Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

per-tergo

  • 41 ā

       ā    (before consonants), ab (before vowels, h, and some consonants, esp. l, n, r, s), abs (usu. only before t and q, esp. freq. before the pron. te), old af, praep. with abl., denoting separation or departure (opp. ad).    I. Lit., in space, from, away from, out of.    A. With motion: ab urbe proficisci, Cs.: a supero mari Flaminia (est via), leads: Nunc quidem paululum, inquit, a sole, a little out of the sun: usque a mari supero Romam proficisci, all the way from; with names of cities and small islands, or with domo, home (for the simple abl; of motion, away from, not out of, a place); hence, of raising a siege, of the march of soldiers, the setting out of a fleet, etc.: oppidum ab Aeneā fugiente a Troiā conditum: ab Alesiā, Cs.: profectus ab Orico cum classe, Cs.; with names of persons or with pronouns: cum a vobis discessero: videat forte hic te a patre aliquis exiens, i. e. from his house, T.; (praegn.): a rege munera repudiare, from, sent by, N.—    B. Without motion.    1. Of separation or distance: abesse a domo paulisper maluit: tum Brutus ab Romā aberat, S.: hic locus aequo fere spatio ab castris Ariovisti et Caesaris aberat, Cs.: a foro longe abesse: procul a castris hostes in collibus constiterunt, Cs.: cum esset bellum tam prope a Siciliā; so with numerals to express distance: ex eo loco ab milibus passuum octo, eight miles distant, Cs.: ab milibus passuum minus duobus castra posuerunt, less than two miles off, Cs.; so rarely with substantives: quod tanta machinatio ab tanto spatio instrueretur, so far away, Cs.—    2. To denote a side or direction, etc., at, on, in: ab sinistrā parte nudatis castris, on the left, Cs.: ab eā parte, quā, etc., on that side, S.: Gallia Celtica attingit ab Sequanis flumen Rhenum, on the side of the Sequani, i. e. their country, Cs.: ab decumanā portā castra munita, at the main entrance, Cs.: crepuit hinc a Glycerio ostium, of the house of G., T.: (cornua) ab labris argento circumcludunt, on the edges, Cs.; hence, a fronte, in the van; a latere, on the flank; a tergo, in the rear, behind; a dextro cornu, on the right wing; a medio spatio, half way.—    II. Fig.    A. Of time.    1. Of a point of time, after: Caesar ab decimae legionis cohortatione ad dextrum cornu profectus, immediately after, Cs.: ab eo magistratu, after this office, S.: recens a volnere Dido, fresh from her wound, V.: in Italiam perventum est quinto mense a Carthagine, i. e. after leaving, L.: ab his, i. e. after these words, hereupon, O.: ab simili <*>ade domo profugus, i. e. after and in consequence of, L.—    2. Of a period of time, from, since, after: ab hora tertiā bibebatur, from the third hour: ab Sullā et Pompeio consulibus, since the consulship of: ab incenso Capitolio illum esse vigesumum annum, since, S.: augures omnes usque ab Romulo, since the time of: iam inde ab infelici pugnā ceciderant animi, from (and in consequence of), L.; hence, ab initio, a principio, a primo, at, in, or from the beginning, at first: ab integro, anew, afresh: ab... ad, from (a time)... to: cum ab horā septimā ad vesperum pugnatum sit, Cs.; with nouns or adjectives denoting a time of life: iam inde a pueritiā, T.: a pueritiā: a pueris: iam inde ab incunabulis, L.: a parvo, from a little child, or childhood, L.: ab parvulis, Cs.—    B. In other relations.    1. To denote separation, deterring, intermitting, distinction, difference, etc., from: quo discessum animi a corpore putent esse mortem: propius abesse ab ortu: alter ab illo, next after him, V.: Aiax, heros ab Achille secundus, next in rank to, H.: impotentia animi a temperantiā dissidens: alieno a te animo fuit, estranged; so with adjj. denoting free, strange, pure, etc.: res familiaris casta a cruore civili: purum ab humano cultu solum, L.: (opoidum) vacuum ab defensoribus, Cs.: alqm pudicum servare ab omni facto, etc., II.; with substt.: impunitas ab iudicio: ab armis quies dabatur, L.; or verbs: haec a custodiis loca vacabant, Cs.—    2. To denote the agent, by: qui (Mars) saepe spoliantem iam evertit et perculit ab abiecto, by the agency of: Laudari me abs te, a laudato viro: si quid ei a Caesare gravius accidisset, at Caesar's hands, Cs.: vetus umor ab igne percaluit solis, under, O.: a populo P. imperia perferre, Cs.: equo lassus ab indomito, H.: volgo occidebantur: per quos et a quibus? by whose hands and upon whose orders? factus ab arte decor, artificial, O.: destitutus ab spe, L.; (for the sake of the metre): correptus ab ignibus, O.; (poet. with abl. of means or instr.): intumuit venter ab undā, O.—Ab with abl. of agent for the dat., to avoid ambiguity, or for emphasis: quibus (civibus) est a vobis consulendum: te a me nostrae consuetudinis monendum esse puto.—    3. To denote source, origin, extraction, from, of: Turnus ab Ariciā, L.: si ego me a M. Tullio esse dicerem: oriundi ab Sabinis, L.: dulces a fontibus undae, V.—With verbs of expecting, fearing, hoping (cf. a parte), from, on the part of: a quo quidem genere, iudices, ego numquam timui: nec ab Romanis vobis ulla est spes, you can expect nothing from the Romans, L.; (ellipt.): haec a servorum bello pericula, threatened by: quem metus a praetore Romano stimulabat, fear of what the praetor might do, L.—With verbs of paying, etc., solvere, persolvere, dare (pecuniam) ab aliquo, to pay through, by a draft on, etc.: se praetor dedit, a quaestore numeravit, quaestor a mensā publicā, by an order on the quaestor: ei legat pecuniam a filio, to be paid by his son: scribe decem (milia) a Nerio, pay by a draft on Nerius, H.; cognoscere ab aliquā re, to know or learn by means of something (but ab aliquo, from some one): id se a Gallicis armis atque insignibus cognovisse, Cs.; in giving an etymology: id ab re... interregnum appellatum, L.—Rarely with verbs of beginning and repeating: coepere a fame mala, L.: a se suisque orsus, Ta.—    4. With verbs of freeing from, defending, protecting, from, against: ut a proeliis quietem habuerant, L.: provincia a calamitate est defendenda: sustinere se a lapsu, L.—    5. With verbs and adjectives, to define the respect in which, in relation to, with regard to, in respect to, on the part of: orba ab optimatibus contio: mons vastus ab naturā et humano cultu, S.: ne ab re sint omissiores, too neglectful of money or property, T.: posse a facundiā, in the matter of eloquence, T.; cf. with laborare, for the simple abl, in, for want of: laborare ab re frumentariā, Cs.—    6. In stating a motive, from, out of, on account of, in consequence of: patres ab honore appellati, L.: inops tum urbs ab longinquā obsidione, L.—    7. Indicating a part of the whole, of, out of: scuto ab novissimis uni militi detracto, Cs.: a quibus (captivis) ad Senatum missus (Regulus).—    8. Marking that to which anything belongs: qui sunt ab eā disciplinā: nostri illi a Platone et Aristotele aiunt.—    9. Of a side or party: vide ne hoc totum sit a me, makes for my view: vir ab innocentiā clementissimus, in favor of.—10. In late prose, of an office: ab epistulis, a secretary, Ta. Note. Ab is not repeated with a following pron interrog. or relat.: Arsinoën, Stratum, Naupactum... fateris ab hostibus esse captas. Quibus autem hostibus? Nempe iis, quos, etc. It is often separated from the word which it governs: a nullius umquam me tempore aut commodo: a minus bono, S.: a satis miti principio, L.—The poets join a and que, making āque; but in good prose que is annexed to the following abl. (a meque, abs teque, etc.): aque Chao, V.: aque mero, O.—In composition, ab- stands before vowels, and h, b, d, i consonant, l, n, r, s; abs- before c, q, t; b is dropped, leaving as- before p; ā- is found in āfuī, āfore ( inf fut. of absum); and au- in auferō, aufugiō.
    * * *
    I
    Ah!; (distress/regret/pity, appeal/entreaty, surprise/joy, objection/contempt)
    II
    by (agent), from (departure, cause, remote origin/time); after (reference)
    III
    ante, abb. a.

    in calendar expression a. d. = ante diem -- before the day

    Latin-English dictionary > ā

  • 42 accipiō

        accipiō cēpī, ceptus, ere    [ad+capio], to take without effort, receive, get, accept. — Of voluntary taking, to take, accept, take into possession, receive: obsides, Cs.: divitias, N.: aliquid a patre, inherit, N.: suspitio acceptae pecuniae ob rem iudicandam (of a bribe): pecuniam per Volcatium, by the hands of: alqm gremio, V.: milites urbe tectisve, L.: sucos ore aut volnere, O. — Fig.: oculis aut pectore noctem, V.—To admit, let in: armatos in arcem, L.: alqm in amicitiam: (parentes) in civitatem, to citizenship, L.— To take under protection: (virginem) accepi, acceptam servabo, T.: taedā accepta iugali, i. e. wedded, O.—To receive as a guest, entertain, welcome: Laurentes nymphae, accipite Aenean, V.: quam Delos orantem accepit, O.: (eum) in vestram fidem, into your confidence.— Ironically, to entertain, deal with, treat: indignis modis, T.: quo te modo accepissem, nisi iratus essem: eum male acceptum... coegit, etc. (of a defeated enemy), N.—In busines, to collect (money): a praetore pecuniam. — acceptus, P., received, collected: accepta pecunia. — Esp. in the phrase, referre acceptum (alqd), to credit, give credit for: amplius sestertium ducentiens acceptum hereditatibus rettuli, entered to the credit of inheritance, i. e. owe to bequests: alcui vitam suam referre acceptam, acknowledge that he owes his life, etc.: salutem imperi uni omnes acceptam relaturos, Cs. — In law: sponsionem acceptam facere, to discharge the bond, acknowledge payment of the sponsio.—Of involuntary taking, to receive, get, be the recipient of, take, submit to, suffer, bear: volnera tergo, V.: graviore volnere accepto, Cs.: cum semel accepit solem (leo), has felt the power of, H.: hunc metum, i. e. take this risk, T.: contumeliam, T. — Esp. of places, to admit, take in, receive, open to: Strophadum me litora primum Accipiunt, V.: nullae eum urbes accipiunt, nulla moenia, L.: illum unda accipit sinu vasto, V. — Fig., of perception and thought: quae accepi auribus, T.: mandata auribus: quem ipse accepi oculis animoque sensum, hunc, etc., the impression I received.—In gen., to take, hear, attend to, perceive, understand, learn: Accipe nunc Danaum insidias, listen to, V.: sicut ego accepi, as I have heard, S.: ut accepi a senibus: accipite... veterem orationem Archytae: quae postea acciderant, Cs.: reliquos ne famā quidem acceperunt, have not heard of them, Cs.: si te aequo animo ferre accipiet, T.: hoc sic fieri solere accepimus: ex parente ita accepi, munditias mulieribus convenire, S.: ut celeriter acciperet quae tradebantur, understood, N.— Absol: non recte accipis, T.: volenti animo de ambobus acceperant, had eagerly welcomed news of both, S.—In partic., of a word or pledge, take: accipe daque fidem, i. e. exchange solemn assurances, V.—Praegn., to take, interpret, explain: ad contumeliam omnia, to regard as an insult, T.: his in maius acceptis, being exaggerated, L.: hoc in bonam partem, take kindly: alqd durius: facinus severe accipere, with displeasure: aliter tuom amorem atque est, T.: aequo animo, S. — Accipere aliquid in omen, to regard a thing as an omen, accept the omen: id a plerisque in omen magni terroris acceptum, L.; but accipere omen, to receive as a ( favorable) omen, L.—With ellips. of omen: Accipio, adgnoscoque deos, I accept ( the omen) and, etc., V.—To accept, be satisfied with, approve: dos, Pamphile, est decem talenta. Pam. Accipio, T.: ‘equi te esse feri similem, dico.’ Ridemus et ipse Messius, ‘accipio,’ I allow it, exactly so, H.: ab hoste armato condicionem, Cs.— To take upon one, undertake, assume, undergo: bellum, quod novus imperator noster accipiat, in which... succeeds to the command: causam: eos (magistratūs): iudicium (of the defendant), stand the trial: iudicium accipere pro Quinctio, i. e. agree for Q. to stand trial.
    * * *
    accipere, accepi, acceptus V TRANS
    take, grasp, receive, accept, undertake; admit, let in, hear, learn; obey

    Latin-English dictionary > accipiō

  • 43 spectō

        spectō āvī, ātus, āre, freq.    [specio], to look on, look at, behold, gaze at, watch, observe, inspect, attend: alte: populo spectante, H.: limis per flabellum, T.: aliquid: spectant oculi te mille loquentem, gaze upon, H.: me oculis protervis, O.: Italiam spectatum ire, L.: Spectentur tergo, O.: Saepe tui, specto, si sint in litore passūs, O.—At plays or games, to look at, see, look on, attend: Megalesia: Fabula, quae volt spectata reponi, H.—Of places, to look, face, front, lie, be situated: (insulae) angulus ad orientem solem spectat, Cs.: ad fretum: Belgae spectant in septentrionem, Cs.: Aquitania spectat inter occasum solis et septentriones, lies towards the north-west, Cs.: vestigia Omnia te adversum spectantia, H.: regio orientem spectans, L.—Fig., to look at, behold, see, regard, consider audaciam meretricum, T.: ad te unum omnis mea spectat oratio.— To look to, keep in view, bear in mind, aim at, strive for, meditate, consider: credo vos, magna quaedam spectantīs, gloriam concupisse: nihil spectat nisi fugam: ingenti consensu defectionem omnes spectare, L.: res potius quam auctores, L.: domus quae spectat in nos solos, relies on: quid deceat vos, non quantum liceat vobis, spectare debetis: summa iudici mei spectat huc, ut meorum iniurias ferre possim: nomen illud spectavi, neminem isti patronum futurum: ad imperatorias laudes: ad vitulam, V.— To tend, incline, refer, pertain, be directed, relate: et prima et media verba spectare debent ad ultimum: ad vim spectare res coepit, L.: hoc eo spectabat, ut diceret, etc.: quo igitur haec spectat oratio?— To examine, try, test, judge, prove: ut fulvum spectatur in ignibus aurum, sic, etc., O.: qui pecuniā non movetur... hunc igni spectatum arbitrantur, as tried by fire: tuom animum ex animo meo, T.: quod ego non tam fastidiose in nobis quam in histrionibus spectari puto.
    * * *
    spectare, spectavi, spectatus V
    observe, watch, look at, see; test; consider

    Latin-English dictionary > spectō

  • 44 Circa

    1.
    circā, a later access. form for circum; not freq. before the Aug. per., esp. in Livy and Quintilian [acc. to Klotz, circa = circum ea; cf: antea, interea, postea, praeterea, etc.].
    I.
    Adv.
    A.
    ( = circum, I. B.) Around, round about, all around, in the environs or neighborhood:

    gramen erat circa,

    Ov. M. 3, 411:

    ripaeque lacusque Responsant circa,

    Verg. A. 12, 757:

    at circa gravibus pensis affixa puella... remittat opus,

    Tib. 1, 3, 87:

    circaque quā tumor est,

    Cels. 5, 28, 3; 5, 28, 4: fluvius ab tergo; ante circaque velut ripa praeceps oram ejus omnem cingebat, Liv. 27, 18, 5; 28, 33, 2:

    circa Padus amnis,

    id. 21, 43, 4 Weissenb. ad loc.:

    caligo, quam circa umidi effuderant montes,

    Curt. 4, 12, 20:

    alibi quam Romao circaque,

    Plin. 26, 1, 1, § 1; Quint. 12, prooem. § 2; Tac. A. 2, 11.—
    B.
    Circa esse, to be in the region around, in the neighborhood:

    ex montibus qui circa sunt,

    Liv. 1, 4, 6:

    Tarquinium moribundum cum qui circa erant excepissent,

    id. 1, 41, 1:

    sed non passi sunt ii, qui circa erant,

    Nep. Eum. 10, 4:

    eversa est turris quodque circa muri erat,

    Liv. 34, 29, 6:

    Corinthus et quae circa est regio,

    Plin. 24, 9, 42, § 69; Quint. 10, 7, 16. —Also freq. without esse, in connection with a subst.:

    multarum circa civitatum irritatis animis,

    the towns lying around, Liv. 1, 17, 4; 9, 2, 1; 27, 30, 3; 29, 29, 2;

