (Nipperd. and Ritter, principi).—
    B.
    Tron., of rhet. matters (most freq. in Quint.): cum fluxerunt plures continuae translationes (the figure derived from an uninterrupted, flowing stream; v. the preced.), Cic. Or. 27, 94:

    expositio (opp. partita),

    Quint. 7, 10, 11:

    loci,

    id. 11, 3, 84:

    lumina,

    id. 12, 10, 46:

    ab exordio usque ad ultimam vocem continuus quidam gemitus,

    id. 11, 1, 54:

    oratio,

    id. 6, 1, 46; 6, 4, 1 et saep.:

    adfectus,

    id. 6, 2, 10:

    impetus,

    id. 10. 7, 14 et saep.—
    II.
    Of time and objects relating to it, following one after another, successive, continuous (class. in all periods and species of composition): auferet ex oculis veniens Aurora Boöten;

    continuāque die sidus Hyantis erit,

    the next day, Ov. F. 5, 734; so,

    continuā nocte,

    the following night, id. ib. 6, 720:

    triduum continuum, dies decem continuos,

    Plaut. Mil. 3, 1, 146 sq.:

    dies quinque ex eo die,

    Caes. B. G. 1, 48:

    annos prope quinquaginta,

    Cic. Verr. 1, 13, 38:

    duabus noctibus,

    Suet. Aug. 94:

    secutae sunt continuos complures dies tempestates,

    Caes. B. G. 4, 34 Oud. N. cr. prioribus diebus, Liv. 42, 58, 3:

    aliquot an nos continuos,

    Cic. Imp. Pomp. 18, 54:

    tot dies,

    id. Verr. 2, 5, 36, § 94:

    triennium,

    Plaut. Stich. 1, 3, 61; Suet. Calig. 7:

    biennio,

    id. Tib. 38:

    bella,

    Liv. 10, 31, 10; cf.:

    cursus proeliorum,

    Tac. Agr. 27:

    consulatus,

    Suet. Caes. 76; Plin. Pan. 58: itinera, Lepid. ap. Cic. Fam. 10, 34, 1:

    regna,

    Liv. 1, 47, 6:

    duo tri umphi ex Hispaniā acti,

    id. 41, 7, 1:

    labor,

    Quint. 1, 3, 8:

    amor,

    Prop. 1, 20, 1:

    incom moda,

    Caes. B. G. 7, 14: messe senescit ager; Ov. A. A. 3, 82:

    eos (patricios) ab Atto Clauso continuos duravisse,

    Tac. A. 12, 25 fin. et saep.—With abl. resp.:

    continuus inde et saevus accusandis reis Suilius,

    incessant, Tac. A. 11, 5; cf.:

    postulandis reis tam continuus annus fuit,

    incessantly occupied, id. ib. 4, 36.—Hence the advv.,
    1.
    contĭ-nŭē, continuously, without interruption; in space or time (very rare, perh. only anteand post-class. for continenter, assidue):

    * flumen quod fluit continue,

    Varr. L. L. 5, § 27 Müll.:

    protinus jugiter et continue,

    Non. p. 376, 26.—
    2. A.
    To designate an act that in time immediately follows something, immediately, forthwith, directly, without delay, = statim, autika (very freq. in all periods and kinds of composition).
    1.
    In gen.
    (α).
    Corresp. with the particles of time: ubi, ut, postquam, cum, etc.; with ubi:

    ubi primum terram tetigimus, Continuo, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 49; so id. Cist. 2, 3, 35; Ter. Eun. 3, 1, 51 al.—With ut, etc.:

    quae ut aspexi, me continuo contuli, etc.,

    Plaut. Bacch. 3, 1, 7; so,

    iste continuo ut vidit, non dubitavit, etc.,

    Cic. Verr. 2, 4, 22, § 48:

    ut quisque insanus... latum demisit pectore clavum, Audit continuo, etc.,

    Hor. S. 1, 6, 29: nam postquam audivi [p. 451]... cominuo argentum dedi, Ut emeretur, Plaut. Ep. 4, 1, 37:

    cum te summis laudibus ad caelum extulerunt, mihi continuo maximas gratias agant,

    Cic. Fam. 9, 14, 1; 10, 12, 2:

    ut vel continuo patuit, cum, etc.,

    Hor. S. 2, 8, 29:

    ne mora sit, si innuerim, quin pugnus continuo in malā haereat,

    Ter. Ad. 2, 1, 17: si quid narrare occepi, continuo dari Tibi verba censes, forthwith you think, etc., id. And. 3, 2, 24; cf. id. Eun. 1, 2, 24; Lucr. 2, 1091; Hor. S. 2, 3, 160:

    continuo consilium dimisit (Q. Maximus), simulac me fractum ac debilitatum metu viderit,

    Cic. de Or. 1, 26, 121.—
    (β).
    Absol.:

    continuo, ventis surgentibus, aut freta ponti Incipiunt agitata tumescere, etc.,

    Verg. G. 1, 356:

    continuo hic ero,

    Plaut. Ep. 3, 3, 43: haud mora;

    continuo matris praecepta facessit,

    Verg. G. 4, 548; so Ov. M. 14, 362; cf. Quint. 12, 3, 3;

    corresp. with statim,

    Cic. Rosc. Com. 6, 17:

    quod lubet, non lubet jam id continuo,

    the next moment, immediately, Plaut. Cist. 2, 1, 10:

    hos prius intro ducam et quae volo Simul inperabo: poste continuo exeo,

    Ter. Eun. 3, 2, 40: hanc mihi in manum dat;

    mors continuo ipsam occupat,

    id. And. 1, 5, 62:

    hercle ego te barbā continuo arripiam, et in ignem coniciam,

    Plaut. Rud. 3, 4, 64: egomet continuo mecum;

    certe captus est!

