-
1 literatus
I.Lit., marked with letters, branded:II.ensiculus,
Plaut. Rud. 4, 4, 112:securicula,
id. ib. 115:urna,
id. ib. 2, 5, 21:laminae,
App. M. 3, p. 137, 7:laciniae auro litteratae,
id. ib. 6, 174, 28:servus,
a branded slave, Plaut. Cas. 2, 6, 49; cf.:homunculi frontes litterati,
App. M. 9, p. 222, 30.—Transf.A.Learned, liberally educated:B.Canius nec infacetus et satis litteratus,
Cic. Off. 3, 14, 58:et litteratus et disertus,
id. Brut. 21, 81; id. Mur. 7, 16:servi,
id. Brut. 22, 87:quibus ineptiis nec litteratior fit quisquam nec melior,
Sen. Q. N. 4, 13, 1.—Esp. of the learned expounders of the poets:quem litteratissimum fuisse judico,
Cic. Fam. 9, 16, 4:appellatio grammaticorum Graecā consuetudine invaluit: sed initio litterati vocabantur,
Suet. Gram. 4.—Of or belonging to learning, learned:1.quid est enim dulcius otio litterato,
learned leisure, Cic. Tusc. 5, 36, 105:senectus,
id. Brut. 76, 265:labor,
App. Mag. 4, p. 276, 8.—Hence, adv.: lit-tĕrātē.With plain letters, in a clear hand:2.rationes perscriptae scite et litterate,
Cic. Pis. 25, 61.—Transf.a.To the letter, literally:b.litterate respondere,
Cic. Harusp. Resp. 8, 17.—Learnedly, scientifically, elegantly, cleverly:scriptorum veterum litterate peritus,
learnedly, critically skilled, Cic. Brut. 56, 205:belle et litterate dicta,
clever sayings, id. de Or. 2, 62, 253.— Comp.:litteratius Latine loqui,
Cic. Brut. 108, 28. -
2 litteratus
I.Lit., marked with letters, branded:II.ensiculus,
Plaut. Rud. 4, 4, 112:securicula,
id. ib. 115:urna,
id. ib. 2, 5, 21:laminae,
App. M. 3, p. 137, 7:laciniae auro litteratae,
id. ib. 6, 174, 28:servus,
a branded slave, Plaut. Cas. 2, 6, 49; cf.:homunculi frontes litterati,
App. M. 9, p. 222, 30.—Transf.A.Learned, liberally educated:B.Canius nec infacetus et satis litteratus,
Cic. Off. 3, 14, 58:et litteratus et disertus,
id. Brut. 21, 81; id. Mur. 7, 16:servi,
id. Brut. 22, 87:quibus ineptiis nec litteratior fit quisquam nec melior,
Sen. Q. N. 4, 13, 1.—Esp. of the learned expounders of the poets:quem litteratissimum fuisse judico,
Cic. Fam. 9, 16, 4:appellatio grammaticorum Graecā consuetudine invaluit: sed initio litterati vocabantur,
Suet. Gram. 4.—Of or belonging to learning, learned:1.quid est enim dulcius otio litterato,
learned leisure, Cic. Tusc. 5, 36, 105:senectus,
id. Brut. 76, 265:labor,
App. Mag. 4, p. 276, 8.—Hence, adv.: lit-tĕrātē.With plain letters, in a clear hand:2.rationes perscriptae scite et litterate,
Cic. Pis. 25, 61.—Transf.a.To the letter, literally:b.litterate respondere,
Cic. Harusp. Resp. 8, 17.—Learnedly, scientifically, elegantly, cleverly:scriptorum veterum litterate peritus,
learnedly, critically skilled, Cic. Brut. 56, 205:belle et litterate dicta,
clever sayings, id. de Or. 2, 62, 253.— Comp.:litteratius Latine loqui,
Cic. Brut. 108, 28. -
3 (doctē)
(doctē) adv. [doctus], only comp. and sup, learnedly, cleverly, skilfully: luctamur doctius, H.: litteris doctissume eruditus, S. -
4 (ērudītē)
(ērudītē) adv. [eruditus], learnedly, with erudition.—Only comp. and sup: eruditius disputare: litterae eruditissime scriptae. -
5 litterātē (līter-)
litterātē (līter-) adv. with comp. [litteratus], learnedly, intelligently: scriptorum veterum litterate peritus, critically skilled: dicta, clever sayings: Latine loqui litteratius quam, etc., accurately.—To the letter, literally: respondere. -
6 prūdenter
prūdenter adv. with comp. and sup. [prudens], sagaciously, intelligently, discreetly, circumspectly, learnedly, prudently: res attendere, S.: facere: disputavit multa: quaestio non satis prudenter constituta: belli administrationem prudentius quam imperator coniecturā adsequi: prudentissime defendere.* * *prudentius, prudentissime ADVwisely, discreetly; sensibly, prudently -
7 doctiloquus
doctiloqua, doctiloquum ADJ -
8 doceo
dŏcĕo, cŭi, ctum, 2, v. a. [root da; Zend. dā, to know; strengthened, dak-; Gr. didaskô; Lat. disco], to teach, instruct, inform, show, tell, etc. (for syn. cf.: edoceo, perdoceo, erudio, praecipio, instituo).I.In gen., with double acc. of person and thing:II.pejor magister te istaec docuit... illa, quae te docui,
Plaut. Bacch. 1, 2, 55:hunc hominem cursuram,
id. Trin. 4, 3, 9:aliquem artem,
Cic. de Or. 2, 54:aliquem litteras,
id. Pis. 30:aliquem ejusmodi rem,
id. Quint. 25, 79:pueros elementa,
