-
61 moment
moment [mɔmɑ̃]masculine nouna. ( = court instant) moment• un moment, il arrive ! just a moment, he's coming!b. ( = longtemps) whilec. ( = période) time• à quel moment est-ce arrivé ? when did this happen?d. ( = occasion) timee. (locutions)► d'un moment à l'autre [changer] from one moment to the next• on l'attend d'un moment à l'autre he is expected any moment now► du moment où (dans le temps) since ; (pourvu que) as long as• je m'en fiche, du moment que c'est fait I don't care, as long as it's done► en ce moment at the moment• il se prépare afin de savoir quoi dire le moment venu he's getting ready so that he'll know what to say when the time comes► par moments now and then► à + moment• à un moment donné j'ai cru que c'était fini at one point, I thought it was over• à tout moment [se produire] any time• au moment de partir just as I (or he etc) was about to leave• au moment où elle entrait, lui sortait as she was going in he was coming out* * *mɔmɑ̃nom masculin1) ( instant précis) momentle moment venu — ( dans l'avenir) when the time comes; ( dans le passé) when the time came
à un moment donné — ( quelconque) at some point; ( fixé) at a given moment
à ce moment-là — ( à l'époque) at that time; ( au même instant) just then; ( dans ce cas) in that case
au moment où — gén at the time (when)
du moment que — ( pourvu que) as long as, provided; ( puisque) since
ce n'est pas le moment — gén it's not the right moment; ( inopportun) now is not the time
il arrive toujours au bon iron or mauvais moment! — he certainly picks his moment to call! iron
choisir son moment pour faire — iron to pick one's moment to do iron
2) ( temps bref) moment3) ( temps long)au bout d'un moment, après un moment — after a while
du moment — [ennemi, préoccupations] of the moment
cela a été un moment fort — ( émouvant) it was a moment of intense emotion
dans ses meilleurs moments, il fait penser à Orson Welles — at his best, he reminds one of Orson Welles
* * *mɔmɑ̃ nm1) (laps de temps) moment, whilePendant un moment, on n'a rien entendu. — For a moment, we didn't hear anything., For a while, we didn't hear anything.
au bout d'un moment — after a moment, after a while
Il lui faudra un petit moment pour terminer. — It'll take him a while to finish.
Un moment et je suis à vous. — I'll be with you in a moment.
par moments — at times, now and then
Elle se sent seule par moments. — She feels lonely at times.
2) (point dans le temps) point, momentà un certain moment — at some point, at one moment
Sur le moment je n'ai rien dit. — At the time I didn't say anything.
au moment où (= à l'instant où) — just as
Il est arrivé au moment où j'allais partir. — He turned up just as I was leaving., (= à une époque où) at a time when
Il a quitté la région au moment où l'économie s'effondrait. — He left the area at a time when the economy was collapsing.
au même moment — at the same time, at the same moment
À ce moment-là, on a vu arriver la police. — At that point, we saw the police coming., (dans un argument: alternative) in that case
À ce moment-là, je devrai partir plus tôt. — In that case I'll have to leave earlier.
du moment où; du moment que — seeing that, since
d'un moment à l'autre — any time, any time now
à tout moment (= n'importe quand) — at any time, at any moment
Elle peut arriver à tout moment. — She could arrive at any moment., (= continuellement) constantly
Il nous dérange à tout moment pour des riens. — He's constantly bothering us about silly little things.
pour le moment — for the moment, for the time being
Nous ne pensons pas déménager pour le moment. — We're not thinking of moving for the moment.
Nous avons beaucoup de travail en ce moment. — We have a lot of work at the moment.
* * *moment nm1 ( instant précis) moment; au moment décisif/crucial at the decisive/crucial moment; au dernier moment at the last moment; jusqu'au dernier moment till the last moment; à n'importe quel moment, à tout moment at any time; le moment venu ( dans l'avenir) when the time comes; ( dans le passé) when the time came; il devrait arriver/ça devrait être prêt d'un moment à l'autre he should arrive/it should be ready any minute now; à aucun moment il n'a abordé le sujet at no time did he touch on the subject; cela a été évoqué à un moment ou à un autre it was mentioned at some time or other; à un moment donné ( quelconque) at some point; ( fixé) at a given moment; à quel moment a-t-elle dit ça? at what point did she say that?; au même moment at the same time; sur le moment j'ai cru qu'il plaisantait at first ou to start with I thought he was joking; à ce moment-là j'habitais à l'étranger at that time I was living abroad; à ce moment-là le téléphone a sonné just then the phone rang; à ce moment-là il vaut mieux que j'aille te chercher in that case it's better if I come and pick you up; au moment de l'accident/de ta naissance at the time of the accident/of your birth; au moment de sortir/poser la question il a changé d'avis just as he was about to go out/ask the question he changed his mind; au moment où gén at the time (when); au moment où il quittait son domicile as he was leaving his home; jusqu'au moment où until; du moment que ( pourvu que) as long as, provided; ( puisque) since; du moment que tu le dis! if you say so!; à partir du moment où tu es prêt as soon as you are ready; ( pourvu que) provided ou as long as you are ready; ( puisque) since you are ready;2 ( temps bref) moment; dans un moment in a moment; un moment, j'ai presque fini! just a moment, I've nearly finished!; ça ne prendra qu'un petit moment it'll only take a moment; elle n'a pas un moment à elle she hasn't got a moment to herself; elle a parfois des moments de lucidité she has moments of lucidity; j'ai eu un moment d'affolement I had a moment of panic; j'ai eu un moment d'incertitude I hesitated for a moment;3 ( temps long) j'en ai encore pour un moment it'll take quite a while yet ou a while longer; pour le moment for the time being; tu en as pour un moment à avoir mal you'll feel uncomfortable for quite some time; ça va prendre un moment it will take a while; voilà déjà un (bon or petit) moment que je les attends/je n'ai pas de leurs nouvelles I've been waiting for them/I haven't heard from them for quite a while ou quite some time; je ne l'ai pas vue depuis un moment I haven't seen her for a while; au bout d'un moment, après un moment after a while;4 ( présent) du moment [ennemi, préoccupations, célébrités] of the moment; en ce moment at the moment; pour le moment for the moment; savoir profiter du moment présent to live every moment to the full;5 ( période) par moments at times; c'est le moment de la journée où it's the time of day when; nous avons vécu de bons moments/des moments difficiles ensemble we've had some good times/difficult times together; il y a des moments où j'ai envie de tout laisser tomber there are times when I want to give everything up; les moments forts du film the film's highlights; les moments forts du match the highlights of the match; cela a été un moment fort ( émouvant) it was a moment of intense emotion; dans ses meilleurs moments, il fait penser à Orson Welles at his best, he reminds one of Orson Welles; à mes moments perdus in my spare time; les derniers moments de qn sb's last moments;6 ( instant propice) pose la question, c'est le moment go ahead and ask, now's the time!; ce n'est pas le moment gén it's not the right moment; ( inopportun) now is not the time; tu aurais dû demander, c'était le moment you should have asked, the time was right; moment favorable or propice right moment; il arrive toujours au bon iron or mauvais moment! he certainly picks his moment to call! iron; choisir son moment pour faire iron to pick one's moment to do iron;7 Math moment;8 Phys momentum.moment psychologique psychological moment.[mɔmɑ̃] nom masculinlaisse-moi un moment pour réfléchir give me a moment ou minute to think it overpendant un bon moment for quite some time, for quite a whileun moment! just a moment ou minute!nous avons passé ou eu de bons moments we had some good timesà quel moment voulez-vous venir? when ou (at) what time would you like to come?le moment crucial du film/match the crucial moment in the film/match————————à aucun moment locution adverbialeà aucun moment il ne s'est plaint at no time ou point did he complainà ce moment-là locution adverbialeà ce moment-là, tu aurais dû me le dire! in that case ou if that was the case, you should have told me!————————à tout moment locution adverbiale1. [n'importe quand] (at) any time ou momentil peut téléphoner à tout moment we can expect a call from him any time ou moment now, he could call at any momentelle s'interrompait à tout moment she kept stopping, she was constantly stopping————————au moment de locution prépositionnelleau moment de mon divorce when I was getting divorced, at the time of my divorceau moment où locution conjonctivejuste au moment où le téléphone a sonné just when ou as the phone rangà un moment donné locution adverbialeà un moment donné, il a refusé at one point he refuseddès le moment où locution conjonctive————————du moment locution adjectivalele succès/l'idole du moment the current hit/idol————————du moment que locution conjonctive[puisque] sinced'un moment à l'autre locution adverbiale[très prochainement] any moment ou minute ou time nowen ce moment locution adverbialeen un moment locution adverbiale————————par moments locution adverbialepour le moment locution adverbialesur le moment locution adverbialesur le moment, ça n'a pas fait mal it didn't hurt at the time -
62 eō
eō īvī or iī (3d pers. rarely īt, V.; inf. īvisse or. īsse), itūrus (P. praes. iēns, euntis; ger. eundum), īre [1 I-], to go, walk, ride, sail, fly, move, pass: In in malam rem, T.: subsidio suis ierunt, Cs.: quocumque ibat: in conclave: eo dormitum, H.: animae ad lumen iturae, V.: It visere ad eam, T.: quo pedibus ierat, on foot, L.: equis, to ride, L.: quos euntīs mirata iuventus, as they ride, V.: Euphrates ibat iam mollior undis, flowed, V.: ite viam: ibis Cecropios portūs, O.: hinc ibimus Afros, V.: Exsequias, T.: pompam funeris, O.— To go, march, move, advance (against a foe): infestis signis ad se, Cs.: equites late, pedites quam artissume ire, S.: ad hostem, L.: adversus quem ibatur, L.: in Capitolium, attack, L. — To pass, turn, be transformed: Sanguis it in sucos, O.— Fig., to go, pass, proceed, move, advance, enter, betake oneself: in dubiam imperii servitiique aleam, L.: in lacrimas, V.: per oppida Rumor it, spreads, O.: it clamor caelo, rises, V.—In the phrase, ire in sententiam, to accede to, adopt, vote for, follow: in eam (sententiam) se ituram: in sententiam eius pedibus, L.: in quam sententiam cum pedibus iretur, L.: ibatur in eam sententiam, the decision was.—With supin. acc., to go about, set out, prepare: gentem universam perditum, L.: servitum Grais matribus, V.: bonorum praemia ereptum eunt, S. — Imper., in mockery or indignation, go then, go now, go on: I nunc et nomen habe, etc., O.: ite, consules, redimite civitatem, L.—Of time, to pass by, pass away: quotquot eunt dies, H.: Singula anni praedantur euntes, as they fly, H.— Of events, to go, proceed, turn out, happen: incipit res melius ire quam putaram: prorsus ibat res: Si non tanta quies iret, continued, V.—Of persons, to fare, prosper, be fated: sic eat quaecunque Romana lugebit hostem, L.* * *Ithere, to/toward that place; in that direction; to that object/point/stageIItherefore, for that reason, consequently; by that degree; so much the more/lessIIIeare, evi, etus Vgo, walk; march, advance; pass; flow; pass (time); ride; be in the middleIVire, ivi(ii), itus Vgo, walk; march, advance; pass; flow; pass (time); ride; sail -
63 prō-videō
prō-videō vīdī, vīsus, ēre, to see in advance, discern, descry: ubi, quid petatur, procul providere nequeat, L.: Excusare... quod non Providisset eum, H.—Fig., to see beforehand, foresee: quid eventurum sit: plus animo providere existimabatur, quod, etc., Cs.—To act with foresight, take precautions, see to it, be careful: actum de te est, nisi provides: nisi providisses, tibi ipsi pereundum fuisset: saluti: a dis vitae hominum provideri: est de Brundisio providendum: de re frumentariā, Cs.: ut quam rectissime agatur providebo: ne nocere possent ego providi: ne qua civitas suis finibus recipiat, a me provisum est, Cs.: Provisumst, ne abeat, T.—To see to, look after, care for, provide, prepare, make ready: multum in posterum providerunt, quod, etc.: rem frumentariam, Cs.: providentia haec potissimum providet, ut, etc.: omnia, S.: Verbaque provisam rem non invita sequentur, H.—To prevent, guard against, avert, avoid, obviate: neque omnino facere aut providere quicquam poterant, S.: quae consilio provideri poterunt, cavebuntur. -
64 scrībō
scrībō scrīpsī, scrīptus, ere [SCARP-], to scratch, grave, engrave, draw: quamque lineam: columna litteris scripta, inscribed, Cu.: scripto radiat Germanicus auro, Iu.: mihi Scripta illa dicta sunt in animo Chrysidis, graven, T.— To write: cum HS XXX scripta essent pro HS CCC: erat scriptum ipsius manu: suā manu scripsit, L.: Scripta ‘soror’ fuerat, O.— To write, write out, compose, draw up, produce: quo nemo in scribendo praestantior fuit: ad scribendum animum appulit, T.: Sumite materiem vestris, qui scribitis, aequam Viribus, H.: Denique nec video de tot scribentibus unum, O.: Graecam historiam: librum de rebus rusticis: in Catone Maiore, qui est scriptus ad te de senectute: defensionem causae suae: notas, O.: carmina, H.: epistulis tuis perdiligenter scriptis: litteras, quas ad Pompeium scripsi, tibi misi.— To draw up, draught, formulate, prepare, execute: urbana militia respondendi scribendi, i. e. of drawing legal instruments: testamenta: leges: senatūs consulto scribendo Lamiam adfuisse, i. e. to have been a party to, etc.: ponor ad scribendum, i. e. my signature is added: ad scribendum amicitiae foedus adduci, to conclude, L.— To write, write of, describe, tell in writing: scriptam attulerat sententiam: tibi formam et situm agri, describe, H.: bellum, L.: Quis Martem Digne scripserit, who could depict, H.: cum auctor pugnae se Cossum consulem scripserit, called himself (in the inscription), L.: Scriberis Vario fortis et hostium Victor, H.— To write, communicate, say in writing, tell in a letter: tu si, ut scribis, Kal. Iun. Romā profectus es, etc.: nihil habeo, quod ad te scribam, scribo tamen, non ut te delectem, etc.: consules Fulvio, ut exercitum ad Clusium admoveant, scribunt, L.: erat scriptum ipsius manu senatui, sese, etc.: scripsit ut heredes iurarent, etc.: Scipioni scribendum, ne bellum remitteret, L.: scribit Labieno, ad finīs Nerviorum veniat, Cs.: Romae quod scribis sileri, ita putabam: Graeceius ad me scripsit, C. Cassium sibi scripsisse, homines comparari, qui, etc.: erat scriptum, sese facturum esse, etc.: nec scribis, quam ad diem te exspectemus: scribe ad nos, quid agas.— Of troops, to enlist, enroll, levy, recruit, draft: milites, S.: exercitui supplementum, S.: scribebantur quattuor fere legiones quinis milibus peditum, L.: Albam in Aequos sex milia colonorum scripta, enrolled to be sent, L.: Scribe tui gregis hunc, enroll him in your retinue, H.— To name in a will, appoint by testament, designate, constitute: illum heredem et me scripserat: in testamento Ptolemaei patris heredes erant scripti, etc., Cs.: quis pauper scribitur heres? Iu.: illum tutorem liberis suis, appoint guardian by will.—To order a payment, draw a check for: Scribe decem a Nerio, draw on Nerius for ten (thousand sesterces), H.* * *scribere, scripsi, scriptus Vwrite; compose -