    I immediately thought within myself, Ter. And. 1, 1, 55:

    senatus est continuo convocatus,

    Cic. Fam. 10, 12, 3:

    hos continuo in itinere adorti,

    Caes. B. G. 7, 42 fin.:

    subitae necessitates continuo agendi,

    on the spot, immediately, Quint. 10, 7, 2 et saep.: perturbationes, amplificatae certe, pestiferae sunt;

    igitur etiam susceptae continuo in magnā pestis parte versantur,

    even immediately on their inception, Cic. Tusc. 4, 18, 42; cf. id. Fin. 3, 9, 32.—
    2.
    Of a point of time closely following a time named, speedily, without interval:

    deinde absens factus aedilis, continuo praetor,

    Cic. Ac. 2, 1, 1:

    qui summam spem civium, quam de eo jam puero habuerant, continuo adulescens incredibili virtute superavit,

    id. Lael. 3, 11.—
    3.
    Esp., with the statement of a logical consequence from a fact; only in connection with a negative, or a question implying a negative, not by consequence, not necessarily, not as an immediate consequence, in questions; perhaps then? perhaps therefore? (very freq. in Cic.); with si:

    non continuo, si me in gregem sicariorum contuli, sum sicarius,

    Cic. Rosc. Am. 33, 94; so id. de Or. 2, 48, 199; Gai Inst. 2, 204.—With cum, Manil. 2, 345. — Absol.:

    cum nec omnes, qui curari se passi sunt, continuo etiam convalescant,

    Cic. Tusc. 3, 3, 5; so,

    ego summum dolorem... non continuo dico esse brevem,

    id. ib. 2, 19, 45: aeque enim contingit omnibus fidibus, ut incontentae sint;

    illud non continuo, ut aeque incontentae,

    id. Fin. 4, 27, 75:

    si malo careat, continuone fruitur summo bono?

    id. Tusc. 3, 18, 40; so,

    continuone si? etc.,

    Quint. 9, 2, 84.—
    B.
    In Quint. twice (for the ante- and post-class. continue), in an uninterrupted series, one after another, continuously:

    qualis (labor) fuit illius, qui grana ciceris ex spatio distante missa, in acum continuo et sine frustratione inserebat,

    Quint. 2, 20, 3; 9, 1, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > continuus

  • 15 deinceps

    dĕin-ceps (dissyl., Hor. S. 2, 8, 80; but trisyl. Prud. Cath. 7, 136. Cf. dehinc and deinde), adj. and adv. [capio. Prop., taking place next or after, v. Corss. Ausspr. 2, 591; cf.: particeps, princeps].
    I.
    Adj. ( gen. deincipis or deincipitis), following thereafter, next following: deinceps qui deinde cepit, ut princeps qui primum cepit, Paul. ex Fest. p. 71, 2 Müll.; cf.:

    deincipem antiqui dicebant proxime quemque captum ut principem primum captum,

    ib. 75, 4. So only: deincipiti die, Ap. Flor. no. 16, p. 353, 33.—
    II.
    Adv., in a constant series, one after another, successively, in turn, = hexês or ephexês (for syn. cf.: deinde, exinde, inde, indidem, post, postea, porro—freq. and good prose).
    A.
    In space:

    arboribus deinceps constitutis,

    Varr. R. R. 1, 14, 2:

    his (saxis) collocatis et coagmentatis alius insuper ordo adicitur, etc.... sic deinceps omne opus contexitur,

    Caes. B. G. 7, 23, 4; cf. id. B. C. 1, 25, 8: ea quae akrostichis dicitur, cum deinceps ex primis versuum litteris aliquid conectitur, Cic. Div. 2, 54, 111; cf. id. de Or. 3, 47, 183:

    prima... ac deinceps,

    Sall. J. 19, 3.—
    B.
    In time:

    duo deinceps reges civitatem auxerunt,

    Liv. 1, 21:

    ut deinceps qui accubarent canerent ad tibiam clarorum virorum laudes,

    Cic. Tusc. 4, 2, 3:

    trīs fratres, quos video deinceps tribunos plebis per triennium fore,

    id. Fam. 2, 18, 2; cf. Liv. 6, 5:

    clamore significant, hunc alii deinceps excipiunt, etc.,

    Caes. B. G. 7, 3.—Esp. freq. with alii, reliqui, multi, omnes, totus:

    stationes dispositas haberent atque alios alii deinceps exciperent,

    Caes. B. G. 5, 16 fin.; cf. Cic. Rep. 1, 37; 6, 21:

    receperunt Arverni eum deincepsque aliae gentes,

    Liv. 27, 39; 29, 3; 29, 14 et saep.:

    reliquis deinceps diebus Caesar silvas caedere instituit,

    Caes. B. G. 3, 29; cf. id. ib. 5, 40, 4; 7, 23; id. B. C. 3, 56:

    possum deinceps totam rem explicare, deinde ad extremum, etc.,

    Cic. Verr. 2, 1, 10, § 28; Col. 2, 4, 3.—
    C.
    In order.
    (α).
    With ordinals (rare):

    septimus sum deinceps praetorius in gente nostra,

    the seventh in succession, Varr. R. R. 2, 4, 2; cf. Quint. 12, 8, 15.—
    (β).
    In denoting the successive parts of a discourse:

    de justitia satis dictum est: deinceps, ut erat propositum, de beneficentia ac de liberalitate dicatur, i. e. ordine sic ferente,

    successively, in order, Cic. Off. 1, 14, 42; cf. id. ib. 2, 15, 52; 3, 2, 7.—
    (γ).
    To indicate an immediate sequence:

    si non ab eo, in quo proxime desitum, deinceps incipietur,

    id. Inv. 1, 20, 28; cf. id. Ac. 2, 14, 46:

    annales Ennii ut deinceps legi possint,

    that they may be read on continuously, id. N. D. 2, 37, 93; Auct. Her. 1, 9, 14. In this use deinceps is often very nearly = deinde, Cic. Phil. 4, 4, 8; Liv. 44, 31, 1 al. —
    2.
    In particular combinations.
    a.
    Deinde deinceps, inde deinceps, postea deinceps, Gr. epeita hexês:

    deinde etiam deinceps posteris prodebatur,

    Cic. Leg. 3, 2, 4; cf. id. ib. 3, 19, 43; Liv. 2, 47; Auct. Her. 3, 18:

    deinceps inde multae, quas non minus diligenter elaboratas... afferebamus,

    Cic. Brut. 90, 312; so,

    deinceps inde,

    Liv. 5, 37:

    inde deinceps,

    id. 1, 44:

    aequitate sua postea trium regum bellis deinceps omnibus functum officiis,

    id. 45, 14. —
    b.
    Corresp. with primus: primum est officium, ut se conservet in naturae statu:

    deinceps, ut ea teneat, quae, etc.,

    Cic. Fin. 3, 6, 20; cf.:

    principes sint patria et parentes... proximi liberi totaque domus... deinceps bene convenientes propinqui,

    id. Off. 1, 17, 58, and Tac. H. 1, 48.—
    c.
    Hence, after enumerations, in phrases like Eng. and so forth:

    ut prima (officia) diis immortalibus, secunda patriae, tertia parentibus, deinceps gradatim reliqua reliquis debeantur,

    and so on Cic. Off. 1, 45, 160; cf.:

    nam et in prooemio primum est aliquid et secundum ac deinceps,

    Quint. 7, 10, 5; Tac. A. 1, 81; cf. Cic. Div. 1, 30, 64:

    et deinceps, ac deinceps,

    and so forth, Just. Inst. 1, 12, 6 al. —
    d.
    Perge deinceps, go on, Varr. R. R. 3, 8, 1:

    gallinae villaticae sunt, quas deinceps rure habent in villis,

    continually, id. ib. 3, 9, 2; cf. Hand, Turs. II. p. 232-238.

    Lewis & Short latin dictionary > deinceps

  • 16 erumpo

    ē-rumpo, rūpi, ruptum, 3, v. a. and n.
    I.
    Act., to cause to break or burst forth; to burst, sunder (rare; mostly ante-class.).
    A.
    Lit.:

    (brassica) tumida concoquit, eadem erumpit,

    Cato, R. R. 157, 3:

    ignes,

    Lucr. 1, 725; cf. id. 6, 583; Cic. Arat. 111:

    Achates et Aeneas erumpere nubem ardebant,

    Verg. A. 1, 580:

    cum sanguis eruptus est,

    Scrib. Comp. 84: se erumpere, in the neuter signif., to break or burst forth, Lucr. 4, 1111; cf.:

    portis se foras erumpunt,

    Caes. B. C. 2, 14, 1:

    et caput, unde altus primum se erumpit Enipeus,

    Verg. G. 4, 368.—
    B.
    Trop.:

    gaudium,

    Ter. Eun. 3, 5, 2:

    ne in me stomachum erumpant, cum sint tibi irati,

    Cic. Att. 16, 3, 1; Caes. B. C. 3, 8, 3; cf.:

    iram in hostes,

    Liv. 36, 7, 13: sic illi invidiosa conjunctio ad bellum se erupit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 2; Tib. 4, 1, 88.—Far more frequent and class.,
    II.
    Neutr., to break out, to burst or sally forth.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    ex castris,

    Caes. B. G. 3, 5 fin.; cf.:

    ignes ex Aetnae vertice,

    Cic. Verr. 2, 4, 48; and:

    ex stagno amnes,

    Plin. 6, 22, 24, § 86:

    tempestates,

    Hirt. B. G. 8, 5, 2:

    ne quo loco erumperent Pompeiani,

    Caes. B. C. 3, 44, 4; cf.

    portis,

    Sall. J. 99, 1:

    a porta,

    Liv. 34, 26:

    sive noctu, sive interdiu erumperent,

    Caes. B. C. 1, 81, 2; so absol., Liv. 9, 37; 29, 33 al.; cf.:

    abiit, excessit, evasit, erupit,

    Cic. Cat. 2, 1:

    per hostes,

    to break through, Liv. 22, 50, 8; cf.:

    inter tela hostium,

    Sall. J. 101, 9:

    ad Catilinam,

    id. Cat. 43, 2; Curt. 6, 3, 5 et saep.—
    2.
    In partic., to burst forth in growing, to shoot up, sprout out:

    folium e latere,

    Plin. 15, 14, 15, § 52:

    lentor cortice,

    id. 13, 6, 12, § 54:

    hordeum,

    id. 18, 7, 10, § 51:

    dentes,

    id. 11, 37, 64, § 170.—
    B.
    Trop., to break out, to burst forth:

    cum illa conjuratio ex latebris atque ex tenebris erupisset,

    Cic. Sest. 4, 9:

    si illustrantur, si erumpunt omnia?

