Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

С английского на:
Латинский
С латинского на:
Все языки
Английский
Немецкий
Русский
Французский

prō-mitto

Толкование Перевод

1 prō-mittō

prō-mittō mīsī (prōmīstī for prōmīsistī, T., Ct., prōmīsse, Ct.), missus, ere, to let go, put forth, let hang down, let grow: capillum ac barbam, L. —Fig., to set in view, assure beforehand, foretell, predict: mihi alqd de eventu rerum promittendum: ut (di) primis minentur extis, bene promittant secundis.—To set in view, promise, hold out, cause to expect, give hope of, assure: dicebam omnia te promissurum: carmen, H.: opem, O.: ea quae tibi promitto ac recipio: tibi me promittere noli, i. e. do not expect me, O.: domum Iovi promissum, vowed: Laribus cristam galli, Iu.: me ultorem, V.: promitto, spondeo, Caesarem talem semper fore civem, etc.: se remedium adferre tantamque vim morbi levaturum esse promisit, Cu.: de me tibi sic promitto atque confirmo, me, etc.: si quid promittere de me Possum, H.—Ellipt.: qui damni infecti promiserit, i. e. became responsible for possible damage.—To make an engagement, promise to come: ad fratrem: ad cenam mihi, Ph.

Latin-English dictionary > prō-mittō
2 mitto

mitto, mīsi, missum, 3 (contr. form, misti for misisti, Cat. 14, 14: archaic inf. pass. mittier, Plaut. Capt. 2, 3, 78), v. a. [etym. dub.; cf. Sanscr. math-, to set in motion], to cause to go, let go, send, to send off, despatch, etc.
I.
In gen.: ad Trojam cum misi ob defendendam Graeciam, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 13, 28 (Trag. v. 362 Vahl.):
filium suum foras ad propinquum suum quendam mittit,
Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66:
signa... quam plurima quam primumque mittas,
id. Fam. 1, 8, 2:
legatos de deditione ad eum miserunt,
Caes. B. G. 1, 27:
pabulatum mittebat,
id. B. C. 1, 40:
scitatum oracula,
Verg. A. 2, 114:
Delphos consultum,
Nep. Them. 2, 6:
missus sum, te ut requirerem,
Ter. Phorm. 5, 6, 42:
ego huc missa sum ludere,
Plaut. Cas. 3, 5, 48:
equitatum auxilio Caesari Aedui miserant,
Caes. B. G. 1, 18:
alicui subsidium,
id. ib. 2, 6:
ad subsidium,
Hirt. Balb. Hisp. 9, 1:
misi, pro amicitiā, qui hoc diceret,
Cic. Phil. 1, 5, 12:
qui solveret,
id. Att. 1, 3, 2:
mittite ambo hominem,
Gai. Inst. 4, 16.—With acc. and inf.:
Deiotarus legatos ad me misit, se cum omnibus copiis esse venturum,
sent me word that, Cic. Fam. 15, 4, 5:
ad collegam mittit, opus esse exercitu,
Liv. 24, 19, 3:
Publilius duo milia militum recepta miserat,
id. 8, 23, 1:
Dexagoridas miserat ad legatum Romanum traditurum se urbem,
id. 34, 29, 9:
statim Athenas mittit se cum exercitu venturum,
Just. 5, 3, 7. Missum facere is also used for mittere, to send: ut cohortis ad me missum facias, Pompei. ap. [p. 1153] Cic. Att. 8, 12, B, 2:
aliquem morti,
to put to death, despatch, Plaut. Capt. 3, 5, 34; so,
ad mortem,
Cic. Tusc. 1, 41, 97:
in possessionem,
to put in possession, id. Quint. 26, 83:
aliquem ad cenam,
to invite one to dinner, id. Verr. 2, 1, 26, § 65: sub jugum mittere, to send or cause to go under the yoke, Caes. B. G. 1, 7:
sub jugo,
Liv. 3, 28 fin. —
II.
In partic.
A.
To send word, announce, tell, report any thing to any one:
ut mihi vadimonia dilata et Chresti conpilationem mitteres,
Cic. Fam. 2, 8, 1:
Curio misi, ut medico honos haberetur,
id. ib. 16, 9, 3:
mitti ad principes placuit, ut secernerent se ab Etruscis,
Liv. 6, 10, 2:
hodie Spintherem exspecto: misit enim Brutus ad me,
Cic. Att. 13, 10, 3:
salutem alicui,
to send greeting to, to greet one, Ov. Tr. 5, 13, 1:
ita existimes velim, me antelaturum fuisse, si ad me misisses, voluntatem tuam commodo meo,
i. e. if you had sent to me for aid, applied to me, Cic. Fam. 5, 20, 1.—
B.
To send as a compliment, to dedicate to any one, of a book or poem:
liber Antiochi, qui ab eo ad Balbum missus est,
Cic. N. D. 1, 7, 16:
hunc librum de Senectute ad te misimus,
id. Sen. 1, 3.—
C.
To send, yield, produce, furnish, export any thing (as the product of a country):
India mittit ebur, molles sua tura Sabaei,
Verg. G. 1, 57:
(Padus) electra nuribus mittit gestanda Latinis,
Ov. M. 2, 366; cf.:
quos frigida misit Nursia,
Verg. A. 7, 715:
hordea, quae Libyci ratibus misere coloni,
Ov. Med. Fac. 53:
quas mittit dives Panchaia merces,
Tib. 3, 2, 23; Ov. A. A. 3, 213; id. Am. 1, 12, 10.—
D.
To dismiss a thing from the mind:
maestumque timorem Mittite,
Verg. A. 1, 203:
mittere ac finire odium,
Liv. 40, 46:
leves spes,
Hor. Ep. 1, 5, 8:
missam iram facere,
Ter. Hec. 5, 2, 14.—
E.
To put an end to, end:
certamen,
Verg. A. 5, 286.—
F.
Esp. in speaking, etc., to pass over, omit, to give over, cease, forbear (cf.:
praetermitto, praetereo, relinquo): quin tu istas mittis tricas?
Plaut. Most. 3, 1, 45:
mitto proelia, praetereo oppugnationes oppidorum,
omit, Cic. Mur. 15, 33:
maledicta omnia,
Ter. Ad. 5, 3, 9.—With inf.:
jam scrutari mitto,
Plaut. Aul. 4, 4, 24:
mitte male loqui,
Ter. And. 5, 3, 2:
cetera mitte loqui,
Hor. Epod. 13, 7:
illud dicere,
Cic. Quint. 27, 85:
quaerere,
id. Rosc. Am. 19, 53:
mitto iam de rege quaerere,
id. Sull. 7, 22:
hoc exsequi mitto,
Quint. 5, 10, 18:
incommoda mortalium deflere,
Val. Max. 7, 2, ext. 2.— With quod:
mitto, quod omnes meas tempestates subire paratissimus fueris,
Cic. Fam. 15, 4, 12.—With de. mitto de amissā maximā parte exercitūs (sc. dicere), Cic. Pis. 20, 47:
verum, ut haec missa faciam, quae, etc.,
id. Rosc. Am. 45, 132:
missos facere quaestus triennii,
id. Verr. 2, 3, 44, § 104.—
G.
To let go, let loose, to quit, release, dismiss: mitte rudentem, sceleste, Tr. Mittam, Plaut. Rud. 4, 3, 77:
unde mittuntur equi, nunc dicuntur carceres,
Varr. L. L. 5, § 153 Müll.:
quadrijuges aequo carcere misit equos,
Ov. Am. 3, 2, 66; Plaut. Poen. prol. 100:
mittin' me intro?
will you let me go in? id. Truc. 4, 2, 43:
cutem,
to let go, quit, Hor. A. P. 476:
mitte me,
let me alone, Ter. Ad. 5, 2, 5:
nos missos face,
id. And. 5, 1, 14:
missum fieri,
to be let loose, set at liberty, Nep. Eum. 11: eum missum feci, Caes. ap. Cic. Att. 9, 7, G, 2:
nec locupletare amicos umquam suos destitit, mittere in negotium,
to set up in business, Cic. Rab. Post. 2, 4: sub titulum lares, to put a bill on one's house, i. e. to offer it for sale or to be let, Ov. R. Am. 302: in consilium, to let the judges go and consult, i. e. to send the judges to make out their verdict, Cic. Verr. 2, 1, 9, § 26:
sues in hostes,
to set upon, Lucr. 5, 1309: se in aliquem, to fall upon, assail, attack:
vota enim faceretis, ut in eos se potius mitteret, quam in vestras possessiones,
Cic. Mil. 28, 76 (B. and K. immitteret):
se in foedera,
to enter into, conclude, make, Verg. A. 12, 190:
missos faciant honores,
to let go, renounce, not trouble one's self about, Cic. Sest. 66, 138:
vos missos facio, et quantum potest, abesse ex Africā jubeo,
Hirt. B. Afr. 54:
missam facere legionem,
to dismiss, Suet. Caes. 69:
remotis, sive omnino missis lictoribus,
Cic. Att. 9, 1, 3:
Lolliam Paulinam conjunxit sibi, brevique missam fecit,
put her away, Suet. Calig. 25; Ter. Phorm. 4, 3, 70.—
H.
To let or bring out, to put forth, send out, emit: sanguinem incisā venā, to let blood, to bleed, Cels. 2, 10:
sanguinem alicui,
id. ib.; Petr. 91.— Trop.: mittere sanguinem provinciae, to bleed, i. e. drain, exhaust, Cic. Att. 6, 1, 2; cf.:
missus est sanguis invidiae sine dolore,
id. ib. 1, 16, 11:
radices,
to put forth roots, to take root, Col. 3, 18:
folium,
to put forth leaves, Plin. 18, 7, 10, § 58:
florem,
to blossom, bloom, id. 24, 9, 38, § 59:
membranas de corpore,
to throw off, shed, Lucr. 4, 57:
serpens horrenda sibila misit,
gave forth, emitted, Ov. M. 3, 38: mittere vocem, to utter a sound, raise one's voice, speak, say:
vocem pro me ac pro re publica nemo mittit,
speaks a word, Cic. Sest. 19, 42:
vocem liberam,
to speak with freedom, Liv. 35, 32:
flens diu vocem non misit,
id. 3, 50, 4:
adeo res miraculo fuit, ut unus ex barbaris miserit vocem, etc.,
Flor. 4, 10, 7:
repente vocem sancta misit Religio,
Phaedr. 4, 11, 4:
nec labra moves, cum mittere vocem debueras,
Juv. 13, 114:
haec Scipionis oratio ex ipsius ore Pompeii mitti videbatur,
Caes. B. C. 1, 2:
Afranios sui timoris signa misisse,
have showed signs of fear, id. ib. 71:
signa,
Verg. G. 1, 229:
signum sanguinis,
to show signs of blood, look bloody, Lucr. 1, 882.—
K.
To send, throw, hurl, cast, launch:
hastam,
Ov. M. 11, 8:
pila,
Caes. B. C. 3, 93:
lapides in aliquem,
to throw, Petr. 90:
fulmina,
to hurl, Hor. C. 1, 12, 59:
aliquid igni,
Val. Fl. 3, 313:
de ponte,
to cast, precipitate, Cat. 17, 23:
praecipitem aliquem ex arce,
Ov. M. 8, 250:
se saxo ab alto,
to cast one's self down, id. ib. 11, 340:
se in rapidas aquas,
id. Am. 3, 6, 80:
se in medium,
to plunge into the midst, Quint. 11, 1, 54. —Of nets:
retia misit,
Juv. 2, 148.—Of dice, to throw: talis enim jactatis, ut quisque canem, aut senionem miserat, etc., Aug. ap. Suet. Aug. 71:
talos in phimum,
Hor. S. 2, 7, 17:
panem alicui,
to throw to, Phaedr. 1, 22, 3:
Alexandrum manum ad arma misisse,
laid his hand on his weapons, Sen. Ira, 2, 2:
pira in vasculo,
Pall. 3, 25, 11:
fert missos Vestae pura patella cibos,
Ov. F. 6, 310:
accidere in mensas ut rosa missa solet,
which one has let fall, id. ib. 5, 360.—
L.
= pempein, to attend, guide, escort:
alias (animas) sub Tartara tristia mittit (Mercurius),
Verg. A. 4, 243; cf.:
sic denique victor Trinacriā fines Italos mittēre relictā,
id. ib. 3, 440.—Hence, P. a.: Missus, a, um; as subst.: Missus, i, m., he that is sent, the messenger or ambassador of God, i. e. Christ, Arn. 2, 73; Isid. 7, 2, 35.

Lewis & Short latin dictionary > mitto
3 mittō

mittō mīsī (mīstī, for mīsistī, Ct.), missus, ere [MIT-], to cause to go, let go, send, send off, despatch: ad Troiam ob defendendam Graeciam, Enn. ap. C.: alquem ad hoc negotium, S.: illum pro consule mittere: legatos de deditione ad eum, Cs.: Tanaim neci, V.: in possessionem, put in possession: filium foras ad propinquum mittit ad cenam, sends out: sub iugum, send under the yoke, Cs.: sub iugo, L.: legatos qui dicerent, esse, etc., Cs.: miserunt qui emerent, etc.: legatos rogatum auxilium, Cs.: Delphos consultum, N.: legati missi postulantes, etc., L.: Eurypylum scitantem oracula Mittimus, V.: in Oceanum me quaerere gemmas, Pr.: misit orare, ut venirem, T.— To send word, announce, tell, report, advise, send orders: tibi salutem, send greeting, O.: nuntios ad eum, velle, etc., S.: legatos ad me, se venturum, send me word that: ad conlegam mittit, opus esse exercitu, L.: in Siciliam misit, ut equitatus mitteretur, Cs.: Curio misi, ut medico honos haberetur: mitti ad principes placuit, ut secernerent se ab Etruscis, L.— To send as a compliment, dedicate, inscribe: liber ab eo ad Balbum missus: librum ad te de senectute.— To send, yield, produce, furnish, export: India mittit ebur, V.: (Padus) electra nuribus mittit gestanda Latinis, O.— To dismiss, forget, put away: odium, L.: levīs spes, H.: missam iram facere, T.: certamen, end, V.—In speaking, to pass over, pass by, dismiss, omit, give over, cease, forbear: mitte id quod scio, dic quod rogo, never mind what, etc., T.: mitto proelia: mitto ea, quae, etc., V.: mitte sectari, etc., do not, H.: Cetera mitte loqui, H.: illud dicere: pro nobis mitte precari, O.: mitto, quid tum sit actum: mitto, quod fueris, etc.: mitto de amissā maximā parte exercitūs (sc. dicere): missos facere quaestūs trienni. — To let go, let loose, quit, release, dismiss: carceribus missi currūs, H.: cutem, H.: mitte me, let me alone, T.: nos missos face, have done with us, T.: missus abibis, scot-free, H.: misso senatu, Cs.: ex oppido mitti, be let out, Cs.: missum fieri, be set at liberty, N.: amicos in negotium, to set up in business: sub titulum lares, put a bill on the house, i. e. offer for sale, O.: in consilium, i. e. send the judges to make their verdict: se in foedera, enter into, V.: me in iambos, drive, H.: missos faciant honores, renounce.—To let out, put forth, send out, emit: sanguinem provinciae, bleed, i. e. exhaust: serpens sibila misit, O.: vocem pro me nemo mittit, speaks a word: vocem liberam, speak with freedom, L.: Thyesteas preces, H.: Afranianos sui timoris signa misisse, showed signs of fear, Cs. — To send, throw, hurl, cast, launch: tanta caelo missa vis aquae, S.: pila, Cs.: fulmina, H.: se saxo ab alto, cast down, O.: se in aquas, O.: retia misit, cast, Iu.: talos in phimum, H.: panem cani, Ph.: panem, throw away, Cs.: aquas, sprinkle, O.: rosa missa, let fall, O.— To attend, guide, escort: (animas) sub Tartara, V.
* * *
I
mittere, additional forms V

send, throw, hurl, cast; let out, release, dismiss; disregard
II
mittere, misi, missus V

send, throw, hurl, cast; let out, release, dismiss; disregard

Latin-English dictionary > mittō
4 promitto

prō-mitto, mīsi, missum, 3 (sync. forms:
promisti for promisisti,
Ter. Ad. 5, 8, 17; Cat. 110, 3:
promisse for promisisse,
id. 110, 5:
promissem,
Plaut. Bacch. 5, 1, 12; archaic inf. pass. promittier, id. ib. 4, 8, 32), v. a.
I.
Lit., to let go forward, to send or put forth, to let hang down, let grow, etc. (rare;
not in Cic.): ramos vel ferro compescunt vel longius promittunt,
suffer to grow longer, Col. 5, 6, 11.—Reflex., to grow:
nec ulla arborum avidius se promittit,
Plin. 16, 26, 44, § 107.—Of the hair, the beard, to let hang down, let grow:
satis constat multos mortales capillum ac barbam promisisse,
Liv. 6, 16, 4; 5, 41; cf.:
pogoniae, quibus inferiore ex parte promittitur juba,
Plin. 2, 25, 22, § 89.— Transf.:
(Sonus lusciniae) promittitur revocato spiritu,
is drawn out, prolonged, Plin. 10, 29, 43, § 82;
Gallia est longe et a nostris litoribus huc usque promissa,
Mel. 1, 3; v. infra, P. a.—
II.
Trop., of speech.
A.
To say beforehand, to forebode, foretell, predict, prophesy (very rare):
praesertim cum, si mihi alterum utrum de eventu rerum promittendum esset, id futurum, quod evenit, exploratius possem promittere,
Cic. Fam. 6, 1, 5:
ut (di) primis minentur extis, bene promittant secundis,
id. Div. 2, 17, 38.—Of signs or omens, to forebode, portend:
pari in meliora praesagio in Caesaris castris omnia aves victimaeque promiserant,
Flor. 4, 7, 9:
promittunt omina poenas,
Val. Fl. 6, 730: clarum fore (Servium) visa circa caput flamma promiserat, Flor 1, 6, 1; 1, 7, 9.—Also, in gen., to denote beforehand:
stella... vindemiae maturitatem promittens,
Plin. 18, 31, 74, § 309.—
B.
To promise, hold out, cause to expect, give hope or promise of, assure (class. and freq.; syn.: polliceor, spondeo, recipio), constr. with acc., an object-clause, or de:
domum,
Plaut. Most. 1, 3, 28:
sestertia septem,
Hor. Ep. 1, 7, 81:
carmen,
id. Epod. 14, 7, dona, Ov Tr. 4, 2, 7:
auxilium alicui,
id. M. 13, 325:
opem,
id. F 5, 247:
salutem,
Luc. 4, 235:
ea quae tibi promitto ac recipio,
Cic. Fam. 5, 8, 5:
si Neptunus quod Theseo promiserat, non fecisset,
id. Off. 1, 10, 32:
dii faxint, ut faciat ea quae promittit!
id. Att. 16, 1, 6.— With inf. (usu. fut. inf.):
promitto, recipio, spondeo, C. Caesarem talem semper fore civem, qualis hodie sit,
Cic. Phil. 5, 18, 51; cf.:
promitto, in meque recipio fore eum, etc.,
id. Fam. 13, 10, 3:
quem inimicissimum futurum esse promitto et spondeo,
id. Mur. 41, 90:
surrepturum pallam promisit tibi,
Plaut. As. 5, 2, 80; id. Aul. 2, 2, 42; cf. id. Men. 5, 4, 6:
promisit Apollo Ambiguam tellure novā Salamina futuram,
Hor. C. 1, 7, 28; id. S. 1, 6, 34.—With inf. pres.:
si operam dare promittitis,
Plaut. Trin. prol. 5; id. Bacch. 4, 8, 79; id. Rud. 2, 6, 56: magorum vanitas ebrietati eas resistere [p. 1465] promittit, Plin. 37, 9, 40, § 124; cf.:
se remedium afferer tantamque vim morbi levaturum esse promisit,
Curt. 3, 6, 2 monstrare, Amm. 22, 7, 5:
promittere oratorem,
to give promise of becoming, Sen. Contr 4, 29, 10; cf.:
per ea scelera se parricidam,
excite fears lest he become, Quint. Decl. 1, 6:
me Promisi ultorem,
Verg. A. 2, 96.—With de:
de alicujus voluntate promittere,
Cic. Fam. 7, 5, 1:
de me tibi sic promitto atque confirmo, me, etc.,
id. ib. 3, 10, 1; Hor. S. 1, 4, 103:
promittere damni infecti,
i. e. to promise indemnification for, become answerable for the possible damage, Cic. Top 4, 22.—
C.
With ut and subj.:
promiserat ut daret,
Vulg. 2 Par. 21, 7.—Of things' terra ipsa promittit (aquas), gives promise of, leads one to expect water, Plin. 31, 3, 27, § 45:
debet extremitas (picturae) sic desinere, ut promittat alia post se,
to lead one to suppose, to suggest, id. 35, 10, 36, § 68; Sen. Hippol. 569.—
2.
In partic.
a.
To promise to come, to engage one's self to meet any one, to dine, sup, etc., Plaut. Stich. 3, 2, 19 sq.; 4, 2, 16:
ad fratrem,
Cic. de Or. 2, 7, 27:
ad cenam mihi,
Phaedr. 4, 23, 15; Petr. 10; so,
tibi me promittere noli,
to expect me, Ov. M. 11, 662.—
b.
To promise something to a deity, i. e. to vow:
donum Jovi dicatum atque promissum,
Cic. Verr. 2, 5, 72, § 184:
nigras pecudes Diti,
Tib. 3, 5, 33; Juv 13, 233; Petr 88; Flor. 1, 11, 4.—
c.
To offer as a price (post-Aug.):
pro domo sestertium millies promittens,
Plin. 17. 1, 1, § 3. —Hence, prōmissus, a, um, P a.
A.
Lit., hanging down, long; of the hair: coma, Varr. ap. Non. 362, 32; Liv. 38, 17, 3; Ov. Tr. 4, 2, 34:
Britanni capillo sunt promisso,
Caes. B. G. 5, 14; so,
capillus,
Nep. Dat. 3, 1:
barba,
Verg. E. 8, 34; Liv. 2, 23, 4:
barba omnibus promissa erat,
id. 5, 41, 9; Plin. Ep. 2, 7, 7; Just. 4, 4, 1.—Of the dewlap:
boves palearibus amplis et paene ad genua promissis,
Col. 6, 1, 3.—Of the belly:
sues ventre promisso,
Col. 7, 9, 1.—
B.
Subst.: prōmissum, i, n., a promise (very freq. in prose and poetry; cf.
promissio, pollicitatio),
Cic. Verr 2, 5, 53, § 139:
voto quodam et promisso teneri,
id. Att. 12, 18, 1:
constantia promissi,
id. ib. 4, 17, 1:
promissum absolvere,
Varr. R. R. 2, 11, 1:
facere,
Cic. Off. 1, 10, 31; 3, 25, 95:
exigere,
id. ib. 3, 25, 94:
ludere aliquem promisso inani,
Ov. F. 3, 685.—In plur.:
pacta et promissa servare,
Cic. Off. 3, 24, 92:
illis promissis standum non est, quae, etc.,
id. ib. 1, 10, 32:
promissis manere,
Verg. A. 2, 160:
promissa firmare,
Ov. M. 10, 430:
multa fidem promissa levant,
Hor. Ep. 2, 2, 10:
dic aliquid dignum promissis,
id. S. 2, 3, 6:
quo promissa (Ennii) cadant,
i. e. the expectations which he raises, id. Ep. 2, 1, 52:
promissa dare,
to make promises, Cat. 63, 239; to fulfil, Ov. M. 2, 51.

Lewis & Short latin dictionary > promitto
5 Missus

mitto, mīsi, missum, 3 (contr. form, misti for misisti, Cat. 14, 14: archaic inf. pass. mittier, Plaut. Capt. 2, 3, 78), v. a. [etym. dub.; cf. Sanscr. math-, to set in motion], to cause to go, let go, send, to send off, despatch, etc.
I.
In gen.: ad Trojam cum misi ob defendendam Graeciam, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 13, 28 (Trag. v. 362 Vahl.):
filium suum foras ad propinquum suum quendam mittit,
Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66:
signa... quam plurima quam primumque mittas,
id. Fam. 1, 8, 2:
legatos de deditione ad eum miserunt,
Caes. B. G. 1, 27:
pabulatum mittebat,
id. B. C. 1, 40:
scitatum oracula,
Verg. A. 2, 114:
Delphos consultum,
Nep. Them. 2, 6:
missus sum, te ut requirerem,
Ter. Phorm. 5, 6, 42:
ego huc missa sum ludere,
Plaut. Cas. 3, 5, 48:
equitatum auxilio Caesari Aedui miserant,
Caes. B. G. 1, 18:
alicui subsidium,
id. ib. 2, 6:
ad subsidium,
Hirt. Balb. Hisp. 9, 1:
misi, pro amicitiā, qui hoc diceret,
Cic. Phil. 1, 5, 12:
qui solveret,
id. Att. 1, 3, 2:
mittite ambo hominem,
Gai. Inst. 4, 16.—With acc. and inf.:
Deiotarus legatos ad me misit, se cum omnibus copiis esse venturum,
sent me word that, Cic. Fam. 15, 4, 5:
ad collegam mittit, opus esse exercitu,
Liv. 24, 19, 3:
Publilius duo milia militum recepta miserat,
id. 8, 23, 1:
Dexagoridas miserat ad legatum Romanum traditurum se urbem,
id. 34, 29, 9:
statim Athenas mittit se cum exercitu venturum,
Just. 5, 3, 7. Missum facere is also used for mittere, to send: ut cohortis ad me missum facias, Pompei. ap. [p. 1153] Cic. Att. 8, 12, B, 2:
aliquem morti,
to put to death, despatch, Plaut. Capt. 3, 5, 34; so,
ad mortem,
Cic. Tusc. 1, 41, 97:
in possessionem,
to put in possession, id. Quint. 26, 83:
aliquem ad cenam,
to invite one to dinner, id. Verr. 2, 1, 26, § 65: sub jugum mittere, to send or cause to go under the yoke, Caes. B. G. 1, 7:
sub jugo,
Liv. 3, 28 fin. —
II.
In partic.
A.
To send word, announce, tell, report any thing to any one:
ut mihi vadimonia dilata et Chresti conpilationem mitteres,
Cic. Fam. 2, 8, 1:
Curio misi, ut medico honos haberetur,
id. ib. 16, 9, 3:
mitti ad principes placuit, ut secernerent se ab Etruscis,
Liv. 6, 10, 2:
hodie Spintherem exspecto: misit enim Brutus ad me,
Cic. Att. 13, 10, 3:
salutem alicui,
to send greeting to, to greet one, Ov. Tr. 5, 13, 1:
ita existimes velim, me antelaturum fuisse, si ad me misisses, voluntatem tuam commodo meo,
i. e. if you had sent to me for aid, applied to me, Cic. Fam. 5, 20, 1.—
B.
To send as a compliment, to dedicate to any one, of a book or poem:
liber Antiochi, qui ab eo ad Balbum missus est,
Cic. N. D. 1, 7, 16:
hunc librum de Senectute ad te misimus,
id. Sen. 1, 3.—
C.
To send, yield, produce, furnish, export any thing (as the product of a country):
India mittit ebur, molles sua tura Sabaei,
Verg. G. 1, 57:
(Padus) electra nuribus mittit gestanda Latinis,
Ov. M. 2, 366; cf.:
quos frigida misit Nursia,
Verg. A. 7, 715:
hordea, quae Libyci ratibus misere coloni,
Ov. Med. Fac. 53:
quas mittit dives Panchaia merces,
Tib. 3, 2, 23; Ov. A. A. 3, 213; id. Am. 1, 12, 10.—
D.
To dismiss a thing from the mind:
maestumque timorem Mittite,
Verg. A. 1, 203:
mittere ac finire odium,
Liv. 40, 46:
leves spes,
Hor. Ep. 1, 5, 8:
missam iram facere,
Ter. Hec. 5, 2, 14.—
E.
To put an end to, end:
certamen,
Verg. A. 5, 286.—
F.
Esp. in speaking, etc., to pass over, omit, to give over, cease, forbear (cf.:
praetermitto, praetereo, relinquo): quin tu istas mittis tricas?
Plaut. Most. 3, 1, 45:
mitto proelia, praetereo oppugnationes oppidorum,
omit, Cic. Mur. 15, 33:
maledicta omnia,
Ter. Ad. 5, 3, 9.—With inf.:
jam scrutari mitto,
Plaut. Aul. 4, 4, 24:
mitte male loqui,
Ter. And. 5, 3, 2:
cetera mitte loqui,
Hor. Epod. 13, 7:
illud dicere,
Cic. Quint. 27, 85:
quaerere,
id. Rosc. Am. 19, 53:
mitto iam de rege quaerere,
id. Sull. 7, 22:
hoc exsequi mitto,
Quint. 5, 10, 18:
incommoda mortalium deflere,
Val. Max. 7, 2, ext. 2.— With quod:
mitto, quod omnes meas tempestates subire paratissimus fueris,
Cic. Fam. 15, 4, 12.—With de. mitto de amissā maximā parte exercitūs (sc. dicere), Cic. Pis. 20, 47:
verum, ut haec missa faciam, quae, etc.,
id. Rosc. Am. 45, 132:
missos facere quaestus triennii,
id. Verr. 2, 3, 44, § 104.—
G.
To let go, let loose, to quit, release, dismiss: mitte rudentem, sceleste, Tr. Mittam, Plaut. Rud. 4, 3, 77:
unde mittuntur equi, nunc dicuntur carceres,
Varr. L. L. 5, § 153 Müll.:
quadrijuges aequo carcere misit equos,
Ov. Am. 3, 2, 66; Plaut. Poen. prol. 100:
mittin' me intro?
will you let me go in? id. Truc. 4, 2, 43:
cutem,
to let go, quit, Hor. A. P. 476:
mitte me,
let me alone, Ter. Ad. 5, 2, 5:
nos missos face,
id. And. 5, 1, 14:
missum fieri,
to be let loose, set at liberty, Nep. Eum. 11: eum missum feci, Caes. ap. Cic. Att. 9, 7, G, 2:
nec locupletare amicos umquam suos destitit, mittere in negotium,
to set up in business, Cic. Rab. Post. 2, 4: sub titulum lares, to put a bill on one's house, i. e. to offer it for sale or to be let, Ov. R. Am. 302: in consilium, to let the judges go and consult, i. e. to send the judges to make out their verdict, Cic. Verr. 2, 1, 9, § 26:
sues in hostes,
to set upon, Lucr. 5, 1309: se in aliquem, to fall upon, assail, attack:
vota enim faceretis, ut in eos se potius mitteret, quam in vestras possessiones,
Cic. Mil. 28, 76 (B. and K. immitteret):
se in foedera,
to enter into, conclude, make, Verg. A. 12, 190:
missos faciant honores,
to let go, renounce, not trouble one's self about, Cic. Sest. 66, 138:
vos missos facio, et quantum potest, abesse ex Africā jubeo,
Hirt. B. Afr. 54:
missam facere legionem,
to dismiss, Suet. Caes. 69:
remotis, sive omnino missis lictoribus,
Cic. Att. 9, 1, 3:
Lolliam Paulinam conjunxit sibi, brevique missam fecit,
put her away, Suet. Calig. 25; Ter. Phorm. 4, 3, 70.—
H.
To let or bring out, to put forth, send out, emit: sanguinem incisā venā, to let blood, to bleed, Cels. 2, 10:
sanguinem alicui,
id. ib.; Petr. 91.— Trop.: mittere sanguinem provinciae, to bleed, i. e. drain, exhaust, Cic. Att. 6, 1, 2; cf.:
missus est sanguis invidiae sine dolore,
id. ib. 1, 16, 11:
radices,
to put forth roots, to take root, Col. 3, 18:
folium,
to put forth leaves, Plin. 18, 7, 10, § 58:
florem,
to blossom, bloom, id. 24, 9, 38, § 59:
membranas de corpore,
to throw off, shed, Lucr. 4, 57:
serpens horrenda sibila misit,
gave forth, emitted, Ov. M. 3, 38: mittere vocem, to utter a sound, raise one's voice, speak, say:
vocem pro me ac pro re publica nemo mittit,
speaks a word, Cic. Sest. 19, 42:
vocem liberam,
to speak with freedom, Liv. 35, 32:
flens diu vocem non misit,
id. 3, 50, 4:
adeo res miraculo fuit, ut unus ex barbaris miserit vocem, etc.,
Flor. 4, 10, 7:
repente vocem sancta misit Religio,
Phaedr. 4, 11, 4:
nec labra moves, cum mittere vocem debueras,
Juv. 13, 114:
haec Scipionis oratio ex ipsius ore Pompeii mitti videbatur,
Caes. B. C. 1, 2:
Afranios sui timoris signa misisse,
have showed signs of fear, id. ib. 71:
signa,
Verg. G. 1, 229:
signum sanguinis,
to show signs of blood, look bloody, Lucr. 1, 882.—
K.
To send, throw, hurl, cast, launch:
hastam,
Ov. M. 11, 8:
pila,
Caes. B. C. 3, 93:
lapides in aliquem,
to throw, Petr. 90:
fulmina,
to hurl, Hor. C. 1, 12, 59:
aliquid igni,
Val. Fl. 3, 313:
de ponte,
to cast, precipitate, Cat. 17, 23:
praecipitem aliquem ex arce,
Ov. M. 8, 250:
se saxo ab alto,
to cast one's self down, id. ib. 11, 340:
se in rapidas aquas,
id. Am. 3, 6, 80:
se in medium,
to plunge into the midst, Quint. 11, 1, 54. —Of nets:
retia misit,
Juv. 2, 148.—Of dice, to throw: talis enim jactatis, ut quisque canem, aut senionem miserat, etc., Aug. ap. Suet. Aug. 71:
talos in phimum,
Hor. S. 2, 7, 17:
panem alicui,
to throw to, Phaedr. 1, 22, 3:
Alexandrum manum ad arma misisse,
laid his hand on his weapons, Sen. Ira, 2, 2:
pira in vasculo,
Pall. 3, 25, 11:
fert missos Vestae pura patella cibos,
Ov. F. 6, 310:
accidere in mensas ut rosa missa solet,
which one has let fall, id. ib. 5, 360.—
L.
= pempein, to attend, guide, escort:
alias (animas) sub Tartara tristia mittit (Mercurius),
Verg. A. 4, 243; cf.:
sic denique victor Trinacriā fines Italos mittēre relictā,
id. ib. 3, 440.—Hence, P. a.: Missus, a, um; as subst.: Missus, i, m., he that is sent, the messenger or ambassador of God, i. e. Christ, Arn. 2, 73; Isid. 7, 2, 35.