65 ACAH
acah:.*\ACAH pronom indéfini, quelqu'un.Angl., someone. R.Andrews Introd. 419.some, someone ; anyone ; one ; whoever ; another ; he who. R.Joe Campbell 1997." ahmo zan nacah ", je ne suis pas n'importe qui." in acah ahtle îcôn monemachtih ", si quelqu'un ne s'est pas préparé de marmite. Sah2,96.* plur., 'acameh'. -
66 ill
ill [ɪl]1. adjectivea. ( = unwell) maladeb. ( = bad) mauvais• as ill luck would have it, he... le malheur a voulu qu'il... + subj• no ill feeling! sans rancune !• just to show there's no ill will, I'll do it je vais le faire pour bien montrer que je ne suis pas rancunier2. nounmal m3. plural noun4. adverb5. compounds• you would be ill-advised to do that vous auriez tort de faire cela ► ill-at-ease adjective mal à l'aise• to be ill-equipped to do sth [person] être mal armé pour faire qch ► ill-fated adjective malchanceux• ill-fitting shoes des chaussures qui ne vont pas bien ► ill-founded adjective [belief, argument] mal fondé ; [rumour] sans fondement► ill-informed adjective [person] mal informé ; [comment, criticism] mal fondé ; [essay, speech] plein d'inexactitudes* * *[ɪl] 1.noun mal m2.adjective maladeto be ill with something — ( serious illness) être atteint de quelque chose; ( less serious) souffrir de quelque chose
3.to be taken ill —
adverb sout1) ( badly)to bode ou augur ill for something — littér être de mauvais augure pour quelque chose
2) ( scarcely)••it's an ill wind (that blows nobody any good) — Prov à quelque chose malheur est bon Prov
-
67 set
set [set](verb: preterite, past participle set)1. nouna. [of oars, keys, golf clubs, spanners] jeu m ; [of chairs, saucepans, weights] série f ; [of clothes] ensemble m ; [of dishes, plates] service m• you can't buy them separately, they're a set vous ne pouvez pas les acheter séparément ils forment un lotd. ( = group of people) bande f2. adjectivea. ( = unchanging) [price, time, purpose] fixe ; [smile, jaw] figé ; [idea] (bien) arrêté ; [lunch] à prix fixeb. ( = prearranged) [time, date] fixé ; [book, subject] au programmec. ( = determined)d. ( = ready) prêt• on your marks, get set, go! à vos marques, prêts, partez !• to be all set to do sth être prêt à or pour faire qcha. ( = put) [+ object] placer• his stories, set in the Paris of 1890,... ses histoires, situées dans le Paris de 1890,...b. ( = adjust) régler ; [+ alarm] mettre• have you set the alarm clock? est-ce que tu as mis le réveil ?c. [+ arm, leg] plâtrerd. [+ date, deadline, limit] fixere. [+ task, subject] donner ; [+ exam, test] choisir les questions de ; [+ texts] mettre au programmef. ( = cause to be, do, begin) to set sth going mettre qch en marche• to set o.s. to do sth entreprendre de faire qcha. [sun, moon] se coucherb. [broken bone, limb] se ressouder ; [jelly, jam, concrete] prendrec. ( = start)5. compoundsa. ( = begin) se mettre àb. ( = attack) attaquera. [+ argument, fact] opposerb. [+ person] monter contre[+ person] distinguera. ( = keep) mettre de côtéb. [+ objection] ignorer ; [+ differences] oubliera. [+ development, progress, clock] retarder• the disaster set back the project by ten years le désastre a retardé de dix ans la réalisation du projetb. ( = cost) (inf) it set me back £1000 ça m'a coûté 1 000 livresa. ( = put down) [+ object] poserb. ( = record) noter ; [+ rules, guidelines] établir= set off[+ idea, plan, opinion] exposer[complications, difficulties] survenir( = leave) se mettre en routeb. ( = enhance) mettre en valeura. attaquerb. ( = order to attack) he set his dogs on us il a lâché ses chiens sur nous► set outb. ( = attempt) he set out to explain why it had happened il a essayé d'expliquer pourquoi cela s'était produit► set up( = start business) s'établira. ( = place in position) mettre en placeb. [+ organization] fonder ; [+ business, company, fund] créer ; [+ system, procedure] mettre en place ; [+ meeting] organiserd. ( = strengthen) [food, drink] mettre d'attaquef. ( = falsely incriminate) (inf) monter un coup contre* * *[set] 1.1) ( collection) (of keys, spanners, screwdrivers) jeu m; (of golf clubs, stamps, coins, chairs) série f; ( of cutlery) service m; ( of encyclopedias) collection f; fig (of data, rules, instructions, tests) série fthey're sold in sets of 10 — ils sont vendus par lots mpl de 10
a set of fingerprints — des empreintes fpl digitales
a set of traffic lights — des feux mpl (de signalisation)
2) (kit, game)3) ( pair)my top/bottom set — ( of false teeth) la partie supérieure/inférieure de mon dentier
5) ( television) poste mthe smart ou fashionable set — les gens mpl à la mode
7) ( scenery) Theatre décor m; Cinema, Television plateau m8) Mathematics ensemble m9) GB School (class, group) groupe m10) ( hair-do) mise f en plis2.1) ( fixed) (épith) [procedure, rule, task] bien déterminé; [time, price] fixe; [menu] à prix fixe; [formula] toute faite; [idea] arrêtéset phrase — expression f consacrée
set expression — locution f figée
to be set in one's ideas ou opinions — avoir des idées bien arrêtées
2) ( stiff) [expression, smile] figé3) School, University ( prescribed)5) ( determined)to be (dead) set against something/doing — être tout à fait contre quelque chose/l'idée de faire
to be set on something/on doing — tenir absolument à quelque chose/à faire
6) ( firm) [jam, honey] épais/épaisse; [cement] dur; [yoghurt] ferme3.1) (place, position) placer [object]; monter [gem]to set something before somebody — lit placer quelque chose devant quelqu'un; fig présenter quelque chose à quelqu'un
to set something straight — lit ( align) remettre quelque chose droit [painting]; fig ( tidy) remettre de l'ordre dans quelque chose
to set matters ou the record straight — fig mettre les choses au point
2) ( prepare) mettre [table]; tendre [trap]to set the stage ou scene for something — fig préparer le lieu de quelque chose
to set one's mark ou stamp on something — laisser sa marque sur quelque chose
3) (affix, establish) fixer [date, deadline, place, price, target]; lancer [fashion, trend]; donner [tone]; établir [precedent, record]to set a good/bad example to somebody — montrer le bon/mauvais exemple à quelqu'un
4) ( adjust) mettre [quelque chose] à l'heure [clock]; mettre [alarm clock, burglar alarm, timer]; programmer [magnétoscope]to set the oven to 180° — mettre le four sur 180°
I set the heating to come on at 6 am — j'ai réglé le chauffage pour qu'il se mette en route à six heures
5) ( start)to set something going — mettre quelque chose en marche [machine]
to set somebody laughing/thinking — faire rire/réfléchir quelqu'un
6) (impose, prescribe) [teacher] donner [homework, essay]; poser [problem]; créer [crossword puzzle]7) Cinema, Literature, Theatre, Television situerto set a book in 1960/New York — situer un roman en 1960/à New York
8) Music9) ( in printing) composer [text, type] (in en)10) Medicine immobiliser [broken bone]11) ( style)12) ( cause to harden) faire prendre [jam, concrete]4.1) [sun] se coucher2) [jam, concrete] prendre; [glue] sécher3) Medicine [fracture] se ressouder•Phrasal Verbs:- set back- set by- set down- set in- set off- set on- set out- set to- set up- set upon••to be well set-up — (colloq) ( financially) avoir les moyens (colloq)
to make a (dead) set at somebody — (colloq) GB se lancer à la tête de quelqu'un (colloq)
-
68 time
time [taɪm]━━━━━━━━━━━━━━━━━1. noun3. compounds━━━━━━━━━━━━━━━━━1. nouna. temps m• have you got time to wait for me? est-ce que tu as le temps de m'attendre ?• the letter was in my pocket all the time la lettre était dans ma poche depuis le début► in good time ( = with time to spare) en avance• let me know in good time prévenez-moi suffisamment à l'avance► to take + time• to take time out to do sth trouver le temps de faire qch ; (during studies) interrompre ses études pour faire qch► to have time for• I've no time for that sort of thing ( = too busy) je n'ai pas de temps pour ça ; ( = not interested) ce genre d'histoire ne m'intéresse pasb. ( = period) for a time pendant un certain temps• what a long time you've been! il vous en a fallu du temps !• for a short time we thought that... pendant un moment nous avons pensé que...► some timec. ( = period worked) to work full time travailler à plein temps• we get paid time and a half on Saturdays le samedi, nous sommes payés une fois et demie le tarif normald. ( = day) temps m• what great times we've had! c'était le bon temps !f. (by clock) heure f• what time is it? quelle heure est-il ?• what time is he arriving? à quelle heure est-ce qu'il arrive ?• the time is 4.30 il est 4 heures et demie► preposition + time• just in time (for sth/to do sth) juste à temps (pour qch/pour faire qch)g. ( = moment) moment m• by the time I had finished, it was dark le temps que je termine, il faisait nuit• some times... at other times des fois... des fois• the time has come to decide... il est temps de décider...h. ( = occasion) fois f• the times I've told him that! je le lui ai dit je ne sais combien de fois !i. (multiplying) fois f• ten times the size of... dix fois plus grand que...a. ( = choose time of) [+ visit] choisir le moment de• you timed that perfectly! vous ne pouviez pas mieux choisir votre moment !• well-timed [remark, entrance] tout à fait opportunb. ( = count time of) [+ race, runner, worker] chronométrer ; [+ programme, piece of work] minuter3. compounds• a time-honoured tradition une tradition ancienne or vénérable ► time-lag noun (between events) décalage m• to take time off from work prendre un congé ► time-share transitive verb (Computing) utiliser en temps partagé noun maison f (or appartement m ) en multipropriété• it's like living in a time warp c'est comme si on était transporté dans une autre époque ► time zone noun fuseau m horaire* * *[taɪm] 1.1) ( continuum) temps min ou with time —
as time goes/went by — avec le temps
2) ( specific duration) temps mflight/journey time — durée f du vol/voyage
you've got all the time in the world —
you took a long time! —
in no time at all —
in five days'/weeks' time — dans cinq jours/semaines
in your own time — ( at your own pace) à ton rythme; ( outside working hours) en dehors des heures de travail
3) (hour of the day, night) heure fwhat time is it? —
10 am French time — 10 heures, heure française
this time last week/year — il y a exactement huit jours/un an
the train times — les horaires mpl des trains
to lose time — [clock] retarder
not before time! — il était (or il est) grand temps!
4) (era, epoch) époque ftime was ou there was a time when one could... — à une certaine époque on pouvait...
to keep up ou move with the times — être à la page
in times past —
it was before my time — ( before my birth) je n'étais pas encore né; ( before I came here) je n'étais pas encore ici
5) ( moment) moment mby the time I finished the letter the post had gone — le temps de finir ma lettre et le courrier était parti
from that ou this time on — à partir de ce moment
6) ( occasion) fois ftime after time —
7) ( experience)to have a tough ou hard time doing — avoir du mal à faire
he's having a rough ou hard ou tough time — il traverse une période difficile
the good/bad times — les moments heureux/difficiles
8) Administration ( hourly rate)to work/be paid time — travailler/être payé à l'heure
9) Music mesure fto beat ou mark time — battre la mesure
10) Sport temps m11) Mathematics, fig2.ten times longer/stronger — dix fois plus long/plus fort
transitive verb1) ( schedule) gen prévoir; fixer [appointment, meeting]we time our trips to fit in with school holidays — nous faisons coïncider nos voyages avec les vacances scolaires
to be well-/badly-timed — être opportun/inopportun
2) ( judge) calculer [blow, shot]3) (measure speed, duration) chronométrer [athlete, cyclist]; mesurer la durée de [journey, speech]3.••to have time on one's hands — ( for brief period) avoir du temps devant soi; ( longer) avoir beaucoup de temps libre
to do time — (colloq) ( prison) faire de la taule (colloq)
long time no see! — (colloq) ça fait un bail (colloq) (qu'on ne s'est pas vu)!
-
69 Luft
luftfair m, atmosphère fjdn an die frische Luft setzen — ficher qn à la porte, virer qn (fam), jeter qn dehors
jdm die Luft abdrehen — ruiner qn, mettre qn sur la paille
die Luft anhalten (fig) — manquer d'air, retenir sa respiration
sich Luft machen — se soulager, évacuer sa bile, cracher son venin
LuftLụft [l62c8d4f5ʊ/62c8d4f5ft, Plural: 'lc6e631d8y/c6e631d8ftə] <-, Lụ̈fte>1 kein Plural air Maskulin; Beispiel: frische Luft de l'air frais; Beispiel: an die [frische] Luft gehen aller prendre l'air2 kein Plural (Atem) Beispiel: die Luft anhalten retenir son souffle; Beispiel: keine Luft mehr bekommen étouffer; Beispiel: nach Luft schnappen chercher son souffle; Beispiel: tief Luft holen inspirer profondémentWendungen: von Luft und Liebe leben (scherzhaft umgangssprachlich) vivre d'amour et d'eau fraîche; hier/dort herrscht dicke Luft (umgangssprachlich) il y a de l'orage dans l'air; die Luft ist rein (umgangssprachlich) pas de danger à l'horizon; sich in Luft auflösen se volatiliser; jemanden wie Luft behandeln faire comme si quelqu'un n'existait pas; es liegt etwas in der Luft il y a quelque chose qui se prépare; Beispiel: seinem Ärger Luft machen donner libre cours à sa colère; Luft für jemanden sein (umgangssprachlich) ne pas exister pour quelqu'un; jemanden an die [frische] Luft setzen (umgangssprachlich) flanquer quelqu'un à la porte -
70 à
prép.║ A verbe (nom d'action) + à + nom 1. lieu (station — direction) 2. temps 3. distance 4. attribution et privation 5. appartenance 6. obligation 7. relations diverses 8. selon 9. comparaison 10. but 11. effet 12. moyen, instrument 13. manière 14. relations de mesure ║ B nom d'objet + à + nom 1. qualité, structure, source 2. usage 3. contenu 4. prix 5. succession ║ C nom + à + inf 1. qualification, usage 2. destination 3. intensité, conséquence ║ D adj. + à + nom (ou inf) 1. rapports divers 2. intensité 3. niveau, partie 4. avec seul, premier, etc. ║ E verbe + à + inf 1. complément d'un verbe 2. ordre, obligation 3. intensité, conséquence 4. condition ║ F avec des numéraux 1. approximation 2. distribution, succession 3. vitesse 4. communauté ║ G exclamations À (verbe + à + nom; nom; nom d'action + à + nom; à + nom) 1. (lieu: opposition station — direction) в (+ P) — в (+ A); на (+ P) — на (+ A); у (+ G) — к (+ D); за (+) — за (+ A) 1) ( sens général) в (+ P) (station); в (+ A) (direction);il va à Paris (au Japon) — он е́дет в Пари́ж (в Япо́нию); il travaille au lycée (à la campagne) — он рабо́тает в лице́е (в дере́вне)il habite à Paris (au Japon) — он живёт в Пари́же (в Япо́нии);
