-
81 sum
sum (2d pers. es, or old ēs; old subj praes. siem, siēs, siet, sient, for sim, etc., T.; fuat for sit, T., V., L.; imperf. often forem, forēs, foret, forent, for essem, etc.; fut. escunt for erunt, C.), fuī (fūvimus for fuimus, Enn. ap. C.), futūrus ( inf fut. fore or futūrum esse, C.), esse [ES-; FEV-]. — I. As a predicate, asserting existence, to be, exist, live: ut id aut esse dicamus aut non esse: flumen est Arar, quod, etc., Cs.: homo nequissimus omnium qui sunt, qui fuerunt: arbitrari, me nusquam aut nullum fore: fuimus Troes, fuit Ilium, V.—Of place, to be, be present, be found, stay, live: cum non liceret Romae quemquam esse: cum essemus in castris: deinceps in lege est, ut, etc.: erat nemo, quicum essem libentius quam tecum: sub uno tecto esse, L.—Of circumstances or condition, to be, be found, be situated, be placed: Sive erit in Tyriis, Tyrios laudabis amictūs, i. e. is attired, O.: in servitute: in magno nomine et gloriā: in vitio: Hic in noxiāst, T.: in pace, L.: (statua) est et fuit totā Graeciā summo honore: ego sum spe bonā: rem illam suo periculo esse, at his own risk: omnem reliquam spem in impetu esse equitum, L.—In 3 d pers., followed by a pron rel., there is (that) which, there are (persons) who, there are (things) which, some.—With indic. (the subject conceived as definite): est quod me transire oportet, there is a (certain) reason why I must, etc., T.: sunt item quae appellantur alces, there are creatures also, which, etc., Cs.: sunt qui putant posse te non decedere, some think: Sunt quibus in satirā videor nimis acer, H.—With subj. (so usu. in prose, and always with a subject conceived as indefinite): sunt, qui putent esse mortem... sunt qui censeant, etc.: est isdem de rebus quod dici possit subtilius: sunt qui Crustis et pomis viduas venentur avaras, H.—With dat, to belong, pertain, be possessed, be ascribed: fingeret fallacias, Unde esset adulescenti amicae quod daret, by which the youth might have something to give, T.: est igitur homini cum deo similitudo, man has some resemblance: Privatus illis census erat brevis, H.: Troia et huic loco nomen est, L.—Ellipt.: Nec rubor est emisse palam (sc. ei), nor is she ashamed, O.: Neque testimoni dictio est (sc. servo), has no right to be a witness, T.—With cum and abl of person, to have to do with, be connected with: tecum nihil rei nobis est, we have nothing to do with you, T.: si mihi tecum minus esset, quam est cum tuis omnibus.—With ab and abl of person, to be of, be the servant of, follow, adhere to, favor, side with: Ab Andriā est ancilla haec, T.: sed vide ne hoc, Scaevola, totum sit a me, makes for me.— With pro, to be in favor of, make for: (iudicia) partim nihil contra Habitum valere, partim etiam pro hoc esse.—With ex, to consist of, be made up of: (creticus) qui est ex longā et brevi et longā: duo extremi chorei sunt, id est, e singulis longis et brevibus.— To be real, be true, be a fact, be the case, be so: sunt ista, Laeli: est ut dicis, inquam: verum esto: esto, granted, V.—Esp. in phrases, est ut, it is the case that, is true that, is possible that, there is reason for: sin est, ut velis Manere illam apud te, T.: est, ut id maxime deceat: futurum esse ut omnes pellerentur, Cs.: magis est ut ipse moleste ferat errasse se, quam ut reformidet, etc., i. e. he has more reason for being troubled... than for dreading, etc.: ille erat ut odisset defensorem, etc., he certainly did hate.—In eo esse ut, etc., to be in a condition to, be possible that, be about to, be on the point of ( impers. or with indef subj.): cum iam in eo esset, ut in muros evaderet miles, when the soldiers were on the point of scaling, L.: cum res non in eo essent ut, etc., L.—Est ubi, there is a time when, sometimes: est, ubi id isto modo valeat.—Est quod, there is reason to, is occasion to: etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem, I have more reason to: est quod referam ad consilium: sin, etc., L.: non est quod multa loquamur, H.—Est cur, there is reason why: quid erat cur Milo optaret, etc., what cause had Milo for wishing? etc.—With inf, it is possible, is allowed, is permitted, one may: Est quādam prodire tenus, si non datur ultra, H.: scire est liberum Ingenium atque animum, T.: neque est te fallere quicquam, V.: quae verbo obiecta, verbo negare sit, L.: est videre argentea vasa, Ta.: fuerit mihi eguisse aliquando tuae amicitiae, S.—Of events, to be, happen, occur, befall, take place: illa (solis defectio) quae fuit regnante Romulo: Amabo, quid tibi est? T.: quid, si... futurum nobis est? L.— To come, fall, reach, be brought, have arrived: ex eo tempore res esse in vadimonium coepit: quae ne in potestatem quidem populi R. esset, L.— II. As a copula, to be: et praeclara res est et sumus otiosi: non sum ita hebes, ut istud dicam: Nos numerus sumus, a mere number, H.: sic, inquit, est: est ut dicis: frustra id inceptum Volscis fuit, L.: cum in convivio comiter et iucunde fuisses: quod in maritimis facillime sum, am very glad to be.—With gen part., to be of, belong to: qui eiusdem civitatis fuit, N.: qui Romanae partis erant, L.: ut aut amicorum aut inimicorum Campani simus, L.— With gen possess., to belong to, pertain to, be of, be the part of, be peculiar to, be characteristic of, be the duty of: audiant eos, quorum summa est auctoritas apud, etc., who possess: ea ut civitatis Rhodiorum essent, L.: Aemilius, cuius tum fasces erant, L.: plebs novarum rerum atque Hannibalis tota esse, were devoted to, L.: negavit moris esse Graecorum, ut, etc.—With pron possess.: est tuum, Cato, videre quid agatur: fuit meum quidem iam pridem rem p. lugere.—With gerundive: quae res evertendae rei p. solerent esse, which were the usual causes of ruin to the state: qui utilia ferrent, quaeque aequandae libertatis essent, L.— With gen. or abl. of quality, to be of, be possessed of, be characterized by, belong to, have, exercise: nimium me timidum, nullius consili fuisse confiteor: Sulla gentis patriciae nobilis fuit, S.: civitas magnae auctoritatis, Cs.: refer, Cuius fortunae (sit), H.: nec magni certaminis ea dimicatio fuit, L.: bellum variā victoriā fuit, S.: tenuissimā valetudine esse, Cs.: qui capite et superciliis semper est rasis.—With gen. or abl. of price or value, to be of, be valued at, stand at, be appreciated, cost: videtur esse quantivis preti, T.: ager nunc multo pluris est, quam tunc fuit: magni erunt mihi tuae litterae: sextante sal et Romae et per totam Italiam erat, was worth, L.—With dat predic., to express definition or purpose, to serve for, be taken as, be regarded as, be felt to be: vitam hanc rusticam tu probro et crimini putas esse oportere, ought to be regarded as: eo natus sum ut Iugurthae scelerum ostentui essem, S.: ipsa res ad levandam annonam impedimento fuerat, L.—With second dat of pers.: quo magis quae agis curae sunt mihi, T.: illud Cassianum, ‘cui bono fuerit,’ the inquiry of Cassius, ‘ for whose benefit was it ’: haec tam parva civitas praedae tibi et quaestui fuit.— To be sufficient for, be equal to, be fit: sciant patribus aeque curae fuisse, ne, etc., L.: ut divites conferrent, qui oneri ferendo essent, such as were able to bear the burden, L.: cum solvendo aere (old dat. for aeri) alieno res p. non esset, L.—With ellips. of aeri: tu nec solvendo eras, wast unable to pay.—With ad, to be of use for, serve for: res quae sunt ad incendia, Cs.: valvae, quae olim ad ornandum templum erant maxime.—With de, to be of, treat concerning, relate to: liber, qui est de animo.—In the phrase, id est, or hoc est, in explanations, that is, that is to say, I mean: sed domum redeamus, id est ad nostros revertamur: vos autem, hoc est populus R., etc., S.* * *highest, the top of; greatest; last; the end of -
82 locus
lŏcus, i, m. - plur. loci, m.: lieux isolés, lieux particuliers; et loca, ōrum, n.: emplacements, pays, contrées (mais parfois aucune distinction entre ces deux pluriels.) [st1]1 [-] lieu, endroit, place, emplacement, siège. - pronom + gén. de relation - quo loci (= quo loco)? Ter.: dans quel endroit? - dicere ex superiore loco (de superiore loco): parler d’en haut, du haut d'une tribune (se dit des magistrats, des juges). - ex aequo loco dicere: parler sur le pied d'égalité (se dit des sénateurs, des amis). - ex inferiore loco dicere: parler d’en bas (se dit des avocats). - fovere locum aquā, Cels.: bassiner un endroit (malade) avec de l'eau tiède. - aperiendus locus, Cels.: il faut faire une incision. - eodem loco quo: comme, à la même place que. - locum dare alicui, Cic. CM. 63: faire place à qqn. - locum dare alicui, Cic. Fam. 11, 1, 3: céder le pas à qqn. - ad locum venire, Cic. Off. 1, 33: venir sur les lieux. [st1]2 [-] place (au théâtre, au cirque...). - loca assignata, Liv.: places réservées (au théâtre). - communis locus, Plaut.: le commun séjour (des morts). - communis locus, Inscr.: la tombe. [st1]3 [-] lieu d'habitation, logement, logement de fonction (attribué aux ambassadeurs à Rome). - locum legatis praebere, Liv.: fournir un logement aux ambassadeurs. - primus aedium locus, Nep.: la première pièce de la maison, le vestibule. - communis locus, Cic. Verr. 2, 2, 46: bâtiment public. [st1]4 [-] portion (d'une terre, d'une propriété). - Dig. 50, 16, 60. [st1]5 [-] lieu, localité, ville, contrée, région, pays. - locus Pherae, Plin.: la ville de Phères. - loci fertilitas, Caes.: la fertilité du pays. [st1]6 [-] terrain, poste, position, situation (t. milit.). - loco cedere: lâcher pied, abandonner la position. - locus iniquus (alienus): terrain défavorable. - loco dejicere, loco movere: chasser, déloger. - locus superior: terrain qui domine, terrain avantageux. - locus aequus: terrain favorable. - suus locus: position avantageuse, terrain avantageux. [st1]7 [-] poste, fonction, rôle. - obtinere locum legati: obtenir le poste de légat. - parentis loco esse: tenir lieu de père. [st1]8 [-] au plur. loci ou loca: parties sexuelles; matrice, utérus. - Cic. Nat. 2, 128. - cf. gr. τόποι. [st1]9 [-] place, lieu, moment, époque, temps, occasion, opportunité, situation, état, condition. - in hoc genere quid habet ars loci? Cic.: dans ce genre quelle place y a-t-il pour l'art? - dare locum suspicioni, Cic.: donner prise au soupçon. - maledicto nihil loci est, Cic. Mur. 5, 12: il n'y a pas de place pour le blâme. - furandi locus qui potest esse? Cic.: quelle place peut-il y avoir pour le vol? - alicui... existimandi non nihil loci dare, Cic.: donner à qqn quelque occasion de penser. - alicui rei locum non relinquere, Cic.: ne pas laisser à qqch l'occasion de se produire. - nec vero hic locus est, ut... loquamur, Cic.: et ce n'est pas l'endroit de parler... - in te locus mendacio non est, Curt.: il ne t’est pas possible de mentir. - loco ou in loco: à propos, au bon moment, en temps et lieu, à l'occasion, par moments. - qui de quo consulitur suo loco dicit sententiam, Liv. 28: (consul) qui donne son avis, quand vient son tour, sur la question débattue. - dulce est desipere in loco, Hor. C. 4, 12, 28: il est doux d'extravaguer à l'occasion. - loco dicere, Cic. Leg. 3: parler à son tour. - priore loco dicere: parler le premier. - posteriore loco dicere: parler le second. - loco sententiae, Tac. An. 2: son tour de parole venu. - praetorio loco dicere sententiam, Cic. Att. 12: prendre la parole à son rang de préteur. - loco versus Accianos posuisti, Cic. Fam. 9: tu as cité à leur place les vers d'Accius. - epistolae non loco redditae, Cic. Fam. 11: lettres remises mal à propos. - si ego in istoc siem loco, dem potius aurum, quam sinam, Plaut.: si j'étais à ta place, je donnerais l'argent plutôt que de laisser... - nancisci locum + gérondif: trouver l'occasion de. - loco (in loco) + gén. (= pro): au lieu de, à la place de, pour, comme. - in uxoris loco, Ter.: comme une épouse. - in contumeliae loco ponere: prendre pour un affront. - criminis loco putant esse, quod vivam, Cic. Fam. 7, 3, 6: il y en a qui me font un crime de vivre. - hostium loco esse, Liv. 2, 4, 7: être considérés comme des ennemis. - te mihi fratris loco esse duco, Cic.: je te considère comme mon frère. - ad id locorum (adhuc locorum): jusqu’à présent, jusqu’alors. - post id locorum (postea loci): après cela, ensuite. - ubi loci... ? Plaut.: où... ? [st1]10 [-] condition sociale, famille, naissance, rang, classe. - summus locus civitatis, Cic.: le plus haut rang dans la cité. - locum apud aliquem obtinere, Cic.: tenir un rang auprès de qqn. - locum quemdam tenere: tenir une certaine place, un certain rang. - apud eum quem habet locum fortitudo? Cic.: à ses yeux quelle place tient le courage? - equestri loco natus: issu de la classe des chevaliers. - infimo loco natus: de très basse extraction. - humili loco natus erat: il était d'une humble origine. - loco movit signiferos, Caes.: il destitua les porte-enseigne. - voluptatem nullo loco numerare, Cic. Fin. 2, 28, 90: ne faire aucun compte de la volupté. [st1]11 [-] passage, endroit, partie (d'un livre). - aliquot locis significavit, Cic.: il a indiqué dans quelques passages. - Quint. 1, 1, 36; 1, 4, 4; 5, 13, 42; 6, 3, 36; Tac. Or. 22; Hor. Ep. 2, 1, 223; Amm. 29, 2, 8. [st1]12 [-] sujet, question, point, matière, thème. - alter erat locus cautionis ne... Cic.: le second point sur lequel il fallait diriger son attention, c'était de ne pas... - omnes philosophiae loci, Cic.: toutes les parties de la philosophie. [st1]13 [-] au plur. loci: lieux communs (t. de rhét.). - locos nosse, Cic.: connaître les lieux communs.* * *lŏcus, i, m. - plur. loci, m.: lieux isolés, lieux particuliers; et loca, ōrum, n.: emplacements, pays, contrées (mais parfois aucune distinction entre ces deux pluriels.) [st1]1 [-] lieu, endroit, place, emplacement, siège. - pronom + gén. de relation - quo loci (= quo loco)? Ter.: dans quel endroit? - dicere ex superiore loco (de superiore loco): parler d’en haut, du haut d'une tribune (se dit des magistrats, des juges). - ex aequo loco dicere: parler sur le pied d'égalité (se dit des sénateurs, des amis). - ex inferiore loco dicere: parler d’en bas (se dit des avocats). - fovere locum aquā, Cels.: bassiner un endroit (malade) avec de l'eau tiède. - aperiendus locus, Cels.: il faut faire une incision. - eodem loco quo: comme, à la même place que. - locum dare alicui, Cic. CM. 63: faire place à qqn. - locum dare alicui, Cic. Fam. 11, 1, 3: céder le pas à qqn. - ad locum venire, Cic. Off. 1, 33: venir sur les lieux. [st1]2 [-] place (au théâtre, au cirque...). - loca assignata, Liv.: places réservées (au théâtre). - communis locus, Plaut.: le commun séjour (des morts). - communis locus, Inscr.: la tombe. [st1]3 [-] lieu d'habitation, logement, logement de fonction (attribué aux ambassadeurs à Rome). - locum legatis praebere, Liv.: fournir un logement aux ambassadeurs. - primus aedium locus, Nep.: la première pièce de la maison, le vestibule. - communis locus, Cic. Verr. 2, 2, 46: bâtiment public. [st1]4 [-] portion (d'une terre, d'une propriété). - Dig. 50, 16, 60. [st1]5 [-] lieu, localité, ville, contrée, région, pays. - locus Pherae, Plin.: la ville de Phères. - loci fertilitas, Caes.: la fertilité du pays. [st1]6 [-] terrain, poste, position, situation (t. milit.). - loco cedere: lâcher pied, abandonner la position. - locus iniquus (alienus): terrain défavorable. - loco dejicere, loco movere: chasser, déloger. - locus superior: terrain qui domine, terrain avantageux. - locus aequus: terrain favorable. - suus locus: position avantageuse, terrain avantageux. [st1]7 [-] poste, fonction, rôle. - obtinere locum legati: obtenir le poste de légat. - parentis loco esse: tenir lieu de père. [st1]8 [-] au plur. loci ou loca: parties sexuelles; matrice, utérus. - Cic. Nat. 2, 128. - cf. gr. τόποι. [st1]9 [-] place, lieu, moment, époque, temps, occasion, opportunité, situation, état, condition. - in hoc genere quid habet ars loci? Cic.: dans ce genre quelle place y a-t-il pour l'art? - dare locum suspicioni, Cic.: donner prise au soupçon. - maledicto nihil loci est, Cic. Mur. 5, 12: il n'y a pas de place pour le blâme. - furandi locus qui potest esse? Cic.: quelle place peut-il y avoir pour le vol? - alicui... existimandi non nihil loci dare, Cic.: donner à qqn quelque occasion de penser. - alicui rei locum non relinquere, Cic.: ne pas laisser à qqch l'occasion de se produire. - nec vero hic locus est, ut... loquamur, Cic.: et ce n'est pas l'endroit de parler... - in te locus mendacio non est, Curt.: il ne t’est pas possible de mentir. - loco ou in loco: à propos, au bon moment, en temps et lieu, à l'occasion, par moments. - qui de quo consulitur suo loco dicit sententiam, Liv. 28: (consul) qui donne son avis, quand vient son tour, sur la question débattue. - dulce est desipere in loco, Hor. C. 4, 12, 28: il est doux d'extravaguer à l'occasion. - loco dicere, Cic. Leg. 3: parler à son tour. - priore loco dicere: parler le premier. - posteriore loco dicere: parler le second. - loco sententiae, Tac. An. 2: son tour de parole venu. - praetorio loco dicere sententiam, Cic. Att. 12: prendre la parole à son rang de préteur. - loco versus Accianos posuisti, Cic. Fam. 9: tu as cité à leur place les vers d'Accius. - epistolae non loco redditae, Cic. Fam. 11: lettres remises mal à propos. - si ego in istoc siem loco, dem potius aurum, quam sinam, Plaut.: si j'étais à ta place, je donnerais l'argent plutôt que de laisser... - nancisci locum + gérondif: trouver l'occasion de. - loco (in loco) + gén. (= pro): au lieu de, à la place de, pour, comme. - in uxoris loco, Ter.: comme une épouse. - in contumeliae loco ponere: prendre pour un affront. - criminis loco putant esse, quod vivam, Cic. Fam. 7, 3, 6: il y en a qui me font un crime de vivre. - hostium loco esse, Liv. 2, 4, 7: être considérés comme des ennemis. - te mihi fratris loco esse duco, Cic.: je te considère comme mon frère. - ad id locorum (adhuc locorum): jusqu’à présent, jusqu’alors. - post id locorum (postea loci): après cela, ensuite. - ubi loci... ? Plaut.: où... ? [st1]10 [-] condition sociale, famille, naissance, rang, classe. - summus locus civitatis, Cic.: le plus haut rang dans la cité. - locum apud aliquem obtinere, Cic.: tenir un rang auprès de qqn. - locum quemdam tenere: tenir une certaine place, un certain rang. - apud eum quem habet locum fortitudo? Cic.: à ses yeux quelle place tient le courage? - equestri loco natus: issu de la classe des chevaliers. - infimo loco natus: de très basse extraction. - humili loco natus erat: il était d'une humble origine. - loco movit signiferos, Caes.: il destitua les porte-enseigne. - voluptatem nullo loco numerare, Cic. Fin. 2, 28, 90: ne faire aucun compte de la volupté. [st1]11 [-] passage, endroit, partie (d'un livre). - aliquot locis significavit, Cic.: il a indiqué dans quelques passages. - Quint. 1, 1, 36; 1, 4, 4; 5, 13, 42; 6, 3, 36; Tac. Or. 22; Hor. Ep. 2, 1, 223; Amm. 29, 2, 8. [st1]12 [-] sujet, question, point, matière, thème. - alter erat locus cautionis ne... Cic.: le second point sur lequel il fallait diriger son attention, c'était de ne pas... - omnes philosophiae loci, Cic.: toutes les parties de la philosophie. [st1]13 [-] au plur. loci: lieux communs (t. de rhét.). - locos nosse, Cic.: connaître les lieux communs.* * *Locus, loci, mascul. gen. Pluraliter hi loci, vel haec loca, locorum, in diuersa significatione. Varro. Lieu.\In vnum locum conuenire. Cic. En un lieu.\Alienus loci. Ouid. Qui n'est point du lieu, Estrangier.\Positus locorum. Stat. La situation des lieux.\Ex loco inferiore agere. Cic. Parler estant en lieu bas à un juge qui est en hault.\Ex aequo loco agere. Cic. Parler quand on est aussi hault l'un que l'autre, Pareil priveement, Pareil à pareil, Teste à teste.\Ex superiore loco agere. Cic. Quand un Magistrat parle de son siege à ceulx qui sont en bas.\De loco superiore loqui. Bud. Parler en maistre, en cadet, en seigneur, Parler à cheval, Parler d'authorité.\Priore loco causam dicere. Cic. Plaidoyer le premier.\Nullo loco deesse. Cicero. Ne defaillir en rien qui soit, Aider par tout.\Facile secundo loco me consolatur recordatio meorum temporum, etc. Cic. En oultre, Puis apres.\In eum locum res rediit. Plaut. En tel estat.\Peiore res loco non potest esse, quam in quo nunc sita est. Terent. En pire estat.\Nostrae res meliore loco videbantur. Cic. En meilleur estat.\Eodem loco stare. Liu. Demeurer en mesme estat.\Res in eum locum venerat: vt nisi, etc. Cic. Estoit venue en tel estat, En telle necessité.\Tota res quo locu sit, velim ad me scribas. Cic. Comment tout l'affaire se porte, Comment l'affaire va.\Recte collocata res, et iudicio populi digno in loco posita esse videtur. Cic. Baillee à celuy à qui il appartient, et qui en est digne.\Mihi videbar nosse locum quem apud te is teneret. Cic. Il me sembloit à veoir que je congnoissoye en quelle estime il estoit envers toy, Combien grand compte tu faisois de luy.\Summus locus. Iuuenal. Grande authorité et dignité.\Qui in mea salute principem semper locum, authoritatemque tenuistis. Cic. Qui avez tousjours esté des principaulx à me garder et defendre.\Dare et cedere locum. Cic. Donner lieu, Faire place, Ceder.\Dare locum alicui oratori. Cic. Le recevoir, Luy donner audience.\Tenere locum oratorum. Cic. Tenir la place des orateurs, Estre estimé vray orateur.\Mouere aliquem loco, Vide MOVEO. Ne luy garder pas son rang.\Esse eodem loco apud patronum quo alius. Cic. Estre en pareille estime et reputation ou credit.\Eodem loco habere. Caesar. Priser et estimer autant, ou autant aimer.\Ipsi in hostium numero, locoque ducemini. Cic. Vous serez estimez ennemis.\Ponere aliquid loco, vel in loco maledicti et contumeliae. Cic. Dire quelque chose par reproche, Reprocher quelque chose en lieu d'oultrage.\Habere aliquem loco vetustissimorum familiarium. Pollio Ciceroni. Estimer autant que ses, etc.\Eo loco habet honestatem, vt sine ea, etc. Cic. Il estime tant honnesteté que, etc.\Qui voluptatem nullo loco numerat. Cicero. Qui n'estime rien volupté.\Fratris loco eum diligo. Terent. Comme mon frere, autant que s'il estoit mon frere.\Qui sibi parentis esset loco. Liu. Lequel il tenoit pour pere, et l'aimoit autant que son pere.\Fratris enim loco mihi est. Lentulus Ciceroni. Je l'aime comme mon frere.\In beneficii loco alteri deferre aliquid. Cic. Luy bailler quelque chose en pensant luy faire plaisir.\Nisi in eorum locum pietas et fortitudo et honesti praesens imago successerit. Quintil. En leur lieu.\Reponere in loco aliquo. Cic. Estimer aucunement.\In poetis, non Homero soli locus est, sed et Sophocli. Cic. En comptant le nombre des poetes on n'y met pas seulement Homere, Il n'y a pas seulement place pour Homere, mais etc.\- si ego in istoc siem loco, Dem potius aurum, quam illum corrumpi sinam. Plaut. Si j'estoye en la place de cestuy ci, Si c'estoit à moy à faire.\Loco aliquid quaerere. Cic. En temps et lieu, Opportunement.\Loco dicere. Cic. En lieu.\- in loco Ego vero laudo. Terent. Pourveu que la chose soit faicte bien à poinct, ou Par fois.\Locum dare aliquid faciendi. Terent. Temps et lieu.\Veritas locum vbi consistat, reperire non poterit. Cic. Ne sera receue de personne.\Si in mea familiaritate locus esset nemini, nisi litigioso aut nocenti. Cic. Si je ne recevoye en ma familiarité, Si je n'avoye nuls autres amis, sinon gents noiseux et malfaisants.\Est enim in arte tanta, tamque varia, etiam huic minutae subtilitati locus. Cic. Peult aussi estre en cest art.\Maledicto idcirco nihil in hisce rebus loci est, quod omnia laus occupauit. Cic. Parquoy en ces choses icy on ne peult rien mesdire de luy, car il n'a fait rien qui ne soit digne de louange.\Erit profecto inter horum laudes aliquid loci nostrae gloriae. Cic. Certainement nous serons louez aussi bien que ceulx ci.\Locus ignoscendi apud hominem constantem. Cic. Un homme constant pardonne bien aucunesfois.\Quod ni ita se haberet, nec iustitiae vllus esset, nec bonitati locus. Cic. Justice ne bonté n'auroit aucun lieu entre les hommes, On ne tiendroit compte de justice ne de bonté.\Vita turpis ne morti quidem honestae locum relinquit. Cic. Il est impossible que la mort soit honorable de celuy qui aura meschamment vescu.\Libidine dominante, temperantiae locus non est. Cic. Temperance n'ha lieu où, etc. Il n'y a point de temperance où, etc.\Dare locum rationi. Cic. Ceder et obeir à raison.\Nihil loci segnitiae. Terent. Il n'est plus temps d'estre negligent.\Locus preci non est relictus. Terent. Les prieres n'auront lieu envers luy, Il ne se aura point par prieres.\Locus disserendi. Cic. Temps et lieu.\Non erit locus faciendae medicinae. Cic. Il ne sera pas temps, etc.\Si bellum cum eo hoste haberemus, in quo negligentiae aut errori locus esset. Liu. Qui fust negligent.\Respirandi non est locus. Cic. Je n'ay pas loisir de respirer.\Nullum habeo instituendi aut docendi locum. Cic. Je n'ay nul loisir.\Quis relictus est obiurgandi locus? Terent. Quelle occasion auray je de le reprendre?\In tam suspiciosa ac maledica ciuitate locum sermoni obtrectatorum non reliquit. Cic. Il ne leur laissa aucune occasion.\Natus haud obscuro loco. Sallust. De parenté bien renommee.\Loco summo natus. Liu. De grande, ou haulte lignee.\- eum hic locum sumpsit sibi In Adelphos. Terent. Ce passage.\Sunt a nobis alio loco disputata. Cic. En un autre lieu et passage, ou endroict.\Loci, pluraliter tantum. Plin. L'amarri ou matrice d'une femme où l'enfant se tient en son ventre. -
83 locum
lŏcus (old form stlocus, like stlis for lis, Quint. 1, 4, 16), i, m. ( lŏcum, i, n., Inscr. ap. Grut. 129, 14; plur. loci, single places; loca, places connected with each other, a region; cf. Krebs, Antibarb. p. 666 sq., and v. infra), a place, spot.I.Lit.A.In gen.:B.adsedistis in festivo loco,
i. e. the theatre, Plaut. Mil. 2, 1, 83:locum sibi velle liberum praeberier, ubi nequam faciat clam,
id. Poen. 1, 1, 49; 3, 3, 44; cf.3, 2, 25: omnes copias in unum locum convenire,
Cic. Att. 8, 16, 2:Galli qui ea loca incolerent,
Caes. B. G. 2, 4:locorum situm naturam regionis nosse,
Liv. 22, 38:Romae per omnes locos,
Sall. J. 32:facere alicui locum in turba,
Ov. A. A. 2, 210:ex loco superiore agere, of an orator speaking from the rostra, or of a judge pronouncing judgment: de loco superiore dicere,
Cic. Verr. 2, 2, 42, § 102:ex aequo loco, of one speaking in the Senate or conversing with another: et ex superiore et ex aequo loco sermones habiti,
id. Fam. 3, 8, 2:ex inferiore loco,
to speak before a judge, id. de Or. 3, 6, 23: primus locus aedium, a dwelling on the ground-floor, Nep. praef. 6.— A post, position: loco movere, to drive from a place or post, Ter. Phorm. prol. 32; so,loco deicere,
Hor. Ep. 2, 2, 30:loco cedere,
to give way, abandon one's post, retire, Sall. C. 9; Caes. B. G. 1, 15.—In partic.1.A place, seat, in the theatre, the circus, or the forum:2.Servi ne obsideant, liberis ut sit locus,
room, seats, Plaut. Cas. prol. 23.—Esp. the place assigned by the Senate to foreign ambassadors: locum ad spectandum dare,
Cic. Mur. 35, 73; 34, 72; so Liv. 30, 17. — Plur. loca, Liv. 34, 44, 5; Vell. 2, 32, 3; Suet. Claud. 21; id. Ner. 11; Plin. 8, 7, 7, § 21.—But plur. loci, Tac. A. 15, 32.—So of the lodging, quarters, place of abode assigned to foreign ambassadors for their residence:3.locus inde lautiaque legatis praeberi jussa,
Liv. 28, 39, 19; 30, 17, 14; 42, 26, 5; Symm. Ep. 4, 56; Sid. Ep. 8, 12:loca lautia,
App. M. 3, p. 140, 30.—A piece or part of an estate:4.stricte loquendo locus non est fundus sed pars aliqua fundi,
Dig. 50, 16, 60:locus certus ex fundo possideri potest,
ib. 41, 2, 26.—A place, spot, locality; a country region: hau longe abesse oportet homines hinc;5.ita hic lepidust locus,
Plaut. Rud. 1, 4, 35:nunc hoc ubi abstrudam cogito solum locum,
id. Aul. 4, 6, 7:non hoc ut oppido praeposui, sed ut loco,
Cic. Att. 7, 3, 10; Verg. A. 1, 530; Caes. B. G. 5, 12.— Poet. of the inhabitants of a place, a neighborhood:numina vicinorum odit uterque locus,
Juv. 15, 37.—Of a place where a city once stood, a site:locus Pherae,
Plin. 4, 5, 6, § 13:locus Buprasium, Hyrmine,
id. ib.; cf. Ov. F. 2, 280.— Plur. rarely loci:quos locos adiisti,
Plaut. Trin. 4, 2, 86:locos tenere,
Liv. 5, 35, 1:occupare,
Sall. J. 18, 4; 76, 1; Lucr. 4, 509; Verg. A. 1, 306; 2, 28; Prop. 4 (5), 8, 22; Tac. A. 1, 61; 13, 36; Suet. Tib. 43.—Usually loca:loca haec circiter,
Plaut. Cist. 4, 2, 8:venisse in illa loca,
Cic. Fam. 9, 2, 5; id. Fin. 5, 1, 2 sq.; Caes. B. G. 2, 4, 2; Lucr. 1, 373; 2, 146; Cat. 9, 7; 63, 3; Sall. J. 18, 11; 54, 3; Verg. G. 2, 140; id. A. 1, 51; 2, 495; Hor. C. 1, 22, 7; Tib. 4, 1, 97; Ov. M. 10, 29; Liv. 1, 1, 5; 1, 5, 2; 1, 6, 4 et saep.—In war [p. 1075] or battle, a post, station (plur. loca):6.tum loca sorte legunt,
Verg. A. 5, 132:loca jussa tenere,
id. ib. 10, 238:loca servare,
Amm. 25, 6, 14.—Loci and loca, of parts of the body:7.loci nervosi,
Cels. 5, 26, 26.—Esp.:muliebres,
Varr. L. L. 5, 2, 15; and without adj., in females, the womb:si ea lotio locos fovebit,
Cato, R. R. 157, 11:cum in locis semen insederit,
Cic. N. D. 2, 51; Cels. 2, 8. —Of animals, Col. 6, 27, 10.—Of birds, Col. 8, 11, 8; Lucr. 14, 1246; Plin. 11, 37, 84, § 209; Cael. Aur. Acut. 3, 17:genitalia,
Col. 7, 7, 4; cf. id. 8, 7, 2; 8, 11, 8;in males,
Lucr. 4, 1034; 4, 1045.—Communis locus,(α).The place of the dead:(β).qui nunc abierunt hinc in communem locum,
Plaut. Cas. prol. 19.—A public place:8.Sthenius... qui oppidum non maximum maximis ex pecunia sua locis communibus monumentisque decoravit,
Cic. Verr. 2, 2, 46, § 112.—A burial-place, grave; very freq. in epitaphs; v. Inscr. Orell. 8; 4499; 4500 sq.II.Trop.A. 1.In gen.:2.cum fundamentum esset philosophiae positum in finibus bonorum, perpurgatus est is locus a nobis quinque libris,
Cic. Div. 2, 1, 2:Theophrastus cum tractat locos ab Aristotele ante tractatos,
id. Fin. 1, 2, 6:hic locus, de natura usuque verborum,
id. Or. 48, 162:philosophiae noti et tractati loci,
id. ib. 33, 118:ex quattuor locis in quos honesti naturam vimque divisimus,
id. Off. 1, 6, 18; id. Inv. 2, 3, 11; 2, 5, 16; 2, 8, 26 et saep.; Quint. 2, 4, 27; 2, 11, 6; 5, 8, 4; Juv. 6, 245; Tac. Or. 31.—Esp.: loci, the grounds of proof, the points on which proofs are founded or from which they are deduced:3.cum pervestigare argumentum aliquod volumus, locos nosse debemus,
Cic. Top. 2, 7; id. de Or. 1, 13, 56; 3, 55, 210:traditi sunt ex quibus argumenta ducantur duplices loci,
id. Or. 35; so sing.:itaque licet definire, locum esse argumenti sedem,
id. Top. 2.—Esp.: loci communes, general arguments, which do not grow out of the particular facts of a case, but are applicable to any class of cases:B.pars (argumentorum) est pervagatior et aut in omnis ejusdem generis aut in plerasque causas adcommodata: haec ergo argumenta, quae transferri in multas causas possunt, locos communis nominamus,
Cic. Inv. 2, 14, 47 sq.; cf. the passage at length; id. ib. 2, 16, 50 sq.; 2, 18, 56; Auct. Her. 3, 8, 15; Quint. 2, 1, 9; 3, 1, 12; 5, 1, 3; 5, 13, 57 al.— Sing.:vix ullus est tam communis locus, qui possit cohaerere cum causa, nisi aliquo proprio quaestionis vinculo copulatus,
Quint. 2, 4, 30:locus, for communis locus,
id. 4, 2, 117; 5, 7, 32.—A passage in a book or author; plur. loci (Zumpt, Gram. §C.99): locos quosdam transferam,
Cic. Fin. 1, 3, 7; Quint. 1, 1, 36; 1, 4, 4; 5, 13, 42; 6, 3, 36; Tac. Or. 22:locos Lucreti plurimos sectare,
Gell. 1, 21, 7;but rarely loca: loca jam recitata,
Hor. Ep. 2, 1, 223; Amm. 29, 2, 8.—Room, opportunity, cause, occasion, place, time, etc., for any thing:D.et cognoscendi et ignoscendi dabitur peccati locus,
Ter. Heaut. 2, 1, 6:avaritia paululum aliquid loci rationi et consilio dedisset,
Cic. Quint. 16, 53:de tuo in me animo iniquis secus existimandi videris nonnihil dedisse loci,
to have given occasion, cause, reason, id. Fam. 3, 6, 6:dare suspicioni locum,
id. Cael. 4, 9:dare locum dubitationis,
id. Balb. 6, 16; Val. Fl. 4, 451: locum habere, to find a place:qui dolorem summum malum dicit, apud eum, quem locum habet fortitudo?
Cic. Off. 3, 33, 117:in hoc altero dicacitatis quid habet ars loci?
id. de Or. 2, 54, 219; so,locus est alicui rei: legi Aquiliae locus est adversus te,
Dig. 9, 2, 27; cf.:huic edicto locus est,
ib. 37, 10, 6; cf.:meritis vacat hic tibi locus,
Verg. A. 11, 179:cum defendendi negandive non est locus,
Quint. 5, 13, 8:quaerendi,
id. 3, 8, 21.—Also in the sense of there is place for any thing, it finds acceptance:in poëtis non Homero soli locus est aut Archilocho, etc.,
Cic. Or. 1, 4:si in mea familiaritate locus esset nemini nisi, etc.,
id. Planc. 33, 82:maledicto nihil loci est,
id. Mur. 5, 12: locum non relinquere, to leave no room for, not to admit, to exclude:vita turpis ne morti quidem honestae locum relinquit,
id. Quint. 15, 49; so,nec precibus nostris nec admonitionibus relinquit locum,
id. Fam. 1, 1, 2: nancisci locum, to find occasion:nactus locum resecandae libidinis,
id. Att. 1, 18, 2:valde gaudeo, si est nunc ullus gaudendi locus,
id. ib. 9, 7, 6.—In aliquo loco esse, to be in any place, position, situation, condition, state, relation:E.si ego in istoc siem loco, dem potius aurum, quam, etc.,
position, place, Plaut. Bacch. 4, 9, 116:tanta ibi copia venustatum aderat, in suo quaeque loco sita munde,
id. Poen. 5, 4, 8:in uxoris loco habere,
Ter. Heaut. 1, 1, 52:in liberūm loco esse,
Cic. de Or. 2, 49, 200; id. Planc. 11, 28; id. Brut. 1, 1; but more freq. without in:is si eo loco esset, negavit se facturum,
id. Fam. 4, 4, 4:eodem loco esse,
Sen. Ben. 3, 8, 2; 7, 14, 6.—Esp. with a gen.:parentis loco esse,
Cic. Div. in Caecil. 19, 61:hostium loco esse,
Liv. 2, 4, 7:fratris loco esse,
Cic. Fam. 5, 3, 1; 7, 3, 6; Quint. 6, 1, 7:nec vero hic locus est, ut, etc.,
not the proper occasion, Cic. Tusc. 4, 1, 1; id. Rosc. Am. 12, 33.— Hence, loco or in loco, at the right place or time, seasonably, suitably:posuisti loco versus Attianos,
Cic. Fam. 9, 16, 4:epistolae non in loco redditae,
id. ib. 11, 16, 1:dulce est desipere in loco,
Hor. C. 4, 12, 28; so,locis: non insurgit locis? non figuris gaudet?