Lewis & Short latin dictionary > Missus
6 ut

ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].
I.
As adv. of manner.
A.
Interrog. = quomodo, how, in what way or manner.
1.
In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:
salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?
id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:
ut vales?
id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:
ut sese in Samnio res habent?
Liv. 10, 18, 11:
ut valet? ut meminit nostri?
Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—
2.
In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):
ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!
Plaut. Merc. 3, 4, 76:
ut dissimulat malus!
id. ib. 5, 4, 13:
ut volupe est homini si cluet victoria!
id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;
ut lenta materies fuit!
id. Mil. 4, 5, 4:
ut scelestus nunc iste te ludos facit!
id. Capt. 3, 4, 47:
ut saepe summa ingenia in occulto latent,
id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:
ut falsus animi est!
Ter. Eun. 2, 2, 42:
heia! ut elegans est!
id. Heaut. 5, 5, 19:
fortuna ut numquam perpetua est bona!
id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:
Gnaeus autem noster... ut totus jacet,
Cic. Att. 7, 21, 1:
quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!
id. Mil. 24, 64:
qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!
id. Fl. 5, 12:
quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!
id. Att. 3, 11, 2:
quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,
id. Fin. 5, 22, 61:
ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!
Verg. E. 8, 41:
ut melius quidquid erit pati!
Hor. C. 1, 11, 3:
ut tu Semper eris derisor!
id. S. 2, 6, 53:
o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!
Sen. Ben. 2, 13, 1:
ut me in supremis consolatus est!
Quint. 6, prooem. 11.—
3.
In dependent questions.
(α).
With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:
hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,
id. Curc. 1, 2, 33:
hoc vide ut dormiunt pessuli,
id. ib. 1, 2, 66:
illud vide os ut sibi distorsit carnufex,
Ter. Eun. 4, 4, 3:
vide ut otiosus it, si dis placet,
id. ib. 5, 3, 10:
illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,
id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:
viden ut faces Splendidas quatiunt comas?
Cat. 61, 77:
viden ut perniciter exiluere?
id. 62, 8:
adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,
id. 62, 12:
aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),
Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:
nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,
id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —
(β).
With subj. (class.):
nescis ut res sit, Phoenicium,
Plaut. Ps. 4, 4, 1:
oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,
id. Merc. 2, 1, 16:
nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,
id. Am. prol. 104:
narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,
Ter. Hec. 1, 2, 70:
tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,
id. Eun. 1, 2, 48:
videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?
id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:
credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,
id. Att. 1, 16, 4:
videte ut hoc iste correxerit,
id. Verr. 2, 1, 45, § 115:
docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,
Caes. B. G. 1, 43:
veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,
Liv. 23, 5, 8:
aspice quo submittat humus formosa colores,
Prop. 1, 2, 9:
infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,
Quint. 6, 5, 10:
vides ut alta stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1:
nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,
id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:
audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,
id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:
mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,
Plin. Ep. 1, 6, 2.—
B.
Relative adverb of manner = eo modo quo, as.
1.
Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):
ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,
Plaut. Merc. 2, 3, 79:
apparatus sum ut videtis,
id. ib. 5, 2, 10:
verum postremo impetravi ut volui,
id. Mil. 4, 5, 5:
ero ut me voles esse,
id. Capt. 2, 1, 32:
faciam ut tu voles,
id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:
ut potero feram,
Ter. And. 5, 3, 27:
faciam ut mones,
id. Hec. 4, 4, 97:
Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,
Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:
cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?
id. Rosc. Am. 14, 39:
ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,
id. ib. 17, 49:
homo demens, ut isti putant,
id. Rep. 1, 1, 1:
cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,
id. ib. 1, 46, 70:
non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,
id. Fam. 9, 16, 7:
Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,
Caes. B. G. 1, 22:
cuncta ut gesta erant exposuit,
Liv. 3, 50, 4:
(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,
id. 10, 46, 16:
sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,
id. 21, 4, 1:
nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,
Sen. Vit. Beat. 17, 2:
servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,
id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):
si virtus digna est gloriatione, ut est,
Cic. Fin. 4, 18, 51:
quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,
id. Phil. 10, 9, 18:
quamvis fuerit acutus, ut fuit,
id. Ac. 2, 22, 69; cf.:
incumbite in causam, Quirites, ut facitis,
id. Phil. 4, 5, 12:
tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,
id. Fam. 7, 1, 5:
satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,
id. Phil. 1, 15, 37.—
2.
With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;
ego ita ero ut me esse oportet,
Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:
sic sum ut vides,
id. Am. 2, 1, 57:
omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,
Ter. Phorm. 5, 8, 15:
ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,
Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:
haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),
Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:
te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,
Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:
causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,
id. Phil. 14, 11, 29:
sed exigenda est ut optime possumus,
Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:
eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,
Nep. Epam. 2, 1; cf.:
ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,
Hor. S. 1, 5, 33:
cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,
id. ib. 2, 8, 48.—
3.
Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):
gaudeo, ut ut erga me est merita,
Plaut. Am. 5, 1, 52:
age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,
id. Bacch. 5, 2, 85:
utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,
id. Ps. 1, 3, 76:
utut res sese habet, pergam, etc.,
id. Most. 3, 1, 14:
non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,
id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:
sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,
Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:
ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,
Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;
v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,
id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—
4.
Causal, as, = prout, pro eo ut.
a.
Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:
atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,
Plaut. Merc. 2, 3, 75:
ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,
id. Men. 5, 2, 1:
haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,
Ter. Phorm. 5, 2, 9:
praesertim, ut nunc sunt mores,
id. ib. 1, 2, 5:
atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,
Cic. Mur. 25, 51:
permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,
id. Tusc. 1, 45, 108:
magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,
id. Verr. 2, 1, 26, § 65:
Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,
Liv. 3, 6, 1:
tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,
id. 3, 71, 5:
transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,
id. 21, 47, 3.—Ellipt.:
mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),
Plaut. Men. prol. 30:
Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,
as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,
Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,
id. ib. 5, 33, 92:
ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,
Liv. 23, 14, 1.—
b.
Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:
hic Geta ut captus est servorum, non malus,
Ter. Ad. 3, 4, 34:
ut est captus hominum,
Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:
Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,
for those times, id. ib. 26, 102:
nonnihil, ut in tantis malis est profectum,
considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:
(orationis genus) ut in oratore exile,
for an orator, id. Or. 3, 18, 66:
multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,
id. Sen. 4, 12:
consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,
Liv. 1, 18, 1:
florentem jam ut tum res erant,
id. 1, 3, 3:
Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,
id. 24, 28, 1:
Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,
id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:
Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,
id. 1, 57, 1:
vir, ut inter Aetolos, facundus,
id. 32, 33, 9:
Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,
Nep. Epam. 5, 2:
ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,
Curt. 9, 1, 14:
multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,
Tac. G. 30. —
c.
Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):
non demutabo ut quod certo sciam,
seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:
prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,
Caes. B. G. 5, 31, 6:
facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,
Liv. 1, 34, 6:
inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,
id. 38, 18, 7:
Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,
id. 33, 4, 11:
Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,
id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:
Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,
id. 9, 45, 10:
igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,
id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:
omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,
as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:
in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,
id. 3, 5, 9:
ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,
id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:
ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,
Liv. 3, 16, 2:
gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,
id. 7, 23, 6.—
d.
With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:
perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,
Cic. Clu. 25, 70:
in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,
Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—
C.
Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):
in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,
Plaut. Bacch. 4, 7, 17:
flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),
Lucil. 8, 18 Mull.:
in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,
Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.
II.
Conj.
A.
Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.
1.
In gen.
(α).
With sic as correlative:
haec res sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40:
quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,
Cic. N. D. 2, 39, 99:
Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,
id. Fam. 13, 1, 5:
si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,
id. Brut. 72, 251:
sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,
id. Rep. 6, 15, 15:
ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,
id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—
(β).
With ita as correlative:
ut sementem feceris, ita metes,
Cic. Or. 2, 65, 261:
quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,
id. Rep. 2, 1. 3:
non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,
Liv. 1, 53, 1:
ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,
Quint. 9, 3, 39.—
(γ).
With other correlatives:
in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,
Cato, R. R. 78:
encytum ad eundem modum facito uti globos,
id. ib. 80:
cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,
Cic. Ac. 2, 15, 47:
disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,
id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:
ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,
id. Am. 3, 4, 9:
fecisti item ut praedones solent,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:
item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,
id. ib. 2, 1, 45, § 117;
so with item,
id. Or. 60, 202:
is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,
Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:
nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,
Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:
si aliter ut dixi accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7.—
(δ).
Without correlative:
rem omnem uti acta erat cognovit,
Sall. J. 71, 5:
quare perge ut instituisti,
Cic. Rep. 2, 11, 22:
apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,
id. ib. 1, 38, 59:
miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,
Sen. Vit. Beat. 12, 2:
comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,
id. ib. 13, 5:
ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,
Quint. 8, 2, 23.—
2.
In partic.
a.
Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.
(α).
= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:
ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?
Cic. Fam. 10, 20, 2:
ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,
Liv. 26, 37, 6:
Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,
Cic. Fam. 12, 13, 4:
fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,
Sen. Ben. 2, 28, 3.—
(β).
Concessive, = etsi... tamen, although... yet:
consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,
Liv. 4, 6, 2:
Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,
id. 21, 11, 5:
ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,
id. 21, 8, 1:
haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,
id. 3, 55, 15:
in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,
id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:
uti longe a luxuria, ita famae propior,
Tac. Agr. 6:
ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,
Quint. 10, 1, 74:
ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,
id. 12, 2, 12:
quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,
id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:
ut non demens, crudelis certe videtur,
Quint. 9, 2, 91.—
b.
Ita... ut;
in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,
Plaut. Aul. 3, 5, 22:
ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:
ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,
id. ib. 4, 5, 1:
ita vivo ut maximos sumptus facio,
Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:
sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,
Ter. Heaut. 3, 1, 54.—
c.
In exemplifications.
(α).
In gen., as for example, for instance:
nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,
Cic. de Or. 3, 29, 112:
sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,
id. Fin. 5, 14, 38:
in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,
id. Rep. 1, 31, 47:
qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,
id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:
est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,
Sen. Ben. 3, 21, 2:
est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,
Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;
if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,
Cic. de Or. 3, 16, 59.—
(β).
Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:
ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,
Auct. Her. 1, 15, 25:
ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,
Cic. Inv. 2, 15, 48:
ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,
id. ib. 1, 18, 26:
ut si qui in foro cantet,
id. Off. 1, 40, 145:
ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,
Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:
ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,
Quint. 3, 8, 23:
ut si des arma timidis et imbellibus,
id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:
ut cum marem feminamque filios dicimus,
Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—
d.
Before an appositive noun, as, the same as, like:
qui canem et felem ut deos colunt,
Cic. Leg. 1, 11, 32:
ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,
id. Rep. 1, 12, 18:
suam vitam ut legem praefert suis civibus,
id. ib. 1, 34, 52:
habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,
id. Verr. 2, 1, 15, § 38:
Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,
Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;
ut hominem ingratum non invitus,
in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:
qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,
Liv. 25, 40, 4:
qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,
id. 24, 45, 12:
Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,
Nep. Att. 16:
et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,
Sen. Vit. Beat. 26, 7:
hunc ut deum homines intuebuntur,
Quint. 12, 10, 65:
id ut crimen ingens expavescendum est,
id. 9, 3, 35.—
e.
Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:
mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,
Ter. Eun. 1, 2, 37:
Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,
Cic. Fam. 7, 20, 1:
ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,
id. ib. 2, 14, 1:
ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,
id. Q. Fr. 1, 1, 6:
qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,
id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:
similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,
like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—
f.
Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:
ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
id. Caecin. 2, 7:
ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,
id. Clu. 21, 57:
ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,
id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:
nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,
Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,
(α).
With ita understood:
facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,
Cic. Off. 1, 19, 65. —
(β).
With virtual superlatives:
ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:
ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,
id. Fin. 5, 20, 57.—
(γ).
The superlatives omitted in either clause:
ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,
Cic. Sen. 18, 64:
ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,
id. Verr. 2, 4, 64, § 143:
pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,
id. ib. 2, 1, 27, §
68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,
Liv. 9, 6, 1:
ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,
id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:
nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,
in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—
(δ).
With a comparative in one of the terms:
major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,
Cic. Lael. 5, 19.—
(ε).
Without superlative, as, according as:
de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,
Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—
B.
Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.
1.
With perf. indic.
a.
In gen., as soon as:
principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 49:
ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,
Ter. And. 3, 4, 11:
ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,
id. Phorm. 4, 3, 12:
ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,
id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:
qui ut peroravit, surrexit Clodius,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:
eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,
id. Rep. 1, 11, 7:
qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,
id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:
ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,
Liv. 21, 54, 9:
ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,
id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—
b.
In oblique discourse:
Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,
Caes. B. G. 1, 31.—
c.
With primum, when first, as soon as ever:
atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,
Cic. Rep. 6, 15, 15:
Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,
Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—
d.
Rarely of coincidence in time:
nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,
Plaut. Cist. 4, 2, 46.—
e.
Ut = ex quo tempore. since:
ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,
Cic. Att. 1, 15, 2.—
2.
With imperf. indic.
(α).
In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;
deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,
Liv. 10, 22, 2:
deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,
id. 10, 28, 20:
Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,
id. 25, 26, 15:
ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,
id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:
consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,
Liv. 22, 44, 1:
ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,
id. 22, 14, 3:
ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,
id. 24, 1, 6.—
(β).
Of repeated past actions, whenever:
ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,
Caes. B. G. 3, 4.—
3.
With plupf.
(α).
= postquam (rare):
ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,
Ter. Ad. 4, 4, 10:
ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,
Caes. B. C. 3, 63.—
(β).
In epistolary style = the Engl. perf.:
litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),
Cic. Att. 2, 12, 4:
ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),
id. ib. 5, 10, 1.—
(γ).
Of repeated past actions, whenever:
ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,
Liv. 21, 42, 3 dub.:
ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:
ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,
id. Clu. 19, 52:
ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,
Caes. B. G. 7, 81; cf.:
ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,
Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:
ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,
Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—
4.
With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:
neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,
Cic. Or. 2, 34, 146:
traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,
Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—
C.
Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).
1.
In object clauses.
a.
In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.
(α).
After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:
malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,
Plaut. Poen. 5, 4, 18:
equidem mallem ut ires,
Cic. Att. 1, 16, 8:
equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 31, 2:
volo uti mihi respondeas num quis, etc.,
id. Vatin. 7, 17:
precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,
id. Q. Fr. 1, 3, 9:
postulo ut ne quid praejudicati afferatis,
id. Clu. 2, 5:
petebant uti equites praemitterent,
Caes. B. G. 4, 11:
tibi instat Hortensius ut eas in consilium,
Cic. Quint. 10, 34:
hoc ut aliquando fieret, instabat,
Sen. Clem. 2, 1, 2:
illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,
Cic. Att. 11, 7, 2:
cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,
Sen. Clem. 2, 2, 2:
senectutem ut adipiscantur omnes optant,
Cic. Lael. 2, 4:
exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,
Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:
Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,
Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;
esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,
Ter. Ad. 4, 6, 2:
ut illum di deaeque perdant,
id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—
(β).
After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:
ego vos hortari tantum possum ut, etc.,
Cic. Lael. 5, 17:
quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,
id. Att. 11, 16, 4:
tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,
id. Fam. 1, 9, 26:
censeo ut iter reliquum conficere pergas,
I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:
dixeram a principio ut sileremus,
I had advised, Cic. Brut. 42, 157:
Pompejum monebat ut meam domum metueret,
id. Sest. 64, 133:
equidem suasi ut Romam pergeret,
id. Att. 16, 8, 2:
M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,
exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—
(γ).
After verbs expressing resolution or agreement to do something:
rus ut irem jam heri constitiveram,
Plaut. Ps. 1, 5, 136:
decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,
Cic. Phil. 5, 2, 4:
constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,
id. Att. 16, 10, 1:
statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,
Caes. B. G. 7, 21:
Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,
Liv. 25, 33, 3:
illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),
id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:
ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,
Cic. Rep. 2, 27, 63:
servitia urbem ut incenderent conjurarunt,
Liv. 4, 45, 1.—
(δ).
After verbs of command or prohibition:
imperat Laelio ut per collis circumducat equites,
Liv. 28, 33, 11:
illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,
Cic. Lael. 16, 60:
M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,
Liv. 41, 27, 3:
consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,
Cic. Pis. 8, 18:
jubet sententiam ut dicant suam,
Plaut. Am. 1, 1, 50:
hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,
Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:
iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,
Nep. Them. 7, 3.—
(ε).
Verbs expressing permission:
atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,
Cic. Tull. 20, 47:
concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,
id. Rosc. Am. 19, 54:
dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,
id. de Or. 1, 6, 23:
ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:
illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,
id. Off. 3, 5, 22.—
b.
In dependent clauses implying an aim or end.
(α).
After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:
ut plurimis prosimus enitimur,
Cic. Ac. 2, 2, 6:
facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,
he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:
navem idoneam ut habeas diligenter videbis,
care, id. Fam. 16, 1, 2:
ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,
id. Verr. 2, 1, 26, § 67:
pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,
id. Rosc. Am. 19, 53:
cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,
id. Rep. 2, 12, 23:
equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,
id. Planc. 20, 50:
omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,
id. Clu. 41, 116:
omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,
Liv. 24, 34, 12:
omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,
Cic. de Or. 2, 75, 306:
se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—
(β).
Verbs of effecting:
nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,
Plaut. Poen. 2, 6:
prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,
Cic. Tusc. 1, 47, 112:
caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,
id. Verr. 2, 3, 92, § 215:
sol efficit ut omnia floreant,
id. N. D. 2, 15, 41:
potest praestare ut ea causa melior esse videatur,
id. Or. 1, 10, 44:
non committam ut tibi ipse insanire videar,
id. Fam. 5, 5, 3:
di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,
id. Rosc. Am. 52, 151:
effecisti ut viverem et morerer ingratus,
Sen. Ben. 2, 25, 1:
quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,
id. Vit. Beat. 26, 6.—
(γ).
Verbs of obtaining:
Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,
Caes. B. G. 1, 9:
quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,
what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,
Liv. 35, 51, 6:
vicerunt tribuni ut legem perferrent,
id. 4, 25, 13.—
(δ).
Verbs of inducing and compelling:
nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,
Cic. Ac. 2, 3, 8:
civitati persuasit ut de finibus suis exirent,
Caes. B. G. 1, 2:
exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,
Cic. Fam. 9, 8, 1:
Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,
id. ib. 16, 18, 2:
ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,
id. Rosc. Am. 52, 150:
impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,
Caes. B. G. 7, 42:
ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,
Sen. Clem. 2, 1, 1.—
(ε).
After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:
cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,
not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:
obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,
Caes. B. G. 1, 9:
se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13:
mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,
Cic. Cat. 2, 12, 27:
(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,
id. N. D. 1, 17, 45:
hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,
he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:
ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?
the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:
respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,
id. Or. 1, 54, 272:
meruit ut suspendatur,
Sen. Ep. 7, 5:
quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,
Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—
c.
After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:
rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,
Caes. B. G. 1, 39:
vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,
Cic. Att. 6, 4, 2:
verebar ut redderentur,
id. Fam. 12, 19, 1:
sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,
id. ib. 14, 14, 1:
veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,
id. Leg. 2, 22, 58:
timeo ut sustineas,
id. Fam. 14, 2, 3:
o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,
Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;
si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,
Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:
quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,
Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:
ut ferula caedas meritum... non vereor,
Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —
d.
In interrogative clauses represented as untrue, rejecting a supposition or thought with indignation (nearly = fierine potest ut):
me ut quisquam norit, nisi ille qui praebet cibum?
Plaut. Pers. 1, 3, 52:
te ut ulla res frangat, tu ut umquam te corrigas?
Cic. Cat. 1, 9, 22:
egone ut te interpellem?
id. Tusc. 2, 18, 42:
pater ut in judicio capitis obesse filio debeat?
id. Planc. 13, 31:
egone ut prolis meae fundam cruorem?
Sen. Med. 927.—
2.
In subject clauses, with impersonal predicates.
a.
With a predicate adjective.
(α).
With the idea of rule, duty, etc.:
id arbitror Adprime in vita utile esse, ut ne quid nimis,
Ter. And. 1, 1, 34:
reliquum est ut de Catuli sententia dicendum videatur,
Cic. Imp. Pomp. 20, 59:
praeclarum est et verum ut eos qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipsos amemus,
id. Tusc. 3, 29, 73:
ergo hoc sit primum ut demonstremus quem imitetur,
id. de Or. 2, 22, 90:
proximum est ut doceam, etc.,
id. N. D. 2, 29, 73:
extremum est ut te orem, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7:
ei (Dionysio) ne integrum quidem erat ut ad justitiam remigraret,
permission, id. Tusc. 5, 21, 62. —With predicates, aequum est, par (anteclass. and rare):
aequom videtur tibi ut ego alienum quod est Meum esse dicam?
Plaut. Rud. 4, 7, 4:
non par videtur... praesente ibus una paedagogus ut siet,
id. Bacch. 1, 2, 31.—
(β).
In clauses expressing result and consequence:
magnificum illud etiam et gloriosum ut Graecis de philosophia litteris non egeant, illud,
that result of my labors, Cic. Div. 2, 2, 5:
consentaneum est huic naturae ut sapiens velit gerere et administrare rem publicam,
id. Fin. 3, 20, 68. —
(γ).
In clauses represented as real, true, false, certain, or probable (where the acc. and inf. might be used):
concedetur verum esse ut bonos boni diligant,
Cic. Lael. 14, 50: sin autem illa veriora ut idem interitus animorum et corporum, etc., id. ib 4, 14; cf.:
concedant ut hi viri boni fuerin (= concedant vere factum esse ut, etc.),
id. ib. 5, 18:
si verum est ut populus Romanus omnis gentes virtute superarit, etc.,
Nep. Hann. 1, 1:
de ipso Roscio potest illud quidem esse falsum ut circumligatus fuerit, angui,
Cic. Div. 2, 31, 66:
non est verisimile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem,
id. Rosc. Am. 41, 121:
deos verisimile est ut alios indulgentius tractent propter parentis, alios propter futuram posterorum indolem,
Sen. Ben. 4, 32, 1; so,
rarum est ut,
Quint. 3, 19, 3:
quid tam inusitatum quam ut, etc.,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62.—And after potius:
multi ex plebe spe amissa potius quam ut cruciarentur... se in Tiberim praecipitaverunt,
Liv. 4, 12, 11.—
b.
With predicate nouns.
(α).
Expressing the idea of a verb which would require an object clause, with ut:
quoniam ut aliter facias non est copia,
Plaut. Merc. 5, 4, 30:
Romano in hostico morandi causa erat ut hostem ad certamen eliceret,
Liv. 6, 31, 7:
vetus est lex amicitiae ut idem amici semper velint,
Cic. Planc. 2, 5:
consensus fuit senatus ut mature proficisceremur (= decretum est a senatu),
id. Fam. 3, 3, 1:
fuit hoc sive meum, sive rei publicae fatum ut in me unum omnis illa inclinatio temporum incumberet,
ordained by fate, id. Balb. 26, 58:
tempus est ut eamus ad forum,
Plaut. Mil. 1, 1, 72:
dicasque tempus maximum esse ut eat,
id. ib. 4, 3, 9:
primum est officium ut homo se conservet in naturae statu,
Cic. Fin. 3, 6, 20:
ejus culturae hoc munus est ut efficiat, etc.,
id. ib. 4, 14, 38:
caput illud est ut Lyconem recipias in necessitudinem tuam,
duty, id. Fam. 13, 19, 3; so,
caput est ut, etc.,
id. de Or. 1, 19, 87:
fuit hoc quoddam inter Scipionem et Laelium jus ut Scipio Laelium observaret parentis loco,
id. Rep. 1, 12, 18:
mea ratio in dicendo haec esse solet ut boni quod habeat id amplectar,
id. de Or. 2, 72, 292; so,
ratio est ut,
id. Verr. 1, 11, 34: est mos hominum ut [p. 1943] nolint eundem pluribus excellere, id. Brut. 21, 84:
est hoc Gallicae consuetudinis ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 5.—
(β).
Expressing result and consequence:
est hoc commune vitium in magnis liberisque civitatibus ut invidia gloriae comes sit,
Nep. Chabr. 3, 3.—
c.
With impersonal verbs.
(α).
Including the idea of a verb requiring an object clause, with ut:
convenit, victi utri sint eo proelio, urbem, agrum... seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 71:
mihi cum Dejotaro convenit ut ille in meis castris esset,
Cic. Att. 6, 1, 14:
placitum est ut in aprico loco considerent,
id. Rep. 1, 12, 18:
postea mihi placuit ut, etc.,
id. Or. 1, 34, 155:
ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,
id. Sen. 6, 16.—So after fit, it happens:
fit ut natura ipsa ad ornatius dicendi genus incitemur,
Cic. Or. 2, 83, 338:
potest fieri ut res verbosior haec fuerit, illa verior,
it may be that, id. Att. 8, 3, 6; id. Ac. 2, 11, 36; id. Verr. 2, 2, 77, § 190.—
So with accidit, evenit, contigit: accidit... ut illo itinere veniret Lampsacum,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63; so id. Imp. Pomp. 9, 25:
sed tamen hoc evenit ut in vulgus insipientium opinio valeat,
id. Tusc. 2, 26, 63:
utinam Caesari contigisset ut esset optimo cuique carissimus,
id. Phil. 5, 18, 49.—
(β).
Denoting consequence:
ex quo efficitur ut quidquid honestum sit, idem sit utile,
Cic. Off. 2, 3, 10:
sequitur ut dicamus quae beneficia danda sint et quemadmodum,
Sen. Ben. 1, 11, 1:
sequitur ut causa ponatur,
Cic. Or. 2, 81, 331.—
(γ).
Est, in the meaning fit, or causa est:
est ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dicendi,
it is a fact that, Cic. Or. 2, 36, 152:
non est igitur ut mirandum sit ea praesentiri,
there is no reason for wondering, id. Div. 1, 56, 128:
quando fuit ut quod licet non liceret?
id. Cael. 20, 48; so, in eo est ut, prope est ut, to be on the point of, to be near to:
jam in eo rem fore ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,
Liv. 8, 27, 3:
cum jam in eo esset ut comprehenderetur,
Nep. Paus. 5, 1; id. Milt. 7, 3:
jam prope erat ut ne consulum quidem majestas coerceret iras hominum,
Liv. 2, 23, 14:
prope est ut lamentationem exigat,
Sen. Clem. 2, 6, 4.— Here belongs the circumlocution of the periphrastic future by futurum esse or fore, with ut; generally in the inf.:
arbitrabar fore ut lex de pecuniis repetundis tolleretur,
Cic. Verr. 1, 14, 41.—Very rarely in the indic.:
futurum est ut sapiam,
Sen. Ep. 117, 29.—
3.
In attributive clauses, dependent on nouns not belonging to the predicate.
a.
With the idea of resolve, etc.:
vicit sententia ut mitterentur coloni,
Liv. 9, 26, 4:
sententiam dixit (= censuit) ut judicum comitia haberentur,
Cic. Q. Fr. 2, 1, 2; id. Fam. 4, 4, 5; id. Tusc. 5, 41, 119; id. Leg. 3, 15, 33.—
b.
Of agreement:
fide accepta ut remitterent eum,
Liv. 24, 48, 8. —
c.
Of law, rule, etc.:
praetores rogationem promulgarunt ut omnes regiae stirpis interficerentur,
Liv. 24, 25, 10:
senatus consultum factum est ut M. Fulvius litteras extemplo ad consulem mitteret,
id. 35, 24, 2:
haec ei est proposita condicio ut aut juste accusaret aut acerbe moreretur,
Cic. Clu. 14, 42:
Suevi in eam se consuetudinem induxerunt ut locis frigidissimis lavarentur in fluminibus,
Caes. B. G. 4, 1.—
d.
Of duty:
jusjurandum poscit ut quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio administrarent,
Caes. B. G. 8, 6. —
e.
Of purpose, inclination, etc.:
vobis dent di mentem oportet ut prohibeatis, etc.,
make you inclined, Liv. 6, 18, 9:
causa mihi fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem,
Cic. Fin. 3, 2, 8:
confectio tabularum hanc habet vim (= efficit) ut quidquid fingatur aut non constet, appareat,
id. Font. 2, 3.—
f.
Of effect, result, etc.:
fuit ista quondam virtus ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniciosum quam hostem everterent,
Cic. Cat. 1, 1, 3:
habet hoc virtus ut viros fortis species ejus et pulchritudo etiam in hoste posita delectet,
id. Pis. 32, 81:
damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur,
Caes. B. G. 1, 4.—
4.
In clauses of manner, that, so that.
a.
With ita, sic, adeo, tantus, talis, or tam as antecedent (v. hh. vv.;
anteclass. ut qui = ut): Adeon' me fungum fuisse ut qui illi crederem?
Plaut. Bacch. 2, 3, 49.—
b.
With is or hic as antecedent: eos deduxi testes et eas litteras deportavi ut de istius facto dubium esse nemini possit, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91:
ejusmodi res publica debet esse ut inimicus neque deesse nocenti possit, neque obesse innocenti (ejusmodi = talis),
id. ib. 2, 3, 69, §
162: eo perducam servum ut in multa liber sit,
Sen. Ben. 3, 19, 2:
non eo loco res humanae sunt ut vobis tantum otii supersit,
id. Vit. Beat. 27, 6:
haec aequitas in tuo imperio fuit, haec praetoris dignitas ut servos Siculorum dominos esse velles,
Cic. Verr. 2, 3, 38, § 87:
hoc jure sunt socii ut eis ne deplorare quidem de suis incommodis liceat,
id. ib. 2, 2, 27, § 65.—
c.
Without antecedents, so that:
cujus aures clausae veritati sunt ut ab amico verum audire nequeat, hujus salus desperanda est,
Cic. Lael. 24, 90:
in virtute multi sunt ascensus, ut is maxima gloria excellat qui virtute plurimum praestet,
id. Planc. 25, 60:
mons altissimus impendebat ut perpauci prohibere possent,
Caes. B. G. 1, 6:
accessit quod Domitius Heraclea iter fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompejo videretur,
id. B. C. 3, 79:
pecunia a patre exacta crudeliter, ut divenditis omnibus bonis aliquamdiu trans Tiberim veluti relegatus viveret,
Liv. 3, 13, 10:
fama Gallici belli pro tumultu valuit ut et dictatorem dici placeret,
id. 8, 17, 6:
nihilo minus... magnas percipiendum voluptates, ut fatendum sit, etc.,
Sen. Vit. Beat. 12, 1.—
d.
Idiomat. with non.
(α).
Ut non, when the principal sentence is negative, without: non possunt una in civitate multi rem ac fortunam amittere ut non plures secum in eandem trahant calamitatem, without dragging, etc., Cic. Imp. Pomp. 7, 19:
flaminem Quirinalem neque mittere a sacris neque retinere possumus ut non deum aut belli deseramus curam,
Liv. 24, 8, 10:
non ita fracti animi civitatis erant ut non sentirent, etc.,
id. 45, 25, 12:
nusquam oculi ejus flectentur ut non quod indignentur inveniant,
Sen. Ira, 2, 7, 2:
ajunt, nec honeste quemquam vivere ut non jucunde vivat, nec jucunde ut non honeste quoque,
id. Vit. Beat. 6, 3:
nemo in eo quod daturus es gratiam suam facere potest ut non tuam minuat,
id. Ben. 2, 4, 3; cf. also: ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius;
neque enim est conferenda (= ut omittam conferre),
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45.—
(β).
Non ut, followed by sed quod, causal (= non quod, sed quod;
rare): earum exempla tibi misi non ut deliberarem reddendaene essent, sed quod non dubito, etc.,
not that... but because, Cic. Att. 14, 17, 4:
haec ad te scribo non ut queas tu demere solitudinem, sed, etc.,
id. ib. 11, 15, 3.—Followed by sed ut:
benigne accipe (beneficium): rettulisti gratiam, non ut solvisse te putes, sed ut securior debeas,
Sen. Ben. 2, 35, 5; and in reversed order: quorsum haec praeterita? Quia sequitur illud, etc.;
non ut eas res causam adferrent amoris,
Cic. Fat. 15, 35.—Rarely nedum ut, in the sense of nedum alone, much less that, not to mention that (mostly post-class.; cf.
Zumpt, Gram. § 573): ne voce quidem incommoda, nedum ut illa vis fieret, paulatim permulcendo mansuefecerant plebem,
Liv. 3, 14, 6 Weissenb. ad loc.:
quando enim... fama in totam urbem penetrat? nedum ut per tot provincias innotescat,
Tac. Or. 10.—
e.
Conditional or concessive.
(α).
Granting that ( for argument's sake):
quod ut ita sit—nihil enim pugno—quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum?
Cic. Tusc. 1, 21, 49:
sed ut haec concedantur, reliqua qui tandem intellegi possunt?
id. N. D. 3, 16, 41:
ut tibi concedam hoc indignum esse, tu mihi concedas necesse est, etc.,
id. Clu. 53, 146:
quae, ut essent vera, conjungi debuerunt,
id. Fin. 4, 15, 40:
quae natura ut uno consensu juncta sit et continens... quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum?
id. Div. 2, 14, 33:
nihil est prudentia dulcius, quam, ut cetera auferat, adfert certe senectus,
id. Tusc. 1, 39, 94.—
(β).
Even if, although:
qui (exercitus) si pacis... nomen audiverit, ut non referat pedem, insistet certe,
Cic. Phil. 12, 3, 8:
ut ea pars defensionis relinquatur, quid impediet actionem? etc.,
id. Ac. 2, 34, 108:
ut quaeras omnia, quomodo Graeci ineptum appellant non reperies,
id. de Or. 2, 4, 18:
ut enim neminem alium nisi T. Patinam rogasset, scire potuit, illo ipso die a Milone prodi flaminem,
id. Mil. 17, 46: verum ut hoc non sit, tamen praeclarum spectaculum mihi propono, id. Att. 2, 15; id. Leg. 1, 8, 23; id. Fat. 5, 9; id. Verr. 2, 3, 64, § 151; 2, 1, 45, § 117; id. Planc. 25, 62:
qui, ut non omnis peritissimus sim belli, cum Romanis certe bellare didici,
Liv. 36, 7, 20:
neque equites armis equisque salvis tantum vim fluminis superasse verisimile est, ut jam Hispanos omnes inflati travexerint utres,
id. 21, 47, 5:
at enim, ut jam ita sint haec, quid ad vos, Romani?
id. 34, 32, 13:
ut jam Macedonia deficiat,
id. 42, 12, 10:
cum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna certe loci hujus transferri non possit,
id. 5, 54, 6; 22, 50, 2; cf.:
ac jam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,
Caes. B. G. 3, 9:
ut desint vires tamen est laudanda voluntas,
Ov. P. 3, 4, 79:
ut dura videatur appellatio, tamen sola est,
Quint. 3, 8, 25; 6, prooem. 15.—Ut maxime = si maxime:
quaere rationem cur ita videatur: quam ut maxime inveneris... non tu verum testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere ostenderis,
Cic. Ac. 2, 25, 81.—With nihilominus:
quae (res) nihilominus, ut ego absim, confici poterunt,
Cic. Fam. 10, 2, 2.—
(γ).
Provided that:
ambulatiuncula, ut tantum faciamus quantum in Tusculano fecimus, prope dimidio minoris constabit isto loco,
Cic. Att. 13, 39, 2: dabo egenti, sed ut ipse non egeam;
succurram perituro, sed ut ipse non peream,
Sen. Ben. 2, 15, 1.—
5.
In clauses of purpose (final clauses; distinguished from object clauses with ut; v. C. 1., in which the verb itself contains the idea of purpose, the clause completing the idea of the verb), in order that, so that, so as to.
a.
In gen.:
quin voco, ut me audiat, nomine illam suo?
Plaut. Rud. 1, 4, 17:
haec acta res est uti nobiles restituerentur in civitatem,
Cic. Rosc. Am. 51, 149:
intellego, tempus hoc vobis divinitus datum esse ut odio... totum ordinem liberetis,
id. Verr. 1, 15, 43:
Caesar singulis legionibus singulos legatos praefecit uti eos testes suae quisque virtutis haberet,
Caes. B. G. 1, 52.—And with ut ne, instead of ne, lest:
id ut ne fiat, haec res sola est remedio,
Ter. Eun. 3, 1, 49; v. 1. ne, I. B. 4. a.—Very rarely, ut non for ne, expressing a negative purpose:
ut plura non dicam neque aliorum exemplis confirmem quantum valeat (= ut praeteream),
Cic. Imp. Pomp. 15, 44; cf. d. a fin. supra.—
b.
Esp., after certain antecedents.
(α).
After id, for the purpose (ante-class.):
id huc reverti uti me purgarem tibi,
Plaut. Am. 3, 2, 28.—
(β).
After idcirco:
idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur,
Cic. Rosc. Am. 38, 111:
legum idcirco omnes servi sumus ut liberi esse possimus,
id. Clu. 53, 146; id. Rosc. Am. 47, 137.—
(γ).
After ideo and eo:
non ideo Rhenum insedimus ut Italiam tueremur, sed ne quis, etc.,
Tac. H. 4, 73:
Marionem ad te eo misi ut aut tecum ad me quam primum veniret, aut, etc.,
Cic. Fam. 16, 1, 1.—
(δ).
After ad eam rem, ad hoc, in hoc:
ad eam rem vos delecti estis ut eos condemnaretis quos sectores jugulare non potuissent?
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
praebere se facilem ad hoc ut quem obligavit etiam exsolvi velit?
Sen. Ben. 2, 17, 6:
homo natus in hoc ut mores liberae civitatis Persica servitute mutaret,
id. ib. 2, 12, 2.—
(ε).
After ea mente, hac mente:
navis onerarias Dolabella ea mente comparavit ut Italiam peteret,
Cic. Fam. 12, 14, 1:
hac mente laborem Sese ferre senes ut in otia tuta recedant Ajunt,
Hor. S. 1, 1, 30.—
(ζ).
After potius quam:
potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat,
Liv. 6, 28, 8:
potius quodcumque casus ferat passuros, quam ut sprevisse Tarentinos videantur,
id. 9, 14, 8.—
c.
Idiomat.
(α).
With the principal predicate, referring to the conception of the writer, understood; mostly parenthet. = the Engl. inf.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, to be brief, etc., Cic. Caecin. 6, 17:
ecquid tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere filium rusticum?
to come to the drama, id. Rosc. Am. 16, 46:
reliquum judicium de judicibus, et, vere ut dicam, de te futurum est,
to tell the truth, id. Verr. 2, 5, 69, § 177:
Murena, si nemini, ut levissime dicam, odio fuit,
to say the least, id. Mur. 40, 87: ut nihil de illo tempore, nihil de calamitate rei publicae [p. 1944] querar, hoc tibi respondeo, etc., not to complain of that time, etc., id. Caecin. 33, 95: quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam concinuit, summum bonum tetigit, and, so to speak, chimes in, etc., Sen. Vit. Beat. 8, 5:
ecce— ut idem in singulos annos orbis volveretur —Hernici nuntiant Volscos et Aequos reficere, etc.,
Liv. 3, 10, 8.—
(β).
Satis ut, enough to (lit. enough for the purpose of):
satis esse magna incommoda accepta ut reliquos casus timerent,
disasters large enough to make them afraid, Caes. B. C. 3, 10.—
(γ).
Quam ut after comparatives, too much to:
quod praeceptum, quia major erat quam ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo,
too great to come from man, Cic. Fin. 5, 16, 44:
quis non intellegit, Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?
id. Brut. 18, 70:
clarior res erat quam ut tegi ac dissimulari posset,
too clear to be covered up, Liv. 26, 51, 11:
potentius jam id malum apparuit quam ut minores per magistratus sedaretur,
id. 25, 1, 11:
est tamen aliquis minor quam ut in sinu ejus condenda sit civitas,
Sen. Ben. 2, 16, 2.

