Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

dēfendō

  • 1 dēfendō

        dēfendō dī, sus, ere,    to ward off, repel, avert, keep off: bellum, Cs.: ad defendendos ictūs, Cs.: solis ardores: frigus, H.: vim, Cs.: furorem, V.: crimen, to answer, L.: ignem a tectis, O.: solstitium pecori, V.: aestatem capellis, H.—To defend, guard, protect, cover: amicos, Cs.: se armis, Cs.: oppidum, Cs.: scribam apud praetores: illum de ambitu: scelus: communem salutem: vicem rhetoris, to sustain, H.: aedes Vestae vix defensa est (sc. ab incendio), preserved, L.: aper, quam Defendit palus, protected, V.: Defendens piscīs mare, H.: se suaque ab iis, Cs.: gladio se a multitudine, S.: provinciam a metu calamitatis: myrtos a frigore, V.: ab incendio lapis defendit, Cs.: sese adversus populum: auctoritatem contra omnīs: quae (navis) defenderet ne provincia spoliaretur: paucis defendentibus, Cs.: utrum moenibus defenderent, an, etc., make a stand at, N.—Of speech, to defend, support, maintain, insist, allege in defence: cum idem defenderet quod Accius: me id maxime defendisse, ut, etc., have chiefly striven for: id recte factum esse defendes?: eos omnīs liberos esse: quae cur non cadant in sapientem.— To refute, repel: crimen: noxiam, T.
    * * *
    defendere, defendi, defensus V TRANS
    defend/guard/protect, look after; act/speak/plead/write for defense; prosecute; repel, fend/ward off, avert/prevent; support/preserve/maintain; defend (right)

    Latin-English dictionary > dēfendō

  • 2 defendo

    dē-fendo, di, sum ( infin. pass. parag.: defendier, Verg. A. 8, 493: Juv. 15, 157.— Part. gen. plur. sync.:

    defendentum,

    Verg. A. 11, 886), 3, v. a. [arch.: FENDO; cf. Sanscr. han (ghan), to smite; Gr. theinô; hence, also offendo, infensus, infestus, mani-festus; cf. fustis], to fend or ward off any thing hostile or injurious; to repel, avert, keep off: propulsando arcere (for syn. cf.: tueor, tutor, servo, conservo. propugno, protego, vindico, caveo—freq. and class.); regularly constr. with acc. alone (so in Cic. and Caes.); very rarely aliquid (aliquem) ab aliquo, and in poets also aliquid alicui; cf. Zumpt. Gr. § 469.
    (α).
    Aliquid (aliquem):

    ut tu morbos calamitates intemperiasque prohibessis, defendas averruncesque,

    Cato R. R. 141, 2: serva cives, defende hostes, cum potes defendere, Enn. ap. Non. 277, 21; cf.

    bellum (opp. inferre),

    Caes. B. G. 1, 44, 13; 2, 29 fin.:

    ad defendendos ictus ac repellendos,

    id. B. C. 2, 9, 3; cf.:

    ignis jactus et lapides,

    id. ib. 2, 2, 4:

    frigus et solem,

    Cato R. R. 48, 2; cf.:

    nimios solis ardores,

    Cic. de Sen. 15, 53;

    and frigus,

    Hor. S. 1, 3, 14;

    also: sitim fonte et purā lymphā,

    to quench, Sil. 7, 170:

    qui non defendit injuriam neque propulsat,

    Cic. Off. 3, 18, 74; so,

    injuriam,

    id. Rosc. Am. 1:

    noxiam,

    Ter. Phorm. 1, 4, 48:

    imperatoris sui tribunorumque plebis injurias,

    Caes. B. C. 1, 7 fin.:

    vim suorum,

    id. ib. 3, 110, 4; cf.:

    vim illatam vi,

    Cic. Mil. 4:

    pericula,

    id. Mur. 3; Tac. A. 13, 56:

    hunc furorem,

    Verg. A. 10, 905:

    dedecus manu,

    Sil. 13, 99 et saep.:

    crimen,

    to answer, defend against an accusation, Liv. 42, 48, 2.—
    (β).
    With ab: (milites) a pinnis hostes defendebant facillime, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 1; cf. ib. 8:

    hostem a fossa,

    Hirt. B. G. 8, 9:

    ignem a tectis,

    Ov. R. Am. 625.—
    (γ).
    Aliquid alicui (cf. arceo, no. II. d.):

    iniuriam foribus,

    Plaut. Most. 4, 2, 20:

    solstitium pecori,

    Verg. E. 7, 47; cf.:

    aestatem capellis,

    Hor. Od. 1, 17, 3; Prop. 1, 20, 11:

    tela misero,

    Sil. 17, 432:

    dedecus morti,

    id. 5, 490:

    senium famae,

    Stat. Th. 9, 318.—
    (δ).
    Absol., to put a stop (to a fire), to check the flames:

    nec quisquam defendere audebat, crebris minis restinguere prohibentium,

    Tac. A. 15, 38; cf.:

    urbem incendere, feris in populum immissis, quo difficilius defenderentur,

    Suet. Ner. 43.—
    II.
    Transf., like prohibere, with acc. of that from which any thing is warded off or averted, to defend, guard, protect, cover.
    A.
    In gen. (so most freq. in all perr. and species of composition), constr. with acc. alone; with acc. and ab aliquo (contra aliquid), or merely ab aliquo; and absol.
    (α).
    With simple acc.:

    Aeduos ceterosque amicos populi Rom.,

    Caes. B. G. 1, 35 fin.:

    eos,

    id. ib. 2, 10, 4; id. B. C. 1, 6, 2:

    se armis,

    id. B. G. 6, 34:

    se manu,

    id. ib. 5, 7, 8;

    6, 40, 6 et saep.: castra,

    id. ib. 3, 3 fin.; id. B. C. 3, 67, 5; 3, 94, 6 (with tueri):

    oppidum,

    id. B. G. 3, 16, 3 et saep.:

    eum defendo, quem tu accusas,

    Cic. Sull. 17:

    aliquem apud praetores,

    id. Clu. 45, 126:

    aliquem de ambitu,

    id. Sull. 2, 6: cf.

    causam,

    id. Clu. 27, 74; id. Sull. 31, 86; id. Lael. 25, 96 et passim:

    d. ac tegere scelus,

    id. Sull. 31, 86; cf.

    with protegere,

    id. ib. 18, 50:

    justitiam,

    id. Lael. 7, 25:

    communem salutem,

    id. Rep. 1, 1; id. Mur. 2 fin. et saep.:

    locum,

    to preserve, maintain, id. Quint. 13, 43; cf.:

    vicem modo rhetoris atque poëtae,

    to sustain, Hor. S. 1, 10, 12:

    actorum partes,

    id. A. P. 194:

    aedes Vestae vix defensa est (sc. ab incendio),

    preserved, Liv. 26, 27.—
    (β).
    Aliquid (aliquem) ab aliquo:

    Aedui cum se suaque ab iis defendere non possent,

    Caes. B. G. 1, 11, 2:

    se a finitimis,

    id. ib. 2, 31, 5; id. B. C. 1, 75, 3; Sall. C. 45, 4 et saep.:

    Galliam omnem ab Ariovisti injuria,

    Caes. B. G. 1, 31 fin.; so,

    aliquem ab injuria,

    id. ib. 5, 20, 3; Sall. C. 35 fin.; cf. Caes. B. C. 1, 22, 5:

    se regnumque suum ab Romanorum avaritia,

    Sall. J. 49, 2:

    provinciam non modo a calamitate, sed etiam a metu calamitatis,

    Cic. de Imp. Pomp. 6, 14: Italiam a vastatione, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 15 fin.:

    vitam ab inimicorum audacia telisque,

    Cic. Mil. 2 fin.:

    libertatis causam ab regio praesidio,

    Liv. 39, 24 et saep.:

    teneras myrtos a frigore,

    Verg. E. 7, 6:

    frondes ab acutae vulnere falcis, a pecoris morsu,

    Ov. M. 9, 384 et saep.—
    (γ).
    With ab aliquo:

    quod et ab incendio lapis et ab ariete materia defendit,

    Caes. B. G. 7, 23, 5; so id. B. C. 1, 25 fin.; 3, 63, 7.—
    (δ).
    Aliquem (aliquid) contra, or adversus aliquem:

    me scio a te contra iniquos meos solere defendi,

    Cic. Fam. 11, 27, 7:

    sese adversus populum Romanum defendere,

    id. Phil. 1, 6, 13:

    me adversus Abrupolim,

    Liv. 42, 41, 10; Just. 2, 4, 32; Suet. Caes. 71; Liv. 5, 35, 4:

    auctoritatem contra invidiam,

    Cic. Phil, 8, 4; 13, 11; id. Fam. 5, 2, 6; id. Sest. 67, 141; 23, 51; 52, 111; id. Phil. 2, 18, 45.—
    (ε).
    Absol.:

    filii qui et sentire et defendere possent,

    Cic. Rosc. Am. 23, 64 fin.:

    cum jam defenderet nemo,

    Caes. B. G. 2, 33, 6:

    defendentibus civibus Romanis,

    id. B. C. 3, 40, 6; cf. in the abl. absol., id. B. G. 2, 12, 3; id. B. C. 3, 68 fin.; Cic. Lael. 25, 96 et saep.:

    quibus eae partes ad defendendum obvenerunt,

    Caes. B. G. 7, 81 fin.
    B.
    In partic.
    1.
    Of speech, to defend, support, maintain; to bring forward, allege in defence (so repeatedly in Cic.; elsewhere rare).
    (α).
    With acc.:

    (Carneades) nullam umquam in illis suis disputationibus rem defendit, quam non probarit,

    Cic. de Or. 2, 38 fin.; cf. id. Fam. 4, 14:

    me id maxime defendisse, ut, etc.,

    have chiefly striven for, id. Rosc. Am. 47; id. Verr. 2, 3, 37; 2, 5, 58.—
    (β).
    With acc. and inf.:

    gravissimeque et verissime defenditur, numquam aequitatem ab utilitate posse sejungi, etc.,

    Cic. Fin. 3, 21, 71; id. Verr. 2, 3, 90 fin.; id. Tull. 13, 32:

    ille nihil ex his sponte susceptum sed principi paruisse defendebat,

    Tac. A. 13, 43:

    sed id solitum esse fieri defendebat,

    Gell. 10, 19; so with verb pass. and inf., Cic. Inv. 2, 32 init.
    (γ).
    With a relative clause:

    (quae turpitudines) cur non cadant in sapientem, non est facile defendere,

    Cic. Fin. 2, 35, 117. —
    2.
    In the later jurid. Lat., to claim, vindicate, or prosecute at law:

    quia libertatem et hereditatem ex testamento sibi defendebat,

    Dig. 5, 3, 7:

    si patris mortem defendere necesse habuerit,

    i. e. legally to avenge his death, ib. 38, 2, 14, § 7; 48, 2, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > defendo

  • 3 defendo

    to defend, ward off, protect, shelter.

    Latin-English dictionary of medieval > defendo

  • 4 defensio

    dēfensĭo, ōnis, f. [defendo, no. II.], a defending, defence.
    I.
    Prop.:

    Remis cum spe defensionis studium propugnandi accessit,

    Caes. B. G. 2, 7, 2.—With gen. subj.:

    urbium,

    id. ib. 7, 23, 5; id. B. C. 2, 7 fin.:

    ad istam omnem orationem brevis est defensio,

    Cic. Cael. 4; id. Verr. 2, 3, 88; id. Mil. 6, 15:

    nostra propugnatio ac defensio dignitatis tuae,

    id. Fam. 1, 7, 2 et saep.— With gen. obj.:

    defensio criminis,

    Quint. 7, 4, 3:

    criminum,

    Liv. 38, 49, 6:

    sceleris,

    Just. 39, 2, 8.—
    B.
    Concr., a written defence, speech:

    defensionem Demosthenes legit,

    Plin. 7, 30, 31, § 110.—
    II.
    As jurid. t. t.
    a.
    The legal maintenance of a right:

    libertatis,

    Cod. Just. 1, 7, 18.—
    b.
    (Acc. to defendo, no. II. B. 2.) Legal prosecution, punishment of a crime:

    mortis,

    Dig. 29, 5, 1, § 25.

    Lewis & Short latin dictionary > defensio

  • 5 fendo

    fendo, ĕre [v. defendo, fustis], the primitive word of the compounds defendo, offendo, infensus, and infestus; cf. Prisc. p. 923 P.

    Lewis & Short latin dictionary > fendo

  • 6 protego

    prō-tĕgo, xi, ctum, 3, v. a., to cover before or in front, to cover over, cover, protect (class.; syn.: defendo, tutor).
    I.
    Lit.:

    tabernacula protecta hederā,

    Caes. B. C. 3, 96:

    rates cratibus ac pluteis,

    id. ib. 1, 25 fin.:

    aedes,

    to furnish with a projecting roof, Cic. Top. 4, 24:

    hunc scutis protegunt hostes,

    to cover, protect, Caes. B. G. 5, 43:

    se umbone,

    Just. 33, 2, 4:

    caput contra solem,

    Plin. 31, 11, 47, § 131:

    scutis protecti corpora longis,

    Verg. A. 8, 662:

    protegendi corporis memor,

    Liv. 2, 6.—
    B.
    In partic., to put up a shed, penthouse, or projecting roof (jurid. Lat.):

    hic in suo protexit,

    Dig. 9, 2, 29:

    jus proiciendi protegendive,

    ib. 8, 2, 1.—
    II.
    Trop.
    A.
    To cover or shield from danger, to defend, protect (rare and class.):

    jacentem et spoliatum defendo et protego,

    Cic. Sull. 18, 50:

    ad protegendum regem,

    Liv. 42, 15:

    viros optimos,

    Plin. Ep. 3, 9, 36; Tac. A. 1, 13 fin.:

    aliquem adversus criminantes,

    id. H. 2, 60:

    causam,

    Juv. 11, 32:

    Dominus exercituum proteget eos,

    Vulg. Zach. 9, 15. —
    2.
    Transf., to ward off, keep off:

    hiemes,

    Stat. S. 3, 1, 121.—
    B.
    To cover up, screen, conceal (very rare):

    nequitiam supercilio truci,

    Vell. 2, 100, 5:

    risu protectis insidiis,

    Just. 38, 1, 9:

    parricidii immunitatem metu majore,

    Quint. Decl. 8, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > protego

  • 7 castus

        castus adj. with comp. and sup.    [2 CAD-], morally pure, unpolluted, spotless, guiltless, virtuous: mentes: vita castissima: quis hoc adulescente castior? V.: populus frugi castusque, H.: se castos servare: castissima domus: signa, proofs of innocence, O.: res familiaris casta a cruore civili. — Plur m. as subst: probrum castis inferre. — Chaste, unpolluted, virtuous, continent: (mulieres) castiores: Minerva, H.: matres, V.: poeta, Ct.: ius matrimonii: voltus, O.—Pious, religious, holy, sacred: Aeneas, H.: sacerdotes, V.: qui castam contionem defendo, i. e. auspicato in loco: verbenae, H.: crines, O.: laurus, Tb.: nemus, Ta.— Free from avarice, disinterested: homo: castissimus homo.
    * * *
    I
    casta -um, castior -or -us, castissimus -a -um ADJ
    pure, moral; chaste, virtuous, pious; sacred; spotless; free from/untouched by
    II
    ceremonial state of abstinence; sexual abstinence on religious grounds

    Latin-English dictionary > castus

  • 8 dēfēnsiō

        dēfēnsiō ōnis, f    [defendo], a defending, defence: urbis, Cs.: defensionis locum relinquere: defensionem in novo consilio parare, S.: criminis: contra crimen: causae suae: scripta: pro Cornelio, N.: ad istam orationem brevis.
    * * *
    I
    defense/protection; act of defending; argument/justification in defense, excuse
    II
    legal maintenance of a right; legal prosecution, punishment

    Latin-English dictionary > dēfēnsiō

  • 9 dēfēnsō

        dēfēnsō āvī, ātus, āre, intens.    [defendo], to defend diligently, protect: alios ab hostibus, S.: umeros, O.: sua, Ta.: dum defensamus (sc. armentum), O.: defensantes, the guards, Ta.
    * * *
    defensare, defensavi, defensatus V TRANS
    defend/guard/protect against; act in defense against; ward off; avert constantly

    Latin-English dictionary > dēfēnsō

  • 10 dēfēnsor

        dēfēnsor ōris, m    [defendo], an averter, protector against: necis: calamitatum.— A defender, protector, advocate: quem defensorem paro, T.: tribuni defensores mei: illius, H.: culpae, apologist, Iu.: iuris: causae: oppidum vacuum ab defensoribus, without a garrison, Cs.: muros defensoribus nudare, L. — Fig., of things, plur, the guards (sublicae) of a bridge, Cs.: nec defensoribus istis Tempus eget (sc. telis), V.
    * * *
    defender/protector; supporter/champion/apologist; defendant; defense advocate

    Latin-English dictionary > dēfēnsor

  • 11 ab

    ăb, ā, abs, prep. with abl. This IndoEuropean particle (Sanscr. apa or ava, Etr. av, Gr. upo, Goth. af, Old Germ. aba, New Germ. ab, Engl. of, off) has in Latin the following forms: ap, af, ab (av), au-, a, a; aps, abs, as-. The existence of the oldest form, ap, is proved by the oldest and best MSS. analogous to the prep. apud, the Sanscr. api, and Gr. epi, and by the weakened form af, which, by the rule of historical grammar and the nature of the Latin letter f, can be derived only from ap, not from ab. The form af, weakened from ap, also very soon became obsolete. There are but five examples of it in inscriptions, at the end of the sixth and in the course of the seventh century B. C., viz.:

    AF VOBEIS,

    Inscr. Orell. 3114;

    AF MVRO,

    ib. 6601;

    AF CAPVA,

    ib. 3308;

    AF SOLO,

    ib. 589;

    AF LYCO,

    ib. 3036 ( afuolunt =avolant, Paul. ex Fest. p. 26 Mull., is only a conjecture). In the time of Cicero this form was regarded as archaic, and only here and there used in account-books; v. Cic. Or. 47, 158 (where the correct reading is af, not abs or ab), and cf. Ritschl, Monum. Epigr. p. 7 sq.—The second form of this preposition, changed from ap, was ab, which has become the principal form and the one most generally used through all periods—and indeed the only oue used before all vowels and h; here and there also before some consonants, particularly l, n, r, and s; rarely before c, j, d, t; and almost never before the labials p, b, f, v, or before m, such examples as ab Massiliensibus, Caes. B. C. 1, 35, being of the most rare occurrence.—By changing the b of ab through v into u, the form au originated, which was in use only in the two compounds aufero and aufugio for abfero, ab-fugio; aufuisse for afuisse, in Cod. Medic. of Tac. A. 12, 17, is altogether unusual. Finally, by dropping the b of ab, and lengthening the a, ab was changed into a, which form, together with ab, predominated through all periods of the Latin language, and took its place before all consonants in the later years of Cicero, and after him almoet exclusively.—By dropping the b without lengthening the a, ab occurs in the form a- in the two compounds a-bio and a-perio, q. v.—On the other hand, instead of reducing ap to a and a, a strengthened collateral form, aps, was made by adding to ap the letter s (also used in particles, as in ex, mox, vix). From the first, aps was used only before the letters c, q, t, and was very soon changed into abs (as ap into ab):

    abs chorago,

    Plaut. Pers. 1, 3, 79 (159 Ritschl):

    abs quivis,

    Ter. Ad. 2, 3, 1:

    abs terra,

    Cato, R. R. 51;

    and in compounds: aps-cessero,

    Plaut. Trin. 3, 1, 24 (625 R.); id. ib. 3, 2, 84 (710 R): abs-condo, abs-que, abs-tineo, etc. The use of abs was confined almost exclusively to the combination abs te during the whole ante-classic period, and with Cicero till about the year 700 A. U. C. (=B. C. 54). After that time Cicero evidently hesitates between abs te and a te, but during the last five or six years of his life a te became predominant in all his writings, even in his letters; consequently abs te appears but rarely in later authors, as in Liv. 10, 19, 8; 26, 15, 12;

    and who, perhaps, also used abs conscendentibus,

    id. 28, 37, 2; v. Drakenb. ad. h. l. (Weissenb. ab).—Finally abs, in consequence of the following p, lost its b, and became ds- in the three compounds aspello, as-porto, and as-pernor (for asspernor); v. these words.—The late Lat. verb abbrevio may stand for adbrevio, the d of ad being assimilated to the following b.The fundamental signification of ab is departure from some fixed point (opp. to ad. which denotes motion to a point).
    I.
    In space, and,
    II.
    Fig., in time and other relations, in which the idea of departure from some point, as from source and origin, is included; Engl. from, away from, out of; down from; since, after; by, at, in, on, etc.
    I.
    Lit., in space: ab classe ad urbem tendunt, Att. ap. Non. 495, 22 (Trag. Rel. p. 177 Rib.):

    Caesar maturat ab urbe proficisci,

    Caes. B. G. 1, 7:

    fuga ab urbe turpissima,

    Cic. Att. 7, 21:

    ducite ab urbe domum, ducite Daphnim,

    Verg. E. 8, 68. Cicero himself gives the difference between ab and ex thus: si qui mihi praesto fuerit cum armatis hominibus extra meum fundum et me introire prohibuerit, non ex eo, sed ab ( from, away from) eo loco me dejecerit....Unde dejecti Galli? A Capitolio. Unde, qui cum Graccho fucrunt? Ex Capitolio, etc., Cic. Caecin. 30, 87; cf. Diom. p. 408 P., and a similar distinction between ad and in under ad.—Ellipt.: Diogenes Alexandro roganti, ut diceret, si quid opus esset: Nunc quidem paululum, inquit, a sole, a little out of the sun, Cic. Tusc. 5, 32, 92. —Often joined with usque:

    illam (mulierem) usque a mari supero Romam proficisci,

    all the way from, Cic. Clu. 68, 192; v. usque, I.—And with ad, to denote the space passed over: siderum genus ab ortu ad occasum commeant, from... to, Cic. N. D. 2, 19 init.; cf. ab... in:

    venti a laevo latere in dextrum, ut sol, ambiunt,

    Plin. 2, 47, 48, § 128.
    b.
    Sometimes with names of cities and small islands, or with domus (instead of the usual abl.), partie., in militnry and nautieal language, to denote the marching of soldiers, the setting out of a flcet, or the departure of the inhabitants from some place:

    oppidum ab Aenea fugiente a Troja conditum,

    Cic. Verr. 2, 4, 33:

    quemadmodum (Caesar) a Gergovia discederet,

    Caes. B. G. 7, 43 fin.; so id. ib. 7, 80 fin.; Sall. J. 61; 82; 91; Liv. 2, 33, 6 al.; cf.:

    ab Arimino M. Antonium cum cohortibus quinque Arretium mittit,

    Caes. B. C. 1, 11 fin.; and:

    protinus a Corfinio in Siciliam miserat,

    id. ib. 1, 25, 2:

    profecti a domo,

    Liv. 40, 33, 2;

    of setting sail: cum exercitus vestri numquam a Brundisio nisi hieme summa transmiserint,

    Cic. Imp. Pomp. 12, 32; so id. Fam. 15, 3, 2; Caes. B. C. 3, 23; 3, 24 fin.:

    classe qua advecti ab domo fuerant,

    Liv. 8, 22, 6;

    of citizens: interim ab Roma legatos venisse nuntiatum est,

    Liv. 21, 9, 3; cf.:

    legati ab Orico ad M. Valerium praetorem venerunt,

    id. 24, 40, 2.
    c.
    Sometimes with names of persons or with pronouns: pestem abige a me, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 28, 89 (Trag. v. 50 Vahl.):

    Quasi ad adulescentem a patre ex Seleucia veniat,

    Plaut. Trin. 3, 3, 41; cf.:

    libertus a Fuflis cum litteris ad Hermippum venit,

    Cic. Fl. 20, 47:

    Nigidium a Domitio Capuam venisse,

    id. Att. 7, 24:

    cum a vobis discessero,

    id. Sen. 22:

    multa merces tibi defluat ab Jove Neptunoque,

    Hor. C. 1, 28, 29 al. So often of a person instead of his house, lodging, etc.: videat forte hic te a patre aliquis exiens, from the father, i. e. from his house, Ter. Heaut. 2, 2, 6:

    so a fratre,

    id. Phorm. 5, 1, 5:

    a Pontio,

    Cic. Att. 5, 3 fin.:

    ab ea,

    Ter. And. 1, 3, 21; and so often: a me, a nobis, a se, etc., from my, our, his house, etc., Plaut. Stich. 5, 1, 7; Ter. Heaut. 3, 2, 50; Cic. Att. 4, 9, 1 al.
    B.
    Transf., without the idea of motion. To designate separation or distance, with the verbs abesse, distare, etc., and with the particles longe, procul, prope, etc.
    1.
    Of separation:

    ego te afuisse tam diu a nobis dolui,

    Cic. Fam. 2, 1, 2:

    abesse a domo paulisper maluit,

    id. Verr. 2, 4, 18, § 39:

    tum Brutus ab Roma aberat,

    Sall. C. 40, 5:

    absint lacerti ab stabulis,

    Verg. G. 4, 14.—
    2.
    Of distance:

    quot milia fundus suus abesset ab urbe,

    Cic. Caecin. 10, 28; cf.:

    nos in castra properabamus, quae aberant bidui,

    id. Att. 5, 16 fin.; and:

    hic locus aequo fere spatio ab castris Ariovisti et Caesaris aberat,

    Caes. B. G. 1, 43, 1:

    terrae ab hujusce terrae, quam nos incolimus, continuatione distantes,

    Cic. N. D. 2, 66, 164:

    non amplius pedum milibus duobus ab castris castra distabant,

    Caes. B. C. 1, 82, 3; cf. id. lb. 1, 3, 103.—With adverbs: annos multos longinque ab domo bellum gerentes, Enn. ap. Non. 402, 3 (Trag. v. 103 Vahl.):

    cum domus patris a foro longe abesset,

    Cic. Cael. 7, 18 fin.; cf.:

    qui fontes a quibusdam praesidiis aberant longius,

    Caes. B. C. 3, 49, 5:

    quae procul erant a conspectu imperii,

    Cic. Agr. 2, 32, 87; cf.:

    procul a castris hostes in collibus constiterunt,

    Caes. B. G. 5, 17, 1; and:

    tu procul a patria Alpinas nives vides,

    Verg. E. 10, 46 (procul often also with simple abl.;

    v. procul): cum esset in Italia bellum tam prope a Sicilia, tamen in Sicilia non fuit,

    Cic. Verr. 2, 5, 2, § 6; cf.:

    tu apud socrum tuam prope a meis aedibus sedebas,

    id. Pis. 11, 26; and:

    tam prope ab domo detineri,

    id. Verr. 2, 2, 3, § 6.—So in Caesar and Livy, with numerals to designate the measure of the distance:

    onerariae naves, quae ex eo loco ab milibus passuum octo vento tenebatur,

    eight miles distant, Caes. B. G. 4, 22, 4; and without mentioning the terminus a quo: ad castra contenderunt, et ab milibus passunm minus duobus castra posuerunt, less than two miles off or distant, id. ib. 2, 7, 3; so id. ib. 2, 5, 32; 6, 7, 3; id. B. C. 1, 65; Liv. 38, 20, 2 (for which:

    duo milia fere et quingentos passus ab hoste posuerunt castra,

    id. 37, 38, 5). —
    3.
    To denote the side or direction from which an object is viewed in its local relations,=a parte, at, on, in: utrum hacin feriam an ab laeva latus? Enn. ap. Plaut. Cist. 3, 10 (Trag. v. 38 Vahl.); cf.:

    picus et cornix ab laeva, corvos, parra ab dextera consuadent,

    Plaut. As. 2, 1, 12: clamore ab ea parte audito. on this side, Caes. B. G. 3, 26, 4: Gallia Celtica attingit ab Sequanis et Helvetiis flumen Rhenum, on the side of the Sequani, i. e. their country, id. ib. 1, 1, 5:

    pleraque Alpium ab Italia sicut breviora ita arrectiora sunt,

    on the Italian side, Liv. 21, 35, 11:

    non eadem diligentia ab decumuna porta castra munita,

    at the main entrance, Caes. B. G. 3, 25 fin.:

    erat a septentrionibus collis,

    on the north, id. ib. 7, 83, 2; so, ab oriente, a meridie, ab occasu; a fronte, a latere, a tergo, etc. (v. these words).
    II.
    Fig.
    A.
    In time.
    1.
    From a [p. 3] point of time, without reference to the period subsequently elapsed. After:

    Exul ab octava Marius bibit,

    Juv. 1,40:

    mulieres jam ab re divin[adot ] adparebunt domi,

    immediately after the sucrifice, Plaut. Poen. 3, 3, 4:

    Caesar ab decimae legionis cohortatione ad dextrum cornu profectus,

    Caes. B. G. 2, 25, 1:

    ab hac contione legati missi sunt,

    immediately after, Liv. 24, 22, 6; cf. id. 28, 33, 1; 40, 47, 8; 40, 49, 1 al.:

    ab eo magistratu,

    after this office, Sall. J. 63, 5:

    a summa spe novissima exspectabat,

    after the greatest hope, Tac. A. 6, 50 fin. —Strengthened by the adverbs primum, confestim, statim, protinus, or the adj. recens, immediately after, soon after:

    ut primum a tuo digressu Romam veni,

    Cic. Att. 1, 5, 4; so Suet. Tib. 68:

    confestim a proelio expugnatis hostium castris,

    Liv. 30, 36, 1:

    statim a funere,

    Suet. Caes. 85;

    and followed by statim: ab itinere statim,

    id. ib. 60:

    protinus ab adoptione,

    Vell. 2, 104, 3:

    Homerus qui recens ab illorum actate fuit,

    soon after their time, Cic. N. D. 3, 5; so Varr. R. R. 2, 8, 2; Verg. A. 6, 450 al. (v. also primum, confestim, etc.).—

    Sometimes with the name of a person or place, instead of an action: ibi mihi tuae litterae binae redditae sunt tertio abs te die,

    i. e. after their departure from you, Cic. Att. 5, 3, 1: in Italiam perventum est quinto mense a Carthagine Nov[adot ], i. e. after leaving (=postquam a Carthagine profecti sunt), Liv. 21, 38, 1:

    secundo Punico (bello) Scipionis classis XL. die a securi navigavit,

    i. e. after its having been built, Plin. 16, 39, 74, § 192. —Hence the poct. expression: ab his, after this (cf. ek toutôn), i. e. after these words, hereupon, Ov. M. 3, 273; 4, 329; 8, 612; 9, 764.
    2.
    With reference to a subsequent period. From, since, after:

    ab hora tertia bibebatur,

    from the third hour, Cic. Phil. 2, 41:

    infinito ex tempore, non ut antea, ab Sulla et Pompeio consulibus,

    since the consulship of, id. Agr. 2, 21, 56:

    vixit ab omni aeternitate,

    from all eternity, id. Div. 1, 51, 115:

    cum quo a condiscipulatu vivebat conjunctissime,

    Nep. Att. 5, 3:

    in Lycia semper a terrae motu XL. dies serenos esse,

    after an earthquake, Plin. 2, 96, 98, § 211 al.:

    centesima lux est haec ab interitu P. Clodii,

    since the death of, Cic. Mil. 35, 98; cf.:

    cujus a morte quintus hic et tricesimus annus est,

    id. Sen. 6, 19; and:

    ab incenso Capitolio illum esse vigesumiun annum,

    since, Sall. C. 47, 2:

    diebus triginta, a qua die materia caesa est,

    Caes. B. C. 1, 36.—Sometimes joined with usque and inde:

    quod augures omnes usque ab Romulo decreverunt,

    since the time of, Cic. Vat. 8, 20:

    jam inde ab infelici pugna ceciderant animi,

    from the very beginning of, Liv. 2, 65 fin. —Hence the adverbial expressions ab initio, a principio, a primo, at, in, or from the beginning, at first; v. initium, principium, primus. Likewise ab integro, anew, afresh; v. integer.—Ab... ad, from (a time)... to:

    ab hora octava ad vesperum secreto collocuti sumus,

    Cic. Att. 7, 8, 4; cf.:

    cum ab hora septima ad vesperum pugnatum sit,

    Caes. B. G. 1, 26, 2; and:

    a quo tempore ad vos consules anni sunt septingenti octoginta unus,

    Vell. 1, 8, 4; and so in Plautus strengthened by usque:

    pugnata pugnast usque a mane ad vesperum,

    from morning to evening, Plaut. Am. 1, 1, 97; id. Most. 3, 1, 3; 3, 2, 80.—Rarely ab... in: Romani ab sole orto in multum diei stetere in acie, from... till late in the day, Liv. 27, 2, 9; so Col. 2, 10, 17; Plin. 2, 31, 31, § 99; 2, 103, 106, § 229; 4, 12, 26, § 89.
    b.
    Particularly with nouns denoting a time of life:

    qui homo cum animo inde ab ineunte aetate depugnat suo,

    from an early age, from early youth, Plaut. Trin. 2, 2, 24; so Cic. Off. 2, 13, 44 al.:

    mihi magna cum co jam inde a pueritia fuit semper famillaritas,

    Ter. Heaut. 1, 2, 9; so,

    a pueritia,

    Cic. Tusc. 2, 11, 27 fin.; id. Fam. 5, 8, 4:

    jam inde ab adulescentia,

    Ter. Ad. 1, 1, 16:

    ab adulescentia,

    Cic. Rep. 2, 1:

    jam a prima adulescentia,

    id. Fam. 1, 9, 23:

    ab ineunte adulescentia,

    id. ib. 13, 21, 1; cf.

    followed by ad: usque ad hanc aetatem ab incunte adulescentia,

    Plaut. Trin. 2, 2, 20:

    a primis temporibus aetatis,

    Cic. Fam. 4, 3, 3:

    a teneris unguiculis,

    from childhood, id. ib. 1, 6, 2:

    usque a toga pura,

    id. Att. 7, 8, 5:

    jam inde ab incunabulis,

    Liv. 4, 36, 5:

    a prima lanugine,

    Suet. Oth. 12:

    viridi ab aevo,

    Ov. Tr. 4, 10, 17 al.;

    rarely of animals: ab infantia,

    Plin. 10, 63, 83, § 182.—Instead of the nom. abstr. very often (like the Greek ek paioôn, etc.) with concrete substantives: a pucro, ab adulescente, a parvis, etc., from childhood, etc.:

    qui olim a puero parvulo mihi paedagogus fuerat,

    Plaut. Merc. 1, 1, 90; so,

    a pausillo puero,

    id. Stich. 1, 3, 21:

    a puero,

    Cic. Ac. 2, 36, 115; id. Fam. 13, 16, 4 (twice) al.:

    a pueris,

    Cic. Tusc. 1, 24, 57; id. de Or. 1, 1, 2 al.:

    ab adulescente,

    id. Quint. 3, 12:

    ab infante,

    Col. 1, 8, 2:

    a parva virgine,

    Cat. 66, 26 al. —Likewise and in the same sense with adject.: a parvo, from a little child, or childhood, Liv. 1, 39, 6 fin.; cf.:

    a parvis,

    Ter. And. 3, 3, 7; Cic. Leg. 2, 4, 9:

    a parvulo,

    Ter. And. 1, 1, 8; id. Ad. 1, 1, 23; cf.:

    ab parvulis,

    Caes. B. G. 6, 21, 3:

    ab tenero,

    Col. 5, 6, 20;

    and rarely of animals: (vacca) a bima aut trima fructum ferre incipit,

    Varr. R. R. 2, 1, 13.
    B.
    In other relations in which the idea of going forth, proceeding, from something is included.
    1.
    In gen. to denote departure, separation, deterring, avoiding, intermitting, etc., or distance, difference, etc., of inanimate or abstract things. From: jus atque aecum se a malis spernit procul, Enn. ap. Non. 399, 10 (Trag. v. 224 Vahl.):

    suspitionem et culpam ut ab se segregent,

    Plaut. Trin. 1, 2, 42:

    qui discessum animi a corpore putent esse mortem,

    Cic. Tusc. 1, 9, 18:

    hic ab artificio suo non recessit,

    id. ib. 1, 10, 20 al.:

    quod si exquiratur usque ab stirpe auctoritas,

    Plaut. Trin. 1, 2, 180:

    condicionem quam ab te peto,

    id. ib. 2, 4, 87; cf.:

    mercedem gloriae flagitas ab iis, quorum, etc.,

    Cic. Tusc. 1, 15, 34:

    si quid ab illo acceperis,

    Plaut. Trin. 2, 2, 90:

    quae (i. e. antiquitas) quo propius aberat ab ortu et divina progenie,

    Cic. Tusc. 1, 12, 26:

    ab defensione desistere,

    Caes. B. C. 2, 12, 4:

    ne quod tempus ab opere intermitteretur,

    id. B. G. 7, 24, 2:

    ut homines adulescentis a dicendi studio deterream,

    Cic. de Or. 1, 25, 117, etc.—Of distance (in order, rank, mind, or feeling):

    qui quartus ab Arcesila fuit,

    the fourth in succession from, Cic. Ac. 1, 12, 46:

    tu nunc eris alter ab illo,

    next after him, Verg. E. 5, 49; cf.:

    Aiax, heros ab Achille secundus,

    next in rank to, Hor. S. 2, 3, 193:

    quid hoc ab illo differt,

    from, Cic. Caecin. 14, 39; cf.:

    hominum vita tantum distat a victu et cultu bestiarum,

    id. Off. 2, 4, 15; and:

    discrepare ab aequitate sapientiam,

    id. Rep. 3, 9 fin. (v. the verbs differo, disto, discrepo, dissideo, dissentio, etc.):

    quae non aliena esse ducerem a dignitate,

    Cic. Fam. 4, 7:

    alieno a te animo fuit,

    id. Deiot. 9, 24 (v. alienus). —So the expression ab re (qs. aside from the matter, profit; cf. the opposite, in rem), contrary to one's profit, to a loss, disadvantageous (so in the affirmative very rare and only ante-class.):

    subdole ab re consulit,

    Plaut. Trin. 2, 1, 12; cf. id. Capt. 2, 2, 88; more frequently and class. (but not with Cicero) in the negative, non, haud, ab re, not without advantage or profit, not useless or unprofitable, adcantageous:

    haut est ab re aucupis,

    Plaut. As. 1, 3, 71:

    non ab re esse Quinctii visum est,

    Liv. 35, 32, 6; so Plin. 27, 8, 35; 31, 3, 26; Suet. Aug. 94; id. Dom. 11; Gell. 18, 14 fin.; App. Dogm. Plat. 3, p. 31, 22 al. (but in Ter. Ad. 5, 3, 44, ab re means with respect to the money matter).
    2.
    In partic.
    a.
    To denote an agent from whom an action proceeds, or by whom a thing is done or takes place. By, and in archaic and solemn style, of. So most frequently with pass. or intrans. verbs with pass. signif., when the active object is or is considered as a living being: Laudari me abs te, a laudato viro, Naev. ap. Cic. Tusc. 4, 31, 67: injuria abs te afficior, Enn. ap. Auct. Her. 2, 24, 38:

    a patre deductus ad Scaevolam,

    Cic. Lael. 1, 1:

    ut tamquam a praesentibus coram haberi sermo videretur,

    id. ib. 1, 3:

    disputata ab eo,

    id. ib. 1, 4 al.:

    illa (i. e. numerorum ac vocum vis) maxime a Graecia vetere celebrata,

    id. de Or. 3, 51, 197:

    ita generati a natura sumus,

    id. Off. 1, 29, 103; cf.:

    pars mundi damnata a rerum natura,

    Plin. 4, 12, 26, § 88:

    niagna adhibita cura est a providentia deorum,

    Cic. N. D. 2, 51 al. —With intrans. verbs:

    quae (i. e. anima) calescit ab eo spiritu,

    is warmed by this breath, Cic. N. D. 2, 55, 138; cf. Ov. M. 1, 417: (mare) qua a sole collucet, Cic. Ac. 2, 105:

    salvebis a meo Cicerone,

    i. e. young Cicero sends his compliments to you, id. Att. 6, 2 fin.:

    a quibus (Atheniensibus) erat profectus,

    i. e. by whose command, Nep. Milt. 2, 3:

    ne vir ab hoste cadat,

    Ov. H. 9, 36 al. —A substantive or adjective often takes the place of the verb (so with de, q. v.):

    levior est plaga ab amico quam a debitore,

    Cic. Fam. 9, 16, 7; cf.:

    a bestiis ictus, morsus, impetus,

    id. Off. 2, 6, 19:

    si calor est a sole,

    id. N. D. 2, 52:

    ex iis a te verbis (for a te scriptis),

    id. Att. 16, 7, 5:

    metu poenae a Romanis,

    Liv. 32, 23, 9:

    bellum ingens a Volscis et Aequis,

    id. 3, 22, 2:

    ad exsolvendam fldem a consule,

    id. 27, 5, 6.—With an adj.:

    lassus ab equo indomito,

    Hor. S. 2, 2, 10:

    Murus ab ingenic notior ille tuo,

    Prop. 5, 1, 126:

    tempus a nostris triste malis,

    time made sad by our misfortunes, Ov. Tr. 4, 3, 36.—Different from per:

    vulgo occidebantur: per quos et a quibus?

    by whom and upon whose orders? Cic. Rosc. Am. 29, 80 (cf. id. ib. 34, 97: cujus consilio occisus sit, invenio; cujus manu sit percussus, non laboro); so,

    ab hoc destitutus per Thrasybulum (i. e. Thrasybulo auctore),

    Nep. Alc. 5, 4.—Ambiguity sometimes arises from the fact that the verb in the pass. would require ab if used in the active:

    si postulatur a populo,

    if the people demand it, Cic. Off. 2, 17, 58, might also mean, if it is required of the people; on the contrary: quod ab eo (Lucullo) laus imperatoria non admodum exspectabatur, not since he did not expect military renown, but since they did not expect military renown from him, Cic. Ac. 2, 1, 2, and so often; cf. Rudd. II. p. 213. (The use of the active dative, or dative of the agent, instead of ab with the pass., is well known, Zumpt, § 419. It is very seldom found in prose writers of the golden age of Roman liter.; with Cic. sometimes joined with the participles auditus, cognitus, constitutus, perspectus, provisus, susceptus; cf. Halm ad Cic. Imp. Pomp. 24, 71, and ad ejusdem, Cat. 1, 7 fin.; but freq. at a later period; e. g. in Pliny, in Books 2-4 of H. N., more than twenty times; and likewise in Tacitus seventeen times. Vid. the passages in Nipperd. ad Tac. A. 2, 49.) Far more unusual is the simple abl. in the designation of persons:

    deseror conjuge,

    Ov. H. 12, 161; so id. ib. 5, 75; id. M. 1, 747; Verg. A. 1, 274; Hor. C. 2, 4, 9; 1, 6, 2;

    and in prose,

    Quint. 3, 4, 2; Sen. Contr. 2, 1; Curt. 6, 7, 8; cf. Rudd. II. p. 212; Zumpt ad Quint. V. p. 122 Spalding.—Hence the adverbial phrase a se=uph heautou, sua sponte, of one's own uccord, spontaneously:

    ipsum a se oritur et sua sponte nascitur,

    Cic. Fin. 2, 24, 78:

    (urna) ab se cantat quoja sit,

    Plaut. Rud. 2, 5, 21 (al. eapse; cf. id. Men. 1, 2, 66); so Col. 11, 1, 5; Liv. 44, 33, 6.
    b.
    With names of towns to denote origin, extraction, instead of gentile adjectives. From, of:

    pastores a Pergamide,

    Varr. R. R. 2, 2, 1:

    Turnus ab Aricia,

    Liv. 1, 50, 3 (for which Aricinus, id. 1, 51, 1):

    obsides dant trecentos principum a Cora atque Pometia liberos,

    Liv. 2, 22, 2; and poet.: O longa mundi servator ab Alba, Auguste, thou who art descended from the old Alban race of kings (=oriundus, or ortus regibus Albanis), Prop. 5, 6, 37.
    c.
    In giving the etymology of a name: eam rem (sc. legem, Gr. nomon) illi Graeco putant nomine a suum cuique tribuendo appellatam, ego nostro a legendo, Cic. Leg. 1, 6, 19: annum intervallum regni fuit: id ab re... interregnum appellatum, Liv. 1, 17, 6:

    (sinus maris) ab nomine propinquae urbis Ambracius appellatus,

    id. 38, 4, 3; and so Varro in his Ling. Lat., and Pliny, in Books 1-5 of H. N., on almost every page. (Cf. also the arts. ex and de.)
    d.
    With verbs of beginning and repeating: a summo bibere, in Plaut. to drink in succession from the one at the head of the table:

    da, puere, ab summo,

    Plaut. As. 5, 2, 41; so,

    da ab Delphio cantharum circum, id Most. 1, 4, 33: ab eo nobis causa ordienda est potissimum,

    Cic. Leg. 1, 7, 21:

    coepere a fame mala,

    Liv. 4, 12, 7:

    cornicem a cauda de ovo exire,

    tail-foremost, Plin. 10, 16, 18:

    a capite repetis, quod quaerimus,

    Cic. Leg. 1, 6, 18 al.
    e.
    With verbs of freeing from, defending, or protecting against any thing:

    a foliis et stercore purgato,

    Cato, R. R. 65 (66), 1:

    tantumne ab re tuast oti tibi?

    Ter. Heaut. 1, [p. 4] 1, 23; cf.:

    Saguntini ut a proeliis quietem habuerant,

    Liv. 21, 11, 5:

    expiandum forum ab illis nefarii sceleris vestigiis,

    Cic. Rab. Perd. 4, 11:

    haec provincia non modo a calamitate, sed etiam a metu calamitatis est defendenda,

    id. Imp. Pomp. 6, 14 (v. defendo):

    ab incendio urbem vigiliis munitam intellegebat,

    Sall. C. 32:

    ut neque sustinere se a lapsu possent,

    Liv. 21, 35, 12:

    ut meam domum metueret atque a me ipso caveret,

    Cic. Sest. 64, 133.
    f.
    With verbs of expecting, fearing, hoping, and the like, ab =a parte, as, Cic. Att. 9, 7, 4: cum eadem metuam ab hac parte, since I fear the same from this side; hence, timere, metuere ab aliquo, not, to be afraid of any one, but, to fear something (proceeding from) from him:

    el metul a Chryside,

    Ter. And. 1, 1, 79; cf.:

    ab Hannibale metuens,

    Liv. 23, 36; and:

    metus a praetore,

    id. 23, 15, 7;

    v. Weissenb. ad h. l.: a quo quidem genere, judices, ego numquam timui,

    Cic. Sull. 20, 59:

    postquam nec ab Romanis robis ulla est spes,

    you can expect nothing from the Romans, Liv. 21, 13, 4.
    g.
    With verbs of fastening and holding:

    funiculus a puppi religatus,

    Cic. Inv. 2, 51, 154:

    cum sinistra capillum ejus a vertice teneret,

    Q. Cic. Pet. Cons. 3.
    h.
    Ulcisci se ab aliquo, to take vengeance on one:

    a ferro sanguis humanus se ulciscitur,

    Plin. 34, 14, 41 fin.
    i.
    Cognoscere ab aliqua re to knoio or learn by means of something (different from ab aliquo, to learn from some one):

    id se a Gallicis armis atque insignibus cognovisse,

    Caes. B. G. 1, 22.
    j.
    Dolere, laborare, valere ab, instead of the simple abl.:

    doleo ab animo, doleo ab oculis, doleo ab aegritudine,

    Plaut. Cist. 1, 1, 62:

    a morbo valui, ab animo aeger fui,

    id. Ep. 1, 2, 26; cf. id. Aul. 2, 2, 9:

    a frigore et aestu ne quid laborent,

    Varr. R. R. 2, 2, 17; so,

    a frigore laborantibus,

    Plin. 32, 10, 46, § 133; cf.:

    laborare ab re frumentaria,

    Caes. B. G. 7, 10, 1; id. B. C. 3, 9; v. laboro.
    k.
    Where verbs and adjectives are joined with ab, instead of the simple abl., ab defines more exactly the respect in which that which is expressed by the verb or adj. is to be understood, in relation to, with regard to, in respect to, on the part of:

    ab ingenio improbus,

    Plaut. Truc. 4, 3, 59:

    a me pudica'st,

    id. Curc. 1, 1, 51:

    orba ab optimatibus contio,

    Cic. Fl. 23, 54; ro Ov. H. 6,156: securos vos ab hac parte reddemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24 fin. (v. securus):

    locus copiosus a frumento,

    Cic. Att. 5, 18, 2; cf.:

    sumus imparati cum a militibas tum a pecunia,

    id. ib. 7, 15 fin.:

    ille Graecus ab omni laude felicior,

    id. Brut. 16, 63:

    ab una parte haud satis prosperuin,

    Liv. 1, 32, 2 al.;

    so often in poets ab arte=arte,

    artfully, Tib. 1, 5, 4; 1, 9, 66; Ov. Am. 2, 4, 30.
    l.
    In the statement of the motive instead of ex, propter, or the simple abl. causae, from, out of, on account of, in consequence of: ab singulari amore scribo, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, B fin.:

    linguam ab irrisu exserentem,

    thrusting out the tongue in derision, Liv. 7, 10, 5:

    ab honore,

    id. 1, 8; so, ab ira, a spe, ab odio, v. Drak. ad Liv. 24, 30, 1: 26, 1, 3; cf. also Kritz and Fabri ad Sall. J. 31, 3, and Fabri ad Liv. 21, 36, 7.
    m.
    Especially in the poets instead of the gen.:

    ab illo injuria,

    Ter. And. 1, 1, 129:

    fulgor ab auro,

    Lucr. 2, 5:

    dulces a fontibus undae,

    Verg. G. 2, 243.
    n.
    In indicating a part of the whole, for the more usual ex, of, out of:

    scuto ab novissimis uni militi detracto,

    Caes. B. G. 2, 25, 1:

    nonnuill ab novissimis,

    id. ib.; Cic. Sest. 65, 137; cf. id. ib. 59 fin.: a quibus (captivis) ad Senatum missus (Regulus).
    o.
    In marking that from which any thing proceeds, and to which it belongs:

    qui sunt ab ea disciplina,

    Cic. Tusc. 2, 3, 7:

    ab eo qui sunt,

    id. Fin. 4, 3, 7:

    nostri illi a Platone et Aristotele aiunt,

    id. Mur. 30, 63 (in imitation of oi upo tinos).
    p.
    To designate an office or dignity (with or without servus; so not freq. till after the Aug. period;

    in Cic. only once): Pollex, servus a pedibus meus,

    one of my couriers, Cic. Att. 8, 5, 1; so,

    a manu servus,

    a secretary, Suet. Caes. 74: Narcissum ab eplstulis ( secretary) et Pallantem a rationibus ( accountant), id. Claud. 28; and so, ab actis, ab admissione, ab aegris, ab apotheca, ab argento, a balneis, a bibliotheca, a codicillis, a jumentis, a potione, etc. (v. these words and Inscr. Orell. vol. 3, Ind. xi. p. 181 sq.).
    q.
    The use of ab before adverbs is for the most part peculiar to later Latinity:

    a peregre,

    Vitr. 5, 7 (6), 8:

    a foris,

    Plin. 17, 24, 37; Vulg. Gen, 7, 16; ib. Matt. 23, 27:

    ab intus,

    ib. ib. 7, 15:

    ab invicem,

    App. Herb. 112; Vulg. Matt. 25, 32; Cypr. Ep. 63, 9: Hier. Ep. 18:

    a longe,

    Hyg. Fab. 257; Vulg. Gen. 22, 4; ib. Matt. 26, 58:

    a modo,

    ib. ib. 23, 39;

    Hier. Vit. Hilar.: a nune,

    Vulg. Luc. 1, 48:

    a sursum,

    ib. Marc. 15, 38.
    a.
    Ab is not repeated like most other prepositions (v. ad, ex, in, etc.) with pron. interrog. or relat. after subst. and pron. demonstr. with ab:

    Arsinoen, Stratum, Naupactum...fateris ab hostibus esse captas. Quibus autem hostibus? Nempe iis, quos, etc.,

    Cic. Pis. 37, 91:

    a rebus gerendis senectus abstrahit. Quibus? An iis, quae in juventute geruntur et viribus?

    id. Sen. 6:

    a Jove incipiendum putat. Quo Jove?

    id. Rep. 1, 36, 56:

    res publica, quascumque vires habebit, ab iis ipsis, quibus tenetur, de te propediem impetrabit,

    id. Fam. 4, 13, 5.—
    b.
    Ab in Plantus is once put after the word which it governs: quo ab, As. 1, 1, 106.—
    c.
    It is in various ways separated from the word which it governs:

    a vitae periculo,

    Cic. Brut. 91, 313:

    a nullius umquam me tempore aut commodo,

    id. Arch. 6, 12:

    a minus bono,

    Sall. C. 2, 6:

    a satis miti principio,

    Liv. 1, 6, 4:

    damnis dives ab ipsa suis,

    Ov. H. 9, 96; so id. ib. 12, 18; 13, 116.—
    d.
    The poets join a and que, making aque; but in good prose que is annexed to the following abl. (a meque, abs teque, etc.):

    aque Chao,

    Verg. G. 4, 347:

    aque mero,

    Ov. M. 3, 631:

    aque viro,

    id. H. 6, 156:

    aque suis,

    id. Tr. 5, 2, 74 al. But:

    a meque,

    Cic. Fam. 2, 16, 1:

    abs teque,

    id. Att. 3, 15, 4:

    a teque,

    id. ib. 8, 11, §

    7: a primaque adulescentia,

    id. Brut. 91, 315 al. —
    e.
    A Greek noun joined with ab stands in the dat.: a parte negotiati, hoc est pragmatikê, removisse, Quint. 3, 7, 1.
    III.
    In composition ab,
    1.
    Retains its original signif.: abducere, to take or carry away from some place: abstrahere, to draw auay; also, downward: abicere, to throw down; and denoting a departure from the idea of the simple word, it has an effect apparently privative: absimilis, departing from the similar, unlike: abnormis, departing from the rule, unusual (different from dissimilis, enormis); and so also in amens=a mente remotus, alienus ( out of one's senses, without self-control, insane): absurdus, missounding, then incongruous, irrational: abutor (in one of its senses), to misuse: aborior, abortus, to miscarry: abludo; for the privative force the Latin regularly employs in-, v. 2. in.—
    2.
    It more rarely designates completeness, as in absorbere, abutor ( to use up). (The designation of the fourth generation in the ascending or descending line by ab belongs here only in appearance; as abavus for quartus pater, great-great-grandfather, although the Greeks introduced upopappos; for the immutability of the syllable ab in abpatrnus and abmatertera, as well as the signif. Of the word abavus, grandfather's grandfather, imitated in abnepos, grandchild's grandchild, seems to point to a derivation from avi avus, as Festus, p. 13 Mull., explains atavus, by atta avi, or, rather, attae avus.)

    Lewis & Short latin dictionary > ab

  • 12 castus

    1.
    castus, a, um, adj. [i. e. cas-tus, partic., kindr. to Sanscr. çludh, to cleanse; Gr. kath-aros; Germ. keusch, heiter; cf. the opp. in-ces-tus, impure, Bopp, Gloss. 351, 6; Pott. 1, 252].
    I.
    In gen., morally pure, unpolluted, spotless, guiltless, = purus, integer (gen. in respect to the person himself, while candidus signifies pure, just, in respect to other men; v. Doed. Syn. p. 196 sq.;

    class. in prose and poetry): castus animus purusque,

    Cic. Div. 1, 53, 121; cf.:

    vita purissima et castissima,

    id. Rosc. Com. 6, 17; and:

    quis hoc adulescente castior? quis modestior? quis autem illo qui maledicit impurior?

    id. Phil. 3, 6, 15:

    perjurum castus (fraudasse dicatur),

    id. Rosc. Com. 7, 21:

    castissimum quoque hominem ad peccandum potuisse impellere,

    id. Inv. 2, 11, 36:

    nulli fas casto sceleratum insistere limen,

    Verg. A. 6, 563:

    populus Et frugi castusque verecundusque,

    Hor. A. P. 207:

    qui (animi) se integros castosque servavissent,

    Cic. Tusc. 1, 30, 72; cf. id. Font. 10, 22; id. Cael. 18, 42:

    M. Crassi castissima domus,

    id. ib. 4, 9:

    signa,

    signs, indications of innocence, Ov. M. 7, 725:

    fides,

    inviolable, Sil. 13, 285:

    Saguntum,

    id. 3, 1.—With ab:

    decet nos esse a culpā castos,

    Plaut. Poen. 5, 4, 23; so,

    res familiaris casta a cruore civili,

    Cic. Phil. 13, 4, 8.—
    II.
    In respect to particular virtues.
    A.
    Most freq., esp. in poetry, in regard to sexual morality, pure, chaste, unpolluted, virtuous, continent:

    Latona,

    Enn. Trag. 424 Vahl.; cf.

    Minerva,

    Hor. C. 3, 3, 23; Cat. 16, 5; 62, 23; Tib. 1, 3, 83; Ov. M. 2, 544; 2, 711:

    hostia = Iphigenia,

    Lucr. 1, 98:

    Bellerophon,

    Hor. C. 3, 7, 15:

    matres,

    Verg. A. 8, 665:

    maritae,

    Ov. F. 2, 139.— With ab:

    castus ab rebus venereis,

    Col. 9, 14, 3.—Of inanimate things:

    lectulus,

    Cat. 64, 87:

    cubile,

    id. 66, 83:

    flos virginis,

    id. 62, 46:

    gremium,

    id. 65, 20:

    vultus,

    Ov. M. 4, 799:

    domus,

    Cat. 64, 385; Hor. C. 4, 5, 21 al.—
    b.
    Trop., of style, free from barbarisms, pure:

    Caius Caesar sermonis praeter alios suae aetatis castissimi,

    Gell. 19, 8, 3.—
    B.
    In a religious respect, pious, religious, holy, sacred, = pius:

    hac casti maneant in religione nepotes,

    Verg. A. 3, 409 Wagn.—

    So, Aeneas (for which elsewhere pius in Verg.),

    Hor. C. S. 42:

    sacerdotes,

    Verg. A. 6, 661:

    et sanctus princeps,

    Plin. Pan. 1, 3:

    ego qui castam contionem, sanctum campum defendo (in respect to the preceding: in Campo Martio, comitiis centuriatis auspicato in loco),

    Cic. Rab. Perd. 4, 11.—Of things: sacrae, religiosae castaeque res, Varr. ap. Non. p. 267, 8:

    haud satis castum donum deo,

    Cic. Leg. 2, 18, 45; cf.

    festa,

    Ov. Am. 3, 13, 3:

    taedae,

    Verg. A. 7, 71 Serv.:

    ara castis Vincta verbenis,

    Hor. C. 4, 11, 6:

    crines,

    Ov. M. 15, 675:

    laurus,

    Tib. 3, 4, 23:

    castior amnis (sc. Musarum),

    Stat. S. 4, 7, 12; cf.:

    castum flumen (on account of the nymphs),

    Claud. III. Cons. Stil. 260:

    luci,

    Hor. C. 1, 12, 59:

    nemus,

    Tac. G. 40:

    pura castaque mens,

    Plin. Pan. 3 fin.: casta mola genus sacrificii, quod Vestales virgines faciebant, Paul. ex Fest. p. 65 Müll.—As epith. ornans of poetry, since it is used in defence of the Deity: casta poesis, Varr. ap. Non. p. 267, 14 (it is erroneously explained by Non. by suavis, jucundus).—
    2.
    Hence, subst.: castum, i, n., a festival, or period of time consecrated to a god, during which strict continence was enjoined, Fest. p. 124, 25 Müll.:

    Isidis et Cybeles,

    Tert. Jejun. 16.—
    C.
    In respect to the property and rights of others, free from, abstinent, disinterested: manus, Varr. ap. Non. p. 267, 12:

    homo castus ac non cupidus,

    Cic. Sest. 43, 93:

    castissimus homo atque integerrimus,

    id. Fl. 28, 68.— Adv.: castē.
    A.
    (Acc. to I.) Purely, spotlessly, without stain, uprightly:

    agere aetatem suam,

    Plaut. Trin. 2, 4, 149:

    et integre vivere,

    Cic. Fin. 4, 23, 63; id. Imp. Pomp. 1, 2.—
    B.
    (Acc. to II. A.) Chastely, virtuously: caste se habere a servis, C. Gracch. ap. Gell. 15, 12, 3:

    tueri eloquentiam ut adultam virginem,

    Cic. Brut. 95, 330.—Of language, properly, correctly, classically:

    caste pureque linguā Latinā uti,

    Gell. 17, 2, 7.—
    2.
    (Acc. to II. B.) Piously, religiously:

    placare deos,

    Ov. P. 2, 1, 33; cf. Cic. N. D. 1, 2, 3; Suet. Aug. 6.— Comp., Liv. 10, 7, 5.— Sup., Cic. Fam. 14, 4, 1.
    2.
    castus, ūs (abl. heterocl. casto, Tert. Jejun. 16; Fest. s. v. minuitur, p. 154, 6 Müll.), m. [1. castus], ante- and post-class. for castimonia, an abstinence from sensual enjoyments on religious grounds, Naev. ap. Non. p. 197, 16; Varr. ib.; Gell. 10, 15, 1; Arn. 5, p. 167.

    Lewis & Short latin dictionary > castus

  • 13 cauta

    căvĕo, cāvi, cautum, (2 d pers. sing. scanned cavĕs, Ter. Ad. 2, 1, 19; imper. cavĕ, Plaut. As. 2, 4, 61; id. Capt. 2, 3, 71; id. Most. 1, 4, 13 et saep.: Cat. 50, 19; Hor. S. 2, 3, 38; Prop. 1, 7, 25; v. Neue, Formenl. 2, p. 435; old sup. CAVĬTVM, C. I. L. 1, 200, 6 sq.), 3, v. n. and a. [root SKOF- or KOF-, to be wary; whence Gr. thuoskoos, akouô, etc.; Lat. causa, cura; cf. also Germ. scheuen; Engl. shy], to be on one ' s guard, either for one's self or (more rarely) for another; hence,
    I.
    In gen., with and without sibi, to be on one ' s guard, to take care, take heed, beware, guard against, avoid, = phulassomai, and the Fr. se garder, prendre garde, etc.; constr., absol., with ub, and in a course of action with ne or ut (also ellipt. with the simple subj.); or, as in Greek, with acc. (= phulassomai ti); hence also pass. and with inf., and once with cum.
    A.
    Absol.:

    qui consulte, docte, atque astute cavet,

    Plaut. Rud. 4, 7, 14:

    faciet, nisi caveo,

    Ter. Heaut. 4, 4, 8:

    ego cavebo,

    id. Ad. 4, 2, 12; 1, 1, 45:

    erunt (molesti) nisi cavetis. Cautum est, inquit,

    Cic. Ac. 2, 29, 93; Quint. 8, 3, 47:

    cum animum attendisset ad cavendum,

    Nep. Alcib. 5, 2; Suet. Claud. 37:

    metues, doctusque cavebis,

    Hor. S. 2, 7, 68.—Esp. freq. in the warning cave, look out! be careful! Ter. And. 1, 2, 34; id. Phorm. 2, 3, 51; Hor. C. 1, 14, 16; Ov. M. 2, 89.—
    B.
    With ab and abl.:

    eo mi abs te caveo cautius,

    Plaut. Men. 1, 2, 42; id. Ps. 1, 5, 59; 4, 7, 128:

    si abs te modo uno caveo,

    id. Most. 3, 3, 24; Ter. Eun. 5, 2, 44:

    sibi ab eo,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 87:

    navis Aps quă cavendum nobis sane censeo,

    id. Men. 2, 2, 70:

    pater a me petiit Ut mihi caverem a Pseudolo servo suo,

    id. Ps. 3, 2, 108:

    a crasso infortunio,

    id. Rud. 3, 5, 53:

    ille Pompeium monebat, ut meam domum metueret, atque a me ipso caveret,

    Cic. Sest. 64, 133:

    caveo ab homine impuro,

    id. Phil. 12, 10, 25:

    a Cassio,

    Suet. Calig. 57:

    a veneno,

    Cic. Fin. 5, 22, 64:

    ab insidiis,

    Sall. J. 108, 2:

    monitum ut sibi ab insidiis Rufini caveret,

    App. Mag. 87, p. 329, 16; id. M. 2, p. 117, 3.—
    2.
    With the simple abl.:

    caveo malo,

    Plaut. Bacch. 1, 2, 39:

    infortunio,

    id. Rud. 3, 5, 48: id. Cas. 2, 6, 59; id. Men. 1, 2, 13; id. Pers. 3, 1, 41:

    ipsus sibi cavit loco,

    i. e. got out of the way, Ter. Eun. 4, 7, 12.—
    3.
    With cum (rare):

