obj

ămor (old form ămŏs, like honos, labos, colos, etc., Plaut. Curc. 1, 2, 2; v. Neue, Formenl. I. p. 170), ōris, m. [amo], love (to friends, parents, etc.; and also in a low sense; hence in gen., like amo, while caritas, like diligere, is esteem, regard, etc.; hence amor is used also of brutes, but caritas only of men; v amo init.):

Amicitiae caritate et amore cernuntur. Nam cum deorum, tum parentum, patriaeque cultus, eorumque hominum, qui aut sapientiā aut opibus excellunt, ad caritatem referri solet. Conjuges autem et liberi et fratres et alii, quos usus familiaritasque conjunxit, quamquam etiam caritate ipsā, tamen amore maxime continentur,

Cic. Part. Or. 25, 88; cf. id. ib. 16, 56; Doed. Syn. IV. p. 100 (but amor is related to benevolentia as the cause to the effect, since benevolentia designates only an external, friendly treatment; but amor a real, internal love):

amor, ex quo amicitia nominata, princeps est ad benevolentiam conjungendam,

Cic. Am. 8, 26:

nihil enim est, quod studio et benevolentiā, vel amore potius effici non possit,

id. Fam. 3, 9; cf. Doed. Syn. IV. p. 105 (very freq. in all periods, and in every kind of style; in a low sense most freq. in the com. and eleg. poets, Petron., and similar authors; v. amo init.); constr. with in, erga, or the obj. gen. (with the gen. of the gerund, never in Cic., and perh. in no prose writer; but it is so found in Lucr., Ovid, and Hor.).

Lit.: ab his initiis noster in te amor profectus, Cic. Fam. 13, 29:

si quid in te residet amoris erga me,

id. ib. 5, 5:

amori nostro (i. e. quo a te amamur) plusculum etiam, quam concedit veritas, largiare,

id. ib. 5, 12;

Postquam primus amor deceptam morte fefellit,

Verg. A. 4, 17:

amabilis super amorem mulierum,

Vulg. 2 Reg. 1, 26: in paternitatis amore, brotherly love (Gr. philadelphia), ib. 1 Pet. 1, 22; ib. 2 Pet. 1, 7 bis:

amplecti aliquem amore,

Cic. Att. 7, 1:

habere amorem erga aliquem,

id. ib. 9, 14:

respondere amori amore,

id. ib. 15, 21:

conciliare amorem alicui,

id. de Or. 2, 51 et saep.—Of sexual love, whether lawful or unlawful: Medea amore saevo saucia, Enn. Med. ap. Auct. ad Her. 2, 22 (as a transl. of the Gr. erôti thumon ekplageis Iasonos, Eur. Med. prol. 8):

videbantur illi (septem anni) pauci dies prae amoris magnitudine,

Vulg. Gen. 29, 20; 29, 30:

is amore projecticiam illam deperit,

Plaut. Cist. 1, 3, 43:

amore perdita est,

id. Mil. 4, 6, 38:

in amore haec omnia sunt vitia,

Ter. Eun. 1, 1, 14:

aeterno devictus volnere amoris,

Lucr. 1, 35:

qui vitat amorem,

id. 4, 1069:

Nec te noster amor tenet?

Verg. A. 4, 307; 4, 395; Ov. M. 4, 256:

ne sit ancillae tibi amor pudori,

Hor. C. 2, 4, 1:

meretricis amore Sollicitus,

id. S. 2, 3, 252:

ut majus esset odium amore, quo ante dilexerat,

Vulg. 2 Reg. 13, 15:

ambo vulnerati amore ejus,

ib. Dan. 13, 10 al. —In both significations also in the plur.:

amores hominum in te,

Cic. Att. 5, 10:

amores sancti,

id. Fin. 3, 20, 68; cf. id. Tusc. 4, 34, 72:

Ille meos, primus qui me sibi junxit, amores Abstulit,

Verg. A. 4, 28:

est is mihi in amoribus, i. e. valde a me amatur,

Cic. Fam. 7, 32:

meos amores eloquar,

Plaut. Merc. 1, 1, 2:

meretricii amores,

Ter. And. 5, 4, 10:

quem amore venerio dilexerat,

Nep. Paus. 4, 1:

amores et hae deliciae, quae vocantur,

Cic. Cael. 19:

quando Dido tantos rumpi non speret amores,

Verg. A. 4, 292:

Tabuit ex illo dementer amoribus usa,

Ov. M. 4, 259:

insanos fateamur amores,

id. ib. 9, 519 et saep.; Hor. C. 3, 21, 3 et saep.—

Meton.

For the beloved object itself:

amores et deliciae tuae,

Cic. Div. 1, 36;

Pompeius, nostri amores,

id. Att. 2, 19; 16, 6;

and ironic.: sed redeo ad amores deliciasque nostras, L. Antonium,

id. Phil. 6, 5; Plaut. Poen. 1, 1, 79; Ov. M. 1, 617; 4, 137 al.—

Personified: Amor, the god of love, Love, Cupid, Erôs:

O praeclaram emendatricem vitae poëticam, quae Amorem flagitii et levitatis auctorem in concilio deorum collocandum putet,

Cic. Tusc. 4, 32, 69:

Deum esse Amorem turpis et vitio favens finxit libido,

Sen. Phaedr. 195: Illum conjugem, quem Amor dederat, qui plus pollet potiorque est patre, vet. poët. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69:

Omnia vincit Amor, et nos cedamus Amori,

Verg. E. 10, 69:

Improbe Amor, quid non mortalia corpora cogis?

id. A. 4, 412:

Paret Amor dictis carae genetricis,

id. ib. 1, 689:

Amor non talia curat,

id. E. 10, 28:

nec quid Amor curat,

Ov. M. 1, 480:

Amori dare ludum,

Hor. C. 3, 12, 1; Prop. 1, 2, 8:

non tot sagittis, Spicula quot nostro pectore fixit Amor,

id. 3, 4, 2:

pharetratus,

Ov. Tr. 5, 1, 22:

Notaque purpureus tela resumit Amor,

id. Am. 2, 9, 34:

movit Amor gemmatas aureus alas,

id. R. Am. 39 et saep.—Also in the plur., Cupids, Loves:

corpora nudorum Amorum,

Ov. M. 10, 516:

lascivi Amores,

Hor. C. 2, 11, 7:

parvi Amores,

Prop. 3, 1, 11:

Amores volucres,

Ov. Ep. 16, 201:

pharetrati,

id. R. Am. 519 al. —

A strong, passionate longing for something, desire, lust:

consulatūs amor,

Cic. Sull. 26, 73:

gloriae,

id. Arch. 11, 28:

amicitiae,

id. Tusc. 4, 33, 70:

lactis,

Verg. G. 3, 394:

vini,

Liv. 9, 18:

auri,

Verg. A. 1, 349:

argenti,

Hor. S. 2, 3, 78:

nummi,

Juv. 14, 138:

laudum,

Verg. A. 9, 197 et saep.:

cognitionis,

Cic. Fin. 4, 7, 18.—With gerund:

edundi,

Lucr. 4, 870:

habendi,

Ov. M. 1, 131, and Hor. Ep. 1, 7, 85:

scribendi,

id. S. 2, 1, 10.— Poet., with inf.:

si tantus amor casus cognoscere nostros,

Verg. A. 2, 10:

seu rore pudico Castaliae flavos amor est tibi mergere crines,

Stat. Th. 1, 698.—

Poet., a love-charm, philtre:

quaeritur et nascentis equi de fronte revolsus Et matri praereptus amor,

Verg. A. 4, 516; upon which passage Serv. remarks: Secundum Plinium, qui dicit in Naturali Historiā (8, 42, 66, § 163 sqq.) pullos equinos habere in fronte quandam carnem, quam eis statim natis adimit mater; quam si quis forte [p. 109] praeripuerit, odit pullum et lac ei denegat; v. hippomanes.

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).

A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:

adsum apud te, genitor,

id. ib. p. 522, 32:

alteram (partem) apud me adponito,

Plaut. Trin. 4, 3, 60:

nunc hic apud te servio,

id. Capt. 2, 2, 62:

scriptorum non magnast copia apud me,

Cat. 68, 33 Mull.:

mane apud me,

Vulg. Gen. 29, 19:

Advocatum habemus apud Patrem,

ib. 1 Joan. 2, 1:

cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,

Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—

Esp.

a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:

Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,

Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:

hic apud me hortum confodere jussi,

id. Aul. 2, 2, 66:

si commodumst, apud me, sis, volo,

Ter. Heaut. 1, 1, 110:

condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?

Plaut. Trin. 1, 2, 159:

Quid sibi volunt homines isti apud te?

Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:

cenabis bene apud me,

Cat. 13, 1:

apud me habitavit,

Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:

apud te cenavit,

id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:

in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,

Vulg. Jud. 19, 9:

tenet intus apud se,

Lucil. 9, 59 Mull.:

Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,

Cic. Att. 5, 6:

apud se fecit manere,

Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:

de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,

Cic. Cat. 3, 10:

Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,

id. Phil. 1, 8:

mansit apud eum quattuor mensibus,

Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:

apud quem deversatus es,

Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):

habitasti apud Heium Messanae,

Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:

Fuisti apud Laecam illa nocte,

id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:

apud Ostorium Scapulam epulatur,

Tac. A. 14, 48:

apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,

id. H. 3, 74; 1, 14:

Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,

Vulg. Act. 9, 43:

invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,

Cic. Dom. 83:

qui apud te esset eductus,

id. Quinct. 69:

apud quem erat educatus,

id. Lael. 20, 75:

cum alter ejus filius apud matrem educaretur,

id. Clu. 27:

disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,

Tac. A. 15, 52:

se apud Q. Mucium jus civile didicisse,

id. Or. 30:

apud eosdem magistratus institutus,

Suet. Calig. 24:

servorum manus tamquam apud senem festinantes,

Tac. H. 1, 7:

in convivio apud regem,

id. A. 2, 57: Bene vale;

apud Orcum te videbo,

in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:

sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,

Tac. A. 11, 27:

frater apud Othonem militans,

in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,

nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),

id. ib. 2, 27:

quorum sint legati apud se,

in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:

Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

id. ib. 1, 47:

dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,

at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:

Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,

at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:

duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,

Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:

a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,

Cic. Sest. 41:

domi esse apud sese archipiratas dixit duos,

id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:

quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,

Cic. Verr. 1, 50:

esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,

id. ib. 4, 16:

nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,

id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,

Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):

Sumne ego apud me?

Plaut. Mil. 4, 8, 36:

Non sum apud me,

Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:

Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,

Ter. Heaut. 5, 1, 48:

Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,

id. And. 5, 4, 34:

Num tibi videtur esse apud sese?

id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):

proin tu fac, apud te ut sies,

id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—

In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.

Of civil or military affairs, before:

cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,

Cic. Arch. 3:

apud eosdem judices reus est factus,

id. Clu. 22, 59:

vis de his judicari apud me?

Vulg. Act. 25, 9:

accusavit fratres suos apud patrem,

ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:

hoc, quod nunc apud pontifices agis,

Cic. Dom. 51; 117:

istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,

id. Lig. 12:

qui hanc causam aliquotiens apud te egit,

id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:

(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,

id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:

tutoresne defendent apud istius modi praetorem?

Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:

omnia apud praetores gererentur,

Tac. Or. 38:

causam nescio quam apud judicem defendebat,

Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:

apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,

Cic. Lig. 6:

apud judicem causam dicere,

id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:

apud aliquem dicere,

id. Lig. 6; id. Deiot. 4:

verba apud senatum fecit,

id. Verr. 2, 2, 20:

habita apud senatum oratione,

Tac. A. 12, 25; 6, 8:

haec apud patres disseruit,

id. ib. 2, 43; 4, 2;

4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,

Cic. Verr. 4, 18:

Quae est ergo apud Caesarem querella?

id. Lig. 25:

isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,

id. Caecin. 38:

petita multa est apud eum praetorem,

id. Verr. 1, 155:

causam contra aliquem apud centumviros dicere,

id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:

numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,

Cic. Verr. 3, 120:

apud eorum quem qui manumitteretur,

Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—

In extra judicial cases, before:

apud hunc confessus es et genus etc.,

Plaut. Capt. 2, 3, 52:

nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,

id. ib. 3, 4, 93:

apud erum qui (servos) vera loquitur,

id. Am. 2, 1, 43:

apud novercam querere,

id. Ps. 1, 3, 80:

ego apud parentem loquor,

Cic. Lig. 30:

plura fateri apud amicos,

Tac. A. 14, 62:

aliquid apud aliquem laudare,

Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:

aliquem apud aliquos vituperare,

Cic. Phil. 2, 11:

apud quem tu etiam nos criminari soles,

id. Vatin. 29.—

Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.

With verbs:

apud Tenedios sanctissimus deus habetur,

Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:

quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,

id. ib. 2, 126;

1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,

id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:

apud judicem grave et sanctum esse ducetur,

id. Q. Rosc. 6:

Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,

Vulg. Gal. 3, 11:

haec apud illos barbatos ridicula videbantur,

Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:

unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,

Vulg. 2 Pet. 3, 8.—

With adjj.:

fuisti apud pontifices superior,

Cic. Dom. 4:

qui honos est apud Syracusanos amplissimus,

id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:

quam clara (expugnatio) apud omnes,

id. Verr. 1, 50; 2, 50:

Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,

Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:

hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,

Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:

quod aeque apud bonos miserum est,

id. ib. 1, 29:

quae justa sunt apud nos,

Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:

tunc eritis inculpabiles apud Dominum,

ib. Num. 32, 22:

si is pretio apud istum idoneus esset,

Cic. Verr. 2, 121.—

With substt.:

est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,

Cic. Verr. 1, 46:

tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,

id. ib. 5, 150:

qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,

id. ib. 2, 111:

Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,

Curt. 6, 72:

abominatio est uterque apud Deum,

Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,

Liv. 6, 39, 11:

Sic apud animum meum statuo,

Sall. de Ord. Rep. 2:

sic statuere apud animum meum possum,

Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—

And simply before, in the presence of:

id apud vos proloquar,

Plaut. Capt. prol. 6:

nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,

Ter. Heaut. 3, 3, 14:

se jactant apud eos, quos inviti vident,

Cic. Fl. 61:

licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,

id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:

plus quam apud vos commemorari velitis,

Cic. Caecin. 77:

non apud indoctos loquor,

id. Pis. 68:

ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,

Caes. B. G. 1, 19:

quid apud magnum loquerentur Achillem,

Ov. M. 12, 163:

neque raro neque apud paucos talia jaciebat,

Tac. A. 4, 7:

loqui de se apud aliquem,

Cic. Att. 1, 3:

mentiri apud aliquem,

Plaut. Poen. 1, 1, 24:

apud aliquem profiteri,

Curt. 7, 7, 24:

Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

Cic. Mur. 61:

Caesar apud milites contionatur,

Caes. B. C. 1, 7:

gratias agere alicui apud aliquem,

Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:

si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,

Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:

Quae fundebat apud Samson lacrimas,

Vulg. Jud. 14, 16.—

Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:

quom apud te parum stet fides,

Plaut. Ps. 1, 5, 62:

Et bene apud memores veteris stat gratia facti,

Verg. A. 4, 539:

At fides mihi apud hunc est,

Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:

ut apud me praemium esse positum pietati scias,

id. Hec. 4, 2, 8:

alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,

Vulg. Matt. 6, 1:

illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,

Cic. Imp. Pomp. 46:

(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,

Caes. B. G. 2, 14:

si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,

Cic. Sest. 12:

Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,

id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:

ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,

id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:

(servi) apud eum sunt in honore et pretio,

id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:

videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,

id. Verr. 5, 181:

quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,

id. ib. 1, 42:

domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,

id. Clu. 154; id. Mur. 38:

Dumnorigem, magna apud plebem gratia,

Caes. B. G. 1, 18:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,

id. ib. 1, 20:

certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,

Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:

utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

apud quem ut multum gratia valeret,

Nep. Con. 2, 1:

video apud te causas valere plus quam preces,

Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:

quod apud vos plurimum debebit valere,

Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:

qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 113:

speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,

id. Sex. Rosc. 141:

(eum) apud finitimas civitates largiter posse,

Caes. B. G. 1, 18:

quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,

Cic. Verr. 1, 19:

quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,

id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:

qui apud eum plurimum poterat,

id. ib. 3, 130:

qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,

id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:

faciles sunt preces apud eos, qui etc.,

Cic. Har. Resp. 63:

nihil me turpius apud homines fuisset,

id. Att. 2, 19:

apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,

Cels. 3, 23.—

Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:

CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,

Cic. Fl. 52:

Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,

Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:

qui (colonus) perigrinatur apud vos,

Vulg. Exod. 12, 49:

qui regnabat apud vos,

ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:

si iste apud eos quaestor non fuisset,

Cic. Div. in Caecil. 4; 65:

Apud eos fuisse regem Divitiacum,

Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:

qui (praetores) apud illos a populo creantur,

Cic. Fl. 44:

apud quos consul fuerat,

id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:

apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,

id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:

fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,

Verg. A. 6, 568;

Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,

Cic. Font. 42:

qui apud socios nominis Latini censi essent,

Liv. 41, 9:

qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,

Cic. Verr. 4, 109:

id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,

id. ib. 4, 80:

si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,

id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:

ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,

Cic. Verr. 2, 131:

si tu apud Persas deprehensus etc.,

id. ib. 5, 166:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,

Caes. B. G. 1, 2:

apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:

quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,

Caes. B. G. 1, 50:

aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,

Tac. G. 31:

Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),

Verg. A. 2, 71:

apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,

Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:

qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,

in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:

apud exercitum mihi fueris tot annos,

id. Mur. 45:

quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,

in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:

simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,

Tac. H. 5, 10:

quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,

with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—

In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:

Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,

id. de Or. 1, 7, 28:

quo in libro,

id. ib. 1, 11, 47):

ut scriptum apud eundem Caelium est,

Cic. Div. 1, 26, 55:

apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,

id. Sen. 22, 79:

quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,

id. Off. 1, 9, 28:

apud Agathoclem scriptum in historia est,

id. Div. 1, 24, 50:

ut est apud poetam nescio quem,

id. Phil. 2, 65:

Quod enim est apud Ennium, etc.,

id. Off. 1, 8, 26:

de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,

id. ib. 1, 25, 87:

Apud Varronem ita est, etc.,

Plin. 18, 35, 79, § 348:

ut video scriptum apud Graecos,

Cic. Scaur. 4:

invenio apud quosdam auctores,

Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:

reperio apud scriptores,

id. ib. 2, 88:

apud Solonem,

i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:

cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,

Tac. Or. 9. —Also of speakers:

apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,

Tac. Agr. 22.—

a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:

quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,

Cic. Leg. 2, 13, 33:

juris civilis magnum usum apud multos fuisse,

id. Brut. 41, 152:

cum apud eum summum esset imperium populi,

Nep. Phoc. 2, 4:

omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,

Sall. C. 20, 8:

par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,

Liv. 22, 30, 8:

apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),

Tac. A. 12, 35:

pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),

id. H. 4, 76:

minorem esse apud victos animum,

id. ib. 3, 1;

2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,

Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:

apud te est fons vitae,

Vulg. Psa. 35, 10:

apud Dominum (est) misericordia,

ib. ib. 129, 7.—

Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:

erat ei apud me pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,

Cic. Verr. 4, 29:

multa (signa) deposita apud amicos,

id. ib. 4, 36:

apud quem inventus est scyphus,

Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:

te pix atra agitet apud carnuficem,

in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:

qui (obsides) apud eum sint,

Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—

Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:

remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,

Cic. Verr. 4, 2:

si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,

Tac. H. 1, 13; 1, 20:

qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,

Cic. Div. in Caecil. 8:

neque praemia caedis apud interfectorem mansura,

Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:

fidens apud aliquem obligare,

Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:

Essetne apud te is servos acceptissimus?