Quint. 12, 10, 23:quo res summa loco?
in what condition? Verg. A. 2, 322:quo sit fortuna loco,
id. ib. 9, 723:quo sit Romana loco res,
Hor. Ep. 1, 12, 25:quo tua sit fortuna loco,
Stat. Th. 7, 558:missis nuntiis, quo loco res essent,
Liv. 2, 47, 5:primo loco,
in the first place, first in order, Juv. 5, 12.—Freq. as a partit. gen.:quo loci for quo loco,
Cic. Att. 8, 10; id. Div. 2, 66:eo loci for eo loco,
id. Sest. 31, 68; Tac. A. 15, 74:eodem loci,
Suet. Calig. 53:ubi loci,
Plaut. Merc. 5, 4, 26:ibidem loci,
id. Cist. 3, 1, 53:interea loci for interea,
meanwhile, Ter. Eun. 1, 2, 46:postea loci,
after that, afterwards, Sall. J. 102:ubicumque locorum,
Hor. Ep. 1, 3, 34:adhuc locorum,
hitherto, Plaut. Capt. 2, 3, 25:ad id locorum,
to that time, till then, hitherto, Sall. J. 63, 6; 73, 2; Liv. 22, 38, 12:post id locorum,
after that, thereupon, Plaut. Cas. 1, 32:inde loci,
since then, Lucr. 5, 437.—Place, position, degree, rank, order, office, of persons or things:F.summus locus civitatis,
Cic. Clu. 55, 150:tua dignitas suum locum obtinebit,
id. Fam. 3, 9, 2:quem locum apud ipsum Caesarem obtinuisti?
id. Phil. 2, 29, 71:res erat et causa nostra eo jam loci, ut, etc.,
id. Sest. 31, 68:Socrates voluptatem nullo loco numerat,
id. Fin. 2, 28, 90:codem loco habere, quo, etc.,
id. Prov. Cons. 17, 41; Caes. B. G. 1, 26, 6; 7, 77, 3; id. B. C. 1, 84, 2:indignantes eodem se loco esse, quo, etc.,
Liv. 42, 37, 8:sed esto, neque melius quod invenimus esse, neque par, est certe proximus locus,
Quint. 10, 5, 6:erat ordine proximus locus,
id. 7, 3, 36:humili loco,
id. 4, 2, 2.— Plur. loca:ut patricii recuperarent duo consularia loca,
Liv. 10, 15, 8:quinque augurum loca,
id. 10, 8, 3; 42, 34, 15:omnia loca obtinuere, ne cui plebeio aditus esset,
id. 4, 57, 11; Tac. A. 2, 55:Vesta loca prima tenet,
Ov. F. 6, 304.—Esp. of birth:infimo loco natus,
Cic. Fl. 11, 24:esse summo loco natus,
id. Planc. 25, 60:Tanaquil summo loco nata,
Liv. 1, 34.—Loco, adverbially, in the place of, instead of, for:criminis loco putant esse, quod vivam,
Cic. Fam. 7, 3, 6:haec filium suum sibi praemii loco deposcit,
id. Inv. 2, 49, 144. -
84 locus
lŏcus (old form stlocus, like stlis for lis, Quint. 1, 4, 16), i, m. ( lŏcum, i, n., Inscr. ap. Grut. 129, 14; plur. loci, single places; loca, places connected with each other, a region; cf. Krebs, Antibarb. p. 666 sq., and v. infra), a place, spot.I.Lit.A.In gen.:B.adsedistis in festivo loco,
i. e. the theatre, Plaut. Mil. 2, 1, 83:locum sibi velle liberum praeberier, ubi nequam faciat clam,
id. Poen. 1, 1, 49; 3, 3, 44; cf.3, 2, 25: omnes copias in unum locum convenire,
Cic. Att. 8, 16, 2:Galli qui ea loca incolerent,
Caes. B. G. 2, 4:locorum situm naturam regionis nosse,
Liv. 22, 38:Romae per omnes locos,
Sall. J. 32:facere alicui locum in turba,
Ov. A. A. 2, 210:ex loco superiore agere, of an orator speaking from the rostra, or of a judge pronouncing judgment: de loco superiore dicere,
Cic. Verr. 2, 2, 42, § 102:ex aequo loco, of one speaking in the Senate or conversing with another: et ex superiore et ex aequo loco sermones habiti,
id. Fam. 3, 8, 2:ex inferiore loco,
to speak before a judge, id. de Or. 3, 6, 23: primus locus aedium, a dwelling on the ground-floor, Nep. praef. 6.— A post, position: loco movere, to drive from a place or post, Ter. Phorm. prol. 32; so,loco deicere,
Hor. Ep. 2, 2, 30:loco cedere,
to give way, abandon one's post, retire, Sall. C. 9; Caes. B. G. 1, 15.—In partic.1.A place, seat, in the theatre, the circus, or the forum:2.Servi ne obsideant, liberis ut sit locus,
room, seats, Plaut. Cas. prol. 23.—Esp. the place assigned by the Senate to foreign ambassadors: locum ad spectandum dare,
Cic. Mur. 35, 73; 34, 72; so Liv. 30, 17. — Plur. loca, Liv. 34, 44, 5; Vell. 2, 32, 3; Suet. Claud. 21; id. Ner. 11; Plin. 8, 7, 7, § 21.—But plur. loci, Tac. A. 15, 32.—So of the lodging, quarters, place of abode assigned to foreign ambassadors for their residence:3.locus inde lautiaque legatis praeberi jussa,
Liv. 28, 39, 19; 30, 17, 14; 42, 26, 5; Symm. Ep. 4, 56; Sid. Ep. 8, 12:loca lautia,
App. M. 3, p. 140, 30.—A piece or part of an estate:4.stricte loquendo locus non est fundus sed pars aliqua fundi,
Dig. 50, 16, 60:locus certus ex fundo possideri potest,
ib. 41, 2, 26.—A place, spot, locality; a country region: hau longe abesse oportet homines hinc;5.ita hic lepidust locus,
Plaut. Rud. 1, 4, 35:nunc hoc ubi abstrudam cogito solum locum,
id. Aul. 4, 6, 7:non hoc ut oppido praeposui, sed ut loco,
Cic. Att. 7, 3, 10; Verg. A. 1, 530; Caes. B. G. 5, 12.— Poet. of the inhabitants of a place, a neighborhood:numina vicinorum odit uterque locus,
Juv. 15, 37.—Of a place where a city once stood, a site:locus Pherae,
Plin. 4, 5, 6, § 13:locus Buprasium, Hyrmine,
id. ib.; cf. Ov. F. 2, 280.— Plur. rarely loci:quos locos adiisti,
Plaut. Trin. 4, 2, 86:locos tenere,
Liv. 5, 35, 1:occupare,
Sall. J. 18, 4; 76, 1; Lucr. 4, 509; Verg. A. 1, 306; 2, 28; Prop. 4 (5), 8, 22; Tac. A. 1, 61; 13, 36; Suet. Tib. 43.—Usually loca:loca haec circiter,
Plaut. Cist. 4, 2, 8:venisse in illa loca,
Cic. Fam. 9, 2, 5; id. Fin. 5, 1, 2 sq.; Caes. B. G. 2, 4, 2; Lucr. 1, 373; 2, 146; Cat. 9, 7; 63, 3; Sall. J. 18, 11; 54, 3; Verg. G. 2, 140; id. A. 1, 51; 2, 495; Hor. C. 1, 22, 7; Tib. 4, 1, 97; Ov. M. 10, 29; Liv. 1, 1, 5; 1, 5, 2; 1, 6, 4 et saep.—In war [p. 1075] or battle, a post, station (plur. loca):6.tum loca sorte legunt,
Verg. A. 5, 132:loca jussa tenere,
id. ib. 10, 238:loca servare,
Amm. 25, 6, 14.—Loci and loca, of parts of the body:7.loci nervosi,
Cels. 5, 26, 26.—Esp.:muliebres,
Varr. L. L. 5, 2, 15; and without adj., in females, the womb:si ea lotio locos fovebit,
Cato, R. R. 157, 11:cum in locis semen insederit,
Cic. N. D. 2, 51; Cels. 2, 8. —Of animals, Col. 6, 27, 10.—Of birds, Col. 8, 11, 8; Lucr. 14, 1246; Plin. 11, 37, 84, § 209; Cael. Aur. Acut. 3, 17:genitalia,
Col. 7, 7, 4; cf. id. 8, 7, 2; 8, 11, 8;in males,
Lucr. 4, 1034; 4, 1045.—Communis locus,(α).The place of the dead:(β).qui nunc abierunt hinc in communem locum,
Plaut. Cas. prol. 19.—A public place:8.Sthenius... qui oppidum non maximum maximis ex pecunia sua locis communibus monumentisque decoravit,
Cic. Verr. 2, 2, 46, § 112.—A burial-place, grave; very freq. in epitaphs; v. Inscr. Orell. 8; 4499; 4500 sq.II.Trop.A. 1.In gen.:2.cum fundamentum esset philosophiae positum in finibus bonorum, perpurgatus est is locus a nobis quinque libris,
Cic. Div. 2, 1, 2:Theophrastus cum tractat locos ab Aristotele ante tractatos,
id. Fin. 1, 2, 6:hic locus, de natura usuque verborum,
id. Or. 48, 162:philosophiae noti et tractati loci,
id. ib. 33, 118:ex quattuor locis in quos honesti naturam vimque divisimus,
id. Off. 1, 6, 18; id. Inv. 2, 3, 11; 2, 5, 16; 2, 8, 26 et saep.; Quint. 2, 4, 27; 2, 11, 6; 5, 8, 4; Juv. 6, 245; Tac. Or. 31.—Esp.: loci, the grounds of proof, the points on which proofs are founded or from which they are deduced:3.cum pervestigare argumentum aliquod volumus, locos nosse debemus,
Cic. Top. 2, 7; id. de Or. 1, 13, 56; 3, 55, 210:traditi sunt ex quibus argumenta ducantur duplices loci,
id. Or. 35; so sing.:itaque licet definire, locum esse argumenti sedem,
id. Top. 2.—Esp.: loci communes, general arguments, which do not grow out of the particular facts of a case, but are applicable to any class of cases:B.pars (argumentorum) est pervagatior et aut in omnis ejusdem generis aut in plerasque causas adcommodata: haec ergo argumenta, quae transferri in multas causas possunt, locos communis nominamus,
Cic. Inv. 2, 14, 47 sq.; cf. the passage at length; id. ib. 2, 16, 50 sq.; 2, 18, 56; Auct. Her. 3, 8, 15; Quint. 2, 1, 9; 3, 1, 12; 5, 1, 3; 5, 13, 57 al.— Sing.:vix ullus est tam communis locus, qui possit cohaerere cum causa, nisi aliquo proprio quaestionis vinculo copulatus,
Quint. 2, 4, 30:locus, for communis locus,
id. 4, 2, 117; 5, 7, 32.—A passage in a book or author; plur. loci (Zumpt, Gram. §C.99): locos quosdam transferam,
Cic. Fin. 1, 3, 7; Quint. 1, 1, 36; 1, 4, 4; 5, 13, 42; 6, 3, 36; Tac. Or. 22:locos Lucreti plurimos sectare,
Gell. 1, 21, 7;but rarely loca: loca jam recitata,
Hor. Ep. 2, 1, 223; Amm. 29, 2, 8.—Room, opportunity, cause, occasion, place, time, etc., for any thing:D.et cognoscendi et ignoscendi dabitur peccati locus,
Ter. Heaut. 2, 1, 6:avaritia paululum aliquid loci rationi et consilio dedisset,
Cic. Quint. 16, 53:de tuo in me animo iniquis secus existimandi videris nonnihil dedisse loci,
to have given occasion, cause, reason, id. Fam. 3, 6, 6:dare suspicioni locum,
id. Cael. 4, 9:dare locum dubitationis,
id. Balb. 6, 16; Val. Fl. 4, 451: locum habere, to find a place:qui dolorem summum malum dicit, apud eum, quem locum habet fortitudo?
Cic. Off. 3, 33, 117:in hoc altero dicacitatis quid habet ars loci?
id. de Or. 2, 54, 219; so,locus est alicui rei: legi Aquiliae locus est adversus te,
Dig. 9, 2, 27; cf.:huic edicto locus est,
ib. 37, 10, 6; cf.:meritis vacat hic tibi locus,
Verg. A. 11, 179:cum defendendi negandive non est locus,
Quint. 5, 13, 8:quaerendi,
id. 3, 8, 21.—Also in the sense of there is place for any thing, it finds acceptance:in poëtis non Homero soli locus est aut Archilocho, etc.,
Cic. Or. 1, 4:si in mea familiaritate locus esset nemini nisi, etc.,
id. Planc. 33, 82:maledicto nihil loci est,
id. Mur. 5, 12: locum non relinquere, to leave no room for, not to admit, to exclude:vita turpis ne morti quidem honestae locum relinquit,
id. Quint. 15, 49; so,nec precibus nostris nec admonitionibus relinquit locum,
id. Fam. 1, 1, 2: nancisci locum, to find occasion:nactus locum resecandae libidinis,
id. Att. 1, 18, 2:valde gaudeo, si est nunc ullus gaudendi locus,
id. ib. 9, 7, 6.—In aliquo loco esse, to be in any place, position, situation, condition, state, relation:E.si ego in istoc siem loco, dem potius aurum, quam, etc.,
position, place, Plaut. Bacch. 4, 9, 116:tanta ibi copia venustatum aderat, in suo quaeque loco sita munde,
id. Poen. 5, 4, 8:in uxoris loco habere,
Ter. Heaut. 1, 1, 52:in liberūm loco esse,
Cic. de Or. 2, 49, 200; id. Planc. 11, 28; id. Brut. 1, 1; but more freq. without in:is si eo loco esset, negavit se facturum,
id. Fam. 4, 4, 4:eodem loco esse,
Sen. Ben. 3, 8, 2; 7, 14, 6.—Esp. with a gen.:parentis loco esse,
Cic. Div. in Caecil. 19, 61:hostium loco esse,
Liv. 2, 4, 7:fratris loco esse,
Cic. Fam. 5, 3, 1; 7, 3, 6; Quint. 6, 1, 7:nec vero hic locus est, ut, etc.,
not the proper occasion, Cic. Tusc. 4, 1, 1; id. Rosc. Am. 12, 33.— Hence, loco or in loco, at the right place or time, seasonably, suitably:posuisti loco versus Attianos,
Cic. Fam. 9, 16, 4:epistolae non in loco redditae,
id. ib. 11, 16, 1:dulce est desipere in loco,
Hor. C. 4, 12, 28; so,locis: non insurgit locis? non figuris gaudet?
Quint. 12, 10, 23:quo res summa loco?
in what condition? Verg. A. 2, 322:quo sit fortuna loco,
id. ib. 9, 723:quo sit Romana loco res,
Hor. Ep. 1, 12, 25:quo tua sit fortuna loco,
Stat. Th. 7, 558:missis nuntiis, quo loco res essent,
Liv. 2, 47, 5:primo loco,
in the first place, first in order, Juv. 5, 12.—Freq. as a partit. gen.:quo loci for quo loco,
Cic. Att. 8, 10; id. Div. 2, 66:eo loci for eo loco,
id. Sest. 31, 68; Tac. A. 15, 74:eodem loci,
Suet. Calig. 53:ubi loci,
Plaut. Merc. 5, 4, 26:ibidem loci,
id. Cist. 3, 1, 53:interea loci for interea,
meanwhile, Ter. Eun. 1, 2, 46:postea loci,
after that, afterwards, Sall. J. 102:ubicumque locorum,
Hor. Ep. 1, 3, 34:adhuc locorum,
hitherto, Plaut. Capt. 2, 3, 25:ad id locorum,
to that time, till then, hitherto, Sall. J. 63, 6; 73, 2; Liv. 22, 38, 12:post id locorum,
after that, thereupon, Plaut. Cas. 1, 32:inde loci,
since then, Lucr. 5, 437.—Place, position, degree, rank, order, office, of persons or things:F.summus locus civitatis,
Cic. Clu. 55, 150:tua dignitas suum locum obtinebit,
id. Fam. 3, 9, 2:quem locum apud ipsum Caesarem obtinuisti?
id. Phil. 2, 29, 71:res erat et causa nostra eo jam loci, ut, etc.,
id. Sest. 31, 68:Socrates voluptatem nullo loco numerat,
id. Fin. 2, 28, 90:codem loco habere, quo, etc.,
id. Prov. Cons. 17, 41; Caes. B. G. 1, 26, 6; 7, 77, 3; id. B. C. 1, 84, 2:indignantes eodem se loco esse, quo, etc.,
Liv. 42, 37, 8:sed esto, neque melius quod invenimus esse, neque par, est certe proximus locus,
Quint. 10, 5, 6:erat ordine proximus locus,
id. 7, 3, 36:humili loco,
id. 4, 2, 2.— Plur. loca:ut patricii recuperarent duo consularia loca,
Liv. 10, 15, 8:quinque augurum loca,
id. 10, 8, 3; 42, 34, 15:omnia loca obtinuere, ne cui plebeio aditus esset,
id. 4, 57, 11; Tac. A. 2, 55:Vesta loca prima tenet,
Ov. F. 6, 304.—Esp. of birth:infimo loco natus,
Cic. Fl. 11, 24:esse summo loco natus,
id. Planc. 25, 60:Tanaquil summo loco nata,
Liv. 1, 34.—Loco, adverbially, in the place of, instead of, for:criminis loco putant esse, quod vivam,
Cic. Fam. 7, 3, 6:haec filium suum sibi praemii loco deposcit,
id. Inv. 2, 49, 144. -
85 recipio
rĕ-cĭpĭo, cēpi, ceptum, 3 ( fut. apoc. recipie, for recipiam, Cato ap. Fest. p. 138 and 236 Müll.; v. dico init.:I. A.recepso, for recepero,
Cat. 44, 19), v. a. [capio].Lit. (very freq. and class.):b.dandis recipiendisque meritis,
Cic. Lael. 8, 26:tu me sequere ad trapezitam... recipe actutum,
Plaut. Curc. 5, 3, 49 (just before, ni argentum refers); cf.:centum talenta et credidisse eos constat, et non recepisse,
Quint. 5, 10, 111; and (opp. mutuum dare) Mart. 3, 40, 4:si velit suos recipere, obsides sibi remittat,
Caes. B. G. 3, 8 fin.:obsides,
Suet. Aug. 21:reges,
Liv. 2, 15:recepto amico,
Hor. C. 2, 7, 27; 4, 2, 47. — Freq. of places, etc., once captured and lost, to retake:cum Tarento amisso... aliquot post annos Maximus id oppidum recepisset... nunquam ego (Tarentum) recepissem, nisi tu perdidisses,
Cic. de Or. 2, 67, 273; cf. id. Sen. 4, 11:Lavinium,
Liv. 2, 39;so of other things: recipere suas res amissas,
Liv. 3, 63:praeda omnis recepta est,
id. 3, 3:signa, quae ademerant Parthi,
Suet. Tib. 9:arma,
Liv. 9, 11; Curt. 4, 12, 17: pectore in adverso totum cui comminus ensem Condidit assurgenti, et multā morte recepit, drew out again, = retraxit, Verg. A. 9, 348; so,sagittam ab alterā parte,
Cels. 7, 5, 2: suos omnes incolumes receperunt (sc. ex oppido in castra), drew off, withdrew, = reduxerunt, Caes. B. G. 7, 12 fin.; so,milites defessos,
id. B. C. 1, 45 fin.:exercitum,
Liv. 10, 42:equitatum navibus ad se intra munitiones,
Caes. B. C. 3, 58:illum ego... medio ex hoste recepi,
bore away, rescued, Verg. A. 6, 111.—With se, to draw back, withdraw from or to any place, to betake one ' s self anywhere; in milit. lang., to retire, retreat:2.se ex eo loco,
Plaut. Aul. 4, 8, 10; cf.:se e fano,
id. Poen. 4, 1, 5:se ex opere,
id. Men. 5, 3, 7:se ex hisce locis,
Cic. Verr. 2, 4, 10, § 21:se e Siciliā,
id. Brut. 92, 318:se ex fugā,
Caes. B. G. 7, 20 fin.; id. B. C. 3, 102:se inde,
id. B. G. 5, 15:se hinc,
id. B. C. 1, 45 et saep.:recipe te,
Plaut. Trin. 4, 3, 8:se,
Cic. Off. 3, 10, 45 (just before, reverti); Caes. B. C. 3, 45 (coupled with loco excedere); 3, 46; cf.:sui recipiendi facultas,
id. B. G. 3, 4 fin.; 6, 37;for which: se recipiendi spatium,
Liv. 10, 28:recipe te ad erum,
Plaut. Trin. 4, 3, 20:se ad dominum,
id. ib. 4, 3, 1:se ad nos,
Cic. Att. 4, 15, 2:se ad suos,
Caes. B. G. 1, 46; 7, 82; id. B. C. 3, 38; 3, 50; 3, 52 fin.:se ad Caesarem (Allobroges, legati),
id. B. G. 1, 11; 4, 38:se ad agmen,
id. ib. 7, 13; id. B. C. 3, 75 fin.:se penitus ad extremos fines,
id. B. G. 6, 10:se ad legionem,
id. ib. 7, 50 fin.:se ad oppidum llerdam,
id. B. C. 1, 45:se ad ordines suos,
id. ib. 2, 41:se ad signa,
id. B. G. 5, 34 fin.; id. B. C. 1, 43 fin.:se a pabulo ad stabulum,
Plaut. Mil. 2, 3, 33:inde se in currus,
Caes. B. G. 4, 33 fin.:se ex castris in oppidum,
id. B. C. 2, 35:se in castra,
id. B. G. 2. 11 fin.; 2, 24; 3, 6; 3, 26 fin.;4, 15 et saep.: se in fines,
id. ib. 4, 16:se in Galliam,
id. ib. 4, 19 fin.:se in montem,
id. ib. 1, 25: se in antiquas munitiones, id. B. C. 3, 54 fin.:se in silvas ad suos,
id. B. G. 2, 19:se in castra ad urbem,
id. B. C. 2, 25; 2, 26; cf.:se retro in castra,
Liv. 23, 36;and with this cf.: sese retro in Bruttios,
id. 23, 37;and so, se, with rursus,
Plaut. Capt. 1, 2, 25; id. Pers. 4, 5, 6; id. Rud. 4, 6, 19; Caes. B. G. 5, 34 fin.; id. B. C. 2, 41 et saep.:se in novissimos,
Liv. 7, 40:se intra munitiones,
Caes. B. G. 5, 44; cf.:se intra montes,
id. B. C. 1, 65:se per declive,
id. ib. 3, 51:se sub murum,
id. ib. 2, 14:se trans Rhenum,
id. B. G. 6, 41:se Larissam versus,
id. B. C. 3, 97:se domum ex hostibus,
Plaut. Am. 2, 2, 52:se domum,
id. ib. 2, 2, 31; id. Capt. 1, 2, 25; id. Aul. 2, 1, 55:se Adrumetum,
Caes. B. C. 2, 23:se Hispalim,
id. ib. 2, 20:se Dyrrhachium ad Pompeium,
id. ib. 3, 9 fin.:se illuc,
Plaut. Most. 3, 1, 10; id. Merc. 5, 2, 40; id. Ps. 3, 1, 23 al.; cf.:se huc esum ad praesepim suam,
id. Curc. 2, 1, 13:se eo,
Caes. B. G. 1, 25 et saep. — In the same meaning, without se: neque sepulcrum, quo recipiat, habeat portum corporis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107 (Trag. v. 415 Vahl.); cf.of a military retreat: si quo erat longius prodeundum aut celerius recipiendum,
Caes. B. G. 1, 48 fin.; so without se after the verbum finitum several times in Plaut.:rursum in portum recipimus,
Plaut. Bacch. 2, 3, 60:dum recipis,
id. Rud. 3, 6, 42:actutum face recipias,
id. Merc. 2, 4, 30. —Transf.(α).In business lang., to keep back, retain, reserve (cf. Gell. 17, 6, 6):(β). B.posticulum hoc recepit, quom aedis vendidit,
Plaut. Trin. 1, 2, 157; so in a sale, Crassus ap. Cic. de Or. 2, 55, 226; Cic. Top. 26, 100; Dig. 19, 1, 53; 8, 4, 10: mulier magnam dotem dat et magnam pecuniam recipit, Cato ap. Gell. 17, 6, 8. — With object-clause, Cato, R. R. 149, 2. — With dat.:aqua, itinere, actu domini usioni recipitur,
Cato, R. R. 149, 2.—Trop., to get back, bring back; to receive again, regain, recover:b.ut antiquam frequentiam recipere vastam ac desertam bellis urbem paterentur,
Liv. 24, 3:jus,
Quint. 5, 10, 118:et totidem, quot dixit, verba recepit,
got back, Ov. M. 3, 384:quam (vitam) postquam recepi,
received again, id. ib. 15, 535: anhelitum, to recover one ' s breath, Plaut. Ep. 2, 2, 21; id. Merc. 3, 4, 16; cf.spiritum,
Quint. 11, 3, 55:animam,
Ter. Ad. 3, 2, 26; Quint. 6, prooem. §13: a tanto pavore recipere animos,
Liv. 21, 5, 16 Weissenb.:a pavore animum,
id. 2, 50, 10:e pavore recepto animo,
id. 44, 10, 1;for which: animos ex pavore,
id. 21, 5 fin.:recepto animo,
Curt. 6, 9, 2; 9, 5, 29:animum vultumque,
Ov. F. 4, 615:mente receptā,
Hor. Ep. 2, 2, 104:(vocem) ab acutissimo sono usque ad gravissimum sonum recipere,
to bring it back, Cic. de Or. 1, 59, 251. —In zeugma (cf. I. A. supra): arma et animos,
Curt. 4, 12, 17.—With se.(α).To betake one ' s self, withdraw, retire from or to any place:(β).ad ingenium vetus versutum te recipis tuum,
Plaut. As. 2, 1, 7:ad frugem bonam,
Cic. Cael. 12, 28:ad reliquam cogitationem belli,
Caes. B. C. 3, 17 fin.:se a voluptatibus in otium,
Plin. Pan. 82, 8:se in principem,
to resume his princely air, id. ib. 76, 5.— More freq.,To recover, to collect one ' s self:II.difficulter se recipiunt,
regain strength, Varr. R. R. 2, 5, 17:quae cum intuerer stupens, ut me recepi, Quis hic, inquam, etc.,
Cic. Rep. 6, 18, 18:nullum spatium respirandi recipiendique se dedit,
Liv. 10, 28:se ex terrore ac fugā,
Caes. B. G. 2, 12:se ex timore,
id. ib. 4, 34:se ex fugā,
id. ib. 4, 27:nondum totā me mente recepi,
Ov. M. 5, 275.(Acc. to re, I. b.) To take to one ' s self, admit, accept, receive; constr. with the simple acc., with ad, or in and acc., in and abl., with simple abl., with a local acc.A.Lit.(α).With simple acc.:(β).quos homines quondam Laurentis terra recepit, Enn. ap. Prisc. p 762 P. (Ann. v. 35 Vahl.): (ego) excludor, ille recipitur,
Ter. Eun. 1, 2, 79:aliquem,
Cic. Off. 3, 11, 48:hic nulla munitio est, quae perterritos recipiat,
Caes. B. G. 6, 39; cf.:hos tutissimus portus recipiebat,
id. B. C. 3, 27; 1, 15; cf. id. ib. 3, 11 fin.;3, 35: eum Jugurtha accuratissime recepit,
Sall. J. 16, 3:neque quisquam aut expulsus invidiosius aut receptus est laetius,
Vell. 2, 45, 3; Quint. 7, 1, 14; 9, 2, 89:nisi nos vicina Trivici Villa recepisset,
Hor. S. 1, 5, 80 [p. 1533] et saep.:quisnam istic fluvius est, quem non recipiat mare?
Plaut. Curc. 1, 1, 86; cf. Caes. B. G. 4, 10; and:(Peneus) accipit amnem Orcon nec recipit,
i. e. does not take it to itself, does not mingle with it, Plin. 4, 8, 15, § 31:equus frenum recepit,
received, submitted to, Hor. Ep. 1, 10, 36:necesse erat, ab latere aperto tela recipi,
Caes. B. G. 5, 35. —With ad:(γ).recipe me ad te,
Plaut. Cist. 3, 9; id. Am. 3, 2, 11; id. Rud. 2, 3, 20; id. Ps. 3, 6, 6; Ter. Heaut. 3, 3, 6; Suet. Caes. 63:aliquem ad epulas,
Cic. Top. 5, 25; cf.:ad lusum,
Suet. Ner. 11. —With in and acc.:(δ).recipe me in tectum,
Plaut. Rud. 2, 7, 16:concubinam in aedes,
id. Mil. 4, 3, 3:nos in custodiam tuam,
id. Rud. 3, 3, 34:Tarquinium in civitatem,
Cic. Rep. 2, 20, 35; id. Balb. 13, 31; Liv. 2, 5; Hor. Ep. 2, 1, 6:aliquem in ordinem senatorium,
Cic. Phil. 7, 5, 15:aliquem in fidem,
id. Fam. 13, 19, 2; id. Att. 15, 14, 3; Caes. B. G. 2, 15; 4, 22:aliquem in civitatem,
Cic. Balb. 12, 29:aliquem in caelum,
id. N. D. 3, 15, 39:aliquem in deditionem,
Caes. B. G. 3, 21 fin.; Liv. 8, 13; Suet. Calig. 14 al.:aliquem in jus dicionemque,
Liv. 21, 61:aliquem in amicitiam,
Sall. J. 14, 5; 5, 4 Kritz N. cr.:aliquam in matrimonium,
Suet. Caes. 50; Just. 9, 5, 9 et saep. —With in and abl. (rare and in purely local relations; v. Kritz ad Sall. J. 5, 4):(ε).aliquem in loco,
Plaut. Stich. 5, 4, 3:loricati in equis recipiuntur, Auct. B. Hisp. 4, 2: sidera in caelo recepta,
Ov. M. 2, 529 (but in Liv. 24, 32, 6, the correct read. is tuto Hexapylo, without in; v. Weissenb. ad h. l.). —With simple abl. (mostly in purely local relations):(ζ).ut tuo recipias tecto servesque nos,
Plaut. Rud. 1, 5, 18; so,aliquem tecto,
Caes. B. G. 7, 66 fin.:exercitum tectis ac sedibus suis,
Cic. Agr. 2, 33, 90:aliquem suis urbibus,
id. Fl. 25, 61:aliquem civitate,
id. Balb. 14, 32:aliquem finibus suis,
Caes. B. G. 6, 6; 7, 20 fin.:aliquem oppido ac portu,
id. B. C. 3, 12; 3, 102 fin.:aliquem moenibus,
Sall. J. 28, 2:Romulus caelo receptus,
Quint. 3, 7, 5:receptus Terra Neptunus,
Hor. A. P. 63 et saep. —With local acc.:(η).me Acheruntem recipere Orcus noluit,
Plaut. Most. 2, 2, 68:aliquem domum suam,
Cic. Arch. 3, 5; cf.:aliquem domum ad se hospitio,
Caes. B. C. 2, 20.—Absol.:2.plerosque hi, qui receperant, celant,
Caes. B. C. 1, 76.—Transf.a.In business lang., to take in, receive as the proceeds of any thing:b.dena milia sestertia ex melle,
Varr. R. R. 3, 16, 11:pecuniam ex novis vectigalibus,
Cic. Agr. 2, 23, 62:pecunia, quae recipi potest,
id. ib. 2, 18, 47. —In gladiator's lang.: recipe ferrum, receive your death-blow, the cry of the people to a vanquished gladiator whom they were not inclined to spare, Cic. Sest. 37, 80; id. Tusc. 2, 17, 41 Kühn.; Sen. Tranq. 11, 1;c.for which: totum telum corpore,
Cic. Rosc. Am. 12, 33; and:ense recepto,
Luc. 2, 194 Corte.—Milit. t. t., to seize, capture, take possession of, occupy: mittit in Siciliam Curionem pro praetore cum legionibus duo;d.eundem, cum Siciliam recepisset, etc.,
Caes. B. C. 1, 30:Praeneste non vi, sed per deditionem receptum est,
Liv. 6, 29:Aegyptum sine certamine,
Just. 11, 11, 1:eo oppido recepto,
Caes. B. G. 7, 13 fin.:civitatem,
id. ib. 6, 8; 7, 90; id. B. C. 1, 12; 1, 16; 1, 30;3, 16: Aetoliam,
id. ib. 3, 55:rempublicam armis,
Sall. C. 11, 4:Alciden terra recepta vocat,
the subjugated earth, Prop. 5, 9, 38. —In the later medical lang., of medicines, to receive, i. e. be compounded of various ingredients:B.antidotos recipit haec: stoechados, marrubii, etc.,
Scrib. Comp. 106; so id. ib. 27; 28; 37; 52 al. (hence the mod. Lat. receptum, receipt, and recipe).—Trop.1.To take to or upon one ' s self, to assume; to receive, accept, admit, allow, endechomai:(β).non edepol istaec tua dicta nunc in aures recipio,
Plaut. Cist. 2, 1, 34; cf. Quint. 11, 1, 91:jusjurandum,
id. 5, 6, 1; 3; cf. id. 7, 1, 24: in semet ipsum religionem recipere, to draw upon one ' s self, Liv. 10, 40:quae legibus cauta sunt, quae persuasione in mores recepta sunt,
admitted, Quint. 5, 10, 13; cf. id. 10, 7, 15:antiquitas recepit fabulas... haec aetas autem respuit,
Cic. Rep. 2, 10; cf. Quint. 6, 4, 19:nec inconstantiam virtus recipit nec varietatem natura patitur,
Cic. Rep. 3, 11, 18; cf. Vell. 2, 130, 3: non recipit istam Conjunctionem honestas, Cic. Off. 3, 33, 119:assentatio nocere nemini potest, nisi ei, qui eam recipit atque eă delectatur,
id. Lael. 26, 97:timor misericordiam non recipit,
Caes. B. G. 7, 26:casus recipere (res),
to admit, be liable to, id. B. C. 1, 78; so,aliquem casum (res),
id. ib. 3, 51:re jam non ultra recipiente cunctationem,
Liv. 29, 24; Vell. 2, 52, 3:sed hoc distinctionem recipit,
Just. Inst. 1, 12 pr.:si recipiatur poëtica fabulositas,
Plin. 7, 28, 29, § 101:in hoc genere prorsus recipio hanc brevem annotationem,
Quint. 10, 7, 31; cf. id. 8, 3, 31:nos necessarios maxime atque in usum receptos (tropos) exequemur,
id. 8, 6, 2; cf. id. 8, 6, 32; 5, 11, 20; 11, 3, 104; so with a subj.-clause, id. 1, 3, 14; 6, 3, 103; Plin. 28, 2, 5, § 24 al.—Of opinions, etc., to adopt, embrace (late Lat.):2.alicujus sententiam,
Sulp. Sev. Chron. 2, 39, 1:opinionem,
id. Dial. 1, 17, 5.—In partic.a.To take upon one ' s self, undertake, accept the performance of a task consigned or intrusted to one (whereas suscipio denotes, in gen., the voluntary undertaking of any action; cf.:b.spondeo, stipulor, polliceor): recepi causam Siciliae... ego tamen hoc onere suscepto et receptā causā Siciliensi amplexus animo sum aliquanto amplius. Suscepi enim causam totius ordinis, etc.,
Cic. Verr. 2, 2, 1, § 1:in hoc judicio mihi Siculorum causam receptam, populi Romani susceptam esse videor,
id. Div. in Caecil. 8, 26; and:in quo est illa magna offensio vel neglegentiae susceptis rebus vel perfidiae receptis,
id. de Or. 2, 24, 101; cf. also Quint. 12, 1, 39:verebamini, ne non id facerem, quod recepissem semel?