    are disclosed, Cic. Cat. 1, 3:

    qui ex media (oratione) erumpit,

    breaks away, digresses, Quint. 4, 3, 17:

    risus quo pacto ita repente erumpat,

    id. de Or. 2, 58, 235; cf.:

    aliquando vera vox,

    id. Phil. 10, 9, 19:

    affectus,

    Quint. 9, 3, 54; cf.

    lacrimae,

    id. 11, 3, 75:

    verba vi quadam veritatis,

    id. 9, 2, 76 et saep.:

    furor,

    Cic. Sull. 24; cf.:

    curae privatae in certaminibus publicis erumpebant,

    Liv. 7, 21:

    seditio,

    id. 28, 24, 12; Tac. H. 1, 26:

    lumen dicendi per obstantia,

    Quint. 12, 9, 5:

    ut odia occulta civium in fortunas optimi cujusque erumperent,

    Cic. Mur. 23, 47; cf. id. ib. 38, 81; id. Cat. 1, 13, 31; so, vitia in amicos, id. Lael [p. 659] 21:

    iracundia in naves,

    Caes. B. C. 3, 8, 3:

    conspirationes in rempublicam,

    Quint. 12, 7, 2 et saep.:

    vereor ne istaec fortitudo in nervum erumpat,

    i. e. may end in bringing you to the stocks, Ter. Phorm. 2, 2, 11 Ruhnk.; cf.:

    aliquid in omnium perniciem,

    Liv. 34, 61:

    omnia, quae per hoc triennium agitata sunt, in hos dies, in hos menses, in hoc tempus erumpunt,

    Cic. Mur. 38:

    elisa (vox) in illum sonum erumpit,

    Quint. 11, 3, 51:

    in aliquem voluptatis affectum,

    id. 8, 3, 4; 11, 3, 51; Tac. A. 11, 35; cf.:

    in omne genus crudelitatis,

    Suet. Tib. 61; id. Cal. 6:

    rem ad ultimum seditionis erupturam,

    Liv. 2, 45; cf.:

    ad majora vitia,

    Suet. Ner. 27:

    quorsus (dominatio) eruptura sit horremus,

    Cic. Att. 2, 21; cf.:

    huc ejus affectus, ut, etc.,

    Quint. 9, 2, 64.

    Lewis & Short latin dictionary > erumpo

  • 17 excedo

    ex-cēdo, cessi, cessum, 3 ( subj. perf. sync. excessis, Ter. And. 4, 4, 21), v. n. and a.
    I.
    Neut., to go out, go forth or away, to depart, retire, withdraw (freq. and class.; cf.: discedo, deficio, destituo, desero, linquo, relinquo).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen., with ex and abl., with abl. alone, or absol.:

    ex istoc loco,

    Plaut. Aul. 1, 1, 18:

    e medio,

    Ter. Hec. 4, 3, 14:

    ex civitate,

    Caes. B. G. 6, 8, 8:

    ex Italia,

    Cic. Phil. 12, 6, 14:

    e templo,

    Liv. 29, 19;

    for which, templo,

    id. 39, 5:

    ex finibus,

    Caes. B. G. 7, 33, 2;

    for which, finibus,

    id. ib. 4, 18 fin.; 7, 77, 14; Liv. 30, 42; 41, 19 al.: ex illa circumscriptione, [p. 675] Cic. Phil. 8, 8:

    ex itinere,

    Caes. B. C. 1, 79 fin.; cf.:

    ex via,

    id. B. G. 5, 19, 1;

    for which, viā,

    Liv. 24, 20:

    ex pugna, ex proelio,

    Caes. B. G. 3, 4, 3; 4, 33, 2;

    for which, more freq., pugnā,

    id. B. G. 5, 36, 3; id. B. C. 2, 7, 1; Liv. 44, 42; Verg. A. 9, 789 al.;

    and, proelio,

    Caes. B. G. 2, 25, 1; 3, 4, 3; 4, 12 fin.; 7, 80, 3; cf.

    acio,

    id. B. C. 2, 41, 7; 3, 94, 5; Liv. 31, 17:

    loco,

    Caes. B. C. 1, 44, 2; 3, 45, 4; Liv. 36, 10, 15; so,

    locis,

    id. 38, 27, 9; 27, 1, 5;

    and bello,

    Sall. C. 9, 4:

    domo,

    Caes. B. G. 4, 14 fin.:

    oppido,

    id. ib. 7, 78, 1; cf.

    urbe,

    Liv. 26, 24; 30, 7; 31, 17 et saep.:

    Arimino,

    Caes. B. C. 1, 10, 3; 1, 11, 1:

    Galliā,

    id. B. G. 7, 66, 4:

    provinciis,

    id. B. C. 1, 85 fin.:

    patriā,

    Verg. A. 1, 357:

    sceleratā terrā,

    id. ib. 3, 60 et saep.—With de (very rare):

    de utero matris,

    i. e. to be born, Dig. 1, 5, 15.— Absol.:

    abiit, excessit, evasit, erupit,

    Cic. Cat. 2, 1:

    excedere deos, simul ingens motus excedentium,

    Tac. H. 5, 13:

    primi omnium Macedones metu excesserant,

    Liv. 42, 67 fin. —Designating the terminus:

    cave quoquam ex istoc excessis loco,

    Ter. And. 4, 4, 21:

    agro hostium in Boeotiam,

    Liv. 31, 26 fin.:

    ex his tenebris in lucem illam,

    Cic. Tusc. 1, 30 fin.; cf.:

    ad deos,

    Vell. 1. 2:

    invictum fore donec excederet ad deos,

    Curt. 4, 7, § 27:

    in exsilium,

    Dig. 48, 19, 4;

    in which sense also simply excedere,

    ib. 48, 22, 7, § 17.—
    2.
    In partic.
    a.
    To go beyond, overstep, rise above, overtop a certain boundary.—Of personal subjects very rarely:

    alter in Pontum, alter usque Aegyptum excessit,

    Just. 1, 1, 6.—More freq. of inanimate subjects:

    ut nulla (pars) excederet extra,

    Cic. Univ. 5; Cels. 8, 9 fin.; cf.

    with eminere,

    id. 8, 25 fin.:

    montes et excedentia in nubes juga,

    Plin. 27, 1, 1, § 3.—
    b.
    To depart from life, to decease, to die (cf. decedo):

    sic ille cum undequadraginta annos regnavisset, excessit e vita,

    Cic. Rep. 2, 14 fin.; so,

    e vita,

    id. Fin. 3, 18, 60; id. Brut. 20 fin.; id. Lael. 3 fin.; id. Off. 1, 43, 153:

    vitā,

    id. Tusc. 1, 13, 29; id. Brut. 75, 262; id. N. D. 3, 16, 41; Val. Max. 2, 6, 8; 5, 5, 3; Curt. 3, 1, 21; 9, 6, 6; Tac. H. 4, 75:

    e medio,

    Ter. Phorm. 5, 7, 74 Ruhnk.; and simply excedere (postAug.;

    but v. decedo excessus, I.),

    Plin. 7, 13, 11, § 58; Tac. A. 1, 5 fin.; 1, 33; Suet. Aug. 5; id. Claud. 45; id. Vesp. 2; id. Tit. 11; Val. Fl. 1, 826; Curt. 10, 5, 2; Sen. Ep. 77, 10.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen. (very rarely):

    cum animus Eudemi e corpore excesserit,

    Cic. Div. 1, 25, 53; id. Tusc. 1, 11, 24; 1, 32, 78; id. Lael. 4, 13 al.:

    corpore excedere,

    id. Div. 1, 30, 63: ex pristina bellandi consuetudine, Auct. B. Afr. 73: palmā, to recede from victory, to yield the victory (= decedere alicui de victoria), Verg. A. 5, 380.—Far more freq.,
    2.
    In partic.
    a.
    (Acc. to A. 2. a.) To go beyond a certain boundary or a certain measure, to advance, proceed, to transgress, digress (= procedere, progredi): mihi aetas ex magisterio tuo: Plaut. Bacch. 1, 2, 40:

    is postquam excessit ex ephebis,

    Ter. And. 1, 1, 24 (quoted in Cic. de Or. 2, 80, 327); cf.:

    ut primum ex pueris excessit Archias,

    Cic. Arch. 3:

    ad patres etiam et ad publicam querimoniam excessit res,

    Liv. 25, 1; cf. Val. Max. 5, 6, 4:

    haec eo anno in Africa gesta. Insequentia excedunt in eum annum, quo, etc.,

    Liv. 30, 26; cf. id. 21, 15:

    paululum ad enarrandum, etc.,

    to digress, Liv. 29, 29, 5; cf.:

    in fabellam,

    Sen. Ep. 77:

    in aliquid,

    Plin. Ep. 5, 6, 44 fin.:

    res parva dictu, sed quae studiis in magnum certamen excesserit,

    Liv. 34, 1; cf. id. 33, 35 fin.; 8, 33; cf. id. 3, 41:

    eo laudis excedere, quo, etc.,

    to attain that height of fame, Tac. Agr. 42 fin.: tantum illa clades novitate et magnitudine excessit, i. e. exceeded, went beyond = eminuit, Tac. A. 2, 24.—
    b.
    (Acc. to A. 2. b.) To depart, disappear:

    cura ex corde excessit,

    Ter. Hec. 3, 2, 12:

    cum cupiditatum dominatus excessit,

    Cic. Par. 5, 3, 40:

    jam e memoria excessit, quo tempore? etc.,

    Liv. 26, 13;

    for which, memoriā,

    id. 7, 32 fin.:

    ubi reverentia excessit animis,

    Curt. 8, 8.— Poet.:

    Cannaene tibi graviorque palude Maeonius Stygia lacus excessere Padusque?

    i. e. have they slipped from your memory? Sil. 15, 35.
    II.
    Act. (post-Aug.).
    A.
    Lit., to depart from, to leave a place:

    urbem,

    Liv. 2, 37, 8; 1, 29, 6; 3, 57, 10;

    23, 1: curiam,

    id. 45, 20; cf. pass. impers.:

    Crotonem excessum est,

    id. 24; 3 fin.
    B.
    Transf., to go beyond, surpass, exceed a certain limit, to overtop, tower above (cf. above, I. A. 2. a., and B. 2. a.):

    nubes excedit Olympus,

    Luc. 2, 271:

    statura, quae justam excederet,

    Suet. Tib. 68:

    summam octoginta milium,

    Liv. 39, 5;

    so of numbers, very freq.,

    Plin. 7, 2, 2, § 22; 13, 3, 4, § 20; Quint. 9, 4, 79; Tac. A. 1, 14; Suet. Aug. 77 al.; cf.