Plaut. Capt. 3, 5, 56:

non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,

Cic. Verr. 2, 110:

apud publicanos gratiosus fuisti,

id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;

apud Deum autem omnia possibilia sunt,

Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.

Transf. In designations of place,

At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):

verecundari neminem apud mensam decet,

Plaut. Trin. 2, 4, 77:

Quid apud hasce aedis negotii est tibi?

id. Am. 1, 1, 194:

Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?

id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:

navem is fregit apud Andrum insulam,

Ter. And. 1, 3, 17:

apud Tenedum pugna illa navalis,

Cic. Arch. 21:

ut apud Salamina classem suam constituerent,

Nep. Them. 3, 4:

apud oppidum morati,

Caes. B. G. 2, 7:

agri in Hispania apud Karthaginem Novam,

Cic. Agr. 1, 5:

bellatum apud Actium,

Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:

Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,

Ov. R. Am. 163:

morabatur in castris apud Galgalam,

Vulg. Jos. 10, 6:

quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,

Verg. A. 11, 288:

apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,

Tac. A. 4, 25:

Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. H. 3, 35:

apud vexillum tendentes,

id. A. 1, 17:

trepidatur apud naves,

id. H. 2, 15:

hostis est non apud Anienem, sed in urbe,

Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:

quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,

Verg. A. 5, 261:

apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,

Verg. A. 12, 331:

octo apud Rhenum legiones,

Tac. A. 1, 3:

apud ripam Rheni,

id. ib. 2, 83:

probavi te apud Aquam Contradictionis,

Vulg. Psa. 80, 8:

repertus apud fretum Siciliae,

Tac. A. 6, 14:

propitiata Juno apud proximum mare,

id. ib. 15, 44:

apud promunturium Miseni consedit in villa,

id. ib. 6, 50:

Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,

Cat. 63, 53 Mull.:

apud altaria deum pepigere,

before, Tac. A. 11, 9:

decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,

id. ib. 14, 12 (cf.:

unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,

Liv. 41, 9):

apud Caesaris effigiem procubuit,

Tac. A. 12, 17; 13, 23:

quartum apud lapidem substiterat,

id. ib. 15, 60:

laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),

Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;

on the other hand,

id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:

Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,

Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):

quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,

Tac. A. 2, 49.—

At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,

ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,

Tac. A. 4, 64:

apud villam est,

Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:

Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,

Plaut. Ep. 2, 2, 67:

deponere apud Solos in delubro pecuniam,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ut rationes apud duas civitates possim relinquere,

id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;

13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,

Liv. 28, 29:

donum apud Antium statuitur,

Tac. A. 3, 71:

bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,

id. ib. 6, 11:

Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,

Suet. Tit. 5:

quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,

id. Aug. 93:

apud Mediolanum,

Lact. Mort. Persec. 48:

eum pugionem apud Capitolium consecravit,

Tac. A. 15, 74:

Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,

id. ib. 15, 32:

quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,

id. ib. 3, 72:

qui (rei) apud aerarium pependissent,

Suet. Dom. 9 Roth:

cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,

Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:

ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,

Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:

apud Pharsaliam,

Liv. Epit. 111:

apud Palaestinam,

Eutr. 7, 13:

qui erant apud Helladam,

Vulg. 1 Macc. 8, 9. —

Of time.

With words denoting time or occasion, in, at (rare):

apud saeclum prius,

Ter. Eun. 2, 2, 15:

aliquem apud judicium persequi,

at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—

With words designating persons, with, among, in the time of:

hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,

Cic. Off. 1, 12, 36:

fecerunt hoc multi apud majores nostros,

id. Verr. 2, 118; 5, 148:

Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:

Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),

Tac. A. 2, 33.—

For ad with words implying motion (very rare):

APVT EVM PERVENIRE,

Inscr. Grut. 786, 5:

atque apud hunc eo vicinum,

Plaut. Mil. 2, 5, 70:

Bito apud aurificem,

Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:

(naves) apud insulas longius sitas ejectae,

Tac. A. 2, 24:

qui apud Romanos de societate functus est legatione,

Vulg. 2 Macc. 4, 11.

(cf. ad, I. fin. b.)

It is sometimes placed after its subst.:

quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,

Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:

Is locus est Cumas aput,

Lucr. 6, 747 Lachm.:

montem apud Erycum,

Tac. A. 4, 43:

ripam apud Euphratis,

id. ib. 6, 31:

Misenum apud et Ravennam,

id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—

It is sometimes placed between the subst. and adj.:

barbaras apud gentes,

Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:

non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,

id. ib. 14, 14.—

Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:

apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,

ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

ardor, ōris, m. [ardeo], a flame, fire, heat, burning heat, lit. and trop.

Lit.:

solis ardor,

Lucr. 2, 212:

exortus est sol cum ardore,

Vulg. Jac. 1, 11:

ignium,

Lucr. 5, 587:

ignis,

Vulg. 2 Pet. 3, 12:

flammarum,

Lucr. 5, 1093:

flammaï,

id. 5, 1099 al.:

visas ab occidente faces ardoremque caeli,

Cic. Cat. 3, 8:

ardor caelestis, qui aether vel caelum nominatur,

id. N. D. 2, 15, 41:

ardore deflagrare,

id. Ac. 2, 37, 119:

ardores corporum in morbis,

Plin. 14, 16, 18, § 99:

Visitabo vos in egestate et ardore,

with burning fever, Vulg. Lev. 26, 16 al. —

Trop.

Of the flashing fire of the eyes, brightness, brilliancy:

fervescit et ex oculis micat acribus ardor,

and fire gleams forth from the keen eyes, Lucr. 3, 289:

ille imperatorius ardor oculorum,

Cic. Balb. 21, and id. N. D. 2, 42, 107.—Of the external appearance in gen.:

in te ardor voltuum atque motuum,

Cic. Div. 1, 37, 80:

oris,

animation, Vell. 2, 35.—

Of the passions or feelings, heat, ardor, glow, impatience, eagerness, ardent desire:

Sive voluptas est sive est contrarius ardor, i. e. dolor,

some tormenting pain, Lucr. 3, 251:

cupiditatum ardore restincto,

Cic. Fin. 1, 13, 43:

ardor mentis ad gloriam,

id. Cael. 31:

quem ardorem studii censetis fuisse in Archimede, qui etc.,

id. Fin. 5, 19, 50:

ardor animi non semper adest, isque cum consedit,

id. Brut. 24, 93:

vultus ardore animi micans,

Liv. 6, 13:

ardorem compescere,

Tac. Agr. 8; Liv. 8, 16. — Transf. from the combatants to the weapons:

tantus fuit ardor armorum,

Liv. 22, 5:

Ardorem cupiens dissimulare meum,

glowing love, Tib. 4, 12, 6; so Ov. M. 7, 76.— With obj. gen.:

at te ejusdem virginis ardor Perdiderat,

Ov. M. 9, 101; 9, 140; Hor. Epod. 11, 27 al.—And meton., the object of ardent affection, love, flame:

tu primus et ultimus illi Ardor eris,

Ov. M. 14, 683.

aspectus ( adsp-), a, um, Part. of aspicio

aspectus ( adsp-), ūs, m. ( gen. aspecti, Att. ap Non. p. 485, 21; cf. Prisc. p. 712 P.; Rudd. I. p. 103, n. 46; dat. sing. aspectu, like jussu, manu, etc., Verg. A. 6, 465; cf. Schneid Gr II. 332) [aspicio].

A.. Act., a seeing, looking at, a look, sight.

Absol.: intellegens dicendi existimator uno aspectu et praeteriens de oratore saepe judicat, Cic Brut. 54, 200:

e quibus (litteris tuis) primo aspectu voluptatem cepi, quod erant a te ipso scriptae,

id. Att. 7, 3, 1 hic primo aspectu inanimum quiddam se putat cernere, id. N. D 2, 35, 90:

urbs situ est praeclaro ad aspectum,

id. Verr 2, 4, 52 fin.:

voci tamen et aspectui pepercit,

Tac. A. 15, 61 et saep.—

With gen. of obj. or adj. for gen.:

carere aspectu civium,

Cic. Cat. 1, 7, 17:

hominum aspectum lucemque vitare,

id. Sull. 26, 74:

aspectum civium gravari,

Tac. A. 3, 59:

se aspectu alicujus subtrahere,

Verg. A. 6, 465:

ab aspectu alicujus auferri,

Vulg. Tob. 12, 21:

aspectum alicujus fugere, Sen Hippol. 734: aspectum alicujus rei exuere,

Tac. A. 16, 28:

si te aspectus detinet urbis,

Verg. A. 4, 347:

in aspectu earum,

Vulg. Gen. 30, 38:

violare sacra aspectu virili, i. e. virorum,

Cic. Har Resp. 5, 8. in aspectu tuo gaudebit, Vulg. Tob. 11, 8.—In plur.:

sic orsus Apollo Mortales medio aspectus sermone reliquit, i. e. mortalium,

Verg. A. 9, 657.—

Physically, the sight, glance:

lubricos oculos fecit (natura) et mobiles, ut aspectum, quo vellent, facile converterent,

Cic. N. D. 2, 57, 142: si contendemus per continuationem, acri aspectu utemur, Auct. ad Her. 3, 15, 27.—

The sense of sight: Sed mihi ne utiquam cor consentit cum oculorum aspectu, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 17, 52' quicquid sub aspectum oculorum cadit, Vulg. Lev. 13, 12:

caelum ita aptum est. ut sub aspectum et tactum cadat,

Cic. Tim. 5:

aspectum omnino amittere,

id. Tusc. 1, 30, 73:

res caecae et ab aspectūs judicio remotae,

id. de Or. 2, 87, 357.—

Pass. (i. e. transferred to the object seen).

The visibility, appearance:

adspectu siderum,

Plin. 2, 68, 68, § 172:

In sedecim partes caelum in eo adspectu divisere Tusci,

id. 2, 54, 55, § 143, where Jan reads spectu. —

The manner of appearance, appearance, look, aspect, presence, mien, countenance.

In gen.: quadrupes aspectu truci, Pac. ap. Cic. Div 2, 64, 133:

Horribili super aspectu mortalibus instans,

Lucr. 1, 65:

erat rotis horribilis aspectus,

Vulg. Ezech. 2, 18: pomorum [p. 174] jucundus aspectus, Cic. N. D. 2, 63, 158; id. Phil. 2, 29:

erat aspectus ejus sicut fulgur,

Vulg. Matt. 28, 3:

aspectus faciei illius immutatus est super Sidrach etc.,

ib. Dan. 3, 19:

fuit (Iphicrates) et animo magno et corpore imperatoriāque formā, ut ipso aspectu cuivis iniceret admirationem sui,

Nep. Iphicr. 3, 1:

Canidia et Sagana horrendae aspectu,

Hor. S. 1, 8, 26:

apes horridae adspectu,

Plin. 11, 18, 19, § 59:

(rex) erat terribilis aspectu,

Vulg. Esth. 15, 9:

lignum (erat) aspectu delectabile,

ib. Gen. 3, 6:

Bucephalus adspectu torvo,

Plin. 8, 42, 64, § 154:

Oceanus cruento aspectu,

Tac. A. 14, 32 al. —Hence,

Of shape, the form, appearance:

herba adspectu roris marini,

Plin. 24, 19, 113, § 173; 10, 39, 56, § 115:

super similitudinem throni similitudo quasi aspectus hominis,

Vulg. Ezech. 1, 26: quasi aspectus equorum, ib. Joel, 2, 4.—

Of color, the color, appearance, look:

carbunculi adspectūs nigrioris,

Plin. 37, 7, 25, § 95:

discolor,

id. 31, 2, 20, § 30:

Cum color albus in cute fuerit et capillorum mutaverit aspectum,

Vulg. Lev. 13, 10; ib. Ezech. 1, 7; 1, 16.

bĭbo, bĭbi (post-class. part. fut. bĭbĭtūrus, Hier. Isa. 8, 25, 8; Vulg. Matt. 20, 22; id. Act. 23, 12; Cassiod. Hist. Eccl. 1, 1; part. perf. bĭbĭtus, a, um, Cael. Aur. Chron. 4, 3, 60; Capitol. Ver. 5, 3; Aem. Mac. c. de Porro; Plin. Val. 2, 18; inf. apocop. biber, Cato, Titin., and Fannii Annal. ap. Charis. p. 99), 3, v. a. [root bi; Gr. pi-, pinô, pepôka; whence Lat. poto, as if from po; Sanscr. pī; Slav. piti; Lith. pota], to drink (usually from thirst, a natural want; poto, to drink from passion, habit, etc.; but poto is occasionally used of water, etc., e. g. Plin. 11, 37, 68, § 179; cf.:

bibere naturae est, potare luxuriae,

Isid. Diff. 1. 74; and the partt. potus and potatus are regularly used instead of the partt. of bibo).

With acc.

Of the liquid drunk:

per aestatem boves aquam bonam et liquidam bibant semper curato,

Cato, R. R. 73:

jejunus heminam bibito,

id. ib. 126:

si voles vinum Choum bibere, licebit bibas,

id. ib. 48: eapse merum condidicit bibere;

foribus dat aquam quam bibant,

Plaut. Curc. 1, 3, 4:

vicit vinum quod bibi,

Ter. Eun. 4, 5, 1:

Darius in fugā cum aquam turbidam bibisset,

Cic. Tusc. 5, 34, 97:

patrono malo suadebat ut mulsum frigidum biberet,

id. de Or. 2, 70, 282:

viveret, nisi illud (i. e. venenum) bibisset,

Quint. 8, 5, 31:

bibo aquam,

id. 6, 3, 93:

cur apud te vinum aetate tuā vetustius bibitur?

Sen. Vit. Beat. 17, 2:

nisi Hy. mettia mella Falerno Ne biberis diluta,

Hor. S. 2, 2, 15:

et Veientani bibitur faex crassa rubelli,

Mart. 1, 103, 9:

lac bibere,

to suck, Ov. Am. 3, 10, 22; id. M. 9, 377; 9, 615.—Also nutricem bibere (i. e. lac de nutrice), App. M. 2, p. 115, 29.— Poet.;

Caecubam... Tu bibes uvam (i. e. vinum),

Hor. C. 1, 20, 10:

in usu radix tantum duabus drachmis bibenda (i. e. sucus radicis),

Plin. 25, 6, 30, § 67.—

Pocula or cyathos bibere.

Poet., = vinum (cf. pinein kratêras):

tristia cum multo pocula felle bibat,

Tib. 1, 5, 50:

ipse bibebam Sobria suppositā pocula victor aquā,

id. 1, 6, 28:

plura pocula = plus vini,

id. 1, 9, 59; so,

nomismata and aera,

id. 1, 26, 3.—

Of the number of cups drunk at a merry-making: vide quot cyathos bibimus: St. Tot quot digiti sunt tibi in manu, Plaut. Stich. 5, 4, 24.—Esp. of the custom of drinking names, i. e. as many cups as there are letters in a name proposed; the number is frequently expressed by fractional parts of the as (uncia = a cyathus;

quincunx = 5 cyathi, etc.): quincunces et sex cyathos bessemque bibamus, Gaius ut fiat, Julius, et Proculus,

Mart. 11, 36, 7:

crebros ergo licet bibas trientes,

id. 1, 106, 8:

diluti bibis unciam Falerni,

id. v. 3 (cf. with potare:

sextantes et deunces,

id. 12, 28).—Hence, nomen bibere, Julium, etc., bibere:

ut jugulem curas, nomen utrumque bibam,

Mart. 8, 57, 26:

Laevia sex cyathis, septem Justina bibatur, Quinque Lycas, Lyde quattuor, Ida tribus,

id. 1, 71, 1 sq.:

Astyanacta bibes,

id. 8, 6, 16.—

Fluvium, undam, pruinas bibere ( poet.).