Ter. Phorm. 5, 7, 9:causam Sex. Roscii,
Cic. Rosc. Am. 1, 2:mandatum,
id. ib. 38, 112:officium,
id. Verr. 2, 5, 71, § 183:curam ad se,
Suet. Tit. 6.—To take an obligation upon one ' s self, to pledge one ' s self, pass one ' s word, be surety for a thing, to warrant, promise, engage a thing to any one, = anadechomai (a favorite word of Cic., esp. in his Epistles): Pe. Tute unus si recipere hoc ad te dicis... Pa. Dico et recipio Ad me, Plaut. Mil. 2, 2, 74; cf.:c.ad me recipio: Faciet,
Ter. Heaut. 5, 5, 12:promitto in meque recipio, fore eum, etc.,
Cic. Fam. 13, 10, 3; cf.:spondeo in meque recipio eos esse, etc.,
id. ib. 13, 17, 3.—With obj.-clause:promitto, recipio, spondeo, C. Caesarem talem semper fore civem, qualis hodie sit,
Cic. Phil. 5, 18, 51; so with hoc, id. Fam. 13, 50, 2 (with spondeo); 6, 12, 3; 13, 41, 2 (with confirmo); id. Att. 5, 13, 2; Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 4; Liv. 7, 14 Drak.; 33, 13 fin.:pro Cassio et te, si quid me velitis recipere, recipiam,
Cic. Fam. 11, 1, 4. — With de:de aestate polliceris vel potius recipis,
Cic. Att. 13, 1, 2; Liv. 40, 35; cf.also: sed fidem recepisse sibi et ipsum et Appium de me,
had given him a solemn assurance, Cic. Att. 2, 22, 2.— With dat. (after the analogy of promitto, polliceor, spondeo):ea, quae tibi promitto ac recipio,
Cic. Fam. 5, 8, 5; cf.: omnia ei et petenti recepi et ultro pollicitus sum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 1; 7, 1:mihi,
id. ib. 10, 13, 3; Caes. B. C. 3, 82 fin.:quid sibi is de me recepisset, in memoriam redegit,
Cic. Fam. 1, 9, 9.—With dat. and obj.-clause:mihi in Cumano diligentissime se, ut annui essemus, defensurum receperat,
Cic. Att. 5, 17, 5;so,
id. Fam. 6, 12, 3 Manut. (with confirmare); 13, 72, 1; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17, 1; Caes. B. C. 3, 17; Suet. Caes. 23 fin. —In jurid. lang.: recipere nomen, of the prætor, to receive or entertain a charge against one, Cic. Verr. 2, 2, 38, § 94; 2, 2, 42, § 102; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 2; Val. Max. 3, 7, 9;A.for which: recipere reum,
Tac. A. 2, 74 fin.; 4, 21:aliquem inter reos,
id. ib. 3, 70; 13, 10. —Hence,rĕceptus, a, um, P. a. (acc. to II. B. 1.), received, usual, current, customary (post-class. and very rare):B.auctoritas receptior,
Tert. adv. Marc. 4, 5: scriptores receptissimi, Sol. praef.—rĕceptum, i, n. subst. (acc. to II. B. 2. b.), an engagement, obligation, guaranty:satis est factum Siculis, satis promisso nostro ac recepto,
Cic. Verr. 2, 5, 53, § 139; cf.:promissum et receptum intervertit,
id. Phil. 2, 32, 79. -
86 a
a, f., n., indécl., [première lettre de l’alphabet] Cic. Div. 1, 23 II abréviations diverses: A. = Aulus [prénom] II = antiquo, je rejette [la proposition sur les bulletins de vote dans les comices] II = absolvo, j’absous [sur les bulletins des juges] ; [d’où l’appellation] littera salutaris Cic. Mil. 15 II A. U. C. = anno urbis conditae ; a. u. c. = ab urbe condita ; a. d. VIII Kal. Nov. = ante diem octavum Kalendas Novembres II [dans les inscr.] A. = Augustus ; A.A. = Augusti duo ; A.A.A. = Augusti tres ; III viri A.A.A.F.F. = triumviri auro, argento, aeri flando, feriundo. ā, ou āh, interj., v. ah. ā, ăb, abs, prép. avec abl. (ἀπό). [ABCR]I [point de départ] [zapst]¶1 [avec des v. de mouvement, tr. ou int., simples ou composés] de: a) a signo Vortumni in Circum Maximum venire Cic. Verr. 1, 154: venir de la statue de Vertumne au Cirque Maxime, v. proficiscor, discedo, arcesso, etc ; b) [avec noms de pers.] de chez, d’auprès: a Caesare redire, Cic. Q. 2, 4, 6: revenir de chez César ; c) [sans verbe] non ille Serranus ab aratro, Cic. Sest. 72: non pas le fameux Serranus venu de sa charrue; quid tu, inquit, huc? a villa enim, credo, Cic. Fin. 3, 8: eh! dit-il, pourquoi toi ici? c’est de ta maison de campagne que tu viens, sans doute; d) [en parl de lettres] de la part de: litterae adlatae ab L. Porcio praetore, Liv. 26, 39, 1: une lettre apportée de la part du préteur L. Porcius, cf. Cic. Att. 7, 15, 5 ; 1, 15, 2; e) [avec adesse, marquant résultat du mouvement] adest a milite, Plaut. Ps. 924: il est là venant de la part du militaire, cf. Mil. 958, 1046; Ter. And. 268; Virg. En. 7, 454; dona adsunt tibi a Phaedria, Ter. Eun. 465: il y a là pour toi des présents de la part de Phaedria. f) [avec les noms de ville] de = des environs de [et non pas de l’intérieur de]: Cic., Caes. [zapst]¶2 [pour marquer la provenance] petere, postulare, quaerere, demander à; impetrare, obtenir de; accipere, recevoir de; habere, tenir de, etc.; emere, acheter à; sumere, haurire, prendre à, puiser à; trahere, tirer de; ducere, faire venir de, etc.; discere, audire, apprendre de, entendre de, etc. [zapst]¶3 [idée d’origine] a) oriri, prendre naissance à; fluere, découler de; nasci, naître de; proficisci, partir de, provenir de; ea sunt omnia non a natura, verum a magistro, Cic. Mur. 61: ces imperfections proviennent toutes non pas de la nature, mais du maître, cf. Har. 39; Fin. 1, 21; Off. 2, 69; sed haec et vetera et a Graecis, Cic. Tusc. 1, 74: mais tout cela c'est ancien et aussi tiré de l’histoire grecque, cf. Fam. 3, 13, 1; 5, 3, 1; 9, 16, 7; Par. 11; Sest. 122; b) [idée de naissance, de descendance] a Deucalione ortus, Tusc. 1, 21: né de Deucalion; a M. Tullio esse, Cic. Br. 62: descendre de M. Tullius II [filiation philosophique, littéraire, etc.] ab his oratores exstiterunt, Cic. Fin. 5, 7: d’eux (Péripatéticiens) sortirent des orateurs; erat ab isto Aristotele, Cic. de Or. 2, 160: il était de l’école de votre Aristote, cf. Or. 113; Mur. 63; c) Turnus Herdonius ab Aricia, Liv. l, 50, 3 [= Aricinus]: Turnus Herdonius d’Aricie, cf. 6, 13, 8; 6, 17, 7; pastor ab Amphryso, Virg. G. 3, 2: le berger Amphrysien [du fleuve Amphrysus] II de la maison de, [en parl. d’un esclave] Plaut. Ps. 616; Mil. 160; Curc. 407; Ter. And. 756; d) [étymologie] mater autem est a gerendis fructibus Ceres tamquam "Geres", Cic. Nat. 2, 67: quant à sa mère, son nom, Cérès, qui est comme Gérès, vient de gerere fructus, porter, produire les fruits, cf. 2, 64; 68; 2, 111; Leg. 2, 55; Varr. R. 1, 46; 2, 4, 17; 3, 12, 6, etc.; L. 5, 20; 5, 66 II maerere a marcere, Varr. L. 6, 50: maerere, s’affliger, vient de marcere, être affaissé; aures ab aveo, Varr. L. 6, 83: le mot aures, oreilles, vient de aveo, désirer [ABCR]II [mots grecs au datif ] L. 5, 103, etc. [zapst]¶4 [avec dare, possidere, promittere]: aliquid ab aliquo, donner, posséder, promettre qqch en le tenant de qqn, provenant de qqn, cf. Plaut. Cap. 449; Ps. 735; Cic. Flac. 44; Verr. 3, 177; a me argentum dedi, Plaut. Trin. 182: j’ai donné l’argent de ma poche, cf. 1144; Men. 545; aliquid a me promisi, Cic. de Or. 1, 111: j’ai promis qqch de mon fonds, cf. Pis. 84; Lucr. 4, 468; Suet. Caes. 84 II Antoni edictum legi a Bruto, Cic. Att. 16, 7, 7: l’édit d’Antoine, je l’ai lu de Brutus, le tenant de Brutus. [ABCR]II [éloignement, séparation, au pr. et fig.] de, loin de: [zapst]¶1 v. les verbes: dimittere, renvoyer de (loin de); excludere, deterrere, chasser de, détourner de, etc.; abhorrere, distare, differre, être éloigné de, différer de, etc.; de turba et a subselliis in otium se conferre, Cic. de Or, 2, 143: se retirer du milieu de la foule et loin des bancs du tribunal pour prendre du repos; ab oppido castra movere, Caes. BC. 3, 80, 7: en levant le camp s’éloigner de la ville; v. solvo, fugo, ejicio, aufero, etc. II [sans aucun verbe] a Chrysippo pedem numquam, Cic. Ac. 2, 143: de Chrysippe il ne s’éloigne jamais d’une semelle, cf. Att. 7, 3, 11; Fam. 7, 25, 2; nunc quidem paululum, inquit, a sole, Cic. Tusc. 5, 92: pour le moment, dit-il, écarte-toi un tant soit peu de mon soleil II [nuances] unde dejecti Galli? a Capitolio? unde, qui cum Graccho fuerunt? ex Capitolio, Cic. Caec. 88: d’où furent rejetés les Gaulois? de l’accès au Capitole: d’où les partisans de Gracchus? du Capitole, cf. 86 [zapst]¶2 avec les verbes defendere, tueri, munire, tegere, prohibere, arcere, etc. défendre, protéger, garantir contre, écarter de II stabula a ventis hiberno opponere soli, Virg. G. 3, 302: placer l’écurie à l’abri des vents [en face de] exposée au soleil d’hiver. [zapst]¶3 [expression] ab re, contrairement à l’intérêt: Plaut. Cap. 338; As. 224; Trin. 239; haud ab re duxi referre, Liv. 8, 11, 1: j’ai cru qu’il n’était pas inopportun de rapporter. [ABCR]III du côté de [zapst]¶1 [sens local] a tergo, a latere, a fronte, de dos, de franc, de front [de face]: a decumana porta, Caes. BG. 6, 37, 1: du côté de la porte décumane; ab ea parte, Caes. BG. 6, 37, 2: de ce côté; ab terra ingens labor succedentibus erat, Liv. 26, 46, 1: du côté de la terre, il y avait d’énormes difficultés pour les assaillants, cf. Sall. J. 17, 4; Plin. Ep. 2, 17, 21; surgens a puppi ventus, Virg. En. 5, 777: le vent s’élevant en poupe II ab Opis, Cic. Att. 6, 1, 17 [s.-ent. aede]: du côté du temple d’Ops (comp. ad Castoris), cf. Liv. 10, 47, 4 II Magnetes ab Sipylo, Cic. Q. 2, 9, 2: les Magnésiens qui habitent près du mont Sipyle, les Magnésiens du mont Sipyle, cf. Tac. An. 2, 47. [zapst]¶2 [point de départ, point d’attache]: stipites ab infimo revincti, Caes. BG. 7, 73, 3: troncs solidement attachés à la partie inférieure, par la base; cornua ab labris argento circumcludere, Caes. BG. 6, 28, 6: entourer d'argent les cornes sur les bords de la partie évasée. [zapst]¶3 [fig.] du côté de, du parti de, en faveur de: abs te stat, Plaut. Rud. 1100: il se tient de ton bord, cf. Cic. Inv. 1, 4; Br. 273; ab reo dicere, Cic. Clu. 93: parler en faveur de l'accusé; vide ne hoc totum sit a me, Cic. de Or. 1, 55: prends garde que cela ne soit tout en ma faveur; a petitore, a possessore agere, Plin. Ep. 6, 2, 2: plaider pour le compte du demandeur, du défendeur. [zapst]¶4 du côté de, sous le rapport de: a materno genere, Cic. Sull. 25: du côté maternel, par sa mère, cf. Ov. M. 2, 368; a re frumentaria laborare, Caes. BC. 3, 9, 5: souffrir de l'approvisionnement en blé; a mitilibus, a pecunia imparati, Cic. Att. 7, 15, 3: pris au dépourvu sous le rapport des troupes, de l'argent; ab exemplis copiose aliquid explicare, Cic. Br. 198: développer qqch avec une grande richesse d'exemples; tempus mutum a litteris, Cic. Att. 8, 14, 1: époque silencieuse sous le rapport des lettres [où l'on n'écrit point]; eorum impunitas fuit a judicio, a sermone, Cic. Post. 27: ils ont agi impunément au regard de la justice, au regard de l'opinion publique; mons vastus ab natura et humano cultu, Sall. J. 48, 3: montagne désolée sous le rapport de la nature du sol et de sa culture par l'homme [stérile et inculte]; ab omni parte, Hor. O. 2, 16, 27: sous tous les rapports. [zapst]¶5 servus a pedibus meis, Cic. Att. 8, 5, 1 [mss]: esclave qui me sert du point de vue de mes pieds [qui fait mes courses] II [puis ab suivi du nom de l'objet confié à la garde, à la surveillance] servus ab argento, a frumento, a veste, a vinis, esclave préposé à l'argenterie, à l'approvisionnement, à la garde-robe, aux vins; a bibliotheca, bibliothécaire; a valetudinario, infirmier; liberti ab epistulis et libellis et rationibus, Tac. An. 15, 35: affranchis chefs du secrétariat, maîtres des requêtes, chefs de la comptabilité; libertus et a memoria ejus, Suet. Aug. 79: son affranchi en même temps que son historiographe; novum officium instituit a voluptatibus, Suet. Tib. 42: il créa une nouvelle charge, l'intendance des plaisirs. [ABCR]IV à partir de: [zapst]¶1 de, à partir de, depuis: a porta Esquilina video... Cic. de Or. 2, 276: de la porte Esquiline je vois..., cf. Caes. BG. 2, 24, 2; ut erat a Gergovia despectus in castra, Caes. BG. 7, 45, 4: étant donné que de Gergovie la vue plongeait dans le camp; a vestibulo curiae, Liv. 1, 48, 1: dès le vestibule de la curie; gemere ab ulmo, Virg. B. 1, 58: gémir au sommet de l'orme; ab equo oppugnare, Prop. 3, 11, 13: assaillir à cheval; contra sensus ab sensibus repugnat, Lucr. 1, 693: il va à l'encontre des sens en s'appuyant sur les sens; ab summo, Caes. BG. 2, 18, 1: à partir du sommet, cf. 7, 73, 6; a medio ad summum, Cic. Tim. 20: du centre aux extrémités; da ab Delphio cantharum circum, Plaut. Most. 347: fais circuler la coupe en commençant par Delphium, cf. As. 891; orae maritimae praesum a Formiis, Cic. Fam. 16, 12, 5: je commande le littoral à partir de Formies; ab eo loco, Fam. 7, 25, 2: à partir de ce passage, de ces mots... [zapst]¶2 [évaluation d'une distance]: septumas esse aedes a porta, Plaut. Ps. 597: [il m'a dit] que c'était la septième maison à partir de la porte, cf. Varr. R. 3, 2, 14; Caes. BG. 2, 7, 3; 4, 22, 4; 5, 32, 1; quod tanta machinatio ab tanto spatio instrueretur, Caes. BG. 2, 20, 3: (ils se moquaient) de la construction à une si grande distance d'une si grande machine; v. longe, prope, procul avec ab; ultima stella a caelo, Cic. Rep. 6, 16: étoile la plus éloignée du firmament II [limites d'un espace] ab... ad, depuis... jusqu'à: Caes. BG. l, 1, 7; Liv. 1, 2, 5, ab imo ad summum totus moduli bipedalis, Hor. S. 2, 3, 308: de la base au sommet haut en tout de deux pieds; a Vestae ad Tabulam Valeriam, Cic. Fam. 14, 2, 2: du temple de Vesta à la Table Valérienne. [zapst]¶3 à partir de = y compris, avec: teneram ab radice ferens cupressum, Virg. G. 1, 20: portant un tendre cyprès avec ses racines; ab radicibus imis, Virg. G. 1, 319: [épis arrachés] avec toutes leurs racines. [ABCR]V [point de départ d'un jugement, d'une opinion, etc.] [zapst]¶1 d'après: aliquid ab aliqua re cognoscere, Caes. BG 1, 22, 2: reconnaître qqch d'après tel détail; a certo sensu et vero judicare de aliquo, Br. d. Fam. 11, 10, 1: juger qqn avec un sentiment sûr et vrai; ab annis spectare, Virg. En. 9, 235: considérer d'après l'âge; populum ab annis digerere, Ov. F. 6, 83: partager l'ensemble des citoyens d'après l'âge, cf. M. 14, 323; Tr. 4, 6, 39; Ep. 2, 86 II ab arte inexperta, Tib. 2, 1, 56: avec un art inexpérimenté, cf. 1, 5, 4; Ov. Tr. 2, 462. [zapst]¶2 [point de départ d'un sentiment], d'après, par suite de, du fait de: v. metuere, timere ab aliquo, craindre du fait de qqn, cf. Cic. Amer. 8; Fam. 5, 6, 2; Sul. 59; Phil. 7, 2; Liv.22, 36, 1; 24, 38, 9; v. sperare ab aliquo Cic. Off. 1, 49; Phil. 12, 26; Pis. 12; Liv. 21, 13, 3; metus omnis a vi atque ira deorum pulsus esset, Cic. Nat. 1, 45: toute crainte de la puissance et de la colère des dieux serait chassée, cf. Liv. 23, 15, 7; 23, 36, 1; 25, 33, 5, etc. [ABCR]VI à partir de [temps], depuis [zapst]¶1 a primo, a principio, dès le début; a principiis, dès les débuts; ab initio, dès le commencement; a puero, a pueritia, dès l'enfance; ab ineunte adulescentia, dès le commencement de la jeunesse II [à la prépos. se joignent souvent inde, jam, jam inde, statim, protinus] II longo spatio temporis a Dyrrachinis prœliis intermisso, Caes. BC. 3, 84, 1: un long intervalle de temps s'étant écoulé depuis les combats de Dyrrachium; ab hoc tempore anno sescentesimo rex erat, Cic. Rep. 1, 58: il était roi il y a six cents ans à compter de notre époque, cf. CM 19; ponite ante oculos unum quemque veterum; voltis a Romulo? voltis post liberam civitatem ab iis ipsis qui liberaverunt? Cic. Par. 11: évoquez la vie de chacun des anciens; voulez-vous remonter à Romulus? voulez-vous remonter, après la fondation de la liberté, à ceux précisément qui l'ont fondée? lex a sexagesimo anno senatorem non citat, Sen. Brev. 20, 4: la loi ne convoque pas le sénateur après soixante ans aux séances. [zapst]¶2 [noms de pers.] jam inde a Pontiano, Cic. Att. 12, 44, 2: depuis Pontianus [l'affaire de Pontianus]; exspecto te, a Peducaeo utique, Cic. Att. 12, 51, 1: je t'attends, en tout cas sans faute après Péducaeus [après l'affaire réglée avec Péducaeus] [zapst]¶3 [évaluation d'un laps de temps]: ab... ad (usque ad), depuis... jusqu'à: Cic. Br. 328; de Or. 2, 52; Caes. BG. 1, 26, 2; Liv. 26, 25, 11, etc. II [évaluation d'une durée, d'un rang chronologique] annus primus ab honorum perfunctione, Cic. de Or. 3, 7: la première année après l'achèvement des magistratures; quartus ab Arcesilao fuit, Cic. Ac. 1, 46: il fut le quatrième en partant d'Arcésilas; secundus a Romulo conditor urbis, Liv. 7, 1, 10: le second fondateur de Rome après Romulus, cf. 1, 17, 10; Hor. S. 2, 3, 193; Virg. B. 5, 49. [zapst]¶4 après, aussitôt après, au sortir de: ab re divina, Plaut. Pœn. 618: après le sacrifice; ab decimae legionis cohortatione profectus, Caes. BG. 2, 25, 1: étant parti, immédiatement après avoir harangué la dixième légion; a tuo digressu, Cic. Att. 1, 5, 4: après ton départ; ab ea [auctione] Cic. Att. 13, 30, 1: aussitôt après [la vente]; ab ipso cibo, Sen. Contr. 1, praef. 17: aussitôt après avoir mangé. [ABCR]VII du fait de, par l'effet de [zapst]¶1 [cause efficiente, surtout avec les inchoatifs]: calescere ab, Cic. Nat. 2, 138: se réchauffer grâce à; mitescere a sole, Cic. frg. F. 1, 17: s'adoucir sous l'action du soleil, cf. Varr. L. 5, 109; 7, 83; Ov. M. 1, 66; F. 5, 323 II qua mare a sole conlucet, Cic. Ac. 2, 105: sur toute l'étendue où la mer brille par l'effet du soleil, cf. Nat. 2, 92; zona torrida semper ab igni, Virg. G. 1, 234: zone toujours brûlante par suite du feu; lassus ab, Hor. S. 2, 2, 10: fatigué du fait de; a vento unda tumet, Ov. F. 2, 776: le vent fait gonfler l'onde, cf. 1, 215. [zapst]¶2 par suite de, par un effet de, en raison de [avec un nom de sentiment]: scio me ab singulari amore ac benevolentia, quaecumque scriba, tibi scribere, Balb. Fam. 9, 7 B, 3: je sais que c'est un attachement, un dévouement sans égal qui me font t'écrire tout ce que je t'écris; ab ira, Liv. 24, 30, 1: par l'effet de la colère; ab odio plebis an ab servili fraude, Liv. 3, 15, 7: par suite de la haine du peuple ou de la perfidie des esclaves; [constr. très fréq. d. Liv. cf. 5, 5, 3; 9, 40, 17; 10, 5, 2; 27, 17, 5; 28, 7, 9; 36, 24, 7; etc.]; a duabus causis punire princeps solet, Sen. Clem. 1, 20, 1: deux raisons d'ordinaire amènent le prince à punir; ab hoc, Varr. R. 2, 3, 7: par suite de cela, en raison de cela, cf. 2, 7, 6 II gravis ab, Ov. H. 10, 138: alourdi par; a somno languida, Ov. H, 10, 9: alanguie par le sommeil; dives ab, Ov. H. 9, 96: enrichi par. [ABCR]VIII [après les verbes passifs] [zapst]¶1 [avec un nom de pers. pour marquer le sujet logique de l'action; constr. courante] [zapst]¶2 [avec des noms de choses considérées comme des pers.]: a civitatibus, Cic. Verr. 3, 176: par les villes; a classe, Verr. 5, 63: par la flotte; a re publica, Cic. Mur. 7: par l'état; a legibus, Cic. Mil. 9: par les lois; a natura, Cic. Phil. 14, 32: par la nature; a studiis adulescentium, Cic. de Or. 3, 207: par le zèle des jeunes gens; a ventis invidiae, Cic. Verr. 3, 98: par les vents de la malveillance; a more majorum, Cic. Fam. 13, 10, 1: par la coutume des ancêtres; a vero, a falso, Cic. Ac. 2, 71: par le vrai, par le faux; defici a viribus, Caes. BC. 3, 64, 3: être abandonné par ses forces. [zapst]¶3 [après l'adj. verbal] Cic. de Or. 2, 86; Pomp. 34; etc. [zapst]¶4 [différent de per]: aliquid a suis vel per suos potius iniquos ad te esse delatum, Cic. ad Br. 1, 1, 1: [il m'a paru soupçonner] que ses ennemis t'ont rapporté ou plutôt t'ont fait rapporter quelque histoire; qui a te defensi et qui per te servati sunt, Cic. Pet. 38: ceux que tu as défendus et ceux que ton entremise a sauvés. [zapst]¶5 [avec des intr. équivalant pour le sens à des passifs] a paucis interire, Cic. Off. 2, 26: périr sous les coups de quelques hommes, cf. Lucr. 6, 709; mori ab, Cic. Fam 15,17, 2; Sen. Contr. 5. 3; perire ab, Nep. Reg. 3, 3; Ov. P, 3, 3, 46; cadere ab, Tac. An. 16, 9; vapulare ab, Sen. Contr. 9, 4, 2; Sen. Apoc. 15; Quint. 9, 2, 12. Q. [zapst]¶1 abs est rare; se trouve devant t, surtout dans l'expr. abs te II aps Inscr. et divers mss. de Plaut. et des lettres de Cic. II af, signalé par Cic. Or. 158, se lit dans des Inscr. [zapst]¶2 d'après les gram. anciens a se place devant les consonnes, ab devant les voyelles et devant h; mais ni les mss. ni les Inscr. ne vérifient cette règle. [zapst]¶3 qqf a, ab se trouvent après le relatif (quo ab): Plaut. As. 119; Rud. 555 II chez les poètes et chez Tacite, rarement ailleurs, entre le subst. et son déterminatif [adjectif, génitif, ou nom propre apposé]: judice ab uno Tac. An. 2, 60, par un seul juge; initio ab Suriae An. 4, 5, depuis les frontières de la Syrie; oppido a Canopo Tac. An 2, 60, à partir de la ville de Canope; uxore ab Octavia abhorrebat, Tac. An. 13, 12: il se détournait de son épouse Octavie II chez Ovide, séparé par ipse du complément: H. 9, 96; 12, 18; Pont. 3, 3, 46, etc. II quand il y a deux compléments liés par une copule, placé devant le second: Plaut. As. 163; Prop. 4, 3, 39; Ov. H. 6, 108, etc. [zapst]¶4 en composition, a devant m, v, (amovere, avertere); abs devant c, p, t (abscondere, abstinere, asportare = absportare); au devant f (auferre, aufugere), sauf afui parf. de absum; ab devant les autres consonnes, sauf aspernari au lieu de abspernari.* * *a, f., n., indécl., [première lettre de l’alphabet] Cic. Div. 1, 23 II abréviations diverses: A. = Aulus [prénom] II = antiquo, je rejette [la proposition sur les bulletins de vote dans les comices] II = absolvo, j’absous [sur les bulletins des juges] ; [d’où l’appellation] littera salutaris Cic. Mil. 15 II A. U. C. = anno urbis conditae ; a. u. c. = ab urbe condita ; a. d. VIII Kal. Nov. = ante diem octavum Kalendas Novembres II [dans les inscr.] A. = Augustus ; A.A. = Augusti duo ; A.A.A. = Augusti tres ; III viri A.A.A.F.F. = triumviri auro, argento, aeri flando, feriundo. ā, ou āh, interj., v. ah. ā, ăb, abs, prép. avec abl. (ἀπό). [ABCR]I [point de départ] [zapst]¶1 [avec des v. de mouvement, tr. ou int., simples ou composés] de: a) a signo Vortumni in Circum Maximum venire Cic. Verr. 1, 154: venir de la statue de Vertumne au Cirque Maxime, v. proficiscor, discedo, arcesso, etc ; b) [avec noms de pers.] de chez, d’auprès: a Caesare redire, Cic. Q. 2, 4, 6: revenir de chez César ; c) [sans verbe] non ille Serranus ab aratro, Cic. Sest. 72: non pas le fameux Serranus venu de sa charrue; quid tu, inquit, huc? a villa enim, credo, Cic. Fin. 3, 8: eh! dit-il, pourquoi toi ici? c’est de ta maison de campagne que tu viens, sans doute; d) [en parl de lettres] de la part de: litterae adlatae ab L. Porcio praetore, Liv. 26, 39, 1: une lettre apportée de la part du préteur L. Porcius, cf. Cic. Att. 7, 15, 5 ; 1, 15, 2; e) [avec adesse, marquant résultat du mouvement] adest a milite, Plaut. Ps. 924: il est là venant de la part du militaire, cf. Mil. 958, 1046; Ter. And. 268; Virg. En. 7, 454; dona adsunt tibi a Phaedria, Ter. Eun. 465: il y a là pour toi des présents de la part de Phaedria. f) [avec les noms de ville] de = des environs de [et non pas de l’intérieur de]: Cic., Caes. [zapst]¶2 [pour marquer la provenance] petere, postulare, quaerere, demander à; impetrare, obtenir de; accipere, recevoir de; habere, tenir de, etc.; emere, acheter à; sumere, haurire, prendre à, puiser à; trahere, tirer de; ducere, faire venir de, etc.; discere, audire, apprendre de, entendre de, etc. [zapst]¶3 [idée d’origine] a) oriri, prendre naissance à; fluere, découler de; nasci, naître de; proficisci, partir de, provenir de; ea sunt omnia non a natura, verum a magistro, Cic. Mur. 61: ces imperfections proviennent toutes non pas de la nature, mais du maître, cf. Har. 39; Fin. 1, 21; Off. 2, 69; sed haec et vetera et a Graecis, Cic. Tusc. 1, 74: mais tout cela c'est ancien et aussi tiré de l’histoire grecque, cf. Fam. 3, 13, 1; 5, 3, 1; 9, 16, 7; Par. 11; Sest. 122; b) [idée de naissance, de descendance] a Deucalione ortus, Tusc. 1, 21: né de Deucalion; a M. Tullio esse, Cic. Br. 62: descendre de M. Tullius II [filiation philosophique, littéraire, etc.] ab his oratores exstiterunt, Cic. Fin. 5, 7: d’eux (Péripatéticiens) sortirent des orateurs; erat ab isto Aristotele, Cic. de Or. 2, 160: il était de l’école de votre Aristote, cf. Or. 113; Mur. 63; c) Turnus Herdonius ab Aricia, Liv. l, 50, 3 [= Aricinus]: Turnus Herdonius d’Aricie, cf. 6, 13, 8; 6, 17, 7; pastor ab Amphryso, Virg. G. 3, 2: le berger Amphrysien [du fleuve Amphrysus] II de la maison de, [en parl. d’un esclave] Plaut. Ps. 616; Mil. 160; Curc. 407; Ter. And. 756; d) [étymologie] mater autem est a gerendis fructibus Ceres tamquam "Geres", Cic. Nat. 2, 67: quant à sa mère, son nom, Cérès, qui est comme Gérès, vient de gerere fructus, porter, produire les fruits, cf. 2, 64; 68; 2, 111; Leg. 2, 55; Varr. R. 1, 46; 2, 4, 17; 3, 12, 6, etc.; L. 5, 20; 5, 66 II maerere a marcere, Varr. L. 6, 50: maerere, s’affliger, vient de marcere, être affaissé; aures ab aveo, Varr. L. 6, 83: le mot aures, oreilles, vient de aveo, désirer [ABCR]II [mots grecs au datif ] L. 5, 103, etc. [zapst]¶4 [avec dare, possidere, promittere]: aliquid ab aliquo, donner, posséder, promettre qqch en le tenant de qqn, provenant de qqn, cf. Plaut. Cap. 449; Ps. 735; Cic. Flac. 44; Verr. 3, 177; a me argentum dedi, Plaut. Trin. 182: j’ai donné l’argent de ma poche, cf. 1144; Men. 545; aliquid a me promisi, Cic. de Or. 1, 111: j’ai promis qqch de mon fonds, cf. Pis. 84; Lucr. 4, 468; Suet. Caes. 84 II Antoni edictum legi a Bruto, Cic. Att. 16, 7, 7: l’édit d’Antoine, je l’ai lu de Brutus, le tenant de Brutus. [ABCR]II [éloignement, séparation, au pr. et fig.] de, loin de: [zapst]¶1 v. les verbes: dimittere, renvoyer de (loin de); excludere, deterrere, chasser de, détourner de, etc.; abhorrere, distare, differre, être éloigné de, différer de, etc.; de turba et a subselliis in otium se conferre, Cic. de Or, 2, 143: se retirer du milieu de la foule et loin des bancs du tribunal pour prendre du repos; ab oppido castra movere, Caes. BC. 3, 80, 7: en levant le camp s’éloigner de la ville; v. solvo, fugo, ejicio, aufero, etc. II [sans aucun verbe] a Chrysippo pedem numquam, Cic. Ac. 2, 143: de Chrysippe il ne s’éloigne jamais d’une semelle, cf. Att. 7, 3, 11; Fam. 7, 25, 2; nunc quidem paululum, inquit, a sole, Cic. Tusc. 5, 92: pour le moment, dit-il, écarte-toi un tant soit peu de mon soleil II [nuances] unde dejecti Galli? a Capitolio? unde, qui cum Graccho fuerunt? ex Capitolio, Cic. Caec. 88: d’où furent rejetés les Gaulois? de l’accès au Capitole: d’où les partisans de Gracchus? du Capitole, cf. 86 [zapst]¶2 avec les verbes defendere, tueri, munire, tegere, prohibere, arcere, etc. défendre, protéger, garantir contre, écarter de II stabula a ventis hiberno opponere soli, Virg. G. 3, 302: placer l’écurie à l’abri des vents [en face de] exposée au soleil d’hiver. [zapst]¶3 [expression] ab re, contrairement à l’intérêt: Plaut. Cap. 338; As. 224; Trin. 239; haud ab re duxi referre, Liv. 8, 11, 1: j’ai cru qu’il n’était pas inopportun de rapporter. [ABCR]III du côté de [zapst]¶1 [sens local] a tergo, a latere, a fronte, de dos, de franc, de front [de face]: a decumana porta, Caes. BG. 6, 37, 1: du côté de la porte décumane; ab ea parte, Caes. BG. 6, 37, 2: de ce côté; ab terra ingens labor succedentibus erat, Liv. 26, 46, 1: du côté de la terre, il y avait d’énormes difficultés pour les assaillants, cf. Sall. J. 17, 4; Plin. Ep. 2, 17, 21; surgens a puppi ventus, Virg. En. 5, 777: le vent s’élevant en poupe II ab Opis, Cic. Att. 6, 1, 17 [s.-ent. aede]: du côté du temple d’Ops (comp. ad Castoris), cf. Liv. 10, 47, 4 II Magnetes ab Sipylo, Cic. Q. 2, 9, 2: les Magnésiens qui habitent près du mont Sipyle, les Magnésiens du mont Sipyle, cf. Tac. An. 2, 47. [zapst]¶2 [point de départ, point d’attache]: stipites ab infimo revincti, Caes. BG. 7, 73, 3: troncs solidement attachés à la partie inférieure, par la base; cornua ab labris argento circumcludere, Caes. BG. 6, 28, 6: entourer d'argent les cornes sur les bords de la partie évasée. [zapst]¶3 [fig.] du côté de, du parti de, en faveur de: abs te stat, Plaut. Rud. 1100: il se tient de ton bord, cf. Cic. Inv. 1, 4; Br. 273; ab reo dicere, Cic. Clu. 93: parler en faveur de l'accusé; vide ne hoc totum sit a me, Cic. de Or. 1, 55: prends garde que cela ne soit tout en ma faveur; a petitore, a possessore agere, Plin. Ep. 6, 2, 2: plaider pour le compte du demandeur, du défendeur. [zapst]¶4 du côté de, sous le rapport de: a materno genere, Cic. Sull. 25: du côté maternel, par sa mère, cf. Ov. M. 2, 368; a re frumentaria laborare, Caes. BC. 3, 9, 5: souffrir de l'approvisionnement en blé; a mitilibus, a pecunia imparati, Cic. Att. 7, 15, 3: pris au dépourvu sous le rapport des troupes, de l'argent; ab exemplis copiose aliquid explicare, Cic. Br. 198: développer qqch avec une grande richesse d'exemples; tempus mutum a litteris, Cic. Att. 8, 14, 1: époque silencieuse sous le rapport des lettres [où l'on n'écrit point]; eorum impunitas fuit a judicio, a sermone, Cic. Post. 27: ils ont agi impunément au regard de la justice, au regard de l'opinion publique; mons vastus ab natura et humano cultu, Sall. J. 48, 3: montagne désolée sous le rapport de la nature du sol et de sa culture par l'homme [stérile et inculte]; ab omni parte, Hor. O. 2, 16, 27: sous tous les rapports. [zapst]¶5 servus a pedibus meis, Cic. Att. 8, 5, 1 [mss]: esclave qui me sert du point de vue de mes pieds [qui fait mes courses] II [puis ab suivi du nom de l'objet confié à la garde, à la surveillance] servus ab argento, a frumento, a veste, a vinis, esclave préposé à l'argenterie, à l'approvisionnement, à la garde-robe, aux vins; a bibliotheca, bibliothécaire; a valetudinario, infirmier; liberti ab epistulis et libellis et rationibus, Tac. An. 15, 35: affranchis chefs du secrétariat, maîtres des requêtes, chefs de la comptabilité; libertus et a memoria ejus, Suet. Aug. 79: son affranchi en même temps que son historiographe; novum officium instituit a voluptatibus, Suet. Tib. 42: il créa une nouvelle charge, l'intendance des plaisirs. [ABCR]IV à partir de: [zapst]¶1 de, à partir de, depuis: a porta Esquilina video... Cic. de Or. 2, 276: de la porte Esquiline je vois..., cf. Caes. BG. 2, 24, 2; ut erat a Gergovia despectus in castra, Caes. BG. 7, 45, 4: étant donné que de Gergovie la vue plongeait dans le camp; a vestibulo curiae, Liv. 1, 48, 1: dès le vestibule de la curie; gemere ab ulmo, Virg. B. 1, 58: gémir au sommet de l'orme; ab equo oppugnare, Prop. 3, 11, 13: assaillir à cheval; contra sensus ab sensibus repugnat, Lucr. 1, 693: il va à l'encontre des sens en s'appuyant sur les sens; ab summo, Caes. BG. 2, 18, 1: à partir du sommet, cf. 7, 73, 6; a medio ad summum, Cic. Tim. 20: du centre aux extrémités; da ab Delphio cantharum circum, Plaut. Most. 347: fais circuler la coupe en commençant par Delphium, cf. As. 891; orae maritimae praesum a Formiis, Cic. Fam. 16, 12, 5: je commande le littoral à partir de Formies; ab eo loco, Fam. 7, 25, 2: à partir de ce passage, de ces mots... [zapst]¶2 [évaluation d'une distance]: septumas esse aedes a porta, Plaut. Ps. 597: [il m'a dit] que c'était la septième maison à partir de la porte, cf. Varr. R. 3, 2, 14; Caes. BG. 2, 7, 3; 4, 22, 4; 5, 32, 1; quod tanta machinatio ab tanto spatio instrueretur, Caes. BG. 2, 20, 3: (ils se moquaient) de la construction à une si grande distance d'une si grande machine; v. longe, prope, procul avec ab; ultima stella a caelo, Cic. Rep. 6, 16: étoile la plus éloignée du firmament II [limites d'un espace] ab... ad, depuis... jusqu'à: Caes. BG. l, 1, 7; Liv. 1, 2, 5, ab imo ad summum totus moduli bipedalis, Hor. S. 2, 3, 308: de la base au sommet haut en tout de deux pieds; a Vestae ad Tabulam Valeriam, Cic. Fam. 14, 2, 2: du temple de Vesta à la Table Valérienne. [zapst]¶3 à partir de = y compris, avec: teneram ab radice ferens cupressum, Virg. G. 1, 20: portant un tendre cyprès avec ses racines; ab radicibus imis, Virg. G. 1, 319: [épis arrachés] avec toutes leurs racines. [ABCR]V [point de départ d'un jugement, d'une opinion, etc.] [zapst]¶1 d'après: aliquid ab aliqua re cognoscere, Caes. BG 1, 22, 2: reconnaître qqch d'après tel détail; a certo sensu et vero judicare de aliquo, Br. d. Fam. 11, 10, 1: juger qqn avec un sentiment sûr et vrai; ab annis spectare, Virg. En. 9, 235: considérer d'après l'âge; populum ab annis digerere, Ov. F. 6, 83: partager l'ensemble des citoyens d'après l'âge, cf. M. 14, 323; Tr. 4, 6, 39; Ep. 2, 86 II ab arte inexperta, Tib. 2, 1, 56: avec un art inexpérimenté, cf. 1, 5, 4; Ov. Tr. 2, 462. [zapst]¶2 [point de départ d'un sentiment], d'après, par suite de, du fait de: v. metuere, timere ab aliquo, craindre du fait de qqn, cf. Cic. Amer. 8; Fam. 5, 6, 2; Sul. 59; Phil. 7, 2; Liv.22, 36, 1; 24, 38, 9; v. sperare ab aliquo Cic. Off. 1, 49; Phil. 12, 26; Pis. 12; Liv. 21, 13, 3; metus omnis a vi atque ira deorum pulsus esset, Cic. Nat. 1, 45: toute crainte de la puissance et de la colère des dieux serait chassée, cf. Liv. 23, 15, 7; 23, 36, 1; 25, 33, 5, etc. [ABCR]VI à partir de [temps], depuis [zapst]¶1 a primo, a principio, dès le début; a principiis, dès les débuts; ab initio, dès le commencement; a puero, a pueritia, dès l'enfance; ab ineunte adulescentia, dès le commencement de la jeunesse II [à la prépos. se joignent souvent inde, jam, jam inde, statim, protinus] II longo spatio temporis a Dyrrachinis prœliis intermisso, Caes. BC. 3, 84, 1: un long intervalle de temps s'étant écoulé depuis les combats de Dyrrachium; ab hoc tempore anno sescentesimo rex erat, Cic. Rep. 1, 58: il était roi il y a six cents ans à compter de notre époque, cf. CM 19; ponite ante oculos unum quemque veterum; voltis a Romulo? voltis post liberam civitatem ab iis ipsis qui liberaverunt? Cic. Par. 11: évoquez la vie de chacun des anciens; voulez-vous remonter à Romulus? voulez-vous remonter, après la fondation de la liberté, à ceux précisément qui l'ont fondée? lex a sexagesimo anno senatorem non citat, Sen. Brev. 20, 4: la loi ne convoque pas le sénateur après soixante ans aux séances. [zapst]¶2 [noms de pers.] jam inde a Pontiano, Cic. Att. 12, 44, 2: depuis Pontianus [l'affaire de Pontianus]; exspecto te, a Peducaeo utique, Cic. Att. 12, 51, 1: je t'attends, en tout cas sans faute après Péducaeus [après l'affaire réglée avec Péducaeus] [zapst]¶3 [évaluation d'un laps de temps]: ab... ad (usque ad), depuis... jusqu'à: Cic. Br. 328; de Or. 2, 52; Caes. BG. 1, 26, 2; Liv. 26, 25, 11, etc. II [évaluation d'une durée, d'un rang chronologique] annus primus ab honorum perfunctione, Cic. de Or. 3, 7: la première année après l'achèvement des magistratures; quartus ab Arcesilao fuit, Cic. Ac. 1, 46: il fut le quatrième en partant d'Arcésilas; secundus a Romulo conditor urbis, Liv. 7, 1, 10: le second fondateur de Rome après Romulus, cf. 1, 17, 10; Hor. S. 2, 3, 193; Virg. B. 5, 49. [zapst]¶4 après, aussitôt après, au sortir de: ab re divina, Plaut. Pœn. 618: après le sacrifice; ab decimae legionis cohortatione profectus, Caes. BG. 2, 25, 1: étant parti, immédiatement après avoir harangué la dixième légion; a tuo digressu, Cic. Att. 1, 5, 4: après ton départ; ab ea [auctione] Cic. Att. 13, 30, 1: aussitôt après [la vente]; ab ipso cibo, Sen. Contr. 1, praef. 17: aussitôt après avoir mangé. [ABCR]VII du fait de, par l'effet de [zapst]¶1 [cause efficiente, surtout avec les inchoatifs]: calescere ab, Cic. Nat. 2, 138: se réchauffer grâce à; mitescere a sole, Cic. frg. F. 1, 17: s'adoucir sous l'action du soleil, cf. Varr. L. 5, 109; 7, 83; Ov. M. 1, 66; F. 5, 323 II qua mare a sole conlucet, Cic. Ac. 2, 105: sur toute l'étendue où la mer brille par l'effet du soleil, cf. Nat. 2, 92; zona torrida semper ab igni, Virg. G. 1, 234: zone toujours brûlante par suite du feu; lassus ab, Hor. S. 2, 2, 10: fatigué du fait de; a vento unda tumet, Ov. F. 2, 776: le vent fait gonfler l'onde, cf. 1, 215. [zapst]¶2 par suite de, par un effet de, en raison de [avec un nom de sentiment]: scio me ab singulari amore ac benevolentia, quaecumque scriba, tibi scribere, Balb. Fam. 9, 7 B, 3: je sais que c'est un attachement, un dévouement sans égal qui me font t'écrire tout ce que je t'écris; ab ira, Liv. 24, 30, 1: par l'effet de la colère; ab odio plebis an ab servili fraude, Liv. 3, 15, 7: par suite de la haine du peuple ou de la perfidie des esclaves; [constr. très fréq. d. Liv. cf. 5, 5, 3; 9, 40, 17; 10, 5, 2; 27, 17, 5; 28, 7, 9; 36, 24, 7; etc.]; a duabus causis punire princeps solet, Sen. Clem. 1, 20, 1: deux raisons d'ordinaire amènent le prince à punir; ab hoc, Varr. R. 2, 3, 7: par suite de cela, en raison de cela, cf. 2, 7, 6 II gravis ab, Ov. H. 10, 138: alourdi par; a somno languida, Ov. H, 10, 9: alanguie par le sommeil; dives ab, Ov. H. 9, 96: enrichi par. [ABCR]VIII [après les verbes passifs] [zapst]¶1 [avec un nom de pers. pour marquer le sujet logique de l'action; constr. courante] [zapst]¶2 [avec des noms de choses considérées comme des pers.]: a civitatibus, Cic. Verr. 3, 176: par les villes; a classe, Verr. 5, 63: par la flotte; a re publica, Cic. Mur. 7: par l'état; a legibus, Cic. Mil. 9: par les lois; a natura, Cic. Phil. 14, 32: par la nature; a studiis adulescentium, Cic. de Or. 3, 207: par le zèle des jeunes gens; a ventis invidiae, Cic. Verr. 3, 98: par les vents de la malveillance; a more majorum, Cic. Fam. 13, 10, 1: par la coutume des ancêtres; a vero, a falso, Cic. Ac. 2, 71: par le vrai, par le faux; defici a viribus, Caes. BC. 3, 64, 3: être abandonné par ses forces. [zapst]¶3 [après l'adj. verbal] Cic. de Or. 2, 86; Pomp. 34; etc. [zapst]¶4 [différent de per]: aliquid a suis vel per suos potius iniquos ad te esse delatum, Cic. ad Br. 1, 1, 1: [il m'a paru soupçonner] que ses ennemis t'ont rapporté ou plutôt t'ont fait rapporter quelque histoire; qui a te defensi et qui per te servati sunt, Cic. Pet. 38: ceux que tu as défendus et ceux que ton entremise a sauvés. [zapst]¶5 [avec des intr. équivalant pour le sens à des passifs] a paucis interire, Cic. Off. 2, 26: périr sous les coups de quelques hommes, cf. Lucr. 6, 709; mori ab, Cic. Fam 15,17, 2; Sen. Contr. 