son voyage à Moscou — его́ пое́здка в Москву́son séjour à Moscou — его́ пребыва́ние в Москве́;
aller à Cuba — е́хать/по= на Ку́буvivre à Cuba — жить ipf. на Ку́бе;
║ (en parlant d'une surface verticale ou horizontale (terre, étage, etc.)):mettre les rideaux à une fenêtre — ве́шать/ пове́сить занаве́ски на окно́; au mur — на стене́, на сте́ну; il couche au premier — он спит (его́ спа́льня) на второ́м этаже́; il monte au premier — он поднима́ется на второ́й эта́ж; il est étendu à terre — он лежи́т на земле́; le coup le jeta à terre — от уда́ра он упа́л на зе́млюil y a des rideaux aux fenêtres — на о́кнах вися́т занаве́ски;
ils sont allés au nord — они́ уе́хали на се́верce village se trouve au nord de Paris — э́та дере́вня нахо́дится к северу́ (на се́вер) от Пари́жа;
║ (avec certains substantifs exprimant une position en gênerai, le lieu de travail ou d'occupation):mettre qch. à sa place — ста́вить/по= что-л. на [своё] ме́сто; à l'angle de la rue — на углу́ у́лицы; ils sont étendus au soleil (à l'ombre) — они́ лежа́т на со́лнце (в те́ни); mettre qch. à l'ombre — поста́вить что-л. в тень; à l'aérodrome — на аэродро́ме, на аэродро́м; à la gare — на вокза́ле, на вокза́л; à la poste — на по́чте, на по́чту; à l'usine — на заво́де, на заво́д; au marché — на ры́нке, на ры́нок; à la chasse — на охо́те, на охо́ту; à l'exposition — на вы́ставке, на вы́ставку; au concert — на конце́рте, на конце́ртil est à sa place — он на [своём] ме́сте;
║ (avec des noms de parties du corps) в (+ P), на (+ P);il est blessé au bras gauche — он ра́нен в ле́вую ру́ку; le sourire aux lèvres — с улы́бкой на губа́х (на лице́); une douleur à la jambe — боль в ноге́la pipe à la bouche — с тру́бкой во рту <в зуба́х>;
║ (au sens figuré, devant des noms abstraits, d'action ou d'état) в (+ P), на (+ P);mettre au desespoir — поверга́ть/пове́ргнуть в отча́яние; être au régime — быть <сиде́ть> ipf. на дие́те; mettre au régime — сажа́ть/посади́ть на дие́ту; être à la charge de qn. — быть на иждиве́нии у кого́-л. ; prendre qn. à sa charge — брать/ взять на [своё] иждиве́ние кого́-л.être au désespoir — быть в отча́янии;
║ (complément du superlatif) в (+ P), на (+ P);ce que j'aime le plus au monde — то, что я люблю́ бо́льше всего́ на све́теle plus grand au monde — са́мый большо́й в ми́ре;
il va à la fenêtre (au tableau) — он идёт к окну́ (к доске́); je viens à vous — я иду́ к вам; suspendre une lampe au plafond — подве́шивать/подве́сить ла́мпу к потолку́; être à table — сиде́ть ipf. за столо́м; se mettre à table — сади́ться/сесть за столil est debout à la fenêtre (au tableau) — он стои́т у окна́ (у до́ски);
3) (éloignement, provenance) в (+ P); из (+ G);prendre de l'eau à la source — набира́ть/наора́ть воды́ из родника́prendre un livre à la bibliothèque — брать / взять кни́гу в библиоте́ке;
2. (temps)1) (moment exact) в (+ A; + P), на (+ P);à l'aube — на заре́; arriver à trois heures — приезжа́ть / прие́хать в три часа́;à midi — в по́лдень;
v. tableau «Heure»;au début du mois de mai — в нача́ле ма́я;à vingt ans — в два́дцать лет;
v. tableau «Date et datation»║ (fêtes) на (+ A);au Jour de l'An — в день Но́вого го́даà Pâques — на Па́сху;
2) (ordre) на (+ P);à chaque pas — на ка́ждом ша́гуà la dixième minute — на деся́той мину́те;
3) (durée) на (+ A);louable à l'année — сдава́емый на год
4) (point final) до (+ G); на (+ A);à lundi — до понеде́льника; à jamais — навсегда́; remettre l'affaire au lendemain (à huitaine, à dix heures) — откла́дывать/отложи́ть де́ло на за́втра (до за́втра) (на неде́лю, на де́сять часо́в (до десяти́ часо́в)) 5) (simultanéité, lors de) — за (+), во вре́мя (+ G); au déjeuner — за за́втраком, во вре́мя за́втракаà demain — до за́втра;
║ (avec des noms d'action remplaçant une subordonnée) при (+ P);se traduit aussi par un gérondif ou une subordonnée de temps:à son arrivée — при его́ прие́зде, когда́ он прие́хал; à la vue du train — при ви́де по́езда, уви́дев по́езд; à ces mots, il sortit — при э́тих слова́х <с э́тими слова́ми, сказа́в э́то,> он вы́шелà la sortie du cinéma — при вы́ходе из кино́, выходя́ из кино́, когда́ он вы́ходил из кино́;
3. (distance)1) de... à (espace) от (+ G) (à partir de)... до (+ G); из (+ G) (de dedans)... в (+ A); с (+ G)... на (+ A);de ja Mer Blanche au Caucase — от Бе́лого мо́ря до Кавка́за, du Nord au Sud — с се́вера на юг; от се́вера до ю́га ║ du premier au dernier — от пе́рвого до после́днегоde Paris à Marseille — от Пари́жа До Марсе́ля; из Пари́жа в Марсе́ль;
║ (temps) от (+ G); с (+ G)... до (+ G); по (+ A) (dates);du matin au soir — с утра́ до ве́чера; nous avons cours de cinq à sept — у нас заня́тия от пяти́ до семи́; du 10 au 20 février — с деся́того до двадца́того <по двадца́тое> февраля́; (ч. tableau «Date et datation»)du début à la fin — от <с> нача́ла до конца́;
2) à... de в (+ P)... от (+ G);à quelques mètres du bord de la route — в не́скольких ме́трах от кра́я доро́ги; à 10 minutes de marche de l'hôtel — в десяти́ мину́тах ходьбы́ от гости́ницы;à 100 kilomètres d'ici (de la mer) — в ста киломе́трах отсю́да (от мо́ря);
(v. tableau « Distance»)4. (attribution et privation) 1) (attribution) D seult.; к (+ D);dire qch. à qn. — говори́ть / сказа́ть кому́-л. что-л.; montrer qch. à qn. — пока́зывать / показа́ть кому́-л. что-л. ; promettre qch. à qn. — обеща́ть/по= кому́-л. что-л.; s'adresser à qn. — обраща́ться / обрати́ться к кому́-л.; attacher qch. à qch. — привя́зывать / привяза́ть что-л. к чему́-л. ; à mon ami Pierre (inscription) — мо́ему́ дру́гу Пье́руdonner qch. à qn. — дава́ть/дать кому́-л. что-л.;
2) (enlèvement, privation) от (+ G); у (+ G);il a emprunté de l'argent à son ami — он за́нял де́нег у дру́га; cacher qch. à qn. — скрыва́ть/скрыть что-л. от кого́-л.; acheter qch. à qn. — покупа́ть/ купи́ть что-л. у кого́-л. ; arracher le masque à qn. — срыва́ть/сорва́ть ма́ску с кого́-л.il a pris ce crayon à un camarade — он взял э́тот каранда́ш у това́рища;
5. (appartenance) G seult., pronom possessif;D seult. avec le verbe принадле́жать;ce livre est à moi (à toi, etc. à Jean) — э́то моя́ кни́га (твоя́, etc., Жа́на), э́та кни́ги при надлежи́т мне (тебе́, etc., Жа́ну)à qui est ce livre — чья э́то кни́га?, кому́ принадлежи́т э́та кни́га?;
║ parfois se traduit avec un adjectif d'ар- partenance:le chapeau à ma sœur — шля́пка мое́й сестры́, се́стрина шля́пка; fils à papa — па́пенькин сыно́кla vache à mon oncle — коро́ва моего́ дя́дюшки, дя́дюшкина коро́ва;
║ (avec renforcement) со́бственный;il a un style à lui — у него́ свой со́бственный <осо́бый> стиль
6. (obligation) D + inf;se traduit aussi avec я, ты, etc. до́лжен + inf;à vous de jouer — вам игра́ть; à vous de le dire — э́то сказа́ть должны́ вы; c'est à moi de l'aider — я до́лжен ему́ помо́чь, помо́чь ему́ — моя́ обя́занность (avec mise en relief); ce n'est pas à nous de critiquer — не нам критикова́ть [э́то]à vous la parole — вам говори́ть, вам [ва́ше] сло́во;
7. (relations diverses — après certains verbes) D seult.;se traduit par une forme casuelle avec ou sans préposition, v. le verbe:résister à qn. — сопротивля́ться ipf. seult. кому́-л.; succéder à qn. — насле́довать ipf. кому́-л.céder à qn. — уступа́ть / уступи́ть кому́-л. ;
║ A seult.;survivre à qn. — пережи́ть pf. кого́-л.
║ seult.;s'intéresser à qch. — интересова́ться ipf. чём-л.tenir à qcn — дорожи́ть ipf. чём-л.;
║ для (+ G) (emploi);employer qch. à qch. — употребля́ть / употреби́ть что-л. для чего́-л.servir à qch. — служи́ть ipf. для чего́-л. ;
║ (rejet) от (+ G);renoncer à qch. — отка́зываться / отказа́ться /от чего́-л.
║ (tendance, contact) к (+ D);aboutir à qch. — приводи́ть/ привести́ к чему́-л. ; habituer à qch. — приуча́ть / приучи́ть к чему́-л. ; se préparer à qch. — гото́виться ipf. к чему́-л. ; réduire qch. à qch. — своди́ть / свести́ что-л. к чему́-л.; s'allier à qn. — присоединя́ться / присоеди́ниться к кому́-л.tendre à qch. — стреми́ться ipf. к чему́-л.;
║ (indice) по (+ D);je l'ai reconnu à sa démarche — я узна́л его́ по похо́дке
║ в (+ A);jouer à qch. — игра́ть/сыгра́ть во что-л.initier à qch. — посвяща́ть/посвяти́ть во что-л. ;
║ (réaction) на (+ A);consentir à qch. — соглаша́ться / согласи́ться на что-л. ; se décider à qch. — реша́ться / реши́ться на что-л.répondre à qch. — отвеча́ть/ отве́тить на что-л.;
║ (rapport entre deux objets) с (+);comparer qch. à qch. — сра́внивать/сравни́ть что-л. с чем-л.lier qch. à qch. — свя́зывать / связа́ть что-л. с чем-л.;
║ (occupation) над (+);réfléchir à qch. — размышля́ть ipf. над чем-л.travailler à qch. — рабо́тать ipf. над чем-л.;
║ (objet pensé) о (+ P);rêver à qch. — мечта́ть ipf. о чём-л.penser à qch. — ду́мать/по= о чём-л. ;
║ (participation) в (+ P);participer à qch. — уча́ствовать ipf. в чём-л.;
renonciation à un projet — отка́з от пла́наréponse à une question — отве́т на вопро́с;
8. (selon) по (+ D);à l'invitation de qn. — по чьему́-л. приглаше́нию; à ma demande — по мое́й про́сьбе; juger à sa valeur — суди́ть ipf. no — досто́инствуà l'exemple de son frère — по приме́ру своего́ бра́та;
9. (comparaison);notre équipe a vaincu par 6 à 2 — на́ша кома́нда победи́ла со счётом шесть: два
10. (but) за (+), по (+ A) vx. ou région;aller aux champignons — идти́/пойти́ за гриба́ми <по грибы́>
11. (effet> к (+ D), на(+ A);à la satisfaction de tous — ко всео́бщему удовлетворе́нию; à ma grande surprise — к мо́ему вели́кому удивле́ниюà ma grande joie — к мое́й ра́дости, на моё сча́стье;
12. (moyen, instrument) seult.;pêcher à la ligne — лови́ть ipf. [ры́бу] у́дочкой; peindre à l'huile — писа́ть ма́сломécrire à la plume — писа́ть/на= перо́м;
aller à bicyclette — е́хать ipf. на велосипе́де; marcher à l'électricité — рабо́тать ipf. на электри́честве; examiner à la loupe — рассма́тривать/рассмотре́ть ∫ с по́мощью лу́пы (че́рез лу́пу); travail fait à la main — ручна́я рабо́таfermer la porte à clé — запира́ть/запере́ть дверь на ключ;
║ (éclairage) при (+ P);dîner aux chandelles — у́жинать/по= при свеча́хtravailler à la lumière du jour — рабо́тать при дневно́м све́те;
13. (manière)1) (adverbe ou locution adverbiale, v. le nom correspondant):à cheval — верхо́м; à la nage — вплавь; marcher au pas — идти́/пойти́ в но́гу; vendre à perte — продава́ть/прода́ть с убы́тком; à tâtons — нао́щупь, о́щупью; à poil — нагишо́мà pied — пешко́м;
2) (imitation) по (+ D); на (+ A);à ma manière — по-мо́ему, как я; chacun à sa manière — ка́ждый по-сво́емуelle se coiffe à la dernière mode — она́ причёсывается по после́дней мо́де;
║ à la... se traduit par un adverbe formé d'après le modèle ou par les tournures: по-...-ски; на + adj. + мане́р < лад>; а-ля fam., iron.;ou se rend par un adjectif:le trot à l'anglaise — англи́йская рысь; du riz à l'indienne — рис по-инди́йски; une pose à la Napoléon — по́за а-ля Наполео́н, наполео́новская по́заs'habiller à l'européenne — одева́ться/оде́ться по-европе́йски (на европе́йский мане́р);
3) (intensité) до (+ G) ou adverbe d'intensité;aimer à la folie — безу́мно люби́ть/по=, люби́ть до безу́мия
║ les expressions à + plein (grand, etc.) + substantif se traduisent par un adverbe ou une locution adverbiale:donner à pleines mains — дава́ть / дать ще́дрой руко́й; marcher à grands pas — идти́ / пойти́ больши́ми шага́ми; rouler à grande vitesse — е́хать ipf. бы́стро, мча́ться ipf. со всей ско́ростьюparler à haute voix — говори́ть ipf. гро́мким го́лосом;
14. (relations de mesure)1) (prix) за (+ A);à prix coûtant — по себесто́имости, по свое́й цене́ (au prix de revient) 2) ( unité de mesure) — на (+ A, souvent pl.); vendre au mètre (au poids, au kilo, au litre) — продава́ть / прода́ть на ме́тры (на вес, на килогра́ммы, на ли́тры); В (nom d'objet + à + nom)je vous le laisse à mille francs — я уступа́ю вам э́то за ты́сячу фра́нков:
1. (qualité, structure, source) с (+), в (+ P), на (+ P);adjectif simple ou composé;un avion à réaction — реакти́вный самолёт; charrette à bras — ручна́я теле́жка; un moteur à combustion interne — дви́гатель вну́треннего сгора́ния; un bureau à tiroirs — пи́сьменный стол с я́щиками; une robe à ramages — пла́тье с разво́дами; une veste à carreaux — пиджа́к в кле́тку, кле́тчатый пиджа́к; un chapeau à larges bords — шля́па с широ́кими поля́ми, широкопо́лая шля́паune machine à vapeur — парова́я маши́на;
║ (mets):omelette au lard — яи́чница с са́лом (на са́ле); des sardines à l'huile — сарди́ны в ма́слеcafé au lait — ко́фе с молоко́м;
║ (vêtements, etc.):l'homme à la canne — челове́к с тро́сточкой; une femme à la mise modeste — скро́мно оде́тая же́нщинаl'homme au chapeau — мужчи́на в шля́пе;
un oiseau au long cou — пти́ца с дли́нной ше́ей, длинноше́яя пти́ца; une jeune fille aux yeux bleus — де́вушка с голубы́ми глаза́ми, голубогла́зая де́вушкаun homme à moustache — мужчи́на с уса́ми, уса́тый мужчи́на;
2. (usage) для (+ G);adj. seult.;une boîte à bijoux — шкату́лка для драгоце́нностей; une tasse à thé — ча́йная ча́шка; vase à fleurs — ва́за для цвето́в, цвето́чная ва́заun pot à eau — кувши́н для воды́;
3. (contenu) на (+ A);le droit au repos — пра́во на о́тдых
4. (prix)1) за (+ A), adj. composé;un timbre à 6 kopecks — ма́рка за шесть копе́ек, шестикопе́ечная ма́ркаune cravate à 60 francs — га́лстук за шестьдеся́т фра́нков;
2) по (+ D;+ A) ( par unité);à 50 francs la pièce — по пяти́десяти фра́нков за шту́ку, пятьдеся́т фра́нков шту́ка; quatre timbres à six kopecks — четы́ре ∫ ма́рки по шесть копе́ек <шестикопе́ечные ма́рки>des livres à 100 francs — кни́ги ∫ за сто фра́нков ка́ждая <по сто фра́нков за ка́ждую>;
5. (succession) по (+ D), за (+);pas à pas — шаг за ша́гом ; 1. (qualification, usage) для (+ G), adj. seult.;goutte à goutte — по ка́пле, ка́пля за ка́плей;
machine à coudre — шве́йная маши́наaiguilles à tricoter — спи́цы для вяза́ния, вяза́льные спи́цы;
║ se traduit aussi par un seul mot ou une expression figée:fille à marier — дочь на вы́даньеchambre à coucher — спа́льня;
2. (destination)1) для + subst. verbal; se traduit par une relative avec на́до, ну́жно, сле́дует (on doit); мо́жно (on peut);chambre à louer (annonce) — сдаётся ко́мната; un exemple à imiter — приме́р, досто́йный подража́ния; une idée à développer — иде́я, кото́рую на́до (ну́жно, сле́дует) разви́ть; un travail à refaire — рабо́та, кото́рую ну́жно переде́латьmaison à vendre (annonce) — продаётся дом;
2):c'est... à + inf ∑ A + ну́жно <мо́жно> + inf;c'est une pièce à voir — э́ту пье́су ну́жно посмотре́ть; c'est un jour à rester chez soi — в тако́й день ну́жно <прихо́дится> остава́ться до́ма (cf. Ece sont des choses à jeter — э́ти ве́щи мо́жно вы́бросить;
2.)3. (intensité, conséquence) тако́й..., что + forme finie du verbe; adj. composé seult.;une voix à casser les vitres — тако́й го́лос, что стёкла ло́паются ;des sanglots à fendre l'âme — душераздира́ющие рыда́ния; таки́е рыда́ния, что душа́ разрыва́ется;
D (adj. + à + nom ou inf) se traduit par une forme casuelle avec ou sans préposition, l'infinitif étant souvent remplacé par un substantif verbal (devant l'infinitif russe à ne se traduit pas;v. les adjectifs correspondants) 1. (rapports divers) 1) (conformité) D seult.;║ (attitude) D seult. favorable (hostile) à qn. — благоприя́тствующий (вражде́бный) кому́-л.contraire (semblable) à qch. — противопо́ложный (подо́бный) чему́-л.