= aquam ex flumine bibere:

priusquam Pabula gustassent Trojae Xanthumque bibissent,

Verg. A. 1, 473:

jam crassus torrens bibitur tamen,

Stat. Th. 4, 821:

puram bibis amnibus undam,

Claud. Laud. Herc. 74.—

Trop., to arrive at the region of the river:

non illum nostri possunt mutare labores, Nec si... Hebrumque bibamus Sithoniasque nives... subeamus (i. e. si Thraciam adeamus),

Verg. E. 10, 65:

ante... Aut Ararim Parthus bibet, aut Germania Tigrim Quam, etc.,

sooner will the Parthians come to Germany, or the Germans to the country of the Parthians, id. ib. 1, 63:

turbaque Phasiacam Graia bibistis aquam,

Ov. H. 12, 10.—Hence,

Qui flumen bibunt, = the inhabitants of the country through which the river passes:

qui Tiberim Fabarimque bibunt,

Verg. A. 7, 715:

qui profundum Danubium bibunt,

Hor. C. 4, 15, 21:

qui Nilum ex ipso protinus ore bibunt,

Mart. 7, 88, 6:

populosque bibentes Euphraten,

Luc. 8, 213:

qui te, Nile, bibit, Claud. Prob. et Olybr. 38.—So of an inland sea: caesamque bibens Maeotin Alanus,

Claud. in Rufin. 1, 812.—Of a single person:

extremum Tanaim si biberes, Lyce,

Hor. C. 3, 10, 1.—Similarly, montium pruinas bibere, of the rivers fed by a mountain range:

amniumque... quicunque Odrysias bibunt pruinas,

Mart. 10, 7, 2: fluvios qui... Alpinasque bibunt de more pruinas, Claud. Prob. et Olybr. 255.—

Bibere aquas, to be drowned:

neu bibat aequoreas naufragus hostis aquas,

Ov. H. 7, 62.— Transf., of ships, to founder, to be wrecked: o utinam... Argo funestas pressa bibisset aquas! Ov. Am. 2, 11, 6.—

Sanguinem or cruorem bibere.

Sanguinem, in a figurative sense, = sanguinem sitire:

cujus sanguinem (Antonium) non bibere censeatis? (sitire, animo bibere),

Cic. Phil. 11, 5, 10.—

Cruorem bibere, to draw blood, to kill:

hasta virgineum alte bibit acta cruorem,

Verg. A. 11, 803; Claud. in Rufin. 1, 78.—

Transf. to things other than liquids.

Of concrete things: dixit et ardentes avido bibit ore favillas, breathed in, drew in (of the sparks of a funeral pyre), Mart. 1, 42, 5:

vigilandae noctes et fuligo lucubrationum bibenda,

inhale, Quint. 11, 3, 23.—

Figuratively, of abstract things.

= cupideaudire, legere:

pugnas et exactos tyrannos... bibit aure vulgus,

eagerly listens to, Hor. C. 2, 13, 32:

incipe: suspensis auribus ista bibam,

Prop. 3, 4, 8: hinc ille justitiae haustus bibat, imbibe (by reading) the love of justice, Quint. 12, 2, 31: illa divino fruitur sermone parentis, maternosque bibit mores, Claud. Nupt. Hon. et Mar. 231.—

To imbibe, be affected with:

infelix Dido, longumque bibebat amorem,

Verg. A. 1, 749:

totisque novum bibit ossibus ignem,

the fire of love, Stat. Achill. 1, 303.—

To draw out, exhaust: nudae illae artes omnem sucum ingenii bibunt, Quint. prooem. 24.—

To swallow, i. e. forget:

quamquam ego vinum bibo, mandata hau consuevi simul bibere una,

Plaut. Pers. 2, 1, 3. —

Transf., of inanim. subjects, to absorb liquids, draw, imbibe them:

id si feceris metreta oleum non bibet,

Cato, R. R. 100. —So trop.:

claudite jam rivos... sat prata biberunt,

Verg. E. 3, 111:

inriguumque bibant violaria fontem,

id. G. 4, 32:

quae (terra) bibit humorem,

absorbs moisture, id. ib. 2, 218:

amphora fumum bibere instituta,

Hor. C. 3, 8, 11:

mista bibunt molles lacrimis unguenta favillae,

Ov. F. 3, 561:

tunc bibit irriguus fertilis hortus aquas,

Tib. 2, 1, 44:

lanarum nigrae nullum colorem bibunt,

take no color, Plin. 8, 48, 73, § 193; so,

candorem (i. e. colorem candidum) bibere,

id. 31, 11, 47, § 123: arcus bibit (aquas) and nubes bibunt (aquas), the rainbow, the clouds draw water (according to a popular belief among the ancients):

cur bibit arcus aquas?

Prop. 3, 5 (4, 4), 32:

et bibit ingens Arcus,

Verg. G. 1, 380.—And, jestingly, of an old woman given to drink: ecce autem, bibit arcus;

hercle, credo, hodie pluet,

Plaut. Curc. 1, 2, 39 (44):

unde aures nubesque bibunt atque imbrifer arcus,

Stat. Th. 9, 405.—So with object understood:

bibite, festivae fores,

with reference to the wine spilled, Plaut. Curc. 1, 1, 88:

palma toto anno bibere amat, i. e. aquam,

Plin. 13, 4, 7, § 28.—

Absol. (the obj. acc. understood).

Sc. aquam:

nec sitis est exstincta priusquam vita bibendo (of those seized by the plague),

Ov. M. 7, 569.—

Of liquids in general:

numquam sitiens biberat,

Cic. Tusc. 5, 34, 97:

edendi mihi erit bibendique finis desideria naturae restinguere,

Sen. Vit. Beat. 20, 5:

ut nec bibant sine ambitione, nec edant,

id. ib. 12, 5:

conducit inter cibos bibere,

Plin. 23, 1, 23, § 41:

vino debemus homines quod soli animalium non sitientes bibimus,

id. 23, 1, 23, § 42.—

Esp. of wine:

es, bibe, animo obsequere mecum,

Plaut. Mil. 3, 1, 82:

quamquam illud est dulce, esse et bibere,

id. Trin. 2, 1, 37:

jam diu factum postquam bibimus: nimis diu sicci sumus,

id. Pers. 5, 2, 45; id. Poen. 4, 2, 13:

decet luxuriosum bibendo mori,

Quint. 8, 5, 23:

ut jejuni biberent,

Plin. 14, 28 med. — Pass. impers. bibitur, they drink, he drinks, people drink:

dies noctisque estur, bibitur,

Plaut. Most. 1, 3, 78:

ab tertiā horā bibebatur, ludebatur, vomebatur,

Cic. Phil. 2, 41, 104:

bibitur usque eo dum de solio ministretur,

id. Pis. 27, 67.—

With adverbs or adverbial phrases.

Of manner:

jucundius bibere,

Cic. Tusc. 5, 34, 97; id. Att. 13, 52, 1:

large,

Plin. 10, 34, 52, § 105:

fit invitatio ut Graeco more biberetur, i. e. propinando,

Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66.—

With num. adv. denoting the number of cups:

jam bis bibisse oportuit,

Plaut. Bacch. 4, 3, 122:

sic ago, semel bibo,

id. Rud. 3, 6, 46:

plus quam deciens, Sextiliane, bibis,

Mart. 1, 26, 10:

quare bis deciens, Sextiliane bibis?

id. 1, 11, 2.—

With abl. or prep. and abl.

Of the liquid, river, etc.:

de eo vino... bibito ante cenam,

Cato, R. R. 114: a fonte bibatur... [p. 236] an lacu, Mart. 9, 99, 9:

ab amne,

id. 12, 11:

ex aquā,

Prop. 2, 30, 32:

ex fonte,

id. 4, 4, 14.—

Of the vessel.

Abl.:

gemmā, i. e. poculo ex gemmā facto,

Verg. G. 2, 506:

caelato = e poculo caelato,

Juv. 12, 47:

conchā,

id. 6, 304:

fictilibus,

id. 10, 25:

testā,

Mart. 3, 82, 3:

vitro,

id. 1, 37, 2; 4, 85, 1:

ossibus humanorum capitum,

Plin. 7, 2, 2, § 12.—And bibere understood:

poscunt majoribus poculis, i. e. bibi,

Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66.—

With ex: ex solido auro, L. Varius ap. Macr. 6, 1:

e gemmā,

Prop. 3, 3, 26.—

With in:

hac licet in gemmā bibas,

Mart. 14, 120:

in Priami calathis,

id. 8, 6, 16:

in auro,

Sen. Thyest. 453:

in argento potorio,

Dig. 34, 12, 21:

in ossibus capitum,

Flor. 3, 4, 2.—

Particular phrases.

Bibe si bibis = bibe nunc, si omnino bibere vis, a formula urging to drink, Plaut. Stich. 5, 4, 33; 5, 4, 51 (cf.:

age, si quid agis,

id. ib. 5, 4, 35).—

Dare bibere, to give to drink, a Grecism, perh. only in the foll. passages: date illi biber, Titin ap. Charis. p. 99 P. (Com. Rel. v. 78 Rib.):

jubebat biber dari, Fann. Ann. ib: bibere da usque plenis cantharis,

Plaut. Pers. 5, 2, 40 (45):

quod jussi ei dari bibere,

Ter. And. 3, 2, 4; cf.:

ut Jovi bibere ministraret,

Cic. Tusc. 1, 26, 65:

ut bibere sibi juberet dari,

Liv. 40, 47, 5: cf.: dare with subj.:

tum vos date bibat tibicini,

Plaut. Stich. 5, 5, 16.—And with rel. and subj.:

nimium dabat quod biberem,

Plaut. Cist. 1, 1, 19:

dat aquam quam bibant,

id. Curc. 1, 3, 4.—

Prov.:

aut bibat aut abeat, taken from the Greek banquets, in which the chairman (arbiter bibendi,

Hor. C. 2, 7, 25) could demand unconditional submission to the drinking laws (ê pithi, ê apithi), Cic. Tusc. 5, 41, 118.

bĭbo, ōnis, m. [1. bibo], a tippler, drunkard, Firm. Math. 5, 4 fin. —

Esp., a kind of worm bred in wine, Afran. ap. Isid. Orig. 12, 8, 16 (Com. Rel. v. 406 Rib.; al. bibiones).

causa (by Cicero, and also a little after him, caussa, Quint. 1, 7, 20; so Fast. Praenest. pp. 321, 322; Inscr. Orell. 3681; 4077; 4698 al.; in Mon. Ancyr. 3, 1 dub.), ae, f. [perh. root cav- of caveo, prop. that which is defended or protected; cf. cura], that by, on account of, or through which any thing takes place or is done; a cause, reason, motive, inducement; also, in gen., an occasion, opportunity (opp. effectis, Quint. 6, 3, 66; 7, 3, 29:

factis,

id. 4, 2, 52; 12, 1, 36 al.; very freq. in all periods, and in all kinds of discourse. In its different meanings syn. with ratio, principium, fons, origo, caput; excusatio, defensio; judicium, controversia, lis; partes, actio; condicio, negotium, commodum, al.).

In gen.: causa ea est, quae id efficit, cujus est causa; ut vulnus mortis; cruditas morbi;

ignis ardoris. Itaque non sic causa intellegi debet, ut quod cuique antecedat, id ei causa sit, sed quod cuique efficienter antecedat,

Cic. Fat. 15, 34:

justa et magna et perspicua,

id. Rosc. Am. 14, 40: id. Phil. 2, 22, 53; id. Att. 16, 7, 6:

sontica causa, v. sonticus.—Followed by a particle of cause: causa, quamobrem, etc.,

Ter. And. 5, 1, 18; id. Eun. 1, 2, 65; id. [p. 304] Heaut. 2, 3, 95; id. Hec. 3, 3, 22; 3, 5, 2; 4, 4, 73; Cic. Fin. 4, 16, 44:

causa, quare, etc.,

Cic. Inv. 2, 20, 60:

causa, cur, etc.,

id. Ac. 1, 3, 10; Quint. 11, 3, 16; 2, 3, 11; Hor. C. 1, 16, 19 al.:

causa quod, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 46, § 109; id. Phil. 6, 1, 1; Quint. 2, 1, 1; 5, 10, 30 al.:

ut, etc.,

Plaut. Capt. 2, 2, 7; Ter. Eun. 3, 3, 6; Cic. Fam. 1, 8, 4 al.:

haud causa quin, etc.,

Plaut. Most. 2, 2, 4:

quae causa est quin,

id. Capt. 2, 2, 103:

quid causae est quin,

Ter. And. 3, 4, 21; Cic. Tusc. 5, 11, 32; Hor. S. 1, 1, 20:

nulla causa est quin,

Cic. Fam. 2, 17, 1:

causa quominus,

Sall. C. 51, 41; Liv. 34, 56, 9:

causa ne,

id. 34, 39, 9:

nihil causae est cur non, etc.,

Quint. 11, 3, 59:

causae propter quas, etc.,

id. 4, 2, 12; 5, 7, 24; 8, 6, 23.—With gen. obj.:

is, qui causa mortis fuit,

Cic. Phil. 9, 3, 7; Liv. 21, 21, 1; Quint. 7, 3, 18; 7, 4, 42:

salutis,

Lucr. 3, 349:

morbi,

id. 3, 502; Verg. G. 4, 397; Hor. C. 2, 2, 14:

nos causa belli sumus,

Liv. 1, 13, 3:

causa mortis fuistis,

Quint. 7, 3, 32; Sen. Ira, 2, 27, 3:

explicandae philosophiae,

Cic. Div. 2, 2, 6:

nec vero umquam bellorum civilium semen et causa deerit,

id. Off. 2, 8, 29; so,

belli,

Sall. C. 2, 2; Verg. A. 7, 553; Hor. C. 2, 1, 2; id. S. 1, 3, 108; id. Ep. 1, 2, 9:

felix qui potuit rerum cognoscere causas,

Verg. G. 2, 490:

vera objurgandi causa,

Ter. And. 1, 1, 131; cf. with ad:

causa ad objurgandum,

id. ib. 1, 1, 123; id. Hec. 4, 4, 71; and poet. with inf.:

consurgere in arma,

Verg. A. 10, 90:

perire,

Tib. 3, 2, 30:

gestare carinas,

Luc. 5, 464.— With prepp.:

cum causā,

with good reason, Cic. Verr. 2, 1, 8, § 21; id. de Or. 2, 60, 247; Varr. R. R. 1, 17, 4:

sine causā,

without good reason, Cic. Div. 2, 28, 61; id. Fat. 9, 18; id. de Or. 2, 60, 246; id. Att. 13, 22, 1; Caes. B. G. 1, 14; Nep. Alcib. 6, 2; Quint. 1, 10, 35; 1, 12, 9:

his de causis,

Cic. Att. 6, 1, 6:

id nisi gravi de causā non fecisset,

id. ib. 7, 7, 3:

justis de causis,

id. Fam. 5, 20, 2:

quā de causā,

id. Off. 1, 41, 147; id. Ac. 1, 12, 43; Caes. B. G. 1, 1:

quibus de causis,

Quint. 4, 2, 15;

less freq. in ante-Aug. prose: quā ex causa,

Cic. Rep. 2, 7, 13; id. Mur. 17, 36; but very freq. in Quint., Sen., and the younger Plin.; so,

nullā aliā ex causā,

Sen. Ep. 29, 1:

multis ex causis,

Quint. 5, 12, 3:

quibus ex causis,

id. 4, 2, 15; Plin. Ep. 6, 6, 8:

ex plurimis causis,

id. ib. 1, 3, 6:

ex his (causis),

id. ib. 5, 8, 6:—ob eam causam scribo, ut, etc., Cic. Fam. 1, 8, 4:

illa festinatio fuit ob illam causam, ne, etc.,

id. Verr. 2, 2, 40, § 99; Nep. Milt. 6, 2:

ob eam causam, quia, etc.,

Cic. N. D. 3, 20, 51:

ob eas causas,

Caes. B. G. 1, 10:

ob eam ipsam causam,

Cic. Brut. 7, 29:

quam ob causam,

Nep. Paus. 2, 6:

propter eam quam dixi causam,

Cic. Verr. 2, 3, 46, § 110:

causae propter quas,

Quint. 4, 2, 12.—In causā esse, to be the cause of, responsible for, etc. (rare):

in causā haec sunt,

Cic. Fam. 1, 1, 1:

vim morbi in causā esse, quo serius perficeretur,

Liv. 40, 26, 5:

verecundiam multis in causā fuisse, ut, etc.,

Quint. 12, 5, 2; Plin. Ep. 6, 10, 3; 7, 5, 1; Plin. 9, 30, 49, § 94; cf.:

tarditatis causa in senatu fuit,

Liv. 4, 58, 4.—

Causā, in abl. with gen. or possess. adj. (usu. put after the noun), as patris causā, meā causā, on account of, for the sake of (in the best prose, almost always referring to the future, and implying a purpose; cf. propter with acc. of the pre-existing cause or motive):

honoris tui causā huc ad te venimus,

Plaut. Poen. 3, 3, 25; Ter. Phorm. 5, 7, 35; Cic. Fam. 13, 26, 2 al.:

animi causa, v. animus, II., etc.: exempli causā, v. exemplum: causā meā,

Plaut. Most. 5, 2, 47; id. Poen. 1, 2, 160; id. Am. 1, 3, 42 al.; Ter. Heaut. prol. 41; 5, 5, 23 al.;

causā meāpte,

id. ib. 4, 3, 8:

nostra causa,

id. Phorm. 4, 4, 14; Cic. Ac. 2, 38, 120; Quint. 7, 4, 9:

vestrā magis hoc causā volebam quam meā,

Cic. de Or. 1, 35. 162:

aliena potius causa quam sua,

Quint. 3, 7, 16.—Put before the noun:

rastros capsit causă potiendi agri,

Enn. Ann. 324 Vahl.:

quidquid hujus feci, causā virginis Feci,

Ter. Eun. 1, 2, 122; so Liv. 26, 32, 6; 31, 12, 4; 39, 14, 8; 40, 41 fin.; 40, 44, 10.—Rarely with propter in the same sense:

vestrarum sedum templorumque causā, propter salutem meorum civium,

Cic. Sest. 20, 45.—With gen. of pers. or reflex. pron. instead of possess. very rare (v. Lahmeyer ad Cic. Lael. 16, 57):

quod illi semper sui causā fecerant,

Cic. Verr. 2, 3, 52, § 121.

Esp.