5. 3; perire ab, Nep. Reg. 3, 3; Ov. P, 3, 3, 46; cadere ab, Tac. An. 16, 9; vapulare ab, Sen. Contr. 9, 4, 2; Sen. Apoc. 15; Quint. 9, 2, 12. Q. [zapst]¶1 abs est rare; se trouve devant t, surtout dans l'expr. abs te II aps Inscr. et divers mss. de Plaut. et des lettres de Cic. II af, signalé par Cic. Or. 158, se lit dans des Inscr. [zapst]¶2 d'après les gram. anciens a se place devant les consonnes, ab devant les voyelles et devant h; mais ni les mss. ni les Inscr. ne vérifient cette règle. [zapst]¶3 qqf a, ab se trouvent après le relatif (quo ab): Plaut. As. 119; Rud. 555 II chez les poètes et chez Tacite, rarement ailleurs, entre le subst. et son déterminatif [adjectif, génitif, ou nom propre apposé]: judice ab uno Tac. An. 2, 60, par un seul juge; initio ab Suriae An. 4, 5, depuis les frontières de la Syrie; oppido a Canopo Tac. An 2, 60, à partir de la ville de Canope; uxore ab Octavia abhorrebat, Tac. An. 13, 12: il se détournait de son épouse Octavie II chez Ovide, séparé par ipse du complément: H. 9, 96; 12, 18; Pont. 3, 3, 46, etc. II quand il y a deux compléments liés par une copule, placé devant le second: Plaut. As. 163; Prop. 4, 3, 39; Ov. H. 6, 108, etc. [zapst]¶4 en composition, a devant m, v, (amovere, avertere); abs devant c, p, t (abscondere, abstinere, asportare = absportare); au devant f (auferre, aufugere), sauf afui parf. de absum; ab devant les autres consonnes, sauf aspernari au lieu de abspernari.* * *A meis ciuibus ea res mihi fuit honori. id est, Ob eam rem honoribus affectus sum a ciuibus meis. Ci. Pour cela m'ont honoré les habitants de nostre ville.\A nobilitate igitur periculum. Subaudi, Est, Impendet, Imminet, aut aliquid simile. Cic. Il y a danger de la part ou costé de la noblesse, ou des nobles.\Ab aliquo perire, id est occidi. Plin. Estre tué par aucun.\A et Ab, motum a loco significant: vt, A villa redeo, ab agro, vel ab agris. Je retourne de la metairie, Des champs.\A et Ab, interdum per QVVM declarantur: seruiuntque tempori significando: vt, A paruo te noui: Hoc est, quum adhuc paruus esses. Quand tu estois encore petit enfant.\Ab adolescentia. Cic. Dés le commencement de ma jeunesse, Dés que je commencoye à venir en eage.\Ab ineunte adolescentia. Plaut. Cic. Dés le commencement de mon adolescence, ou de mon eage.\A cunabulis. Plaut. Dés le berceau, Dés mon enfance.\Ab infante duratus. Colu. Endurci dés son enfance, ou d'enfance.\Ab infantibus, Id est a pueritia. Cels. Dés l'enfance, D'enfance.\A paruis. Terent. De jeunesse, Dés qu'on estoit encore petit.\A primordio sui. Tacit. Depuis son commencement.\A principiis ita diligentior fiet puer. Quintil. Dés le commencement.\A pueritia. Cic. D'enfance, Dés l'enfance.\A tenero et a teneris. Colum. D'enfance, Dés qu'on estoit encore tendre, ou petit tendron.\A et Ab, finitum rei alicuius aut temporis terminum significant: et fere sequitur ad, vel vsque ad, aut aliquid idem pollens: vt, A principio ad finem. Dés, ou Depuis le commencement jusques à la fin. \ Ab auo. Terent. Dés le temps de l'ayeul.\Ab aurora. Plaut. Dés le poinct, ou l'aube du jour.\Ab sole orto in multum diei stetere in acie. Liu. Depuis le soleil levé.\A calce ad carceres. Id est, A fine ad principium. Cic. De la fin au commencement.\A capite vsque ad calcem. Plaut. Depuis le commencement jusques à la fin, ou Depuis le hault jusques au bas.\Talos a vertice pulcher ad imos. Horat. Depuis le sommet de la teste, jusques à la plante des pieds, ou jusques aux talons.\Ab extremo orsi. Liu. Commenceants au dernier.\A fundamento. Plaut. Depuis le fondement.\A fundo. Virg. Depuis le fond.\Ab infimo. Plaut. Depuis le fin bas.\Ab humili ad summum. Cic. Du bas au plus hault.\Ab illo tempore. Cic. Dés, ou Depuis ce temps là.\Ab hora tertia bibebatur. Cic. Depuis trois heures.\Ab imis vnguibus vsque ad verticem summum. Cic. Depuis le fin bout des ongles du pied, jusques au sommet de la teste.\Ab initio. Cic. Dés, ou Depuis le commencement.\A mane. Plaut. Depuis le matin.\A media nocte togatus ero. Mart. Dés, ou Depuis minuict.\Ab omni vetustate acceptum. Cic. De toute ancienneté.\A pridie Idus Sept. Plin. Depuis le jour de devant les Ides.\A prima luce. Caes. Dés le fin matin. Dés qu'il commencea à faire cler.\A primo, pro A principio. Ci. Au premier, ou Du commencement.\A summo. Plaut. Depuis le hault.\A terra ad caelum percontari. Plaut. Depuis un bout jusques à l'autre.\A vestigio ad verticem. Plin. Depuis la plante des pieds jusques au sommet de la teste.\A et Ab separationem significant. Terent. Ita tum discedo ab illo. D'avec luy.\A vel Ab, pro Contra: vt nonnullis placet. Virg. Defendo a frigore myrtos. Du froid, ou Contre le froid.\A vel Ab, pro Praeter, siue contra. Plin. Id quod notasse, non ab re est. Il n'est pas sans propos, ou inutile. Il n'est pas impertinent.\Quae ab re sunt. Choses impertinentes, et non servantes à la matiere. B.\Ab re est remissior. Il est trop negligent et nonchalant de son profict. B.\Ab re, Contra commodum. Plau. Ab re consulit. Contre le profict et utilité de celuy à qui il donne conseil. Il luy conseille son dommage.\Ab re orare. Plau. Prier en vain, ou demander quelque chose oultre raison et sans propos.\Ab re, pro Ob eam rem. Liu. Id, ab re, Interregnum appellatum. Pour ce, Pour ceste cause.\Tantumne ab re tua est otii tibi, vt, etc. Cic. As tu bien tant de loisir avec tes affaires? Tes affaires te donnent ils bien tant de loisir?\Non ab re. Suet. Il n'est point impertinent, ou hors de propos.\Haud ab re duxi. Liu. J'ay estimé n'estre point inutile, ou sans raison.\Non ab re. Non sans cause.\A vel Ab, pro Post, vel statim, seu concinuo post. Pli. Dulcissimum ab hominis camelinum lac. Le laict du chameau est le plus doulx apres celuy de la femme.\A ientaculo. Plaut. Apres desjuner.\Cuius a morte hic tertius et tricesimus est annus. Cic. C'est cy la XXXIII. annee depuis son trespas.\Vt primum a tuo digressu Romam veni. Cic. Apres.\A rege secundus. Le second apres le roy.\Hostium a tergo incursum vidit. Liu. Par derriere, Du costé de derriere.\A Senatu stat. Cic. Il est du parti du Senat, Il tient pour le Senat, Il tient le parti du Senat.\Dicere ab reo. Cic. Parler ou plaider pour le defendeur.\Hoc totum est a me. Cic. Tout cela sert à mon propos. Tout cela fait pour moy.\A nobis facit. Cic. Sert à nostre propos.\A vel Ab, pro énéka, siue pro, Quod pertinet ad, Cic. cum a militibus, tua pecunia. Mal fourniz et pourveuz quant à gens de guerre et argent.\A morbo valui, ab animo aeger fui. Plaut. Quant est de la maladie, j'en suis gueri.\A me pudica est. Plaut. Quant est de moy, je vous responds de moy qu'elle est femme de bien.\Narrat vt virgo a se integra etiam tum siet. Terent. Que de sa part elle est pucelle.\Doleo ab animo, doleo ab oculis. Plaut. Je suis malade en l'esprit, J'ay l'esprit fasché. J'ay mal aux yeuls.\Otiosus ab animo. Plaut. Qui n'ha nulle fantasie en son esprit.\Inops eram ab amicis. Cic. Povre d'amis.\Nunquam a causis et iudiciis districtior fui. Cic. Je ne fus oncq plus empesché de procez.\Ab hac parte reddemus vos securos. Planc. Ciceroni. De ce costé, quant à ce.\Ab se cantat cuia sit. Plaut. D'elle mesme.\Ab transenna lumbricum petit. Plaut. Parmi la fenestre, ou le guichet. Aucuns sont d'advis que le vray sens est tel, Cest oyseau cerche sa viande parmi le filé, ou le laqs, ou le piege, ou le collet qui est tendu pour le prendre.\Salutem a bonis afferre. Cic. Par les bons.\Ab ostio omnia isthaec audiui. Plaut. De l'huis.\Ipsa protinus a via amicumsalutes. Mart. Du chemin, En passant.\A foris. Plin. Par dehors.\A vel Ab, pro Versus, seu quod vulgo, De parte dicimus.\Quod a sole fuit. Plin. Qui avoit esté du costé du soleil, Tourné vers le soleil, Devers le soleil.\Firmos omnino et duces habemus ab occidente, et exercitus. Cic. Vers la partie d'occident.\A dextera. Plin. Du costé dextre. A dextre.\Ictus ab latere. Liuius. Feru ou frappé par le flan.\A contraria aure instillare. Plin. Par l'oreille opposite.\A vento aliquid opponere. Pli. De devers le vent. Du costé du vent.\A vel Ab cum ablatiuo personae, eleganter domicilium significat: vt, A iudice venio. hoc est, a domo iudicis, quod inepte dicitur, De apud. De chez vous, De vostre mesnie.\Ab ea egreditur. Terent. De chez elle.\A nobis domo est. De nostre maison. De chez nous.\A qua a ferrario fabro. Cels. Eaue de chez ung forgeron ou mareschal. Eaue en laquelle le mareschal estainct, ou trempe son fer.\A Pontio, ex Trebulano, ad quintum Idus Maii. Cic. De la maison de Pontius, Escript en la maison de Pontius, etc. C'est la fin et date des lettres.\A vel Ab sequente. quoque praepositione ad, vel ipsa subaudita, plerunque vtimur, vbi ab vna re ad aliam fit transitus. Terent. Ab labore ad libidinem. Du labeur à volupté.\A vel Ab nonnunquam ponitur pro Gallica praepositione Par. A potu quidam prandiumincipiunt. Plin. Par boire.\A fronte et a tergo. Cic. Devant et derriere, ou par devant et par derriere.\A pectore denudari. Cic. Estre descouvert par la poitrine, Avoir la poitrine descouverte.\Ab exteriori parte. Cels. Par dehors.\A verecundia. Liu. De honte qu'on ha.\Ab illo friget. Gel. Ce n'est rien aupris de luy.\A, Propter: vt A metu infamiae. Tacit. Pour crainte du deshonneur, Craignant deshonneur.\A spe quam successus rerum augebat. Liu. A cause de l'esperance, A raison ou pour l'esperance.\Ab ira et odio. Liu. Par courroux et haine.\A sole dolet. Plin. Il est malade du soleil, Le soleil luy a faict mal, ou l'a faict malade.\Ab, pro Erga. Cic. Ab innocentia clementissimus. Envers les innocens.\A vel Ab pro A parte, siue Ex parte. Liu. Ab Sabinis Metius Curtius. Du costé des Sabins, ou de la part des Sabins.\Ab Romanis tubae cornuaque cecinerunt. Liu. Les trompettes et cornets sonnerent du costé des Rommains. Les Rommains sonnerent la trompette.\Ei testamento legat grandem pecuniam a filio. Cic. Il luy laisse un legz d'une grande somme d'argent payable par les mains de son filz.\Ab aliqua re otium vel tempus habere. Terent. N'estre point empesché, et ne laisser point d'avoir bon loisir pour cela.\A vel Ab, proximitatem loci significat. Cic. Venisse eum a Roma. D'aupres de Romme.\Ab Roma aberat. Cic. N'estoit point autour, ou aupres de Romme.\Ab accidentibus, Qui ha charge de mettre en escript et d'advertir des choses qui surviennent. \ Ab aure, Secretaire.\A commentariis, Celuy qui fait le registre des prisonniers, Geolier, ou un Chroniqueur. \ Ab epistolis. Suet. Secretaire.\A latere Regis. Les amis familiers du Roy qui ne bougent de son costé. \ A libellis, Maistre des requestes.\A manu, A manu, seruus, et A manibus. Suet. Un clerc qui sert pour escrire.\A pedibus, vel A pedibus seruus. Cic. Un laquay. quod etiam Ad pedes, Martiali: et Circum pedes, Ciceroni: dicitur.\A secretis, Secretaire.\A studiis. Sue. Celuy de qui nous nous servons au faict de nos estudes.\A rationibus. Suet. Maistre correcteur, auditeur, ou autre officier és comptes. President des comptes. B.\A voluptatibus. Suet. Qui ha charge d'inventer toute sorte de passetemps pour le prince.\Positis castris a milibus passuum quindecim. Caes. Ayant assis son camp à quinze mille pas pres.\Ab illo tibi soluam. Cic. Je te feray delivrer par luy ce que je te doy.\Viaticum vt dem ab trapezita tibi. Plaut. A fin que je te baille argent pour voyager par les mains du banquier, Que je te face delivrer argent par la banque.\Ab Aulo Sextilio dicit se dedisse, et a suis fratribus. Cic. Il dit avoir payé de l'argent de Sextilius, et de l'argent ou de la bourse de ses freres.\A cauda de ouo exeunt. Plin. La queue devant, ou la queue la premiere. \ Pedibus genitus Nero. Pli. Les pieds devant.\Quaecunque animal pariunt, in capita gignunt. Plin. Les testes devant.\A matre pulli. Colum. Prins dessoubs les ailes de la mere.\A lenone manu asserere. Plaut. Retirer une fille, et la delivrer d'entre les mains d'un maquereau.\Instructus a philosophia. Cic. Garni de philosophie. Scavant en philosophie.\Inuictus a labore. Cic. Qui ne se lasse point de labeur et travail. Non vaincu de ou par labeur.\Ab exule prope esse. Taci. Estre presque banni. N'estre gueres moins que banni.\A contumelia, quam a laude propius fuerit, post Vitellium eligi. Tacit. Estre esleu apres Vitelle, approcheroit plus de deshonneur, que de gloire.\Ab amore scribere. Balbus Ciceroni. De grand amour.\Ab aspectu decorus. Colu. Beau à veoir.\Ab aliquo describere. Cic. Transcrire du livre d'un autre.\A se aliquid promere. Cic. Dire quelque chose du sien, de soymesme et de son invention.\A me salutem dic Ciceroni. Cic. Salue Cicero de par moy.\A me illos habe commendatissimos. Cic. Je te les recommande tant que je puis. Ayes les en recommandation pour l'amour de moy.\A sole calor. Cic. Chaleur de soleil.\A puppi religatus. Cic. Attaché, ou lié à la poupe.\A stirpe socius Pop. Rom. Sallust. De race.\A stirpe, pro Stirpitus. Liu. Dés la racine, Totalement, du tout.\Ab auro fulgorem reuereri. Lucret. Avoir en reverence ceulx qui sont vestus de drap d'or, ou qui reluisent de dorures.\A limine disciplinas salutare. Seneca. Estudier quelque peu et legerement.\Ab eo, pro Eius. Terent. Atque ab eo gratiam inibo. Je gaigneray sa bonne grace.\Ab illo iniuria. Terent. Le tort qu'il fait.\A, interdum redundare videtur. Tacit. A metu infamiae. De paour de deshonneur. Liu. Castra a stationibus firma.\A et Ab, eleganter vtimur cum his dictionibus Vsque et Prope. Cic. Vsque a Capitolio. Dés le Capitole.\Tam prope ab domo. Cic. Si pres de la maisons. -
87 animus
ănĭmus, i, m. [a Graeco-Italic form of anemos = wind (as ego, lego, of ego, lego); cf. Sanscr. an = to breathe, anas = breath, anilas = wind; Goth. uz-ana = exspiro; Erse, anal = breath; Germ. Unst = a storm (so, sometimes); but Curt. does not extend the connection to AФ, aêmi = to blow; a modification of animus—by making which the Romans took a step in advance of the Greeks, who used hê psuchê for both these ideas—is anima, which has the physical meaning of anemos, so that Cic. was theoretically right, but historically wrong, when he said, ipse animus ab anima dictus est, Tusc. 1, 9, 19; after the same analogy we have from psuchô = to breathe, blow, psuchê = breath, life, soul; from pneô = to breathe, pneuma = air, breath, life, in class. Greek, and = spirit, a spiritual being, in Hellenistic Greek; from spiro = to breathe, blow, spiritus = breath, breeze, energy, high spirit, and poet. and post-Aug. = soul, mind; the Engl. ghost = Germ. Geist may be comp. with Germ. giessen and cheô, to pour, and for this interchange of the ideas of gases and liquids, cf. Sol. 22: insula adspiratur freto Gallico, is flowed upon, washed, by the Gallic Strait; the Sanscr. atman = breath, soul, with which comp. aytmê = breath; Germ. Odem = breath, and Athem = breath, soul, with which group Curt. connects auô, aêmi; the Heb. = breath, life, soul; and = breath, wind, life, spirit, soul or mind].I.In a general sense, the rational soul in man (in opp. to the body, corpus, and to the physical life, anima), hê psuchê:II.humanus animus decerptus ex mente divina,
Cic. Tusc. 5, 13, 38:Corpus animum praegravat, Atque affixit humo divinae particulam aurae,
Hor. S. 2, 2, 77:credo deos immortales sparsisse animos in corpora humana, ut essent qui terras tuerentur etc.,
Cic. Sen. 21, 77:eas res tueor animi non corporis viribus,
id. ib. 11, 38; so id. Off. 1, 23, 79:quae (res) vel infirmis corporibus animo tamen administratur,
id. Sen. 6, 15; id. Off. 1, 29, 102:omnes animi cruciatus et corporis,
id. Cat. 4, 5, 10:levantes Corpus et animum,
Hor. Ep. 2, 1, 141:formam et figuram animi magis quam corporis complecti,
Tac. Agr. 46; id. H. 1, 22:animi validus et corpore ingens,
id. A. 15, 53:Aristides primus animum pinxit et sensus hominis expressit, quae vocantur Graece ethe, item perturbationes,
first painted the soul, put a soul into his figures, Plin. 35, 10, 36, § 98 (cf.:animosa signa,
life-like statues, Prop. 4, 8, 9): si nihil esset in eo (animo), nisi id, ut per eum viveremus, i. e. were it mere anima, Cic. Tusc. 1, 24, 56:Singularis est quaedam natura atque vis animi, sejuncta ab his usitatis notisque naturis, i. e. the four material elements,
id. ib. 1, 27, 66: Neque nos corpora sumus. Cum igitur nosce te dicit, hoc dicit, nosce animum tuum, id. ib. 1, 22, 52:In quo igitur loco est (animus)? Credo equidem in capite,
id. ib. 1, 29, 70:corpora nostra, terreno principiorum genere confecta, ardore animi concalescunt,
derive their heat from the fiery nature of the soul, id. ib. 1, 18, 42:Non valet tantum animus, ut se ipsum ipse videat: at, ut oculus, sic animus, se non videns alia cernit,
id. ib. 1, 27, 67: foramina illa ( the senses), quae patent ad animum a corpore, callidissimo artificio natura fabricata est, id. ib. 1, 20, 47: dum peregre est animus sine corpore velox, independently of the body, i. e. the mind roaming in thought, Hor. Ep. 1, 12, 13:discessus animi a corpore,
Cic. Tusc. 1, 9, 18; 1, 30, 72:cum nihil erit praeter animum,
when there shall be nothing but the soul, when the soul shall be disembodied, id. ib. 1, 20, 47; so,animus vacans corpore,
id. ib. 1, 22, 50; and:animus sine corpore,
id. ib. 1, 22, 51:sine mente animoque nequit residere per artus pars ulla animai,
Lucr. 3, 398 (for the pleonasm here, v. infra, II. A. 1.):Reliquorum sententiae spem adferunt posse animos, cum e corporibus excesserint in caelum pervenire,
Cic. Tusc. 1, 11, 24:permanere animos arbitramur consensu nationum omnium,
id. ib. 1, 16, 36:Pherecydes primus dixit animos esse hominum sempiternos,
id. ib. 1, 16, 38:Quod ni ita se haberet, ut animi immortales essent, haud etc.,
id. Sen. 23, 82: immortalitas animorum, id. ib. 21, 78; id. Tusc. 1, 11, 24; 1, 14, 30:aeternitas animorum,
id. ib. 1, 17, 39; 1, 22, 50 (for the plur. animorum, in this phrase, cf. Cic. Sen. 23, 84); for the atheistic notions about the soul, v. Lucr. bk. iii.—In a more restricted sense, the mind as thinking, feeling, willing, the intellect, the sensibility, and the will, acc. to the almost universally received division of the mental powers since the time of Kant (Diog. Laert. 8, 30, says that Pythagoras divided hê psuchê into ho nous, hai phrenes, and ho thumos; and that man had ho nous and ho thumos in common with other animals, but he alone had hai phrenes. Here ho nous and ho thumos must denote the understanding and the sensibility, and hai phrenes, the reason. Plutarch de Placit. 4, 21, says that the Stoics called the supreme faculty of the mind (to hêgemonikon tês psuchês) ho logismos, reason. Cic. sometimes speaks of a twofold division; as, Est animus in partes tributus duas, quarum altera rationis est particeps, altera expers (i. e. to logistikon and to alogon of Plato; cf. Tert. Anim. 16), i. e. the reason or intellect and the sensibility, Tusc. 2, 21, 47; so id. Off. 1, 28, 101; 1, 36, 132; id. Tusc 4, 5, 10; and again of a threefold; as, Plato triplicem finxit animum, cujus principatum, id est rationem in capite sicut in arce posuit, et duas partes ( the two other parts) ei parere voluit, iram et cupiditatem, quas locis disclusit; iram in pectore, cupiditatem subter praecordia locavit, i. e. the reason or intellect, and the sensibility here resolved into desire and aversion, id. ib. 1, 10, 20; so id. Ac. 2, 39, 124. The will, hê boulêsis, voluntas, arbitrium, seems to have been sometimes merged in the sensibility, ho thumos, animus, animi, sensus, and sometimes identified with the intellect or reason, ho nous, ho logismos, mens, ratio).A.1.. The general power of perception and thought, the reason, intellect, mind (syn.: mens, ratio, ingenium), ho nous:2.cogito cum meo animo,
Plaut. Most. 3, 2, 13; so Ter. Ad. 3, 4, 55:cum animis vestris cogitare,
Cic. Agr. 2, 24:recordari cum animo,
id. Clu. 25, 70;and without cum: animo meditari,
Nep. Ages. 4, 1; cf. id. Ham. 4, 2:cogitare volvereque animo,
Suet. Vesp. 5:animo cogitare,
Vulg. Eccli. 37, 9:statuere apud animum,
Liv. 34, 2:proposui in animo meo,
Vulg. Eccli. 1, 12:nisi me animus fallit, hi sunt, etc.,
Plaut. Men. 5, 9, 23:in dubio est animus,
Ter. And. 1, 5, 31; id. ib. prol. 1; cf. id. ib. 1, 1, 29:animum ad se ipsum advocamus,
Cic. Tusc. 1, 31, 75:lumen animi, ingenii consiliique tui,
id. Rep. 6, 12 al. —For the sake of rhet. fulness, animus often has a synonym joined with it: Mens et animus et consilium et sententia civitatis posita est in legibus,
Cic. Clu. 146:magnam cui mentem animumque Delius inspirat vates,
Verg. A. 6, 11:complecti animo et cogitatione,
Cic. Off. 1, 32, 117; id. de Or. 1, 2, 6:animis et cogitatione comprehendere,
id. Fl. 27, 66:cum omnia ratione animoque lustraris,
id. Off. 1, 17, 56:animorum ingeniorumque naturale quoddam quasi pabulum consideratio naturae,
id. Ac. 2, 41, 127.—Hence the expressions: agitatio animi, attentio, contentio; animi adversio; applicatio animi; judicium, opinio animorum, etc. (v. these vv.); and animum advertere, adjungere, adplicare, adpellere, inducere, etc. (v. these vv.).—Of particular faculties of mind, the memory:3.etiam nunc mihi Scripta illa dicta sunt in animo Chrysidis,
Ter. And. 1, 5, 46:An imprimi, quasi ceram, animum putamus etc. (an idea of Aristotle's),
Cic. Tusc. 1, 25, 61:ex animo effluere,
id. de Or. 2, 74, 300: omnia fert aetas, animum quoque;... Nunc oblita mihi tot carmina,
Verg. E. 9, 51.—Consciousness (physically considered) or the vital power, on which consciousness depends ( = conscientia, q. v. II. A., or anima, q. v. II. E.):4.vae miserae mihi. Animo malest: aquam velim,
I'm fainting, my wits are going, Plaut. Am. 5, 1, 6; id. Curc. 2, 3, 33:reliquit animus Sextium gravibus acceptis vulneribus,
Caes. B. G. 6, 38:Una eademque via sanguis animusque sequuntur,
Verg. A. 10, 487:animusque reliquit euntem,
Ov. M. 10, 459:nisi si timor abstulit omnem Sensum animumque,
id. ib. 14, 177:linqui deinde animo et submitti genu coepit,
Curt. 4, 6, 20: repente animo linqui solebat, Suet. Caes. 45:ad recreandos defectos animo puleio,
Plin. 20, 14, 54, § 152.—The conscience, in mal. part. (v. conscientia, II. B. 2. b.):5.cum conscius ipse animus se remordet,
Lucr. 4, 1135:quos conscius animus exagitabat,
Sall. C. 14, 3:suae malae cogitationes conscientiaeque animi terrent,
Cic. Sex. Rosc. 67.—In Plaut. very freq., and once also in Cic., meton. for judicium, sententia, opinion, judgment; mostly meo quidem animo or meo animo, according to my mind, in my opinion, Plaut. Men. 1, 3, 17:6.e meo quidem animo aliquanto facias rectius, si, etc.,
id. Aul. 3, 6, 3:meo quidem animo, hic tibi hodie evenit bonus,
id. Bacch. 1, 1, 69; so id. Aul. 3, 5, 4; id. Curc. 4, 2, 28; id. Bacch. 3, 2, 10; id. Ep. 1, 2, 8; id. Poen. 1, 2, 23; id. Rud. 4, 4, 94; Cic. Sest. 22:edepol lenones meo animo novisti,
Plaut. Curc. 4, 2, 19:nisi, ut meus est animus, fieri non posse arbitror,
id. Cist. 1, 1, 5 (cf.:EX MEI ANIMI SENTENTIA,
Inscr. Orell. 3665:ex animi tui sententia,
Cic. Off. 3, 29, 108).—The imagination, the fancy (for which Cic. often uses cogitatio, as Ac. 2, 15, 48):B.cerno animo sepultam patriam, miseros atque insepultos acervos civium,
Cic. Cat. 4, 6, 11:fingere animo jubebat aliquem etc.,
id. Sen. 12, 41: Fingite animis;litterae enim sunt cogitationes nostrae, et quae volunt, sic intuentur, ut ea cernimus, quae videmus,
id. Mil. 29, 79:Nihil animo videre poterant,
id. Tusc. 1, 16, 38.—The power of feeling, the sensibility, the heart, the feelings, affections, inclinations, disposition, passions (either honorable or base; syn.: sensus, adfectus, pectus, cor), ho thumos.1.a.. In gen., heart, soul, spirit, feeling, inclination, affection, passion: Medea, animo aegra, amore saevo saucia, Enn. ap. Auct. ad Her. 2, 22 (cf. Plaut. Truc. 2, 7, 36:(α).animo hercle homo suo est miser): tu si animum vicisti potius quam animus te, est quod gaudeas, etc.,
Plaut. Trin. 2, 2, 27 -29:harum scelera et lacrumae confictae dolis Redducunt animum aegrotum ad misericordiam,
Ter. And. 3, 3, 27:Quo gemitu conversi animi (sunt),
Verg. A. 2, 73:Hoc fletu concussi animi,
id. ib. 9, 498;4, 310: animum offendere,
Cic. Lig. 4; id. Deiot. 33; so Vulg. Gen. 26, 35.—Mens and animus are often conjoined and contrasted, mind and heart (cf. the Homeric kata phrena kai kata thumon, in mind and heart): mentem atque animum delectat suum, entertains his mind and delights his heart, Enn. ap. Gell. 19, 10:Satin tu sanus mentis aut animi tui?
Plaut. Trin. 2, 4, 53:mala mens, malus animus,
bad mind, bad heart, Ter. And. 1, 1, 137:animum et mentem meam ipsa cogitatione hominum excellentium conformabam,
Cic. Arch. 6, 14:Nec vero corpori soli subveniendum est, sed menti atque animo multo magis,
id. Sen. 11, 36:ut omnium mentes animosque perturbaret,
Caes. B. G. 1, 39; 1, 21:Istuc mens animusque fert,
Hor. Ep. 1, 14, 8:Stare Socrates dicitur tamquam quodam recessu mentis atque animi facto a corpore,
Gell. 2, 1; 15, 2, 7.—And very rarely with this order inverted: Jam vero animum ipsum mentemque hominis, etc.,
Cic. N. D. 2, 59, 147:mente animoque nobiscum agunt,
Tac. G. 29:quem nobis animum, quas mentes imprecentur,
id. H. 1, 84;and sometimes pleon. without such distinction: in primis regina quietum Accipit in Teucros animum mentemque benignam,
a quiet mind and kindly heart, Verg. A. 1, 304; so,pravitas animi atque ingenii,
Vell. 2, 112, 7 (for mens et animus, etc., in the sense of thought, used as a pleonasm, v. supra, II. A. 1.):Verum animus ubi semel se cupiditate devinxit mala, etc.,
Ter. Heaut. 1, 2, 34:animus perturbatus et incitatus nec cohibere se potest, nec quo loco vult insistere,
Cic. Tusc. 4, 18, 41:animum comprimit,
id. ib. 2, 22, 53:animus alius ad alia vitia propensior,
id. ib. 4, 37, 81; id. ad Q. Fr. 1, 1:sed quid ego hic animo lamentor,
Enn. Ann. 6, 40:tremere animo,
Cic. ad Q. Fr. 1, 1, 4:ingentes animo concipit iras,
Ov. M. 1, 166:exsultare animo,
id. ib. 6, 514.—So often ex animo, from the heart, from the bottom of one's heart, deeply, truly, sincerely:Paulum interesse censes ex animo omnia facias an de industria?
from your heart or with some design, Ter. And. 4, 4, 55; id. Ad. 1, 1, 47:nisi quod tibi bene ex animo volo,
id. Heaut. 5, 2, 6: verbum [p. 124] ex animo dicere, id. Eun. 1, 2, 95:sive ex animo id fit sive simulate,
Cic. N. D. 2, 67, 168:majore studio magisve ex animo petere non possum,
id. Fam. 11, 22:ex animo vereque diligi,
id. ib. 9, 6, 2:ex animo dolere,
Hor. A. P. 432:quae (gentes) dederunt terram meam sibi cum gaudio et toto corde et ex animo,
Vulg. Ezech. 36, 5; ib. Eph. 6, 6; ib. 1 Pet. 5, 3.—And with gen.With verbs:(β).Quid illam miseram animi excrucias?
Plaut. Mil. 4, 2, 76; 4, 6, 65:Antipho me excruciat animi,
Ter. Phorm. 1, 4, 10:discrucior animi,
id. Ad. 4, 4, 1:in spe pendebit animi,
id. Heaut. 4, 4, 5: juvenemque animi miserata repressit, pitying him in her heart, thumôi phileousa te kêdomenê te (Hom. Il. 1, 196), Verg. A. 10, 686.—With adjj.:b.aeger animi,
Liv. 1, 58; 2, 36; 6, 10; Curt. 4, 3, 11; Tac. H. 3, 58:infelix animi,
Verg. A. 4, 529:felix animi,
Juv. 14, 159:victus animi,
Verg. G. 4, 491:ferox animi,
Tac. A. 1, 32:promptus animi,
id. H. 2, 23:praestans animi,
Verg. A. 12, 19:ingens animi,
Tac. A. 1, 69 (for this gen. v. Ramsh. Gr. p. 323; Key, § 935; Wagner ad Plaut. Aul. v. 105; Draeger, Hist. Synt. I. p. 443).—Meton., disposition, character (so, often ingenium): nimis paene animo es Molli, Pac. ap. Cic. Tusc. 2, 21, 49:2.animo audaci proripit sese,
Pac. Trag. Rel. p. 109 Rib.:petulans protervo, iracundo animo,
Plaut. Bacch. 4, 3, 1; id. Truc. 4, 3, 1:ubi te vidi animo esse omisso (omisso = neglegenti, Don.),
Ter. Heaut. 5, 2, 9; Cic. Fam. 2. 17 fin.:promptus animus vester,
Vulg. 2 Cor. 9, 2: animis estis simplicibus et mansuetis nimium creditis unicuique, Auct. ad Her. 4, 37:eorum animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,
Sall. C. 14, 5:Hecabe, Non oblita animorum, annorum oblita suorum,
Ov. M. 13, 550:Nihil est tam angusti animi tamque parvi, quam amare divitias,
Cic. Off. 1, 20, 68:sordidus atque animi parvi,
Hor. S. 1, 2, 10; Vell. 2, 25, 3:Drusus animi fluxioris erat,
Suet. Tib. 52.—In particular, some one specific emotion, inclination, or passion (honorable or base; in this signif., in the poets and prose writers, very freq. in the plur.). —a.Courage, spirit:b.ibi nostris animus additus est,
Plaut. Am. 1, 1, 94; cf. Ter. Heaut. 3, 2, 31; id. And. 2, 1, 33:deficiens animo maesto cum corde jacebat,
Lucr. 6, 1232:virtute atque animo resistere,
Cic. Fam. 5, 2, 8:fac animo magno fortique sis,
id. ib. 6, 14 fin.:Cassio animus accessit, et Parthis timor injectus est,
id. Att. 5, 20, 3:nostris animus augetur,
Caes. B. G. 7, 70:mihi in dies magis animus accenditur,
Sall. C. 20, 6; Cic. Att. 5, 18; Liv. 8, 19; 44, 29:Nunc demum redit animus,
Tac. Agr. 3:bellica Pallas adest, Datque animos,
Ov. M. 5, 47:pares annis animisque,
id. ib. 7, 558:cecidere illis animique manusque,
id. ib. 7, 347 (cf.:tela viris animusque cadunt,
id. F. 3, 225) et saep.—Hence, bono animo esse or uti, to be of good courage, Varr. R. R. 2, 5, 5: Am. Bono animo es. So. Scin quam bono animo sim? Plaut. Am. 22, 39:In re mala animo si bono utare, adjuvat,
id. Capt. 2, 1, 9:bono animo fac sis,
Ter. Ad. 3, 5, 1:quin tu animo bono es,
id. ib. 4, 2, 4:quare bono animo es,
Cic. Att. 5, 18; so Vulg. 2 Macc. 11, 26; ib. Act. 18, 25;so also, satis animi,
sufficient courage, Ov. M. 3, 559.—Also for hope:magnus mihi animus est, hodiernum diem initium libertatis fore,
Tac. Agr, 30.— Trop., of the violent, stormy motion of the winds of AEolus:Aeolus mollitque animos et temperat iras,
Verg. A. 1, 57.—Of a top:dant animos plagae,
give it new force, quicker motion, Verg. A. 7, 383.—Of spirit in discourse: in Asinio Pollione et consilii et animi satis,
Quint. 10, 1, 113. —Haughtiness, arrogance, pride: quae civitas est in Asia, quae unius tribuni militum animos ac spiritus capere possit? can bear the arrogance and pride, etc., Cic. Imp. Pomp. 22, 66:c.jam insolentiam noratis hominis: noratis animos ejus ac spiritus tribunicios,
id. Clu. 39, 109; so id. Caecin. 11 al.; Ov. Tr. 5, 8, 3 (cf.:quia paululum vobis accessit pecuniae, Sublati animi sunt,
Ter. Hec. 3, 5, 56).—Violent passion, vehemence, wrath:d.animum vincere, iracundiam cohibere, etc.,
Cic. Marcell. 3:animum rege, qui nisi paret Imperat,
Hor. Ep. 1, 2, 62:qui dominatur animo suo,
Vulg. Prov. 16, 32.—So often in plur.; cf hoi thumoi: ego meos animos violentos meamque iram ex pectore jam promam, Plaut. Truc. 2, 7, 43:vince animos iramque tuam,
Ov. H. 3, 85; id. M. 8, 583; Prop. 1, 5, 12:Parce tuis animis, vita, nocere tibi,
id. 2, 5, 18:Sic longius aevum Destruit ingentes animos,
Luc. 8, 28:coeunt sine more, sine arte, Tantum animis iraque,
Stat. Th. 11, 525 al. —Moderation, patience, calmness, contentedness, in the phrase aequus animus, an even mind:e.si est animus aequos tibi,
Plaut. Aul. 2, 2, 10; id. Rud. 2, 3, 71; Cic. Rosc. Am. 50, 145; and often in the abl., aequo animo, with even mind, patiently, etc.:aequo animo ferre,
Ter. And. 2, 3, 23; Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Sen. 23, 84; Nep. Dion. 6, 4; Liv. 5, 39:aequo animo esse,
Vulg. 3 Reg. 21, 7; ib. Judith, 7, 23: Aequo animo est? of merry heart (Gr. euthumei), ib. Jac. 5, 13:animis aequis remittere,
Cic. Clu. 2, 6:aequiore animo successorem opperiri,
Suet. Tib. 25:haud aequioribus animis audire,
Liv. 23, 22: sapientissimus quisque aequissimo animo moritur; stultissimus iniquissimo. Cic. Sen. 23, 83; so id. Tusc. 1, 45, 109; Sall. C. 3, 2; Suet. Aug. 56:iniquo animo,
Att. Trag. Rel. p. 150 Rib.; Cic. Tusc. 2, 2, 5; Quint. 11, 1, 66.—Agreeable feeling, pleasure, delight:f.cubat amans animo obsequens,
Plaut. Am. 1, 1, 134:indulgent animis, et nulla quid utile cura est,
Ov. M. 7, 566; so, esp. freq.: animi causa (in Plaut. once animi gratia), for the sake of amusement, diversion (cf.:haec (animalia) alunt animi voluptatisque causa,
Caes. B. G. 5, 12):Post animi causa mihi navem faciam,
Plaut. Rud. 4, 2, 27; so id. Trin. 2, 2, 53; id. Ep. 1, 1, 43:liberare fidicinam animi gratia,
id. ib. 2, 2, 90:qui illud animi causa fecerit, hunc praedae causa quid facturum putabis?
Cic. Phil. 7, 6:habet animi causa rus amoenum et suburbanum,
id. Rosc. Am. 46 Matth.; cf. id. ib. § 134, and Madv. ad Cic. Fin. 2, 17, 56; Cic. Fam. 7, 2:Romanos in illis munitionibus animine causa cotidie exerceri putatis?
Caes. B. G. 7, 77; Plin. praef. 17 Sill.—Disposition toward any one:C.hoc animo in nos esse debebis, ut etc.,
Cic. Fam. 2, 1 fin.:meus animus erit in te semper, quem tu esse vis,
id. ib. 5, 18 fin.:qui, quo animo inter nos simus, ignorant,
id. ib. 3, 6; so id. ib. 4, 15;5, 2: In quo in primis quo quisque animo, studio, benevolentia fecerit, ponderandum est,
id. Off. 1, 15, 49:quod (Allobroges) nondum bono animo in populum Romanum viderentur,
to be well disposed, Caes. B. G. 1, 6 fin. —In the pregn. signif. of kind, friendly feeling, affection, kindness, liberality:animum fidemque praetorianorum erga se expertus est,
Suet. Oth. 8:Nec non aurumque animusque Latino est,
Verg. A. 12, 23.—Hence, meton., of a person who is loved, my heart, my soul:salve, anime mi,
Plaut. Curc. 1, 2, 3:da, meus ocellus, mea rosa, mi anime, da, mea voluptas,
id. As. 3, 3, 74; so id. ib. 5, 2, 90; id. Curc. 1, 3, 9; id. Bacch. 1, 1, 48; id. Most. 1, 4, 23; id. Men. 1, 3, 1; id. Mil. 4, 8, 20; id. Rud. 4, 8, 1; Ter. Eun. 1, 2, 15 et saep. —The power of willing, the will, inclination, desire, purpose, design, intention (syn.: voluntas, arbitrium, mens, consilium, propositum), hê boulêsis:D.qui rem publicam animo certo adjuverit,
Att. Trag Rel. p. 182 Rib.:pro inperio tuo meum animum tibi servitutem servire aequom censui,
Plaut. Trin. 2, 2, 23:Ex animique voluntate id procedere primum,
goes forth at first from the inclination of the soul, Lucr. 2, 270; so,pro animi mei voluntate,
Cic. Fam. 5, 20, 8 (v. Manut. ad h.l.):teneo, quid animi vostri super hac re siet,
Plaut. Am. prol. 58; 1, 1, 187:Nam si semel tuom animum ille intellexerit, Prius proditurum te etc.,
Ter. Heaut. 3, 1, 69:Prius quam tuom ut sese habeat animum ad nuptias perspexerit,
id. And. 2, 3, 4:Sin aliter animus voster est, ego etc.,
id. Ad. 3, 4, 46:Quid mi istaec narras? an quia non audisti, de hac re animus meus ut sit?
id. Hec. 5, 2, 19:qui ab auro gazaque regia manus, oculos, animum cohibere possit,
Cic. Imp. Pomp. 66:istum exheredare in animo habebat,
id. Rosc. Am. 18, 52: nobis crat in animo Ciceronem ad Caesarem mittere, we had it in mind to send, etc., id. Fam. 14, 11; Serv. ad Cic. ib. 4, 12:hostes in foro constiterunt, hoc animo, ut, etc.,
Caes. B. G. 7, 28:insurrexerunt uno animo in Paulum,
with one mind, Vulg. Act. 18, 12; 19, 29: persequi Jugurtham animus ardebat, Sall. J. 39, 5 Gerlach (others, animo, as Dietsch); so id. de Rep. Ord. 1, 8: in nova fert an mus mutatas dicere formas, my mind inclines to tell of, etc., Ov. M. 1, 1.—Hence, est animus alicui, with inf., to have a mind for something, to aim at, etc.:omnibus unum Opprimere est animus,
Ov. M. 5, 150:Sacra Jovi Stygio perficere est animus,
Verg. A. 4, 639:Fuerat animus conjuratis corpus occisi in Tiberim trahere,
Suet. Caes. 82 fin.; id. Oth. 6; cf. id. Calig. 56.—So, aliquid alicui in animo est, with inf., Tac. G. 3.—So, inducere in animum or animum, to resolve upon doing something; v. induco.—Trop., of the principle of life and activity in irrational objects, as in Engl. the word mind is used.1.Of brutes:2.in bestiis, quarum animi sunt rationis expertes,
whose minds, Cic. Tusc. 1, 33, 80:Sunt bestiae, in quibus etiam animorum aliqua ex parte motus quosdam videmus,
id. Fin. 5, 14, 38:ut non inscite illud dictum videatur in sue, animum illi pecudi datum pro sale, ne putisceret,
id. ib. 5, 13, 38, ubi v. Madv.:(apes Ingentes animos angusto in pectore versant,
Verg. G. 4, 83:Illiusque animos, qui multos perdidit unus, Sumite serpentis,
Ov. M. 3, 544:cum pecudes pro regionis caelique statu et habitum corporis et ingenium animi et pili colorem gerant,
Col. 6, 1, 1:Umbria (boves progenerat) vastos nec minus probabiles animis quam corporibus,
id. 6, 1, 2 si equum ipsum nudum et solum corpus ejus et animum contemplamur, App. de Deo Socr. 23 (so sometimes mens:iniquae mentis asellus,
Hor. S. 1, 9, 20).—Of plants:III.haec quoque Exuerint silvestrem animum, i. e. naturam, ingenium,
their wild nature, Verg. G. 2, 51.—Transf. Of God or the gods, as we say, the Divine Mind, the Mind of God:certe et deum ipsum et divinum animum corpore liberatum cogitatione complecti possumus,
Cic. Tusc. 1, 22, 51 (so mens, of God, id. ib. 1, 22, 66; id. Ac. 2, 41, 126):Tantaene animis caelestibus irae?