Hor. Ep. 1, 20, 17 et saep.— Pass., with acc. rei:is reliqua frustra docetur,
Quint. 4, 2, 90; 1, 5, 11; 3, 8, 70; 6, 2, 3; Hor. C. 3, 6, 21; id. S. 1, 6, 76 et saep.; cf.: doctus dogmam, Laber. ap. Prisc. p. 679 fin. P.; and:doctus militiam,
Sall. H. Fragm. 1, 40, p. 224 ed. Gerl.—With inf.:docemur auctoritate domitas habere libidines,
Cic. de Or. 1, 43, 194; 1, 57, 244; id. Fin. 2, 5, 15:docemur disputare, non vivere (= discimus),
Sen. Ep. 95, 13:equi variare gyros docentur,
Tac. G. 6; Sall. J. 85, 33; Nep. Epam. 2, 1; Liv. 21, 3, 6.—With acc. pers. and inf.:ut doceam Rullum posthac in iis saltem tacere rebus, in quibus, etc.,
Cic. Agr. 3, 2; so id. Phil. 2, 4, 8; Hor. S. 1, 1, 91; id. Ep. 1, 14, 30 al.; cf. ellipt. with abl. of instrument:Socratem fidibus (sc. canere),
Cic. Fam. 9, 22, 3:aliquem docendum curare equo, armisque,
Liv. 29, 1, 8; Zumpt, § 391 fin. —With acc. pers. and de, to instruct or inform one of:de ejus injuriis judices docere,
Cic. Verr. 2, 4, 51:aliquem de aliqua re,
id. Rosc. Am. 9, 26; 44, 127; id. de Or. 2, 24, 102; Sall. J. 13, 3 al. —With acc. pers. and rel. clause:doceant eum, qui vir Sex. Roscius fuerit,
Cic. Rosc. Am. 9, 25; id. Att. 8, 2, 2; id. Fam. 3, 6, 5; 5, 3; Quint. 6, 1, 20 al.—With acc. pers.:studiosos discendi erudiunt atque docent,
Cic. Off. 1, 44, 156; id. Div. 2, 2; id. de Sen. 9, 29; Quint. 2, 5, 13; Hor. S. 2, 2, 50; id. Ep. 1, 13, 1 et saep.—With acc. rei:coepit studiose omnia Docere, educare, ita uti si esset filia,
Ter. Eun. 1, 2, 37; so,aliquid,
Caes. B. G. 5, 42 fin.; Quint. 7, 10, 10; 9, 4, 137; Hor. A. P. 306 et saep.; cf.also: quod de lacu Albano docuisset,
Liv. 5, 15; so with two acc., Caes. B. G. 7, 10, 3; Cic. Clu. 70, 198.—With acc. and inf.:docui per litteras, id nec opus esse nec fieri posse,
Cic. Att. 16, 8; Caes. B. G. 5, 1, 7; 5, 28, 4; Quint. 1, 5, 43; Hor. S. 2, 3, 63 et saep.— Absol.:cum doceo et explano,
Cic. de Or. 2, 19, 82; id. Or. 42, 143; Quint. 3, 4, 15; 3, 5, 2 et saep.; cf.also: Tyrannio docet apud me,
Cic. Q. Fr. 2, 4 fin.In partic.: fabulam, like the Gr. didaskein, qs. to teach a play to the actors, to rehearse; hence, to produce, exhibit on the stage:2.minor fuit aliquanto is, qui primus fabulam dedit, quam ii, qui multas docuerant (Plautus et Naevius),
Cic. Brut. 18, 73; id. Tusc. 4, 29, 63; Hor. A. P. 288; Gell. 17, 21, 42.—Hence, doctus, a, um, P. a., learned, skilled, versed, experienced in any thing (cf.: litteratus, eruditus, peritus, gnarus, scitus).— Absol.:doctus vir et Graecis litteris eruditus,
Cic. Brut. 30, 114; cf. id. de Or. 1, 22, 102; 2, 74, 299:adolescentes humanissimi et doctissimi,
id. Cael. 10, 24.—With ex:fuit enim doctus ex disciplina Stoicorum,
Cic. Brut. 25.—With abl.:docti et Graecis litteris et Latinis,
Cic. Brut. 46; 45 fin.; Sall. C. 25, 2; Mart. 10, 76. —With adv.:nec minus Graece quam Latine doctus,
Suet. Gram. 7.—With gen.:fandi doctissima Cymodocea,
Verg. A. 10, 225:legum atque morum populi Romani jurisque civilis,
Gell. 13, 12, 1:sagittarum,
Aur. Vict. Epit. 11:artis lanificae,
Claud. in Eutr. 2, 381.—With acc.:(Maecenas) docte sermones utriusque linguae,
Hor. C. 3, 8, 5:dulces modos (with citharae sciens),
id. ib. 3, 9, 10:omnia,
Stat. Th. 2, 692:litteras,
Gell. 19, 9, 7.—With inf.:doctus sagittas tendere Sericas,
Hor. C. 1, 29, 9; 3, 6, 38; 4, 13, 7; id. Carm. Sec. 75 et saep.—With ad or in:ad delinquendum doctior,
Ov. Tr. 2, 256:in parum fausto carmine docta fui,
id. H. 21, 182:Sapphica puella Musa doctior,
more skilled in song, Cat. 35, 17:docta puella,
Prop. 1, 7, 11; 2, 11, 6 (3, 2, 6 M.);2, 13, 11 (3, 4, 11 M.).—Esp. as epithet of Catullus by other poets,
Tib. 3, 6, 41; Ov. Am. 3, 9, 62:Verona docti syllabas amat vatis,
Mart. 1, 61, 1; Ov. A. A. 2, 181.—As subst.: doctus, the man of skill.—Prov.:doctus in se semper divitias habet,
Phaedr. 4, 21, 1; but class. only in plur.: doctī, ōrum, m., the learned:doctorum est ista consuetudo,
Cic. Lael. 5, 17 et saep.—Of things as subjects:B.frontes,
Hor. C. 1, 1, 29:tibia,
Prop. 2, 30, 16 (3, 28, 16 M.):carmina,
Tib. 2, 3, 20; cf.vox,
Ov. P. 2, 5, 52:voces Pythagoreorum,
Cic. Tusc. 4, 1, 2:sermo,
Plin. Ep. 7, 25, 3:prece,
Hor. Ep. 2, 1, 135:manus artificis,
Tib. 1, 8, 12; cf. id. 2, 1, 70; Ov. F. 3, 832; 6, 792:falx,
Prop. 2, 19, 12 (3, 12, 12 M.) et saep.—In Plaut. and Ter., knowing, cunning, shrewd, subtle:1. 2.malum, callidum, doctum,