= justa causa, good reason, just cause, full right:

cum causā accedere ad accusandum,

with good reason, Cic. Verr. 2, 1, 8, § 21; so,

cum causā,

id. de Or. 2, 60, 247; Varr. R. R. 1, 17, 4; 3, 16, 7;

and the contrary: sine causā,

without good reason, Cic. Div. 2, 28, 61; id. de Or. 2, 60, 246; Caes. B. G. 1, 14; Nep. Alcib. 6, 2 al.—

An apology, excuse, Cato, R. R. 2, 2; Plaut. Capt. 3, 4, 92; Ter. Phorm. 2, 1, 42; Cic. Fam. 16, 19 fin.; Verg. A. 9, 219 al.—

Causam alicui dare alicujus rei, occasion:

qui (Nebatius) mihi dedit causam harum litterarum,

Cic. Fam. 11, 27, 8;

for which poët.: Bacchus et ad culpam causas dedit,

Verg. G. 2, 455 Forbig. ad loc.—

A feigned cause, a pretext, pretence, = praetextus, prophasis:

habere causam,

Plaut. As. 4, 1, 44:

fingere falsas causas,

Ter. Hec. 4, 4, 71; id. And. 1, 3, 8 Ruhnk.; 4, 1, 18; id. Phorm. 2, 1, 4:

fingit causas ne det,

id. Eun. 1, 2, 58; cf. Tib. 1, 6, 11:

morae facere,

to pretend reasons for the delay, Sall. J. 36, 2:

inferre causam,

Caes. B. G. 1, 39, 2:

causam interponere,

Nep. Them. 7, 1; cf. id. Milt. 4, 1:

bellandi,

id. Ham. 3, 1:

belli,

Tac. A. 12, 45:

jurgii,

Phaedr. 1, 1, 4 al. (On the other hand, causa, a true cause, is opp. to praetextus, a pretext, Suet. Caes. 30.)—So freq. per causam, under the pretext, Caes. B. C. 3, 24; 3, 76; 3, 87; Liv. 2, 32, 1 Drak.; 22, 61, 8; Suet. Caes. 2; id. Oth. 3; id. Vesp. 1; Tib. 1, 6, 26; Ov. H. 20, 140; id. Tr. 2, 452.—

In judic. lang. t. t., a cause, judicial process, lawsuit:

privatae,

Cic. Inv. 1, 3, 4:

publicae,

id. de Or. 3, 20, 74; id. Rosc. Am. 21, 59:

capitis aut famae,

id. Fam. 9, 21, 1:

causam agere,

id. de Or. 2, 48, 199; Quint. 6, 1, 54; 7, 2, 55; 10, 7, 30;

11, 1, 67 et saep.: constituere,

Cic. Verr. 2, 5, 1, § 1:

perorare,

id. Quint. 24, 77:

defendere,

Quint. 3, 6, 9; 12, 1, 24; 12, 1, 37; Suet. Caes. 49:

exponere,

Quint. 2, 5, 7:

perdere,

Cic. Rosc. Com. 4, 10:

obtinere,

id. Fam. 1, 4, 1:

tenere (= obticere),

Ov. M. 13, 190: causā cadere, v. cado, II.: causam dicere, to defend one ' s self, or to make a defence (as an advocate), Cic. Rosc. Am. 5, 12 and 13; 21, 54; id. Sest. 8, 18; id. Quint. 8, 31; Liv. 29, 19, 5; Quint. 5, 11, 39; 8, 2, 24; Suet. Caes. 30 et saep.— Poet.: causa prior, the first part of the process, i. e. the trial, Ov. M. 15, 37.—Hence,

Out of the sphere of judicial proceedings, the party, faction, cause that one defends:

ne condemnare causam illam, quam secutus esset, videretur, etc.,

Cic. Lig. 9, 27 sq.:

suarum partium causa,

Quint. 3, 8, 57:

causa Caesaris melior,

id. 5, 11, 42; Tac. A. 1, 36 al. —Hence,

Meton.

A relation of friendship, connection:

quīcum tibi adfininitas, societas, omnes denique causae et necessitudines veteres intercedebant,

Cic. Quint. 15, 48:

explicare breviter, quae mihi sit ratio et causa cum Caesare,

id. Prov. Cons. 17, 40; id. Fam. 13, 19, 1.—

In gen., = condicio, a condition, state, situation, relation, position:

ut nonnumquam mortem sibi ipse consciscere aliquis debeat, alius in eādem causā non debeat: num enim aliā in causā M. Cato fuit, alia ceteri, qui se in Africā Caesari tradiderunt?

Cic. Off. 1, 31, 112; so Caes. B. G. 4, 4 Herz.:

(Regulus) erat in meliore causā quam, etc.,

Cic. Off. 3, 27, 100; id. Agr. 3, 2, 9 (where for causa in the foll. clause is condicio):

atque in hoc genere mea causa est, ut, etc.,

id. Fam. 2, 4, 1; cf. id. ib. 9, 13, 1.—

= negotium, a cause, business undertaken for any one, an employment:

cui senatus dederat publice causam, ut mihi gratias ageret,

Cic. Verr. 2, 3, 73, § 170:

quod nemo eorum rediisset, qui super tali causā eodem missi erant,

Nep. Paus. 4, 1.—

In medic. lang., a cause for disease:

causam metuere,

Cels. 3, 3; so Sen. Cons. ad Marc. 11 fin.; Plin. 28, 15, 61, § 218.—Hence in late Lat. for disease, Cael. Aur. Tard. 5, 10, 95; id. Acut. 2, 29, 157; Veg. 1, 25, 1; 3, 6, 11; 3, 45, 5; 4, 4, 2 al.—

That which lies at the basis of a rhetorical representation, matter, subject, hupothesis, Cic. Top. 21, 79; id. Inv. 1, 6, 8; Auct. Her. 1, 11, 18; Quint. 3, 5, 7 sq.

cēnseo (on the long e, v. Corss. Ausspr. 1, p. 257 sq.), ui, censum (late Lat. censitum, Cod. Just. 11, 47 tit.; 11, 49 tit.; 11, 47, 4 al.; but not in Monum. Ancyr.; cf. Neue, Formenl. 2, 557), 2, v. a. [etym. dub.; often referred to root cas-, whence carmen, camoenus; but prob. from centum, orig. centere, to hundred or number the people; cf. Fischer, Gram. 1, p. 373].

To tax, assess, rate, estimate.

In reference to the census (v. census).

Of the censor (v. censor).

Rarely act. with acc. of the persons or objects assessed or rated; but usu. pass., with subj. -nom.:

censores populi aevitates, suboles, familias, pecuniasque censento,

Cic. Leg. 3, 3, 7:

census quom sum, juratori recte rationem dedi,

Plaut. Trin. 4, 2, 30:

censor ad quojus censionem, id est arbitrium, populus censeretur,

Varr. L. L. 5, § 81 Mull.:

census... indicat eum qui sit census se jam tum gessisse pro cive,

Cic. Arch. 5, 11: absentis censere jubere, P. Scipio ap. Gell. 5, 19, 16: ne absens censeare. Cic. Att. 1, 18, 8:

sub lustrum censeri,

id. ib.:

milia octoginta eo lustro civium censa dicuntur,

Liv. 1, 44, 2:

censa civium capita centum septendecim milia trecenta undeviginti,

id. 3, 24, 10; id. Epit. lib. 11; 13; 14:

censebantur ejus aetatis lustris ducena quinquagena milia capitum,

id. 9, 19, 2:

cum capitum liberorum censa essent CLII. milia,

Plin. 33, 1, 5, § 16: quid se vivere, quid in parte civium censeri, si... id obtinere universi non possint? Liv 7, 18, 5.—

With the amount at which the property was rated, in the acc.: or abl.:

praesertim census equestrem Summam nummorum,

being assessed with the estate necessary to a Roman knight, Hor. A. P. 383:

primae classis homines quicentum et viginti quinque milia aeris ampliusve censi erant... Ceterarumque omnium classium qui minore summa aeris censebantur,

Gell. 7 (6), 13, 1 sq.—Hence, capite censi, those who were assessed ac cording to their ability to labor: qui nullo [p. 312] aut perquam parvo aere censebantur capite censi vocabantur. Extremus autem census capite censorum aeris fuit trecentis septuaginta quinque, Jul. Paul. ap. Gell. 16, 10, 10; Sall. J. 86, 2; Gell. 16, 10, 11; 16, 10, 14; Val. Max. 2, 3, 1; 7, 6, 1;

and in the finite verb: omnia illius (i. e. sapientis) esse dicimus, cum... capite censebitur,

Sen. Ben. 7, 8, 1. —

Absol. in gerund.: censendi, censendo, ad censendum = census agendi, censui agendo, etc.: haec frequentia quae convenit ludorum censendique causa (i.e. census agendi causa, for the sake of the census), Cic. Verr. 1, 18, 54:

mentio inlata apud senatum est, rem operosam... suo proprio magistratu egere... cui arbitrium formulae censendi subiceretur,

the scheme for taking the census, Liv. 4, 8, 4:

quia is censendo finis factus est,

id. 1, 44, 2:

civis Romanos ad censendum ex provinciis in Italiam revocarunt,

Vell. 2, 15:

aetatem in censendo significare necesse est... aetas autem spectatur censendi tempore,

Dig. 50, 15, 3.—

Censum censere = censum agere, only in the gerundial dat.:

illud quaero, sintne illa praedia censui censendo, habeant jus civile,

are they subject to the census, Cic. Fl. 32, 80: censores... edixerunt, legem censui censendo dicturos esse ut, etc., that he would add a rule for the taking of the census, according to which, etc., Liv. 43, 14, 5: censui censendo agri proprie appellantur qui et emi et venire jure civili possunt, Paul. ex Fest. p. 58, 5 Mull.—

Of the assessment of the provinces under provincial officers (censores, and, under the later emperors, censitores).

Pass., with the territory as subject-nom.: quinto quoque anno Sicilia tota censetur;

erat censa praetore Paeducaeo... quintus annus cum in te praetorem incidisset, censa denuo est,

Cic. Verr. 2, 2, 56, § 139:

omne territorium censeatur quoties, etc.,

Cod. Just. 11, 58 (57), 4.—

The persons assessed as subject:

ubi (coloni) censiti atque educati natique sunt,

Cod. Just. 11, 48 (47), 6:

quos in locis eisdem censitos esse constabit,

ib. 11, 48 (47), 4.—With part. as attribute:

rusticos censitosque servos vendi,

Cod. Just. 11, 48 (47), 7.—

To determine by the census:

cum antea per singulos viros, per binas vero mulieres capitis norma sit censa,

Cod. Just. 11, 48 (47), 10:

nisi forte privilegio aliquo materna origo censeatur,

Dig. 50, 1, 1, § 2.—

Act. with acc.:

vos terras vestras levari censitione vultis, ego vero etiam aerem vestrum censere vellem,

Spart. Pescen. Nig. 7.—

Of the person assessed, to value, make a statement of one ' s property in the census.

Act. with acc.:

in qua tribu ista praedia censuisti?

Cic. Fl. 32, 80.—

Censeri, as dep. with acc.:

census es praeterea numeratae pecuniae CXXX. Census es mancipia Amyntae... Cum te audisset servos suos esse censum, constabat inter omnes, si aliena censendo Decianus sua facere posset, etc.,

Cic. Fl. 32, 80; cf. Ov. P. 1, 2, 140; v. B. 2. c.—

Hence, subst.: cēnsum, i, n.: quorum luxuries fortunata censa peperit, i.e. high estimates of property in the census, Cic. ap. Non. 202, 23 (Fragm. vol. xi. p. 134 B. and K.).

Transf., of things and persons in gen., to value, estimate, rate.

By a figure directly referring to the Roman census: aequo mendicus atque ille opulentissimus Censetur censu ad Acheruntem mortuus, will be rated by an equal census, i.e. in the same class, without considering their property, Plaut. Trin. 2, 4, 93: vos qui potestis ope vostra censerier, referring to a part of the audience, you, who may be rated according to your intelligence, analog. to capite censi (v. I. A. 1. b), id. Capt. prol. 15:

nam argumentum hoc hic censebitur,

will be rated, its census-class will be determined here, id. Poen. prol. 56: id in quoque optimum esse debet cui nascitur, quo censetur, according to which he is rated, i.e. his worth is determined, Sen. Ep. 76, 8.—And with two acc.: quintus Phosphorus, Junonia, immo Veneris stella censetur, is ranked as the fifth, App. de Mundo, p. 710.—

With direct reference to the census.

= aestimo, to estimate, weigh, value, appreciate.

With gen. of price:

dic ergo quanti censes?

Plaut. Rud. 4, 8, 8.—

In the pass.: si censenda nobis atque aestimanda res sit, utrum tandem pluris aestimemus pecuniam Pyrrhi? etc., if we have to weigh and estimate a thing, etc., Cic. Par. 6, 2, 48:

anule... In quo censendum nil nisi dantis amor,

Ov. Am. 2, 15, 2:

interim autem facta sola censenda dicit atque in judicium vocanda,

Gell. 7 (6), 3, 47.—

= honorari, celebrari, with de aliquo, = for the sake of somebody (in Ovid):

pro quibus ut maneat, de quo censeris, amicus, Comprecor, etc.,

the friend for the sake of whom you are celebrated, who is the cause of your renown, Ov. P. 2, 5, 73:

hoc domui debes de qua censeris,

id. ib. 3, 1, 75.—

Censeri, dep., = to distinguish, with acc. only once or twice in Ovid (v. I. A. 3. b):

hanc semper... Est inter comites Marcia censa suas,

has always distinguished her, Ov. P. 1, 2, 140.—

Censeri aliqua re.

= to be appreciated, distinguished, celebrated for some quality, as if the quality were a standard determining the census, analog. to capite censeri (v. I. A. 1. b), very freq. in post-class. writings:

Democritus cum divitiis censeri posset,

when he might have been celebrated for his wealth, Val. Max. 8, 7, ext. 4:

Aristides quo totius Graeciae justitia censetur (quo = cujus justitia),

id. 5, 3, ext. 3 med.: te custode matronalis stola censetur ( = tua, i.e. pudicitiae, custodia), the stola, etc., is appreciated for thy custody, id. 6, 1 prooem.:

una adhuc victoria Carius Metius censebatur,

Tac. Agr. 45:

ut ipsi quoque qui egerunt non aliis magis orationibus censeantur,

id. Dial. 39 fin.: non vitibus tantum censeri Chium, sed et operibus Anthermi filiorum, is celebrated not only for its grapes, but, etc., Plin. 36, 5, 2, § 12:

et Galliae censentur hoc reditu,

id. 19, 1, 2, § 7:

quisquis paulo vetustior miles, hic te commilitone censetur,

is distinguished for the fact that you were his fellow-soldier, Plin. Pan. 15 fin.:

multiplici variaque doctrina censebatur,

Suet. Gram. 10:

felix quae tali censetur munere tellus,

Mart. 9, 16, 5: censetur Apona Livio suo tellus, = for the fact that Livy was born there, id. 1, 61, 3:

hi duo longaevo censentur Nestore fundi,

for the fact that Nestor used them, id. 8, 6, 9:

nec laude virorum censeri contenta fuit (Iberia),

Claud. Laud. Seren. 67:

libri mei non alia laude carius censentur, quam quod judicio vestro comprobantur,

App. Flor. 4, 18, 3.—Hence,

= to be known by something (Appuleian):

hoc nomine censebatur jam meus dominus,

App. M. 8, p. 171:

nomen quo tu censeris aiebat,

id. ib. 5, p. 106: pro studio bibendi quo solo censetur, either known by, or distinguished for, id. Mag. p. 499:

globorum caelestium supremum esse eum qui inerrabili meatu censetur,

which is known by its unerring course, id. Phil. Nat. 1, p. 582.— And,

As gram. t. t., to be marked by some peculiarity, according to which a word is classified: neque de armis et moeniis infitias eo quin figura multitudinis perpetua censeantur, that they are marked by the form of constant plurality, i. e. that they are pluralia tantum, Gell. 19, 8, 5; 10, 20, 8; 19, 13, 3.

Of transactions in and by the Senate, to judge (in the meanings II. and III. the passive voice is not in class. use, while in I. the passive voice is by far the most freq.).

To be of opinion, to propose, to vote, to move, referring to the votes of the senators when asked for their opinions (sententiam dicere).

With a (passive) inf.-clause, denoting what should be decreed by the Senate (esse usu. omitted): rex his ferme verbis patres consulebat... Dic, inquit ei, quid censes? tum ille Puro pioque duello quaerendas (res) censeo, I am of the opinion ( I move, propose) that satisfaction should be sought, etc., ancient formula ap. Liv. 1, 32, 11 sq.:

primum igitur acta Caesaris servanda censeo,

Cic. Phil. 1, 7, 16:

hoc autem tempore ita censeo decernendum,

id. ib. 5, 17, 45; 5, 6, 16; 5, 12, 31; 5, 12, 34; 5, 13, 36; 5, 14, 38; 5, 19, 53; 6, 1, 2; 9, 6, 14; 11, 15, 40; 12, 7, 17; 14, 1, 1; 14, 13, 35; cf.