    42, 64, 2: angulus muri erat in planiorem patentioremque quam cetera circa vallem vergens ( = cetera loca quae circa erant),

    id. 21, 7, 5:

    corpora multa virūm circa,

    Verg. A. 7, 535; Plin. 3, 17, 21, § 124.—
    C.
    Strengthened: undique circa and circa omnis ( = circum), round about, all around: frumento undique circa ex agris convecto. Liv. 42, 56, 8; 23, 19, 8;

    nam et circa omnia defecerunt,

    id. 9, 23, 10:

    cum tam procul Romani unica spes, circa omnia hostium essent,

    id. 21, 11, 12; cf. id. 9, 2, 7 Drak.:

    exhausto circa omni agro,

    id. 31, 38, 1; 24, 3, 3; Val. Fl. 8, 2; Flor. 1, 18, 12 Duker; Quint. 9, 2, 45.—
    II.
    Prep. with acc.
    A.
    In space.
    1.
    ( = circum, II. B.) Prop., in the region which surrounds, about, around, on the sides of:

    quam (Hennam) circa lacus lucique sunt plurimi atque laetissimi flores omni tempore anni,

    Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:

    noctu ligna contulerunt circa casam eam, in quā quiescebat,

    Nep. Alcib. 10, 4:

    circa flumina et lacus frequens nebula est,

    Sen. Q. N. 5, 3, 1:

    circa equum Alexandri,

    Curt. 4, 15, 26:

    illi robur et aes triplex Circa pectus erat,

    Hor. C. 1, 3, 10; id. S. 2, 6, 34:

    quem circa tigres jacent,

    Ov. M. 3, 668.—
    2.
    ( = circum, II. C.) Into... around, to... round about, etc. (first in Livy):

    Romulus legatos circa vicinas gentes misit,

    Liv. 1, 9, 2:

    legatis circa duodecim populos missis,

    id. 4, 23, 5; 28, 26, 11:

    circa domos ire,

    id. 26, 13, 1; 25, 9, 2; 39, 18, 2;

    29, 22, 3: circa civitates missi legati,

    id. 21, 49, 7 Weissenb.; 31, 3, 5; Plin. 7, 37, 37, § 123; Suet. Aug. 49; id. Ner. 28:

    litteris circa praefectos dimissis,

    Liv. 42, 51, 1:

    custodes circa omnes portas missi,

    id. 28, 26, 11; 26, 13, 1.—
    3.
    ( = circum, II. D.) With the prevailing idea of neighborhood, vicinity, in the region of, near to, near by:

    Capuam et urbis circa Capuam occupare,

    Cic. Agr. 1, 7, 22:

    circa Liternum posuit castra,

    in the neighborhood of, Liv. 23, 35, 6:

    tabernae erant circa forum,

    Quint. 6, 3, 38:

    circa Armeniae montes,

    Curt. 5, 1, 13:

    Acesinen amnem,

    Plin. 12, 5, 11, § 23:

    domum auream,

    Suet. Ner. 38:

    sacrificantem,

    id. Claud. 36.—
    b.
    As a less definite designation of place for in:

    Orestis liberi sedem cepere circa Lesbum insulam,

    Vell. 1, 2, 5:

    circa Mesopotamiam subsistere,

    Curt. 4, 9, 1:

    quod circa Syriam nascitur,

    Plin. 19, 3, 16, § 46;

    Quint. prooem. § 20: initia statim primi libri,

    id. 1, 5, 44; cf.

    finem,

    id. 4, 3, 5:

    virentes campos,

    Hor. C. 2, 5, 5:

    cum amor saeviet circa jecur,

    id. ib. 1, 25, 15 (cf. Petr. 17, 8:

    dolor saevit in praecordiis). So esp. freq. in medic. lang.: circa faciem, nares, aures, labra,

    Cels. 5, 28, 2; 5, 2, 8.—So in Livy, with names of places, approaching the more general use of later writers, v. infra, C.:

    quadriduum circa rupem consumptum,

    Liv. 21, 37, 3:

    compositis circa Opuntem rebus,

    id. 28, 7, 9:

    iisdem diebus circa Chalcidem Thoas... eandem fortunam habuit,

    id. 35, 37, 5 Weissenb. ad loc.; cf.:

    multos circa unam rem ambitus fecerim,

    id. 27, 27, 12 Weissenb. ad loc.—
    4.
    ( = circum, II. E.) In respect to persons who surround one (as attendants, friends, adherents, etc.), around, about:

    multa sibi opus esse, multa canibus (sarcast. for indagatoribus) suis, quos circa se haberet,

    Cic. Verr. 2, 1, 48, § 126:

    ex iis trecentos juvenes inermes circa se habebat,

    Liv. 29, 1, 2:

    omnes,

    Suet. Aug. 48; id. Calig. 43:

    circa regem erat et Phrygum turba,

    Curt. 3, 1, 17:

    e spadonibus, qui circa reginam erant,

    id. 4, 10, 25: omne sed officium circa te semper obibat turba tui sexūs, [p. 334] Mart. 1, 91, 3:

    quod omnes circa te similes tui effecisti,

    Plin. Pan. 83, 3.—In the language of the imperial court:

    circa latus alicujus agere,

    to wait on, altend, Dig. 27, 1, 30.—Hence also without a verb: circa aliquem, = hoi peri tina, the attendants, companions of a person:

    omnibus vero circa eum gratuito aut levi fenore obstrictis,

    Suet. Caes. 27; id. Dom. 9; cf. Liv. 21, 49, 7 Drak.—
    B.
    (Peculiar to the form circa). In time, designating nearness, proximity to a definite point of time, about (first in Livy; cf.

    circiter): postero die circa eandem horam in eundem locum rex copias admovit,

    Liv. 42, 57, 10:

    circa eum mensem,

    Plin. 9, 18, 33, § 69:

    lucis ortum,

    Curt. 5, 3, 7:

    lucem,

    Suet. Oth. 11:

    mediam noctem,

    id. Claud. 2:

    vernum aequinoctium,

    Col. 5, 6, 19:

    Kalendas et Idus Octobr.,

    id. 5, 10, 8, 5, 10, 12; 5, 12, 2 al.; Plin. Ep. 1, 7, 4; Pall. 2, 4; 2, 7 al.—With definite numbers:

    septimum diem,

    Cels. 2, 6:

    undecimam horam,

    Suet. Caes. 88:

    lustra decem,

    Hor. C. 4, 1, 6; Scrib. 227.—With general designations of time:

    tempora illa,

    Quint. 11, 3, 143:

    tempora Peloponnesia,

    id. 12, 10, 4:

    Murenae Cepionisque conjurationis tempus,

    Vell. 2, 93, 1:

    Magni Pompeii aetatem,

    Plin. 33, 12, 55, § 156:

    mortem,

    id. 11, 37, 73, § 189:

    initia imperii,

    Suet. Claud. 7.—And in the designation of periods of time by persons who belonged to them (cf. ante):

    circa Demetrium Phalerea,

    about the time of Demetrius Phalereus, Quint. 2, 4, 41 Spald.:

    Tisiam et Coraca,

    id. 2, 17, 7:

    Philippum,

    id. 12, 10, 6:

    Ciceronem,

    Sen. Contr. 1 praef.:

    Attium,

    Vell. 1, 17, 1.—
    2.
    In numerical designations, about, nearly, almost (first in Livy for the usual ad or circiter):

    ea fuere oppida circa septuaginta,

    Liv. 45, 34, 6:

    quingentos Romanorum,

    id. 27, 42, 8:

    decem milia Persarum,

    Curt. 4, 6, 30:

    sestertium vicies,

    Suet. Claud. 6:

    quartum milliarium,

    id. Ner. 48:

    selibram,

    Cels. 4, 19:

    singulas heminas,

    id. 7, 15.—
    C.
    (Also peculiar to the form circa, and only in post-Aug. prose; esp. freq. in Quint., occurring more than seventy times.) Trop. for the designation of an object about which, as if it were a centre, any thing moves, is done, etc., around, about, in, in respect to, etc.; depending upon substt., adjj., or verbs.
    1.
    Upon substantives:

    circa eosdem sensus certamen atque aemulatio,

    Quint. 10, 5, 5:

    circa S litteram deliciae,

    id. 1, 11, 6:

    verba dissensio,

    id. 3, 11, 5:

    memoriam suam vanitas atque jactatio,

    id. 11, 2, 22:

    hoc opiniones,

    id. 2, 15, 1;

    Plin 8, 16, 19, § 48: quem pugna est,

    Quint. 8, 6, 1; 7, 1, 15:

    voces inani studio,

    id. 8, prooem §

    18 et saep: rura sermo,

    Plin. 18, 1, 1, § 5:

    classicum brevis et expeditus labor,

    Plin. Ep 3, 9, 13:

    hospitia nullum fastidium,

    id. Pan. 20, 3:

    publica circa bonas artes socordia,

    Tac. A. 11, 15:

    principem novo exemplo, i. e. in principe,

    Suet. Claud. 14.—
    2.
    Upon adjectives:

    non circa plurium artium species praestantem, sed in omnibus eminentissimum,

    Quint. 12, 10, 12:

    jus nostrum attentior,

    id. 4, 5, 21:

    studia mentis erectae,

    id. 1, 3, 10:

    lites raras ridiculi,

    id. 7, 1, 43:

    praecepta utiles sententiae,

    id. 10, 1, 52; 6, 1, 42 al.:

    corporis curam morosior,

    Suet. Caes. 45:

    victum indifferens,

    id. ib. 53:

    deos ac religiones neglegentior,

    id. Tib. 69:

    administrationem imperii vacuus,

    id. Dom. 3 al.:

    summa scelera distentum,

    Tac. A. 16, 8 fin.:

    adfectationem Germanicae originis ultro ambitiosi,

    id. G. 28:

    excessus otiosus,

    id. Or. 22:

    se animati,

    Just. 14, 1, 3 al. —
    3.
    Upon verbs facetum quoque non tantum circa ridicula opinor consistere, Quint. 6, 3, 19:

    hoc disputatum est,

    id. 1, 5, 34:

    priores erratur,

    id. 2, 5, 26:

    formas litterarum haerere,

    id. 1, 1, 21, cf. id. 5, 10, 114; Suet. Aug. 71. res tenues morari, Quint 1, 1, 35:

    consilium elegendi successoris in duas factiones scindebantur,

    Tac. H. 1, 13:

    Medeam, Thyestem (tragoedias) tempus consumas,

    id. Or. 3:

    successorem omnia ordinari,

    Suet. Claud. 45:

    ceremonias, item circa omnium ordinum statum quaedam correxit,

    id. ib. 22.
    Circa very rarely follows its case:

    quem circa,

    Cic.
    Verr. 2, 4, 48, § 107; Ov. A. A. 2, 577; id..3, 668; cf. circum, II. fin.
    2.
    Circa, ae, v. Circe.

    Lewis & Short latin dictionary > Circa

  • 45 circa

    1.
    circā, a later access. form for circum; not freq. before the Aug. per., esp. in Livy and Quintilian [acc. to Klotz, circa = circum ea; cf: antea, interea, postea, praeterea, etc.].
    I.
    Adv.
    A.
    ( = circum, I. B.) Around, round about, all around, in the environs or neighborhood:

    gramen erat circa,

    Ov. M. 3, 411:

    ripaeque lacusque Responsant circa,

    Verg. A. 12, 757:

    at circa gravibus pensis affixa puella... remittat opus,

    Tib. 1, 3, 87:

    circaque quā tumor est,

    Cels. 5, 28, 3; 5, 28, 4: fluvius ab tergo; ante circaque velut ripa praeceps oram ejus omnem cingebat, Liv. 27, 18, 5; 28, 33, 2:

    circa Padus amnis,

    id. 21, 43, 4 Weissenb. ad loc.:

    caligo, quam circa umidi effuderant montes,

    Curt. 4, 12, 20:

    alibi quam Romao circaque,

    Plin. 26, 1, 1, § 1; Quint. 12, prooem. § 2; Tac. A. 2, 11.—
    B.
    Circa esse, to be in the region around, in the neighborhood:

    ex montibus qui circa sunt,

    Liv. 1, 4, 6:

    Tarquinium moribundum cum qui circa erant excepissent,

    id. 1, 41, 1:

    sed non passi sunt ii, qui circa erant,

    Nep. Eum. 10, 4:

    eversa est turris quodque circa muri erat,

    Liv. 34, 29, 6:

    Corinthus et quae circa est regio,

    Plin. 24, 9, 42, § 69; Quint. 10, 7, 16. —Also freq. without esse, in connection with a subst.:

    multarum circa civitatum irritatis animis,

    the towns lying around, Liv. 1, 17, 4; 9, 2, 1; 27, 30, 3; 29, 29, 2;

    42, 64, 2: angulus muri erat in planiorem patentioremque quam cetera circa vallem vergens ( = cetera loca quae circa erant),

    id. 21, 7, 5:

    corpora multa virūm circa,

    Verg. A. 7, 535; Plin. 3, 17, 21, § 124.—
    C.
    Strengthened: undique circa and circa omnis ( = circum), round about, all around: frumento undique circa ex agris convecto. Liv. 42, 56, 8; 23, 19, 8;

    nam et circa omnia defecerunt,

    id. 9, 23, 10:

    cum tam procul Romani unica spes, circa omnia hostium essent,

    id. 21, 11, 12; cf. id. 9, 2, 7 Drak.:

    exhausto circa omni agro,

    id. 31, 38, 1; 24, 3, 3; Val. Fl. 8, 2; Flor. 1, 18, 12 Duker; Quint. 9, 2, 45.—
    II.
    Prep. with acc.
    A.
    In space.
    1.
    ( = circum, II. B.) Prop., in the region which surrounds, about, around, on the sides of:

    quam (Hennam) circa lacus lucique sunt plurimi atque laetissimi flores omni tempore anni,

    Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:

    noctu ligna contulerunt circa casam eam, in quā quiescebat,

    Nep. Alcib. 10, 4:

    circa flumina et lacus frequens nebula est,

    Sen. Q. N. 5, 3, 1:

    circa equum Alexandri,

    Curt. 4, 15, 26:

    illi robur et aes triplex Circa pectus erat,

    Hor. C. 1, 3, 10; id. S. 2, 6, 34:

    quem circa tigres jacent,

    Ov. M. 3, 668.—
    2.
    ( = circum, II. C.) Into... around, to... round about, etc. (first in Livy):

    Romulus legatos circa vicinas gentes misit,

    Liv. 1, 9, 2:

    legatis circa duodecim populos missis,

    id. 4, 23, 5; 28, 26, 11:

    circa domos ire,

    id. 26, 13, 1; 25, 9, 2; 39, 18, 2;

    29, 22, 3: circa civitates missi legati,

    id. 21, 49, 7 Weissenb.; 31, 3, 5; Plin. 7, 37, 37, § 123; Suet. Aug. 49; id. Ner. 28:

    litteris circa praefectos dimissis,

    Liv. 42, 51, 1:

    custodes circa omnes portas missi,

    id. 28, 26, 11; 26, 13, 1.—
    3.
    ( = circum, II. D.) With the prevailing idea of neighborhood, vicinity, in the region of, near to, near by:

    Capuam et urbis circa Capuam occupare,

    Cic. Agr. 1, 7, 22:

    circa Liternum posuit castra,

    in the neighborhood of, Liv. 23, 35, 6:

    tabernae erant circa forum,

    Quint. 6, 3, 38:

    circa Armeniae montes,

    Curt. 5, 1, 13:

    Acesinen amnem,

    Plin. 12, 5, 11, § 23:

    domum auream,

    Suet. Ner. 38:

    sacrificantem,

    id. Claud. 36.—
    b.
    As a less definite designation of place for in:

    Orestis liberi sedem cepere circa Lesbum insulam,

    Vell. 1, 2, 5:

    circa Mesopotamiam subsistere,

    Curt. 4, 9, 1:

    quod circa Syriam nascitur,

    Plin. 19, 3, 16, § 46;

    Quint. prooem. § 20: initia statim primi libri,

    id. 1, 5, 44; cf.

    finem,

    id. 4, 3, 5:

    virentes campos,

    Hor. C. 2, 5, 5:

    cum amor saeviet circa jecur,

    id. ib. 1, 25, 15 (cf. Petr. 17, 8:

    dolor saevit in praecordiis). So esp. freq. in medic. lang.: circa faciem, nares, aures, labra,