Plaut. Ps. 2, 4, 35; id. Bacch. 4, 4, 43; id. Most. 1, 3, 122; 5, 1, 24 et saep.; Ter. Hec. 2, 1, 6; id. Eun. 4, 7, 21; cf.also, dolus,
Plaut. Mil. 2, 1, 69; id. Ps. 1, 5, 70 al.— docte, adv. -
9 docti
dŏcĕo, cŭi, ctum, 2, v. a. [root da; Zend. dā, to know; strengthened, dak-; Gr. didaskô; Lat. disco], to teach, instruct, inform, show, tell, etc. (for syn. cf.: edoceo, perdoceo, erudio, praecipio, instituo).I.In gen., with double acc. of person and thing:II.pejor magister te istaec docuit... illa, quae te docui,
Plaut. Bacch. 1, 2, 55:hunc hominem cursuram,
id. Trin. 4, 3, 9:aliquem artem,
Cic. de Or. 2, 54:aliquem litteras,
id. Pis. 30:aliquem ejusmodi rem,
id. Quint. 25, 79:pueros elementa,
Hor. Ep. 1, 20, 17 et saep.— Pass., with acc. rei:is reliqua frustra docetur,
Quint. 4, 2, 90; 1, 5, 11; 3, 8, 70; 6, 2, 3; Hor. C. 3, 6, 21; id. S. 1, 6, 76 et saep.; cf.: doctus dogmam, Laber. ap. Prisc. p. 679 fin. P.; and:doctus militiam,
Sall. H. Fragm. 1, 40, p. 224 ed. Gerl.—With inf.:docemur auctoritate domitas habere libidines,
Cic. de Or. 1, 43, 194; 1, 57, 244; id. Fin. 2, 5, 15:docemur disputare, non vivere (= discimus),
Sen. Ep. 95, 13:equi variare gyros docentur,
Tac. G. 6; Sall. J. 85, 33; Nep. Epam. 2, 1; Liv. 21, 3, 6.—With acc. pers. and inf.:ut doceam Rullum posthac in iis saltem tacere rebus, in quibus, etc.,
Cic. Agr. 3, 2; so id. Phil. 2, 4, 8; Hor. S. 1, 1, 91; id. Ep. 1, 14, 30 al.; cf. ellipt. with abl. of instrument:Socratem fidibus (sc. canere),
Cic. Fam. 9, 22, 3:aliquem docendum curare equo, armisque,
Liv. 29, 1, 8; Zumpt, § 391 fin. —With acc. pers. and de, to instruct or inform one of:de ejus injuriis judices docere,
Cic. Verr. 2, 4, 51:aliquem de aliqua re,
id. Rosc. Am. 9, 26; 44, 127; id. de Or. 2, 24, 102; Sall. J. 13, 3 al. —With acc. pers. and rel. clause:doceant eum, qui vir Sex. Roscius fuerit,
Cic. Rosc. Am. 9, 25; id. Att. 8, 2, 2; id. Fam. 3, 6, 5; 5, 3; Quint. 6, 1, 20 al.—With acc. pers.:studiosos discendi erudiunt atque docent,
Cic. Off. 1, 44, 156; id. Div. 2, 2; id. de Sen. 9, 29; Quint. 2, 5, 13; Hor. S. 2, 2, 50; id. Ep. 1, 13, 1 et saep.—With acc. rei:coepit studiose omnia Docere, educare, ita uti si esset filia,
Ter. Eun. 1, 2, 37; so,aliquid,
Caes. B. G. 5, 42 fin.; Quint. 7, 10, 10; 9, 4, 137; Hor. A. P. 306 et saep.; cf.also: quod de lacu Albano docuisset,
Liv. 5, 15; so with two acc., Caes. B. G. 7, 10, 3; Cic. Clu. 70, 198.—With acc. and inf.:docui per litteras, id nec opus esse nec fieri posse,
Cic. Att. 16, 8; Caes. B. G. 5, 1, 7; 5, 28, 4; Quint. 1, 5, 43; Hor. S. 2, 3, 63 et saep.— Absol.:cum doceo et explano,
Cic. de Or. 2, 19, 82; id. Or. 42, 143; Quint. 3, 4, 15; 3, 5, 2 et saep.; cf.also: Tyrannio docet apud me,
Cic. Q. Fr. 2, 4 fin.In partic.: fabulam, like the Gr. didaskein, qs. to teach a play to the actors, to rehearse; hence, to produce, exhibit on the stage:2.minor fuit aliquanto is, qui primus fabulam dedit, quam ii, qui multas docuerant (Plautus et Naevius),
Cic. Brut. 18, 73; id. Tusc. 4, 29, 63; Hor. A. P. 288; Gell. 17, 21, 42.—Hence, doctus, a, um, P. a., learned, skilled, versed, experienced in any thing (cf.: litteratus, eruditus, peritus, gnarus, scitus).— Absol.:doctus vir et Graecis litteris eruditus,
Cic. Brut. 30, 114; cf. id. de Or. 1, 22, 102; 2, 74, 299:adolescentes humanissimi et doctissimi,
id. Cael. 10, 24.—With ex:fuit enim doctus ex disciplina Stoicorum,
Cic. Brut. 25.—With abl.:docti et Graecis litteris et Latinis,
Cic. Brut. 46; 45 fin.; Sall. C. 25, 2; Mart. 10, 76. —With adv.:nec minus Graece quam Latine doctus,
Suet. Gram. 7.—With gen.:fandi doctissima Cymodocea,
Verg. A. 10, 225:legum atque morum populi Romani jurisque civilis,
Gell. 13, 12, 1:sagittarum,
Aur. Vict. Epit. 11:artis lanificae,
Claud. in Eutr. 2, 381.—With acc.:(Maecenas) docte sermones utriusque linguae,
Hor. C. 3, 8, 5:dulces modos (with citharae sciens),
id. ib. 3, 9, 10:omnia,
Stat. Th. 2, 692:litteras,
Gell. 19, 9, 7.—With inf.:doctus sagittas tendere Sericas,
Hor. C. 1, 29, 9; 3, 6, 38; 4, 13, 7; id. Carm. Sec. 75 et saep.—With ad or in:ad delinquendum doctior,
Ov. Tr. 2, 256:in parum fausto carmine docta fui,
id. H. 21, 182:Sapphica puella Musa doctior,
more skilled in song, Cat. 35, 17:docta puella,
Prop. 1, 7, 11; 2, 11, 6 (3, 2, 6 M.);2, 13, 11 (3, 4, 11 M.).—Esp. as epithet of Catullus by other poets,