Regulus's advice in the Senate, being represented as a vote: captivos in senatu reddendos non censuit,

Cic. Off. 1, 13, 39; 3, 31, 111:

quare ita ego censeo... de confessis more majorum supplicium sumendum,

Sall. C. 52, 36; 51, 8; 52, 14:

Appius imperio consulari rem agendam censebat,

Liv. 2, 23, 15:

ut multi (senatores) delendam urbem censerent,

id. 9, 26, 3; 2, 29, 7; 3, 40, 13; 10, 12, 1; 34, 4, 20; 38, 54, 6: cum ejus diei senatus consulta aureis litteris figenda in curia censuisset, Tac. A. 3, 57:

ut nonnulli dedendum eum hostibus censuerint,

Suet. Caes. 24; so id. ib. 14; id. Aug. 100; id. Tib. 4; id. Calig. 60; id. Claud. 26; id. Ner. 2; id. Vesp. 2. Of the emperor's vote in the Senate:

commutandam censuit vocem, et pro peregrina nostratem requirendam,

Suet. Tib. 71; so id. ib. 34; id. Aug. 55.—And with the copula expressed (very rare):

qui censet eos... morte esse multandos,

Cic. Cat. 4, 4, 7.—Sometimes referring to sententia as subject:

sententia quae censebat reddenda bona (inst. of eorum qui censebant),

Liv. 2, 4, 3.—Sometimes with oportere for the gerundial predic. inf.:

quibusdam censentibus (eum) Romulum appellari oportere,

Suet. Aug. 7.—With pres. inf., inst. of a gerundial:

hac corona civica L. Gellius in senatu Ciceronem consulem donari a re publica censuit,

Gell. 5, 6, 15 (cf. II. B. 1. b.).—If the opinion of the senator does not refer to the chief question, but to incidental points, the predic. inf. may have any form:

eas leges quas M. Antonius tulisse dicitur omnes censeo per vim et contra auspicia latas, eisque legibus populum non teneri,

Cic. Phil. 5, 4, 10:

cum magna pars senatus... cum tyrannis bellum gerendum fuisse censerent... et urbem recipi, non capi, etc.,

Liv. 26, 32, 2.—

With ut, and negatively, ut ne or ne, generally when the clause has an active predicate, but also with passives instead of the gerundial inf.-clause:

de ea re ita censeo uti consules designati dent operam uti senatus Kal. Jan. tuto haberi possit,

Cic. Phil. 3, 15, 37:

censeo ut iis qui in exercitu Antonii sunt, ne sit ea res fraudi, si, etc.,

id. ib. 5, 12, 34:

censebant omnes fere (senatores) ut in Italia supplementum meis et Bibuli legionibus scriberetur,

id. Fam. 3, 3, 1:

Cn. Pompeius (in senatu) dixit, sese... censere ut ad senatus auctoritatem populi quoque Romani beneficium erga me adjungeretur,

id. Sest. 34, 74:

quas ob res ita censeo: eorum qui cum M. Antonio sunt, etc.... iis fraudi ne sit quod cum M. Antonio fuerint,

id. Phil. 8, 11, 33:

Calidius, qui censebat ut Pompeius in suas provincias proficisceretur,

Caes. B. C. 1, 2:

censuerunt quidam (senatores) ut Pannonicus, alii ut Invictus cognominaretur,

Suet. Tib. 17:

iterum censente ut Trebianis... concederetur (of the emperor's vote in the Senate),

id. ib. 31.—And an inf.-clause, with neu or ut:

sed ita censeo: publicandas eorum pecunias, etc.: neu quis postea de his ad senatum referat, etc.,

Sall. C. 51, 43:

qui partem bonorum publicandam, pars ut liberis relinqueretur, censuerat,

Tac. A. 4, 20.—

With a subj.-clause, without ut (rare in this connection;

v. III. C. 3.): K. Fabius censuit... occuparent patres ipsi suum munus facere, captivum agrum plebi quam maxime aequaliter darent,

Liv. 2, 48, 2.— And ironically with regard to incidental points: vereamini censeo ne... nimis aliquid severe statuisse videamini, I propose you should be afraid of having decreed too severe a punishment = of course, you will not be afraid, etc., Cic. Cat. 4, 6, 13: misereamini censeo—deliquere homines adulescentuli per ambitionem—atque etiam armatos dimittatis, I propose that you pity them, etc., or I advise you to be merciful, Sall. C. 52, 26.—

Ellipt., with a gerundial clause understood:

dic quid censes (i. e. decernendum),

Liv. 1, 32, 11: quod ego mea sententia censebam (i.e. decernendum), Cato ap. Cic. Fam. 15, 5, 2:

senati decretum fit, sicut ille censuerat,

Sall. C. 53, 1:

quas ob res ita censeo... senatui placere, etc. ( = ita decernendum censeo, etc.),

Cic. Phil. 9, 7, 15, § 17 sq.; 10, 11, 25 sq.; 11, 12, 29 sq.; 14, 14, 36 sq.—

= sententiam dicere, to tell, to express one ' s opinion in the Senate (post-class.).

Absol.: Priscus Helvidius.. contra studium ejus (sc. Vitellii) censuerat, had voted, or had expressed an opinion against his wishes, Tac. H. 2, 91:

cum parum sit, in senatu breviter censere, nisi, etc.,

id. Dial. 36 fin.:

sententias... prout libuisset perrogabat... ac si censendum magis quam adsentiendum esset,

Suet. Aug. 35:

igitur Cn. Piso, quo, inquit, loco censebis, Caesar? si primus, etc.,

Tac. A. 1, 74.—

With adjectives in the neuter, substantively used: nec quoquam reperto (in senatu) qui... referre aut censere aliquid auderet, who dared to express an opinion on any [p. 313] thing, Suet. Caes. 20:

per dissensionem diversa censentium,

of the senators who expressed different opinions, id. Claud. 10.—

With interrog. or rel.-clause:

deinde ageret senatorem et censeret quid corrigi aut mutari vellet,

Tac. A. 16, 28:

cum censeat aliquis (in senatu) quod ex parte mihi placeat,

Sen. Ep. 21, 9.

Of the decrees or resolutions of the Senate, = decernere, placere, to resolve, decree.

With inf.-clause.

With gerund, without copula (v. II. A. 1.):

eum, cujus supplicio senatus sollennes religiones expiandas saepe censuit,

Cic. Mil. 27, 73:

eos senatus non censuit redimendos,

id. Off. 3, 32, 114; so id. N. D. 2, 4, 10; id. Verr. 2, 3, 6, § 15:

senatus Caelium ab republica removendum censuit,

Caes. B. C. 3, 21:

senatus censuit frequens coloniam Labicos deducendam,

Liv. 4, 47, 6; 5, 24, 4:

cum bello persequendos Tusculanos patres censuissent,

id. 6, 25, 5; 3, 42, 6; 3, 49, 8; 7, 19, 7 et saep.—

With pres. inf. pass. or act., with the force of a gerundial:

de bonis regiis quae reddi antea censuerant ( = reddenda),

Liv. 2, 5, 1:

munera mitti legatis ex binis milibus aeris censuerunt (i.e. patres),

id. 43, 5, 8; so id. 45, 44, 15 (v. 2. b.):

eundem jus dicere Romae... patres censuerant,

id. 45, 12, 13:

cum senatus unum consulem, nominatimque Gnaeum Pompeium fieri censuisset,

Suet. Caes. 26.—With both act. and pass. inf.:

censuere patres, duas provincias Hispaniam rursus fieri... et Macedoniam Illyricumque eosdem... obtinere,

Liv. 45, 16, 1.—With both pres. pass. and gerund. inff.:

haec ita movere senatum, ut non expectanda comitia consuli censerent, sed dictatorem... dici,

Liv. 27, 5, 14.—

And with velle: senatus verbis nuntient, velle et censere eos ab armis discedere, etc.,

Sall. J. 21, 4.—

With ut or ne.

In the words of the Senate, according to formula: quod L. Opimius verba fecit de re publica, de ea re ita censuerunt uti L. Opimius consul rem publicam defenderet, etc., ancient S. C. ap. Cic. Phil. 8, 4, 14: quod, etc., de ea re ita censuerunt ut M. Pomponius praetor animadverteret curaretque ut si, etc., S. C. ap. Suet. Rhet. 1; Gell. 15, 4, 1.—And with gerundial inf.-clause: quod C. Julius pontifex... de ea re ita censuerunt, uti M. Antonius consul hostiis majoribus... procuraret... Ibus uti procurasset satis habendum censuerunt, S. C. ap. Gell. 4, 6, 2.—

As related by the historians, etc.:

quoniam senatus censuisset, uti quicunque Galliam provinciam obtineret... Aeduos defenderet,

Caes. B. G. 1, 35:

patres censuerunt uti consules provincias inter se compararent,

Liv. 30, 40, 12:

senatus censuit ut domus ei... publica impensa restitueretur,

Suet. Claud. 6;

so with reference to the civil law,

Dig. 49, 14, 15 quater. —With ne:

senatum censuisse, ne quis illo anno genitus educaretur,

Suet. Aug. 94.—And with inf -clause:

filio regis Nicomedi ex ea summa munera dari censuerunt, et ut victimae... praeberentur,

Liv. 45, 44, 15.—

With a subj.-clause (very rare):

senatus consulto quo censeretur, darent operam consules, etc.,

Aur. Vict. Vir. Ill. 73, 10.—

With neutr. acc. pron. in place of a clause:

cum vero id senatus frequens censuisset (sc. faciendum),

Cic. Pis. 8, 18:

ite in suffragium, et quae patres censuerunt vos jubete,

Liv. 31, 7, 14:

quodcunque vos censueritis,

id. 34, 7, 15:

quodpatres censuissent,

id. 28, 45, 2.—

With accusative of a noun, or a noun as passive subject, to decree or vote a thing (postclass.):

nec tamen repertum nisi ut effigies principum, aras deum, templa et arcus aliaque solita... censuere,

Tac. A. 3, 57:

aram Clementiae, aram Amicitiae, effigiesque... censuere,

id. ib. 4, 74: cum censeretur clipeus auro et magnitudine insignis inter auctores eloquentiae ( to be placed among, etc.), id. ib. 2, 83.—

With both acc. and dat.

The dat. = against:

bellum Samnitibus et patres censuerunt et populus jussit,

Liv. 10, 12, 3.—

The dat. = in behalf of:

censentur Ostorio triumphi insignia,

Tac. A. 12, 38.—And with ut:

sententiis eorum qui supplicationes et... vestem Principi triumphalem, utque ovans urbem iniret, effigiesque ejus... censuere,

id. ib. 13, 8.

Transf.

Of the opinions and resolutions of other deliberating bodies, or of their members, to resolve, or to be of opinion.

With inf.-clause.

Gerundial:

erant qui censerent de tertia vigilia in castra Cornelia recedendum (council of war),

Caes. B. C. 2, 30:

erant sententiae quae conandum omnibus modis castraque Vari oppugnanda censerent,

id. ib.; so id. ib. 2, 31; id. B. G. 2, 31 fin.; 7, 21; 7, 77:

pontifices, consules, patres conscripti mihi... pecunia publica aedificandam domum censuerunt,

Cic. Pis. 22, 52: nunc surgendum censeo, I move we adjourn (in a literary meeting), id. de Or. 2, 90, 367:

cum... pontifices solvendum religione populum censerent,

Liv. 5, 23, 9:

nunc has ruinas relinquendas non censerem (in an assembly of the people),

id. 5, 53, 3:

ego ita censeo, legatos extemplo Romam mittendos (in the Carthaginian Senate),

id. 21, 10, 13:

ante omnia Philippum et Macedonas in societatem belli... censeo deducendos esse (Hannibal in a council of war),

id. 36, 7, 3; 5, 36, 8; Curt. 10, 6, 22; 10, 8, 12:

cum septem judices cognovissent, duo censuerunt, reum exilio multandum, duo alii pecunia, tres reliqui capite puniendum,

Gell. 9, 15, 7.—And with oportere inst. of a gerundial clause (referring to duty):

neque sine gravi causa eum locum quem ceperant, dimitti censuerant oportere,

Caes. B. C. 1, 44.—With opus esse ( = expediency):

Parmenio furto, non proelio opus esse censebat,

Curt. 10, 8, 12.—

With ordinary pres. inf.

In place of a gerundial:

Antenor censet belli praecidere = praecidendam causam (in a council of war),

Hor. Ep. 1, 2, 9.—

Denoting opinion about an existing state:

Hasdrubal ultimam Hispaniae oram... ignaram adhuc Romanorum esse, eoque Carthaginiensibus satis fidam censebat,

Liv. 27, 20, 6:

Parmenio non alium locum proelio aptiorem esse censebat,

Curt. 3, 7, 8.—

With ut or ne:

censeo ut satis diu te putes requiesse et iter reliquum conficere pergas (in a literary meeting),

Cic. de Or. 2, 71, 290:

plerique censebant ut noctu iter facerent (council of war),

Caes. B. C. 1, 67:

et nunc magnopere censere, ut unam anum... triginta milibus talentum auri permutet (council of war),

Curt. 4, 11, 12:

censeout D. Claudius ex hac die deus fiat (council of the gods),

Sen. Lud. Mort. Claud. 9, 5: antiquos audio censuisse, ne (praenomina) cui ejusdem gentis patricio inderentur, resolved (family council), Gell. 9, 2, 11 (cf. Liv. 6, 20, 14).—

With subj.-clause:

nunc quoque arcessas censeo omnes navalis terrestrisque copias (Hannibal in council of war),

Liv. 36, 7, 17: censeo relinquamus nebulonem hunc, eamus hinc protinus Jovi Optimo Maximo gratulatum (assembly of the people), Scipio Afric. ap. Gell. 4, 18, 3.—

With acc. neutr. of a pron. or adj. substantively used:

ego pro sententia mea hoc censeo: quandoquidem, etc.,

Sen. Lud. Mort. Claud. 11, 4:

nec dubitavere quin vera censeret,

that his opinion was correct, Curt. 10, 6, 18.—

Ellipt.:

sententiis quarum pars deditionem, pars eruptionem censebat (i.e. faciendam),

Caes. B. G. 7, 77 init.:

ita uti censuerant Italici deditionem facit,

Sall. J. 26, 2; so Caes. B. G. 7, 75.

Of the orders of persons in authority (cf. II. B.).

Of commanders, etc., by courtesy, inst. of velle, imperare, or a direct imperative sentence.

With gerundial inf. - clause: non tam imperavi quam censui sumptus legatis quam maxime ad legem Corneliam decernendos, I said, not strictly as an order, but as an opinion that, etc. (Cicero as proconsul), Cic. Fam. 3, 10, 6.—

With subj.-clause: arma quae ad me missuri eratis, iis censeo armetis milites quos vobiscum habetis, you had better, etc., Pomp. ap. Cic. Att. 8, 12, A, 4. —

Of an order by the people (rare;

gen. populus jubet): ita id (foedus) ratum fore si populus censuisset (i. e. confirmandum esse),

Liv. 21, 19, 3.—

Of the later emperors, in their ordinances (censemus = placet nobis, sancimus, imperamus, from the custom of the earlier emperors, who conveyed their commands in the form of an opinion in the senate; v. II. A. 1.).—With inf.clause, ut, ne, and subj.-clause:

sex mensium spatium censemus debere servari,

Cod. Just. 11, 48 (47), 7:

censemus ut, etc.,

ib. 12, 37 (38), 13:

censemus ne, etc.,

ib. 12, 44 (45), 1: censemus vindicet, remaneat, ib. 11, 48 (47), 23:

in commune jubes si quid censesve tenendum, Primus jussa subi,

Claud. IV. Cons. Hon. 296.

Of advice, given by one person to another (further development of III. A.).

Ante-class. formula: faciundum censeo = I advise, with ut-clause, with quid, sic, etc.: censeo faciundum ut quadringentos aliquos milites ad verrucam illam ire jubeas, etc., I advise you to order, etc., Cato ap. Gell. 3, 7, 6:

ego Tiresiam... consulam, Quid faciundum censeat,

consult Tiresias as to what he advises, for his advice, Plaut. Am. 5, 1, 80:

consulam hanc rem amicos quid faciundum censeant,

id. Men. 4, 3, 26; id. Most. 3, 1, 23:

sic faciundum censeo: Da isti cistellam, etc.,

id. Cist. 4, 2, 104:

ego sic faciundum censeo: me honestiu'st Quam te, etc.,

id. As. 4, 2, 11; id. Ep. 2, 2, 91:

sane faciundum censeo,

id. Stich. 4, 2, 38.—

With ordinary gerundial inf.-clauses:

narrandum ego istuc militi censebo,

I advise you to let the soldier know that, Plaut. Mil. 2, 4, 42:

exorando sumendam operam censeo,

id. Stich. 1, 2, 22:

quid nunc consili captandum censes?

id. As. 2, 2, 91; id. Mil. 5, 25; id. Most. 1, 3, 115:

idem tibi censeo faciendum,

Cic. Off. 10, 1, 3:

quos quidem tibi studiose et diligenter tractandos magno opere censeo,

id. Fin. 4, 28, 79; id. Fam. 12, 28, 2.—Sometimes by aequum censere with an inf.-clause (in the comic poets):

amicos consulam quo me modo Suspendere aequom censeant potissumum,

Plaut. Poen. 3, 5, 50: qui homo cum animo... depugnat suo, Utrum ita se esse mavelit ut eum animus aequom censeat, An ita potius ut parentes... velint i. e. as his mind prompts him, id. Trin. 2, 2, 29; cf. E. 1. b. 8.—

With a subj.clause (so esp. with censeo in 1 st pers.): censen' hominem interrogem? do you advise me to ask the man? etc., Plaut. Poen. 3, 4, 20:

tu, si videbitur, ita censeo facias ut... supersedeas hoc labore itineris (cf.: faciundum censeo ut, 1. supra),

Cic. Fam. 4, 2, 4:

immo plane, inquam, Brute, legas (Gracchum) censeo,

id. Brut. 33, 125:

tu, si forte quid erit molestiae te ad Crassum et Calidium conferas censeo,

id. Q. Fr. 1, 3, 7:

tu, censeo, tamen adhibeas Vettium,

id. Att. 2, 4, 7:

quae disputari de amicitia possunt, ab iis censeo petatis qui ista profitentur,

id. Lael. 5, 17: tu, censeo, Luceriam venias: nusquam eris tutius, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 1, 1; 8, 11, A:

censeo Via Appia iter facias, et celeriter Brundusium venias,

id. ib. 8, 11, C: ad Caesarem mittas censeo, et ab eo hoc petas, Anton. ib. 10, 10, 2: sed hos tamen numeros censeo videas hodou parergon, Gell. 17, 20, 5:

quam scit uterque, libens censebo exerceat artem,

Hor. Ep. 1, 14, 44 (cf. Liv. 36, 7, 17, and Gell. 4, 18, 3, quoted III. A. 3.).—Of an advice given to an adversary, with irony:

cetera si qua putes te occultius facere posse... magnopere censeo desistas,

I strongly advise you to give up that idea, Cic. Verr. 2, 5, 68, § 174:

sed tu, Acci, consideres censeo diligenter, utrum censorum judicium grave esse velis an Egnatii,

id. Clu. 48, 135:

postulant ut excipiantur haec inexplicabilia. Tribunum censeant: aliquem adeant: a me... numquam impetrabunt,

id. Ac. 2, 30, 97:

ibi quaeratis socios censeo, ubi Saguntina clades ignota est,

Liv. 21, 19, 10:

solvas censeo, Sexte, creditori,

Mart. 2, 13, 2.—And in jest:

Treviros vites censeo, audio capitalis esse,

Cic. Fam. 7, 13, 2:

hi Plebei fuerunt, quos contemnas censeo... qua re ad patres censeo revertare,

id. ib. 9, 21, 3:

vites censeo porticum Philippi: si te viderit Hercules, peristi,

Mart. 5, 49, 13; so id. ib. 11, 99, 8; 12, 61, 7.—For ironical senatorial advice, by which the contrary is meant, v. Cic. Cat. 4, 6, 13; Sall. C. 52, 26, quoted II. A. 3.—

With an ut-clause (with monere;

very rare): illud tamen vel tu me monuisse vel censuisse puta... ut tu quoque animum inducas, etc.,

Cic. Fam. 4, 8, 2.—

With a clause understood: quo me vortam nescio: Pa. Si deos salutas, dextrovorsum censeo (i.e. id facias or faciundum censeo), Plaut. Curc. 1, 1, 70: quo redeam? Pe. Equidem ad phrygionem censeo (i. e. redeas), id. Men. 4, 2, 53:

quid nunc censes, Chrysale? (i. e. faciundum),

id. Bacch. 4, 8, 112:

ita faciam ut frater censuit,

Ter. Phorm. 5, 2, 11:

tibi igitur hoc censeo (i. e. faciendum): latendum tantisper ibidem, etc.,

Cic. Fam. 9, 2, 4: tu [p. 314] potes Kalendis spectare gladiatores, et ita censeo, id. ib. 16, 20:

quid censes igitur? Ecquidnam est tui consilii ad? etc.,

id. Att. 9, 12, 4: quid igitur censet (sapientia)? What is wisdom ' s advice? id. Phil. 13, 3, 6:

scribi quid placeat, quid censeas,

id. Att. 9, 19,4:

ibitur igitur, et ita quidem ut censes,

id. ib. 10, 15, 3:

disce, docendus adhuc, quae censet amiculus,

Hor. Ep. 1, 17, 3.