    Cels. 5, 28, 2; 5, 2, 8.—So in Livy, with names of places, approaching the more general use of later writers, v. infra, C.:

    quadriduum circa rupem consumptum,

    Liv. 21, 37, 3:

    compositis circa Opuntem rebus,

    id. 28, 7, 9:

    iisdem diebus circa Chalcidem Thoas... eandem fortunam habuit,

    id. 35, 37, 5 Weissenb. ad loc.; cf.:

    multos circa unam rem ambitus fecerim,

    id. 27, 27, 12 Weissenb. ad loc.—
    4.
    ( = circum, II. E.) In respect to persons who surround one (as attendants, friends, adherents, etc.), around, about:

    multa sibi opus esse, multa canibus (sarcast. for indagatoribus) suis, quos circa se haberet,

    Cic. Verr. 2, 1, 48, § 126:

    ex iis trecentos juvenes inermes circa se habebat,

    Liv. 29, 1, 2:

    omnes,

    Suet. Aug. 48; id. Calig. 43:

    circa regem erat et Phrygum turba,

    Curt. 3, 1, 17:

    e spadonibus, qui circa reginam erant,

    id. 4, 10, 25: omne sed officium circa te semper obibat turba tui sexūs, [p. 334] Mart. 1, 91, 3:

    quod omnes circa te similes tui effecisti,

    Plin. Pan. 83, 3.—In the language of the imperial court:

    circa latus alicujus agere,

    to wait on, altend, Dig. 27, 1, 30.—Hence also without a verb: circa aliquem, = hoi peri tina, the attendants, companions of a person:

    omnibus vero circa eum gratuito aut levi fenore obstrictis,

    Suet. Caes. 27; id. Dom. 9; cf. Liv. 21, 49, 7 Drak.—
    B.
    (Peculiar to the form circa). In time, designating nearness, proximity to a definite point of time, about (first in Livy; cf.

    circiter): postero die circa eandem horam in eundem locum rex copias admovit,

    Liv. 42, 57, 10:

    circa eum mensem,

    Plin. 9, 18, 33, § 69:

    lucis ortum,

    Curt. 5, 3, 7:

    lucem,

    Suet. Oth. 11:

    mediam noctem,

    id. Claud. 2:

    vernum aequinoctium,

    Col. 5, 6, 19:

    Kalendas et Idus Octobr.,

    id. 5, 10, 8, 5, 10, 12; 5, 12, 2 al.; Plin. Ep. 1, 7, 4; Pall. 2, 4; 2, 7 al.—With definite numbers:

    septimum diem,

    Cels. 2, 6:

    undecimam horam,

    Suet. Caes. 88:

    lustra decem,

    Hor. C. 4, 1, 6; Scrib. 227.—With general designations of time:

    tempora illa,

    Quint. 11, 3, 143:

    tempora Peloponnesia,

    id. 12, 10, 4:

    Murenae Cepionisque conjurationis tempus,

    Vell. 2, 93, 1:

    Magni Pompeii aetatem,

    Plin. 33, 12, 55, § 156:

    mortem,

    id. 11, 37, 73, § 189:

    initia imperii,

    Suet. Claud. 7.—And in the designation of periods of time by persons who belonged to them (cf. ante):

    circa Demetrium Phalerea,

    about the time of Demetrius Phalereus, Quint. 2, 4, 41 Spald.:

    Tisiam et Coraca,

    id. 2, 17, 7:

    Philippum,

    id. 12, 10, 6:

    Ciceronem,

    Sen. Contr. 1 praef.:

    Attium,

    Vell. 1, 17, 1.—
    2.
    In numerical designations, about, nearly, almost (first in Livy for the usual ad or circiter):

    ea fuere oppida circa septuaginta,

    Liv. 45, 34, 6:

    quingentos Romanorum,

    id. 27, 42, 8:

    decem milia Persarum,

    Curt. 4, 6, 30:

    sestertium vicies,

    Suet. Claud. 6:

    quartum milliarium,

    id. Ner. 48:

    selibram,

    Cels. 4, 19:

    singulas heminas,

    id. 7, 15.—
    C.
    (Also peculiar to the form circa, and only in post-Aug. prose; esp. freq. in Quint., occurring more than seventy times.) Trop. for the designation of an object about which, as if it were a centre, any thing moves, is done, etc., around, about, in, in respect to, etc.; depending upon substt., adjj., or verbs.
    1.
    Upon substantives:

    circa eosdem sensus certamen atque aemulatio,

    Quint. 10, 5, 5:

    circa S litteram deliciae,

    id. 1, 11, 6:

    verba dissensio,

    id. 3, 11, 5:

    memoriam suam vanitas atque jactatio,

    id. 11, 2, 22:

    hoc opiniones,

    id. 2, 15, 1;

    Plin 8, 16, 19, § 48: quem pugna est,

    Quint. 8, 6, 1; 7, 1, 15:

    voces inani studio,

    id. 8, prooem §

    18 et saep: rura sermo,

    Plin. 18, 1, 1, § 5:

    classicum brevis et expeditus labor,

    Plin. Ep 3, 9, 13:

    hospitia nullum fastidium,

    id. Pan. 20, 3:

    publica circa bonas artes socordia,

    Tac. A. 11, 15:

    principem novo exemplo, i. e. in principe,

    Suet. Claud. 14.—
    2.
    Upon adjectives:

    non circa plurium artium species praestantem, sed in omnibus eminentissimum,

    Quint. 12, 10, 12:

    jus nostrum attentior,

    id. 4, 5, 21:

    studia mentis erectae,

    id. 1, 3, 10:

    lites raras ridiculi,

    id. 7, 1, 43:

    praecepta utiles sententiae,

    id. 10, 1, 52; 6, 1, 42 al.:

    corporis curam morosior,

    Suet. Caes. 45:

    victum indifferens,

    id. ib. 53:

    deos ac religiones neglegentior,

    id. Tib. 69:

    administrationem imperii vacuus,

    id. Dom. 3 al.:

    summa scelera distentum,

    Tac. A. 16, 8 fin.:

    adfectationem Germanicae originis ultro ambitiosi,

    id. G. 28:

    excessus otiosus,

    id. Or. 22:

    se animati,

    Just. 14, 1, 3 al. —
    3.
    Upon verbs facetum quoque non tantum circa ridicula opinor consistere, Quint. 6, 3, 19:

    hoc disputatum est,

    id. 1, 5, 34:

    priores erratur,

    id. 2, 5, 26:

    formas litterarum haerere,

    id. 1, 1, 21, cf. id. 5, 10, 114; Suet. Aug. 71. res tenues morari, Quint 1, 1, 35:

    consilium elegendi successoris in duas factiones scindebantur,

    Tac. H. 1, 13:

    Medeam, Thyestem (tragoedias) tempus consumas,

    id. Or. 3:

    successorem omnia ordinari,

    Suet. Claud. 45:

    ceremonias, item circa omnium ordinum statum quaedam correxit,

    id. ib. 22.
    Circa very rarely follows its case:

    quem circa,

    Cic.
    Verr. 2, 4, 48, § 107; Ov. A. A. 2, 577; id..3, 668; cf. circum, II. fin.
    2.
    Circa, ae, v. Circe.

    Lewis & Short latin dictionary > circa

  • 46 consterno

    1.
    con-sterno, strāvi, strātum, 3, v. a.
    I.
    To strew over, cover by strewing, bestrew, to thatch, floor, pave, spread, cover (class. in prose and poetry).
    (α).
    With abl.:

    tabernacula caespitibus,

    Caes. B. C. 3, 96:

    cubilia gallinarum paleis,

    Col. 8, 5, 3:

    stabula culmis,

    id. 7, 3, 8:

    aream silice,

    id. 1, 6, 23:

    specus molli fronde,

    Plin. 8, 36, 54, § 127:

    nidum mollibus plumis,

    id. 10, 33, 49, § 92:

    contabulationem summam lateribus lutoque,

    Caes. B. C. 2, 9:

    haec longuriis cratibusque,

    id. B. G. 4, 17:

    mare classibus,

    Liv. 35, 49, 5; Curt. 9, 6, 7:

    amnis constratus navigiis,

    id. 9, 8, 5:

    cubile purpureā veste,

    Cat. 64, 163:

    ossaeis aethera saxis,

    Verg. Cir. 33:

    omnia constrata telis, armis, cadaveribus,

    Sall. J. 101, 11:

    campos milite,

    Sil. 1, 125:

    forum corporibus civium caede nocturnā,

    Cic. Sest. 39, 85:

    late terram tergo,

    Verg. A. 12, 543; cf.: terram gravi casu, * Lucr. 5, 1332; and:

    terram gravi corpore,

    Cic. Arat. 433:

    paludem pontibus,

    Hirt. B. G. 8, 14.—
    (β).
    Without abl.:

    frumentum vias omnes constraveras,

    Cic. Div. 1, 32, 69:

    terram frondes altae,

    Verg. A. 4, 444:

    triclinium,

    Varr. L. L. 9, § 9 Müll.; cf.:

    lectum,

    App. M. 9, p. 218, 13:

    ratem pontis in modum humo injecta,

    Liv. 21, 28, 7.—Hence, constrata navis, covered, having a deck, Cic. Verr. 2, 5, 40, § 104; Caes. B. C. 3, 27; Auct. B. Alex. 11; Liv. 35, 46, 3; cf.

    vehicula,

    Curt. 9, 10, 25.—Hence,
    2.
    constrā-tum, i, n. subst.,
    a.
    A covering:

    pontium,

    Liv. 30, 10, 14.—
    b.
    A deck:

    puppis,

    Petr. 100, 3:

    navis,

    id. ib. § 6.—
    II.
    To throw down, prostrate, level (very rare).
    * A.
    Lit.:

    tempestas in Capitolio aliquot signa constravit,

    Liv. 40, 45, 3; cf.:

    culcitae humi constratae, Jul. Epit. Nov. c. 4, § 15: montes erigat, campos tendat, maria consternat,

    levels, Lact. 3, 24, 8:

    Ephesus et Nicomedia constratae terrae motu,

    Aur. Vict. Caes. 16, 12.—
    B.
    Trop.: constrata ira, moderated, subdued (the figure taken from animals conquered in combat), Stat. S. 2, 5, 1.
    2.
    consterno, āvi, ātum, 1, v. a. [strengthened collat. form of 1. consterno, acc. to II.].
    I.
    To stretch upon the ground, to overcome:

    pecorum in modum consternatos (Gallos) caedunt fugantque,

    Liv. 38, 17, 7.—Far more freq., esp. after the Aug. per. (not in Cic., Hor., or Quint.),
    II.
    To bring into confusion, to perplex; to terrify, alarm, affright, dismay, overwhelm with terror, etc.
    A.
    In gen.:

    sic sunt animo consternati ut, etc.,

    Caes. B. G. 7, 30 fin.;

    without animo,

    Hirt. B. G. 8, 19; Liv. 6, 2, 11; 8, 9, 12; 21, 11, 13; Suet. Aug. 23, 90 al.:

    vana Laetitia est, consternatique Timores,

    Ov. M. 12, 60: in fugam, to put to flight by disquieting or alarming, Liv. 10, 43, 13; 38, 46, 5; cf.:

    foedā fugā,

    Tac. H. 3, 79 fin.:

    Coriolanus prope ut amens consternatus ab sede suo,

    Liv. 2, 40, 5.—
    2.
    Transf., of animals, to make afraid, to frighten, startle; and pass.: consternari, to be frightened, to become shy:

    consternantur equi,

    Sall. H. 1, 96 Dietsch; Ov. M. 2, 314; id. F. 5, 310:

    equos,

    Liv. 37, 41, 10:

    equo ex odore cadaveris consternato,

    Suet. Ner. 48:

    taurus securis ictu consternatus,

    id. Galb. 18.—
    B.
    In partic., to excite to sedition or revolt:

    eam multitudinem conjuratorum ad arma consternatam esse,

    Liv. 7, 42, 3 Weissenb. ad loc.:

    ad arma,

    id. 21, 24, 2; 34, 3, 6 al.

    Lewis & Short latin dictionary > consterno

  • 47 de

    1.
    , adv.: of place, down, only in the phrase susque deque, q. v.
    2.
    , prep. [perh. for ded; cf. Oscan dat, old abl. of pronom. stem da; cf. also Lith. praep. da, as far as; and the suffixes, old case-forms, -dam, -dem, -dum, -do, with the locative -de; v. Ribbeck, Beitr. z. L. v. d. Lat. Part. p. 4 sq.] (with abl., denotes the going out, departure, removal, or separating of an object from any fixed point. Accordingly, it occupies a middle place between ab, away from, which denotes a mere external departure, and ex, out of, which signifies from the interior of a thing. Hence verbs compounded with de are constr. not only with de, but quite as freq. with ab and ex; and, on the other hand, those compounded with ab and ex often have the terminus a quo indicated by de), from, away from, down from, out of, etc.
    A.
    In space, lit. and trop. with verbs of motion: animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 216 Vahl.):

    aliquo quom jam sucus de corpore cessit,

    Lucr. 3, 224:

    (quod Ariovistus) de altera parte agri Sequanos decedere juberet,

    to depart, withdraw from, Caes. B. G. 1, 31, 10; cf.:

    civitati persuasit, ut de finibus suis cum omnibus copiis exirent,

    id. ib. 1, 2:

    decedere de provincia,

    Cic. Verr. 2, 2, 20, § 49 ( = ex provincia, id. ib. 2, 2, 65, §

    147): de vita decedere,

    Cic. Rab. Perd. 11:

    exire de vita,

    id. Lael. 4, 15 (cf.:

    excedere e vita,

    id. ib. 3, 12):

    de triclinio, de cubiculo exire,

    id. de Or. 2, 65 fin.:

    hamum de cubiculo ut e navicula jacere,

    Plin. Ep. 9, 7, 4:

    de castris procedere,

    Sall. C. 61, 8 et saep.:

    brassica de capite et de oculis omnia (mala) deducet,

    Cato R. R. 157, 6:

    de digito anulum detraho,

    Ter. Heaut. 4, 1, 38; cf.:

    de matris complexu aliquem avellere atque abstrahere,

    Cic. Font. 17:

    nomen suum de tabula sustulit,

    id. Sest. 33, 72:

    ferrum de manibus extorsimus,

    id. Cat. 2, 1, 2:

    juris utilitas vel a peritis vel de libris depromi potest,

    id. de Or. 1, 59, 252 et saep.:

    ... decido de lecto praeceps,

    Plaut. Casin. 5, 2, 50:

    de muro se deicere,

    Caes. B. C. 1, 18, 3:

    de sella exsilire,

    Cic. Verr. 2, 2, 30 fin.:

    nec ex equo vel de muro, etc., hostem destinare,

    Tert. adv. Jud. 9, p. 192:

    de caelo aliquid demittere,

    Lucr. 2, 1155; cf. Cato R. R. 14, 3 et saep.—
    b.
    In gen., to indicate the person or place from which any thing is taken, etc., with verbs of taking away, depriving, demanding, requesting, inquiring, buying; as capere, sumere, emere, quaerere, discere, trahere, etc., and their compounds; cf.:

    emere de aliquo,

    Cato R. R. 1, 4:

    aliquid mercari de aliquo,

    Cic. Fl. 20 et saep.:

    de aliquo quaerere, quid, etc.,

    Cic. Att. 1, 14, 2:

    saepe hoc audivi de patre,

    id. de Or. 3, 33, 133; cf.:

    de mausoleo exaudita vox est,

    Suet. Ner. 46:

    ut sibi liceret discere id de me,

    Ter. Eun. 2, 2, 31;

    so with petere, of place (class.): de vicino terra petita solo,

    Ov. F. 4, 822;

    so of persons (late Lat.): peto de te,

    Dig. 36, 1, 57, § 2; Apul. M. 6, p. 179, 40.
    2.
    To point out the place from which any thing is brought; and hence, trop., to indicate its origin, derivation, etc.: of, from: de circo astrologi, Enn. ap. Cic. Div. 1, 58; so,

    caupo de via Latina,

    Cic. Clu. 59, 163:

    nescio qui de circo maximo,

    id. Mil. 24, 65:

    declamator aliqui de ludo aut rabula de foro,

    id. Or. 15, 47:

    homo de schola atque a magistro... eruditus,

    id. de Or. 2, 7, 28:

    nautae de navi Alexandrina,

    Suet. Aug. 98:

    aliquis de ponte,

    i. e. a beggar, Juv. 14, 134:

    Libyca de rupe leones,

    Ov. F. 2, 209:

    nostro de rure corona,

    Tib. 1, 1, 15:

    Vaticano fragiles de monte patellas,

    Juv. 6, 344 al.:

    de summo loco Summoque genere eques,

    Plaut. Capt. prol. 30; cf. id. Aul. prol. 28; id. Poen. 3, 1, 13:

    genetrix Priami de gente vetusta,

    Verg. A. 9, 284; cf. id. ib. 10, 350; Stat. S. 5, 3, 126:

    de Numitore sati,

    Ov. F. 5, 41:

    de libris,

    Cic. de Or. 1, 59, 252:

    de Philocteta, id,

    ib. 3, 35, 141 (cf.:

    e Philocteta versus,

    Quint. 3, 1, 14).
    3.
    Transf., to indicate the quarter from which motion proceeds (cf. ab), from, and because motion is so often and naturally downwards, down from:

    haec agebantur in conventu, palam, de sella ac de loco superiore,

    Cic. Verr. 2, 4, 40; cf. ib. 2, 2, 38:

    quem ad se vocari et de tribunali citari jussit,

    id. ib. 2, 5, 7:

    qui nihil ex occulto, nihil de insidiis, agendum putant,

    Cic. Off. 1, 30, 109; cf.

    de tergo plagas dare,

    from behind, Plaut. Asin. 2, 2, 10; Just. 20, 5, 5:

    de paupere mensa dona,

    Tib. 1, 1, 37 et saep.—In jurid. Latin: de plano discutere, interloqui, cognoscere, etc., i. e. on level ground, not on the tribunal (cf. chamothen, opp. pro bêmatos, Dig. 27, 1, 13, § 10), Dig. 1, 4, 1; 1, 16, 9; 14. 3, 11 et saep.; so, de plano, off-hand, without formal consideration, Lucr. 1, 411;

    v. planus.—And with pendeo, etc. (the motion in the eye transferred to the object): deque viri collo dulce pependit onus,

    Ov. F. 2, 760:

    lucerna de camera pendebat,

    Petr. 30, 3; cf.:

    et nova de gravido palmite gemma tumet,

    Ov. F. 1, 152:

    de qua pariens arbore nixa dea est,

    leaning downwards against the tree, id. H. 21, 100.
    B.
    In time.
    1.
    Immediately following a given moment of time, after, directly after (very rare):

    de concursu,

    Lucr. 1, 384 (cf. Munro, ad loc.):

    velim scire hodiene statim de auctione aut quo die venias,

    Cic. Att. 12, 3:

    non bonus somnus est de prandio,

    Plaut. Most. 3, 2, 8:

    de eorum verbis prosilui, etc.,

    id. Trin. 1, 2, 178.—Hence, diem de die, from day to day, day after day, Liv. 5, 48:

    cum is diem de die differret, dum, etc.,

    id. 25, 25; cf.:

    diem de die proferendo,

    Just. 2, 15, 6: de die in diem, from day to day, daily (eccl. Lat.), Vulg. Psa. 60, 8; 2 Pet. 2, 8; Cypr. Ep. 3, 11.
    2.
    De nocte, de vigilia, etc., to designate an act which begins or takes its origin from the night-time, Engl. during or in the course of the night, at night, by night, etc.: De. Rus cras cum filio Cum primo lucu ibo hinc. Mi. Imo de nocte censeo, to-night rather, Ter. Ad. 5, 3, 55: in comitium Milo de nocte venit, in the night (cf. shortly before, Milo media nocte in campum venit), Cic. Att. 4, 3, 4; cf. id. Mur. 33, 69:

    vigilas tu de nocte,

    id. ib. 9, 22; cf.:

    de nocte evigilabat,

    Suet. Vesp. 21:

    ut jugulent homines, surgunt de nocte latrones,

    at night, Hor. Ep. 1, 2, 32;

    and Hannibal surgere de nocte solitus, Frontin Strat. 4, 3, 7 et saep.: ut de nocte multa impigreque exsurrexi,

    late in the night, Plaut. Rud. 4, 2, 10; so,

    multa de nocte,

    Cic. Sest. 35, 75; id. Att. 7, 4 fin. (for which multa nocte, id. Q. Fr. 2, 9); cf.

    also: si de multa nocte (al. de nocte) vigilassent,

    id. Att. 2, 15, 2:

    Caesar mittit complures equitum turmas eo de media nocte,

    Caes. B. G. 7, 45; 7, 88; so,

    media de nocte,

    at midnight, Suet. Calig. 26; Hor. Ep. 1, 18, 91:

    Caesar de tertia vigilia e castris profectus,

    in the third night-watch, Caes. B. G. 1, 12:

    de tertia vigilia,

    id. ib. 1, 21; Liv. 9, 44 Drak.; 40, 4 al.; cf.:

    de quarta vigilia,

    Caes. B. G. 1, 21, 3 al.; v. vigilia. —As in this manner de nocte became adverbially = nocte, so de die was sometimes used for die or per diem:

    de die potare,

    by day, in the daytime, Plaut. Asin. 4, 2, 16:

    epulari de die,

    Liv. 23, 8; Ter. Ad. 5, 9, 8; Catull. 47, 6; Suet. Calig. 37; id. Domit. 21; cf.:

    bibulus media de luce Falerni,

    Hor. Ep. 1, 14, 34;

    and in a lusus verbb. with in diem,

    Cic. Phil. 2, 34 fin. —Less freq., de mense:

    navigare de mense Decembri,

    in December, Cic. Q. Fr. 2, 1 fin. —And once de tempore for tempore: ipse de tempore coenavit, Auct. B. Hisp. 33, 5.
    C.
    In other relations, implying separation, departure from, etc.
    1.
    To designate the whole, from which a part is taken, or of which a part is separately regarded, etc., from among, out of, from:

    hominem certum misi de comitibus meis,

    Cic. Att. 8, 1, 2:

    gladio percussus ab uno de illis,

    id. Mil. 24, 65:

    si quis de nostris hominibus,

    id. Flacc. 4:

    quemvis de iis qui essent idonei,

    id. Div. in Caecil. 4 fin.:

    de tribus et decem fundis tres nobilissimi fundi,

    id. Rosc. Am. 35, 99 et saep.:

    accusator de plebe,

    id. Brut. 34, 131:

    pulsare minimum de plebe Quiritem,

    Ov. Am. 1, 7, 29; cf. Liv. 7, 17:

    malus poëta de populo,

    Cic. Arch. 10, 25 et saep.:

    partem solido demere de die,

    Hor. Od. 1, 1, 20:

    quantum de vita perdiderit,

    Petr. 26:

    praeteriine tuas de tot caelestibus aras,

    Ov. Her. 21, 179; Juv. 1, 138. —
    b.
    Sometimes de with abl. takes the place of the gen. partit. or gen. obj. In the best writers this occurs mainly
    (α).
    to avoid ambiguity where genitives would be multiplied:

    ne expers partis esset de nostris bonis,

    Ter. Heaut. 4, 1, 39:

    ut aliquem partem de istius impudentia reticere possim,

    Cic. Verr. 2, 1, 12, § 32;
    (β).
    for greater precision:

    si quae sunt de eodem genere,

    id. Tusc. 4, 7, 16:

    persona de mimo,

    id. Phil. 2, 27, 65;
    (γ).
    in the poets, metri gratiā:

    aliquid de more vetusto,

    Ov. F. 6, 309; Grat. Cyneg. 17:

    laudes de Caesare,

    Ov. Pont. 4, 13, 23:

    cetera de genere hoc,

    Hor. Sat. 1, 1, 13; Lucr. 4, 746. This circumlocution was freq. [p. 514] in comic writers and in vulgar lang., and became more common in the declining periods of the lang., so that in the Romance tongues de, di, etc., with a case represent the earlier genitive (so, conscius, conscientia, meminisse, mentionem facere, recordari, etc., de aliqua re for alicujus rei, v. h. vv.).
    2.
    To indicate the property from which the costs of any thing are taken:

    obsonat, potat, olet unguenta de meo,

    Ter. Ad. 1, 2, 37; so,

    de tuo,

    Plaut. Bac. 1, 1, 65:

    de suo,

    Cic. Att. 16, 16, A, 5; Suet. Caes. 19:

    de nostro,

    Plaut. Truc. 1, 2, 11:

    de vestro,

    Liv. 6, 15, 10; cf.:

    de vestris,

    Ov. F. 3, 828:

    de alieno,

    Liv. 3, 1, 3; Just. 36, 3 fin.:

    de publico,

    Cic. Verr. 2, 3, 44; Liv. 1, 20; 2, 16; 4, 60. For de tuo, once de te:

    de te largitor puer,

    Ter. Ad. 5, 8, 17.—Also in a trop. sense:

    ad tua praecepta de meo nihil his novum apposivi,

    Plaut. Mil. 3, 3, 31; cf. id. Men. 1. 2, 40; Cic. Fam. 4, 3; Plin. Ep. 4, 13, 8.— Poet., to denote that out of which, or by which, one pays a penalty or suffers punishment:

    has vestro de sanguine poenas datis,

    Luc. 4, 805; cf.:

    cum de visceribus tuis satisfacturus sis quibus debes,

    Cic. Q. Frat. 1, 3, 7.
    3.
    To designate the material of which any thing is made, of, out of, from:

    niveo factum de marmore signum,

    Ov. M. 14, 313; cf. Verg. G. 3, 13:

    verno de flore corona,

    Tib. 2, 1, 59:

    sucus de quinquefolio,

    Plin. 26, 4, 11:

    cinis de fico,

    Pall. 1, 35, 3 et saep.:

    de templo carcerem fleri,

    Cic. Phil. 5, 7; cf. Flor. 2, 6, 32:

    captivum de rege facturi,

    Just. 7, 2, 11; cf.:

    inque deum de bove versus erat,

    Ov. F. 5, 616 et saep.:

    fles de rhetore consul,

    Juv. 7, 197.—Cf. trop. by means of:

    de eodem oleo et opera exaravi nescio quid ad te,

    Cic. Att. 13, 38.—Prov.:

    de nihilo nihilum,

    Pers. 3, 84; cf. Lucr. 1, 157 sq.
    4.
    In mental operations, to indicate the subject-matter or theme on which any mental act (thinking, considering, advising, determining, etc.; discoursing, informing, exhorting, deciding, disputing, doubting, etc.) is founded; of, about, concerning, Gr. peri:

    cogitare de aliqua re, etc. (the most common signification): multa narrare de Laelio,

    Cic. Lael. 1, 1:

    dubitare de re,

    id. Fam. 3, 10, 15:

    de suo adventu docere,

    Suet. Caes. 9:

    de moribus admonere,

    Sall. Cat. 5, 9 et saep.—With this, too, is connected its use,
    5.
    To indicate the producing cause or reason, for, on account of, because of:

    nam id nisi gravi de causa non fecisset,

    Cic. Att. 7, 7, 3; cf. id. de Or. 1, 41, 186; Cael ap. Cic. Fam. 8, 15; Cic. Att. 11, 3:

    de quo nomine ad arbitrum adiisti, de eo ad judicium venisti,

    id. Rosc. Com. 4, 12:

    flebat uterque non de suo supplicio, sed pater de filii morte, de patris filius,

    id. Verr. 2, 1, 30, § 76:

    de labore pectus tundit,

    with pain, Plaut. Casin. 2, 6, 63:

    incessit passu de vulnere tardo,

    Ov. M. 10, 49:

    humus fervet de corpore,

    id. ib. 7, 560:

    facilius de odio creditur,

    Tac. H. 1, 34:

    quod erat de me feliciter Ilia mater,

    through me, Ov. F. 3, 233 et saep.
    6.
    To indicate the thing with reference to which any thing is done, with respect to, concerning:

    de istac re in oculum utrumvis conquiescito,

    Plaut. Ps. 1, 1, 121: nil peccat de savio, Caec. ap. Gell. 2, 23, 11 (v. 161 Ribbeck):

    credere de numero militum,

    Cic. Att. 9, 1, 2:

    de numero dierum fidem servare,

    Caes. B. G. 6, 36; Sall. C. 50, 3:

    de ceteris senatui curae fore,

    id. Jug. 26, 1:

    concessum ab nobilitate de consule plebeio,

    Liv. 6, 42:

    solem de virgine rapta consule,

    Ov. F. 4, 581 et saep.—Ellipt.:

    de argento somnium,

    as for the money, Ter. Ad. 2, 1, 50 (for which id. Heaut. 4, 2, 4: quod de argento sperem, nihil est): Varr. R. R. 1, 59, 1:

    de Dionysio sum admiratus,

    Cic. Att. 9, 12; id. Off. 1, 15, 47:

    de me autem suscipe paullisper meas partes,

    id. Fam. 3, 12, 2; Ter. Hec. 2, 1, 36 et saep.:

    de Samnitibus triumphare,

    concerning, over, Cic. Sen. 16, 55; cf. Hor. 4, 2, 88:

    de Atheniensibus victoria,

    Curt. 8, 1, 33.
    7.
    To indicate the thing in conformity with which any thing is done, according to, after:

    secundum: DE SENATVOS SENTENTIAD, S. C. de Bac.: fecisse dicas de mea sententia,

    Plaut. Bac. 4, 9, 115; cf.:

    de suorum propinquorum sententia atque auctoritate fecisse dicatur,

    Cic. Cael. 29: de consilii sententia Mamertinis se frumentum non imperare pronunciat, id. Verr. 2, 5, 21 al.:

    de ejus consilio velle sese facere,

    Ter. Ph. 3, 1, 17:

    vix de mea voluntate concessum est,

    Cic. Att. 4, 2, 4:

    de exemplo meo ipse aedificato,

    Plaut. Most. 3, 2, 86:

    de more vetusto,

    Verg. A. 11, 142; Ov. M. 7, 606:

    de nomine,

    id. ib. 1, 447:

    patrioque vocat de nomine mensem,

    id. F. 3, 77.
    8.
    With adjectives to form adverbial expressions.
    a.
    De integro, anew ( = ab integro, ex integro; cf.: iterum, rursus, denuo), indidemque eadem aeque oriuntur de integro, atque eodem occidunt, Pac. ap. Varr. L. L. 5, § 17 Müll. (v. 92 Ribb.):

    ratio de integro ineunda est mihi,

    Ter. Heaut. 4, 2, 7; Cic. Verr. 2, 2, 56; id. Att. 13, 27; id. Fam. 12, 30, 2 et saep. (The combination de novo appears only in the contracted form denuo, v. h. v.).—
    b.
    De improviso, unexpectedly:

    ubi de improviso interventum est mulieri,

    Ter. Heaut. 2, 3, 40; id. And. 2, 2, 23; id. Ad. 3, 3, 53; Caes. B. G. 2, 3; 5, 22; 5, 39 et saep.; Cic. Rosc. Am. 52, 151 et saep.—
    c.
    De transverso, unexpectedly:

    ecce autem de transverso L. Caesar ut veniam ad se rogat,

    Cic. Att. 15, 4 fin.; Auct. Her. 4, 10, 14.
    De is often put between an adj.
    or pron. and its substantive; cf.

    above multa de nocte, media de nocte, gravi de causa, etc.: qua de re,

    Ter. Andr. 1, 2, 13; esp. in the judic. formula: qua de re agitur; cf. Varr. R. R. 2, 2, 6; Cic. Brut. 79 fin. Also freq. after a simple relative:

    quo de,

    Cic. Inv. 1, 28, 41; 54, 104; 2, 11, 37:

    qua de,

    id. ib. 2, 23, 70 et saep.
    II.
    In composition the e becomes short before a vowel, as in dĕhisco, dĕhinc, dĕorsum, and coincides with it in the poets by synaeresis; cf.: dehinc, deinde, deinceps, deorsum; sometimes contraction takes place, as in debeo, debilis, dego, demo, from dehabeo, de-habilis, de-ago, de-emo.—
    2.
    Signif.
    a.
    Separation, departure, removal, taking away; off, away, down, out: decedo, demigro, demeto, depromo, descendo, devolvo, derivo, deflecto, etc.; and trop. dedico, denuntio; and in a downward direction, decido, decumbo, deprimo, demergo, delabor, defluo, demitto, desido, desideo, declivis, deculco, degredior, deicio, etc.—
    b.
    Cessation, removal of the fundamental idea ( = un-, de-, dis-): dearmo, deartuo, decresco, dedisco, dedecoro, dedignor, dedoceo, denascor, denormo, desum, etc.; and hence direct negation, as in dedecet, deformis, demens, etc.—
    c.
    With reference to the terminus of the action: defero, defigo, demitto, etc.; hence also trop., with reference to the extent of the action, to the uttermost, to exhaustion, through. out: debacchor, debello, dedolo, delino, delibuo, etc.: defatigo, delaboro, delasso, etc.; hence freq. a mere strengthening of the fundamental idea, = valde, thoroughly, much: demiror, demitigo, etc.—
    d.
    Giving a bad sense to the verb: decipio, delinquo, deludo, derideo, detestor.—
    e.
    Rarely, contraction from a broad into a narrow space, together: deligo, devincio. See also Hand Turs. II. p. 183-229.