Tib. 3, 6, 41; Ov. Am. 3, 9, 62:Verona docti syllabas amat vatis,
Mart. 1, 61, 1; Ov. A. A. 2, 181.—As subst.: doctus, the man of skill.—Prov.:doctus in se semper divitias habet,
Phaedr. 4, 21, 1; but class. only in plur.: doctī, ōrum, m., the learned:doctorum est ista consuetudo,
Cic. Lael. 5, 17 et saep.—Of things as subjects:B.frontes,
Hor. C. 1, 1, 29:tibia,
Prop. 2, 30, 16 (3, 28, 16 M.):carmina,
Tib. 2, 3, 20; cf.vox,
Ov. P. 2, 5, 52:voces Pythagoreorum,
Cic. Tusc. 4, 1, 2:sermo,
Plin. Ep. 7, 25, 3:prece,
Hor. Ep. 2, 1, 135:manus artificis,
Tib. 1, 8, 12; cf. id. 2, 1, 70; Ov. F. 3, 832; 6, 792:falx,
Prop. 2, 19, 12 (3, 12, 12 M.) et saep.—In Plaut. and Ter., knowing, cunning, shrewd, subtle:1. 2.malum, callidum, doctum,
Plaut. Ps. 2, 4, 35; id. Bacch. 4, 4, 43; id. Most. 1, 3, 122; 5, 1, 24 et saep.; Ter. Hec. 2, 1, 6; id. Eun. 4, 7, 21; cf.also, dolus,
Plaut. Mil. 2, 1, 69; id. Ps. 1, 5, 70 al.— docte, adv. -
10 doctiloquus
doctĭlŏquus, a, um, adj. [doctus-loquor], speaking learnedly (ante- and postclass.): oratores, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 41 Müll. (Ann. v. 568, ed. Vahl.):juvenis,
Mart. Cap. 9, § 903. -
11 erudio
ē-rŭdĭo, īvi or ii, ītum, 4, v. a., qs. to free from roughness, i. e. to polish, educate, instruct, teach (freq. and class.; cf.: doceo, edoceo, praecipio, instituo).I.Prop.:II.studiosos discendi erudiunt atque docent,
Cic. Off. 1, 44, 156:aliquem,
id. Div. 2, 2 (with docere); id. de Or. 3, 9, 35 (with instituere); id. ib. 2, 1, 12; Quint. prooem. § 1;6 et saep.: filios ad majorum instituta (with instituere),
Cic. Verr. 2, 3, 69; cf. id. Tusc. 1, 26:aliquem artibus,
id. Fam. 1, 7 fin.; cf. id. Rep. 2, 19, 34:eum ad exquisitissimam consuetudinem Graecorum erudiit,
id. ib. 2, 21, 37:aliquem in jure civili,
id. de Or. 1, 59 fin.; cf. id. Q. Fr. 1, 1, 3.—With two acc. ( poet. and in post-Aug. prose):aliquem leges praeceptaque belli,
Stat. Th. 10, 507; cf. Val. Fl. 2, 50; v. also under P. a.: aliquem, with an object-clause, Plin. 33, 11, 53, § 149; cf.without aliquem,
Ov. F. 3, 820; Sil. 11, 352.—With a rel.-clause as object:qua possint arte capi,
Ov. F. 3, 294:tirones neque in ludo, neque per lanistas,
i. e. to cause to be instructed, Suet. Caes. 26:gladiatores sub eodem magistro eruditi,
Quint. 2, 17, 33:Athenas erudiendi gratia missus,
Just. 17, 3, 11;once: aliquem de aliqua re, Cic.: obviae mihi velim sint tuae litterae, quae me erudiant de omni re publica,
instruct me, keep me informed of, Cic. Fam. 2, 12, 1.—Transf., of objects not personal:A.artes,
Ov. M. 8, 215:ut flerent, oculos erudiere suos,
id. R. Am. 690; id. Am. 1, 14, 30:Polycletus consummasse hanc scientiam judicatur et toreuticen sic erudisse, ut Phidias aperuisse,
to have cultivated, brought to perfection, Plin. 34, 8, 19, § 56.— Hence, ērŭdītus, a, um, P. a., learned, accomplished, well-informed, skilled, experienced (cf.: litteratus, doctus, peritus, gnarus, scitus).Prop.:B.est non satis politus iis artibus, quas qui tenent eruditi appellantur,
Cic. Fin. 1, 7 fin.:Graeculus otiosus et loquax, et fortasse doctus atque eruditus,
id. de Or. 1, 22, 102:semper mihi et doctrina et eruditi homines placuerunt,
id. Rep. 1, 17 fin.; id. Tusc. 1, 3:nec sicut vulgus sed ut eruditi solent appellare sapientem,
id. Lael. 2, 6; cf.opp. rusticus,
Quint. 11, 1, 45; 8, 6, 75 et saep.:non transmarinis nec importatis artibus eruditi, sed genuinis domesticisque virtutibus,
Cic. Rep. 2, 15 fin.:homines non litteris ad rei militaris scientiam, sed rebus gestis ac victoriis eruditos,
id. Font. 15, 33; id. Q. Fr. 1, 1, 7 fin.; cf. id. Brut. 67, 236; id. Arch. 7; id. N. D. 3, 9, 23 al.:eruditi Socraticis disputationibus,
id. de Or. 3, 34, 139:a pueris eruditi artibus militiae,
Liv. 42, 52 et saep.; cf. in the comp.:litteris eruditior quam Curio,
Cic. Brut. 82; and in the sup.:Scaevola, homo omnium et disciplina juris civilis eruditissimus,
id. de Or. 1, 39, 180.— With acc.:Graecas res eruditi,
Gell. 2, 21, 3; cf. id. 19, 12, 9.—With inf.:eruditus utilia honestis miscere,
Tac. Agr. 8.—Transf., of inanimate and abstract subjects:quod ceteri minus eruditis hominum seculis fuerunt,
Cic. Rep. 2, 10:tempora (with docti homines),
id. ib.:aures,
id. ib. 2, 42; id. Or. 34, 119; Quint. 10, 1, 32:animus,
Cic. Fam. 5, 14: oratio (opp. popularis), id. Par. prooem. § 4; cf. Quint. 8, 3, 17; 8, 6, 24 al.:Graecorum copia,