Of opinions and views on general questions, to be of opinion, think, believe, hold (cf.: statuo, existimo, puto, aio, dico; freq. in class. prose; very rare in post-class. writers except Gellius; never with ut, ne, or subj.-clause).

With inf.-clause:

Plato mundum esse factum censet a deo sempiternum,

Cic. Ac. 2, 37, 118:

Cyrenaici non omni malo aegritudinem effici censent, sed insperato,

id. Tusc. 3, 13, 28:

(Hieronymus) censet summum bonum esse sine ulla molestia vivere,

id. Fin. 2, 5, 16:

Aristoteles eos qui valetudinis causa furerent, censebat habere aliquid in animis praesagiens,

id. Div. 1, 38, 81:

Pythagoras censuit animum esse per naturam rerum omnem intentum et commeantem,

id. ib. 1, 11, 27; so id. Ac. 1, 11, 40; 2, 42, 131; id. Fin. 1, 6, 20; 3, 15, 49; 3, 19, 64; 3, 21, 70; 4, 7, 17; 5, 7, 17; id. N. D. 1, 2, 3; 1, 2, 4; 1, 12, 29; 1, 13, 35 and 37; 1, 43, 120; 1, 44, 121; 2, 22, 57; 2, 16, 44; id. Sen. 12, 41; id. Leg. 1, 13, 36; id. Tusc. 1, 9, 18; 1, 10, 22; 1, 30, 72; 1, 45, 108; 3, 5, 11; 3, 22, 52; 4, 7, 14; id. Off. 1, 25, 88:

Plato in civitate communis esse mulieres censuit,

Gell. 18, 2, 8; 14, 5, 2; 18, 1, 4; 19, 12, 6.—If the opinion refers to what should be observed, oportere or debere is used, or a gerundial predicate with esse (so in Cic., but in Gell. 7, 15, 3, without esse):

oportere delubra esse in urbibus censeo,

Cic. Leg. 2, 10, 26:

M. Varro aeditumum dici oportere censet,

Gell. 12, 10, 4; 14, 5, 2;

so with debere,

id. 17, 5, 5; 13, 8, 4:

Cyrenaici... virtutem censuerunt ob eam rem esse laudandam,

Cic. Off. 3, 33, 116:

(Ennius) non censet lugendam esse mortem quam immortalitas consequatur,

id. Sen. 20, 73.—

An inf.-clause understood:

(dissensio est), a quibus temporibus scribendi capiatur initium. Ego enim ab ultimis censeo (i. e. exordiendum esse),

Cic. Leg. 1, 3, 8:

si, Mimnermus uti censet, sine amore jocisque Nil est jucundum,

Hor. Ep. 1, 6, 65:

sic enim censuit,

Cic. Off. 3, 33, 117.—

With neutr. acc. of a pron.: hoc amplius censeo, in addition to the opinions mentioned I hold, etc., Sen. Vit. Beat. 3, 2:

nullo (medico) idem censente,

Plin. 29, 1, 5, § 11.—

With a rel.-clause:

Aesopus quae utilia... erant, non severe neque imperiose praecepit et censuit,

he imparted his teachings and views, Gell. 2, 29, 1.—

Absol.:

non adligo me ad unum aliquem ex Stoicis proceribus. Est et mihi censendi jus,

the right to impart my opinions, Sen. Vit. Beat. 3, 2.

In gen., = arbitror, puto, existimo, judico (cf.: idem enim valet censere et arbitrari, Varr. ap. Non. p. 519, 29: censere nunc significat putare, nunc suadere, nunc decernere, Paul. ex Fest. p. 54, 11 Mull.).

To judge, think, believe, suppose (freq. in ante-class. writings; very rare in Cic. except in the particular meanings, a.—ironically—and d.; always with inf.-clause expressed or understood).

In gen.:

atque ego censui abs te posse hoc me impetrare,

Plaut. Cas. 2, 6, 12 sq.:

satis jam delusam censeo: rem, ut est, nunc eloquamur,

id. As. 3, 3, 141:

nam si honeste censeam te facere posse, suadeam,

id. Mil. 4, 8, 60:

neque ego hac noctem longiorem me vidisse censeo,

id. Am. 1, 1, 126:

saluti quod tibi esse censeo,

id. Merc. 1, 35; so id. Am. 4, 3, 2; id. Most. 1, 3, 127; id. Pers. 1, 1, 9; 2, 2, 8; 2, 3, 75 sq.; id. Truc. 2, 2, 60; id. As. 2, 2, 33; id. Aul. 2, 4, 30; 2, 4, 36; id. Cas. 2, 8, 38; Ter. Heaut. 3, 1, 53; id. Phorm. 2, 2, 13: aut domino, cujum id censebis esse, reddes, Cincius, Re Mil. l. iii., de ap. Gell. 16, 4, 2:

eo namque omnem belli molem inclinaturam censebant (consules),

Liv. 7, 32, 3:

nec facturum aequa Samnitium populum censebant, si... oppugnarent,

id. 7, 31, 7:

quaeso ut ea quae dicam non a militibus imperatori dicta censeas,

id. 7, 13, 8:

at illa purgare se, quod quae utilia esse censebat... suasisset,

Curt. 8, 3, 7: Alexander, tam memorabili victoria laetus, qua sibi Orientis fines apertos esse censebat, id. 9, 1, 1; so id. 10, 8, 22.—

With reference to an erroneous opinion, to imagine, suppose, falsely believe:

censebam me effugisse a vita marituma Ne navigarem, etc.,

Plaut. Bacch. 2, 3, 108:

omnes eum (sc. Jovem) esse (Amphitruonem) censent servi,

id. Am. prol. 122, 134:

jam hic ero, quom illic censebis esse me,

id. ib. 3, 3, 14:

ardere censui aedes,

id. ib. 5, 1, 15:

ego hunc censebam esse te,

id. Men. 5, 9, 13; so id. As. 5, 2, 20; id. Aul. 3, 5, 55; id. Bacch. 1, 2, 14; id. Men. 3, 3, 32; 5, 9, 76; id. Merc. 1, 2, 87; id. Poen. 1, 1, 54; 3, 1, 60; 3, 4, 25; id. Rud. 2, 4, 31; 4, 7, 35; id. Stich. 4, 2, 24; id. Truc. 1, 1, 72 et saep.: censuit se regem Porsenam occidere, Cass. Hem. ap. Non. p. 4, 88:

non ipsa saxa magis sensu omni vacabant quam ille... cui se hic cruciatum censet optare,

Cic. Tusc. 1, 44, 107.—And ironically:

nisi forte Diagoram aut Theodorum... censes superstitiosos fuisse,

Cic. N. D. 1, 42, 117:

nisi forte etiam illi Semproniano senatus consulto me censes adfuisse, qui ne Romae quidem fui,

id. Fam. 12, 29, 2:

neminem me fortiorem esse censebam,

Curt. 8, 14, 42.—

Referring to what should take place.

With gerundial inf.-clause:

navis praedatoria, Abs qua cavendum nobis sane censeo,

Plaut. Men. 2, 2, 70:

soli gerundum censeo morem,

id. Most. 1, 3, 69:

neque vendundam censeo Quae libera est,

Ter. Ad. 2, 1, 39; so id. Eun. 4, 4, 53; 5, 8, 42; id. Hec. 4, 4, 94; id. Phorm. 2, 4, 17:

ceterum ei qui consilium adferret opem quoque in eam rem adferendam censebant esse,

Liv. 25, 11, 14.—

With oportere, debere, or an ordinary inf.-clause:

solam illi me soli censeo esse oportere obedientem,

Plaut. Most. 1, 3, 47:

quibus declaraveram, quo te animo censerem esse oportere, et quid tibi faciendum arbitrarer,

Cic. Fam. 4, 9, 1:

rursus interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,

Curt. 8, 14, 43: impudens postulatio visa est, censere... ipsos id (bellum) advertere in se, agrosque suos pro alienis populandos obicere, to entertain the idea that they should direct that war against themselves and their own lands, etc., Liv. 21, 20, 4:

munere eum fungi prioris censet amici = eum fungi oportere,

Hor. Ep. 1, 9, 5:

quae nos quoque sustinere censebat,

App. M. 11, p. 253.—

By aequum censere with ordinary inf.clause, expressed or understood, either = it is fair ( right) to do something, or something ought or should be done (so very freq. in the comic poets and Livy; rare in other writers): non ego istunc me potius quam te metuere aequom censeo, I do not think it right to fear him, etc., Plaut. Capt. 2, 2, 51: quid me aequom censes pro illa tibi dare? What do you think I should give as a fair price? etc., id. As. 1, 3, 76: meum animum tibi servitutem servire aequom censui, I thought it my duty that my mind should, etc., id. Trin. 2, 2, 27: ecquis est tandem qui vestrorum... aequom censeat poenas dare ob eam rem quod arguatur male facere voluisse? Cato ap. Gell. 6 (7), 3, 36:

quis aequum censeret... receptos in fidem non defendi?

Liv. 21, 19, 5; so id. 24, 37, 7; 5, 3, 8; 22, 32, 6.—And without emphasis upon the idea of fairness or right:

si sunt ita ut ego aequom censeo,

as I think they ought to be, Plaut. Stich. 1, 2, 55; so id. Trin. 3, 2, 87; 2, 3, 1; id. Merc. 3, 3, 8; id. Aul. 4, 1, 11; id. Ep. 4, 1, 29; id. Stich. 2, 2, 20; 4, 1, 42:

qui aequom esse censeant, nos jam a pueris ilico nasci senes,

who believe that we should be born as old men right from childhood, Ter. Heaut. 2, 1, 2; so id. ib. 5, 5, 11; id. Ad. 4, 3, 10:

qui aequom censeant rem perniciosam utili praeponi,

Auct. Her. 2, 14, 22: (tribuni) intercedebant;

senatum quaerere de pecunia non relata in publicum... aequum censebant,

Liv. 38, 54, 5:

cives civibus parcere aequum censebat,

Nep. Thras. 2, 6.—

Very freq., esp. in Cic., when a question, rhetorical or real, is addressed to a second person, often referring to erroneous opinions:

an fores censebas nobis publicitus praeberier?

Plaut. Am. 4, 2, 7:

clanculum istaec te flagitia facere censebas potesse?

id. Men. 4, 2, 47:

hicine nos habitare censes?

id. Trin. 4, 3, 72:

omnes cinaedos esse censes, tu quia es?

id. Men. 3, 2, 48; so id. As. 2, 4, 78; 5, 2, 37; id. Bacch. 4, 6, 41; 5, 2. 82; id. Capt. 4, 2, 66; 4, 2, 74; 5, 2, 16; id. Cas. 2, 6, 29; id. Men. 5, 5, 25: continuo dari Tibi verba censes? Ter. And. 3, 2, 25; so id. ib. 3, 3, 13; 4, 4, 55; id. Heaut. 4, 3, 38; id. Hec. 4, 1, 32; 4, 4, 53; id. Phorm. 5, 6, 35:

adeone me delirare censes ut ista esse credam?

Cic. Tusc. 1, 6, 10:

nam cum in Graeco sermone haec... non videbantur, quid censes in Latino fore?

id. Fin. 3, 4, 15:

quid igitur censes? Apim illum nonne deum videri Aegyptiis?

id. N. D. 1, 29, 82:

quis haec neget esse utilia? quem censes?

id. Off. 3, 26, 99:

an censes me tantos labores... suscepturum fuisse, si, etc.,

id. Sen. 23, 82:

an vos Hirtium pacem velle censetis?

id. Phil. 12, 4, 9; so id. Brut. 50, 186; 85, 294; id. Tusc. 1, 5, 10 fin.; 2, 4, 11; 3, 13, 27; id. Fin. 1, 10, 34; id. N. D. 1, 8, 20; 1, 28, 78; 1, 44, 122; id. Leg. 2, 10, 23; id. Div. in Caecil. 16, 54; id. Phil. 1, 6, 13; 4, 3, 7; 7, 4, 14; 11, 1, 3; 11, 5, 10; 12, 3, 7; 12, 6, 13; 12, 8, 21; 12, 9, 22; 13, 2, 4; 14, 4, 10; id. Att. 10, 11, 4:

quid censes munera terrae?... quo spectanda modo, quo sensu credis et ore?

Hor. Ep. 1, 6, 5 sqq.; so id. ib. 2, 2, 65; Lucr. 1, 973 (with obj.inf.).—With conditional period inst. of an inf.-clause:

num censes faceret, filium nisi sciret eadem haec velle,

Ter. And. 3, 3, 46.—

Sometimes censemus? is used in the same way as censes?

Cic. Tusc. 1, 2, 4; id. Off. 2, 7, 25; id. Fam. 4, 9, 2.—

With an inf.clause understood: itane tu censes? Pa. Quid ego ni ita censeam? Plaut. Mil. 4, 3, 27: quid ergo censes? Tr. Quod rogas, Censeo, id. Rud. 4, 8, 7 sq.: quid illum censes? (i. e. eo loco facere?) Ter. And. 5, 2, 12:

quid illas censes? (i. e. posse dicere),

id. Ad. 4, 5, 22; so Plaut. Curc. 1, 1, 59; Ter. Heaut. 3, 3, 9; 5, 3, 21.—So, very freq. in the comic poets, censeo, absol., as an approving answer; also sic censeo, istuc censeo, ita censeo (Cic.) to be variously rendered: ego divinam rem intus faciam... So. Censeo, that will be right! Plaut. Am. 3, 3, 11: auscultemus quid agat: Ph. Sane censeo, so we will, indeed, id. Curc. 2, 2, 29: quid si recenti re aedis pultem? Ad. Censeo, do so! id. Poen. 3, 4, 18: quin eloquamur? Ag. Censeo, hercle, patrue, id. ib. 5, 4, 93: patri etiam gratulabor? Tr. Censeo, I think so (and after answering several questions with censeo): etiamne complectar ejus patrem? Tr. Non censeo. Pl. Nunc non censet quom volo, id. Rud. 4, 8, 6 sqq.; id. Ps. 2, 2, 69; id. Stich. 5, 4, 53; id. Truc. 2, 4, 73; id. Cas. 4, 3, 14; Ter. Eun. 2, 1, 11; id. Heaut. 3, 3, 27: male habeas! Mu. Sic censeo, Plaut. Men. 4, 1, 11: aliquem arripiamus, etc.: Ly. Hem, istuc censeo, id. Merc. 3, 3, 19 (cf.:

prorsus ita censeo, referring to general questions, as in D.,

Cic. Leg. 2, 10, 23);

once similarly censeas: Quid gravare? censeas!

Say yes, Plaut. Stich. 3, 2, 22.—

To resolve, as a merely mental act, with gerundial inf.-clause (rare; cf. II. B.): quibus rebus cognitis, Caesar maturandum sibi censuit, resolved to hasten, lit., thought he must hasten ( = statuit, existimavit), Caes. B. G. 7, 56 init.:

censuimus igitur amplius quaerendum,

Gell. 12, 14, 7.—

To consider, i. e. after carefully weighing the circumstances, with inf.-clause (rare):

sed cum censerem... me et periculum vitare posse, et temperatius dicere... ea causa mihi in Asiam proficiscendi fuit,

Cic. Brut. 91, 314.—

= pu tare, habere, judicare, to consider as, to hold, with two acc., or inf.-clause.

With double acc.:

quom dispicias tristem, frugi censeas (i.e. eum),

you would consider him thrifty, Plaut. Cas. 3, 2. 32:

auxilio vos dignos censet senatus,

considers you worthy of help, Liv. 7, 31, 2:

has... indagines cuppediarum majore detestatione dignas censebimus si, etc.,

Gell. 7 (6), 16, 6: cum Priscum nobilitas hostem patriae censuisset, judged, declared him the enemy, etc., Aur. Vict. Caes. 29, 4.—

In the pass. with nom. and inf., = haberi (in Manil. and Gell.):

praeter illas unam et viginti (comoedias) quae consensu omnium Plauti esse censebantur,

Gell. 3, 3, 3:

quae terrena censentur sidera sorte (i. e. esse),

are considered as being of the terrestrial kind, Manil. 2, 226; so id. 2, 293; 2, 653; 2, 667; 3, 96; so, sub aliquo censeri, to be considered as being under one ' s influence, id. 4, 246; 4, 705; cf. id. 3, 598 (with per).—

To wish, with subj.-clause or ne (in App.):

de coma pretiosi velleris floccum mihi confestim adferas censeo,

App. M. 6. [p. 315] p. 117:

censeo ne ulla cura os percolat,

id. Mag. p. 411.

censeo, ēre, = succenseo, to be angry: ne vobis censeam, si, etc., Varr. ap. Non. p. 267, 24.

circum-spĭcĭo, exi, ectum, 3 ( perf. sync. circumspexti, Ter. Ad. 4, 5, 55; inf. sync. circumspexe, Varr. ap. Non. p. 106, 16, or Sat. Men. 82), v. n. and a. (class.).