    Lewis & Short latin dictionary > de

  • 48 defectio

    dēfectĭo, ōnis, f. [deficio].
    I.
    Defection, desertion, rebellion, revolt.
    A.
    Lit.:

    rebellio facta post deditionem, defectio datis obsidibus,

    Caes. B. G. 3, 10; 5, 26; 6, 3, 4; Liv. 7, 42; 23, 12: Ampsivariorum a tergo, in the rear (of Caesar), Tac. A. 2, 8; 4, 24 et saep.:

    subita defectio Pompeii,

    Cic. Q. Fr. 1, 4, 4 al.:

    imperii,

    from the empire, Just. 41, 2, 1.—
    * B.
    Trop.:

    intemperantia, quae est a tota mente et a recta ratione defectio,

    Cic. Tusc. 4, 9, 22.—
    II.
    (Acc. to deficio, no. III.) A failing, failure, deficiency, want, disappearance.
    a.
    Lit. (so most freq.):

    ista ipsa defectio virium adolescentiae vitiis efficitur saepius quam senectutis,

    Cic. de Sen. 9, 29:

    aquarum, Frontin. Aquaed. 91: pecuniae,

    Macr. Sat. 2, 5:

    rerum,

    Sen. Q. N. 4, 2.—
    b.
    Esp. of the obscuration of the heavenly bodies, an eclipse:

    solis defectiones itemque lunae praedicuntur in multos annos,

    Cic. Div. 2, 6, 17; 1, 49 fin.; id. N. D. 2, 61; id. Rep. 1, 14 fin.; Sen. Q. N. 1, 12; Quint. 1, 10, 47; Tac. A. 1, 28 et saep.—
    c.
    Also (sc. virium), exhaustion, faintness, swooning, fainting (post-Aug. prose), Plin. 23, praef. §

    4: animae,

    a swoon, Cels. 7, 33; Suet. Cal. 50:

    alvo usque ad defectionem soluta,

    id. Vesp. 24; cf. id. Tib. 73:

    recreandae defectioni cibum adferre,

    Tac. A. 6, 56 (50); cf.: defectione perire, by exhaustion, i. e. by disease, Sen. N. Q. 2, 59, 11:

    in cunctis renibus,

    Vulg. Nahum 2, 10.—
    d.
    In the later grammarians, an ellipsis:

    dicere aliquid per defectionem,

    by ellipsis, elliptically, Gell. 5, 8, 3; 12, 14, 3; Macr. Sat. 6, 8 al.—
    * B.
    Trop.:

    Quintus frater omnia mittit spei plena, metuens credo defectionem animi mei,

    my want of courage, despondency, Cic. Att. 3, 18.

    Lewis & Short latin dictionary > defectio

  • 49 detego

    dē-tĕgo, xi, ctum, 3, v. a., to uncover, expose, lay bare (freq. in the Aug. per.).
    I.
    Lit.:

    ventus detexit villam,

    unroofed, Plaut. Rud. 1, 1, 3:

    aedem Junonis ad partem dimidiam,

    Liv. 42, 3:

    regiam Caci,

    Verg. A. 8, 241:

    juga montium detexerat nebula,

    Liv. 33, 7 et saep.:

    capite detecto,

    Suet. Caes. 57; cf. poet. transf. and in Gr. construction:

    caput puer detectus,

    Verg. A. 10, 133:

    faciem,

    Suet. Ner. 48:

    corpora,

    Tac. A. 13, 38:

    ossa,

    Suet. Caes. 81; Ov. M. 9, 169 et saep.:

    ensem strictum vagina,

    Sil. 13, 168; cf.

    ferrum,

    Luc. 3, 128:

    arma,

    Suet. Tib. 37:

    plagam (opp. celare),

    id. Oth. 11 et saep.: patefacta et detecta corpora, *Cic. Ac. 2, 38, 122.—
    B.
    In comic transf., to take off, remove:

    detegetur corium de tergo meo,

    Plaut. Ep. 1, 1, 63:

    haec illa est tempestas mea, mihi quae modestiam omnem Detexit, tectus qua fui (the figure being taken from buildings),

    id. Most. 1, 3, 7; cf. id. ib. 1, 2, 60.—
    II.
    Trop., to discover, disclose, reveal, betray, detect:

    nimis detegendo cladem nudandoque,

    Liv. 23, 5:

    insidias,

    id. 27, 16:

    consilium,

    id. 27, 45:

    mentem,

    Quint. 8 prooem. §

    20: animi secreta (with proferre mores),

    id. 11, 1, 30:

    latentem culpam,

    Ov. M. 2, 546 et saep.:

    mores se inter ludendum,

    Quint. 1, 3, 12:

    formidine detegi,

    Tac. H. 1, 81.

    Lewis & Short latin dictionary > detego

  • 50 distringo

    di-stringo, nxi, ctum, 3, v. a.
    I.
    To draw asunder, to stretch out (very rarely): radiis rotarum districti pendent, * Verg. A. 6, 616.— Poet.:

    (canum) rabies districta,

    i. e. showing the teeth, Lucr. 5, 1064; cf.:

    acies dentium,

    Amm. 14, 7, 13.—Far more freq., esp. since the Aug. per. (not in Caesar, and in Cicero only as P. a.),
    II.
    (Like distineo, II.) To detain a person anywhere, to hinder, to occupy, engage:

    Romanum a tergo,

    Flor. 2, 13, 1:

    urbem (i. e. Romanos) incendiis,

    id. 4, 1, 2:

    distringit quem multarum rerum varietas,

    Phaedr. 4, 26, 3; cf. Plin. 18, 26, 65, § 239:

    distringor officio,

    id. Ep. 1, 10, 9; cf. id. ib. 7, 15, 1; Quint. 12, 1, 5:

    (Jovem) votis,

    to molest, importune, Plin. Pan. 94, 2.—Esp. as milit. t. t., to make a diversion against an enemy, to distract the attention of:

    Hannibalem mittendum in Africam esse ad distringendos Romanos,

    Liv. 35, 18 fin.:

    copias regias populatione maritimae orae,

    id. 44, 35; cf.:

    Scipionem oppugnatione plurium oppidorum,

    Front. Strat. 1, 3, 5.—
    2.
    To puzzle, confound:

    ut distrinxi hominem,

    Plaut. Truc. 5, 1, 65 (Spengel, destrinxi).—
    B.
    Transf., of abstract objects:

    ut discordiam moveret, qua consensus Romanorum distringeretur,

    would be hindered, disturbed, Front. Strat. 1, 8, 1 Oud. N. cr. —Hence, districtus, a, um, P. a.
    A.
    (Qs. stretched tight, i. e.) Strict, severe (post-Aug.):

    districtior accusator,

    Tac. A. 4, 36 fin.:

    feneratrix (opp. amica obsequens),

    Val. Max. 8, 2, 2:

    censura,

    id. 2, 9, 6:

    districtissimi defensores,

    Cod. Just. 1, 55, 6.—
    B.
    Divided in mind, at strife with one's self; hence, hesitating, vacillating:

    districtus mihi videris esse, quod et bonus civis et bonus amicus es,

    Cic. Fam. 2, 15, 3.—
    C.
    More freq. and class., occupied, engaged, busy:

    judicio districtus atque obligatus,

    Cic. Verr. 1, 9; cf.

    (vinculo mortali) alii alligati sunt, alii astricti, alii districti quoque,

    Sen. Vit. Beat. 16 fin.:

    ancipiti contentione,

    Cic. de Imp. Pomp. 4, 9:

    labore vita districta,

    id. de Or. 3, 2, 7; Quint. Ep. ad Tryph. 1; * Hor. S. 2, 8, 68; Nep. Hann. 13, 2; cf.:

    imperium circa mala sua,

    Flor. 4, 12, 1; and in the comp.:

    numquam me a causis et judiciis districtiorem fuisse,

    Cic. Q. Fr. 2, 16.— Adv. acc. to A., strictly, severely.
    (α).
    districte ( des-):

    minatus,

    Plin. Ep. 9, 21, 4:

    deneganda,

    Dig. 3, 3, 13.—
    (β).
    districtim:

    innocens,

    Sen. Contr. 7.—
    b.
    Comp.:

    districtius: repercutere,

    Tert. Idol. 5:

    vivere,

    Hier. Ep. 22, no. 11.— Sup., Cassiod. Var. 9, 18.

    Lewis & Short latin dictionary > distringo

  • 51 Libertas

    lībertas (old form, loebertas; v. 1. liber init.), ātis, f. [1. liber], the state or condition of a freeman, a being free, freedom, liberty, freedom from restraint or obligation, [p. 1059] free will, etc.
    I.
    In gen.:

    quid est enim libertas? potestas vivendi, ut velis,

    Cic. Par. 5, 1, 34:

    ne majorem largiar ei, qui contra dicturus est, libertatem et licentiam,

    id. Ac. 2, 10, 30:

    praecidere sibi libertatem vivendi,

    id. Verr. 2, 3, 1, § 3:

    tabella dat populo eam libertatem, ut, quod velint, faciant,

    id. Planc. 6, 16:

    libertas in ridendo, in plorando,

    id. ib. 14, 33:

    omnium rerum impunitam libertatem tenere,

    id. de Or. 1, 52, 226:

    libertas est naturalis facultas ejus quod cuique facere libet, nisi si quid vi aut jure prohibetur,

    Just. Inst. 1, 3, 1.—With gen.:

    feminae omnium rerum libertatem desiderant,

    Liv. 34, 2 fin:

    testamentorum,

    Quint. 3, 6, 84:

    verborum (with licentia figurarum),

    id. 10, 1, 28:

    dialogorum,

    id. 10, 5, 15:

    caeli,

    the open air, id. 10, 3, 22.— Poet. with inf sit modo libertas, quae velit ira, loqui, Prop. 1, 1, 28:

    nec mihi libertas imis freta tollere arenis,

    Val. Fl. 1, 601.—
    II.
    In partic.
    A.
    Civil freedom, liberty, opp. to slavery:

    Scaevae, servo Q. Crotonis, libertas data est,

    Cic. Rab. Perd. 11, 31: alicujus libertati parcere, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 206 Vahl.):

    omnes homines naturā libertati studere et condicionem servitutis odisse,

    Caes. B. G. 3, 10 fin.:

    patriam et libertatem perdidi,

    Plaut. Capt. 2, 2, 50:

    libertas paenulast tergo tuo,

    id. Most. 4, 2, 74:

    haruspex his promisit libertatem,

    id. Poen. 5, 4, 54:

    aliquem in libertatem asserere,

    Suet. Vit. 10:

    petitur puer in libertatem,

    id. Rhet. 1:

    libertatis condicio,

    Ulp. Fragm. 2, 3:

    favor libertatis,

    Gai. Inst. 1, 21; Paul. Sent. 2, 23, 2:

    libertatem dare,

    Gai. Inst. 2, 200:

    amittere,

    id. ib. 1, 160 sq.—
    (β).
    In plur. (anteand post-class.):

    tribus non conduci possim libertatibus, Quin, etc.,

    Plaut. Cas. 2, 8, 70:

    pecunias et libertates servis et ante dono datas,

    Tac. A. 15, 55:

    in libertatibus dandis,

    Gai. Inst. 2, § 228:

    libertatium conservandarum causa,

    Dig. 38, 1, 13, § 1:

    lex (Fufia Caninia) cavet ut libertates servis testamento nominatim dentur,

    Ulp. Fragm. 1, 25.—
    2.
    Trop.:

    se in libertatem vindicare,

    Cic. de Or. 2, 33, 145; cf.:

    in libertatem vindicati,

    id. N. D. 1, 20, 56.—
    B.
    Political freedom, liberty, or independence of a people not under monarchical rule, or not subject to another people (opp. servitus and dominatus):

    aut exigendi reges non fuerunt: aut plebi re, non verbo danda libertas,

    Cic. Leg. 3, 10 fin.:

    aliae nationes servitutem pati possunt: populi Romani est propria libertas,

    id. Phil. 6, 7 fin.; cf. id. ib. 3, 11 fin.:

    in optimatium dominatu vix particeps libertatis potest esse multitudo,

    id. Rep. 1, 27, 43:

    et a regum et a patrum dominatione solere in libertatem rem populi vindicari, etc.,

    id. ib. 1, 32, 48:

    alicui eripere libertatem,

    id. ib. 1, 17, 28:

    in libertate permanere,

    Caes. B. G. 3, 8:

    libertatem accipere, recuperare,

    id. ib. 7, 1 fin.:

    plus communi libertati tribuere,

    id. ib. 7, 37:

    per dolum ac proditionem prope libertas amissa est,

    Liv. 2, 3, 1:

    conditor Romanae libertatis,

    id. 8, 34.—
    C.
    The spirit of liberty, consciousness of freedom:

    dolor animi, innata libertas, prompta excellensque virtus,

    Cic. Sest. 41, 88:

    timefacta libertas,

    id. Off. 2, 7, 24.—
    D.
    Freedom of speech or thought, frankness, boldness, candor (mostly post-Aug.):

    hoc mihi libertas, hoc pia lingua dedit,

    Ov. H. 15, 68:

    vera de exitu ejus magna cum libertate ominatus est,

    Vell. 2, 71, 2:

    quae in aliis libertas est, in aliis licentia vocatur,

    Quint. 3, 8, 48:

    affectatores libertatis,

    id. 6, 2, 16; 10, 1, 94:

    antiqua comoedia facundissimae libertatis,

    id. 10, 1, 65:

    vox honestissimae libertatis,

    id. 11, 1, 37:

    libertas ingenii,

    Sall. J. 30, 3.—
    E.
    Freedom from taxation, exemption:

    aedium,

    Dig. 8, 6, 18.—
    F.
    Personified: Līber-tas, tatis, f., the goddess of Liberty, whose temple on the Aventine Hill was founded by the father of Tiberius Gracchus in the second Punic war; in the atrium of this temple the census-tables were preserved, Ov. F. 4, 624; Liv. 24, 17; 25, 7; 34, 44; 45, 15; Cic. Mil. 22, 59; id. Att. 4, 16, 14; id. N. D. 2, 23, 61. A statue of Libertas was erected by Clodius on the site of Cicero's house after it was pulled down, Cic. Att. 4, 2, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > Libertas

  • 52 libertas

    lībertas (old form, loebertas; v. 1. liber init.), ātis, f. [1. liber], the state or condition of a freeman, a being free, freedom, liberty, freedom from restraint or obligation, [p. 1059] free will, etc.
    I.
    In gen.:

    quid est enim libertas? potestas vivendi, ut velis,

    Cic. Par. 5, 1, 34:

    ne majorem largiar ei, qui contra dicturus est, libertatem et licentiam,

    id. Ac. 2, 10, 30:

    praecidere sibi libertatem vivendi,

    id. Verr. 2, 3, 1, § 3:

    tabella dat populo eam libertatem, ut, quod velint, faciant,

    id. Planc. 6, 16:

    libertas in ridendo, in plorando,

    id. ib. 14, 33:

    omnium rerum impunitam libertatem tenere,

    id. de Or. 1, 52, 226:

    libertas est naturalis facultas ejus quod cuique facere libet, nisi si quid vi aut jure prohibetur,

    Just. Inst. 1, 3, 1.—With gen.:

    feminae omnium rerum libertatem desiderant,

    Liv. 34, 2 fin:

    testamentorum,

    Quint. 3, 6, 84:

    verborum (with licentia figurarum),

    id. 10, 1, 28:

    dialogorum,

    id. 10, 5, 15:

    caeli,

    the open air, id. 10, 3, 22.— Poet. with inf sit modo libertas, quae velit ira, loqui, Prop. 1, 1, 28:

    nec mihi libertas imis freta tollere arenis,

    Val. Fl. 1, 601.—
    II.
    In partic.
    A.
    Civil freedom, liberty, opp. to slavery:

    Scaevae, servo Q. Crotonis, libertas data est,

    Cic. Rab. Perd. 11, 31: alicujus libertati parcere, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 206 Vahl.):

    omnes homines naturā libertati studere et condicionem servitutis odisse,

    Caes. B. G. 3, 10 fin.:

    patriam et libertatem perdidi,

    Plaut. Capt. 2, 2, 50:

    libertas paenulast tergo tuo,

    id. Most. 4, 2, 74:

    haruspex his promisit libertatem,

    id. Poen. 5, 4, 54:

    aliquem in libertatem asserere,

    Suet. Vit. 10:

    petitur puer in libertatem,

    id. Rhet. 1:

    libertatis condicio,

    Ulp. Fragm. 2, 3:

    favor libertatis,

    Gai. Inst. 1, 21; Paul. Sent. 2, 23, 2:

    libertatem dare,

    Gai. Inst. 2, 200:

    amittere,

    id. ib. 1, 160 sq.—
    (β).
    In plur. (anteand post-class.):

    tribus non conduci possim libertatibus, Quin, etc.,

    Plaut. Cas. 2, 8, 70:

    pecunias et libertates servis et ante dono datas,

    Tac. A. 15, 55:

    in libertatibus dandis,

    Gai. Inst. 2, § 228:

    libertatium conservandarum causa,

    Dig. 38, 1, 13, § 1:

    lex (Fufia Caninia) cavet ut libertates servis testamento nominatim dentur,

    Ulp. Fragm. 1, 25.—
    2.
    Trop.:

    se in libertatem vindicare,

    Cic. de Or. 2, 33, 145; cf.:

    in libertatem vindicati,

    id. N. D. 1, 20, 56.—
    B.
    Political freedom, liberty, or independence of a people not under monarchical rule, or not subject to another people (opp. servitus and dominatus):

    aut exigendi reges non fuerunt: aut plebi re, non verbo danda libertas,

    Cic. Leg. 3, 10 fin.:

    aliae nationes servitutem pati possunt: populi Romani est propria libertas,

    id. Phil. 6, 7 fin.; cf. id. ib. 3, 11 fin.:

    in optimatium dominatu vix particeps libertatis potest esse multitudo,

    id. Rep. 1, 27, 43:

    et a regum et a patrum dominatione solere in libertatem rem populi vindicari, etc.,

    id. ib. 1, 32, 48:

    alicui eripere libertatem,

    id. ib. 1, 17, 28:

    in libertate permanere,

    Caes. B. G. 3, 8:

    libertatem accipere, recuperare,

    id. ib. 7, 1 fin.:

    plus communi libertati tribuere,

    id. ib. 7, 37:

    per dolum ac proditionem prope libertas amissa est,

    Liv. 2, 3, 1:

    conditor Romanae libertatis,

    id. 8, 34.—
    C.
    The spirit of liberty, consciousness of freedom:

    dolor animi, innata libertas, prompta excellensque virtus,

    Cic. Sest. 41, 88:

    timefacta libertas,

    id. Off. 2, 7, 24.—
    D.
    Freedom of speech or thought, frankness, boldness, candor (mostly post-Aug.):

    hoc mihi libertas, hoc pia lingua dedit,

    Ov. H. 15, 68:

    vera de exitu ejus magna cum libertate ominatus est,

    Vell. 2, 71, 2:

    quae in aliis libertas est, in aliis licentia vocatur,

    Quint. 3, 8, 48:

    affectatores libertatis,

    id. 6, 2, 16; 10, 1, 94:

    antiqua comoedia facundissimae libertatis,

    id. 10, 1, 65:

    vox honestissimae libertatis,

    id. 11, 1, 37:

    libertas ingenii,

    Sall. J. 30, 3.—
    E.
    Freedom from taxation, exemption:

    aedium,

    Dig. 8, 6, 18.—
    F.
    Personified: Līber-tas, tatis, f., the goddess of Liberty, whose temple on the Aventine Hill was founded by the father of Tiberius Gracchus in the second Punic war; in the atrium of this temple the census-tables were preserved, Ov. F. 4, 624; Liv. 24, 17; 25, 7; 34, 44; 45, 15; Cic. Mil. 22, 59; id. Att. 4, 16, 14; id. N. D. 2, 23, 61. A statue of Libertas was erected by Clodius on the site of Cicero's house after it was pulled down, Cic. Att. 4, 2, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > libertas

  • 53 nei

    (old orthography nei, v. in the foll.), adv. and conj. [identical with ne and the prim. form, whence nisi, i. e. si ni].
    I.
    Adv., like ne, an absolutely negative particle, not. —So only in the combinations,
    A.
    Quid ni? or, in one word, quidni? why not? quid ego ni ita censeam? Plaut. Mil. 4, 3, 27:

    quid ego ni fleam?

    id. ib. 4, 8, 1: quidni, inquit, meminerim? etc., Auct. ap. Cic. de Or. 2, 67, 273 et saep.; v. quidni.—
    B.
    Nimirum, lit. not wonderful; v. nimirum.—
    II.
    Conj., like ne, in imperative and intentional clauses, not, that not (ante-class. and poet.):

    ni quid tibi hinc in spem referas,

    Plaut. Ep. 3, 2, 3: vinum aliudve quid ni laudato, Varr. ap. Non. 281, 31: Numa constituit, ut pisces, qui squamosi non essent, ni pollucerent... ni qui ad polluctum emerent, Cass. Hem. ap. Plin. 32, 2, 10, § 20; cf.:

    QVEM QVISQVE EORVM AGRVM POSIDEBIT, INVITIS EIS NIQVIS SICET NIVE PASCAT NIVE FRVATVR, etc.,

    Inscr. Orell. 3121, p. 40:

    IS EVM AGRVM NEI HABETO NIVE FRVIMINO, ib.: ROGO PER DEOS, NI VELITIS OSSA MEA VIOLARE,

    Inscr. Grut. 996, 12; Cenotaph. Pis. ap. Inscr. Orell. 643:

    (lege) edictā flemus diu, ni nos divideret,

    Prop. 2, 7, 2:

    obstabat vallum, ni instent acies,

    Sil. 1, 374 (al. ne):

    monent... ni teneant cursus,

    Verg. A. 3, 686 (antiqui ni pro ne ponebant, Serv. ad loc.).—
    III.
    As a conditional negative (= si non, nisi), if not, unless, but that.
    A.
    In gen.
    (α).
    With indic.: SI IN IVS VOCAT, NI IT, ANTESTATOR, IGITVR EM CAPITO, if he summon him before court, if he go not, then he shall, etc., Tab. XII. 1 init.:

    nam ni illum recipit, nihil est quo me recipiam,

    Plaut. Capt. 1, 1, 35:

    ni offerumentas habebis plures in tergo tuo, etc.,

    id. Rud. 3, 4, 48:

    mirum ni domi est,

    Ter. And. 3, 4, 19:

    moriar ni puto, etc.,

    Cic. Fam. 7, 13, 1:

    ni frustra augurium vani docuere parentes,

    Verg. A. 1, 392:

    si is homo moritur, probe factum... ni moritur, tum, etc.,

    Liv. 8, 10, 12; 13.—
    (β).
    With subj.: quid ploras, pater?—Mirum ni cantem: condemnatus sum, it's a wonder I don't sing (ironically), Nov. ap. Cic. de Or. 2, 69, 279:

    dicerem, quae ante futura dixissem, ni vererer, ne, etc.,

    Cic. Fam. 6, 6, 4:

    ni ita se res haberet,

    id. Tusc. 5, 39, 115; cf. id. Fin. 3, 20, 66: ni tamen exciderit, id. poët. Fragm. ap. Quint. 8, 6, 73:

    ni faciat,

    Verg. A. 1, 58:

    omina ni repetant Argis numenque reducant,

    id. ib. 2, 178:

    nec Boi detrectāssent pugnam, ni fama... animos fregisset,

    Liv. 32, 31, 2:

    ea se dicturum, quae ni fiant, nulla sit pacis condicio,

    id. 32, 33, 2; 2, 22, 1; 1, 22, 6.—
    B.
    In partic.
    1.
    In formal lang. of law, in agreements, promises, stipulations, etc.:

    cum is sponsionem fecisset ni vir bonus esset,

    Cic. Off. 3, 19, 77:

    judicem ferre, ni vindicias dederit,

    Liv. 3, 57:

    tum illud quod dicitur sive nive irrident, etc.,

    Cic. Caecin. 23, 65:

    cedo qui cum habeam judicem, Ni dolo malo instipulatus sis. nive etiam dum siem Quinque et viginti annos natus,

    Plaut. Rud. 5, 3 (4), 25 (v. the passage in connection); so id. ib. 3, 4, 9: id ni fit, mecum pignus, si quis volt, dato in urnam mulsi, that it is not so, bet me, etc., id. Cas. prol. 75; id. Ep. 5, 2, 35; id. Poen. 5, 4, 72. —
    2.
    Ni quis scivit (if any one has not voted), the name of a centuria created by Servius Tullius for those to vote in who had not voted in their own centuriae, acc. to Paul. ex Fest. p. 177 Müll.—
    * 3.
    For nisi quod, Amm. 22, 11 fin.
    4.
    Ni forte, for nisi forte:

    ni forte satius est, etc.,

    Curt. 5, 25, 12 (Foss, nisi), Quint. 11, 2, 27.

    Lewis & Short latin dictionary > nei

  • 54 ni

    (old orthography nei, v. in the foll.), adv. and conj. [identical with ne and the prim. form, whence nisi, i. e. si ni].
    I.
    Adv., like ne, an absolutely negative particle, not. —So only in the combinations,
    A.
    Quid ni? or, in one word, quidni? why not? quid ego ni ita censeam? Plaut. Mil. 4, 3, 27:

    quid ego ni fleam?

    id. ib. 4, 8, 1: quidni, inquit, meminerim? etc., Auct. ap. Cic. de Or. 2, 67, 273 et saep.; v. quidni.—
    B.
    Nimirum, lit. not wonderful; v. nimirum.—
    II.
    Conj., like ne, in imperative and intentional clauses, not, that not (ante-class. and poet.):

    ni quid tibi hinc in spem referas,

    Plaut. Ep. 3, 2, 3: vinum aliudve quid ni laudato, Varr. ap. Non. 281, 31: Numa constituit, ut pisces, qui squamosi non essent, ni pollucerent... ni qui ad polluctum emerent, Cass. Hem. ap. Plin. 32, 2, 10, § 20; cf.:

    QVEM QVISQVE EORVM AGRVM POSIDEBIT, INVITIS EIS NIQVIS SICET NIVE PASCAT NIVE FRVATVR, etc.,

    Inscr. Orell. 3121, p. 40:

    IS EVM AGRVM NEI HABETO NIVE FRVIMINO, ib.: ROGO PER DEOS, NI VELITIS OSSA MEA VIOLARE,

    Inscr. Grut. 996, 12; Cenotaph. Pis. ap. Inscr. Orell. 643:

    (lege) edictā flemus diu, ni nos divideret,

    Prop. 2, 7, 2:

    obstabat vallum, ni instent acies,

    Sil. 1, 374 (al. ne):

    monent... ni teneant cursus,

    Verg. A. 3, 686 (antiqui ni pro ne ponebant, Serv. ad loc.).—
    III.
    As a conditional negative (= si non, nisi), if not, unless, but that.
    A.
    In gen.
    (α).
    With indic.: SI IN IVS VOCAT, NI IT, ANTESTATOR, IGITVR EM CAPITO, if he summon him before court, if he go not, then he shall, etc., Tab. XII. 1 init.:

    nam ni illum recipit, nihil est quo me recipiam,

    Plaut. Capt. 1, 1, 35:

    ni offerumentas habebis plures in tergo tuo, etc.,

    id. Rud. 3, 4, 48:

    mirum ni domi est,

    Ter. And. 3, 4, 19:

    moriar ni puto, etc.,

    Cic. Fam. 7, 13, 1:

    ni frustra augurium vani docuere parentes,

    Verg. A. 1, 392:

    si is homo moritur, probe factum... ni moritur, tum, etc.,

    Liv. 8, 10, 12; 13.—
    (β).
    With subj.: quid ploras, pater?—Mirum ni cantem: condemnatus sum, it's a wonder I don't sing (ironically), Nov. ap. Cic. de Or. 2, 69, 279:

    dicerem, quae ante futura dixissem, ni vererer, ne, etc.,

    Cic. Fam. 6, 6, 4:

    ni ita se res haberet,

    id. Tusc. 5, 39, 115; cf. id. Fin. 3, 20, 66: ni tamen exciderit, id. poët. Fragm. ap. Quint. 8, 6, 73:

    ni faciat,

    Verg. A. 1, 58:

    omina ni repetant Argis numenque reducant,

    id. ib. 2, 178:

    nec Boi detrectāssent pugnam, ni fama... animos fregisset,

    Liv. 32, 31, 2:

    ea se dicturum, quae ni fiant, nulla sit pacis condicio,

    id. 32, 33, 2; 2, 22, 1; 1, 22, 6.—
    B.
    In partic.
    1.
    In formal lang. of law, in agreements, promises, stipulations, etc.:

    cum is sponsionem fecisset ni vir bonus esset,

    Cic. Off. 3, 19, 77:

    judicem ferre, ni vindicias dederit,

    Liv. 3, 57:

    tum illud quod dicitur sive nive irrident, etc.,

    Cic. Caecin. 23, 65:

    cedo qui cum habeam judicem, Ni dolo malo instipulatus sis. nive etiam dum siem Quinque et viginti annos natus,

    Plaut. Rud. 5, 3 (4), 25 (v. the passage in connection); so id. ib. 3, 4, 9: id ni fit, mecum pignus, si quis volt, dato in urnam mulsi, that it is not so, bet me, etc., id. Cas. prol. 75; id. Ep. 5, 2, 35; id. Poen. 5, 4, 72. —
    2.
    Ni quis scivit (if any one has not voted), the name of a centuria created by Servius Tullius for those to vote in who had not voted in their own centuriae, acc. to Paul. ex Fest. p. 177 Müll.—
    * 3.
    For nisi quod, Amm. 22, 11 fin.
    4.
    Ni forte, for nisi forte:

    ni forte satius est, etc.,

    Curt. 5, 25, 12 (Foss, nisi), Quint. 11, 2, 27.

    Lewis & Short latin dictionary > ni

  • 55 protinus

    prō-tĭnus (less properly prō-tĕnus), adv. [tenus], before one's self, forward, farther on, onward.
    I.
    Lit. (rare but class.;

    syn.: statim, continuo, actutum): praecepisse, ut pergeret protinus, quid retro atque a tergo fieret, ne laboraret,

    Cic. Div. 1, 24, 49: ipse capellas Protinus aeger ago, [p. 1479] drive along before me, Verg. E. 1, 13:

    quā (voce) protinus omne Contremuit nemus,

    far and wide, id. A. 7, 513.—
    II.
    Transf.
    A. 1.
    In space, Plin. Ep. 5, 6, 19:

    trans Lygios Gothones regnantur... protinus deinde ab Oceano Rugii et Lemovii,

    Tac. G. 43 fin.:

    summa (vertebra) protinus caput sustinet,

    Cels. 8, 1.—
    2.
    In time or order:

    post ad oppidum hoc vetus continuo mecum exercitum protinus obducam,

    Plaut. Ps. 2, 1, 13; Sisenn. ap. Non. 376, 28;

    Tubero,

    ib. 376, 32:

    protinus ut moneam,

    Hor. Ep. 1, 18, 67:

    trajecto missa lacerto Protinus hasta fugit servatque cruenta tenorem,

    Verg. A. 10, 340; id. G. 4, 1:

    felix si protinus illum Aequasset nocti ludum,

    id. A. 9, 337.—
    B.
    Forthwith, immediately, directly, from the very first, instantly, on the spot (class.;

    but rare in prose until post-Aug. per.): oratio protinus perficiens auditorem benevolum,

    at the very outset, Cic. Inv. 1, 15, 20:

    hostes protinus ex eo loco ad flumen contenderunt,

    Caes. B. G. 2, 9:

    tu protinus unde Divitias aerisque ruam, dic, augur, acervos,

    Hor. S. 2, 5, 21.—With a negative:

    non protinus,

    not immediately, Quint. 10, 1, 3.—With ex or ab, immediately or directly after:

    ex fugā protinus auxilia discesserunt,

    Caes. B. G. 5, 17:

    protinus ab ipsā curatione,

    Cels. 7, 26, 5:

    a partu,

    Plin. 20, 21, 84, § 226:

    ab adoptione,

    Vell. 2, 104, 3; cf.:

    protinus post cibum,

    Cels. 7, 26, 26.—With ut, quam, atque, as soon as, as soon as ever; with ut:

    protinus ut percussus est aliquis,

    Cels. 5, 26, 26; Val. Max. 5, 4, 4; Quint. 1, 1, 3.—With quam, Plin. 10, 28, 40, § 75 (al. quā); 15, 17, 18, § 67.—With atque, Sol. 46 fin. —Prov.:

    Protinus ad censum, de moribus ultima flet quaestio,

    Juv. 3, 140.