Verg. A. 1, 11. -
88 compono
com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).I.In gen., of different objects.A. 1.Of things in gen.:b.aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—To bring into contact, fit together, join:c.quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:ossa,
Cels. 8, 10, 2:jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—Esp., to pack up for a journey, etc.:2.omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—Of persons:B.is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—To set in opposition.1.To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:2.Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:hunc fatis,
id. 1, 39:cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—To oppose by way of comparison, to compare, contrast.(α).With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):(β).nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—With acc. and cum:II.ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.In partic.A.Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.1. (α).With ex:(β).exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —With abl.:(γ).mensam gramine,
Sil. 15, 51.—With acc. alone:2.medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—Esp., of buildings, etc., to construct, build:3.qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:urbem,
Verg. A. 3, 387:illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—Of words, to compound:4.vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—Of writings, speeches, etc.a.To compose, write, construct (very freq.):b.leges,
Lucr. 4, 966:compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:libellos,
Quint. 12, 8, 5:actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:interdictum,
id. Caecin. 21, 59:poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:epistulas,
id. ib. 2, 70:litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:versus,
Hor. S. 1, 4, 8:mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:cantus,
Tib. 1, 2, 53:in morem annalium,
Tac. Or. 22:orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:B.tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—From the notion of closing.1.To put away, put aside, put in place:2.armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:arma,
Hor. C. 4, 14, 52:tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—To store up, put away, collect:3.nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:pernas,
Cato, R. R. 162, 12:tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:herbas,
id. 12, 13, 2:poma,
id. 12, 47, 5:olivas,
Pall. Nov. 22, 5:herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:4. a.tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):cinerem,
Ov. F. 3, 547:cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:aliquem terra,
Sil. 9, 95.—Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:b.cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:aquas,
id. H. 13, 136:fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—Of persons:5.nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:defessa membra,
id. ib. 4, 438:si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.a.With personal object:b.aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:mentem somno,
id. 3, 162:religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—Of places, countries, etc.:c.C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:Campaniam,
id. H. 4, 3:Daciam,
id. ib. 3, 53.—With abstr. or indef. objects:d.si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:bella,
Tac. A. 3, 56:cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:lites,
Verg. E. 3, 108:seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:statum Orientis,
id. Calig. 1:Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:res Germanicas,
Suet. Vit. 9:discordias,
Tac. H. 4, 50:compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—Absol.:C. 1.coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—In gen., to arrange, adjust, order, set in order:2.aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—Esp., milit. t. t.:3.se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:ordines,
id. H. 4, 33:vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:4.ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:5.suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:comas,
Ov. R. Am. 679:crines,
Verg. G. 4, 417:ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.torum,
id. F. 3, 484:jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:D.ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.(α).With acc.:(β).ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:2.cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.(α).In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:(β).quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:proditionem,
id. ib. 2, 100:seditionem,
id. ib. 4, 14:insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—With rel.-clause:(γ).cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—With inf.:(δ).ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—Pass. impers.:(ε).ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—With ut and subj.:3.compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):A.ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:B.quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:C.perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:D.ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:actio,
id. 11, 3, 110:aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):(α).verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:(β).tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,(γ).More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:indutus,
Gell. 1, 5, 2:composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3. -
89 compositum
com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).I.In gen., of different objects.A. 1.Of things in gen.:b.aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—To bring into contact, fit together, join:c.quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:ossa,
Cels. 8, 10, 2:jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—Esp., to pack up for a journey, etc.:2.omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—Of persons:B.is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—To set in opposition.1.To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:2.Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:hunc fatis,
id. 1, 39:cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—To oppose by way of comparison, to compare, contrast.(α).With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):(β).nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—With acc. and cum:II.ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.In partic.A.Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.1. (α).With ex:(β).exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —With abl.:(γ).mensam gramine,
Sil. 15, 51.—With acc. alone:2.medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—Esp., of buildings, etc., to construct, build:3.qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:urbem,
Verg. A. 3, 387:illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—Of words, to compound:4.vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—Of writings, speeches, etc.a.To compose, write, construct (very freq.):b.leges,
Lucr. 4, 966:compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:libellos,
Quint. 12, 8, 5:actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:interdictum,
id. Caecin. 21, 59:poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:epistulas,
id. ib. 2, 70:litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:versus,
Hor. S. 1, 4, 8:mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:cantus,
Tib. 1, 2, 53:in morem annalium,
Tac. Or. 22:orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:B.tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—From the notion of closing.1.To put away, put aside, put in place:2.armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:arma,
Hor. C. 4, 14, 52:tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—To store up, put away, collect:3.nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:pernas,
Cato, R. R. 162, 12:tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:herbas,
id. 12, 13, 2:poma,
id. 12, 47, 5:olivas,
Pall. Nov. 22, 5:herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:4. a.tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):cinerem,
Ov. F. 3, 547:cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:aliquem terra,
Sil. 9, 95.—Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:b.cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:aquas,
id. H. 13, 136:fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—Of persons:5.nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:defessa membra,
id. ib. 4, 438:si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.a.With personal object:b.aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:mentem somno,
id. 3, 162:religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—Of places, countries, etc.:c.C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:Campaniam,
id. H. 4, 3:Daciam,
id. ib. 3, 53.—With abstr. or indef. objects:d.si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:bella,
Tac. A. 3, 56:cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:lites,
Verg. E. 3, 108:seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:statum Orientis,
id. Calig. 1:Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:res Germanicas,
Suet. Vit. 9:discordias,
Tac. H. 4, 50:compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—Absol.:C. 1.coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—In gen., to arrange, adjust, order, set in order:2.aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—Esp., milit. t. t.:3.se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:ordines,
id. H. 4, 33:vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:4.ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:5.suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:comas,
Ov. R. Am. 679:crines,
Verg. G. 4, 417:ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.torum,
id. F. 3, 484:jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:D.ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.(α).With acc.:(β).ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:2.cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.(α).In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:(β).quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:proditionem,
id. ib. 2, 100:seditionem,
id. ib. 4, 14:insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—With rel.-clause:(γ).cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—With inf.:(δ).ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—Pass. impers.:(ε).ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—With ut and subj.:3.compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):A.ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:B.quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:C.perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:D.ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:actio,
id. 11, 3, 110:aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):(α).verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:(β).tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,(γ).More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:indutus,
Gell. 1, 5, 2:composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3. -
90 conpono
com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).I.In gen., of different objects.A. 1.Of things in gen.:b.aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—To bring into contact, fit together, join:c.quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:ossa,
Cels. 8, 10, 2:jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—Esp., to pack up for a journey, etc.:2.omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—Of persons:B.is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—To set in opposition.1.To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:2.Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:hunc fatis,
id. 1, 39:cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—To oppose by way of comparison, to compare, contrast.(α).With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):(β).nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—With acc. and cum:II.ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.In partic.A.Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.1. (α).With ex:(β).exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —With abl.:(γ).mensam gramine,
Sil. 15, 51.—With acc. alone:2.medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—Esp., of buildings, etc., to construct, build:3.qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:urbem,
Verg. A. 3, 387:illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—Of words, to compound:4.vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—Of writings, speeches, etc.a.To compose, write, construct (very freq.):b.leges,
Lucr. 4, 966:compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:libellos,
Quint. 12, 8, 5:actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:interdictum,
id. Caecin. 21, 59:poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:epistulas,
id. ib. 2, 70:litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:versus,
Hor. S. 1, 4, 8:mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:cantus,
Tib. 1, 2, 53:in morem annalium,
Tac. Or. 22:orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:B.tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—From the notion of closing.1.To put away, put aside, put in place:2.armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:arma,
Hor. C. 4, 14, 52:tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—To store up, put away, collect:3.nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:pernas,
Cato, R. R. 162, 12:tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:herbas,
id. 12, 13, 2:poma,
id. 12, 47, 5:olivas,
Pall. Nov. 22, 5:herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:4. a.tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):cinerem,
Ov. F. 3, 547:cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:aliquem terra,
Sil. 9, 95.—Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:b.cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:aquas,
id. H. 13, 136:fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—Of persons:5.nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:defessa membra,
id. ib. 4, 438:si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.a.With personal object:b.aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:mentem somno,
id. 3, 162:religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—Of places, countries, etc.:c.C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:Campaniam,
id. H. 4, 3:Daciam,
id. ib. 3, 53.—With abstr. or indef. objects:d.si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:bella,
Tac. A. 3, 56:cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:lites,
Verg. E. 3, 108:seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:statum Orientis,
id. Calig. 1:Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:res Germanicas,
Suet. Vit. 9:discordias,
Tac. H. 4, 50:compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—Absol.:C. 1.coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—In gen., to arrange, adjust, order, set in order:2.aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—Esp., milit. t. t.:3.se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:ordines,
id. H. 4, 33:vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:4.ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:5.suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:comas,
Ov. R. Am. 679:crines,
Verg. G. 4, 417:ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.torum,
id. F. 3, 484:jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:D.ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.(α).With acc.:(β).ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:2.cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.(α).In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:(β).quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:proditionem,
id. ib. 2, 100:seditionem,
id. ib. 4, 14:insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—With rel.-clause:(γ).cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—With inf.:(δ).ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—Pass. impers.:(ε).ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—With ut and subj.:3.compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):A.ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:B.quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:C.perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:D.ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:actio,
id. 11, 3, 110:aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):(α).verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:(β).tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,(γ).More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:indutus,
Gell. 1, 5, 2:composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3. -
91 conposite
com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).I.In gen., of different objects.A. 1.Of things in gen.:b.aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—To bring into contact, fit together, join:c.quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:ossa,
Cels. 8, 10, 2:jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—Esp., to pack up for a journey, etc.:2.omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—Of persons:B.is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—To set in opposition.1.To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:2.Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:hunc fatis,
id. 1, 39:cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—To oppose by way of comparison, to compare, contrast.(α).With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):(β).nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—With acc. and cum:II.ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.In partic.A.Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.1. (α).With ex:(β).exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —With abl.:(γ).mensam gramine,
Sil. 15, 51.—With acc. alone:2.medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—Esp., of buildings, etc., to construct, build:3.qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:urbem,
Verg. A. 3, 387:illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—Of words, to compound:4.vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—Of writings, speeches, etc.a.To compose, write, construct (very freq.):b.leges,
Lucr. 4, 966:compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:libellos,
Quint. 12, 8, 5:actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:interdictum,
id. Caecin. 21, 59:poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:epistulas,
id. ib. 2, 70:litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:versus,
Hor. S. 1, 4, 8:mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:cantus,
Tib. 1, 2, 53:in morem annalium,
Tac. Or. 22:orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:B.tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—From the notion of closing.1.To put away, put aside, put in place:2.armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:arma,
Hor. C. 4, 14, 52:tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—To store up, put away, collect:3.nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:pernas,
Cato, R. R. 162, 12:tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:herbas,
id. 12, 13, 2:poma,
id. 12, 47, 5:olivas,
Pall. Nov. 22, 5:herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:4. a.tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):cinerem,
Ov. F. 3, 547:cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:aliquem terra,
Sil. 9, 95.—Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:b.cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:aquas,
id. H. 13, 136:fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—Of persons:5.nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:defessa membra,
id. ib. 4, 438:si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.a.With personal object:b.aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:mentem somno,
id. 3, 162:religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—Of places, countries, etc.:c.C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:Campaniam,
id. H. 4, 3:Daciam,
id. ib. 3, 53.—With abstr. or indef. objects:d.si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:bella,
Tac. A. 3, 56:cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:lites,
Verg. E. 3, 108:seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:statum Orientis,
id. Calig. 1:Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:res Germanicas,
Suet. Vit. 9:discordias,
Tac. H. 4, 50:compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—Absol.:C. 1.coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—In gen., to arrange, adjust, order, set in order:2.aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—Esp., milit. t. t.:3.se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:ordines,
id. H. 4, 33:vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:4.ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:5.suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:comas,
Ov. R. Am. 679:crines,
Verg. G. 4, 417:ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.torum,
id. F. 3, 484:jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:D.ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.(α).With acc.:(β).ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:2.cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.(α).In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:(β).quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:proditionem,
id. ib. 2, 100:seditionem,
id. ib. 4, 14:insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—With rel.-clause:(γ).cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—With inf.:(δ).ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—Pass. impers.:(ε).ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—With ut and subj.:3.compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):A.ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:B.quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:C.perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:D.ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:actio,
id. 11, 3, 110:aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):(α).verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:(β).tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,(γ).More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:indutus,
Gell. 1, 5, 2:composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3. -
92 conpositum
com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).I.In gen., of different objects.A. 1.Of things in gen.:b.aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—To bring into contact, fit together, join:c.quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:ossa,
Cels. 8, 10, 2:jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—Esp., to pack up for a journey, etc.:2.omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—Of persons:B.is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—To set in opposition.1.To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:2.Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:hunc fatis,
id. 1, 39:cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—To oppose by way of comparison, to compare, contrast.(α).With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):(β).nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—With acc. and cum:II.ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.In partic.A.Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.1. (α).With ex:(β).exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —With abl.:(γ).mensam gramine,
Sil. 15, 51.—With acc. alone:2.medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—Esp., of buildings, etc., to construct, build:3.qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:urbem,
Verg. A. 3, 387:illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—Of words, to compound:4.vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—Of writings, speeches, etc.a.To compose, write, construct (very freq.):b.leges,
Lucr. 4, 966:compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:libellos,
Quint. 12, 8, 5:actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:interdictum,
id. Caecin. 21, 59:poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:epistulas,
id. ib. 2, 70:litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:versus,
Hor. S. 1, 4, 8:mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:cantus,
Tib. 1, 2, 53:in morem annalium,
Tac. Or. 22:orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:B.tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—From the notion of closing.1.To put away, put aside, put in place:2.armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:arma,
Hor. C. 4, 14, 52:tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—To store up, put away, collect:3.nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:pernas,
Cato, R. R. 162, 12:tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:herbas,
id. 12, 13, 2:poma,
id. 12, 47, 5:olivas,
Pall. Nov. 22, 5:herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:4. a.tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):cinerem,
Ov. F. 3, 547:cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:aliquem terra,
Sil. 9, 95.—Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:b.cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:aquas,
id. H. 13, 136:fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—Of persons:5.nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:defessa membra,
id. ib. 4, 438:si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.a.With personal object:b.aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:mentem somno,
id. 3, 162:religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—Of places, countries, etc.:c.C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:Campaniam,
id. H. 4, 3:Daciam,
id. ib. 3, 53.—With abstr. or indef. objects:d.si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:bella,
Tac. A. 3, 56:cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:lites,
Verg. E. 3, 108:seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:statum Orientis,
id. Calig. 1:Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:res Germanicas,
Suet. Vit. 9:discordias,
Tac. H. 4, 50:compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—Absol.:C. 1.coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—In gen., to arrange, adjust, order, set in order:2.aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—Esp., milit. t. t.:3.se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:ordines,
id. H. 4, 33:vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:4.ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:5.suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:comas,
Ov. R. Am. 679:crines,
Verg. G. 4, 417:ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.torum,
id. F. 3, 484:jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:D.ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.(α).With acc.:(β).ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:2.cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.(α).In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:(β).quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:proditionem,
id. ib. 2, 100:seditionem,
id. ib. 4, 14:insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—With rel.-clause:(γ).cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—With inf.:(δ).ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—Pass. impers.:(ε).ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—With ut and subj.:3.compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):A.ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:B.quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:C.perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:D.ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:actio,
id. 11, 3, 110:aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):(α).verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:(β).tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,(γ).More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:indutus,
Gell. 1, 5, 2:composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3. -
93 sumo
sūmo, ĕre, sumpsi, sumptum - tr. - - inf. pf. sync. sumpse, Naev. Com. 97 ==== arch. suremit = sumpsit; surempsit = sumpserit P. Fest. 299, 2; Fest. 298, 9. [st1]1 [-] prendre, se saisir de, s'approprier, revêtir (un costume); emprunter. - sumere vas in manus, Cic.: prendre un vase dans ses mains. - sumere aliquid in manus, Quint.: prendre qqch en main. - sumere pomum de lance, Ov.: prendre un fruit dans le plat. - sumere virilem togam: prendre la toge virile. - pecuniam (mutuam) sumere: emprunter de l'argent, faire un emprunt. - sumpsi hoc mihi ut... Cic.: j'ai pris la liberté de... - sumere supplicium de aliquo: infliger un supplice à qqn. - sumere poenam ex aliquo, Virg.: infliger une peine à qqn. - sumi venustate alicujus, Apul.: s'éprendre de la beauté de qqn. - sumere orationem, Cic.: entrer en matière. [st1]2 [-] prendre pour soi, prendre de préférence, adopter, choisir; acheter. - sumere personam, Hor.: jouer un personnage. - vultum ab ore alicujus sumere, Stat.: composer son visage sur celui d'un autre. - sumere litteras ab aliquo ad aliquem: se faire donner une lettre de qqn pour qqn. - plus minusve ex fortuna sumere, Tac.: demander plus ou moins à la fortune. - laudem a crimine sumit, Ov. M. 6: tirer gloire de son crime. - sumpsimus Capuam, Cic. Fam. 16, 11, 3: nous avons choisi Capoue. - sumere aliquem monitorem, Sall. J. 85, 10: prendre qqn pour conseiller. - aliquem ducem sumere: prendre qqn pour chef. - sumere liberos, Sall. J. 10, 8: adopter des enfants. - quis te mala sumere cogit? Ov. Tr. 5: qui t'oblige à choisir de mauvais vers? - legatis respondit diem se ad deliberandum sumpturum, Caes. BG. 1: il répondit aux envoyés qu’il allait s'accorder un délai pour réfléchir. - sumite materiam vestris aequam viribus, Hor. A. P.: choisissez un sujet proportionné à vos forces. - sumere parvo, Hor.: acheter à vil prix. [st1]3 [-] prendre (dans un certain but), appliquer, employer, consumer, dépenser. - sumere frustra laborem, Caes. B. G. 3: se fatiguer en vain. - minus sumptum est sex minis, Plaut.: on a dépensé moins de six mines. - quoad perventum est eo, quo sumpta navis est, non domini est navis, sed navigantium, Cic. Off. 3: jusqu'à ce qu'on soit arrivé là où on a loué le navire, celui-ci appartient non au maître mais aux passagers. [st1]4 [-] entreprendre, assumer, se charger de, prendre sur soi, s'arroger. - sumere sibi aliquid: s'attribuer qqch, s'arroger qqch, se charger de qqch. - omne bellum sumi facile, ceterum aegerrime desinere, Sall. J. 83: il est facile d'entreprendre la guerre, très difficile d'y mettre fin. - quem virum aut heroa sumis celebrare, Clio? Hor. C. 1: quel homme ou quel héros entreprends-tu de chanter, Clio? - quis sibi res gestas Augusti scribere sumit? Hor. Ep. 1: qui se charge d'écrire les actions d'Auguste? - vultus sumit acerbos, Ov. Tr. 5: (la Fortune) prend un air sévère. - antiquos mores sumere, Liv.: s'approprier les moeurs antiques. - ne imperatorias sibi partes sumpsisse videretur, Caes. BC. 3: de peur de paraître s'arroger le rôle de général. - mihi non sumo ut putem... Cic.: je n'ai pas la prétention de croire... - hoc tibi sumis + prop. inf.: tu as la prétention de... [st1]5 [-] poser comme principe, supposer, soutenir. - ea sumere ad concluendum quae... Cic.: établir sa conclusion sur ce qui... - beatos esse deos sumpsisti, Cic.: tu as posé comme principe que les dieux sont heureux. - quae sumpta sunt, Cic.: les prémisses d'un syllogisme. - pro non dubio sumebant quae... Liv.: ils admettaient comme certain que... - unum hoc sumo, quod... Cic.: j'avance ce seul fait que... - sumere argumenti loco: admettre comme preuve. [st1]6 [-] nommer, citer. - homines notos sumere odiosum est, Cic. Am.: il est fâcheux de citer des hommes connus. - aliquid sumere illustrius, Cic.: citer qqch de plus illustre. - voir sumptus* * *sūmo, ĕre, sumpsi, sumptum - tr. - - inf. pf. sync. sumpse, Naev. Com. 97 ==== arch. suremit = sumpsit; surempsit = sumpserit P. Fest. 299, 2; Fest. 298, 9. [st1]1 [-] prendre, se saisir de, s'approprier, revêtir (un costume); emprunter. - sumere vas in manus, Cic.: prendre un vase dans ses mains. - sumere aliquid in manus, Quint.: prendre qqch en main. - sumere pomum de lance, Ov.: prendre un fruit dans le plat. - sumere virilem togam: prendre la toge virile. - pecuniam (mutuam) sumere: emprunter de l'argent, faire un emprunt. - sumpsi hoc mihi ut... Cic.: j'ai pris la liberté de... - sumere supplicium de aliquo: infliger un supplice à qqn. - sumere poenam ex aliquo, Virg.: infliger une peine à qqn. - sumi venustate alicujus, Apul.: s'éprendre de la beauté de qqn. - sumere orationem, Cic.: entrer en matière. [st1]2 [-] prendre pour soi, prendre de préférence, adopter, choisir; acheter. - sumere personam, Hor.: jouer un personnage. - vultum ab ore alicujus sumere, Stat.: composer son visage sur celui d'un autre. - sumere litteras ab aliquo ad aliquem: se faire donner une lettre de qqn pour qqn. - plus minusve ex fortuna sumere, Tac.: demander plus ou moins à la fortune. - laudem a crimine sumit, Ov. M. 6: tirer gloire de son crime. - sumpsimus Capuam, Cic. Fam. 16, 11, 3: nous avons choisi Capoue. - sumere aliquem monitorem, Sall. J. 85, 10: prendre qqn pour conseiller. - aliquem ducem sumere: prendre qqn pour chef. - sumere liberos, Sall. J. 10, 8: adopter des enfants. - quis te mala sumere cogit? Ov. Tr. 5: qui t'oblige à choisir de mauvais vers? - legatis respondit diem se ad deliberandum sumpturum, Caes. BG. 1: il répondit aux envoyés qu’il allait s'accorder un délai pour réfléchir. - sumite materiam vestris aequam viribus, Hor. A. P.: choisissez un sujet proportionné à vos forces. - sumere parvo, Hor.: acheter à vil prix. [st1]3 [-] prendre (dans un certain but), appliquer, employer, consumer, dépenser. - sumere frustra laborem, Caes. B. G. 3: se fatiguer en vain. - minus sumptum est sex minis, Plaut.: on a dépensé moins de six mines. - quoad perventum est eo, quo sumpta navis est, non domini est navis, sed navigantium, Cic. Off. 3: jusqu'à ce qu'on soit arrivé là où on a loué le navire, celui-ci appartient non au maître mais aux passagers. [st1]4 [-] entreprendre, assumer, se charger de, prendre sur soi, s'arroger. - sumere sibi aliquid: s'attribuer qqch, s'arroger qqch, se charger de qqch. - omne bellum sumi facile, ceterum aegerrime desinere, Sall. J. 83: il est facile d'entreprendre la guerre, très difficile d'y mettre fin. - quem virum aut heroa sumis celebrare, Clio? Hor. C. 1: quel homme ou quel héros entreprends-tu de chanter, Clio? - quis sibi res gestas Augusti scribere sumit? Hor. Ep. 1: qui se charge d'écrire les actions d'Auguste? - vultus sumit acerbos, Ov. Tr. 5: (la Fortune) prend un air sévère. - antiquos mores sumere, Liv.: s'approprier les moeurs antiques. - ne imperatorias sibi partes sumpsisse videretur, Caes. BC. 3: de peur de paraître s'arroger le rôle de général. - mihi non sumo ut putem... Cic.: je n'ai pas la prétention de croire... - hoc tibi sumis + prop. inf.: tu as la prétention de... [st1]5 [-] poser comme principe, supposer, soutenir. - ea sumere ad concluendum quae... Cic.: établir sa conclusion sur ce qui... - beatos esse deos sumpsisti, Cic.: tu as posé comme principe que les dieux sont heureux. - quae sumpta sunt, Cic.: les prémisses d'un syllogisme. - pro non dubio sumebant quae... Liv.: ils admettaient comme certain que... - unum hoc sumo, quod... Cic.: j'avance ce seul fait que... - sumere argumenti loco: admettre comme preuve. [st1]6 [-] nommer, citer. - homines notos sumere odiosum est, Cic. Am.: il est fâcheux de citer des hommes connus. - aliquid sumere illustrius, Cic.: citer qqch de plus illustre. - voir sumptus* * *Sumo, sumis, sumpsi, sumptum, sumere. Sallust. Prendre.\Sumere e medio. Scaeuola. Emporter.\Sumpta est eo nauis. Cic. Pour aller jusques là.\Sumere sibi aliquid. Cicero. Se vanter de povoir faire quelque chose.\Non mihi tantum sumo. Cicero. Je ne me vante pas de povoir tant faire.\Hoc mihi sumpsi, vt id a te peterem. Cic. Je me suis ingeré de, etc. Je me suis enhardi de, etc. J'ay entreprins.\Mihi pro meo iure sumo. Cic. Je me l'attribue, et le puis tresbien faire, J'ay droict de ce faire.\Sumere alicunde. Terent. Emprunter.\Sumere in re aliqua. Plaut. Employer et despendre.\Meminero me non sumpsisse quem accusarem, sed recepisse quos defenderem. Cic. Il me souviendra de n'avoir point choisi qui j'accuseroye, ou Que je n'ay pas de moymesme et de mon propre motif ou authorité prins la charge d'accuser aucun, mais, etc.\Sumat aliquem ex populo. Sallust. Eslise, Choisisse.\Animum sumere. Ouid. Prendre courage.\Sumere aquam e puteo. Plaut. Puiser, Tirer de l'eaue.\Arbitrium sumere. Cic. Prendre arbitre.\Bellum sumere. Plin. Entreprendre une guerre et l'encommencer.\Beneficium sumere. Plaut. Recevoir un plaisir.\Confidentiam sumere. Plaut. S'enhardir, Se confier.\Consilia sumere in aliquam rem. Plin. iunior. Se conseiller, Demander conseil.\Curam sumere. Plin. iunior. Prendre soing.\Diem sumere. Caes. Cic. Prendre jour.\Diem hilarem sumere. Terent. S'esjouir toute une journee, Passer une journee en toute joye.\Exordia sumere. Virgil. Commencer.\Ientaculum sumere. Martial. Desjeuner.\Imaginem alicuius sumere. Plaut. Prendre l'habit d'aucun.\Initium sumere. Cic. Prendre commencement, Commencer.\Iudicem sumere de controuersia. Brutus ad Ciceronem. Prendre pour arbitre, et s'accorder à luy, Le faire son juge.\Iudicium sibi sumere. Caesar. Entreprendre juger de ce qu'un plus grand que nous a desja jugé, Entreprendre le jugement de quelque chose.\Laborem sumere. Caesar. Prendre peine et travailler.\Literas commendatitias ad aliquem sumere ab altero. Cic. Prendre lettres, etc.\Mutuum sumere. Plaut. Emprunter.\Obsequium animo sumere. Plaut. Vivre à son plaisir.\Operam sumere ad rem aliquam. Plaut. Mettre peine.\Operam sumere. Plaut. Travailler en vain, Perdre sa peine.\Imperatorias partes sibi sumere. Caesar. Faire du capitaine.\Quas partes ipse mihi sumpseram, eas praeoccupauit oratio tua. Cic. Ce que j'avoye deliberé de dire.\Personam magistri sumere. Plin. iunior. Entreprendre de faire le maistre.\Poenas sumere. Virgil. Punir.\Principium sumere a re aliqua. Plin. Commencer.\Simile sibi sumere. Plaut. Prendre patron.\Spatium ad cogitandum sumere. Cic. Prendre le temps et le loisir.\Spiritus sibi sumere, et arrogantiam. Caesar. S'eslever et enorgueillir.\Sumere supplicium. Plaut. Punir.\Testimonium sumere in res aliquas. Cic. Appeler tesmoings à veoir faire quelque chose, Prendre attestation de quelque chose.\Vestis mihi sumitur. Ouid. Je prens une robbe, Je vests, etc.\Quomodo sumis, vt siquid cui simile esse possit, sequatur vt etiam difficulter internosci possit? Cic. Comment concluz tu, etc. Comment peuls tu inferer, etc. -
94 apud
ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).I.A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:B.adsum apud te, genitor,
id. ib. p. 522, 32:alteram (partem) apud me adponito,
Plaut. Trin. 4, 3, 60:nunc hic apud te servio,
id. Capt. 2, 2, 62:scriptorum non magnast copia apud me,
Cat. 68, 33 Mull.:mane apud me,
Vulg. Gen. 29, 19:Advocatum habemus apud Patrem,
ib. 1 Joan. 2, 1:cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,
Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—Esp.1.a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:b.Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,
Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:hic apud me hortum confodere jussi,
id. Aul. 2, 2, 66:si commodumst, apud me, sis, volo,
Ter. Heaut. 1, 1, 110:condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?
Plaut. Trin. 1, 2, 159:Quid sibi volunt homines isti apud te?
Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:cenabis bene apud me,
Cat. 13, 1:apud me habitavit,
Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:apud te cenavit,
id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,
Vulg. Jud. 19, 9:tenet intus apud se,
Lucil. 9, 59 Mull.:Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,
Cic. Att. 5, 6:apud se fecit manere,
Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,
Cic. Cat. 3, 10:Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,
id. Phil. 1, 8:mansit apud eum quattuor mensibus,
Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:apud quem deversatus es,
Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):habitasti apud Heium Messanae,
Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:Fuisti apud Laecam illa nocte,
id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:apud Ostorium Scapulam epulatur,
Tac. A. 14, 48:apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,
id. H. 3, 74; 1, 14:Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,
Vulg. Act. 9, 43:invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,
Cic. Dom. 83:qui apud te esset eductus,
id. Quinct. 69:apud quem erat educatus,
id. Lael. 20, 75:cum alter ejus filius apud matrem educaretur,
id. Clu. 27:disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,
Tac. A. 15, 52:se apud Q. Mucium jus civile didicisse,
id. Or. 30:apud eosdem magistratus institutus,
Suet. Calig. 24:servorum manus tamquam apud senem festinantes,
Tac. H. 1, 7:in convivio apud regem,
id. A. 2, 57: Bene vale;apud Orcum te videbo,
in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,
Tac. A. 11, 27:frater apud Othonem militans,
in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),
id. ib. 2, 27:quorum sint legati apud se,
in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,
id. ib. 1, 47:dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,
at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,
at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,
Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,
Cic. Sest. 41:domi esse apud sese archipiratas dixit duos,
id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,
Cic. Verr. 1, 50:esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,
id. ib. 4, 16:nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,
id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):2.Sumne ego apud me?
Plaut. Mil. 4, 8, 36:Non sum apud me,
Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,
Ter. Heaut. 5, 1, 48:Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,
id. And. 5, 4, 34:Num tibi videtur esse apud sese?
id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):proin tu fac, apud te ut sies,
id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.a.Of civil or military affairs, before:b.cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,
Cic. Arch. 3:apud eosdem judices reus est factus,
id. Clu. 22, 59:vis de his judicari apud me?
Vulg. Act. 25, 9:accusavit fratres suos apud patrem,
ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:hoc, quod nunc apud pontifices agis,
Cic. Dom. 51; 117:istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,
id. Lig. 12:qui hanc causam aliquotiens apud te egit,
id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,
id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:tutoresne defendent apud istius modi praetorem?
Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:omnia apud praetores gererentur,
Tac. Or. 38:causam nescio quam apud judicem defendebat,
Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,
Cic. Lig. 6:apud judicem causam dicere,
id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:apud aliquem dicere,
id. Lig. 6; id. Deiot. 4:verba apud senatum fecit,
id. Verr. 2, 2, 20:habita apud senatum oratione,
Tac. A. 12, 25; 6, 8:haec apud patres disseruit,
id. ib. 2, 43; 4, 2;4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,
Cic. Verr. 4, 18:Quae est ergo apud Caesarem querella?
id. Lig. 25:isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,
id. Caecin. 38:petita multa est apud eum praetorem,
id. Verr. 1, 155:causam contra aliquem apud centumviros dicere,
id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,
Cic. Verr. 3, 120:apud eorum quem qui manumitteretur,
Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—In extra judicial cases, before:c. (α).apud hunc confessus es et genus etc.,
Plaut. Capt. 2, 3, 52:nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,
id. ib. 3, 4, 93:apud erum qui (servos) vera loquitur,
id. Am. 2, 1, 43:apud novercam querere,
id. Ps. 1, 3, 80:ego apud parentem loquor,
Cic. Lig. 30:plura fateri apud amicos,
Tac. A. 14, 62:aliquid apud aliquem laudare,
Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:aliquem apud aliquos vituperare,
Cic. Phil. 2, 11:apud quem tu etiam nos criminari soles,
id. Vatin. 29.—With verbs:(β).apud Tenedios sanctissimus deus habetur,
Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,
id. ib. 2, 126;1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,
id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:apud judicem grave et sanctum esse ducetur,
id. Q. Rosc. 6:Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,
Vulg. Gal. 3, 11:haec apud illos barbatos ridicula videbantur,
Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,
Vulg. 2 Pet. 3, 8.—With adjj.:(γ).fuisti apud pontifices superior,
Cic. Dom. 4:qui honos est apud Syracusanos amplissimus,
id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:quam clara (expugnatio) apud omnes,
id. Verr. 1, 50; 2, 50:Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,
Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,
Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:quod aeque apud bonos miserum est,
id. ib. 1, 29:quae justa sunt apud nos,
Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:tunc eritis inculpabiles apud Dominum,
ib. Num. 32, 22:si is pretio apud istum idoneus esset,
Cic. Verr. 2, 121.—With substt.:d.est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,
Cic. Verr. 1, 46:tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,
id. ib. 5, 150:qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,
id. ib. 2, 111:Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,
Curt. 6, 72:abominatio est uterque apud Deum,
Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,
Liv. 6, 39, 11:Sic apud animum meum statuo,
Sall. de Ord. Rep. 2:sic statuere apud animum meum possum,
Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—And simply before, in the presence of:3.id apud vos proloquar,
Plaut. Capt. prol. 6:nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,
Ter. Heaut. 3, 3, 14:se jactant apud eos, quos inviti vident,
Cic. Fl. 61:licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,
id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:plus quam apud vos commemorari velitis,
Cic. Caecin. 77:non apud indoctos loquor,
id. Pis. 68:ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,
Caes. B. G. 1, 19:quid apud magnum loquerentur Achillem,
Ov. M. 12, 163:neque raro neque apud paucos talia jaciebat,
Tac. A. 4, 7:loqui de se apud aliquem,
Cic. Att. 1, 3:mentiri apud aliquem,
Plaut. Poen. 1, 1, 24:apud aliquem profiteri,
Curt. 7, 7, 24:Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,
Cic. Mur. 61:Caesar apud milites contionatur,
Caes. B. C. 1, 7:gratias agere alicui apud aliquem,
Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,
Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:Quae fundebat apud Samson lacrimas,
Vulg. Jud. 14, 16.—Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:4.quom apud te parum stet fides,
Plaut. Ps. 1, 5, 62:Et bene apud memores veteris stat gratia facti,
Verg. A. 4, 539:At fides mihi apud hunc est,
Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:ut apud me praemium esse positum pietati scias,
id. Hec. 4, 2, 8:alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,
Vulg. Matt. 6, 1:illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,
Cic. Imp. Pomp. 46:(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,
Caes. B. G. 2, 14:si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,
Cic. Sest. 12:Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,
id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,
id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:(servi) apud eum sunt in honore et pretio,
id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,
id. Verr. 5, 181:quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,
id. ib. 1, 42:domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,
id. Clu. 154; id. Mur. 38:Dumnorigem, magna apud plebem gratia,
Caes. B. G. 1, 18:tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,
id. ib. 1, 20:certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,
Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,
Caes. B. G. 1, 40:apud quem ut multum gratia valeret,
Nep. Con. 2, 1:video apud te causas valere plus quam preces,
Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:quod apud vos plurimum debebit valere,
Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,
Cic. Verr. 2, 113:speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,
id. Sex. Rosc. 141:(eum) apud finitimas civitates largiter posse,
Caes. B. G. 1, 18:quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,
Cic. Verr. 1, 19:quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,
id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:qui apud eum plurimum poterat,
id. ib. 3, 130:qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,
id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:faciles sunt preces apud eos, qui etc.,
Cic. Har. Resp. 63:nihil me turpius apud homines fuisset,
id. Att. 2, 19:apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,
Cels. 3, 23.—Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:5.CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,
Cic. Fl. 52:Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,
Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:qui (colonus) perigrinatur apud vos,
Vulg. Exod. 12, 49:qui regnabat apud vos,
ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:si iste apud eos quaestor non fuisset,
Cic. Div. in Caecil. 4; 65:Apud eos fuisse regem Divitiacum,
Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:qui (praetores) apud illos a populo creantur,
Cic. Fl. 44:apud quos consul fuerat,
id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,
id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,
Verg. A. 6, 568;Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,
Cic. Font. 42:qui apud socios nominis Latini censi essent,
Liv. 41, 9:qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,
Cic. Verr. 4, 109:id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,
id. ib. 4, 80:si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,
id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,
Cic. Verr. 2, 131:si tu apud Persas deprehensus etc.,
id. ib. 5, 166:Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,
Caes. B. G. 1, 2:apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,
Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,
Caes. B. G. 1, 50:aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,
Tac. G. 31:Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),
Verg. A. 2, 71:apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,
Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,
in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:apud exercitum mihi fueris tot annos,
id. Mur. 45:quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,
in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,
Tac. H. 5, 10:quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,
with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:6.Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,
id. de Or. 1, 7, 28:quo in libro,
id. ib. 1, 11, 47):ut scriptum apud eundem Caelium est,
Cic. Div. 1, 26, 55:apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,
id. Sen. 22, 79:quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,
id. Off. 1, 9, 28:apud Agathoclem scriptum in historia est,
id. Div. 1, 24, 50:ut est apud poetam nescio quem,
id. Phil. 2, 65:Quod enim est apud Ennium, etc.,
id. Off. 1, 8, 26:de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,
id. ib. 1, 25, 87:Apud Varronem ita est, etc.,
Plin. 18, 35, 79, § 348:ut video scriptum apud Graecos,
Cic. Scaur. 4:invenio apud quosdam auctores,
Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:reperio apud scriptores,
id. ib. 2, 88:apud Solonem,
i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,
Tac. Or. 9. —Also of speakers:apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,
Tac. Agr. 22.—a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:b.quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,
Cic. Leg. 2, 13, 33:juris civilis magnum usum apud multos fuisse,
id. Brut. 41, 152:cum apud eum summum esset imperium populi,
Nep. Phoc. 2, 4:omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,
Sall. C. 20, 8:par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,
Liv. 22, 30, 8:apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),
Tac. A. 12, 35:pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),
id. H. 4, 76:minorem esse apud victos animum,
id. ib. 3, 1;2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,
Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:apud te est fons vitae,
Vulg. Psa. 35, 10:apud Dominum (est) misericordia,
ib. ib. 129, 7.—Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:c.erat ei apud me pauxillulum Nummorum,
Ter. Phorm. 1, 1, 3:negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,
Cic. Verr. 4, 29:multa (signa) deposita apud amicos,
id. ib. 4, 36:apud quem inventus est scyphus,
Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:te pix atra agitet apud carnuficem,
in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:qui (obsides) apud eum sint,
Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:II.remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,
Cic. Verr. 4, 2:si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,
Tac. H. 1, 13; 1, 20:qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,
Cic. Div. in Caecil. 8:neque praemia caedis apud interfectorem mansura,
Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:fidens apud aliquem obligare,
Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:Essetne apud te is servos acceptissimus?
Plaut. Capt. 3, 5, 56:non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,
Cic. Verr. 2, 110:apud publicanos gratiosus fuisti,
id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;apud Deum autem omnia possibilia sunt,
Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.Transf. In designations of place,A.At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):B.verecundari neminem apud mensam decet,
Plaut. Trin. 2, 4, 77:Quid apud hasce aedis negotii est tibi?
id. Am. 1, 1, 194:Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?
id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:navem is fregit apud Andrum insulam,
Ter. And. 1, 3, 17:apud Tenedum pugna illa navalis,
Cic. Arch. 21:ut apud Salamina classem suam constituerent,
Nep. Them. 3, 4:apud oppidum morati,
Caes. B. G. 2, 7:agri in Hispania apud Karthaginem Novam,
Cic. Agr. 1, 5:bellatum apud Actium,
Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,
Ov. R. Am. 163:morabatur in castris apud Galgalam,
Vulg. Jos. 10, 6:quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,
Verg. A. 11, 288:apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,
Tac. A. 4, 25:Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. H. 3, 35:apud vexillum tendentes,
id. A. 1, 17:trepidatur apud naves,
id. H. 2, 15:hostis est non apud Anienem, sed in urbe,
Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,
Verg. A. 5, 261:apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,
Verg. A. 12, 331:octo apud Rhenum legiones,
Tac. A. 1, 3:apud ripam Rheni,
id. ib. 2, 83:probavi te apud Aquam Contradictionis,
Vulg. Psa. 80, 8:repertus apud fretum Siciliae,
Tac. A. 6, 14:propitiata Juno apud proximum mare,
id. ib. 15, 44:apud promunturium Miseni consedit in villa,
id. ib. 6, 50:Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,
Cat. 63, 53 Mull.:apud altaria deum pepigere,
before, Tac. A. 11, 9:decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,
id. ib. 14, 12 (cf.:unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,
Liv. 41, 9):apud Caesaris effigiem procubuit,
Tac. A. 12, 17; 13, 23:quartum apud lapidem substiterat,
id. ib. 15, 60:laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),
Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;on the other hand,
id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,
Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,
Tac. A. 2, 49.—At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,III.ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,
Tac. A. 4, 64:apud villam est,
Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,
Plaut. Ep. 2, 2, 67:deponere apud Solos in delubro pecuniam,
Cic. Leg. 2, 16, 40:ut rationes apud duas civitates possim relinquere,
id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,
Liv. 28, 29:donum apud Antium statuitur,
Tac. A. 3, 71:bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,
id. ib. 6, 11:Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,
Suet. Tit. 5:quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,
id. Aug. 93:apud Mediolanum,
Lact. Mort. Persec. 48:eum pugionem apud Capitolium consecravit,
Tac. A. 15, 74:Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,
id. ib. 15, 32:quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,
id. ib. 3, 72:qui (rei) apud aerarium pependissent,
Suet. Dom. 9 Roth:cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,
Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,
Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:apud Pharsaliam,
Liv. Epit. 111:apud Palaestinam,
Eutr. 7, 13:qui erant apud Helladam,
Vulg. 1 Macc. 8, 9. —Of time.A.With words denoting time or occasion, in, at (rare):B.apud saeclum prius,
Ter. Eun. 2, 2, 15:aliquem apud judicium persequi,
at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—With words designating persons, with, among, in the time of:IV.hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,
Cic. Off. 1, 12, 36:fecerunt hoc multi apud majores nostros,
id. Verr. 2, 118; 5, 148:Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,
id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),
Tac. A. 2, 33.—For ad with words implying motion (very rare):► Apud has some peculiarities of position, chiefly in Tac.APVT EVM PERVENIRE,
Inscr. Grut. 786, 5:atque apud hunc eo vicinum,
Plaut. Mil. 2, 5, 70:Bito apud aurificem,
Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:(naves) apud insulas longius sitas ejectae,
Tac. A. 2, 24:qui apud Romanos de societate functus est legatione,
Vulg. 2 Macc. 4, 11.(cf. ad, I. fin. b.)a.It is sometimes placed after its subst.:b.quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,
Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:Is locus est Cumas aput,
Lucr. 6, 747 Lachm.:montem apud Erycum,
Tac. A. 4, 43:ripam apud Euphratis,
id. ib. 6, 31:Misenum apud et Ravennam,
id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—It is sometimes placed between the subst. and adj.:c.barbaras apud gentes,
Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,
id. ib. 14, 14.—Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,
ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416. -
95 statuo
stătŭo, ui, utum, 3, v. a. [statum, sup. of sto], to cause to stand (cf.: colloco, pono).I.Corporeally.A. 1.To set up, set in the ground, erect:2.ibi arbores pedicino in lapide statuito,
Cato, R. R. 18:inter parietes arbores ubi statues,
id. ib.:stipites statuito,
id. ib.:palis statutis crebris,
Varr. R. R. 1, 14 init.:pedamenta jacentia statuenda,
are to be raised, Col. 4, 26:pedamentum inter duas vitis,
Plin. 17, 22, 21, § 194:hic statui volo primum aquilam,
the standard of the troops, Plaut. Pers. 5, 1, 7:signifer, statue signum,
plant the ensign, Liv. 5, 55, 1; Val. Max. 1, 5, 1.—To plant (rare):3. a.eodem modo vineam statuito, alligato, flexatoque uti fuerit,
Plin. 17, 22, 35, § 198:agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem),
Hor. C. 2, 13, 10.—Without specifying the place:b.ollam statuito cum aqua,
let a jar stand with water, Cato, R. R. 156 (157):crateras magnos statuunt, i. e. on the table,
Verg. A. 1, 724; so,crateras laeti statuunt,
id. ib. 7, 147: haec carina satis probe fundata et bene statuta est, well placed, i. e. so that the hull stands perpendicularly (cf.:bene lineatam carinam collocavit, v. 42),
Plaut. Mil. 3, 3, 44:nec quidquam explicare, nec statuere potuerant, nec quod statutum esset, manebat, omnia perscindente vento,
Liv. 21, 58, 7:eo die tabernacula statui passus non est,
to pitch, Caes. B. C. 1, 81; so, aciem statuere, to draw up an army:aciem quam arte statuerat, latius porrigit,
Sall. J. 52, 6.—With designation of the place by in and abl.; by adv. of place; by ante, apud, ad, circa, super, and acc.; by pro and abl.; by abl. alone (very rare), or by in and acc. (very rare): signa domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. 7, 19, 95 (p. 782 P.):4. a.statuite hic lectulos,
Plaut. Pers. 5, 1, 7:etiamsi in caelo Capitolium statueretur,
Cic. Or. 3, 46, 180:statuitur Sollius in illo gladiatorum convivio... atuitur, ut dico, eques Romanus in Apronii convivio,
is taken to the banquet, id. Verr. 2, 3, 25, § 61 sq.:tabernacula in foro statuere,
Liv. 39, 46, 3:in principiis statuit tabernaculum,
Nep. Eum. 7, 1:in nostris castris tibi tabernaculum statue,
Curt. 5, 11, 6; 8, 13, 20:statui in medium undique conspicuum tabernaculum jussit,
id. 9, 6, 1:(sagittae) longae, nisi prius in terra statuerent arcum, haud satis apte imponuntur,
id. 8, 14, 19:sedes curules sacerdotum Augustalium locis, superque eas querceae coronae statuerentur,
Tac. A. 2, 83:donum deae apud Antium statuitur,
id. ib. 3, 71:pro rigidis calamos columnis,
Ov. F. 3, 529:jamque ratem Scythicis auster statuisset in oris,
Val. Fl. 3, 653:statuere vas in loco frigido,
Pall. Oct. 22.—Of living beings:capite in terram statuerem, Ut cerebro dispergat viam,
Ter. Ad. 3, 2, 18:qui capite ipse sua in statuit vestigia sese (= qui sese ipse capite in sua vestigia statuit),
i. e. stands on his head, Lucr. 4, 472:patrem ejus a mortuis excitasses, statuisses ante oculos,
Cic. Or. 1, 57, 245:captivos vinctos in medio statuit,
Liv. 21, 42, 1:ubi primum equus Curtium in vado statuit,
id. 1, 13, 5:quattuor cohortes in fronte statuit,
id. 28, 33, 12:ante se statuit funditores,
id. 42, 58, 10:puerum ad canendum ante tibicinem cum statuisset,
id. 7, 2, 9:procul in conspectu eum (Philopoemenem) statuerunt,
id. 39, 49, 11:media porta robora legionum, duabus circa portis milites levemque armaturam statuit,
id. 23, 16, 8:bovem ad fanum Dianae et ante aram statuit,
id. 1, 45, 6:cum Calchanta circa aram statuisset,
Val. Max. 8, 11, ext. 6:marium si qui eo loci statuisset,
id. 3, 1, 2 fin.:adulescentes ante Caesarem statuunt,
Tac. A. 4, 8:in fronte statuerat ferratos, in cornibus cohortes,
id. ib. 3, 45:puer quis Ad cyathum statuetur?
Hor. C. 1, 29, 8:tu cum pro vitula statuis dulcem Aulide natam Ante aras,
id. S. 2, 3, 199:et statuam ante aras aurata fronte juvencum,
Verg. A. 9, 627:clara regione profundi Aetheros innumeri statuerunt agmina cygni,
Stat. Th. 3, 525.—Of statues, temples, columns, altars, trophies, etc.; constr. with acc. alone, or acc. of the structure and dat. of the person for whom or in whose honor it is erected:b.siquidem mihi aram et statuam statuis,
Plaut. As. 3, 3, 122:huic statuam statui decet ex auro,
id. Bacch. 4, 4, 1:ne ego aurea pro statua vineam tibi statuam,
id. Curc. 1, 2, 52:eique statuam equestrem in rostris statui placere,
Cic. Phil. 5, 15, 41; so id. ib. 9, 5, 10; 9, 7, 16; id. Verr. 2, 2, 62, § 151; 2, 2, 20, § 48; so,simulacrum alicui statuere,
Val. Max. 1, 1, 8:effigiem,
Verg. A. 2, 184:Mancinus eo habitu sibi statuit quo, etc. (effigiem),
Plin. 34, 5, 10, § 18:simulacrum in curia,
Tac. A. 14, 12:quanam in civitate tempium statueretur,
id. ib. 4, 55:se primos templum urbis Romae statuisse,
id. ib. 4, 56; so id. ib. 4, 15:nec tibi de Pario statuam, Germanice, templum,
Ov. P. 4, 8, 31:templa tibi statuam, tribuam tibi turis honorem,
id. M. 14, 128:super terrae tumulum noluit quid statui nisi columellam,
Cic. Leg. 2, 26, 66:victimas atque aras diis Manibus statuentes,
Tac. A. 3, 2:statuitque aras e cespite,
Ov. M. 7, 240:statuantur arae,
Sen. Med. 579:aeneum statuerunt tropaeum,
Cic. Inv. 2, 23, 69:monumentum,
id. ib. § 70; so,in alio orbe tropaea statuere,
Curt. 7, 7, 14;so,
Plin. 3, 3, 4, § 18: ut illum di perdant qui primus statuit hic solarium, Plaut. Fragm. ap. Gell. 3, 3, 5:princeps Romanis solarium horologium statuisse L. Papirius Cursor proditur,
Plin. 7, 60, 60, § 213:a miliario in capite Romani fori statuto,
id. 3, 5, 9, § 66:carceres eo anno in Circo primum statuti,
Liv. 8, 20, 1:quo molem hanc immanis equi statuere?