Neutr., to look about one ' s self, to cast a look around; or, with an obj.-clause, to observe, see, look about:

circumspicedum, numquis est, Sermonem nostrum quiaucupet,

see whether there is any one, Plaut. Most. 2, 2, 41; 2, 2, 43; Ter. And. 2, 2, 20;

Varr. l. l.: suus conjux ubi sit circumspicit,

Ov. M. 1, 605:

circumspicere late,

Quint. 10, 3, 29:

num quid circumspexti?

Ter. Ad. 4, 5, 55:

diversi circumspiciunt,

Verg. A. 9, 416:

qui in auspicium adhibetur nec suspicit nec circumspicit,

Cic. Div. 2, 34, 72:

circumspicit, aestuat, of one in trouble or perplexity,

id. Rosc. Com. 14, 43; cf. Liv. 21, 22, 7.—

Sometimes circumspicere se, to look about one ' s self:

circumspicedum te, ne quis adsit arbiter,

Plaut. Trin. 1, 2, 109; Varr. ap. Non. p. 106, 16;

Auct. B. Afr. 47: numquamne te circumspicies?

Cic. Par. 4, 2, 30.—In partic., to look about one ' s self with haughtiness; to think highly of one ' s self:

usque eone te diligis et magnifice circumspicis?

Cic. Rosc. Com. 2, 5;

and trop. of language: Romanus sermo magis se circumspicit et aestimat praebetque aestimandum,

Sen. Ep. 40, 11.—

Trop., to exercise foresight, be cautious, take heed:

esse circumspiciendum diligenter, ut, etc.,

Cic. Q. Fr. 1, 1, 3, § 10: cui mandetis (rempublicam) circumspicite [p. 342] Sall. H. 2, 41, 10 Dietsch.—Esp. freq.,

Act., to view on all sides, to survey:

cum sua quisque miles circumspiceret,

looked carefully to see, Caes. B. G. 5, 31; Liv. 9, 28, 5:

tam latā acie ne ex medio quidem cornua sua circumspicere poterant,

Liv. 37, 41, 4:

lucos,

Ov. M. 5, 265:

amictus,

to review, id. ib. 4, 318; so,

habitum suum,

Plin. Ep. 4, 11, 3; cf. under circumspectus, adv.—

To descry, get sight of by looking around:

saxum circumspicit ingens,

Verg. A. 12, 896:

Athin,

Ov. M. 5, 72.—

Transf., of things:

in latus omne patens turris circumspicit undas,

Ov. H. 6, 69.—

Trop.

To view something mentally, to survey, ponder upon, weigh, consider (syn.:

considero, perpendo): reliqua ejus consilia animo circumspiciebat,

Caes. B. G. 6, 5:

circumspicite paulisper mentibus vestris hosce ipsos homines,

Cic. Sull. 25, 70; cf.

se,

id. Par. 4, 2, 30:

neque temere consulem saltatorem vocare, sed circumspicere, quibus praeterea vitiis adfectum esse necesse sit eum, etc.,

id. Mur. 6, 13.—So with rel. -clause, Sall. H. 2, 41 Dietsch; Sen. Ep. 70, 5; Calp. Ecl. 5, 95:

circumspectis rebus omnibus rationibusque subductis summam feci,

Cic. Fam. 1, 9, 10:

permulta sunt in causis circumspicienda, ne quid offendas,

id. de Or. 2, 74, 301; id. Agr. 1, 8, 23; id. Fam. 5, 13, 3:

circumspicite celeriter animo, qui sint rerum exitus consecuti,

id. Leg. 2, 17, 42:

vide, quaere, circumspice, si quis est forte ex eā provinciā qui te nolit perisse,

id. Verr. 2, 3, 77, § 180; id. Clu. 53, 147; id. Cat. 4, 2, 4; Liv. 23, 20, 6; cf. Tac. H. 2, 6; Suet. Aug. 63.—With ut and subj., Cic. Q. Fr. 1, 1, 3, § 10; Ov. Tr. 1, 1, 87:

cum circumspicerent Patres quosnam consules facerent,

Liv. 27, 34, 1.—

To look about for something with desire, to seek for, etc. (so mostly since the Aug. per.):

nec, sicut aestivas aves, statim auctumno tecta ac recessum circumspicere,

Liv. 5, 6, 2; 7, 14, 6:

externa auxilia,

id. 1, 30, 6; cf. Just. 22, 5, 4:

fugam,

Tac. A. 14, 35; Just. 2, 12, 26:

novas belli causas,

id. 31, 1, 8; Verg. G. 3, 390; Plin. Ep. 3, 3, 3:

peregrinos reges sibi,

Just. 40, 1, 1; 22, 5, 4:

viresque suas circumspectantes his validiores,

Amm. 22, 8, 18.—Hence, circumspectus, a, um, P. a.

Of things, weighed with care, well considered, guarded, circumspect (perh. not ante - Aug.):

verba non circumspecta,

Ov. F. 5, 539:

judicium,

Quint. 10, 1, 26:

interrogatio,

id. 5, 7, 31:

moderatio animi,

Val. Max. 4, 3, 4:

circumspectissima sanctio decreti,

id. 1, 1, 20.—

Transf. to the person who carefully weighs a thing, circumspect, considerate, cautious, wary, provident, heedful:

modo circumspectus et sagax, modo inconsultus et praeceps,

Suet. Claud. 15:

circumspectissimus et prudentissimus princeps,

id. Tib. 21:

tenues et circumspecti,

Quint. 12, 10, 23; Cels. 3, 9 fin.:

omnes,

Col. 1, 8, 16; 1, 7, 12:

sive aliquis circumspectior est,

Sen. Q. N. 5, 1, 5.—Of dogs:

assidui et circumspecti magis quam temeraril,

Col. 7, 12, 5.—

In late Lat., worthy of consideration, respected, distinguished:

circumspectum et verecundum nomen populi Romani,

Amm. 14, 6, 6:

colores,

id. 28, 4, 12:

circumspectus genere, famā potentiāque,

id. 18, 10, 1.—Hence, circumspectē, adv., with consideration, with mature deliberation, warily, cautiously, considerately, circumspectly, etc.:

circumspecte compositeque indutus et amictus,

Gell. 1, 5, 2 (cf. supra, II. D.):

circumspecte vestiti,

Amm. 27, 3, 14:

circumspecte facti versus,

Gell. 9, 10, 6:

facere aliquid,

Dig. 4, 4, 7, § 8: parcius et circumspectius faciendum est, * Quint. 9, 2, 69:

circumspectius donare, eligere eos, in quos merita conferantur,

Sen. Ben. 3, 14, 1.

clādes, is ( gen. plur. usu. cladium, Liv. 2, 63, 7; 5, 22, 8 et saep.:

cladum,

Sil. 1, 41; 7, 505; 9, 353; 16, 672; Amm. 29, 1, 14; 32, 2, 1), f. [kindr. with Sanscr. klath, laedere; Gr. klaô, to break, break in pieces; cf.: per - cello, clava, gladius].

Prop., a breaking, beating, dashing to pieces; hence,

In gen., destruction, devastation, injury, mischief, harm, misfortune, disaster, loss, detriment, calamity (cf.: calamitas, pernicies;

class. and freq.): clades calamitasque, intemperies modo in nostram advenit domum,

Plaut. Capt. 4, 4, 3:

haec igitur subito clades nova pestilitasque Aut in aquas cadit aut fruges persidit in ipsas,

Lucr. 6, 1125:

dare late cladem magnasque ruinas,

id. 5, 347:

etsi cursum ingeni tui, Bruti, premit haec inportuna clades civitatis,

Cic. Brut. 97, 332:

atque haec vetusta... Luctifica clades nostro infixa est corpori,

id. Tusc. 2, 10, 25:

et illam meam cladem... maximum esse rei publicae volnus judicastis,

id. Sest. 13, 31:

cum tibi ad pristinas cladis accessio fuisset Aetoliae repentinus interitus,

id. Pis. 37, 91:

quod si primo proelio Catilina superior discessisset, profecto magna clades atque calamitas rem publicam oppressisset,

Sall. C. 39, 4:

captae urbis Romanae clades,

Liv. 5, 21, 16:

publica,

Tac. A. 14, 64:

tum urbs tota eorum conruit et Taygeti montis magna pars... abrupta cladem eam insuper ruinā pressit,

Plin. 2, 79, 81, § 191:

plus populationibus quam proeliis cladium fecit (cf. B. 1. infra),

Liv. 8, 2, 8:

quidve superbia spurcitia ac petulantia? Quantas Efficiunt clades!

Lucr. 5, 48:

aliam quamvis cladem inportare pericli,

id. 5, 369:

agrum omni belli clade pervastat,

Liv. 22, 4, 1:

colonias belli clade premi,

Curt. 9, 7, 22:

colonias omni clade vastare,

id. 4, 1, 10:

majestas populi Romani... vastata cladibus fuerat,

Plin. 16, 32, 57, § 132:

per sex dies septemque noctes eā clade saevitum est,

of the burning of Rome, Suet. Ner. 38:

quo tantae cladis pretio,

i. e. the burning of the Capitol, Tac. H. 3, 72; id. A. 13, 57:

recens,

the destruction of the amphitheatre, id. A. 4, 63 sq.:

Lugdunensis,

the burning of Lyons, id. ib. 16, 13 Nipp. ad loc.—With gen. obj.:

si denique Italia a dilectu, urbs ab armis, sine Milonis clade numquam esset conquietura,

without ruining Milo, Cic. Mil. 25, 68: tum privatae per domos clades vulgatae sunt, the losses of particular families at Cannae, Liv. 22, 56, 4.— Poet.:

cladibus, exclamat, Saturnia, pascere nostris,

Ov. M. 9, 176:

Trojae renascens alite lugubri Fortuna tristi clade iterabitur,

Hor. C. 3, 3, 62.—

Esp.

In war or battle, a disaster, defeat, overthrow, discomfiture, massacre:

ni pedites cum equitibus permixti magnam cladem in congressu facerent,

Sall. J. 59, 3:

exercitatior hostis magnā clade eos castigavit,

Liv. 39, 1, 4:

iret ut... subitā turbaret clade Latinos,

Verg. A. 12, 556:

quodsi... supervenisset, ingens clades accipi potuit,

Curt. 4, 12, 15;

so freq.: accipere cladem,

to be defeated, beaten, Liv. 3, 26, 3; 5, 11, 5; 8, 12, 17;

22, 51, 11: apud Chaeroneam accepta,

Quint. 9, 2, 62:

classe devictā multas ipsi lacrimas, magnam populo Romano cladem attulit,

Cic. N.D. 2, 3, 7:

postquam is... contractae cladi superesset... fusa est Romana acies,

Liv. 25, 19, 16:

omnibus pacis modo incurrisse agentibus magna clades inlata,

id. 29, 3, 8:

non vulnus super vulnus sed multiplex clades,

id. 22, 54, 9: paene exitiabilem omnibus cladem intulit, Vell. 2, 112, 4:

tantā mole cladis obrui,

Liv. 22, 54, 10:

terrestri simul navalique clade obruebantur,

Curt. 4, 3, 14; Sen. Med. 207: clades illa pugnae Cannensis vastissima, Claud. Quadrig. ap. Gell. 5, 17, 5:

binaque castra clade unā deleta,

Liv. 30, 6, 6:

exercituum,

Tac. A. 3, 6; 3, 73; Sall. H. 1, 41, 5 Dietsch:

quis cladem illius noctis fando Explicet,

Verg. A. 2, 362:

Germanica,

Tac. H. 4, 12:

Variana,

id. A. 1, 57:

Pharsaliam Philippos et Perusiam ac Mutinam, nota publicarum cladium nomina loquebantur,

id. H. 1, 50. — Poet.:

ut barbarorum Claudius agmina... diruit... Primosque et extremos metendo Stravit humum, sine clade victor (i.e. of his own men),

Hor. C. 4, 14, 32.—

Of the plague:

inque ipsos saeva medentes Erumpit clades,

Ov. M. 7, 562; cf.:

sue abstinent merito cladis, quā ipsos scabies quondam turpaverat, cui id animal obnoxium,

Tac. H. 5, 4 Heraeus ad loc.—

Of the loss of a limb:

Mucius, cui postea Scaevolae a clade dextrae manūs cognomen inditum,

Liv. 2, 13, 1.—

Transf.

Of persons who bring destruction, etc., a destroyer, scourge, pest:

geminos, duo fulmina belli, Scipiadas, cladem Libyae,

Verg. A. 6, 843:

haec clades,

of Heliogabalus, Lampr. Heliog. 34, 1: illa, of immodest women as a class, id. Alex. Sev. 34, 4.—

Of dissolute morals, corruption:

fecunda culpae saecula nuptias inquinavere... Hoc fonte derivata clades In patriam populumque fluxit,

Hor. C. 3, 6, 19.

clāmĭto, āvi, ātum ( part. pres. nom. plur. clamitantis, Varr. ap. Non. p. 356), 1, v. freq. n. and a. [clamo], to cry out violently or aloud, to bawl out, vociferate (class., esp. freq. since the Aug. per.; in Cic. only twice; not in Quint.; usu. of human beings).

Neutr. (rare):

ut illi clamitant,

Cic. Caecin. 3, 9;

of a bird: ipsum (passerem) accipiter... vano clamitantem interficit,

Phaedr. 1, 9, 7.—

With the words or thoughts uttered as object.

With direct citation:

Chremes clamitans: Indignum facinus,

Ter. And. 1, 1, 117:

atque clamitas, Laterensis: quo usque ista dicis?

Cic. Planc. 31, 75:

quidam caricas vendens Cauneas clamitabat,

id. Div. 2, 40, 84:

Volero, clamitans provoco,

Liv. 2, 55, 7:

ad arma, et: pro vestram fidem, cives, clamitans,

id. 9, 24, 9; 27, 48, 12; Suet. Aug. 40; Tac. A. 1, 18.—

With acc. and inf.:

clamitabat falsa esse illa, quae, etc.,

Cic. Tusc. 2, 25, 60:

saepe clamitans, liberum se... esse,

Caes. B. G. 5, 7; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 2:

clamitare coepit... ad Philotam decurrisse,

Curt. 6, 7, 27; 9, 8, 7; 10, 7, 10:

clamitans non corporis esse sed loci morbum,

Sen. Ep. 104, 1; Suet. Calig. 58; Tac. A. 12, 7; 12, 35; id. H. 2, 29; cf. id. ib. 3, 10.— Pass. impers.:

multisque sciscitantibus cuinam eam ferrent... Thalassio ferri clamitatum,

Liv. 1, 9, 12.—

With subj.:

Messalina clamitabat... audiret Octaviae matrem,

Tac. A. 11, 34:

Mnester clamitans aspiceret verberum notas,

id. ib. 11, 36; 16, 10.—

With acc.:

quid clamitas?

Ter. And. 4, 4, 28:

haec Volscio clamitante,

Liv. 3, 13, 3:

quorum clamitant nomina,

Plin. Ep. 9, 6, 2:

saeva et detestanda alicui,

to imprecate, Tac. A. 3, 23.—

With ut or ne:

Acerronia... dum se Agrippinam esse utque subveniretur matri principis clamitat, conficitur,

Tac. A. 14, 5; cf.:

neve consulatus sui collegam dederet liberto... clamitabat,

id. ib. 16, 10.—

With personal obj.:

clamitant me ut revortar,

call on me, Plaut. Ps. 5, 1, 30 Lorenz (Fleck. inclamitant):

clamitent Ne sycophantam,

call, Ter. And. 4, 5, 20:

clamitans eum modo consulem modo dictatorem,

Ascon. p. 34, 13 Bait.:

plausores, Augustianos militesque se triumphi ejus clamitantes,

Suet. Ner. 25. —

Trop., of things, to proclaim, reveal, betray:

nonne ipsum caput et supercilia illa penitus abrasa olere malitiam et clamitare calliditatem videntur?

Cic. Rosc. Am. 7, 20.

commendātĭo, ōnis, f. [commendo], a commendation, recommending (in good prose, and very freq.).

In abstr., as an act:

amicorum,

Cic. Fam. 1, 3, 1; 12, 26 ter; id. Fin. 5, 15, 41; Sall. C. 35, 1; Quint. 9, 2, 59; cf. id. 5, 10, 41; 4, 3, 17; Suet. Caes. 75; id. Aug. 46 al.—In plur., Cic. Fam. 13, 32, 1.—With gen. obj.:

ad ceteros contempti hominis,

Cic. Att. 8, 4, 1:

sui,

id. Or. 36, 124 (opp. offensio adversarii); Dig. 1, 16, 4, § 3:

commendationes morientium,

Cic. Fin. 3, 20, 65; cf. commendo, I. B. 2.—

Trop., by the eyes:

oculorum,

Cic. de Or. 2, 87, 357:

naturae,

id. Planc. 13, 31.—

In concr., that which recommends, the excellence of a thing, worth, praise, a recommendation:

ingenii,

Cic. Brut. 67, 238:

liberalitatis,

id. Fam. 1, 7, 9:

majorum,

id. Cat. 1, 11, 28:

probitatis,

id. de Or. 2, 52, 211:

fumosarum imaginum (i. e. nobilitatis),

id. Pis. 1, 1:

tanta (erat) oris atque orationis,

Nep. Alcib. 1, 2:

formae atque aetatis, Auct. B. Alex. 41: animi,

Quint. 4, 2, 113:

morum,

id. 11, 3, 154:

prima commendatio proficiscitur a modestiā,

Cic. Off. 2, 13, 46; cf. id. ib. § 45; id. Deiot. 1, 2:

Epicurus, cum in primā commendatione voluptatem dixisset,

id. Fin. 2, 12, 35; cf. id. ib. 5, 14, 40.

complōrātĭo ( conp-), ōnis, f. [comploro], a loud, violent complaint, lamentation, esp. by several persons (several times in Liv., elsewhere rare;

not ante-Aug.): lamentabilis mulierum,

Liv. 3, 47, 6; cf. id. 1, 41, 6; 26, 29, 2; 40, 9, 7; 41, 11, 5; Just. 11, 9, 13; Gell. 10, 3, 7.—Of one person:

sororis,

Liv. 1, 26, 3.—

With obj. -gen., a loud. violent bemoaning, bewailing of:

fletus... et conploratio sui patriaeque fregere tandem virum,

Liv. 2, 40, 9:

rei acerbae,

Gell. 10, 3, 13.

confessĭo, ōnis, f. [confiteor], a confession, acknowledgment.