║ (capacité) к (+ D);prêt à partir — гото́вый уе́хатьprêt à qch. — гото́вый к чему́-л.;
║ (perception):sensible (sourd) à qch. — чувстви́тельный (глухо́й) к чему́-л.
║ (possibilité) для (+ G);bon à manger — го́дный для еды́, съедо́бный (| (perception passive) — на (+ A); doux à (au) toucher — мя́гкий на о́щупь; agréable à voir — прия́тный на видfacile à comprendre — лёгкий для понима́ния;
cette explication est facile à comprendre — э́то объясне́ние нетру́дно поня́ть; il est habile à manier le pinceau — он уме́ло де́йствует ки́стьюc'est agréable à voir — на э́то прия́тно посмотре́ть;
2. (intensité) se traduit par un adverbe ou une expression figée:plein à déborder — по́лный до краёвplein à craquer — битко́м наби́тый;
3. (niveau, partie) на (+ A);vide aux deux tiers — на две тре́ти пусто́й;aux trois quarts plein — по́лный на три че́тверти;
à moitié vide — наполови́ну пусто́й, полупусто́й; à demi — наполови́нуà moitié plein — наполови́ну напо́лненный;
4. (avec seul, premier, etc.):il était le seul à le comprendre — он оди́н э́то по́нял; он был еди́нственным, кто по́нял э́то;je suis le premier à faire cela — я сде́лал э́то пе́рвым <пе́рвый>; я был пе́рвым, кто сде́лал э́то;
E (verbe + à + inf)1. (complément d'un verbe) à ne se traduit pas devant l'infinitif russe mais peut se traduire par une préposition devant le nom verbal correspondant, selon A 7. ou C 2.:il commence à lire — он начина́ет чита́ть; je demande à voir — разреши́те посмотре́ть; je l'ai obligé à tout recommencer — я обяза́л его́ сде́лать всё снача́ла; donner à boire — дава́ть пить <напи́ться>; il m'a donné un livre à lire — он дал мне ∫ прочита́ть кни́гу <кни́гу для чте́ния>; il se prépare à partir — он гото́вится уе́хать <к отъе́зду>il aime à aller au cinéma — он лю́бит ходи́ть, в кино́;
2. (ordre, obligation) inf seult.; для + subst. verbal;à refaire — переде́лать!, на переде́лку; à revoir — пересмотре́ть; для пересмо́тра;à recopier — на перепи́ску, переписа́ть!;
c'est à + inf:c'est à n'y pas croire — э́тому невозмо́жно пове́рить, э́то невероя́тно; il n'y a plus rien à craindre — бо́льше не́чего боя́ться;c'est à refaire — э́то сле́дует переде́лать;
avoir à + inf:j'ai encore deux pages à traduire — я до́лжен <∑ мне ну́жно> перевести́ ещё две страни́цы
3. (intensité, conséquence) так..., что; до того́..., что; тако́й..., что;il est malade à garder le lit — он так бо́лен, что до́лжен лежа́ть в посте́ли;il chantait à faire pleurer — он пел так, что хоте́лось пла́кать;
c'est à + inf хоть..., пря́мо-та́ки;c'est à rougir de honte — хоть сквозь зе́млю провали́сь со стыда́; c'était à mourir de rire — пря́мо со сме́ху помрёшьc'est à s'arracher les cheveux — хоть во́лосы рви на себе́;
4. (condition) е́сли... [, то...];à dire vrai — говоря́ по пра́вде; à y bien regarder... — е́сли полу́чше присмо́треться..., присмо́тревшись полу́чше...; à en juger par... — е́сли суди́ть <су́дя> по...; 1. (approximation) от (+ G)... до (+ G); deux numéraux réunis par un tiret:gérondif,
à vous croire... — е́сли вам ве́рить...;il a de 40 à 50 ans — ему́ ∫ лет со́рок — пятьдеся́т <от сорока́ до пяти́десяти лет>;
(v. tableau « Approximation»)2. (distribution, succession) 1) по (+ D); за (+);ils marchaient deux à deux — они́ шли; ∫ по дво́е <па́ра за па́рой>nous entrâmes un à un — мы вошли́ ∫ по одному́ <оди́н за други́м>;
2) (fois) в (+ A);s'y prendre à deux (trois, quatre) fois pour... — бра́ться/взя́ться во второ́й (в тре́тий, в четвёртый) раз, что́бы...
3. (vitesse) в (+ A);nous roulons à 100 kilomètres à l'heure — мы е́дем со ско́ростью сто киломе́тров в час30 kilomètres à la minute — три́дцать киломе́тров в мину́ту;
4. (communauté) se traduit par des adverbes formés sur les numéraux de 1 a 10:il ne peut pas faire cela à lui seul — он не мо́жет сде́лать э́того оди́н <в одино́чку>; à 2, à 3..., à 10 — вдвоём, втроём..., вдесятеро́м; à eux deux ils réussirent à... — они́ вдвоём суме́ли...; ils vivent à 6 dans la même pièce — они́ живу́т вшестеро́м <[по] шесть челове́к> в одно́й ко́мнате; nous neus sommes mis à plusieurs pour faire ce travail ∑ — нас собрало́сь неско́лько челове́к, что́бы сде́лать э́ту рабо́ту; ils se sont mis à 20 pour soulever ce fardeau ∑ — пона́добилось два́дцать челове́к, что́бы подня́ть э́тот груз;à lui seul — в одино́чку;
G (exclamations):à bientôt! — до ско́рого [свида́ния]!, до встре́чи!; à demain — до за́втра!; à votre santé! — за ва́ше здоро́вье!; à votre aise! — как вам уго́дно!; au diable! — к чёрту!; à moi! — ко мне!; au secours! — на по́мощь!; à l'assassin! [— карау́л], убива́ют!; au voleur! — держи́ во́ра!; au feu! — пожа́р!; au suivant! — сле́дующий!au revoir! — до свида́ния!;
-
71 emballer
vt.1. (envelopper) пакова́ть, запако́вывать/запакова́ть; упако́вывать/упакова́ть; укла́дывать/уложи́ть ◄-'ит► (dans emballage préparé); завора́чивать/заверну́ть; завя́зывать/ завяза́ть ◄-жу, -'ет► (ficeler); фасова́ть/расфасо́вывать (en paquets standard);emballer de la vaisselle (des fruits) — укла́дывать <пакова́ть> посу́ду (фру́кты)
2. pop. (arrêter) брать ◄беру́, -ёт, -ла►/взять ◄возьму́, -ёт, -ла►, забира́ть/забра́ть;les flics l'ont emballé hier matin — вчера́ у́тром полице́йские забра́ли его́
3. fig. (enthousiasmer) приводи́ть ◄-'дит-►/ привести́* в восто́рг; вызыва́ть/вы́звать ◄-'зову́, -ет► восто́рг (у + G); увлека́ть/увле́чь*; ∑ увлека́ться; ∑ быть* в восто́рге (от + G);je ne suis pas emballé par votre proposition — я не в восто́рге от ва́шего предложе́ния, ∑ ва́ше предложе́ние не вызыва́ет у меня́ осо́бого восто́рга; le sport l'emballe ∑ — он увлечён спо́ртомson intervention m'a emballé — его́ выступле́ние привело́ меня́ в восто́рг;
4. techn.:emballer son moteur — пуска́ть/пусти́ть ◄-'стит► дви́гатель на больши́е оборо́ты; дать pf. по́лные оборо́ты, га́зовать ipf. et pf.
■ vpr.- s'emballer -
72 outillé
-e1. обору́дованный, оснащённый;vous n'êtes pas \outillés pour... — у вас нет необходи́мых инструме́нтов, что́бы...un atelier bien \outillé — хорошо́ обору́дованный цех;
je suis mal \outillé pour ce travail — я ма́ло приспосо́блен для тако́й рабо́ты
-
73 accommodo
ac-commŏdo, āvi, ātum (better, adc.), 1, v. a., to fit or adapt one thing to another, to lay, put, or hang on (in good prose, esp. in Cic., very freq.), constr. with ad, dat., or absol.I.Lit.:B.coronam sibi ad caput,
Cic. de Or. 2, 61, 250:clupeum ad dorsum,
Plaut. Trin. 3, 2, 93: gladium dextrae, Lucil. ap. Cic. Tusc. 4, 21, 48; so,hastam dextrae,
Sil. 5, 146:calauticam capiti,
Cic. Fragm. Or. in Clod. 5; so,lateri ensem,
Verg. A. 2, 393; absol.:insignia,
Caes. B. G. 2, 21, 5.—In gen., to prepare for any use:II.Arabus lapis dentifriciis adcommodatur crematus,
Plin. 36, 21, 41, § 153.Trop., to adjust or adapt to, to accommodate to:B.meum consilium adcommodabo ad tuum,
Cic. Fam. 9, 7; so id. Att. 10, 7; 12, 32; id. Leg. 3, 2 al.—Hence, with se, to adapt one's self to another's opinion, wishes, etc., to conform to, to comply with:omnes qui probari volunt, ad eorum qui audiunt arbitrium et nutum totos se fingunt et adcommodant,
Cic. Or. 8, 24: alicui de aliqua re, to be compliant to one in any thing:peto a te... ut ei de habitatione adcommodes,
id. Fam. 13, 2. —In gen., to bring a person or thing to something, to apply:testes ad crimen,
Cic. Verr. 1, 18, 55:vim ad eloquentiam,
id. Or. 7:curam pratis, etc.,
to apply, Quint. 1, 12, 7:nonnullam operam his studiis,
id. 1, 10, 15; cf.1, 8, 19: verba alicui (equival. to dare),
id. 6, 1, 27; cf.11, 1, 39 al.: intentionem his,
Plin. Ep. 2, 5, 2 al. — Hence, with se (in a more general sense than above), to apply or devote one's self to, to undertake:se ad rem publicam et ad res magnas gerendas,
Cic. Off. 1, 21; of property, to lend it to one for use:si quid iste suorum aedilibus adcommodavit,
id. Verr. 2, 4, 57.—Hence, accommŏdātus, a, um, P. a., fitted or adapted to, suitable, conformable, or appropriate to (only in prose; in poetry, accommodus is used), with ad or dat.:puppes ad magnitudinem fluctuum adcommodatae,
Caes. B. G. 3, 13:oratio ad persuadendum adcommodata,
Cic. Ac. 1, 8:quae mihi intelligis esse adcommodata,
conformable to my interest, id. Fam. 3, 3. — Comp.:oratio contionibus concitatis adcommodatior,
id. Clu. 1; so Caes. B. G. 3, 13:nobis accommodatior,
Quint. 4, 1, 5; Suet. Ner. 8.— Sup.:exemplum temporibus suis adcommodatissimum,
Cic. Fragm. Corn. 7; so Plin. 13, 3, 6, § 26; Plin. Ep. 5, 19, 7; Quint. 12, 10, 63 al.— Adv.: accommŏ-dāte, fitly, suitably, agreeably:dicere quam maxime adc. ad veritatem,
Cic. de Or. 1, 33, 149.— Comp., id. Or. 33, 117.— Sup., id. Fin. 5, 9, 24. -
74 concilio
concĭlĭo, āvi, ātum, 1, v. a. [concilium].I.To bring together several objects into one whole, to unite, connect (class. in prose and poetry, not in Hor.).A.Prop. (thus several times in Lucr. of the union of atoms):2.primordia Non ex illarum conventu conciliata,
not formed by the union of separate parts, Lucr. 1, 612; 2, 901:dispersa,
id. 6, 890:omnia in alto,
id. 5, 466; cf. also id. 1, 1042; 2, 552.—Of physical union of other kinds:traduces bini inter se obvii miscentur alliganturque unā conciliati,
Plin. 17, 23, 35, § 211;of medic. mixtures: gramen hyoscyami cerae,
to mix, Ser. Samm. 40, 754.—Of the fulling of cloth:B.vestimentum,
Varr. L. L. 6, § 43 Müll.—Trop.1.To unite in thought or feeling, to make friendly, to procure the favor of, to make inclined to, to gain, win over; constr. aliquos inter se, aliquem alicui or absol. (in this sense very freq.).(α).Aliquos inter se:(β).quin res publica nos inter nos conciliatura conjuncturaque sit,
Cic. Fam. 5, 7, 2; so,conciliare et conjungere homines inter se,
id. Off. 1, 16, 50:feras inter sese,
id. Rosc. Am. 22, 63.—Aliquem ( aliquid) alicui:(γ).conciliare sibi, avertere ab adversario judicem,
Quint. 6, 1, 11:quas (legiones) sibi conciliare pecuniā cogitabat,
Cic. Fam. 12, 23, 2:Pammenem sibi similitudine fortunae,
Tac. A. 16, 14:homines sibi,
Nep. Ages. 2 fin.; id. Them. 10, 1:simulatque natum sit animal, ipsum sibi conciliari et commendari ad se conservandum,
Cic. Fin. 3, 5, 16:eam civitatem Arvernis,
Caes. B. G. 7, 7; cf.:reliquas civitates amicitia Caesari,
id. B. C. 3, 55 fin.:per quam (causam) cum universo ordini tum primoribus se patrum concilient,
Liv. 4, 48, 9:arma sibi,
Verg. A. 10, 151:deos homini,
Ov. F. 1, 337:audientem exordio,
Quint. 8, prooem. 11:judicem probationibus nostris,
id. 4, 3, 9:Maurorum animos Vitellio,
Tac. H. 2, 58; cf.:quas res quosque homines quibus rebus aut quibus hominibus vel conciliasset vel alienasset ipsa natura,
Quint. 5, 10, 17: omne animal primum constitutioni suae conciliari, i. e. governs itself in accordance with, etc., Sen. Ep. 124, 14; cf. id. ib. §15 sqq.: primum sibi ipsum conciliatur animal,
id. ib. §17: frui iis rebus, quas primas homini natura conciliet,
Cic. Ac. 2, 42, 131; cf. conciliatio, I. B. 2.—Without dat.:conciliabat ceteros reges,
Nep. Hann. 10, 2; so,accusatorem,
Quint. 6, 1, 12:conciliare, docere, movere judicem,
id. 11, 1, 61; cf. id. 2, 5, 7; 3, 9, 7:plures,
Tac. A. 15, 51:animos hominum,
Cic. Off. 2, 5, 17; cf. id. de Or. 3, 53, 204:animum judicis,
Quint. 4, 1, 25; cf.:animos judicum (opp. alienare),
id. 11, 1, 8:animos plebis,
Liv. 1, 35, 2:animos militum pollicitationibus,
Suet. Oth. 6; cf. Tac. H. 1, 18, —( Aliquem) ad aliquid: Labienum praefecit togatae, quo majore commendatione conciliaretur ad consulatūs petitionem, Auct. B. G. 8, 52.—(δ).Absol.:2.nihil est ad conciliandum gratius verecundiā,
Quint. 11, 3, 161:conciliare, narrare,
id. 3, 4, 15.—= commendo, to represent something to one as agreeable, pleasant, etc., i. e. to recommend:II.et dictis artes conciliasse suas,
Ov. Tr. 3, 11, 42.—With acc. and dat. (aliquid alicui) or absol., to procure, provide, prepare, produce something for one.A.With physical objects.1.Of the procuring of a maiden, an object of love, in an honorable and (more freq.) in a dishonorable sense, to unite, procure, couple (cf. Lucr. 5, 961):2.tute ad eum adeas, tute concilies, tute poscas,
Plaut. Trin. 2, 2, 111:num me nupsisti conciliante seni?