Lewis & Short latin dictionary > ut
7 utei

ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].
I.
As adv. of manner.
A.
Interrog. = quomodo, how, in what way or manner.
1.
In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:
salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?
id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:
ut vales?
id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:
ut sese in Samnio res habent?
Liv. 10, 18, 11:
ut valet? ut meminit nostri?
Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—
2.
In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):
ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!
Plaut. Merc. 3, 4, 76:
ut dissimulat malus!
id. ib. 5, 4, 13:
ut volupe est homini si cluet victoria!
id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;
ut lenta materies fuit!
id. Mil. 4, 5, 4:
ut scelestus nunc iste te ludos facit!
id. Capt. 3, 4, 47:
ut saepe summa ingenia in occulto latent,
id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:
ut falsus animi est!
Ter. Eun. 2, 2, 42:
heia! ut elegans est!
id. Heaut. 5, 5, 19:
fortuna ut numquam perpetua est bona!
id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:
Gnaeus autem noster... ut totus jacet,
Cic. Att. 7, 21, 1:
quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!
id. Mil. 24, 64:
qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!
id. Fl. 5, 12:
quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!
id. Att. 3, 11, 2:
quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,
id. Fin. 5, 22, 61:
ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!
Verg. E. 8, 41:
ut melius quidquid erit pati!
Hor. C. 1, 11, 3:
ut tu Semper eris derisor!
id. S. 2, 6, 53:
o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!
Sen. Ben. 2, 13, 1:
ut me in supremis consolatus est!
Quint. 6, prooem. 11.—
3.
In dependent questions.
(α).
With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:
hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,
id. Curc. 1, 2, 33:
hoc vide ut dormiunt pessuli,
id. ib. 1, 2, 66:
illud vide os ut sibi distorsit carnufex,
Ter. Eun. 4, 4, 3:
vide ut otiosus it, si dis placet,
id. ib. 5, 3, 10:
illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,
id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:
viden ut faces Splendidas quatiunt comas?
Cat. 61, 77:
viden ut perniciter exiluere?
id. 62, 8:
adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,
id. 62, 12:
aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),
Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:
nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,
id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —
(β).
With subj. (class.):
nescis ut res sit, Phoenicium,
Plaut. Ps. 4, 4, 1:
oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,
id. Merc. 2, 1, 16:
nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,
id. Am. prol. 104:
narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,
Ter. Hec. 1, 2, 70:
tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,
id. Eun. 1, 2, 48:
videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?
id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:
credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,
id. Att. 1, 16, 4:
videte ut hoc iste correxerit,
id. Verr. 2, 1, 45, § 115:
docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,
Caes. B. G. 1, 43:
veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,
Liv. 23, 5, 8:
aspice quo submittat humus formosa colores,
Prop. 1, 2, 9:
infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,
Quint. 6, 5, 10:
vides ut alta stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1:
nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,
id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:
audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,
id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:
mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,
Plin. Ep. 1, 6, 2.—
B.
Relative adverb of manner = eo modo quo, as.
1.
Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):
ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,
Plaut. Merc. 2, 3, 79:
apparatus sum ut videtis,
id. ib. 5, 2, 10:
verum postremo impetravi ut volui,
id. Mil. 4, 5, 5:
ero ut me voles esse,
id. Capt. 2, 1, 32:
faciam ut tu voles,
id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:
ut potero feram,
Ter. And. 5, 3, 27:
faciam ut mones,
id. Hec. 4, 4, 97:
Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,
Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:
cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?
id. Rosc. Am. 14, 39:
ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,
id. ib. 17, 49:
homo demens, ut isti putant,
id. Rep. 1, 1, 1:
cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,
id. ib. 1, 46, 70:
non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,
id. Fam. 9, 16, 7:
Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,
Caes. B. G. 1, 22:
cuncta ut gesta erant exposuit,
Liv. 3, 50, 4:
(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,
id. 10, 46, 16:
sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,
id. 21, 4, 1:
nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,
Sen. Vit. Beat. 17, 2:
servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,
id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):
si virtus digna est gloriatione, ut est,
Cic. Fin. 4, 18, 51:
quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,
id. Phil. 10, 9, 18:
quamvis fuerit acutus, ut fuit,
id. Ac. 2, 22, 69; cf.:
incumbite in causam, Quirites, ut facitis,
id. Phil. 4, 5, 12:
tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,
id. Fam. 7, 1, 5:
satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,
id. Phil. 1, 15, 37.—
2.
With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;
ego ita ero ut me esse oportet,
Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:
sic sum ut vides,
id. Am. 2, 1, 57:
omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,
Ter. Phorm. 5, 8, 15:
ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,
Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:
haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),
Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:
te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,
Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:
causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,
id. Phil. 14, 11, 29:
sed exigenda est ut optime possumus,
Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:
eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,
Nep. Epam. 2, 1; cf.:
ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,
Hor. S. 1, 5, 33:
cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,
id. ib. 2, 8, 48.—
3.
Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):
gaudeo, ut ut erga me est merita,
Plaut. Am. 5, 1, 52:
age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,
id. Bacch. 5, 2, 85:
utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,
id. Ps. 1, 3, 76:
utut res sese habet, pergam, etc.,
id. Most. 3, 1, 14:
non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,
id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:
sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,
Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:
ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,
Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;
v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,
id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—
4.
Causal, as, = prout, pro eo ut.
a.
Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:
atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,
Plaut. Merc. 2, 3, 75:
ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,
id. Men. 5, 2, 1:
haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,
Ter. Phorm. 5, 2, 9:
praesertim, ut nunc sunt mores,
id. ib. 1, 2, 5:
atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,
Cic. Mur. 25, 51:
permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,
id. Tusc. 1, 45, 108:
magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,
id. Verr. 2, 1, 26, § 65:
Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,
Liv. 3, 6, 1:
tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,
id. 3, 71, 5:
transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,
id. 21, 47, 3.—Ellipt.:
mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),
Plaut. Men. prol. 30:
Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,
as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,
Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,
id. ib. 5, 33, 92:
ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,
Liv. 23, 14, 1.—
b.
Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:
hic Geta ut captus est servorum, non malus,
Ter. Ad. 3, 4, 34:
ut est captus hominum,
Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:
Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,
for those times, id. ib. 26, 102:
nonnihil, ut in tantis malis est profectum,
considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:
(orationis genus) ut in oratore exile,
for an orator, id. Or. 3, 18, 66:
multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,
id. Sen. 4, 12:
consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,
Liv. 1, 18, 1:
florentem jam ut tum res erant,
id. 1, 3, 3:
Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,
id. 24, 28, 1:
Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,
id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:
Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,
id. 1, 57, 1:
vir, ut inter Aetolos, facundus,
id. 32, 33, 9:
Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,
Nep. Epam. 5, 2:
ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,
Curt. 9, 1, 14:
multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,
Tac. G. 30. —
c.
Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):
non demutabo ut quod certo sciam,
seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:
prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,
Caes. B. G. 5, 31, 6:
facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,
Liv. 1, 34, 6:
inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,
id. 38, 18, 7:
Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,
id. 33, 4, 11:
Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,
id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:
Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,
id. 9, 45, 10:
igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,
id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:
omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,
as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:
in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,
id. 3, 5, 9:
ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,
id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:
ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,
Liv. 3, 16, 2:
gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,
id. 7, 23, 6.—
d.
With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:
perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,
Cic. Clu. 25, 70:
in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,
Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—
C.
Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):
in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,
Plaut. Bacch. 4, 7, 17:
flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),
Lucil. 8, 18 Mull.:
in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,
Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.
II.
Conj.
A.
Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.
1.
In gen.
(α).
With sic as correlative:
haec res sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40:
quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,
Cic. N. D. 2, 39, 99:
Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,
id. Fam. 13, 1, 5:
si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,
id. Brut. 72, 251:
sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,
id. Rep. 6, 15, 15:
ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,
id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—
(β).
With ita as correlative:
ut sementem feceris, ita metes,
Cic. Or. 2, 65, 261:
quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,
id. Rep. 2, 1. 3:
non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,
Liv. 1, 53, 1:
ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,
Quint. 9, 3, 39.—
(γ).
With other correlatives:
in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,
Cato, R. R. 78:
encytum ad eundem modum facito uti globos,
id. ib. 80:
cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,
Cic. Ac. 2, 15, 47:
disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,
id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:
ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,
id. Am. 3, 4, 9:
fecisti item ut praedones solent,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:
item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,
id. ib. 2, 1, 45, § 117;
so with item,
id. Or. 60, 202:
is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,
Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:
nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,
Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:
si aliter ut dixi accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7.—
(δ).
Without correlative:
rem omnem uti acta erat cognovit,
Sall. J. 71, 5:
quare perge ut instituisti,
Cic. Rep. 2, 11, 22:
apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,
id. ib. 1, 38, 59:
miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,
Sen. Vit. Beat. 12, 2:
comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,
id. ib. 13, 5:
ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,
Quint. 8, 2, 23.—
2.
In partic.
a.
Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.
(α).
= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:
ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?
Cic. Fam. 10, 20, 2:
ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,
Liv. 26, 37, 6:
Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,
Cic. Fam. 12, 13, 4:
fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,
Sen. Ben. 2, 28, 3.—
(β).
Concessive, = etsi... tamen, although... yet:
consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,
Liv. 4, 6, 2:
Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,
id. 21, 11, 5:
ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,
id. 21, 8, 1:
haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,
id. 3, 55, 15:
in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,
id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:
uti longe a luxuria, ita famae propior,
Tac. Agr. 6:
ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,
Quint. 10, 1, 74:
ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,
id. 12, 2, 12:
quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,
id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:
ut non demens, crudelis certe videtur,
Quint. 9, 2, 91.—
b.
Ita... ut;
in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,
Plaut. Aul. 3, 5, 22:
ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:
ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,
id. ib. 4, 5, 1:
ita vivo ut maximos sumptus facio,
Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:
sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,
Ter. Heaut. 3, 1, 54.—
c.
In exemplifications.
(α).
In gen., as for example, for instance:
nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,
Cic. de Or. 3, 29, 112:
sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,
id. Fin. 5, 14, 38:
in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,
id. Rep. 1, 31, 47:
qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,
id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:
est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,
Sen. Ben. 3, 21, 2:
est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,
Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;
if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,
Cic. de Or. 3, 16, 59.—
(β).
Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:
ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,
Auct. Her. 1, 15, 25:
ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,
Cic. Inv. 2, 15, 48:
ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,
id. ib. 1, 18, 26:
ut si qui in foro cantet,
id. Off. 1, 40, 145:
ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,
Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:
ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,
Quint. 3, 8, 23:
ut si des arma timidis et imbellibus,
id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:
ut cum marem feminamque filios dicimus,
Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—
d.
Before an appositive noun, as, the same as, like:
qui canem et felem ut deos colunt,
Cic. Leg. 1, 11, 32:
ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,
id. Rep. 1, 12, 18:
suam vitam ut legem praefert suis civibus,
id. ib. 1, 34, 52:
habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,
id. Verr. 2, 1, 15, § 38:
Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,
Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;
ut hominem ingratum non invitus,
in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:
qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,
Liv. 25, 40, 4:
qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,
id. 24, 45, 12:
Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,
Nep. Att. 16:
et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,
Sen. Vit. Beat. 26, 7:
hunc ut deum homines intuebuntur,
Quint. 12, 10, 65:
id ut crimen ingens expavescendum est,
id. 9, 3, 35.—
e.
Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:
mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,
Ter. Eun. 1, 2, 37:
Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,
Cic. Fam. 7, 20, 1:
ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,
id. ib. 2, 14, 1:
ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,
id. Q. Fr. 1, 1, 6:
qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,
id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:
similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,
like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—
f.
Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:
ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
id. Caecin. 2, 7:
ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,
id. Clu. 21, 57:
ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,
id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:
nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,
Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,
(α).
With ita understood:
facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,
Cic. Off. 1, 19, 65. —
(β).
With virtual superlatives:
ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:
ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,
id. Fin. 5, 20, 57.—
(γ).
The superlatives omitted in either clause:
ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,
Cic. Sen. 18, 64:
ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,
id. Verr. 2, 4, 64, § 143:
pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,
id. ib. 2, 1, 27, §
68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,
Liv. 9, 6, 1:
ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,
id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:
nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,
in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—
(δ).
With a comparative in one of the terms:
major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,
Cic. Lael. 5, 19.—
(ε).
Without superlative, as, according as:
de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,
Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—
B.
Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.
1.
With perf. indic.
a.
In gen., as soon as:
principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 49:
ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,
Ter. And. 3, 4, 11:
ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,
id. Phorm. 4, 3, 12:
ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,
id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:
qui ut peroravit, surrexit Clodius,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:
eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,
id. Rep. 1, 11, 7:
qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,
id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:
ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,
Liv. 21, 54, 9:
ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,
id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—
b.
In oblique discourse:
Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,
Caes. B. G. 1, 31.—
c.
With primum, when first, as soon as ever:
atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,
Cic. Rep. 6, 15, 15:
Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,
Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—
d.
Rarely of coincidence in time:
nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,
Plaut. Cist. 4, 2, 46.—
e.
Ut = ex quo tempore. since:
ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,
Cic. Att. 1, 15, 2.—
2.
With imperf. indic.
(α).
In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;
deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,
Liv. 10, 22, 2:
deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,
id. 10, 28, 20:
Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,
id. 25, 26, 15:
ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,
id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:
consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,
Liv. 22, 44, 1:
ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,
id. 22, 14, 3:
ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,
id. 24, 1, 6.—
(β).
Of repeated past actions, whenever:
ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,
Caes. B. G. 3, 4.—
3.
With plupf.
(α).
= postquam (rare):
ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,
Ter. Ad. 4, 4, 10:
ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,
Caes. B. C. 3, 63.—
(β).
In epistolary style = the Engl. perf.:
litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),
Cic. Att. 2, 12, 4:
ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),
id. ib. 5, 10, 1.—
(γ).
Of repeated past actions, whenever:
ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,
Liv. 21, 42, 3 dub.:
ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:
ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,
id. Clu. 19, 52:
ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,
Caes. B. G. 7, 81; cf.:
ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,
Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:
ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,
Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—
4.
With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:
neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,
Cic. Or. 2, 34, 146:
traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,
Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—
C.
Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).
1.
In object clauses.
a.
In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.
(α).
After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:
malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,
Plaut. Poen. 5, 4, 18:
equidem mallem ut ires,
Cic. Att. 1, 16, 8:
equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 31, 2:
volo uti mihi respondeas num quis, etc.,
id. Vatin. 7, 17:
precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,
id. Q. Fr. 1, 3, 9:
postulo ut ne quid praejudicati afferatis,
id. Clu. 2, 5:
petebant uti equites praemitterent,
Caes. B. G. 4, 11:
tibi instat Hortensius ut eas in consilium,
Cic. Quint. 10, 34:
hoc ut aliquando fieret, instabat,
Sen. Clem. 2, 1, 2:
illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,
Cic. Att. 11, 7, 2:
cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,
Sen. Clem. 2, 2, 2:
senectutem ut adipiscantur omnes optant,
Cic. Lael. 2, 4:
exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,
Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:
Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,
Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;
esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,
Ter. Ad. 4, 6, 2:
ut illum di deaeque perdant,
id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—
(β).
After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:
ego vos hortari tantum possum ut, etc.,
Cic. Lael. 5, 17:
quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,
id. Att. 11, 16, 4:
tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,
id. Fam. 1, 9, 26:
censeo ut iter reliquum conficere pergas,
I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:
dixeram a principio ut sileremus,
I had advised, Cic. Brut. 42, 157:
Pompejum monebat ut meam domum metueret,
id. Sest. 64, 133:
equidem suasi ut Romam pergeret,
id. Att. 16, 8, 2:
M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,
exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—
(γ).
After verbs expressing resolution or agreement to do something:
rus ut irem jam heri constitiveram,
Plaut. Ps. 1, 5, 136:
decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,
Cic. Phil. 5, 2, 4:
constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,
id. Att. 16, 10, 1:
statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,
Caes. B. G. 7, 21:
Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,
Liv. 25, 33, 3:
illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),
id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:
ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,
Cic. Rep. 2, 27, 63:
servitia urbem ut incenderent conjurarunt,
Liv. 4, 45, 1.—
(δ).
After verbs of command or prohibition:
imperat Laelio ut per collis circumducat equites,
Liv. 28, 33, 11:
illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,
Cic. Lael. 16, 60:
M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,
Liv. 41, 27, 3:
consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,
Cic. Pis. 8, 18:
jubet sententiam ut dicant suam,
Plaut. Am. 1, 1, 50:
hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,
Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:
iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,
Nep. Them. 7, 3.—
(ε).
Verbs expressing permission:
atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,
Cic. Tull. 20, 47:
concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,
id. Rosc. Am. 19, 54:
dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,
id. de Or. 1, 6, 23:
ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:
illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,
id. Off. 3, 5, 22.—
b.
In dependent clauses implying an aim or end.
(α).
After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:
ut plurimis prosimus enitimur,
Cic. Ac. 2, 2, 6:
facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,
he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:
navem idoneam ut habeas diligenter videbis,
care, id. Fam. 16, 1, 2:
ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,
id. Verr. 2, 1, 26, § 67:
pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,
id. Rosc. Am. 19, 53:
cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,
id. Rep. 2, 12, 23:
equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,
id. Planc. 20, 50:
omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,
id. Clu. 41, 116:
omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,
Liv. 24, 34, 12:
omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,
Cic. de Or. 2, 75, 306:
se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—
(β).
Verbs of effecting:
nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,
Plaut. Poen. 2, 6:
prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,
Cic. Tusc. 1, 47, 112:
caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,
id. Verr. 2, 3, 92, § 215:
sol efficit ut omnia floreant,
id. N. D. 2, 15, 41:
potest praestare ut ea causa melior esse videatur,
id. Or. 1, 10, 44:
non committam ut tibi ipse insanire videar,
id. Fam. 5, 5, 3:
di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,
id. Rosc. Am. 52, 151:
effecisti ut viverem et morerer ingratus,
Sen. Ben. 2, 25, 1:
quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,
id. Vit. Beat. 26, 6.—
(γ).
Verbs of obtaining:
Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,
Caes. B. G. 1, 9:
quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,
what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,
Liv. 35, 51, 6:
vicerunt tribuni ut legem perferrent,
id. 4, 25, 13.—
(δ).
Verbs of inducing and compelling:
nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,
Cic. Ac. 2, 3, 8:
civitati persuasit ut de finibus suis exirent,
Caes. B. G. 1, 2:
exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,
Cic. Fam. 9, 8, 1:
Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,
id. ib. 16, 18, 2:
ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,
id. Rosc. Am. 52, 150:
impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,
Caes. B. G. 7, 42:
ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,
Sen. Clem. 2, 1, 1.—
(ε).
After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:
cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,
not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:
obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,
Caes. B. G. 1, 9:
se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13:
mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,
Cic. Cat. 2, 12, 27:
(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,
id. N. D. 1, 17, 45:
hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,
he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:
ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?
the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:
respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,
id. Or. 1, 54, 272:
meruit ut suspendatur,
Sen. Ep. 7, 5:
quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,
Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—
c.
After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:
rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,
Caes. B. G. 1, 39:
vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,
Cic. Att. 6, 4, 2:
verebar ut redderentur,
id. Fam. 12, 19, 1:
sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,
id. ib. 14, 14, 1:
veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,
id. Leg. 2, 22, 58:
timeo ut sustineas,
id. Fam. 14, 2, 3:
o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,
Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;
si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,
Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:
quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,
Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:
ut ferula caedas meritum... non vereor,
Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —
d.
In interrogative clauses represented as untrue, rejecting a supposition or thought with indignation (nearly = fierine potest ut):
me ut quisquam norit, nisi ille qui praebet cibum?
Plaut. Pers. 1, 3, 52:
te ut ulla res frangat, tu ut umquam te corrigas?
Cic. Cat. 1, 9, 22:
egone ut te interpellem?
id. Tusc. 2, 18, 42:
pater ut in judicio capitis obesse filio debeat?
id. Planc. 13, 31:
egone ut prolis meae fundam cruorem?
Sen. Med. 927.—
2.
In subject clauses, with impersonal predicates.
a.
With a predicate adjective.
(α).
With the idea of rule, duty, etc.:
id arbitror Adprime in vita utile esse, ut ne quid nimis,
Ter. And. 1, 1, 34:
reliquum est ut de Catuli sententia dicendum videatur,
Cic. Imp. Pomp. 20, 59:
praeclarum est et verum ut eos qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipsos amemus,
id. Tusc. 3, 29, 73:
ergo hoc sit primum ut demonstremus quem imitetur,
id. de Or. 2, 22, 90:
proximum est ut doceam, etc.,
id. N. D. 2, 29, 73:
extremum est ut te orem, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7:
ei (Dionysio) ne integrum quidem erat ut ad justitiam remigraret,
permission, id. Tusc. 5, 21, 62. —With predicates, aequum est, par (anteclass. and rare):
aequom videtur tibi ut ego alienum quod est Meum esse dicam?
Plaut. Rud. 4, 7, 4:
non par videtur... praesente ibus una paedagogus ut siet,
id. Bacch. 1, 2, 31.—
(β).
In clauses expressing result and consequence:
magnificum illud etiam et gloriosum ut Graecis de philosophia litteris non egeant, illud,
that result of my labors, Cic. Div. 2, 2, 5:
consentaneum est huic naturae ut sapiens velit gerere et administrare rem publicam,
id. Fin. 3, 20, 68. —
(γ).
In clauses represented as real, true, false, certain, or probable (where the acc. and inf. might be used):
concedetur verum esse ut bonos boni diligant,
Cic. Lael. 14, 50: sin autem illa veriora ut idem interitus animorum et corporum, etc., id. ib 4, 14; cf.:
concedant ut hi viri boni fuerin (= concedant vere factum esse ut, etc.),
id. ib. 5, 18:
si verum est ut populus Romanus omnis gentes virtute superarit, etc.,
Nep. Hann. 1, 1:
de ipso Roscio potest illud quidem esse falsum ut circumligatus fuerit, angui,
Cic. Div. 2, 31, 66:
non est verisimile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem,
id. Rosc. Am. 41, 121:
deos verisimile est ut alios indulgentius tractent propter parentis, alios propter futuram posterorum indolem,
Sen. Ben. 4, 32, 1; so,
rarum est ut,
Quint. 3, 19, 3:
quid tam inusitatum quam ut, etc.,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62.—And after potius:
multi ex plebe spe amissa potius quam ut cruciarentur... se in Tiberim praecipitaverunt,
Liv. 4, 12, 11.—
b.
With predicate nouns.
(α).
Expressing the idea of a verb which would require an object clause, with ut:
quoniam ut aliter facias non est copia,
Plaut. Merc. 5, 4, 30:
Romano in hostico morandi causa erat ut hostem ad certamen eliceret,
Liv. 6, 31, 7:
vetus est lex amicitiae ut idem amici semper velint,
Cic. Planc. 2, 5:
consensus fuit senatus ut mature proficisceremur (= decretum est a senatu),
id. Fam. 3, 3, 1:
fuit hoc sive meum, sive rei publicae fatum ut in me unum omnis illa inclinatio temporum incumberet,
ordained by fate, id. Balb. 26, 58:
tempus est ut eamus ad forum,
Plaut. Mil. 1, 1, 72:
dicasque tempus maximum esse ut eat,
id. ib. 4, 3, 9:
primum est officium ut homo se conservet in naturae statu,
Cic. Fin. 3, 6, 20:
ejus culturae hoc munus est ut efficiat, etc.,
id. ib. 4, 14, 38:
caput illud est ut Lyconem recipias in necessitudinem tuam,
duty, id. Fam. 13, 19, 3; so,
caput est ut, etc.,
id. de Or. 1, 19, 87:
fuit hoc quoddam inter Scipionem et Laelium jus ut Scipio Laelium observaret parentis loco,
id. Rep. 1, 12, 18:
mea ratio in dicendo haec esse solet ut boni quod habeat id amplectar,
id. de Or. 2, 72, 292; so,
ratio est ut,
id. Verr. 1, 11, 34: est mos hominum ut [p. 1943] nolint eundem pluribus excellere, id. Brut. 21, 84:
est hoc Gallicae consuetudinis ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 5.—
(β).
Expressing result and consequence:
est hoc commune vitium in magnis liberisque civitatibus ut invidia gloriae comes sit,
Nep. Chabr. 3, 3.—
c.
With impersonal verbs.
(α).
Including the idea of a verb requiring an object clause, with ut:
convenit, victi utri sint eo proelio, urbem, agrum... seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 71:
mihi cum Dejotaro convenit ut ille in meis castris esset,
Cic. Att. 6, 1, 14:
placitum est ut in aprico loco considerent,
id. Rep. 1, 12, 18:
postea mihi placuit ut, etc.,
id. Or. 1, 34, 155:
ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,
id. Sen. 6, 16.—So after fit, it happens:
fit ut natura ipsa ad ornatius dicendi genus incitemur,
Cic. Or. 2, 83, 338:
potest fieri ut res verbosior haec fuerit, illa verior,
it may be that, id. Att. 8, 3, 6; id. Ac. 2, 11, 36; id. Verr. 2, 2, 77, § 190.—
So with accidit, evenit, contigit: accidit... ut illo itinere veniret Lampsacum,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63; so id. Imp. Pomp. 9, 25:
sed tamen hoc evenit ut in vulgus insipientium opinio valeat,
id. Tusc. 2, 26, 63:
utinam Caesari contigisset ut esset optimo cuique carissimus,
id. Phil. 5, 18, 49.—
(β).
Denoting consequence:
ex quo efficitur ut quidquid honestum sit, idem sit utile,
Cic. Off. 2, 3, 10:
sequitur ut dicamus quae beneficia danda sint et quemadmodum,
Sen. Ben. 1, 11, 1:
sequitur ut causa ponatur,
Cic. Or. 2, 81, 331.—
(γ).
Est, in the meaning fit, or causa est:
est ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dicendi,
it is a fact that, Cic. Or. 2, 36, 152:
non est igitur ut mirandum sit ea praesentiri,
there is no reason for wondering, id. Div. 1, 56, 128:
quando fuit ut quod licet non liceret?
id. Cael. 20, 48; so, in eo est ut, prope est ut, to be on the point of, to be near to:
jam in eo rem fore ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,
Liv. 8, 27, 3:
cum jam in eo esset ut comprehenderetur,
Nep. Paus. 5, 1; id. Milt. 7, 3:
jam prope erat ut ne consulum quidem majestas coerceret iras hominum,
Liv. 2, 23, 14:
prope est ut lamentationem exigat,
Sen. Clem. 2, 6, 4.— Here belongs the circumlocution of the periphrastic future by futurum esse or fore, with ut; generally in the inf.:
arbitrabar fore ut lex de pecuniis repetundis tolleretur,
Cic. Verr. 1, 14, 41.—Very rarely in the indic.:
futurum est ut sapiam,
Sen. Ep. 117, 29.—
3.
In attributive clauses, dependent on nouns not belonging to the predicate.
a.
With the idea of resolve, etc.:
vicit sententia ut mitterentur coloni,
Liv. 9, 26, 4:
sententiam dixit (= censuit) ut judicum comitia haberentur,
Cic. Q. Fr. 2, 1, 2; id. Fam. 4, 4, 5; id. Tusc. 5, 41, 119; id. Leg. 3, 15, 33.—
b.
Of agreement:
fide accepta ut remitterent eum,
Liv. 24, 48, 8. —
c.
Of law, rule, etc.:
praetores rogationem promulgarunt ut omnes regiae stirpis interficerentur,
Liv. 24, 25, 10:
senatus consultum factum est ut M. Fulvius litteras extemplo ad consulem mitteret,
id. 35, 24, 2:
haec ei est proposita condicio ut aut juste accusaret aut acerbe moreretur,
Cic. Clu. 14, 42:
Suevi in eam se consuetudinem induxerunt ut locis frigidissimis lavarentur in fluminibus,
Caes. B. G. 4, 1.—
d.
Of duty:
jusjurandum poscit ut quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio administrarent,
Caes. B. G. 8, 6. —
e.
Of purpose, inclination, etc.:
vobis dent di mentem oportet ut prohibeatis, etc.,
make you inclined, Liv. 6, 18, 9:
causa mihi fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem,
Cic. Fin. 3, 2, 8:
confectio tabularum hanc habet vim (= efficit) ut quidquid fingatur aut non constet, appareat,
id. Font. 2, 3.—
f.
Of effect, result, etc.:
fuit ista quondam virtus ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniciosum quam hostem everterent,
Cic. Cat. 1, 1, 3:
habet hoc virtus ut viros fortis species ejus et pulchritudo etiam in hoste posita delectet,
id. Pis. 32, 81:
damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur,
Caes. B. G. 1, 4.—
4.
In clauses of manner, that, so that.
a.
With ita, sic, adeo, tantus, talis, or tam as antecedent (v. hh. vv.;
anteclass. ut qui = ut): Adeon' me fungum fuisse ut qui illi crederem?
Plaut. Bacch. 2, 3, 49.—
b.
With is or hic as antecedent: eos deduxi testes et eas litteras deportavi ut de istius facto dubium esse nemini possit, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91:
ejusmodi res publica debet esse ut inimicus neque deesse nocenti possit, neque obesse innocenti (ejusmodi = talis),
id. ib. 2, 3, 69, §
162: eo perducam servum ut in multa liber sit,
Sen. Ben. 3, 19, 2:
non eo loco res humanae sunt ut vobis tantum otii supersit,
id. Vit. Beat. 27, 6:
haec aequitas in tuo imperio fuit, haec praetoris dignitas ut servos Siculorum dominos esse velles,
Cic. Verr. 2, 3, 38, § 87:
hoc jure sunt socii ut eis ne deplorare quidem de suis incommodis liceat,
id. ib. 2, 2, 27, § 65.—
c.
Without antecedents, so that:
cujus aures clausae veritati sunt ut ab amico verum audire nequeat, hujus salus desperanda est,
Cic. Lael. 24, 90:
in virtute multi sunt ascensus, ut is maxima gloria excellat qui virtute plurimum praestet,
id. Planc. 25, 60:
mons altissimus impendebat ut perpauci prohibere possent,
Caes. B. G. 1, 6:
accessit quod Domitius Heraclea iter fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompejo videretur,
id. B. C. 3, 79:
pecunia a patre exacta crudeliter, ut divenditis omnibus bonis aliquamdiu trans Tiberim veluti relegatus viveret,
Liv. 3, 13, 10:
fama Gallici belli pro tumultu valuit ut et dictatorem dici placeret,
id. 8, 17, 6:
nihilo minus... magnas percipiendum voluptates, ut fatendum sit, etc.,
Sen. Vit. Beat. 12, 1.—
d.
Idiomat. with non.
(α).
Ut non, when the principal sentence is negative, without: non possunt una in civitate multi rem ac fortunam amittere ut non plures secum in eandem trahant calamitatem, without dragging, etc., Cic. Imp. Pomp. 7, 19:
flaminem Quirinalem neque mittere a sacris neque retinere possumus ut non deum aut belli deseramus curam,
Liv. 24, 8, 10:
non ita fracti animi civitatis erant ut non sentirent, etc.,
id. 45, 25, 12:
nusquam oculi ejus flectentur ut non quod indignentur inveniant,
Sen. Ira, 2, 7, 2:
ajunt, nec honeste quemquam vivere ut non jucunde vivat, nec jucunde ut non honeste quoque,
id. Vit. Beat. 6, 3:
nemo in eo quod daturus es gratiam suam facere potest ut non tuam minuat,
id. Ben. 2, 4, 3; cf. also: ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius;
neque enim est conferenda (= ut omittam conferre),
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45.—
(β).
Non ut, followed by sed quod, causal (= non quod, sed quod;
rare): earum exempla tibi misi non ut deliberarem reddendaene essent, sed quod non dubito, etc.,
not that... but because, Cic. Att. 14, 17, 4:
haec ad te scribo non ut queas tu demere solitudinem, sed, etc.,
id. ib. 11, 15, 3.—Followed by sed ut:
benigne accipe (beneficium): rettulisti gratiam, non ut solvisse te putes, sed ut securior debeas,
Sen. Ben. 2, 35, 5; and in reversed order: quorsum haec praeterita? Quia sequitur illud, etc.;
non ut eas res causam adferrent amoris,
Cic. Fat. 15, 35.—Rarely nedum ut, in the sense of nedum alone, much less that, not to mention that (mostly post-class.; cf.
Zumpt, Gram. § 573): ne voce quidem incommoda, nedum ut illa vis fieret, paulatim permulcendo mansuefecerant plebem,
Liv. 3, 14, 6 Weissenb. ad loc.:
quando enim... fama in totam urbem penetrat? nedum ut per tot provincias innotescat,
Tac. Or. 10.—
e.
Conditional or concessive.
(α).
Granting that ( for argument's sake):
quod ut ita sit—nihil enim pugno—quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum?
Cic. Tusc. 1, 21, 49:
sed ut haec concedantur, reliqua qui tandem intellegi possunt?
id. N. D. 3, 16, 41:
ut tibi concedam hoc indignum esse, tu mihi concedas necesse est, etc.,
id. Clu. 53, 146:
quae, ut essent vera, conjungi debuerunt,
id. Fin. 4, 15, 40:
quae natura ut uno consensu juncta sit et continens... quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum?
id. Div. 2, 14, 33:
nihil est prudentia dulcius, quam, ut cetera auferat, adfert certe senectus,
id. Tusc. 1, 39, 94.—
(β).
Even if, although:
qui (exercitus) si pacis... nomen audiverit, ut non referat pedem, insistet certe,
Cic. Phil. 12, 3, 8:
ut ea pars defensionis relinquatur, quid impediet actionem? etc.,
id. Ac. 2, 34, 108:
ut quaeras omnia, quomodo Graeci ineptum appellant non reperies,
id. de Or. 2, 4, 18:
ut enim neminem alium nisi T. Patinam rogasset, scire potuit, illo ipso die a Milone prodi flaminem,
id. Mil. 17, 46: verum ut hoc non sit, tamen praeclarum spectaculum mihi propono, id. Att. 2, 15; id. Leg. 1, 8, 23; id. Fat. 5, 9; id. Verr. 2, 3, 64, § 151; 2, 1, 45, § 117; id. Planc. 25, 62:
qui, ut non omnis peritissimus sim belli, cum Romanis certe bellare didici,
Liv. 36, 7, 20:
neque equites armis equisque salvis tantum vim fluminis superasse verisimile est, ut jam Hispanos omnes inflati travexerint utres,
id. 21, 47, 5:
at enim, ut jam ita sint haec, quid ad vos, Romani?
id. 34, 32, 13:
ut jam Macedonia deficiat,
id. 42, 12, 10:
cum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna certe loci hujus transferri non possit,
id. 5, 54, 6; 22, 50, 2; cf.:
ac jam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,
Caes. B. G. 3, 9:
ut desint vires tamen est laudanda voluntas,
Ov. P. 3, 4, 79:
ut dura videatur appellatio, tamen sola est,
Quint. 3, 8, 25; 6, prooem. 15.—Ut maxime = si maxime:
quaere rationem cur ita videatur: quam ut maxime inveneris... non tu verum testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere ostenderis,
Cic. Ac. 2, 25, 81.—With nihilominus:
quae (res) nihilominus, ut ego absim, confici poterunt,
Cic. Fam. 10, 2, 2.—
(γ).
Provided that:
ambulatiuncula, ut tantum faciamus quantum in Tusculano fecimus, prope dimidio minoris constabit isto loco,
Cic. Att. 13, 39, 2: dabo egenti, sed ut ipse non egeam;
succurram perituro, sed ut ipse non peream,
Sen. Ben. 2, 15, 1.—
5.
In clauses of purpose (final clauses; distinguished from object clauses with ut; v. C. 1., in which the verb itself contains the idea of purpose, the clause completing the idea of the verb), in order that, so that, so as to.
a.
In gen.:
quin voco, ut me audiat, nomine illam suo?
Plaut. Rud. 1, 4, 17:
haec acta res est uti nobiles restituerentur in civitatem,
Cic. Rosc. Am. 51, 149:
intellego, tempus hoc vobis divinitus datum esse ut odio... totum ordinem liberetis,
id. Verr. 1, 15, 43:
Caesar singulis legionibus singulos legatos praefecit uti eos testes suae quisque virtutis haberet,
Caes. B. G. 1, 52.—And with ut ne, instead of ne, lest:
id ut ne fiat, haec res sola est remedio,
Ter. Eun. 3, 1, 49; v. 1. ne, I. B. 4. a.—Very rarely, ut non for ne, expressing a negative purpose:
ut plura non dicam neque aliorum exemplis confirmem quantum valeat (= ut praeteream),
Cic. Imp. Pomp. 15, 44; cf. d. a fin. supra.—
b.
Esp., after certain antecedents.
(α).
After id, for the purpose (ante-class.):
id huc reverti uti me purgarem tibi,
Plaut. Am. 3, 2, 28.—
(β).
After idcirco:
idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur,
Cic. Rosc. Am. 38, 111:
legum idcirco omnes servi sumus ut liberi esse possimus,
id. Clu. 53, 146; id. Rosc. Am. 47, 137.—
(γ).
After ideo and eo:
non ideo Rhenum insedimus ut Italiam tueremur, sed ne quis, etc.,
Tac. H. 4, 73:
Marionem ad te eo misi ut aut tecum ad me quam primum veniret, aut, etc.,
Cic. Fam. 16, 1, 1.—
(δ).
After ad eam rem, ad hoc, in hoc:
ad eam rem vos delecti estis ut eos condemnaretis quos sectores jugulare non potuissent?
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
praebere se facilem ad hoc ut quem obligavit etiam exsolvi velit?
Sen. Ben. 2, 17, 6:
homo natus in hoc ut mores liberae civitatis Persica servitute mutaret,
id. ib. 2, 12, 2.—
(ε).
After ea mente, hac mente:
navis onerarias Dolabella ea mente comparavit ut Italiam peteret,
Cic. Fam. 12, 14, 1:
hac mente laborem Sese ferre senes ut in otia tuta recedant Ajunt,
Hor. S. 1, 1, 30.—
(ζ).
After potius quam:
potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat,
Liv. 6, 28, 8:
potius quodcumque casus ferat passuros, quam ut sprevisse Tarentinos videantur,
id. 9, 14, 8.—
c.
Idiomat.
(α).
With the principal predicate, referring to the conception of the writer, understood; mostly parenthet. = the Engl. inf.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, to be brief, etc., Cic. Caecin. 6, 17:
ecquid tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere filium rusticum?
to come to the drama, id. Rosc. Am. 16, 46:
reliquum judicium de judicibus, et, vere ut dicam, de te futurum est,
to tell the truth, id. Verr. 2, 5, 69, § 177:
Murena, si nemini, ut levissime dicam, odio fuit,
to say the least, id. Mur. 40, 87: ut nihil de illo tempore, nihil de calamitate rei publicae [p. 1944] querar, hoc tibi respondeo, etc., not to complain of that time, etc., id. Caecin. 33, 95: quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam concinuit, summum bonum tetigit, and, so to speak, chimes in, etc., Sen. Vit. Beat. 8, 5:
ecce— ut idem in singulos annos orbis volveretur —Hernici nuntiant Volscos et Aequos reficere, etc.,
Liv. 3, 10, 8.—
(β).
Satis ut, enough to (lit. enough for the purpose of):
satis esse magna incommoda accepta ut reliquos casus timerent,
disasters large enough to make them afraid, Caes. B. C. 3, 10.—
(γ).
Quam ut after comparatives, too much to:
quod praeceptum, quia major erat quam ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo,
too great to come from man, Cic. Fin. 5, 16, 44:
quis non intellegit, Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?
id. Brut. 18, 70:
clarior res erat quam ut tegi ac dissimulari posset,
too clear to be covered up, Liv. 26, 51, 11:
potentius jam id malum apparuit quam ut minores per magistratus sedaretur,
id. 25, 1, 11:
est tamen aliquis minor quam ut in sinu ejus condenda sit civitas,
Sen. Ben. 2, 16, 2.