fulness of Greek learning, Cic. Leg. 1, 2, 7: palata, i. e. practised, fine (with docta), Col. 8, 16, 4; cf.gustus,
Tac. A. 16, 18.—In neutr. with a subject-clause:ex historia ducere urbanitatem, eruditum est,
Quint. 6, 3, 98; cf.:eruditissimum longe, si, etc.,
id. 9, 2, 97.— Adv.: ērŭdītē, learnedly, eruditely. — Comp., Cic. de Sen. 1 fin.; Quint. 1, 5, 36.— Sup., Cic. Or. 52; Plin. Ep. 1, 9, 8. -
12 erudite
ē-rŭdĭo, īvi or ii, ītum, 4, v. a., qs. to free from roughness, i. e. to polish, educate, instruct, teach (freq. and class.; cf.: doceo, edoceo, praecipio, instituo).I.Prop.:II.studiosos discendi erudiunt atque docent,
Cic. Off. 1, 44, 156:aliquem,
id. Div. 2, 2 (with docere); id. de Or. 3, 9, 35 (with instituere); id. ib. 2, 1, 12; Quint. prooem. § 1;6 et saep.: filios ad majorum instituta (with instituere),
Cic. Verr. 2, 3, 69; cf. id. Tusc. 1, 26:aliquem artibus,
id. Fam. 1, 7 fin.; cf. id. Rep. 2, 19, 34:eum ad exquisitissimam consuetudinem Graecorum erudiit,
id. ib. 2, 21, 37:aliquem in jure civili,
id. de Or. 1, 59 fin.; cf. id. Q. Fr. 1, 1, 3.—With two acc. ( poet. and in post-Aug. prose):aliquem leges praeceptaque belli,
Stat. Th. 10, 507; cf. Val. Fl. 2, 50; v. also under P. a.: aliquem, with an object-clause, Plin. 33, 11, 53, § 149; cf.without aliquem,
Ov. F. 3, 820; Sil. 11, 352.—With a rel.-clause as object:qua possint arte capi,
Ov. F. 3, 294:tirones neque in ludo, neque per lanistas,
i. e. to cause to be instructed, Suet. Caes. 26:gladiatores sub eodem magistro eruditi,
Quint. 2, 17, 33:Athenas erudiendi gratia missus,
Just. 17, 3, 11;once: aliquem de aliqua re, Cic.: obviae mihi velim sint tuae litterae, quae me erudiant de omni re publica,
instruct me, keep me informed of, Cic. Fam. 2, 12, 1.—Transf., of objects not personal:A.artes,
Ov. M. 8, 215:ut flerent, oculos erudiere suos,
id. R. Am. 690; id. Am. 1, 14, 30:Polycletus consummasse hanc scientiam judicatur et toreuticen sic erudisse, ut Phidias aperuisse,
to have cultivated, brought to perfection, Plin. 34, 8, 19, § 56.— Hence, ērŭdītus, a, um, P. a., learned, accomplished, well-informed, skilled, experienced (cf.: litteratus, doctus, peritus, gnarus, scitus).Prop.:B.est non satis politus iis artibus, quas qui tenent eruditi appellantur,
Cic. Fin. 1, 7 fin.:Graeculus otiosus et loquax, et fortasse doctus atque eruditus,
id. de Or. 1, 22, 102:semper mihi et doctrina et eruditi homines placuerunt,
id. Rep. 1, 17 fin.; id. Tusc. 1, 3:nec sicut vulgus sed ut eruditi solent appellare sapientem,
id. Lael. 2, 6; cf.opp. rusticus,
Quint. 11, 1, 45; 8, 6, 75 et saep.:non transmarinis nec importatis artibus eruditi, sed genuinis domesticisque virtutibus,
Cic. Rep. 2, 15 fin.:homines non litteris ad rei militaris scientiam, sed rebus gestis ac victoriis eruditos,
id. Font. 15, 33; id. Q. Fr. 1, 1, 7 fin.; cf. id. Brut. 67, 236; id. Arch. 7; id. N. D. 3, 9, 23 al.:eruditi Socraticis disputationibus,
id. de Or. 3, 34, 139:a pueris eruditi artibus militiae,
Liv. 42, 52 et saep.; cf. in the comp.:litteris eruditior quam Curio,
Cic. Brut. 82; and in the sup.:Scaevola, homo omnium et disciplina juris civilis eruditissimus,
id. de Or. 1, 39, 180.— With acc.:Graecas res eruditi,
Gell. 2, 21, 3; cf. id. 19, 12, 9.—With inf.:eruditus utilia honestis miscere,
Tac. Agr. 8.—Transf., of inanimate and abstract subjects:quod ceteri minus eruditis hominum seculis fuerunt,
Cic. Rep. 2, 10:tempora (with docti homines),
id. ib.:aures,
id. ib. 2, 42; id. Or. 34, 119; Quint. 10, 1, 32:animus,
Cic. Fam. 5, 14: oratio (opp. popularis), id. Par. prooem. § 4; cf. Quint. 8, 3, 17; 8, 6, 24 al.:Graecorum copia,
fulness of Greek learning, Cic. Leg. 1, 2, 7: palata, i. e. practised, fine (with docta), Col. 8, 16, 4; cf.gustus,
Tac. A. 16, 18.—In neutr. with a subject-clause:ex historia ducere urbanitatem, eruditum est,
Quint. 6, 3, 98; cf.:eruditissimum longe, si, etc.,
id. 9, 2, 97.— Adv.: ērŭdītē, learnedly, eruditely. — Comp., Cic. de Sen. 1 fin.; Quint. 1, 5, 36.— Sup., Cic. Or. 52; Plin. Ep. 1, 9, 8. -
13 jurisprudens
prūdens, entis, adj. [contr. from providens].I.Foreseeing, foreknowing (very rare); constr. with an objective clause, or absol.:II.ille contra urinam spargit, prudens, hanc quoque leoni exitialem,
Plin. 8, 38, 57, § 136:quos prudentis possumus dicere, id est providentis,