Ov. Am. 1, 13, 42:conciliata viro,
Cat. 68, 130:existimabatur Servilia etiam filiam suam Tertiam Caesari conciliare,
to give as a mistress, Suet. Caes. 50:cum ei dignatio Juliā genitam Atiam conciliasset uxorem,
Vell. 2, 59, 2.—Once with ad:a tuā me uxore dicam delatum, ut sese ad eum conciliarem,
Plaut. Mil. 3, 1, 206.—To procure, obtain by purchase or otherwise, to purchase, acquire, win, gain:B.illum mihi,
Plaut. Poen. 3, 5, 25; cf.:male habiti et male conciliati,
i. e. at a bad bargain, id. Ps. 1, 2, 1:prodi, male conciliate,
Ter. Eun. 4, 4, 2: Mi. Estne empta mihi haec? Pe. His legibus habeas licet, Conciliavisti pulcre, Plaut. Ep. 3, 4, 39 sq.:ut tibi recte conciliandi primo facerem copiam,
a chance for a good bargain, id. Pers. 4, 3, 69:si ullo pacto ille (filius) huc conciliari potest,
can be brought here, Plaut. Capt. 1, 2, 22 (cf. id. ib. prol. 33):HS. viciens ex hoc uno genere,
to extort, Cic. Verr. 2, 2, 58, § 142; cf.pecunias,
id. ib. 2, 2, 55, § 137; 2, 3, 30, § 71; 2, 3, 84, § 194;and, in a more gen. sense: summum bonum esse frui rebus iis, quas primas natura conciliavisset,
id. Ac. 2, 42, 131.—With abstr. objects, to cause, bring about, procure, acquire, make, produce, etc.:A.affinitatem et gratiam,
Plaut. Trin. 2, 4, 42; cf.gratiam,
Suet. Calig. 3:pacem inter cives,
Cic. Fam. 10, 27, 1; cf. Ter. Heaut. 5, 5, 2:amorem sibi,
Cic. Arch. 8, 17; cf. id. de Or. 2, 51, 206:favorem ad vulgum,
Liv. 29, 22, 8; cf.:favorem populi,
Suet. Caes. 11:amicitiam cum aliquo,
Cic. Deiot. 14, 39:gloriam,
id. Mur. 20, 41:laudem,
Quint. 2, 7, 4:dignitatem auctoribus suis,
Tac. Or. 9:famam clementiae,
Liv. 21, 60, 4:majestatem nomini Romano,
id. 29, 11, 4:odium,
Quint. 5, 13, 38; 6, 2, 16:risus,
to cause, id. 6, 3, 35:otium,
Nep. Timol. 3, 2:otii nomine servitutem,
id. Epam. 5, 3:nuptias,
to bring about, id. Att. 5, 3; Just. 7, 6, 10; cf.:jugales toros,
Stat. S. 3, 5, 70.—Hence, concĭlĭātus, a, um, P. a. (in acc. with I. B.), friendly; in partic. in a pass. sense.Beloved:B.(Hasdrubal) flore aetatis primo Hamilcari conciliatus,
Liv. 21, 2, 3:juvenis aetatis flore conciliatus sibi,
Curt. 7, 9, 19; cf. Suet. Vit. Ter. 1; id. Vit. 7.—In sup.:est nobis conciliatissimus,
Symm. Ep. 9, 37.—In an act. sense, favorably inclined, devoted, favorable to something; comp.:ut judex ad rem accipiendam fiat conciliatior,
Quint. 4, 2, 24:(homo) voluptati a naturā conciliatus, a dolore autem abjunctus alienatusque est,
Gell. 12, 5, 18.— Adv. not in use. -
75 constituo
con-stĭtŭo, ŭi, ūtum, 3, v. a. [statuo], to cause to stand, put or lay down, to set, put, place, fix, station, deposit a person or thing somewhere (esp. firmly or immovably), etc. (the act. corresponding to consistere; class.).I.In gen.A.Prop.:B.hominem ante pedes Q. Manilii constituunt,
Cic. Clu. 13, 38:vobis (dīs) candentem taurum ante aras,
Verg. A. 5, 237:impedimenta,
Liv. 44, 36, 6:reliquias praedonum contractas in urbibus,
Vell. 2, 32 fin.:unum aliquem lectorem,
Quint. 2, 5, 6:velut in aliquā sublimi speculā constitutus,
Lact. 2, 2, 18.—Trop.:II.cum hujus vobis adulescentiam proposueritis, constituitote vobis ante oculos etiam hujus miseri senectutem,
Cic. Cael. 32, 79.—Esp.,A.Milit. t. t.1.To station or post troops somewhere, to draw up, set in order:2.legionem Caesar passibus CC. ab eo tumulo constituit,
Caes. B. G. 1, 43:legiones pro castris in acie,
id. ib. 2, 8 fin.;4, 35: aciem ordinesque intra silvas,
id. ib. 2, 19:octo cohortes in fronte,
Sall. C. 59, 2:quod reliquum peditum erat, obliquo constituerunt colle,
Liv. 28, 33, 8 al.:naves ad latus apertum hostium,
Caes. B. G. 4, 25; cf.:naves aperto ac plano litore,
id. ib. 4, 23 fin.:naves nisi in alto,
id. ib. 4, 24:subsidiarias (naves) in secundo ordine, Auct. B. Alex. 14, 3: classem apud Salamina exadversum Athenas,
Nep. Them. 3, 4; cf. id. Alcib. 8, 1:praesidia in Rutenis provincialibus,
Caes. B. G. 7, 7.—Rarely of a single person: se constituere, to station or post one's self: dum se Gallus iterum eodem pacto constituere studet, Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 17.—In contrast with a march, to cause to halt:B.paulisper agmen constituit,
Sall. J. 49, 5; so,agmen,
Liv. 35, 28, 8; 38, 25, 12:signa paulisper novitate rei,
id. 33, 10, 3; so,signa,
id. 34, 20, 4.—And trop.:si constituitur aliquando (narratio) ac non istā brevitate percurritur,
Cic. de Or. 2, 80, 328.—With the access. idea of preparation, to set up, erect, establish, found, build, construct, prepare, make, create, constitute (class. and very freq.).1.Lit.:2.genus humanum, quorum omnia causā constituisse deos,
Lucr. 2, 175:aggerem apparare, vineas agere, turres duas constituere coepit,
Caes. B. G. 7, 17:turres,
id. ib. 2, 12:turrim,
id. ib. 2, 30:castella ad extremas fossas,
id. ib. 2, 8:vineas ac testudines,
Nep. Milt. 7, 2:locis certis horrea,
Caes. B. C. 3, 42:inane sepulcrum,
Ov. M. 6, 568:feralis cupressos,
Verg. A. 6, 216:ingentem quercum in tumulo,
id. ib. 11, 6:pyras curvo in litore,
id. ib. 11, 185:quattuor aras ad alta delubra dearum,
id. G. 4, 542; Suet. Aug. 59 fin.:aedem in foro geminis fratribus,
id. Caes. 10:castra Romae,
id. Tib. 37 et saep.:oppidum,
to found, Caes. B. C. 1, 15; Nep. Cim. 2, 2; so,nova moenia,
Verg. A. 12, 194; cf.:moenia in Aside terrā,
Ov. M. 9, 449:domicilium sibi Magnesiae,
Nep. Them. 10, 2:triplex Piraeei portus constitutus est,
id. ib. 6, 1:hiberna omnium legionum in Belgis,
Caes. B. G. 3, 38:di primum homines humo excitatos celsos et erectos constituerunt,
Cic. N. D. 2, 56, 140.—Trop., to bring about, effect, establish, appoint, etc., freq. of judicial determinations, etc.: videte, [p. 438] per deos immortalis, quod jus nobis, quam condicionem vobismet ipsis, quam denique civitati legem constituere velitis, to establish, Cic. Caecin. 14, 40:C.jus melius Sullanis praediis quam paternis,
id. Agr. 3, 3, 10:judicium,
id. Part. Or. 28, 99:judicium de pecuniis repetundis,
id. Div. in Caecil. 4, 11:judicium capitis in se,
id. Verr. 2, 5, 54, § 141:controversiam,
id. de Or. 1, 31, 143:quaestionem,
Quint. 3, 11, 17; 4, 2, 10:ratiocinationem,
id. 5, 14, 12:in hac accusatione comparandā constituendāque laborare,
Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2; and of persons, to designate, appoint, select, put forward, etc.:accusatorem,
id. Div. in Caecil. 3, 10; Quint. 3, 10, 3 (cf.:comparare accusatorem,
Cic. Clu. 67, 191):testis,
Cic. Verr. 1, 18, 55:tutores pupillis,
Dig. 2, 1, 1 et saep.:nuper apud C. Orchivium collegam meum locus ab judicibus Fausto Sullae de pecuniis residuis non est constitutus,
no trial of him was permitted, Cic. Clu. 34, 94:reum statim fecit, utique ei locus primus constitueretur impetravit,
id. ib. 20, 56:fidem,
id. Part. Or. 9, 31; cf. id. Sen. 18, 62:concordiam,
id. Att. 8, 11, D, 1:si utilitas amicitiam constituet, tollet eadem,
id. Fin. 2, 24, 78:amicitiam tecum,
Q. Cic. Pet. Cons. 7, 27 (cf. id. ib. §25: amicitiae permultae comparantur): libertatem,
Cic. Fl. 11, 25:victoriam,
id. Rosc. Am. 6, 16:pacem (opp. bellum gerere),
id. ib. 8, 22:quantum mali sibi ac liberis suis,
id. Verr. 2, 1, 25, § 65.—With the access. idea of ordering, contriving, to establish, fix, appoint, settle, order, manage; to confirm, regulate, arrange, dispose.1.Lit.:2.Ti. et C. Gracchos plebem in agris publicis constituisse,
to have established, Cic. Agr. 2, 5, 10; cf. id. ib. 2, 31, 83:ibi futuros Helvetios, ubi eos Caesar constituisset,
should assign them a permanent abode, Caes. B. G. 1, 13:reges in civitate,
Cic. Agr. 2, 6, 15; cf. id. Off. 2, 12, 41:Commium regem ibi,
Caes. B. G. 4, 21:decemviralem potestatem in omnibus urbibus,
Nep. Lys. 2, 1; cf. Cic. Agr. 2, 7, 17:curatores legibus agrariis,
id. ib.; cf.:publice patronum huic causae,
id. Mur. 2, 4:regnum alicui,
Nep. Chabr. 2, 1 al.:composita et constituta res publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42; cf.:bene morata et bene constituta civitas,
id. Brut. 2, 7; so id. Agr. 2, 5, 10 fin.:civitates,
to organize, id. de Or. 1, 9, 35:quis tibi concesserit... reliquas utilitates in constituendis civitatibus... a disertis ornateque dicentibus esse constitutas,
id. ib. 1, 9, 36:Chersoneso tali modo constituto,
Nep. Milt. 2, 4:res summā aequitate,
id. ib. 2, 2; cf.:rem nummariam,
Cic. Off. 3, 20, 80:rem familiarem,
id. Phil. 11, 2, 4.—Trop.:D.ineuntis aetatis inscitia senum constituenda et regenda prudentiā est,
Cic. Off. 1, 34, 122; cf.:majores vestri majestatis constituendae gratiā bis Aventinum occupavere,
Sall. J. 31, 17; Cic. Fam. 15, 4, 6:jam perfectis constitutisque viribus,
Quint. 10, 1, 57.— Pass. impers.: non tam sinistre constitutum est, ut non, etc., i. e. we are not so badly off as not, etc., Plin. Pan. 45, 5.—Of persons:Athenaeum in maximā apud regem auctoritate gratiāque,
Cic. Fam. 15, 4, 6:aliquem sibi quaestoris in loco,
id. Verr. 2, 1, 30, § 77:in potestate aliquem,
Lact. Epit. 55, 6:constituuntur in honoribus, cum magistratus creantur,
Aug. Cont. adv. Leg. 1, 45 al. —With the access. idea of limiting, fixing, allotting, to fix, appoint something ( for or to something), to settle, agree upon, define, determine.1.Lit.:b.propter dissensionem placuerat dividi thesauros finesque imperii singulis constitui,
Sall. J. 12, 1:summum pretium,
Cic. Att. 12, 31, 2; cf.:pretium frumento,
id. Verr. 2, 3, 73, § 171:certam pecuniam proconsulibus,
Suet. Aug. 36; id. Ner. 10:propria loca senatoribus,
id. Claud. 21:diem nuptiis,
Plaut. Trin. 2, 4, 180; cf.:nuptias in hunc diem,
Ter. And. 1, 5, 34:diem concilio,
Caes. B. G. 1, 30:diem colloquio,
id. ib. 1, 47:posterum diem pugnae,
id. ib. 3, 23 fin.:negotio proximum diem,
Sall. J. 93, 8:certum tempus ei rei,
Caes. B. C. 3, 19:grandiorem aetatem ad consulatum,
Cic. Phil. 5, 17, 47:tempus in posterum diem locumque,
Liv. 38, 25, 2:postquam ad constitutam non venerat diem,
id. 27, 16, 16:locus, tempus constitutum est,
Ter. Eun. 3, 4, 3:modum credendi,
Cic. Rab. Post. 3, 5: de numero pastorum alii angustius, alii laxius constituunt:ego in octogenas hirtas oves singulos pastores constitui, Atticus in centenas,
Varr. R. R. 2, 10, 10.—T. t. of the lang. of business, to accord, agree with one in a thing, to appoint, fix, to concert, agree upon, assent to (cf. Gron. Obss. p. 14 sq.); constr. aliquid cum aliquo, alicui, inter se, or with acc. only, or absol.(α).Cum aliquo:(β).ubiea dies, quam constituerat cum legatis venit,
Caes. B. G. 1, 8:pactam et constitutam esse cum Manlio diem,
Cic. Cat. 1, 9, 24:constitui cum quodam hospite, Me esse illum conventuram,
Ter. Hec. 1, 2, 120:constitui cum hominibus, quo die mihi Messanae praesto essent,