Lewis & Short latin dictionary > utei
8 sum

1.
sum, fui, esse (2d pers. es, but usu. es in Plaut and Ter; old forms, indic. pres. esum for sum, acc. to Varr. L. L. 9, § 100 Mull.: essis for es, Att. ap. Non. 200, 30, or Trag. Rel. p. 283 Rib.: simus for sumus, used by Augustus, acc. to Suet. Aug. 87; fut. escit for erit, XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25:
esit, XII. Tab. ap. Fest. s. v. nec, p. 162 Mull.: escunt for erunt,
Cic. Leg. 2, 24, 60, 3, 3, 9; Lucr. 1, 619; perf. fuvimus for fuimus, Enn. ap. Cic. de Or. 3, 42, 168:
FVVEIT, C. I. L. 1, 1051: fuit,
Plaut. Capt. 3, 4, 23; id. Mil. 3, 1, 159:
fuerim,
id. ib. 4, 8, 54:
fuerit,
id. As. 4, 1, 37; subj. pres. siem, sies, siet, etc., very freq., esp. in Plaut.; e. g. siem, Am. prol. 57; Ter. And. 3, 4, 7:
sies,
Plaut. Am. 3, 2, 43; Ter. And. 2, 5, 13:
siet,
Plaut. Am. prol. 58; Ter. And. 1, 4, 7; Lucr. 3, 101:
sient,
Plaut. Am. 1, 1, 54; Ter. And. 2, 3, 16; cf. Cic. Or. 47, 157; also,
fuam, fuas, etc., regarded by G. Curtius, de Aorist. Lat. Rel. in Studien zur Gr. u. Lat. Gram. 1, 431 sqq., as an aorist: fuam,
Plaut. Bacch. 1, 2, 48; id. Mil. 2, 6, 112: fuas, Liv. Andron. ap. Non 111, 13; Plaut. Capt. 2, 3, 71; 2, 3, 83; id. Pers. 1, 1, 52; id. Trin. 2, 1, 32: fuat, Pac. ap. Non. 111, 8; Carm. ap. Liv. 25, 12; Plaut. Am. 3, 4, 2; id. Aul. 2, 2, 56; id. Capt. 2, 2, 10 et saep.; Ter. Hec. 4, 3, 4; Lucr. 4, 639; Verg. A. 10, 108:
fuant,
Plaut. Bacch. 4, 9, 110; id. Ep. 5, 1, 13; id. Ps. 4, 3, 12: fuvisset, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4; part. pres. ens, used by Caesar, acc. to Prisc. p. 1140 P.; and by Sergius Flavius, acc. to Quint. 8, 3, 33; fut. inf. fore for futurum esse, very freq., and so always with partt.; cf. Madv. Gram. § 108; whence, subj. imperf. forem fores, etc., for essem; esp. in conditional sentences and in the histt., but very rare in Cic.; v. Neue, Formenl. 2, 597 sqq.), v. n. [root es; Sanscr. as-mi, and the Greek es-mi, whence eimi; perf. fui; root in Sanscr. bhu, to become; bhavas, condition; Gr. phuô, to beget; cf.: fetus, futuo, etc.], to be, as a verb substantive or a copula.
I.
As a verb substantive, to be.
A.
In gen.
1.
Asserting existence, to be, exist, live:
definitionum duo sunt genera prima: unum earum rerum quae sunt: alterum earum quae intelleguntur. Esse ea dico, quae cerni tangive possunt, ut fundum, aedes, parietem, cetera. Non esse rursus ea dico, quae tangi demonstrarive non possunt, cerni tamen animo atque intellegi possunt, ut si usucapionem, si tutelam, etc.... definias,
Cic. Top. 5, 26 sq.:
si abest, nullus est,
Plaut. Bacch. 2, 2, 16:
nunc illut est, quom me fuisse quam esse nimio mavelim,
id. Capt. 3, 3, 1:
ita paene nulla sibi fuit Phronesium ( = paene mortuus est),
id. Truc. 1, 2, 95:
omne quod eloquimur sic, ut id aut esse dicamus aut non esse,
Cic. de Or. 2, 38, 157:
non statim, quod esse manifestum est, etiam quid sit apparet,
Quint. 3, 6, 81: est locus, Hesperiam quam mortales perhibebant, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 23 Vahl.):
flumen est Arar, quod, etc.,
Caes. B. G. 1, 12:
homo nequissimus omnium qui sunt, qui fuerunt, qui futuri sunt!
Cic. Fam. 11, 21, 1; cf. id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:
si quos inter societas aut est aut fuit aut futura est,
id. Lael. 22, 83:
nec enim, dum ero, angar ulla re, cum omni vacem culpa: et, si non ero, sensu omnino carebo,
id. Fam. 6, 3, 4:
si modo futuri sumus, erit mihi res opportuna,
id. Att. 11, 4, 1:
si quando erit civitas, erit profecto nobis locus: sin autem non erit, etc.,
id. Fam. 2, 16, 6:
nolite arbitrari, me cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,
id. Sen. 22, 79:
si erit ulla res publica... sin autem nulla erit,
id. Fam. 2, 16, 5:
fuimus Troes, fuit Ilium,
Verg. A. 2, 325:
sive erimus seu nos fata fuisse volunt,
Tib. 3, 5, 32: per quinquennia decem fuimus, Prud. Cath. praef. 2.—
2.
Of events, to be, happen, occur, befall, take place:
illa (solis defectio) quae fuit regnante Romulo,
Cic. Rep. 1, 16, 25:
neque enim est periculum, ne, etc.,
id. ib. 1, 23, 37:
amabo, quid tibi est?
Ter. Heaut. 2, 4, 24:
quid se futurum esset,
Liv. 33, 27. —
3.
Of location, to be present, to be at a place.
(α).
With adv., or other expressions of place:
cum non liceret quemquam Romae esse, qui, etc.,
Cic. Verr. 2, 2, 41, § 100:
cum Athenis decem ipsos dies fuissem,
id. Fam. 2, 8, 3; id. de Or. 2, 7, 27:
cum Africanus constituisset in hortis esse,
id. Rep. 1, 9, 14:
cum essemus in castris,
id. ib. 1, 15:
nonne mavis sine periculo tuae domi esse quam cum periculo alienae?
id. Fam. 4, 7, 4:
vos istic commodissime sperem esse,
id. ib. 14, 7, 2: te hic tutissime puto fore, Pompon. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—
(β).
Of passages in a book or writing, with in and abl., to be, stand, be written, etc.:
deinceps in lege est, ut, etc.,
Cic. Leg. 2, 16, 40:
quid enim in illis (litteris) fuit praeter querelam temporum,
id. Fam. 2, 16, 1.—
(γ).
Of personal relations, with ad or apud and acc., or cum and abl. of person:
cum esset (Sulpicius Gallus) casu apud M. Marcellum,
Cic. Rep. 1, 14, 21:
eram cum Stoico Diodoto: qui cum habitavisset apud me mecumque vixisset, etc.,
id. Brut. 90, 309:
erat nemo, quicum essem libentius quam tecum et pauci, quibuscum essem aeque libenter,
id. Fam. 5, 21, 1:
qui me admodum diligunt multumque mecum sunt,
id. ib. 4, 13, 6; cf. with simul:
Smyrnae cum simul essemus complures dies,
id. Rep. 1, 8, 13.—Hence, esp.: esse cum aliquo (aliqua), to be with, i. e. live with, associate with, as husband or wife:
cujus soror est cum P. Quintio,
Cic. Quint. 24, 77:
ea nocte mecum illa hospitis jussu fuit,
Plaut. Merc. 1, 1, 101; Ov. A. A. 3, 664:
cum hac (meretrice) si qui adulescens forte fuerit,
Cic. Cael. 20, 49; Ov. Am. 2, 8, 27: tum ad me fuerunt, qui, etc., Varr. ap. Non. 133, 28:
Curio fuit ad me sane diu,
Cic. Att. 10, 4, 8:
cum ad me bene mane Dionysius fuit,
id. ib. 10, 16, 1; cf.:
esse sub uno tecto atque ad eosdem Penates,
Liv. 28, 18.—
4.
Of relations analogous to place, of dress, condition, position, office, etc., to be, live, be found, etc., with in and abl.:
cum est in sagis civitas,
Cic. Phil. 8, 11, 32:
in laxa toga,
Tib. 2, 3, 78: sive erit in Tyriis, Tyrios laudabis amictus;
Sive erit in Cois, Coa decere puta,
Ov. A. A. 2, 297: hominem non modo in aere alieno nullo, sed in suis nummis multis esse et semper fuisse, Cic. Verr [p. 1798] 2, 4, 6, §
11: in servitute,
id. Clu. 7, 21:
in illa opinione populari,
id. ib. 51, 142:
in magno nomine et gloria,
id. Div. 1, 17, 31:
in spe,
id. Fam. 14, 3, 2:
in tanta moestitia,
id. Phil. 2, 15, 37:
in odio,
id. Att. 2, 22, 1:
in probris, in laudibus,
id. Off. 1, 18, 61:
in officio,
id. ib. 1, 15, 49:
in injustitia,
id. ib. 1, 14, 42:
in vitio,
id. ib. 1, 19, 62; id. Tusc. 3, 9, 19:
ne in mora quom opus sit, sies,
Ter. And. 2, 5, 13:
ne in mora illi sis,
id. ib. 3, 1, 9:
hic in noxia'st,
id. Phorm. 2, 1, 36:
quae (civitas) una in amore atque in deliciis fuit,
Cic. Verr. 2, 4, 1, § 3:
in ingenti periculo,
Liv. 5, 47:
in pace,
id. 31, 29.—So with abl. without in, when qualified by an adj.:
(statua) est et fuit tota Graecia summo propter ingenium honore et nomine,
Cic. Verr. 2, 2, 35, § 87:
si quis asperitate ea est et inmanitate naturae,
id. Lael. 23, 87:
ne quo periculo proprio existimares esse,
id. Fam. 4, 15, 2 (B. and K. ex conj.:
in periculo): ego sum spe bona,
id. ib. 12, 28, 3:
res nunc difficili loco mihi videtur esse,
id. ib. 12, 28, 3:
incredibili sum sollicitudine de tua valetudine,
id. ib. 16, 15, 1; esp. in phrase periculo alicujus esse, to be at the risk of any one:
rem illam suo periculo esse,
id. Att. 6, 1, 6:
ut quae in naves inposuissent, ab hostium tempestatisque vi publico periculo essent,
Liv. 23, 49, 2 Weissenb. ad loc.:
dare nummos meo periculo,
Dig. 46, 1, 24:
communi periculo,
ib. 13, 6, 21, § 1 (cf. II. B. 1. b. infra).—
5.
To depend upon, rest with, with in and abl.:
res erat non in opinione dubia,
Cic. Dom. 5, 11:
sed totum est in eo, si, etc.,
id. Att. 2, 22, 5:
omnem reliquam spem in impetu esse equitum,
Liv. 10, 14, 12:
quoniam totum in eo sit, ne contrectentur pocula,
Col. 12, 4, 3. —
B.
In partic.
1.
Esse (est, sunt, etc.) often stands without a subject expressed, or with an indef. subj., as antecedent of a rel.-clause, whose verb may be in the indic. or subj.; the former only when the subject is conceived as particular or limited, and actually existing; the latter always when it is conceived as indefinite; cf. Zumpt, Gram. § 562 sq.; Roby, Gram. § 1686 sq.; Madv. Gram. § 365; but the distinctions usually drawn by grammarians are not always observed by the best writers; and the subjunctive is always admissible, being the prevailing construction after sunt qui in class. prose, and nearly universal in postAug. writers: sunt, qui (quae), there are those ( people or things) who ( that), or simply some.
a.
With indic.
(α).
Without subject expressed:
mulier mane: sunt Qui volunt te conventam,
Plaut. Cist. 4, 2, 37:
sunt hic quos credo inter se dicere,
id. Cas. prol. 67:
sunt quae te volumus percontari,
id. Ps. 1, 5, 47:
quid est, quod tu gestas tabellas?
id. ib. 1, 1, 10:
quid est, quod tu me nunc optuere?
id. Most. 1, 1, 69; cf.:
quid hoc est, quod foris concrepuit?
id. ib. 5, 1, 15:
tun' is es, Qui in me aerumnam obsevisti?
id. Ep. 4, 1, 34:
quid est, quod tuo animo aegre est?
id. Cas. 2, 2, 9; id. Cist. 4, 1, 3:
at ego est quod volo loqui,
id. As. 1, 3, 79:
est quod te volo secreto,
id. Bacch. 5, 2, 30:
sunt quos scio amicos esse, sunt quos suspicor,
id. Trin. 1, 2, 54:
ita subitum'st, quod eum conventum volo,
id. ib. 5, 2, 51:
sunt quae ego ex te scitari volo,
id. Capt. 2, 2, 13:
sed est quod suscenset tibi,
Ter. And. 2, 6, 17:
est quod me transire oportet,
id. Hec. 2, 2, 31:
quid sit quapropter te jussi, etc.,
id. ib. 5, 1, 7:
sunt item quae appellantur alces,
Caes. B. G. 6, 27 init.:
(nationes) ex quibus sunt qui ovis vivere existimantur,
id. ib. 4, 10 fin.:
sunt qui putant posse te non decedere,
Cic. Fam. 1, 9, 25:
sunt autem, qui putant non numquam complexione oportere supersederi,
id. Inv. 1, 40, 72:
quamquam sunt, qui propter utilitatem modo petendas putant amicitias,
id. ib. 2, 55, 167:
sunt autem quae praeterii,
id. Att. 10, 4, 11:
sunt, qui abducunt a malis ad bona, ut Epicurus. Sunt, qui satis putant ostendere, nihil inopinati accidisse... Sunt etiam qui haec omnia genera consolandi colligunt,
id. Tusc. 3, 31, 76 Kuhn. N. cr.:
sunt, qui, quod sentiunt, non audent dicere,
id. Off. 1, 24, 84:
Argiletum sunt qui scripserunt ab Argola, etc.,
Varr. L. L. 5, § 157 Mull.:
sunt qui ita dicunt,
Sall. C. 19, 4:
sunt qui spiritum non recipiunt sed resorbent,
Quint. 11, 3, 55:
sunt, quos curriculo pulverem Olympicum Collegisse juvat,
Hor. C. 1, 1, 3; cf. id. S. 1, 4, 24: sunt quibus unum opus est, etc., id. C. 1, 7, 5:
sunt quibus in satira videor nimis acer,
id. S. 2, 1, 1:
sunt quorum ingenium nova tantum crustula promit,
id. ib. 2, 4, 47.—
(β).
With a subject expressed by an indefinite word or clause:
sunt alii qui te volturium vocant,
Plaut. Trin. 1, 2, 64:
est genus hominum qui se primos omnium esse volunt,
Ter. Eun. 2, 2, 17:
multae sunt causae, quam ob rem cupio abducere,
id. ib. 1, 2, 65 Fleck. (Ussing, cupiam):
erat quidam eunuchus, quem mercatus fuerat,
id. ib. 3, 5, 21:
multaeque res sunt in quibus de suis commodis viri boni multa detrahunt,
Cic. Lael. 16, 57:
sunt ejus aliquot orationes, ex quibus lenitas ejus perspici potest,
id. Brut. 48, 177:
fuerunt alia genera philosophorum, qui se omnes Socraticos esse dicebant,
id. de Or. 3, 17, 62:
nonnulli sunt, qui aluerunt, etc.,
id. Cat. 1, 12, 301:
sunt quidam, qui molestas amicitias faciunt, cum ipsi se contemni putant,
id. Lael. 20, 72:
sunt vestrum, judices, aliquam multi, qui L. Pisonem cognoverunt,
id. Verr. 2, 4, 25, § 56:
multae et pecudes et stirpes sunt, quae sine procuratione hominum salvae esse non possunt,
id. N. D. 2, 52, 130:
sunt bestiae quaedam, in quibus inest aliquid simile virtutis, etc.,
id. Fin. 5, 14, 38:
permulta sunt, quae dici possunt, quare intellegatur, etc.,
id. Rosc. Am. 33, 94; cf. id. Div. in Caecil. 7, 22; id. Off. 1, 14, 43; 1, 20, 69; id. Div. 1, 54, 123:
fuere complures, qui ad Catilinam initio profecti sunt,
Sall. C. 39, 5: haec sunt, quae clamores et admirationes in bonis oratoribus efficiunt. Cic. de Or. 1, 33, 152:
alia fuere, quae illos magnos fecere,
Sall. C. 52, 21.—
b.
With. subj.: sunt, qui discessum animi a corpore putent esse mortem;
sunt qui nullum censeant fieri discessum,
Cic. Tusc. 1, 9, 18:
sunt qui in rebus contrariis parum sibi constent,
id. Off. 1, 21, 71:
de impudentia singulari sunt qui mirentur,
id. Verr. 2, 1, 2, § 6:
est eisdem de rebus quod dici potest subtilius,
id. Tusc. 3, 15, 32:
praesto est qui neget rem ullam percipi esse sensibus,
id. Ac. 2, 32, 101:
quicquid est quod deceat, id, etc.,
id. Off. 1, 27, 94:
sunt qui nolint tetigisse nisi illas, etc.,
Hor. S. 1, 2, 28:
sunt qui Crustis et pomis viduas venentur avaras,
id. Ep. 1, 1, 78:
vestes Gaetulo murice tinctas Sunt qui non habeant, est qui non curet habere,
id. ib. 2, 2, 182 et saep.—
(β).
With a more or less indefinite expression of the subject:
sunt quidam e nostris, qui haec subtilius velint tradere et negent satis esse, etc.,
Cic. Fam. 1, 9, 31:
rarum est quoddam genus eorum, qui se a corpore avocent,
id. Div. 1, 49, 111:
quotus igitur est quisque qui somniis pareat?
id. ib. 2, 60, 125; id. de Or. 2, 50, 196:
solus est hic, qui numquam rationes ad aerarium referat,
id. Verr. 2, 1, 38, § 98:
quae quibusdam admirabilia videntur, permulti sunt, qui pro nihilo putent,
id. Lael. 23, 86:
erat nemo in quem ea suspicio conveniret,
id. Rosc. Am. 23, 65, cf.:
quis enim miles fuit, qui Brundisii illam non viderit? quis, qui nescierit, etc.,
id. Phil. 2, 25, 61:
sit aliquis, qui nihil mali habeat,
id. Tusc. 1, 35, 85:
sunt nonnullae disciplinae, quae officium omne pervertant,
id. Off. 1, 2, 5:
est quaedam animi sanitas quae in insipientem quoque cadat,
id. Tusc. 4, 13, 30:
Syracusis lex est de religione, quae jubeat,
id. Verr. 2, 2, 51, § 126:
unus est qui curet constantia magis quam consilio,
id. Att. 1, 18, 7:
si est una ex omnibus quae sese moveat,
id. Rep. 6, 26, 28:
multi sunt, qui non acerbum judicent vivere, sed supervacuum,
Sen. Ep. 24, 26:
erant sententiae quae castra Vari oppugnanda censerent,
Caes. B. C. 2, 30:
fuere cives qui seque remque publicam obstinatis animis perditum irent,
Sall. C. 36, 4:
sunt verba et voces, quibus hunc lenire dolorem Possis,
Hor. Ep. 1, 1, 34:
sunt delicta tamen, quibus ignovisse velimus,
id. A. P. 347.—
* c.
Poet.: est, quibus (acc. to the Gr. estin hois):
est quibus Eleae concurrit palma quadrigae: est quibus in celeres gloria nata pedes,
Prop. 3, 9 (4, 8), 17.—
2.
With dat., to belong or pertain to; or, rendering the dative as the subject of the verb, to have ( possess, = the Fr. etre a used of property, and of permanent conditions or characteristics, not of temporary states, feelings, etc.; cf. Krebs, Antibarb. p. 417 sq.): aliquid reperiret, fingeret fallacias, Unde esset adulescenti, amicae quod daret, Ter. Heaut. 3, 2, 23:
nomen Mercurio'st mihi, Plaut Am. prol. 19: nisi jam tum esset honos elo quentiae,
Cic. Brut. 10, 40:
est igitur homini cum deo similitudo,
id. Leg. 1, 8, 25:
familiaritas, quae mihi cum eo est,
id. Att. 8. 3, 2:
privatus illis census erat brevis,
Hor. C. 2, 15, 13; cf.:
Trojae et huic loco nomen est,
Liv. 1, 1, 5:
Hecyra est huic nomen fabulae,
Ter. Hec. prol. 1:
cui saltationi Titius nomen esset,
Cic. Brut. 62, 225:
cui (fonti) nomen Arethusa est,
id. Verr. 2, 4, 53, § 118:
Scipio, cui post Africano fuit cognomen,
Liv. 25, 2, 6.—With ellips. of dat. ( poet.):
nec rubor est emisse palam (sc. ei),
nor is she ashamed, Ov. A. A. 3, 167:
neque testimonii dictio est (sc. servo),
has no right to be a witness, Ter. Phorm. 2, 1, 63.—
b.
Esse alicui cum aliquo, to have to do with, to be connected with a person:
tecum nihil rei nobis, Demipho, est,
Ter. Phorm. 2, 3, 74:
sibi cum illa mima posthac nihil futurum,
Cic. Phil. 2, 31, 77:
jussit bona proscribi ejus, quicum familiaritas fuerat, societas erat,
id. Quint. 6, 25:
si mihi tecum minus esset, quam est cum tuis omnibus,
id. Fam. 15, 10, 2.—
3.
Esse with certain prepp. and their cases (cf. also I. A. 2. 3. 4. supra).
(α).
Esse ab aliquo, to be of a person, to be the servant, disciple, adherent, partisan, etc., of:
es ne tu an non es ab illo milite e Macedonia?
do you belong to? Plaut. Ps. 2, 2, 21:
ab Andria est ancilla haec,
Ter. And. 3, 1, 3; 4, 4, 17:
erat enim ab isto Aristotele,
Cic. de Or. 2, 38, 160:
sed vide ne hoc, Scaevola, totum sit a me,
makes for me, id. de Or 1, 13, 55 (cf. ab, I. B. 3., II. B. 2. o.). —
(β).
Esse pro aliquo, to be in favor of, make for:
(judicia) partim nihil contra Habitum valere, partim etiam pro hoc esse,
Cic. Clu. 32, 88.—
(γ).
Esse ex aliqua re, to consist of, be made up of:
(creticus) qui est ex longa et brevi et longa,
Cic. de Or. 3, 47, 183; cf.:
duo extremi chorei sunt, id est, e singulis longis et brevibus,
id. Or. 63, 212:
etsi temeritas ex tribus brevibus et longa est,
id. ib. 63, 214; 64, 215 (v. also 6. infra). —
4.
Euphem., in perf. tempp., of one who has died or a thing that has perished, to be no more, to be gone, departed, dead ( poet.):
horresco misera, mentio quoties fit partionis: Ita paene tibi fuit Phronesium,
i. e. had almost died, Plaut. Truc. 1, 2, 92:
nunc illud est, cum me fuisse quam esse nimio mavelim,
id. Capt. 3, 3, 1:
sive erimus, seu nos fata fuisse velint,
Tib. 3, 5, 32:
fuimus Troes, fuit Ilium et ingens Gloria Teucrorum,
Verg. A. 2, 325:
certus in hospitibus non est amor: errat ut ipsi, Cumque nihil speres firmius esse, fuit,
Ov. H. 16, (17), 192.—
5.
Pregn., to be real or a fact, to be the case; so esp.: est, esto, it is even so, be it so, such is or let such be the case, granted, well, etc.:
quid tibi vis dicam, nisi quod est?
Plaut. Ep. 1, 1, 17:
sunt ista, Laeli,
Cic. Lael. 2, 6:
ista esse credere,
id. Tusc. 1, 6, 10: est vero, inquit, Africane, id. Fragm. ap. Lact. 1, 18:
est ut dicis, inquam,
id. Fin. 3, 5, 19:
sit quidem ut sex milia seminum intereant,
Col. 3, 3, 13:
esto: ipse nihil est, nihil potest,
Cic. Div. in Caecil. 15, 47; cf.:
verum esto,
id. Fin. 2, 23, 75:
esto,
Verg. A. 7, 313; 10, 67; Hor. Ep. 1, 1, 81; 1, 17, 37 al.—Hence,
b.
The connections est ut, ubi, cum, quod, or with a subject-clause, it happens or chances that, it is the case that, there is cause or reason why, there is a time when, it is allowed or permissible that, one may, etc.
(α).
Est ut, it is the case or fact, that, etc.:
sin est, ut velis Manere illam apud te, dos hic maneat,
Ter. Phorm. 5, 7 (8), 32:
si est, ut dicat velle se, Redde,
id. Hec. 4, 1, 43:
si est, culpam ut Antipho in se admiserit,
id. Phorm. 2, 1, 40:
est, ut id maxime deceat,
Cic. Or. 59, 199:
quando fuit, ut, quod licet, non liceret?
id. Cael. 20, 48:
non est igitur, ut mirandum sit, ea praesentiri, etc.,
id. Div 1, 56, 128:
non erat, ut fieri posset, mirarier umquam,
Lucr. 5, 979:
futurum esse ut omnes pellerentur,
Caes. B. G. 1, 31:
non est, ut copia major Ab Jove donari possit tibi,
Hor. Ep. 1, 12, 2:
est ut viro vir latius ordinet Arbusta sulcis,
id. C. 3, 1, 9; Dig. 38, 7, 2.—Cf. esse after a neg., with quin:
numquam est enim, quin aliquid memoriae tradere velimus,
Auct. Her. 3, 24, 40.—Also, est ut, there is reason, that, etc.:
magis est ut ipse moleste ferat errasse se, quam ut, etc.,
Cic. Cael. 6, 14 fin.: ille erat ut odisset primum defensorem salutis meae, he had good reason for hating [p. 1799] id. Mil. 13, 35; cf.:
quid erat cur Milo optaret,
id. ib. 13, 34:
neque est ut putemus ignorari ea ab animalibus,
Plin. 18, 1, 1, § 3. —
(β).
Est ubi, sometime or another, sometimes:
erit, ubi te ulciscar, si vivo,
Plaut. Ps. 5, 2, 26:
est, ubi id isto modo valeat,
Cic. Tusc. 5, 8, 23.—
(γ).
Est cum, sometimes:
est cum non est satius, si, etc.,
Auct. Her. 4, 26, 36.—
(δ).
Est quod, there is reason to, I have occasion:
est quod visam domum,
Plaut. Aul. 2, 2, 26:
etsi magis est, quod gratuler tibi quam quod te rogem,
I have more reason to, Cic. Att. 16, 5, 2:
est quod referam ad consilium: sin, etc.,
Liv. 30, 31, 9:
quod timeas non est,
Ov. H. 19, 159:
nil est illic quod moremur diutius,
Ter. Heaut. 4, 7, 6:
non est quod multa loquamur,
Hor. Ep. 2, 1, 30.—Cf. with cur:
non est cur eorum spes infragatur,
Cic. Or. 2, 6:
nihil est cur,
id. Fam. 6, 20, 1.—
(ε).
Est, sit, etc., with infin. in Gr. constr., it is possible, is allowed, permitted, one may, etc. (mostly poet. and post-class.):
est quadam prodire tenus, si non datur ultra,
Hor. Ep. 1, 1, 32:
Cato, R. R. prooem. § 1: scire est liberum Ingenium atque animum,
Ter. Ad. 5, 3, 42:
nec non et Tityon terrae omniparentis alumnum Cernere erat,
Verg. A. 6, 596; 8, 676; Sil. 2, 413:
neque est te fallere quicquam,
Verg. G. 4, 447:
unde Plus haurire est,
Hor. S. 1, 2, 79:
est Gaudia prodentem vultum celare,
id. ib. 2, 5, 103:
quod versu dicere non est,
id. ib. 1, 5, 87:
quod tangere non est,
Ov. M. 3, 478:
quae verbo objecta, verbo negare sit,
Liv. 42, 41, 2 Weissenb. ad loc.:
ut conjectare erat intentione vultus,
Tac. A. 16, 34:
est videre argentea vasa,
id. G. 5; Val. Max. 2, 6, 8; v. Zumpt, Gram. § 227.— With dat.:
ne tibi sit frigida saxa adire,
Prop. 1, 20, 13; Tib. 1, 6, 24 (32):
tu procul a patria (nec sit mihi credere tantum!) Alpinas nives Me sine vides,
Verg. E. 10, 46:
fuerit mihi eguisse aliquando amicitiae tuae,
Sall. J. 110, 3; Dig. 46, 3, 72, § 4.—
(ζ).
In eo ease ut, etc., to be in a condition to reach the point that, to be possible, etc., to be about to, on the point of, etc. ( impers. or with res, etc., as subj.):
cum jam in eo esset, ut in muros evaderet miles,
Liv. 2, 17, 5:
si viderent in eo jam esse ut urbs caperetur,
id. 28, 22, 8:
jamque in eo rem fore, ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,
id. 8, 27, 3:
cum res non in eo essent ut, etc.,
id. 33, 41, 9:
non in eo esse Carthaginiensium res, ut, etc.,
id. 30, 19, 3; 34, 41. —With person. subj. (late Lat.):
cum ab Ulixe adducta Iphigenia in eo esset, ut immolaretur,
Hyg. Fab. 261. —
6.
Like the Engl. to be, for to come, fall, reach, to have arrived, etc. (hence also with in and acc.):
ecquid in mentem est tibi, Patrem tibi esse?
Plaut. Bacch. 1, 2, 54:
nam numero mi in mentem fuit,
id. Am. 1, 1, 26:
ex eo tempore res esse in vadimonium coepit,
Cic. Quint. 5, 22:
portus in praedonum fuisse potestatem sciatis,
id. Imp. Pomp. 12, 33:
ut certior fieret, quo die in Tusculanum essem futurus,
id. Att. 15, 4, 2:
qui neque in provinciam cum imperio fuerunt,
id. Fam. 8, 8, 8:
quae ne in potestatem quidem populi Romani esset,
Liv. 2, 14, 4:
nec prius militibus in conspectum fuisse,
Suet. Aug. 16:
esse in amicitiam populi Romani dicionemque,
Cic. Div. in Caecil. 20, 66; cf.:
in eorum potestatem portum futurum,
id. Verr. 2, 5, 38, § 98; v. Gell. 1, 7, 16 sq.; Zumpt, Gram. § 316.—
7.
Of time, to pass, elapse (rare but class.):
diem scito nullum esse, quo, etc.,
Cic. Q. Fr. 3, 3, 1.
II.
As a copula, to be any thing or in any manner.
A.
In gen.
1.
With an adj., subst., or pron.:
et praeclara res est et sumus otiosi,
Cic. Lael. 5, 17:
quod in homine multo est evidentius,
id. ib. 8, 27:
sperare videor Scipionis et Laelii amicitiam notam posteritati fore,
id. ib. 4, 15:
non sum ita hebes, ut istud dicam,
id. Tusc. 1, 6, 12:
cum, ignorante rege, uter esset Orestes, Pylades Orestem se esse diceret, Orestes autem ita ut erat, Orestem se esse perseveraret,
id. Lael. 7, 24:
consul autem esse qui potui? etc.,
id. Rep. 1, 6, 10:
nos numerus sumus et fruges consumere nati,
are a mere number, Hor. Ep. 1, 2, 27:
pars non minima triumphi est victimae praecedentes,
Liv. 45, 49:
nobile erit Romae pascua vestra forum,
Prop. 4 (5), 9, 20:
sanguis erant lacrimae,
Luc. 9, 811:
ego tu sum, tu es ego: unanimi sumus,
Plaut. Stich. 5, 4, 49:
tuos sum,
id. Bacch. 1, 1, 60: domus non ea est, quam parietes nostri cingunt, Cic. Rep. 1, 13, 19:
is enim fueram, cui, etc.,
id. ib. 1, 4, 7.—
2.
Less freq. with adv. (esp. in colloq. language): Am. Satin' tu sanus es? Sos. Sic sum ut vides, Plaut. Am. 2, 1, 57:
sic, inquit, est,
Cic. Rep. 1, 38, 60:
est, inquit, ut dicis,
id. ib. 1, 40, 63:
quod ita cum sit,
id. ib. 1, 45, 69:
quia sunt haud procul ab hujus aetatis memoria,
id. ib. 1, 1, 1 B. and K.:
nec vero habere virtutem satis est,
id. ib. 1, 2, 2: frustra id inceptum Volscis fuit. Liv. 2, 25:
dato qui bene sit: ego, ubi bene sit, tibi locum lepidum dabo,
Plaut. Bacch. 1, 1, 51:
apud matrem recte est,
Cic. Att. 1, 7:
cum in convivio comiter et jucunde fuisses,
id. Deiot. 7, 19:
omnes hanc quaestionem haud remissius sperant futuram,
id. Rosc. Am. 5, 11:
dicta impune erant,
Tac. A. 1, 72.—Esp.: facile alicubi (in aliqua re) esse, with pleasure, glad to be:
quod in maritimis facillime sum,
Cic. Fam. 2, 16, 2:
locum habeo nullum ubi facilius esse possum,
id. Att. 13, 26, 2 (on esse with an adverb, v. Haase ap. Reisig, Vorles. p. 394; cf. also bene under bonus fin.).—
B.
In partic.
1.
With gen. part., to be of, belong to a class, party, etc.:
in republica ita est versatus, ut semper optimarum partium et esset et existimaretur,
Nep. Att. 6, 1:
qui ejusdem civitatis fuit,
id. Them. 9, 1:
qui Romanae partis erant, urbe excesserunt,
Liv. 35, 51, 7: ut aut amicorum aut inimicorum Campani simus;
si defenditis, vestri, si deseritis, Samnitium erimus,
id. 7, 30, 9 sq. —
2.
With gen. or abl. denoting quality.
(α).
With gen.:
nimium me timidum, nullius animi, nullius consilii fuisse confiteor,
Cic. Sest. 16, 36:
disputatio non mediocris contentionis est,
id. de Or. 1, 60, 257:
magni judicii, summae etiam facultatis esse debebit,
id. Or. 21, 70:
(virtus) nec tantarum virium est, ut se ipsa tueatur,
id. Tusc. 5, 1, 2; id. Fin. 5, 12, 36:
Sulla gentis patriciae nobilis fuit,
Sall. J. 95, 3:
summi ut sint laboris,
Caes. B. G. 4, 2:
civitas magnae auctoritatis,
id. ib. 5, 54:
refer, Cujus fortunae (sit),
Hor. Ep. 1, 7, 54:
se nullius momenti apud exercitum futurum,
Nep. Alcib. 8, 4:
qui ejusdem aetatis fuit,
id. ib. 11, 1:
invicti ad laborem corporis erat,
Liv. 9, 16:
nec magni certaminis ea dimicatio fuit,
id. 21, 60:
somni brevissimi erat,
Suet. Claud. 33.—So of extent, number, etc.:
classis centum navium,
Nep. Them. 2, 2; 2, 5:
annus trecentarum sexaginta quinque dierum,
Suet. Caes. 40.—
(β).
With abl.:
bono animo es,
Ter. Eun. 1, 2, 4:
jam aetate ea sum, ut, etc.,
id. Hec. 5, 1, 11:
bellum varia victoria fuit,
Sall. J. 5, 1:
L. Catilina nobili genere natus fuit magna vi et animi et corporis, set ingenio malo,
id. C. 5, 1:
Sulla animo ingenti,
id. J. 95, 3:
esse magna gratia,
Caes. B. G. 1, 8:
tenuissima valetudine esse,
id. ib. 5, 40:
si fuerit is injustus, timidus, hebeti ingenio atque nullo,
Cic. Tusc. 5, 15, 45:
mira sum alacritate ad litigandum,
id. Att. 2, 7, 2:
bono animo sint et tui et mei familiares,
id. Fam. 6, 18, 1:
ut bono essent animo,
id. Rep. 1, 17, 29:
ut uxores eodem jure sint quo viri,
id. ib. 1, 43, 67:
qui capite et superciliis semper est rasis,
id. Rosc. Com. 7, 20:
abi, quaere, unde domo quis, Cujus fortunae, quo sit patre quove patrono,
Hor. Ep. 1, 7, 54 (cf. I. A. 4. supra). —
3.
With gen. or abl. of price or value.
(α).
With gen.:
pluris est oculatus testis quam auriti decem,
Plaut. Truc. 2, 6, 8:
videtur esse quantivis pretii,
Ter. And. 5, 2, 15:
a me argentum, quanti (servus) est, sumito,
id. Ad. 5, 9, 20:
si ullo in loco frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,
Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:
ager nunc multo pluris est, quam tunc fuit,
id. Rosc. Com. 12, 33:
ut quisque, quod plurimi sit, possideat, ita, etc.,
id. Par. 6, 2, 48:
magni erunt mihi tuae litterae,
id. Fam. 15, 15, 4:
parvi sunt foris arma, nisi, etc.,
id. Off. 1, 22, 76:
an emat denario quod sit mille denarium,
id. ib. 3, 23, 92:
parvi pretii est quod nihili est,
id. Q. Fr. 1, 2, 4:
mea mihi conscientia pluris est quam omnium sermo,
is worth more to me, weighs more with me, id. Att. 12, 28, 2:
neque pluris pretii cocum quam vilicum habeo,
Sall. J. 85, 39:
erat (agellus) centum milium nummum,
Plin. Ep. 6, 3, 1. —
(β).
With abl.: sextante sal et Romae et per totam I i aliam erat, was worth, stood at, Liv. 29, 37.—
4.
With gen. of possession, etc., it belongs, pertains to; or it is the part, property, nature, mark, sign, custom, or duty of, etc.
(α).
In gen.:
audiant eos, quorum summa est auctoritas apud, etc.,
who possess, Cic. Rep. 1, 7, 12:
ea ut civitatis Rhodiorum essent,
Liv. 37, 55, 5:
teneamus eum cursum, qui semper fuit optimi cujusque,
Cic. Rep. 1, 2, 3:
quamobrem neque sapientis esse accipere habenas,
id. ib. 1, 5, 9; id. de Or. 2, 20, 86:
sapientis est consilium explicare suum, etc.,
id. ib. 2, 81, 333:
temeritas est florentis aetatis, prudentia senescentis,
id. Sen. 6, 20:
est adulescentis majores natu vereri,
id. Off. 1, 34, 122:
Aemilius, cujus tum fasces erant,
Liv. 8, 12, 13:
tota tribuniciae potestatis erat,
id. 3, 48:
alterius morientis prope totus exercitus fuit,
id. 22, 50:
jam me Pompeii totum esse scis,
Cic. Fam. 2, 13, 2:
hominum, non causarum, toti erant,
Liv. 3, 36:
plebs novarum, ut solet, rerum atque Hannibalis tota esse,
were devoted to, favored, id. 23, 14:
Dolopes numquam Aetolorum fuerant: Philippi erant,
id. 38, 3:
Ptolemaeus propter aetatem alieni arbitrii erat,
id. 42, 29:
est miserorum ut malevolentes sint,
Plaut. Capt. 3, 4, 51:
quod alterum divinitatis mihi cujusdam videtur,
Cic. de Or. 2, 20, 86:
negavit moris esse Graecorum, ut, etc.,
id. Verr. 2, 1, 26, § 66:
non est gravitatis ac sapientiae tuae, ferre immoderatius casum incommodorum tuorum,
id. Fam. 5, 16, 5:
est hoc Gallicae consuetudinis, uti, etc.,
Caes. B. G. 4, 5.—Rarely with pronom. posses.:
est tuum, Cato, videre quid agatur,
Cic. Mur. 38, 83:
fuit meum quidem jam pridem rem publicam lugere,
id. Att. 12, 28, 2.—
(β).
Esp., with gerundive, to denote tendency, effect, etc.:
quae res evertendae rei publicae solerent esse,
Cic. Verr. 2, 2, 53, § 132:
regium inperium, quod initio conservandae libertatis fuerat,
Sall. C. 6, 7:
qui utilia ferrent, quaeque aequandae libertatis essent,
Liv. 3, 31, 7:
ea prodendi imperii Romani, tradendae Hannibali victoriae esse,
id. 27, 9, 12:
nihil tam aequandae libertatis esse quam potentissimum quemque posse dicere causam,
id. 38, 51, 8:
frustrationem eam legis tollendae esse,
id. 3, 24, 1 Weissenb. ad loc.; 3, 39, 8; 5, 3, 5; 40, 29, 11.—
5.
With dat. of the end, object, purpose, etc.:
vitam hanc rusticam tu probro et crimini putas esse oportere,
Cic. Rosc. Am. 17, 48:
etiam quae esui potuique non sunt, contineri legato,
Dig. 33, 9, 3; Gell. 4, 1, 20:
ut divites conferrent, qui essent oneri ferendo,
Liv. 2, 9:
magis vis morbi curae esset, maxime quod, etc.,
id. 4, 21, 5:
cum solvendo aere (i. e. aeri) alieno res publica non esset,
id. 31, 13:
iniciuntur ea, quae umori extrahendo sunt,
Cels. 4, 10 fin. — Esp. in phrase solvendo esse, to be solvent, able to pay:
tu nec solvendo eras,
Cic. Phil. 2, 2, 4:
cum solvendo civitates non essent,
id. Fam. 3, 8, 2 (v. solvo).—
6.
With predicative dat. sing., denoting that which the subject is, becomes, appears to be, etc.
(α).
Without second dat. of pers.:
auxilio is fuit,
Plaut. Am. prol. 94:
magis curae'st,
id. Bacch. 4, 10, 3; id. Curc. 4, 2, 15; id. As. 1, 3, 23; id. Capt. 5, 2, 13 sq.:
cui bono fuerit,
Cic. Phil. 2, 14, 35:
eo natus sum ut Jugurthae scelerum ostentui essem,
Sall. J. 24, 10: cupis me esse nequam;
tamen ero frugi bonae,
Plaut. Ps. 1, 5, 51:
magnoque esse argumento, homines scire pleraque antequam nati sint, quod, etc.,
Cic. Sen. 21, 78:
multi Indicioque sui facti persaepe fuere, Lucr 4, 1019: ejus rei ipsa verba formulae testimonio sunt,
Cic. Rosc. Com. 4, 11:
haec res ad levandam annonam impedimento fuit,
Liv. 4, 13:
cujus rei Demosthenes atque Aeschines possunt esse documento,
Quint. 7, 1, 2.—
(β).
With second dat. of pers.:
obsecro vos ego mi auxilio sitis,
Plaut. Aul. 4, 9, 5; id. Ep. 5, 2, 11; id. Most. 1, 2, 68:
ne quid Captioni mihi sit,
id. ib. 3, 3, 19:
mihi cordi est,
id. Cist. 1, 1, 110:
ubi eris damno molestiae et dedecori saepe fueris,
id. As. 3, 2, 25:
metuo illaec mihi res ne malo magno fuat,
id. Mil. 2, 6, 12:
nec Salus nobis saluti jam esse potest,
id. Most. 2, 1, 4:
bono usui estis nulli,
id. Curc. 4, 2, 15:
quae sint nobis morbo mortique,
Lucr. 6, 1095:
quo magis quae agis curae sunt mihi,
Ter. Ad. 4, 5, 46:
omitto innumerabiles viros, quorum singuli saluti huic civitati fuerunt,
Cic. Rep. 1, 1, 1: ut mihi magnae curae tuam vitam ac dignitatem esse scires, Anton. ap. Cic. Att. 10, 8, A fin.:
accusant ei, quibus occidi patrem Sex. Roscii bono fuit,
Cic. Rosc. Am. 5, 13: haec tam parva [p. 1800] civitas praedae tibi et quaestui fuit, id. Verr. 2, 3, 37, § 85:
ea dictitare, quae detrimento, maculae, invidiae, infamiae nobis omnibus esse possint,
id. ib. 2, 3, 62, §
144: minus ea bella curae patribus erant, quam, etc.,
Liv. 35, 23, 1:
sciant patribus aeque curae fuisse, ne, etc.,
id. 4, 7, 6:
si hoc perinde curae est tibi quam illud mihi,
Plin. Ep. 6, 8, 9:
quantaeque curae tibi fuit, ne quis, etc.,
id. Pan. 25, 3:
quantae sit mihi curae,
id. Ep. 6, 8, 2:
si judicibus ipsis aut gloriae damnatio rei aut deformitati futura absolutio,
Quint. 6, 1, 12.—Rarely with dat. gerund:
nec tamen impedimento id rebus gerundis fuit,
Liv. 26, 24 (for a full account of this dative, v. Roby, Gram. 2, praef. pp. xxv.-lvi., and § 1158 sq.).—
7.
Esse ad aliquid, to be of use for, to serve for:
vinum murteum est ad alvum crudam,
Cato, R. R. 125:
completae naves taeda et pice reliquisque rebus quae sunt ad incendia,
Caes. B. C. 3, 101:
valvae, quae olim ad ornandum templum erant maxime,
Cic. Verr. 2, 4, 56, § 124.—
8.
Id est or hoc est, with predic.-clause by way of explanatory addition, that is, that is to say; sometimes also with a climax in the sense, which is as much as to say, or which is the same thing:
sed domum redeamus, id est ad nostros revertamur,
Cic. Brut. 46, 172:
quodsi in scena, id est in contione verum valet, etc.,
id. Lael. 26, 97:
meos amicos, in quibus est studium, in Graeciam mitto, id est ad Graecos ire jubeo,
id. Ac. 1, 2, 8:
si Epicurum, id est si Democritum probarem,
id. ib. 1, 2, 6:
ut (sapiens) aegritudine opprimatur, id est miseria,
id. Tusc. 3, 13, 27: a parte negotiali, hoc est pragmatikêi, Quint. 3, 7, 1:
cum in bona tua invasero, hoc est, cum te docuero,
id. 8, 3, 89.—
9.
Poet., with Greek inf. pleonastically:
esse dederat monumentum,
Verg. A. 5, 572 (cf.: dôke xeinêion einai, Hom. Il. 10, 269).
2.
sum = eum, Enn. ap. Fest., v. is.
3.
sum- in composition, for sub before m; v. sub fin.