    also of age,

    Col. 6, 21:

    triennium vitae,

    Plin. 8, 42, 67, § 166:

    annum aetatis centesimum,

    id. 25, 2, 5, § 9; Plin. Ep. 2, 1, 4; 3, 7, 9; Suet. Gramm. 7;

    of measure: laborum periculorumque modum,

    Vell. 2, 122 fin.; so,

    modum,

    Liv. 26, 19; 28, 25; Quint. 3, 6, 62; 8, 3, 48 al.:

    eloquentia aut aequavit praestantissimorum gloriam aut excessit,

    Suet. Caes. 55; cf.:

    praeturae gradum,

    id. Oth. 1:

    principum fastigium,

    id. Calig. 22:

    fastigium equestre,

    Tac. A. 4, 40:

    excedente humanam fidem temeritate,

    Vell. 2, 51, 3; so,

    fidem,

    Plin. 7, 21, 21, § 85; Ov. M. 7, 166:

    excessisse Priscum inmanitate et saevitia crimina, quibus, etc.,

    Plin. Ep. 2, 11, 2:

    nemine tantum ceteros excedente, ut ei aliquis se summitteret,

    Just. 13, 2.—With simple acc.:

    decretum, ne vasa auro solida ministrandis cibis fierent, etc.... Excessit Fronto ac postulavit modum argento,

    went beyond the proposal, Tac. A. 2, 33 (cf.:

    egredi relationem,

    id. ib. 2, 38).— Pass.:

    duo enim multitudo, unione jam excessā,

    Tert. adv. Marc. 1, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > excedo

  • 18 exinanio

    ex-ĭnānĭo, īvi or ĭi, ītum, 4, v. a., to empty, make empty (rare but class.):

    Siciliam provinciam C. Verres per triennium depopulatus esse, Siculorum civitates vastasse, domos exinanisse, fana spoliasse dicitur,

    to make desolate, Cic. Div. in Caecil. 4, 11:

    agros (with vastare),

    id. Verr. 2, 3, 50, § 119:

    navem,

    id. ib. 2, 5, 25, § 64; ib. 40, § 104: castra, Sisenn. ap. Non. 107, 22; cf. Caes. B. C. 1, 48, 5:

    regibus atque omnibus gentibus exinanitis,

    Cic. Agr. 2, 27, 72; cf. also: ama rem tuam: hunc (amatorem) exinani, clean out, i. e. strip, fleece, Plaut. Truc. 4, 2, 2:

    patrimonium suum donationibus,

    i. e. to consume, waste, Dig. 31, 1, 89 fin.:

    apes relinquunt exinanitas alvos,

    emptied, empty, Varr. R. R. 3, 16, 28:

    onusta vehicula,

    to unload, Plin. 7, 20, 19, § 82:

    alvum, bilem, pituitam,

    to void, discharge, id. 26, 8, 36, § 57:

    lienem,

    to consume, id. 25, 5, 20, § 45: [p. 688] hydropicos, to tap, id. 24, 8, 35, § 52:

    multiplici partu exinanitur ubertas,

    is exhausted, weakened, id. 18, 22, 51, § 189:

    faex non est exinanita,

    drained out, Vulg. Psa. 74, 9.— Trop.:

    exinanita est fides,

    made powerless, Vulg. Rom. 4, 14:

    semet ipsum exinanivit,

    i. e. laid aside his glory, id. Philip. 2, 7.— Absol.:

    exinanite,

    destroy, Vulg. Psa. 136, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > exinanio

  • 19 fatigo

    fătīgo, āvi, ātum, 1, v. a. [Gr. chatis, want, chatizô; cf.: adfatim, fatiscere, fessus], to weary, tire, fatigue; to vex, harass (not freq. till after the Aug. per.; but defatigare is freq. in Cic. and Caes.).
    I.
    Lit.
    (α).
    Act.:

    membra,

    Lucr. 3, 491; cf.

    defessos. (nervos),

    id. 6, 1162:

    dentem in dente,

    Ov. M. 8, 827:

    ille (anser) celer pennā tardos aetate fatigat Eluditque diu,

    id. ib. 8, 687:

    saepe etiam cursu quatiunt (armenta) et sole fatigant,

    Verg. G. 3, 132:

    per triennium Romanos exercitus fatigaverat,

    Vell. 2, 34, 1; cf.:

    quos nulla fatigant Proelia,

    Verg. A. 11, 306:

    aliquamdiu pugna atroci cum semet ipsi fatigassent,

    Liv. 8, 10, 3:

    dextram osculis,

    to load with kisses, Tac. A. 15, 71:

    sonitu vicina,

    Ov. M. 1, 573; cf.:

    venatu invigilant pueri silvasque fatigant,

    Verg. A. 9, 605:

    lolium tribulique fatigant Triticeas messes,

    disturb, mar, hinder, Ov. M. 5, 485. —
    (β).
    Pass.:

    verberibus, tormentis, igni fatigati,

    Cic. Top. 20, 74; cf.:

    (sicarii) sunt vinclis et carcere fatigandi,

    id. Off. 3, 18, 73; and: (milites) magno aestu fatigati, * Caes. B. C. 3, 95, 1: Romani multo ante labore proeliisque fatigati, Sall. J. 76, 5; cf.:

    neque insomniis, neque labore fatigari,

    id. C. 27, 2:

    quae cum ex magna parte legisset, fatigatus Tiberio tradidit,

    Suet. Aug. 85:

    juga demeret Bobus fatigatis,

    Hor. C. 3, 6, 43:

    ludo fatigatumque somno Puerum,

    id. ib. 3, 4, 11; so,

    Daedalus,

    Ov. M. 8, 260.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to weary, fatigue, importune; to plague, torment, vex.
    (α).
    Act.:

    punire aliquem aut verbis fatigare,

    to reprove, Cic. Off. 1, 25, 88:

    prece qua fatigent Virgines sanctae Vestam?