Cic. Verr. 2, 2, 27, § 65: cum aliquo, ut, etc., Aug. ap. Suet. Calig. 8; cf. under P. a., B. 2.—Alicui:(γ).L. Cincio HS. XXCD. constitui me curaturum Idibus Febr.,
Cic. Att. 1, 7 init.; id. Off. 1, 10, 32:ubi nocturnae Numa constituebat amicae,
Juv. 3, 12; cf.:sane, inquit, vellem non constituissem, in Tusculanum me hodie venturum esse, Laelio,
id. de Or. 1, 62, 265.—With acc. only or absol.:2.vadimonia constituta,
Cic. Sen. 7, 21:de pecuniā constitutā,
Dig. 13, tit. 5; Ter. Heaut. 4, 4, 4:(Vaccenses) compositis inter se rebus in diem tertiam constituunt,
Sall. J. 66, 2:sic constituunt, sic condicunt,
Tac. G. 11; Juv. 6, 487.— Pass. impers.:Avillius, ut erat constitutum, simulat se aegrotare,
Cic. Clu. 13, 37.—Trop.:E.constituendi sunt qui sint in amicitiā fines deligendi,
Cic. Lael. 16, 56:si forte quaereretur quae esset ars imperatoris, constituendum putarem principio, quis esset imperator: qui cum esset constitutus administrator quidam belli gerendi, tum adjungerem, etc. (for which, soon after, definire),
id. de Or. 1, 48, 210; cf. C. 1. supra, and Quint. 12, 1, 1:nondum satis constitui molestiaene plus an voluptatis attulerit mihi Trebatius noster,
Cic. Fam. 11, 27, 1:ut constitueret, honestum esse aliquid quod, etc.,
id. Off. 2, 3, 9:bona possessa non esse constitui,
id. Quint. 29, 89:de hoc Antigonus cum solus constituere non auderet, ad consilium retulit,
Nep. Eum. 12, 1.—With the access. idea of resolving, to determine to do something, to take a resolution, to resolve, decide, determine.(α).With inf.:(β).si quis mare Neptunum Cereremque vocare Constituit fruges,
Lucr. 2, 656:cohortes duas in Nantuatibus collocare,
Caes. B. G. 3, 1:bellum cum Germanis gerere,
id. ib. 4, 6:Romanorum adventum exspectare atque ibi decertare,
id. ib. 4, 19:desciscere a rege,
Nep. Dat. 5, 5.—With acc. and inf.:(γ).audio constitutum esse Pompeio et ejus consilio in Siciliam me mittere,
Cic. Att. 7, 7, 4. —With interrog.-clause:(δ).quantum pecuniae quaeque civitas daret, Aristides delectus est, qui constitueret,
Nep. Arist. 3, 1. —With ut:A.rus uti irem, jam heri constitueram,
Plaut. Ps. 1, 5, 136:constitueram, ut pridie Idus Aquini manerem,
Cic. Att. 16, 10, 1:constituimus inter nos ut ambulationem conficeremus,
id. Fin. 5, 1, 1:Lentulus cum ceteris constituerant, uti, etc.,
Sall. C. 43, 1.—Hence, constĭtūtus, a, um, P. a.Adj. (acc. to B.), constituted, arranged, disposed:2.bene constitutum corpus,
Cic. Tusc. 2, 6, 17:viri sapientes et bene naturā constituti,
id. Sest. 65, 137:quotus quisque philosophorum invenitur, qui sit ita moratus, ita animo ac vitā constitutus, ut ratio postulat,
id. Tusc. 2, 4, 11:qui integri sunt et sani et bene constituti de rebus domesticis,
id. Sest. 45, 97.—(Acc. to C.) Fixed, established:B.cursus siderum,
Quint. 1, 10, 46:discrimina (opp. fortuita),
id. 5, 10, 42:jam confirmatae constitutaeque vocis,
id. 11, 3, 29.—Subst.: constĭtūtum, i, n.1.(Acc. to B.) An institution, ordinance, law (mostly postclass.), Cod. Th. 1, 11, 5; 12, 41, 1.—b.Trop.:2.cum videas ordinem rerum et naturam per constituta procedere,
according to established laws, Sen. Q. N. 3, 16, 2.—(Acc. to D. 1. b.) An agreement, appointment, accommodation; a compact (in good prose):ante rem quaeruntur, quae talia sunt, apparatus, conloquia, locus, constitutum, convivium,
Cic. Top. 12, 52; so absol., id. Att. 11, 16, 2; id. Cael. 8, 20:rescripsit constitutum se cum eo habere,
id. Att. 12, 23, 3:constitutum factum esse cum servis, ut venirent, etc.,
id. Cael. 25, 61; and humorously: si quod constitutum cum podagra habes, fac ut in alium diem differas, id. Fam. 7, 4; so,ad constitutum venire,
Varr. R. R. 2, 5, 1; Cic. Caecin. 12, 33:se proripu it,
Suet. Oth. 6;and without a verb,
Cic. Att. 12, 1, 1; Flor. 2, 6, 16 (but in Vell. 2, 110, 1, the better read. is consili). -
76 eo
1.ĕo, īvi or ii (īt, Verg. A. 9, 418 al.; cf.I.Lachm. ad Lucr. vol. 2, p. 206 sq.: isse, issem, etc., for ivisse, etc.,
Ter. Hec. 2, 1, 25; Cic. Rosc. Am. 23, 64; id. Phil. 14, 1, 1; Ov. M. 7, 350 et saep.: isti, Turp. ap. Non. 4, 242:istis,
Luc. 7, 834, etc., v. Neue Formenl. 2, 515), īre ( inf. pass. irier, Plaut. Rud. 4, 7, 16), ĭtum, v. n. [root i-, Sanscr. ēmi, go; Gr. eimi; causat. hiêmi = jacio, Curt. Gr. Etym. p. 403], to go (of every kind of motion of animate or inanimate things), to walk, ride, sail, fly, move, pass, etc. (very freq. in all periods and sorts of writing).Lit.A.In gen.:b.eo ad forum,
Plaut. As. 1, 1, 95:i domum,
id. ib. 5, 2, 71 sq.:nos priores ibimus,
id. Poen. 3, 2, 34:i in crucem,
go and be hanged! id. As. 5, 2, 91; cf.:i in malam crucem,
id. Cas. 3, 5, 17; id. Ps. 3, 2, 57; 4, 7, 86:i in malam rem hinc,
Ter. Ph. 5, 7, 37:iens in Pompeianum,
Cic. Att. 4, 9 fin.:subsidio suis ierunt,
Caes. B. G. 7, 62, 8:quom it dormitum,
Plaut. Aul. 2, 4, 23; id Most. 3, 2, 4; 16; Hor. S. 1, 6, 119 et saep, cf.:dormitum, lusum,
id. ib. 1, 5, 48:cubitum,
Plaut. Cas. 4, 4, 27; 5, 4, 8; id. Ps. 3, 2, 57; Cic. Rosc. Am. 23; id. Div. 2, 59, 122 et saep.— Poet. with the acc. of the terminus:ibis Cecropios portus,
Ov. H. 10, 125 Loers.:Sardoos recessus,
Sil. 12, 368; cf.:hinc Afros,
Verg. E. 1, 65.—With a cognate acc.:ire vias,
Prop. 1, 1, 17:exsequias,
Ter. Ph. 5, 8, 37:pompam funeris,
Ov. F. 6, 663 et saep.:non explorantur eundae vitandaeque viae,
Claud. in Eutrop. 2, 419:animae ad lumen iturae,
Verg. A. 6, 680:ego ire in Piraeum volo,
Plaut. Most. 1, 1, 63; cf.:visere ad aliquam,
Ter. Hec. 1, 2, 114; id. Phorm. 1, 2, 52:videre,
Prop. 1, 1, 12:ire pedibus,
on foot, Liv. 28, 17:equis,
id. 1, 15:curru,
id. 28, 9; Ov. H. 1, 46; cf.:in equis,
id. A. A. 1, 214:in raeda,
Mart. 3, 47:super equos,
Just. 41, 3;and with equis to be supplied,
Verg. A. 5, 554:puppibus,
Ov. H. 19, 180; cf.:cum classe Pisas,
Liv. 41, 17 et saep.:concedere quo poterunt undae, cum pisces ire nequibunt?
Lucr. 1, 380.—Of things:B.alvus non it,
Cato R. R. 157, 7; so,sanguis naribus,
Lucr. 6, 1203:Euphrates jam mollior undis,
Verg. A. 8, 726:sudor per artus,
id. ib. 2, 174:fucus in artus,
Lucr. 2, 683:telum (with volare),
id. 1, 971:trabes,
i. e. to give way, sink, id. 6, 564 et saep.:in semen ire (asparagum),
to go to seed, Cato, R. R. 161, 3; so Plin. 18, 17, 45, § 159; cf.:in corpus (juvenes),
Quint. 2, 10, 5:sanguis it in sucos,
turns into, Ov. M. 10, 493.—In partic.1.To go or proceed against with hostile intent, to march against:2.quos fugere credebant, infestis signis ad se ire viderunt,
Caes. B. G. 6, 8, 6:ad hostem,
Liv. 42, 49:contra hostem,
Caes. B. G. 7, 67, 2; cf. id. B. C. 3, 31 fin.:adversus hostem,
Liv. 42, 49:in hostem,
id. 2, 6; Verg. A. 9, 424 et saep.; cf.:in Capitolium,
to go against, to attack, Liv. 3, 17.—Pregn., to pass away, disappear (very rare):II.saepe hominem paulatim cernimus ire,
Lucr. 3, 526; cf. ib. 530; 594.Trop.A.In gen., to go, pass, proceed, move, advance:B.ire in opus alienum,
Plaut. Mil. 3, 3, 6:in dubiam imperii servitiique aleam,
Liv. 1, 23 fin.:in alteram causam praeceps ierat,
id. 2, 27:in rixam,
Quint. 6, 4, 13:in lacrimas,
Verg. A. 4, 413; Stat. Th. 11, 193:in poenas,
Ov. M. 5, 668 et saep.:ire per singula,
Quint. 6, 1, 12; cf. id. 4, 2, 32; 7, 1, 64; 10, 5, 21:ad quem (modum) non per gradus itur,
id. 8, 4, 7 et saep.:dicite qua sit eundum,
Ov. Tr. 3, 1, 19:ire infitias, v. infitiae: Latina debent cito pariter ire,
Quint. 1, 1, 14:aliae contradictiones eunt interim longius,
id. 5, 13, 54: in eosdem semper pedes ire (compositio), [p. 649] id. 9, 4, 142:cum per omnes et personas et affectus eat (comoedia),
id. 1, 8, 7; cf. id. 1, 2, 13; Juv. 1, 142:Phrygiae per oppida facti Rumor it,
Ov. M. 6, 146:it clamor caelo,
Verg. A. 5, 451:factoque in secula ituro, Laetantur tribuisse locum,
to go down to posterity, Sil. 12, 312; cf.with a subject-sentence: ibit in saecula, fuisse principem, cui, etc.,
Plin. Pan. 55.—In partic.1.Pub. law t. t.a.Pedibus ire, or simply ire in aliquam sententiam, in voting, to go over or accede to any opinion (opp. discedere, v. h. v. II. B. 2. b.):b.cum omnes in sententiam ejus pedibus irent,
Liv. 9, 8, 13:pars major eorum qui aderant in eandem sententiam ibat,
id. 1, 32 fin.; 34, 43; 42, 3 fin.—Pass. impers.:in quam sententiam cum pedibus iretur,
Liv. 5, 9, 2:ibatur in eam sententiam,
Cic. Q. Fr. 2, 1 fin.:itum in sententiam,
Tac. A. 3, 23; 12, 48.—And opp. to the above,Ire in alia omnia, to vote against a bill, v. alius, II.—2.Mercant. t. t. for vēneo, to go for, be sold at a certain price, Plin. 18, 23, 53, § 194:3.tot Pontus eat, tot Lydia nummis,
Claud. Eutr. 1, 203.—Pregn., of time, to pass by, pass away:4.it dies,
Plaut. Ps. 1, 3, 12; Hor. C. 2, 14, 5; 4, 5, 7:anni,
id. Ep. 2, 2, 55; cf.:anni more fluentis aquae,
Ov. A. A. 3, 62.—With the accessory notion of result, to go, proceed, turn out, happen:5.incipit res melius ire quam putaram,
Cic. Att. 14, 15; cf. Tac. A. 12, 68:prorsus ibat res,
Cic. Att. 14, 20 fin.; Curt. 8, 5:postquam omnia fatis Caesaris ire videt,
Luc. 4, 144.—Hence the wish: sic eat, so may he fare:sic eat quaecunque Romana lugebit hostem,
Liv. 1, 26; Luc. 5, 297 Cort.; 2, 304; Claud. in Eutr. 2, 155. —Constr. with a supine, like the Gr. mellein, to go or set about, to prepare, to wish, to be about to do any thing:6.si opulentus it petitum pauperioris gratiam, etc.,
Plaut. Aul. 2, 2, 69; id. Bacch. 3, 6, 36: quod uti prohibitum irem, quod in me esset, meo labori non parsi, Cato ap. Fest. s. v. PARSI, p. 242 Müll.; so,perditum gentem universam,
Liv. 32, 22:ultum injurias, scelera,
id. 2, 6; Quint. 11, 1, 42:servitum Grais matribus,
Verg. A. 2, 786 et saep.:bonorum praemia ereptum eunt,
Sall. J. 85, 42.—Hence the construction of the inf. pass. iri with the supine, in place of an inf. fut. pass.:mihi omne argentum redditum iri,
Plaut. Curc. 4, 2, 5:mihi istaec videtur praeda praedatum irier,
id. Rud. 4, 7, 16 et saep.— Poet. also with inf.:seu pontum carpere remis Ibis,
Prop. 1, 6, 34:attollere facta regum,
Stat. S. 5, 3, 11:fateri,
id. Th. 3, 61 al. —Imp. i, eas, eat, etc., since the Aug. period more freq. a mocking or indignant expression, go then, go now:2.i nunc et cupidi nomen amantis habe,
Ov. H. 3, 26; so,i nunc,
id. ib. 4, 127; 9, 105; 17, 57; id. Am. 1, 7, 35; Prop. 2, 29, 22 (3, 27, 22 M.); Verg. A. 7, 425; Juv. 6, 306 al.:i, sequere Italiam ventis,
Verg. A. 4, 381; so,i,
id. ib. 9, 634:fremunt omnibus locis: Irent, crearent consules ex plebe,
Liv. 7, 6 fin.ĕō, adv. [old dat. and abl. form of pron. stem i; cf. is].I.In locat. and abl. uses,A.Of place=in eo loco, there, in that place (rare):B.quid (facturus est) cum tu eo quinque legiones haberes?