Lewis & Short latin dictionary > sum
9 negō

negō āvī, ātus, āre [3 AG-], to say no, deny, refuse (opp. aio): Negat quis? nego. ait? aio, T.: Diogenes ait, Antipater negat: nunc aiunt, quod tunc negabant: non facile Gallos Gallis negare potuisse, Cs.: negant quicquam esse bonum, nisi, etc.: damnare negatur hanc Venerem pietas, O.: casta negor (sc. esse), they say I am not, O.: negat se Numidam pertimescere, virtuti suorum credere (sc. ait), S.—A second negation does not destroy the first: negat ne suspicari.— Not to assent, deny: factum est; non nego, T.: omnia, quae certa non erunt, pro certo negato: negaturum aut me pro M. Fulvio, aut ipsum Fulvium censetis? L.: mitto enim domestica, quae negari possunt, i. e. the proof of which can be suppressed: negare non posse, quin rectius sit, etc., L.— Not to consent, deny, refuse: invitatus ad haec negabit, will decline, Iu.: (oscula), H.: victum, V.: numquam reo cuiquam tam praecise negavi, quam hic mihi: postquam id obstinate sibi negari videt, Cs.: negat quis carmina Gallo? V.: mea dicta demittere in aurīs, V.: Ire, O.: adulescenti negare, quin eum arcesseret, N.: uxorem ut ducat orare occipit... Ille primo se negare, refuse, T.: Poma negat regio, i. e. does not produce, O.: pars ventis vela negare, i. e. furl, O.
* * *
I
negare, additional forms V

deny, refuse; say... not
II
negare, negavi, negatus V

deny, refuse; say... not

Latin-English dictionary > negō
10 nego

nĕgo, āvi, ātum, 1 ( perf. subj. negāssim for negaverim, Plaut. As. 2, 4, 96.—Lengthened collat. form negumo: negumate in carmine Cn. Marci vatis significat negate, Paul. ex Fest. p. 165 Müll.; cf. Herm. Doct. Metr. p. 614), v. n. and a. [for ne-igo, ne and ajo, q. v.], to say no, to deny, refuse (opp. ajo, to say yes; v. ajo; cf.: abnuo, diffiteor, infitior).
I.
In gen.: vel ai, vel nega, say yes or no, Naev. ap. Prisc. p. 473 P.:
vel tu mihi aias vel neges,
Plaut. Rud. 2, 4, 14:
negat quis? nego. Ait? aio,
Ter. Eun. 2, 2, 21:
Diogenes ait, Antipater negat,
Cic. Off. 3, 23, 91:
quasi ego id curem, quid ille aiat aut neget,
id. Fin. 2, 22, 70:
quia nunc aiunt, quod tunc negabant,
id. Rab. Post. 12, 35.— With acc. and inf., to say or affirm that not, to deny that, etc.:
Demosthenes negat, in eo positas esse fortunas Graeciae, hoc, etc.,
Cic. Or. 8 fin.:
Stoici negant quidquam esse bonum, nisi quod honestum sit,
id. Fin. 2, 21, 68; id. de Or. 3, 14, 54:
nego, ullam picturam fuisse, quin abstulerit,
id. Verr. 2, 4, 1, § 1; Caes. B. G. 6, 31.—With quoniam (eccl. Lat.):
negat quoniam Jesus est Christus,
Vulg. 1 Joann. 2, 22.—Sometimes two propositions depend upon nego, with the latter of which an affirmative verb (dico, etc.) is to be supplied:
plerique negant Caesarem in condicione mansurum: postulataque haec ab eo interposita esse, etc.,
Cic. Att. 7, 15, 3:
negabat cessandum et utique prius confligendum,
Liv. 35, 1:
ille negat se Numidam pertimescere, virtuti suorum credere,
Sall. J. 106, 3; Vell. 2, 118, 5; Ter. Phorm. 2, 3, 6.—Sometimes another negation follows, which, however, does not destroy the first:
negat nec suspicari,
Cic. Ac. 1, 2, 7:
negato esse nec mu, nec mutuum,
Plaut. Stich. 1, 3, 101:
tu autem te negas infracto remo, neque columbae collo, commoveri,
Cic. Ac. 2, 25, 79.—
(β).
Pass. with inf., they say I am not, etc.:
casta negor (sc. esse),
Ov. F. 4, 321:
saepe domi non es, cum sis quoque saepe negaris,
Mart. 2, 5, 5:
ex eo negantur ibi ranae coaxare,
Suet. Aug. 94:
ciconiae pullum qui ederit, negatur annis continuis lippiturus,
Plin. 29, 6, 38, § 128.—
II.
In partic.
A.
To deny a thing;
factum est: non nego,
Ter. Ad. 5, 3, 12;
opp. fateri,
Cic. Brut. 19, 76:
sed posthac omnia, quae certa non erunt, pro certo negato,
id. Att. 5, 21, 5:
negaturum aut me pro M. Fulvio, aut ipsum M. Fulvium censetis?
Liv. 38, 43:
negando minuendove,
Suet. Caes. 66:
mitto enim domestica, quae negari possunt,
i. e. the proof of which can be suppressed, Cic. Pis. 5, 11:
videant servi ne quis neget,
Juv. 10, 87.— With quin:
negare non posse, quin rectius sit, etc.,
Liv. 40, 36:
quod si negari non potest, quin, etc.,
Lact. 5, 23 init. —
B.
To deny, refuse: quicquam quisquam cuiquam, quod ei conveniat, neget, Enn. ap. Auct. Her. 4, 12, 18 (Trag. v. 448 Vahl.):
numquam reo cuiquam tam praecise negavi, quam hic mihi,
Cic. Att. 8, 4, 2:
postquam id obstinate sibi negari videt,
Caes. B. G. 5, 6:
alicui impune negare,
Ov. M. 13, 741:
patriae opem,
id. H. 3, 96:
miseris,
id. Tr. 5, 8, 13:
civitatem alicui,
Suet. Aug. 40:
non ego me vinclis verberibusque nego,
Tib. 2, 3, 80; Luc. 8, 3:
exstingui primordia tanta negabam,
Sil. 9, 532:
neque enim negare tibi quidquam potest,
Vulg. 3 Reg. 2, 17.—
b.
Se, to refuse (ante class.):
obsecrat, Ut sibi ejus faciat copiam: illa enim se negat,
Ter. Phorm. 1, 2, 63; id. Hec. 1, 2, 45.—
C.
E s p., to decline an invitation:
invitatus ad haec aliquis de ponte negabit,
Juv. 14, 135.—
2.
Transf., of inanim. things ( poet.):
poma negat regio,
i. e. does not yield, produce, Ov. Tr. 3, 10, 73:
nec mihi materiam bellatrix Roma negabat,
id. ib. 2, 321:
pars ventis vela negare,
i. e. to furl the sails, Ov. M. 11, 487:
si dextra neget,
Stat. Th. 6, 553:
saxa negantia ferro,
opposing, id. Silv. 3, 1:
illi membra negant,
his limbs fail him, id. Th. 2, 668.—
D.
To deny any knowledge of, to reject (with acc. of persons;
eccl. Lat.): negaverunt Dominum,
Vulg. Jer. 5, 12:
qui me negaverit,
ib. Matt. 10, 33: Christum negantes, ib. Judae, 4.

Lewis & Short latin dictionary > nego
11 negumo

nĕgo, āvi, ātum, 1 ( perf. subj. negāssim for negaverim, Plaut. As. 2, 4, 96.—Lengthened collat. form negumo: negumate in carmine Cn. Marci vatis significat negate, Paul. ex Fest. p. 165 Müll.; cf. Herm. Doct. Metr. p. 614), v. n. and a. [for ne-igo, ne and ajo, q. v.], to say no, to deny, refuse (opp. ajo, to say yes; v. ajo; cf.: abnuo, diffiteor, infitior).
I.
In gen.: vel ai, vel nega, say yes or no, Naev. ap. Prisc. p. 473 P.:
vel tu mihi aias vel neges,
Plaut. Rud. 2, 4, 14:
negat quis? nego. Ait? aio,
Ter. Eun. 2, 2, 21:
Diogenes ait, Antipater negat,
Cic. Off. 3, 23, 91:
quasi ego id curem, quid ille aiat aut neget,
id. Fin. 2, 22, 70:
quia nunc aiunt, quod tunc negabant,
id. Rab. Post. 12, 35.— With acc. and inf., to say or affirm that not, to deny that, etc.:
Demosthenes negat, in eo positas esse fortunas Graeciae, hoc, etc.,
Cic. Or. 8 fin.:
Stoici negant quidquam esse bonum, nisi quod honestum sit,
id. Fin. 2, 21, 68; id. de Or. 3, 14, 54:
nego, ullam picturam fuisse, quin abstulerit,
id. Verr. 2, 4, 1, § 1; Caes. B. G. 6, 31.—With quoniam (eccl. Lat.):
negat quoniam Jesus est Christus,
Vulg. 1 Joann. 2, 22.—Sometimes two propositions depend upon nego, with the latter of which an affirmative verb (dico, etc.) is to be supplied:
plerique negant Caesarem in condicione mansurum: postulataque haec ab eo interposita esse, etc.,
Cic. Att. 7, 15, 3:
negabat cessandum et utique prius confligendum,
Liv. 35, 1:
ille negat se Numidam pertimescere, virtuti suorum credere,
Sall. J. 106, 3; Vell. 2, 118, 5; Ter. Phorm. 2, 3, 6.—Sometimes another negation follows, which, however, does not destroy the first:
negat nec suspicari,
Cic. Ac. 1, 2, 7:
negato esse nec mu, nec mutuum,
Plaut. Stich. 1, 3, 101:
tu autem te negas infracto remo, neque columbae collo, commoveri,
Cic. Ac. 2, 25, 79.—
(β).
Pass. with inf., they say I am not, etc.:
casta negor (sc. esse),
Ov. F. 4, 321:
saepe domi non es, cum sis quoque saepe negaris,
Mart. 2, 5, 5:
ex eo negantur ibi ranae coaxare,
Suet. Aug. 94:
ciconiae pullum qui ederit, negatur annis continuis lippiturus,
Plin. 29, 6, 38, § 128.—
II.
In partic.
A.
To deny a thing;
factum est: non nego,
Ter. Ad. 5, 3, 12;
opp. fateri,
Cic. Brut. 19, 76:
sed posthac omnia, quae certa non erunt, pro certo negato,
id. Att. 5, 21, 5:
negaturum aut me pro M. Fulvio, aut ipsum M. Fulvium censetis?
Liv. 38, 43:
negando minuendove,
Suet. Caes. 66:
mitto enim domestica, quae negari possunt,
i. e. the proof of which can be suppressed, Cic. Pis. 5, 11:
videant servi ne quis neget,
Juv. 10, 87.— With quin:
negare non posse, quin rectius sit, etc.,
Liv. 40, 36:
quod si negari non potest, quin, etc.,
Lact. 5, 23 init. —
B.
To deny, refuse: quicquam quisquam cuiquam, quod ei conveniat, neget, Enn. ap. Auct. Her. 4, 12, 18 (Trag. v. 448 Vahl.):
numquam reo cuiquam tam praecise negavi, quam hic mihi,
Cic. Att. 8, 4, 2:
postquam id obstinate sibi negari videt,
Caes. B. G. 5, 6:
alicui impune negare,
Ov. M. 13, 741:
patriae opem,
id. H. 3, 96:
miseris,
id. Tr. 5, 8, 13:
civitatem alicui,
Suet. Aug. 40:
non ego me vinclis verberibusque nego,
Tib. 2, 3, 80; Luc. 8, 3:
exstingui primordia tanta negabam,
Sil. 9, 532:
neque enim negare tibi quidquam potest,
Vulg. 3 Reg. 2, 17.—
b.
Se, to refuse (ante class.):
obsecrat, Ut sibi ejus faciat copiam: illa enim se negat,
Ter. Phorm. 1, 2, 63; id. Hec. 1, 2, 45.—
C.
E s p., to decline an invitation:
invitatus ad haec aliquis de ponte negabit,
Juv. 14, 135.—
2.
Transf., of inanim. things ( poet.):
poma negat regio,
i. e. does not yield, produce, Ov. Tr. 3, 10, 73:
nec mihi materiam bellatrix Roma negabat,
id. ib. 2, 321:
pars ventis vela negare,
i. e. to furl the sails, Ov. M. 11, 487:
si dextra neget,
Stat. Th. 6, 553:
saxa negantia ferro,
opposing, id. Silv. 3, 1:
illi membra negant,
his limbs fail him, id. Th. 2, 668.—
D.
To deny any knowledge of, to reject (with acc. of persons;
eccl. Lat.): negaverunt Dominum,
Vulg. Jer. 5, 12:
qui me negaverit,
ib. Matt. 10, 33: Christum negantes, ib. Judae, 4.

Lewis & Short latin dictionary > negumo
12 imperium (inp-)

imperium (inp-) ī, n [impero], a command, order, direction, injunction: meum Inperium exequi, T.: imperio parere, Cs.: Iovis, V.: imperiis deūm expositis, L.: Naturae imperio gemimus, cum, etc., Iu.—Command, authority, control, power, ascendency, sway: mitto imperium, T.: tenere imperium in suos: Reges in ipsos imperium est Iovis, H.: mater, quoius sub imperiost, mala, T.: pro imperio submovere, arbitrarily, L.: domesticum: arcesse, aut imperium fer, give the order yourself, H.: imperio pueri leonem tradere, O.: Di, quibus imperium est animarum, V.: rerum imperiis hominumque minor, subject to, H.—Supreme power, sovereignty, sway, dominion, empire, supremacy, authority: regium, S.: cupidus imperi singularis, sole dominion: Caesaris, Cs.: imperium extra ordinem dare: sub populi R. imperium dicionemque cadere: Imperium Dido regit, V.: de imperio dimicare: civitati imperium totius provinciae pollicetur, Cs.: auctoritate magis quam imperio regere, L.: Romanorum imperia perferre, dominion, Cs.: imperia legum potentiora quam hominum, L.: gravidam imperiis Italiam regere, sovereignties, V. —A public office, magistracy: cuius (consulis) in imperio, term: nec imperia expetenda: gessi maxima imperia.—Command-in-chief, supreme command, military authority: cum imperio esse: unum imperium cum ipsis habere, be under the same military head, Cs.: mercatorem cum imperio ac securibus misimus.—A dominion, realm, empire: urbes inimicissimae huic imperio: contra imperium populi R. pugnare, Cs.: Imperium Oceano qui terminet, V.: auspicia imperi Romani, Ta.: luxuria imperii, i. e. of the court, Iu.—Of persons, an authority, officer, general: sine imperio copias relinquere, Cs.: imperia et potestates, military and civil authorities: Erat plena lictorum et imperiorum provincia, Cs.—Fig., rule, control: vide, si in animis hominum regale imperium sit: coactae Imperio sexūs, i. e. ambition, Iu.

Latin-English dictionary > imperium (inp-)
13 missiō

missiō ōnis, f [mitto], a sending, despatching: litterarum: legatorum.— A release, setting at liberty, liberation: munus pro missione dare.— A discharge from service, dismissal: missionem petundi gratiā rogat, S.: praemium missionis ferre, Cs.: gratiosa ante emerita stipendia, a discharge obtained by favor, L.: nondum iusta, L.—Of gladiators, quarter: sine missione, to the death, L.— A cessation, end: ludorum.
* * *

missionis N F

mission, sending (away); dismissal, discharge (of soldiers); reprieve

Latin-English dictionary > missiō
14 committo

com-mitto ( con-m-), mīsi, missum, 3, v. a.
I.
Of two or more objects, to bring, join, combine into one whole; to join or put together, to connect, unite.
A.
In gen. (rare; not in Cic.), constr. inter se, cum aliquā re, alicui, with in and acc., and with acc. only.
(α).
Inter se:
res in ordinem digestae atque inter se commissae,
Quint. 7, prooem. §
1: per nondum commissa inter se munimenta urbem intravit,
Liv. 38, 4, 8; cf. thus with inter se:
oras vulneris suturis,
Cels. 7, 19:
duo verba,
Quint. 9, 4, 33:
easdem litteras,
id. ib.:
duo comparativa,
id. 9, 3, 19.—
(β).
With cum:
costae committuntur cum osse pectoris,
Cels. 8, 1.—
(γ).
With dat.:
viam a Placentiā ut Flaminiae committeret,
Liv. 39, 2, 10:
quā naris fronti committitur,
is joined to, Ov. M. 12, 315:
quā vir equo commissus erat,
id. ib. 12, 478 (of a Centaur); cf.
of Scylla: delphinum caudas utero commissa luporum,
Verg. A. 3, 428:
commissa dextera dextrae,
Ov. H. 2, 31:
medulla spinae commissa cerebro,
Cels. 8, 1:
moles, quae urbem continenti committeret,
Curt. 4, 2, 16; Flor. 1, 4, 2 Duker.—
(δ).
With in and acc.:
commissa in unum crura,
Ov. M. 4, 580:
committuntur suturae in unguem,
Cels. 8, 1.—
(ε).
With acc. only: barbaricam pestem navibus obtulit, commissam infabre, Pac. ap. Non. p. 40, 31 (Trag. Rel. v. 271 Rib.):
commissis operibus,
Liv. 38, 7, 10:
fidibusque mei commissa mariti moenia,
Ov. M. 6, 178:
(terra) maria committeret,
Curt. 3, 1, 13; 7, 7, 14:
noctes duas,
Ov. Am. 1, 13, 46; cf.: nocte commissā. Sen. Herc. Oet. 1698:
commissa corpore toto,
Ov. M. 4, 369; Lucil. ap. Non. p. 248, 25: cervix committitur primo [p. 380] artu, Val. Fl. 4, 310:
domus plumbo commissa,
patched, Juv. 14, 310.—
B.
In partic., to set or bring men or animals together in a contest or fight, as competitors, etc., to set together, set on (freq. in Suet.;
elsewhere rare): pugiles Latinos cum Graecis,
Suet. Aug. 45:
quingenis peditibus, elephantis vicenis, tricenis equitibus hinc et inde commissis,
id. Caes. 39; id. Claud. 34:
camelorum quadrigas,
id. Ner. 11; Luc. 1, 97:
victores committe,
Mart. 8, 43, 3; cf. id. Spect. 28, 1:
licet Aenean Rutulumque ferocem Committas,
i.e. you describe their contest in your poem, you bring them in contact with each other, Juv. 1, 162:
eunucho Bromium committere noli,
id. 6, 378:
inter se omnes,
Suet. Calig. 56:
aequales inter se,
id. Gram. 17.—
b.
Trop., to bring together for comparison, to compare, put together, match:
committit vates et comparat, inde Maronem, Atque aliā parte in trutinā suspendit Homerum,
Juv. 6, 436; cf. Prop. 2, 3, 21; Mart. 7, 24, 1.—
2.
Transf., of a battle, war: proelium, certamen, bellum, etc.
a.
To arrange a battle or contest, to enter upon, engage in, begin, join, commence, Cic. Div. 1, 35, 77:
proelii committendi signum dare,
Caes. B. G. 2, 21:
cum proelium commissum audissent,
id. ib. 7, 62:
commisso ab equitibus proelio,
id. B. C. 1, 40:
in aciem exercitum eduxit proeliumque commisit,
Nep. Eum. 3 fin.; id. Hann. 11, 3; id. Milt. 6, 3; Just. 2, 12, 7; 15, 4, 22; 22, 6, 6:
postquam eo ventum est, ut a ferentariis proelium committi posset,
Sall. C. 60, 2:
commisso proelio, diutius nostrorum militum impetum hostes ferre non potuerunt,
Caes. B. G. 4, 35; id. B. C. 1, 13; 2, 6 Kraner ad loc.:
Caesar cohortatus suos proelium commisit,
id. ib. 1, 25:
utrum proelium committi ex usu esset, necne,
id. ib. 1, 50; 1, 52; 2, 19; Nep. Milt. 5, 3:
pridie quam Siciliensem pugnam classe committeret,
Suet. Aug. 96:
avidus committere pugnam,
Sil. 8, 619:
pugnas,
Stat. Th. 6, 143:
rixae committendae causā,
Liv. 5, 25, 2:
cum vates monere eum (regem) coepit, ne committeret, aut certe differret obsidionem,
Curt. 9, 4, 27.—Of a drinking contest for a wager:
a summo septenis cyathis committe hos ludos,
Plaut. Pers. 5, 1, 19:
nondum commisso spectaculo,
Liv. 2, 36, 1:
musicum agona,
Suet. Ner. 23:
aciem,
Flor. 4, 2, 46:
commissum (bellum) ac profligatum conficere,
Liv. 21, 40, 11; 8, 25, 5; 31, 28, 1 al.; cf.:
si quis trium temporum momenta consideret, primo commissum bellum, profligatum secundo, tertio vero confectum est,
Flor. 2, 15, 2:
committere Martem,
Sil. 13, 155:
quo die ludi committebantur,
Cic. Q. Fr. 3, 4, 6:
ludos dedicationis,
Suet. Claud. 21:
ludos,
Verg. A. 5, 113.—
b.
In gen., to maintain a contest, etc., to fight a battle, to hold, celebrate games, etc. (rare):
illam pugnam navalem... mediocri certamine commissam arbitraris?
Cic. Mur. 15, 33:
levia inde proelia per quatriduum commissa,
Liv. 34, 37, 7:
commisso modico certamine,
id. 23, 44, 5.—
(β).
Absol. (post-Aug. and rare):
contra quem Sulla iterum commisit,
Eutr. 5, 6; 9, 24; Dig. 9, 1, 1:
priusquam committeretur,
before the contest began, Suet. Vesp. 5.—
3.
In gen.: committere aliquid, to begin any course of action, to undertake, carry on, hold (rare):
tribuni sanguine commissa proscriptio,
Vell. 2, 64 fin.:
judicium inter sicarios committitur,
Cic. Rosc. Am. 5, 11. —In part. perf.:
egregie ad ultimum in audacter commisso perseveravit,
Liv. 44, 4, 11; cf. id. ib. § 8; 44, 6, 14.—
4.
In partic., to practise or perpetrate wrong, do injustice; to commit a crime (very freq. and class.).
(α).
With acc.:
ut neque timeant, qui nihil commiserint, et poenam semper ante oculos versari putent, qui peccaverint,
Cic. Mil. 23, 61; cf. Quint. 7, 2, 30:
commississe cavet quod mox mutare laboret,
Hor. A. P. 168:
ego etiam quae tu sine Verre commisisti, Verri crimini daturus sum,
Cic. Div. in Caecil. 11, 35:
quantum flagitii,
id. Brut. 61, 219:
tantum facinus,
id. Rosc. Am. 23, 65:
virilis audaciae facinora,
Sall. C. 25, 1:
majus delictum,
Caes. B. G. 7, 4:
nil nefandum,
Ov. M. 9, 626:
nefarias res,
Cic. Phil. 6, 1, 2:
scelus,
id. Sull. 2, 6; Dig. 48, 9, 7:
adulterium,
Quint. 7, 2, 11; 7, 3, 1:
incestum cum filio,
id. 5, 10, 19:
parricidium,
id. 7, 2, 2:
caedem,
id. 7, 4, 43; 10, 1, 12; 5, 12, 3:
sacrilegium,
id. 7, 2, 18:
fraudem,
Hor. C. 1, 28, 31.— Aliquid adversus, in, erga:
committere multa et in deos et in homines impie nefarieque,
Cic. Verr. 2, 1, 2, § 6; cf.:
in te,
Verg. A. 1, 231:
aliquid adversus populum Romanum,
Liv. 42, 38, 3:
aliquid erga te,
Cic. Att. 3, 20, 3.—
(β).
Committere contra legem, in legem, lege, to offend, sin, commit an offence:
quasi committeret contra legem,
Cic. Brut. 12, 48:
in legem Juliam de adulteriis,
Dig. 48, 5, 39; 48, 10, 13:
adversus testamentum,
ib. 34, 3, 8, § 2:
ne lege censoriā committant,
Varr. R. R. 2, 1, 16:
lege de sicariis,
Quint. 7, 1, 9. —
(γ).
Absol.:
hoc si in posterum edixisses, minus esset nefarium... nemo enim committeret,
Cic. Verr. 2, 1, 43, § 110.—
(δ).
With ut, to be guilty or be in fault, so that, to give occasion or cause, that, to act so as that:
id me commissurum ut patiar fieri,
Plaut. Trin. 3, 2, 78:
non committet hodie iterum ut vapulet,
Ter. Ad. 2, 1, 5:
ego nolo quemquam civem committere, ut morte multandus sit: tu, etiam si commiserit, conservandum putas,
Cic. Phil. 8, 5, 15:
committere ut accusator nominere,
id. Off. 2, 14, 50; so Liv. 25, 6, 17:
non committam, ut tibi ipse insanire videar,
Cic. Fam. 5, 5, 3; 3, 7, 3; id. Att. 1, 6, 1; 1, 20, 3; id. de Or. 2, 57, 233; id. Off. 3, 2, 6; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 20, 1, Quint. 1, 10, 30; 5, 13, 27; Cic. Leg. 1, 13, 37.—More rare in a like sense,
(ε).
With cur or quare:
Caedicius negare se commissurum, cur sibi quisquam imperium finiret,
Liv. 5, 46, 6:
neque commissum a se, quare timeret,
Caes. B. G. 1, 14.—
(ζ).
With inf.:
non committunt scamna facere,
Col. 2, 4, 3:
infelix committit saepe repelli,
Ov. M. 9, 632.—
b.
Poenam, multam, etc., jurid. t. t., to bring punishment upon one ' s self by an error or fault, to incur, make one ' s self liable to it:
poenam,
Cic. Verr. 2, 3, 12, § 30; cf. Quint. 7, 4, 20; and:
committere in poenam edicti,
Dig. 2, 2, 4:
ut illam multam non commiserit,
Cic. Clu. 37, 103; Dig. 35, 1, 6 pr.—
(β).
Committi, with a definite object, to be forfeited or confiscated, as a penalty:
hereditas Veneri Erycinae commissa,
Cic. Verr. 2, 1, 10, § 27; 2, 2, 14, § 36; so,
commissae hypothecae,
id. Fam. 13, 56, 2:
commissa tibi fiducia,
id. Fl. 21, 51:
merces,
Dig. 39, 4, 11, § 2:
mancipium,
ib. 39, 14, 6:
praedia in publicum,
ib. 3, 5, 12:
hanc devotionem capitis esse commissam,
incurred, Cic. Dom. 57, 145.—
c.
Also (mostly in jurid. Lat.) of laws, judicial regulations, promises, etc., that become binding in consequence of the fulfilment of a condition as the commission of a crime, etc.:
in civitatem obligatam sponsione commissa iratis omnibus diis,
a promise the condition of which has been fulfilled, Liv. 9, 11, 10 Weissenb. ad loc.; cf.:
hanc ego devotionem capitis mei... convictam esse et commissam putabo,
Cic. Dom. 57, 145:
si alius committat edictum,
transgresses, incurs its penalty, makes himself liable to, Dig. 37, 4, 3, § 11; cf.:
commisso edicto ab alio filio, ib. lex 8, § 4: commisso per alium edicto, ib. lex 10, § 1 al.: statim atque commissa lex est,
ib. 18, 3, 4, § 2:
committetur stipulatio,
ib. 24, 3, 56.
II.
To place a thing somewhere for preservation, protection, care, etc.; to give, intrust, commit to, to give up or resign to, to trust (syn.: commendo, trado, credo; very freq. and class.); constr. with aliquid ( aliquem) alicui, in aliquid, or absol.
(α).
Aliquid ( aliquem, se) alicui:
honor non solum datus sed etiam creditus ac commissus,
Cic. Verr. 2, 5, 14, § 35:
nec illi (Catoni) committendum illud negotium, sed inponendum putaverunt,
id. Sest. 28, 60:
qui capita vestra non dubitatis credere, cui calceandos nemo commisit pedes?
Phaedr. 1, 14, 16:
ego me tuae commendo et committo fidei,
Ter. Eun. 5, 2, 47 (cf. id. And. 1, 5, 61):
ne quid committam tibi,
Plaut. Most. 3, 3, 21; Ter. Hec. 2, 1, 15; id. And. 3, 5, 3; cf.:
his salutem nostram, his fortunas, his liberos rectissime committi arbitramur,
Cic. Off. 2, 9, 33; id. Att. 1, 13, 1; cf. id. ib. §
4: tibi rem magnam,
id. Fam. 13, 5, 1; id. Mil. 25, 68:
quia commissi sunt eis magistratus,
id. Planc. 25, 61:
summum imperium potestatemque omnium rerum alicui,
Nep. Lys. 1 fin.:
domino rem omnem,
Hor. S. 2, 7, 67:
caput tonsori,
id. A. P. 301:
ratem pelago,
id. C. 1, 3, 11:
sulcis semina (corresp. with spem credere terrae),
Verg. G. 1, 223; cf.:
committere semen sitienti solo,
Col. 2, 8, 4:
ulcus frigori,
Cels. 6, 18, n. 2:
aliquid litteris,
Cic. Att. 4, 1, 8; so,
verba tabellis,
Ov. M. 9, 587:
vivunt commissi calores Aeoliae fidibus puellae,
Hor. C. 4, 9, 11 al.:
committere se populo, senatui, publicis praesidiis et armis (corresp. with se tradere),
Cic. Mil. 23, 61; so,
se urbi,
id. Att. 15, 11, 1:
se theatro populoque Romano,
id. Sest. 54, 116:
se proelio,
Liv. 4, 59, 2:
se pugnae,
id. 5, 32, 4:
se publico,
to venture into the streets, Suet. Ner. 26:
se neque navigationi, neque viae,
Cic. Fam. 16, 8, 1; cf. id. Phil. 12, 10, 25; id. Imp. Pomp. 11, 31:
se timidius fortunae,
id. Att. 9, 6, 4:
civilibus fluctibus,
Nep. Att. 6, 1 al. —Prov.: ovem lupo (Gr. kataleipein oïn en lukoisi), Ter. Eun. 5, 1, 16.—
(β).
Aliquid ( aliquem, se) in aliquid (so esp. freq. in Liv.):
aliquid in alicujus fidem committere,
Ter. Hec. 1, 2, 34; cf. Liv. 30, 14, 4:
se in id conclave,
Cic. Rosc. Am. 23, 64:
se in conspectum populi Romani,
id. Verr. 2, 4, 11, § 26; cf. Pompei. ap. Cic. Att. 8, 12, C, 2:
se in senatum,
Cic. Q. Fr. 3, 2, 2; id. Ac. 2, 21, 68:
summae fuisse dementiae dubiā spe impulsum certum in periculum se committere,
id. Inv. 2, 8, 27:
rem in casum ancipitis eventus,
Liv. 4, 27, 6; cf.:
duos filios in aleam ejus casus,
id. 40, 21, 6:
rem in aciem,
id. 3, 2, 12; cf.:
se in aciem,
id. 7, 26, 11; 23, 11, 10;
rempublicam in discrimen,
id. 8, 32, 4; cf.:
rerum summam in discrimen,
id. 33, 7, 10. —
(γ).
Simply alicui, or entirely absol.:
sanan' es, Quae isti committas?
in trusting to him, Plaut. Curc. 5, 2, 55:
ei commisi et credidi, Ter, Heaut. 5, 2, 13: haec cum scirem et cogitarem, commisi tamen, judices, Heio,
Cic. Verr. 2, 4, 7, § 16:
universo populo neque ipse committit neque illi horum consiliorum auctores committi recte putant posse,
id. Agr. 2, 8, 20:
venti, quibus necessario committendum existimabat,
Caes. B. C. 3, 25:
sed quoniam non es veritus concredere nobis, accipe commissae munera laetitiae,
intrusted, Prop. 1, 10, 12:
instant enim (adversarii) et saepe discrimen omne committunt, quod deesse nobis putant,
often hazard the most important advantage, Quint. 6, 4, 17:
cum senatus ei commiserit, ut videret, ne quid res publica detrimenti caperet,
Cic. Mil. 26, 70.—With de:
iste negat se de existimatione suā cuiquam nisi suis commissurum,
Cic. Verr. 2, 3, 60, § 137. —Hence, P. a. as subst.: commissum, i, n.
A.
(Acc. to I. 3.) An undertaking, enterprise:
nec aliud restabat quam audacter commissum corrigere,
Liv. 44, 4, 8:
supererat nihil aliud in temere commisso, quam, etc.,
id. 44, 6, 14.—
B.
(Acc. to I. 4.) A transgression, offence, fault, crime:
sacrum,
Cic. Leg. 2, 9, 22:
nisi aut quid commissi aut est causa jurgi,
Plaut. Men. 5, 2, 21:
ecquod hujus factum aut commissum non dicam audacius, sed quod, etc.,
Cic. Sull. 26, 72; cf.
turpe,
Hor. C. 3, 27, 39:
commissi praemia,
Ov. F. 4, 590.—In plur.:
post mihi non simili poenā commissa luetis,
offences, Verg. A. 1, 136; so,
fateri,
Stat. S. 5, 5, 5:
improba,
Claud. Rapt. Pros. 2, 304.—
2.
Jurid. Lat., an incurring of fines, a confiscation or confiscated property, Suet. Calig. 41:
in commissum cadere,
Dig. 39, 4, 16:
causa commissi,
ib. 39, 4, 16 al.; 19, 2, 61 fin.:
aliquid pro commisso tenetur,
Quint. Decl. 341.—
C.
(Acc. to II.) That which is intrusted, a secret, trust:
enuntiare commissa,
Cic. Tusc. 2, 13, 31:
commissa celare,
Nep. Epam. 3, 2; cf. Juv. 9, 93:
commissa tacere,
Hor. S. 1, 4, 84:
prodere,
id. ib. 1, 3, 95:
retinent commissa fideliter aures,
id. Ep. 1, 18, 70:
commissum teges (corresp. with arcanum scrutaberis),
id. ib. 1, 18, 38; cf. id. A. P. 200.