Cic. Div. 1, 49, 111: de futuro satis callidus satisque prudens, Ps.-Sall. ap. Cic. init. —Transf.A.Knowing, skilled, experienced, versed, practised in a thing (class.; syn.: peritus, consultus); constr. with gen. or in; poet. and post-Aug. also with inf.(α).With gen.:(β).ceterarum rerum pater familias et prudens et attentus,
Cic. Quint. 3, 11:belli prudentes, Sall. Ep. Mith. (H. 4, 61, 16 Dietsch): rei militaris,
Nep. Con. 1, 2:locorum,
Liv. 34, 28 fin.:animus rerum prudens,
Hor. C. 4, 9, 35:artis,
Ov. H. 5, 150:animorum provinciae prudens,
Tac. Agr. 19:doli prudens,
id. H. 2, 25:agricolationis,
Col. 2, 2, 15.— Comp.:prudentiores rerum rusticarum,
Col. 4, 2, 1; so,earum rerum,
Gell. 14, 2, 4.— Sup.:adulandi gens prudentissima,
Juv. 3, 86.—With in:(γ).prudens in jure civili,
Cic. Lael. 2, 6.—With inf. or acc. and inf.:2.nec pauperum prudens anus Novemdialis dissipare pulveres,
Hor. Epod. 17, 47:prudens otii vitia negotio discuti,
Curt. 7, 1, 4:-ob ea se peti prudens, Plin. 8, 31, 49, § 111:sciens prudensque se praegnantem non esse,
Dig. 25, 6, 1, § 2.—In partic.a.Juris prudens, also prudens alone (like juris peritus), skilled or learned in the law; as subst.: jūrisprūdens, ntis, m., one learned in the law, a lawyer, jurist, jurisconsult (only post-class.), Dig. 38, 15, 2 fin.; 1, 2, 2; 1, 1, 7; 40, 7, 30; Just. Inst. 1, 2.—b.Like sciens, knowing, wise, discreet, prudent; usually connected with sciens: prudens animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. 150, 8 (Ann. v. 216 Vahl.):B.quos prudens praetereo,
Hor. S. 1, 10, 88; 2, 5, 58 (cf.:imprudens praeteriisse videris,
Cic. Brut. 77, 269):ibis sub furcam prudens,
Hor. S. 2, 7, 66:nequidquam deus abscidit Prudens Oceano terras,
id. C. 1, 3, 22; 3, 29, 29; Ov. M. 3, 364:an prudens imprudensve rupisset,
Gell. 20, 1, 34.—With sciens: amore ardeo:et prudens, sciens, Vivus vidensque pereo,
Ter. Eun. 1, 1, 27:ut in fabulis Amphiaraus sic ego prudens et sciens ad pestem ante oculos positam sum profectus,
Cic. Fam. 6, 6, 6; Cael. ap. Cic. Att. 10, 9, A, 5; Suet. Ner. 2 fin. —In gen., sagacious, sensible, intelligent, clever, judicious, etc. (very freq.):C.vir naturā peracutus et prudens,
Cic. Or. 5, 18:quis P. Octavio ingenio prudentior, jure peritior,
id. Clu. 38, 107:prudentem et, ut ita dicam, catum,
id. Leg. 1, 16, 45:in existimando admodum prudens,
id. Brut. 68, 239; cf.:prudentissimi in disserendo,
id. ib. 31, 118:virum ad consilia prudentem,
id. Font. 15, 43:quo nemo prudentior,
id. Lael. 1, 5:homines amicissimi ac prudentissimi,
id. Rep. 1, 46, 10:vir bonus et prudens,
Hor. Ep. 1, 16, 32; cf. id. A. P. 445:si divitiae prudentem reddere possent,
id. Ep. 2, 2, 155:prudentior ille consilio, hic animo magnificentior,
Just. 9, 8, 13.—With adverb. acc.:prudens alia,
Amm. 15, 13, 2.—Of abstract things:prudens, temperata, fortis, justa ratio,
Cic. Fin. 5, 21, 58:prudens animi sententia,
Ov. H. 21, 137: consilium, quod si non fuerit prudens, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, A, 1; Ov. M. 13, 433:prudentissimum consilium,
Nep. Eum. 3, 4; Hirt. B. Alex. 24. —Cautious, circumspect (very rare):malebant me nimium timidum quam satis prudentem existimari,
Cic. Fam. 4, 14, 2.— Hence, adv.: prūdenter, sagaciously, intelligently, discreetly, wisely, skilfully, learnedly, prudently, etc.: loqui, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 255 Vahl.):facere,
Cic. Fin. 5, 6, 15; cf. id. Rep. 3, 9, 16:rationem excogitare,
id. ib. 2, 12, 23:multa ab eo prudenter disputata,
id. Lael. 1, 1:multa provisa prudenter,
id. ib. 2, 6.— Comp., Aug. in Suet. Tib. 21; Quint. 9, 2, 44.— Sup.:defendere,
Cic. Div. 2, 72, 150:scribere,
id. Att. 13, 1, 1; Val. Max. 3, 3, 4 ext. 4. -
14 prudens
prūdens, entis, adj. [contr. from providens].I.Foreseeing, foreknowing (very rare); constr. with an objective clause, or absol.:II.ille contra urinam spargit, prudens, hanc quoque leoni exitialem,
Plin. 8, 38, 57, § 136:quos prudentis possumus dicere, id est providentis,
Cic. Div. 1, 49, 111: de futuro satis callidus satisque prudens, Ps.-Sall. ap. Cic. init. —Transf.A.Knowing, skilled, experienced, versed, practised in a thing (class.; syn.: peritus, consultus); constr. with gen. or in; poet. and post-Aug. also with inf.(α).With gen.:(β).ceterarum rerum pater familias et prudens et attentus,