    Lewis & Short latin dictionary > protinus

  • 56 proveho

    prō-vĕho, xi, ctum, 3, v. a., to carry or conduct forwards, to carry or convey along, to conduct, convey, transport, etc., to a place; and freq. pass. in mid. signif., to go, proceed, advance, move, drive, ride, sail, etc., to a place (freq. and class.).
    I.
    Lit.:

    eam pol provexi: avehere non quivi,

    I took her on board the ship, Plaut. Rud. 3, 6, 24:

    alvos apum mulis,

    Plin. 21, 13, 43, § 74:

    aër a tergo quasi provehat atque propellat,

    Lucr. 6, 1026.—Mid.:

    cum classe freto provehi,

    Caes. B. C. 2, 3; id. B. G. 5, 8:

    provehimur portu,

    Verg. A. 3, 72:

    huc se provecti deserto in litore condunt,

    id. ib. 2, 24; Plin. 6, 31, 36, § 199:

    provectus equo,

    Liv. 23, 47:

    a terrā provectae naves,

    Caes. B. C. 3, 8:

    naves provectae in altum,

    id. B. G. 4, 28 fin.
    II.
    Trop., to carry on, along, or forwards, to lead on; to promote, advance, exalt, raise:

    ecquo te tua virtus provexisset?

    promoted, exalted, Cic. Phil. 13, 11, 24:

    ad summos honores alios scientia juris provexit,

    Liv. 39, 40, 5; so,

    quosdam infimi generis ad amplissimos honores,

    Suet. Caes. 72; and:

    aliquem in consulatūs, censuras et triumphos,

    Vell. 2, 128; cf.:

    studiosos amat, fovet, provehit,

    Plin. Ep. 8, 12, 1:

    vim temperatam di quoque provehunt In majus,

    Hor. C. 3, 4, 66: haec spes provexit, ut ad conspecta procul pecora decurrerent, carried them so far, brought them to such a pitch, that, etc., Liv. 2, 50, 5; cf. absol.:

    illo etiam (forsitan pravo) gaudio provehente, quod, etc.,

    id. 40, 14:

    quem e gregario milite Alexander virtutis causā provexerat,

    Just. 13, 4, 10:

    quos (reges) ad fastigium majestatis spectata moderatio provehebat,

    id. 1, 1, 1:

    quos provexerat, fortuna destitit,

    Sen. Contr. 1, 1, 5:

    in consulare provectus fuerat vestigium,

    Vell. 2, 69, 1: vitam in altum, qs. to drive it into a sea, i. e. into disquietude, Lucr. 5, 1434.—
    B.
    Mid., to advance, proceed, go onwards, make progress, etc.:

    ne videlicet ultra quam homini datum est nostra provehantur,

    Quint. 6, prooem. §

    10: sentio me esse longius provectum quam proposita ratio postularet,

    have been carried farther, have gone farther, Cic. Fin. 3, 22, 74:

    quod si qui longius in amicitiā provecti essent,

    id. Lael. 10, 34: provectus longius quam voluit, id. Har. [p. 1480] Resp. 20, 43:

    imbecillitas in altum provehitur,

    id. Tusc. 4, 18, 42:

    provehi in maledicta,

    Liv. 35, 48:

    per altercationem ad continuas et infestas orationes provecti sunt,

    Tac. H. 4, 7.—
    2.
    Of speech, to draw out, protract, prolong:

    orationem,

    Cic. Dom. 12, 32:

    quid ultra Provehor?

    why do I say more? Verg. A. 3, 481.—Hence, prōvectus, a, um, P. a. of time, advanced:

    eum colere coepi non admodum grandem natu, sed tamen jam aetate provectum,

    Cic. Sen. 4, 10:

    provectā aetate mortua est,

    id. Tusc. 1, 39, 94:

    provecta nox erat,

    Tac. A. 13, 20:

    cum aetate jam provectus esset,

    Nep. Timol. 4, 1:

    senectute provectior,

    Arn. 6, 195; Aus. Epigr. 19:

    equis provectioribus tempora cavari incipiunt,

    Pall. 4, 13, 9:

    aetatis provectae,

    Vulg. Gen. 18, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > proveho

  • 57 repono

    rĕ-pōno, pŏsŭi, pŏsĭtum, 3 ( perf. reposivi, Plaut. As. 3, 1, 16; part. sync. repostus, a, um, on account of the metre, Lucr. 1, 35; 3, 346; Verg. G. 3, 527; id. A. 1, 26; 6, 59; 655; 11, 149; Hor. Epod. 9, 1; Sil. 7, 507 al.), v. a., to lay, place, put, or set back, i. e.,
    I.
    With the idea of the re predominant.
    A.
    To lay, place, put, or set a thing back in its former place; to replace, restore, etc. (class.; syn. remitto).
    1.
    Lit.:

    cum suo quemque loco lapidem reponeret,

    Cic. Verr. 2, 1, 56, § 146:

    quicque suo loco,

    Col. 12, 3, 4:

    humum,

    the earth dug from a pit, Verg. G. 2, 231:

    pecuniam in thesauris,

    Liv. 29, 18, 15 Weissenb.; 31, 13; cf.:

    ornamenta templorum in pristinis sedibus,

    Val. Max. 5, 1, 6:

    infans repositus in cunas,

    Suet. Aug. 94:

    ossa in suas sedes,

    Cels. 8, 10, 1:

    femur ne difficulter reponatur vel repositum excidat,

    set again, id. 8, 20; 8, 10, 7: se in cubitum, to lean on the elbow again (at table), Hor. S. 2, 4, 39:

    insigne regium, quod ille de suo capite abjecerat, reposuit,

    Cic. Sest. 27, 58:

    columnas,

    id. Verr. 2, 1, 56, § 147:

    tantundem inaurati aeris,

    Suet. Caes. 54:

    togam,

    to gather up again, Quint. 6, 3, 54; 11, 3, 149:

    capillum,

    id. 11, 3, 8, prooem. §

    22: excussus curru ac rursus repositus,

    Suet. Ner. 24:

    nos in sceptra,

    to reinstate, Verg. A. 1, 253; cf.:

    reges per bella pulsos,

    Sil. 10, 487:

    aliquem solio,

    Val. Fl. 6, 742:

    veniet qui nos in lucem reponat dies,

    Sen. Ep. 36, 10:

    ut mihi des nummos sexcentos quos continuo tibi reponam hoc triduo aut quadriduo,

    Plaut. Pers. 1, 1, 38; Sen. Ben. 4, 32 fin.:

    quosdam nihil reposuisse,

    Plin. Ep. 8, 2, 6:

    donata,

    Hor. Ep. 1, 7, 39:

    flammis ambesa reponunt Robora navigiis,

    to replace, restore, Verg. A. 5, 752:

    aris ignem,

    id. ib. 3, 231:

    molem,

    Sil. 1, 558:

    ruptos vetustate pontes,

    Tac. A. 1, 63:

    fora templaque,

    id. H. 3, 34:

    amissa urbi,

    id. A. 16, 13:

    statuas a plebe disjectas,

    Suet. Caes. 65:

    cenam,

    Mart. 2, 37, 10;

    so esp. freq. in Vergil, of the serving up of a second course, as of a renewed banquet: sublata pocula,

    Verg. A. 8, 175:

    plena pocula,

    id. G. 4, 378:

    vina mensis (soon after, instaurare epulas),

    id. A. 7, 134:

    epulas,

    id. G. 3, 527:

    festas mensas,

    Stat. Th. 2, 88:

    cibi frigidi et repositi,

    Quint. 2, 4, 29.—
    2.
    Trop., to put or bring back; to replace, restore, renew:

    ut, si quid titubaverint (testes), opportuna rursus interrogatione velut in gradum reponantur,

    Quint. 5, 7, 11; cf.:

    excidentes unius admonitione verbi in memoriam reponuntur,

    id. 11, 2, 19:

    nec vera virtus, cum semel excidit, Curat reponi deterioribus,

    Hor. C. 3, 5, 30.—
    (β).
    To represent or describe again, to repeat:

    fabula quae posci vult et spectata reponi,

    Hor. A. P. 190:

    Achillem (after Homer),

    id. ib. 120; cf.:

    dicta paterna,

    Pers. 6, 66.—
    (γ).
    To repay, requite, return:

    cogitemus, alios non facere injuriam, sed reponere,

    Sen. Ira, 2, 28; cf. Cic. Fam. 1, 9, 19:

    semper ego auditor tantum? nunquamne reponam?

    repay, Juv. 1, 1.—
    (δ).
    To put back, put to rest, quiet:

    pontum et turbata litora,

    Val. Fl. 1, 682; cf.:

    post otiosam et repositam vitam,

    Amm. 29, 1, 44.—
    B.
    To bend backwards, lay back: (grues) mollia crura reponunt, bend back (in walking), Enn. ap. Serv. ad Verg. G. 3, 76 (Ann. v. 545 Vahl.);

    imitated by Virgil: pullus mollia crura reponit,

    Verg. G. 3, 76:

    cervicem reponunt et bracchium in latus jactant,

    Quint. 4, 2, 39:

    tereti cervice repostā,

    Lucr. 1, 35:

    interim quartus (digitus) oblique reponitur,

    Quint. 11, 3, 99:

    hic potissimum et vocem flectunt et cervicem reponunt,

    id. 4, 2, 39:

    membra (mortui) toro,

    Verg. A. 6, 220:

    membra stratis,

    id. ib. 4, 392.—
    C.
    To lay aside or away for preservation; to lay up, store up, keep, preserve, reserve (class.; cf.: regero, reservo).
    1.
    Lit.: nec tempestive demetendi [p. 1571] percipiendique fructūs neque condendi ac reponendi ulla pecudum scientia est, Cic. N. D. 2, 62, 156:

    cibum,

    Quint. 2, 4, 29:

    formicae farris acervum tecto reponunt,

    Verg. A. 4, 403:

    Caecubum ad festas dapes,

    Hor. Epod. 9, 1:

    mella in vetustatem,

    Col. 12, 11, 1; 12, 44, 7:

    alimenta in hiemem,

    Quint. 2, 16, 16:

    (caseum) hiemi,

    Verg. G. 3, 403:

    omnia quae multo ante memor provisa repones,

    id. ib. 1, 167:

    thesaurum,

    Quint. 2, 7, 4:

    scripta in aliquod tempus,

    id. 10, 4, 2.— Poet.:

    eadem (gratia) sequitur tellure repostos, i. e. conditos,

    buried, Verg. A. 6, 655; cf.:

    an poteris siccis mea fata reponere ocellis? (= me mortuum),

    Prop. 1, 17, 11:

    tu pias laetis animas reponis Sedibus,

    Hor. C. 1, 10, 17:

    repono infelix lacrimas, et tristia carmina servo,

    Stat. S. 5, 5, 47.—
    2.
    Trop.:

    opus est studio praecedente et acquisitā facultate et quasi repositā,

    Quint. 8, prooem. §

    29: aliquid scriptis,

    id. 11, 2, 9:

    manet altā mente repostum Judicium Paridis,

    Verg. A. 1, 26:

    reponere odium,

    Tac. Agr. 39 fin.:

    sensibus haec imis... reponas,

    Verg. E. 3, 54.—
    D.
    To put in the place of, to substitute one thing for another (class.).
    1.
    Lit.:

    non puto te meas epistulas delere, ut reponas tuas,

    Cic. Fam. 7, 18, 2:

    Aristophanem pro Eupoli,

    id. Att. 12, 6, 2; Quint. 11, 2, 49:

    eorumque in vicem idonea reponenda,

    Col. 4, 26, 2:

    dira ne sedes vacet, monstrum repone majus,

    Sen. Phoen. 122.—
    2.
    Trop.:

    at vero praeclarum diem illis reposuisti, Verria ut agerent,

    Cic. Verr. 2, 2, 21, § 52.—
    E. 1.
    Lit.:

    remum,

    Plaut. As. 3, 1, 16:

    arma omnia,

    Caes. B. C. 2, 14:

    caestus artemque,

    Verg. A. 5, 484:

    feretro reposto,

    id. ib. 11, 149:

    onus,

    Cat. 31, 8:

    telasque calathosque infectaque pensa,

    Ov. M. 4, 10; Sil. 7, 507:

    rursus sumptas figuras,

    Ov. M. 12, 557:

    bracchia,

    to let down, Val. Fl. 4, 279.— Poet.:

    jam falcem arbusta reponunt,

    i. e. permit to be laid aside, Verg. G. 2, 416.—
    2.
    Trop.:

    brevem fugam,

    to end the flight, Stat. Th. 6, 592:

    iram,

    Manil. 2, 649.—
    II.
    With the idea of the verb predominant, to lay, place, put, set a thing anywhere (freq. and class.; syn. colloco).
    A.
    Lit.:

    grues in tergo praevolantium colla et capita reponunt,

    Cic. N. D. 2, 49, 125:

    colla in plumis,

    Ov. M. 10, 269:

    litteras in gremio,

    Liv. 26, 15:

    hunc celso in ostro,

    Val. Fl. 3, 339:

    ligna super foco Large reponens,

    Hor. C. 1, 9, 6:

    (nidum) ante fores sacras reponit,

    Ov. M. 15, 407.— With in and acc.:

    uvas in vasa nova,

    Col. 12, 16:

    data sunt legatis, quae in aerarium reposuerant,

    Val. Max. 4, 3, 9:

    anulos in locellum,

    id. 7, 8, 9; cf.:

    mergum altius in terram,

    Plin. 17, 23, 35, § 205.—
    B.
    Trop., to place, put, set; to place, count, reckon among:

    in vestrā mansuetudine atque humanitate causam totam repono,

    Cic. Sull. 33, 92:

    vos meam defensionem in aliquo artis loco reponetis,

    id. de Or. 2, 48, 198:

    suos hortatur, ut spem omnem in virtute reponant,

    Caes. B. C. 2, 41:

    in se omnem spem,

    Cic. Tusc. 5, 12, 36:

    nihil spei in caritate civium,

    Liv. 1, 49; 2, 39:

    salutem ac libertatem in illorum armis dextrisque,

    id. 27, 45:

    verum honorem non in splendore titulorum, sed in judiciis hominum,

    Plin. Pan. 84, 8; id. Ep. 1, 3, 3:

    plus in duce quam in exercitu,

    Tac. G. 30; Liv. 24, 37:

    plus in deo quam in viribus reponentes,

    Just. 24, 8, 2:

    fiduciam in re reponere,

    Plin. Ep. 3, 9, 16; 1, 8, 14:

    ea facta, quae in obscuritate et silentio reponuntur,

    id. ib. 1, 8, 6:

    quos equidem in deorum immortalium coetu ac numero repono,

    place, count, reckon among, Cic. Sest. 68, 143; so,

    sidera in deorum numero,

    id. N. D. 2, 21, 54; cf. id. ib. 3, 19, 47 Mos. N. cr.:

    Catulum in clarissimorum hominum numero,

    id. Verr. 2, 3, 90, § 210: aliquem in suis, Antonius ap. Cic. Att. 10, 8, A, 1.— With in and acc.:

    homines morte deletos in deos,

    Cic. N. D. 1, 15, 38:

    in deorum numerum reponemus,

    id. ib. 3, 19, 47:

    Isocratem hunc in numerum non repono,

    id. Opt. Gen. 6, 17:

    aliquid in fabularum numerum,

    id. Inv. 1, 26, 39; and:

    hanc partem in numerum,

    id. ib. 1, 51, 97:

    in ejus sinum rem publicam,

    Suet. Aug. 94.—Hence, rĕpŏsĭ-tus ( rĕpostus), a, um, P. a.
    I.
    Remote, distant (syn. remotus;

    very rare): penitusque repostas Massylum gentes,

    Verg. A. 6, 59:

    terrae,

    id. ib. 3, 364:

    populi,

    Sil. 3, 325:

    convalles,

    App. M. 4, p. 145, 6.—
    II.
    Laid aside, stored up:

    spes,

    Vulg. Col. 1, 5:

    corona justitiae,

    id. 2, Tim. 4, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > repono

  • 58 stella

    stella, ae, f. [for sterula; cf. Sanscr. staras; cf. Gr. astêr; Germ. Stern; Engl. star; perh. root ster- of sterno; Gr. storennumi].
    I.
    Lit., a star (whereas sidus denotes a group of stars, a constellation; v. sidus; cf.