Lewis & Short latin dictionary > committo
15 conmitto

com-mitto ( con-m-), mīsi, missum, 3, v. a.
I.
Of two or more objects, to bring, join, combine into one whole; to join or put together, to connect, unite.
A.
In gen. (rare; not in Cic.), constr. inter se, cum aliquā re, alicui, with in and acc., and with acc. only.
(α).
Inter se:
res in ordinem digestae atque inter se commissae,
Quint. 7, prooem. §
1: per nondum commissa inter se munimenta urbem intravit,
Liv. 38, 4, 8; cf. thus with inter se:
oras vulneris suturis,
Cels. 7, 19:
duo verba,
Quint. 9, 4, 33:
easdem litteras,
id. ib.:
duo comparativa,
id. 9, 3, 19.—
(β).
With cum:
costae committuntur cum osse pectoris,
Cels. 8, 1.—
(γ).
With dat.:
viam a Placentiā ut Flaminiae committeret,
Liv. 39, 2, 10:
quā naris fronti committitur,
is joined to, Ov. M. 12, 315:
quā vir equo commissus erat,
id. ib. 12, 478 (of a Centaur); cf.
of Scylla: delphinum caudas utero commissa luporum,
Verg. A. 3, 428:
commissa dextera dextrae,
Ov. H. 2, 31:
medulla spinae commissa cerebro,
Cels. 8, 1:
moles, quae urbem continenti committeret,
Curt. 4, 2, 16; Flor. 1, 4, 2 Duker.—
(δ).
With in and acc.:
commissa in unum crura,
Ov. M. 4, 580:
committuntur suturae in unguem,
Cels. 8, 1.—
(ε).
With acc. only: barbaricam pestem navibus obtulit, commissam infabre, Pac. ap. Non. p. 40, 31 (Trag. Rel. v. 271 Rib.):
commissis operibus,
Liv. 38, 7, 10:
fidibusque mei commissa mariti moenia,
Ov. M. 6, 178:
(terra) maria committeret,
Curt. 3, 1, 13; 7, 7, 14:
noctes duas,
Ov. Am. 1, 13, 46; cf.: nocte commissā. Sen. Herc. Oet. 1698:
commissa corpore toto,
Ov. M. 4, 369; Lucil. ap. Non. p. 248, 25: cervix committitur primo [p. 380] artu, Val. Fl. 4, 310:
domus plumbo commissa,
patched, Juv. 14, 310.—
B.
In partic., to set or bring men or animals together in a contest or fight, as competitors, etc., to set together, set on (freq. in Suet.;
elsewhere rare): pugiles Latinos cum Graecis,
Suet. Aug. 45:
quingenis peditibus, elephantis vicenis, tricenis equitibus hinc et inde commissis,
id. Caes. 39; id. Claud. 34:
camelorum quadrigas,
id. Ner. 11; Luc. 1, 97:
victores committe,
Mart. 8, 43, 3; cf. id. Spect. 28, 1:
licet Aenean Rutulumque ferocem Committas,
i.e. you describe their contest in your poem, you bring them in contact with each other, Juv. 1, 162:
eunucho Bromium committere noli,
id. 6, 378:
inter se omnes,
Suet. Calig. 56:
aequales inter se,
id. Gram. 17.—
b.
Trop., to bring together for comparison, to compare, put together, match:
committit vates et comparat, inde Maronem, Atque aliā parte in trutinā suspendit Homerum,
Juv. 6, 436; cf. Prop. 2, 3, 21; Mart. 7, 24, 1.—
2.
Transf., of a battle, war: proelium, certamen, bellum, etc.
a.
To arrange a battle or contest, to enter upon, engage in, begin, join, commence, Cic. Div. 1, 35, 77:
proelii committendi signum dare,
Caes. B. G. 2, 21:
cum proelium commissum audissent,
id. ib. 7, 62:
commisso ab equitibus proelio,
id. B. C. 1, 40:
in aciem exercitum eduxit proeliumque commisit,
Nep. Eum. 3 fin.; id. Hann. 11, 3; id. Milt. 6, 3; Just. 2, 12, 7; 15, 4, 22; 22, 6, 6:
postquam eo ventum est, ut a ferentariis proelium committi posset,
Sall. C. 60, 2:
commisso proelio, diutius nostrorum militum impetum hostes ferre non potuerunt,
Caes. B. G. 4, 35; id. B. C. 1, 13; 2, 6 Kraner ad loc.:
Caesar cohortatus suos proelium commisit,
id. ib. 1, 25:
utrum proelium committi ex usu esset, necne,
id. ib. 1, 50; 1, 52; 2, 19; Nep. Milt. 5, 3:
pridie quam Siciliensem pugnam classe committeret,
Suet. Aug. 96:
avidus committere pugnam,
Sil. 8, 619:
pugnas,
Stat. Th. 6, 143:
rixae committendae causā,
Liv. 5, 25, 2:
cum vates monere eum (regem) coepit, ne committeret, aut certe differret obsidionem,
Curt. 9, 4, 27.—Of a drinking contest for a wager:
a summo septenis cyathis committe hos ludos,
Plaut. Pers. 5, 1, 19:
nondum commisso spectaculo,
Liv. 2, 36, 1:
musicum agona,
Suet. Ner. 23:
aciem,
Flor. 4, 2, 46:
commissum (bellum) ac profligatum conficere,
Liv. 21, 40, 11; 8, 25, 5; 31, 28, 1 al.; cf.:
si quis trium temporum momenta consideret, primo commissum bellum, profligatum secundo, tertio vero confectum est,
Flor. 2, 15, 2:
committere Martem,
Sil. 13, 155:
quo die ludi committebantur,
Cic. Q. Fr. 3, 4, 6:
ludos dedicationis,
Suet. Claud. 21:
ludos,
Verg. A. 5, 113.—
b.
In gen., to maintain a contest, etc., to fight a battle, to hold, celebrate games, etc. (rare):
illam pugnam navalem... mediocri certamine commissam arbitraris?
Cic. Mur. 15, 33:
levia inde proelia per quatriduum commissa,
Liv. 34, 37, 7:
commisso modico certamine,
id. 23, 44, 5.—
(β).
Absol. (post-Aug. and rare):
contra quem Sulla iterum commisit,
Eutr. 5, 6; 9, 24; Dig. 9, 1, 1:
priusquam committeretur,
before the contest began, Suet. Vesp. 5.—
3.
In gen.: committere aliquid, to begin any course of action, to undertake, carry on, hold (rare):
tribuni sanguine commissa proscriptio,
Vell. 2, 64 fin.:
judicium inter sicarios committitur,
Cic. Rosc. Am. 5, 11. —In part. perf.:
egregie ad ultimum in audacter commisso perseveravit,
Liv. 44, 4, 11; cf. id. ib. § 8; 44, 6, 14.—
4.
In partic., to practise or perpetrate wrong, do injustice; to commit a crime (very freq. and class.).
(α).
With acc.:
ut neque timeant, qui nihil commiserint, et poenam semper ante oculos versari putent, qui peccaverint,
Cic. Mil. 23, 61; cf. Quint. 7, 2, 30:
commississe cavet quod mox mutare laboret,
Hor. A. P. 168:
ego etiam quae tu sine Verre commisisti, Verri crimini daturus sum,
Cic. Div. in Caecil. 11, 35:
quantum flagitii,
id. Brut. 61, 219:
tantum facinus,
id. Rosc. Am. 23, 65:
virilis audaciae facinora,
Sall. C. 25, 1:
majus delictum,
Caes. B. G. 7, 4:
nil nefandum,
Ov. M. 9, 626:
nefarias res,
Cic. Phil. 6, 1, 2:
scelus,
id. Sull. 2, 6; Dig. 48, 9, 7:
adulterium,
Quint. 7, 2, 11; 7, 3, 1:
incestum cum filio,
id. 5, 10, 19:
parricidium,
id. 7, 2, 2:
caedem,
id. 7, 4, 43; 10, 1, 12; 5, 12, 3:
sacrilegium,
id. 7, 2, 18:
fraudem,
Hor. C. 1, 28, 31.— Aliquid adversus, in, erga:
committere multa et in deos et in homines impie nefarieque,
Cic. Verr. 2, 1, 2, § 6; cf.:
in te,
Verg. A. 1, 231:
aliquid adversus populum Romanum,
Liv. 42, 38, 3:
aliquid erga te,
Cic. Att. 3, 20, 3.—
(β).
Committere contra legem, in legem, lege, to offend, sin, commit an offence:
quasi committeret contra legem,
Cic. Brut. 12, 48:
in legem Juliam de adulteriis,
Dig. 48, 5, 39; 48, 10, 13:
adversus testamentum,
ib. 34, 3, 8, § 2:
ne lege censoriā committant,
Varr. R. R. 2, 1, 16:
lege de sicariis,
Quint. 7, 1, 9. —
(γ).
Absol.:
hoc si in posterum edixisses, minus esset nefarium... nemo enim committeret,
Cic. Verr. 2, 1, 43, § 110.—
(δ).
With ut, to be guilty or be in fault, so that, to give occasion or cause, that, to act so as that:
id me commissurum ut patiar fieri,
Plaut. Trin. 3, 2, 78:
non committet hodie iterum ut vapulet,
Ter. Ad. 2, 1, 5:
ego nolo quemquam civem committere, ut morte multandus sit: tu, etiam si commiserit, conservandum putas,
Cic. Phil. 8, 5, 15:
committere ut accusator nominere,
id. Off. 2, 14, 50; so Liv. 25, 6, 17:
non committam, ut tibi ipse insanire videar,
Cic. Fam. 5, 5, 3; 3, 7, 3; id. Att. 1, 6, 1; 1, 20, 3; id. de Or. 2, 57, 233; id. Off. 3, 2, 6; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 20, 1, Quint. 1, 10, 30; 5, 13, 27; Cic. Leg. 1, 13, 37.—More rare in a like sense,
(ε).
With cur or quare:
Caedicius negare se commissurum, cur sibi quisquam imperium finiret,
Liv. 5, 46, 6:
neque commissum a se, quare timeret,
Caes. B. G. 1, 14.—
(ζ).
With inf.:
non committunt scamna facere,
Col. 2, 4, 3:
infelix committit saepe repelli,
Ov. M. 9, 632.—
b.
Poenam, multam, etc., jurid. t. t., to bring punishment upon one ' s self by an error or fault, to incur, make one ' s self liable to it:
poenam,
Cic. Verr. 2, 3, 12, § 30; cf. Quint. 7, 4, 20; and:
committere in poenam edicti,
Dig. 2, 2, 4:
ut illam multam non commiserit,
Cic. Clu. 37, 103; Dig. 35, 1, 6 pr.—
(β).
Committi, with a definite object, to be forfeited or confiscated, as a penalty:
hereditas Veneri Erycinae commissa,
Cic. Verr. 2, 1, 10, § 27; 2, 2, 14, § 36; so,
commissae hypothecae,
id. Fam. 13, 56, 2:
commissa tibi fiducia,
id. Fl. 21, 51:
merces,
Dig. 39, 4, 11, § 2:
mancipium,
ib. 39, 14, 6:
praedia in publicum,
ib. 3, 5, 12:
hanc devotionem capitis esse commissam,
incurred, Cic. Dom. 57, 145.—
c.
Also (mostly in jurid. Lat.) of laws, judicial regulations, promises, etc., that become binding in consequence of the fulfilment of a condition as the commission of a crime, etc.:
in civitatem obligatam sponsione commissa iratis omnibus diis,
a promise the condition of which has been fulfilled, Liv. 9, 11, 10 Weissenb. ad loc.; cf.:
hanc ego devotionem capitis mei... convictam esse et commissam putabo,
Cic. Dom. 57, 145:
si alius committat edictum,
transgresses, incurs its penalty, makes himself liable to, Dig. 37, 4, 3, § 11; cf.:
commisso edicto ab alio filio, ib. lex 8, § 4: commisso per alium edicto, ib. lex 10, § 1 al.: statim atque commissa lex est,
ib. 18, 3, 4, § 2:
committetur stipulatio,
ib. 24, 3, 56.
II.
To place a thing somewhere for preservation, protection, care, etc.; to give, intrust, commit to, to give up or resign to, to trust (syn.: commendo, trado, credo; very freq. and class.); constr. with aliquid ( aliquem) alicui, in aliquid, or absol.
(α).
Aliquid ( aliquem, se) alicui:
honor non solum datus sed etiam creditus ac commissus,
Cic. Verr. 2, 5, 14, § 35:
nec illi (Catoni) committendum illud negotium, sed inponendum putaverunt,
id. Sest. 28, 60:
qui capita vestra non dubitatis credere, cui calceandos nemo commisit pedes?
Phaedr. 1, 14, 16:
ego me tuae commendo et committo fidei,
Ter. Eun. 5, 2, 47 (cf. id. And. 1, 5, 61):
ne quid committam tibi,
Plaut. Most. 3, 3, 21; Ter. Hec. 2, 1, 15; id. And. 3, 5, 3; cf.:
his salutem nostram, his fortunas, his liberos rectissime committi arbitramur,
Cic. Off. 2, 9, 33; id. Att. 1, 13, 1; cf. id. ib. §
4: tibi rem magnam,
id. Fam. 13, 5, 1; id. Mil. 25, 68:
quia commissi sunt eis magistratus,
id. Planc. 25, 61:
summum imperium potestatemque omnium rerum alicui,
Nep. Lys. 1 fin.:
domino rem omnem,
Hor. S. 2, 7, 67:
caput tonsori,
id. A. P. 301:
ratem pelago,
id. C. 1, 3, 11:
sulcis semina (corresp. with spem credere terrae),
Verg. G. 1, 223; cf.:
committere semen sitienti solo,
Col. 2, 8, 4:
ulcus frigori,
Cels. 6, 18, n. 2:
aliquid litteris,
Cic. Att. 4, 1, 8; so,
verba tabellis,
Ov. M. 9, 587:
vivunt commissi calores Aeoliae fidibus puellae,
Hor. C. 4, 9, 11 al.:
committere se populo, senatui, publicis praesidiis et armis (corresp. with se tradere),
Cic. Mil. 23, 61; so,
se urbi,
id. Att. 15, 11, 1:
se theatro populoque Romano,
id. Sest. 54, 116:
se proelio,
Liv. 4, 59, 2:
se pugnae,
id. 5, 32, 4:
se publico,
to venture into the streets, Suet. Ner. 26:
se neque navigationi, neque viae,
Cic. Fam. 16, 8, 1; cf. id. Phil. 12, 10, 25; id. Imp. Pomp. 11, 31:
se timidius fortunae,
id. Att. 9, 6, 4:
civilibus fluctibus,
Nep. Att. 6, 1 al. —Prov.: ovem lupo (Gr. kataleipein oïn en lukoisi), Ter. Eun. 5, 1, 16.—
(β).
Aliquid ( aliquem, se) in aliquid (so esp. freq. in Liv.):
aliquid in alicujus fidem committere,
Ter. Hec. 1, 2, 34; cf. Liv. 30, 14, 4:
se in id conclave,
Cic. Rosc. Am. 23, 64:
se in conspectum populi Romani,
id. Verr. 2, 4, 11, § 26; cf. Pompei. ap. Cic. Att. 8, 12, C, 2:
se in senatum,
Cic. Q. Fr. 3, 2, 2; id. Ac. 2, 21, 68:
summae fuisse dementiae dubiā spe impulsum certum in periculum se committere,
id. Inv. 2, 8, 27:
rem in casum ancipitis eventus,
Liv. 4, 27, 6; cf.:
duos filios in aleam ejus casus,
id. 40, 21, 6:
rem in aciem,
id. 3, 2, 12; cf.:
se in aciem,
id. 7, 26, 11; 23, 11, 10;
rempublicam in discrimen,
id. 8, 32, 4; cf.:
rerum summam in discrimen,
id. 33, 7, 10. —
(γ).
Simply alicui, or entirely absol.:
sanan' es, Quae isti committas?
in trusting to him, Plaut. Curc. 5, 2, 55:
ei commisi et credidi, Ter, Heaut. 5, 2, 13: haec cum scirem et cogitarem, commisi tamen, judices, Heio,
Cic. Verr. 2, 4, 7, § 16:
universo populo neque ipse committit neque illi horum consiliorum auctores committi recte putant posse,
id. Agr. 2, 8, 20:
venti, quibus necessario committendum existimabat,
Caes. B. C. 3, 25:
sed quoniam non es veritus concredere nobis, accipe commissae munera laetitiae,
intrusted, Prop. 1, 10, 12:
instant enim (adversarii) et saepe discrimen omne committunt, quod deesse nobis putant,
often hazard the most important advantage, Quint. 6, 4, 17:
cum senatus ei commiserit, ut videret, ne quid res publica detrimenti caperet,
Cic. Mil. 26, 70.—With de:
iste negat se de existimatione suā cuiquam nisi suis commissurum,
Cic. Verr. 2, 3, 60, § 137. —Hence, P. a. as subst.: commissum, i, n.
A.
(Acc. to I. 3.) An undertaking, enterprise:
nec aliud restabat quam audacter commissum corrigere,
Liv. 44, 4, 8:
supererat nihil aliud in temere commisso, quam, etc.,
id. 44, 6, 14.—
B.
(Acc. to I. 4.) A transgression, offence, fault, crime:
sacrum,
Cic. Leg. 2, 9, 22:
nisi aut quid commissi aut est causa jurgi,
Plaut. Men. 5, 2, 21:
ecquod hujus factum aut commissum non dicam audacius, sed quod, etc.,
Cic. Sull. 26, 72; cf.
turpe,
Hor. C. 3, 27, 39:
commissi praemia,
Ov. F. 4, 590.—In plur.:
post mihi non simili poenā commissa luetis,
offences, Verg. A. 1, 136; so,
fateri,
Stat. S. 5, 5, 5:
improba,
Claud. Rapt. Pros. 2, 304.—
2.
Jurid. Lat., an incurring of fines, a confiscation or confiscated property, Suet. Calig. 41:
in commissum cadere,
Dig. 39, 4, 16:
causa commissi,
ib. 39, 4, 16 al.; 19, 2, 61 fin.:
aliquid pro commisso tenetur,
Quint. Decl. 341.—
C.
(Acc. to II.) That which is intrusted, a secret, trust:
enuntiare commissa,
Cic. Tusc. 2, 13, 31:
commissa celare,
Nep. Epam. 3, 2; cf. Juv. 9, 93:
commissa tacere,
Hor. S. 1, 4, 84:
prodere,
id. ib. 1, 3, 95:
retinent commissa fideliter aures,
id. Ep. 1, 18, 70:
commissum teges (corresp. with arcanum scrutaberis),
id. ib. 1, 18, 38; cf. id. A. P. 200.

Lewis & Short latin dictionary > conmitto
16 de

1.
dē, adv.: of place, down, only in the phrase susque deque, q. v.
2.
dē, prep. [perh. for ded; cf. Oscan dat, old abl. of pronom. stem da; cf. also Lith. praep. da, as far as; and the suffixes, old case-forms, -dam, -dem, -dum, -do, with the locative -de; v. Ribbeck, Beitr. z. L. v. d. Lat. Part. p. 4 sq.] (with abl., denotes the going out, departure, removal, or separating of an object from any fixed point. Accordingly, it occupies a middle place between ab, away from, which denotes a mere external departure, and ex, out of, which signifies from the interior of a thing. Hence verbs compounded with de are constr. not only with de, but quite as freq. with ab and ex; and, on the other hand, those compounded with ab and ex often have the terminus a quo indicated by de), from, away from, down from, out of, etc.
A.
In space, lit. and trop. with verbs of motion: animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 216 Vahl.):
aliquo quom jam sucus de corpore cessit,
Lucr. 3, 224:
(quod Ariovistus) de altera parte agri Sequanos decedere juberet,
to depart, withdraw from, Caes. B. G. 1, 31, 10; cf.:
civitati persuasit, ut de finibus suis cum omnibus copiis exirent,
id. ib. 1, 2:
decedere de provincia,
Cic. Verr. 2, 2, 20, § 49 ( = ex provincia, id. ib. 2, 2, 65, §
147): de vita decedere,
Cic. Rab. Perd. 11:
exire de vita,
id. Lael. 4, 15 (cf.:
excedere e vita,
id. ib. 3, 12):
de triclinio, de cubiculo exire,
id. de Or. 2, 65 fin.:
hamum de cubiculo ut e navicula jacere,
Plin. Ep. 9, 7, 4:
de castris procedere,
Sall. C. 61, 8 et saep.:
brassica de capite et de oculis omnia (mala) deducet,
Cato R. R. 157, 6:
de digito anulum detraho,
Ter. Heaut. 4, 1, 38; cf.:
de matris complexu aliquem avellere atque abstrahere,
Cic. Font. 17:
nomen suum de tabula sustulit,
id. Sest. 33, 72:
ferrum de manibus extorsimus,
id. Cat. 2, 1, 2:
juris utilitas vel a peritis vel de libris depromi potest,
id. de Or. 1, 59, 252 et saep.:
... decido de lecto praeceps,
Plaut. Casin. 5, 2, 50:
de muro se deicere,
Caes. B. C. 1, 18, 3:
de sella exsilire,
Cic. Verr. 2, 2, 30 fin.:
nec ex equo vel de muro, etc., hostem destinare,
Tert. adv. Jud. 9, p. 192:
de caelo aliquid demittere,
Lucr. 2, 1155; cf. Cato R. R. 14, 3 et saep.—
b.
In gen., to indicate the person or place from which any thing is taken, etc., with verbs of taking away, depriving, demanding, requesting, inquiring, buying; as capere, sumere, emere, quaerere, discere, trahere, etc., and their compounds; cf.:
emere de aliquo,
Cato R. R. 1, 4:
aliquid mercari de aliquo,
Cic. Fl. 20 et saep.:
de aliquo quaerere, quid, etc.,
Cic. Att. 1, 14, 2:
saepe hoc audivi de patre,
id. de Or. 3, 33, 133; cf.:
de mausoleo exaudita vox est,
Suet. Ner. 46:
ut sibi liceret discere id de me,
Ter. Eun. 2, 2, 31;
so with petere, of place (class.): de vicino terra petita solo,
Ov. F. 4, 822;
so of persons (late Lat.): peto de te,
Dig. 36, 1, 57, § 2; Apul. M. 6, p. 179, 40.
2.
To point out the place from which any thing is brought; and hence, trop., to indicate its origin, derivation, etc.: of, from: de circo astrologi, Enn. ap. Cic. Div. 1, 58; so,
caupo de via Latina,
Cic. Clu. 59, 163:
nescio qui de circo maximo,
id. Mil. 24, 65:
declamator aliqui de ludo aut rabula de foro,
id. Or. 15, 47:
homo de schola atque a magistro... eruditus,
id. de Or. 2, 7, 28:
nautae de navi Alexandrina,
Suet. Aug. 98:
aliquis de ponte,
i. e. a beggar, Juv. 14, 134:
Libyca de rupe leones,
Ov. F. 2, 209:
nostro de rure corona,
Tib. 1, 1, 15:
Vaticano fragiles de monte patellas,
Juv. 6, 344 al.:
de summo loco Summoque genere eques,
Plaut. Capt. prol. 30; cf. id. Aul. prol. 28; id. Poen. 3, 1, 13:
genetrix Priami de gente vetusta,
Verg. A. 9, 284; cf. id. ib. 10, 350; Stat. S. 5, 3, 126:
de Numitore sati,
Ov. F. 5, 41:
de libris,
Cic. de Or. 1, 59, 252:
de Philocteta, id,
ib. 3, 35, 141 (cf.:
e Philocteta versus,
Quint. 3, 1, 14).
3.
Transf., to indicate the quarter from which motion proceeds (cf. ab), from, and because motion is so often and naturally downwards, down from:
haec agebantur in conventu, palam, de sella ac de loco superiore,
Cic. Verr. 2, 4, 40; cf. ib. 2, 2, 38:
quem ad se vocari et de tribunali citari jussit,
id. ib. 2, 5, 7:
qui nihil ex occulto, nihil de insidiis, agendum putant,
Cic. Off. 1, 30, 109; cf.
de tergo plagas dare,
from behind, Plaut. Asin. 2, 2, 10; Just. 20, 5, 5:
de paupere mensa dona,
Tib. 1, 1, 37 et saep.—In jurid. Latin: de plano discutere, interloqui, cognoscere, etc., i. e. on level ground, not on the tribunal (cf. chamothen, opp. pro bêmatos, Dig. 27, 1, 13, § 10), Dig. 1, 4, 1; 1, 16, 9; 14. 3, 11 et saep.; so, de plano, off-hand, without formal consideration, Lucr. 1, 411;
v. planus.—And with pendeo, etc. (the motion in the eye transferred to the object): deque viri collo dulce pependit onus,
Ov. F. 2, 760:
lucerna de camera pendebat,
Petr. 30, 3; cf.:
et nova de gravido palmite gemma tumet,
Ov. F. 1, 152:
de qua pariens arbore nixa dea est,
leaning downwards against the tree, id. H. 21, 100.
B.
In time.
1.
Immediately following a given moment of time, after, directly after (very rare):
de concursu,
Lucr. 1, 384 (cf. Munro, ad loc.):
velim scire hodiene statim de auctione aut quo die venias,
Cic. Att. 12, 3:
non bonus somnus est de prandio,
Plaut. Most. 3, 2, 8:
de eorum verbis prosilui, etc.,
id. Trin. 1, 2, 178.—Hence, diem de die, from day to day, day after day, Liv. 5, 48:
cum is diem de die differret, dum, etc.,
id. 25, 25; cf.:
diem de die proferendo,
Just. 2, 15, 6: de die in diem, from day to day, daily (eccl. Lat.), Vulg. Psa. 60, 8; 2 Pet. 2, 8; Cypr. Ep. 3, 11.
2.
De nocte, de vigilia, etc., to designate an act which begins or takes its origin from the night-time, Engl. during or in the course of the night, at night, by night, etc.: De. Rus cras cum filio Cum primo lucu ibo hinc. Mi. Imo de nocte censeo, to-night rather, Ter. Ad. 5, 3, 55: in comitium Milo de nocte venit, in the night (cf. shortly before, Milo media nocte in campum venit), Cic. Att. 4, 3, 4; cf. id. Mur. 33, 69:
vigilas tu de nocte,
id. ib. 9, 22; cf.:
de nocte evigilabat,
Suet. Vesp. 21:
ut jugulent homines, surgunt de nocte latrones,
at night, Hor. Ep. 1, 2, 32;
and Hannibal surgere de nocte solitus, Frontin Strat. 4, 3, 7 et saep.: ut de nocte multa impigreque exsurrexi,
late in the night, Plaut. Rud. 4, 2, 10; so,
multa de nocte,
Cic. Sest. 35, 75; id. Att. 7, 4 fin. (for which multa nocte, id. Q. Fr. 2, 9); cf.
also: si de multa nocte (al. de nocte) vigilassent,
id. Att. 2, 15, 2:
Caesar mittit complures equitum turmas eo de media nocte,
Caes. B. G. 7, 45; 7, 88; so,
media de nocte,
at midnight, Suet. Calig. 26; Hor. Ep. 1, 18, 91:
Caesar de tertia vigilia e castris profectus,
in the third night-watch, Caes. B. G. 1, 12:
de tertia vigilia,
id. ib. 1, 21; Liv. 9, 44 Drak.; 40, 4 al.; cf.:
de quarta vigilia,
Caes. B. G. 1, 21, 3 al.; v. vigilia. —As in this manner de nocte became adverbially = nocte, so de die was sometimes used for die or per diem:
de die potare,
by day, in the daytime, Plaut. Asin. 4, 2, 16:
epulari de die,
Liv. 23, 8; Ter. Ad. 5, 9, 8; Catull. 47, 6; Suet. Calig. 37; id. Domit. 21; cf.:
bibulus media de luce Falerni,
Hor. Ep. 1, 14, 34;
and in a lusus verbb. with in diem,
Cic. Phil. 2, 34 fin. —Less freq., de mense:
navigare de mense Decembri,
in December, Cic. Q. Fr. 2, 1 fin. —And once de tempore for tempore: ipse de tempore coenavit, Auct. B. Hisp. 33, 5.
C.
In other relations, implying separation, departure from, etc.
1.
To designate the whole, from which a part is taken, or of which a part is separately regarded, etc., from among, out of, from:
hominem certum misi de comitibus meis,
Cic. Att. 8, 1, 2:
gladio percussus ab uno de illis,
id. Mil. 24, 65:
si quis de nostris hominibus,
id. Flacc. 4:
quemvis de iis qui essent idonei,
id. Div. in Caecil. 4 fin.:
de tribus et decem fundis tres nobilissimi fundi,
id. Rosc. Am. 35, 99 et saep.:
accusator de plebe,
id. Brut. 34, 131:
pulsare minimum de plebe Quiritem,
Ov. Am. 1, 7, 29; cf. Liv. 7, 17:
malus poëta de populo,
Cic. Arch. 10, 25 et saep.:
partem solido demere de die,
Hor. Od. 1, 1, 20:
quantum de vita perdiderit,
Petr. 26:
praeteriine tuas de tot caelestibus aras,
Ov. Her. 21, 179; Juv. 1, 138. —
b.
Sometimes de with abl. takes the place of the gen. partit. or gen. obj. In the best writers this occurs mainly
(α).
to avoid ambiguity where genitives would be multiplied:
ne expers partis esset de nostris bonis,
Ter. Heaut. 4, 1, 39:
ut aliquem partem de istius impudentia reticere possim,
Cic. Verr. 2, 1, 12, § 32;
(β).
for greater precision:
si quae sunt de eodem genere,
id. Tusc. 4, 7, 16:
persona de mimo,
id. Phil. 2, 27, 65;
(γ).
in the poets, metri gratiā:
aliquid de more vetusto,
Ov. F. 6, 309; Grat. Cyneg. 17:
laudes de Caesare,
Ov. Pont. 4, 13, 23:
cetera de genere hoc,
Hor. Sat. 1, 1, 13; Lucr. 4, 746. This circumlocution was freq. [p. 514] in comic writers and in vulgar lang., and became more common in the declining periods of the lang., so that in the Romance tongues de, di, etc., with a case represent the earlier genitive (so, conscius, conscientia, meminisse, mentionem facere, recordari, etc., de aliqua re for alicujus rei, v. h. vv.).
2.
To indicate the property from which the costs of any thing are taken:
obsonat, potat, olet unguenta de meo,
Ter. Ad. 1, 2, 37; so,
de tuo,
Plaut. Bac. 1, 1, 65:
de suo,
Cic. Att. 16, 16, A, 5; Suet. Caes. 19:
de nostro,
Plaut. Truc. 1, 2, 11:
de vestro,
Liv. 6, 15, 10; cf.:
de vestris,
Ov. F. 3, 828:
de alieno,
Liv. 3, 1, 3; Just. 36, 3 fin.:
de publico,
Cic. Verr. 2, 3, 44; Liv. 1, 20; 2, 16; 4, 60. For de tuo, once de te:
de te largitor puer,
Ter. Ad. 5, 8, 17.—Also in a trop. sense:
ad tua praecepta de meo nihil his novum apposivi,
Plaut. Mil. 3, 3, 31; cf. id. Men. 1. 2, 40; Cic. Fam. 4, 3; Plin. Ep. 4, 13, 8.— Poet., to denote that out of which, or by which, one pays a penalty or suffers punishment:
has vestro de sanguine poenas datis,
Luc. 4, 805; cf.:
cum de visceribus tuis satisfacturus sis quibus debes,
Cic. Q. Frat. 1, 3, 7.
3.
To designate the material of which any thing is made, of, out of, from:
niveo factum de marmore signum,
Ov. M. 14, 313; cf. Verg. G. 3, 13:
verno de flore corona,
Tib. 2, 1, 59:
sucus de quinquefolio,
Plin. 26, 4, 11:
cinis de fico,
Pall. 1, 35, 3 et saep.:
de templo carcerem fleri,
Cic. Phil. 5, 7; cf. Flor. 2, 6, 32:
captivum de rege facturi,
Just. 7, 2, 11; cf.:
inque deum de bove versus erat,
Ov. F. 5, 616 et saep.:
fles de rhetore consul,
Juv. 7, 197.—Cf. trop. by means of:
de eodem oleo et opera exaravi nescio quid ad te,
Cic. Att. 13, 38.—Prov.:
de nihilo nihilum,
Pers. 3, 84; cf. Lucr. 1, 157 sq.
4.
In mental operations, to indicate the subject-matter or theme on which any mental act (thinking, considering, advising, determining, etc.; discoursing, informing, exhorting, deciding, disputing, doubting, etc.) is founded; of, about, concerning, Gr. peri:
cogitare de aliqua re, etc. (the most common signification): multa narrare de Laelio,
Cic. Lael. 1, 1:
dubitare de re,
id. Fam. 3, 10, 15:
de suo adventu docere,
Suet. Caes. 9:
de moribus admonere,
Sall. Cat. 5, 9 et saep.—With this, too, is connected its use,
5.
To indicate the producing cause or reason, for, on account of, because of:
nam id nisi gravi de causa non fecisset,
Cic. Att. 7, 7, 3; cf. id. de Or. 1, 41, 186; Cael ap. Cic. Fam. 8, 15; Cic. Att. 11, 3:
de quo nomine ad arbitrum adiisti, de eo ad judicium venisti,
id. Rosc. Com. 4, 12:
flebat uterque non de suo supplicio, sed pater de filii morte, de patris filius,
id. Verr. 2, 1, 30, § 76:
de labore pectus tundit,
with pain, Plaut. Casin. 2, 6, 63:
incessit passu de vulnere tardo,
Ov. M. 10, 49:
humus fervet de corpore,
id. ib. 7, 560:
facilius de odio creditur,
Tac. H. 1, 34:
quod erat de me feliciter Ilia mater,
through me, Ov. F. 3, 233 et saep.
6.
To indicate the thing with reference to which any thing is done, with respect to, concerning:
de istac re in oculum utrumvis conquiescito,
Plaut. Ps. 1, 1, 121: nil peccat de savio, Caec. ap. Gell. 2, 23, 11 (v. 161 Ribbeck):
credere de numero militum,
Cic. Att. 9, 1, 2:
de numero dierum fidem servare,
Caes. B. G. 6, 36; Sall. C. 50, 3:
de ceteris senatui curae fore,
id. Jug. 26, 1:
concessum ab nobilitate de consule plebeio,
Liv. 6, 42:
solem de virgine rapta consule,
Ov. F. 4, 581 et saep.—Ellipt.:
de argento somnium,
as for the money, Ter. Ad. 2, 1, 50 (for which id. Heaut. 4, 2, 4: quod de argento sperem, nihil est): Varr. R. R. 1, 59, 1:
de Dionysio sum admiratus,
Cic. Att. 9, 12; id. Off. 1, 15, 47:
de me autem suscipe paullisper meas partes,
id. Fam. 3, 12, 2; Ter. Hec. 2, 1, 36 et saep.:
de Samnitibus triumphare,
concerning, over, Cic. Sen. 16, 55; cf. Hor. 4, 2, 88:
de Atheniensibus victoria,
Curt. 8, 1, 33.
7.
To indicate the thing in conformity with which any thing is done, according to, after:
secundum: DE SENATVOS SENTENTIAD, S. C. de Bac.: fecisse dicas de mea sententia,
Plaut. Bac. 4, 9, 115; cf.:
de suorum propinquorum sententia atque auctoritate fecisse dicatur,
Cic. Cael. 29: de consilii sententia Mamertinis se frumentum non imperare pronunciat, id. Verr. 2, 5, 21 al.:
de ejus consilio velle sese facere,
Ter. Ph. 3, 1, 17:
vix de mea voluntate concessum est,
Cic. Att. 4, 2, 4:
de exemplo meo ipse aedificato,
Plaut. Most. 3, 2, 86:
de more vetusto,
Verg. A. 11, 142; Ov. M. 7, 606:
de nomine,
id. ib. 1, 447:
patrioque vocat de nomine mensem,
id. F. 3, 77.
8.
With adjectives to form adverbial expressions.
a.
De integro, anew ( = ab integro, ex integro; cf.: iterum, rursus, denuo), indidemque eadem aeque oriuntur de integro, atque eodem occidunt, Pac. ap. Varr. L. L. 5, § 17 Müll. (v. 92 Ribb.):
ratio de integro ineunda est mihi,
Ter. Heaut. 4, 2, 7; Cic. Verr. 2, 2, 56; id. Att. 13, 27; id. Fam. 12, 30, 2 et saep. (The combination de novo appears only in the contracted form denuo, v. h. v.).—
b.
De improviso, unexpectedly:
ubi de improviso interventum est mulieri,
Ter. Heaut. 2, 3, 40; id. And. 2, 2, 23; id. Ad. 3, 3, 53; Caes. B. G. 2, 3; 5, 22; 5, 39 et saep.; Cic. Rosc. Am. 52, 151 et saep.—
c.
De transverso, unexpectedly:
ecce autem de transverso L. Caesar ut veniam ad se rogat,
Cic. Att. 15, 4 fin.; Auct. Her. 4, 10, 14.
► De is often put between an adj.
or pron. and its substantive; cf.
above multa de nocte, media de nocte, gravi de causa, etc.: qua de re,
Ter. Andr. 1, 2, 13; esp. in the judic. formula: qua de re agitur; cf. Varr. R. R. 2, 2, 6; Cic. Brut. 79 fin. Also freq. after a simple relative:
quo de,
Cic. Inv. 1, 28, 41; 54, 104; 2, 11, 37:
qua de,
id. ib. 2, 23, 70 et saep.
II.
In composition the e becomes short before a vowel, as in dĕhisco, dĕhinc, dĕorsum, and coincides with it in the poets by synaeresis; cf.: dehinc, deinde, deinceps, deorsum; sometimes contraction takes place, as in debeo, debilis, dego, demo, from dehabeo, de-habilis, de-ago, de-emo.—
2.
Signif.
a.
Separation, departure, removal, taking away; off, away, down, out: decedo, demigro, demeto, depromo, descendo, devolvo, derivo, deflecto, etc.; and trop. dedico, denuntio; and in a downward direction, decido, decumbo, deprimo, demergo, delabor, defluo, demitto, desido, desideo, declivis, deculco, degredior, deicio, etc.—
b.
Cessation, removal of the fundamental idea ( = un-, de-, dis-): dearmo, deartuo, decresco, dedisco, dedecoro, dedignor, dedoceo, denascor, denormo, desum, etc.; and hence direct negation, as in dedecet, deformis, demens, etc.—
c.
With reference to the terminus of the action: defero, defigo, demitto, etc.; hence also trop., with reference to the extent of the action, to the uttermost, to exhaustion, through. out: debacchor, debello, dedolo, delino, delibuo, etc.: defatigo, delaboro, delasso, etc.; hence freq. a mere strengthening of the fundamental idea, = valde, thoroughly, much: demiror, demitigo, etc.—
d.
Giving a bad sense to the verb: decipio, delinquo, deludo, derideo, detestor.—
e.
Rarely, contraction from a broad into a narrow space, together: deligo, devincio. See also Hand Turs. II. p. 183-229.