Cic. Quint. 3, 11:belli prudentes, Sall. Ep. Mith. (H. 4, 61, 16 Dietsch): rei militaris,
Nep. Con. 1, 2:locorum,
Liv. 34, 28 fin.:animus rerum prudens,
Hor. C. 4, 9, 35:artis,
Ov. H. 5, 150:animorum provinciae prudens,
Tac. Agr. 19:doli prudens,
id. H. 2, 25:agricolationis,
Col. 2, 2, 15.— Comp.:prudentiores rerum rusticarum,
Col. 4, 2, 1; so,earum rerum,
Gell. 14, 2, 4.— Sup.:adulandi gens prudentissima,
Juv. 3, 86.—With in:(γ).prudens in jure civili,
Cic. Lael. 2, 6.—With inf. or acc. and inf.:2.nec pauperum prudens anus Novemdialis dissipare pulveres,
Hor. Epod. 17, 47:prudens otii vitia negotio discuti,
Curt. 7, 1, 4:-ob ea se peti prudens, Plin. 8, 31, 49, § 111:sciens prudensque se praegnantem non esse,
Dig. 25, 6, 1, § 2.—In partic.a.Juris prudens, also prudens alone (like juris peritus), skilled or learned in the law; as subst.: jūrisprūdens, ntis, m., one learned in the law, a lawyer, jurist, jurisconsult (only post-class.), Dig. 38, 15, 2 fin.; 1, 2, 2; 1, 1, 7; 40, 7, 30; Just. Inst. 1, 2.—b.Like sciens, knowing, wise, discreet, prudent; usually connected with sciens: prudens animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. 150, 8 (Ann. v. 216 Vahl.):B.quos prudens praetereo,
Hor. S. 1, 10, 88; 2, 5, 58 (cf.:imprudens praeteriisse videris,
Cic. Brut. 77, 269):ibis sub furcam prudens,
Hor. S. 2, 7, 66:nequidquam deus abscidit Prudens Oceano terras,
id. C. 1, 3, 22; 3, 29, 29; Ov. M. 3, 364:an prudens imprudensve rupisset,
Gell. 20, 1, 34.—With sciens: amore ardeo:et prudens, sciens, Vivus vidensque pereo,
Ter. Eun. 1, 1, 27:ut in fabulis Amphiaraus sic ego prudens et sciens ad pestem ante oculos positam sum profectus,
Cic. Fam. 6, 6, 6; Cael. ap. Cic. Att. 10, 9, A, 5; Suet. Ner. 2 fin. —In gen., sagacious, sensible, intelligent, clever, judicious, etc. (very freq.):C.vir naturā peracutus et prudens,
Cic. Or. 5, 18:quis P. Octavio ingenio prudentior, jure peritior,
id. Clu. 38, 107:prudentem et, ut ita dicam, catum,
id. Leg. 1, 16, 45:in existimando admodum prudens,
id. Brut. 68, 239; cf.:prudentissimi in disserendo,
id. ib. 31, 118:virum ad consilia prudentem,
id. Font. 15, 43:quo nemo prudentior,
id. Lael. 1, 5:homines amicissimi ac prudentissimi,
id. Rep. 1, 46, 10:vir bonus et prudens,
Hor. Ep. 1, 16, 32; cf. id. A. P. 445:si divitiae prudentem reddere possent,
id. Ep. 2, 2, 155:prudentior ille consilio, hic animo magnificentior,
Just. 9, 8, 13.—With adverb. acc.:prudens alia,
Amm. 15, 13, 2.—Of abstract things:prudens, temperata, fortis, justa ratio,
Cic. Fin. 5, 21, 58:prudens animi sententia,
Ov. H. 21, 137: consilium, quod si non fuerit prudens, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, A, 1; Ov. M. 13, 433:prudentissimum consilium,
Nep. Eum. 3, 4; Hirt. B. Alex. 24. —Cautious, circumspect (very rare):malebant me nimium timidum quam satis prudentem existimari,
Cic. Fam. 4, 14, 2.— Hence, adv.: prūdenter, sagaciously, intelligently, discreetly, wisely, skilfully, learnedly, prudently, etc.: loqui, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 255 Vahl.):facere,
Cic. Fin. 5, 6, 15; cf. id. Rep. 3, 9, 16:rationem excogitare,
id. ib. 2, 12, 23:multa ab eo prudenter disputata,
id. Lael. 1, 1:multa provisa prudenter,
id. ib. 2, 6.— Comp., Aug. in Suet. Tib. 21; Quint. 9, 2, 44.— Sup.:defendere,
Cic. Div. 2, 72, 150:scribere,
id. Att. 13, 1, 1; Val. Max. 3, 3, 4 ext. 4. -
15 prudenter
prūdens, entis, adj. [contr. from providens].I.Foreseeing, foreknowing (very rare); constr. with an objective clause, or absol.:II.ille contra urinam spargit, prudens, hanc quoque leoni exitialem,
Plin. 8, 38, 57, § 136:quos prudentis possumus dicere, id est providentis,
Cic. Div. 1, 49, 111: de futuro satis callidus satisque prudens, Ps.-Sall. ap. Cic. init. —Transf.A.Knowing, skilled, experienced, versed, practised in a thing (class.; syn.: peritus, consultus); constr. with gen. or in; poet. and post-Aug. also with inf.(α).With gen.:(β).ceterarum rerum pater familias et prudens et attentus,
Cic. Quint. 3, 11:belli prudentes, Sall. Ep. Mith. (H. 4, 61, 16 Dietsch): rei militaris,
Nep. Con. 1, 2:locorum,
Liv. 34, 28 fin.:animus rerum prudens,
Hor. C. 4, 9, 35:artis,
Ov. H. 5, 150:animorum provinciae prudens,
Tac. Agr. 19:doli prudens,
id. H. 2, 25:agricolationis,
Col. 2, 2, 15.— Comp.:prudentiores rerum rusticarum,
Col. 4, 2, 1; so,earum rerum,