    also astrum): ignes, quae sidera et stellas vocatis,

    Cic. Rep. 6, 15, 15:

    sunt stellae naturā flammeae,

    id. N. D. 2, 46, 118: o magna templa caelitum commixta stellis splendidis Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 6 Müll. (Trag. v. 227 Vahl.); cf.: caelum stellis fulgentibus aptum, id. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 30 Vahl.); Lucr. 6, 357:

    stellae in radiis solis (non cernuntur),

    Cic. Fin. 5, 24, 71:

    maxime sunt admirabiles motus earum quinque stellarum, quae falso vocantur errantes,

    i. e. planets, id. N. D. 2, 20, 51; so,

    errantes,

    id. Rep. 1, 14, 22; id. Tusc. 1, 25, 62; id. N. D. 1, 13, 34 (but cf. inerrantes, fixed stars, id. ib. 3, 20, 51):

    stella comans,

    i. e. a comet, Ov. M. 15, 749; cf. id. ib. 15, 850:

    dum caelum stellas vehat,

    Tib. 1, 4, 66:

    simul alba nautis Stella refulsit,

    Hor. C. 1, 12, 28:

    jam stellarum sublime coëgerat agmen Lucifer,

    Ov. M. 11, 97: usque ad diurnam stellam, Lucifer, i. e. till daybreak, Plaut. Men. 1, 2, 64.—Prov., of an impossibility:

    Terra feret stellas,

    Ov. Tr. 1, 8, 3.— Poet., sometimes for sidus, a constellation:

    Saturni,

    Verg. G. 1, 336:

    Coronae,

    id. ib. 1, 222:

    vesani Leonis,

    Hor. C. 3, 29, 19:

    Icarii stella proterva canis,

    Ov. Am. 2, 16, 4:

    stella miluus,

    id. F. 3, 793; 5, 112.—Of the sun:

    stella serena,

    Ov. F. 6, 718.—
    B.
    Esp., a meteor, shooting-star:

    saepe stellas videbis Praecipites caelo labi,

    Verg. G. 1, 365:

    de caelo lapsa per umbras Stella,

    id. A. 2, 694; Lucr. 2, 208:

    discursus stellarum,

    Plin. 2, 36, 36, § 100; cf.:

    discurrere eae (stellae) videntur,

    id. 18, 35, 80, § 351:

    videmus ergo stellarum longos a tergo albescere tractus. Hae velut stellae exsiliunt, etc.,

    Sen. Q. N. 1, 14, 2 sq. —
    II.
    Transf., of things resembling a star.
    A.
    A figure of a star:

    vitis in stellam dividatur... refert jugum in stellam decussari, etc.,

    Col. 4, 17, 4 sq.; 4, 26, 3; cf. id. 3, 13, 13: Plin. 18, 10, 23, § 97:

    chlamys distincta aureis stellis,

    Suet. Ner. 25.—
    B.
    A bright point on a precious stone, Plin. 37, 7, 25, § 96; 37, 9, 51, § 134; 37, 10, 67, § 182.—
    C.
    A starfish, Plin. 9, 60, 86, § 183; 32, 11, 53, § 151:

    marina,

    Veg. Vet. 4 (6), 12, 3.—
    D.
    A glowworm, Plin. 18, 27, 67, § 251.—
    * E.
    The pupil of the eye, Claud. Idyll. 1, 36.

    Lewis & Short latin dictionary > stella

  • 59 tutela

    tūtēla, ae, f. [1. tutor], a watching, keeping, charge, care, safeguard, defence, protection (syn.: praesidium, cura).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    tutelam januae gerere,

    Plaut. Truc. 2, 1, 43:

    foribus tutelam gerere,

    id. Trin. 4, 2, 28:

    viae,

    Dig. 31, 1, 30:

    suo tergo tutelam gerere,

    Plaut. Trin. 4, 3, 51:

    nunc de septis, quae tutandi causā fundi fiant dicam. Earum tutelarum genera quattuor, etc.,

    Varr. R. R. 1, 14, 1:

    pecudum silvestrium,

    care, management, Col. 9, praef. §

    1: boum,

    id. 6, 2, 15:

    aselli,

    id. 7, 1, 2:

    tenuiorum,

    support, maintenance, Suet. Caes. 68:

    lanae tutelam praestant contra frigora,

    Plin. 29, 2, 9, § 30:

    ut villarum tutela non sit oneri,

    id. 18, 5, 6, § 31; 35, 3, 4, § 14:

    classis,

    Just. 16, 3, 9:

    cum de hominis summo bono quaererent, nullam in eo neque animi neque corporis partem vacuam tutela reliquerunt,

    Cic. Fin. 4, 14, 36:

    tutela ac praesidium bellicae virtutis,

    id. Mur. 10, 22:

    Apollo, cujus in tutelā Athenas antiqui historici esse voluerunt,

    id. N. D. 3, 22, 55; cf.:

    quare sit in ejus tutela Gallia, cujus, etc.,

    id. Prov. Cons. 14, 35:

    intellegi volumus salutem hominum in ejus (Jovis) esse tutela,

    id. Fin. 3, 20, 66:

    Juno, cujus in tutelā Argi sunt,

    Liv. 34, 24, 2; Plin. 28, 2, 4, § 18:

    subicere aliquid tutelae alicujus,

    Cic. Fin. 4, 14, 38:

    filios suos parvos tutelae populi commendare,

    id. de Or. 1, 53, 228:

    dii, quorum tutelae ea loca essent,

    Liv. 1, 6, 4:

    quae suae fidei tutelaeque essent,

    id. 24, 22, 15:

    publicae tutelae esse,

    id. 42, 19, 5; 21, 41, 12:

    te Jovis impio Tutela Saturno Eripuit,

    Hor. C. 2, 17, 23:

    ut dicar tutelā pulsa Minervae,

    Ov. M. 2, 563:

    dique deaeque omnes, quibus est tutela per agros,

    Prop. 3, 13 (4, 12), 41:

    ut te generi humano, cujus tutela et securitas saluti tuae innisa est, incolumem praestarent,

    Plin. Ep. 10, 52 (60).— With gen. obj.:

    loci,

    protection, Just. 41, 5, 3.—
    B.
    In partic., jurid. t. t., the office of a guardian, guardianship, wardship, tutelage of minors, insane persons, etc.:

    tutela est, ut Servius definit, vis ac potestas in capite libero ad tuendum eum, qui propter aetatem suā sponte se defendere nequit, jure civili data ac permissa,

    Dig. 26, 1 (De tutelis), 1: tradere aliquem in tutelam alicujus, Pac. ap. Cic. de Or. 2, 46, 193:

    in suam tutelam venire,

    to become one's own master, come of age, Cic. de Or. 1, 39, 180; Dig. 37, 11, 8, § 1; Cic. Top. 10, 44; id. Brut. 52, 195; 53, 197; id. Inv. 2, 21, 62; Gai. 2, 179; Nep. Eum. 2, 1;

    rarely in the order, in tutelam suam venire,

    Cic. Inv. 2, 42, 122: tutelae suae fieri, Sen. Ep. 33, 10:

    fraudare pupillum, qui in tutelam pervenit,

    Cic. Rosc. Com. 6, 16:

    alicujus tutelam accipere,

    Varr. R. R. 3, 2, 17:

    ad sanos abeat tutela propinquos,

    Hor. S. 2, 3, 218:

    rei publicae,

    Cic. Off. 1, 25, 85:

    tutelam filiorum servo committere,

    Just. 4, 2, 5:

    tutelam pupilli suscipere,

    id. 30, 2, 8:

    gerere,

    Val. Max. 6, 6, 1:

    nancisci,

    to become guardian, Just. Inst. 1, 12, 6:

    administrare,

    Dig. 26, 7, 3, § 2:

    reddere,

    ib. 5, 1, 2, § 3.—
    II.
    Transf., concr.
    A.
    Act., like our watch, of that which guards or protects, a keeper, warder, guardian, protector (mostly poet.):

    (Philemon et Baucis) templi tutela fuere,

    Ov. M. 8, 711: prorae tutela Melanthus, i. e. the pilot at the prow, = proreta, id. ib. 3, 617:

    o tutela praesens Italiae (Augustus),

    Hor. C. 4, 14, 43:

    (Achilles) decus et tutela Pelasgi Nominis,

    Ov. M. 12, 612:

    rerum tutela mearum Cum sis (shortly before: curator a praetore datus),

    Hor. Ep. 1, 1, 103.—Of the image of the tutelar deity of a ship:

    navis, cujus tutela ebore caelata est, etc.,

    Sen. Ep. 76, 13; Lact. 1, 11, 19; cf. Sil. 14, 543; Petr. 105 and 108.—Of the tutelar deity of a place, Petr. 57; Auct. Priap. 37; Hier. in Isa. 57, 7; Inscr. Orell. 1698 sq.; 1736.—
    2.
    A remedy against, cure:

    si qua est tutela podagrae,

    Grat. Cyn. 478.—
    B.
    Pass., of that which is guarded or protected, a charge, care.
    1.
    In gen. ( poet.):

    virginum primae puerique claris Patribus orti, Deliae tutela deae,

    Hor. C. 4, 6, 33:

    Lanuvium annosi vetus est tutela draconis,

    Prop. 4 (5), 8, 3:

    sit, precor, tutela Minervae Navis,

    Ov. Tr. 1, 10, 1 sq. —
    2.
    In partic., in jurid. lang., that which is under guardianship or tutelage: in officiis apud majores ita observatum est: primum tutelae, deinde hospiti, deinde clienti, tum cognato, postea affini, a ward, Massur. ap. Gell. 5, 13, 5.—Of the property of a ward:

    mirabamur, te ignorare, de tutelā legitimā... nihil usucapi posse,

    Cic. Att. 1, 5, 6:

    nihil potest de tutelā legitimā sine omnium tutorum auctoritate deminui,

    id. Fl. 34, 84; Dig. 26, 7, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > tutela

  • 60 verro

    verro, verri, versum ( perf. versi, Serv. ad Verg. A. 1, 59:

    verri,

    Charis. p. 218; Prisc. p. 900; neither form in use, acc. to Macr. D. Diff. 23, 8), 3, v. a. [root var-; cf. vello], to scrape, sweep, brush, scour; to sweep out, sweep up or together, clean out, etc. (syn.: tergo, tergeo).
    I.
    Lit.:

    nigras favillas,

    Ov. F. 2, 523:

    argentum inter reliqua purgamenta,

    Petr. 34:

    quicquid de Libycis verritur areis,

    i. e. is collected, Hor. C. 1, 1, 10:

    aedes,

    to sweep out, cleanse by sweeping, Plaut. Merc. 2, 3, 63, so, templa, Sen. Fragm. ap. Diom. p. 475 P.:

    pavimentum,

    Juv. 14, 60:

    vias,

    Suet. Calig. 43; id. Vesp. 5.— Absol.:

    qui tergunt, qui ungunt, qui verrunt, qui spargunt,

    Cic. Par 5, 2, 37.—

    Stratae passim matres crinibus templa verrentes,

    Liv. 3, 7, 8:

    crinibus passis aras verrentes,

    id. 26, 9, 7; Sil. 6, 561; Claud. Laud. Seren 225; cf. poet.:

    aequora caudis (delphines),

    Verg. A. 8, 674:

    harenas caudā,

    Ov. M. 10, 701.—Of fishermen:

    retibus aequor,

    Sil. 14, 262 sq.; Manil. 4, 285:

    caesariem longa per aequora,

    Ov. M. 13, 961; so,

    canitiem suam concreto in sanguine,

    dragging, draggling, trailing, id. ib. 13, 492.—
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., to sweep along, drive, impel ( poet.);

    verrunt (venti) nubila caeli,

    Lucr. 1, 279:

    verrentes aequora venti,

    id. 5, 266; 5, 388; 6, 624; so,

    aequora,

    Verg. A. 5, 778; Cat. 64, 7: caerula Verg. A. 3, 208:

    remis vada,

    id. ib. 6, 320; Luc. 5, 572; cf. Lucr. 5, 1227: nec nostra Actiacum verreret ossa mare, drive or toss about, Prop. 2, 15 (3, 7), 44 (Müll. verteret).—
    B.
    To sweep away, i. e. to drag away, take away, carry off (rare but class.): domi quicquid habet, verritur exô, Plaut. Truc. 2, 7, 7:

    quicquid ponitur, hinc et inde verris,

    Mart. 2, 37, 1. futurum ut omnia verreret Verres, Cic. Fragm. ap. Quint. 6, 3, 55 Spald.:

    inter reliqua purgamenta scopis coepit verrere,

    Petr. 34.—
    C.
    To obliterate, cover, hide, conceal (post-Aug. and poët.):

    si decet aurata Bacchum vestigia palla Verrere,

    Stat. Achill. 1, 262; so,

    vestigia,

    Claud. Laud. Stil. 2, 248: undosi verrebant bracchia crines, id. Nupt. Hon. et Mar. 145.

    Lewis & Short latin dictionary > verro

См. также в других словарях:

  • Liste der Sexualpraktiken — Altindische Darstellung des Geschlechtsverkehrs im Kama Sutra Als Sexualpraktik (sexuelle Praktiken) werden alle Handlungen bezeichnet, die subjektiv dem Erreichen sexueller Lust dienen und auf die sexuelle Befriedigung zielen (früher als… …   Deutsch Wikipedia

  • Sexstellung — Altindische Darstellung des Geschlechtsverkehrs im Kama Sutra Als Sexualpraktik (sexuelle Praktiken) werden alle Handlungen bezeichnet, die subjektiv dem Erreichen sexueller Lust dienen und auf die sexuelle Befriedigung zielen (früher als… …   Deutsch Wikipedia

  • Sextechnik — Altindische Darstellung des Geschlechtsverkehrs im Kama Sutra Als Sexualpraktik (sexuelle Praktiken) werden alle Handlungen bezeichnet, die subjektiv dem Erreichen sexueller Lust dienen und auf die sexuelle Befriedigung zielen (früher als… …   Deutsch Wikipedia

  • Sextechniken — Altindische Darstellung des Geschlechtsverkehrs im Kama Sutra Als Sexualpraktik (sexuelle Praktiken) werden alle Handlungen bezeichnet, die subjektiv dem Erreichen sexueller Lust dienen und auf die sexuelle Befriedigung zielen (früher als… …   Deutsch Wikipedia

  • Sexualpraktiken — Altindische Darstellung des Geschlechtsverkehrs im Kama Sutra Als Sexualpraktik (sexuelle Praktiken) werden alle Handlungen bezeichnet, die subjektiv dem Erreichen sexueller Lust dienen und auf die sexuelle Befriedigung zielen (früher als… …   Deutsch Wikipedia

  • Sexuelle Praktik — Altindische Darstellung des Geschlechtsverkehrs im Kama Sutra Als Sexualpraktik (sexuelle Praktiken) werden alle Handlungen bezeichnet, die subjektiv dem Erreichen sexueller Lust dienen und auf die sexuelle Befriedigung zielen (früher als… …   Deutsch Wikipedia

  • Sexuelle Praktiken — Altindische Darstellung des Geschlechtsverkehrs im Kama Sutra Als Sexualpraktik (sexuelle Praktiken) werden alle Handlungen bezeichnet, die subjektiv dem Erreichen sexueller Lust dienen und auf die sexuelle Befriedigung zielen (früher als… …   Deutsch Wikipedia

  • Legio XV Primigenia — Sestercio emitido en Roma en 37 38 con el retrato y titulatura imperial de Calígula, creador de la Legio XV Primigenia Activa Desde 39 hasta 70 …   Wikipedia Español

  • par — Par, Est une preposition, qui vient de cette Latine Per, et signifie induction, industrie, et mediation de la chose signifiée par le mot qu elle regit en construction, comme, C est par moy que le Roy a esté remis en son Royaume, Per me, vel opera …   Thresor de la langue françoyse

  • Leute — 1. A de richa Lüta werd ma nüd rüdig1. – Sutermeister, 143; Tobler, 371. In Appenzell: Von den reichen Leuten bekommt man nicht leere Hände. (Tobler.) 2. Albern Leut dienen nicht in die Welt. – Petri, II, 4. 3. Alberne Lüe sind ock Lüe. (Hannover …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • LIBRI Chartacei — non minus ac chartae, in scapum convolvi atque complicari apud Vett. consuevêre: Unde et tomus et volumen, de Libro, h. e. de charta scripta, non minus dicebatur, quam de charta nondum scripta; sed scapus proprie magis de charta, tomus vero et… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»