    Hor. C. 1, 2, 26; cf.:

    cum per aliquot dies fatigassent singulos precibus,

    Liv. 9, 20, 3:

    aliquem precibus,

    id. 27, 45, 10 Drak.; cf.:

    Galba fatigabat deos (sc. precibus),

    Tac. H. 1, 29:

    corripit e somno corpus sociosque fatigat,

    Verg. A. 4, 572:

    socios voce,

    Sil. 12, 192:

    discentem per ambages fatigabit,

    Quint. 3, 11, 23:

    animam curis,

    Lucr. 3, 826; cf.:

    die noctuque fatigare animum,

    Sall. J. 70, 1:

    secundae res sapientium animos fatigant,

    id. C. 11, 8; cf.

    also: quid aeternis minorem Consiliis animum fatigas?

    Hor. C. 2, 11, 11:

    pectora,

    id. ib. 4, 14, 18:

    vitam bello,

    Lucr. 5, 1424:

    aspera Juno, Quae mare nunc terrasque metu caelumque fatigat,

    Verg. A. 1, 280:

    fama terras fatigat,

    Val. Fl. 2, 120:

    olli remigio noctemque diemque fatigant,

    wear out, pass, Verg. A. 8, 94:

    diem noctemque Marte,

    Val. Fl. 5, 602; cf. Prop. 4 (5), 11, 81:

    curasque ita corde fatigat,

    keeps revolving, Sil. 12, 496; cf. id. 1, 675:

    frustra niti neque aliud se fatigando nisi odium quaerere,

    Sall. J. 3, 3 Kritz. N. cr.:

    (Metellus) Marium fatigantem de profectione domum dimittit,

    Sall. J. 73, 2; cf.:

    quid mea de fraude deos fatigas?

    Prop. 2, 20, 3 (3, 13, 3 M.):

    quos ego audio maxima ope niti, ambire, fatigare vos singulos, ne quid, etc.,

    Sall. J. 14, 20.—
    (β).
    Pass.:

    dolis fatigari,

    Sall. J. 56, 1:

    Vagenses fatigati regis suppliciis,

    id. 66, 2; cf.:

    denique saepius fatigatus lenitur,

    id. ib. 111, 3; and:

    uti aetati concederet, fatigatus a fratre, etc.,

    id. ib. 11, 4 Kritz.:

    Hersilia precibus raptarum fatigata orat, etc.,

    Liv. 1, 11, 2; 23, 36, 7:

    lacrimis fatigatur auditor,

    Quint. 6, 1, 28:

    ipsa cogitatione suscepti muneris fatigor,

    id. 4 pracf. §

    7: si dicendum apud fatigatos est,

    id. 4, 1, 48; 1, 12, 1; 10, 5, 14.—
    B.
    In partic., in late Lat.
    1.
    To vex with raillery, to jeer, banter, Juv. 9, 11; Sulp. Sever. Dial. 1, 5; 1, 4; Sid. Ep. 6, 2.—
    2.
    To exhaust, intoxicate:

    fatigati a vino,

    Vulg. Judith, 13, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > fatigo

  • 20 fortasse

    fortassē (also fortassis, but rarely, and not in Caes.; Plaut. As. 2, 4, 86; id. Bacch. 4, 4, 20; Cic. Clu. 52, 144 Klotz, B. and K.; 71, 201 B. and K.; Hor. S. 1, 4, 131; 2, 7, 40; Plin. 2, 20, 18, § 82; 27, 12, 77, § 102; Traj. ap. Plin. Ep. 10, 63; Dig. 7, 1, 12, § 5; 11, 7, 14, § 9), adv. [forte an; cf.: forsan, fortan], perhaps, peradventure, probably, possibly:

    nescis tu fortasse, apud nos facinus quod natum est novum,

    Plaut. Mil. 2, 3, 10:

    dicam me hercule, et contemnar a te fortasse, cum tu, etc.,

    Cic. Rep. 1, 19; 2, 34:

    in quo (genere) esse videbuntur fortasse angustiae,

    id. ib. 3, 33:

    fortasse dices: Quid ergo?

    id. Div. in Caecil. 12, 40:

    requiretur fortasse nunc, quemadmodum, etc.,

    id. de Imp. Pomp. 9, 22:

    quaeret fortassis quispiam, displiceatur mihi, etc.,

    id. Clu. 52, 144:

    fortasse dixerit quispiam,

    id. de Sen. 3, 8 (for which:

    forsitan quispiam dixerit,

    id. Off. 3, 6, 29):

    sed haec longiora fortasse fuerunt quam necesse, fuit,

    id. Fam. 6, 1, 7; cf. id. ib. 7, 3 fin.:

    sustines enim non parvam exspectationem imitandae industriae nostrae, magnam honorum, nonnullam fortasse nominis,

    id. Off. 3, 2, 6:

    poterimus fortasse dicere,

    id. Or. 5, 19:

    quod tamen fortasse non nollem,

    id. Fam. 2, 16, 2; cf.:

    L. Lucullus, qui tamen aliqua ex parte iis incommodis mederi fortasse potuisset, etc.,

    id. de Imp. Pomp. 9, 26:

    puerum, inquies, et fortasse fatuum,

    id. Att. 6, 6, 2; cf.:

    otioso et loquaci et fortasse docto atque erudito,

    id. de Or. 1, 22, 102.—With sed:

    praeclaram illam quidem fortasse, sed a vita hominum abhorrentem,

    Cic. Rep. 2, 11; cf.:

    Marso fortasse, sed Romano facillimus,

    id. Div. 2, 33, 70; 2, 22, 50; id. Tusc. 1, 13, 30.—With nisi (for nisi forte):

    tu hoc: alius fortasse, quod in animadversione poenaque durior, nisi fortasse utrumque tu,

    id. ad Brut. 1, 15, 3.—With sed tamen, Plaut. As. 2, 4, 86; Cic. Rep. 2, 33; id. Off. 3, 21, 82; id. Sest. 5, 12.—With verum tamen, Cic. Verr. 1, 12, 35; id. Arch. 11, 28. —With quidem:

    id nos fortasse non perfecimus, conati quidem saepissime sumus,

    Cic. Or. 62, 210; so id. Tusc. 2, 17, 41:

    res enim fortasse verae, certe graves,

    id. Fin. 4, 3, 7.—
    b.
    In Plaut. and Ter. ellipt., like fors, with a subject-clause:

    fortasse te illum mirari cocum, Quod venit atque haec attulit,

    it may be that, perhaps, Plaut. Merc. 4, 4, 42; id. As. 1, 1, 24; id. Ep. 2, 2, 111; id. Poen. 5, 2, 44; id. Truc. 3, 2, 12; Ter. Hec. 3, 1, 33; cf.: sic Plautus: Fortasse ted amare suspicarier. Nam veteres infinitivo modo adjungebant fortasse, Don. Ter. 1, 1; cf. ellipt. use: Q. unum illud mihi videris imitari, orationis genus. M. Velle fortasse;

    quis enim id potest imitari?

    Cic. Leg. 2, 7, 17.—
    c.
    Ironically (cf. forte, 2, a. b and Gr. isôs): Ch. Prorsum nihil intellego. Sy. Hui, tardus es. Ch. Fortasse, Ter. Heaut. 4, 5, 29:

    sed ego fortasse vaticinor, et haec omnia meliores habebunt exitus... eos ego fortasse nunc imitor,

    Cic. Fam. 2, 16, 6; Plaut. As. 2, 4, 90.—
    d.
    In designating numbers, about (in Cic. usually placed after the numeral):

    elegit ex multis Isocratis libris triginta fortasse versus Hieronymus,

    Cic. Or. 56, 190:

    Q. Pompeius biennio quam nos fortasse major,

    id. Brut. 68, 240:

    HS. D. milia fortasse,

    id. Verr. 2, 3, 50, § 118:

    fuimus una horas duas fortasse,

    id. Att. 7, 4, 2:

    fortasse circiter triennium,

    Plaut. Mil. 2, 3, 79:

    mercaris agrum, fortasse trecentis, aut etiam supra, nummorum milibus emptum,

    Hor. Ep. 2, 2, 164.

    Lewis & Short latin dictionary > fortasse

См. также в других словарях:

  • Triënnium — (lat.), Zeit von drei Jahren. Akademisches T. (t. academicum), die früher allgemein übliche, gegenwärtig selten ausreichende Zeit von drei Jahren, die in Deutschland zum Besuch der Universität verwendet und als Minimum für die meisten… …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Triënnium — Triënnĭum (lat.), Zeit von 3 Jahren; T. academĭcum, der dreijährige Besuch einer Hochschule; triënnāl, dreijährig …   Kleines Konversations-Lexikon

  • triennium — [tʀijenjɔm] n. m. ÉTYM. 1771; trienne, 1621, « période de trois ans ». ❖ ♦ Hist. Cycle universitaire de trois ans conduisant aux grades de théologie …   Encyclopédie Universelle

  • triennium — [trī en′ē əm] n. pl. trienniums or triennia [trī en′ēə] [L, see TRIENNIAL] a period of three years …   English World dictionary

  • Triennium — Tri|ẹn|ni|um 〈n.; s, ni|en〉 Zeitraum von drei Jahren [lat.; zu tri... „drei...“ + annus „Jahr“] * * * Tri|ẹn|ni|um, das; s, …ien [lat. triennium, zu: tri = drei u. annus = Jahr] (bildungsspr.): Zeitraum von drei Jahren. * * * Triẹnnium  … …   Universal-Lexikon

  • Triennium — Tri|en|ni|um das; s, ...ien [...i̯ən] <aus gleichbed. lat. triennium> Zeitraum von drei Jahren …   Das große Fremdwörterbuch

  • triennium — noun (plural niums or triennia) Etymology: Latin, from tri + annus year more at annual Date: 1847 a period of three years …   New Collegiate Dictionary

  • triennium — /truy en ee euhm/, n., pl. trienniums, triennia / en ee euh/. a period of three years. [1840 50; < L: period of three years, equiv. to trienn(is) pertaining to three years (tri TRI + enn , comb. form of annus year + is adj. suffix) + ium IUM] * * …   Universalium

  • triennium — noun A period of three years …   Wiktionary

  • Triennium — Tidrum af tre år …   Danske encyklopædi

  • Triennium — Tri|ẹn|ni|um 〈n.; Gen.: s, Pl.: ni|en〉 Zeitraum von drei Jahren [Etym.: <Tri… + lat. annus »Jahr«] …   Lexikalische Deutsches Wörterbuch

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»