Cic. Ep. ad Brut. 1, 2, 1:quo loco... ibi... eoque,
Cels. 8, 9, 1:eo loci,
Tac. A. 15, 74; Plin. 11, 37, 50, § 136; so trop.: eo loci, in that condition:res erat eo jam loci, ut, etc.,
Cic. Sest. 13, 68; Tac. A. 14, 61; Dig. 5, 1, 52, § 3.—Of cause=eā re.1.Referring to a cause or reason before given, therefore, on that account, for that reason:2.is nunc dicitur venturus peregre: eo nunc commenta est dolum,
Plaut. Truc. 1, 1, 66; Ter. Hec. 2, 1, 41:dederam litteras ad te: eo nunc ero brevior,
Cic. Fam. 6, 20, 1; Sall. C. 21, 3; Liv. 8, 8, 8; Tac. H. 2, 65; Nep. Pelop. 1, 3; id. Milt. 2, 3 et saep.—So with conjunctions, eoque, et eo, eo quoque, in adding any thing as a consequence of what precedes, and for that reason:absolute pares, et eo quoque innumerabiles,
Cic. Ac. 2, 17, 55:impeditius eoque hostibus incautum,
Tac. A. 1, 50:per gentes integras et eo feroces,
Vell. 2, 115, 2; Quint. 4, 1, 42 al. —Referring to a foll. clause, giving(α).a cause or reason, with quia, quoniam, quod, etc.; so with quia:(β).eo fit, quia mihi plurimum credo,
Plaut. Am. 2, 2, 124; id. Capt. 1, 1, 2:nunc eo videtur foedus, quia, etc.,
Ter. Eun. 4, 4, 17; 3, 1, 25:quia scripseras, eo te censebam, etc.,
Cic. Att. 10, 17, 4; Sall. C. 20, 3; Tac. Agr. 22.—With quoniam:haec eo notavi, quoniam, etc.,
Gell. 7, 13.—With quod:quod... non potueritis, eo vobis potestas erepta sit,
Cic. Verr. 1, 8, 22; Nep. Eum. 11, 5; Liv. 9, 2, 4; Caes. B. G. 1, 23; so,neque eo... quod,
Ter. Heaut. 3, 2, 43; Varr. R. R. 1, 5.—A purpose, motive or reason, with quo, ut, ne; and after negatives, with quo, quin, and subj. —So with quo:C.eo scripsi, quo plus auctoritatis haberem,
Cic. Att. 8, 9, 1; Sall. C. 22, 2; so,non eo... quo,
Ter. Eun. 1, 2, 16:neque eo... quo,
Cic. Att. 3, 15, 4; id. Rosc. Am. 18, 51.—With ut:haec eo scripsi, ut intellegeres,
Cic. Fam. 13, 69, 2; id. de Or. 3, 49, 187; Lact. 4, 5, 9.—With ne: Plaut. Aul. 2, 2, 63; Ter. Ph. 5, 1, 17:quod ego non eo vereor, ne mihi noceat,
Cic. Att. 9, 2; id. Rab. Perd. 3, 9.—With quin:non eo haec dico, quin quae tu vis ego velim,
Plaut. Trin. 2, 2, 60; id. As. 5, 1, 16. —Of measure or degree—with words of comparison, so much, by so much —followed by quo (= tanto... quanto):II.quae eo fructuosiores fiunt, quo calidior terra aratur,
Varr. R. R. 1, 32, 1:eo gravior est dolor, quo culpa major,
Cic. Att. 11, 11, 2; id. Fam. 2, 19, 1; so with quantum:quantum juniores patrum plebi se magis insinuabant, eo acrius contra tribuni tendebant, etc.,
Liv. 3, 15, 2; id. 44, 7, 6:quanto longius abscederent, eo, etc.,
id. 30, 30, 23. —Esp. freq. the formulae, eo magis, eo minus, so much the worse ( the less), followed by quo, quod, quoniam, si, ut, ne:eo magis, quo tanta penuria est in omni honoris gradu,
Cic. Fam. 3, 11, 7:eo minus veritus navibus, quod in littore molli, etc.,
Caes. B. G. 5, 9; Cic. Off. 3, 22, 88; id. Att. 15, 9 fin.:eo magis, quoniam, etc., Cels. praef. p. 14, 12 Müll.: nihil admirabilius fieri potest, eoque magis, si ea sunt in adulescente,
Cic. Off. 2, 14, 48; id. Tusc. 1, 39, 94:eo diligentius ut ne parvula quidem titubatione impediremur,
Auct. Her. 2, 8, 12; Cic. Rab. Perd. 3, 9:ego illa extuli et eo quidem magis, ne quid ille superiorum meminisse me putaret,
id. Att. 9, 13, 3.—In this combination eo often expresses also the idea of cause (cf. B. 1. supra): hoc probis pretiumst. Eo mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,
Plaut. Trin. 2, 1, 37: solliciti tamen et anxii sunt;eoque magis, quod se ipsi continent et coercent,
Cic. Tusc. 4, 33, 70;and some passages may be classed under either head: dederam triduo ante litteras ad te. Eo nunc ero brevior,
Cic. Fam. 6, 21, 1; id. Inv 1, 4, 5; id. Off. 2, 13, 45; id. Fam. 9, 16, 9; Plaut. Aul. 2, 2, 8.In dat. uses.A.With the idea of motion, to that place, thither (=in eum locum):B.eo se recipere coeperunt,
Caes. B. G. 1, 25, 5:uti eo cum introeas, circumspicias, uti inde exire possit,
Cato, R. R. 1, 2:eo tela conicere, Auct. B. Afr. 72: eo respicere,
Sall. J. 35, 10; so,followed by quo, ubi, unde: non potuit melius pervenirier eo, quo nos volumus,
Ter. Phorm. 4, 3, 35:venio nunc eo, quo me fides ducit,
Cic. Rosc. Am. 30, 83:ibit eo quo vis, etc.,
Hor. Ep. 2, 2, 40:(venit) eo, ubi non modo res erat, etc.,
Cic. Quint. 11; Varr. R. R. 3, 16, 21; Vell. 2, 108, 2:eo, unde discedere non oportuit, revertamur,
Cic. Att. 2, 16, 3; Liv. 6, 35, 2; Sall. C. 60, 2;so (late Lat.) with loci: perducendum eo loci, ubi actum sit,
Dig. 10, 4, 11, § 1; ib. 47, 2, 3, § 2.—Transf.1.With the idea of addition, thereto, in addition to that, besides:2.accessit eo, ut milites ejus, etc.,
Cic. Fam. 10, 21, 4:accedit eo, quod, etc.,
id. Att. 1, 13, 1.—With the idea of tendency, to that end, with that purpose, to this result:3.hoc autem eo spectabat, ut eam a Philippo corruptam diceret,
Cic. Div. 2, 57, 118:haec eo pertinet oratio, ut ipsa virtus se sustentare posse videretur,
id. Fam. 6, 1, 12:hoc eo valebat, ut, etc.,
Nep. Them. 4, 4.—With the idea of degree or extent, to that degree or extent, so far, to such a point:C.eo scientiae progredi,
Quint. 2, 1, 6:postquam res publica eo magnificentiae venerit, gliscere singulos,
Tac. A. 2, 33; id. H. 1, 16; id. Agr. 28:eo magnitudinis procedere,
Sall. J. 1, 5; 5, 2; 14, 3:ubi jam eo consuetudinis adducta res est, ut, etc.,
Liv. 25, 8, 11; 28, 27, 12; 32, 18, 8 al.; Just. 3, 5:eo insolentiae processit,
Plin. Pan. 16:eo rerum ventum erat, ut, etc.,
Curt. 5, 12, 3; 7, 1, 35.— With gen., Val. Max. 3, 7, 1 al.; Flor. 1, 24, 2; 2, 18, 12; Suet. Caes. 77; Plin. Pan. 16, 5; Sen. Q. N. 4 praef. §9: eo rem jam adducam, ut nihil divinationis opus sit,
Cic. Rosc. Am. 34, 96:res eo est deducta, ut, etc.,
id. Att. 2, 18, 2; Hor. C. 2, 1, 226; Cic. Verr. 2, 4, 18.—Of time, up to the time, until, so long, usually with usque, and followed by dum, donec:usque eo premere capita, dum illae captum amitterent,
Cic. N. D. 2, 49, 124; Liv. 23, 19, 14; Tac. A. 4, 18:eo usque flagitatus est, donec ad exitium dederetur,
id. ib. 1, 32; Quint. 11, 3, 53:eo usque vivere, donec, etc.,
Liv. 40, 8; cf. Col. 4, 24, 20; 4, 30, 4.—Rarely by quamdiu:eo usque, quamdiu ad fines barbaricos veniretur,
Lampr. Alex. Sev. 45. -
77 expedio
ex-pĕdĭo, īvi or ĭi, ītum, 4 (archaic fut. expedibo, Enn., Pac., Att., and Pompon. ap. Non. 505, 15 sq.; 477, 2; Plaut. Truc. 1, 2, 36), v. a. [pes], orig., to free the feet, i. e. from a snare; hence, in gen., to extricate, disengage, let loose, set free, liberate any thing entangled, involved (class.; esp. freq. in the trop. signif.; syn.: extrico, enodo, enucleo, explico, expono, interpretor, etc.).I.Lit.:B.videte, in quot se laqueos induerit, quorum ex nullo se umquam expediet,
Cic. Verr. 2, 2, 42, § 102; cf. id. ib. 43, §106: mortis laqueis caput,
Hor. C. 3, 24, 8; cf.also: vix illigatum te triformi Pegasus expediet Chimaera,
id. ib. 1, 27, 24:flammam inter et hostes Expedior,
make my way through, Verg. A. 2, 633:errantem nemori,
Ov. F. 4, 669 et saep.—With inanim. and abstr. objects:aditus expediunt,
open a passage, Caes. B. G. 7, 86 fin.:sibi locum,
id. B. C. 2, 9, 6:iter fugae per invias rupes,
Liv. 38, 2, 14:agrum saxosum lectione lapidum,
Col. 2, 2, 12: capillus pectine quotidie expediendus est, disentangled, Fronto de Eloqu. init. —Transf.1.In gen., to fetch out, bring forward, procure, make ready, prepare any thing folded up, put away, etc.: funes expediunt, Sisenn. ap. Non. 297, 1:2.vela,
Ov. H. 17, 200:hominem nudari et virgas expediri jubet,
Cic. Verr. 2, 5, 62, § 161:cererem canistris,
Verg. A. 1, 702:convivia mediis tectis (famulae),
Val. Fl. 2, 341; cf.:cibaria pastoribus,
to provide, Varr. R. R. 2, 10, 6:merces suas (institor),
Ov. A. A. 1, 422: pecuniam, to procure, Cic. Fragm. ap. Non. 298, 22; Suet. Caes. 4:arma,
to hold in readiness, Caes. B. G. 7, 18 fin.; Tac. A. 2, 79; Verg. A. 4, 592:tela equosque,
Liv. 38, 25, 14:ferrum,
id. 24, 26, 10:naves,
Caes. B. C. 2, 4 fin.:vineas in occulto,
id. B. G 7, 27, 2:copias,
Tac. A. 13, 7:se celeriter (Galli equites),
Caes. B. C. 1, 51, 4:se,
Plaut. Am. 1, 1, 52; Liv. 38, 21, 2; cf.mid.: exercitum expediri ad bellum jubet,
Tac. H. 2, 99. —to send away, despatch ( poet.):3.me ex suis locis pulcre ornatum expedivit,
Plaut. Rud. 4, 2, 3: saepe disco, Saepe trans finem jaculo nobilis expedito, despatched, i. e. hurled, Hor. C. 1, 8, 12.—Absol., for expedire se, to arm one's self for battle (only in Tac.), Tac. H. 1, 10:II.multos secum expedire jubet,
id. ib. 1, 88; 2, 99.Trop., to bring out, extricate, release, free from any evil, obstacle, etc.:B.impeditum animum,
Ter. Hec. 3, 1, 17; cf.:sapientis est, cum stultitiā suā impeditus sit, quoquo modo possit, se expedire,
Cic. Rab. Post. 9, 24:haererem, nisi tu me expedisses,
id. Pis. 30, 74:ex servitute filium,
Plaut. Capt. 2, 3, 94; cf.:se ex turba,
Ter. Ad. 4, 4, 5:se ab omni occupatione,
Cic. Att. 3, 20, 2:aliquem omni molestiā,
id. ib. 2, 25, 2; so,se aerumnis,
Ter. Hec. 3, 1, 8:se crimine,
id. ib. 5, 1, 28:se cura,
id. Phorm. 5, 4, 4:civitatem malis obsidionalibus,
Amm. 16, 4, 3: amor Lycisci me tenet, Unde expedire non queant amicorum consilia, Hor. Epod. 11, 25: curae sagaces Expediunt (Claudiae manus) per acuta belli, bring or help through, id. C. 4, 4, 76; cf.:per quot discrimina rerum Expedior?
escape, Val. Fl. 1, 217:me multa impediverunt quae ne nunc quidem expedita sunt,
Cic. Fam. 14, 19:si vita nostra in aliquas insidias incidisset, omnis honesta ratio esset expediendae salutis,
of obtaining safety, id. Mil. 4, 10.—Transf.1.To put in order, arrange, set right:2.cum Antonio loquare velim, et rem, ut poteris, expedias,
Cic. Att. 11, 18, 2:expedire et conficere res,
id. Brut. 42, 154:rem frumentariam,
Caes. B. G. 7, 36, 1; id. B. C. 1, 54 fin.:negotia (with explicare),
Cic. Fam. 13, 26, 2; cf. id. ib. 1, 3, 1:nomina mea, per deos, expedi, exsolve,
settle, pay, id. Att. 16, 6, 3:nomen,
id. ib. 13, 29, 3:Faberianum,
id. ib. 12, 29, 2; cf. in a pun respecting a scholar unable to pay his debts: omnes solvere posse quaestiones, Unum difficile expedire nomen, Bibacul. ap. Suet. Gram. 11:quemadmodum expediam exitum hujus institutae orationis, non reperio,
settle, arrange, Cic. Fam. 3, 12, 2; cf.:expediri quae restant vix poterunt. si hoc relinqueris,
id. Rep. 1, 35, 55:consilia sua,
Tac. H. 3, 73:docte hanc fallaciam,
put into operation, Plaut. Capt. prol. 40.—Of speech, to disclose, unfold, explain, relate, narrate (mostly poet. and in post-Aug. prose;3.not in Cic., Cæs., or Quint.): qui tu misera's? mi expedi,
Plaut. Men. 4, 2, 50 (639 Ritschl): id ego aequum ac jus fecisse expedibo atque eloquar, will show, Enn. ap. Non. 505, 19;Pac., Att.,
Pompon. ib. 15 sq.:agedum, hoc mihi expedi,
Ter. Eun. 4, 4, 27:altius omnem Expediam prima repetens ab origine famam,
Verg. G. 4, 286:pauca tibi e multis... expediam dictis,
id. A. 3, 379:priusquam hujuscemodi rei initium expedio,
Sall. J. 5, 2:nunc originem, mores, et quo facinore dominationem raptum ierit, expediam,
Tac. A. 4, 1:me non tantum praevisa, sed subita expedire docuisti,
id. ib. 14, 55:ea de caede quam verissime expediam,
id. H. 4, 48:promptius expediam quot, etc.,
i. e. it will take me a shorter time to recount, Juv. 10, 220.—Reflex. of events, to develop, run their course, proceed:4.amoris arteis eloquar quem ad modum se expediant,
Plaut. Trin. 2, 1, 10; cf.:ut res vostrorum omnium bene expedire voltis,
to make favorable progress, id. Am. prol. 5 (Lorenz ad Plaut. Trin. 2, 36; but Ussing reads me expedire, benefit me).—Absol., res expedit, or impers., expedit (alicui—lit., it helps out, furthers, promotes; hence), it is serviceable, profitable, advantageous, useful, expedient (class.):A.nequiter paene expedivit prima parasitatio,
Plaut. Am. 1, 3, 23:non igitur faciat, dixerit quis, quod utile sit, quod expediat? Immo intelligat, nihil nec expedire nec utile esse, quod sit injustum,
Cic. Off. 3, 19, 76; cf.:quid intersit sua, quid expediat,
id. Agr. 2, 25, 66:ex utilitatis varietatibus, cum aliis aliud expediat, nasci discordias,
id. Rep. 1, 32; cf.:ut non idem expediret, incidere saepe,
id. Lael. 10, 33:quidquam Caesari ad diuturnitatem victoriae et dominationis,
id. Att. 7, 22, 1:non idem ipsis expedire et multitudini,
Nep. Milt. 3, 5 al. —With an inf. clause as subject:expedit bonas esse vobis,
Ter. Heaut. 2, 4, 8; cf.:omnibus bonis expedit salvam esse rem publicam,
Cic. Phil. 13, 8, 16:cui (reo) damnari expediret,
id. Verr. 2, 1, 3 fin.:cum eam (pecuniam) in praediis collocari maxime expediret,
id. Caecin. 6, 16:ubi vinci necesse est, expedit cedere,
Quint. 6, 4, 16; Hor. C. 2, 8, 9 et saep.—With subj. clause as subject after ut or ne (post-class.):expedire omnibus dicunt, ut singulae civitates suas leges habeant,
Just. 34, 1, 7 Benecke ad loc.:expedit rei publicae, ne sua re quis male utatur,
Just. Inst. 1, 8, 2:neque expedire ut ambitione aliena trahatur,
Tac. A. 3, 69.— Absol.:tu si ita expedit, velim quamprimum conscendas,
Cic. Q. Fr. 2, 2, 4:sic magis expedit,
Quint. 4, 2, 67:ut expediat causae,
id. 7, 3, 18.—Hence, ex-pĕdītus, a, um, P. a., unimpeded, unincumbered, disengaged, free, easy, ready, at hand.Of persons:B.cum ceteris quae habebat vadimonia differt, ut expeditus in Galliam proficisci posset,
Cic. Quint. 6, 23: incrmos armati, impeditos expediti interficiunt, i. e. without baggage, Sisenn. ap. Non. 58, 8; cf.:eo circiter hominum numero XVI. milia expedita cum omni equitatu Ariovistus misit,
Caes. B. G. 1, 49, 3:legiones expeditae,
id. B. C. 1, 42, 1;so of soldiers without baggage,
id. ib. 2, 19, 2; 6, 25, 1; 1, 27 fin. et saep.—As subst.: expĕdī-tus, i, m., a soldier lightly burdened, a swiftly marching soldier:latitudo (silvae) novem dierum iter expedito patet,
Caes. B. G. 6, 25, 1:obviam fit ei Clodius expeditus in equo,
Cic. Mil. 10, 28; cf.Sagana,
tucked up, Hor. Epod. 5, 25:expedito nobis homine et parato opus est,
ready, at hand, prompt, Cic. Phil. 11, 10, 26; cf.:expeditus ad caedem,
id. Agr. 2, 30, 82:ad pronuntiandum,
id. de Or. 2, 30, 131; cf.:facilis et expeditus ad dicendum,
id. Brut. 48 fin. —Of inanim. or abstr. things, convenient, at hand:b.iis expedito loco actuaria navigia relinquit,
commodious, Caes. B. C. 1, 27; cf.:via expeditior ad honores,
Cic. Fl. 41, 104:reditum in caelum patere optimo et justissimo cuique expeditissimum,
id. Lael. 4, 13:pecunia expeditissima quae erat, tibi decreta est,
the readiest, the nearest at hand, id. Fam. 11, 24, 2; cf.rationes,
id. ib. 10, 25, 2:cena (with parca),
Plin. Ep. 3, 12, 1:expeditissimum unguentorum,
Plin. 13, 1, 2, § 8:probabili expedito, soluto, libero, nullā re implicato,
Cic. Ac. 2, 33, 105:expedita erat et perfacile currens oratio,
id. Brut. 63, 227; cf.:expedita ac profluens dicendi celeritas,
id. ib. 61, 220:inops ad ornandum, sed ad inveniendum expedita Hermagorae disciplina,
id. ib. 76, 263:prope jam expeditam Caesaris victoriam interpellaverunt,
achieved, Caes. B. C. 3, 70 fin. —In the neutr. absol.: in expedito esse, habere, etc., to be or have in readiness or at hand:quaedam sunt quidem in animo, sed parum prompta: quae incipiunt in expedito esse, quum dicta sunt,
Sen. Ep. 94 med.; cf.:promptum hoc et in expedito positum,
Quint. 10, 7, 24:in expedito haberent integras copias ad opem ferendam,
ready for action, Liv. 36, 16, 10.—Hence, adv.: ex-pĕdīte, without impediment, without difficulty, readily, promptly, quickly:in iis rebus celeriter expediteque percipiendis, quae, etc.,
Cic. Fin. 5, 12 fin.:expedite explicans quod proposuerat,
id. Brut. 67, 237:fabulatu's,
Plaut. Men. 1, 2, 63:loqui,
Suet. Aug. 89.— Comp.:non implicite et abscondite, sed patentius et expeditius,
Cic. Inv 2, 23, 69:navigare,
id. Att. 6, 8, 4:fit putatio,
Col. Arb. 11, 1.— Sup.:ex quo te, quocumque opus erit, facillime et expeditissime conferas,
Cic. Fam. 6, 20, 2. -
78 instituo
instĭtŭo, ŭi, ūtum (institivi, Plaut. Most. 1, 2, 2), 3, v. a. [in-statuo].I.To put or place into, to plant, fix, set (cf.: instruo, informo;2.class.): vestigia nuda sinistri Instituere pedis,
Verg. A. 7, 690.— Trop.: argumenta in pectus multa institui, I have put, i. e. formed in my heart, Plaut. Most. 1, 2, 2: quemquamne hominem in animum instituere, aut parare, i. e. to set his heart on (al. in animo), Ter. Ad. 1, 1, 13.—To set up, erect, plant, establish, arrange:B.vestigia,
Lucr. 4, 474:arborem,
Suet. Galb. 1:pratum,
Col. 2, 18, 3:jugera tercenta, ubi institui vineae possunt,
Cic. Agr. 2, 25, 67:portorium vini,
to lay on, impose, id. Font. 5:instituit officinam Syracusis in regia maximam,
founded, erected, id. Verr. 2, 4, 24, § 54:mercatum,
id. Phil. 3, 12:codicem et conscribere,
id. Rosc. Com. 2:bibliothecam,
Plin. 35, 2, 2, § 10. —In gen., to make, fabricate, construct:2.magnus muralium pilorum numerus instituitur,
Caes. B. G. 5, 39:naves,
to build, id. ib. 5, 11:pontem,
to construct, id. ib. 4, 18:turres,
id. ib. 5, 52:amphora coepit institui,
Hor. A. P. 22:convivia,
Suet. Tit. 7:longiorem sermonem,
to hold, Caes. B. G. 5, 37:delectum,
id. B. C. 1, 16:remiges ex provincia,
to obtain, procure, id. B. G. 3, 9.—To prepare, furnish, provide (viands, food, a feast, etc.):II.dapes,
Verg. A. 7, 109:convivium,
Just. 12, 13, 6:convivia jucunda,
Suet. Tit. 7.—Trop.A.To institute, found, establish, organize, set up (of institutions, governments, etc.); cf.:B.ibi regnum magnum institutum,
Plaut. Rud. 4, 2, 30:quo in magistratu non institutum est a me regnum, sed repressum,
Cic. Sull. 7, 21: so,magistratum,
id. Att. 6, 1, 8:de civitatibus instituendis littera,
id. de Or. 1, 19, 86:civitatis formam,
Tac. H. 4, 8:is id regnum cum fratribus suis instituit,
Lact. 1, 13, 14:ab instituta gente,
Amm. 17, 13, 27:collegium figulorum,
Plin. 35, 12, 46, § 159:aerarium militare,
Suet. Aug. 49:stipendia,
id. Claud. 5.—So of holidays, games, etc.:ferias diesque festos,
Plin. 18, 29, 69, § 284:Saturnalia institutus festus dies,
Liv. 2, 21, 2:sacros ludos,
Ov. M. 1, 446.—To institute, appoint one, esp. as heir or to an office:C.qui me cum tutorem, tum etiam secundum heredem instituerit,
Cic. Fam. 13, 61:Populum Romanum tutorem,
id. de Or. 1, 53, 228:magistratum,
id. Att. 6, 1; Suet. Caes. 83; id. Vitel. 6; id. Claud. 1; Just. 7, 2, 5; Plin. Ep. 5, 1, 9.—With ut, to ordain that: Arcesilas instituit, ut ii, qui, etc., Cic. Fin. 2, 1, 2:D.ut fierent quaestores),
Liv. 4, 4; Cic. Tusc. 5, 20, 58.—With the simple subj.:instituit, quotannis subsortitio a praetore fieret,
Suet. Caes. 41.—To take upon one ' s self, to undertake:E.ubi cenas hodie, si hanc rationem instituis?