Verg. A. 2, 150:multo altiorem statui crucem jussit,
Suet. Galb. 9:obeliscam,
Plin. 36, 9, 14, § 71:at nunc disturba quas statuisti machinas,
Plaut. Ps. 1, 5, 137:incensis operibus quae statuerat,
Nep. Milt. 7, 4:si vallum statuitur procul urbis illecebris,
Tac. A. 4, 2:castra in quinto lapide a Carthagine statuit,
Just. 22, 6, 9.—Poet. and in post-class. prose (rare):5.aliquem statuere = alicui statuam statuere: inter et Aegidas media statuaris in urbe,
Ov. H. 2, 67:statuarque tumulo hilaris et coronatus,
my statue will be erected, Tac. Dial. 13; so with two acc.: custodem medio statuit quam vilicus horto, whose statue he placed as protectress, etc., Mart. 3, 68, 9; cf.in double sense: nudam te statuet, i. e. nudam faciet (= nudabit fortunis), and statuam tibi nu dam faciet,
Mart. 4, 28, 8.—Of cities, etc., to establish, found, build (in class. prose usu. condo):B.Agamemnon tres ibi urbes statuit,
Vell. 1, 1, 2:urbem quam statuo vestra est,
Verg. A. 1, 573:urbom praeclaram,
id. ib. 4, 655:Persarum statuit Babylona Semiramis urbem,
Prop. 3, 11 (4, 10), 21:ibi civitatem statuerunt,
Just. 23, 1; so,licentia et impunitas asyla statuendi (= aperiendi),
Tac. A. 3, 60.—Hence, transf.: carmen statuere = carmen condere, to compose, devise a song:nunc volucrum... inexpertum carmen, quod tacita statuere bruma,
Stat. S. 4, 5, 12.—To cause to stand still, to stop (rare; cf.C.sisto, III. B.): navem extemplo statuimus,
Plaut. Bacch. 2, 3, 57:et statuit fessos, fessus et ipse, boves,
Prop. 4 (5), 9, 4:famuli hoc modo statuerunt aquas,
Arn. 1, p. 30: sanguinem, Oct. Hor. 4.—To cause to stand firm, strengthen, support (rare; = stabilire), only transf.: qui rem publicam certo animo adjuverit, statuerit, Att. ap. Cic. Sest. 56, 120 (Trag. Rel. v. 357 Rib.).II.Trop.A.To establish, constitute (= constituo).1.Esp.: exemplum or documentum (v. edo fin., and cf. Sen. Phoen. 320), to set forth an example or precedent for warning or imitation:2.statuite exemplum impudenti, date pudori praemium,
Plaut. Rud. 3, 2, 6:exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placere studeant potius quam sibi,
Ter. Heaut. prol. 51; Auct. Her. 4, 35, 47:ut illi intellegere possint, in quo homine statueris exemplum hujus modi,
Cic. Verr. 2, 2, 45, § 111:in quos aliquid exempli populus Romanus statui putat oportere,
id. ib. 2, 3, 90, §210: statuam in te exemplum, ne quis posthac infelicibus miseriis patriae illudat,
Just. 8, 7, 14:documentum autem statui oportere, si quis resipiscat et antiquam societatem respiciat,
Liv. 24, 45, 5: statueretur immo [p. 1753] documentum, quo uxorem imperator acciperet, a precedent, Tac. A. 12, 6.—Jus statuere, to establish a principle or relation of law:3.ut (majores nostri) omnia omnium rerum jura statuerint,
Cic. Caecin. 12, 34: qui magistratum potestatemve habebit, si quid in aliquem novi juris statuerit, ipse quoque, adversario postulante, eodem jure uti debebit, if he has established any new principle of law, Edict. Praet. in Dig. 2, 2, 1, § 1:si quid injungere inferiori velis, id prius in te ac tuos si ipse juris statueris, facilius omnes oboedientes habeas,
if you first admit it against yourself, Liv. 26, 36, 3:si dicemus in omnibus aequabile jus statui convenire,
equal principles of law should be applied to all, Auct. Her. 3, 3, 4. —In gen., to establish by authority (of relations, institutions, rights, duties, etc.):4.(Numa) omnis partis religionis statuit sanctissime,
Cic. Rep. 2, 14, 26:hoc judicium sic exspectatur ut non unae rei statui, sed omnibus constitui putetur,
id. Tull. 15, 36:ad formandos animos statuendasque vitae leges, Quint. prooem. 14: sic hujus (virtutis) ut caelestium statuta magnitudo est,
Sen. Ep. 79, 10:vectigal etiam novum ex salaria annona statuerunt,
Liv. 29, 37, 2:novos statuere fines,
id. 42, 24, 8:neque eos quos statuit terminos observat,
id. 21, 44, 5:quibus rebus cum pax statuta esset,
Just. 5, 10, 8; so id. 25, 1, 1:sedesque ibi statuentibus,
id. 18, 5, 11.—With double acc., to constitute, appoint, create:B.Hirtius arbitrum me statuebat non modo hujus rei, sed totius consulatus sui,
Cic. Att. 14, 1, a, 2:telluris erum natura nec illum, nec quemquam constituit,
Hor. S. 2, 2, 130:de principatu (vinorum) se quisque judicem statuet,
Plin. 14, 6, 8, § 59:praefectus his statuitur Andragoras,
Just. 21, 4, 5.—To determine, fix, etc. (of temporal or local relations); constr. usually with acc. and dat. or acc. and gen.1.Modum statuere alicui or alicujus rei, to determine the manner, mode, or measure of, assign limits, restrictions or restraints to a thing or person, to impose restraints upon.(α).With dat.:(β).diuturnitati imperii modum statuendum putavistis,
that a limit should be assigned to the duration of his power, Cic. Imp. Pomp. 9, 26:statui mihi tum modum et orationi meae,
imposed restraints upon myself and my words, id. Verr. 2, 5, 63, § 163:non statuendo felicitati modum, nec cohibendo fortunam,
by not assigning any limits to his success, Liv. 30, 30, 23 (Pompeium) affirmabant, libertati publicae statuturum modum, Vell. 2, 40:cupidinibus statuat natura modum,
Hor. S. 1, 2, 111:quem modum sibi ipsa statuit (crudelitas)?
Val. Max. 9, 2 pr.:modum ipsae res statuunt (i. e. sibi),
Plin. 28, 15, 61, § 216:modum nuptiarum sumptibus statuerunt,
Just. 21, 4, 5:timori quem meo statuam modum?
Sen. Thyest. 483;and with finem: jam statui aerumnis modum et finem cladi,
id. Herc. Fur. 206. —With gen.:2.honestius te inimicitiarum modum statuere potuisse quam me humanitatis,
Cic. Sull. 17, 48:ipse modum statuam carminis,
Ov. Tr. 1, 11, 44:errorisque sui sic statuisse modum,
Prop. 3, 12 (4, 11), 36:modum statuunt fellis pondere denarii,
they limit the quantity of the gall to the weight of a denarius, Plin. 28, 19, 77, § 254.—Condicionem or legem alicui, to impose a condition or law upon one, to dictate, assign a condition to:3.hanc tu condicionem statuis Gaditanis,
Cic. Balb. 10, 25:providete ne duriorem vobis condicionem statuatis ordinique vestro quam ferre possit,
id. Rab. Post. 6, 15:alter eam sibi legem statuerat ut, etc.,
id. Phil. 10, 6, 12: pretio statuta lege ne modum excederet, etc., the law being assigned to the price that not, etc., i. e. the price being limited by the law, etc., Plin. 33, 7, 40, § 118:pacis legem universae Graeciae statuit,
Just. 9, 5, 2.—So with ellipsis of dat., to agree upon, stipulate:statutis condicionibus,
Just. 6, 1, 3:omnibus consentientibus Carthago conditur, statuto annuo vectigali pro solo urbis,
id. 18, 5, 14. —Finem, to assign or put an end to, make an end of:4.haud opinor commode Finem statuisse orationi militem,
Ter. Hec. 1, 2, 21:et finem statuit cuppedinis atque timoris,
Lucr. 6, 25:cum Fulvius Flaccus finem poenae eorum statuere cogeretur,
Val. Max. 3, 2, ext. 1: majores vestri omnium magnarum rerum et principia exorsi ab diis sunt, et finem statuerunt, finished, Liv. 45, 39, 10; so,terminum: nam templis numquam statuetur terminus aevi,
Stat. S. 3, 1, 180:cum consilii tui bene fortiterque suscepti eum tibi finem statueris, quem ipsa fortuna terminum nostrarum contentionum esse voluisset,
since you have assigned that end, Cic. Fam. 6, 22, 2.—Pretium alicui rei, to assign a price to something; fix, determine the price of something:5.quae probast mers, pretium ei statuit,
Plaut. Mil. 3, 1, 132:numquam avare pretium statui arti meae,
Ter. Heaut. prol. 48:statuit frumento pretium,
Tac. A. 2, 87; so with dat. understood:ut eos (obsides) pretio quantum ipsi statuissent patres redimi paterentur,
Liv. 45, 42, 7:pretium statuit (i. e. vecturae et sali),
id. 45, 29, 13; so with in and acc.: ut in singulas amphoras (vini) centeni nummi statuantur, that the price may be set down at 100 sesterces for an amphora, Plin. 14, 4, 6, § 56.—Statuere diem, horam, tempus, locum alicui rei, or alicui, or with dat. gerund., to assign or appoint a day, time, place, etc. (for the more usual diem dicere):6.statutus est comitiis dies,
Liv. 24, 27, 1:diem patrando facinori statuerat,
id. 35, 35, 15:multitudini diem statuit ante quam sine fraude liceret ab armis discedere,
Sall. C. 36, 2:dies insidiis statuitur,
id. J. 70, 3:ad tempus locumque colloquio statuendum,
Liv. 28, 35, 4:subverti leges quae sua spatia (= tempora) quaerendis aut potiundis honoribus statuerint,
Tac. A. 2, 36.—With ellipsis of dat.:observans quem statuere diem,
Mart. 4, 54, 6:noctem unam poscit: statuitur nox,
Tac. A. 13, 44.—Esp. in the part. statutus, fixed, appointed (in MSS. and edd. often confounded with status; v. sisto fin.):institum ut quotannis... libri diebus statutis (statis) recitarentur,
Suet. Claud. 42:ut die statuta omnes equos ante regiam producerent,
Just. 1, 10, 1:quaedam (genera) statutum tempus anni habent,
Plin. 17, 18, 30, § 135:fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant,
Curt. 6, 3, 7:sacrificium non esse redditum statuto tempore,
id. 8, 2, 6:statuto tempore quo urbem Mithridati traderet,
Just. 16, 4, 9:cum ad statutam horam omnes convenissent,
id. 1, 10, 8:intra tempus statutum,
fixed by the law, Dig. 4, 4, 19 and 20.—To recount, count up, state (very rare): statue sex et quinquaginta annos, quibus mox divus Augustus rempublicam rexit: adice Tiberii tres et viginti... centum et viginti anni colliguntur, count, fix the number at, Tac. Or. 17:C.Cinyphiae segetis citius numerabis aristas... quam tibi nostrorum statuatur summa laborum,
Ov. P. 2, 7, 29.—To decide, determine, with reference to a result, to settle, fix, bring about, choose, make a decision.1.Of disputes, differences, questions, etc., between others.(α).With interrog.-clause:(β).ut statuatis hoc judicio utrum posthac amicitias clarorum virorum calamitati hominibus an ornamento esse malitis,
Cic. Balb. 28, 65:eam potestatem habetis ut statuatis utrum nos... semper miseri lugeamus, an, etc.,
id. Mil. 2, 4:in hoc homine statuatis, possitne senatoribus judicantibus homo nocentissim us pecuniosissimusque damnari,
id. Verr. 1, 16, 47:vos statuite, recuperatores, utra (sententia) utilior esse videatur,
id. Caecin. 27, 77:decidis tu statuisque quid iis ad denarium solveretur,
id. Quint. 4, 17:magni esse judicis statuere quid quemque cuique praestare oporteret,
id. Off. 3, 17, 70:mihi vero Pompeius statuisse videtur quid vos in judicando spectare oporteret,
id. Mil. 6, 15:semel (senatus) statuerent quid donatum Masinissae vellent,
Liv. 42, 23:nec quid faciendum modo sit statuunt, sed, etc.,
decide, dictate, id. 44, 22:nondum statuerat conservaret eum necne,
Nep. Eum. 11, 2:statutumque (est) quantum curules, quantum plebei pignoris caperent,
Tac. A. 13, 28: semel nobis esse statuendum quod consilium in illo sequamur, August. ap. Suet. Claud. 4. —With de:(γ).ut consules de Caesaris actis cognoscerent, statuerent, judicarent,
Cic. Att. 16, 16, B, 8:et collegas suos de religione statuisse, in senatu de lege statuturos,
id. ib. 4, 2, 4:ut de absente eo C. Licinius statueret ac judicaret,
Liv. 42, 22:si de summa rerum liberum senatui permittat rex statuendi jus,
id. 42, 62: qui ab exercitu ab imperatore eove cui de ea re statuendi potestas fuerit, dimissus erit, Edict. Praet. in Dig. 3, 2, 1.—Often with reference to punishment:cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, pro certo habetote, vos simul de exercitu Catilinae decernere,
Sall. C. 52, 17:satis visum de Vestilia statuere,
to pass sentence against, Tac. A. 2, 85:jus statuendi de procuratoribus,
id. ib. 12, 54:facta patribus potestate statuendi de Caeciliano,
id. ib. 6, 7; so id. ib. 13, 28; cf. id. ib. 15, 14; 2, 85; Suet. Tib. 61 fin. —In partic.: de se statuere, to decide on, or dispose of one's self, i. e. of one's life, = to commit suicide:eorum qui de se statuebant humabantur corpora,
Tac. A. 6, 29.—With de and abl. and interrog.-clause:(δ).si quibusdam populis permittendum esse videatur ut statuant ipsi de suis rebus quo jure uti velint,
Cic. Balb. 8, 22.—With contra:(ε).consequeris tamen ut eos ipsos quos contra statuas aequos placatosque dimittas,
Cic. Or. 10, 34. —With indef. obj., usu. a neutr. pron.:(ζ).utrum igitur hoc Graeci statuent... an nostri praetores?
Cic. Fl. 12, 27:dixisti quippiam: fixum (i. e. id) et statutum est,
id. Mur. 30, 62:eoque utrique quod statuit contenti sunt,
Caes. B. C. 1, 87:senatus, ne quid absente rege statueret,
Liv. 39, 24, 13:maturato opus est, quidquid statuere placet (senatui),
id. 8, 13, 17:id ubi in P. Licinio ita statutum est,
id. 41, 15, 10:interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,
Curt. 8, 14, 43:quid in futurum statuerim, aperiam,
Tac. A. 4, 37:utque rata essent quae procuratores sui in judicando statuerent,
Suet. Claud. 12;qul statuit aliquid parte inaudita altera, aequum licet statuerit, haud aequus fuit,
Sen. Med. 2, 199:non ergo quod libet statuere arbiter potest,
Dig. 4, 8, 32, § 15; cf.:earum rerum quas Caesar statuisset, decrevisset, egisset,
Cic. Att. 16, 16, C, 11.—With de or super and abl.:(η).vos de crudelissimis parricidis quid statuatis cunctamini?
Sall. C. 52, 31:nihil super ea re nisi ex voluntate filii statuere,
Suet. Tib. 13:ne quid super tanta re absente principe statueretur,
Tac. H. 4, 9.—Absol., mostly pass. impers.:(θ).ita expediri posse consilium ut pro merito cujusque statueretur,
Liv. 8, 14, 1:tunc ut quaeque causa erit statuetis,
id. 3, 53, 10:non ex rumore statuendum,
decisions should not be founded on rumors, Tac. A. 3, 69.—With cognoscere, to examine ( officially) and decide:2.petit ut vel ipse de eo causa cognita statuat, vel civitatem statuere jubeat,
Caes. B. G. 1, 19:consuli ut cognosceret statueretque senatus permiserat,
Liv. 39, 3, 2:missuros qui de eorum controversiis cognoscerent statuerentque,
id. 40, 20, 1; 45, 13, 11:quod causa cognita erit statuendum,
Dig. 2, 11, 2, § 8.—With reference to the mind of the subject, to decide, to make up one's mind, conclude, determine, be convinced, usu. with interrog.clause:D. 1.numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum illi homicidae sint an vindices libertatis,
Cic. Phil. 2, 12, 30:illud mirum videri solet, tot homines... statuere non potuisse, utrum judicem an arbitrum, rem an litem dici oporteret,
id. Mur. 12, 27:neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.,
id. de Or. 3, 22, 82:ipsi statuerent, quo tempore possent suo jure arma capere,
id. Tull. 5, 12:ut statuerem quid esset faciendum,
id. Att. 7, 26, 3:statuere enim qui sit sapiens, vel maxime videtur esse sapientis,
id. Ac. 2, 3, 9:si habes jam statutum quid tibi agendum putes,
id. Fam. 4, 2, 4:tu quantum tribuendum nobis putes statuas ipse, et, ut spero, statues ex nostra dignitate,
id. ib. 5, 8, 4:vix statui posse utrum quae pro se, an quae contra fratrem petiturus esset ab senatu magis impetrabilia forent,
Liv. 45, 19, 6:quam satis statuerat, utram foveret partem,
id. 42, 29, 11:posse ipsam Liviam statuere, nubendum post Drusum, an, etc.,
Tac. A. 4, 40:statue quem poenae extrahas,
Sen. Troad. 661.—So with apud animum, to make up one's mind:vix statuere apud animum meum possum atrum pejor ipsa res an pejore exemplo agatur,
Liv. 34, 2, 4:proinde ipsi primum statuerent apud animos quid vellent,
id. 6, 39, 11.—Rarely with neutr, pron. as object:quidquid nos de communi sententia statuerimus,
Cic. Fam. 4, 1, 2:sic statue, quidquid statuis, ut causam famamque tuam in arto stare scias,
Sen. Herc. Fur. 1306.—With ut or ne: statuunt ut decem milia hominum in oppidum submittantur, [p. 1754] Caes. B. G. 7, 21:2.eos (Siculos) statuisse ut hoc quod dico postularet,
Cic. Verr. 2, 2, 42, § 103:statuunt illi atque decernunt ut eae litterae... removerentur,
id. ib. 2, 2, 71, §173: statuit iste ut arator... vadimonium promitteret,
id. ib. 2, 3, 15, §38: orare patres ut statuerent ne absentium nomina reciperentur,
id. ib. 2, 2, 42, §103: statuitur ne post M. Brutum proconsulem sit Creta provincia,
id. Phil. 2, 38, 97:(Tiberius) auxit patrum honorem statuendo ut qui ad senatum provocavissent, etc.,
Tac. A. 14, 28:statuiturque (a senatu) ut... in servitute haberentur,
id. ib. 12, 53.—So of a decree, determination, or agreement by several persons or parties to be carried out by each of them:statutum esse (inter plebem et Poenos) ut... impedimenta diriperent,
Liv. 23, 16, 6:Athenienses cum statuerent, ut urbe relicta naves conscenderent,
Cic. Off. 3, 11, 48:statuunt ut fallere custodes tentent,
Ov. M. 4, 84.—With acc. (post-Aug.):3.remedium statuere,
to prescribe a remedy against public abuses, Tac. A. 3, 28; 6, 4:Caesar ducentesimam (vectigalis) in posterum statuit,
decreed that one half of one per cent. be the tax, id. ib. 2, 42.—So with sic (= hoc):sic, di, statuistis,
Ov. M. 4, 661.—With dat. and acc. (not ante-Aug.):4.eis (Vestalibus) stipendium de publico statuit,
decreed, allowed a salary, Liv. 1, 20, 3:Aurelio quoque annuam pecuniam statuit princeps,
decreed, granted, Tac. A. 13, 34:biduum criminibus obiciendis statuitur,
are allowed, id. ib. 3, 13:itaque et alimenta pueris statuta... et patribus praemia statuta,
Just. 12, 4, 8:ceu Aeolus insanis statuat certamina ventis,
Stat. Th. 6, 300:non hoc statui sub tempore rebus occasum Aeoniis,
id. ib. 7, 219:statuere alicui munera,
Val. Fl. 2, 566.—With dat. and interrog.-clause:5. (α).cur his quoque statuisti quantum ex hoc genere frumenti darent,
Cic. Verr. 2, 5, 21, § 53:ordo iis quo quisque die supplicarent, statutus,
Liv. 7, 28, 8.—With poenam, etc., with or without in and acc. pers. (mostly post-Aug.):(β).considerando... in utra (lege) major poena statuatur,
Cic. Inv. 2, 49, 145:poenam statui par fuisse,
Tac. A. 14, 49:qui non judicium, sed poenam statui videbant,
id. ib. 11, 6:eadem poena in Catum Firmium statuitur,
id. ib. 6, 31:senatu universo in socios facinoris ultimam statuente poenam,
Suet. Caes. 14;so with mercedem (= poenam): debuisse gravissimam temeritatis mercedem statui,
Liv. 39, 55, 3; cf.also: Thrasea, non quidquid nocens reus pati mereretur, id egregio sub principe statuendum disseruit,
Tac. A. 14, 48.— Absol.:non debere eripi patribus vim statuendi (sc. poenas),
Tac. A. 3, 70.—With indef. obj., generally with in and acc.: aliquid gravius in aliquem, to proceed severely against:(γ).obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret,
Caes. B. G. 1, 20:fac aliquid gravius in Hejum statuisse Mamertinos,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 19:res monet cavere ab illis magis quam quid in illos statuamus consultare,
Sall. C. 52, 3:qui cum triste aliquid statuit, fit tristis et ipse,
Ov. P. 2, 2, 119:si quid ob eam rem de se crudelius statuerent,
Just. 2, 15, 10.—With a word expressing the kind of punishment (post-Aug.):(δ).in Pompeiam Sabinam exilium statuitur,
Tac. A. 6, 24 (18).—De capite, to pass sentence of death:E.legem illam praeclaram quae de capite civis Romani nisi comitiis centuriatis statui vetaret,
Cic. Rep. 2, 36, 61.—Referring to one's own acts, to resolve, determine, purpose, to propose, with inf. (first in Cic.;F.freq. and class.): statuit ab initio et in eo perseveravit, jus publicano non dicere,
Cic. Prov. Cons. 5, 10:P. Clodius cum statuisset omni scelere in praetura vexare rem publicam,
id. Mil. 9, 24:statuerat excusare,
to decline the office, id. Lig. 7, 21:cum statuissem scribere ad te aliquid,
id. Off. 1, 2, 4:quod iste certe statuerat et deliberaverat non adesse,
id. Verr. 2, 1, 1, § 1:se statuisse animum advertere in omnes nauarchos,
id. ib. 2, 5, 40, §105: nam statueram in perpetuum tacere,
id. Fam. 4, 4, 4:statueram... nihil de illo dicere,
id. Fragm. Clod. 1, 1:statueram recta Appia Romam (i. e. venire),
id. Att. 16, 10, 1:Pompeius statuerat bello decertare,
Caes. B. C. 3, 86: si cedere hinc statuisset, Liv. 44, 39, 7:triumphare mense Januario statuerat,
id. 39, 15:immemor sim propositi quo statui non ultra attingere externa nisi qua Romanis cohaererent rebus,
id. 39, 48:rex quamquam dissimulare statuerat,
id. 42, 21:opperiri ibi hostium adventum statuit,
id. 42, 54, 9:ut statuisse non pugnare consules cognitum est,
id. 2, 45, 9:exaugurare fana statuit,
id. 1, 55, 2:Delphos mittere statuit,
id. 1, 56, 5:eos deducere in agros statuerunt,
id. 40, 38, 2:tradere se, ait, moenia statuisse,
id. 8, 25, 10:Samnitium exercitus certamine ultimo fortunam experiri statuit,
id. 7, 37, 4:statuit sic adfectos hosti non obicere,
id. 44, 36, 2:sub idem tempus statuit senatus Carthaginem excidere,
Vell. 1, 12, 2:statui pauca disserere,
Tac. H. 4, 73:amoliri juvenem specie honoris statuit,
id. A. 2, 42:statuerat urbem novam condere,
Curt. 4, 8, 1:statuerat parcere urbi conditae a Cyro,
id. 7, 6, 20:rex statuerat inde abire,
id. 7, 11, 4:Alexander statuerat ex Syria petere Africam,
id. 10, 1, 17; 10, 5, 24; 5, 27 (9), 13; so,statutum habere cum animo ac deliberatum,
to have firmly and deliberately resolved, Cic. Verr. 2, 3, 41, § 95.—With sic:caedis initium fecisset a me, sic enim statuerat,
id. Phil. 3, 7, 29.—To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold (especially of legal opinions), think, consider (always implying the establishment of a principle, or a decided conviction; cf.: existimo, puto, etc.).1.With acc. and inf.a.In gen.:b.senatus consulta falsa delata ab eo judicavimus... leges statuimus per vim et contra auspicia latas,
Cic. Phil. 12, 5, 12:statuit senatus hoc ne illi quidem esse licitum cui concesserat omnia,
id. Verr. 2, 3, 35, § 81:quin is tamen (judex) statuat fieri non posse ut de isto non severissime judicetur,
id. ib. 2, 3, 62, §144: hujusce rei vos (recuperatores) statuetis nullam esse actionem qui obstiterit armatis hominibus?
id. Caecin. 13, 39, ut quisquam juris numeretur peritus, qui id statuit esse jus quod non oporteat judicari, who holds that to be the law, id. ib. 24, 68:is (Pompeius) se in publico statuit esse non posse,
id. Pis. 13, 29:tu unquam tantam plagam tacitus accipere potuisses, nisi hoc ita statuisses, quidquid dixisses te deterius esse facturum?
id. Verr. 2, 3, 58, § 133:si causa cum causa contenderet, nos nostram perfacile cuivis probaturos statuebamus,
we were sure, id. Quint. 30, 92:non statuit sibi quidquam licere quod non patrem suum facere vidisset,
id. Verr. 2, 3, 90, § 211:hi sibi nullam societatem communis utilitatis causa statuunt esse cum civibus,
assume, id. Off. 3, 6, 28:cum igitur statuisset opus esse ad eam rem constituendam pecunia,
had become convinced, id. ib. 2, 23, 82:quo cive neminem ego statuo in hac re publica esse fortiorem,
id. Planc. 21, 51:quam quidem laudem sapientiae statuo esse maximam,
id. Fam. 5, 13, 1:hoc anno statuit temporis esse satis,
Ov. F. 1, 34:nolim statuas me mente maligna id facere,
Cat. 67, 37.— So with sic:velim sic statuas tuas mihi litteras longissimas quasque gratissimas fore,
Cic. Fam. 7, 33 fin.:ego sic statuo a me in hac causa pietatis potius quam defensionis partes esse susceptas,
I hold, lay down as the principle of my defence, id. Sest. 2, 3:quod sic statuit omnino consularem legem nullam putare,
id. ib. 64, 135:sic statuo et judico, neminem tot et tanta habuisse ornamenta dicendi,
id. Or. 2, 28, 122. —Hence, statui, I have judged, i. e. I know, and statueram, I had judged, i. e. I knew:ut ego qui in te satis consilii statuerim esse, mallem Peducaeum tibi consilium dare quam me, ironically,
Cic. Att. 1, 5, 4:qui saepe audissent, nihil esse pulchrius quam Syracusarum moenia, statuerant se, si ea Verre praetore non vidissent, numquam esse visuros,
id. Verr. 2, 5, 36, § 95.—With neutr. pron.:si dicam non recte aliquid statuere eos qui consulantur,
that they hold an erroneous opinion, Cic. Caecin. 24, 68; cf.:quis hoc statuit umquam, aut cui concedi potest, ut eum jure potuerit occidere a quo, etc.,
id. Tull. 24, 56; Quint. 5, 13, 21.—Particularly of a conclusion drawn from circumstances, to judge, infer, conclude; declare (as an inference):c.cum tuto senatum haberi non posse judicavistis, tum statuiistis, etiam intra muros Antonii scelus versari,
Cic. Phil. 3, 5, 13: quod si aliter statuetis, videte ne hoc vos statuatis, qui vivus decesserit, ei vim non esse factam, id. Caecin. 16, 46:quid? si tu ipse statuisti, bona P. Quinctii ex edicto possessa non esse?
id. Quint. 24, 76:ergo ad fidem bonam statuit pertinere notum esse emptori vitium quod nosset venditor,
id. Off. 3, 16, 67:Juppiter esse pium statuit quodcumque juvaret,
Ov. H. 4, 133.—With neutr. pron.:hoc (i. e. litteris Gabinii credendum non esse) statuit senatus cum frequens supplicationem Gabinio denegavit,
Cic. Prov. Cons. 6, 14:quod si tum statuit opus esse, quid cum ille decessisset, Flacco existimatis statuendum et faciendum fuisse?
id. Fl. 12, 29; cf. id. Caecin. 16, 46, supra; so,hoc si ita statuetis,
id. ib. 16, 47.—Esp. with gerund.-clause.(α).To hold, judge, think, consider, acknowledge, that something must be done, or should have been done:(β).tu cum tuos amicos in provinciam quasi in praedam invitabas... non statuebas tibi de illorum factis rationem esse reddendam?
did you not consider, did it not strike you? Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29: statuit, si hoc crimen extenuari vellet, nauarchos omnes vita esse privandos, he thought it necessary to deprive, etc., id. ib. 2, 5, 40, §103: ut statuas mihi non modo non cedendum, sed etiam tuo auxilio utendum fuisse,
id. Fam. 5, 2, 10:statuebam sic, boni nihil ab illis nugis expectandum,
id. Sest. 10, 24:Antigonus statuit aliquid sibi consilii novi esse capiendum,
Nep. Eum. 8, 4. —So with opus fuisse:ut hoc statuatis oratione longa nihil opus fuisse,
acknowledge, Cic. Verr. 1, 18, 56: causam sibi dicendam esse statuerat jam ante quam hoc usu venit, knew (cf. a. supra), id. ib. 2, 5, 39, § 101. —To think that one must do something, to resolve, propose, usu. with dat. pers.:2.manendum mihi statuebam quasi in vigilia quadam consulari ac senatoria,
Cic. Phil. 1, 1, 1: quae vobis fit injuria si statuimus, vestro nobis judicio standum esse, if we conclude, purpose, to abide, etc., id. Fl. 27, 65:ut ea quae statuisses tibi in senatu dicenda, reticeres,
id. Fam. 5, 2, 1:statuit tamen nihil sibi in tantis injuriis gravius faciendum,
id. Clu. 6, 16:Caesar statuit exspectandam classem,
Caes. B. G. 3, 14:non expectandum sibi statuit dum, etc.,
id. ib. 1, 11:quod eo tempore statuerat non esse faciendum,
id. B. C. 3, 44:statuit sibi nihil agitandum,
Sall. J. 39, 5:Metellus statuit alio more bellum gerendum,
id. ib. 54, 5:Laco statuit accuratius sibi agendum cum Pharnabazo,
Nep. Alcib. 10, 2:sororis filios tollendos statuit,
Just. 38, 1.—With ut:3.si, ut Manilius statuebat, sic est judicatum (= ut judicandum esse statuebat),
Cic. Caecin. 24, 69:ut veteres statuerunt poetae (ut = quod ita esse),
id. Arat. 267 (33): quae majora auribus accepta sunt quam oculis noscuntur, ut statuit, as he thought, i. e. that those things were greater, etc., Liv. 45, 27:cum esset, ut ego mihi statuo, talis qualem te esse video,
Cic. Mur. 14, 32.—With two acc. (= duco, existimo):omnes qui libere de re publica sensimus, statuit ille quidem non inimicos, sed hostes,
regarded not as adversaries, but as foes, Cic. Phil. 11, 1, 3:Anaximenes aera deum statuit,
id. N. D. 10, 26:voluptatem summum bonum statuens,
id. Off. 1, 2, 5:video Lentulum cujus ego parentem deum ac patronum statuo fortunae ac nominis mei,
id. Sest. 69, 144:si rectum statuerimus concedere amicis quidquid velint,
id. Lael. 11, 38:Hieronymus summum bonum statuit non dolere,
id. Fin. 2, 6, 19:noster vero Plato Titanum e genere statuit eos qui... adversentur magistratibus,
id. Leg. 3, 2, 5:decretum postulat, quo justae inter patruos fratrumque filias nuptiae statuerentur,
Tac. A. 12, 7:optimum in praesentia statuit reponere odium,
id. Agr. 39.— P. a.: stătūtus, a, um, i. e. baculo, propped, leaning on a stick (dub. v. I. C. supra):vidistis senem... statutum, ventriosum?
Plaut. Rud. 2, 2, 11.—Hence, subst.: stătūtum, i, n., a law, decision, determination, statute (late Lat.):Dei,
Lact. 2, 16, 14:Parcarum leges ac statuta,
id. 1, 11, 14:statuta Dei et placita,
id. 7, 25, 8. -
96 eo
1.ĕo, īvi or ii (īt, Verg. A. 9, 418 al.; cf.I.Lachm. ad Lucr. vol. 2, p. 206 sq.: isse, issem, etc., for ivisse, etc.,
Ter. Hec. 2, 1, 25; Cic. Rosc. Am. 23, 64; id. Phil. 14, 1, 1; Ov. M. 7, 350 et saep.: isti, Turp. ap. Non. 4, 242:istis,
Luc. 7, 834, etc., v. Neue Formenl. 2, 515), īre ( inf. pass. irier, Plaut. Rud. 4, 7, 16), ĭtum, v. n. [root i-, Sanscr. ēmi, go; Gr. eimi; causat. hiêmi = jacio, Curt. Gr. Etym. p. 403], to go (of every kind of motion of animate or inanimate things), to walk, ride, sail, fly, move, pass, etc. (very freq. in all periods and sorts of writing).Lit.A.In gen.:b.eo ad forum,
Plaut. As. 1, 1, 95:i domum,
id. ib. 5, 2, 71 sq.:nos priores ibimus,
id. Poen. 3, 2, 34:i in crucem,
go and be hanged! id. As. 5, 2, 91; cf.:i in malam crucem,
id. Cas. 3, 5, 17; id. Ps. 3, 2, 57; 4, 7, 86:i in malam rem hinc,
Ter. Ph. 5, 7, 37:iens in Pompeianum,
Cic. Att. 4, 9 fin.:subsidio suis ierunt,
Caes. B. G. 7, 62, 8:quom it dormitum,
Plaut. Aul. 2, 4, 23; id Most. 3, 2, 4; 16; Hor. S. 1, 6, 119 et saep, cf.:dormitum, lusum,
id. ib. 1, 5, 48:cubitum,
Plaut. Cas. 4, 4, 27; 5, 4, 8; id. Ps. 3, 2, 57; Cic. Rosc. Am. 23; id. Div. 2, 59, 122 et saep.— Poet. with the acc. of the terminus:ibis Cecropios portus,
Ov. H. 10, 125 Loers.:Sardoos recessus,
Sil. 12, 368; cf.:hinc Afros,
Verg. E. 1, 65.—With a cognate acc.:ire vias,
Prop. 1, 1, 17:exsequias,
Ter. Ph. 5, 8, 37:pompam funeris,
Ov. F. 6, 663 et saep.:non explorantur eundae vitandaeque viae,
Claud. in Eutrop. 2, 419:animae ad lumen iturae,
Verg. A. 6, 680:ego ire in Piraeum volo,
Plaut. Most. 1, 1, 63; cf.:visere ad aliquam,
Ter. Hec. 1, 2, 114; id. Phorm. 1, 2, 52:videre,
Prop. 1, 1, 12:ire pedibus,
on foot, Liv. 28, 17:equis,
id. 1, 15:curru,
id. 28, 9; Ov. H. 1, 46; cf.:in equis,
id. A. A. 1, 214:in raeda,
Mart. 3, 47:super equos,
Just. 41, 3;and with equis to be supplied,
Verg. A. 5, 554:puppibus,
Ov. H. 19, 180; cf.:cum classe Pisas,
Liv. 41, 17 et saep.:concedere quo poterunt undae, cum pisces ire nequibunt?
Lucr. 1, 380.—Of things:B.alvus non it,
Cato R. R. 157, 7; so,sanguis naribus,
Lucr. 6, 1203:Euphrates jam mollior undis,
Verg. A. 8, 726:sudor per artus,
id. ib. 2, 174:fucus in artus,
Lucr. 2, 683:telum (with volare),
id. 1, 971:trabes,
i. e. to give way, sink, id. 6, 564 et saep.:in semen ire (asparagum),
to go to seed, Cato, R. R. 161, 3; so Plin. 18, 17, 45, § 159; cf.:in corpus (juvenes),
Quint. 2, 10, 5:sanguis it in sucos,
turns into, Ov. M. 10, 493.—In partic.1.To go or proceed against with hostile intent, to march against:2.quos fugere credebant, infestis signis ad se ire viderunt,
Caes. B. G. 6, 8, 6:ad hostem,
Liv. 42, 49:contra hostem,
Caes. B. G. 7, 67, 2; cf. id. B. C. 3, 31 fin.:adversus hostem,
Liv. 42, 49:in hostem,
id. 2, 6; Verg. A. 9, 424 et saep.; cf.:in Capitolium,
to go against, to attack, Liv. 3, 17.—Pregn., to pass away, disappear (very rare):II.saepe hominem paulatim cernimus ire,
Lucr. 3, 526; cf. ib. 530; 594.Trop.A.In gen., to go, pass, proceed, move, advance:B.ire in opus alienum,
Plaut. Mil. 3, 3, 6:in dubiam imperii servitiique aleam,
Liv. 1, 23 fin.:in alteram causam praeceps ierat,
id. 2, 27:in rixam,
Quint. 6, 4, 13:in lacrimas,
Verg. A. 4, 413; Stat. Th. 11, 193:in poenas,
Ov. M. 5, 668 et saep.:ire per singula,
Quint. 6, 1, 12; cf. id. 4, 2, 32; 7, 1, 64; 10, 5, 21:ad quem (modum) non per gradus itur,
id. 8, 4, 7 et saep.:dicite qua sit eundum,
Ov. Tr. 3, 1, 19:ire infitias, v. infitiae: Latina debent cito pariter ire,
Quint. 1, 1, 14:aliae contradictiones eunt interim longius,
id. 5, 13, 54: in eosdem semper pedes ire (compositio), [p. 649] id. 9, 4, 142:cum per omnes et personas et affectus eat (comoedia),
id. 1, 8, 7; cf. id. 1, 2, 13; Juv. 1, 142:Phrygiae per oppida facti Rumor it,
Ov. M. 6, 146:it clamor caelo,
Verg. A. 5, 451:factoque in secula ituro, Laetantur tribuisse locum,
to go down to posterity, Sil. 12, 312; cf.with a subject-sentence: ibit in saecula, fuisse principem, cui, etc.,
Plin. Pan. 55.—In partic.1.Pub. law t. t.a.Pedibus ire, or simply ire in aliquam sententiam, in voting, to go over or accede to any opinion (opp. discedere, v. h. v. II. B. 2. b.):b.cum omnes in sententiam ejus pedibus irent,
Liv. 9, 8, 13:pars major eorum qui aderant in eandem sententiam ibat,
id. 1, 32 fin.; 34, 43; 42, 3 fin.—Pass. impers.:in quam sententiam cum pedibus iretur,
Liv. 5, 9, 2:ibatur in eam sententiam,
Cic. Q. Fr. 2, 1 fin.:itum in sententiam,
Tac. A. 3, 23; 12, 48.—And opp. to the above,Ire in alia omnia, to vote against a bill, v. alius, II.—2.Mercant. t. t. for vēneo, to go for, be sold at a certain price, Plin. 18, 23, 53, § 194:3.tot Pontus eat, tot Lydia nummis,
Claud. Eutr. 1, 203.—Pregn., of time, to pass by, pass away:4.it dies,
Plaut. Ps. 1, 3, 12; Hor. C. 2, 14, 5; 4, 5, 7:anni,
id. Ep. 2, 2, 55; cf.:anni more fluentis aquae,
Ov. A. A. 3, 62.—With the accessory notion of result, to go, proceed, turn out, happen:5.incipit res melius ire quam putaram,
Cic. Att. 14, 15; cf. Tac. A. 12, 68:prorsus ibat res,
Cic. Att. 14, 20 fin.; Curt. 8, 5:postquam omnia fatis Caesaris ire videt,
Luc. 4, 144.—Hence the wish: sic eat, so may he fare:sic eat quaecunque Romana lugebit hostem,
Liv. 1, 26; Luc. 5, 297 Cort.; 2, 304; Claud. in Eutr. 2, 155. —Constr. with a supine, like the Gr. mellein, to go or set about, to prepare, to wish, to be about to do any thing:6.si opulentus it petitum pauperioris gratiam, etc.,
Plaut. Aul. 2, 2, 69; id. Bacch. 3, 6, 36: quod uti prohibitum irem, quod in me esset, meo labori non parsi, Cato ap. Fest. s. v. PARSI, p. 242 Müll.; so,perditum gentem universam,
Liv. 32, 22:ultum injurias, scelera,
id. 2, 6; Quint. 11, 1, 42:servitum Grais matribus,
Verg. A. 2, 786 et saep.:bonorum praemia ereptum eunt,
Sall. J. 85, 42.—Hence the construction of the inf. pass. iri with the supine, in place of an inf. fut. pass.:mihi omne argentum redditum iri,
Plaut. Curc. 4, 2, 5:mihi istaec videtur praeda praedatum irier,
id. Rud. 4, 7, 16 et saep.— Poet. also with inf.:seu pontum carpere remis Ibis,
Prop. 1, 6, 34:attollere facta regum,
Stat. S. 5, 3, 11:fateri,
id. Th. 3, 61 al. —Imp. i, eas, eat, etc., since the Aug. period more freq. a mocking or indignant expression, go then, go now:2.i nunc et cupidi nomen amantis habe,
Ov. H. 3, 26; so,i nunc,
id. ib. 4, 127; 9, 105; 17, 57; id. Am. 1, 7, 35; Prop. 2, 29, 22 (3, 27, 22 M.); Verg. A. 7, 425; Juv. 6, 306 al.:i, sequere Italiam ventis,
Verg. A. 4, 381; so,i,
id. ib. 9, 634:fremunt omnibus locis: Irent, crearent consules ex plebe,
Liv. 7, 6 fin.ĕō, adv. [old dat. and abl. form of pron. stem i; cf. is].I.In locat. and abl. uses,A.Of place=in eo loco, there, in that place (rare):B.quid (facturus est) cum tu eo quinque legiones haberes?
