Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

expend

  • 21 erogo

    erogare, erogavi, erogatus V
    pay out, expend

    Latin-English dictionary > erogo

  • 22 impendo

    impendere, impendi, impensus V
    expend, spend; devote (to)

    Latin-English dictionary > impendo

  • 23 insumo

    insumere, insumpsi, insumptus V TRANS
    spend, expend/employ (money/time/effort), devote; consume, take in/up; assume

    Latin-English dictionary > insumo

  • 24 erogo

    to ask for / to pay out, expend, disburse

    Latin-English dictionary of medieval > erogo

  • 25 impendo

    to lay out, expend, weigh out.

    Latin-English dictionary of medieval > impendo

  • 26 prodigo

    drive forth, waste, spend, expend.

    Latin-English dictionary of medieval > prodigo

  • 27 congero

    1.
    con-gĕro, gessi, gestum, 3, v. a., to bear, carry, or bring together, to collect; to prepare, to make, build, heap up, etc. (class. and freq.).
    I.
    Lit.
    (α).
    With acc.:

    undique, quod idoneum ad muniendum putarent,

    Nep. Them. 6, 5:

    congestis undique saccis,

    Hor. S. 1, 1, 70:

    cetera aedificanti utilia,

    Quint. 7, prooem. §

    1: caedi arbores et saxa congeri jubet,

    Curt. 8, 2, 24:

    alimenta undique,

    id. 7, 11, 1:

    frondem,

    id. 8, 10, 17:

    virgulta arida,

    Suet. Caes. 84:

    robora,

    Ov. M. 12, 515:

    arma,

    id. ib. 14, 777:

    tura,

    id. ib. 7, 160; cf.:

    turea dona,

    Verg. A. 6, 224:

    epulas alicui,

    Plaut. Trin. 2, 4, 70 sq.:

    cibaria sibi,

    Hor. S. 1, 1, 32:

    viaticum,

    Cic. Planc. 10, 26:

    divitias sibi fulvo auro,

    Tib. 1, 1, 1:

    opes,

    Plin. 33, 10, 47, § 136:

    congestoque avidum pinguescere corpore corpus,

    Ov. M. 15, 89:

    nemus,

    i. e. wood, Sen. Herc. Fur. 1216; cf.

    silvas,

    id. ib. 506:

    siccā congestā pulvere barbā,

    Prop. 4 (5), 9, 31:

    terram,

    Col. Arb. 3, 6; cf. Dig. 19, 2, 57:

    oscula congerimus properata,

    to join, add one to another, Ov. H. 17 (18), 113.—
    (β).
    With acc., and a designation of place to, at, or in which, etc., any thing is brought or heaped up:

    hasce herbas in suum alvum,

    Plaut. Ps. 3, 2, 34; cf. Ov. M. 6, 651:

    in cellulam patris penum omnem congerebam,

    Ter. Eun. 2, 3, 18:

    laticem in vas,

    Lucr. 3, 1009; cf. id. 3, 936:

    Midae dormienti formicae in os tritici grana congesserunt,

    Cic. Div. 1, 36, 78; cf.:

    in os pueri,

    id. ib. 2, 31, 66:

    excrementa in unum locum,

    Plin. 11, 10, 10, § 25; Suet. Vesp. 5; Sen. Oedip. 870:

    scuta illi (sc. virgini) pro aureis donis congesta,

    Liv. 1, 11, 8; cf. Suet. Ner. 19:

    sestertium millies in culinam,

    to expend, Sen. ad Helv. 10:

    huc amnes vastos congerit tellus,

    Val. Fl. 4, 717:

    Pindo congestus Athos,

    Sen. Herc. Oet. 1153:

    uni (digito anulos),

    Plin. 33, 1, 6, § 25:

    humum corbulae,

    Suet. Ner. 19.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of weapons, missiles, etc., to throw in great numbers, accumulate, shower, etc.:

    lanceas,

    Plin. 9, 6, 5, § 15:

    saxa in caput alicujus,

    Sen. Oedip. 871:

    in ipsum Porum tela,

    Curt. 8, 14, 38:

    congestis telis,

    Tac. A. 2, 11.—Hence, poet.:

    ictus alicui,

    Val. Fl. 4, 307:

    plagas mortuo,

    Phaedr. 4, 1, 11.—
    2.
    To make, build, construct, etc., by bringing or heaping together:

    Echinades insulae ab Acheloo amne congestae,

    Plin. 2, 85, 87, § 201:

    aram sepulcri arboribus,

    Verg. A. 6, 178:

    oppida manu,

    id. G. 1, 256:

    pauperis et tuguri congestum caespite culmen,

    id. E. 1, 69.—So of birds, insects, etc.:

    lucifugis congesta cubilia blattis,

    Verg. G. 4, 243:

    nidum,

    Ser. Samm. 10, 30; and absol. notavi Ipse locum aëriae quo congessere palumbes (sc. nidum), Verg. E. 3, 69; Gell. 2, 29, 5 (cf. the full expression:

    in nervom ille hodie nidamenta congeret,

    Plaut. Rud. 3, 6, 51): apes in alvearium congesserant, Cic. Oecon. Fragm. ap. Charis. p. 82 P.:

    rape, congere, aufer,

    Mart. 8, 44, 9.—
    II.
    Trop.
    A.
    In discourse, to bring, take, or comprise together, to compile (freq. in Quint.):

    operarios omnes,

    Cic. Brut. 86, 297:

    dicta,

    Quint. 6, 3, 5; cf. id. 4, 5, 7:

    argumenta (opp. dissolvere),

    id. 5, 13, 15:

    vana (maledicta),

    id. 7, 2, 34:

    undique nomina plurimorum poëtarum,

    id. 10, 1, 56:

    orationem dierum ac noctium studio,

    id. 12, 6, 5; cf.:

    orationem ex diversis,

    id. 2, 11, 7:

    figuras,

    id. 9, 3, 5: zôê kai psuchê lascivum congeris usque, i. e. you repeat, Mart. 10, 68, 5.—With in:

    ut te eripias ex eā, quam ego congessi in hunc sermonem, turbā patronorum,

    Cic. Brut. 97, 332; so Quint. 4, 3, 3; 9, 1, 25; 9, 3, 39; 10, 5, 23.—
    B.
    To put something upon one in a hostile or friendly manner, to accumulate, heap upon, to impart, ascribe to, to impute, attribute to; constr. class. with ad or in; post-Aug. also with dat. pers.: ad quem di [p. 419] atque homines omnia ornamenta congessissent, Cic. Deiot. 4, 12:

    ne plus aequo quid in amicitiam congeratur,

    id. Lael. 16, 58:

    ingentia beneficia in aliquem,

    Liv. 42, 11, 2; 30, 1, 4:

    congerere juveni consulatus, triumphos,

    Tac. A. 1, 4 fin.; cf.:

    ambitiosae majestati quicquid potuimus titulorum congessimus,

    Sen. Clem. 1, 14, 2; Suet. Calig. 15; id. Aug. 98:

    mortuo laudes congessit,

    id. Tit. 11:

    mala alicui,

    Sen. Contr. 1, 7, 2: meli mou, psuchê mou congeris usque, Mart. 10, 68, 5:

    spes omnis in unum Te mea congesta est,

    Ov. M. 8, 113:

    in unum omnia,

    Cic. Tusc. 5, 40, 117; cf.: iis nihil, quo expleri possit eorum meritum, tributurum populum Romanum, si omnia simul congesserit, Brut. ap. Cic. Ep. ad Brut. 1, 16, 7.—Esp., of crimes, etc.:

    maledicta in aliquem,

    Cic. Phil. 3, 6, 15; cf.:

    congestis probris,

    Suet. Tib. 54:

    quae (crimina) postea sunt in eum congesta,

    Cic. Mil. 24, 64:

    causas alicujus rei in aliquem,

    Liv. 3, 38, 7.— Hence, * congestus, a, um, P. a., lit. brought together; hence, in pregn. signif., pressed together, thick:

    gobio congestior alvo,

    Aus. Mos. 132.—
    * Adv.: congestē, briefly, summarily:

    haec breviter et congeste,

    Capitol. Marc. Aur. 19 fin.
    2.
    con-gĕro, ōnis, m. [1. congero], a thief, Plaut. Truc. 1, 2, 6; cf. Fulg. p. 566, 13: congerones qui aliena ad se congregant; so also 2. gero.

    Lewis & Short latin dictionary > congero

  • 28 dependo

    dē-pendo, di, sum, 3, v. a. and n.
    I.
    Act. (orig., to weigh out; hence), to pay (rare but class.).
    A.
    Lit.:

    mi abjurare certius est quam dependere,

    Cic. Att. 1, 8 fin.; Col. 5, 1, 8; Just. 22, 8, 8; Dig. 12, 6, 42 al.:

    dependendum tibi est, quod mihi pro illo spopondisti,

    Cic. Fam. 1, 9, 9: cf. Plaut. Trin. 2, 4, 25.—
    B.
    Trop.:

    reipublicae poenas aut praesenti morte aut turpi exsilio,

    Cic. Sest. 67, 140:

    poenas reip.,

    id. Cat. 4, 5, 10.—
    II.
    Transf., to spend, expend, lay out, bestow upon a thing (postAug.):

    plus in operis servorum avocandis quam in pretio rerum hujusmodi dependitur,

    Col. 11, 1, 20;

    incassum impenditur opera,

    id. 4, 22, 7:

    tempora Niliaco amori,

    Luc. 10, 80; cf.:

    caput felicibus armis,

    to give up, abandon, id. 8, 101.

    Lewis & Short latin dictionary > dependo

  • 29 expendo

    ex-pendo, di, sum, 3, v. a., to weigh out, weigh.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen. (very rare):

    aliquem,

    Plaut. As. 2, 2, 34:

    ut jam expendantur, non numerentur pecuniae,

    Cic. Phil. 2, 38, 97:

    bacam, nucem,

    Cels. 5, 19, 12.—With abl. of that against which any thing is weighed:

    hunc hominem decet auro expendi,

    i. e. is worth his weight in gold, Plaut. Bacch. 4, 4, 1.— Poet.:

    ibat et expenso planta morata gradu,

    measured, Prop. 2, 4, 6 (16).—
    B.
    In partic., to weigh out money in payment, to pay out, pay; to lay out, expend (class.;

    syn.: pendo, impendo, pondero, solvo, luo): ante pedes praetoris in foro expensum est auri pondo centum,

    Cic. Fl. 28, 68:

    nummos nominibus certis,

    Hor. Ep. 2, 1, 105:

    usuras gravissimas,

    Dig. 19, 1, 47:

    viginti milia talenta in hos sumptus,

    Just. 12, 11.—With abl.:

    aurum auro expendetur, argentum argento exaequabitur,

    Plaut. Rud. 4, 4, 43. —
    2.
    In the part. perf. as a neutr. subst.: expensum, i, money paid, a payment:

    bene igitur ratio accepti atque expensi inter nos convenit,

    of debt and credit, Plaut. Most. 1, 3, 146; id. Truc. 1, 1, 54:

    in codicem expensum et receptum referre,

    Cic. Rosc. Com. 3:

    probari debere pecuniam datam consuetis modis, expensi latione, mensae rationibus, chirographi exhibitione, etc.,

    Gell. 14, 2, 7.—Esp. freq.: ferre alicui expensum or pecuniam expensam, to set down, enter, charge, reckon, account a sum as paid (opp. accipio):

    quod minus Dolabella Verri acceptum retulit quam Verres illi expensum tulerit... quid proderat tibi te expensum illis non tulisse?

    Cic. Verr. 2, 1, 39, §§

    100 and 102: haec pecunia necesse est aut data aut expensa lata aut stipulata sit,

    id. Rosc. Com. 5, 14: pecunias ferre (opp. acceptas referre), Auct. B. Alex. 56, 3: homines prope quadringentos produxisse dicitur, quibus sine fenore pecunias expensas tulisset, had set down, i. e. lent, Liv. 5, 20, 6.—Rarely transf., of other things: legio, quam expensam tulit C. Caesari Pompeius, i. e. transferred, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 4; for which also: expenso ferre vestem supellectilis nomine, Dig. 33, 10, 19.
    II.
    Trop.
    A.
    (Acc. to I. A.) To weigh mentally, to ponder, estimate, consider, judge, decide (class.):

    equidem cum colligo argumenta causarum, non tam ea numerare soleo quam expendere,

    Cic. de Or. 2, 76 fin.; cf.:

    in dissensione civili... expendendos cives non numerandos puto,

    id. Rep. 6, 1:

    omnia expendet ac seliget,

    id. Or. 15, 47:

    vos in privatis minimarum rerum judiciis testem diligenter expenditis,

    id. Fl. 5, 12:

    singula animo suo,

    Ov. Am. 3, 5, 34:

    haec arte aliqua,

    Cic. Brut. 50, 186; cf.:

    verba arte,

    Tac. A. 13, 3:

    omnes casus,

    Verg. A. 12, 21:

    belli consilia,

    Tac. H. 1, 87:

    causam meritis,

    to decide, Ov. M. 13, 150 et saep.:

    quae contemplantes expendere oportebit, quid quisque habeat sui,

    Cic. Off. 1, 31, 113:

    Hannibalem,

    Juv. 10, 147:

    quid conveniat nobis,

    id. 10, 347.—
    B.
    (Acc. to I. B. 1.) To pay a penalty, suffer a punishment ( poet. and in post-Aug. prose): poenas Jovi expendisse (shortly after, in prose, poenas pendens), Att. ap. Cic. Tusc. 2, 10, 23; cf.:

    infanda per orbem Supplicia et scelerum poenas expendimus omnes,

    Verg. A. 11, 258:

    dignas poenas pro talibus ausis,

    Sil. 13, 698:

    poenas capite,

    Tac. A. 12, 19:

    dura supplicia,

    Sil. 6, 588.—Hence, to pay for, expiate:

    scelus,

    Verg. A. 2, 229:

    dignum pretium Poeno,

    Sil. 7, 713.—
    C.
    (Cf. I. B. 2.) Ipsam facilitati suae expensum ferre debere, i. e. have to ascribe to, Dig. 36, 4, 3:

    creditores suae negligentiae expensum ferre debeant,

    ib. 42, 8, 24.—
    * expense, adv., largely, very much (late Lat.), Theod. Prisc. de Diaeta, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > expendo

  • 30 insumo

    in-sūmo, mpsi, mptum, 3, v. a., to take for any thing; hence to apply to, expend upon.
    I.
    Lit.
    (α).
    In aliquid:

    ut nullus teruncius insumatur in quemquam,

    Cic. Att. 5, 17, 2:

    sumptum in aliquam rem,

    id. Inv. 2, 38, 113:

    sestertios tricenos in cenam,

    Gell. 2, 24, 11.—
    (β).
    With dat.:

    paucos dies reficiendae classi,

    Tac. A. 2, 53.—
    (γ).
    With abl.:

    non est melius quo insumere possis,

    Hor. S. 2, 2, 102.—
    II.
    Trop.
    A.
    To apply, employ, bestow:

    operam frustra,

    Liv. 10, 18:

    operam libellis accusatorum,

    Tac. A. 3, 44:

    vitam versibus,

    id. Or. 9.—
    (β).
    With in and abl.:

    nec in evolvenda antiquitate satis operae insumitur,

    Tac. Or. 29. —
    (γ).
    With ad:

    omnis cura ad speculandum hoc malum insumitur,

    Plin. 9, 46, 70, § 153.—
    B.
    To take to one ' s self, to take, assume:

    interficiendi domini animum,

    Tac. A. 14, 44:

    medium latus,

    Stat. Th. 2, 39:

    dignas insumite mentes Coeptibus,

    id. ib. 12, 643.—
    C.
    To use up, exhaust, weaken:

    corpus,

    Cael. Aur. Tard. 2, 2, 60:

    corporis virtutem,

    id. Acut. 2, 37, 213.

    Lewis & Short latin dictionary > insumo

  • 31 profundo

    prō̆-fundo, fūdi, fūsum, 3, v. a., to pour out or forth, to shed copiously, to cause to flow (class.).
    I.
    Lit.:

    sanguinem suum profundere omnem cupit, dummodo profusum hujus ante videat,

    Cic. Clu. 6, 18:

    sanguinem pro patriā,

    id. Fin. 2, 19, 60; 2, 30, 97:

    vim lacrimarum,

    id. Rep. 6, 14, 14:

    lacrimas oculis,

    Verg. A. 12, 154; Ov. M. 9, 679; 7, 91; Sen. Med. 541:

    sanguinem ex oculis,

    Plin. 10, 60, 79, § 164:

    aquam,

    Plaut. Aul. 2, 4, 29:

    vinum,

    id. Curc. 1, 1, 92:

    vina deo tamquam sitienti,

    Lact. 2, 4, 13; 6, 1, 5:

    aquas sub mensas,

    Plin. 28, 2, 5, § 26. —With se, to burst or gush forth:

    lacrimae se subito profuderunt,

    Cic. Ac. 11, 7, 6.—
    B.
    Transf.
    1.
    To stretch at full length, to prostrate ( poet.):

    cum somnus membra profudit,

    Lucr. 4, 757:

    praecipites profusae in terram,

    id. 6, 744.—Mid.: profusus, abjectus jacens. Pacuvius: profusus gemitu, murmure, stretched at full length, Paul. ex Fest. p. 228 Müll. (Trag. Rel. v. 321 Rib.). —
    2.
    To pour or cast out, bring forth, produce (class.): posticā parte profudit, Lucil. ap. Non. 217, 16:

    (puerum) ex alvo matris natura profudit,

    Lucr. 5, 225:

    sonitus,

    id. 6, 401:

    ignes,

    id. 6, 210:

    omnia ex ore,

    id. 6, 6:

    pectore voces,

    to pour forth, utter, Cat. 64, 202:

    vocem,

    Cic. Tusc. 2, 23, 56:

    clamorem,

    id. Fl. 6, 15; id. Leg. 1, 8, 25:

    voces,

    Cat. 64, 202:

    vitia,

    Suet. Tib. 42:

    dolorem,

    Vop. Aur. 1:

    palmites,

    Col. 5, 5, 17.—
    3.
    With se, to pour forth, rush forth or out; of bees:

    cum se nova profundent examina,

    Col. 9, 3;

    of archers: omnis multitudo sagittariorum se profudit,

    Caes. B. C. 3, 93;

    of luxuriant plants: ea, quae se nimium profuderunt,

    have shot out, sent out shoots, Cic. de Or. 2, 21, 88:

    profundit se supra modum numerus palmitum,

    Col. 7, 24, 4.—
    II.
    Trop., to cast or throw away:

    ventis verba profundere,

    Lucr. 4, 931:

    quae si non profundere ac perdere videbor,

    Cic. Fam. 5, 5, 17.—
    B.
    In partic.
    1.
    To throw away.
    a.
    In a bad sense, spend uselessly; to lavish, dissipate, squander:

    profundat, perdat, pereat,

    Ter. Ad. 1, 2, 54; Cic. Verr. 2, 3, 67, § 155:

    patrimonia,

    id. Cat. 2, 5, 10:

    pecunias in res,

    id. Off. 2, 16, 55.—
    b.
    In a good sense, to spend, sacrifice:

    non modo pecuniam, sed vitam etiam profundere pro patriā,

    Cic. Off. 1, 24, 84.—
    c.
    Esp., of life, to yield, give up:

    animam,

    Cic. Marc. 10, 32:

    si pateretur natura, vel denas animas profundere praestabat in pugnā, quam, etc.,

    Amm. 26, 10, 13:

    spiritum in acie,

    Val. Max. 6, 3, 3.—
    2.
    To pour out, vent; to expend, exert, employ; to set forth, show, explain:

    odium in aliquem,

    Cic. Pis. 7, 16:

    omnes profudi vires animi atque ingenii mei,

    id. Att. 1, 18, 2:

    res universas,

    to set forth, explain, id. Ac. 2, 27, 87.—
    3.
    With se, to pour itself forth, i. e. to rush forth, break out:

    voluptates cum inclusae diutius, subito se nonnumquam profundunt atque eiciunt universae,

    Cic. Cael. 31, 75:

    si totum se ille in me profudisset,

    had wholly poured himself out to me, had been liberal, id. Att. 7, 3, 3:

    in questus flebiles sese in vestibulo curiae profuderunt,

    Liv. 23, 20, 5.—Hence, prŏ-fūsus, a, um, P. a.
    A.
    Lit., spread out, extended, hanging down (ante- and postclass.):

    cauda profusa usque ad calces,

    Varr. R. R. 2, 5.— Comp.:

    equi coma et cauda profusior,

    longer, Pall. 4, 13.—
    B.
    Trop.
    1.
    Lavish, extravagant, profuse (class.; cf.

    prodigus): perditus ac profusus nepos,

    Cic. Quint. 12, 40:

    reus,

    id. Verr. 2, 1, 7, § 20.—With gen.:

    alieni appetens, sui profusus,

    lavish of his own, Sall. C. 5, 4.—With in and abl.:

    simul ad jacturam temporis ventum est, profusissimi in eo, cujus unius honesta avaritia est,

    Sen. Brev. Vit. 3, 2.—Of things abstr. and concr.:

    profusis sumptibus vivere,

    Cic. Quint. 30, 93:

    profusa luxuria in aedificiis,

    Vell. 2, 33, 4.—
    2.
    In a good sense, liberal ( poet.):

    mens profusa,

    Stat. S. 3, 1, 91:

    homo,

    Mart. 8, 38, 11.—
    3.
    Costly, expensive:

    amare profusas epulas,

    Cic. Mur. 36, 76:

    convivia,

    Suet. Tit. 7.—
    4.
    Immoderate, excessive, extravagant:

    profusa hilaritas,

    Cic. Tusc. 4, 7, 15:

    genus jocandi,

    id. Off. 1, 29, 103:

    cupido,

    Tac. H. 1, 52.— Sup.:

    profusissima libido,

    Suet. Claud. 53.— Adv.: prŏfūsē.
    1.
    Lit., lavishly, extravagantly, profusely (post-Aug.):

    aedes profuse exstructa,

    at an immoderate expense, Suet. Aug. 72.— Sup.:

    festos et solemnes dies profusissime celebrabat,

    Suet. Aug. 75.—
    2.
    Trop.
    a.
    In disorder, confusedly:

    consul obstitit profuse tendentibus suis in castra,

    Liv. 10, 36.—
    b.
    Immoderately, excessively:

    profuse prolixeque laudare,

    Gell. 5, 1, 2.— Comp.:

    eo profusius sumptui deditus erat,

    Sall. C. 13, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > profundo

  • 32 sumptifacio

    sumptĭ-făcĭo, fēci, 3, v. a. [2. sumptus], to lay out, spend, expend:

    restim,

    Plaut. Cas. 2, 7, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > sumptifacio

  • 33 tero

    tĕro, trīvi, trītum, 3 ( perf. terii, acc. to Charis. p. 220 P.; perf. sync. tristi, Cat. 66, 30), v. a. [root ter; Gr. teirô, truô, tribô, to rub; cf. Lat. tribulare, triticum; akin to terên, tender, Lat. teres], to rub, rub to pieces; to bruise, grind, bray, triturate (syn.: frico, tundo, pinso).
    I.
    Lit. (mostly poet. and in post-Aug. prose).
    A.
    In gen.: num me illuc ducis, ubi lapis lapidem terit? (i. e. into a mill), Plaut. As. 1, 1, 16:

    lacrimulam oculos terendo vix vi exprimere,

    Ter. Eun. 1, 1, 23:

    teritur lignum ligno ignemque concipit attritu,

    Plin. 16, 40, 77. § 208: sed nihil hederā praestantius quae [p. 1860] teritur, lauro quae terat, id. ib.:

    aliquid in mortario,

    id. 34, 10, 22, § 104:

    aliquid in farinam,

    id. 34, 18, 50, § 170:

    bacam trapetis,

    Verg. G. 2, 519:

    unguibus herbas,

    Ov. M. 9, 655:

    dentes in stipite,

    id. ib. 8, 369:

    lumina manu,

    Cat. 66, 30:

    sucina trita redolent,

    Mart. 3, 64, 5:

    piper,

    Petr. 74:

    Appia trita rotis,

    Ov. P. 2, 7, 44:

    cibum in ventre,

    i. e. to digest, Cels. 1 praef. med. — Poet.: labellum calamo, i. e. to rub one ' s lip (in playing), Verg. E. 2, 34:

    calcemque terit jam calce Diores,

    treads upon, id. A. 5, 324:

    crystalla labris,

    Mart. 9, 23, 7.—
    B.
    In partic.
    1.
    To rub grain from the ears by treading, to tread out, thresh:

    frumentum,

    Varr. R. R. 1, 13, 5:

    milia frumenti tua triverit area centum,

    Hor. S. 1, 1, 45:

    area dum messes teret,

    Tib. 1, 5, 22:

    teret area culmos,

    Verg. G. 1, 192; cf.:

    ut patria careo, bis frugibus area trita est,

    i. e. it has twice been harvest-time, Ov. Tr. 4, 6, 19.—
    2.
    To cleanse or beautify by rubbing, to smooth, furbish, burnish, polish, sharpen (syn.:

    polio, acuo): oculos,

    Plaut. Poen. 1, 2, 103:

    crura mordaci pumice,

    Ov. A. A. 1, 506:

    hinc radios trivere rotis,

    smoothed, turned, Verg. G. 2, 444:

    vitrum torno,

    Plin. 36, 26, 66, § 193:

    catillum manibus,

    Hor. S. 1, 3, 90:

    tritus cimice lectus,

    Mart. 11, 33, 1.—
    3.
    To lessen by rubbing, to rub away; to wear away by use, wear out:

    (navem) ligneam, saepe tritam,

    Plaut. Men. 2, 3, 52:

    hoc (tempus) rigidas silices, hoc adamanta terit,

    Ov. Tr. 4, 6. 14:

    ferrum,

    to dull, id. M. 12, 167:

    mucronem rubigine silicem liquore,

    Prop. 2, 25 (3, 20), 15:

    trita labore colla,

    Ov. M. 15, 124:

    trita subucula,

    Hor. Ep. 1, 1, 96:

    trita vestis,

    id. ib. 1, 19, 38:

    librum,

    i. e. to read often, Mart. 8, 3, 4; 11, 3, 4; cf.:

    quid haberet, Quod legeret tereretque viritim publicus usus?

    Hor. Ep. 2, 1, 92:

    pocula labris patrum trita,

    Mart. 11, 12, 3: ut illum di terant, qui primum olitor caepam protulit, crush, annihilate, Naev. ap. Prisc. p. 681 P.—
    4.
    Of persons, pass., to be employed in. occupied with:

    nos qui in foro verisque litibus terimur,

    Plin. Ep. 2, 3, 5:

    litibus,

    id. ib. 10, 12, 3.—
    5.
    To tread often, to visit, frequent a way or place (cf.:

    calco, calcito): angustum formica terens iter,

    Verg. G. 1, 380:

    iter propositum,

    Prop. 2, 30 (3, 28), 14:

    Appiam mannis,

    Hor. Epod. 4, 14:

    viam,

    Ov. A. A. 1, 52; Lucr. 1, 927:

    via trita pede,

    Tib. 4, 13, 10:

    ambulator porticum terit,

    Mart. 2, 11, 2:

    limina,

    id. 10, 10, 2:

    mea nocturnis trita fenestra dolis,

    Prop. 4 (5), 7, 16:

    nec jam clarissimorum virorum receptacula habitatore servo teruntur,

    Plin. Pan. 50, 3: flavaeque terens querceta Maricae Liris, Claud. Cons. Prob. et Olybr 259. —
    6.
    In mal. part.:

    Bojus est, Bojam terit,

    Plaut. Capt. 4, 2, 108; so Prop. 3, 11 (4. 10), 30; Petr. 87. —
    II.
    Trop. (freq. in good prose).
    A.
    To wear away, use up, i. e. to pass, spend time; usu. to waste, spend in dissipation, etc. (syn.:

    absumo, consumo): teritur dies,

    Plaut. Truc. 5, 20:

    diem sermone terere segnities merast,

    id. Trin. 3, 3, 67:

    naves diem trivere,

    Liv. 37, 27, 8:

    tempus in convivio luxuque,

    id. 1, 57, 9:

    tempus ibi in secreto,

    id. 26, 19, 5:

    omnem aetatem in his discendis rebus,

    Cic. de Or. 3, 31, 123:

    teretur interea tempus,

    id. Phil. 5, 11, 30:

    jam alteram aetatem bellis civilibus,

    Hor. Epod. 16, 1:

    omne aevum ferro,

    Verg. A. 9, 609:

    spe otia,

    id. ib. 4, 271:

    otium conviviis comissationibusque inter se,

    Liv. 1, 57, 5. —
    B.
    To expend, employ (late Lat.):

    qui operam teri frustra,

    Amm. 27, 12, 12. —
    C.
    To exert greatly, exhaust:

    ne in opere longinquo sese tererent, Liv 6, 8, 10: ut in armis terant plebem,

    id. 6, 27, 7.—
    D.
    Of language, to wear out by use, i. e. to render common, commonplace, or trite (in verb finit. very rare, but freq. as a P. a.):

    jam hoc verbum satis hesterno sermone trivimus,

    Cic. Ac. 2, 6, 18:

    quae (nomina) nunc consuetudo diurna trivit,

    id. Fin. 3, 4, 15.—
    * E.
    To tread under foot, i. e. to injure, violate a thing:

    jurata deorum majestas teritur,

    Claud. in Rufin. 1, 228. — Hence, P. a.: trītus, a, um.
    A.
    Prop. of a road or way, oft-trodden, beaten, frequented, common:

    iter,

    Cic. Phil. 1, 3, 7:

    via,

    id. Brut. 81, 281:

    quadrijugi spatium,

    Ov. M. 2, 167. — Sup.:

    tritissima quaeque via,

    Sen. Vit. Beat. 1, 2. —
    B.
    Fig.
    1.
    Practised, expert:

    tritas aures habere,

    Cic. Fam. 9, 16, 4; so id. Brut. 32, 124.— Comp.:

    tritiores manūs ad aedificandum perficere,

    Vitr. 2, 1, 6. —
    2.
    Of language, used often or much, familiar, common, commonplace, trite:

    quid in Graeco sermone tam tritum atque celebratum est, quam, etc.,

    Cic. Fl. 27, 65:

    nomen minus tritum sermone nostro,

    id. Rep. 2, 29, 52:

    ex quo illud: summum jus summā injuriā factum est jam tritum sermone proverbium,

    id. Off. 1, 10, 33.— Comp.:

    faciamus tractando usitatius hoc verbum ac tritius,

    Cic. Ac. 1, 7, 27:

    compedes, quas induere aureas mos tritior vetat,

    Plin. 33, 12, 54, § 152.

    Lewis & Short latin dictionary > tero

См. также в других словарях:

  • Expend — Ex*pend , v. t. [imp. & p. p. {Expended}; p. pr. & vb. n. {Expending}.] [L. expendere, expensum, to weigh out, pay out, lay out, lay out; ex out + pendere to weigh. See {Poise}, and cf. {Spend}.] To lay out, apply, or employ in any way; to… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • expend — UK US /ɪkˈspend/ verb [T] FORMAL ► to use or spend something, especially time, effort, or money: expend energy/effort/time »Why do firms expend effort investing abroad, rather than staying home and producing for export? »expend… …   Financial and business terms

  • Expend — Ex*pend , v. i. 1. To be laid out, used, or consumed. [1913 Webster] 2. To pay out or disburse money. [1913 Webster] They go elsewhere to enjoy and to expend. Macaulay . [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • expend — I (consume) verb apply, avail oneself of, burn, deplete, devour, dissipate, employ, exert, exhaust, finish, lessen, reduce, spend, turn to account, use, use up, waste II (disburse) verb allocate, allot, apportion, assign, bear the cost of, bear… …   Law dictionary

  • expend — early 15c., from L. expendere pay out, weigh out money, from ex out (see EX (Cf. ex )) + pendere to pay, weigh (see PENDANT (Cf. pendant)). Related: Expended; expending …   Etymology dictionary

  • expend — *spend, disburse Analogous words: *pay, repay, compensate, reimburse, remunerate: *distribute, dispense …   New Dictionary of Synonyms

  • expend — [v] exhaust; spend ante up*, blow*, consume, disburse, dish out*, dispense, dissipate, distribute, employ, finish, foot the bill*, fork out*, give, go through*, lay out, outlay, pay, pay out, put out*, shell out*, splurge*, spring for*, throw… …   New thesaurus

  • expend — ► VERB ▪ spend or use up (a resource). ORIGIN Latin expendere, from pendere weigh, pay …   English terms dictionary

  • expend — [ek spend′, ikspend′] vt. [ME expenden < L expendere, to weigh out, pay out < ex , out + pendere, to weigh: see PENDANT] 1. to spend 2. to consume by using; use up …   English World dictionary

  • expend — v. (D; tr.) to expend for, on (to expend considerable funds on a new skating rink) * * * [ɪk spend] on (to expend considerable funds on a new skating rink) (D; tr.) to expend for …   Combinatory dictionary

  • expend — ex|pend [ıkˈspend] v [T] [Date: 1400 1500; : Latin; Origin: expendere to weigh out, pay , from pendere to weigh ] to use or spend a lot of energy etc in order to do something expend energy/effort/time/resources etc ▪ People of different ages… …   Dictionary of contemporary English

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»