Gell. 14, 2, 4.— Sup.:adulandi gens prudentissima,
Juv. 3, 86.—With in:(γ).prudens in jure civili,
Cic. Lael. 2, 6.—With inf. or acc. and inf.:2.nec pauperum prudens anus Novemdialis dissipare pulveres,
Hor. Epod. 17, 47:prudens otii vitia negotio discuti,
Curt. 7, 1, 4:-ob ea se peti prudens, Plin. 8, 31, 49, § 111:sciens prudensque se praegnantem non esse,
Dig. 25, 6, 1, § 2.—In partic.a.Juris prudens, also prudens alone (like juris peritus), skilled or learned in the law; as subst.: jūrisprūdens, ntis, m., one learned in the law, a lawyer, jurist, jurisconsult (only post-class.), Dig. 38, 15, 2 fin.; 1, 2, 2; 1, 1, 7; 40, 7, 30; Just. Inst. 1, 2.—b.Like sciens, knowing, wise, discreet, prudent; usually connected with sciens: prudens animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. 150, 8 (Ann. v. 216 Vahl.):B.quos prudens praetereo,
Hor. S. 1, 10, 88; 2, 5, 58 (cf.:imprudens praeteriisse videris,
Cic. Brut. 77, 269):ibis sub furcam prudens,
Hor. S. 2, 7, 66:nequidquam deus abscidit Prudens Oceano terras,
id. C. 1, 3, 22; 3, 29, 29; Ov. M. 3, 364:an prudens imprudensve rupisset,
Gell. 20, 1, 34.—With sciens: amore ardeo:et prudens, sciens, Vivus vidensque pereo,
Ter. Eun. 1, 1, 27:ut in fabulis Amphiaraus sic ego prudens et sciens ad pestem ante oculos positam sum profectus,
Cic. Fam. 6, 6, 6; Cael. ap. Cic. Att. 10, 9, A, 5; Suet. Ner. 2 fin. —In gen., sagacious, sensible, intelligent, clever, judicious, etc. (very freq.):C.vir naturā peracutus et prudens,
Cic. Or. 5, 18:quis P. Octavio ingenio prudentior, jure peritior,
id. Clu. 38, 107:prudentem et, ut ita dicam, catum,
id. Leg. 1, 16, 45:in existimando admodum prudens,
id. Brut. 68, 239; cf.:prudentissimi in disserendo,
id. ib. 31, 118:virum ad consilia prudentem,
id. Font. 15, 43:quo nemo prudentior,
id. Lael. 1, 5:homines amicissimi ac prudentissimi,
id. Rep. 1, 46, 10:vir bonus et prudens,
Hor. Ep. 1, 16, 32; cf. id. A. P. 445:si divitiae prudentem reddere possent,
id. Ep. 2, 2, 155:prudentior ille consilio, hic animo magnificentior,
Just. 9, 8, 13.—With adverb. acc.:prudens alia,
Amm. 15, 13, 2.—Of abstract things:prudens, temperata, fortis, justa ratio,
Cic. Fin. 5, 21, 58:prudens animi sententia,
Ov. H. 21, 137: consilium, quod si non fuerit prudens, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, A, 1; Ov. M. 13, 433:prudentissimum consilium,
Nep. Eum. 3, 4; Hirt. B. Alex. 24. —Cautious, circumspect (very rare):malebant me nimium timidum quam satis prudentem existimari,
Cic. Fam. 4, 14, 2.— Hence, adv.: prūdenter, sagaciously, intelligently, discreetly, wisely, skilfully, learnedly, prudently, etc.: loqui, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 255 Vahl.):facere,
Cic. Fin. 5, 6, 15; cf. id. Rep. 3, 9, 16:rationem excogitare,
id. ib. 2, 12, 23:multa ab eo prudenter disputata,
id. Lael. 1, 1:multa provisa prudenter,
id. ib. 2, 6.— Comp., Aug. in Suet. Tib. 21; Quint. 9, 2, 44.— Sup.:defendere,
Cic. Div. 2, 72, 150:scribere,
id. Att. 13, 1, 1; Val. Max. 3, 3, 4 ext. 4.
См. также в других словарях:
learnedly — index knowingly Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
Learnedly — Learned Learn ed (l[ e]rn [e^]d), a. Of or pertaining to learning; possessing, or characterized by, learning, esp. scholastic learning; erudite; well informed; as, a learned scholar, writer, or lawyer; a learned book; a learned theory. [1913… … The Collaborative International Dictionary of English
learnedly — adverb In an educated and knowledgable manner. The professor spoke learnedly for an hour about his abstruse scholarship; but he couldnt string two words together to speak to the pretty woman … Wiktionary
learnedly — learned ► ADJECTIVE ▪ having or characterized by much knowledge acquired by study. DERIVATIVES learnedly adverb learnedness noun … English terms dictionary
learnedly — adverb see learned … New Collegiate Dictionary
learnedly — See learned. * * * … Universalium
learnedly — adv. in an educated manner, in a scholarly manner … English contemporary dictionary
learnedly — learned·ly … English syllables
learnedly — adverb with erudition; in an erudite manner he talked eruditely about Indian mythology • Syn: ↑eruditely • Derived from adjective: ↑learned, ↑erudite (for: ↑eruditely) … Useful english dictionary
half-learnedly — adv. * * * … Universalium
half-learnedly — adv … Useful english dictionary