Lewis & Short latin dictionary > de
17 demitto

dē-mitto, mīsi, missum, 3, v. a., to send down; to drop; to let, sink, or bring down; to cause to hang or fall down; to lower, put down, let fall (freq. and class.).
I.
Lit.
A.
In gen.:
picis e caelo demissum flumen,
Lucr. 6, 257; cf.:
caelo imbrem,
Verg. G. 1, 23:
caelo ancilia,
Liv. 5, 54 et saep.:
barbam malis,
Lucr. 5, 673:
latum clavum pectore,
Hor. S. 1, 6, 28; cf.:
monilia pectoribus,
Verg. A. 7, 278:
laenam ex humeris,
id. ib. 4, 263: Maia genitum demittit ab alto, Verg. A. 1, 297; cf.:
ab aethere currum, Ov M. 7, 219: e muro sporta,
Sall. Hist. 2, 53:
aliquem in sporta per murum,
Vulg. 2 Cor. 11, 33:
taleam (sc. in terram),
to put into the ground, plant, Cato R. R. 45, 2;
arbores altius,
Plin. 17, 11, 16, § 81:
puteum alte in solido,
i. e. to sink deep, Verg. G. 2, 231:
triginta pedes in terram turrium fundamenta,
Curt. 5, 1, 31:
arbusta certo demittunt tempore florem,
Lucr. 5, 670:
demisit nardini amphoram cellarius (i. e. deprompsit),
Plaut. Mil. 3, 2, 12:
fasces,
Cic. Rep. 2, 31; cf. id. ib. 1, 40:
cibos (sc. in alvum),
Quint. 10, 1, 19; cf. Ov. M. 8, 835.—Naut. t. t., to lower, demittere antennas, Sall. Hist. 4, 41 Dietsch.;
Auct. B. Alex. 45, 2: cornua (i.e. antennas),
Ov. M. 11, 482; cf.:
effugit hibernas demissa antenna procellas,
id. Tr. 3, 4, 9:
arma, classem, socios Rheno,
Tac. A. 1, 45 fin.; cf.: farinam doliis secundā aquā Volturni fluminis, Frontin. Strat. 3, 14, 2;
and pecora secundā aquā,
id. ib. 3, 14, 4:
manum artifices demitti infra pectus vetant,
Quint. 11, 3, 112; cf.
brachia,
id. 2, 13, 9:
frontem (opp. attolli),
id. 11, 3, 78:
supercilia (opp. allevari), ib. § 79: aures,
Hor. Od. 2, 13, 34; cf.
auriculas,
id. S. 1, 9, 20:
caput,
Ov. M. 10, 192:
crinem,
id. ib. 6, 289:
demisso capite,
Vulg. Job 32, 6 al.:
aliquos per funem,
Verg. A. 2, 262; Hor. A. P. 461:
vestem,
id. S. 1, 2, 95; cf.
tunicam,
id. ib. 25:
stolam,
id. ib. 99 et saep.; often in a violent manner, to cast down, to cast, throw, thrust, plunge, drive, etc.:
equum in flumen,
Cic. Div. 1, 33, 73; cf.:
equos a campo in cavam viam,
Liv. 23, 47:
aliquem in carcerem,
Liv. 34, 44 fin.; cf. Sall. C. 55, 4:
aliquem ad imos Manes,
Verg. A. 12, 884:
hostem in ovilia,
Hor. Od. 4, 4, 10:
gladium in jugulum,
Plaut. Merc. 3, 4, 28; cf.:
ferrum in ilia,
Ov. M. 4, 119:
sublicas in terram,
Caes. B. G. 3, 49, 4; cf.:
huc stipites,
id. ib. 7, 73, 3 and 6:
huc caementa,
Hor. Od. 3, 1, 35:
nummum in loculos,
to put, id. Ep. 2, 1, 175:
calculum atrum in urnam,
Ov. M. 15, 44:
milia sex nummum in arcam nummariam,
Nov. Com. v. 108 Rib.: caput ad fornicem Fabii, to bow, stoop, Crassus ap. Cic. de Or. 2, 66, 267: tunicam ad talos, Varr. ap. Non. 286, 19; cf. Cic. Clu. 40, 111; Quint. 5, 13, 39 et saep.:
quove velim magis fessas demittere naves,
Verg. A. 5, 29; cf.:
navem secundo amni Scodam,
Liv. 44, 31.— Poet. with dat.:
corpora Stygiae nocti tormentis,
Ov. M. 3, 695; cf.:
aliquem neci,
Verg. A. 2, 85:
aliquem Orco,
id. ib. 2, 398; Hor. Od. 1, 28, 11:
aliquem umbris,
Sil. 11, 142:
ferrum jugulo,
Ov. H. 14, 5:
ferrum lacubus,
id. M. 12, 278:
offa demittitur faucibus boum,
Plin. 27, 11, 76, § 101.—
b.
Se, or in the pass. form with middle signif., to let one's self down, stoop, descend:
(venti vortex) ubi se in terras demisit,
Lucr. 6, 446:
se inguinibus tenus in aquam calidam,
Cels. 1, 3:
se ad aurem alicujus,
Cic. Verr. 2, 2, 30; cf.:
cum se demittit ob assem,
Hor. Ep. 1, 16, 64:
concava vallis erat, qua se demittere rivi Assuerant,
Ov. M. 8, 334 al.:
nonullae (matres familias) de muris per manus demissae,
Caes. B. G. 7, 47, 6.— Prov.: demitti de caelo, or simply caelo, to be sent down from heaven, i. e. to be of celestial origin, Liv. 10, 8, 10; Quint. 1, 6, 16.—
B.
Esp., milit. t. t.
1.
To send, bring, or lead down soldiers into a lower place:
in loca plana agmen demittunt,
Liv. 9, 27; cf.:
agmen in vallem infimam,
id. 7, 34:
equites Numidas in inferiorem campum,
id. 27, 18:
agmen in Thessaliam,
id. 32, 13; 38, 2: exercitum in planitiem, Frontin. Strat. 1, 2, 7 al.; and without in:
agmen,
Liv. 9, 2:
levem armaturam,
id. 22, 28 al.:
cum se major pars agminis in magnam convallem demisisset,
had descended, Caes. B. G. 5, 32 fin.;
so with se,
id. ib. 6, 40, 6; 7, 28, 2; id. B. C. 1, 79, 4; Cic. Fam. 15, 4, 4 al.—
2.
Arma demittere, in making a military salute: armis demissis salutationem more militari faciunt, with grounded arms, Auct. B. Afr. 85, 6. —
II.
Trop., to cast down, let sink, etc.:
demisere oculos omnes gemitumque dedere,
Ov. M. 15, 612; cf.:
vultu demisso,
Vulg. Isa. 49, 23:
demissis in terram oculis,
Liv. 9, 38, 13;
also in sleep: cadit inscia clavo Dextera, demittitque oculos,
Val. Fl. 3, 41:
vultum,
Val. Max. 8, 14, 5; Curt. 6, 32, 1:
vultum animumque metu,
Ov. M. 7, 133; cf.
vultus,
id. ib. 10, 367; Liv. 2, 58. hoc in pectus tuum demitte, impress this deeply on your mind, Sall. J. 102 fin.; cf.:
eas voces in pectora animosque,
Liv. 34, 50; and:
dolor hoc altius demissus, quo minus profiteri licet,
Just. 8, 5, 11: cum in eum casum me fortuna demisisset, ut, etc., had reduced, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 8, 2:
dignitatem in discrimen,
Liv. 3, 35:
vim dicendi ad unum auditorem (opp. supra modum sermonis attolli),
Quint. 1, 2, 31; to engage in, enter upon, embark in, meddle with:
me penitus in causam,
Cic. Att. 7, 12, 3; cf.:
me in res turbulentissimas,
id. Fam. 9, 1, 2: cogita ne te eo demittas, unde, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 16 fin.:
se in comparationem,
Suet. Rhet. 6:
se in adulationem,
to descend to, Tac. A. 15, 73:
se usque ad servilem patientiam,
id. ib. 14, 26:
se ad minora illa,
Quint. 1 prooem. § 5: re in secunda tollere animos et in mala demittere, to let it sink, i. e. to be disheartened, Lucil. ap. Non. 286, 7; cf.:
si vicerint, efferunt se laetitia: victi debilitantur animosque demittunt,
Cic. Fin. 5, 15, 42; so,
animos (with contrahere),
id. Tusc. 4, 6 fin.; and:
animum (with contrahere),
id. Q. Fr. 1, 1, § 4:
mentes,
Verg. A. 12, 609 (desperant, sicut e contra sperantes aliquid erigunt mentes, Serv.); and with abl.:
ne se admodum animo demitterent,
Caes. B. G. 7, 29.—In geom., t. t., to let fall a line, Vitr. 3, 5, 5.—Hence, dēmissus, a, um, P. a., brought down, lowered.
A.
Lit.
1.
Of localities, sunken, low-lying, low (cf. dejectus, P. a., no. I.):
campestribus ac demissis locis,
Caes. B. G. 7, 72, 3; cf.:
loca demissa ac palustria,
id. B. C. 3, 49, 5.—
2.
Of other things, drooping, falling, hanging down:
demissis umeris esse,
Ter. Eun. 2, 3, 22 Ruhnk.:
tremulus, labiis demissis,
with flabby lips, id. ib. 2, 3, 44:
demisso capite discedere,
Cic. Clu. 21, 58; cf.:
tristes, capite demisso,
Caes. B. G. 1, 32:
demisso vultu,
with downcast looks, Sall. C. 31, 7.— Poet. in Gr. constr.:
Dido vultum demissa,
Verg. A. 1, 561.—Also deep:
demissa vulnera,
Sen. Ep. 67 fin. —
B.
Trop.
1.
Downcast, dejected, dispirited, low (freq.):
erigebat animum jam demissum,
Cic. Clu. 21, 58:
esse fracto animo et demisso,
id. Fam. 1, 9, 16:
(homines) animo demisso atque humili,
id. Font. 11; cf. id. Tusc. 2, 21:
demisso animo fuit,
Sall. J. 98 al.:
demissa voce loqui,
Verg. A. 3, 320.—In the comp.:
nihilo demissiore animo causa ipse pro se dicta,
Liv. 4, 44.— Transf. to the person:
quis P. Sullam nisi moerentem, demissum afflictumque vidit?
Cic. Sull. 26 fin.:
videsne illum demissum?
id. Mur. 21, 45; Quint. 1, 3, 10 al.— Comp.:
orator in ornamentis et verborum et sententiarum demissior,
Cic. Or. 24, 81.—
2.
Lowly, humble, unassuming, shy, retiring (opp. elatus, lofty, proud):
ea omnia, quae proborum, demissorum, non acrium sunt, valde benevolentiam conciliant,
Cic. de Or. 2, 43, 182; cf.:
multum demissus homo,
Hor. S. 1, 3, 57:
sit apud vos modestiae locus, sit demissis hominibus perfugium, sit auxilium pudori,
Cic. Mur. 40, 87.—
3.
Rarely of external condition, humble, poor:
qui demissi in obscuro vitam habent (opp. qui magno imperio praediti in excelso aetatem habent),
Sall. C. 51, 12.—
4.
Poet., and in Tacitus, of genealogical descent, descended, derived, sprung:
ab alto Demissum genus Aenea,
Hor. S. 2, 5, 63; so Verg. G. 3, 35: id. A. 1, 288; Stat. Th. 2, 613; Tac. A. 12, 58.— Sup. does not occur. — Adv.: dēmisse.
1.
Lit., low:
hic alte, demissius ille volabat,
Ov. Tr. 3, 4, 23.—
2.
Trop., humbly, modestly, abjectly, meanly:
non est ausus elate et ample loqui, cum humiliter demisseque sentiret,
Cic. Tusc. 5, 9, 24:
suppliciter demisseque respondere,
id. Fl. 10, 21:
se tueri,
id. Att. 2, 18, 3.— Sup.: haec quam potest demississime atque subjectissime exponit, * Caes. B. C. 1, 84 fin.

Lewis & Short latin dictionary > demitto
18 immitto

immitto ( inm-), īsi, issum, 3 ( perf. sync. immisti, Sil. 17, 354), v. a. [in-mitto], to send or let into a place, to introduce, admit, to send or despatch against, to let loose at, discharge at, to cast or throw into (freq. and class.; cf. intromitto, induco, introduco).
I.
Lit.
A.
In gen.:
servos ad spoliandum fanum,
Cic. Verr. 2, 4, 45, § 101; cf.:
servi in tecta nostra cum facibus immissi,
id. Att. 14, 10, 1; id. Sest. 36, 78:
magna vis hominum simul immissa,
Liv. 2, 5, 3:
equitatu immisso (in agmen hostium),
Caes. B. G. 7, 40, 4:
armaturam levem in stationes,
Liv. 40, 48, 2; 21, 8, 8:
corpus in undas,
Ov. H. 2, 133:
artificem mediis flammis,
id. M. 6, 615:
completas naves taeda et pice in Pomponianam classem immisit,
let loose, Caes. B. C. 3, 101, 2; so ib. § 5; cf.:
navem in terram,
Liv. 30, 25, 8: repente equum immisi ad eam legionem, urged, spurred, Galb. ap. Cic. Fam. 10, 30, 3:
si effrenatos in eos equos immittitis,
Liv. 40, 40, 5:
pila in hostes,
Caes. B. G. 6, 8, 6:
tela,
id. B. C. 3, 92, 2:
telum ex manu,
Dig. 9, 2, 52:
canalibus aqua immissa,
Caes. B. C. 2, 10, 6:
aquam ex fullonicis in fundum vicini,
Dig. 39, 3, 3:
cloacam privatam in publicum,
ib. 43, 23, 1; and:
puram aquam in alvum,
Cels. 2, 12:
haec (tigna) cum machinationibus immissa in flumen defixerat,
had driven into, Caes. B. G. 4, 17, 4:
bipedales trabes,
id. ib. §
6: tigna (in parietem),
Dig. 8, 5, 8; 43, 25, 3:
coronam caelo,
hurls it to the sky, Ov. M. 8, 179:
lentum filis immittitur aurum,
is inserted, interwoven, id. ib. 6, 68:
circa oneratas veste cervices laticlaviam immiserat mappam,
put on, put around, Petr. 32, 2:
dexteraque immissis da mihi signa rotis,
let loose, swiftly driven, Prop. 3, 9, 58; cf.:
immissis pars caeca et concita frenis Arietat in portas,
slackened, Verg. A. 11, 889:
habenas,
id. ib. 5, 662; Ov. M. 1, 280; cf.
rudentes,
let go, let loose, Plin. Ep. 8, 4, 5:
Codrus in medios se immisit hostes,
threw himself, Cic. Tusc. 1, 48, 116; Liv. 9, 4, 10:
se in hostium manum multitudinemque,
Cic. Font. 17, 38; cf.:
immisit in armatas hostium copias,
id. Par. 1, 2, 12:
offirmastin' occultare, quo te inmittas,
whither you are going, Plaut. Pers. 2, 2, 40. —
B.
In partic.
1.
To send against (secretly or hostilely), to set on, incite, instigate, suborn (mostly post-Aug.):
alii Tarquinium a Cicerone immissum aiebant,
Sall. C. 48, 8:
fratrem Tiberium inopinantem repente immisso tribuno militum interemit,
Suet. Calig. 23; cf. Tac. A. 3, 16:
immissis qui monerent,
id. ib. 4, 54:
Suillium accusandis utrisque immittit,
id. ib. 11, 1:
ad cujus rei probationem immittet indices,
Just. 32, 2:
invidia et a dissimilibus delator inmissus,
Plin. Ep. 6, 31, 3. —
2.
To let grow unrestrained or wild:
ea vitis immittitur ad uvas pariendas,
Varr. R. R. 1, 31, 3:
cupressus immittitur in perticas asseresve,
Plin. 16, 33, 60, § 141:
pro densitate arborum immissorumque aliorum in alios ramorum,
grown together, interwoven, Liv. 40, 22, 3: penitus immissis radicibus niti, deeply planted or sunk, Quint. 1, 3, 5: barba immissa et intonso capillo, etc., overgrown, hanging down, Sisenn. ap. Non. 130, 8; so,
barba immissa,
Verg. A. 3, 593; Ov. M. 12, 351; Quint. 12, 3, 12:
immissi capilli,
Ov. F. 1, 503; id. M. 5, 338; 6, 168; cf.
, in a Greek construction: Phleias immissus patrios de vertice crines,
Val. Fl. 1, 412.—
3.
To ingraft:
trunci resecantur, et... deinde feraces plantae immittuntur,
Verg. G. 2, 80.—
4.
Aliquem in bona alicujus, to install, put in possession, Cic. Verr. 2, 1, 54, § 142.—
II.
Trop.:
aliquid in aures,
to listen to, Plaut. Ep. 3, 1, 14; but without in:
ne tu quod istic fabuletur auris inmittas tuas,
id. Capt. 3, 4, 16: verba suis immittere figuris, to accommodate its modes of thought to the words, Manil. 1, 24:
jactam et immissam a te nefariam in me injuriam semper duxi,
Cic. Par. 4, 1, 28:
hic corrector in eo ipso loco, quo reprehendit, immittit imprudens ipse senarium,
lets escape him, id. Or. 56, 190:
si nihil extrinsecus accidit, quod corpus ejus in aliquam valetudinem immitteret,
threw into some sickness, Dig. 1, 21, 14, § 2:
immisitque fugam Teucris atrumque timorem,
instilled, infused, Verg. A. 9, 719:
vires alicui,
Val. Fl. 7, 353:
amorem,
Sen. Herc. Oet. 554.

