genus+commune

com-mūnis ( comoinis, S. C. de Bacch.), e, adj. [con and root mu-, to bind; Sanscr. mav-; cf.: immunis, munus, moenia], that is common to several or to all, common, general, universal, public (opp. proprius, that belongs to one:

quod commune cum alio est, desinet esse proprium,

Quint. 7, 3, 24; cf. id. 2, 4, 40; 7, 1, 28; 8, 5, 6; 10, 1, 16; 12, 10, 42; 12, 3, 7; v. also the foll.; freq. in all periods and every species of composition); constr. with cum, dat., inter se, or absol.

Prop.:

vetus verbum hoc quidem est: Communia esse amicorum inter se omnia,

Ter. Ad. 5, 3, 18:

vinea vulpibus et hominibus,

Varr. R. R. 1, 8, 5:

sepulcrum Asiae Europaeque Troja,

Cat. 68, 89:

is fit ei cum Roscio communis,

Cic. Rosc. Com. 10, 27; cf.:

alterum nobis cum dis, alterum cum beluis commune est,

Sall. C. 1, 2; Nep. Timol. 1, 4.—Esp. freq. in the formula aliquid cum aliquo commune habere:

vetustas habet aliquid commune cum multis, amor non habet,

Cic. Fam. 11, 27, 2:

cum rerum naturā... quid habere potest commune... gallinaceum fel,

id. Div. 2, 12, 29:

controversia. quae communes minime cum aliis quaestiones habet,

Quint. 5, 10, 110:

illum... nihil vobiscum commune habentem,

Sen. Const. 15, 2:

sciat, se nihil mecum habere commune,

id. Ben. 7, 12, 2:

omnia cum amico communia habebit, qui multa cum homine,

id. Ep. 48, 3; 74, 17; id. Q. N. 2, 37, 2: nec habet (pecudum natura) quidquam commune cum caelo, Lact. de Ira Dei, 7, 4; 8, 3; App. de Deo Socr. 13; Varr. R. R. 3, 2, 9; Sen. Contr. 1, 1, 25, B:

vitium commune omnium est,

Ter. Ad. 5, 8, 30; cf. Cic. Sen. 11, 35; Lucr. 5, 260; 3, 326; 5, 555:

communis imperii (i. e. Romani) fines,

Cic. Balb. 5, 13; cf.

libertas,

id. Sest. 1, 1:

salus,

id. ib. 6, 15:

utilitas,

Nep. Alcib. 4, 6:

mors,

natural, Eutr. 7, 8:

verba,

i. e. prose, Claud. Epig. 81, 3:

jus gentium,

Nep. Them. 7, 4 et saep.: vitae ignarus, ignorant of life, i. e. of the customs of society, Cic. Phil. 2, 4, 7; cf.:

sensu caret,

of a sense of propriety, Hor. S. 1, 3, 66 Heind.; cf.:

sit in beneficio sensus communis,

Sen. Ben. 1, 12, 3; id. Ep. 5, 4; 105, 3; Quint. 1, 2, 20; cf.

also: communium litterarum et politioris humanitatis expers,

Cic. de Or. 2, 17, 72:

communis locus, euphem.,

the lower world, Plaut. Cas. prol. 19; and for a brothel, Sen. Contr. 1, 2, p. 83 Bip.—In plur.:

loca,

public places, Cic. Verr. 2, 2, 46, § 112; id. Fam. 13, 11, 1;

but loci, in philos. lang.,

a commonplace, common topic, id. de Or. 3, 27, 106; id. Or. 36, 126; Quint. 2, 1, 9; 2, 1, 11; 5, 1, 3; 5, 12, 15; v. locus.—

Subst.: commūne, is, n., that which is common.

In gen., plur.:

ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,

Cic. Off. 1, 7, 20:

paucis ostendi gemis et communia laudas,

publicity, Hor. Ep. 1, 20, 4; Ov. M. 13, 271.—In sing.:

de communi aliquid consequi,

Dig. 17, 2, 52; so Paul. Sent. 1, 18, § 3:

jus communi dividundo,

Cic. Fam. 7, 12, 2; cf. Gai Inst. 4, 42; Dig. 2, 1, 11, § 2 al.—

Esp. = to koinon, a community, state: commune Latium, Cinc. ap. Fest. p. 241, 18 Müll.:

Commune Milyadum,

Cic. Verr. 2, 1, 38, § 95:

Siciliae,

id. ib. 2, 2, 46, § 114; 2, 2, 59, § 145;

2, 2, 63, § 154: gentis Pelasgae,

Ov. M. 12, 7; cf.:

communis Graecia,

id. ib. 13, 199; and: res communis = respublica, Sisenn. ap. Non. p. 522, 17.—

In commune.

For common use, for all, for a common object, end, advantage, etc.:

metuere,

Plaut. As. 2, 2, 20:

consulere,

Ter. And. 3, 3, 16; Tac. A. 12, 5:

conferre,

Cic. Quint. 3, 12; id. Inv. 2, 3, 8:

vocare honores,

i. e. to bestow equally upon patricians and plebeians, Liv. 6, 40, 18:

profutura,

Quint. 6, 1, 7:

laborare (apes),

id. 5, 11, 24.—Rarely in communi:

ponere libertatem,

Tac. A. 13, 27.—

In general, generally (in post-Aug. prose):

de jure omni disputandum,

Quint. 7, 1, 49; Plin. 17, 1, 1, § 9; Tac. G. 27; 38; 40 al.—

Halves! Sen. Ep. 119, 1; Phaedr. 5, 7, 3.—

Trop.

That represents the common sentiment, democratic:

qui in bello... suo et certorum hominum consilio uteretur, eum magis communem censemus in victoriā futurum fuisse, etc.,

Cic. Fam. 4, 9, 2.—

Of manners, accessible, familiar, courteous, condescending, affable (kindr. in sense with comis; hence in MSS. very freq. interchanged with it;

v. comis): simplicem et communem et consentientem eligi (amicum) par est,

Cic. Lael. 18, 65; so id. Fam. 4, 9, 2:

communis infimis, par principibus,

Nep. Att. 3, 1; so Eutr. 8, 5; cf. communitas.— Comp., Suet. Claud. 21 dub. (al. comior).— Sup., Suet. Vesp. 22 dub. (al. comissimus).—

T. t.

In rhet.:

commune exordium, quod nihilo minus in hanc quam in contrariam partem causae potest convenire,

equally appropriate to either side of a cause, Cic. Inv. 1, 18, 26; cf. Quint. 4, 1, 71; Auct. Her. 1, 7, 11; Cic. de Or. 2, 78, 319.—

In gram.: verbum, a common verb, i. e. one that has both an active and passive signification, Gell. 15, 13, 1; Prisc. p. 787 P.: syllaba = anceps, i. e. either long or short, Don. p. 1389 P.; Charis. p. 3 ib.; Diom. p. 423 ib.:

genus,

of both masculine and feminine gender, Charis. p. 126 ib. et saep.— Hence, Advv.

Class. form commū-nĭter, together, in common, jointly, generally (very freq.), Varr. R. R. 2, 10; Cic. Off. 3, 20, 80; id. Rosc. Am. 37, 108; id. N. D. 2, 48, 123; Nep. Pelop. 2, 2; Hor. Ep. 1, 2, 13; Ov. M. 6, 262.—Opp. proprie, Quint. 9, 1, 23;

opp. separatim,

Cic. Fam. 13, 12, 1; cf. id. Arch. 12, 32.—

* Comp., Diom. p. 480 P.—

commūnĭtus: deos colere, Varr. ap. Non. p. 510, 5.

com-mūnis ( comoinis, S. C. de Bacch.), e, adj. [con and root mu-, to bind; Sanscr. mav-; cf.: immunis, munus, moenia], that is common to several or to all, common, general, universal, public (opp. proprius, that belongs to one:

quod commune cum alio est, desinet esse proprium,

Quint. 7, 3, 24; cf. id. 2, 4, 40; 7, 1, 28; 8, 5, 6; 10, 1, 16; 12, 10, 42; 12, 3, 7; v. also the foll.; freq. in all periods and every species of composition); constr. with cum, dat., inter se, or absol.

Prop.:

vetus verbum hoc quidem est: Communia esse amicorum inter se omnia,

Ter. Ad. 5, 3, 18:

vinea vulpibus et hominibus,

Varr. R. R. 1, 8, 5:

sepulcrum Asiae Europaeque Troja,

Cat. 68, 89:

is fit ei cum Roscio communis,

Cic. Rosc. Com. 10, 27; cf.:

alterum nobis cum dis, alterum cum beluis commune est,

Sall. C. 1, 2; Nep. Timol. 1, 4.—Esp. freq. in the formula aliquid cum aliquo commune habere:

vetustas habet aliquid commune cum multis, amor non habet,

Cic. Fam. 11, 27, 2:

cum rerum naturā... quid habere potest commune... gallinaceum fel,

id. Div. 2, 12, 29:

controversia. quae communes minime cum aliis quaestiones habet,

Quint. 5, 10, 110:

illum... nihil vobiscum commune habentem,

Sen. Const. 15, 2:

sciat, se nihil mecum habere commune,

id. Ben. 7, 12, 2:

omnia cum amico communia habebit, qui multa cum homine,

id. Ep. 48, 3; 74, 17; id. Q. N. 2, 37, 2: nec habet (pecudum natura) quidquam commune cum caelo, Lact. de Ira Dei, 7, 4; 8, 3; App. de Deo Socr. 13; Varr. R. R. 3, 2, 9; Sen. Contr. 1, 1, 25, B:

vitium commune omnium est,

Ter. Ad. 5, 8, 30; cf. Cic. Sen. 11, 35; Lucr. 5, 260; 3, 326; 5, 555:

communis imperii (i. e. Romani) fines,

Cic. Balb. 5, 13; cf.

libertas,

id. Sest. 1, 1:

salus,

id. ib. 6, 15:

utilitas,

Nep. Alcib. 4, 6:

mors,

natural, Eutr. 7, 8:

verba,

i. e. prose, Claud. Epig. 81, 3:

jus gentium,

Nep. Them. 7, 4 et saep.: vitae ignarus, ignorant of life, i. e. of the customs of society, Cic. Phil. 2, 4, 7; cf.:

sensu caret,

of a sense of propriety, Hor. S. 1, 3, 66 Heind.; cf.:

sit in beneficio sensus communis,

Sen. Ben. 1, 12, 3; id. Ep. 5, 4; 105, 3; Quint. 1, 2, 20; cf.

also: communium litterarum et politioris humanitatis expers,

Cic. de Or. 2, 17, 72:

communis locus, euphem.,

the lower world, Plaut. Cas. prol. 19; and for a brothel, Sen. Contr. 1, 2, p. 83 Bip.—In plur.:

loca,

public places, Cic. Verr. 2, 2, 46, § 112; id. Fam. 13, 11, 1;

but loci, in philos. lang.,

a commonplace, common topic, id. de Or. 3, 27, 106; id. Or. 36, 126; Quint. 2, 1, 9; 2, 1, 11; 5, 1, 3; 5, 12, 15; v. locus.—

Subst.: commūne, is, n., that which is common.

In gen., plur.:

ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,

Cic. Off. 1, 7, 20:

paucis ostendi gemis et communia laudas,

publicity, Hor. Ep. 1, 20, 4; Ov. M. 13, 271.—In sing.:

de communi aliquid consequi,

Dig. 17, 2, 52; so Paul. Sent. 1, 18, § 3:

jus communi dividundo,

Cic. Fam. 7, 12, 2; cf. Gai Inst. 4, 42; Dig. 2, 1, 11, § 2 al.—

Esp. = to koinon, a community, state: commune Latium, Cinc. ap. Fest. p. 241, 18 Müll.:

Commune Milyadum,

Cic. Verr. 2, 1, 38, § 95:

Siciliae,

id. ib. 2, 2, 46, § 114; 2, 2, 59, § 145;

2, 2, 63, § 154: gentis Pelasgae,

Ov. M. 12, 7; cf.:

communis Graecia,

id. ib. 13, 199; and: res communis = respublica, Sisenn. ap. Non. p. 522, 17.—

In commune.

For common use, for all, for a common object, end, advantage, etc.:

metuere,

Plaut. As. 2, 2, 20:

consulere,

Ter. And. 3, 3, 16; Tac. A. 12, 5:

conferre,

Cic. Quint. 3, 12; id. Inv. 2, 3, 8:

vocare honores,

i. e. to bestow equally upon patricians and plebeians, Liv. 6, 40, 18:

profutura,

Quint. 6, 1, 7:

laborare (apes),

id. 5, 11, 24.—Rarely in communi:

ponere libertatem,

Tac. A. 13, 27.—

In general, generally (in post-Aug. prose):

de jure omni disputandum,

Quint. 7, 1, 49; Plin. 17, 1, 1, § 9; Tac. G. 27; 38; 40 al.—

Halves! Sen. Ep. 119, 1; Phaedr. 5, 7, 3.—

Trop.

That represents the common sentiment, democratic:

qui in bello... suo et certorum hominum consilio uteretur, eum magis communem censemus in victoriā futurum fuisse, etc.,

Cic. Fam. 4, 9, 2.—

Of manners, accessible, familiar, courteous, condescending, affable (kindr. in sense with comis; hence in MSS. very freq. interchanged with it;

v. comis): simplicem et communem et consentientem eligi (amicum) par est,

Cic. Lael. 18, 65; so id. Fam. 4, 9, 2:

communis infimis, par principibus,

Nep. Att. 3, 1; so Eutr. 8, 5; cf. communitas.— Comp., Suet. Claud. 21 dub. (al. comior).— Sup., Suet. Vesp. 22 dub. (al. comissimus).—

T. t.

In rhet.:

commune exordium, quod nihilo minus in hanc quam in contrariam partem causae potest convenire,

equally appropriate to either side of a cause, Cic. Inv. 1, 18, 26; cf. Quint. 4, 1, 71; Auct. Her. 1, 7, 11; Cic. de Or. 2, 78, 319.—

In gram.: verbum, a common verb, i. e. one that has both an active and passive signification, Gell. 15, 13, 1; Prisc. p. 787 P.: syllaba = anceps, i. e. either long or short, Don. p. 1389 P.; Charis. p. 3 ib.; Diom. p. 423 ib.:

genus,

of both masculine and feminine gender, Charis. p. 126 ib. et saep.— Hence, Advv.

Class. form commū-nĭter, together, in common, jointly, generally (very freq.), Varr. R. R. 2, 10; Cic. Off. 3, 20, 80; id. Rosc. Am. 37, 108; id. N. D. 2, 48, 123; Nep. Pelop. 2, 2; Hor. Ep. 1, 2, 13; Ov. M. 6, 262.—Opp. proprie, Quint. 9, 1, 23;

opp. separatim,

Cic. Fam. 13, 12, 1; cf. id. Arch. 12, 32.—

* Comp., Diom. p. 480 P.—

commūnĭtus: deos colere, Varr. ap. Non. p. 510, 5.

ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].

As adv. of manner.

Interrog. = quomodo, how, in what way or manner.

In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:

salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?

id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:

ut vales?

id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:

ut sese in Samnio res habent?

Liv. 10, 18, 11:

ut valet? ut meminit nostri?

Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—

In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):

ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!

Plaut. Merc. 3, 4, 76:

ut dissimulat malus!

id. ib. 5, 4, 13:

ut volupe est homini si cluet victoria!

id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;

ut lenta materies fuit!

id. Mil. 4, 5, 4:

ut scelestus nunc iste te ludos facit!

id. Capt. 3, 4, 47:

ut saepe summa ingenia in occulto latent,

id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:

ut falsus animi est!

Ter. Eun. 2, 2, 42:

heia! ut elegans est!

id. Heaut. 5, 5, 19:

fortuna ut numquam perpetua est bona!

id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:

Gnaeus autem noster... ut totus jacet,

Cic. Att. 7, 21, 1:

quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!

id. Mil. 24, 64:

qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!

id. Fl. 5, 12:

quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!

id. Att. 3, 11, 2:

quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,

id. Fin. 5, 22, 61:

ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!

Verg. E. 8, 41:

ut melius quidquid erit pati!

Hor. C. 1, 11, 3:

ut tu Semper eris derisor!

id. S. 2, 6, 53:

o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!

Sen. Ben. 2, 13, 1:

ut me in supremis consolatus est!

Quint. 6, prooem. 11.—

In dependent questions.

With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:

hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,

id. Curc. 1, 2, 33:

hoc vide ut dormiunt pessuli,

id. ib. 1, 2, 66:

illud vide os ut sibi distorsit carnufex,

Ter. Eun. 4, 4, 3:

vide ut otiosus it, si dis placet,

id. ib. 5, 3, 10:

illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,

id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:

viden ut faces Splendidas quatiunt comas?

Cat. 61, 77:

viden ut perniciter exiluere?

id. 62, 8:

adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,

id. 62, 12:

aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),

Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:

nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,

id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —

With subj. (class.):

nescis ut res sit, Phoenicium,

Plaut. Ps. 4, 4, 1:

oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,

id. Merc. 2, 1, 16:

nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,

id. Am. prol. 104:

narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,

Ter. Hec. 1, 2, 70:

tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,

id. Eun. 1, 2, 48:

videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?

Cic. Rosc. Am. 46, 135:

videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?

id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:

credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,

id. Att. 1, 16, 4:

videte ut hoc iste correxerit,

id. Verr. 2, 1, 45, § 115:

docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,

Caes. B. G. 1, 43:

veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,

Liv. 23, 5, 8:

aspice quo submittat humus formosa colores,

Prop. 1, 2, 9:

infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,

Quint. 6, 5, 10:

vides ut alta stet nive candidum Soracte,

Hor. C. 1, 9, 1:

nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,

id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:

audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,

id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:

mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,

Plin. Ep. 1, 6, 2.—

Relative adverb of manner = eo modo quo, as.

Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):

ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,

Plaut. Merc. 2, 3, 79:

apparatus sum ut videtis,

id. ib. 5, 2, 10:

verum postremo impetravi ut volui,

id. Mil. 4, 5, 5:

ero ut me voles esse,

id. Capt. 2, 1, 32:

faciam ut tu voles,

id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:

ut potero feram,

Ter. And. 5, 3, 27:

faciam ut mones,

id. Hec. 4, 4, 97:

Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,

Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:

cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?

id. Rosc. Am. 14, 39:

ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,

id. ib. 17, 49:

homo demens, ut isti putant,

id. Rep. 1, 1, 1:

cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,

id. ib. 1, 46, 70:

non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,

id. Fam. 9, 16, 7:

Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,

Caes. B. G. 1, 22:

cuncta ut gesta erant exposuit,

Liv. 3, 50, 4:

(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,

id. 10, 46, 16:

sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,

id. 21, 4, 1:

nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,

Sen. Vit. Beat. 17, 2:

servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,

id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):

si virtus digna est gloriatione, ut est,

Cic. Fin. 4, 18, 51:

quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,

id. Phil. 10, 9, 18:

quamvis fuerit acutus, ut fuit,

id. Ac. 2, 22, 69; cf.:

incumbite in causam, Quirites, ut facitis,

id. Phil. 4, 5, 12:

tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,

id. Fam. 7, 1, 5:

satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,

id. Phil. 1, 15, 37.—

With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;

ego ita ero ut me esse oportet,

Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:

sic sum ut vides,

id. Am. 2, 1, 57:

omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,

Ter. Phorm. 5, 8, 15:

ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,

Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:

haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),

Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:

te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,

Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:

causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,

id. Phil. 14, 11, 29:

sed exigenda est ut optime possumus,

Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:

eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,

Nep. Epam. 2, 1; cf.:

ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,

Hor. S. 1, 5, 33:

cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,

id. ib. 2, 8, 48.—

Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):

gaudeo, ut ut erga me est merita,

Plaut. Am. 5, 1, 52:

age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,

id. Bacch. 5, 2, 85:

utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,

id. Ps. 1, 3, 76:

utut res sese habet, pergam, etc.,

id. Most. 3, 1, 14:

non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,

id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:

sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,

Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:

ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,

Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;

v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,

id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—

Causal, as, = prout, pro eo ut.

Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:

atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,

Plaut. Merc. 2, 3, 75:

ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,

id. Men. 5, 2, 1:

haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,

Ter. Phorm. 5, 2, 9:

praesertim, ut nunc sunt mores,

id. ib. 1, 2, 5:

atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,

Cic. Mur. 25, 51:

permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,

id. Tusc. 1, 45, 108:

magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,

id. Verr. 2, 1, 26, § 65:

Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,

Liv. 3, 6, 1:

tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,

id. 3, 71, 5:

transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,

id. 21, 47, 3.—Ellipt.:

mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),

Plaut. Men. prol. 30:

Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,

as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,

Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,

id. ib. 5, 33, 92:

ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,

Liv. 23, 14, 1.—

Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:

hic Geta ut captus est servorum, non malus,

Ter. Ad. 3, 4, 34:

ut est captus hominum,

Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:

Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,

for those times, id. ib. 26, 102:

nonnihil, ut in tantis malis est profectum,

considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:

(orationis genus) ut in oratore exile,

for an orator, id. Or. 3, 18, 66:

multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,

id. Sen. 4, 12:

consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,

Liv. 1, 18, 1:

florentem jam ut tum res erant,

id. 1, 3, 3:

Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,

id. 24, 28, 1:

Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,

id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:

Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,

id. 1, 57, 1:

vir, ut inter Aetolos, facundus,

id. 32, 33, 9:

Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,

Nep. Epam. 5, 2:

ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,

Curt. 9, 1, 14:

multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,

Tac. G. 30. —

Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):

non demutabo ut quod certo sciam,

seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:

prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,

Caes. B. G. 5, 31, 6:

facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,

Liv. 1, 34, 6:

inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,

id. 38, 18, 7:

Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,

id. 33, 4, 11:

Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,

id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:

Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,

id. 9, 45, 10:

igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,

id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:

omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,

as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:

in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,

id. 3, 5, 9:

ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,

id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:

ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,

Liv. 3, 16, 2:

gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,

id. 7, 23, 6.—

With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:

perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,

Cic. Clu. 25, 70:

in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,

Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—

Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):

in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,

Plaut. Bacch. 4, 7, 17:

flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),

Lucil. 8, 18 Mull.:

in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,

Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.

Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.

In gen.

With sic as correlative:

haec res sic est ut narro tibi,

Plaut. Most. 4, 3, 40:

quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,

Cic. N. D. 2, 39, 99:

Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,

id. Fam. 13, 1, 5:

si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,

id. Brut. 72, 251:

sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,

id. Rep. 6, 15, 15:

ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,

id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—

With ita as correlative:

ut sementem feceris, ita metes,

Cic. Or. 2, 65, 261:

quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,

id. Rep. 2, 1. 3:

non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,

Liv. 1, 53, 1:

ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,

Quint. 9, 3, 39.—

With other correlatives:

in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,

Cato, R. R. 78:

encytum ad eundem modum facito uti globos,

id. ib. 80:

cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,

Cic. Ac. 2, 15, 47:

disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,

id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:

ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,

id. Am. 3, 4, 9:

fecisti item ut praedones solent,

Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:

item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,

id. ib. 2, 1, 45, § 117;

so with item,

id. Or. 60, 202:

is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,

Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:

nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,

Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:

si aliter ut dixi accidisset,

Cic. Rep. 1, 4, 7.—

Without correlative:

rem omnem uti acta erat cognovit,

Sall. J. 71, 5:

quare perge ut instituisti,

Cic. Rep. 2, 11, 22:

apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,

id. ib. 1, 38, 59:

miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,

Sen. Vit. Beat. 12, 2:

comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,

id. ib. 13, 5:

ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,

Quint. 8, 2, 23.—

In partic.

Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.

= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:

ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?

Cic. Fam. 10, 20, 2:

ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,

Liv. 26, 37, 6:

Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,

Cic. Fam. 12, 13, 4:

fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,

Sen. Ben. 2, 28, 3.—

Concessive, = etsi... tamen, although... yet:

consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,

Liv. 4, 6, 2:

Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,

id. 21, 11, 5:

ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,

id. 21, 8, 1:

haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,

id. 3, 55, 15:

in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,

id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:

uti longe a luxuria, ita famae propior,

Tac. Agr. 6:

ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,

Quint. 10, 1, 74:

ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,

id. 12, 2, 12:

quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,

id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:

ut non demens, crudelis certe videtur,

Quint. 9, 2, 91.—

Ita... ut;

in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,

Plaut. Aul. 3, 5, 22:

ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,

Ter. Heaut. 4, 3, 8:

ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,

id. ib. 4, 5, 1:

ita vivo ut maximos sumptus facio,

Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:

sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,

Ter. Heaut. 3, 1, 54.—

In exemplifications.

In gen., as for example, for instance:

nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,

Cic. de Or. 3, 29, 112:

sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,

id. Fin. 5, 14, 38:

in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,

id. Rep. 1, 31, 47:

qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,

id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:

est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,

Sen. Ben. 3, 21, 2:

est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,

Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;

if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,

Cic. de Or. 3, 16, 59.—

Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:

ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,

Auct. Her. 1, 15, 25:

ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,

Cic. Inv. 2, 15, 48:

ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,

id. ib. 1, 18, 26:

ut si qui in foro cantet,

id. Off. 1, 40, 145:

ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,

Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:

ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,

Quint. 3, 8, 23:

ut si des arma timidis et imbellibus,

id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:

ut cum marem feminamque filios dicimus,

Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—

Before an appositive noun, as, the same as, like:

qui canem et felem ut deos colunt,

Cic. Leg. 1, 11, 32:

ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,

id. Rep. 1, 12, 18:

suam vitam ut legem praefert suis civibus,

id. ib. 1, 34, 52:

habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,

id. Verr. 2, 1, 15, § 38:

Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,

Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;

ut hominem ingratum non invitus,

in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:

qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,

Liv. 25, 40, 4:

qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,

id. 24, 45, 12:

Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,

Nep. Att. 16:

et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,

Sen. Vit. Beat. 26, 7:

hunc ut deum homines intuebuntur,

Quint. 12, 10, 65:

id ut crimen ingens expavescendum est,

id. 9, 3, 35.—

Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:

mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,

Ter. Eun. 1, 2, 37:

Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,

Cic. Fam. 7, 20, 1:

ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,

id. ib. 2, 14, 1:

ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,

id. Q. Fr. 1, 1, 6:

qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,

id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:

similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,

like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—

Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:

ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,

id. Caecin. 2, 7:

ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,

id. Clu. 21, 57:

ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,

id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:

nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,

Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,

With ita understood:

facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,

Cic. Off. 1, 19, 65. —

With virtual superlatives:

ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:

ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,

id. Fin. 5, 20, 57.—

The superlatives omitted in either clause:

ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,

Cic. Sen. 18, 64:

ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,

id. Verr. 2, 4, 64, § 143:

pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,

id. ib. 2, 1, 27, §

68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,

Liv. 9, 6, 1:

ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,

id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:

nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,

in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—

With a comparative in one of the terms:

major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,

Cic. Lael. 5, 19.—

Without superlative, as, according as:

de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,

Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—

Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.

With perf. indic.

In gen., as soon as:

principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,

Plaut. Am. 1, 1, 49:

ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,

Ter. And. 3, 4, 11:

ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,

id. Phorm. 4, 3, 12:

ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,

id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:

qui ut peroravit, surrexit Clodius,

Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:

eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,

id. Rep. 1, 11, 7:

qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,

id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:

ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,

Liv. 21, 54, 9:

ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,

id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—

In oblique discourse:

Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,

Caes. B. G. 1, 31.—

With primum, when first, as soon as ever:

atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,

Cic. Rep. 6, 15, 15:

Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,

Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—

Rarely of coincidence in time:

nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,

Plaut. Cist. 4, 2, 46.—

Ut = ex quo tempore. since:

ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,

Cic. Att. 1, 15, 2.—

With imperf. indic.

In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;

deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,

Liv. 10, 22, 2:

deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,

id. 10, 28, 20:

Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,

id. 25, 26, 15:

ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,

id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:

consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,

Liv. 22, 44, 1:

ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,

id. 22, 14, 3:

ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,

id. 24, 1, 6.—

Of repeated past actions, whenever:

ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,

Caes. B. G. 3, 4.—

With plupf.

= postquam (rare):

ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,

Ter. Ad. 4, 4, 10:

ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,

Caes. B. C. 3, 63.—

In epistolary style = the Engl. perf.:

litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),

Cic. Att. 2, 12, 4:

ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),

id. ib. 5, 10, 1.—

Of repeated past actions, whenever:

ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,

Liv. 21, 42, 3 dub.:

ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,

Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:

ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,

id. Clu. 19, 52:

ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,

Caes. B. G. 7, 81; cf.:

ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,

Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:

ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,

Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—

With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:

neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,

Cic. Or. 2, 34, 146:

traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,

Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—

Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).

In object clauses.

In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.

After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:

malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,

Plaut. Poen. 5, 4, 18:

equidem mallem ut ires,

Cic. Att. 1, 16, 8:

equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),

id. Fam. 7, 31, 2:

volo uti mihi respondeas num quis, etc.,

id. Vatin. 7, 17:

precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,

id. Q. Fr. 1, 3, 9:

postulo ut ne quid praejudicati afferatis,

id. Clu. 2, 5:

petebant uti equites praemitterent,

Caes. B. G. 4, 11:

tibi instat Hortensius ut eas in consilium,

Cic. Quint. 10, 34:

hoc ut aliquando fieret, instabat,

Sen. Clem. 2, 1, 2:

illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,

Cic. Att. 11, 7, 2:

cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,

Sen. Clem. 2, 2, 2:

senectutem ut adipiscantur omnes optant,

Cic. Lael. 2, 4:

exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,

Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:

Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,

Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;

esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,

Ter. Ad. 4, 6, 2:

ut illum di deaeque perdant,

id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—

After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:

ego vos hortari tantum possum ut, etc.,

Cic. Lael. 5, 17:

quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,

id. Att. 11, 16, 4:

tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,

id. Fam. 1, 9, 26:

censeo ut iter reliquum conficere pergas,

I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:

dixeram a principio ut sileremus,

I had advised, Cic. Brut. 42, 157:

Pompejum monebat ut meam domum metueret,

id. Sest. 64, 133:

equidem suasi ut Romam pergeret,

id. Att. 16, 8, 2:

M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,

exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—

After verbs expressing resolution or agreement to do something:

rus ut irem jam heri constitiveram,

Plaut. Ps. 1, 5, 136:

decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,

Cic. Phil. 5, 2, 4:

constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,

id. Att. 16, 10, 1:

statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,

Caes. B. G. 7, 21:

Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,

Liv. 25, 33, 3:

illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),

id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:

ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,

Cic. Rep. 2, 27, 63:

servitia urbem ut incenderent conjurarunt,

Liv. 4, 45, 1.—

After verbs of command or prohibition:

imperat Laelio ut per collis circumducat equites,

Liv. 28, 33, 11:

illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,

Cic. Lael. 16, 60:

M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,

Liv. 41, 27, 3:

consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,

Cic. Pis. 8, 18:

jubet sententiam ut dicant suam,

Plaut. Am. 1, 1, 50:

hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,

Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:

iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,

Nep. Them. 7, 3.—

Verbs expressing permission:

atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,

Cic. Tull. 20, 47:

concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,

id. Rosc. Am. 19, 54:

dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,

id. de Or. 1, 6, 23:

ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,

id. Div. in Caecil. 14, 45:

illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,

id. Off. 3, 5, 22.—

In dependent clauses implying an aim or end.

After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:

ut plurimis prosimus enitimur,

Cic. Ac. 2, 2, 6:

facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,

he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:

navem idoneam ut habeas diligenter videbis,

care, id. Fam. 16, 1, 2:

ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,

id. Verr. 2, 1, 26, § 67:

pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,

id. Rosc. Am. 19, 53:

cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,

id. Rep. 2, 12, 23:

equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,

id. Planc. 20, 50:

omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,

id. Clu. 41, 116:

omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,

Liv. 24, 34, 12:

omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,

Cic. de Or. 2, 75, 306:

se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,

Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—

Verbs of effecting:

nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,

Plaut. Poen. 2, 6:

prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,

Cic. Tusc. 1, 47, 112:

caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,

id. Verr. 2, 3, 92, § 215:

sol efficit ut omnia floreant,

id. N. D. 2, 15, 41:

potest praestare ut ea causa melior esse videatur,

id. Or. 1, 10, 44:

non committam ut tibi ipse insanire videar,

id. Fam. 5, 5, 3:

di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,

id. Rosc. Am. 52, 151:

effecisti ut viverem et morerer ingratus,

Sen. Ben. 2, 25, 1:

quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,

id. Vit. Beat. 26, 6.—

Verbs of obtaining:

Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,

Caes. B. G. 1, 9:

quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,

what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,

Liv. 35, 51, 6:

vicerunt tribuni ut legem perferrent,

id. 4, 25, 13.—

Verbs of inducing and compelling:

nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,

Cic. Ac. 2, 3, 8:

civitati persuasit ut de finibus suis exirent,

Caes. B. G. 1, 2:

exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,

Cic. Fam. 9, 8, 1:

Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,

id. ib. 16, 18, 2:

ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,

id. Rosc. Am. 52, 150:

impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,

Caes. B. G. 7, 42:

ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,

Sen. Clem. 2, 1, 1.—

After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:

cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,

not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:

obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,

Caes. B. G. 1, 9:

se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,

id. ib. 1, 13:

mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,

Cic. Cat. 2, 12, 27:

(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,

id. N. D. 1, 17, 45:

hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,

he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:

ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?

the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:

respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,

id. Or. 1, 54, 272:

meruit ut suspendatur,

Sen. Ep. 7, 5:

quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,

Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—

After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:

rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,

Caes. B. G. 1, 39:

vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,

Cic. Att. 6, 4, 2:

verebar ut redderentur,

id. Fam. 12, 19, 1:

sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,

id. ib. 14, 14, 1:

veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,

id. Leg. 2, 22, 58:

timeo ut sustineas,

id. Fam. 14, 2, 3:

o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,

Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;

si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,

Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:

quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,

Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:

ut ferula caedas meritum... non vereor,

Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —

In interrogative clauses represented as untrue, rejecting a supposition or thought with indignation (nearly = fierine potest ut):

me ut quisquam norit, nisi ille qui praebet cibum?

Plaut. Pers. 1, 3, 52:

te ut ulla res frangat, tu ut umquam te corrigas?

Cic. Cat. 1, 9, 22:

egone ut te interpellem?

id. Tusc. 2, 18, 42:

pater ut in judicio capitis obesse filio debeat?

id. Planc. 13, 31:

egone ut prolis meae fundam cruorem?

Sen. Med. 927.—

In subject clauses, with impersonal predicates.

With a predicate adjective.

With the idea of rule, duty, etc.:

id arbitror Adprime in vita utile esse, ut ne quid nimis,

Ter. And. 1, 1, 34:

reliquum est ut de Catuli sententia dicendum videatur,

Cic. Imp. Pomp. 20, 59:

praeclarum est et verum ut eos qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipsos amemus,

id. Tusc. 3, 29, 73:

ergo hoc sit primum ut demonstremus quem imitetur,

id. de Or. 2, 22, 90:

proximum est ut doceam, etc.,

id. N. D. 2, 29, 73:

extremum est ut te orem, etc.,

id. Fam. 4, 13, 7:

ei (Dionysio) ne integrum quidem erat ut ad justitiam remigraret,

permission, id. Tusc. 5, 21, 62. —With predicates, aequum est, par (anteclass. and rare):

aequom videtur tibi ut ego alienum quod est Meum esse dicam?

Plaut. Rud. 4, 7, 4:

non par videtur... praesente ibus una paedagogus ut siet,

id. Bacch. 1, 2, 31.—

In clauses expressing result and consequence:

magnificum illud etiam et gloriosum ut Graecis de philosophia litteris non egeant, illud,

that result of my labors, Cic. Div. 2, 2, 5:

consentaneum est huic naturae ut sapiens velit gerere et administrare rem publicam,

id. Fin. 3, 20, 68. —

In clauses represented as real, true, false, certain, or probable (where the acc. and inf. might be used):

concedetur verum esse ut bonos boni diligant,

Cic. Lael. 14, 50: sin autem illa veriora ut idem interitus animorum et corporum, etc., id. ib 4, 14; cf.:

concedant ut hi viri boni fuerin (= concedant vere factum esse ut, etc.),

id. ib. 5, 18:

si verum est ut populus Romanus omnis gentes virtute superarit, etc.,

Nep. Hann. 1, 1:

de ipso Roscio potest illud quidem esse falsum ut circumligatus fuerit, angui,

Cic. Div. 2, 31, 66:

non est verisimile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem,

id. Rosc. Am. 41, 121:

deos verisimile est ut alios indulgentius tractent propter parentis, alios propter futuram posterorum indolem,

Sen. Ben. 4, 32, 1; so,

rarum est ut,

Quint. 3, 19, 3:

quid tam inusitatum quam ut, etc.,

Cic. Imp. Pomp. 21, 62.—And after potius:

multi ex plebe spe amissa potius quam ut cruciarentur... se in Tiberim praecipitaverunt,

Liv. 4, 12, 11.—

With predicate nouns.

Expressing the idea of a verb which would require an object clause, with ut:

quoniam ut aliter facias non est copia,

Plaut. Merc. 5, 4, 30:

Romano in hostico morandi causa erat ut hostem ad certamen eliceret,

Liv. 6, 31, 7:

vetus est lex amicitiae ut idem amici semper velint,

Cic. Planc. 2, 5:

consensus fuit senatus ut mature proficisceremur (= decretum est a senatu),

id. Fam. 3, 3, 1:

fuit hoc sive meum, sive rei publicae fatum ut in me unum omnis illa inclinatio temporum incumberet,

ordained by fate, id. Balb. 26, 58:

tempus est ut eamus ad forum,

Plaut. Mil. 1, 1, 72:

dicasque tempus maximum esse ut eat,

id. ib. 4, 3, 9:

primum est officium ut homo se conservet in naturae statu,

Cic. Fin. 3, 6, 20:

ejus culturae hoc munus est ut efficiat, etc.,

id. ib. 4, 14, 38:

caput illud est ut Lyconem recipias in necessitudinem tuam,

duty, id. Fam. 13, 19, 3; so,

caput est ut, etc.,

id. de Or. 1, 19, 87:

fuit hoc quoddam inter Scipionem et Laelium jus ut Scipio Laelium observaret parentis loco,

id. Rep. 1, 12, 18:

mea ratio in dicendo haec esse solet ut boni quod habeat id amplectar,

id. de Or. 2, 72, 292; so,

ratio est ut,

id. Verr. 1, 11, 34: est mos hominum ut [p. 1943] nolint eundem pluribus excellere, id. Brut. 21, 84:

est hoc Gallicae consuetudinis ut, etc.,

Caes. B. G. 4, 5.—

Expressing result and consequence:

est hoc commune vitium in magnis liberisque civitatibus ut invidia gloriae comes sit,

Nep. Chabr. 3, 3.—

With impersonal verbs.

Including the idea of a verb requiring an object clause, with ut:

convenit, victi utri sint eo proelio, urbem, agrum... seque uti dederent,

Plaut. Am. 1, 1, 71:

mihi cum Dejotaro convenit ut ille in meis castris esset,

Cic. Att. 6, 1, 14:

placitum est ut in aprico loco considerent,

id. Rep. 1, 12, 18:

postea mihi placuit ut, etc.,

id. Or. 1, 34, 155:

ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,

id. Sen. 6, 16.—So after fit, it happens:

fit ut natura ipsa ad ornatius dicendi genus incitemur,

Cic. Or. 2, 83, 338:

potest fieri ut res verbosior haec fuerit, illa verior,

it may be that, id. Att. 8, 3, 6; id. Ac. 2, 11, 36; id. Verr. 2, 2, 77, § 190.—

So with accidit, evenit, contigit: accidit... ut illo itinere veniret Lampsacum,

Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63; so id. Imp. Pomp. 9, 25:

sed tamen hoc evenit ut in vulgus insipientium opinio valeat,

id. Tusc. 2, 26, 63:

utinam Caesari contigisset ut esset optimo cuique carissimus,

id. Phil. 5, 18, 49.—

Denoting consequence:

ex quo efficitur ut quidquid honestum sit, idem sit utile,

Cic. Off. 2, 3, 10:

sequitur ut dicamus quae beneficia danda sint et quemadmodum,

Sen. Ben. 1, 11, 1:

sequitur ut causa ponatur,

Cic. Or. 2, 81, 331.—

Est, in the meaning fit, or causa est:

est ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dicendi,

it is a fact that, Cic. Or. 2, 36, 152:

non est igitur ut mirandum sit ea praesentiri,

there is no reason for wondering, id. Div. 1, 56, 128:

quando fuit ut quod licet non liceret?

id. Cael. 20, 48; so, in eo est ut, prope est ut, to be on the point of, to be near to:

jam in eo rem fore ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,

Liv. 8, 27, 3:

cum jam in eo esset ut comprehenderetur,

Nep. Paus. 5, 1; id. Milt. 7, 3:

jam prope erat ut ne consulum quidem majestas coerceret iras hominum,

Liv. 2, 23, 14:

prope est ut lamentationem exigat,

Sen. Clem. 2, 6, 4.— Here belongs the circumlocution of the periphrastic future by futurum esse or fore, with ut; generally in the inf.:

arbitrabar fore ut lex de pecuniis repetundis tolleretur,

Cic. Verr. 1, 14, 41.—Very rarely in the indic.:

futurum est ut sapiam,

Sen. Ep. 117, 29.—

In attributive clauses, dependent on nouns not belonging to the predicate.

With the idea of resolve, etc.:

vicit sententia ut mitterentur coloni,

Liv. 9, 26, 4:

sententiam dixit (= censuit) ut judicum comitia haberentur,

Cic. Q. Fr. 2, 1, 2; id. Fam. 4, 4, 5; id. Tusc. 5, 41, 119; id. Leg. 3, 15, 33.—

Of agreement:

fide accepta ut remitterent eum,

Liv. 24, 48, 8. —

Of law, rule, etc.:

praetores rogationem promulgarunt ut omnes regiae stirpis interficerentur,

Liv. 24, 25, 10:

senatus consultum factum est ut M. Fulvius litteras extemplo ad consulem mitteret,

id. 35, 24, 2:

haec ei est proposita condicio ut aut juste accusaret aut acerbe moreretur,

Cic. Clu. 14, 42:

Suevi in eam se consuetudinem induxerunt ut locis frigidissimis lavarentur in fluminibus,

Caes. B. G. 4, 1.—

Of duty:

jusjurandum poscit ut quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio administrarent,

Caes. B. G. 8, 6. —

Of purpose, inclination, etc.:

vobis dent di mentem oportet ut prohibeatis, etc.,

make you inclined, Liv. 6, 18, 9:

causa mihi fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem,

Cic. Fin. 3, 2, 8:

confectio tabularum hanc habet vim (= efficit) ut quidquid fingatur aut non constet, appareat,

id. Font. 2, 3.—

Of effect, result, etc.:

fuit ista quondam virtus ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniciosum quam hostem everterent,

Cic. Cat. 1, 1, 3:

habet hoc virtus ut viros fortis species ejus et pulchritudo etiam in hoste posita delectet,

id. Pis. 32, 81:

damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur,

Caes. B. G. 1, 4.—

In clauses of manner, that, so that.

With ita, sic, adeo, tantus, talis, or tam as antecedent (v. hh. vv.;

anteclass. ut qui = ut): Adeon' me fungum fuisse ut qui illi crederem?

Plaut. Bacch. 2, 3, 49.—

With is or hic as antecedent: eos deduxi testes et eas litteras deportavi ut de istius facto dubium esse nemini possit, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91:

ejusmodi res publica debet esse ut inimicus neque deesse nocenti possit, neque obesse innocenti (ejusmodi = talis),

id. ib. 2, 3, 69, §

162: eo perducam servum ut in multa liber sit,

Sen. Ben. 3, 19, 2:

non eo loco res humanae sunt ut vobis tantum otii supersit,

id. Vit. Beat. 27, 6:

haec aequitas in tuo imperio fuit, haec praetoris dignitas ut servos Siculorum dominos esse velles,

Cic. Verr. 2, 3, 38, § 87:

hoc jure sunt socii ut eis ne deplorare quidem de suis incommodis liceat,

id. ib. 2, 2, 27, § 65.—

Without antecedents, so that:

cujus aures clausae veritati sunt ut ab amico verum audire nequeat, hujus salus desperanda est,

Cic. Lael. 24, 90:

in virtute multi sunt ascensus, ut is maxima gloria excellat qui virtute plurimum praestet,

id. Planc. 25, 60:

mons altissimus impendebat ut perpauci prohibere possent,

Caes. B. G. 1, 6:

accessit quod Domitius Heraclea iter fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompejo videretur,

id. B. C. 3, 79:

pecunia a patre exacta crudeliter, ut divenditis omnibus bonis aliquamdiu trans Tiberim veluti relegatus viveret,

Liv. 3, 13, 10:

fama Gallici belli pro tumultu valuit ut et dictatorem dici placeret,

id. 8, 17, 6:

nihilo minus... magnas percipiendum voluptates, ut fatendum sit, etc.,

Sen. Vit. Beat. 12, 1.—

Idiomat. with non.

Ut non, when the principal sentence is negative, without: non possunt una in civitate multi rem ac fortunam amittere ut non plures secum in eandem trahant calamitatem, without dragging, etc., Cic. Imp. Pomp. 7, 19:

flaminem Quirinalem neque mittere a sacris neque retinere possumus ut non deum aut belli deseramus curam,

Liv. 24, 8, 10:

non ita fracti animi civitatis erant ut non sentirent, etc.,

id. 45, 25, 12:

nusquam oculi ejus flectentur ut non quod indignentur inveniant,

Sen. Ira, 2, 7, 2:

ajunt, nec honeste quemquam vivere ut non jucunde vivat, nec jucunde ut non honeste quoque,

id. Vit. Beat. 6, 3:

nemo in eo quod daturus es gratiam suam facere potest ut non tuam minuat,

id. Ben. 2, 4, 3; cf. also: ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius;

neque enim est conferenda (= ut omittam conferre),

Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45.—

Non ut, followed by sed quod, causal (= non quod, sed quod;

rare): earum exempla tibi misi non ut deliberarem reddendaene essent, sed quod non dubito, etc.,

not that... but because, Cic. Att. 14, 17, 4:

haec ad te scribo non ut queas tu demere solitudinem, sed, etc.,

id. ib. 11, 15, 3.—Followed by sed ut:

benigne accipe (beneficium): rettulisti gratiam, non ut solvisse te putes, sed ut securior debeas,

Sen. Ben. 2, 35, 5; and in reversed order: quorsum haec praeterita? Quia sequitur illud, etc.;

non ut eas res causam adferrent amoris,

Cic. Fat. 15, 35.—Rarely nedum ut, in the sense of nedum alone, much less that, not to mention that (mostly post-class.; cf.

Zumpt, Gram. § 573): ne voce quidem incommoda, nedum ut illa vis fieret, paulatim permulcendo mansuefecerant plebem,

Liv. 3, 14, 6 Weissenb. ad loc.:

quando enim... fama in totam urbem penetrat? nedum ut per tot provincias innotescat,

Tac. Or. 10.—

Conditional or concessive.

Granting that ( for argument's sake):

quod ut ita sit—nihil enim pugno—quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum?

Cic. Tusc. 1, 21, 49:

sed ut haec concedantur, reliqua qui tandem intellegi possunt?

id. N. D. 3, 16, 41:

ut tibi concedam hoc indignum esse, tu mihi concedas necesse est, etc.,

id. Clu. 53, 146:

quae, ut essent vera, conjungi debuerunt,

id. Fin. 4, 15, 40:

quae natura ut uno consensu juncta sit et continens... quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum?

id. Div. 2, 14, 33:

nihil est prudentia dulcius, quam, ut cetera auferat, adfert certe senectus,

id. Tusc. 1, 39, 94.—

Even if, although:

qui (exercitus) si pacis... nomen audiverit, ut non referat pedem, insistet certe,

Cic. Phil. 12, 3, 8:

ut ea pars defensionis relinquatur, quid impediet actionem? etc.,

id. Ac. 2, 34, 108:

ut quaeras omnia, quomodo Graeci ineptum appellant non reperies,

id. de Or. 2, 4, 18:

ut enim neminem alium nisi T. Patinam rogasset, scire potuit, illo ipso die a Milone prodi flaminem,

id. Mil. 17, 46: verum ut hoc non sit, tamen praeclarum spectaculum mihi propono, id. Att. 2, 15; id. Leg. 1, 8, 23; id. Fat. 5, 9; id. Verr. 2, 3, 64, § 151; 2, 1, 45, § 117; id. Planc. 25, 62:

qui, ut non omnis peritissimus sim belli, cum Romanis certe bellare didici,

Liv. 36, 7, 20:

neque equites armis equisque salvis tantum vim fluminis superasse verisimile est, ut jam Hispanos omnes inflati travexerint utres,

id. 21, 47, 5:

at enim, ut jam ita sint haec, quid ad vos, Romani?

id. 34, 32, 13:

ut jam Macedonia deficiat,

id. 42, 12, 10:

cum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna certe loci hujus transferri non possit,

id. 5, 54, 6; 22, 50, 2; cf.:

ac jam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,

Caes. B. G. 3, 9:

ut desint vires tamen est laudanda voluntas,

Ov. P. 3, 4, 79:

ut dura videatur appellatio, tamen sola est,

Quint. 3, 8, 25; 6, prooem. 15.—Ut maxime = si maxime:

quaere rationem cur ita videatur: quam ut maxime inveneris... non tu verum testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere ostenderis,

Cic. Ac. 2, 25, 81.—With nihilominus:

quae (res) nihilominus, ut ego absim, confici poterunt,

Cic. Fam. 10, 2, 2.—

Provided that:

ambulatiuncula, ut tantum faciamus quantum in Tusculano fecimus, prope dimidio minoris constabit isto loco,

Cic. Att. 13, 39, 2: dabo egenti, sed ut ipse non egeam;

succurram perituro, sed ut ipse non peream,

Sen. Ben. 2, 15, 1.—

In clauses of purpose (final clauses; distinguished from object clauses with ut; v. C. 1., in which the verb itself contains the idea of purpose, the clause completing the idea of the verb), in order that, so that, so as to.

In gen.:

quin voco, ut me audiat, nomine illam suo?

Plaut. Rud. 1, 4, 17:

haec acta res est uti nobiles restituerentur in civitatem,

Cic. Rosc. Am. 51, 149:

intellego, tempus hoc vobis divinitus datum esse ut odio... totum ordinem liberetis,

id. Verr. 1, 15, 43:

Caesar singulis legionibus singulos legatos praefecit uti eos testes suae quisque virtutis haberet,

Caes. B. G. 1, 52.—And with ut ne, instead of ne, lest:

id ut ne fiat, haec res sola est remedio,

Ter. Eun. 3, 1, 49; v. 1. ne, I. B. 4. a.—Very rarely, ut non for ne, expressing a negative purpose:

ut plura non dicam neque aliorum exemplis confirmem quantum valeat (= ut praeteream),

Cic. Imp. Pomp. 15, 44; cf. d. a fin. supra.—

Esp., after certain antecedents.

After id, for the purpose (ante-class.):

id huc reverti uti me purgarem tibi,

Plaut. Am. 3, 2, 28.—

After idcirco:

idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur,

Cic. Rosc. Am. 38, 111:

legum idcirco omnes servi sumus ut liberi esse possimus,

id. Clu. 53, 146; id. Rosc. Am. 47, 137.—

After ideo and eo:

non ideo Rhenum insedimus ut Italiam tueremur, sed ne quis, etc.,

Tac. H. 4, 73:

Marionem ad te eo misi ut aut tecum ad me quam primum veniret, aut, etc.,

Cic. Fam. 16, 1, 1.—

After ad eam rem, ad hoc, in hoc:

ad eam rem vos delecti estis ut eos condemnaretis quos sectores jugulare non potuissent?

Cic. Rosc. Am. 52, 151:

praebere se facilem ad hoc ut quem obligavit etiam exsolvi velit?

Sen. Ben. 2, 17, 6:

homo natus in hoc ut mores liberae civitatis Persica servitute mutaret,

id. ib. 2, 12, 2.—

After ea mente, hac mente:

navis onerarias Dolabella ea mente comparavit ut Italiam peteret,

Cic. Fam. 12, 14, 1:

hac mente laborem Sese ferre senes ut in otia tuta recedant Ajunt,

Hor. S. 1, 1, 30.—

After potius quam:

potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat,

Liv. 6, 28, 8:

potius quodcumque casus ferat passuros, quam ut sprevisse Tarentinos videantur,

id. 9, 14, 8.—

Idiomat.

With the principal predicate, referring to the conception of the writer, understood; mostly parenthet. = the Engl. inf.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, to be brief, etc., Cic. Caecin. 6, 17:

ecquid tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere filium rusticum?

to come to the drama, id. Rosc. Am. 16, 46:

reliquum judicium de judicibus, et, vere ut dicam, de te futurum est,

to tell the truth, id. Verr. 2, 5, 69, § 177:

Murena, si nemini, ut levissime dicam, odio fuit,

to say the least, id. Mur. 40, 87: ut nihil de illo tempore, nihil de calamitate rei publicae [p. 1944] querar, hoc tibi respondeo, etc., not to complain of that time, etc., id. Caecin. 33, 95: quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam concinuit, summum bonum tetigit, and, so to speak, chimes in, etc., Sen. Vit. Beat. 8, 5:

ecce— ut idem in singulos annos orbis volveretur —Hernici nuntiant Volscos et Aequos reficere, etc.,

Liv. 3, 10, 8.—

Satis ut, enough to (lit. enough for the purpose of):

satis esse magna incommoda accepta ut reliquos casus timerent,

disasters large enough to make them afraid, Caes. B. C. 3, 10.—

Quam ut after comparatives, too much to:

quod praeceptum, quia major erat quam ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo,

too great to come from man, Cic. Fin. 5, 16, 44:

quis non intellegit, Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?

id. Brut. 18, 70:

clarior res erat quam ut tegi ac dissimulari posset,

too clear to be covered up, Liv. 26, 51, 11:

potentius jam id malum apparuit quam ut minores per magistratus sedaretur,

id. 25, 1, 11:

est tamen aliquis minor quam ut in sinu ejus condenda sit civitas,

Sen. Ben. 2, 16, 2.

ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].

As adv. of manner.

Interrog. = quomodo, how, in what way or manner.

In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:

salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?

id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:

ut vales?

id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:

ut sese in Samnio res habent?

Liv. 10, 18, 11:

ut valet? ut meminit nostri?

Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—

In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):

ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!

Plaut. Merc. 3, 4, 76:

ut dissimulat malus!

id. ib. 5, 4, 13:

ut volupe est homini si cluet victoria!

id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;

ut lenta materies fuit!

id. Mil. 4, 5, 4:

ut scelestus nunc iste te ludos facit!

id. Capt. 3, 4, 47:

ut saepe summa ingenia in occulto latent,

id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:

ut falsus animi est!

Ter. Eun. 2, 2, 42:

heia! ut elegans est!

id. Heaut. 5, 5, 19:

fortuna ut numquam perpetua est bona!

id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:

Gnaeus autem noster... ut totus jacet,

Cic. Att. 7, 21, 1:

quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!

id. Mil. 24, 64:

qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!

id. Fl. 5, 12:

quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!

id. Att. 3, 11, 2:

quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,

id. Fin. 5, 22, 61:

ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!

Verg. E. 8, 41:

ut melius quidquid erit pati!

Hor. C. 1, 11, 3:

ut tu Semper eris derisor!

id. S. 2, 6, 53:

o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!

Sen. Ben. 2, 13, 1:

ut me in supremis consolatus est!

Quint. 6, prooem. 11.—

In dependent questions.

With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:

hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,

id. Curc. 1, 2, 33:

hoc vide ut dormiunt pessuli,

id. ib. 1, 2, 66:

illud vide os ut sibi distorsit carnufex,

Ter. Eun. 4, 4, 3:

vide ut otiosus it, si dis placet,

id. ib. 5, 3, 10:

illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,

id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:

viden ut faces Splendidas quatiunt comas?

Cat. 61, 77:

viden ut perniciter exiluere?

id. 62, 8:

adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,

id. 62, 12:

aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),

Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:

nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,

id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —

With subj. (class.):

nescis ut res sit, Phoenicium,

Plaut. Ps. 4, 4, 1:

oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,

id. Merc. 2, 1, 16:

nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,

id. Am. prol. 104:

narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,

Ter. Hec. 1, 2, 70:

tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,

id. Eun. 1, 2, 48:

videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?

Cic. Rosc. Am. 46, 135:

videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?

id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:

credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,

id. Att. 1, 16, 4:

videte ut hoc iste correxerit,

id. Verr. 2, 1, 45, § 115:

docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,

Caes. B. G. 1, 43:

veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,

Liv. 23, 5, 8:

aspice quo submittat humus formosa colores,

Prop. 1, 2, 9:

infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,

Quint. 6, 5, 10:

vides ut alta stet nive candidum Soracte,

Hor. C. 1, 9, 1:

nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,

id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:

audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,

id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:

mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,

Plin. Ep. 1, 6, 2.—

Relative adverb of manner = eo modo quo, as.

Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):

ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,

Plaut. Merc. 2, 3, 79:

apparatus sum ut videtis,

id. ib. 5, 2, 10:

verum postremo impetravi ut volui,

id. Mil. 4, 5, 5:

ero ut me voles esse,

id. Capt. 2, 1, 32:

faciam ut tu voles,

id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:

ut potero feram,

Ter. And. 5, 3, 27:

faciam ut mones,

id. Hec. 4, 4, 97:

Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,

Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:

cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?

id. Rosc. Am. 14, 39:

ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,

id. ib. 17, 49:

homo demens, ut isti putant,

id. Rep. 1, 1, 1:

cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,

id. ib. 1, 46, 70:

non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,

id. Fam. 9, 16, 7:

Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,

Caes. B. G. 1, 22:

cuncta ut gesta erant exposuit,

Liv. 3, 50, 4:

(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,

id. 10, 46, 16:

sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,

id. 21, 4, 1:

nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,

Sen. Vit. Beat. 17, 2:

servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,

id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):

si virtus digna est gloriatione, ut est,

Cic. Fin. 4, 18, 51:

quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,

id. Phil. 10, 9, 18:

quamvis fuerit acutus, ut fuit,

id. Ac. 2, 22, 69; cf.:

incumbite in causam, Quirites, ut facitis,

id. Phil. 4, 5, 12:

tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,

id. Fam. 7, 1, 5:

satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,

id. Phil. 1, 15, 37.—

With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;

ego ita ero ut me esse oportet,

Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:

sic sum ut vides,

id. Am. 2, 1, 57:

omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,

Ter. Phorm. 5, 8, 15:

ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,

Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:

haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),

Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:

te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,

Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:

causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,

id. Phil. 14, 11, 29:

sed exigenda est ut optime possumus,

Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:

eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,

Nep. Epam. 2, 1; cf.:

ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,

Hor. S. 1, 5, 33:

cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,

id. ib. 2, 8, 48.—

Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):

gaudeo, ut ut erga me est merita,

Plaut. Am. 5, 1, 52:

age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,

id. Bacch. 5, 2, 85:

utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,

id. Ps. 1, 3, 76:

utut res sese habet, pergam, etc.,

id. Most. 3, 1, 14:

non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,

id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:

sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,

Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:

ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,

Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;

v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,

id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—

Causal, as, = prout, pro eo ut.

Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:

atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,

Plaut. Merc. 2, 3, 75:

ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,

id. Men. 5, 2, 1:

haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,

Ter. Phorm. 5, 2, 9:

praesertim, ut nunc sunt mores,

id. ib. 1, 2, 5:

atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,

Cic. Mur. 25, 51:

permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,

id. Tusc. 1, 45, 108:

magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,

id. Verr. 2, 1, 26, § 65:

Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,

Liv. 3, 6, 1:

tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,

id. 3, 71, 5:

transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,

id. 21, 47, 3.—Ellipt.:

mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),

Plaut. Men. prol. 30:

Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,

as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,

Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,

id. ib. 5, 33, 92:

ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,

Liv. 23, 14, 1.—

Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:

hic Geta ut captus est servorum, non malus,

Ter. Ad. 3, 4, 34:

ut est captus hominum,

Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:

Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,

for those times, id. ib. 26, 102:

nonnihil, ut in tantis malis est profectum,

considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:

(orationis genus) ut in oratore exile,

for an orator, id. Or. 3, 18, 66:

multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,

id. Sen. 4, 12:

consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,

Liv. 1, 18, 1:

florentem jam ut tum res erant,

id. 1, 3, 3:

Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,

id. 24, 28, 1:

Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,

id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:

Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,

id. 1, 57, 1:

vir, ut inter Aetolos, facundus,

id. 32, 33, 9:

Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,

Nep. Epam. 5, 2:

ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,

Curt. 9, 1, 14:

multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,

Tac. G. 30. —

Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):

non demutabo ut quod certo sciam,

seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:

prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,

Caes. B. G. 5, 31, 6:

facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,

Liv. 1, 34, 6:

inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,

id. 38, 18, 7:

Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,

id. 33, 4, 11:

Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,

id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:

Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,

id. 9, 45, 10:

igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,

id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:

omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,

as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:

in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,

id. 3, 5, 9:

ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,

id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:

ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,

Liv. 3, 16, 2:

gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,

id. 7, 23, 6.—

With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:

perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,

Cic. Clu. 25, 70:

in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,

Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—

Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):

in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,

Plaut. Bacch. 4, 7, 17:

flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),

Lucil. 8, 18 Mull.:

in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,

Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.

Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.

In gen.

With sic as correlative:

haec res sic est ut narro tibi,

Plaut. Most. 4, 3, 40:

quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,

Cic. N. D. 2, 39, 99:

Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,

id. Fam. 13, 1, 5:

si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,

id. Brut. 72, 251:

sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,

id. Rep. 6, 15, 15:

ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,

id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—

With ita as correlative:

ut sementem feceris, ita metes,

Cic. Or. 2, 65, 261:

quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,

id. Rep. 2, 1. 3:

non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,

Liv. 1, 53, 1:

ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,

Quint. 9, 3, 39.—

With other correlatives:

in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,

Cato, R. R. 78:

encytum ad eundem modum facito uti globos,

id. ib. 80:

cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,

Cic. Ac. 2, 15, 47:

disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,

id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:

ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,

id. Am. 3, 4, 9:

fecisti item ut praedones solent,

Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:

item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,

id. ib. 2, 1, 45, § 117;

so with item,

id. Or. 60, 202:

is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,

Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:

nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,

Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:

si aliter ut dixi accidisset,

Cic. Rep. 1, 4, 7.—

Without correlative:

rem omnem uti acta erat cognovit,

Sall. J. 71, 5:

quare perge ut instituisti,

Cic. Rep. 2, 11, 22:

apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,

id. ib. 1, 38, 59:

miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,

Sen. Vit. Beat. 12, 2:

comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,

id. ib. 13, 5:

ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,

Quint. 8, 2, 23.—

In partic.

Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.

= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:

ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?

Cic. Fam. 10, 20, 2:

ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,

Liv. 26, 37, 6:

Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,

Cic. Fam. 12, 13, 4:

fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,

Sen. Ben. 2, 28, 3.—

Concessive, = etsi... tamen, although... yet:

consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,

Liv. 4, 6, 2:

Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,

id. 21, 11, 5:

ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,

id. 21, 8, 1:

haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,

id. 3, 55, 15:

in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,

id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:

uti longe a luxuria, ita famae propior,

Tac. Agr. 6:

ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,

Quint. 10, 1, 74:

ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,

id. 12, 2, 12:

quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,

id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:

ut non demens, crudelis certe videtur,

Quint. 9, 2, 91.—

Ita... ut;

in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,

Plaut. Aul. 3, 5, 22:

ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,

Ter. Heaut. 4, 3, 8:

ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,

id. ib. 4, 5, 1:

ita vivo ut maximos sumptus facio,

Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:

sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,

Ter. Heaut. 3, 1, 54.—

In exemplifications.

In gen., as for example, for instance:

nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,

Cic. de Or. 3, 29, 112:

sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,

id. Fin. 5, 14, 38:

in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,

id. Rep. 1, 31, 47:

qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,

id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:

est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,

Sen. Ben. 3, 21, 2:

est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,

Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;

if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,

Cic. de Or. 3, 16, 59.—

Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:

ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,

Auct. Her. 1, 15, 25:

ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,

Cic. Inv. 2, 15, 48:

ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,

id. ib. 1, 18, 26:

ut si qui in foro cantet,

id. Off. 1, 40, 145:

ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,

Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:

ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,

Quint. 3, 8, 23:

ut si des arma timidis et imbellibus,

id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:

ut cum marem feminamque filios dicimus,

Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—

Before an appositive noun, as, the same as, like:

qui canem et felem ut deos colunt,

Cic. Leg. 1, 11, 32:

ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,

id. Rep. 1, 12, 18:

suam vitam ut legem praefert suis civibus,

id. ib. 1, 34, 52:

habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,

id. Verr. 2, 1, 15, § 38:

Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,

Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;

ut hominem ingratum non invitus,

in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:

qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,

Liv. 25, 40, 4:

qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,

id. 24, 45, 12:

Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,

Nep. Att. 16:

et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,

Sen. Vit. Beat. 26, 7:

hunc ut deum homines intuebuntur,

Quint. 12, 10, 65:

id ut crimen ingens expavescendum est,

id. 9, 3, 35.—

Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:

mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,

Ter. Eun. 1, 2, 37:

Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,

Cic. Fam. 7, 20, 1:

ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,

id. ib. 2, 14, 1:

ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,

id. Q. Fr. 1, 1, 6:

qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,

id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:

similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,

like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—

Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:

ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,

id. Caecin. 2, 7:

ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,

id. Clu. 21, 57:

ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,

id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:

nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,

Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,

With ita understood:

facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,

Cic. Off. 1, 19, 65. —

With virtual superlatives:

ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:

ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,

id. Fin. 5, 20, 57.—

The superlatives omitted in either clause:

ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,

Cic. Sen. 18, 64:

ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,

id. Verr. 2, 4, 64, § 143:

pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,

id. ib. 2, 1, 27, §

68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,

Liv. 9, 6, 1:

ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,

id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:

nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,

in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—

With a comparative in one of the terms:

major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,

Cic. Lael. 5, 19.—

Without superlative, as, according as:

de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,

Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—

Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.

With perf. indic.

In gen., as soon as:

principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,

Plaut. Am. 1, 1, 49:

ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,

Ter. And. 3, 4, 11:

ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,

id. Phorm. 4, 3, 12:

ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,

id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:

qui ut peroravit, surrexit Clodius,

Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:

eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,

id. Rep. 1, 11, 7:

qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,

id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:

ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,

Liv. 21, 54, 9:

ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,

id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—

In oblique discourse:

Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,

Caes. B. G. 1, 31.—

With primum, when first, as soon as ever:

atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,

Cic. Rep. 6, 15, 15:

Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,

Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—

Rarely of coincidence in time:

nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,

Plaut. Cist. 4, 2, 46.—

Ut = ex quo tempore. since:

ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,

Cic. Att. 1, 15, 2.—

With imperf. indic.

In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;

deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,

Liv. 10, 22, 2:

deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,

id. 10, 28, 20:

Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,

id. 25, 26, 15:

ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,

id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:

consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,

Liv. 22, 44, 1:

ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,

id. 22, 14, 3:

ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,

id. 24, 1, 6.—

Of repeated past actions, whenever:

ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,

Caes. B. G. 3, 4.—

With plupf.

= postquam (rare):

ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,

Ter. Ad. 4, 4, 10:

ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,

Caes. B. C. 3, 63.—

In epistolary style = the Engl. perf.:

litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),

Cic. Att. 2, 12, 4:

ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),

id. ib. 5, 10, 1.—

Of repeated past actions, whenever:

ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,

Liv. 21, 42, 3 dub.:

ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,

Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:

ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,

id. Clu. 19, 52:

ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,

Caes. B. G. 7, 81; cf.:

ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,

Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:

ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,

Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—

With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:

neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,

Cic. Or. 2, 34, 146:

traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,

Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—

Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).

In object clauses.

In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.

After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:

malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,

Plaut. Poen. 5, 4, 18:

equidem mallem ut ires,

Cic. Att. 1, 16, 8:

equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),

id. Fam. 7, 31, 2:

volo uti mihi respondeas num quis, etc.,

id. Vatin. 7, 17:

precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,

id. Q. Fr. 1, 3, 9:

postulo ut ne quid praejudicati afferatis,

id. Clu. 2, 5:

petebant uti equites praemitterent,

Caes. B. G. 4, 11:

tibi instat Hortensius ut eas in consilium,

Cic. Quint. 10, 34:

hoc ut aliquando fieret, instabat,

Sen. Clem. 2, 1, 2:

illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,

Cic. Att. 11, 7, 2:

cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,

Sen. Clem. 2, 2, 2:

senectutem ut adipiscantur omnes optant,

Cic. Lael. 2, 4:

exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,

Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:

Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,

Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;

esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,

Ter. Ad. 4, 6, 2:

ut illum di deaeque perdant,

id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—

After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:

ego vos hortari tantum possum ut, etc.,

Cic. Lael. 5, 17:

quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,

id. Att. 11, 16, 4:

tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,

id. Fam. 1, 9, 26:

censeo ut iter reliquum conficere pergas,

I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:

dixeram a principio ut sileremus,

I had advised, Cic. Brut. 42, 157:

Pompejum monebat ut meam domum metueret,

id. Sest. 64, 133:

equidem suasi ut Romam pergeret,

id. Att. 16, 8, 2:

M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,

exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—

After verbs expressing resolution or agreement to do something:

rus ut irem jam heri constitiveram,

Plaut. Ps. 1, 5, 136:

decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,

Cic. Phil. 5, 2, 4:

constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,

id. Att. 16, 10, 1:

statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,

Caes. B. G. 7, 21:

Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,

Liv. 25, 33, 3:

illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),

id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:

ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,

Cic. Rep. 2, 27, 63:

servitia urbem ut incenderent conjurarunt,

Liv. 4, 45, 1.—

After verbs of command or prohibition:

imperat Laelio ut per collis circumducat equites,

Liv. 28, 33, 11:

illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,

Cic. Lael. 16, 60:

M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,

Liv. 41, 27, 3:

consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,

Cic. Pis. 8, 18:

jubet sententiam ut dicant suam,

Plaut. Am. 1, 1, 50:

hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,

Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:

iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,

Nep. Them. 7, 3.—

Verbs expressing permission:

atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,

Cic. Tull. 20, 47:

concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,

id. Rosc. Am. 19, 54:

dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,

id. de Or. 1, 6, 23:

ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,

id. Div. in Caecil. 14, 45:

illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,

id. Off. 3, 5, 22.—

In dependent clauses implying an aim or end.

After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:

ut plurimis prosimus enitimur,

Cic. Ac. 2, 2, 6:

facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,

he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:

navem idoneam ut habeas diligenter videbis,

care, id. Fam. 16, 1, 2:

ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,

id. Verr. 2, 1, 26, § 67:

pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,

id. Rosc. Am. 19, 53:

cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,

id. Rep. 2, 12, 23:

equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,

id. Planc. 20, 50:

omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,

id. Clu. 41, 116:

omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,

Liv. 24, 34, 12:

omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,

Cic. de Or. 2, 75, 306:

se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,

Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—

Verbs of effecting:

nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,

Plaut. Poen. 2, 6:

prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,

Cic. Tusc. 1, 47, 112:

caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,

id. Verr. 2, 3, 92, § 215:

sol efficit ut omnia floreant,

id. N. D. 2, 15, 41:

potest praestare ut ea causa melior esse videatur,

id. Or. 1, 10, 44:

non committam ut tibi ipse insanire videar,

id. Fam. 5, 5, 3:

di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,

id. Rosc. Am. 52, 151:

effecisti ut viverem et morerer ingratus,

Sen. Ben. 2, 25, 1:

quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,

id. Vit. Beat. 26, 6.—

Verbs of obtaining:

Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,

Caes. B. G. 1, 9:

quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,

what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,

Liv. 35, 51, 6:

vicerunt tribuni ut legem perferrent,

id. 4, 25, 13.—

Verbs of inducing and compelling:

nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,

Cic. Ac. 2, 3, 8:

civitati persuasit ut de finibus suis exirent,

Caes. B. G. 1, 2:

exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,

Cic. Fam. 9, 8, 1:

Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,

id. ib. 16, 18, 2:

ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,

id. Rosc. Am. 52, 150:

impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,

Caes. B. G. 7, 42:

ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,

Sen. Clem. 2, 1, 1.—

After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:

cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,

not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:

obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,

Caes. B. G. 1, 9:

se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,

id. ib. 1, 13:

mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,

Cic. Cat. 2, 12, 27:

(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,

id. N. D. 1, 17, 45:

hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,

he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:

ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?

the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:

respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,

id. Or. 1, 54, 272:

meruit ut suspendatur,

Sen. Ep. 7, 5:

quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,

Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—

After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:

rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,

Caes. B. G. 1, 39:

vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,

Cic. Att. 6, 4, 2:

verebar ut redderentur,

id. Fam. 12, 19, 1:

sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,

id. ib. 14, 14, 1:

veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,

id. Leg. 2, 22, 58:

timeo ut sustineas,

id. Fam. 14, 2, 3:

o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,

Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;

si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,

Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:

quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,

Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:

ut ferula caedas meritum... non vereor,

Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —

In interrogative clauses represented as untrue, rejecting a supposition or thought with indignation (nearly = fierine potest ut):

me ut quisquam norit, nisi ille qui praebet cibum?

Plaut. Pers. 1, 3, 52:

te ut ulla res frangat, tu ut umquam te corrigas?

Cic. Cat. 1, 9, 22:

egone ut te interpellem?

id. Tusc. 2, 18, 42:

pater ut in judicio capitis obesse filio debeat?

id. Planc. 13, 31:

egone ut prolis meae fundam cruorem?

Sen. Med. 927.—

In subject clauses, with impersonal predicates.

With a predicate adjective.

With the idea of rule, duty, etc.:

id arbitror Adprime in vita utile esse, ut ne quid nimis,

Ter. And. 1, 1, 34:

reliquum est ut de Catuli sententia dicendum videatur,

Cic. Imp. Pomp. 20, 59:

praeclarum est et verum ut eos qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipsos amemus,

id. Tusc. 3, 29, 73:

ergo hoc sit primum ut demonstremus quem imitetur,

id. de Or. 2, 22, 90:

proximum est ut doceam, etc.,

id. N. D. 2, 29, 73:

extremum est ut te orem, etc.,

id. Fam. 4, 13, 7:

ei (Dionysio) ne integrum quidem erat ut ad justitiam remigraret,

permission, id. Tusc. 5, 21, 62. —With predicates, aequum est, par (anteclass. and rare):

aequom videtur tibi ut ego alienum quod est Meum esse dicam?

Plaut. Rud. 4, 7, 4:

non par videtur... praesente ibus una paedagogus ut siet,

id. Bacch. 1, 2, 31.—

In clauses expressing result and consequence:

magnificum illud etiam et gloriosum ut Graecis de philosophia litteris non egeant, illud,

that result of my labors, Cic. Div. 2, 2, 5:

consentaneum est huic naturae ut sapiens velit gerere et administrare rem publicam,

id. Fin. 3, 20, 68. —

In clauses represented as real, true, false, certain, or probable (where the acc. and inf. might be used):

concedetur verum esse ut bonos boni diligant,

Cic. Lael. 14, 50: sin autem illa veriora ut idem interitus animorum et corporum, etc., id. ib 4, 14; cf.:

concedant ut hi viri boni fuerin (= concedant vere factum esse ut, etc.),

id. ib. 5, 18:

si verum est ut populus Romanus omnis gentes virtute superarit, etc.,

Nep. Hann. 1, 1:

de ipso Roscio potest illud quidem esse falsum ut circumligatus fuerit, angui,

Cic. Div. 2, 31, 66:

non est verisimile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem,

id. Rosc. Am. 41, 121:

deos verisimile est ut alios indulgentius tractent propter parentis, alios propter futuram posterorum indolem,

Sen. Ben. 4, 32, 1; so,

rarum est ut,

Quint. 3, 19, 3:

quid tam inusitatum quam ut, etc.,

Cic. Imp. Pomp. 21, 62.—And after potius:

multi ex plebe spe amissa potius quam ut cruciarentur... se in Tiberim praecipitaverunt,

Liv. 4, 12, 11.—

With predicate nouns.

Expressing the idea of a verb which would require an object clause, with ut:

quoniam ut aliter facias non est copia,

Plaut. Merc. 5, 4, 30:

Romano in hostico morandi causa erat ut hostem ad certamen eliceret,

Liv. 6, 31, 7:

vetus est lex amicitiae ut idem amici semper velint,

Cic. Planc. 2, 5:

consensus fuit senatus ut mature proficisceremur (= decretum est a senatu),

id. Fam. 3, 3, 1:

fuit hoc sive meum, sive rei publicae fatum ut in me unum omnis illa inclinatio temporum incumberet,

ordained by fate, id. Balb. 26, 58:

tempus est ut eamus ad forum,

Plaut. Mil. 1, 1, 72:

dicasque tempus maximum esse ut eat,

id. ib. 4, 3, 9:

primum est officium ut homo se conservet in naturae statu,

Cic. Fin. 3, 6, 20:

ejus culturae hoc munus est ut efficiat, etc.,

id. ib. 4, 14, 38:

caput illud est ut Lyconem recipias in necessitudinem tuam,

duty, id. Fam. 13, 19, 3; so,

caput est ut, etc.,

id. de Or. 1, 19, 87:

fuit hoc quoddam inter Scipionem et Laelium jus ut Scipio Laelium observaret parentis loco,

id. Rep. 1, 12, 18:

mea ratio in dicendo haec esse solet ut boni quod habeat id amplectar,

id. de Or. 2, 72, 292; so,

ratio est ut,

id. Verr. 1, 11, 34: est mos hominum ut [p. 1943] nolint eundem pluribus excellere, id. Brut. 21, 84:

est hoc Gallicae consuetudinis ut, etc.,

Caes. B. G. 4, 5.—

Expressing result and consequence:

est hoc commune vitium in magnis liberisque civitatibus ut invidia gloriae comes sit,

Nep. Chabr. 3, 3.—

With impersonal verbs.

Including the idea of a verb requiring an object clause, with ut:

convenit, victi utri sint eo proelio, urbem, agrum... seque uti dederent,

Plaut. Am. 1, 1, 71:

mihi cum Dejotaro convenit ut ille in meis castris esset,

Cic. Att. 6, 1, 14:

placitum est ut in aprico loco considerent,

id. Rep. 1, 12, 18:

postea mihi placuit ut, etc.,

id. Or. 1, 34, 155:

ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,

id. Sen. 6, 16.—So after fit, it happens:

fit ut natura ipsa ad ornatius dicendi genus incitemur,

Cic. Or. 2, 83, 338:

potest fieri ut res verbosior haec fuerit, illa verior,

it may be that, id. Att. 8, 3, 6; id. Ac. 2, 11, 36; id. Verr. 2, 2, 77, § 190.—

So with accidit, evenit, contigit: accidit... ut illo itinere veniret Lampsacum,

Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63; so id. Imp. Pomp. 9, 25:

sed tamen hoc evenit ut in vulgus insipientium opinio valeat,

id. Tusc. 2, 26, 63:

utinam Caesari contigisset ut esset optimo cuique carissimus,

id. Phil. 5, 18, 49.—

Denoting consequence:

ex quo efficitur ut quidquid honestum sit, idem sit utile,

Cic. Off. 2, 3, 10:

sequitur ut dicamus quae beneficia danda sint et quemadmodum,

Sen. Ben. 1, 11, 1:

sequitur ut causa ponatur,

Cic. Or. 2, 81, 331.—

Est, in the meaning fit, or causa est:

est ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dicendi,

it is a fact that, Cic. Or. 2, 36, 152:

non est igitur ut mirandum sit ea praesentiri,

there is no reason for wondering, id. Div. 1, 56, 128:

quando fuit ut quod licet non liceret?

id. Cael. 20, 48; so, in eo est ut, prope est ut, to be on the point of, to be near to:

jam in eo rem fore ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,

Liv. 8, 27, 3:

cum jam in eo esset ut comprehenderetur,

Nep. Paus. 5, 1; id. Milt. 7, 3:

jam prope erat ut ne consulum quidem majestas coerceret iras hominum,

Liv. 2, 23, 14:

prope est ut lamentationem exigat,

Sen. Clem. 2, 6, 4.— Here belongs the circumlocution of the periphrastic future by futurum esse or fore, with ut; generally in the inf.:

arbitrabar fore ut lex de pecuniis repetundis tolleretur,

Cic. Verr. 1, 14, 41.—Very rarely in the indic.:

futurum est ut sapiam,

Sen. Ep. 117, 29.—

In attributive clauses, dependent on nouns not belonging to the predicate.

With the idea of resolve, etc.:

vicit sententia ut mitterentur coloni,

Liv. 9, 26, 4:

sententiam dixit (= censuit) ut judicum comitia haberentur,

Cic. Q. Fr. 2, 1, 2; id. Fam. 4, 4, 5; id. Tusc. 5, 41, 119; id. Leg. 3, 15, 33.—

Of agreement:

fide accepta ut remitterent eum,

Liv. 24, 48, 8. —

Of law, rule, etc.:

praetores rogationem promulgarunt ut omnes regiae stirpis interficerentur,

Liv. 24, 25, 10:

senatus consultum factum est ut M. Fulvius litteras extemplo ad consulem mitteret,

id. 35, 24, 2:

haec ei est proposita condicio ut aut juste accusaret aut acerbe moreretur,

Cic. Clu. 14, 42:

Suevi in eam se consuetudinem induxerunt ut locis frigidissimis lavarentur in fluminibus,

Caes. B. G. 4, 1.—

Of duty:

jusjurandum poscit ut quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio administrarent,

Caes. B. G. 8, 6. —

Of purpose, inclination, etc.:

vobis dent di mentem oportet ut prohibeatis, etc.,

make you inclined, Liv. 6, 18, 9:

causa mihi fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem,

Cic. Fin. 3, 2, 8:

confectio tabularum hanc habet vim (= efficit) ut quidquid fingatur aut non constet, appareat,

id. Font. 2, 3.—

Of effect, result, etc.:

fuit ista quondam virtus ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniciosum quam hostem everterent,

Cic. Cat. 1, 1, 3:

habet hoc virtus ut viros fortis species ejus et pulchritudo etiam in hoste posita delectet,

id. Pis. 32, 81:

damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur,

Caes. B. G. 1, 4.—

In clauses of manner, that, so that.

With ita, sic, adeo, tantus, talis, or tam as antecedent (v. hh. vv.;

anteclass. ut qui = ut): Adeon' me fungum fuisse ut qui illi crederem?

Plaut. Bacch. 2, 3, 49.—

With is or hic as antecedent: eos deduxi testes et eas litteras deportavi ut de istius facto dubium esse nemini possit, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91:

ejusmodi res publica debet esse ut inimicus neque deesse nocenti possit, neque obesse innocenti (ejusmodi = talis),

id. ib. 2, 3, 69, §

162: eo perducam servum ut in multa liber sit,

Sen. Ben. 3, 19, 2:

non eo loco res humanae sunt ut vobis tantum otii supersit,

id. Vit. Beat. 27, 6:

haec aequitas in tuo imperio fuit, haec praetoris dignitas ut servos Siculorum dominos esse velles,

Cic. Verr. 2, 3, 38, § 87:

hoc jure sunt socii ut eis ne deplorare quidem de suis incommodis liceat,

id. ib. 2, 2, 27, § 65.—

Without antecedents, so that:

cujus aures clausae veritati sunt ut ab amico verum audire nequeat, hujus salus desperanda est,

Cic. Lael. 24, 90:

in virtute multi sunt ascensus, ut is maxima gloria excellat qui virtute plurimum praestet,

id. Planc. 25, 60:

mons altissimus impendebat ut perpauci prohibere possent,

Caes. B. G. 1, 6:

accessit quod Domitius Heraclea iter fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompejo videretur,

id. B. C. 3, 79:

pecunia a patre exacta crudeliter, ut divenditis omnibus bonis aliquamdiu trans Tiberim veluti relegatus viveret,

Liv. 3, 13, 10:

fama Gallici belli pro tumultu valuit ut et dictatorem dici placeret,

id. 8, 17, 6:

nihilo minus... magnas percipiendum voluptates, ut fatendum sit, etc.,

Sen. Vit. Beat. 12, 1.—

Idiomat. with non.

Ut non, when the principal sentence is negative, without: non possunt una in civitate multi rem ac fortunam amittere ut non plures secum in eandem trahant calamitatem, without dragging, etc., Cic. Imp. Pomp. 7, 19:

flaminem Quirinalem neque mittere a sacris neque retinere possumus ut non deum aut belli deseramus curam,

Liv. 24, 8, 10:

non ita fracti animi civitatis erant ut non sentirent, etc.,

id. 45, 25, 12:

nusquam oculi ejus flectentur ut non quod indignentur inveniant,

Sen. Ira, 2, 7, 2:

ajunt, nec honeste quemquam vivere ut non jucunde vivat, nec jucunde ut non honeste quoque,

id. Vit. Beat. 6, 3:

nemo in eo quod daturus es gratiam suam facere potest ut non tuam minuat,

id. Ben. 2, 4, 3; cf. also: ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius;

neque enim est conferenda (= ut omittam conferre),

Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45.—

Non ut, followed by sed quod, causal (= non quod, sed quod;

rare): earum exempla tibi misi non ut deliberarem reddendaene essent, sed quod non dubito, etc.,

not that... but because, Cic. Att. 14, 17, 4:

haec ad te scribo non ut queas tu demere solitudinem, sed, etc.,

id. ib. 11, 15, 3.—Followed by sed ut:

benigne accipe (beneficium): rettulisti gratiam, non ut solvisse te putes, sed ut securior debeas,

Sen. Ben. 2, 35, 5; and in reversed order: quorsum haec praeterita? Quia sequitur illud, etc.;

non ut eas res causam adferrent amoris,

Cic. Fat. 15, 35.—Rarely nedum ut, in the sense of nedum alone, much less that, not to mention that (mostly post-class.; cf.

Zumpt, Gram. § 573): ne voce quidem incommoda, nedum ut illa vis fieret, paulatim permulcendo mansuefecerant plebem,

Liv. 3, 14, 6 Weissenb. ad loc.:

quando enim... fama in totam urbem penetrat? nedum ut per tot provincias innotescat,

Tac. Or. 10.—

Conditional or concessive.

Granting that ( for argument's sake):

quod ut ita sit—nihil enim pugno—quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum?

Cic. Tusc. 1, 21, 49:

sed ut haec concedantur, reliqua qui tandem intellegi possunt?

id. N. D. 3, 16, 41:

ut tibi concedam hoc indignum esse, tu mihi concedas necesse est, etc.,

id. Clu. 53, 146:

quae, ut essent vera, conjungi debuerunt,

id. Fin. 4, 15, 40:

quae natura ut uno consensu juncta sit et continens... quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum?

id. Div. 2, 14, 33:

nihil est prudentia dulcius, quam, ut cetera auferat, adfert certe senectus,

id. Tusc. 1, 39, 94.—

Even if, although:

qui (exercitus) si pacis... nomen audiverit, ut non referat pedem, insistet certe,

Cic. Phil. 12, 3, 8:

ut ea pars defensionis relinquatur, quid impediet actionem? etc.,

id. Ac. 2, 34, 108:

ut quaeras omnia, quomodo Graeci ineptum appellant non reperies,

id. de Or. 2, 4, 18:

ut enim neminem alium nisi T. Patinam rogasset, scire potuit, illo ipso die a Milone prodi flaminem,

id. Mil. 17, 46: verum ut hoc non sit, tamen praeclarum spectaculum mihi propono, id. Att. 2, 15; id. Leg. 1, 8, 23; id. Fat. 5, 9; id. Verr. 2, 3, 64, § 151; 2, 1, 45, § 117; id. Planc. 25, 62:

qui, ut non omnis peritissimus sim belli, cum Romanis certe bellare didici,

Liv. 36, 7, 20:

neque equites armis equisque salvis tantum vim fluminis superasse verisimile est, ut jam Hispanos omnes inflati travexerint utres,

id. 21, 47, 5:

at enim, ut jam ita sint haec, quid ad vos, Romani?

id. 34, 32, 13:

ut jam Macedonia deficiat,

id. 42, 12, 10:

cum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna certe loci hujus transferri non possit,

id. 5, 54, 6; 22, 50, 2; cf.:

ac jam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,

Caes. B. G. 3, 9:

ut desint vires tamen est laudanda voluntas,

Ov. P. 3, 4, 79:

ut dura videatur appellatio, tamen sola est,

Quint. 3, 8, 25; 6, prooem. 15.—Ut maxime = si maxime:

quaere rationem cur ita videatur: quam ut maxime inveneris... non tu verum testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere ostenderis,

Cic. Ac. 2, 25, 81.—With nihilominus:

quae (res) nihilominus, ut ego absim, confici poterunt,

Cic. Fam. 10, 2, 2.—

Provided that:

ambulatiuncula, ut tantum faciamus quantum in Tusculano fecimus, prope dimidio minoris constabit isto loco,

Cic. Att. 13, 39, 2: dabo egenti, sed ut ipse non egeam;

succurram perituro, sed ut ipse non peream,

Sen. Ben. 2, 15, 1.—

In clauses of purpose (final clauses; distinguished from object clauses with ut; v. C. 1., in which the verb itself contains the idea of purpose, the clause completing the idea of the verb), in order that, so that, so as to.

In gen.:

quin voco, ut me audiat, nomine illam suo?

Plaut. Rud. 1, 4, 17:

haec acta res est uti nobiles restituerentur in civitatem,

Cic. Rosc. Am. 51, 149:

intellego, tempus hoc vobis divinitus datum esse ut odio... totum ordinem liberetis,

id. Verr. 1, 15, 43:

Caesar singulis legionibus singulos legatos praefecit uti eos testes suae quisque virtutis haberet,

Caes. B. G. 1, 52.—And with ut ne, instead of ne, lest:

id ut ne fiat, haec res sola est remedio,

Ter. Eun. 3, 1, 49; v. 1. ne, I. B. 4. a.—Very rarely, ut non for ne, expressing a negative purpose:

ut plura non dicam neque aliorum exemplis confirmem quantum valeat (= ut praeteream),

Cic. Imp. Pomp. 15, 44; cf. d. a fin. supra.—

Esp., after certain antecedents.

After id, for the purpose (ante-class.):

id huc reverti uti me purgarem tibi,

Plaut. Am. 3, 2, 28.—

After idcirco:

idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur,

Cic. Rosc. Am. 38, 111:

legum idcirco omnes servi sumus ut liberi esse possimus,

id. Clu. 53, 146; id. Rosc. Am. 47, 137.—

After ideo and eo:

non ideo Rhenum insedimus ut Italiam tueremur, sed ne quis, etc.,

Tac. H. 4, 73:

Marionem ad te eo misi ut aut tecum ad me quam primum veniret, aut, etc.,

Cic. Fam. 16, 1, 1.—

After ad eam rem, ad hoc, in hoc:

ad eam rem vos delecti estis ut eos condemnaretis quos sectores jugulare non potuissent?

Cic. Rosc. Am. 52, 151:

praebere se facilem ad hoc ut quem obligavit etiam exsolvi velit?

Sen. Ben. 2, 17, 6:

homo natus in hoc ut mores liberae civitatis Persica servitute mutaret,

id. ib. 2, 12, 2.—

After ea mente, hac mente:

navis onerarias Dolabella ea mente comparavit ut Italiam peteret,

Cic. Fam. 12, 14, 1:

hac mente laborem Sese ferre senes ut in otia tuta recedant Ajunt,

Hor. S. 1, 1, 30.—

After potius quam:

potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat,

Liv. 6, 28, 8:

potius quodcumque casus ferat passuros, quam ut sprevisse Tarentinos videantur,

id. 9, 14, 8.—

Idiomat.

With the principal predicate, referring to the conception of the writer, understood; mostly parenthet. = the Engl. inf.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, to be brief, etc., Cic. Caecin. 6, 17:

ecquid tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere filium rusticum?

to come to the drama, id. Rosc. Am. 16, 46:

reliquum judicium de judicibus, et, vere ut dicam, de te futurum est,

to tell the truth, id. Verr. 2, 5, 69, § 177:

Murena, si nemini, ut levissime dicam, odio fuit,

to say the least, id. Mur. 40, 87: ut nihil de illo tempore, nihil de calamitate rei publicae [p. 1944] querar, hoc tibi respondeo, etc., not to complain of that time, etc., id. Caecin. 33, 95: quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam concinuit, summum bonum tetigit, and, so to speak, chimes in, etc., Sen. Vit. Beat. 8, 5:

ecce— ut idem in singulos annos orbis volveretur —Hernici nuntiant Volscos et Aequos reficere, etc.,

Liv. 3, 10, 8.—

Satis ut, enough to (lit. enough for the purpose of):

satis esse magna incommoda accepta ut reliquos casus timerent,

disasters large enough to make them afraid, Caes. B. C. 3, 10.—

Quam ut after comparatives, too much to:

quod praeceptum, quia major erat quam ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo,

too great to come from man, Cic. Fin. 5, 16, 44:

quis non intellegit, Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?

id. Brut. 18, 70:

clarior res erat quam ut tegi ac dissimulari posset,

too clear to be covered up, Liv. 26, 51, 11:

potentius jam id malum apparuit quam ut minores per magistratus sedaretur,

id. 25, 1, 11:

est tamen aliquis minor quam ut in sinu ejus condenda sit civitas,

Sen. Ben. 2, 16, 2.

rĕd-ĭgo, ēgi, actum, 3, v. a. [ago].

To drive, lead, or bring back (syn. reduco).

Lit.:

(Sol) Disjectos redegit equos,

Lucr. 5, 403:

si materiem nostram collegerit aetas Post obitum, rursumque redegerit, ut sita nunc est,

bring it back, restore it to its present condition, id. 3, 848:

filia parva duas redigebat rupe capellas,

Ov. F. 4, 511:

tauros in gregem,

Varr. R. R. 2, 5, 12; cf.:

in sua rura boves,

Ov. F. 3, 64:

oppidani (hostem) fusum fugatumque in castra redigunt,

Liv. 21, 9:

hostium equitatum in castra,

id. 26, 10:

turbam ferro in hostes,

id. 37, 43:

aliquem Capuam,

id. 26, 12 fin.:

aliquem in exsilium,

Just. 9, 4, 7. —

Trop.:

rem ad pristinam belli rationem redegit,

Caes. B. C. 1, 76 fin.:

annum neglegentia conturbatum ad pristinam rationem,

Suet. Aug. 31:

disciplinam militarem ad priscos mores,

Liv. 8, 6 fin.: aliquid ad ultimam sui generis formam speciemque, Cic. Or. 3, 10:

omnia redegit in singulas rationes praeceptionis,

Auct. Her. 4, 2, 3:

aliquem in concordiam,

Plaut. Am. 1, 2, 13:

vos in gratiam,

Ter. Phorm. 5, 7, 73:

tu, qui ais, redige in memoriam,

recall it to my mind, id. ib. 2, 3, 36:

in memoriam,

Cic. Phil. 2, 7, 18; id. Fam. 1, 9, 9:

(poëtae) formidine fustis Ad bene dicendum delectandumque redacti,

brought back, reduced, Hor. Ep. 2, 1, 155.—Far more freq.,

(With the idea of agere predominant; cf. recido and redeo, II.) To get together, call in, collect, raise, receive, take a sum of money or the like by selling, etc.:

cum omnem pecuniam ex aerario exhausissetis, ex vectigalibus redegissetis, ab omnibus regibus coëgissetis,

Cic. Agr. 2, 36, 98; cf.:

pecuniam ex bonis patriis,

id. Phil. 13, 5, 10;

and simply pecuniam,

id. Rab. Post. 13, 37; Hor. Epod. 2, 69:

omne argentum tibi,

to scrape together, Plaut. Pers. 2, 5, 23:

bona vendit, pecuniam redigit... pecunia, quam ex Agonidis bonis redegisset,

Cic. Div. in Caecil. 16, 56; cf. Liv. 5, 16:

quod omnis frumenti copia decumarum nomine penes istum esset redacta, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 73, § 171:

fructus,

Dig. 36, 4, 5, § 22 (after colere agros); 22, 1, 46; cf.:

pars maxima (praedae) ad quaestorem redacta est,

Liv. 5, 19:

fructus ad eum,

Dig. 10, 2, 51:

quicquid captum ex hostibus est, vendidit Fabius, consul, ac redegit in publicum,

paid it into the public treasury, Liv. 2, 42:

venditum sub hastā in aerarium,

id. 4, 53:

(patres) victi irā vetuere reddi (bona regia), vetuere in publicum redigi,

id. 2, 5, 1; cf.:

praedam in fiscum,

Tac. H. 4, 72:

aliquid in commune,

Dig. 17, 2, 52, § 6.—

To bring or reduce a thing to any condition, circumstance, etc.; to make or render it so and so (cf. reddo); constr. with in (so most freq.), ad, sub, an adv. of place, absol., or with a double acc.

With in:

viros in servitutem,

Plaut. Aul. 2, 1, 47:

Aeduos in servitutem,

Caes. B. G. 2, 14, 3:

in pristinam sortem servitutis,

Just. 6, 5, 1:

vidulum in potestatem alicujus,

Plaut. Rud. 5, 3, 22:

civitatem in potestatem,

Caes. B. G. 7, 13 fin.; Hirt. B. G. 8, 24 fin.; 45; Cic. Quint. 55, 152; id. Phil. 5, 17, 46; id. Verr. 2, 2, 13, § 33; Tac. Agr. 18; Vell. 2, 94, 4; cf.:

civitatem in dicionem potestatemque populi Romani,

Caes. B. G. 2, 34 fin.:

aliquos in dicionem,

Cic. Balb. 10, 25; Liv. 41, 19:

gentes in dicionem hujus imperii,

Cic. Phil. 4, 5, 13:

Arvernos in provinciam,

to reduce to a province, Caes. B. G. 1, 45; 7, 77 fin.; cf.:

partem Britanniae, etc., in formam provinciae,

Tac. Agr. 14; Suet. Caes. 25; id. Aug. 18; id. Tib. 37 fin.; id. Calig. 1; Liv. Epit. 45; 93:

in formulam provinciae,

Vell. 2, 38, 1:

in formam praefecturae,

id. 2, 44, 4:

in id redactus sum loci, Ut, etc.,

Ter. Phorm. 5, 7, 86; cf.:

republicā in tranquillum redactā,

Liv. 3, 40; and:

mentem in veros timores,

Hor. C. 1, 37, 15:

si hoc genus (pecuniarum) in unum redigatur,

be brought into one mass, Cic. Phil. 5, 4, 13:

dispositio est, per quam illa, quae invenimus, in ordinem redigimus,

reduce to order, Auct. Her. 3, 9, 16; cf.:

arbores in ordinem certaque intervalla,

Quint. 8, 3, 9; but: ut veteres grammatici auctores alios in ordinem redegerint, alios omnino exemerint numero, brought, admitted into the rank of classics (cf. Gr. enkrinein; opp. numero eximere = ekkrinein):

libertinos in equestrem ordinem,

Lampr. Alex. Sev. 18; Just. 5, 6, 5; Quint. 1, 4, 3;

for which: redigere aliquem (poëtam) in numerum,

id. 10, 1, 54;

also,

to lower, degrade, Suet. Vesp. 15; v. ordo; cf. Liv. ap. Prisc. 1173 P.; Plin. Ep. 2, 6, 5:

quod prosa scriptum redigere in quaedam versiculorum genera,

Quint. 9, 4, 52:

in hanc consuetudinem memoriā exercitatione redigendā,

id. 11, 2, 45:

servos, in dominium nostrum,

Dig. 1, 5, 5:

in nihilum redigam te, et non eris,

Vulg. Ezech. 26, 21:

in cinerem,

id. 2 Pet. 2, 6: provinciam in solitudinem, Lact. de Ira Dei, 5, 4.—

With ad:

aliquem ad inopiam redigere,

to reduce to poverty, Ter. Heaut. 5, 1, 56:

aliquem ad incitas,

Plaut. Poen. 4, 2, 85; id. Trin. 2, 4, 136:

genus id ad interitum,

Lucr. 5, 877; Cic. ap. Lact. 7, 11, 5; cf.:

prope ad internecionem gente ac nomine Nerviorum redacto,

Caes. B. G. 2, 28:

ad nihilum redigere,

Vulg. Psa. 72, 20:

victoriam ad vanum et irritum,

to render empty and useless, Liv. 26, 37 fin.: cf.: [p. 1541] spem ad irritum, id. 28, 31:

aliquid ante dubium ad certum,

to render certain, id. 44, 15:

carnes excrescentes ad aequalitatem,

Plin. 30, 13, 39, § 113 (shortly afterwards reducunt); cf.:

cicatrices ad planum,

id. 20, 9, 36, § 93:

aliquem ad desperationem,

Suet. Aug. 81; Just. 6, 5, 7 et saep.:

redegit se ad pallium et crepidas,

Suet. Tib. 13.—

With sub:

Galliam sub populi Romani imperium,

Caes. B. G. 5, 29, 4:

Corcyram sub imperium Atheniensium,

Nep. Timoth. 2, 1:

barbaros sub jus dicionemque,

Liv. 28, 21:

incolas ejus insulae sub potestatem Atheniensium,

Nep. Milt. 1, 4; 2 fin.; id. Paus. 2, 4; id. Pelop. 5:

totam Italiam sub se,

id. Flor. 1, 9, 8:

GENTES SVB IMPERIVM,

Inscr. Grut. 226.—

With adv. of place:

eo redigis me, ut, etc.,

Ter. Eun. 4, 4, 23:

eo, ut,

Flor. 1, 2, 4:

hem! Quo redactus sum!

Ter. Eun. 2, 2, 7.—

Absol.: ut credam, redigunt animum mihi argumenta, Att. ap. Non. 174, 10 (Trag. Rel. v. 516 Rib.): ut ejus animum retundam, redigam, ut, quo se vortat, nesciat, bring it down, so that, etc., Ter. Heaut. 5, 1, 73; Lucr. 1, 553.—

With double acc., to make or render a thing something (very rare;

more freq. reddere): quae facilia ex difficillimis animi magnitudo redegerat,

Caes. B. G. 2, 27 fin.:

(Ubios) Suevi multo humiliores infirmioresque redegerunt,

id. ib. 4, 3 fin.; Aus. Mos. 224.—

In designations of number, etc., pregn., to bring within a number or extent; to lessen, diminish, reduce:

familiam jam ad paucos redactam paene ab interitu vindicasti,

Cic. Marcell. 4, 10; cf.:

redigere omnis fere in quadrum numerumque sententias,

id. Or. 61, 208:

hosce ipsos (libros octo) utiliter ad sex libros redegit Diophanes,

reduced, abridged, Varr. R. R. 1, 1, 10:

ex hominum milibus LX. vix ad D.... sese redactos esse dixerunt,

Caes. B. G. 2, 28:

ad semuncias redacta,

Tac. A. 6, 16:

judicia ad duo genera judicum redegit,

Suet. Caes. 41; id. Vesp. 10:

non ad numerum redigar duorum,

Ov. M. 6, 199:

quod si comminuas vilem redigatur ad assem,

Hor. S. 1, 1, 43:

ne res ad nilum redigantur funditus omnes,

Lucr. 1, 791; 2, 752; cf. Ov. M. 14, 149:

rem maximam redigere ad minimum,

Lact. 3, 9, 15.

spĕcĭes, ēi ( gen. sing. specie or specii, Matius ap. Gell. 9, 14, 15; gen. and dat. plur. were not in use in Cicero's time, but formarum, formis were used instead; cf. Cic. Top. 7, 30.—At a later period were introduced:

specierum,

Pall. Oct. 14, 15; Cod. Just. 1, 2, 10; Cael. Aur. Tard. 1, 5, § 151; cf. Charis. p. 18 P.; and Diom. p. 281 P.:

speciebus,

App. ad Asclep. p. 92, 25; Cod. Just. 11, 9, 1 al.; Dig. 28, 2, 29, § 10), f. [specio].

Act., a seeing, sight, look, view (rare; cf.

aspectus): speciem quo vortimus,

Lucr. 4, 242; so id. 4, 236 (for which, a little before, visus); 5, 707; 5, 724; Vitr. 3, 2 fin.; 5, 9:

si tantis intervallis nostra species potest id animadvertere,

id. 9, 4:

qui sensus nostros specie primā acerrime commovent,

Cic. de Or. 3, 25, 98:

qui doloris speciem ferre non possunt,

id. Tusc. 2, 23, 54.—

Pass., prop. that which is seen in a thing, i. e. the outward appearance, outside, exterior; shape, form, figure, mien, etc. (freq. and class.; syn. forma).

Lit.:

praeter speciem stultus,

Plaut. Most. 4, 2, 49:

quod speciem ac formam similem gerit ejus imago,

Lucr. 4, 52; cf.:

quae species formaque pugnae, qui motus hominum non ita expictus est, ut, etc.,

outlines, contours, Cic. Tusc. 5, 39, 114:

esse aliquem humanā specie et figurā,

id. Rosc. Am. 22, 63:

hominis esse specie deos confitendum est,

id. N. D. 1, 18, 48:

edepol specie lepida mulier!

Plaut. Rud. 2, 4, 2; cf.:

bellan' videtur specie mulier?

id. Bacch. 4, 7, 40; id. Most. 1, 3, 23; id. Mil. 4, 2, 10; 4, 6, 20:

urbis speciem vidi,

id. Pers. 4, 4, 2; so,

species praeclara oppidi,

Cic. Rep. 3, 32, 44; id. Verr. 2, 4, 58, § 129:

sphaerae (Archimedeae), etc.,

id. Rep. 1, 14, 21:

navium,

Caes. B. G. 4, 25; cf.:

nova atque inusitata,

id. ib. 2, 31:

horribilis,

id. ib. 7, 36:

agro bene culto nihil potest esse specie ornatius,

Cic. Sen. 16, 57:

horum hominum species est honestissima,

id. Cat. 2, 8, 18:

ad speciem magnifico ornatu,

as to outward appearance, id. Verr. 2, 1, 22, § 58:

populi,

id. Rep. 3, 33, 45:

nec ulla deformior species est civitatis, quam illa, in quā opulentissimi optimi putantur,

id. Rep. 1, 34, 51: speciem honesti habere, the look or semblance of what is right, id. Off. 3, 2, 7:

turba majorem quam pro numero speciem ferens,

Curt. 3, 2, 3; cf.:

fallaces sunt rerum species, quibus credimus,

Sen. Ben. 4, 34, 1.—

Something seen, a spectacle, sight, appearance:

ponite itaque ante oculos miseram quidem illam ac flebilem speciem,

Cic. Phil. 11, 3:

non tulit hanc speciem furiatā mente Coroebus,

Verg. A. 2, 407 (cf. I. supra).—

Trop., that which is seen by the mind, an idea, notion: hanc illi idean appellabant:

nos recte speciem possumus dicere,

Cic. Ac. 1, 8, 30; cf. id. Top. 7, 30:

insidebat in ejus mente species eloquentiae,

id. Or. 5, 18:

excellentis eloquentiae speciem et formam adumbrabimus,

id. ib. 14, 43:

species, forma et notio viri boni,

id. Off. 3, 20, 81; cf.:

prima sit haec forma et species et origo tyranni,

id. Rep. 2, 29, 51:

qui species alias veri scelerisque capiet,

Hor. S. 2, 3, 208:

utinam non inanes species anxio animo figuraret,

Curt. 7, 1, 36.—

In partic.

A look, show, seeming, appearance, semblance, pretence, cloak, color, pretext, etc. (opp. that which is real, actual, etc.).

In gen.:

obiciuntur saepe formae, quae reapse nullae sunt, speciem autem offerunt,

Cic. Div. 1, 37, 81:

ista securitas specie quidem blanda sed reapse, etc.,

id. Lael. 13, 47:

cujus rei species erat acceptio frumenti,

Sall. J. 29, 4:

fraudi imponere aliquam speciem juris,

Liv. 9, 11:

specie liberā... re verā, etc.,

id. 35, 31; cf.:

litteras inanis vanā specie libertatis adumbratas esse,

id. 33, 31, 2 Weissenb. ad loc.:

plurimi ibi a fallaci equitum specie agasonibusque excepti sunt,

id. 7, 15, 7:

si dux primam speciem adpropinquantis terroris sustinuisset,

id. 44, 6, 6 Weissenb. ad loc.:

quae (nomina) primā specie admirationem, re explicatā risum movent,

Cic. Fin. 4, 22, 61:

quaedam humanitatis habent primam speciem ut misericordia,

id. Tusc. 4, 14, 32:

similitudinem quandam speciemque sapientium gerere,

id. Off. 3, 4, 16:

si speciem utilitatis voluptas habere dicetur,

id. ib. 3, 33, 120.— Hence,

Esp. with gen. of that which is assumed or pretended, under pretext of, under pretence of, etc.

With abl.:

fortis viros specie quādam virtutis adsimulatae tenebat,

Cic. Cael. 6, 14.—

With sub:

sub specie tutelae liberūm ejus invasisse regnum,

Curt. 9, 2, 7; 10, 6, 21; Liv. 44, 24, 4.—

With per:

per speciem celebrandarum cantu epularum,

Liv. 9, 30, 8:

per speciem auxilii Byzantiis ferendi, re ipsā, etc.,

id. 39, 35, 4; 40, 13, 8; 42, 52, 8.—

With in:

si quis in speciem refectionis (viae) deteriorem viam facit,

Dig. 43, 11, 1, § 2.—Adverb.: in speciem, for a show, as a pretence:

haud dubio in speciem consensu fit ad Poenos deditio,

Liv. 24, 1, 8:

dilatā in speciem actione, re ipsā sublatā,

id. 3, 9, 13; so,

ad speciem tabernaculis relictis,

Caes. B. C. 2, 35 fin.; id. B. G. 1, 51; Quint. Cic. Pet. Cons. 5, 18 al.—

Also with gen.: in speciem, after the manner, in the fashion, like (cf. tamquam; poet.):

inque chori ludunt speciem,

Ov. M. 3, 685:

in montis speciem curvari,

id. ib. 15, 509; cf.:

scorpiones vermiculos ovorum specie pariunt,

Plin. 11, 25, 30, § 86.—

Pregn., like the Engl. show, for ornament, display, splendor, beauty (cf.:

dignitas, venustas): ut in usum boni sint et in speciem populo,

Plaut. Most. 1, 2, 42:

fuit pompa, fuit species, fuit incessus saltem Seplasiā dignus et Capuā,

Cic. Pis. 11, 24:

adhibere quandam in dicendo speciem atque pompam,

id. de Or. 2, 72, 294:

speciem candoremque caeli,

id. Tusc. 1, 28, 68; cf. id. N. D. 2, 37; 2, 39:

specie et motu capere homines,

id. Brut. 62, 224:

triumpho praebere speciem,

Liv. 34, 52, 10:

addere speciem,

id. 37, 40; 9, 40:

si fortunatum species et gratia praestat,

Hor. Ep. 1, 6, 49; cf. id. ib. 2, 2, 203:

ducit te species,

id. S. 2, 2, 35:

speciem Saturnia vaccae probat,

Ov. M. 1, 612:

juvenis,

Juv. 10, 310:

corporis,

Curt. 7, 9, 19; Vitr. 3, 2.—

Transf.

Concr. (for simulacrum, i. q. eidôgon).

An appearance in sleep, a vision, apparition (mostly poet.), Lucr. 1, 125:

repetit quietis Ipsa suae speciem,

Ov. M. 9, 473:

voce suā specieque viri turbata soporem Excutit,

id. ib. 11, 677:

in quiete utrique consuli eadem dicitur visa species viri, etc.,

Liv. 8, 6:

per nocturnas species,

id. 26, 19; cf.:

mirabundi velut ad somni vanam speciem,

id. 33, 32, 7; Sil. 13, 394; Curt. 3, 6, 7.—

A likeness, image, statue: tum species ex aere vetus concidit... Et divum simulacra peremit fulminis ardor... Sancta Jovis species... Haec tardata diu species tandem celsā in sede locata, Cic. poët. Div. 1, [p. 1737] 12, 21.—

Reputation, honor:

o speciem dignitatemque populi Romani, quam reges pertimescant,

Cic. Dom. 33, 89.—

The particular thing among many to which the looks are turned; hence, a particular sort, kind, or quality, a species:

species pars est generis,

App. Asclep. p. 78, 26:

harum singula genera minimum in binas species dividi possunt, etc.,

Varr. R. R. 3, 3, 3; cf.:

genus est id, quod sui similes communione quādam, specie autem differentes, duas aut plures complectitur partes,

Cic. de Or. 1, 42, 189:

primum illud genus quaerimus, ex quo ceterae species suspensae sunt... Homo species est, ut Aristoteles ait, canis species: commune his vinculum animal,

Sen. Ep. 58, 7; Varr. R. R. 1, 9, 4; id. L. L. 10, § 18; Cic. Inv. 1, 27, 40; id. Or. 10, 33; id. Top. 18, 68; Quint. 3, 6, 26; 3, 10, 2; 5, 10, 90 al.: codicillis multas species vestis, argenti specialiter reliquit, many kinds or sorts, Dig. 34, 2, 19; cf. ib. 41, 1, 7.—

In later jurid. lang., a special case:

proponitur apud eum species talis: Sutor puero discenti cervicem percussit, etc.,

Dig. 9, 2, 5 fin.; 31, 1, 85.—

In late Lat., goods, wares (that are classed together; cf. assortment);

publicae,

Cod. Just. 1, 2, 10:

annonariae,

ib. 11, 73, 3:

vendenda sit species,

i. e. wine, Pall. Oct. 14, 3.—Esp., spices, drugs, etc., Macr. S. 7, 8 med.; Dig. 39, 4, 16, § 7; Pall. Oct. 14 fin.

ălĭqui, aliqua, aliquod; plur. aliqui, aliquae, aliqua [alius-qui; v. aliquis] (the nom. fem. sing. and neutr. plur. were originally aliquae, analogous to the simple quae, from qui:

tam quam aliquae res Verberet,

Lucr. 4, 263, and Cic. Fam. 6, 20, 2 MS.; but the adj. signif. of the word caused the change into aliqua; on the other hand, a change of the gen. and dat. fem. sing. alicujus and alicui into aliquae, Charis. 133 P., seems to have been little imitated.—Alicui, trisyl., Ov. Tr. 4, 7, 7.— Dat. and abl. plur. aliquibus, Mel. 2, 5;

oftener aliquis,

Liv. 24, 42; 45, 32; Plin. 2, 12, 9, § 55; cf. aliquis), indef. adj., some, any (designating an object acc. to its properties or attributes; while by aliquis, aliquid, as subst. pron., an object is designated individually by name; cf. Jahn in his Jahrb. 1831, III. 73, and the commentators on the passages below).

In opp. to a definite object:

quod certe, si est aliqui sensus in morte praeclarorum virorum, etc.,

Cic. Sest. 62, 131 B. and K.:

nisi qui deusvel casus aliqui subvenerit,

id. Fam. 16, 12, 1 iid.:

si forte aliqui inter dicendum effulserit extemporalis color,

Quint. 10, 6, 5 Halm:

ex hoc enim populo deligitur aliqui dux,

Cic. Rep. 1, 44, 68 B. and K.:

si ab eā deus aliqui requirat,

id. Ac. Pr. 2, 7, 19 iid.:

an tibi erit quaerendus anularius aliqui?

id. ib. 2, 26, 86 iid.:

tertia (persona) adjungitur, quam casus aliqui aut tempus imponit,

id. Off. 1, 32, 115 iid.; so id. ib. 3, 7, 33 iid.:

lapis aliqui,

Cic. Verr. 2, 1, 56, § 147 Zumpt:

harum sententiarum quae vera sit, deus aliqui viderit,

id. Tusc. 1, 11, 23 B. and K.:

aliqui talis terror,

id. ib. 4, 16, 35, and 5, 21, 62 iid.:

si te dolor aliqui corporis, etc.,

id. Fam. 7, 1 iid.; and many other passages, where transcribers or editors have ignorantly substituted aliquis; cf. also Heind. ad Cic. N. D. 3, 38, 91:

Ut aliqua pars laboris minuatur mihi,

Ter. Heaut. prol. 42 Fleck.:

in quo aliqua significatio virtutis adpareat,

Cic. Off. 1, 15, 46 B. and K.:

Cum repetes a proximo tuo rem aliquam,

Vulg. Deut. 24, 10:

numquam id sine aliquā justā causā existimarem te fecisse,

Cic. Fam. 11, 27, 7:

aliquae laudes, aliqua pars,

id. ib. 9, 14:

aliquae mulieres,

Vulg. Luc. 8, 2: aliquod rasum argenteum, Plaut. Truc. 1, 1, 33:

rasum aënum aliquod,

id. ib. 1, 1, 34:

evadet in aliquod magnum malum,

Ter. Ad. 3, 4, 64:

qui appropinquans aliquod malum metuit,

Cic. Tusc. 4, 16, 35:

esse in mentibus hominum tamquam oraculum aliquod,

id. Div. 2, 48, 100:

si habuerit aliquod juramentum,

Vulg. 3 Reg. 8, 31: sive plura sunt, sive aliquod unum, or some one only, Cic. de Or, 2, 72, 292:

ne aliquas suscipiam molestias,

id. Am. 13, 48; id. Off. 1, 36:

necubi aut motus alicujus aut fulgor armorum fraudem detegeret,

Liv. 22, 28, 8:

ne illa peregrinatio detrimentum aliquod afferret,

Nep. Att. 2, 3:

me credit aliquam sibi fallaciam portare,

Ter. And. 2, 6, 1:

qui alicui rei est (sc. aptus),

who is fitted for something, id. Ad. 3, 3, 4: demonstrativum genus est, quod tribuitur in alicujus certae personae laudem aut vituperationem, to the praise or blame of some particular person, Cic. Inv. 1, 7:

alicui Graeculo otioso,

id. de Or. 1, 22, 102:

totiens alicui chartae sua vincula dempsi,

Ov. Tr. 4, 7, 7:

invenies aliquo cum percussore jacentem,

Juv. 8, 173 al. —

In opp. to no, none, some:

exorabo aliquo modo,

Plaut. Stich. 4, 2, 41:

ut huic malo aliquam producam moram,

Ter. And. 3, 5, 9:

olim quom ita animum induxti tuum, Quod cuperes, aliquo pacto efficiundum tibi,

id. ib. 5, 3, 13 (= quoquo modo, Don.):

haec enim ille aliquā ex parte habebat,

in some degree, Cic. Clu. 24 fin.; so id. Fin. 5, 14, 38, and id. Lael. 23, 86:

nihil (te habere), quod aut hoc aut aliquo rei publicae statu timeas,

in any condition whatever, id. Fam. 6, 2: nec dubitare, quin aut aliquā re publicā sis futurus, qui esse debes;

aut perditā, non afflictiore conditione quam ceteri,

id. ib. 6, 1 fin.:

gesta res exspectatur, quam quidem aut jam esse aliquam aut appropinquare confido,

id. Fam. 12, 10, 2: intelleges te aliquid habere, quod speres;

nihil quod timeas,

id. ib. 6, 2:

Morbus est animi, in magno pretio habere in aliquo habenda vel in nullo,

Sen. Ep. 75, 10:

quin ejus facti si non bonam, at aliquam rationem afferre soleant,

Cic. Verr. 3, 85, 195; so id. Off. 1, 11, 35:

si liberos bonā aut denique aliquā re publicā perdidissent,

id. Fam. 5, 16, 3.—Pregn., some considerable:

aliquod nomenque decusque,

no mean, Verg. A. 2, 89; cf. aliquis, II. C.—

With non, neque, and non.. sed:

si non fecero ei male aliquo pacto,

Plaut. Bacch. 3, 6, 23:

si haec non ad aliquos amicos conqueri vellem,

Cic. Verr. 5, 71:

non vidistis aliquam similitudinem,

Vulg. Deut. 4, 15; ib. Luc. 11, 36; ib. Col. 2, 23:

quod tu neque negare posses nec cum defensione aliquā confiteri,

Cic. Verr. 1, 55, 154; 4, 7, 14; id. Tusc. 1, 3, 6; Caes. B. C. 1, 85, 5:

neque figuras aliquas facietis vobis,

Vulg. Lev. 19, 28; ib. 2 Par. 22, 9:

sceleri tuo non mentem aliquam tuam, sed fortunam populi Romani obstitisse,

Cic. Cat. 1, 6; so id. Balb. 28, 64; Tac. Or. 6.—

With numerals, as in Gr. tis, and Engl. some, to express an indefinite sum or number:

aliquos viginti dies,

some twenty days, Plaut. Men. 5, 5, 47: quadringentos aliquos milites, Cato, Orig. ap. Gell. 3, 7, 6, and Non. 187, 24:

aliqua quinque folia,

Cato, R. R. 156, quoted in Varr. R. R. 1, 2, 28:

introductis quibusdam septem testibus,

App. Miles. 2:

tres aliqui aut quattuor,

Cic. Fin. 2, 19, 62 (cf. in Gr. es diakosious men tinas autôn apekteinan, Thuc. 3, 111; v. Sturtz, Lex. Xen. s. v. tis, and Shäfer, Appar. ad Demosth. III. p. 269).—

A.. Sometimes with alius, any other (cf. aliquis, II. A.):

quae non habent caput aut aliquam aliam partem,

Varr. L. L. 9, 46, 147:

dum aliud aliquid flagiti conficiat,

Ter. Phorm. 5, 2, 5:

hoc alienum est aut cum aliā aliquā arte est commune,

Cic. de Or. 2, 9:

aliusne est aliquis improbis civibus peculiaris populus,

id. Sest. 58, 125 B. and K.; id. Inv. 1, 11, 15.—

With alius implied (cf. aliquis, II. B.):

dubitas ire in aliquas terras,

some other lands, Cic. Cat. 1, 8:

judicant aut spe aut timore aut aliquā permotione mentis,

id. de Or. 2, 42; id. Tusc. 3, 14, 30; id. Tim. 5:

cum mercaturas facerent aut aliquam ob causam navigarent,

id. Verr. 5, 28, 72; id. Rep. 3, 14, 23.

confĕro, contŭli, collātum (conl-), conferre, v. a.

To bring, bear, or carry together, to collect, gather (freq. and class.).

In gen.:

ligna circa casam,

Nep. Alcib. 10, 4:

arma,

Vell. 2, 114, 4:

cibos ore suo (aves),

Quint. 2, 6, 7:

undique collatis membris,

Hor. A. P. 3 al.:

sarcinas in unum locum,

Caes. B. G. 1, 24; cf. id. ib. 2, 25:

collatis militaribus signis,

id. ib. 7, 2:

ut premerer sacrā Lauroque collatāque myrto,

Hor. C. 3, 4, 19:

quo (sc. in proximum horreum) omne rusticum instrumentum,

Col. 1, 6, 7:

illuc (sc. in castella) parentes et conjuges,

Tac. A. 4, 46 fin.:

dentes in corpore (canes),

Ov. M. 3, 236:

materiam omnem, antequam dicere ordiamur,

Quint. 3, 9, 8:

summas (scriptorum) in commentarium et capita,

id. 10, 7, 32:

plura opera in unam tabulam,

id. 8, 5, 26:

quae in proximos quinque libros conlata sunt,

id. 8, prooem. 1: res Romanas Graeco peregrinoque sermone in historiam, Just. pr. 1; cf. Suet. Caes. 44; cf. I. B. 5. infra.; Quint. 4, 1, 23:

rogus inimicis collatus manibus,

Petr. 115 fin. —

In partic.

To collect money, treasures, etc., for any object, to bring offerings, contribute:

dona mihi,

Plaut. Men. 1, 2, 20:

contulit aes populus,

Ov. F. 4, 351;

so freq. on monuments: AERE CONLATO,

Inscr. Orell. 3648; 74; Suet. Aug. 59:

EX AERE CONLATO,

Inscr. Orell. 3991:

aurum argentumque in publicum,

Liv. 28, 36, 3:

munera ei,

Nep. Ages. 7, 3:

tributa quotannis ex censu,

Cic. Verr. 2, 2, 53, § 131:

conferre eo minus tributi,

Liv. 5, 20, 5:

in commune,

Cic. Verr. 2, 2, 59, § 145; id. Quint. 3, 12:

quadringena talenta quotannis Delum,

Nep. Arist. 3, 1:

(pecunia) ad ejus honores conlata,

Cic. Fl. 25, 59:

ad honorem tuum pecunias maximas contulisse,

id. Verr. 2, 2, 65, § 157:

sextantes in capita,

Liv. 2, 33, 11:

pecunias,

Suet. Caes. 19; id. Aug. 57; 30; Just. 3, 6:

vinum alius, alius mel,

Dig. 41, 1, 7; 47, 7, 3 pr.:

sua bona in medium,

ib. 37, 6, 1 pr.:

magnam partem patrimonii alicui rei,

ib. 50, 4, 5:

cum et Socrati collatum sit ad victum,

Quint. 12, 7, 9.— Absol.:

nos dabimus, nos conferemus, nostro sumptu, non tuo,

Plaut. Most. 5, 2, 39.—Hence,

Trop., like the Gr. sumpherô (v. Lidd. and Scott in h. v. 5.), to be useful, profitable, to profit, serve, be of use to ( = prosum; cf. also conduco, II.; post-Aug., and only in the third person; most freq. in Quint.); constr. with ad, in, the dat., inf., or absol.

With ad:

naturane plus ad eloquentiam conferat an doctrina,

Quint. 2, 19, 1; so id. 1, 8, 7; 2, 5, 1; 3, 6, 7 al.; Cels. 6, 6, 1; Col. 12, prooem. § 6; Suet. Tib. 4.—

With in:

rursus in alia plus prior (exercitatio) confert,

Quint. 10, 7, 26.—

With dat.:

Gracchorum eloquentiae multum contulisse matrem,

Quint. 1, 1, 6; so id. prooem. § 6; 2, 9, 2; 3, 7, 12 al.; Plin. 20, 6, 23, § 54; 20, 23, 98, § 261; 29, 1, 6, § 13; Suet. Vesp. 6.—

With subj. inf.:

incipiente incremento confert alterna folia circum obruere,

Plin. 19, 5, 26, § 83.—

Absol.:

multum veteres etiam Latini conferunt, imprimis copiam verborum,

Quint. 1, 8, 8; 2, 5, 16; 4, 2, 123 al.; cf. Sillig ad Plin. 35, 10, 36, § 67.—

To bring into connection, to unite, join, connect:

membris collatis, of an embrace,

Lucr. 4, 1101; cf.

ora,

App. M. 5, p. 161, 17:

fontes e quibus collatae aquae flumen emittunt,

Curt. 7, 11, 3: capita, to lay heads together (in conferring, deliberating, etc.), Cic. Verr. 2, 3, 12, § 31; Liv. 2, 45, 7: pedem, to go or come with one, Plaut. Merc. 5, 2, 41; so,

gradum ( = congredi),

id. Men. 3, 3, 30; id. Ps. 2, 4, 17; Verg. A. 6, 488.—Of chemical union:

dissimiles et dispares res in unam potestatem,

Vitr. 2, 6, 4.—

Trop.:

collatis viribus,

Plin. Ep. 8, 14, 17; cf.:

conferre vires in unum,

Liv. 33, 19, 7:

collata omnium vota in unius salutem,

Plin. Pan. 23, 5:

e singulis frustis collata oratio,

Quint. 8, 5, 27; cf. id. 2, 9, 3:

velut studia inter nos conferebamus,

id. 4, prooem. § 1.— So esp. of conferences, consultations, etc., to consult together, confer, consider or talk over together:

si quid res feret, coram inter nos conferemus,

Cic. Att. 1, 20, 1:

sollicitudines nostras inter nos,

id. Fam. 6, 21, 2:

rationes,

id. Att 5, 21, 12: familiares sermones cum aliquo, to unite in familiar conversation with, id. Off. 2, 11, 39:

cum hoc in viā sermonem contulit,

id. Inv. 2, 4, 14; cf.:

cum aliquo aut sermones aut consilia,

id. Phil. 2, 15, 38:

consilia ad adulescentes,

Ter. Heaut. 3, 1, 64; cf.:

consilia dispersim antea habita,

Suet. Caes. 80:

injurias,

to deliberate together concerning, Tac. Agr. 15; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 2.— Absol.:

omnes sapientes decet conferre et fabulari,

Plaut. Rud. 2, 3, 8.—With a rel.clause:

fusi contulerimus inter nos... quid finis,

Cic. Fin. 2, 2, 4:

ibi conferentibus, quid animorum Hispanis esset,

Liv. 27, 20, 4.—

To bring or join together in a hostile manner, to set together (most freq. in milit. lang.):

(Galli) cum Fontejo ferrum ac manus contulerunt,

Cic. Font. 5, 12 (1, 2):

signa cum Alexandrinis,

id. Pis. 21, 49; cf.:

collatis signis depugnare,

Plaut. Cas. 2, 5, 44; Cic. Imp. Pomp. 23, 66:

arma cum aliquo,

Nep. Eum. 11, 5; 3, 6; cf.:

arma inter se,

Liv. 21, 1, 2:

castra cum hoste,

id. 26, 12, 14; cf.:

castra castris,

id. 23, 28, 9; 8, 23, 9; Cic. Div. 2, 55, 114; Caes. B. C. 3, 79:

pedem cum pede,

to fight foot to foot, Liv. 28, 2, 6; cf.:

pede conlato,

id. 6, 12, 10; 10, 29, 6; 26, 39, 12 al.:

gradum cum aliquo,

id. 7, 33, 11:

pectora luctantia nexu pectoribus,

Ov. M. 6, 242:

stat conferre manum Aeneae,

Verg. A. 12, 678:

prima movet Cacus collatā proelia dextrā,

Ov. F. 1, 569:

collatis cursibus hastas conicere,

Val. Fl. 6, 270:

seque viro vir contulit,

Verg. A. 10, 735.— Poet.:

inter sese duri certamina belli,

Verg. A. 10, 147:

contra conferre manu certamina pugnae,

Lucr. 4, 843:

collato Marte,

Ov. M. 12, 379.— Absol.:

mecum confer, ait,

fight with me, Ov. M. 10, 603.—

Transf. from milit. affairs to lawsuits: pedem, to encounter, come in contact with one, to attack:

non possum magis pedem conferre, ut aiunt, aut propius accedere?

Cic. Planc. 19, 48:

pedem cum singulis,

Quint. 5, 13, 11; cf. id. 8, 6, 51; cf.:

qui illi concedi putem utilius esse quod postulat quam signa conferri,

Cic. Att. 7, 5, 5.— Poet.:

lites,

to contend, quarrel, Hor. S. 1, 5, 54.—

To bring together for comparison, to compare; constr. with cum, inter se, ad, the dat., or acc. only.

With cum:

quem cum eo (sc. Democrito) conferre possumus non modo ingenii magnitudine sed etiam animi?

Cic. Ac. 2, 23, 73; so id. Verr. 2, 4, 52, § 115:

ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius,

id. ib. 2, 4, 20, § 45; id. Sull. 26, 72:

cum maximis minima,

id. Opt. Gen. Or. 6, 17; Quint. 5, 13, 12; 8, 4, 2 al.:

nostras leges cum illorum Lycurgo et Dracone et Solone,

Cic. de Or. 1, 44, 197; cf.:

illa cum Graeciā,

id. Tusc. 1, 1, 2; v. also d. —

With inter se (rare):

vitam inter se utriusque conferte,

Cic. Rosc. Com. 7, 20.—

With ad:

bos ad bovem collatus,

Varr. L. L. 9, § 28 Müll.—

With dat.:

tempora praesentia praeteritis,

Lucr. 2, 1166:

parva magnis,

Cic. Or. 4, 14:

alicui illud,

id. Inv. 2, 50, 151:

lanam tinctam Tyriae lacernae,

Quint. 12, 10, 75:

ingenia ingeniis,

Sen. Contr. 5, 33:

illam puellis,

Prop. 1, 5, 7; 1, 4, 9:

nil jucundo amico,

Hor. S. 1, 5, 44:

(Pausanias et Lysander) ne minimā quidem ex parte Lycurgi legibus et disciplinae conferendi sunt,

Cic. Off. 1, 22, 76; cf. supra, a.—

With acc. only:

tesseram hospitalem,

Plaut. Poen. 5, 2, 88:

conferte Verrem: non ut hominem cum homine comparetis, etc.,

Cic. Verr. 2, 4, 54, § 121:

exemplum,

Plaut. Poen. 1, 2, 85; Ter. Ad. 1, 2, 14; Ov. M. 7, 696:

nec cum quaereretur gener Tarquinio, quisquam Romanae juventutis ullā arte conferri potuit,

Liv. 1, 39, 4; Suet. Caes. 47:

census,

Plin. 7, 48, 49, § 159.—Of documents:

haec omnia summā curā et diligentiā recognita et conlata sunt,

Cic. Verr. 2, 2, 77, § 190.—

With the idea of shortening by bringing together (cf. colligo), to compress, abridge, condense, make or be brief:

quam potero in verba conferam paucissima,

Plaut. Men. prol. 6; cf.:

in pauca, ut occupatus nunc sum, confer, quid velis,

id. Ps. 1, 3, 44:

rem in pauca,

id. Poen. 5, 4, 68; and:

in pauca verba,

id. As. 1, 1, 75; id: Pers. 4, 4, 109:

totam Academiam... ex duobus libris contuli in quattuor,

Cic. Att. 13, 13, 1:

ut in pauca conferam,

id. Caecin. 6, 17:

sua verba in duos versus,

Ov. F. 1, 162:

ex immensā diffusāque legum copiā optima quaeque et necessaria in paucissimos libros,

Suet. Caes. 44.— [p. 412] *

To join in bringing forward, to propose unitedly (as a law; cf.

fero, II. B. 8. b.): cur enim non confertis, ne sit conubium divitibus et pauperibus,

Liv. 4, 4, 9 Weissenb. ad loc.

(Con intens.) To bear, carry, convey, direct a thing somewhere (in haste, for protection, etc.); and conferre se, to betake or turn one's self anywhere, to go (very freq. and class.).

Prop.

In gen.

With the designation of the goal: quo me miser conferam? Gracch. ap. Cic. de Or. 3, 56, 214:

qui cum se suaque omnia in oppidum Bratuspantium contulissent,

Caes. B. G. 2, 13:

se suaque eo,

id. ib. 3, 28:

se suaque in naves,

Nep. Them. 2, 7 al.:

iter Brundisium versus,

Cic. Att. 3, 4 med.; cf.: iter eo, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 4:

suas rationes et copias in illam provinciam,

id. Imp. Pomp. 7, 17: legiones in mediam aciem, Auct. B. Alex. 39;

Auct. B. Afr. 60: quos eodem audita Cannensis clades contulerat,

Liv. 23, 17, 8:

parentes illuc,

Tac. A. 4, 46:

se Rhodum conferre,

Cic. de Or. 3, 56, 213: se Laodiceam, Lent. ap. Cic. Fam. 12, 14, 4:

se Colonas,

Nep. Paus. 3, 3:

quo se fusa acies,

Liv. 9, 16, 1 al.:

se ad Tissaphernem,

Nep. Alcib. 5, 2; so,

se ad Pharnabazum,

id. Con. 2, 1:

se in fugam,

Cic. Caecin. 8, 22: sese in pedes, Enn. ap. Non. p. 518, 20; Plaut. Bacch. 3, 1, 7 (cf.:

conicere se in pedes,

Ter. Phorm. 1, 4, 13).—Of things:

pituita eo se umorve confert,

Cels. 2, 12.—

Absol.:

pulcre haec confertur ratis,

is borne away, Plaut. Bacch. 4, 6, 27.—

Esp., in Ov. M. (cf. abeo, II.): aliquem in aliquid, to change into, transform to something:

aliquem in saxum,

Ov. M. 4, 278: versos vultus ( poet. circumlocution for se) in hanc, id. ib. 9, 348:

corpus in albam volucrem,

id. ib. 12, 145.—

Trop.

In gen., to bring, turn, direct something to; and conferre se, to turn, apply, devote one's self to, etc.:

quo mortuo me ad pontificem Scaevolam contuli,

Cic. Lael. 1, 1:

(Crassus) cum initio aetatis ad amicitiam se meam contulisset,

id. Brut. 81, 281; id. Fam. 11, 29, 2:

qui se ad senatūs auctoritatem, ad libertatem vestram contulerunt,

id. Phil. 4, 2, 5; id. Ac. 1, 9, 34:

se ad studium scribendi,

id. Arch. 3, 4:

se ad studia litterarum,

id. ib. 7, 16; cf. Suet. Gram. 24:

meus pater eam seditionem in tranquillum conferet (the figure taken from the sea when in commotion),

Plaut. Am. 1, 2, 16: verba ad rem, to bring words to actions, i. e. to pass from words to deeds, Ter. Eun. 4, 6, 4; id. Hec. 3, 1, 17:

suspitionem in Capitonem,

Cic. Rosc. Am. 35, 100:

ut spes votaque sua non prius ad deos quam ad principum aures conferret,

Tac. A. 4, 39:

lamentationes suas etiam in testamentum,

id. ib. 15, 68.—More freq., in partic.,

With the access. idea of application or communication, to devote or apply something to a certain purpose, to employ, direct, confer, bestow upon, give, lend, grant, to transfer to (a favorite word with Cic.).

With dat.:

dona quid cessant mihi Conferre?

Plaut. Men. 1, 2, 20:

tibi munera,

Prop. 2, 3, 25; Nep. Ages. 7, 3:

victoribus praemia,

Suet. Calig. 20:

puellae quinquaginta milia nummūm,

Plin. Ep. 6, 32, 2:

fructum alio,

Ter. Eun. 3, 1, 60; Dig. 37, 6, 1, § 24.—

With ad and acc.:

hostiles exuvias ornatum ad urbis et posterum gloriam,

Tac. A. 3, 72:

Mithridates omne reliquum tempus non ad oblivionem veteris belli, sed ad comparationem novi contulit,

Cic. Imp. Pomp. 4, 9:

omne studium atque omne ingenium ad populi Romani gloriam laudemque celebrandam,

id. Arch. 9, 19; id. Fam. 10, 1, 3:

omnem meam curam atque operam ad philosophiam,

id. ib. 4, 3, 4:

omnem tuum amorem omnemque tuam prudentiam... confer ad eam curam,

id. Att. 7, 1, 2:

animum ad fodiendos puteos, Auct. B. Alex. 9: ad naturae suae non vitiosae genus consilium vivendi omne,

Cic. Off. 1, 33, 120:

orationem omnem ad misericordiam,

id. Lig. 1, 1.—

With in:

omnes curas cogitationesque in rem publicam,

Cic. Off. 2, 1, 2:

diligentiam in valetudinem tuam,

id. Fam. 16, 4, 4:

praedas ac manubias suas non in monumenta deorum immortalium, neque in urbis ornamenta conferre, sed, etc.,

id. Agr. 2, 23, 60:

in eos, quos speramus nobis profuturos, non dubitamus officia conferre,

id. Off. 1, 15, 48; so,

plurimum benignitatis in eum,

id. ib. 1, 16, 50; id. Lael. 19, 70: curam restituendi Capitolii in L. Vestinum confert, i. e. assigns to, charges with, Tac. H. 4, 53:

in unius salutem collata omnium vota,

Plin. Pan. 23, 5.—

With erga:

commemoratio benevolentiae ejus, quam erga me a pueritiā contulisses,

Cic. Fam. 10, 5, 1.—

With aliquid ad or in aliquem or aliquid, to refer or ascribe something to a person or thing as its possessor, author (in a good, and freq. in a bad sense), to attribute, impute, assign, ascribe to one, to lay to the charge of:

species istas hominum in deos,

Cic. N. D. 1, 27, 77:

res ad imperium deorum,

Lucr. 6, 54:

permulta in Plancium, quae ab eo numquam dicta sunt, conferuntur... Stomachor vero, cum aliorum non me digna in me conferuntur,

Cic. Planc. 14, 35; id. Fam. 5, 5, 2:

mortis illius invidiam in L. Flaccum,

id. Fl. 17, 41:

suum timorem in rei frumentariae simulationem angustiasque itinerum,

Caes. B. G. 1, 40:

sua vitia et suam culpam in senectutem,

Cic. Sen. 5, 14:

hanc ego de re publicā disputationem in Africani personam et Phili contuli,

id. Att. 4, 16, 2.—So esp.:

culpam in aliquem,

Plaut. Am. 2, 2, 156; Ter. Eun. 2, 3, 97; Cic. Att. 9, 2, a, 1:

causam in aliquem,

id. ib. 12, 31, 1; Liv. 5, 11, 6; cf.:

causam in tempus,

Cic. de Or. 3, 61, 228.—

To transfer to a fixed point of time, fix, assign, refer, appoint, put off, defer, postpone (cf. differo):

Carthaginis expugnationem in hunc annum,

Liv. 27, 7, 5: in posterum diem iter suum contulit, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 3:

omnia in mensem Martium,

Cic. Att. 6, 1, 24:

aliquid in ambulationis tempus,

id. Q. Fr. 3, 3, 1:

eam pecuniam in rei publicae magnum aliquod tempus,

id. Off. 3, 24, 93:

quod in longiorem diem conlaturus fuisset,

Caes. B. G. 1, 40 fin.:

alicujus consulatum in annum aliquem,

Plin. Pan. 61.—Rarely of place:

idoneum locum in agris nactus... ibi adventum expectare Pompei eoque omnem belli rationem conferre constituit,

Caes. B. C. 3, 81 fin. —

To bring on, cause, occasion, induce:

pestem alicui,

Col. 1, 5, 4:

candorem mollitiamque,

Plin. 35, 15, 50, § 175.

fluctŭo, āvi, ātum, or (perh. not anteAug.) fluctŭor, ātus, 1 (pleraque utroque modo efferuntur:

fluctuatur, fluctuat,

Quint. 9, 3, 7), v. n. [fluctus], to move in the manner of waves, i. e. to wave, rise in waves, undulate, to move to and fro, be driven hither and thither (class.; esp. freq. in the trop. signif.; cf.: fluo, fluito).

Lit.

Form fluctuo:

nunc valide fluctuat mare,

Plaut. Rud. 2, 1, 14:

ita fluctuare video vehementer mare,

id. ib. 4, 1, 12;

4, 2, 11: quadriremem in salo fluctuantem reliquerat,

Cic. Verr. 2, 5, 35, § 91:

quid tam commune quam mare fluctuantibus, litus ejectis?

id. Rosc. Am. 26, 72:

agebatur huc illuc Galba vario turbae fluctuantis impulsu,

Tac. H. 1, 40; cf. Gell. 10, 6, 2:

fluctuet aër,

Lucr. 6, 367: directaeque acies ac late fluctuat omnis Aere renidenti tellus, waves (in the light) with gleaming brass, Verg. G. 2, 281:

fluctuant insulae,

Plin. 2, 95, 96, § 209:

seges,

Sen. Herc. Fur. 699.—In mal. part., Arn. 2, 73; Auct. Priap. 19, 4; cf. fluctus, I. —

Form fluctuor:

deprehensi in mari Syrtico modo in sicco relinquuntur, modo fluctuantur,

are driven about by the waves, Sen. Vit. Beat. 14:

Delos diu fluctuata,

Plin. 4, 12, 22, § 66:

quaedam insulae semper fluctuantur,

id. 2, 94, 95, § 209 Jan.:

lignum in longitudinem fluctuatur,

i. e. floats about, id. 16, 38, 73, § 186:

lapidem e Scyro insula integrum fluctuari tradunt, eundem comminutum mergi,

id. 36, 16, 26, § 130.—

Trop., to be restless, unquiet, uncertain, doubtful; to rage, swell; to waver, hesitate, vacillate, fluctuate.

Form fluctuo: Eu. Potin, ut animo sis tranquillo? Ch. Quid si animus fluctuat? Plaut. Merc. 5, 2, 49; cf.:

animo nunc huc, nunc fluctuat illuc,

Verg. A. 10, 680:

mens animi tantis fluctuat ipsa malis,

Cat. 65, 4:

magnis curarum fluctuat undis,

id. 64, 62; cf.:

magnoque irarum fluctuat aestu,

Verg. A. 4, 532; Anthol. Lat. 1, 178, 150:

fluctuat ira intus,

Verg. A. 12, 527:

irarum fluctuat aestu,

id. ib. 4, 564; so, curarum, 8, 19; Lucr. 4, 1077; Cat. 64, 62:

ingenti Telamon fluctuat ira,

Val. Fl. 3, 637:

fluctuante rege inter spem metumque,

Liv. 42, 59, 8:

totam aciem suo pavore fluctuantem, etc.,

Curt. 3, 10, 6:

in suo decreto,

Cic. Ac. 2, 9, 29:

fluctuantem sententiam confirmare,

id. Att. 1, 20, 2:

genus orationis, quod appellamus fluctuans et dissolutum, eo quod sine nervis et articulis fluctuat huc et illuc,

Auct. Her. 4, 11, 16:

omnia et citata et fluctuantia,

Sen. Contr. 3, 19.—

Form fluctuor:

utrius populi mallet victoriam esse, fluctuatus animo fuerat,

Liv. 23, 33, 3:

fluctuatus animo est, utrum, etc.,

id. 32, 13, 4; 36, 10, 4; Curt. 4, 12, 21; Val. Max. 8, 1, 2: vita fluctuatur per adversa et difficilia, Sen. Ep. [p. 762] 111: semper inter spem et metum fluctuari, Aug. ap. Suet. Claud. 4:

ambrosia (herba) vagi nominis est et circa alias herbas fluctuati,

Plin. 27, 4, 11, § 28.

fluctŭo, āvi, ātum, or (perh. not anteAug.) fluctŭor, ātus, 1 (pleraque utroque modo efferuntur:

fluctuatur, fluctuat,

Quint. 9, 3, 7), v. n. [fluctus], to move in the manner of waves, i. e. to wave, rise in waves, undulate, to move to and fro, be driven hither and thither (class.; esp. freq. in the trop. signif.; cf.: fluo, fluito).

Lit.

Form fluctuo:

nunc valide fluctuat mare,

Plaut. Rud. 2, 1, 14:

ita fluctuare video vehementer mare,

id. ib. 4, 1, 12;

4, 2, 11: quadriremem in salo fluctuantem reliquerat,

Cic. Verr. 2, 5, 35, § 91:

quid tam commune quam mare fluctuantibus, litus ejectis?

id. Rosc. Am. 26, 72:

agebatur huc illuc Galba vario turbae fluctuantis impulsu,

Tac. H. 1, 40; cf. Gell. 10, 6, 2:

fluctuet aër,

Lucr. 6, 367: directaeque acies ac late fluctuat omnis Aere renidenti tellus, waves (in the light) with gleaming brass, Verg. G. 2, 281:

fluctuant insulae,

Plin. 2, 95, 96, § 209:

seges,

Sen. Herc. Fur. 699.—In mal. part., Arn. 2, 73; Auct. Priap. 19, 4; cf. fluctus, I. —

Form fluctuor:

deprehensi in mari Syrtico modo in sicco relinquuntur, modo fluctuantur,

are driven about by the waves, Sen. Vit. Beat. 14:

Delos diu fluctuata,

Plin. 4, 12, 22, § 66:

quaedam insulae semper fluctuantur,

id. 2, 94, 95, § 209 Jan.:

lignum in longitudinem fluctuatur,

i. e. floats about, id. 16, 38, 73, § 186:

lapidem e Scyro insula integrum fluctuari tradunt, eundem comminutum mergi,

id. 36, 16, 26, § 130.—

Trop., to be restless, unquiet, uncertain, doubtful; to rage, swell; to waver, hesitate, vacillate, fluctuate.

Form fluctuo: Eu. Potin, ut animo sis tranquillo? Ch. Quid si animus fluctuat? Plaut. Merc. 5, 2, 49; cf.:

animo nunc huc, nunc fluctuat illuc,

Verg. A. 10, 680:

mens animi tantis fluctuat ipsa malis,

Cat. 65, 4:

magnis curarum fluctuat undis,

id. 64, 62; cf.:

magnoque irarum fluctuat aestu,

Verg. A. 4, 532; Anthol. Lat. 1, 178, 150:

fluctuat ira intus,

Verg. A. 12, 527:

irarum fluctuat aestu,

id. ib. 4, 564; so, curarum, 8, 19; Lucr. 4, 1077; Cat. 64, 62:

ingenti Telamon fluctuat ira,

Val. Fl. 3, 637:

fluctuante rege inter spem metumque,

Liv. 42, 59, 8:

totam aciem suo pavore fluctuantem, etc.,

Curt. 3, 10, 6:

in suo decreto,

Cic. Ac. 2, 9, 29:

fluctuantem sententiam confirmare,

id. Att. 1, 20, 2:

genus orationis, quod appellamus fluctuans et dissolutum, eo quod sine nervis et articulis fluctuat huc et illuc,

Auct. Her. 4, 11, 16:

omnia et citata et fluctuantia,

Sen. Contr. 3, 19.—

Form fluctuor:

utrius populi mallet victoriam esse, fluctuatus animo fuerat,

Liv. 23, 33, 3:

fluctuatus animo est, utrum, etc.,

id. 32, 13, 4; 36, 10, 4; Curt. 4, 12, 21; Val. Max. 8, 1, 2: vita fluctuatur per adversa et difficilia, Sen. Ep. [p. 762] 111: semper inter spem et metum fluctuari, Aug. ap. Suet. Claud. 4:

ambrosia (herba) vagi nominis est et circa alias herbas fluctuati,

Plin. 27, 4, 11, § 28.

fraus, fraudis ( gen. plur. fraudium, Cic. Off. 3, 18, 75; id. Pis. 19, 44; Dig. 9, 2, 23, § 4 al.:

fraudum,

Tac. A. 6, 21; Gell. 14, 2, 6; Claud. Laud. Stil. 2, 214; archaic form dat. sing. frudi, Lucr. 6, 187 Lachm.; cf. acc. frudem, id. 2, 187; acc. to Cod. Quadrat.; nom. plur. frudes, Naev. B. Pun. 1, 1), f. [perh. root dhru-, bend, injure; Sanscr. dhru-ti, deception; cf. Gr. titrôskô, wound, thrauô, break, and Lat. frustum, frustra, Corss. Ausspr. 1, 150; Curt. Gr. Etym. p. 222], a cheating, deceit, imposition, fraud (class. in sing. and plur.; syn.: dolus, fallacia, calliditas, etc.).

Lit.:

cum duobus modis, id est aut vi aut fraude fiat injuria, fraus quasi vulpeculae, vis leonis videtur: utrumque homini alienissimum, sed fraus odio digna majore,

Cic. Off. 1, 13 fin.:

nonne ab imis unguibus usque ad verticem summum ex fraude, fallaciis, mendaciis constare totus videtur?

id. Rosc. Com. 7, 20:

fraus fidem in parvis sibi praestruit, ut, cum operae pretium sit, cum mercede magna fallat,

Liv. 28, 42:

hostes sine fide tempus atque occasionem fraudis ac doli quaerunt,

Caes. B. C. 2, 14, 1:

fraude ac dolo aggressus est (urbem),

Liv. 1, 53, 4:

per summam fraudem et malitiam,

Cic. Quint. 18, 56:

in fraudem obsequio impelli,

id. Lael. 24, 89:

metuo in commune, ne quam fraudem frausus siet,

Plaut. As. 2, 2, 20:

fraudis, sceleris, parricidii, perjurii plenus,

id. Rud. 3, 2, 37:

Litavici fraude perspecta,

Caes. B. G. 7, 40, 6:

legi fraudem facere,

i. e. to circumvent, evade, Plaut. Mil. 2, 2, 9; cf.: contra legem facit, qui id facit, quod lex prohibet;

in fraudem vero legis, qui salvis verbis legis sententiam ejus circumvenit. Fraus enim legi fit, ubi, quod fieri noluit, fieri autem non vetuit, id fit, etc.,

Dig. 1, 3, 29 and 30:

quod emancipando filium fraudem legi fecisset,

Liv. 7, 16 fin.:

facio fraudem senatusconsulto,

Cic. Att. 4, 12:

inventum deverticulum est in fraude earum (legum), gallinaceos quoque pascendi,

Plin. 10, 50, 71, § 140:

si quid in fraudem creditorum factum sit,

Dig. 42, 8, 6, § 8 al.:

sese dedere sine fraude constituunt,

without deception, honorably, Caes. B. C. 2, 22, 1:

sine fraude Punicum emittere praesidium,

Liv. 24, 47, 8 (in another sense under II. C. 2.):

audax Iapeti genus (Prometheus) Ignem fraude malā gentibus intulit,

Hor. C. 1, 3, 28:

aliter enim ad sororis filios quam concordiae fraude pervenire non poterat,

by the deceitful pretence of unanimity, Just. 24, 2:

bestiae cibum ad fraudem suam positum aspernuntur,

Liv. 41, 23.—In plur.:

exagitabantur omnes ejus fraudes atque fallaciae,

deceptions, Cic. Clu. 36, 101:

qui fons est fraudium, maleficiorum, scelerum omnium,

id. Off. 3, 18, 75:

noctem peccatis et fraudibus objice nubem,

Hor. Ep. 1, 16, 62:

(Europe) scatentem Beluis pontum mediasque fraudes Palluit audax,

id. C. 3, 27, 28.

Transf.

Concr., of persons as a term of reproach, a cheater, deceiver, a cheat (ante-class and rare):

fur, fugitive, fraus populi, Fraudulente,

Plaut. Ps. 1, 3, 131:

gerro, iners, fraus, heluo, ganeo,

Ter. Heaut. 5, 4, 10.—

In gen., a bad action, offence, crime (class.):

otio aptus in fraudem incidi,

Plaut. Trin. 3, 2, 32 Brix ad loc.:

est enim periculum, ne aut neglectis iis (rebus divinis) impia fraude, aut susceptis anili superstitione obligemur,

Cic. Div. 1, 4 fin.:

si C. Rabirius fraudem capitalem admisit, quod arma contra L. Saturninum tulit,

id. Rab. Perd. 9, 26:

scelus frausque,

id. de Or. 1, 46, 202:

suscepta fraus,

id. Pis. 18 fin.:

nocituram postmodo te natis fraudem committere,

Hor. C. 1, 28, 31.—In plur.:

re publica violanda fraudes inexpiabiles concipere,

Cic. Tusc. 1, 30, 72.—

In pass. signif., a being deceived, selfdeception, delusion, error, mistake (class.):

is me in hanc illexit fraudem,

Plaut. Mil. 5, 42:

imperitos in fraudem illicis,

Ter. And. 5, 4, 8 Ruhnk.; cf.: oculi, supercilia, frons, vultus denique totus... hic in fraudem homines impulit;

hic eos, quibus erat ignotus, decepit, fefellit, induxit,

Cic. Pis. 1, 1:

nos in fraudem induimus frustraminis ipsi,

Lucr. 4, 417:

quemquam pellicere in fraudem,

id. 5, 1005:

jacere in fraudem,

id. 4, 1206: in fraudem deducere, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 4:

in fraudem incidere,

Cic. Att. 11, 16, 1; cf.:

in fraudem in re publica delabi,

id. de Or. 3, 60, 226:

ne tibi dent in eo flammarum corpora fraudem,

Lucr. 2, 187:

ne tibi sit frudi, quod nos inferne videmus, etc.,

id. 6, 187:

quem (Euryalum) jam manus omnis Fraude loci et noctis... oppressum rapit,

deception as to, ignorance of, Verg. A. 9, 397.—