-
61 δέσποινα
δέσποινα, ἡ, die Herrin; Sanskrit patis »Herr«, »Gatte«, patnî »Gattin«; Latein. potis; Littauisch patis »Gatte«, pati »Ehefrau«, veszpatis »Herr«; Gothisch faths »Herr«.; vielleicht steckt δέω »binden« darin, δεσπότης = »ein Herr, der bindet«; teils bezeichnet es die »Herrin« im Gegensatze zu den Dienern und Dienerinnen, teils die »Hausfrau«, die »Ehefrau«, im Gegensatze zum Ehemanne. (1) Hausfrau. (2) Gebieterin, Königin; von Göttinnen; in Athen Bezeichnung der Persephone; die Kaiserin -
62 -G251
avere (или prendere, pigliare) gatta (или gatto) da (или a) pelare (или da pettinare)
взяться за трудное, неблагодарное дело; ввязаться в скверную историю:Mi accorgo che avrò una stizzosa gatta da pelare, e bravo se ci riesco. (I. Nievo, «Confessioni di un italiano»)
Оказывается, она — крепкий орешек, и хорошо, если я чего-нибудь добьюсь.«Figuriamoci i nostri industriali. Con le gatte che già hanno da pelare». (G. Arpino, «Altre storie»)
«А уж что говорить о наших предпринимателях, у них своих дел по горло»,Magliuolo. — Oramai, sono sicuro del fatto mio. Ho una posizione, e, alla fine del mese, crepi l'invidia, io prendo anche moglie.
Panunzio. — Alla tua età?!Santini. — E chi è la disgraziata che si piglia questo gatto a pelare?. (R. Bracco, «Diritto di vivere»)Мальоло. — Теперь я знаю, что мне делать. У меня есть прочное положение, и через месяц, назло всем, я женюсь.Панунцио. — В твои-то годы?Сантини. — И кто же эта несчастная, которая полезет в такую петлю?— Te la dico io la ragione: hanno paura e cercano uno stupido come te che si pigli le gatte da pelare. (C. Cassola, «Il taglio del bosco»)
— Я скажу тебе почему: они боятся и ищут дурака вроде тебя, который вместо них полезет в петлю.«Vive alla spalla della Signora.»
«Ecco: ci siamo, la Signora. È già qualcosa. A tuo parere, perché la Signora si sarebbe presa questa gatta da pelare?». (V. Pratolini, «Cronache di poveri amanti»)— Ей помогает Синьора.— Вот мы и добрались до сути дела. Синьора? Это уже кое-что значит. Как по-твоему, почему вдруг Синьора взяла на себя и такую заботу? -
63 TUTTO
agg, pron e m— см. - P375— см. - S208— см. - V241— см. -A1119cucinato con tutti i sacramenti
— см. - S53innamorato sopra tutti i mercati
— см. - I277— см. - P2509— см. - C1148— см. - C1132— см. - D787— см. - C3200- T980 —— см. - F1238— см. - N227— см. - P1457— см. - S523— см. -A325— см. -A350— см. -A559a tutto andare (тж. a tutfandare)
— см. -A734— см. -A834— см. -A878— см. - B762— см. - B853— см. - B1068— см. - B1113— см. - B1221— см. - C570— см. - C591— см. - C592— см. - C897— см. - C1032— см. - C2174— см. - C2244— см. - C2441in tutti (i) conti (тж. per tutti i conti)
— см. - C2524— см. - C2797— см. - C2805— см. - C2968— см. - C3050— см. - C3206— см. - M524— см. - E25— см. - F570— см. - F836— см. - F1158— см. - F1493— см. - G116— см. - G246tutto il giorno (quant'è lungo)
— см. - G574— см. - I132— см. - I138— см. - L230— см. - L295— см. - L448— см. - L614— см. - M1654— см. - P853— см. - P886— см. - O684— см. - P1167— см. - P1417— см. - P1456 a)— см. - P1853— см. - P2349— см. - P2363— см. - P2508— см. - R179in tutta regola (тж. in tutte le regole)
— см. - R199— см. - R363— см. - R524— см. - G574— см. - S634— см. - S648— см. - S1009— см. - S1393— см. - S1439— см. - S1949— см. - T237— см. - T648— см. - T663— см. - T841— см. - T870- T985 —tutt'uno (тж. tutt'una)
- T985a —— см. - U131— см. - V76— см. - V248— см. - V388in bocca a tutti (тж. sulla bocca d; tutti)
— см. - B853— см. - C2955— см. - C2968— см. - L30a— см. - O684— см. - P2119— mettere alla portata di tutti
— см. - P2120adoperare lutti i suoi ferruzzi
— см. - F464— см. -A774— см. - F1587— см. - V52— см. -A836— см. - C324— см. - U65— см. - O119— см. -A8— см. -A779— см. -A1277— см. - G578— см. - M1246avere tutti i quarti di nobiltà
— см. - Q47— см. - T784anon avere tutti i suoi venerdì
— см. - V216— см. - S2090— см. - B382benedire con tutt'e due le mani
— см. - M559— см. - B567— см. - B873— см. - V477— см. - C2175contare tutte le cacciate di qd
— см. - C28— см. - B763— см. - B862— см. - S108— см. - T685— см. - T727— см. -A836— см. - C2176— см. - S1337— см. - S1445— см. - F330— см. - C2177— см. - V413— см. - F330— см. - O666— см. - C1164— см. - C2895— см. - F1588essere tutto G«su e Maria
— см. - G375— см. - G800 a)essere tutto l'idea di...
— см. - I21— см. - M1401— см. - O556— см. - O621essere tutto pane e cacio con qd
— см. - P258— см. - P1257— см. - S1414— см. - S2108— см. -A158— см. - R543— см. - G685- T986 —— см. - C1076 b)— см. - C1167— см. - C2175— см. - M1291— см. - M1464— см. - P2528— см. - S1040farne vedere di tutti I colori
— см. - V117— см. - M1785— см. - T987— см. - R639guardare tutto con occhi di bove
— см. - O37— см. - V622- T990 —— см. - C1850— см. - C2176— см. - R444— см. - B1452— см. - P431mandarsi tutto dietro le spalle
— см. - S1264— см. - P881— см. -A836— см. - M1326— см. - M1014— см. - M2131— см. - P431— см. - P2528— см. - R206mettersi tutto dietro le spalle
— см. - S1264— см. - T989— см. - F1587— см. - S54— см. - M1796— см. - C2178— см. - C1093— см. - C2176— см. - B1130- T991 —scrivere su tutte le cantonate
— см. - C589— см. - C2179— см. - C335— см. - C2720— см. - R542sprizzare salute da tutti i pori
— см. - S128stare a bere tutte Se ore Segali
— см. - O427— см. - L546— см. - O556— см. - C339— см. - M1191— см. -A1170— см. - C1102tirare giù tutti i santi del calendario (или del cielo, del paradiso)
— см. - S217tirare a tutti i bacherozz(ol)i
— см. - B35— см. - T685— см. - P2114— см. - B683— см. - C2180vedere tutto con occhi di bove
— см. - O37— см. - R541— см. - R559vedere tutto di tinta rosea [fosca]
— см. - T650a— см. - V275con le buone maniere, tutto s'ottiene
— см. - M425si campa tutti, fin alla morte
— см. - M1979— см. -A298— см. -A911chi fa tutte le feste, povero si veste
— см. - F498chi fa tutto per paura, niente vale e poco dura
— см. - P900chi ha bevuto tutto il mare, ne può bere una scodella
— см. - M813chi ha figlioli, tutti i bocconi non son suoi
— см. - F703chi ha poca vergogna, tutto il mondo è suo
— см. - V334chi la sera mangia tutto, la mattina canta cucco
— см. - S663chi a tutti faci! crede, ingannato si vede
— см. - F72chi tutto vuole, nulla stringe
— см. - S1945achi tutto vuole di rabbia muore
— см. - R7chi va a letto senza cena, tutta (la) notte si dimena
— см. - L501chi vuole tutte le ulive, non ha tutto l'olio
— см. - O310alla china tutti i santi aiutano
— см. - S225contento io, contento tutto il mondo (или contenti tutti)
— см. - C2507a dargli un dito, prende tutta la mano
— см. - D711— см. - D124— см. - D813— см. - B1016— см. - P294— см. - M1476— см. - C2305— см. - D535— см. - F317— см. - G1119— см. - M928...è tutto quel del mondo
— см. - M1818— см. - S383— см. - S1107— см. - S1893all'ingiù tutti i santi aiutano
— см. - S225una inano lava l'altra e tutte due lavano il viso (или e tutt'e due grattano il fil delle reni)
— см. - M705— см. - M1821— см. - M1987— см. - P1470non è oro tutto quello che luce
— см. - O637— см. - G604— см. - R535— см. - V366non si può fare a modo di tutti
— см. - M1678— см. - R535non sono uguali tutti i giorni
— см. - G605— см. - N511— см. - P346la pazienza è una buona erba, ma non nasce in tutti gli orti
— см. - P918— см. - P923— см. -A298la prima scodella piace a tutti
— см. - S464a primavera vengo.i fuori tutte le magagne
— см. - P2298quando l'acqua tocca il collo, tutti imparano a nuotare
— см. -A251quando il capo duole, tutte le membra languono
— см. - C823quando salta una capra, saltano tutte le altre
— см. - C883quand'uno è disgraziato, tutti strillano (или gridano) al lupo
— см. - L1013alla scesa tutti i santi aiutano
— см. - S225se l'astio fosse febbre, tutto il mondo l'avrebbe
— см. -A1289se rinvidia fosse febbre, tutto il mondo l'avrebbe (uni la vedrebbe)
— см. - I372— см. -A270— см. - M1679— см. - C951— см. - C188— см. - R490son tutti intorno a quest'osso
— см. - O715ne succedono di tutti i colori
— см. - C2181— см. - T337il tejp.po viei per tutti
— см. - T344— см. - T346— см. - B942a tutto c'è rimedio fuorché (или salvo) alla morte (тж. a tutto c'è rimedio, tranne l'osso del collo)
— см. - R390— см. - D357— см. - F317— см. - E228— см. - F951— см. - F510— см. - G609— см. - G1218— см. - L194— см. - P2545— см. - M978— см. - M1731— см. - M1825tutti i nodi vengono al pettine
— см. - N379— см. - P2345— см. - R423tutti si ritorna alla gran madre
— см. - M63tutto il rosso non è buono, e tutto il giallo non è cattivo
— см. - R561tutto il rosso non son ciliegi
— см. - R562— см. - C951- T993 —tutto sta nel... (или in...)
tutte le strade (или vie) conducono (или menano, portano, vanno) a Roma (тж. per tutte le strade si va a Roma; a Roma ci si va da tutte le strade)
— см. - R509— см. - S1954- T995 —tutti son utili, nessuno è necessario
— см. - B539 a)— см. - P1487— см. - V861— см. - G49— см. - P73— см. - U109— см. -A298una volta per uno tocca a tutti
— см. - V959 -
64 муж
м2) уст., высок. Mann m (умл.) -
65 супруг
м -
66 муж
муж м 1. (супруг) Mann m 1b*; Ehemann m; Gatte m 2c 2. уст., высок. Mann m 1b* учёный муж Gelehrte sub m государственный муж Staatsmann m -
67 супруг
супруг м Gatte m 2c; Ehegatte m (тж. юр.); Ehemann m 1b* (муж); Ehepartner m 1d (лицо, состоящее в браке); Gemahl m 1a (высок.) -
68 супруг
супруг Gatte -
69 buio
1. agg1) тёмный2) перен. тёмный, непонятныйessere buio in volto — быть мрачным / смурым прост.2. mbuio pesto / fitto / che s'affetta / come in gola — непроглядная тьма, тьма кромешная, тьма, хоть ножом режьa buio, sul buio — к вечеру, в сумерки2) перен. неизвестностьessere al buio di qc — не знать о чём-либоtenere qd al buio di qc — скрывать что-либо от кого-либоbrancolare nel buio — бродить в потёмкахc'è del buio — здесь что-то кроется; это дело тёмное3) шутл. тёмная, тюрьмаmettere al buio — посадить в тюрьму•Syn:oscuro, tenebroso, nebbioso, notturno, fosco, cupo, opaco, tetro, lugubre, crepuscolare, перен. ambiguo, confuso, incomprensibile, intricato; oscurità, tenebra, tenebrore, nebbia, notte, foschia, перен. ambiguità, confusioneAnt:chiaro, luminoso, lucido, terso, netto, limpido; evidente, semplice, distinto; luce, chiarore, limpidezza, luminosità, splendore••al buio tutte le gatte son bige prov — ночью / в темноте все кошки серы -
70 кошка
ж.1) gatta, micia2) тех. rampino m3) мн. ( для лазания) ramponi m pl••играть в кошки-мышки — giocare a gatto e topoжить, как кошка с собакой разг. — essere come cani e gattiноситься как угорелая кошка — correre come un indemoniato / ossessoу него кошки скребут на душе / сердце — ha il cuore gonfio(черная) кошка пробежала между ними — c'è della ruggine fra di loro -
71 ночью
-
72 обобраться
хлопот не обобраться (не оберешься) — ср. avere tante gatte da pelare -
73 buio
bùio 1. agg 1) темный tempo buio -- пасмурная погода 2) fig темный, непонятный essere buio in volto -- быть мрачным <смурным прост> 2. m 1) темнота, мрак; тьма, потемки; ночь buio pesto-- непроглядная тьма, тьма кромешная, тьма, хоть ножом режь fa buio pesto -- ни зги не видно al buio -- впотьмах a buio, sul buio -- к вечеру, в сумерки farsi buio -- темнеть non fate buio -- возвращайтесь засветло 2) fig неизвестность essere al buio di qc -- не знать о чем-л tenere qd al buio di qc -- скрывать что-л от кого-л brancolare nel buio -- бродить в потемках c'è del buio -- здесь что-то кроется; это дело темное 3) scherz темная, тюрьма mettere al buio -- посадить в тюрьму al buio tutte le gatte son bige prov -- ночью все кошки серы -
74 buio
bùio 1. agg 1) тёмный tempo buio — пасмурная погода 2) fig тёмный, непонятный essere buio in volto — быть мрачным <смурным прост> 2. ḿ 1) темнота, мрак; тьма, потёмки; ночь buio pesto -
75 aether
aethēr, eris, Akk. era, m. (αἰθήρ), I) appell.: A) die feurige Luftregion, die obere, feinere Luft, der Äther (Ggstz. aër), oft bei Lucr. u.a.: ab aethere lucidissimo aër in terram usque diffusus est, Sen. nat. qu. 2, 10, 1. – dah. bei den alten Philosophen (Stoikern) als Sitz u. Prinzip der alles befruchtenden Lebenswärme, des Elementarfeuers, Lucr. u. Cic.; vgl. Voß Verg. georg. 4, 221. p. 805. – bei den Dichtern als der alles umschließende Himmelsraum, aus u. in dem die Gestirne entstehen, der Himmel, Äther, bes. als Wohnsitz der Götter, dessen Herr Zeus ist (Verg. Aen. 12, 140), der sogar mit ihm als höchstes, göttliches Wesen identifiziert wird (s. unten no. II), famā super aethera notus, Verg.: Iuppiter aethere summo despiciens, Verg.: ne forte sacer (heilige, als Göttersitz) tot ab ignibus aether conciperet flammas, Ov.: stellae sub aethere fixae, Ov. – dah. meton.: a) (wie caelum) der Himmel = die Himmelsbewohner, Götter, oneravit aethera votis, Verg.: alqm in aethere ponere, in den Himmel (unter die Götter) versetzen, Ov. – b) der Himmel = die himmlischen Dinge, Delphosque meos ipsumque recludam aethera, Ov. met. 15, 144 sq. – c) der eine Gottheit umstrahlende Lichtglanz, aethere plena corusco Pallas, Val. Flacc. 5, 182. – B) poet. übtr.: 1) (= aër) die Luft übh., clamor ad caelum volvendus per aethera vagit, Enn.: verberare aethera pennis, Verg.: ferar per liquidum aethera, Hor.: patuit mihi pervius aether, Ov. – 2) die heitere Höhe = die Oberwelt (im Ggstz. zur Unterwelt), aethere in alto, Verg.: tanges aethera, Ov. – II) nom. pr., Aether, Äther, Sohn des Erebus und der Nacht, Vater des Cälus, mit Jupiter identifiziert als befruchtender Gott, Gatte der Mutter Erde, Lucr. 1, 250. Cic. Acad. 2, 126; de nat. deor. 1, 40; 3, 44. Verg. georg. 2, 325. Ov. Ib. 72: nach andern Vater des Jupiter, Großvater des Sol, Arnob. 4, 14. – / Genet. aetheros, Stat. silv. 4, 2, 25; Theb. 3, 525: Akk. aetherem (neben aërem) erst Tert. adv. Marc. 1, 13. Serv. Verg. Aen. 1, 47 u. 58; 2, 296. Mam. Claud. de statu anim. 2, 12, 7. – Plur. aethera bei Spät., s. Neue-Wagener Formenl.3 1, 977.
-
76 caelebs
caelebs, libis (vgl. altind. kēvala-ḥ, ›jmdm. ausschließlich eigen‹), unvermählt, ehelos (v. Manne, gleichviel ob Junggeselle od. Witwer, Ggstz. maritus, der verheiratete Mann, Gatte, u. vidua, die unverheiratete, gattenlose Frau), I) eig. u. meton.: a) eig.: utrum nunc tu caelibem esse te mavis liberum, an maritum servum aetatem degere, Plaut.: se rectius viduam, et illum caelibem futurum fuisse, Liv.: ut nubere vellet mulier viro, vidua caelibi, Apul.: (censores) caelibes esse prohibento, Cic. – b) meton.: vita, Hor.: lectus, Ov. – II) übtr.: a) v. Tieren, caelebs aut vidua columba, Plin. 10, 104. – b) v. Bäumen, an denen keine Weinstöcke hinaufgezogen u. gleichs. damit vermählt werden, platanus, Hor. carm. 2, 15, 4: sine palmite truncus, Ov. met. 14, 663: arbor, Plin. 17, 204.
-
77 civis
cīvis, is, c. (vgl. ahd. hīwo, Gatte, hīwa, Gattin, altind. çéva-h, traut, lieb, wert), I) Bürger, Bürgerin eines Staates (Ggstz. peregrinus, externus, hostis), civis Romanus, Enn. fr., Cic. u. a. (s. Drak. Liv. 40, 18, 16): civis improbus, perditus, Cic.: c. bonus, Cic.: cives veteres, novi, Liv.: alqm civem asciscere, Cic.: duarum civitatum civem esse, Cic.: esse pro cive, Cic.: facere alqm civem, Nep.: fieri civem Romanum, Cic.: se pro cive Romano ferre (ausgeben), Liv.: se pro cive gerere (verhalten), Cic. – fem., c. femina, Plaut.: c. virgo, Ter.: c. Attica, Bürgerin, Bürgerstochter aus Athen, Ter.: u. so virgo civis Corinthia, Vitr.: civis Carthaginiensis, filia Hasdrubalis, Liv.: cives Romanas uxores ducere, Liv. – übtr., caeli civis, Fulg. myth. 1. p. 3 M. – II) insbes.: A) Mitbürger, Mitbürgerin, cives tui, mei, Plaut. u. Cic.: cives eorum, Liv. – fem., defende cives tuas, Plaut. – B) der Bürger = der Untertan, imperare corpori, ut rex civibus suis, Cic. de rep. 3, 37. – / Abl. gew. cive, doch auch civi, zB. Plaut. Pers. 475. Cic. ep. 1, 9, 16; ad Att. 7, 3, 4. Cic. Verr. 2, 32 (u. dazu Zumpt). Vgl. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 1. S. 338. -Nomin. Sing. arch. ceivis, Corp. inscr. Lat. 1, 176, 7 u. ö.: Genet. ceivis, Dat. ceivi, Nomin. u. Akk. Plur. ceiveis auf Inschriften: Akk. Plur. civis, b. den Dichtern der august. Zeit u. auf Münzen, s. Wölfflins Archiv 11, 270 f.
-
78 compar
com-pār, paris, I) adi., im Verhältnis zueinander gleich, conubium, Liv.: postulatio Latinorum, Liv.: Mars, Liv.: proelium, Auct. b. Hisp. – m. Dat., milites militibus c., Liv.: funus morti c., Liv.: consilium tuum parentis tui consilio c., Liv. – m. Genet., quia tantisper similis et c. eorum fias, Gell. 7 (6), 11, 1. – II) subst.: A) jeder, der unsersgleichen ist = der Genosse (die Genossin), der Gefährte (die Gefährtin), der Kamerad, Plaut. Pseud. 1026: u. v. Kampfgenossen, Lact. 6, 18, 19 u. 6, 20, 13; gew. mit erotischem Nebenbegr. die eine von zwei sich liebenden Pers., Plaut. Pseud. 66. Catull. 68, 125. Hor. carm. 2, 5, 2. Ov. am. 3, 5, 38; art. am. 3, 359: bes. Ehehälfte, Gatte, Gattin, Corp. inscr. Lat. 5, 1628. 1642. 2065; vgl. Rönsch Itala S. 308 f. – B) als Redefigur, die Silbengleichheit der Satzglieder, Cornif. rhet. 4, 27. – / Abl. Sing. gew. compare (s. Neue-Wagener Formenl.3 S. 82); aber compari, Liv. 36, 44, 7 H. (Weißenb. pari). Auct. perv. Ven. 37. Genet. Plur. conparum (subst.), Plaut. Pseud. 66.
-
79 coniunx
coniūnx (coniūx), iugis, c. (coniungo), der Verbundene, I) der ehelich Verbundene, 1) der Gatte, Plaut. Amph. 475. Catull. 61, 32. Verg. Aen. 3, 317. Ov. met. 1, 605. Cic. Cael. 78 (Cic. Tusc. 4, 69 aus einem Dichter). Val. Max. 2, 6, 14. Sen. ad. Helv. 17, 4 (19, 5). Tac. ann. 3, 34 u. 13, 44. Aur. Vict. de vir. ill. 7, 19. Iustin. 2, 4, 8. Hyg. fab. 23. – 2) die Gattin (als der eine Teil eines Ehepaars; dagegen uxor die »Gemahlin«, als dem Manne anvermählte Hausfrau), a) eig.: c. mea, tua, Cic.: c. fidelissima, Cic.: c. Artabazi, Curt.: Lollia Paulina Gaii principis c., Solin.: principum coniuges, Tac.: coniunx liberique, Frontin.: coniuges liberique od. liberi coniugesque, Liv., coniuges et (ac) liberi od. liberi et (ac) coniuges, Cic., Liv. u.a.: liberos, coniuges in servitutem abstrahi, Caes.: coniuges ducere, heiraten, Iustin.: coniugem viro reddere, Curt. – Plur. coniuges, α) v. den Gattinnen eines orient. Fürsten, ubi ipse domicilium coniuges liberosque habebat, Auct. b. Afr. 91, 2. – β) das Gattenpaar, Ehepaar, Catull. 61, 233 u. 66, 80. Val. Max. 4, 6 in. – b) übtr., wie γυνή, α) für Verlobte, Braut, Verg. Aen. 3, 331; 9, 138. Tibull. 3, 2, 8. Ov. her. 8, 18. – β) für Geliebte, Konkubine, Prop. 2, 8, 29. Val. Flacc. 2, 208. – c) v. Tieren, das Weibchen (Ggstz. mas), Ov. fast. 1, 451. Plin. 10, 161. – Plur., das Paar, non temere nisi coniuges (paarweise) vagantur (v. Schlangen), Solin. 27, 34. – II) im Spätlat., a) v. Tieren, der Jochkamerad, Apul. met. 7, 3 extr. – b) attrib. v. Lebl., coniuges copulae, verbundene, Apul. de mund. 5. – / Die Schreibung coniunx (auch in Inschriften) findet sich jetzt in den meisten neueren Ausgaben nach den besten Handschriften; vgl. Brambach Neugestaltung der latein. Orthogr. S. 270 f. Wagner Orthogr. Verg. p. 422 u. über die Formen coniunx u. coniux vgl. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 1. S. 219. – vulg. Nbf. coiux, Corp. inscr. Lat. 6, 9275; coius, Corp. inscr. Lat. 6, 3436; 10, 7841 u. ö.; vulg. Dat. coiuge, Corp. inscr. Lat. 8, 2210; ferner als Gattin, Nbf. coniuga, Apul. met. 6, 4; 8, 22; 9, 4. Carm. epigr. 112, 2. Rossi inscr. Chr. 1, 17. – Doch haben die Inschriften auch nicht selten coniux, zB. Corp. inscr. Lat. 3, 3297 u. 3960; auch findet sich coiunx, Corp. inscr. Lat. 5, 237 u. 1360.
-
80 copula
cōpula, ae, f. (con u. apio), das Verknüpfende, Verkettende, I) eig.: a) der Strick, das Seil, copulae tortae, v. Schiffsseilen, Acc. tr. 577. – gew. die Koppel, Leine zum Führen der Tiere, bes. der Hunde, der Fangstrick, die Fangleine, copulā vinctum ante se Thyum agere, Nep.: copulas in manibus gestare, Plaut.: copula detrahitur canibus, Ov. – u. die Zugleine am Geschirr, pectora copulae sparteae triturā continuā exulcerati (muli), Apul. met. 9, 13. – b) das Schloß an einem Armbande, Capitol. Maximin. iun. 1. § 8. – c) Plur. copulae, die Verknüpfungsmittel, Bindemittel, als allg. Bezeichnung für die verschiedenen Arten von Enterhaken (harpagones, manus ferreae), Caes. b. G. 3, 13, 8. – II) übtr.: a) übh.: de trinis copulis (Beziehungen) discernere, Varro LL. 9, 4: non video quomodo ista tam diversa in eandem copulam coniciantur, in eins zusammengeworfen werden, Sen.: difficile erat illi in copulam coniecto rixam eius cum quo haerebat effugere, Zusammengekoppelten (zur Gesellschaft), Sen. – b) v. der Wortverbindung, Nigid. b. Gell. 10, 5, 1. – c) das moralisch verknüpfende Band, quos irrupta tenet copula (δεσμός ἄῤῥηκτος), Hor.: ut esset (Atticus) talium virorum copula, Nep.: copulae nuptiales, Apul.; u. so v. der Ehe, spät. ICt.: u. meton., Weib, Gatte, Cassiod. var. 1, 37 (der Tiere): iugalis copula, ibid. 2, 10. – / Synkop. Form cōpla, Licent. ad August. 103 (Poët. Lat. min. tom. IV, 2. p. 535 ed. Wernsd.): vulg. Form cūpla, Isid. 19, 19, 6. – Nbf. Nomin. Plur. copula, ōrum, n., Mart. Cap. poët. 1. § 1. v. 2.
См. также в других словарях:
gatte — gatte … Dictionnaire des rimes
gatte — [ gat ] n. f. • 1525 « hune »; frq. °wahta « guet » ♦ Mar. Emplacement à l avant du navire où sont lovées les chaînes d ancre. gatte [gat] n. f. ÉTYM. 1694; « hune », 1525; du francique wahta « guet ». ❖ ♦ … Encyclopédie Universelle
Gatte — Gatte: Mhd. gate »Genosse, Gefährte; Ehegefährte, mann«, daneben gleichbed. ge gate, asächs. gigado »Genosse, Gefährte«, niederl. gade »Gattin, Gatte«, aengl. ‹ge›gada »Genosse, Gefährte« gehören im Sinne von »jemand, der einem gleichsteht, der… … Das Herkunftswörterbuch
Gatte — (Schiffsw.), so v.w. Backpiß … Pierer's Universal-Lexikon
Gatte — Sm std. stil. (11. Jh.), mhd. gate, älter ahd. gegate, as. gigado Stammwort. Aus wg. * ga gadōn m. Genosse , auch in ae. gegada, Substantivierung des Adjektivs ahd. gegat passend, zugehörig . Eine ältere Bildung gleicher Bedeutung aus dieser… … Etymologisches Wörterbuch der deutschen sprache
Gatte — Lebensgefährte; Göttergatte (umgangssprachlich); Ehehälfte; Partner; bessere Hälfte (umgangssprachlich); Ehepartner; Lebenspartner; Angetrauter; Mann; … Universal-Lexikon
Gatte — Ehemann, Ehepartner, Mann; (geh.): Ehegatte, Gemahl; (scherzh.): Angetrauter; (ugs. scherzh.): bessere Hälfte, Göttergatte; (scherzh., sonst veraltet): Ehegemahl, Ehegespons, Eheherr, Eheliebster, Gespons; (landsch., sonst veraltet): Ehewirt.… … Das Wörterbuch der Synonyme
Gatte — Gạt·te der; n, n; geschr ≈ Ehemann || hierzu Gạt·tin die; , nen || NB: a) Für viele Sprecher sind Gatte und Gattin veraltende Wörter. Ehepartner verwenden die Bezeichnungen meine Frau bzw. mein Mann; b) der Gatte; den, dem, des Gatten … Langenscheidt Großwörterbuch Deutsch als Fremdsprache
Gatte — Wye reymont vnd melusina zuamen wurdent geleit / Vnd vom bischoff gesesenet wurdent in dem bett (Holzschnitt aus der Schönen Melusine 15. Jahrhundert) Als Ehe (v. althochdeutsch: ewa = Ewigkeit, Recht, Gesetz, rechtssprachlich hist. Konnubium)… … Deutsch Wikipedia
Gatte — Alose feinte Alose feinte … Wikipédia en Français
Gatte d'or — La Gatte d or (en wallon, chèvre d or) est un animal légendaire du folklore wallon, qui vivrait dans des cavernes et des souterrains, y gardant une quantité considérable d or et ne quittant son trésor qu une fois l an, durant la nuit de la Saint… … Wikipédia en Français