Lewis & Short latin dictionary > immitto
19 in

1.
in (old forms endŏ and indŭ, freq. in ante-class. poets; cf. Enn. ap. Gell. 12, 4; id. ap. Macr. S. 6, 2; Lucil. ap. Lact. 5, 9, 20; Lucr. 2, 1096; 5, 102; 6, 890 et saep.), prep. with abl. and acc. [kindr. with Sanscr. an; Greek en, en-tha, en-then, eis, i. e. en-s, ana; Goth. ana; Germ. in], denotes either rest or motion within or into a place or thing; opp. to ex; in, within, on, upon, among, at; into, to, towards.
I.
With abl.
A.
In space.
1.
Lit., in (with abl. of the place or thing in which):
aliorum fructus in terra est, aliorum et extra,
Plin. 19, 4, 22, § 61:
alii in corde, alii in cerebro dixerunt animi esse sedem et locum,
Cic. Tusc. 1, 9, 19:
eo in rostris sedente suasit Serviliam legem Crassus,
id. Brut. 43, 161:
qui sunt cives in eadem re publica,
id. Rep. 1, 32 fin.:
facillimam in ea re publica esse concordiam, in qua idem conducat omnibus,
id. ib.:
T. Labienus ex loco superiore, quae res in nostris castris gererentur, conspicatus,
Caes. B. G. 2, 26, 4:
quod si in scaena, id est in contione verum valet, etc.,
Cic. Lael. 26, 97:
in foro palam Syracusis,
id. Verr. 2, 2, 33, § 81:
plures in eo loco sine vulnere quam in proelio aut fuga intereunt,
Caes. B. C. 2, 35:
tulit de caede, quae in Appia via facta esset,
Cic. Mil. 6, 15:
in via fornicata,
Liv. 22, 36:
vigebat in illa domo mos patrius et disciplina,
Cic. de Sen. 11, 37:
in domo furtum factum ab eo qui domi fuit,
Quint. 5, 10, 16:
nupta in domo,
Liv. 6, 34, 9:
copias in castris continent,
in, within, Caes. B. C. 1, 66:
cum in angusto quodam pulpito stans diceret,
Quint. 11, 3, 130:
se ac suos in vehiculo conspici,
Liv. 5, 40, 10:
malo in illa tua sedecula sedere, quam in istorum sella curuli,
Cic. Att. 4, 10:
sedere in solio,
id. Fin. 2, 21, 66:
Albae constiterant, in urbe opportuna,
id. Phil. 4, 2, 6. —
Sometimes, also, with names of places: omnes se ultro sectari in Epheso memorat mulieres,
Plaut. Mil. 3, 1, 182:
heri aliquot adolescentuli coiimus in Piraeo,
Ter. Eun. 3, 4, 1:
navis et in Cajeta est parata nobis et Brundisii,
Cic. Att. 8, 3, 6:
complures (naves) in Hispali faciendas curavit,
Caes. B. C. 2, 18:
caesos in Marathone ac Salamine,
Quint. 12, 10, 24:
in Berenice urbe Troglodytarum,
Plin. 2, 73, 75, § 183.—
2.
In indicating a multitude or number, of, in, or among which a person or thing is, in, among (= gen. part.):
in his poeta hic nomen profitetur suum,
Ter. Eun. prol. 3:
Thales, qui sapientissimus in septem fuit,
Cic. Leg. 2, 11, 26:
peto ut eum complectare, diligas, in tuis habeas,
id. Fam. 13, 78, 2; cf.:
in perditis et desperatis,
id. ib. 13, 56, 1:
omnia quae secundum naturam fiunt, sunt habenda in bonis,
id. de Sen. 19, 71:
dolor in maximis malis ducitur,
id. Leg. 1, 11, 31:
justissimus unus in Teucris,
Verg. A. 2, 426:
cecidere in pugna ad duo milia... in his quatuor Romani centuriones,
Liv. 27, 12, 16:
in diis et feminae sunt,
Lact. 1, 16, 17.—
3.
Of analogous relations of place or position:
sedere in equo,
on horseback, id. Verr. 2, 5, 10:
quid legati in equis,
id. Pis. 25, 60:
sedere in leone,
Plin. 35, 10, 36, § 109:
in eo flumine pons erat,
on, over, Caes. B. G. 2, 5:
in herboso Apidano,
on the banks of, Prop. 1, 3, 6:
in digitis,
on tiptoe, Val. Fl. 4, 267:
castra in limite locat,
on the rampart, Tac. A. 1, 50:
ipse coronam habebat unam in capite, alteram in collo,
on, Cic. Verr. 2, 5, 11, § 27:
oleae in arbore,
Cels. 2, 24:
Caesaris in barbaris erat nomen obscurius,
among, Caes. B. C. 1, 61:
in ceteris nationibus, Cels. praef. 1: qui in Brutiis praeerat,
Liv. 25, 16, 7:
in juvenibus,
Quint. 11, 1, 32:
nutus in mutis pro sermone est,
id. 11, 3, 66.—Of dress, like cum, q. v.:
in veste candida,
Liv. 45, 20, 5; 34, 7, 3:
in calceis,
id. 24, 38, 2:
in insignibus,
id. 5, 41, 2:
in tunicis albis,
Plin. Ep. 7, 27, 13:
in Persico et vulgari habitu,
Curt. 3, 3, 4:
in lugubri veste,
id. 10, 5, 17:
in Tyriis,
Ov. A. A. 2, 297:
in Cois,
id. ib. v. 298; cf.:
homines in catenis Romam mittere,
Liv. 29, 21, 12; 32, 1, 8: quis multa te in rosa urget, etc., Hor C. 1, 5, 1; so, in viola aut in rosa, Cic. Tusc. [p. 912] 5, 26, 73.—So of arms:
duas legiones in armis,
Caes. B. G. 7, 11, 6; cf. Verg. A. 3, 395:
in armis hostis,
under arms, Ov. M. 12,65:
quae in ore atque in oculis provinciae gesta sunt (= coram),
Cic. Verr. 2, 2, 33, § 81; so,
in oculis provinciae,
id. Q. Fr. 1, 1, 2:
in oculis omnium,
id. ib. 1, 3, 7:
divitiae, decus, gloria in oculis sita sunt,
Sall. C. 20, 14; Curt. 4, 13, 1; Liv. 22, 12, 6:
Julianus in ore ejus (Vitellii) jugulatur,
Tac. H. 3, 77; Sen. Ben. 7, 19, 7.—Of a passage in any writing (but when the author is named, by meton., for his works, apud is used, Krebs, Antibarb. p. 561):
in populorum institutis aut legibus,
Cic. Leg. 1, 15, 42:
in illis libris qui sunt de natura deorum,
id. Fat. 1, 1:
in Timaeo dicit,
id. N. D. 1, 12, 30:
epistula, in qua omnia perscripta erant,
Nep. Pelop. 3, 2:
perscribit in litteris, hostes ab se discessisse,
Caes. B. G. 5, 49; but in is also used with an author's name when, not a place in his book, but a feature of his style, etc., is referred to:
in Thucydide orbem modo orationis desidero,
Cic. Or. 71, 234:
in Herodoto omnia leniter fluunt,
Quint. 9, 4, 18.—Of books:
libri oratorii diu in manibus fuerunt,
Cic. Att. 4, 13, 2; id. Lael. 25, 96; but more freq. trop.: in manibus habere, tenere, etc., to be engaged, occupied with, to have under control or within reach:
philosophi quamcunque rem habent in manibus,
id. Tusc. 5, 7, 18:
quam spem nunc habeat in manibus, exponam,
id. Verr. 1, 6, 16:
rem habere in manibus,
id. Att. 6, 3, 1; cf.:
neque mihi in manu fuit Jugurtha qualis foret,
in my power, Sall. J. 14, 4:
postquam nihil esse in manu sua respondebatur,
Liv. 32, 24, 2:
quod ipsorum in manu sit,... bellum an pacem malint,
Tac. A. 2, 46; but, cum tantum belli in manibus esset, was in hand, busied (cf.:
inter manus),
Liv. 4, 57, 1; so,
quorum epistulas in manu teneo,
Cic. Phil. 12, 4, 9; cf. id. Att. 2, 2, 2:
in manu poculum tenens,
id. Tusc. 1, 29, 71:
coronati et lauream in manu tenentes,
Liv. 40, 37, 3; Suet. Claud. 15 fin. —Of that which is thought of as existing in the mind, memory, character, etc.:
in animo esse,
Cic. Fam. 14, 11:
in animo habere,
id. Rosc. Am. 18, 52:
lex est ratio insita in natura,
id. Leg. 1, 6, 18:
in memoria sedere,
id. de Or. 2, 28, 122; cf.:
tacito mutos volvunt in pectore questus,
Luc. 1, 247:
quanta auctoritas fuit in C. Metello!
Cic. de Sen. 17, 61. —So freq. of a person's qualities of mind or character:
erat in eo summa eloquentia, summa fides,
Cic. Mur. 28, 58; cf.:
in omni animante est summum aliquid atque optimum, ut in equis,
id. Fin. 4, 41, 37:
si quid artis in medicis est,
Curt. 3, 5, 13; cf.:
nibil esse in morte timendum,
Lucr. 3, 866.— Esp., in eo loco, in that state or condition:
in eo enim loco res sunt nostrae, ut, etc.,
Liv. 7, 35, 7: si vos in eo loco essetis, quid aliud fecissetis? Cat. ap. Quint. 9, 2, 21; so,
quo in loco, etc.: cum ex equitum et calonum fuga, quo in loco res essent, cognovissent,
Caes. B. G. 2, 26:
videtis, quo in loco res haec siet, Ter Phorm. 2, 4, 6: quod ipse, si in eodem loco esset, facturus fuerit,
Liv. 37, 14, 5.—Hence, without loco, in eo esse ut, etc., to be in such a condition, etc.:
non in eo esse Carthaginiensium res, ut Galliam armis obtineant,
Liv. 30, 19, 3:
cum res non in eo esset, ut Cyprum tentaret,
id. 33, 41, 9; 8, 27, 3; 2, 17, 5; Nep. Mil. 7, 3; id. Paus. 5, 1 (cf. I. C. 1. infra).—
B.
In time, indicating its duration, in, during, in the course of:
feci ego istaec itidem in adulescentia,
in my youth, when I was young, Plaut. Bacch. 3, 3, 6:
in tempore hoc,
Ter. And. 4, 5, 24:
in hoc tempore,
Tac. A. 13, 47:
in tali tempore,
Sall. C. 48, 5; Liv. 22, 35; 24, 28 al.:
in diebus paucis,
Ter. And. 1, 1, 77:
in brevi spatio,
id. Heaut. 5, 2, 2; Suet. Vesp. 4:
in qua aetate,
Cic. Brut. 43 fin.:
in ea aetate,
Liv. 1, 57:
in omni aetate,
Cic. de Sen. 3, 9:
in aetate, qua jam Alexander orbem terrarum subegisset,
Suet. Caes. 7:
qua (sc. Iphigenia) nihil erat in eo quidem anno natum pulchrius,
in the course of, during the year, Cic. Off. 3, 25, 95 (al. eo quidem anno):
nihil in vita se simile fecisse,
id. Verr. 2, 3, 91: nihil in vita vidit calamitatis A. Cluentius. id. Clu. 6, 18:
in tota vita inconstans,
id. Tusc. 4, 13, 29.—
b.
In tempore, at the right or proper time, in time (Cic. uses only tempore; v. tempus): eccum ipsum video in tempore huc se recipere, Ter. Phorm. 2, 4, 24:
ni pedites equitesque in tempore subvenissent,
Liv. 33, 5:
spreta in tempore gloria interdum cumulatior redit,
id. 2, 47:
rebellaturi,
Tac. A. 12, 50:
atque adeo in ipso tempore eccum ipsum obviam,
Ter. And. 3, 2, 52: in tempore, opportune. Nos sine praepositione dicimus tempore et tempori, Don. ad Ter. And. 4, 4, 19.—
c.
In praesentia and in praesenti, at present, now, at this moment, under these circumstances:
sic enim mihi in praesentia occurrit,
Cic. Tusc. 1, 8, 14:
vestrae quidem cenae non solum in praesentia, sed etiam postero die jucundae sunt,
id. ib. 5, 35, 100:
id quod unum maxime in praesentia desiderabatur,
Liv. 21, 37:
haec ad te in praesenti scripsi, ut, etc.,
for the present, Cic. Fam. 2, 10, 4.—
d.
With gerunds and fut. pass. participles, to indicate duration of time, in:
fit, ut distrahatur in deliberando animus,
Cic. Off. 1, 3, 9; id. Fam. 2, 6, 2:
vitiosum esse in dividendo partem in genere numerare,
id. Fin. 2, 9, 26:
quod in litteris dandis praeter consuetudinem proxima nocte vigilarat,
id. Cat. 3, 3, 6:
ne in quaerendis suis pugnandi tempus dimitteret,
Caes. B. G. 2, 21:
in agris vastandis incendiisque faciendis hostibus,
in laying waste, id. ib. 5, 19:
in excidenda Numantia,
Cic. Off. 1, 22, 76:
cum in immolanda Iphigenia tristis Calchas esset,
id. Or. 21, 74.—
C.
In other relations, where a person or thing is thought of as in a certain condition, situation, or relation, in:
qui magno in aere alieno majores etiam possessiones habent,
Cic. Cat. 2, 8, 18:
se in insperatis repentinisque pecuniis jactare,
id. Cat. 2, 9, 20:
Larinum in summo timore omnium cum armatis advolavit,
id. Clu. 8, 25.—
So freq., of qualities or states of mind: summa in sollicitudine ac timore Parthici belli,
Caes. B. C. 3, 31:
torpescentne dextrae in amentia illa?
Liv. 23, 9, 7:
hunc diem perpetuum in laetitia degere,
Ter. Ad. 4, 1, 5; Cic. Cat. 4, 1, 2:
in metu,
Tac. A. 14, 43:
in voluptate,
Cic. Fin. 1, 19, 62:
alicui in amore esse,
beloved, id. Verr. 2, 4, 1, § 3:
alicui in amoribus esse,
id. Att. 6, 1, 12:
res in invidia erat,
Sall. J. 25, 5; Liv. 29, 37, 17: sum in expectatione omnium rerum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 10:
num... Diogenem Stoicum coegit in suis studiis obmutescere senectus?
in his studies, Cic. de Sen. 7, 21:
mirificam cepi voluptatem ex tua diligentia: quod in summis tuis occupationibus mihi tamen rei publicae statum per te notum esse voluisti,
even in, notwithstanding your great occupations, id. Fam. 3, 11, 4.—
So freq., of business, employment, occupations, etc.: in aliqua re versari,
Cic. Verr. 2, 4, 47, § 105:
similia iis, quae in consilio dixerat,
Curt. 5, 5, 23:
in certamine armorum atque in omni palaestra quid satis recte cavetur,
Quint. 9, 4, 8:
agi in judiciis,
id. 11, 1, 78:
tum vos mihi essetis in consilio,
Cic. Rep. 3, 18, 28:
in actione... dicere,
Quint. 8, 2, 2.—Of an office, magistracy:
in quo tum magistratu forte Brutus erat,
Liv. 1, 59, 7; 4, 17, 1:
in eo magistratu pari diligentia se praebuit,
Nep. Han. 7, 5 (cf. B. 1. supra):
in ea ipsa causa fuit eloquentissimus,
Cic. Brut, 43, 160:
qui non defendit nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in vitio, quam, etc.,
is in the wrong, acts wrongly, id. Off. 1, 7, 23:
etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,
is wrong, id. Fin. 5, 11, 31:
non sunt in eo genere tantae commoditates corporis,
id. ib. 4, 12, 29; cf.:
an omnino nulla sit in eo genere distinctio,
id. Or. 61, 205:
Drusus erat de praevaricatione absolutus in summa quatuor sententiis,
on the whole, Cic. Q. Fr. 2, 16; cf.:
et in omni summa, ut mones, valde me ad otium pacemque converto,
id. ib. 3, 5, 5;
but, in summa, sic maxime judex credit, etc.,
in a word, in fine, Quint. 9, 2, 72; Auct. B. Alex. 71; Just. 37, 1, 8:
horum (juvenum) inductio in parte simulacrum decurrentis exercitus erat: ex parte elegantioris exercitii quam militaris artis,
in part, Liv. 44, 9, 5; cf.:
quod mihi in parte verum videtur,
Quint. 2, 8, 6:
patronorum in parte expeditior, in parte difficilior interrogatio est,
id. 5, 7, 22:
hoc facere in eo homine consueverunt,
in the case of, Caes. B. G. 7, 21:
in furibus aerarii,
Sall. C. 52, 12:
Achilles talis in hoste fuit,
Verg. A. 2, 540:
in hoc homine saepe a me quaeris, etc.,
in the case of, Cic. Verr. 2, 3, 3, § 6: in nominibus impiis, Sall. C. 51, 15:
suspectus et in morte matris fuit,
Suet. Vit. 14:
qui praesentes metuunt, in absentia hostes erunt, = absentes,
Curt. 6, 3, 8 (cf. I. B. c. supra).—Of the meaning of words, etc.:
non solum in eodem sensu, sed etiam in diverso, eadem verba contra,
Quint. 9, 3, 36:
aliter voces aut eaedem in diversa significatione ponuntur,
id. 9, 3, 69:
Sallustius in significatione ista non superesse sed superare dicit,
Gell. 1, 22, 15:
stips non dicitur in significatione trunci,
Charis. 1, 18, 39:
semper in significatione ea hortus,
Plin. 19, 4, 19, § 50. —
2.
In with abl. of adjj. is used with the verbs esse and habere to express quality:
cum exitus haud in facili essent, i. e. haud faciles,
Liv. 3, 8, 9:
adeo moderatio tuendae libertatis in difficili est,
id. 3, 8, 11; 3, 65, 11; but mostly with adjj. of the first and second declension:
in obscuro esse, Liv. praef. § 3: in dubio esse,
id. 2, 3, 1; 3, 19, 8; Ov. H. 19, 174:
dum in dubiost animus,
Ter. And. 1, 5, 31; 2, 2, 10:
in integro esse,
Cic. Fam. 15, 16, 3; id. Att. 11, 15, 4:
in incerto esse,
Liv. 5, 28, 5:
in obvio esse,
id. 37, 23, 1:
in tuto esse,
id. 38, 4, 10; cf.:
videre te in tuto,
Cat. 30, 6:
in aequo esse,
Liv. 39, 37, 14; Tac. A. 2, 44:
in expedito esse,
Curt. 4, 2, 22:
in proximo esse,
Quint. 1, 3, 4:
in aperto esse,
Sall. C. 5, 3:
in promisco esse,
Liv. 7, 17, 7:
in augusto esse,
Cels. 5, 27, 2:
in incerto haberi,
Sall. J. 46, 8; Tac. A. 15, 17:
in levi habitum,
id. H. 2, 21; cf.:
in incerto relinquere,
Liv. 5, 28, 5; Tac. H. 2, 83.
II.
With acc.
A.
In space, with verbs of motion, into or to a place or thing (rarely with names of towns and small islands;
v. Zumpt, Gram. § 398): influxit non tenuis quidam e Graecia rivulus in hanc urbem,
Cic. Rep. 2, 19:
in Ephesum advenit,
Plaut. Mil. 2, 1, 35:
in Epirum venire,
Cic. Att. 13, 25, 3:
ibo in Piraeeum, visamque, ecquae advenerit in portum ex Epheso navis mercatoria,
Plaut. Bacch. 2, 3, 2: venio ad Piraeea, in quo magis reprehendendus sum, quod... Piraeea scripserim, non Piraeeum, quam in quod addiderim;
non enim hoc ut oppido praeposui, sed ut loco,
Cic. Att. 7, 3, 10:
se contulisse Tarquinios, in urbem Etruriae florentissimam,
id. Rep. 2, 19:
remigrare in domum veterem e nova,
id. Ac. 1, 4, 13:
cum in sua rura venerunt,
id. Tusc. 5, 35, 102:
a te ipso missi in ultimas gentes,
id. Fam. 15, 9:
in Ubios legatos mittere,
Caes. B. G. 4, 11:
dein Thalam pervenit, in oppidum magnum et opulentum,
Sall. J. 75, 1:
Regillum antiquam in patriam se contulerat,
Liv. 3, 58, 1:
abire in exercitum,
Plaut. Am. prol. 102.— With nuntio:
cum id Zmyrnam in contionem nuntiatum est,
Tac. A. 4, 56:
nuntiatur in castra,
Lact. Most. Pers. 46; cf.:
allatis in castra nuntiis,
Tac. H. 4, 32: in manus sumere, tradere, etc., into one's hands:
iste unumquodque vas in manus sumere,
Cic. Verr. 2, 4, 27, § 63:
Falerios se in manus Romanis tradidisse,
Liv. 5, 27, 3.—Rarely with the verbs ponere, collocare, etc. (pregn., i. e. to bring into... and place there):
in crimen populo ponere,
Plaut. Trin. 3, 3, 10:
ut liberos, uxores suaque omnia in silvas deponerent,
Caes. B. G. 4, 19:
duplam pecuniam in thesauros reponi,
Liv. 29, 19, 7:
prius me collocavi in arborem,
Plaut. Aul. 4, 8, 6:
sororem et propinquas suas nuptum in alias civitates collocasse,
Caes. B. G. 1, 18.— Motion in any direction, up to, to, into, down to:
in caelum ascendere,
Cic. Lael. 23 fin.:
filium ipse paene in umeros suos extulisset,
id. de Or. 1, 53, 228:
tamquam in aram confugitis ad deum,
up to the altar, id. Tusc. 3, 10, 25:
Saturno tenebrosa in Tartara misso,
Ov. M. 1, 113:
in flumen deicere,
Cic. Rosc. Am. 25, 70; Nep. Chab. 4, 3.—
2.
Denoting mere direction towards a place or thing, and hence sometimes joined with versus, towards:
quid nunc supina sursum in caelum conspicis,
Plaut. Cist. 2, 3, 78:
si in latus aut dextrum aut sinistrum, ut ipsi in usu est, cubat,
Cels. 2, 3:
Belgae spectant in septentriones et orientem solem,
Caes. B. G. 1, 1:
in orientem Germaniae, in occidentem Hispaniae obtenditur, Gallis in meridiem etiam inspicitur,
Tac. Agr. 10:
in laevum prona nixus sedet Inachus urna,
Stat. Th. 2, 218.—With versus:
castra ex Biturigibus movet in Arvernos versus,
towards, Caes. B. G. 7, 8 fin.:
in Galliam versus movere,
Sall. C. 56, 4: in [p. 913] ltaliam versus, Front. Strat. 1, 4, 11:
si in urbem versus venturi erant,
Plin. Ep. 10, 82. —
3.
So of that which is thought of as entering into the mind, memory, etc. (cf. I. A. 2. fin.):
in memoriam reducere,
Cic. Inv 1, 52, 98:
in animum inducere,
Liv. 27, 9:
in mentem venire,
Cic. Fam. 7, 3:
frequens imitatio transit in mores,
Quint. 1, 11, 3. —
Or into a writing or speech: in illam Metellinam orationem addidi quaedam,
Cic. Att. 1, 13, 5.—
B.
In time, into, till, for:
dormiet in lucem,
into the daylight, till broad day, Hor. Ep. 1, 18, 34:
statim e somno, quem plerumque in diem extrahunt, lavantur,
Tac. G. 22: sermonem in multam noctem produximus, deep into the night, Cic. Rep. Fragm. ap. Arus. Mess. p. 239 Lindem.:
in multam noctem luxit,
Suet. Tib. 74:
si febris in noctem augetur,
Cels. 7, 27:
dixit in noctem atque etiam nocte illatis lucernis,
Plin. Ep. 4, 9, 14:
indutias in triginta annos impetraverunt,
for thirty years, Liv. 9, 37, 12; 7, 20, 8:
nisi id verbum in omne tempus perdidissem,
forever, Cic. Fam. 5, 15, 1:
ad cenam hominem in hortos invitavit in posterum diem,
for the following day, id. Off. 3, 14, 58:
audistis auctionem constitutam in mensem Januarium,
id. Agr. 1, 2, 4:
subito reliquit annum suum seque in annum proximum transtulit,
id. Mil. 9, 24:
solis defectiones itemque lunae praedicuntur in multos annos,
for many years, id. Div. 2, 6, 17:
postero die Romani ab sole orto in multum diei stetere in acie,
Liv. 27, 2:
qui ab matutino tempore duraverunt in occasum,
Plin. 2, 31, 31, § 99:
seritur (semen lini) a Kalendis Octobribus in ortum aquilae,
Col. 2, 10, 17.—With usque:
neque illi didicerunt haec usque in senectutem,
Quint. 12, 11, 20:
in illum usque diem servati,
id. 8, 3, 68:
in serum usque patente cubiculo,
Suet. Oth. 11:
regnum trahat usque in tempora fati,
Sil. 11, 392: in posterum (posteritatem) or in futurum, in future, for the future: in praesens, for the present: in perpetuum or in aeternum, forever:
sancit in posterum, ne quis, etc.,
Cic. Cat. 4, 5, 10:
res dilata est in posterum,
id. Fam. 10, 12, 3:
video quanta tempestas invidiae nobis, si minus in praesens, at in posteritatem impendeat,
id. Cat. 1, 9, 22:
id aegre et in praesentia hi passi et in futurum etiam metum ceperunt,
Liv. 34, 27, 10; cf.:
ingenti omnium et in praesens laetitia et in futurum spe,
id. 30, 17, 1:
effugis in futurum,
Tac. H. 1, 71:
quod eum tibi quaestoris in loco constitueras, idcirco tibi amicum in perpetuum fore putasti?
Cic. Verr. 2, 1, 30; cf.:
oppidum omni periculo in perpetuum liberavit,
id. Fam. 13, 4, 2:
quae (leges) non in tempus aliquod, sed perpetuae utilitatis causa in aeternum latae sunt,
Liv. 34, 6, 4: in tempus, for a while, for a short time, for the occasion (postAug.):
sensit miles in tempus conficta,
Tac. A. 1, 37:
ne urbs sine imperio esset, in tempus deligebatur, qui jus redderet,
id. ib. 6, 11:
scaena in tempus structa,
id. ib. 14, 20. —So in diem, for the day, to meet the day's want:
nihil ex raptis in diem commeatibus superabat,
Liv. 22, 40, 8:
rapto in diem frumento,
id. 4, 10, 1;
but, cum illa fundum emisset in diem,
i. e. a fixed day of payment, Nep. Att. 9, 5: in singulos dies, or simply in dies, with comparatives and verbs denoting increase, from day to day, daily:
vitium in dies crescit,
Vell. 2, 5, 2:
in dies singulos breviores litteras ad te mitto,
Cic. Att. 5, 7:
qui senescat in dies,
Liv. 22, 39, 15: in diem, daily:
nos in diem vivimus,
Cic. Tusc. 5, 11, 33:
in diem et horam,
Hor. S. 2, 6, 47;
and in horas,
hourly, id. C. 2, 13, 14; id. S. 2, 7, 10.—
C.
In other relations, in which an aiming at, an inclining or striving towards a thing, is conceivable, on, about, respecting; towards, against; for, as; in, to; into:
id, quod apud Platonem est in philosophos dictum,
about the philosophers, Cic. Off. 1, 9, 28:
Callimachi epigramma in Ambraciotam Cleombrotum est,
id. Tusc. 1, 34, 84; cf.:
cum cenaret Simonides apud Scopam cecinissetque id car men, quod in eum scripsisset, etc.,
id. de Or. 2, 86, 352:
quo amore tandem inflammati esse debemus in ejus modi patriam,
towards, id. ib. 1, 44, 196:
in liberos nostros indulgentia,
id. ib. 2, 40, 168:
de suis meritis in rem publicam aggressus est dicere,
id. Or. 38, 133: ita ad impietatem in deos, in homines adjunxit injuriam, against, id. N. D. 3, 34 fin.:
in dominum quaeri,
to be examined as a witness against, id. Mil. 22, 60:
in eos impetum facere,
id. Att. 2, 22, 1:
invehi in Thebanos,
Nep. Epam. 6, 1; id. Tim. 5, 3:
quaecumque est hominis definitio, una in omnes valet,
id. Leg. 1, 10, 29:
num etiam in deos immortales inauspicatam legem valuisse?
Liv. 7, 6, 11:
vereor coram in os te laudare amplius,
to your face, Ter. Ad. 2, 4, 5:
si in me exerciturus (pugnos), quaeso, in parietem ut primum domes,
Plaut. Am. 1, 1, 168:
in puppim rediere rates,
Luc. 3, 545 Burm. (cf.:
sic equi dicuntur in frena redire, pulsi in terga recedere, Sulp. ad loc.): Cumis eam vidi: venerat enim in funus: cui funeri ego quoque operam dedi,
to the funeral, to take charge of the funeral, Cic. Att. 15, 1, B:
se quisque eum optabat, quem fortuna in id certamen legeret,
Liv. 21, 42, 2:
quodsi in nullius mercedem negotia eant, pauciora fore,
Tac. A. 11, 6:
haec civitas mulieri redimiculum praebeat, haec in collum, haec in crines,
Cic. Verr. 2, 3, 33:
Rhegium quondam in praesidium missa legio,
Liv. 28, 28; so,
datae in praesidium cohortes,
Tac. H. 4, 35: hoc idem significat Graecus ille in eam sententiam versus, to this effect or purport, Cic. Div. 2, 10, 25; cf. id. Fam. 9, 15, 4:
haec et in eam sententiam cum multa dixisset,
id. Att. 2, 22:
qui omnia sic exaequaverunt, ut in utramque partem ita paria redderent, uti nulla selectione uterentur,
id. Fin. 3, 4, 12:
in utramque partem disputat,
on both sides, for and against, id. Off. 3, 23, 89: te rogo, me tibi in omnes partes defendendum putes, Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 10 fin.:
facillime et in optimam partem cognoscuntur adulescentes, qui se ad claros et sapientes viros contulerunt,
id. Off. 2, 13, 46:
cives Romani servilem in modum cruciati et necati,
in the manner of slaves, Cic. Verr. 1, 5, 13; cf.:
miserandum in modum milites populi Romani capti, necati sunt,
id. Prov. Cons. 3, 5:
senior quidam Veiens vaticinantis in modum cecinit,
Liv. 5, 15, 4;
also: domus et villae in urbium modum aedificatae,
Sall. C. 12, 3:
perinde ac si in hanc formulam omnia judicia legitima sint,
Cic. Rosc. Com. 5, 15:
judicium quin acciperet in ea ipsa verba quae Naevius edebat, non recusasse,
id. Quint. 20, 63; cf.:
senatusconsultum in haec verba factum,
Liv. 30, 43, 9:
pax data Philippo in has leges est,
id. 33, 30:
Gallia omnis divisa est in partes tres,
Caes. B. G. 1, 1; cf.:
quae quidem in confirmationem et reprehensionem dividuntur,
Cic. Part. Or. 9, 33: describebat censores binos in singulas civitates, i. e. for or over each state, id. Verr. 2, 2, 53; cf. id. ib. 2, 4, 26:
itaque Titurium Tolosae quaternos denarios in singulas vini amphoras portorii nomine exegisse,
id. Font. 5, 9:
extulit eum plebs sextantibus collatis in capita,
a head, for each person, Liv. 2, 33 fin.:
Macedonibus treceni nummi in capita statutum est pretium,
id. 32, 17, 2; cf.:
Thracia in Rhoemetalcen filium... inque liberos Cotyis dividitur (i. e. inter),
Tac. A. 2, 67.—
2.
Of the object or end in view, regarded also as the motive of action or effect:
non te in me illiberalem, sed me in se neglegentem putabit,
Cic. Fam. 13, 1, 16:
neglegentior in patrem,
Just. 32, 3, 1:
in quem omnes intenderat curas,
Curt. 3, 1, 21:
quos ardere in proelia vidi,
Verg. A. 2, 347:
in bellum ardentes,
Manil. 4, 220:
nutante in fugam exercitu,
Flor. 3, 10, 4:
in hanc tam opimam mercedem agite ( = ut eam vobis paretis, Weissenb. ad loc.),
Liv. 21, 43, 7:
certa praemia, in quorum spem pugnarent,
id. 21, 45, 4:
in id sors dejecta,
id. 21, 42, 2:
in id fide accepta,
id. 28, 17, 9:
in spem pacis solutis animis,
id. 6, 11, 5 et saep.:
ingrata misero vita ducenda est in hoc, ut, etc.,
Hor. Epod. 17, 63:
nec in hoc adhibetur, ut, etc.,
Sen. Ep. 16, 3:
alius non in hoc, ut offenderet, facit, id. de Ira, 2, 26, 3: in quod tum missi?
Just. 38, 3, 4.—So, like ad, with words expressing affections or inclination of the mind:
in obsequium plus aequo pronus,
Hor. Ep. 1, 18, 10:
paratus in res novas,
Tac. H. 4, 32:
in utrumque paratus,
Verg. A. 2, 61.—
3.
Of the result of an act or effort:
denique in familiae luctum atque in privignorum funus nupsit,
Cic. Clu. 66, 188:
paratusque miles, ut ordo agminis in aciem adsisteret,
Tac. A. 2, 16: excisum Euboicae latus ingens rupis in antrum, Verg. A. 6, 42:
portus ab Euroo fluctu curvatus in arcum,
id. ib. 3, 533:
populum in obsequia principum formavit,
Just. 3, 2, 9:
omnium partium decus in mercedem conruptum erat,
Sall. H. 1, 13 Dietsch:
commutari ex veris in falsa,
Cic. Fat. 9, 17; 9, 18:
in sollicitudinem versa fiducia est,
Curt. 3, 8, 20.—
4.
Esp. in the phrase: in gratiam or in honorem, alicujus, in kindness, to show favor, out of good feeling, to show honor, etc., to any one (first in Liv.; cf. Weissenb. ad Liv. 28, 21, 4;
Krebs, Antibarb. p. 562): in gratiam levium sociorum injuriam facere,
Liv. 39, 26, 12:
pugnaturi in gratiam ducis,
id. 28, 21, 4:
quorum in gratiam Saguntum deleverat Hannibal,
id. 28, 39, 13; cf. id. 35, 2, 6; 26, 6, 16:
oratio habita in sexus honorem,
Quint. 1, 1, 6:
convivium in honorem victoriae,
id. 11, 2, 12:
in honorem Quadratillae,
Plin. Ep. 7, 24, 7:
in honorem tuum,
Sen. Ep. 20, 7; 79, 2; 92, 1; Vell. 2, 41 al.—
5.
In the phrase, in rem esse, to be useful, to avail (cf.: e re esse;
opp.: contra rem esse): ut aequom est, quod in rem esse utrique arbitremur,
Plaut. Aul. 2, 1, 10:
si in rem est Bacchidis,
Ter. Hec. 1, 2, 27; 2, 2, 7:
hortatur, imperat, quae in rem sunt,
Liv. 26, 44, 7:
cetera, quae cognosse in rem erat,
id. 22, 3, 2; 44, 19, 3:
in rem fore credens universos adpellare,
Sall. C. 20, 1; cf.:
in duas res magnas id usui fore,
Liv. 37, 15, 7:
in hos usus,
Verg. A. 4, 647.—
6.
To form adverbial expressions:
non nominatim, qui Capuae, sed in universum qui usquam coissent, etc.,
in general, Liv. 9, 26, 8; cf.:
terra etsi aliquanto specie differt, in universum tamen aut silvis horrida aut paludibus foeda,
Tac. G. 5:
in universum aestimanti, etc.,
id. ib. 6:
aestate in totum, si fieri potest, abstinendum est (Venere),
wholly, entirely, Cels. 1, 3 fin.; cf. Col. 2, 1, 2:
in plenum dici potest, etc.,
fully, Plin. 16, 40, 79, § 217:
Marii virtutem in majus celebrare,
beyond due bounds, Sall. J. 73, 5:
aliter se corpus habere atque consuevit, neque in pejus tantum, sed etiam in melius,
for the worse, for the better, Cels. 2, 2:
in deterius,
Tac. A. 14, 43:
in mollius,
id. ib. 14, 39:
quid enim est iracundia in supervacuum tumultuante frigidius? Sen. de Ira, 2, 11: civitas saepta muris neque in barbarum corrupta (v. barbarus),
Tac. A. 6, 42; cf.:
aucto in barbarum cognomento,
id. H. 5, 2:
priusquam id sors cerneret, in incertum, ne quid gratia momenti faceret, in utramque provinciam decerni,
while the matter was uncertain, Liv. 43, 12, 2:
nec puer Iliaca quisquam de gente Latinos In tantum spe tollet avos,
so much, Verg. A. 6, 876:
in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,
Liv. 22, 27, 4; cf.:
quaedam (aquae) fervent in tantum, ut non possint esse usui,
Sen. Q. N. 3, 24:
viri in tantum boni, in quantum humana simplicitas intellegi potest,
Vell. 2, 43, 4:
quippe pedum digitos, in quantum quaeque secuta est, Traxit,
Ov. M. 11, 71:
meliore in omnia ingenio animoque quam fortuna usus,
in all respects, Vell. 2, 13:
ut simul in omnia paremur,
Quint. 11, 3, 25:
in antecessum dare,
beforehand, Sen. Ep. 118.—
7.
Sometimes with esse, habere, etc., in is followed by the acc. (constr. pregn.), to indicate a direction, aim, purpose, etc. (but v. Madvig. Gram. § 230, obs. 2, note, who regards these accusatives as originating in errors of pronunciation); so, esse in potestatem alicujus, to come into and remain in one ' s power: esse in mentem alicui, to come into and be in one ' s mind: esse in conspectum, to appear to and be in sight: esse in usum, to come into use, be used, etc.:
quod, qui illam partem urbis tenerent, in eorum potestatem portum futurum intellegebant,
Cic. Verr. 2, 5, 38:
ut portus in potestatem Locrensium esset,
Liv. 24, 1, 13; 2, 14, 4:
eam optimam rem publicam esse duco, quae sit in potestatem optimorum,
Cic. Leg. 3, 17:
neque enim sunt motus in nostram potestatem,
Quint. 6, 2, 29:
numero mihi in mentem fuit,
Plaut. Am. 1, 1, 25; cf.:
ecquid in mentem est tibi?
id. Bacch. 1, 2, 53:
nec prius surrexisse ac militibus in conspectum fuisse, quam, etc.,
Suet. Aug. 16:
quod satis in usum fuit, sublato, ceterum omne incensum est,
Liv. 22, 20, 6: ab hospitibus clientibusque suis, ab exteris nationibus, quae in amicitiam populi Romani dicionemque essent, injurias propulsare, Cic. Div. ap. Caecil. 20, 66: adesse in senatum [p. 914] jussit a. d. XIII. Kal. Octobr., id. Phil. 5, 7, 19.—Less freq. with habere: facito in memoriam habeas tuam majorem filiam mihi te despondisse, call or bring to mind, Plaut. Poen. 5, 4, 108:
M. Minucium magistrum equitum, ne quid rei bellicae gereret, prope in custodiam habitum,
put in prison, kept in prison, Liv. 22, 25, 6:
reliquos in custodiam habitos,
Tac. H. 1, 87.—So rarely with other verbs:
pollicetur se provinciam Galliam retenturum in senatus populique Romani potestatem,
Cic. Phil. 3, 4, 8. —
III.
In composition, n regularly becomes assimilated to a foll. l, m, or r, and is changed before the labials into m: illabor, immitto, irrumpo, imbibo, impello.—As to its meaning, according as it is connected with a verb of rest or motion, it conveys the idea of existence in a place or thing, or of motion, direction, or inclination into or to a place or thing: inesse; inhibere, inferre, impellere, etc. See Hand, Turs. III. pp. 243- 356.
2.
in (before b and p, im; before l, m, and r, the n assimilates itself to these consonants), an inseparable particle [kindred with Sanscr. a-, an-; Gr. a-, an; Goth. and Germ. un-], which negatives the meaning of the noun or participle with which it is connected; Engl. un-, in-, not: impar, unequal: intolerabilis, unbearable, intolerable: immitis, not mild, rude, etc.

Lewis & Short latin dictionary > in
20 inmitto

immitto ( inm-), īsi, issum, 3 ( perf. sync. immisti, Sil. 17, 354), v. a. [in-mitto], to send or let into a place, to introduce, admit, to send or despatch against, to let loose at, discharge at, to cast or throw into (freq. and class.; cf. intromitto, induco, introduco).
I.
Lit.
A.
In gen.:
servos ad spoliandum fanum,
Cic. Verr. 2, 4, 45, § 101; cf.:
servi in tecta nostra cum facibus immissi,
id. Att. 14, 10, 1; id. Sest. 36, 78:
magna vis hominum simul immissa,
Liv. 2, 5, 3:
equitatu immisso (in agmen hostium),
Caes. B. G. 7, 40, 4:
armaturam levem in stationes,
Liv. 40, 48, 2; 21, 8, 8:
corpus in undas,
Ov. H. 2, 133:
artificem mediis flammis,
id. M. 6, 615:
completas naves taeda et pice in Pomponianam classem immisit,
let loose, Caes. B. C. 3, 101, 2; so ib. § 5; cf.:
navem in terram,
Liv. 30, 25, 8: repente equum immisi ad eam legionem, urged, spurred, Galb. ap. Cic. Fam. 10, 30, 3:
si effrenatos in eos equos immittitis,
Liv. 40, 40, 5:
pila in hostes,
Caes. B. G. 6, 8, 6:
tela,
id. B. C. 3, 92, 2:
telum ex manu,
Dig. 9, 2, 52:
canalibus aqua immissa,
Caes. B. C. 2, 10, 6:
aquam ex fullonicis in fundum vicini,
Dig. 39, 3, 3:
cloacam privatam in publicum,
ib. 43, 23, 1; and:
puram aquam in alvum,
Cels. 2, 12:
haec (tigna) cum machinationibus immissa in flumen defixerat,
had driven into, Caes. B. G. 4, 17, 4:
bipedales trabes,
id. ib. §
6: tigna (in parietem),
Dig. 8, 5, 8; 43, 25, 3:
coronam caelo,
hurls it to the sky, Ov. M. 8, 179:
lentum filis immittitur aurum,
is inserted, interwoven, id. ib. 6, 68:
circa oneratas veste cervices laticlaviam immiserat mappam,
put on, put around, Petr. 32, 2:
dexteraque immissis da mihi signa rotis,
let loose, swiftly driven, Prop. 3, 9, 58; cf.:
immissis pars caeca et concita frenis Arietat in portas,
slackened, Verg. A. 11, 889:
habenas,
id. ib. 5, 662; Ov. M. 1, 280; cf.
rudentes,
let go, let loose, Plin. Ep. 8, 4, 5:
Codrus in medios se immisit hostes,
threw himself, Cic. Tusc. 1, 48, 116; Liv. 9, 4, 10:
se in hostium manum multitudinemque,
Cic. Font. 17, 38; cf.:
immisit in armatas hostium copias,
id. Par. 1, 2, 12:
offirmastin' occultare, quo te inmittas,
whither you are going, Plaut. Pers. 2, 2, 40. —
B.
In partic.
1.
To send against (secretly or hostilely), to set on, incite, instigate, suborn (mostly post-Aug.):
alii Tarquinium a Cicerone immissum aiebant,
Sall. C. 48, 8:
fratrem Tiberium inopinantem repente immisso tribuno militum interemit,
Suet. Calig. 23; cf. Tac. A. 3, 16:
immissis qui monerent,
id. ib. 4, 54:
Suillium accusandis utrisque immittit,
id. ib. 11, 1:
ad cujus rei probationem immittet indices,
Just. 32, 2:
invidia et a dissimilibus delator inmissus,
Plin. Ep. 6, 31, 3. —
2.
To let grow unrestrained or wild:
ea vitis immittitur ad uvas pariendas,
Varr. R. R. 1, 31, 3:
cupressus immittitur in perticas asseresve,
Plin. 16, 33, 60, § 141:
pro densitate arborum immissorumque aliorum in alios ramorum,
grown together, interwoven, Liv. 40, 22, 3: penitus immissis radicibus niti, deeply planted or sunk, Quint. 1, 3, 5: barba immissa et intonso capillo, etc., overgrown, hanging down, Sisenn. ap. Non. 130, 8; so,
barba immissa,
Verg. A. 3, 593; Ov. M. 12, 351; Quint. 12, 3, 12:
immissi capilli,
Ov. F. 1, 503; id. M. 5, 338; 6, 168; cf.
, in a Greek construction: Phleias immissus patrios de vertice crines,
Val. Fl. 1, 412.—
3.
To ingraft:
trunci resecantur, et... deinde feraces plantae immittuntur,
Verg. G. 2, 80.—
4.
Aliquem in bona alicujus, to install, put in possession, Cic. Verr. 2, 1, 54, § 142.—
II.
Trop.:
aliquid in aures,
to listen to, Plaut. Ep. 3, 1, 14; but without in:
ne tu quod istic fabuletur auris inmittas tuas,
id. Capt. 3, 4, 16: verba suis immittere figuris, to accommodate its modes of thought to the words, Manil. 1, 24:
jactam et immissam a te nefariam in me injuriam semper duxi,
Cic. Par. 4, 1, 28:
hic corrector in eo ipso loco, quo reprehendit, immittit imprudens ipse senarium,
lets escape him, id. Or. 56, 190:
si nihil extrinsecus accidit, quod corpus ejus in aliquam valetudinem immitteret,
threw into some sickness, Dig. 1, 21, 14, § 2:
immisitque fugam Teucris atrumque timorem,
instilled, infused, Verg. A. 9, 719:
vires alicui,
Val. Fl. 7, 353:
amorem,
Sen. Herc. Oet. 554.

Lewis & Short latin dictionary > inmitto

См. также в других словарях:

List of Latin words with English derivatives — This is a list of Latin words with derivatives in English (and other modern languages). Ancient orthography did not distinguish between i and j or between u and v. Many modern works distinguish u from v but not i from j. In this article both… … Wikipedia
parler — Parler: Loqui, Fari, Fabulari, Crepare, Verba facere, Mittere vocem, Voces facere, Sermocinari. {{t=g}}paralaléin,{{/t}} esse puto (ait Budaeus) quod lingua vernacula pro verbo loqui, Verba facere, dicit Parler, et {{t=g}}paralalian,{{/t}} quod… … Thresor de la langue françoyse
DANUBIUS — fluvius, si quis alius, veterum atque recentiorum Graecorum, Latinorumqueve literis, monumentisqueve valde celebratus, ita ut Eratosthenes et Apollod. l. 2. de navibus merito poetarum Philosophorumqueve principem Homerum reprehendisse videantur,… … Hofmann J. Lexicon universale
MENDACES et gloriosi — in Colacinae sacro quaerendi, Plaut. in Curcul. Actu 4. sc. 1. Qui periurum convenire vult hominem, mitto in comitium; Qui mendacem gloriosum, apud Cloacinae sacrum. ub Turnebus aliique putant Cluacinam, cum dicta sit a cluendo, quod celebrari et … Hofmann J. Lexicon universale
NILUS — I. NILUS Aegypti Episcopus exustus, sub Diocletiano. Vide Lactantium, l. 5. c. 11: II. NILUS Africae fluv. celeberrimus, ut Asiae Ganges, et Indus, atque Europae Danubius. Plurima eius ab antiquis perhibentur, et celebrantur nomina. Nam et… … Hofmann J. Lexicon universale
List of sportspeople by nickname — This is a list of sportspeople by nickname.Aviation sport * The Flying Matador = Alejandro Maclean, drifting driver [http://www.formulad.com/drivers/ryan tuerck.html] * Hap or Happy = Kevin Harvick, flagicon|USA auto racer * Haru = Haruchika Aoki … Wikipedia
Apostle (Christian) — Apostle redirects here. For other uses, see Apostle (disambiguation). Twelve Apostles redirects here. For other uses, see Twelve Apostles (disambiguation). The Synaxis of the Twelve Apostles. Russian, 14th.c., Moscow Museum The term apostle is… … Wikipedia
JACTANTES — in Cloacinae sacro quaerendi, apud Plaut. in Curcul. Act. 4. Sc. 1. v. 9. Qui periurum convenire vult hominem, mitto in Comitium, Qui mendacem et gloriosum, apud Cloacinae sacrum. Nempe cum nihil odiosius aut putidius sit hominis gloriosi ac… … Hofmann J. Lexicon universale
Wohlthat — 1. Alle Wolthat findt jhre stete. – Petri, II, 8. 2. Ander Wolthat vergisst man bald, Gottes am ersten. – Petri, II, 15. 3. Auf grosse Wohlthat gehört grosser Dank. – Herberger, II, 326. 4. Auff eine grosse wolthat gehört (folgt) grosser vndanck … Deutsches Sprichwörter-Lexikon
Mundaca — Mundaka Mundaca Escudo … Wikipedia Español
LACERNA — cuius serus admodum, nec nisi extremis Reip. temporibus, proin ignotus ac probrosus etiam aetate Cic. apud Romanos, usus, paulatim dein bella Triumvirorum civilia, quum toga deponi coepisset, in eius locum successit: Prius autem vestimentum… … Hofmann J. Lexicon universale

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

prō-mitto

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

prō-mitto

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: