Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

polish

  • 41 admodum

    ad-mŏdum, adv. [modus], prop., to the measure or limit (scarcely found in the poets, except the comic poets);

    as, postea ubi occipiet fervere, paulisper demittito, usque admodum dum quinquies quinque numeres,

    quite to the limit till you count, until you count, Cato, R. R. 156, 2 (like fere and omnino, freq. put after its word).— Hence,
    I.
    To a (great) measure, in a high degree, much, very. —With adj., P. adj., vbs., and adv.
    (α).
    With adj.:

    admodum causam gravem,

    Lucil. 29, 19 Müll.:

    admodum antiqui,

    Cic. Phil. 5, 47:

    admodum amplum et excelsum,

    id. Verr. 4, 74:

    utrique nostrum gratum admodum feceris,

    id. Lael. 4, 16; so id. Verr. 2, 3, 10:

    nec admodum in virum honorificum,

    Liv. 6, 34, 8:

    in quo multum admodum fortunae datur,

    Cic. Fin. 5, 5, 12:

    neque admodum sunt multi,

    Nep. Reg. 1, 1:

    admodum magnis itineribus,

    Caes. B. G. 7, 56:

    admodum pauci,

    Cic. Phil. 3, 36; 14, 27; id. N. D. 3, 69; Tac. G. 18:

    pauci admodum,

    Liv. 10, 41:

    iter angustum admodum,

    Sall. J. 92:

    admodum nimia ubertas,

    very excessive, Col. 4, 21:

    admodum dives,

    Suet. Caes. 1:

    brevis admodum,

    id. ib. 56.—And strengthened by quam, q. v. (only before and after the class. per.):

    hic admodum quam saevus est,

    very cruel indeed, Plaut. Am. 1, 3, 43:

    voce admodum quam suavi,

    Gell. 19, 9 (on this use of quam, cf. Rudd. II. p. 307, n. 15).—
    (β).
    With part. adj.:

    admodum iratum senem,

    Ter. Phorm. 3, 1, 13:

    iratum admodum,

    id. Ad. 3, 3, 49:

    natio admodum dedita religionibus,

    Caes. B. G. 6, 16:

    prorae admodum erectae,

    id. ib. 3, 13:

    admodum mitigati,

    Liv. 1, 10:

    munitus admodum,

    Tac. A. 2, 80:

    admodum fuit militum virtus laudanda,

    Caes. B. G. 5, 8.—Esp. is it joined (like komidêi in Dem.) with words denoting age; as, puer, adulescens, juvenis, senex, to enhance the idea (for which in some cases the dim. or the prefix per- is used;

    as, puellus, adulescentulus, peradulescentulus): Catulus admodum tum adulescens,

    Cic. Rab. Perd. 7, 21; id. Off. 2, 13, 47; Tac. A. 1, 3:

    puer admodum,

    Liv. 31, 28; Sen. Brev. Vit. 7, 3; Quint. 12, 6, 1:

    admodum infans,

    Tac. A. 4, 13:

    juvenis admodum,

    id. H. 4, 5:

    fratres admodum juvenes,

    Curt. 7, 2, 12:

    admodum senex,

    Eutr. 8, 1:

    admodum parvulus,

    Just. 17, 3:

    non admodum grandem natu,

    Cic. Sen. 4, 10.— Also with dim.: neque admodum adulescentulus est, Naev. ap. Sergium ad Don. Keil, Gr. Lat. IV. p. 559 (Rib. Com. Fragm. p. 11):

    hic admodum adulescentulus est,

    Plaut. Trin. 2, 2, 90; so Nep. Ham. 1, 1 (cf. peradulescentulus, id. Eum. 1, 4), and Tac. A. 4, 44.—
    (γ).
    With verbs (in earlier Latin, mostly with delectare, diligere, placere): haec anus admodum frigultit, Enn. ap. Fulg. p. 175:

    irridere ne videare et gestire admodum,

    Plaut. Most. 3, 2, 125:

    neque admodum a pueris abscessit,

    Naev. Rib. Com. Fragm. p. 11:

    me superiores litterae tuae admodum delectaverunt,

    Cic. Fam. 5, 19; id. Att. 7, 24:

    ejus familiarissimos, qui me admodum diligunt,

    id. Fam. 4, 13:

    stomacho admodum prodest,

    Plin. 20, 3, 7, § 13:

    bucinum pelagio admodum adligatur,

    id. 9, 38, 62, § 134:

    (familia) ipsa admodum floruit,

    Suet. Tib. 3:

    Marius auctis admodum copiis... vicit,

    Flor. 1, 36, 13 Halm.—
    (δ).
    With adv.:

    haec inter nos nuper notitia admodum est,

    Ter. Heaut. 1, 1, 1: si quando demersimus, aut nihil superum aut obscure admodum cernimus, Cic. Ac. ap. Non. 7, 57: acipenser, qui admodum raro capitur, id. de Fato ap. Macr. S. 2, 12:

    raro admodum admonitu amicorum... uti solebat,

    Curt. 4, 13, 25:

    ubi satis admodum suorum animos est expertus,

    Liv. 34, 13, 4 Weissenb. (Hertz cancels satis): quae maxime admodum oratori accommodata est, Auct. ad Her. 4, 12, 17 (Oudendorp regarded this as a mere pleonasm, and Hand seems to agree with him; Klotz and B. and K. adopt after Goerenz the reading maxime ad modum oratoris, but Hand condemned this form).—
    II.
    To a (full) measure, fully, completely, wholly, quite, absolutely.
    A.
    Of number (not used in this way by Cic., Tac., or Suet.): noctu turres admodum CXX. excitantur, full 120, Caes. B. G. 5, 40: sex milia hostium caesa;

    quinque admodum Romanorum,

    Liv. 22, 24. 14; 42, 65, 3;

    44, 43, 8: mille admodum hostium utràque pugnā occidit,

    id. 27, 30, 2:

    in laevo cornu Bactriani ibant equites, mille admodum,

    a round thousand, Curt. 4, 12, 3: mille admodum equites praemiserat, quorum paucitate Alexander, etc., a thousand, but not more (as the context requires), id. 4, 9, 24:

    congregati admodum quingenti sponsos hostes consectantur, trucidatisque admodum novem milibus, etc.,

    Just. 24, 1.
    The meaning, circiter, fere, about, near, or nearly, which used to be assigned to this head, as by Graevius ad Just.
    24, 26, Gronovius ad Liv. 27, 30, 2, is rejected by recent scholars, as Hand, Turs. I. p. 175 sq., and by Corradini, Lex. Lat. s. h. v.
    B.
    Of time:

    legati ex Macedonia exacto admodum mense Februario redierunt,

    when February was fully ended, Liv. 43, 11, 9:

    Alexandri filius, rex Syriae, decem annos admodum habens,

    just ten years, Liv. Epit. 55:

    post menses admodum septem occiditur,

    Just. 17, 2, 3.—
    C.
    With negatives, just, at all, absolutely:

    equestris pugna nulla admodum fuit,

    no engagement with the cavalry at all, Liv. 23, 29, 14:

    armorum magnam vim transtulit, nullam pecuniam admodum,

    id. 40, 59, 2:

    horunc illa nibilum quidquam facere poterit admodum,

    Plaut. Merc. 2, 3, 65:

    Curio litterarum admodum nihil sciebat,

    Cic. Brut. 58, 210:

    oratorem plane quidem perfectum et cui nihil admodum desit, Demosthenem facile dixeris,

    id. 9, 35: alter non multum, alter nihil admodum scripti reliquit (by the latter is meant Antonius, who indeed, acc. to Brut. 44, 163, left a treatise de ratione dicendi, but no written oration at all, by which his eloquence could be judged), id. Or. 38, 132; id. Clu. 50, 140; id. Or. 2, 2, 8; eirôneia a tropo genere ipso nihil admodum distat, Quint. 9, 2, 44;

    quia nihil admodum super vite aut arbore colenda sciret,

    Gell. 19, 12. —
    D.
    In emphatic affirmative or corroborative answers, = maxime (Gr. panu ge), exactly, just so, quite so, certainly, yes (freq. in Plaut., only twice in Ter.); cf. the remark of Cic.: scis solere, frater, in hujusmodi sermone, ut transiri alio possit, dici Admodum aut Prorsus ita est, Leg. 3, 11, 26: nempe tu hanc dicis, quam esse aiebas dudum popularem meam. Tr. Admodum, Certainly, Plaut. Rud. 4, 4, 36: num quidnam ad filium haec aegritudo attinet? Ni. Admodum, It does, id. Bacch. 5, 1, 24; 4, 1, 40; id. Rud. 1, 5, 10; 1, 2, 55; 3, 6, 2; id. Ps. 4, 7, 54: Advenis modo? Pa. Admodum, Yes, Ter. Hec. 3, 5, 8; id. Phorm. 2, 2, 1.
    Admodum with an adj.
    may have the same force as in II., in:

    quandam formam ingenii, sed admodum impolitam et plane rudem,

    absolutely without polish and altogether rude, Cic. Brut. 85, 294, compared with:

    (oratorem) plane perfectum et cui nihil admodum desit,

    id. ib. 9, 35, where the same adverbs occur.

    Lewis & Short latin dictionary > admodum

  • 42 colens

    1.
    cŏlo, colŭi, cultum, 3, v. a. [from the stem KOL, whence boukolos, boukoleô; cf.: colonus, in-cola, agri-cola] (orig. pertaining to agriculture), to cultivate, till, tend, take care of a field, garden, etc. (freq. in all per. and species of composition).
    I.
    Prop.
    (α).
    With acc.:

    fundum,

    Varr. R. R. 1, 1, 2:

    agrum,

    id. ib. 1, 2, 14; Cato, R. R. 61; Col. 1 pr.:

    agri non omnes frugiferi sunt qui coluntur,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; id. Agr. 2, 25, 67:

    arva et vineta et oleas et arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    praedia,

    Cic. Rosc. Am. 17, 49:

    rus,

    Col. 1, 1:

    rura,

    Cat. 64, 38; Tib. 1, 5, 21; Verg. G. 2, 413:

    hortos,

    Ov. M. 14, 624 al.:

    jugera,

    Col. 1 pr.:

    patrios fines,

    id. ib.:

    solum,

    id. 2, 2, 8:

    terram,

    id. 2, 2, 4:

    arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    vitem,

    Cic. Fin. 4, 14, 38:

    arbores,

    Hor. C. 2, 14, 22:

    arva,

    id. ib. 3, 5, 24; Ov. Am. 1, 13, 15:

    fructus,

    Verg. G. 2, 36:

    fruges,

    Ov. M. 15, 134:

    poma,

    id. ib. 14, 687; cf. under P. a.—
    (β).
    Absol., Varr. R. R. 1, 2, 8; Verg. G. 1, 121; Dig. 19, 2, 54, § 1.—
    B.
    In gen., without reference to economics, to abide, dwell, stay in a place, to inhabit (syn.: incolo, habito; most freq. since the Aug. per.).
    (α).
    With acc.:

    hanc domum,

    Plaut. Aul. prol. 4:

    nemora atque cavos montes silvasque colebant,

    Lucr. 5, 955:

    regiones Acherunticas,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 21:

    colitur ea pars (urbis) et habitatur frequentissime,

    Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

    urbem, urbem, mi Rufe, cole,

    id. Fam. 2, 12, 2:

    has terras,

    id. N. D. 2, 66, 164; Tac. A. 2, 60:

    loca Idae,

    Cat. 63, 70:

    Idalium,

    id. 36, 12 sq.; 61, 17:

    urbem Trojanam,

    Verg. A. 4, 343:

    Sicaniam,

    Ov. M. 5, 495:

    Maeoniam Sipylumque,

    id. ib. 6, 149:

    Elin Messeniaque arva,

    id. ib. 2, 679:

    regnum nemorale Dianae,

    id. ib. 14, 331:

    hoc nemus,

    id. ib. 15, 545:

    Elysium,

    Verg. A. 5, 735:

    loca magna,

    Ov. M. 14, 681; Liv. 1, 7, 10:

    Britanniam,

    Tac. Agr. 11:

    Rheni ripam,

    id. G. 28:

    victam ripam,

    id. A. 1, 59:

    terras,

    id. ib. 2, 60; cf. id. H. 5, 2:

    insulam,

    id. A. 12, 61; id. G. 29:

    regionem,

    Curt. 7, 7, 4.— Poet., of poets:

    me juvat in primā coluisse Helicona juventā,

    i. e. to have written poetry in early youth, Prop. 3 (4), 5, 19.—Also of animals:

    anguis stagna,

    Verg. G. 3, 430; Ov. M. 2, 380.—
    (β).
    Absol.:

    hic,

    Plaut. Ps. 1, 2, 68:

    subdiu colere te usque perpetuom diem,

    id. Most. 3, 2, 78; Liv. 42, 67, 9; Curt. 9, 9, 2:

    colunt discreti ac diversi,

    Tac. G. 16:

    proximi Cattis Usipii ac Tencteri colunt,

    id. ib. 32:

    circa utramque ripam Rhodani,

    Liv. 21, 26, 6:

    quā Cilices maritimi colunt,

    id. 38, 18, 12:

    prope Oceanum,

    id. 24, 49, 6:

    usque ad Albim,

    Tac. A. 2, 41:

    ultra Borysthenem fluvium,

    Gell. 9, 4, 6:

    super Bosporum,

    Curt. 6, 2, 13:

    extra urbem,

    App. M. 1, p. 111.—
    II.
    Trop. (freq. and class.).
    A. 1.
    Of the gods: colere aliquem locum, to frequent, cherish, care for, protect, be the guardian of, said of places where they were worshipped, had temples, etc.:

    deos deasque veneror, qui hanc urbem colunt,

    Plaut. Poen. 5, 1, 19; Cat. 36, 12:

    Pallas, quas condidit arces, Ipsa colat,

    Verg. E. 2, 62:

    ille (Juppiter) colit terras,

    id. ib. 3, 61; id. A. 1, 16 Forbig. ad loc.:

    undis jura dabat, nymphisque colentibus undas,

    Ov. M. 1, 576:

    urbem colentes di,

    Liv. 31, 30, 9; 5, 21, 3:

    vos, Ceres mater ac Proserpina, precor, ceteri superi infernique di, qui hanc urbem colitis,

    id. 24, 39, 8:

    divi divaeque, qui maria terrasque colitis,

    id. 29, 27, 1.—
    2.
    Rarely with persons as object (syn.:

    curo, studeo, observo, obsequor): Juppiter, qui genus colis alisque hominum,

    Plaut. Poen. 5, 4, 24; cf.:

    (Castor et Pollux) dum terras hominumque colunt genus,

    i. e. improve, polish, Hor. Ep. 2, 1, 7. —
    3.
    Of the body or its parts, to cultivate, attend to, dress, clothe, adorn, etc.:

    formamque augere colendo,

    by attire, dress, Ov. M. 10, 534:

    corpora,

    id. A. A. 3, 107:

    tu quoque dum coleris,

    id. ib. 3, 225.—With abl.:

    lacertos auro,

    Curt. 8, 9, 21:

    lacertum armillā aureā,

    Petr. 32:

    capillos,

    Tib. 1, 6, 39; 1, 8, 9.—
    4.
    With abstr. objects, to cultivate, cherish, seek, practise, devote one ' s self to, etc.;

    of mental and moral cultivation: aequom et bonum,

    Plaut. Men. 4, 2, 10:

    amicitiam,

    id. Cist. 1, 1, 27:

    fidem rectumque,

    Ov. M. 1, 90:

    fortitudinem,

    Curt. 10, 3, 9:

    jus et fas,

    Liv. 27, 17 fin.:

    memoriam alicujus,

    Cic. Fin. 2, 31, 101:

    bonos mores,

    Sall. C. 9, 1:

    suum quaestum colit,

    Plaut. Poen. 5, 2, 137:

    pietatem,

    id. As. 3, 1, 5; Ter. Hec. 3, 4, 33:

    virtutem,

    Cic. Arch. 7, 16; id. Off. 1, 41, 149:

    amicitiam, justitiam, liberalitatem,

    id. ib. 1, 2, 5:

    virginitatis amorem,

    Verg. A. 11, 584:

    pacem,

    Ov. M. 11, 297; cf. Martem, Sil. [p. 370] 8, 464:

    studium philosophiae,

    Cic. Brut. 91, 315:

    disciplinam,

    id. ib. 31, 117:

    aequabile et temperatum orationis genus,

    id. Off. 1, 1, 3:

    patrias artes militiamque,

    Ov. F. 2, 508; cf.:

    artes liberales,

    Suet. Tib. 60:

    ingenium singulari rerum militarium prudentiā,

    Vell. 2, 29, 5 Kritz.—
    5.
    Of a period of time or a condition, to live in, experience, live through, pass, spend, etc.:

    servitutem apud aliquem,

    to be a slave, Plaut. Poen. 4, 2, 7:

    nunc plane nec ego victum, nec vitam illam colere possum, etc.,

    Cic. Att. 12, 28, 2; and poet. in gen.: vitam or aevum = degere, to take care of life, for to live:

    vitam,

    Plaut. Trin. 3, 2, 74; id. Cas. 2, 1, 12; id. Rud. 1, 5, 25:

    vitam inopem,

    Ter. Heaut. 1, 1, 84:

    aevum vi,

    Lucr. 5, 1144 and 1149.—
    B.
    Colere aliquem, to regard one with care, i. e. to honor, revere, reverence, worship, etc. (syn.: observo, veneror, diligo).
    1.
    Most freq. of the reverence and worship of the gods, and the respect paid to objects pertaining thereto, to honor, respect, revere, reverence, worship:

    quid est enim cur deos ab hominibus colendos dicas?

    Cic. N. D. 1, 41, 115:

    hos deos et venerari et colere debemus,

    id. ib. 2, 28, 71; cf. id. ib. 1, 42, 119; id. Agr. 2, 35, 94; Liv. 39, 15, 2; Cat. 61, 48:

    Phoebe silvarumque potens Diana... o colendi Semper et culti,

    Hor. C. S. 2 and 3; cf. Ov. M. 8, 350:

    deos aris, pulvinaribus,

    Plin. Pan. 11, 3:

    Mercurium,

    Caes. B. G. 6, 17:

    Apollinem nimiā religione,

    Curt. 4, 3, 21:

    Cererem secubitu,

    Ov. A. 3, 10, 16:

    (deam) magis officiis quam probitate,

    id. P. 3, 1, 76:

    per flamines et sacerdotes,

    Tac. A. 1, 10; Suet. Vit. 1:

    quo cognomine is deus quādam in parte urbis colebatur,

    id. Aug. 70:

    deum precibus,

    Sen. Herc. Oet. 580:

    testimoniorum religionem et fidem,

    Cic. Fl. 4, 9; cf. id. Font. 10, 21; and:

    colebantur religiones pie magis quam magnifice,

    Liv. 3, 57, 7; and:

    apud quos juxta divinas religiones humana fides colitur,

    id. 9, 9, 4:

    sacra,

    Ov. M. 4, 32; 15, 679:

    aras,

    id. ib. 3, 733; 6, 208; cf. Liv. 1, 7, 10; Suet. Vit. 2 et saep.:

    numina alicujus,

    Verg. G. 1, 30:

    templum,

    id. A. 4, 458; Ov. M. 11, 578:

    caerimonias sepulcrorum tantā curà,

    Cic. Tusc. 1, 12, 27:

    sacrarium summā caerimoniā,

    Nep. Th. 8, 4:

    simulacrum,

    Suet. Galb. 4.—
    2.
    Of the honor bestowed upon men:

    ut Africanum ut deum coleret Laelius,

    Cic. Rep. 1, 12, 18:

    quia me colitis et magnificatis,

    Plaut. Cist. 1, 1, 23; Ter. Ad. 3, 2, 54:

    a quibus diligenter observari videmur et coli,

    Cic. Mur. 34, 70; cf. id. Fam. 6, 10, 7; 13, 22, 1; id. Off. 1, 41, 149; Sall. J. 10, 8:

    poëtarum nomen,

    Cic. Arch. 11, 27:

    civitatem,

    id. Fl. 22, 52; cf.:

    in amicis et diligendis et colendis,

    id. Lael. 22, 85 and 82:

    semper ego plebem Romanam militiae domique... colo atque colui,

    Liv. 7, 32, 16:

    colere et ornare,

    Cic. Fam. 5, 8, 2:

    me diligentissime,

    id. ib. 13, 25 init.:

    si te colo, Sexte, non amabo,

    Mart. 2, 55:

    aliquem donis,

    Liv. 31, 43, 7:

    litteris,

    Nep. Att. 20, 4:

    nec illos arte colam, nec opulenter,

    Sall. J. 85, 34 Kritz.— Hence,
    1.
    cŏlens, entis, P. a., honoring, treating respectfully; subst., a reverer, worshipper; with gen.:

    religionum,

    Cic. Planc. 33, 80.—
    2.
    cultus, a, um, P. a. (acc. to I.).
    A.
    Cultivated, tilled:

    ager cultior,

    Varr. R. R. 1, 2, 20:

    ager cultissimus,

    Cic. Rosc. Com. 12, 33:

    materia et culta et silvestris,

    id. N. D. 2, 60, 151:

    res pecuaria,

    id. Quint. 3, 12:

    rus cultissimum,

    Col. 1, 1, 1:

    terra,

    Quint. 5, 11, 24:

    fundus cultior,

    id. 8, 3, 8:

    cultiora loca,

    Curt. 7, 3, 18.—
    b.
    Subst.: culta, ōrum, n., tilled, cultivated land, gardens, plantations, etc., Lucr. 1, 165; 1, 210; 5, 1370; Verg. G. 1, 153; 2, 196; 4, 372; Plin. 24, 10, 49, § 83—Hence,
    B.
    Trop., ornamented, adorned, polished, elegant, cultivated:

    milites habebat tam cultos ut argento et auro politis armis ornaret,

    Suet. Caes. 67:

    adulter,

    Ov. Tr. 2, 499:

    turba muliebriter culta,

    Curt. 3, 3, 14:

    sacerdos veste candidā cultus,

    Plin. 16, 44, 95, § 251:

    matrona vetitā purpurā culta,

    Suet. Ner. 32:

    filia cultior,

    Mart. 10, 98, 3:

    animi culti,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; cf.:

    tempora et ingenia cultiora,

    Curt. 7, 8, 11:

    Tibullus,

    Ov. Am. 1, 15, 28; cf.

    carmina,

    id. A. A. 3, 341:

    cultiores doctioresque redire,

    Gell. 19, 8, 1:

    sermone cultissimus,

    Aur. Vict. Epit. 45.— Adv.: cul-tē, elegantly: dicere, * Quint. 8, 3, 7; Plin. Ep. 5, 20, 6.— Comp.:

    dicere,

    Sen. Suas. 4 fin.; Tac. Or. 21: (sc. veste) progredi, Just. 3, 3, 5:

    incubare strato lectulo,

    Val. Max. 2, 6, 8.— Sup. apparently not in use.
    2.
    cōlo, āvi, ātum, āre, v. a. [colum], to filter, strain, to clarify, purify (post-Aug.):

    ceram,

    Col. 9, 16, 1:

    mel,

    id. 12, 11, 1:

    vinum sportā palmeā,

    Pall. Febr. 27:

    sucum linteo,

    Plin. 25, 13, 103, § 164:

    thymum cribro,

    Col. 7, 8, 7:

    aliquid per linteum,

    Scrib. Comp. 271:

    ad colum,

    Veg. 2, 28, 19:

    per colum,

    Apic. 4, 2:

    aurum,

    App. Flor. p. 343, 20:

    terra colans,

    Plin. 31, 3, 23, § 38:

    faex colata,

    id. 31, 8, 44, § 95.— Poet.:

    amnes inductis retibus,

    i. e. to spread out a fish-net, Manil. 5, 193.—Hence, cōlātus, a, um, P. a., cleansed, purified (post-class.):

    nitor (beryllorum),

    Tert. Anim. 9.—
    B.
    Trop.:

    certiora et colatiora somniari,

    Tert. Anim. 48.

    Lewis & Short latin dictionary > colens

  • 43 colo

    1.
    cŏlo, colŭi, cultum, 3, v. a. [from the stem KOL, whence boukolos, boukoleô; cf.: colonus, in-cola, agri-cola] (orig. pertaining to agriculture), to cultivate, till, tend, take care of a field, garden, etc. (freq. in all per. and species of composition).
    I.
    Prop.
    (α).
    With acc.:

    fundum,

    Varr. R. R. 1, 1, 2:

    agrum,

    id. ib. 1, 2, 14; Cato, R. R. 61; Col. 1 pr.:

    agri non omnes frugiferi sunt qui coluntur,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; id. Agr. 2, 25, 67:

    arva et vineta et oleas et arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    praedia,

    Cic. Rosc. Am. 17, 49:

    rus,

    Col. 1, 1:

    rura,

    Cat. 64, 38; Tib. 1, 5, 21; Verg. G. 2, 413:

    hortos,

    Ov. M. 14, 624 al.:

    jugera,

    Col. 1 pr.:

    patrios fines,

    id. ib.:

    solum,

    id. 2, 2, 8:

    terram,

    id. 2, 2, 4:

    arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    vitem,

    Cic. Fin. 4, 14, 38:

    arbores,

    Hor. C. 2, 14, 22:

    arva,

    id. ib. 3, 5, 24; Ov. Am. 1, 13, 15:

    fructus,

    Verg. G. 2, 36:

    fruges,

    Ov. M. 15, 134:

    poma,

    id. ib. 14, 687; cf. under P. a.—
    (β).
    Absol., Varr. R. R. 1, 2, 8; Verg. G. 1, 121; Dig. 19, 2, 54, § 1.—
    B.
    In gen., without reference to economics, to abide, dwell, stay in a place, to inhabit (syn.: incolo, habito; most freq. since the Aug. per.).
    (α).
    With acc.:

    hanc domum,

    Plaut. Aul. prol. 4:

    nemora atque cavos montes silvasque colebant,

    Lucr. 5, 955:

    regiones Acherunticas,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 21:

    colitur ea pars (urbis) et habitatur frequentissime,

    Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

    urbem, urbem, mi Rufe, cole,

    id. Fam. 2, 12, 2:

    has terras,

    id. N. D. 2, 66, 164; Tac. A. 2, 60:

    loca Idae,

    Cat. 63, 70:

    Idalium,

    id. 36, 12 sq.; 61, 17:

    urbem Trojanam,

    Verg. A. 4, 343:

    Sicaniam,

    Ov. M. 5, 495:

    Maeoniam Sipylumque,

    id. ib. 6, 149:

    Elin Messeniaque arva,

    id. ib. 2, 679:

    regnum nemorale Dianae,

    id. ib. 14, 331:

    hoc nemus,

    id. ib. 15, 545:

    Elysium,

    Verg. A. 5, 735:

    loca magna,

    Ov. M. 14, 681; Liv. 1, 7, 10:

    Britanniam,

    Tac. Agr. 11:

    Rheni ripam,

    id. G. 28:

    victam ripam,

    id. A. 1, 59:

    terras,

    id. ib. 2, 60; cf. id. H. 5, 2:

    insulam,

    id. A. 12, 61; id. G. 29:

    regionem,

    Curt. 7, 7, 4.— Poet., of poets:

    me juvat in primā coluisse Helicona juventā,

    i. e. to have written poetry in early youth, Prop. 3 (4), 5, 19.—Also of animals:

    anguis stagna,

    Verg. G. 3, 430; Ov. M. 2, 380.—
    (β).
    Absol.:

    hic,

    Plaut. Ps. 1, 2, 68:

    subdiu colere te usque perpetuom diem,

    id. Most. 3, 2, 78; Liv. 42, 67, 9; Curt. 9, 9, 2:

    colunt discreti ac diversi,

    Tac. G. 16:

    proximi Cattis Usipii ac Tencteri colunt,

    id. ib. 32:

    circa utramque ripam Rhodani,

    Liv. 21, 26, 6:

    quā Cilices maritimi colunt,

    id. 38, 18, 12:

    prope Oceanum,

    id. 24, 49, 6:

    usque ad Albim,

    Tac. A. 2, 41:

    ultra Borysthenem fluvium,

    Gell. 9, 4, 6:

    super Bosporum,

    Curt. 6, 2, 13:

    extra urbem,

    App. M. 1, p. 111.—
    II.
    Trop. (freq. and class.).
    A. 1.
    Of the gods: colere aliquem locum, to frequent, cherish, care for, protect, be the guardian of, said of places where they were worshipped, had temples, etc.:

    deos deasque veneror, qui hanc urbem colunt,

    Plaut. Poen. 5, 1, 19; Cat. 36, 12:

    Pallas, quas condidit arces, Ipsa colat,

    Verg. E. 2, 62:

    ille (Juppiter) colit terras,

    id. ib. 3, 61; id. A. 1, 16 Forbig. ad loc.:

    undis jura dabat, nymphisque colentibus undas,

    Ov. M. 1, 576:

    urbem colentes di,

    Liv. 31, 30, 9; 5, 21, 3:

    vos, Ceres mater ac Proserpina, precor, ceteri superi infernique di, qui hanc urbem colitis,

    id. 24, 39, 8:

    divi divaeque, qui maria terrasque colitis,

    id. 29, 27, 1.—
    2.
    Rarely with persons as object (syn.:

    curo, studeo, observo, obsequor): Juppiter, qui genus colis alisque hominum,

    Plaut. Poen. 5, 4, 24; cf.:

    (Castor et Pollux) dum terras hominumque colunt genus,

    i. e. improve, polish, Hor. Ep. 2, 1, 7. —
    3.
    Of the body or its parts, to cultivate, attend to, dress, clothe, adorn, etc.:

    formamque augere colendo,

    by attire, dress, Ov. M. 10, 534:

    corpora,

    id. A. A. 3, 107:

    tu quoque dum coleris,

    id. ib. 3, 225.—With abl.:

    lacertos auro,

    Curt. 8, 9, 21:

    lacertum armillā aureā,

    Petr. 32:

    capillos,

    Tib. 1, 6, 39; 1, 8, 9.—
    4.
    With abstr. objects, to cultivate, cherish, seek, practise, devote one ' s self to, etc.;

    of mental and moral cultivation: aequom et bonum,

    Plaut. Men. 4, 2, 10:

    amicitiam,

    id. Cist. 1, 1, 27:

    fidem rectumque,

    Ov. M. 1, 90:

    fortitudinem,

    Curt. 10, 3, 9:

    jus et fas,

    Liv. 27, 17 fin.:

    memoriam alicujus,

    Cic. Fin. 2, 31, 101:

    bonos mores,

    Sall. C. 9, 1:

    suum quaestum colit,

    Plaut. Poen. 5, 2, 137:

    pietatem,

    id. As. 3, 1, 5; Ter. Hec. 3, 4, 33:

    virtutem,

    Cic. Arch. 7, 16; id. Off. 1, 41, 149:

    amicitiam, justitiam, liberalitatem,

    id. ib. 1, 2, 5:

    virginitatis amorem,

    Verg. A. 11, 584:

    pacem,

    Ov. M. 11, 297; cf. Martem, Sil. [p. 370] 8, 464:

    studium philosophiae,

    Cic. Brut. 91, 315:

    disciplinam,

    id. ib. 31, 117:

    aequabile et temperatum orationis genus,

    id. Off. 1, 1, 3:

    patrias artes militiamque,

    Ov. F. 2, 508; cf.:

    artes liberales,

    Suet. Tib. 60:

    ingenium singulari rerum militarium prudentiā,

    Vell. 2, 29, 5 Kritz.—
    5.
    Of a period of time or a condition, to live in, experience, live through, pass, spend, etc.:

    servitutem apud aliquem,

    to be a slave, Plaut. Poen. 4, 2, 7:

    nunc plane nec ego victum, nec vitam illam colere possum, etc.,

    Cic. Att. 12, 28, 2; and poet. in gen.: vitam or aevum = degere, to take care of life, for to live:

    vitam,

    Plaut. Trin. 3, 2, 74; id. Cas. 2, 1, 12; id. Rud. 1, 5, 25:

    vitam inopem,

    Ter. Heaut. 1, 1, 84:

    aevum vi,

    Lucr. 5, 1144 and 1149.—
    B.
    Colere aliquem, to regard one with care, i. e. to honor, revere, reverence, worship, etc. (syn.: observo, veneror, diligo).
    1.
    Most freq. of the reverence and worship of the gods, and the respect paid to objects pertaining thereto, to honor, respect, revere, reverence, worship:

    quid est enim cur deos ab hominibus colendos dicas?

    Cic. N. D. 1, 41, 115:

    hos deos et venerari et colere debemus,

    id. ib. 2, 28, 71; cf. id. ib. 1, 42, 119; id. Agr. 2, 35, 94; Liv. 39, 15, 2; Cat. 61, 48:

    Phoebe silvarumque potens Diana... o colendi Semper et culti,

    Hor. C. S. 2 and 3; cf. Ov. M. 8, 350:

    deos aris, pulvinaribus,

    Plin. Pan. 11, 3:

    Mercurium,

    Caes. B. G. 6, 17:

    Apollinem nimiā religione,

    Curt. 4, 3, 21:

    Cererem secubitu,

    Ov. A. 3, 10, 16:

    (deam) magis officiis quam probitate,

    id. P. 3, 1, 76:

    per flamines et sacerdotes,

    Tac. A. 1, 10; Suet. Vit. 1:

    quo cognomine is deus quādam in parte urbis colebatur,

    id. Aug. 70:

    deum precibus,

    Sen. Herc. Oet. 580:

    testimoniorum religionem et fidem,

    Cic. Fl. 4, 9; cf. id. Font. 10, 21; and:

    colebantur religiones pie magis quam magnifice,

    Liv. 3, 57, 7; and:

    apud quos juxta divinas religiones humana fides colitur,

    id. 9, 9, 4:

    sacra,

    Ov. M. 4, 32; 15, 679:

    aras,

    id. ib. 3, 733; 6, 208; cf. Liv. 1, 7, 10; Suet. Vit. 2 et saep.:

    numina alicujus,

    Verg. G. 1, 30:

    templum,

    id. A. 4, 458; Ov. M. 11, 578:

    caerimonias sepulcrorum tantā curà,

    Cic. Tusc. 1, 12, 27:

    sacrarium summā caerimoniā,

    Nep. Th. 8, 4:

    simulacrum,

    Suet. Galb. 4.—
    2.
    Of the honor bestowed upon men:

    ut Africanum ut deum coleret Laelius,

    Cic. Rep. 1, 12, 18:

    quia me colitis et magnificatis,

    Plaut. Cist. 1, 1, 23; Ter. Ad. 3, 2, 54:

    a quibus diligenter observari videmur et coli,

    Cic. Mur. 34, 70; cf. id. Fam. 6, 10, 7; 13, 22, 1; id. Off. 1, 41, 149; Sall. J. 10, 8:

    poëtarum nomen,

    Cic. Arch. 11, 27:

    civitatem,

    id. Fl. 22, 52; cf.:

    in amicis et diligendis et colendis,

    id. Lael. 22, 85 and 82:

    semper ego plebem Romanam militiae domique... colo atque colui,

    Liv. 7, 32, 16:

    colere et ornare,

    Cic. Fam. 5, 8, 2:

    me diligentissime,

    id. ib. 13, 25 init.:

    si te colo, Sexte, non amabo,

    Mart. 2, 55:

    aliquem donis,

    Liv. 31, 43, 7:

    litteris,

    Nep. Att. 20, 4:

    nec illos arte colam, nec opulenter,

    Sall. J. 85, 34 Kritz.— Hence,
    1.
    cŏlens, entis, P. a., honoring, treating respectfully; subst., a reverer, worshipper; with gen.:

    religionum,

    Cic. Planc. 33, 80.—
    2.
    cultus, a, um, P. a. (acc. to I.).
    A.
    Cultivated, tilled:

    ager cultior,

    Varr. R. R. 1, 2, 20:

    ager cultissimus,

    Cic. Rosc. Com. 12, 33:

    materia et culta et silvestris,

    id. N. D. 2, 60, 151:

    res pecuaria,

    id. Quint. 3, 12:

    rus cultissimum,

    Col. 1, 1, 1:

    terra,

    Quint. 5, 11, 24:

    fundus cultior,

    id. 8, 3, 8:

    cultiora loca,

    Curt. 7, 3, 18.—
    b.
    Subst.: culta, ōrum, n., tilled, cultivated land, gardens, plantations, etc., Lucr. 1, 165; 1, 210; 5, 1370; Verg. G. 1, 153; 2, 196; 4, 372; Plin. 24, 10, 49, § 83—Hence,
    B.
    Trop., ornamented, adorned, polished, elegant, cultivated:

    milites habebat tam cultos ut argento et auro politis armis ornaret,

    Suet. Caes. 67:

    adulter,

    Ov. Tr. 2, 499:

    turba muliebriter culta,

    Curt. 3, 3, 14:

    sacerdos veste candidā cultus,

    Plin. 16, 44, 95, § 251:

    matrona vetitā purpurā culta,

    Suet. Ner. 32:

    filia cultior,

    Mart. 10, 98, 3:

    animi culti,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; cf.:

    tempora et ingenia cultiora,

    Curt. 7, 8, 11:

    Tibullus,

    Ov. Am. 1, 15, 28; cf.

    carmina,

    id. A. A. 3, 341:

    cultiores doctioresque redire,

    Gell. 19, 8, 1:

    sermone cultissimus,

    Aur. Vict. Epit. 45.— Adv.: cul-tē, elegantly: dicere, * Quint. 8, 3, 7; Plin. Ep. 5, 20, 6.— Comp.:

    dicere,

    Sen. Suas. 4 fin.; Tac. Or. 21: (sc. veste) progredi, Just. 3, 3, 5:

    incubare strato lectulo,

    Val. Max. 2, 6, 8.— Sup. apparently not in use.
    2.
    cōlo, āvi, ātum, āre, v. a. [colum], to filter, strain, to clarify, purify (post-Aug.):

    ceram,

    Col. 9, 16, 1:

    mel,

    id. 12, 11, 1:

    vinum sportā palmeā,

    Pall. Febr. 27:

    sucum linteo,

    Plin. 25, 13, 103, § 164:

    thymum cribro,

    Col. 7, 8, 7:

    aliquid per linteum,

    Scrib. Comp. 271:

    ad colum,

    Veg. 2, 28, 19:

    per colum,

    Apic. 4, 2:

    aurum,

    App. Flor. p. 343, 20:

    terra colans,

    Plin. 31, 3, 23, § 38:

    faex colata,

    id. 31, 8, 44, § 95.— Poet.:

    amnes inductis retibus,

    i. e. to spread out a fish-net, Manil. 5, 193.—Hence, cōlātus, a, um, P. a., cleansed, purified (post-class.):

    nitor (beryllorum),

    Tert. Anim. 9.—
    B.
    Trop.:

    certiora et colatiora somniari,

    Tert. Anim. 48.

    Lewis & Short latin dictionary > colo

  • 44 culta

    1.
    cŏlo, colŭi, cultum, 3, v. a. [from the stem KOL, whence boukolos, boukoleô; cf.: colonus, in-cola, agri-cola] (orig. pertaining to agriculture), to cultivate, till, tend, take care of a field, garden, etc. (freq. in all per. and species of composition).
    I.
    Prop.
    (α).
    With acc.:

    fundum,

    Varr. R. R. 1, 1, 2:

    agrum,

    id. ib. 1, 2, 14; Cato, R. R. 61; Col. 1 pr.:

    agri non omnes frugiferi sunt qui coluntur,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; id. Agr. 2, 25, 67:

    arva et vineta et oleas et arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    praedia,

    Cic. Rosc. Am. 17, 49:

    rus,

    Col. 1, 1:

    rura,

    Cat. 64, 38; Tib. 1, 5, 21; Verg. G. 2, 413:

    hortos,

    Ov. M. 14, 624 al.:

    jugera,

    Col. 1 pr.:

    patrios fines,

    id. ib.:

    solum,

    id. 2, 2, 8:

    terram,

    id. 2, 2, 4:

    arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    vitem,

    Cic. Fin. 4, 14, 38:

    arbores,

    Hor. C. 2, 14, 22:

    arva,

    id. ib. 3, 5, 24; Ov. Am. 1, 13, 15:

    fructus,

    Verg. G. 2, 36:

    fruges,

    Ov. M. 15, 134:

    poma,

    id. ib. 14, 687; cf. under P. a.—
    (β).
    Absol., Varr. R. R. 1, 2, 8; Verg. G. 1, 121; Dig. 19, 2, 54, § 1.—
    B.
    In gen., without reference to economics, to abide, dwell, stay in a place, to inhabit (syn.: incolo, habito; most freq. since the Aug. per.).
    (α).
    With acc.:

    hanc domum,

    Plaut. Aul. prol. 4:

    nemora atque cavos montes silvasque colebant,

    Lucr. 5, 955:

    regiones Acherunticas,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 21:

    colitur ea pars (urbis) et habitatur frequentissime,

    Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

    urbem, urbem, mi Rufe, cole,

    id. Fam. 2, 12, 2:

    has terras,

    id. N. D. 2, 66, 164; Tac. A. 2, 60:

    loca Idae,

    Cat. 63, 70:

    Idalium,

    id. 36, 12 sq.; 61, 17:

    urbem Trojanam,

    Verg. A. 4, 343:

    Sicaniam,

    Ov. M. 5, 495:

    Maeoniam Sipylumque,

    id. ib. 6, 149:

    Elin Messeniaque arva,

    id. ib. 2, 679:

    regnum nemorale Dianae,

    id. ib. 14, 331:

    hoc nemus,

    id. ib. 15, 545:

    Elysium,

    Verg. A. 5, 735:

    loca magna,

    Ov. M. 14, 681; Liv. 1, 7, 10:

    Britanniam,

    Tac. Agr. 11:

    Rheni ripam,

    id. G. 28:

    victam ripam,

    id. A. 1, 59:

    terras,

    id. ib. 2, 60; cf. id. H. 5, 2:

    insulam,

    id. A. 12, 61; id. G. 29:

    regionem,

    Curt. 7, 7, 4.— Poet., of poets:

    me juvat in primā coluisse Helicona juventā,

    i. e. to have written poetry in early youth, Prop. 3 (4), 5, 19.—Also of animals:

    anguis stagna,

    Verg. G. 3, 430; Ov. M. 2, 380.—
    (β).
    Absol.:

    hic,

    Plaut. Ps. 1, 2, 68:

    subdiu colere te usque perpetuom diem,

    id. Most. 3, 2, 78; Liv. 42, 67, 9; Curt. 9, 9, 2:

    colunt discreti ac diversi,

    Tac. G. 16:

    proximi Cattis Usipii ac Tencteri colunt,

    id. ib. 32:

    circa utramque ripam Rhodani,

    Liv. 21, 26, 6:

    quā Cilices maritimi colunt,

    id. 38, 18, 12:

    prope Oceanum,

    id. 24, 49, 6:

    usque ad Albim,

    Tac. A. 2, 41:

    ultra Borysthenem fluvium,

    Gell. 9, 4, 6:

    super Bosporum,

    Curt. 6, 2, 13:

    extra urbem,

    App. M. 1, p. 111.—
    II.
    Trop. (freq. and class.).
    A. 1.
    Of the gods: colere aliquem locum, to frequent, cherish, care for, protect, be the guardian of, said of places where they were worshipped, had temples, etc.:

    deos deasque veneror, qui hanc urbem colunt,

    Plaut. Poen. 5, 1, 19; Cat. 36, 12:

    Pallas, quas condidit arces, Ipsa colat,

    Verg. E. 2, 62:

    ille (Juppiter) colit terras,

    id. ib. 3, 61; id. A. 1, 16 Forbig. ad loc.:

    undis jura dabat, nymphisque colentibus undas,

    Ov. M. 1, 576:

    urbem colentes di,

    Liv. 31, 30, 9; 5, 21, 3:

    vos, Ceres mater ac Proserpina, precor, ceteri superi infernique di, qui hanc urbem colitis,

    id. 24, 39, 8:

    divi divaeque, qui maria terrasque colitis,

    id. 29, 27, 1.—
    2.
    Rarely with persons as object (syn.:

    curo, studeo, observo, obsequor): Juppiter, qui genus colis alisque hominum,

    Plaut. Poen. 5, 4, 24; cf.:

    (Castor et Pollux) dum terras hominumque colunt genus,

    i. e. improve, polish, Hor. Ep. 2, 1, 7. —
    3.
    Of the body or its parts, to cultivate, attend to, dress, clothe, adorn, etc.:

    formamque augere colendo,

    by attire, dress, Ov. M. 10, 534:

    corpora,

    id. A. A. 3, 107:

    tu quoque dum coleris,

    id. ib. 3, 225.—With abl.:

    lacertos auro,

    Curt. 8, 9, 21:

    lacertum armillā aureā,

    Petr. 32:

    capillos,

    Tib. 1, 6, 39; 1, 8, 9.—
    4.
    With abstr. objects, to cultivate, cherish, seek, practise, devote one ' s self to, etc.;

    of mental and moral cultivation: aequom et bonum,

    Plaut. Men. 4, 2, 10:

    amicitiam,

    id. Cist. 1, 1, 27:

    fidem rectumque,

    Ov. M. 1, 90:

    fortitudinem,

    Curt. 10, 3, 9:

    jus et fas,

    Liv. 27, 17 fin.:

    memoriam alicujus,

    Cic. Fin. 2, 31, 101:

    bonos mores,

    Sall. C. 9, 1:

    suum quaestum colit,

    Plaut. Poen. 5, 2, 137:

    pietatem,

    id. As. 3, 1, 5; Ter. Hec. 3, 4, 33:

    virtutem,

    Cic. Arch. 7, 16; id. Off. 1, 41, 149:

    amicitiam, justitiam, liberalitatem,

    id. ib. 1, 2, 5:

    virginitatis amorem,

    Verg. A. 11, 584:

    pacem,

    Ov. M. 11, 297; cf. Martem, Sil. [p. 370] 8, 464:

    studium philosophiae,

    Cic. Brut. 91, 315:

    disciplinam,

    id. ib. 31, 117:

    aequabile et temperatum orationis genus,

    id. Off. 1, 1, 3:

    patrias artes militiamque,

    Ov. F. 2, 508; cf.:

    artes liberales,

    Suet. Tib. 60:

    ingenium singulari rerum militarium prudentiā,

    Vell. 2, 29, 5 Kritz.—
    5.
    Of a period of time or a condition, to live in, experience, live through, pass, spend, etc.:

    servitutem apud aliquem,

    to be a slave, Plaut. Poen. 4, 2, 7:

    nunc plane nec ego victum, nec vitam illam colere possum, etc.,

    Cic. Att. 12, 28, 2; and poet. in gen.: vitam or aevum = degere, to take care of life, for to live:

    vitam,

    Plaut. Trin. 3, 2, 74; id. Cas. 2, 1, 12; id. Rud. 1, 5, 25:

    vitam inopem,

    Ter. Heaut. 1, 1, 84:

    aevum vi,

    Lucr. 5, 1144 and 1149.—
    B.
    Colere aliquem, to regard one with care, i. e. to honor, revere, reverence, worship, etc. (syn.: observo, veneror, diligo).
    1.
    Most freq. of the reverence and worship of the gods, and the respect paid to objects pertaining thereto, to honor, respect, revere, reverence, worship:

    quid est enim cur deos ab hominibus colendos dicas?

    Cic. N. D. 1, 41, 115:

    hos deos et venerari et colere debemus,

    id. ib. 2, 28, 71; cf. id. ib. 1, 42, 119; id. Agr. 2, 35, 94; Liv. 39, 15, 2; Cat. 61, 48:

    Phoebe silvarumque potens Diana... o colendi Semper et culti,

    Hor. C. S. 2 and 3; cf. Ov. M. 8, 350:

    deos aris, pulvinaribus,

    Plin. Pan. 11, 3:

    Mercurium,

    Caes. B. G. 6, 17:

    Apollinem nimiā religione,

    Curt. 4, 3, 21:

    Cererem secubitu,

    Ov. A. 3, 10, 16:

    (deam) magis officiis quam probitate,

    id. P. 3, 1, 76:

    per flamines et sacerdotes,

    Tac. A. 1, 10; Suet. Vit. 1:

    quo cognomine is deus quādam in parte urbis colebatur,

    id. Aug. 70:

    deum precibus,

    Sen. Herc. Oet. 580:

    testimoniorum religionem et fidem,

    Cic. Fl. 4, 9; cf. id. Font. 10, 21; and:

    colebantur religiones pie magis quam magnifice,

    Liv. 3, 57, 7; and:

    apud quos juxta divinas religiones humana fides colitur,

    id. 9, 9, 4:

    sacra,

    Ov. M. 4, 32; 15, 679:

    aras,

    id. ib. 3, 733; 6, 208; cf. Liv. 1, 7, 10; Suet. Vit. 2 et saep.:

    numina alicujus,

    Verg. G. 1, 30:

    templum,

    id. A. 4, 458; Ov. M. 11, 578:

    caerimonias sepulcrorum tantā curà,

    Cic. Tusc. 1, 12, 27:

    sacrarium summā caerimoniā,

    Nep. Th. 8, 4:

    simulacrum,

    Suet. Galb. 4.—
    2.
    Of the honor bestowed upon men:

    ut Africanum ut deum coleret Laelius,

    Cic. Rep. 1, 12, 18:

    quia me colitis et magnificatis,

    Plaut. Cist. 1, 1, 23; Ter. Ad. 3, 2, 54:

    a quibus diligenter observari videmur et coli,

    Cic. Mur. 34, 70; cf. id. Fam. 6, 10, 7; 13, 22, 1; id. Off. 1, 41, 149; Sall. J. 10, 8:

    poëtarum nomen,

    Cic. Arch. 11, 27:

    civitatem,

    id. Fl. 22, 52; cf.:

    in amicis et diligendis et colendis,

    id. Lael. 22, 85 and 82:

    semper ego plebem Romanam militiae domique... colo atque colui,

    Liv. 7, 32, 16:

    colere et ornare,

    Cic. Fam. 5, 8, 2:

    me diligentissime,

    id. ib. 13, 25 init.:

    si te colo, Sexte, non amabo,

    Mart. 2, 55:

    aliquem donis,

    Liv. 31, 43, 7:

    litteris,

    Nep. Att. 20, 4:

    nec illos arte colam, nec opulenter,

    Sall. J. 85, 34 Kritz.— Hence,
    1.
    cŏlens, entis, P. a., honoring, treating respectfully; subst., a reverer, worshipper; with gen.:

    religionum,

    Cic. Planc. 33, 80.—
    2.
    cultus, a, um, P. a. (acc. to I.).
    A.
    Cultivated, tilled:

    ager cultior,

    Varr. R. R. 1, 2, 20:

    ager cultissimus,

    Cic. Rosc. Com. 12, 33:

    materia et culta et silvestris,

    id. N. D. 2, 60, 151:

    res pecuaria,

    id. Quint. 3, 12:

    rus cultissimum,

    Col. 1, 1, 1:

    terra,

    Quint. 5, 11, 24:

    fundus cultior,

    id. 8, 3, 8:

    cultiora loca,

    Curt. 7, 3, 18.—
    b.
    Subst.: culta, ōrum, n., tilled, cultivated land, gardens, plantations, etc., Lucr. 1, 165; 1, 210; 5, 1370; Verg. G. 1, 153; 2, 196; 4, 372; Plin. 24, 10, 49, § 83—Hence,
    B.
    Trop., ornamented, adorned, polished, elegant, cultivated:

    milites habebat tam cultos ut argento et auro politis armis ornaret,

    Suet. Caes. 67:

    adulter,

    Ov. Tr. 2, 499:

    turba muliebriter culta,

    Curt. 3, 3, 14:

    sacerdos veste candidā cultus,

    Plin. 16, 44, 95, § 251:

    matrona vetitā purpurā culta,

    Suet. Ner. 32:

    filia cultior,

    Mart. 10, 98, 3:

    animi culti,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; cf.:

    tempora et ingenia cultiora,

    Curt. 7, 8, 11:

    Tibullus,

    Ov. Am. 1, 15, 28; cf.

    carmina,

    id. A. A. 3, 341:

    cultiores doctioresque redire,

    Gell. 19, 8, 1:

    sermone cultissimus,

    Aur. Vict. Epit. 45.— Adv.: cul-tē, elegantly: dicere, * Quint. 8, 3, 7; Plin. Ep. 5, 20, 6.— Comp.:

    dicere,

    Sen. Suas. 4 fin.; Tac. Or. 21: (sc. veste) progredi, Just. 3, 3, 5:

    incubare strato lectulo,

    Val. Max. 2, 6, 8.— Sup. apparently not in use.
    2.
    cōlo, āvi, ātum, āre, v. a. [colum], to filter, strain, to clarify, purify (post-Aug.):

    ceram,

    Col. 9, 16, 1:

    mel,

    id. 12, 11, 1:

    vinum sportā palmeā,

    Pall. Febr. 27:

    sucum linteo,

    Plin. 25, 13, 103, § 164:

    thymum cribro,

    Col. 7, 8, 7:

    aliquid per linteum,

    Scrib. Comp. 271:

    ad colum,

    Veg. 2, 28, 19:

    per colum,

    Apic. 4, 2:

    aurum,

    App. Flor. p. 343, 20:

    terra colans,

    Plin. 31, 3, 23, § 38:

    faex colata,

    id. 31, 8, 44, § 95.— Poet.:

    amnes inductis retibus,

    i. e. to spread out a fish-net, Manil. 5, 193.—Hence, cōlātus, a, um, P. a., cleansed, purified (post-class.):

    nitor (beryllorum),

    Tert. Anim. 9.—
    B.
    Trop.:

    certiora et colatiora somniari,

    Tert. Anim. 48.

    Lewis & Short latin dictionary > culta

  • 45 cultus

    1.
    cultus, a, um, Part. and P. a., from 1. colo.
    2.
    cultus, ūs, m. [1. colo].
    I.
    Prop., a laboring at, labor, care, cultivation, culture (rare):

    quod est tam asperum saxetum, in quo agricolarum cultus non elaboret?

    Cic. Agr. 2, 25, 66:

    agricolae,

    id. Leg. 1, 1, 1:

    agrorum,

    Liv. 4, 12, 7; Quint. prooem. § 26; cf. id. 8, 3, 75:

    (oves) neque sustentari neque ullum fructum edere ex se sine cultu hominum et curatione possent,

    Cic. N. D. 2, 63, 158; cf.:

    cultus et curatio corporis,

    id. ib. 1, 34, 94:

    omnis cultus fructusque Cereris in iis locis interisse,

    id. Verr. 2, 4, 51, § 114.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen. (also rare), training, education, culture:

    malo cultu corruptus,

    Cic. Part. Or. 26, 91:

    animi,

    mental discipline, id. Fin. 5, 19, 54; cf.:

    recti cultus pectora roborant,

    Hor. C. 4, 4, 34; id. Ep. 2, 2, 123:

    litterarum,

    Just. 9, 8, 18; Gell. 14, 6, 1:

    quos (barbaros reges) nulla eruditio, nullus litterarum cultus imbuerat,

    Sen. Ira, 3, 17, 1:

    quid tam dignum cultu atque labore ducamus (sc. quam vocem)?

    Quint. 2, 16, 17.—
    B.
    In partic.
    1.
    An honoring, reverence, adoration, veneration:

    philosophia nos primum ad deorum cultum erudivit,

    Cic. Tusc. 1, 26, 64; id. Inv. 2, 53, 161; Ov. M. 2, 425:

    exquisitus religionis cultus,

    Val. Max. 5, 2, 1; 4, 4, 4.— In plur.:

    justis ac piis,

    Lact. 4, 3:

    de adventu regis et cultu sui,

    Tac. A. 2, 58.— Far more freq. and class. in prose and poetry,
    2.
    Care directed to the refinement of life (opp. to a state of nature), i. e. arrangements for living, style, manner of life, culture, cultivation, elegance, polish, civilization, refinement, etc.:

    homines a ferā agrestique vitā ad humanum cultum civilemque deducere,

    Cic. de Or. 1, 8, 33; cf.: eadem mediocritas ad omnem usum cultumque vitae transferenda est. id. Off. 1, 39, 140: [p. 489] (Belgae) a cultu atque humanitate provinciae longissime absunt, Caes. B. G. 1, 1; cf. id. ib. 1, 31; Verg. A. 5, 730; and in plur.:

    cultusque artesque virorum,

    Ov. M. 7, 58:

    liberalis,

    Liv. 45, 28, 11:

    humilis,

    id. 1, 39, 3:

    agrestis et rusticus,

    id. 7, 4, 6; cf.

    feri,

    Hor. C. 1, 10, 2:

    multas (artes) ad animorum corporumque cultum... invexit,

    Liv. 39, 8, 3:

    regio victu atque cultu aetatem agere,

    Sall. C. 37, 6;

    so with victus,

    Cic. Fam. 9, 3, 1; Caes. B. G. 6, 24; Nep. Alcib. 11, 4 al.; cf. of improvement, cultivation of mind:

    animi cultus ille erat ei quasi quidam humanitatis cibus,

    Cic. Fin. 5, 19, 54:

    non mores patrios solum, sed etiam cultum vestitumque mutavit,

    Nep. Paus. 3, 1. —In a bad sense, luxury, voluptuousness, wantonness:

    libido stupri, ganeae ceterique cultūs non minor incesserat,

    sensual indulgences, Sall. C. 13, 3; cf.:

    cultus ac desidia imperatoris,

    Liv. 29, 21, 13.—
    b.
    Transf., of ornaments of style:

    in verbis effusiorem, ut ipsi vocant, cultum adfectaverunt,

    Quint. 3, 8, 58; so id. 2, 5, 23; 10, 1, 124 al.—
    3.
    Style of dress, external appearance, clothing, dress, garb, apparel, attire; esp. ornament, decoration, splendid dress, splendor (so most freq.):

    aequato omnium cultu,

    Liv. 34, 4, 12:

    pastoralis,

    Vell. 1, 2:

    quam maxime miserabilis,

    Sall. J. 33, 1; Tert. Hab. Mul. 3:

    regius,

    Nep. Dat. 3, 1:

    militaris,

    Liv. 29, 19, 11:

    incinctus Gabino cultu,

    id. 10, 7, 3:

    justo mundior,

    id. 8, 15, 7:

    amoenior,

    id. 4, 44, 11 et saep.; Vell. 2, 40; Quint. 8, prooem. § 20; Suet. Caes. 44 et saep.; Hor. C. 1, 8, 16; 4, 9, 15; Ov. M. 3, 609 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > cultus

  • 46 depolio

    dē-pŏlĭo, no perf., ītum, 4, v. a., to smooth off, polish off (very rare).
    I.
    Prop.:

    aliquid cote,

    Plin. 36, 25, 63, § 188. —Comic.:

    dorsum meum virgis,

    to cudgel, Plaut. Ep. 1, 1, 85.—
    II.
    Trop.: DEPOLITUM perfectum, quia omnes perfectiones antiqui politiones appellabant, Paul. ex Fest. p. 71, 20 Müll.; cf. the foll. art.

    Lewis & Short latin dictionary > depolio

  • 47 despumo

    dē-spūmo, āvi, ātum, 1, v. a. and n. (perh. not ante-Aug.).
    I.
    Act.
    A.
    To skim off, to skim.
    1.
    Prop.:

    undam aeni foliis,

    Verg. G. 1, 296:

    carnem,

    Plin. 9, 38, 62, § 133:

    mel Atticum,

    Col. 12, 38, 5:

    aquam salsam,

    Pall. Febr. 25, 10.—
    2.
    Transf., to work off, digest wine:

    Falernum,

    Pers. 3, 3; to rub off, polish a pavement:

    pavimenti fastigium cote,

    Plin. 36, 25, 62, § 187; cf. Vitr. 7, 4; to let blood, to bleed a horse, Veg. A. V. 3, 34, 2 al.—
    B.
    To deposit a frothy matter, Luc. 6, 506;

    Claud. in Prob. et Olyb. 54: Phoebe suppositas in herbas,

    Luc. 6, 506; cf.:

    despumantes suas confusiones,

    i. e. expressing by foaming, Vulg. Judae, 13.—
    II.
    Neutr., to cease foaming, to slacken, abate:

    ut nimius ille fervor despumet,

    Sen. Ira, 2, 20:

    cum aliquid lacrymarum affectus despumaverit,

    id. Ep. 99, 27:

    aetas,

    id. ib. 68 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > despumo

  • 48 detero

    dē-tĕro, trīvi, trītum, 3, v. a., to rub away, to wear away, to wear out (mostly poet. and in post-Aug. prose; not in Cic. or Caes.).
    I.
    Prop.:

    strataque jam volgi pedibus detrita viarum saxea,

    Lucr. 1, 315:

    a catena collum detritum cani,

    Phaedr. 3, 7, 16; so,

    vestem usu,

    Plin. 8, 48, 73, § 191; cf.:

    detrita tegmina,

    Tac. A. 1, 18:

    aurum usu,

    Plin. 33, 3, 19:

    pedes (viă longă),

    Tib. 1, 9, 16:

    frumenta,

    to thresh out, Col. 1, 6, 23; cf.

    milium,

    id. 6, 12, 4:

    scillam,

    id. 6, 27, 10:

    telephion,

    Plin. 27, 13, 110, § 137:

    calces deteris,

    you tread on my heels, Plaut. Merc. 5, 2, 111.—
    II.
    Trop., to diminish in force, to lessen, weaken, impair:

    laudes Caesaris culpă ingeni,

    Hor. Od. 1, 6, 12:

    aliquid velut usu ipso,

    Quint. 2, 4, 7:

    fulgorem,

    id. 10, 5, 16:

    si quid ardoris ac ferociae miles habuit, deteritur, etc.,

    Tac. H. 2, 76 fin.:

    ab alio genere vitae detriti jam,

    Gell. 15, 30, 1:

    quantum detritum est famae,

    Sil. 7, 247:

    detrita bellis Suessa,

    id. 8, 399:

    detereret sibi multa Lucilius,

    would polish his verses, Hor. S. 1, 10, 69 (cf. just before, v. 65, limatior).— Absol.:

    nimia cura deterit magis quam emendat,

    Plin. Ep. 9, 35 fin. — Hence, * dētrītus, a, um, P. a., worn out, trite, hackneyed (for which in Cic. contritus):

    illa in agendis causis jam detrita,

    Quint. 8, 6, 51.

    Lewis & Short latin dictionary > detero

  • 49 elimatius

    ē-līmo, āvi, ātum, 1, v. a., to file up, viz.,
    I.
    Prop.:

    elimata scobis,

    filings, Plin. 34, 18, 50, § 170.—
    II.
    Transf., to polish.
    A.
    Lit., Ov. M. 4, 176; Macr. Somn. Scip. 1, 12 fin.:

    dentes,

    to clean, Tert. Poen. 11.—
    B.
    To elaborate, cultivate; to finish, perfect: scholion aliquod, Att. ap. Cic. Att. 16, 7, 3; cf. Quint. 2, 7, 5:

    animum, Aug. contra Acad. 2, 7: elimati, i. q. eruditi, Gell. praef. § 19: Aeneida,

    id. 17, 10, 7.—
    III.
    To lessen, diminish:

    vires,

    Cael. Aur. Tard. 2, 14, 217.—Hence, ēlī-mātus, a, um, P. a., elaborate; only sup.:

    disputatio elimatissima,

    Aug. Cont. Jul. 5, 17.— Adv.; only comp.: ēlīmātĭus, more elaborately, more exactly, Ambros. Hexaëm. 6, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > elimatius

  • 50 elimatus

    ē-līmo, āvi, ātum, 1, v. a., to file up, viz.,
    I.
    Prop.:

    elimata scobis,

    filings, Plin. 34, 18, 50, § 170.—
    II.
    Transf., to polish.
    A.
    Lit., Ov. M. 4, 176; Macr. Somn. Scip. 1, 12 fin.:

    dentes,

    to clean, Tert. Poen. 11.—
    B.
    To elaborate, cultivate; to finish, perfect: scholion aliquod, Att. ap. Cic. Att. 16, 7, 3; cf. Quint. 2, 7, 5:

    animum, Aug. contra Acad. 2, 7: elimati, i. q. eruditi, Gell. praef. § 19: Aeneida,

    id. 17, 10, 7.—
    III.
    To lessen, diminish:

    vires,

    Cael. Aur. Tard. 2, 14, 217.—Hence, ēlī-mātus, a, um, P. a., elaborate; only sup.:

    disputatio elimatissima,

    Aug. Cont. Jul. 5, 17.— Adv.; only comp.: ēlīmātĭus, more elaborately, more exactly, Ambros. Hexaëm. 6, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > elimatus

  • 51 elimo

    ē-līmo, āvi, ātum, 1, v. a., to file up, viz.,
    I.
    Prop.:

    elimata scobis,

    filings, Plin. 34, 18, 50, § 170.—
    II.
    Transf., to polish.
    A.
    Lit., Ov. M. 4, 176; Macr. Somn. Scip. 1, 12 fin.:

    dentes,

    to clean, Tert. Poen. 11.—
    B.
    To elaborate, cultivate; to finish, perfect: scholion aliquod, Att. ap. Cic. Att. 16, 7, 3; cf. Quint. 2, 7, 5:

    animum, Aug. contra Acad. 2, 7: elimati, i. q. eruditi, Gell. praef. § 19: Aeneida,

    id. 17, 10, 7.—
    III.
    To lessen, diminish:

    vires,

    Cael. Aur. Tard. 2, 14, 217.—Hence, ēlī-mātus, a, um, P. a., elaborate; only sup.:

    disputatio elimatissima,

    Aug. Cont. Jul. 5, 17.— Adv.; only comp.: ēlīmātĭus, more elaborately, more exactly, Ambros. Hexaëm. 6, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > elimo

  • 52 erudio

    ē-rŭdĭo, īvi or ii, ītum, 4, v. a., qs. to free from roughness, i. e. to polish, educate, instruct, teach (freq. and class.; cf.: doceo, edoceo, praecipio, instituo).
    I.
    Prop.:

    studiosos discendi erudiunt atque docent,

    Cic. Off. 1, 44, 156:

    aliquem,

    id. Div. 2, 2 (with docere); id. de Or. 3, 9, 35 (with instituere); id. ib. 2, 1, 12; Quint. prooem. § 1;

    6 et saep.: filios ad majorum instituta (with instituere),

    Cic. Verr. 2, 3, 69; cf. id. Tusc. 1, 26:

    aliquem artibus,

    id. Fam. 1, 7 fin.; cf. id. Rep. 2, 19, 34:

    eum ad exquisitissimam consuetudinem Graecorum erudiit,

    id. ib. 2, 21, 37:

    aliquem in jure civili,

    id. de Or. 1, 59 fin.; cf. id. Q. Fr. 1, 1, 3.—With two acc. ( poet. and in post-Aug. prose):

    aliquem leges praeceptaque belli,

    Stat. Th. 10, 507; cf. Val. Fl. 2, 50; v. also under P. a.: aliquem, with an object-clause, Plin. 33, 11, 53, § 149; cf.

    without aliquem,

    Ov. F. 3, 820; Sil. 11, 352.—With a rel.-clause as object:

    qua possint arte capi,

    Ov. F. 3, 294:

    tirones neque in ludo, neque per lanistas,

    i. e. to cause to be instructed, Suet. Caes. 26:

    gladiatores sub eodem magistro eruditi,

    Quint. 2, 17, 33:

    Athenas erudiendi gratia missus,

    Just. 17, 3, 11;

    once: aliquem de aliqua re, Cic.: obviae mihi velim sint tuae litterae, quae me erudiant de omni re publica,

    instruct me, keep me informed of, Cic. Fam. 2, 12, 1.—
    II.
    Transf., of objects not personal:

    artes,

    Ov. M. 8, 215:

    ut flerent, oculos erudiere suos,

    id. R. Am. 690; id. Am. 1, 14, 30:

    Polycletus consummasse hanc scientiam judicatur et toreuticen sic erudisse, ut Phidias aperuisse,

    to have cultivated, brought to perfection, Plin. 34, 8, 19, § 56.— Hence, ērŭdītus, a, um, P. a., learned, accomplished, well-informed, skilled, experienced (cf.: litteratus, doctus, peritus, gnarus, scitus).
    A.
    Prop.:

    est non satis politus iis artibus, quas qui tenent eruditi appellantur,

    Cic. Fin. 1, 7 fin.:

    Graeculus otiosus et loquax, et fortasse doctus atque eruditus,

    id. de Or. 1, 22, 102:

    semper mihi et doctrina et eruditi homines placuerunt,

    id. Rep. 1, 17 fin.; id. Tusc. 1, 3:

    nec sicut vulgus sed ut eruditi solent appellare sapientem,

    id. Lael. 2, 6; cf.

    opp. rusticus,

    Quint. 11, 1, 45; 8, 6, 75 et saep.:

    non transmarinis nec importatis artibus eruditi, sed genuinis domesticisque virtutibus,

    Cic. Rep. 2, 15 fin.:

    homines non litteris ad rei militaris scientiam, sed rebus gestis ac victoriis eruditos,

    id. Font. 15, 33; id. Q. Fr. 1, 1, 7 fin.; cf. id. Brut. 67, 236; id. Arch. 7; id. N. D. 3, 9, 23 al.:

    eruditi Socraticis disputationibus,

    id. de Or. 3, 34, 139:

    a pueris eruditi artibus militiae,

    Liv. 42, 52 et saep.; cf. in the comp.:

    litteris eruditior quam Curio,

    Cic. Brut. 82; and in the sup.:

    Scaevola, homo omnium et disciplina juris civilis eruditissimus,

    id. de Or. 1, 39, 180.— With acc.:

    Graecas res eruditi,

    Gell. 2, 21, 3; cf. id. 19, 12, 9.—With inf.:

    eruditus utilia honestis miscere,

    Tac. Agr. 8.—
    B.
    Transf., of inanimate and abstract subjects:

    quod ceteri minus eruditis hominum seculis fuerunt,

    Cic. Rep. 2, 10:

    tempora (with docti homines),

    id. ib.:

    aures,

    id. ib. 2, 42; id. Or. 34, 119; Quint. 10, 1, 32:

    animus,

    Cic. Fam. 5, 14: oratio (opp. popularis), id. Par. prooem. § 4; cf. Quint. 8, 3, 17; 8, 6, 24 al.:

    Graecorum copia,

    fulness of Greek learning, Cic. Leg. 1, 2, 7: palata, i. e. practised, fine (with docta), Col. 8, 16, 4; cf.

    gustus,

    Tac. A. 16, 18.—In neutr. with a subject-clause:

    ex historia ducere urbanitatem, eruditum est,

    Quint. 6, 3, 98; cf.:

    eruditissimum longe, si, etc.,

    id. 9, 2, 97.— Adv.: ērŭdītē, learnedly, eruditely.Comp., Cic. de Sen. 1 fin.; Quint. 1, 5, 36.— Sup., Cic. Or. 52; Plin. Ep. 1, 9, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > erudio

  • 53 erudite

    ē-rŭdĭo, īvi or ii, ītum, 4, v. a., qs. to free from roughness, i. e. to polish, educate, instruct, teach (freq. and class.; cf.: doceo, edoceo, praecipio, instituo).
    I.
    Prop.:

    studiosos discendi erudiunt atque docent,

    Cic. Off. 1, 44, 156:

    aliquem,

    id. Div. 2, 2 (with docere); id. de Or. 3, 9, 35 (with instituere); id. ib. 2, 1, 12; Quint. prooem. § 1;

    6 et saep.: filios ad majorum instituta (with instituere),

    Cic. Verr. 2, 3, 69; cf. id. Tusc. 1, 26:

    aliquem artibus,

    id. Fam. 1, 7 fin.; cf. id. Rep. 2, 19, 34:

    eum ad exquisitissimam consuetudinem Graecorum erudiit,

    id. ib. 2, 21, 37:

    aliquem in jure civili,

    id. de Or. 1, 59 fin.; cf. id. Q. Fr. 1, 1, 3.—With two acc. ( poet. and in post-Aug. prose):

    aliquem leges praeceptaque belli,

    Stat. Th. 10, 507; cf. Val. Fl. 2, 50; v. also under P. a.: aliquem, with an object-clause, Plin. 33, 11, 53, § 149; cf.

    without aliquem,

    Ov. F. 3, 820; Sil. 11, 352.—With a rel.-clause as object:

    qua possint arte capi,

    Ov. F. 3, 294:

    tirones neque in ludo, neque per lanistas,

    i. e. to cause to be instructed, Suet. Caes. 26:

    gladiatores sub eodem magistro eruditi,

    Quint. 2, 17, 33:

    Athenas erudiendi gratia missus,

    Just. 17, 3, 11;

    once: aliquem de aliqua re, Cic.: obviae mihi velim sint tuae litterae, quae me erudiant de omni re publica,

    instruct me, keep me informed of, Cic. Fam. 2, 12, 1.—
    II.
    Transf., of objects not personal:

    artes,

    Ov. M. 8, 215:

    ut flerent, oculos erudiere suos,

    id. R. Am. 690; id. Am. 1, 14, 30:

    Polycletus consummasse hanc scientiam judicatur et toreuticen sic erudisse, ut Phidias aperuisse,

    to have cultivated, brought to perfection, Plin. 34, 8, 19, § 56.— Hence, ērŭdītus, a, um, P. a., learned, accomplished, well-informed, skilled, experienced (cf.: litteratus, doctus, peritus, gnarus, scitus).
    A.
    Prop.:

    est non satis politus iis artibus, quas qui tenent eruditi appellantur,

    Cic. Fin. 1, 7 fin.:

    Graeculus otiosus et loquax, et fortasse doctus atque eruditus,

    id. de Or. 1, 22, 102:

    semper mihi et doctrina et eruditi homines placuerunt,

    id. Rep. 1, 17 fin.; id. Tusc. 1, 3:

    nec sicut vulgus sed ut eruditi solent appellare sapientem,

    id. Lael. 2, 6; cf.

    opp. rusticus,

    Quint. 11, 1, 45; 8, 6, 75 et saep.:

    non transmarinis nec importatis artibus eruditi, sed genuinis domesticisque virtutibus,

    Cic. Rep. 2, 15 fin.:

    homines non litteris ad rei militaris scientiam, sed rebus gestis ac victoriis eruditos,

    id. Font. 15, 33; id. Q. Fr. 1, 1, 7 fin.; cf. id. Brut. 67, 236; id. Arch. 7; id. N. D. 3, 9, 23 al.:

    eruditi Socraticis disputationibus,

    id. de Or. 3, 34, 139:

    a pueris eruditi artibus militiae,

    Liv. 42, 52 et saep.; cf. in the comp.:

    litteris eruditior quam Curio,

    Cic. Brut. 82; and in the sup.:

    Scaevola, homo omnium et disciplina juris civilis eruditissimus,

    id. de Or. 1, 39, 180.— With acc.:

    Graecas res eruditi,

    Gell. 2, 21, 3; cf. id. 19, 12, 9.—With inf.:

    eruditus utilia honestis miscere,

    Tac. Agr. 8.—
    B.
    Transf., of inanimate and abstract subjects:

    quod ceteri minus eruditis hominum seculis fuerunt,

    Cic. Rep. 2, 10:

    tempora (with docti homines),

    id. ib.:

    aures,

    id. ib. 2, 42; id. Or. 34, 119; Quint. 10, 1, 32:

    animus,

    Cic. Fam. 5, 14: oratio (opp. popularis), id. Par. prooem. § 4; cf. Quint. 8, 3, 17; 8, 6, 24 al.:

    Graecorum copia,

    fulness of Greek learning, Cic. Leg. 1, 2, 7: palata, i. e. practised, fine (with docta), Col. 8, 16, 4; cf.

    gustus,

    Tac. A. 16, 18.—In neutr. with a subject-clause:

    ex historia ducere urbanitatem, eruditum est,

    Quint. 6, 3, 98; cf.:

    eruditissimum longe, si, etc.,

    id. 9, 2, 97.— Adv.: ērŭdītē, learnedly, eruditely.Comp., Cic. de Sen. 1 fin.; Quint. 1, 5, 36.— Sup., Cic. Or. 52; Plin. Ep. 1, 9, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > erudite

  • 54 excolo

    1.
    ex-cŏlo, cŏlŭi, cultum, 3, v. a., to work carefully, to tend, cultivate.
    I.
    Lit. (very rare, and mostly post-Aug.):

    vineas,

    Plin. 14, 4, 5, § 48; cf. rura, Claud. ap. Eutr. 2, 196:

    victum hominum (boves),

    Plin. 8, 47, 72, § 187:

    lanas rudes,

    i. e. to spin fine, Ov. A. A. 2, 220.—
    B.
    Transf., in gen., to improve, polish, adorn, perfect:

    marmora, quibus solum, quibus parietes excolantur,

    Plin. Ep. 9, 39, 3; Plin. 35, 10, 37, § 118; cf.:

    praetoria xystis et nemoribus,

    Suet. Aug. 72:

    urbem adeo, ut jure sit gloriatus marmoream se relinquere,

    id. ib. 28:

    aedificium,

    Dig. 7, 1, 44:

    fructuarius excolere quod invenit potest, qualitate aedium non immutata,

    ib. 7, 1, 13, § 7:

    vagos resecare capillos Doctus et hirsutas excoluisse genas,

    Mart. 6, 52, 4:

    triumphum,

    Plin. 35, 11, 40, § 135:

    tumulum in tropaei modum,

    Flor. 4, 12:

    legionarii injecere flammae arma sua, quibus exculti funus celebrabant,

    Suet. Caes. 84.—
    II.
    Trop.
    A.
    To improve, ennoble, refine, perfect (the class. signif. of the word):

    nihil tam horridum, tam incultum, quod non splendescat oratione et tamquam excolatur, Cic. Parad. prooem. § 3: C. Tuditanus omni vita atque victu excultus atque expolitus,

    id. Brut. 25, 95; cf.:

    mansuefactus et excultus,

    id. Tusc. 1, 25, 62:

    ex agresti immanique vita exculti ad humanitatem et mitigati sumus,

    id. Leg. 2, 14, 36:

    excultus doctrinā,

    id. Tusc. 1, 2, 4; cf. id. ib. 4, 38, 84; Ov. Tr. 4, 10, 15:

    animos doctrina,

    Cic. Arch. 6, 12:

    ingenia disciplinā exculta,

    id. Or. 15, 48:

    aetas exculta,

    id. Rep. 2, 10:

    quibus rebus exculta hominum vita tantum distat a victu et cultu bestiarum,

    id. Off. 2, 4, 15:

    inventas aut qui vitam excoluere per artes,

    Verg. A. 6, 663:

    an victus hominum Atheniensium beneficio excoli potuit, oratio non potuit?

    Cic. Or. 9, 31; so,

    mores aut studia,

    Quint. 4 praef. §

    3: mores studiis,

    id. 12, 2, 1; 12, 3, 1; Gell. 13, 5, 2:

    orationem,

    Quint. 8, 3, 86; Tac. Or. 22:

    excultae cujusdam elegantiae,

    Quint. 6, 3, 20.—
    B.
    Of persons, to honor ( poet., and very rare, for the class. colere):

    deos,

    Phaedr. 4, 11, 10:

    aliquem,

    Ov. Pont. 1, 7, 59.
    2.
    ex-cōlo, āre, v. a., to strain out (post-class.):

    acetum,

    Pall. Jun. 8, 1:

    culicem,

    Vulg. Matt. 23, 24.

    Lewis & Short latin dictionary > excolo

  • 55 interpolo

    interpŏlo, āvi, ātum, 1, v. a. [interpolio; cf. Non. p. 34, 2 sq.], to give a new form, shape, or appearance to any thing; to polish, furbish, or dress up; to spoil, corrupt, falsify; to vary, change (class.; cf. interlino, vitio, transscribo).
    I.
    Lit.:

    togam praetextam,

    to dye anew, Cic. Q. Fr. 2, 12.—
    II.
    Transf.
    A.
    In gen.: illic homo me interpolabit, meumque os finget denuo, will work me up anew, i. e. will bang me into another shape, Plaut. Am. 1, 1, 161:

    nova pictura interpolare vis opus lepidissimum,

    i. e. to paint the lily, id. Most. 1, 3, 105:

    tura,

    to prepare, Plin. 12, 14, 32, § 39.—
    B.
    Esp. of the falsification of writings, to insert, interpolate, alter, falsify:

    semper aliquid demendo, mutando, interpolando,

    Cic. Verr. 2, 1, 61, § 158 Zumpt N. cr.:

    scripturas divinas, Ambros. de Fide, 5, 16, 193: priorem textum,

    Amm. 15, 5, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > interpolo

  • 56 Limo

    1.
    līmō, adv., v. 1. limus fin.
    2.
    līmo, āvi, ātum (arch. limassis, for limaveris, Caecil. Com. 140), 1, v. a. [lima], to file.
    I.
    Lit.:

    gemmis scalpendis atque limandis,

    Plin. 36, 7, 10, § 54.—
    B.
    Transf.
    1.
    To file off:

    plumbum limatum,

    lead-filings, Plin. 34, 18, 50, § 168:

    limata scobs,

    id. ib.:

    cornum limatum lima lignaria,

    Scrib. 141:

    acumen ossis,

    Cels. 8, 10, 7.—
    2.
    To rub, whet:

    cornu ad saxa limato,

    Plin. 8, 20, 29, § 71;

    hence, limare caput cum aliquo,

    to kiss, Plaut. Merc. 3, 1, 40; id. Poen. 1, 2, 82.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to file, polish, finish:

    quaedam institui, quae limantur a me politius,

    Cic. Ac. 1, 1, 2:

    stilus hoc maxime ornat ac limat,

    id. de Or. 3, 49, 190:

    ut ars aliquid limare non possit,

    id. ib. 1, 25, 115:

    vir nostrorum hominum urbanitate limatus,

    id. N. D. 2, 29, 74.—
    B.
    In partic.
    1.
    To investigate accurately, to clear of every thing superfluous:

    veritas ipsa limatur in disputatione,

    Cic. Off. 2, 10, 35:

    subtiliter mendacium,

    Phaedr. 3, 10, 49. —
    2.
    Cum se ipse consulto ad minutarum causarum genera limaverit, has prepared one's self thoroughly for, Cic. Opt. Gen. Or. 3, 9.—
    3.
    To file off, take away from, diminish:

    tantum alteri affinxit, de altero limavit,

    Cic. de Or. 3, 9, 36:

    de tua prolixa beneficaque natura limavit aliquid posterior annus,

    id. Fam. 3, 8, 8:

    commoda alicujus,

    Hor. Ep. 1, 14, 38:

    multum inde decoquent anni, multum ratio limabit,

    Quint. 2, 4, 7. —Hence, līmātus, a, um, P. a., polished, refined, elegant, fine, accurate:

    vir oratione maxime limatus,

    Cic. de Or. 1, 39, 180:

    jure madens, varioque togae limatus in usu,

    Mart. 7, 51, 5:

    pressum limatumque genus dicendi,

    Quint. 2, 8, 4; 11, 1, 3:

    Attici,

    id. 12, 10, 17.— Comp.:

    limatius dicendi genus,

    Cic. Brut. 24, 93:

    comis et urbanus fuerit limatior idem,

    Hor. S. 1, 10, 65:

    limatius ingenium,

    Plin. Ep. 1, 20, 21.—Hence, adv.: līmātē, finely, elegantly, accurately; comp.:

    limatius scriptum,

    Cic. Fin. 5, 5, 12:

    limatius quaerere,

    Amm. 15, 13, 2.
    3.
    līmo, āre, v. a. [2. limus], to bemire, besmirch (in double sense, v. 2. limo, I. 2.):

    caput alicui,

    Plaut. Poen. 1, 2, 82.
    4.
    Līmo, ōnis, m., = leimôn, the Meadow, the name of a writing of Cicero, Suet. Vit. Ter.—
    II.
    A Roman surname: C. Apronius Limo, Ascon. ap. Cic. Or. pro Scauro.

    Lewis & Short latin dictionary > Limo

  • 57 limo

    1.
    līmō, adv., v. 1. limus fin.
    2.
    līmo, āvi, ātum (arch. limassis, for limaveris, Caecil. Com. 140), 1, v. a. [lima], to file.
    I.
    Lit.:

    gemmis scalpendis atque limandis,

    Plin. 36, 7, 10, § 54.—
    B.
    Transf.
    1.
    To file off:

    plumbum limatum,

    lead-filings, Plin. 34, 18, 50, § 168:

    limata scobs,

    id. ib.:

    cornum limatum lima lignaria,

    Scrib. 141:

    acumen ossis,

    Cels. 8, 10, 7.—
    2.
    To rub, whet:

    cornu ad saxa limato,

    Plin. 8, 20, 29, § 71;

    hence, limare caput cum aliquo,

    to kiss, Plaut. Merc. 3, 1, 40; id. Poen. 1, 2, 82.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to file, polish, finish:

    quaedam institui, quae limantur a me politius,

    Cic. Ac. 1, 1, 2:

    stilus hoc maxime ornat ac limat,

    id. de Or. 3, 49, 190:

    ut ars aliquid limare non possit,

    id. ib. 1, 25, 115:

    vir nostrorum hominum urbanitate limatus,

    id. N. D. 2, 29, 74.—
    B.
    In partic.
    1.
    To investigate accurately, to clear of every thing superfluous:

    veritas ipsa limatur in disputatione,

    Cic. Off. 2, 10, 35:

    subtiliter mendacium,

    Phaedr. 3, 10, 49. —
    2.
    Cum se ipse consulto ad minutarum causarum genera limaverit, has prepared one's self thoroughly for, Cic. Opt. Gen. Or. 3, 9.—
    3.
    To file off, take away from, diminish:

    tantum alteri affinxit, de altero limavit,

    Cic. de Or. 3, 9, 36:

    de tua prolixa beneficaque natura limavit aliquid posterior annus,

    id. Fam. 3, 8, 8:

    commoda alicujus,

    Hor. Ep. 1, 14, 38:

    multum inde decoquent anni, multum ratio limabit,

    Quint. 2, 4, 7. —Hence, līmātus, a, um, P. a., polished, refined, elegant, fine, accurate:

    vir oratione maxime limatus,

    Cic. de Or. 1, 39, 180:

    jure madens, varioque togae limatus in usu,

    Mart. 7, 51, 5:

    pressum limatumque genus dicendi,

    Quint. 2, 8, 4; 11, 1, 3:

    Attici,

    id. 12, 10, 17.— Comp.:

    limatius dicendi genus,

    Cic. Brut. 24, 93:

    comis et urbanus fuerit limatior idem,

    Hor. S. 1, 10, 65:

    limatius ingenium,

    Plin. Ep. 1, 20, 21.—Hence, adv.: līmātē, finely, elegantly, accurately; comp.:

    limatius scriptum,

    Cic. Fin. 5, 5, 12:

    limatius quaerere,

    Amm. 15, 13, 2.
    3.
    līmo, āre, v. a. [2. limus], to bemire, besmirch (in double sense, v. 2. limo, I. 2.):

    caput alicui,

    Plaut. Poen. 1, 2, 82.
    4.
    Līmo, ōnis, m., = leimôn, the Meadow, the name of a writing of Cicero, Suet. Vit. Ter.—
    II.
    A Roman surname: C. Apronius Limo, Ascon. ap. Cic. Or. pro Scauro.

    Lewis & Short latin dictionary > limo

  • 58 manus

    1.
    mănus, ūs (dat. manu for manui:

    alternae manu,

    Prop. 1, 11, 12; 2, 1, 60), f. [root man-, ma-, to measure; Sanscr. ma, measure, moon; cf. Germ. Mond, moon, and O. H. Germ. mund, hand; Angl.-Sax. mund], a hand.
    I.
    Lit.:

    quam vero aptas, quamque multarum artium ministras manus natura homini dedit!

    Cic. N. D. 2, 60, 150:

    vas in manus sumere,

    id. Verr. 2, 4, 27, § 62:

    Epicurum in manus sumere, i. e. scripta Epicuri,

    id. Tusc. 2, 3, 8:

    pyxidem in manu tenere,

    id. Cael. 26, 63:

    manum porrigere ad tradendum aliquid,

    id. ib.:

    de manibus deponere,

    to lay out of one's hands, lay down, id. Ac. 1, 1, 2. ponere, id. Q. Fr. 1, 1, 8:

    extorquere,

    to wrest from one's hands, id. Cat. 1, 6, 13:

    e manibus dimittere,

    to let go out of one's hands, id. Or. 30, 105: manum ad os apponere, i. e. to lay the finger on the lips in token of secrecy, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4: alicui in manu esse, to be obvious, clear:

    neque mihi in manu Jugurtha qualis foret,

    Sall. J. 14, 4:

    (feminas) in manu esse parentium, fratrum, virorum,

    subject to, Liv. 34, 2, 11; cf.:

    minus filiae uxores sorores quibusdam in manu erunt,

    id. 34, 7, 11: in manibus esse, to be in everybody's hands, to be well known:

    est in manibus oratio,

    Cic. Lael. 25, 96:

    est in manibus laudatio,

    id. Sen. 4, 12; id. Brut. 33, 125.—Also, to be near:

    hostes sunt in manibus,

    near to us, close by us, upon us, Caes. B. G. 2, 19, 7; also, to be present: attendere, quae in manibus sunt, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 1; Verg. A. 10, 280: in manibus habere, to have in hand, to be engaged on a thing:

    omnia, quae in manibus habebam, abjeci,

    Cic. Att. 13, 47, 1:

    habeo opus magnum in manibus,

    id. Ac. 1, 1, 2:

    philosophi quamcunque rem habent in manibus, in eam, etc.,

    id. Tusc. 5, 7, 18; id. Sen. 7, 22; id. Cael. 27, 65:

    milites bellum illud, quod erat in manibus, reliquisse,

    id. Rep. 2, 37, 63; cf.:

    dum occasio in manibus esset,

    Liv. 7, 36, 10:

    inimicorum in manibus mortuus est,

    among, Cic. Inv. 1, 55, 108:

    manu tenere,

    to know for certain, id. Brut. 80, 277.— Pass.:

    manibus teneri,

    to be certain, evident, Cic. Sest. 32, 69: habere in manibus, to fondle, caress, make much of:

    sic in manibus (inimicum meum) habebant, sic fovebant, etc.,

    id. Fam. 1, 9, 10:

    in manus venire,

    to come to hand, id. Q. Fr. 2, 15, b, 1:

    proelium in manibus facere,

    to fight at close quarters, Sall. J. 57, 4:

    ad manum habere,

    to have at hand, have in readiness, Quint. 12, 5, 1:

    ad manum esse,

    at hand, in hand, near, Liv. 9, 19: ad manum venire or accedere, to come hand to hand, come to close quarters:

    nonnumquam etiam res ad manus, atque ad pugnam veniebat,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28; Nep. Eum. 5, 2; Liv. 2, 30:

    ut venere in manus,

    Tac. A. 2, 80:

    ut ventum in manus,

    id. H. 4, 71:

    adire manum alicui, v. 1. adeo: ad manum intueri aliquid,

    at hand, close by, hard by, Plin. 35, 10, 36, § 97:

    prae manu or manibus,

    at hand, in readiness, in hand, Plaut. Bacch. 4, 3, 10; App. M. 6, p. 180, 32; Ter. Ad. 5, 9, 23; Gell. 19, 8:

    quem servum ille habuit ad manum,

    Cic. de Or. 3, 60, 225:

    servus a manu,

    i. e. a scribe, secretary, Suet. Caes. 74:

    de manu dare,

    to give with one's own hand, Lampr. Alex. Sev. 37: de manu in manum quippiam tradere, to deliver from hand to hand, i. e. with great care, Cic. Fam. 7, 5, 2: manum ferulae subducere, to take the hand from the rod, i. e. to be too old for the rod, Juv. 1, 15: e manu (for eminus; opp. cominus), from a distance: quae mea cominus machaera atque hasta hostibit e manu, Enn. ap. Fest. s. v. redhostire, p. 270 Müll. (Trag. v. 212 Vahl.): plenā manu, with a full or plentiful hand, bountifully, liberally:

    plenā manu dare,

    abundantly, Sen. Ben. 1, 7, 2; id. Ep. 120, 10; id. ad Polyb. 9, 7;

    so trop.: Hortalus, quam plenā manu nostras laudes in astra sustulit,

    Cic. Att. 2, 25, 1; so,

    plenis manibus pecuniam largiri,

    Lact. 3, 16, 15; cf.:

    quemquam vacuis a se manibus abire pati,

    Sen. Brev. Vit. 14, 5: manibus pedibusque aliquid facere (Greek pux kai lax), with hands and feet, i. e. with all one's power, with might and main, Ter. And. 1, 1, 134:

    per manus,

    with the hands, Caes. B. G. 6, 37:

    per manus servulae,

    by her assistance, Cic. Att. 1, 12, 3: per manus tradere, to deliver from hand to hand, from mouth to mouth, to hand down from father to son:

    traditae per manus religiones,

    Liv. 5, 51: per manus, also, by force, by main force, forcibly:

    per manus libertatem retinere,

    Sall. J. 31, 22: inter manus, in one's hands, under one's hands:

    agger inter manus proferebatur,

    Caes. B. C. 2, 2:

    villa crescit inter manus,

    Sen. Ep. 12, 1:

    nihil adhuc inter manus habui cui majorem sollicitudinem praestare deberem,

    Plin. Ep. 2, 5, 2:

    scripta quae inter manus habes,

    are occupied with, id. ib. 5, 5, 7.— Trop., palpable, evident:

    ante oculos interque manus sunt omnia vestras,

    Verg. A. 11, 311; cf.:

    manus inter parentum,

    id. ib. 2, 681: inter manus, also, in one's hands, in one's arms:

    abripite hunc intro actutum inter manus,

    Plaut. Most. 2, 1, 38:

    e convivio auferri,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28: sub manu and sub manum, at hand, near, readily, immediately, on the instant: Vocontii sub manu ut essent, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 2:

    quo celerius, ac sub manum annuntiari cognoscique posset, quid in provincia quāque gereretur, etc.,

    Suet. Aug. 49; Sen. Ep. 71, 1: sub manus succedere, according to one's wish, [p. 1112] Plaut. Mil. 3, 2, 59: alicujus manu esse, to be from or by one's hand:

    epistulae quae quidem erant tua manu,

    Cic. Att. 7, 2, 3; cf. id. ib. 8, 13, 1 (cf. II. C. infra): manu, with the hand, by hand, i. e. artificially, opp. to naturally, by nature: manu sata, i. e. by the hand of man, opp. to what grows wild. Caes. B. C. 3, 44:

    urbs manu munitissima,

    Cic. Verr. 2, 2, 2, § 4:

    quaedam ingenia manu, quod aiunt, facienda sunt,

    Sen. Ep. 52, 1:

    quidam et liberos ejurent et orbitatem manu faciant,

    id. ad Marc. 19, 2: morbi, quos manu fecimus, i. e. which we produce by our own fault (e. g. by intemperance), Sen. Brev. Vit. 3, 3: oratio manu facta, artificial, elaborate, opp. to natural, simple, id. Ep. 115, 2: manu mederi, to be a surgeon, Cels. praef. 1: manibus aequis or manu aequā, with equal advantage:

    manibus aequis abscessum est,

    Tac. A. 1, 63:

    aequā manu discedere,

    to come off with equal advantage, Sall. C. 39, 4: manus afferre, to lay hands on; trop., to destroy or weaken:

    qui diutius torqueri patitur, quem protinus potest liberare, beneficio suo manus affert,

    Sen. Ben. 2, 5, 3:

    manum inicere alicui,

    to lay the hand on one, to detain, arrest him, Cic. Rosc. Com. 16, 48: manum dare, to give or lend a hand, to help, assist, Quint. 2, 3, 7: manus dare or dedere, to give the hands to be bound; hence, in gen., to give up, yield, surrender:

    perpende, et, si tibi vera videntur, Dede manus, aut, si falsum est, accingere contra,

    Lucr. 2, 1043:

    fateor, manus vobis do,

    Plaut. Pers. 5, 2, 72:

    donicum aut certe vicissent, aut victi manum dedissent,

    Nep. Ham. 1; cf. Caes. B. G. 5, 31; Cic. Att. 2, 22, 2; Ov. H. 4, 14; 17, 260; Verg. A. 11, 568; Lact. 5, 1, 3:

    brevi manu,

    immediately, without delay, Dig. 23, 3, 43, § 1:

    longā manu,

    slowly, tediously, ib. 46, 3, 79: manum tollere, to raise the hand in token of an intention to yield, to yield, submit: cedo et tollo manum, Cic. Fragm. ap. Lact. 3, 28: manus tollere, to raise the hands in token of admiration or astonishment, Cic. Ac. 2, 19, 63: manus tendere ad aliquem, less freq. alicui, to stretch out the hands to one to implore assistance, Caes. B. G. 2, 13; Cic. Font. 17, 38:

    quae Romanis manus tendebant,

    Caes. B. G. 7, 48:

    dextram Italiae,

    Cic. Phil. 10, 4, 9:

    manu sternere aliquem,

    with the sword, Verg. A. 9, 702: utrāque manu, with both hands, i. e. willingly, readily, Mart. 1, 16, 9:

    manus manum lavat,

    one hand washes the other, one helps the other, Sen. Apoc. 9 fin.; Petr. c. 45, 13; Plin. 35, 10, 36, § 80: manum non vertere, not to turn the hand, prov. for to take no pains, make no effort:

    qui se fatentur virtutis causā ne manum quidem versuros fuisse,

    Cic. Fin. 5, 31, 93; cf. App. Mag. p. 311.
    II.
    Transf.
    A.
    The hand as the instrument used in fight; hence, personal valor, bravery:

    ne usu manuque reliquorum opinionem fallent,

    Caes. B. C. 3, 86:

    manu fortissimus,

    Liv. 39, 40:

    manu fortis,

    Nep. Dat. 1, 3:

    manu vincere,

    Ov. M. 1, 448:

    manu capere urbes,

    by force of arms, Sall. J. 5, 5:

    manum committere Teucris,

    to fight, Verg. A. 12, 60; so,

    conserere manum,

    Liv. 21, 39; 25, 11; 27, 33:

    conferre manum,

    Liv. 10, 43; Verg. A. 12, 345:

    in proelia Ferre manum,

    id. ib. 5, 403; cf.:

    et vice teli saevit nuda manus,

    Juv. 15, 54.—
    2.
    Force, violence, fighting, close combat:

    res venit ad manus atque ad pugnam,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28:

    venire ad manum,

    Liv. 2, 30:

    accedere ad manum,

    Nep. Eum. 5:

    in manus venire,

    to come to an engagement, come to close quarters, Sall. J. 89, 2:

    pugna jam ad manus venerat,

    Liv. 2, 46:

    non manu, neque vi,

    force, violence, Sall. J. 31, 18; so Tac. Agr. 9.—
    B.
    Of the hand of an artist:

    manus extrema non accessit ejus operibus,

    the last hand, the finishing touch, Cic. Brut. 33, 126: aptius a summā conspiciare manu, when you have given yourself the finishing touch, i. e. have completed your toilet, Ov. A. A. 3, 225:

    carmen nondum recepit ultimam manum,

    has not yet received the last polish, Petr. 118.—Hence, extremam bello Imponere manum, to put the finishing hand to the war, to bring it to a close, Verg. A. 7, 573.—Prov.: manum de tabula, lit., the hand from the picture, i. e. enough, Cic. Fam. 7, 25, 1.—
    C.
    A hand, handwriting; in gen., work, workmanship:

    librarii manus,

    Cic. Att. 8, 13, 1: Alexidis manum amabam, quod tam prope accedebat ad similitudinem tuae litterae, id. ib. 7, 2, 3:

    manum suam cognovit,

    id. Cat. 3, 5, 12:

    propter emissam ab eis manum,

    Dig. 22, 3, 15:

    Praxitelis manus, Scopaeque,

    Mart. 4, 39, 3:

    artificum,

    Verg. A. 1, 455.—
    D.
    For pars, a side:

    est ad hanc manum sacellum,

    Ter. Ad. 4, 2, 37:

    a laeva conspicienda manu,

    Ov. A. A. 3, 307. —
    E.
    In throwing dice, a stake: quas manus remisi, to throw up the stakes, Aug. ap. Suet. Aug. 71.—
    F.
    In fencing, a thrust, hit, blow:

    rectae, aversae, tectaeque manus,

    Quint. 9, 1, 20:

    prima, secunda, tertia, quarta,

    the prime, second, tierce, quart, id. 5, 13, 54.—
    G.
    The trunk of an elephant:

    manus etiam data elephantis,

    Cic. N. D. 2, 47, 120; Curt. 8, 14, 27; Sil. 9, 628.—
    H.
    The fore-paws of bears, Plin. 8, 36, 54, § 130.—
    K.
    The branches on a tree:

    (platanus) cui lnnumerae manus,

    Stat. S. 2, 3, 39:

    fraxineae,

    Pall. Insit. 60.—
    L.
    In milit. lang.: ferreae manus, iron hooks with which an enemy's ship was grappled, grappling-irons:

    manus ferreas atque harpagones paraverant,

    Caes. B. C. 1, 57:

    in advenientes hostium naves ferreas manus inicere,

    Liv. 36, 44 fin.:

    manus ferreas excogitare,

    Front. Strat. 2, 3, 24; Plin. 7, 56, 57, § 209; Curt. 4, 9, 2; Aur. Vict. Vir. Ill. 38; Luc. 3, 635.—
    M.
    Also milit., an armed force, corps of soldiers:

    si nova manus cum veteribus copiis se conjunxisset,

    Caes. B. G. 1, 37:

    magnam manum conducere,

    id. ib. 5, 27:

    Hasdrubalem propediem affore cum manu haudquaquam contemnenda,

    Liv. 30, 7 fin.; id. 44, 27.—
    2.
    Beyond the milit. sphere, in gen., a body, host, number, company, multitude:

    Romam veniet cum magna manu,

    Cic. Att. 16, 11, 6:

    evocatorum,

    id. Fam. 15, 4, 3:

    manus ad Quirinalia paratur,

    id. Q. Fr. 2, 3, 4; cf.:

    manum facere, copias parare,

    id. Caecin. 12, 33:

    manus bonorum,

    id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 16:

    Judaeorum,

    id. Fl. 28, 66:

    conjuratorum,

    id. Cat. 1, 5, 12:

    bicorpor,

    i. e. the Centaurs, id. Tusc. 2, 9, 22:

    purpuratorum et satellitum,

    Liv. 42, 51:

    magna clientium,

    Suet. Tib. 1:

    comitum,

    Stat. S. 5, 3, 262:

    juvenum,

    Verg. A. 6, 5.—
    N.
    Labor, hands, i. e. workmen:

    nos aera, manus, navalia demus,

    Verg. A. 11, 329:

    quale manus addunt ebori decus,

    id. ib. 1, 592.—
    O.
    Power:

    haec non sunt in nostra manu,

    Cic. Fam. 14, 2, 3; cf.: in tua manu est, it rests with you, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 1:

    juxta deos in tua manu positum est,

    Tac. H. 2, 76:

    victoria in manu nobis est,

    depends on, Sall. C. 20, 10:

    in vostra manu situm,

    id. J. 31; Plaut. Merc. 3, 4, 43:

    in manu esse mihi,

    id. Trin. 1, 2, 67. —
    2.
    In partic., in jurid. lang., the legal power of a husband over his wife, the manus:

    in potestate quidem et masculi et feminae esse solent: in manum autem feminae tantum conveniunt. Olim itaque tribus modis in manum conveniebant: usu, farreo, coëmptione, etc.,

    Gai. Inst. 1, 108 sq.; Cic. Fl. 34, 84 al.—
    P.
    Law t. t., manūs injectio, i. e. an arrest: per manus injectionem agebatur, Gai Inst. 4, 21: ob eam rem ego tibi sestertium X. milium judicati manus inicio, Vet. Form. ap. Gai. ib.
    2.
    mānus, i. q. bonus, Varr. L. L. 6, 2, 4; Macr. S. 1, 3, 13; Isid. 5, 30, 14; Serv. Verg. A. 1, 139; 2, 286; v. ‡ cerus manus.

    Lewis & Short latin dictionary > manus

  • 59 nitela

    1.
    nĭtēla, ae, f. [niteo], brightness, splendor (post-class.).
    I.
    Lit.:

    armorum nitela,

    Sol. 22, 5.—
    II.
    Transf.
    A.
    That which shines or glitters, a glittering particle:

    nitelae pulveris,

    gold-dust, Sol. 23, 4. —
    B.
    That which causes to shine, a polish: nitelae oris, i. e. tooth-powder, Cat ap. App. Mag. p. 277, 5.
    2.
    nītēla, v nitella.

    Lewis & Short latin dictionary > nitela

  • 60 nitido

    nĭtĭdo, āvi, ātum, 1, v. a. [id.], to make bright or shining, to polish, smooth ( poet. and in post-Aug. prose).
    I.
    In gen.:

    ferramenta detersa nitidentur,

    Col. 12, 3, 9:

    post serraturam, plagam ferramentis acutis nitidemus,

    Pall. 3, 17, 1:

    diligentissime nitidatum,

    Marc. Emp. 8, 5.—
    II.
    In partic., to wash, bathe: eunt ad fontem, nitidant corpora, Enn. ap. Non. 144, 16 (Trag. v 166 Vahl.);

    so mid.: mundule nitidantur,

    Att. ib. 17 (Trag. Rel. v. 603 Rib.).

    Lewis & Short latin dictionary > nitido

См. также в других словарях:

  • Polish — (pronounced IPA| [ˈpoʊlɪʃ] ) may refer to:* Anything from or related to Poland, a country in Europe * Polish language * Poles, people from Poland * Polish (chicken) * Kielbasa, Polish sausage **Maxwell Street Polish, Polish sausage sandwich… …   Wikipedia

  • polish — ⇒POLISH, subst. masc. ,,Produit d entretien consistant en une émission dans de l eau soit de savons et d huiles, soit d un mélange de cires ou de silicones (GDEL). Betty m attendait. Elle était assise sur le capot comme dans les années cinquante… …   Encyclopédie Universelle

  • polish — [päl′ish] vt. [ME polischen < inflected stem of OFr polir < L polire, to polish, prob. < IE base * pel , to drive, impel > FELT1] 1. a) to smooth and brighten, as by rubbing b) to coat with polish, wax, etc. and make bright or glossy… …   English World dictionary

  • Polish — Pol ish, v. t. [imp. & p. p. {Polished}; p. pr. & vb. n. {Polishing}.] [F. polir, L. polire. Cf. {Polite}, { ish}] 1. To make smooth and glossy, usually by friction; to burnish; to overspread with luster; as, to polish glass, marble, metals, etc …   The Collaborative International Dictionary of English

  • polish — [n1] shine, brightness brilliance, burnish, finish, glaze, glint, gloss, luster, sheen, smoothness, sparkle, varnish, veneer, wax; concepts 492,611,620 Ant. dullness polish [n2] cultivated look, performance breeding, class, cultivation, culture,… …   New thesaurus

  • Polish — Pol ish, n. 1. A smooth, glossy surface, usually produced by friction; a gloss or luster. [1913 Webster] Another prism of clearer glass and better polish. Sir I. Newton. [1913 Webster] 2. Anything used to produce a gloss. [1913 Webster] 3. Fig.:… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • polish up on — polish up or polish up on To work at or study in order to improve • • • Main Entry: ↑polish …   Useful english dictionary

  • polish — ► VERB 1) make smooth and shiny by rubbing. 2) improve or refine. 3) (polish off) finish or consume quickly. ► NOUN 1) a substance used to make something smooth and shiny when rubbed in. 2) an act of polishing …   English terms dictionary

  • Polish — Pol ish, v. i. To become smooth, as from friction; to receive a gloss; to take a smooth and glossy surface; as, steel polishes well. Bacon. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Polish — Pol ish, a. [From {Pole} a Polander.] Of or pertaining to Poland or its inhabitants. n. The language of the Poles. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • polish — polish. См. шлифовка. (Источник: «Англо русский толковый словарь генетических терминов». Арефьев В.А., Лисовенко Л.А., Москва: Изд во ВНИРО, 1995 г.) …   Молекулярная биология и генетика. Толковый словарь.

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»