In gen. (in good prose; esp. freq. in Cic. and Quint.), with gen. obj.:

errati sui,

Cic. Div. 1, 17, 33:

ignorationis,

id. Ac. 1, 12, 44; cf.:

inscitiae suae,

Quint. 2, 11, 2:

captae pecuniae,

Cic. Clu. 53, 148:

culpae,

Liv. 21, 18, 5; 36, 27, 6:

paenitentiae,

Quint. 11, 1, 76:

vitiorum,

Tac. A. 2, 33:

facinoris,

Suet. Tib. 19. —In plur.:

cum ad vos indicia, litteras, confessiohes communis exitii detuli,

Cic. Sest. 69, 145.—With acc. and inf.:

ea erat confessio caput rerum Romam esse,

Liv. 1, 45, 3; so id. 2, 7, 7; 42, 47, 8 al.—With pron. pers.:

sua,

Cic. Verr. 2, 4, 47, § 104; 2, 5, 64, § 166;

Liv 28, 40, 11: confessionibus suis,

Cic. Cat. 3, 6, 15.—With gen. subj.:

illorum,

Cic. Verr. 2, 5, 40, § 103:

inimicorum,

id. Red. Quir. 1, 1:

omnium,

Vell. 2, 43:

illa Ciceronis,

Quint. 11, 1, 44:

adversarii,

id. 4, 4, 4; cf.

ipsorum,

Plin. 9, 7, 6, § 18 al.: extera corporum indubitatas confessiones habent, i. e. proofs of the healing power (of assafœtida), id. 22, 23, 49, § 103.—With de and abl.: immo si actionem stultissimasque de se, nefarias de patre confessiones audisses? Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 2:

ipsorum de somno piscium confessio,

Plin. 9, 7, 6, § 18.—With abstr. subjects: ea confessionem faciunt, non defensionem, Cato ap. Gell. 7, 3, 15.—

Esp.

As a fig. of speech, Quint. 9, 2, 17; 12, 1, 33.—

In eccl. Lat.

A creed, avowal of belief:

fidei, Greg. M. Ep. 7, 5: nostra,

Vulg. Heb. 3, 1.—

An acknowledgment of Christ.

In gen., Vulg. Rom. 10, 10.—

Esp., an acknowledgment of Christ under torture; and hence, transf., torture, suffering for religion's sake, Lact. Mort. Pers. 1 init.

complōrātĭo ( conp-), ōnis, f. [comploro], a loud, violent complaint, lamentation, esp. by several persons (several times in Liv., elsewhere rare;

not ante-Aug.): lamentabilis mulierum,

Liv. 3, 47, 6; cf. id. 1, 41, 6; 26, 29, 2; 40, 9, 7; 41, 11, 5; Just. 11, 9, 13; Gell. 10, 3, 7.—Of one person:

sororis,

Liv. 1, 26, 3.—

With obj. -gen., a loud. violent bemoaning, bewailing of:

fletus... et conploratio sui patriaeque fregere tandem virum,

Liv. 2, 40, 9:

rei acerbae,

Gell. 10, 3, 13.

corruptēla ( conr-), ante-class. also corrumptēla, ae, f. [corrumpo], that which corrupts, a corrupting, corruption, seduction, bribery, etc.

Prop. (freq. and class. in sing. and plur.):

mores hac (sc. cantūs) dulcedine corruptelaque depravati,

Cic. Leg. 2, 15, 38:

collapsus est hic in corruptelam suam,

Plaut. Truc. 3, 2, 3:

quem (adulescentulum) corruptelarum illecebris irretisses,

Cic. Cat. 1, 6, 13:

stupra dico et corruptelas et adulteria,

id. Tusc. 4, 35, 75; cf. Suet. Claud. 16:

via una corruptelae Bacchanalia erant,

Liv. 39, 9, 3: malae consuetudinis ( gen. subj.), Cic. Leg. 1, 12, 33: mulierum ( gen. obj.), id. Verr. 2, 2, 54, § 134; cf.

servi,

id. Deiot. 11, 30.—

Meton. (abstr. pro concreto).

A corrupter, seducer, misleader:

nostrūm liberūm,

Ter. Ad. 5, 3, 7:

is apud scortum corrumptelast liberis,

Plaut. As. 5, 2, 17.—

A place of seduction, Front. Aquaed. 76.

conscĭentĭa, ae, f. [conscio], a knowing of a thing together with another person, joint knowledge, consciousness (in good prose, and very freq.).

A joint knowledge of something, a being privy to, a knowing along with others, privity, cognizance, etc.

With gen. subj.:

omnium horum,

Cic. Cat. 1, 1, 1; so,

hominum,

id. Fin. 2, 9, 28:

plurium,

Liv. 2, 54, 7:

liberti unius,

Tac. A. 6, 21; cf. Suet. Calig. 56 al.:

generis humani,

Tac. Agr. 2.—

With gen. obj. (thus for the most part in Tac.):

in conscientiam facinoris pauci asciti,

Tac. H. 1, 25:

facti,

id. A. 2, 22:

conjurationis,

id. H. 1, 42:

stupri,

Dig. 48, 5, 29.— Plur.:

consilia conscientiaeque ejus modi facinorum,

Cic. Clu. 20, 56. —

Absol.:

non modo eos persequi, ad quos maxime culpa corrupti judicii, sed etiam illos, ad quos conscientiae contagio pertinebit,

Cic. Verr. 2, 5, 71, § 183:

qui non modo a facti verum etiam a conscientiae suspitione afuit,

id. Cael. 10, 23:

nocte perfugit Tanagram, suam conscientiam metuens,

Liv. 33, 28, 10:

simulare,

Tac. A. 2, 40; 4, 3; cf. id. H. 1, 28; Curt. 7, 1, 31.—

Consciousness, knowledge, feeling, sense.

In gen. (rare).

With gen.:

unde haec illis tanta modestia, nisi a conscientiā virium et nostrarum et suarum?

Liv. 8, 4, 10 (cf. g); so,

contracti culpā periculi,

id. 3, 2, 11:

suae infirmitatis,

Quint. 1, 2, 10:

rebellionis,

Tac. A. 12, 31; cf.

defectionis,

id. Agr. 16:

victoriae,

id. ib. 27:

unionum in somno quoque,

Plin. 33, 3, 12, § 40:

amissae fortunae,

a recollection, Flor. 2, 12, 10:

ipsa pulcherrimi facti,

Cic. Phil. 2, 44, 114:

officii mei benevolentiaeque,

id. Fam. 3, 7, 6 fin.:

scelerum tuorum,

id. Pis. 17, 39; cf. Sall. C. 5, 7:

peccatorum,

Cic. Par. 5, 3, 40:

culpae,

Liv. 28, 19, 1 et saep.—In plur., Cic. Clu. 20, 56:

te conscientiae stimulant maleficiorum tuorum,

id. Par. 2, 2, 18; cf. under B. 2.—

With de: satisfactionem ex nullà conscientiā de culpā proponere decrevi, Cat. ap. Sall. C. 35, 2; cf. conscius, I. d—

With rel.-clause (very rare):

illi conscientia, quid abesset virium, detrectavere pugnam,

Liv. 3, 60, 6; 28, 19, 5.—

Absol.: ut nostram stabilem conscientiam contemnamus, aliorum errantem opinionem aucupemur, self-consciousness, Cic. Fin. 2, 22, 71:

illud se tacere suam conscientiam non pati,

Liv. 5, 25, 6:

in veris quoque sufficit conscientia,

consciousness, Quint. 11, 1, 17: sine hac quidem conscientiā ipsa illa ex tempore dicendi facultas inanem modo loquacitatem dabit, without this feeling, equiv. to without this persuasion, id. 10, 3, 2:

quamvis capite defectionis ablato manebat plerisque militum conscientia,

Tac. H. 1, 5.— So pregn., with ne, a conscientious fear, guilty fear, Tac. Agr. 42.—

In partic., a consciousness of right or wrong, the moral sense, conscience:

magna vis est conscientiae... in utramque partem, ut neque timeant qui nihil commiserint et poenam semper ante oculos versari putent qui peccarint,

Cic. Mil. 23, 61; cf.:

et virtutis et vitiorum grave ipsius conscientiae pondus,

id. N. D. 3, 35, 85:

bona conscientia turbam advocat, mala etiam in solitudine anxia atque sollicita est,

Sen. Ep. 43, 5:

ad purgandam publicam conscientiam,

Just. 31, 4, 3:

recta,

a good conscience, Cic. Att. 13, 20, 4; cf.

egregia,

Liv. 29, 33, 9: bona, Cels. ap. Quint. 2, 15, 32; Quint. 6, 1, 33; 9, 2, 93; Tac. Agr. 1:

optima,

Plin. Ep. 1, 12, 3:

salvā bonā conscientiā,

Sen. Q. N. 4, praef. §

15: integra,

Front. 1, 9, 3; Lact. 5, 19, 32:

mala,

a bad conscience, Sall. J. 62, 8; Quint. 12, 1, 3:

infelix,

id. 6, prooem. § 10.—

Prov.:

conscientia mille testes,

Quint. 5, 11, 41.—

Sometimes absol. for a good, or for a bad conscience.

A good conscience:

mea mihi conscientia pluris est quam omnium sermo,

Cic. Att. 12, 28, 2; cf.:

illud est hominis magni... maximi aestimare conscientiam mentis suae, etc.,

id. Clu. 58, 159:

in quibus ego nec dissentire a nostris salvā gratiā nec consentire salvā conscientiā possum,

Sen. Ep. 117, 1:

ad sacrificium integrā conscientiā venire,

Lact. 5, 19, 32; Front. Strat. 1, 9, 3.—

A bad conscience:

hunc tu quas conscientiae labes in animo censes habuisse?

Cic. Off. 3, 21, 85; id. Cat. 2, 6, 13; id. Leg. 1, 14, 40; Sall. C. 15, 4; id. J. 35, 4; Quint. 5, 13, 46.—In the same sense:

animi,

Cic. Fin. 2, 16, 53; 2, 17, 54; id. Att. 13, 49 fin.; Caes. B. C. 3, 60; Phaedr. 3, prol. 47; and in plur.:

suae (quemque) malae cogitationes conscientiaeque animi terrent,

Cic. Rosc. Am. 24, 67.

con-scĭus, a, um, adj. [scio], that knows something in company with others or by himself, knowing with others or self-knowing (freq. in all periods and species of composition).

Knowing or conscious of something with another, privy to; and subst., a (male or female) participant in a thing, an accessory, accomplice, confidant, etc.; constr. with the gen., dat., in, and de aliquā re, an obj.- or rel.-clause, or absol. (cf. Rudd. II. p. 71).

With gen. with or without dat. pers. (cf. b infra):

qui tam audacis facinoris mi conscius,

Ter. Phorm. 1, 3, 4; cf.:

alius alii tanti facinoris conscii,

Sall. C. 22, 2:

si conscius Dymno tanti sceleris fuissem,

Curt. 6, 10, 20; and:

nondum tot flagitiorum exercitui meo conscius,

Tac. A. 1, 43:

T. Pomponius, homo omnium meorum in te studiorum et officiorum maxime conscius,

Cic. Fam. 5, 5, 1; so,

maleficii,

id. Clu. 22, 59:

conjurationis,

Sall. C. 37, 1:

ante actae vitae,

Liv. 9, 26, 14:

infirmitatis nostrae,

Quint. 10, 3, 19:

interficiendi Postumi Agrippae,

Tac. A. 3, 30; cf.:

Caesarianae necis,

Suet. Ner. 3;

and necis (opp. auctor),

id. ib. 33:

peccati erilis,

Hor. S. 2, 7, 60:

adjutores quosdam, conscios sui ( = sui consilii) nactus,

Caes. B. C. 3, 108, 2.— Poet.:

arva versi regis,

Ov. M. 7, 385; cf.:

quorum nox conscia sola est,

id. ib. 13, 15:

fati sidera,

Verg. A. 4, 519:

mentis,

Ov. H. 17, 265 al. —

With dat.:

huic facinori tanto tua mens liberalis conscia esse non debuit,

Cic. Cael. 21, 52:

temeritati et mendacio meo,

id. Verr. 2, 4, 56, § 124 (quoted in Arus. Mess. p. 220 Lind.):

Fabricium quem... conscium illi facinori fuisse arbitrabatur,

Cic. Clu. 20, 56 al.:

verbis,

Tib. 1, 9, 41:

coeptis,

Ov. M. 7, 194.— Poet.:

sacris nox,

Ov. M. 6, 588 Heins.:

deliciis meis antra,

id. H. 15, 138:

conubiis aether,

Verg. A. 4, 168 Wagn. N. cr.:

gens nascenti conscia Nilo,

Luc. 1, 20.—

With in:

mihi in privatis omnibus conscius,

Cic. Att. 1, 18, 1; so,

conscius vestris in lacrimis adfueram,

Prop. 1, 10, 2.—

With de:

addit ad extremum, se audisse a Curione his de rebus conscium esse Pisonem,

Cic. Att. 2, 24, 3; cf. conscientia, II. A. b.—

With rel.-clause:

multis consciis quae gereretur,

Nep. Dion, 8, 4.—

Absol.:

nec mihi conscius est ullus homo,

Plaut. Rud. 4, 2, 21; id. Truc. 1, 1, 40; cf.:

fac me consciam,

id. Cist. 2, 3, 46; Ter. Heaut. 1, 1, 69; Cic. Att. 2, 24, 1; cf. Nep. Milt. 3, 6; Quint. 5, 7, 37; Tac. A. 1, 5; Hor. C. 3, 6, 29.— Poet.:

cetera nox et nos et turris conscia novit,

Ov. H. 18, 105:

silva,

id. M. 2, 438:

rubor,

Cat. 65, 24 al. —Hence, subst.: conscĭus, i, m., of those who are participants in a crime, conspiracy, etc., a partaker, jointconspirator, accessory, accomplice, confidant, etc., Nep. Dion, 9, 1; Quint. 4, 2, 48; 9, 2, 81 sq.; Suet. Dom. 10:

consciorum nomina exponere,

Curt. 8, 6, 24:

Othonis,

Tac. H. 1, 39 al.:

se (sacerdotes Germanorum) ministros deorum, illos (equos) conscios putant (sc. deorum),

id. G. 10.—

With sibi, knowing something in one's self, conscious of.

In gen., in a good and bad sense.

With gen.:

qui (sc. populus Romanus) si alicujus injuriae sibi conscius fuisset, etc.,

Caes. B. G. 1, 14; so,

sibi nullius culpae,

Cic. Off. 3, 18, 73:

mihi dissimulati in ullā parte judicii,

Quint. 3, 6, 64:

sibi irae et iracundiae,

Suet. Claud. 38:

sermonis adversus majestatem tuam habiti nullius conscii sumus nobis,

Curt. 7, 1, 21:

mens sibi recti,

Verg. A. 1, 604; cf.

without sibi,

Ov. F. 4, 311:

admissae nequitiae,

Prop. 1, 15, 38:

audacis facti (lupus),

Verg. A. 11, 812.—

With dat.:

sibi factis mens,

Lucr. 3, 1018.—

With in:

nuila sibi turpi in re,

Lucr. 6, 393.—

With acc. and inf. as object, Ter. Ad. 3, 2, 50: etsi mihi sum conscius, numquam [p. 427] me nimis cupidum fuisse vitae, Cic. Tusc. 2, 4, 10; Quint. 12, 11, 8.—

With rel. - or subj.-clause:

cum sibi conscius esset, quam inimicum deberet Caesarem habere,

Hirt. B. G. 8, 44 fin. —With adv.:

mulieres male sibi consciae,

Just. 2, 5, 7.— Absol.:

ego pol, quae mihi sum conscia, hoc certo scio, etc.,

Ter. Eun. 1, 2, 119:

conscia mens ut cuique sua est, etc.,

Ov. F. 1, 485.— Poet.:

virtus,

Verg. A. 12, 668.— Constrr. analogous to the Greek: conscius sum mihi benefacienti and benefaciens (sunoida emautôi pepoiêkoti or poiôn), are mentioned by Prisc. p. 1205 P., as much used earlier, but without exs. in proof.—

In partic., conscious to one's self of wrong (rare, and mostly poet.):

nihil est miserius quam animus hominis conscius,

Plaut. Most. 3, 1, 13:

animus,

Lucr. 4, 1131; Sall. C. 14, 3; Sen. Hippol. 496.— Poet.:

vultus,

Sen. Herc. Fur. 692.

consĕcūtĭo (also consĕquūtĭo), ōnis, f. [consequor] (several times in Cic. as a philos. and rhet. t. t., elsewhere perh. only in late Lat.)

In philos. lang., an effect, consequence:

ipsa detractio molestiae consecutionem adfert voluptatis,

has pleasure as a consequence, Cic. Fin. 1, 11, 37; id. de Or. 3, 29, 113:

simplex autem conclusio ex necessariā consecutione conficitur,

id. Inv 1, 29, 45, id. Top. 13, 53 al.— Plur.:

causas rerum et consecutiones videre,

Cic. Fin. 2, 14, 45.—

In rhet. lang., the proper following of one thing after another, order, connection, sequence:

verborum... ne generibus, numeris, temporibus, personis, casibus perturbetur oratio,

Cic. Part. Or. 6, 18.—

An acquiring, obtaining, attainment ( = adeptio; eccl. Lat.); with gen. obj.:

baptismi,

Tert. Bapt. 18 fin.:

resurrectionis,

id. Res. Carn. 52.