Plaut. Stich. 3, 1, 26:cum Zenone Arcesilas sibi omne certamen instituit,
Cic. Ac. 1, 12.—To undertake, begin, commence:F.id negotium institutum est,
Plaut. Poen. 4, 2, 103:si diligentiam, quam instituisti, adhibueris,
id. ib. 16, 20:perge tenere istam viam, quam instituisti,
Q. Cic. Petit. Cons. 14:ad hunc ipsum quaedam institui,
Cic. Ac. 1, 1, 2:historia nec institui potest sine, etc.,
id. Leg. 1, 3, 9:iter,
Hor. C. 3, 27, 5.— With inf.:ut primum Velia navigare coepi, institui Topica conscribere,
Cic. Fam. 7, 19 init.:flagitare,
id. ib. 10, 16, 1:si quae non nupta mulier virorum alienissimorum conviviis uti instituerit,
begun, made it a practice, id. Cael. 20, 49:recitare omnia,
Suet. Aug. 84. —Of troops, to draw up, arrange:G.tu actionem instituis, ille aciem instruit,
Cic. Mur. 9:quartae aciei quam instituerat, signum dedit,
Caes. B. C. 3, 93, 5.—To provide, procure:H.quaestum,
Cic. Quint. 3:aliquos sibi amicos,
id. Verr. 2, 4, 9, § 21:animum ad cogitandum,
apply, Ter. Phorm. 2, 1, 10. —To purpose, determine, resolve upon:I.in praesentia (Caesar) similem rationem operis instituit,
Caes. B. C. 1, 42, 1. —With inf.:senex scribere historias instituit,
Nep. Cat. 3:quaerere tempus ejus interficiendi,
id. Alcib. 5:montanos oppugnare,
Liv. 28, 46:habere secum,
Caes. B. G. 7, 13, 1:coronas ad ipsum mittere,
Suet. Ner. 22.— With object-clause:frumentum plebi dari,
Vell. 2, 6, 3.—To order, govern, administer, regulate:K.sapienter vitam instituit,
Ter. And. 1, 1, 40:libri de civitatibus instituendis,
Cic. de Or. 1, 19, 86:mores,
Quint. 1, 2, 2:familiam,
id. 10, 3, 9.—To teach, instruct, train up, educate:sic tu instituis adulescentes?
Cic. Cael. 17, 39: oratorem, Quint.1, 1, 21.—With inf.:Latine loqui,
Col. 1, 1, 12:Pan primus calamos cerā conjungere plures Instituit,
Verg. E. 2, 32; 5, 30; id. G. 1, 148:amphora fumum bibere instituta Consule Tullo,
Hor. C. 3, 8, 11:cum tibiis canere voce instituit,
Plin. 7, 56, 57, § 204.—With abl.:aliquem disciplinis Graecis,
Quint. 1, 1, 12:lyrā,
id. 1, 10, 13:disciplina Romana,
Suet. Caes. 24.—With ad:aliquem ad dicendum,
Cic. de Or. 2, 39, 162:aliquem artibus et moribus,
Juv. 14, 74:filios instituere atque erudire ad majorum instituta,
Cic. Verr. 2, 3, 69; § 161:ad lectionem,
Quint. 1, 7, 17.— With ut or ne and subj.:quem tu a puero sic instituisses, ut nobili ne gladiatori quidem faveret,
Cic. Quint. 21, 69:pueros, ut, etc.,
Suet. Tib. 44; id. Aug. 64:nos, ne quem coleremus, etc.,
Sall. J. 14, 18.—Of animals:boves,
Col. 6, 2, 8 al. -
79 orno
orno, āvi, ātum, 1 (old form of the perf. ORNAVET, Column. Rostr.; v. infra), v. a. [perh. root var-, cover; Sanscr. varna-, color], to fit out, furnish, provide with necessaries; to equip, to get ready, prepare (class.; syn. exorno, concinno).I.In gen.:II. A.age nunc, orna te,
Plaut. Ep. 2, 2, 10:prandium domi,
id. Rud. 1, 2, 53: ornatur ferro Enn. ap. Gell. 16, 10 (Ann. v. 190 Vahl.):aliquem armis,
Verg. A. 12, 344:decemviros apparitoribus, scribis, librariis, praeconibus, architectis, praeterea mulis, tabernaculis, centuriis, supellectili,
Cic. Agr. 2, 13, 32:aliquem pecuniā,
Plin. Ep. 3, 21, 3: CLASESQVE-NAVALES-PRIMOS-ORNAVET, fitted out, Column. Rostr.:maximas classes,
Cic. Imp. Pomp. 4, 9; cf. Liv. 9, 30:naves,
id. 40, 26:convivium,
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 44:copias omnibus rebus,
id. Imp. Pomp. 8, 20:provincias,
to furnish money, arms, and attendants to governors setting out for their provinces, id. Att. 3, 24, 1; id. ib. 4, 18, 2; Liv. 40, 36, 5; so,consules,
id. ib. —Hence, to trim, provide with oil:lampades,
Vulg. Matt. 25, 7.—Lit.:B.Italiam ornare quam domum suam, maluit: quamquam, Italiā ornatā, domus ipsa mihi videtur ornatior,
Cic. Off. 2, 22, 76:scuta ad forum ornandum,
Liv. 9, 40:cornua sertis,
Verg. A. 7, 488:monilia collum,
Ov. M. 5, 52.—Of dressing the hair, Ov. Am. 1, 14, 5:capillos,
id. ib. 2, 7, 23; Prop. 1, 2, 1.—Trop., to adorn, decorate, set off; to commend, praise, extol; to honor, show honor to, distinguish:A.aliquid magnificentius augere atque ornare,
Cic. de Or. 1, 21, 94:seditiones ipsas,
id. ib. 2, 28, 124:aliquem suis sententiis,
id. Fam. 15, 4, 11: dicere, laudandum adulescentem, ornandum, tollendum, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 20, 1:civitatem omnibus rebus,
Caes. B. G. 7, 33:aliquem maximis beneficiis,
Cic. Att. 6, 1, 5:aliquem laudibus,
id. Phil. 2, 11, 25:egressum alicujus frequentiā suā,
id. Pis. 13, 31:candidatum suffragio,
Plin. Ep. 2, 1, 8: aliquem ornare, to bestow honor upon, advance to honor, Cic. Fam. 1, 1:hederā poëtam,
Verg. E. 7, 25.—Ironically:ornatus esses,
would have been rewarded, Ter. Ad. 2, 1, 22.—Hence, ornātus, a, um, P. a.Fitted out, furnished, provided with necessaries, equipped, accoutred, splendidly furnished (class.;B.syn.: instructus, praeditus): sapiens plurimis artibus instructus et ornatus,
Cic. Fin. 2, 34, 112:scutis telisque parati ornatique,
id. Caecin. 21, 60:equus ornatus,
Liv. 27, 19:elephantus,
Nep. Hann. 3, 4:naves paratissimae, atque omni genere armorum ornatissimae,
Caes. B. G. 3, 14:fundus,
Cic. Quint. 31, 98:Graecia copiis non instructa solum, sed etiam ornata,
not provided merely, but also splendidly furnished, id. Phil. 10, 4, 9.— Transf.:ingenio bono,
Plaut. Poen. 1, 2, 89.—In partic., ornamented, adorned, decked, decorated, embellished, handsome, ornate:sepulcrum floribus ornatum,
Cic. Fl. 38, 95.— Comp.:nihil ornatius,
Cic. Sen. 16, 57.—Esp., adorned with all good qualities, excellent, distinguished, eminent, illustrious:lectissimus atque ornatissimus adulescens,
Cic. Div. in Caecil. 9, 29:in dicendo,
id. de Or. 1, 10, 42; id. ib. 1, 11, 49:homo ornatissimus loco, ordine, nomine, virtute, ingenio, copiis,
honored, respected, id. Verr. 2, 1, 48, § 127:ornati elaboratique versus,
embellished, id. Or. 11, 36:oratio,
id. de Or. 1, 12, 50:locus ad dicendum ornatissimus,
admirably adapted, id. Imp. Pomp. 1, 1.—Hence, adv.: ornātē, with ornament, ornamentally, ornately, elegantly (class.):dicere,
Cic. de Or. 3, 14, 53:apte, distincte, ornate dicere,
id. Off. 1, 1, 2.— Comp.:causas agere ornatius,
Cic. Fam. 9, 21, 1.— Sup.:causam ornatissime et copiosissime defendere,
Cic. Brut. 5, 21. -
80 praeludo
prae-lūdo, si, sum, 3, v. a., to play beforehand, by way of practice or trial; to prelude, rehearse (post - Aug.).I.Lit.:II.Nero Pompeiano praeludit,
sings beforehand, preludes, Plin. 37, 2, 7, § 19:tragoediis,
Gell. 19, 11, 2.—With acc.: pugnam praeludere, to prepare one's self for fighting, Rut. Itin. 1, 257.—Trop.:aliquid operibus suis praeludere,
to premise, preface, Stat. S. 1 praef.:ac Mariana quidem rabies intra Urbem praeluserat, quasi experiretur,
had only made a prelude, Flor. 4, 2, 2:sic maria bello quasi tempestate praeluserant,
id. 3, 6, 1.
См. также в других словарях:
Je ne suis pas un numéro, je suis un homme libre — Le Prisonnier Le Prisonnier Logo de la série, le Grand bi Titre original The Prisoner Genre Série d espionnage Créateur(s) George Markstein Patrick McGoohan … Wikipédia en Français
Je ne suis pas un numéro, je suis un homme libre ! — Le Prisonnier Le Prisonnier Logo de la série, le Grand bi Titre original The Prisoner Genre Série d espionnage Créateur(s) George Markstein Patrick McGoohan … Wikipédia en Français
Je suis juan de pareja — est un roman pour la jeunesse d Elisabeth Borton de Treviño. Ce livre est paru en 1965 aux États Unis et en 1989 en France. Il a obtenu la Newbery Medal en 1966. Contenu Le roman relate l histoire de Juan de Pareja, esclave noir récemment passé… … Wikipédia en Français
Je Suis Légion — est une série de bande dessinée de science fiction conçue sur le principe de l’uchronie. Sommaire 1 Auteurs 2 Synopsis 3 Analyse 4 Albums … Wikipédia en Français
Je suis legion — Je suis légion Je suis légion est une série de bande dessinée de science fiction conçue sur le principe de l’uchronie. Sommaire 1 Auteurs 2 Synopsis 3 Analyse 4 Albums … Wikipédia en Français
Je suis Juan de Pareja — est un roman pour la jeunesse d Elisabeth Borton de Treviño. Ce livre est paru en 1965 aux États Unis et en 1989 en France. Il a obtenu la médaille Newbery en 1966. Sommaire 1 Résumé 1.1 Chapitre 1: Où j apprends mon alphabet … Wikipédia en Français
Je suis légion — est une série de bande dessinée de science fiction conçue sur le principe de l’uchronie. Sommaire 1 Auteurs 2 Synopsis 3 Analyse 3.1 Thématique … Wikipédia en Français
Corps de marine des États-Unis — United States Marine Corps Corps des Marines des États Unis Emblème de l USMC Période 10 novembre 1775 Présent Pays … Wikipédia en Français
Corps des Marines — United States Marine Corps Corps des Marines des États Unis Emblème de l USMC Période 10 novembre 1775 Présent Pays … Wikipédia en Français
Corps des Marines des États-Unis — United States Marine Corps Corps des Marines des États Unis Emblème de l USMC Période 10 novembre 1775 Présent Pays … Wikipédia en Français
Corps des Marines des États-Unis d'Amérique — United States Marine Corps Corps des Marines des États Unis Emblème de l USMC Période 10 novembre 1775 Présent Pays … Wikipédia en Français