Cic. Ep. ad Brut. 1, 2, 1:quo loco... ibi... eoque,
Cels. 8, 9, 1:eo loci,
Tac. A. 15, 74; Plin. 11, 37, 50, § 136; so trop.: eo loci, in that condition:res erat eo jam loci, ut, etc.,
Cic. Sest. 13, 68; Tac. A. 14, 61; Dig. 5, 1, 52, § 3.—Of cause=eā re.1.Referring to a cause or reason before given, therefore, on that account, for that reason:2.is nunc dicitur venturus peregre: eo nunc commenta est dolum,
Plaut. Truc. 1, 1, 66; Ter. Hec. 2, 1, 41:dederam litteras ad te: eo nunc ero brevior,
Cic. Fam. 6, 20, 1; Sall. C. 21, 3; Liv. 8, 8, 8; Tac. H. 2, 65; Nep. Pelop. 1, 3; id. Milt. 2, 3 et saep.—So with conjunctions, eoque, et eo, eo quoque, in adding any thing as a consequence of what precedes, and for that reason:absolute pares, et eo quoque innumerabiles,
Cic. Ac. 2, 17, 55:impeditius eoque hostibus incautum,
Tac. A. 1, 50:per gentes integras et eo feroces,
Vell. 2, 115, 2; Quint. 4, 1, 42 al. —Referring to a foll. clause, giving(α).a cause or reason, with quia, quoniam, quod, etc.; so with quia:(β).eo fit, quia mihi plurimum credo,
Plaut. Am. 2, 2, 124; id. Capt. 1, 1, 2:nunc eo videtur foedus, quia, etc.,
Ter. Eun. 4, 4, 17; 3, 1, 25:quia scripseras, eo te censebam, etc.,
Cic. Att. 10, 17, 4; Sall. C. 20, 3; Tac. Agr. 22.—With quoniam:haec eo notavi, quoniam, etc.,
Gell. 7, 13.—With quod:quod... non potueritis, eo vobis potestas erepta sit,
Cic. Verr. 1, 8, 22; Nep. Eum. 11, 5; Liv. 9, 2, 4; Caes. B. G. 1, 23; so,neque eo... quod,
Ter. Heaut. 3, 2, 43; Varr. R. R. 1, 5.—A purpose, motive or reason, with quo, ut, ne; and after negatives, with quo, quin, and subj. —So with quo:C.eo scripsi, quo plus auctoritatis haberem,
Cic. Att. 8, 9, 1; Sall. C. 22, 2; so,non eo... quo,
Ter. Eun. 1, 2, 16:neque eo... quo,
Cic. Att. 3, 15, 4; id. Rosc. Am. 18, 51.—With ut:haec eo scripsi, ut intellegeres,
Cic. Fam. 13, 69, 2; id. de Or. 3, 49, 187; Lact. 4, 5, 9.—With ne: Plaut. Aul. 2, 2, 63; Ter. Ph. 5, 1, 17:quod ego non eo vereor, ne mihi noceat,
Cic. Att. 9, 2; id. Rab. Perd. 3, 9.—With quin:non eo haec dico, quin quae tu vis ego velim,
Plaut. Trin. 2, 2, 60; id. As. 5, 1, 16. —Of measure or degree—with words of comparison, so much, by so much —followed by quo (= tanto... quanto):II.quae eo fructuosiores fiunt, quo calidior terra aratur,
Varr. R. R. 1, 32, 1:eo gravior est dolor, quo culpa major,
Cic. Att. 11, 11, 2; id. Fam. 2, 19, 1; so with quantum:quantum juniores patrum plebi se magis insinuabant, eo acrius contra tribuni tendebant, etc.,
Liv. 3, 15, 2; id. 44, 7, 6:quanto longius abscederent, eo, etc.,
id. 30, 30, 23. —Esp. freq. the formulae, eo magis, eo minus, so much the worse ( the less), followed by quo, quod, quoniam, si, ut, ne:eo magis, quo tanta penuria est in omni honoris gradu,
Cic. Fam. 3, 11, 7:eo minus veritus navibus, quod in littore molli, etc.,
Caes. B. G. 5, 9; Cic. Off. 3, 22, 88; id. Att. 15, 9 fin.:eo magis, quoniam, etc., Cels. praef. p. 14, 12 Müll.: nihil admirabilius fieri potest, eoque magis, si ea sunt in adulescente,
Cic. Off. 2, 14, 48; id. Tusc. 1, 39, 94:eo diligentius ut ne parvula quidem titubatione impediremur,
Auct. Her. 2, 8, 12; Cic. Rab. Perd. 3, 9:ego illa extuli et eo quidem magis, ne quid ille superiorum meminisse me putaret,
id. Att. 9, 13, 3.—In this combination eo often expresses also the idea of cause (cf. B. 1. supra): hoc probis pretiumst. Eo mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,
Plaut. Trin. 2, 1, 37: solliciti tamen et anxii sunt;eoque magis, quod se ipsi continent et coercent,
Cic. Tusc. 4, 33, 70;and some passages may be classed under either head: dederam triduo ante litteras ad te. Eo nunc ero brevior,
Cic. Fam. 6, 21, 1; id. Inv 1, 4, 5; id. Off. 2, 13, 45; id. Fam. 9, 16, 9; Plaut. Aul. 2, 2, 8.In dat. uses.A.With the idea of motion, to that place, thither (=in eum locum):B.eo se recipere coeperunt,
Caes. B. G. 1, 25, 5:uti eo cum introeas, circumspicias, uti inde exire possit,
Cato, R. R. 1, 2:eo tela conicere, Auct. B. Afr. 72: eo respicere,
Sall. J. 35, 10; so,followed by quo, ubi, unde: non potuit melius pervenirier eo, quo nos volumus,
Ter. Phorm. 4, 3, 35:venio nunc eo, quo me fides ducit,
Cic. Rosc. Am. 30, 83:ibit eo quo vis, etc.,
Hor. Ep. 2, 2, 40:(venit) eo, ubi non modo res erat, etc.,
Cic. Quint. 11; Varr. R. R. 3, 16, 21; Vell. 2, 108, 2:eo, unde discedere non oportuit, revertamur,
Cic. Att. 2, 16, 3; Liv. 6, 35, 2; Sall. C. 60, 2;so (late Lat.) with loci: perducendum eo loci, ubi actum sit,
Dig. 10, 4, 11, § 1; ib. 47, 2, 3, § 2.—Transf.1.With the idea of addition, thereto, in addition to that, besides:2.accessit eo, ut milites ejus, etc.,
Cic. Fam. 10, 21, 4:accedit eo, quod, etc.,
id. Att. 1, 13, 1.—With the idea of tendency, to that end, with that purpose, to this result:3.hoc autem eo spectabat, ut eam a Philippo corruptam diceret,
Cic. Div. 2, 57, 118:haec eo pertinet oratio, ut ipsa virtus se sustentare posse videretur,
id. Fam. 6, 1, 12:hoc eo valebat, ut, etc.,
Nep. Them. 4, 4.—With the idea of degree or extent, to that degree or extent, so far, to such a point:C.eo scientiae progredi,
Quint. 2, 1, 6:postquam res publica eo magnificentiae venerit, gliscere singulos,
Tac. A. 2, 33; id. H. 1, 16; id. Agr. 28:eo magnitudinis procedere,
Sall. J. 1, 5; 5, 2; 14, 3:ubi jam eo consuetudinis adducta res est, ut, etc.,
Liv. 25, 8, 11; 28, 27, 12; 32, 18, 8 al.; Just. 3, 5:eo insolentiae processit,
Plin. Pan. 16:eo rerum ventum erat, ut, etc.,
Curt. 5, 12, 3; 7, 1, 35.— With gen., Val. Max. 3, 7, 1 al.; Flor. 1, 24, 2; 2, 18, 12; Suet. Caes. 77; Plin. Pan. 16, 5; Sen. Q. N. 4 praef. §9: eo rem jam adducam, ut nihil divinationis opus sit,
Cic. Rosc. Am. 34, 96:res eo est deducta, ut, etc.,
id. Att. 2, 18, 2; Hor. C. 2, 1, 226; Cic. Verr. 2, 4, 18.—Of time, up to the time, until, so long, usually with usque, and followed by dum, donec:usque eo premere capita, dum illae captum amitterent,
Cic. N. D. 2, 49, 124; Liv. 23, 19, 14; Tac. A. 4, 18:eo usque flagitatus est, donec ad exitium dederetur,
id. ib. 1, 32; Quint. 11, 3, 53:eo usque vivere, donec, etc.,
Liv. 40, 8; cf. Col. 4, 24, 20; 4, 30, 4.—Rarely by quamdiu:eo usque, quamdiu ad fines barbaricos veniretur,
Lampr. Alex. Sev. 45. -
97 pono
pōno, ĕre, pŏsŭi, pŏsĭtum - tr. - - posivi (arch.) = posui. [st1]1 [-] placer, établir, fixer, mettre, poser; disposer, arranger; instituer, établir. - ponere artus in littore, Virg.: [mettre ses membres sur le rivage] = s'étendre sur le rivage. - ponere ante oculos: placer sous les yeux. - ponere gladium ad caput, Sen.: placer un glaive à son chevet. - ponere caput suum periculo, Plaut.: exposer sa vie aux dangers, jouer sa tête. - ponere se toro, Ov.: s'étendre sur un lit. - ponere ova, Col.: pondre. - ubi pedem poneret non habebat, Cic. Fin. 4: (la Sagesse) n'avait pas où s'arrêter. - ponere aliquem principem, Nep.: placer qqn comme chef. - te ipsum frustraberis si non me in eo principem posueris, Nep.: tu te nuiras à toi-même si tu ne me fais pas chef de l'entreprise. - ponere leges: fixer des lois. [st1]2 [-] planter; ériger, dresser, bâtir, construire. - ponere piros, Virg.: planter des poiriers. - ponere semina, Virg.: semer. - positus: bâti, placé, situé. - Roma in montibus posita, Cic. Agr. 2: Rome bâtie sur des montagnes. - Delos in Aegaeo mari posita, Cic.: Délos située dans la mer Egée. - portus ex adverso urbi positus, Liv. 45, 5: port situé en face de la ville (de Rhodes). - ponere statuam alicui, Phaedr.: élever une statue à qqn. [st1]3 [-] mettre au tombeau, enterrer. - ponere terrā: ensevelir. [st1]4 [-] poser comme gage, proposer comme prix; au fig. risquer. - ponere (pignus): faire une gageure, gager. - pono pallium, Plaut.: je gage mon manteau. - ponere vitam pigneri, Plaut.: donner sa vie en gage. [st1]5 [-] dresser (la table), mettre sur la table, servir. - ponere mensam, Hor.: dresser la table. - ita ponito, Cato.: sers ainsi. - invitas ad aprum, ponis mihi porcum, Mart.: tu m'invites à manger du sanglier et tu me sers du porc. - pone ad Trebium, Juv. 5: sers Trébius. [st1]6 [-] déposer, placer (de l'argent). - ponere pecuniam in praedio, Cic.: placer son argent dans les terres. [st1]7 [-] au fig. employer, utiliser, appliquer, consacrer, passer (le temps). - ponere totum diem, Cic.: passer la journée entière. - ponere mensem in reditu, Cic.: mettre un mois à revenir. - ponere omnem curam, Cic.: appliquer tous ses soins. - quo ponam tempora modo? Ov.: comment dois-je employer mes loisirs? [st1]8 [-] mettre dans, mettre au nombre de, compter parmi, faire consister dans, faire dépendre de; au passif: dépendre de, reposer sur. - ponere mortem in malis, Cic.: mettre la mort au nombre des maux. - ponere aliquid in crimine, Cic.: regarder qqch comme un crime. - ponere aliquid in gloriā, Liv.: regarder qqch comme un honneur. - ponere aliquid in beneficii loco, Cic. Fam. 15: considérer qqch comme un bienfait. - ponere in vitiis, Nep.: mettre au nombre des vices. - positum esse in + abl.: consister en, dépendre de. - in te positum est ut: il dépend de toi que. [st1]9 [-] mettre en avant, exposer, représenter; avancer, prétendre, soutenir, affirmer, poser une question, proposer un sujet. - nunc hominem ponere, nunc deum, Hor.: représenter tantôt un homme, tantôt un dieu. - Orphea in medio posuit, Virg.: au milieu, il avait représenté Orphée. - ponere tabulam pictam, Plin.: représenter un tableau. - ponere aliquid in certo: affirmer qqch comme certain - caput periculo ponere, Plaut.: exposer sa vie au danger. [st1]10 [-] supposer, admettre. - ponere vitae brevis signa raros dentes, Plin.: poser en principe que la rareté des dents présage une vie courte. [st1]11 [-] poser, déposer, mettre bas, mettre à l'écart, abandonner, quitter, laisser, laisser de côté, renoncer à. - ponere arma (= deponere arma): déposer les armes. - testamenti tabulas in aerario ponere, Caes.: déposer aux archives le texte d'un testament. - ponere tunicam: quitter la tunique. - vitam propera ponere, Plaut. Curc.: prépare-toi à quitter la vie. - ponere vitia, Cic. de Or. 3: se corriger de ses défauts. - ponere dolorem, Cic. Tusc. 3: laisser la douleur. - ut omnem pro me metum ponas, Plin. Ep. 5, 6: pour te délivrer de toute crainte à mon sujet. - pone moras et studium lucri, Hor. C. 4: ne tarde pas et ne recherche aucun intérêt. [st1]12 [-] absol. - cesser, se reposer; tomber, se calmer (en parl. du vent). - quum fera ponit hiems, Stat.: quand cesse le rude hiver. - zephyri posuere, Virg.: les vents ont cessé de souffler.* * *pōno, ĕre, pŏsŭi, pŏsĭtum - tr. - - posivi (arch.) = posui. [st1]1 [-] placer, établir, fixer, mettre, poser; disposer, arranger; instituer, établir. - ponere artus in littore, Virg.: [mettre ses membres sur le rivage] = s'étendre sur le rivage. - ponere ante oculos: placer sous les yeux. - ponere gladium ad caput, Sen.: placer un glaive à son chevet. - ponere caput suum periculo, Plaut.: exposer sa vie aux dangers, jouer sa tête. - ponere se toro, Ov.: s'étendre sur un lit. - ponere ova, Col.: pondre. - ubi pedem poneret non habebat, Cic. Fin. 4: (la Sagesse) n'avait pas où s'arrêter. - ponere aliquem principem, Nep.: placer qqn comme chef. - te ipsum frustraberis si non me in eo principem posueris, Nep.: tu te nuiras à toi-même si tu ne me fais pas chef de l'entreprise. - ponere leges: fixer des lois. [st1]2 [-] planter; ériger, dresser, bâtir, construire. - ponere piros, Virg.: planter des poiriers. - ponere semina, Virg.: semer. - positus: bâti, placé, situé. - Roma in montibus posita, Cic. Agr. 2: Rome bâtie sur des montagnes. - Delos in Aegaeo mari posita, Cic.: Délos située dans la mer Egée. - portus ex adverso urbi positus, Liv. 45, 5: port situé en face de la ville (de Rhodes). - ponere statuam alicui, Phaedr.: élever une statue à qqn. [st1]3 [-] mettre au tombeau, enterrer. - ponere terrā: ensevelir. [st1]4 [-] poser comme gage, proposer comme prix; au fig. risquer. - ponere (pignus): faire une gageure, gager. - pono pallium, Plaut.: je gage mon manteau. - ponere vitam pigneri, Plaut.: donner sa vie en gage. [st1]5 [-] dresser (la table), mettre sur la table, servir. - ponere mensam, Hor.: dresser la table. - ita ponito, Cato.: sers ainsi. - invitas ad aprum, ponis mihi porcum, Mart.: tu m'invites à manger du sanglier et tu me sers du porc. - pone ad Trebium, Juv. 5: sers Trébius. [st1]6 [-] déposer, placer (de l'argent). - ponere pecuniam in praedio, Cic.: placer son argent dans les terres. [st1]7 [-] au fig. employer, utiliser, appliquer, consacrer, passer (le temps). - ponere totum diem, Cic.: passer la journée entière. - ponere mensem in reditu, Cic.: mettre un mois à revenir. - ponere omnem curam, Cic.: appliquer tous ses soins. - quo ponam tempora modo? Ov.: comment dois-je employer mes loisirs? [st1]8 [-] mettre dans, mettre au nombre de, compter parmi, faire consister dans, faire dépendre de; au passif: dépendre de, reposer sur. - ponere mortem in malis, Cic.: mettre la mort au nombre des maux. - ponere aliquid in crimine, Cic.: regarder qqch comme un crime. - ponere aliquid in gloriā, Liv.: regarder qqch comme un honneur. - ponere aliquid in beneficii loco, Cic. Fam. 15: considérer qqch comme un bienfait. - ponere in vitiis, Nep.: mettre au nombre des vices. - positum esse in + abl.: consister en, dépendre de. - in te positum est ut: il dépend de toi que. [st1]9 [-] mettre en avant, exposer, représenter; avancer, prétendre, soutenir, affirmer, poser une question, proposer un sujet. - nunc hominem ponere, nunc deum, Hor.: représenter tantôt un homme, tantôt un dieu. - Orphea in medio posuit, Virg.: au milieu, il avait représenté Orphée. - ponere tabulam pictam, Plin.: représenter un tableau. - ponere aliquid in certo: affirmer qqch comme certain - caput periculo ponere, Plaut.: exposer sa vie au danger. [st1]10 [-] supposer, admettre. - ponere vitae brevis signa raros dentes, Plin.: poser en principe que la rareté des dents présage une vie courte. [st1]11 [-] poser, déposer, mettre bas, mettre à l'écart, abandonner, quitter, laisser, laisser de côté, renoncer à. - ponere arma (= deponere arma): déposer les armes. - testamenti tabulas in aerario ponere, Caes.: déposer aux archives le texte d'un testament. - ponere tunicam: quitter la tunique. - vitam propera ponere, Plaut. Curc.: prépare-toi à quitter la vie. - ponere vitia, Cic. de Or. 3: se corriger de ses défauts. - ponere dolorem, Cic. Tusc. 3: laisser la douleur. - ut omnem pro me metum ponas, Plin. Ep. 5, 6: pour te délivrer de toute crainte à mon sujet. - pone moras et studium lucri, Hor. C. 4: ne tarde pas et ne recherche aucun intérêt. [st1]12 [-] absol. - cesser, se reposer; tomber, se calmer (en parl. du vent). - quum fera ponit hiems, Stat.: quand cesse le rude hiver. - zephyri posuere, Virg.: les vents ont cessé de souffler.* * *Pono, ponis, posui, positum, pen. corr. ponere. Mettre, Poser.\Accusatorem ponere. Caelius ad Ciceronem. Suborner un accusateur pour deferer aucun.\Ponere ante oculos rem aliquam. Plin. La ramentevoir, La mettre au devant, Reduire à memoire, Mettre devant les yeulx.\Ponere in admirandis. Plinius. Raconter entre les choses merveilleuses.\Ponere aliquid in admiratione. Plin. S'esmerveiller de quelque chose.\Ponere in aequalitate. Cic. Estimer egualement autant l'un que l'autre.\Ponere aliquem in aequo duobus summis. Liuius. L'estimer autant que les deux plus grands.\Positus extra omnem ingenit aleam Cicero. Plin. Qui n'ha point son pareil.\Amplitudo ac dignitas omnis in virtute posita est. Cic. Gist, Consiste en vertu.\Animum, curam, cogitationemque suam in omnium laude vndique colligenda ponere. Cic. Mettre, Employer.\Aras ponere. Virgil. Edifier.\Posita in auribus omnium virtus alicuius. Cic. De laquelle tout le monde a ouy parler.\Beneficium apud aliquem bene ponere. Cic. Faire plaisir à un homme qui le vault, et le recongnoistra, et scaura bien rendre.\Caput ponere. Virgil. Reposer, ou mettre la teste sur le chevet, ou autre chose pour dormir.\Carinas ponere. Curt. Edifier, Bastir.\Castella ponere. Caes. Edifier et bastir.\Castra ponere. Caes. Asseoir le camp.\Velocis iaculi certamina ponit in vlmo. Virgil. Il attache au sommet d'un orme une longue perche, ayant au bout un gay ou papegau de bois, auquel les archiers tirent de fleiches pour gaigner le pris.\Ponere pro certo sum veritus. Liu. Je ne l'ay osé escrire asseureement, et pour certain, ne asseurer.\Ceruicem inflexam ponere. Virg. Cliner la teste pour dormir.\Posita in coniectura. Cic. Choses desquelles on peult faire quelque conjecture.\Consilium in fortuna positum. Cic. Gist au vouloir de fortune, C'est à fortune d'en disposer.\Ponere in contentione rem aliquam. Cic. La mettre en debat.\- vereor, ne isthaec pollicitatio Te in crimen populo ponat, atque infamiam. Plaut. Que cela ne t'engendre un grand blasme et diffame envers le peuple.\In nefario crimine, atque fraude capitali aliquid alicui ponere. Cic. Luy imputer à crime, etc.\In culpa sunt ac suspicione ponendi. Cic. Ils doibvent estre blasmez et souspeconnez.\Extra omnem culpam, causamque se ponere. Cic. Soy exempter de quelque blasme.\Curam in re aliqua ponere. Cic. En avoir cure et soing.\Custodes et limina ponere alicui. Propert. L'enfermer et luy bailler des gardes.\Custos in frumento publico est positus. Cic. On luy a baillé la charge de, etc.\Dies multos ponere in rem aliquam. Cic. Employer beaucoup de temps en quelque chose.\Haud in magno ponam discrimine. Liu. Je ne m'en soulcieray pas beaucoup, si on le croit, ou si on ne le croit pas.\Domos ponere sub terris. Virgil. Faire et bastir.\In dubio ponere. Liuius. Revoquer en doubte, Doubter de quelque chose.\Epulas ponere. Ouid. Mettre viandes sur table.\Exemplum ponere. Cic. Alleguer un exemple, Raconter.\Ponam in extremo, quod sentio. Cic. J'escriray à la fin de ma lettre ce que, etc.\Fidem pignori ponere pro aliquo. Plautus. Obliger sa foy pour aultruy.\Foedera sunt poneda prius. Propert. Il fault faire les alliances.\Formidinem improbis ponere. Cic. Leur bailler crainte.\Maiorem fructum ponere in perpetuitate laudis, quam in celeritate Praeturae. Cic. Estimer estre plus prouffitable.\Fundamenta ponere. Cic. Faire les fondements.\Positi in extremis et vltimis gentibus. Cic. Situez.\Suppliciter posito procubuere genu. Oui. Ils s'agenouillerent.\Ponere in gloria. Plinius. Estimer gloire et louange, Tourner à gloire.\Non equidem in gloria posuerim. Plin. Je n'estime pas cela gloire.\Qui ciuitatis incommodum in gloriam suam ponit. Sallustius. Qui se loue et glorifie d'avoir faict incommodité à la Republique.\Ponere aliquem in gratia, vel gratiam apud alterum. Cic. Mettre en grace.\Posita in oculis gratia. Cicero. Un plaisir faict en presence de touts.\Initia male ponere. Cic. Mal commencer.\Latus saxo ponere. Valer. Flac. Se coucher sur une roche.\Neque ego hoc in tua laude pono: alia sunt tua facta, atque consilia summa laude digna. Cic. Je ne compte pas cela parmi tes louanges.\Ponere in aequa, vel pari laude. Cic. Estimer autant l'un que l'autre. \ Leges ponere. Horat. Faire des loix.\Ponere in legibus. Cato. Escrire parmi les loix.\Ciuis hostis loco ponitur. Cic. Est reputé et tenu pour ennemi.\Ponere loco contumeliae, vel criminis aliquid alteri. Cic. Luy dire quelque chose par reproche, Luy reprocher quelque chose en lieu d'oultrage.\Ponere in beneficii loco. Cic. Estimer et tenir à grand plaisir.\Ponere in manu alicuius. Liu. En sa puissance.\Haec quae in medio posita sunt, commemoro: sunt alia magis occulta furta, quae ille, etc. Cic. Manifestes, et que chascun congnoist.\Merum ponere in gemma. Ouid. Verser du vin en un vaisseau de pierre precieuse.\Ponere aliquid in metu. Cic. Craindre.\Erat tuae virtutis, in minimis tuas res ponere, de Repub. vehementius laborare. Cic. Ne te chaloir pas tant de tes affaires, N'en tenir pas si grand compte, N'en estre point si songneux.\Positum in more et instituto maiorum. Cic. C'est une chose accoustumee de toute ancienneté.\Mortem in malis ponere. Cicero. La compter entre les mauvaises choses.\Quoniam tantum in ea arte ponitis. Cic. Vous vous fiez tant en cest art.\Ponere multum in fortuna. Cic. Estimer beaucoup de fortune, S'y fier fort.\Ponere multum in fide alicuius. Cic. Se fier fort en aucun, Estimer beaucoup de sa fidelité.\Munus bene positum. Liu. Un present et don faict à homme qui en estoit digne, et qui le recongnoistra.\Niues positae. Horat. Tombees sur terre et assises.\Nomina rebus ponere. Cic. Bailler nom, Imposer nom.\De rebus ante oculos positis disputare. Cic. Des choses cleres et manifestes, Où il n'y a nulle doubte.\Quod erat ante oculos positum. Cic. Dont il ne povoit estre aucun doubte, De quoy on ne povoit doubter.\Ante oculos ponere sibi. Ouid. Se mettre quelque chose devant les yeulx, Y penser et la considerer.\Operam ponere. Plaut. Mettre et employer sa peine en quelque chose.\Bene opera posita. Cic. Peine bien employee.\Ponere operam alicui. Cic. Entendre à son affaire.\Opus aliquod ponere. Horat. Faire.\Orationem longam in aliqua re ponere. Cic. Employer.\Ponere in ordinem. Varro. Mettre en ordre.\Otia recte ponere. Horat. Ordonner, Disposer.\Oua ponere dicitur gallina. Colum. Pondre.\Pecuniam in aliquo oppido ponere. Cic. L'amasser et serrer.\Pecuniam ponere. Horat. Bailler à usure et interest.\Gruibus pedicas, et ponere retia ceruis. Virgil. Tendre aux grues, etc.\Si in fundo pedem posuisses. Cic. Si tu eusses mis le pied et entré.\Poni post aliquem. Ouid. Estre postposé à luy, et moins estimé.\Homines eo animo, vt quaecunque dicendi potestas esset data, in honore atque in beneficio ponerent. Cic. Qui estoyent de telle sorte, que quelque cause qu'on leur apportast à plaider, s'en tenoyent bien fiers et bien prisez.\Principem aliquem ponere. Cic. L'estimer le plus grand entre autres.\Ponere in promptu, et Contegere siue abdere, contraria. Cic. Descouvrir, et mettre devant touts.\Retia ponere. Ouid. Tendre des rets.\Rudimenta virtutis ponere sub aliquo. Quintil. Faire son apprentissage, Apprendre soubs aucun à estre vertueux.\Omnem rationem salutis in pecunia ponere. Cic. Mettre tout son salut en l'argent.\Quum se, siquid postea fraudis aut vitii euenisset, extra omnem culpam, causamque posuisset. Cic. Apres s'estre exempté du danger de povoir estre reprins s'il en advenoit par apres aucune faulte.\Se totum in re aliqua ponere. Cic. S'y mettre du tout.\Toro se ponere. Ouid. Se coucher.\Semina ponere humo. Propert. Semer.\Sententiam suam ponere. Quintil. Escrire et mettre son opinion.\In solem ponere. Cato. Mettre au soleil.\Neque spem ponas me bonae frugi fore. Plautus. N'espere point que, etc.\Ponere sibi aliquid in spe optima. Cic. Esperer fort bien de quelque chose, L'interpreter en bonne partie.\Studium suum et officium apud aliquem bene ponere. Cic. Ne perdre pas sa peine à faire plaisir à aucun.\Tantum studium in eo ponendum non arbitrantur. Cic. Qu'on y doyve employer si grande peine, et y tant travailler.\Ponere summum bonum in virtute. Cic. Estimer vertu estre le souverain bien.\Sumptus nusquam melius potest poni. Cic. On ne scauroit mieulx employer son argent qu'en cela.\Templa, statuas ponere alicui. Virgil. Eslever et dresser, Edifier.\Tempus et diem ponere. Ouid. Employer son temps.\Ponere multum temporis in aliquo loco. Cic. Y demourer longuement.\Ponere aliquid in transuersum. Plin. Mettre de travers.\Tyrocinium ponere. Liu. Faire son chef d'oeuvre.\Venenum ponere alicui cum cibo. Liu. L'empoisonner.\Hoc verbum in quo homine ponimus? Cic. A quel personnage donnons nous ce tiltre?\Ponere verba alicuius in re aliqua. Plin. Mettre la teneur de ses parolles, et les transcrire de mot à mot.\Vbicunque posuit vestigia. Cic. Par tout où il est passé.\Vitam ponere in administratione Reip. Cic. Exposer sa vie.\Vitem ponere. Colum. Planter.\Ponere in vitio dictionem aliquam. Cic. L'entendre en maulvaise partie, La tourner en mal.\In vltimis ponere. Plin. Estimer des moindres.\Vrbem ponere. Ouid. Edifier.\In vsu positum. Cic. Dequoy on se sert.\Positus extra vulgarem vsum. Quintil. Dequoy on n'use point communeement.\Ponere iubebam de quo quis audire vellet. Cic. Proposer et mettre en avant.\Quum venti posuere, omnisque repente resedit Flatus. Virgil. Cesserent.\Ponunt ferocia corda. Virgil. Delaissent leur felon courage, ou S'addoulcissent.\Ponere de manibus. Cic. Oster de ses mains et mettre en quelque lieu.\Ambages ponere. Ouid. Venir au poinct.\Feroces animos ponere. Liu. Delaisser son felon courage.\Arma poni iubet, fatentes se victos. Liu. Mettre jus.\Armis positis substitit pars vtraque. Oui. Les armes mises jus.\Barbam ponere. Sueton. Faire couper sa barbe.\Ponere caput. Horat. Baisser, Encliner.\Consilium ponere. Plin. iunior. Delaisser son entreprinse.\Coronam ponere, luctus gratia. Cic. Desmettre, Mettre jus.\Curam ponere. Liu. Mettre hors toute crainte et soulci.\Dolorem ponere. Cic. Delaisser sa douleur et tristesse.\Seras posuit quum vinea frondes. Virgil. Quand les fueilles des vignes son cheutes.\Imperium ponere. Martial. Se desmettre de, etc.\Inuidiam ponere. Cic. Laisser son envie.\Metum ponere. Plin. iunior. Delaisser crainte.\Minas ponit mare. Lucret. La mer s'appaise.\Onus vteri positum est. Ouid. Elle a enfanté.\Quum perfricuit frontem, posuitque pudorem. Martial. S'est eshonté.\Spem ponere. Ouid. Perdre toute esperance.\Tunicam ponere. Cic. Mettre jus.\Virginitas posita. Ouid. Perdue.\Vitam ponere. Propert. Mourir.\Vitia ponere. Cic. Delaisser vices.\Ponis mihi porcum. Martial. Tu me sers de porceau sur table.\Ponere freta. Horat. Appaiser et faire cesser la tormente de mer.\Solers nunc hominem ponere, nunc Deum. Horat. Tu peins maintenant un homme, etc.\Ponere pallium, aut aliquid aliud. Plaut. Mettre en gage.\Pone eum esse victum. Terentius. Prends le cas qu'il soit vaincu, Pose le cas, etc.\Ponunt philosophi. Plin. Ils escrivent que, etc.\Sed primum positum sit, nosmetipsos commendatos esse nobis. Cic. Tenons pour arresté.\Est enim totum positum in te. Cic. Il est en toy que la chose se face, ou non, Tout gist en toy. -
98 verus
vērus, a, um, adj. [etym. dub.; cf. Zend var, believe; Sanscr. var, choose, wish], true, real, actual, genuine, etc. (opp. falsus, fictus).I.Lit.:B.secerni blandus amicus a vero et internosci tam potest adhibitā diligentiā, quam omnia fucata et simulata a sinceris atque veris,
Cic. Lael. 25, 95:perspicere, quid in quāque re verum sincerumque sit,
id. Off. 2, 5, 18:vera an falsa,
Ter. And. 5, 4, 19:res vera (opp. ficta),
Cic. Lael. 7, 24:verus ac germanus Metellus,
id. Verr. 2, 4, 66, § 147; cf.:ipsus verus Harpax,
Plaut. Ps. 4, 7, 111:vera mea uxor,
id. As. 1, 1, 46 (dub.;al. verum): color,
Ter. Eun. 2, 3, 27:vultus,
id. And. 5, 1, 20:via,
Plaut. Cas. 2, 6, 17:vera et perfecta amicitia,
Cic. Lael. 6, 22:vera, gravis, solida gloria,
id. Phil. 5, 18, 50:decus,
id. Rep. 6, 23, 25:causa verissima,
id. Ac. 2, 4, 10:virtus,
Hor. C. 3, 5, 29:dolores,
id. Ep. 1, 17, 57:amicus,
id. A. P. 425:nati,
legitimate, Prop. 2, 9, 17:verius ergo quid sit,
Mart. 8, 76, 7:ut verum esset, suā voluntate sapientem descendere, etc.,
Cic. Rep. 1, 6, 11:id si ita est, ut, etc.... sin autem illa veriora, ut, etc.,
id. Lael. 4, 14.—Subst.: vērum, i, n., what is true or real, the truth, the reality, the fact:II.interesse oportet, ut inter rectum et pravum, sic inter verum et falsum,
Cic. Ac. 2, 11, 33:notionem veri et falsi nullam habere,
id. ib.:verum dicere,
Plaut. Am. 1, 1, 89; Ter. And. 2, 6, 6:si simile veri quid invenerim,
Cic. Ac. 2, 20, 66; id. Rep. 3, 5, 8:si verum scire vis,
id. Att. 12, 41, 3:si verum quaerimus,
id. Tusc. 2, 23, 55:verum quidem si audire volumus,
id. Brut. 73, 256:verum non libenter audire,
Mart. 8, 76, 8:minor est tua gloria vero,
Ov. H. 15 (16), 143:ut quid hujus veri sit, sciam,
Plaut. Aul. 4, 10, 72; cf.:non pervident quid sit in vero,
actually, really, Lact. 1, 17, 1.—So the freq. construction of the gen. veri with similis, similiter, and similitudo (by many also joined together [p. 1979] in one word, verisimilis, etc.):narrationem jubent veri similem esse,
Cic. de Or. 2, 19, 80:id quod veri simile occurrit,
id. Tusc. 2, 2, 5:veri simillimum mihi videtur, quodam tempore, etc.,
id. Inv. 1, 3, 4:veri similiora,
id. N. D. 1, 24, 66:res similis veri,
Liv. 26, 38, 9:simillimum veri,
Cic. Tusc. 5, 4, 11:quod est magis verisimile,
Caes. B. G. 3, 13:veri similiter fingere,
App. Mag. p. 293:veri similius,
id. ib. and p. 312; Tert. Apol. 16:veri similitudinem sequi,
Cic. Ac. 2, 33, 107; Sen. Ben. 4, 33, 2; genuine, Plin. 34, 7, 17, § 66; cf., in a reversed order: similitudo veri,
Cic. Part. Or. 11, 40; id. Univ. 3:res facit controversiam aut de vero aut de recto aut de nomine,
respecting fact, id. Or. 34, 121:nec procul a vero est, quod,
from the truth, Ov. Tr. 5, 6, 27:ex vero positum permansit Equiria nomen,
id. F. 2, 859:in vero esse,
to be true, Lact. 1, 11, 31; 1, 17, 1:teneras aures mordaci radere vero,
Pers. 1, 107.— Plur.:recta et vera loquere,
Plaut. Capt. 5, 2, 7:vera dico,
id. Am. 1, 1, 239; 2, 1, 12; 2, 2, 55 al.:artem se tradere vera ac falsa dijudicandi,
Cic. de Or. 2, 38, 157:qui species alias veris... caput (= alias ab iis quae verae sunt, Orell.),
Hor. S. 2, 3, 208:adjecta veris credibilis rerum imago,
Quint. 4, 2, 123:vis dicam tibi veriora veris?
Mart. 6, 30, 6.Transf.A.Like rectus, consonant with reason or good morals, i. e. right, proper, fitting, suitable, reasonable, just (class.):2.ah, Idnest verum?
Ter. And. 4, 1, 5:cum aliquid verum ac rectum esse dicitur,
Cic. Leg. 3, 15, 34:quod est rectum, verum quoque est,
id. ib. 2, 5, 11:omnia recta, vera,
id. Tusc. 3, 27, 64:lex vera atque princeps,
id. Leg. 2, 4, 10:quibus peritia et verum ingenium est,
Sall. H. 1, 111 Dietsch:ea, si vera existimare voles, maxume hortabuntur,
id. ib. 4, 61, 3 ib.:nil Grosphus nisi verum orabit et aequum,
Hor. Ep. 1, 12, 23.—Esp., verum est, with subject-clause (so most freq. = aequum est, etc.):3.neque verum esso, qui suos fines tueri non potuerint, alienos occupare,
Caes. B. G. 4, 8:(Cato) negat verum esse, allici benevolentiam cibo,
Cic. Mur. 35, 74:verum est, (agrum) habere eos, quorum sanguine ac sudore partus sit,
Liv. 2, 48, 2; 3, 40, 11; 24, 48, 11;28, 13, 7: metiri se quemque suo modulo ac pede, verum est,
Hor. Ep. 1, 7, 98; id. S. 2, 3, 212:verius esse, Ti. Sempronio imperium habenti tradi exercitum quam legato,
Liv. 35, 8, 6:me verius unum Pro vobis foedus luere,
Verg. A. 12, 694: si verum est, with acc. and inf., if the view is correct, Cic. N. D. 3, 31, 77; Liv. 30, 26, 7.— Rarely with ut:praeclarum illud est, et, si quaeris, rectum quoque et verum, ut, etc.,
right and just, Cic. Tusc. 3, 29, 73:si verum est, quod nemo dubitat, ut populus Romanus superarit, etc.,
Nep. Hann. 1, 1.—Subst.: vērum, i, n., honor, duty:B.in senatu parsilla, quae vero pretium aut gratiam anteferebat,
Sall. J. 16, 1.—Speaking or containing the truth, true, veracious, = veridicus (rare):A. 1.sum verus?
Ter. And. 2, 5, 12:vates,
Ov. H. 16, 123:Apollinis os,
id. M. 10, 209:judicium viri eruditissimi ac super ista verissimi,
Plin. Ep. 9, 25, 2; 2, 9, 4; cf.:quo viro nihil firmius, nihil verius,
id. ib. 4, 22, 3:verissimus et sapientissimus judex,
most conscientious, Cic. Rosc. Am. 30, 84.— Advv.Lit., truly, just so, certainly, doubtless, even so, yes, as a confirmatory reply (ante-class. and rare, while vero is classical; v. vero init.): So. Facies? Ch. Verum, Ter. Heaut. 5, 3, 11; Plaut. As. 4, 2, 45. Ct. Men' quaerit? Sy. Verum, Ter. Ad. 4, 2, 4; id. Eun. 2, 3, 56; 5, 6, 18.—2.Transf.a.In gen., as a strongly corroborative adversative particle, but in truth, but not with standing, but yet; and after negative clauses, but even, but:(β).merito maledicas mihi, si id ita factum est: Verum haud mentior, resque uti facta, dico,
Plaut. Am. 2, 1, 23; 1, 2, 22; Ter. And. prol. 4; id. Eun. 1, 2, 103; id. Heaut. 3, 3, 37:in optimorum consiliis posita est civitatium salus: praesertim cum, etc.... Verum hunc optimum statum pravis hominum opinionibus eversum esse dicunt,
Cic. Rep. 1, 34, 51:quod ejus (Hermagorae) peccatum reprehendendum videtur, verum brevi,
id. Inv. 1, 9, 12:quae non dicunt, verum intellegi volunt,
Quint. 8, 5, 12:sed nos non, quid nobis utile, verum quid oratori necessarium sit, quaerimus,
Cic. de Or. 1, 60, 254: ea sunt omnia non a naturā, verum a magistro, id. Mur. 29, 61; Verg. E. 3, 35.—In the construction non modo (solum, tantum)... verum etiam (quoque), not only... but also:b.non modo agendo, verum etiam cogitando,
Cic. Cael. 19, 45; id. Verr. 2, 2, 66, § 161:non solum naturā et moribus, verum etiam studio et doctrinā,
id. Lael. 2, 6:non ingrato tantum, verum etiam invido et crudeli animo,
Just. 21, 6, 7:servavit ab omni Non solum facto, verum opprobrio quoque turpi,
Hor. S. 1, 6, 84: non modo... verum ne... quidem, not only not... but not even, Cic. Rep. 3, 30, 42.—In partic.(α).In a transition, but, yet, still (freq. and class.):(β).non edepol nunc, ubi terrarum sim scio, si quis roget... Ilicet, mandata eri perierunt una et Sosia, Verum certum'st confidenter hominem contra adloqui,
Plaut. Am. 1, 1, 183:deinde hoc vobis confirmo, etc.... verum quod ego laboribus, etc.... me persecuturum esse polliceor, etc.,
Cic. Verr. 1, 17, 51: verum schemata lexeôs duorum sunt generum, Quint. 9, 3, 2:verum etiamsi quis summa desperet,
id. 12, 11, 26:verum veniat sane,
Cic. Verr. 2, 2, 31, § 76 et saep.—Strengthened by enim, vero, and (in class. prose) enimvero, but truly, but indeed:verum enim, quando bene promeruit, fiat,
Ter. Ad. 2, 1, 47: verum vero inter offam atque herbam, ibi vero longum intervallum est, Cato ap. Gell. 13, 17, 1:verum hercle vero,
Plaut. Curc. 3, 5:si ullo in loco ejus provinciae frumentum tanti fuit, quanti, etc. Verum enim vero cum, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194; so,verum enim vero,
id. de Or. 3, 14, 54 N. cr.; Sall. C. 20, 10; Liv. 4, 4, 8.—In breaking off the current of discourse (cf. sed), but however, but:B.exspectabantur Calendae Januariae, fortasse non recte. Verum praeterita omittamus,
Cic. Phil. 5, 12, 31: verum quidem haec hactenus;cetera quotiescumque voletis,
id. Tusc. 3, 34, 84:sed hoc nihil ad me... Verum hoc (ut dixi) nihil ad me. Illud ad me, etc.,
id. de Or. 2, 32, 139.—vērō, in truth, in fact, certainly, truly, to be sure, surely, assuredly:b.eho, mavis vituperari falso, quam vero extolli?
Plaut. Most. 1, 3, 21:iste eum sese ait, qui non est, esse: et qui vero est negat,
id. Capt. 3, 4, 35: Tox. Amplectere sis. Lemn. Ego vero, id. Pers. 5, 1, 12; cf. Curt. 6, 3, 5: As. Ego non novi adulescentem vostrum. St. Veron'? As. Serio, Plaut. Truc. 2, 2, 47:veron' serio?
id. Merc. 4, 1, 19:itane vero obturbat?
Ter. And. 5, 4, 23: Ch. Vah, gloriare evenisse ex sententiā? Sy. Non hercle vero, verum dico, id. Heaut. 4, 5, 18:quod de domo scribis... ego vero tum denique mihi videbor restitutus, si, etc.,
Cic. Fam. 14, 2, 3; cf.even at the beginning of a letter: ego vero cupio te ad me venire,
I do really wish, id. ib. 14, 16, 10; so,ego vero vellem,
id. ib. 4, 6, 1:cum effusis gaudio lacrimis cupere vero diceret, etc.,
Liv. 27, 19, 12; Plin. Ep. 9, 20, 1.—Esp., in apodosis, tum vero: postea quam ad causam dicendam ventum est, tum vero sine metu omnes erant, etc.,
Cic. Verr. 2, 2, 29, § 70; Sall. J. 94, 3; Stat. Th. 1, 412; cf.tum, III. B. 1.—Ironically: sane quia vero hae mihi patent semper fores,
Ter. Eun. 1, 2, 9:multum vero haec eis jura profuerunt,
Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:turpem vero actionem, etc.,
id. Phil. 13, 11, 25:egregiam vero laudem refertis,
Verg. A. 4, 93.—With immo:immo vero indignum facinus faxo ex me audies,
Ter. And. 5, 2, 13. —In corroborative replies, yes, certainly, by all means, assuredly, etc. (class.; while verum in this sense is only ante-class.): De. An quid est etiam amplius? He. Vero amplius, Ter. Ad. 3, 4, 23; id. Eun. 3, 1, 12: M. Fuisti saepe, credo, in scholis philosophorum. A. Vero, ac libenter quidem, Cic. Tusc. 2, 11, 26:c.sed tu orationes nobis veteres explicabis? Vero, inquam, Brute,
id. Brut. 87, 300:tu vero, inquam, Tite,
id. ib. 85, 292:nos vero, inquit ille,
id. Fin. 4, 28, 80: M. Cadere, opinor, in sapientem aegritudinem tibi dixisti videri. A. Et vero ita existimo, id. Tusc. 3, 6, 12.—With immo, nay rather: De. Quin tu mi argentum cedo. Ph. Immo vero uxorem tu cedo, Ter. Phorm. 5, 8, 43:sed da mihi nunc, satisne probas? Immo vero et haec, etc.,
Cic. Ac. 1, 3, 10:immo vero, inquit, ii vivunt, qui, etc.,
id. Rep. 6, 14, 14: S. Quid domi? pluresne praesunt negotiis tuis? L. Immo vero unus, inquit, id. ib. 1, 39, 61.—And, to strengthen negative answers, joined with minime: S. Quid? totam domum num quis alter, praeter te, regit? L. Minime vero, Cic. Rep. 1, 39, 61; 3, 32, 44; id. Ac. 1, 1, 2; id. Off. 3, 6, 29 al.—In urgent or encouraging expostulation, but, though, however, etc.: Ni. Cape hoc tibi aurum, Chrysale, i, fer filio. Ch. Non equidem accipiam. Ni. Cape vero:d.odiose facis,
take it though, Plaut. Bacch. 4, 9, 139:respice vero,
id. Ep. 1, 1, 3:ostende vero,
id. ib. 5, 2, 58:minue vero iram,
Ter. Phorm. 2, 3, 88.—To indicate a climax, even, indeed:2.neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis, vel vero etiam negotiis contemnendum,
Cic. Rep. 1, 3, 4:quod cum tam multi homines audissent, statim ad me defertur: immo vero, ut quisque me viderat, narrabat,
id. Verr. 1, 7, 19:nec vero jam meo nomine abstinent,
id. Rep. 1, 3, 6:neque vero id satis habuit,
Nep. Epam. 4, 5.—Transf., as a strongly corroborative adversative particle, but in fact, but indeed, however (always placed after a word):C.ne T. quidem Postumius contemnendus in dicendo: de re publicā vero non minus vehemens orator, quam bellator fuit,
Cic. Brut. 77, 269:non vero tam isti (sc. mortui sunt) quam tu ipse, nugator,
id. Sen. 9, 27:dixisti non auxilium mihi, sed me auxilio defuisse. Ego vero fateor hercule, quod viderim mihi auxilium non deesse, idcirco me illi auxilio pepercisse,
id. Planc. 35, 86; id. Rep. 1, 7, 12:ubi per exploratores Caesar certior factus est, tres jam copiarum partes Helvetios id flumen transduxisse, quartam vero partem citra flumen Ararim reliquam esse,
Caes. B. G. 1, 12.—In transitions:age vero ceteris in rebus quali sit temperantiā, considerate,
Cic. Imp. Pomp. 14, 40:nec vero tibi de versibus respondebo,
id. Phil. 2, 8, 20.—vērē, according to truth, truly, really, in fact; properly, rightly, aright:hoc quom fit, ibi non vere vivitur,
Ter. Heaut. 1, 1, 102 Fleck.:honestum, quod proprie vereque dicitur, id in sapientibus est solis,
Cic. Off. 3, 3, 13:quis putare vere potest, etc.,
id. Rep. 1, 17, 28:vere ducere,
id. ib. 1, 38, 60:verene hoc memoriae proditum est? etc.,
id. ib. 2, 15, 28:immo, si vere volumus dicere, jam incohavit bellum,
Liv. 41, 23, 13:omnia vere vates locuta est,
Verg. A. 6, 188:vere an dolo,
Spart. Sev. 5.— Comp.:libentius quam verius,
Cic. Mil. 29, 78:Ligures latrones verius quam justi hostes,
Liv. 40, 27, 10.— Sup.:verissime loquor,
Cic. Att. 5, 21, 7:verissime dicere,
id. Rep. 2, 4, 8. -
99 tam
tam, adv. [orig. acc. fem. of the demonstrative root ta-; cf.: tum, tamen], correlative of quam, so, so much, as.I.As comparative adverb, demonstrative with correlative quam, introducing comparative clauses of like intensity.A.As adjunct of adjectives or participles the intensity of which is expressed by a comparative clause, tam... quam = as... as; negatively, non (neque, nihil, etc.) tam... quam = not so... as.1.In comparison between two adjj.:2.tam esse clemens tyrannus quam rex importunus potest,
a tyrant may be as mild as a king may be harsh, Cic. Rep. 1, 33, 50 (B. and K. bracket rex):non tam solido quam splendido nomine,
id. Fin. 1, 18, 61:tam culpae hostium justus existimator quam gloriosus victor,
Val. Max. 3, 8, 1:adjuro, tam me tibi vera referre Quam veri majora fide,
things as true as they are beyond belief, Ov. M. 3, 659:quorum vires quam repentinae tam breves,
Sen. Q. N. 6, 7, 2.—Negatively:non enim tam praeclarum est scire Latine quam turpe nescire,
Cic. Brut. 37, 140:ut illa... non tam mirabilia sunt, quam conjecta belle,
id. Div. 2, 31, 66; 2, 36, 76: nec tam Turpe fuit vinci [p. 1836] quam contendisse decorum est, Ov. M. 9, 5. —Tam preceded by comp. clause:maximeque eam pestilentiam insignem mors quam matura tam acerba M. Furi fecit,
Liv. 7, 1, 8:quam magni nominis bellum est, tam difficilem existimaritis victoriam fore,
id. 21, 43, 11:donec quam felices seditiones, tam honorati seditionum auctores essent,
id. 4, 2, 4. —In a comparison between degrees of intensity, etc., of the same adjective.a.As in relative clauses, the adjective repeated (so esp. in Plaut.;b.not repeated in English): tam liquidus est quam liquida tempestas esse solet,
as serene as the weather is wont to be, Plaut. Most. 3, 2, 64:quam placida'st aqua,
id. ib. 3, 2, 165:tam frictum ego illum reddam quam frictum est cicer,
id. Bacch. 4, 4, 7.—Negatively:nemo orator tam multa scripsit quam multa sunt nostra,
Cic. Or. 30, 168:tametsi non tam multum in istis rebus intellego quam multa vidi,
id. Verr. 2, 4, 43, § 94.—The adjective not repeated.(α).The terms of comparison being nouns or pronouns:(β).tam ego fui ante liber quam gnatus tuus ( = quam liber gnatus tuus est),
Plaut. Capt. 2, 2, 60:fieret corium tam maculosum quam est nutricis pallium,
id. Bacch. 3, 3, 30:tam mihi mea vita quam tua Tibi cara est,
id. Cas. 3, 6, 43:ni illam mihi tam tranquillam facis quam mare est,
id. Poen. 1, 2, 145:tam crebri ad terram decidebant quam pira,
id. ib. 2, 38:tam excoctam reddam atque atram quam carbo'st,
Ter. Ad. 5, 3, 63:quom fervit maxume, tam placidum (eum) quam ovem reddo,
id. ib. 4, 1, 18:tam sum misericors quam vos, tam mitis quam qui lenissimus,
Cic. Sull. 31, 87:tam gratum mihi id erit quam quod gratissimum,
id. Fam. 13, 3:nulla ingenia tam prona ad invidiam sunt quam eorum qui genus ac fortunam suam animis non aequant,
Liv. 45, 22:nihil est tam violentum quam magna vis aquae,
Sen. Q. N. 3, 30, 6:(cum sit) tam aurum et argentum quam aes Corinthium ( = cum aurum et argentum tam sit Corinthium quam aes),
Quint. 8, 2, 8:(ira) tam inutilis animi minister est quam miles qui signum receptui neglegit,
Sen. Ira, 1, 9, 2.—Negatively: neque opes nostrae tam sunt validae quam tuae,
Plaut. Cist. 2, 1, 20:nihil esse tam detestabile tamque pestiferum quam voluptatem,
Cic. Sen. 12, 41:neque tam condenso corpore nubes esse queunt quam sunt lapides, neque autem tam tenues quam nebulae,
Lucr. 6, 101.—Virtually negative:quod enim tam infidum mare quam blanditiae principum? ( = nullum tam infidum mare, etc.),
Plin. Pan. 66. — With comp. pregn. (very rare): istam dextram non tam in bellis et proeliis quam in promissis et fide firmiorem, i. e. whose superior trustworthiness is not so much in wars, etc., Cic. Deiot. 3, 8:vectigal ex agro eorum capimus, quod nobis non tam fructu jucundius est, quam ultione,
Liv. 28, 39, 13. —With quam in subst.-clause:(γ).quicquid mali hic Pisistratus non fecerit, tam gratum est quam si alium facere prohibuerit,
Cic. Att. 8, 16, 2.—Negatively:juris interpretatio, quae non tam mihi molesta sit propter laborem quam quod dicendi cogitationem auferat,
Cic. Leg. 1, 4, 12. —Virtually negative: quid autem tam exiguum quam est munus hoc eorum qui consuluntur?
Cic. Leg. 1, 4, 14.—With quam in adverb.-clause:B.cupam facito tam crassam quam modioli postulant,
Cato, R. R. 21, 1:si era mea sciat tam socordem esse quam sum,
Plaut. Cist. 4, 2, 5:tua est imago: tam consimili'st quam potest,
id. Men. 5, 9, 4:sororem tam similem quam lacte lacti est,
id. Mil. 2, 2, 87.—Tam with advv.: tam... quam = as ( so)... as; negatively = not so... as.1.Comparing an adv. with another adv. or adverb. clause: satin' istuc mihi exquisitum est...? Ar. Tam satis quam numquam hoc invenies secus, with as full certainty as that you will never find this otherwise, Plaut. Capt. 3, 4, 106.—Virtually negative:2.quis umquam obeundi negotii studio tam brevi tempore tot loca adire potuit, quam celeriter Cn. Pompejo duce tanti belli impetus navigavit?
Cic. Imp. Pomp. 12, 34. —After quam:nam dictaturam quam pertinaciter ei deferebat populus, tam constanter repulit,
Vell. 2, 89, 5 (the repetition of the adverb is especially frequent in tam diu... quam diu; v. tamdiu).—The adverb understood after quam: sed tu novisti fidicinam? Tr. Tam facile quam me (quam facile me novi), Plaut. Ep. 3, 4, 72:C.tam facile vinces quam pirum volpes comest,
id. Most. 3, 1, 26:tam hercle certe quam ego ted, ac tu me vides,
id. Merc. 1, 2, 77:tam audacter (ibis intro) quam domum ad te,
id. Truc. 1, 2, 109:tam facile quam tu arbitraris,
Cic. Div. 1, 6, 10:tam cito evertetur quam navis, etc.,
id. Rep. 1, 34, 51:nihil tam cito redditur quam a speculo imago,
Sen. Q. N. 1, 4, 2. —Negatively: (ira) quia non tam cito in alium quam vult erumpit,
Sen. Ira, 1, 19, 4.—Virtually negative (very freq.):quasi vero quidquam sit tam valde, quam nihil sapere, vulgare,
Cic. Div. 2, 39, 81. — With sup. adv.: quam potes tam verba confer maxime ad compendium = as much as you can (hence the idiomatic expression: quam maxime = as much as possible), Plaut. Mil. 3, 1, 184. —With verbs: tam... quam = as much... as, as well... as; negatively: non tam... quam, not so much... as.1.One verb compared with another:2.nam quod edit tam duim quam perduim,
for what he can eat I would give as much as lose, Plaut. Aul. 4, 6, 6:vellem tam domestica ferre possem quam ista contemnere,
Cic. Att. 13, 20, 4:utinam tam non pigeat ista facere quam non displicebit,
Quint. 2, 5, 17:Tyrus et ipsa tam movetur quam diluitur,
Sen. Q. N. 6, 26, 5.—Negatively:fit quoque enim interdum ut non tam concurrere nubes frontibus adversis possint quam de latere ire,
Lucr. 6, 115.—The same verb repeated or understood after quam; the compared terms being,(α).Nouns or pronouns: tam mihi quam illi libertatem hostilis eripuit manus;(β).tam ille apud nos servit quam ego hic apud te servio,
Plaut. Capt. 2, 2, 61:tam hic scit me habere (pecuniam) quam egomet (i. e. scio),
id. Aul. 3, 6, 12:quam tu filium tuum, tam me pater me meus desiderat,
id. Capt. 2, 2, 6:tam huic loqui licere oportet quam isti,
id. Cas. 2, 6, 58:tam tibi istuc credo quam mihi,
id. Ep. 1, 2, 25:haec tibi tam sunt defendenda quam moenia,
Cic. Ac. 2, 44, 137:tam moveor quam tu, Luculle,
id. ib. 2, 46, 141:tamque id... tuendum conservandumque nobis est quam illud, etc.,
id. Off. 3, 4, 17: amurcam periti agricolae tam in doliis condunt quam oleum aut vinum ( as well as), Varr. R. R. 1, 61:tam natura putarem vitam hominis sustentari quam vitis, quam arboris,
Cic. Tusc. 1, 24, 56:sicut pueris, qui tam parentibus amissis flebunt quam nucibus,
Sen. Ira. 1, 12, 4:meliorque tam sibi quam aliis faciendus (est),
id. ib. 1, 15, 1:tam solstitium quam aequinoctium suos dies rettulit (i. e. solstitium tam rettulit dies quam rettulit aequinoctium),
id. Q. N. 3, 16, 3:quoniam orationis tam ornatus quam perspicuitas aut in singulis verbis est aut in pluribus positus (i. e. ornatus tam positus est quam perspicuitas),
Quint. 8, 3, 15. — This construction passes into mere co - ordination: tam vera quam falsa cernimus, as well... as, almost = both... and, Cic. Ac. 2, 34, 111: repentina res, quia quam causam nullam tam ne fidem quidem habebat ( = ut causam nullam, sic ne fidem quidem; cf.sic),
Liv. 8, 27, 10; so Sall. J. 31, 16; id. H. 1, 41, 24 Dietsch; cf. Liv. 33, 17, 9; Sen. Q. N. 4, 13, 4. —Negatively: non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:nihil est quod tam obtundat elevetque aegritudinem... quam meditatio condicionis humanae,
Cic. Tusc. 3, 16, 34:quae compararat non tam suae delectationis causa quam ad invitationes adventusque nostrorum hominum,
id. Verr. 2, 2, 34, § 83:cujus me facti paenituit non tam propter periculum meum quam propter vitia multa quae,
id. Fam. 7, 3, 2:qua nulla in re tam utor quam in hac civili et publica,
id. Att. 2, 17, 2:neque eos tam istius hominis perditi subita laetitia quam hominis amplissimi nova gratulatio movebat,
id. Verr. 1, 8, 21:Iliensibus Rhoeteum addiderunt, non tam ob recentia ulla merita quam originum memoria,
Liv. 38, 39, 10.—Object-inff.:(γ).qualis est istorum oratio qui omnia non tam esse quam videri volunt,
Cic. Ac. 2, 14, 44:quid enim tam pugnat, quam non modo miserum, sed omnino quidquam esse qui non sit,
id. Tusc. 1, 7, 13:virtute ipsa non tam multi praediti esse quam videri volunt,
id. Lael. 26, 98.—Subject-inff. or dependent clauses:(δ).ego illud argentum tam paratum filio Scio esse, quam me hunc scipionem contui ( = tam scio, argentum paratum esse, quam scio me, etc.),
Plaut. As. 1, 1, 109:Parmenonis tam scio esse hanc techinam quam me vivere,
Ter. Eun. 4, 4, 51:tam teneor dono quam si dimittar onustus,
Hor. Ep. 1, 7, 18:Acrisium Tam violasse deum quam non agnosse nepotem Paenitet,
Ov. M. 4, 613:tam perdis operam cum illi irasceris, quam cum illum alteri precaris iratum,
Sen. Ira, 2, 30, 2.—Negatively (so most freq.):nihil est quod tam deceat quam in omni re gerenda servare constantiam,
Cic. Off. 1, 34, 125:eundum igitur est, nec tam ut belli quam ut fugae socii simus,
id. Att. 9, 2, a, 3:nec tam quaerendum est, dolor malumne sit, quam firmandus animus ad dolorem ferendum,
id. Tusc. 2, 12, 28:non tam ut prosim causis elaborare soleo, quam ut ne quid obsim,
id. Or. 2, 72, 295:cum ego te non tam vitandi laboris mei causa quam quia tua id interesse arbitrarer, hortatus essem,
id. Top. 1, 2:auxilia convenerant non tam Vejentium gratia concitata, quam quod in spem ventum erat, etc.,
Liv. 2, 44, 7:Boji defecerunt, nec tam ob veteres in populum Romanum iras, quam quod, etc.,
id. 21, 25, 2. — So with causal clauses, Cic. Div. in Caecil. 7, 24; id. Or. 3, 30, 119; id. Sest. 64, 135; Liv. 8, 19, 3. —With quam in adverb.-clause:(ε).tam confido quam poti'st,
Plaut. Stich. 3, 2, 1; and in Cicero's epistolary style, tam esse with predicative force (like ita esse, sic esse;v. sic): atque ego haec tam esse quam audio non puto ( = tam male esse),
Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9.—Tam with a neg. is sometimes followed by sed with an independent clause, instead of a comp. clause:D.quidam autem non tam id reprehendunt, si remissius agatur, sed tantum studium tamque multam operam ponendam in eo non arbitrantur,
Cic. Fin. 1, 1, 1 Madv. ad loc.; cf.:quae (suaviloquentia) quidem non tam est in plerisque... sed est ea laus eloquentiae certe maxima,
id. Brut. 15, 58.—With esse and predic. noun:E. F.tam ea est quam poti'st nostra erilis concubina,
Plaut. Mil. 2, 5, 47:equidem tam sum servos quam tu,
id. Capt. 3, 4, 11:tam ego homo sum quam tu,
id. As. 2, 4, 83:nam id nobis tam flagitium'st quam illa Non facere,
Ter. Ad. 3, 3, 68:tam es tu judex quam ego senator,
Cic. Rab. Post. 7, 17:tam sum amicus rei publicae quam qui maxime,
id. Fam. 5, 2, 6.—With prep. and its case as predicate:tam hoc quidem tibi in proclivi quam imber quando pluit,
Plaut. Capt. 2, 2, 86:qui non defendit, nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in vitio quam si parentes, etc., deserat,
Cic. Off. 1, 7, 23. —Negatively: nihil est tam contra naturam quam turpitudo,
Cic. Off. 3, 8, 35. —Quam... tam with compp. = quanto... tanto or quo... eo (ante-class. and poet.): quam magis aerumna urget, tam magis ad malefaciendum viget, Enn. ap. Quint. 9, 3, 15 (Trag. Rel. v. 303 Vahl.):G.quam magis adspecto, tam magis est nimbata,
Plaut. Poen. 1, 2, 138:magis quam id reputo, tam magis uror quae meus filius turbavit,
id. Bacch. 5, 1, 5:quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,
id. As. 1, 3, 6:quo quaeque magis sunt aspera semina eorum, Tam magis in somnis eadem saevire necessust,
Lucr. 4, 999:quae quanto magis inter se perplexa coibant, Tam magis expressa ea quae mare... efficerent,
id. 5, 453:tam magis illa fremens et tristibus effera flammis, Quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,
Verg. A. 7, 787.—With quanto for quam:quanto magis aetheris aestus cogebant terram, Tam magis, etc.,
Lucr. 5, 484. —With rel. adv. for quam:verum ubicumque magis denso sunt agmine nubes, tam magis hinc... fremitus fit,
Lucr. 6, 99. — Ellips. of tam:quam magis specto. minus placet mihi hominis facies,
Plaut. Trin. 4, 2, 19.—Quam... tam with superll. = quanto... tanto or quo... eo (mostly anteclass.; cf.H.the class.: ut quisque maxime... ita maxime): quam citissime conficies, tam maxime expediet,
Cato, R. R. 64 (65):oleum quam diutissime in amurca erit, tam deterrimum erit,
id. ib. 64 (65):quam acerbissima olea oleum facies, tam oleum optumum erit,
id. ib. 65 (66): quam plurimum [p. 1837] erit, tam citissime canus fiet, id. ib. 157 (158) med.:quam ad probos propinquitate proxume te adjunxeris, tam optumum est,
Plaut. Aul. 2, 2, 59:quam maxime huic vana haec suspicio erit, tam facillime patris pacem in leges conficiet suas,
Ter. Heaut. 5, 2, 44:quam vos facillime agitis, quam estis maxume Potentes, dites, fortunati, nobiles: tam maxime vos aequo animo aequa noscere Oportet,
id. Ad. 3, 4, 56:quam paucissimos reliqueris, tam optimi fiunt in alendo,
Varr. R. R. 2, 9:quam quisque pessume fecit, tam maxume tutus est,
Sall. J. 31, 14. —With quam in immediate succession (to be distinguished from the conj. tamquam, as if):II.nam, si a mare abstinuissem, tam quam hoc uterer ( = tam illo uterer quam hoc),
Plaut. Mil. 4, 7, 26:tam quam proserpens bestia (iste) est bilinguis et scelestus ( = tam bilinguis quam, etc.),
id. Fers. 2, 4, 28: esne tu huic amicus? To. Tam quam di omnes qui caelum colunt, id. ib. 4, 4, 32: vide, homo ut hominem noveris. Sy. Tam quam me, id. Trin. 4, 2, 68: nostine? Da. Tam quam te, Ter. Phorm. 1, 2, 15 (for tam diu, with or without quam, quam diu, etc., v. tamdiu).With a comp. clause understood.A.With a comp. clause to be supplied from a preceding sentence:B.quae faciliora sunt philosophis... quia tam graviter cadere non possunt (sc. quam alii),
Cic. Off. 1, 21, 73:cur corporis curandi causa quaesita sit ars, animi autem medicina nec tam desiderata sit..., nec tam culta (i. e. quam corporis medicina),
id. Tusc. 3, 1, 1:nihil umquam tam eleganter explicabunt (i. e. quam Plato),
id. ib. 1, 23, 55:non conturbat me expectatio tua, etsi nihil est eis, qui placere volunt, tam adversarium,
id. Ac. 2, 4, 10:sed ea (plebs) nequaquam tam laeta Quinctium vidit (i. e. quam ejus amici),
Liv. 3, 26, 12: nec minora consequi potuit (Maecenas);sed non tam concupivit (sc. quam Agrippa),
Vell. 2, 88, 2: nec tibi tam longis opus est ambagibus usquam, nec me tam multam hic operam consumere par est (i. e. quam consumere opus sit, si haec tractare velim), Lucr 6, 1079; so, tam gratia est (colloq.) = non accipio, sed tam gratia est quam esset si acciperem, I thank you just as much; no, thank you:bene vocas (ad prandium): tam gratia'st,
Plaut. Men. 2, 3, 36: cenabis apud me. Ep. Locata'st opera nunc quidem:tam gratia'st,
id. Stich. 3, 2, 18: quin tu, quidquid opus'st, audacter imperas? Ps. Tam gratia'st. Bene est tibi;nolo tibi molestos esse nos,
id. Ps. 2, 4, 23 (in this formula, however, tam is explained by some as a shortened form for tamen; cf. Brix ad Plaut. Men. 386, and v. IV. infra).—With a general comp. clause understood ( = sic, ita), so ( so much) as I do, as you do, as he did, as I said before, as he is, as you are, etc.1.With adjj.: ut vos servem sedulo, quos tam grandi sim mercatus pecunia, have bought you at so high a price, i. e. as I have, Plaut. Capt. 2, 2, 8: qui nummi exciderunt quod terram sic obtuere? quid vos maestos tam tristisque conspicor? (sc. as I do, as you are), id. Bacch. 4, 4, 17:2.equidem miror, tam catam, tam doctam te et bene eductam, non scire stulte facere,
id. Most. 1, 3, 29:ordine cum videas tam certo multa creari,
Lucr. 5, 735:deus ille fuit qui ista in tam tranquillo et tam clara luce locavit,
id. 5, 12:quorsum igitur tam multa de voluptate?
Cic. Sen. 12, 44:ut mihi quidem, qui tam magno animo fuerit innocens damnatus esse videatur,
id. Tusc. 1, 42, 100:inter ista tam magnifica verba tamque praeclara,
id. Fin. 2, 23, 77:quis est qui complet aures meas tantus et tam dulcis sonus?
as I hear, id. Rep. 6, 18, 18:tollite hanc: nullam tam pravae sententiae causam reperietis,
id. Phil. 14, 1, 3: et tamen veremur ut hoc quod a tam multis perferatur natura patiatur? ( as it is, sc. suffered), id. Tusc. 2, 20, 46:ut tam in praecipitem locum non debeat se sapiens committere,
id. Ac. 2, 21, 68:tam necessario tempore, tam propinquis hostibus,
at so urgent a time as this, Caes. B. G. 1, 16, 6:supra triginta quinque milia hostium fuerant, ex quibus tam exigua pars pugnae superfuit,
Liv. 39, 31, 14:tam constantem defensionem Scipionis universus senatus comprobavit,
Val. Max. 3, 7, 1: ceterum... ne tam praeclara lex... oblitteraretur, id. 2, 8, 1:qui tam crudelem tyrannum occideret,
id. 3, 1, 2:ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore civitas nostra virtutis suae oblita est,
id. 3, 2, 7:tam contraria est pestis,
Plin. 8, 38, 57, § 136:tam parvo distat ibi tanta rerum naturae diversitas,
id. 5, 11, 12, § 65; so, tamne (cf. sicine):tamne indignus videar?
Plaut. Merc. 1, 2, 77.—And with sup.:nondum erat vestris tam gravissimis tamque multis judiciis concisus,
of so great weight, Cic. Phil. 12, 5, 11.—With advv.:3.alienus quom ejus incommodum tam aegre feras, quid me patrem par facere est?
Plaut. Capt. 1, 2, 37:quid est negotii quod tu tam subito domo abeas?
id. Am. 1, 3, 4:unde ego nunc tam subito huic argentum inveniam miser?
Ter. Phorm. 3, 3, 1:quia (anima cum corpore) tam conjuncta atque leniter apta'st,
Lucr. 5, 559:jam mallem Cerberum metueres quam ista tam inconsiderata diceres,
Cic. Tusc. 1, 6, 12:ista tam aperte et per versa et falsa,
id. Ac. 2, 18, 60:cum ex co quaereretur cur tam diu vellet esse in vita,
id. Sen. 5, 13:me pudet tam cito de sententia esse dejectum,
id. Tusc. 2, 5, 14:etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,
id. Fin. 5, 11, 31:an melius fuerit rationem non dari omnino, quam tam munifice et tam largiter,
as I have shown, id. N. D. 3, 27, 69:nam quod jus civile tam vehementer amplexus es,
id. Or. 1, 55, 274:quid tu, inquit, tam mane?
id. Rep. 1, 9, 14: cur hunc tam temere ( as mentioned before) quisquam ab officio discessurum judicaret? Caes. B. G. 1, 40:quod sua victoria tam insolenter gloriarentur,
id. ib. 1, 14:cum tam procul a finibus Macedoniae absint,
Liv. 39, 27, 6: non digna exempla quae tam breviter ( as I am going to do) nisi majoribus urgerer, referrentur, Val. Max. 2, 7, 5:qualis esset quem tam diu tamque valde timuissent,
Nep. Eum. 11, 2; and with sup.: tam maturrime comparavisse, Cato ap. Charis. p. 184 P.—With adverb. abl.: tam crepusculo fere ut amant, Plaut. Fragm. ap. Varr. L. L. 7, 77; cf.:tam vesperi,
Ter. Heaut. 1, 1, 15; v. III. B. 3. infra.—With verbs:4.ut, ni meum gnatum tam amem, tua jam virgis latera lacerentur probe,
Plaut. Bacch. 4, 5, 10:quid, cedo, te, obsecro, tam abhorret hilaritudo?
id. Cist. 1, 1, 55:quid tam properas?
id. Pers. 4, 6, 11:cum te video nostrae familiae Tam ex animo factum velle ( = te tam velle nostrae familiae ex animo factum),
Ter. Ad. 5, 7, 21:age, quaeso, ne tam obfirma te, Chreme,
id. Heaut. 5, 5, 8:non pol temere'st quod tu tam times,
id. Phorm. 5, 8 (9), 9: Sy. Eamus, namque hic properat in Cyprum. Sa. Ne tam quidem, implying a corresponding gesture, id. Ad. 2, 4, 14:quam si explicavisset, non tam haesitaret,
i. e. as he does, Cic. Fin. 2, 6, 18.—Sometimes with an adv. to be supplied:quid ergo hanc, quaeso, tractas tam ( = tam male, or implying a corresponding gesture),
Plaut. Cas. 4, 4, 31:Graecos in eo reprehendit quod mare tam secuti sunt ( = tam vulgo. or tam temere),
Cic. Att. 6, 2, 3; cf. id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9; v. I. C. 2. d, supra. — With esse and predic. noun:numquam ego te tam esse matulam credidi,
Plaut. Pers. 4, 3, 72.—Preceded and strengthened by a demonstrative adjective (order: 1. demonstr., 2. tam, 3. adjective, 4. noun; or, 1. demonstr., 2. noun, 3. tam, 4. adjective).(α).After hic:(β).etiamne haec tam parva civitas, tam procul a manibus tuis remota, praedae tibi et quaestui fuit?
Cic. Verr. 2, 3, 37, § 85:hunc hominem tam crudelem, tam sceleratum, tam nefarium nolunt judicare,
id. ib. 2, 2, 31, §77: hunc tamen hominem tam audacem, tam nefarium, tam nocentem,
id. Clu. 14, 42:haec mea oratio tam longa aut tam alte repetita,
id. Sest. 13, 31:in hoc tam exiguo vitae curriculo,
id. Arch. 11, 28:hanc tam taetram, tam horribilem tamque infestam rei publicae pestem,
id. Cat. 1, 5, 11:in hac tam clara re publica natus,
id. Rep. 1, 19, 31:hanc rem publicam tam praeclare fundatam,
id. Par. 1, 2, 10:haec tam crebra Etruriae concilia,
Liv. 5, 5, 8:in his tam parvis atque tam nullis,
Plin. 11, 2, 1, § 2:quorsum haec tam putida tendant,
Hor. S. 2, 7, 21:hac tam prospera pugna nuntiata,
Curt. 3, 11, 16.—After ille:(γ).ille homo tam locuples, tam honestus,
Cic. Verr. 2, 4, 6, § 11: illud argentum tam praeclarum ac tam nobile, id. ib. 2, 4, 20, §44: illud tam grave bellum,
Val. Max. 5, 6, ext. 1:ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore,
id. 3, 2, 7.—After iste:(δ).tamenne ista tam absurda defendes?
Cic. N. D. 1, 29, 81:ista admonitio tua tam accurata,
id. Att. 6, 1, 20:quae est ista tam infesta ira?
Liv. 7, 30, 15:iste tam justus hostis, tam misericors victor,
Curt. 4, 10, 34.—After id ipsum:(ε).id ipsum tam mite ac tam moderatum imperium,
Liv. 1, 48, 9.—After tot:(ζ).jacere necesse sit tot tam nobiles disciplinas,
Cic. Ac. 2, 48, 147:tot tam valida oppida,
Liv. 5, 54, 5:tot tam opulenti tyranni regesque,
id. 25, 24, 13:inter tot tam effrenatarum gentium arma,
id. 21, 9, 3:tot tam praeclaris imperatoribus uno bello absumptis,
id. 28, 28, 12; 25, 27, 13; 26, 13, 17; cf.:cum tot ac tam validae eluctandae manus essent,
id. 24, 26, 13; 8, 12, 4.—After hic talis:III.da operam ut hunc talem, tam jucundum, tam excellentem virum videas,
Cic. Fam. 16, 21, 3.As demonstr. adv. of intensity, correlative with ut, that, and its equivalents (qui, quin); so only with adjj. and advv. (not with verbs).A.Without a negation ( = ita, adeo;B.rare before the Aug. period): ni erit tam sincerum (tergum), ut quivis dicat ampullarius Optumum esse operi faciundo corium et sincerissimum,
Plaut. Rud. 3, 4, 51:quae (maturitas) mihi tam jucunda est ut, quo propius ad mortem accedam, quasi terram videre videar,
Cic. Sen. 19, 71. de qua tam variae sunt doctissimorum hominum sententiae, ut magno argumento esse debeat, etc., id. N. D. 1, 1, 1:ad eum pervenit tam opportuno tempore, ut simul Domitiani exercitus pulvis cerneretur, et primi antecursores Scipionis viderentur,
Caes. B. C. 3, 36:tam parandus ad dimicandum animus, ut, etc.,
id. B. G. 2, 21:tamen tam evidens numen rebus adfuit Romanis, ut putem, etc.,
Liv. 5, 51, 4: infimam plebem natura ipsa tam abjecto tamque imo loco collocavit ut nulla ratione erigi aut sublevari possit, Ps.-Cic. Cons. 6, 22:tam multa sunt, tamque misera quae perferunt ut nemo sit quin mori saepissime cupiat,
id. ib. 16, 59:quem constat tam certa acie luminum usum esse ut a Lilybaeo portu Carthaginienses egredientes classes intueretur,
Val. Max. 1, 8, ext. 14:tam alacri animo suos ad id proelium cohortatus est ut diceret: Sic prandete, etc.,
id. 3, 2, ext. 3:in Theophrasto tam est loquendi nitor ille divinus ( = tam divinus est) ut ex eo nomen quoque traxisse videatur,
Quint. 10, 1, 83:(Scipio) bellum in Africam transtulit, tam lentus ut opinionem luxuriae segnitiaeque malignis daret,
Sen. Ira, 1, 11, 6; id. Q. N. 1, 15, 5:3, 21, 1: tam parvulis in faucibus... ut non sit dubium, etc.,
Plin. 10, 29, 43, § 82:ipsum Macedonem tam graviter palma percussit ut paene concideret,
Plin. Ep. 3, 14, 7.—With a negation, or in a question implying a negation.1.Before ut (very freq. in the class. period; cf. adeo, poet., e.g. Hor. Ep. 1, 1, 39):2.numquam tam dices commode ut tergum meum Tuam in fidem committam,
Ter. Hec. 1, 2, 33:non tam viva tamen, calidus queat ut fieri fons,
Lucr. 6, 887:quis umquam praedo fuit tam nefarius, quis pirata tam barbarus ut, etc.,
Cic. Rosc. Am. 50, 146:non sum tam stultus, ut te usura falsi gaudii frui velim,
id. Fam. 6, 12, 1:nec, cum id faciebamus tam eramus amentes ut explorata nobis esset victoria,
id. ib. 6, 1, 3:non essem tam inurbanus ac paene inhumanus uti in eo gravarer quod vos cupere sentirem,
id. Or. 2, 90, 365:non puto tam expeditum negotium futurum ut non habeat aliquid morae,
id. Att. 13, 31, 1:nec vero eram tam indoctus ignarusque rerum ut frangerer animo propter, etc.,
id. Phil. 2, 15, 37:quis tam demens ut sua voluntate maereat?
id. Tusc. 3, 29, 71; so id. Off. 3, 20, 82; id. Tusc. 1, 1, 2; id. Phil. 3, 4, 10:non enim proferremus vino oppressos... tam absurde, ut tum diceremus, etc.,
id. Ac. 2, 17, 53:non se tam barbarum ut non sciret, etc.,
Caes. B. G. 1, 44, 17:nulli sunt tam feri et sui juris affectus ut non disciplina perdomentur,
Sen. Ira, 2, 12, 3:nemo tam divos habuit faventes, crastinum ut posset sibi polliceri,
id. Thyest. 619.—With a negation (esp. nemo), followed by qui ( = ut is; class. and freq.); nec quisquam sit tam opulentus qui mihi obsistat in via, [p. 1838] Plaut. Curc. 2, 3, 5:3.generi lenonio Numquam deus ullus tam benignus fuit, qui fuerit propitius,
id. Pers. 4, 4, 34:an ille tam esset stultus qui mihi mille nummum crederet?
id. Trin. 4, 2, 42:nemo inventus est tam amens, qui illud argentum tam praeclarum ac tam nobile eriperet, nemo tam audax qui posceret, nemo tam impudens qui postularet ut venderet,
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 44:nemo Agrigenti neque aetate tam affecta neque viribus tam infirmis fuit, qui non illa nocte surrexerit,
id. ib. 2, 4, 43, §95: nemo est tam senex qui se annum non putet posse vivere,
id. Sen. 7, 24:nihil tam absurde dici potest, quod non dicatur ab aliquo philosophorum,
id. Div. 2, 58, 119:nulla gens tam immanis umquam fuit in qua tam crudelis hostis patriae sit inventus,
id. Sull. 27, 76:quae est anus tam delira quae timeat ista?
id. Tusc. 1, 21, 48:ecquem tam amentem esse putas qui illud quo vescatur deum esse credat?
id. N. D. 3, 16, 41:sed neque tam docti tum erant, ad quorum judicium elaboraret, et sunt, etc.,
id. Fin. 1, 3, 7; so id. Sen. 19, 67; id. Lael. 7, 23; id. Tusc. 1, 6, 11; 1, 15, 33; 2, 17, 41; id. Sest. 14, 32; id. Fin. 2, 20, 63; id. Fam. 9, 2, 2; id. Off. 2, 5, 16:neque tam remisso animo quisquam fuit qui ea nocte conquierit,
Caes. B. C. 1, 21:in bello nihil tam leve est quod non magnae interdum rei momentum faciat,
Liv. 25, 18, 3:ut nemo tam humilis esset cui non aditus ad eum pateret,
Nep. Milt. 8, 4:ecquid esse tam saevum potest quod superet illum?
Sen. Thyest. 196. —With a negation, followed by quin ( = ut is non;IV.class. and freq.): nec sacrum nec tam profanum quidquam est quin ibi ilico adsit,
Plaut. Merc. 2, 3, 27:nihil mihi tam parvi est quin me id pigeat perdere,
id. Pers. 4, 6, 8:nec quisquam est tam ingenio duro, neque tam firmo pectore quin sibi faciat bene,
id. As. 5, 2, 94:numquam tam mane egredior, neque tam vesperi Domum revortor, quin te... conspicer Fodere,
Ter. Heaut. 1, 1, 15:nil tam difficile'st quin quaerendo investigari possiet,
id. ib. 4, 2, 8:ut nullus umquam dies tam magna tempestate fuerit, quin... solem homines viderint,
Cic. Verr. 2, 5, 10, § 26:numquam tam male est Siculis quin aliquid facete et commode dicant,
id. ib. 2, 4, 43, §95: nemo est tam afflictus quin possit navare aliquid et efficere,
id. Fam. 6, 1, 7:ut nemo tam ferus fuerit, quin ejus causam lacrimarit,
Nep. Alcib. 6, 4.Tam, ante-class., sometimes = tamen:V.antiqui tam etiam pro tamen usi sunt,
Fest. p. 360: bene cum facimus, tam male cupimus...; quamquam estis nihili, tam ecastor simul vobis consului, Titin. ap. Fest. l. l.; so,etsi illi aliter nos faciant quam aequom sit, tam pol noxiae nequid magis sit... nostrum officium meminisse decet,
Plaut. Stich. 1, 1, 44 Fleck., Ritschl:tam si nihil usus esset, jam non dicerem,
id. Merc. 4, 3, 32 Ritschl; v. Prol. Trin. p. 14 ib.; Brix ad Plaut. Men. 2, 3, 36; Curt. in Rhein. Mus. 6, 84; 6, 93; but cf. contra, Corss. Beitr. p. 272 sqq.In the dialect of Praeneste: tam modo, just now ( = modo): ilico hic ante ostium;Tam modo, inquit Praenestinus,
Plaut. Trin. 3, 1, 8 Brix ad loc.; cf. Fest. s. v. tammodo, p. 359; Ritschl, opusc. 2, 372. -
100 mancipium
mancĭpĭum ( mancŭpĭum), ii (the contr. form of the gen., mancipi, like imperi, ingeni, etc., predominates in jurid. lang.), n. [manceps], a taking by hand; hence, law t. t., the formal acceptance, the taking possession of a purchase and sale (corresponding to the formal delivery by the vendor; cf. the feudal livery of seisin, etc.); the legal, formal purchase of a thing: est autem mancipatio imaginaria quaedam venditio: quod et ipsum jus proprium civium Romanorum est. Eaque res ita agitur: adhibitis non minus quam quinque testibus civibus Romanis puberibus et praeterea alio ejusdem condicionis, qui libram aeneam teneat, qui appellatur libripens, is qui mancipio accipit, rem tenens ita dicit: hunc ego hominem ex jure Quiritium meum esse aio, isque mihi emptus est hoc aere aëneaque libra: deinde aere percutit libram, idque aes dat ei, a quo mancipio accipit, quasi pretii loco. Eo modo et serviles et liberae personae mancipantur: animalia quoque, quae mancipi sunt, quo in numero habentur boves, equi, muli, asini;II.ita praedia tam urbana quam rustica, quae et ipsa mancipi sunt, qualia sunt Italica, eodem modo solent mancipari. In eo solo praediorum mancipatio a ceterorum mancipatione differt, quod personae serviles et liberae, item animalia quae mancipi sunt, nisi in praesentia sint, mancipari non possunt, adeo quidem, ut eum, qui mancipio accipit, apprehendere id ipsum, quod ei mancipio datur, necesse sit: unde etiam mancipatio dicitur, quia manu res capitur: praedia vero absentia solent mancipari,
Gai. Inst. 1, 119 sq.:hoc in mancipio Marius non dixerat,
at the sale, Cic. Off. 3, 16, 67; cf.:cum M. Marius Graditianus aedes Auratae vendidisset, neque in mancipii lege dixisset, etc.,
in the contract of sale... in the sale, id. de Or. 1, 39, 178.—Transf.A.A possession, property, right of ownership, acquired by such purchase: mancipio dare, and accipere, to give or take possession of by way of formal seizure (on the case of mancipio, v. Roby, Gram. 2, § 1243): Ca. Memini et mancipio tibi dabo. Cu. Egon' ab lenone quicquam Mancipio accipiam? quibus sui nihil est nisi una lingua? Plaut. Curc. 4, 2, 8; Cic. Att. 13, 50, 2:2.ille aedis mancupio aps te accepit,
Plaut. Trin. 2, 4, 19:egomet ei me mancupio dabo,
id. Mil. 1, 1, 23:finge mancipio aliquem dedisse id, quod mancipio dari non potest,
Cic. Top. 10, 45:esse in mancipio alicujus,
to be the property of any one, Gell. 18, 6, 9:mancupio aedis poscere,
Plaut. Most. 5, 1, 42.— Esp., in the Roman law, things were classified as res mancipi (for mancipii; also,res mancupi for mancupii) and res nec mancipi, i. e. things transferrible only by formal mancipation, and things transferrible by mere delivery,
Gai. Inst. 2, 15 sqq.; 59; 65; Ulp. Fragm. 19, 1 sqq. (cf. Maine, Ancient Law, chap. viii.):in iis rebus repetendis, quae mancipi sunt,
Cic. Mur. 2:abalienatio est ejus rei, quae mancipi est, aut traditio alteri nexu aut in jure cessio,
id. Top. 5.—Trop.:B.vitaque mancipio nulli datur, omnibus usu,
Lucr. 3, 971: fortuna nihil dat mancipio, bestows nothing as a property or constant possession, Sen. Ep. 72, 9.—Concr., a slave obtained by mancipium:2.mancipia, quae dominorum sunt facta nexu aut aliquo jure civili,
Cic. Par. 5, 1, 35; id. Att. 8, 11, 4.—In gen., a slave:3.Edepol mancipium scelestum,
Plaut. Ep. 5, 2, 20; cf. id. Truc. 2, 2, 18; id. Capt. 5, 2, 1:mancipiis locuples eget aeris Cappadocum rex,
Hor. Ep. 1, 6, 39:mancipia argento parata,
purchased slaves, Liv. 41, 6: mancipium Caesaris, Tac. A. 2, 2:nudum olido stans Fornice,
Juv. 11, 172; 9, 120; Vulg. Apoc. 18, 13.—Trop. ( poet. and in post-Aug. prose):jurat, Se fore mancipium tempus in omne tuum,
thy slave, servant, Ov. P. 4, 5, 40:omnis Musae,
Petr. 68:Christi,
Prud. Apoth. 476.
См. также в других словарях:
CORONA — I. CORONA Urbs Daciae mediterranea forsan Palmissa antiqu. Nunc urbs Transylvaniae ad Burciam amnem, Stephanopolis et Brassovia etiam: munita in regiuncul. Burcza; ubi 3. suburbia, quorum unum Bulgari, 2. Hungari, 3. Saxones incolunt. 12. leuc.… … Hofmann J. Lexicon universale
TRIBUS — aut a numero, quia tres primitus apud Romanos erant, aut tributo quod pendebant, (teste Fazellô) dictae sunt partes in quas populus vel civitas dividitur, ab aliquibus ortum ducentes. Veluti tribus Israel a filiis Iacob originem traheutes; quibus … Hofmann J. Lexicon universale
MYSTERIUM — Graeca vox, paganis olim frequens, nec Scripturis Patribusque ignota. Origo nominis Hebraica, satar enim eccultare est: Mistar, aut Mister est res obscondita, secretum. Graeci Grammatici etymon varie explicant, Μυεῖν est arcanam doctrinam tradere … Hofmann J. Lexicon universale
Ding — 1. Acht Dinge bringen in die Wirthschaft Weh: Theater, Putzsucht, Ball und Thee, Cigarren, Pfeife, Bierglas und Kaffee. 2. Acht Dinge haben von Natur Feindschaft gegeneinander: der Bauer und der Wolf, Katze und Maus, Habicht und Taube, Storch und … Deutsches Sprichwörter-Lexikon
BRENNUS — I. BRENNUS Gallorum Senonum Dux, qui cum 300. armatorum milibus in Italiam irrumpens, Clusium, hodie Chiusi, in Tuscia, obsedit, inde a Romanis, quorum opem obsessi imploraverant, depulsus: in hos proin armis conversis, illos apud Alliam fluv.… … Hofmann J. Lexicon universale
List of classical abbreviations — The following list contains a selection from the Latin abbreviations that occur in the writings and inscriptions of the Romans. NOTOC A*A. Absolvo, Actum, Aedilis, Aes, Aedilis, Ager, Ago, Aio, Amicus, Annus, Antiquo, Auctor, Auditor, Augustus,… … Wikipedia
Liste des abréviations classiques — Liste des abréviations en latin les plus courantes utilisées à l antiquité romaine classique Sommaire : Haut A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z … Wikipédia en Français
Abreviaturas latinas — Anexo:Abreviaturas latinas Saltar a navegación, búsqueda Esta lista contiene una selección de abreviaturas latinas que se usan en los escritos e inscripciones de la Roma Antigua. Lista de contenidos A B C D E F G H I K L M N O P Q R S T V X … Wikipedia Español
Anexo:Abreviaturas latinas — Esta lista contiene una selección de abreviaturas latinas que se usan en los escritos e inscripciones de la Roma Antigua. Lista de contenidos A B C D E F G H I K L M N O P Q R S T V X A A. Absolvo, Aedilis, Aes, Ager, Ago, Aio, Amicus, Annus,… … Wikipedia Español
DIODORUS — I. DIODORUS Alexandrin, fil. Pollionis philosophi eius, qui composuit Dictionarium Attic. floruit Adriani temp. Suid Diodoros paraeterea duos e Lydia Tiberii temp. Strab. commemorat, ambos oratores. II. DIODORUS Antiochen. Tarsensis Praesul.… … Hofmann J. Lexicon universale
PISCINA — locus proprie in quo pisces. Et quidem Piscinae quales veteribus recentioribusque Romanis fuerint, indicat Varro de Re Rust. l. 3. c. 3. Quis (Maiorum nostrorum) habebat Piscinam, nisi dulem et in ea duntaxat squalos ac mugiles pisces? Quis… … Hofmann J. Lexicon universale