    Hercle, mihi tecum cavendum est,

    with you, I must look out for myself, Plaut. Most. 5, 2, 21.—
    4.
    With adversus, Quint. 9, 1, 20. —
    C.
    Followed by a final clause.
    1.
    With ne, to take heed that... not, to be on one ' s guard lest: qui cavet ne decipiatur, vix cavet;

    cum etiam cavet, etiam cum cavisse ratus est, saepe is cautor captus est,

    Plaut. Capt. 2, 2, 5 and 6:

    caves, ne videat, etc.,

    Ter. Heaut. 2, 2, 6:

    ego me scio cavisse, ne ulla merito contumelia Fieri a nobis posset,

    id. Hec. 3, 5, 20; Afran. ap. Non. p. 111, 14; Lucr. 4, 1141:

    cavete, judices, ne nova... proscriptio instaurata esse videatur,

    Cic. Rosc. Am. 53, 153; id. Div. 2, 40, 84; id. Fam. 3, 12, 4; 11, 21, 4; Sall. J. 55, 3; Suet. Tib. 37:

    cave, ne,

    Cat. 61, 152; Hor. C. 3, 7, 24; id. S. 2, 3, 177; id. Ep. 1, 6, 32; 1, 13, 19; Ov. M. 2, 89; 10, 685:

    cave sis, ne,

    Plaut. Am. 2, 2, 215:

    caveto ne,

    Cato, R. R. 5, 6:

    caveas, ne,

    Hor. S. 2, 1, 80:

    caveant, ne,

    id. A. P. 244:

    cavendum est, ne,

    Cic. Off. 1, 39, 140; Quint. 4, 3, 8; 12, 11, 2; Suet. Tib. 67; Quint. 9, 4, 23; 5, 11, 27.—
    2.
    With ut ne (rare):

    quod ut ne accidat cavendum est,

    Cic. Lael. 26, 99.—
    3.
    With a simple subj.; so only imper.: cave or cavete (cf. age), beware of, take care not, etc.:

    cave geras,

    Plaut. Capt. 2, 3, 79:

    dixeris,

    Ter. Ad. 3, 4, 12:

    faxis cave,

    id. And. 4, 4, 14; id. Heaut. 1, 2, 13; Hor. S. 2, 3, 38:

    sis,

    Ter. Eun. 4, 7, 29:

    contingas,

    Lucr. 2, 755:

    despuas,

    Cat. 50, 19:

    ignoscas,

    Cic. Lig. 5, 14:

    existimes,

    id. Fam. 9, 24, 4:

    putes,

    id. ib. 10, 12, 1 al.—Rarely with 1 st pers.:

    cave posthac, si me amas, umquam istuc verbum ex te audiam,

    Ter. Heaut. 5, 4, 8; cf. id. ib. 5, 4, 9.—With 3 d pers.:

    resciscat quisquam,

    Ter. Phorm. 5, 1, 37:

    te fratrum misereatur,

    Cic. Lig. 5, 14:

    roget te,

    Hor. S. 2, 5, 75:

    cave quisquam flocci fecerit,

    Plaut. Men. 5, 7, 5:

    armis concurrant arma cavete,

    Verg. A. 11, 293.—And like age, cave with a verb in plur.:

    cave dirumpatis,

    Plaut. Poen. prol. 117.—
    4.
    With ut, to take care that:

    cauto opu'st, Ut sobrie hoc agatur,

    Plaut. Capt. 2, 1, 29; cf.

    D. 2, infra: tertium est, ut caveamus, ut ea, quae, etc.,

    Cic. Off. 1, 39, 141:

    quaero quid sit, quod... tam accurate caveat et sanciat, ut heredes sui dent, etc.,

    id. Fin. 2, 31, 101:

    caverat sibi ille adulter omnium ut suorum scelerum socium te adjutoremque praebeas,

    id. Pis. 12, 28; Liv. 3, 10, 14; Plin. Pan. 39, 1:

    cavebitur ut, etc.,

    Col. 2, 8, 3; cf. under II. A.—Very rarely with ut omitted, take care to, be sure to (late Lat.):

    sed heus tu... cave regrediare cenā maturius,

    App. M. 2, p. 122, 32; 2, p. 124, [p. 306] 35.—
    D.
    As act.
    1.
    With acc. of pers. or thing against which warning is given or beed taken, to guard against, to be aware of, to beware of, etc.:

    profecto quid nunc primum caveam, nescio,

    Plaut. Ps. 3, 2, 104:

    tu, quod cavere possis, stultum admittere'st,

    Ter. Eun. 4, 6, 23; Lucil. ap. Non. p. 437, 23:

    caveamus fulminis ictum,

    Lucr. 6, 406: cave canem, Varr. ap. Non. p. 153, 1; Inscr. Orell. 4320;

    v. canis: interventum alicujus,

    Cic. Att. 16, 11, 1:

    omnia,

    id. Fam. 11, 21, 4:

    me,

    id. Dom. 11, 28:

    vallum caecum fossasque,

    Caes. B. C. 1, 28:

    quam sit bellum cavere malum,

    Cic. de Or. 1, 58, 247:

    vim atque opes,

    Tac. A. 11, 1; cf. Suet. Tib. 72:

    male praecinctum puerum,

    id. Caes. 456:

    periculum,

    id. ib. 81; id. Galb. 19:

    insidias,

    id. Caes. 86; Tac. A. 13, 13:

    exitum,

    Suet. Tib. 83:

    annum,

    id. Ner. 40:

    maculas,

    Hor. A. P. 353:

    jurgia,

    Ov. A. A. 1, 591:

    hunc tu caveto,

    Hor. S. 1, 4, 85:

    proditorem,

    Quint. 7, 1, 30:

    hoc caverat mens provida Reguli,

    had prevented, Hor. C. 3, 5, 13:

    cave quicquam,

    be a little careful, Plaut. Am. 2, 1, 61.—
    2.
    Pass.: quid cavendum tibi censere, Lucil. ap. Non. p. 437, 22:

    cavenda est etiam gloriae cupiditas,

    Cic. Off. 1, 20, 68:

    cetera, quae quidem consilio provideri poterunt, cavebuntur,

    id. Att. 10, 16, 2; Quint. 8, 2, 2; 9, 4, 143; 11, 3, 27 (cf. id. 6, 5, 2):

    in hoc pestifero bello cavendo,

    Cic. Fam. 4, 3, 1:

    quod multis rationibus caveri potest,

    id. Off. 2, 24, 84; Sall. J. 67, 2:

    prius quod cautum oportuit, Postquam comedit rem, post rationem putat,

    Plaut. Trin. 2, 4, 14:

    ego tibi cautum volo,

    id. Pers. 3, 1, 41:

    satis cautum tibi ad defensionem fore,

    Cic. Verr. 2, 1, 35, § 88:

    quid quisque vitet, nunquam homini satis Cautum est,

    Hor. C. 2, 13, 14:

    id modo simul orant ac monent, ut ipsis ab invidiā caveatur,

    Liv. 3, 52, 11; cf.

    B. 1. supra: cauto opus est,

    care must be taken, Plaut. Cist. 2, 1, 64; id. Most. 4, 2, 21; id. Merc. 2, 3, 133.—
    3.
    With inf.:

    in quibus cave vereri ( = noli),

    Cic. Att. 3, 17, 3:

    caveret id petere a populo Romano, quod, etc.,

    Sall. J. 64, 2:

    caveto laedere,

    Cat. 50, 21:

    occursare capro caveto,

    Verg. E. 9, 25:

    commisisse cavet, quod, etc.,

    Hor. A. P. 168:

    cave Spem festinando praecipitare meam,

    Ov. P. 3, 1, 139:

    ut pedes omnino caveant tinguere,

    Plin. 8, 42, 68, § 169.
    II.
    Esp.
    A.
    Law t. t., to take care for, provide, order something, legally, or (of private relations) to order, decree, dispose of in writing, by will, to stipulate, etc.:

    cum ita caverent, si, etc.,

    Cic. Verr. 2, 1, 11, § 31:

    duae sunt praeterea leges de sepulcris, quarum altera privatorum aedificiis, altera ipsis sepulcris cavet,

    id. Leg. 2, 24, 61:

    cautum est in Scipionis legibus ne plures essent, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 50, § 123:

    cautum est lege XII. Tab., ut, etc.,

    Plin. 16, 5, 6, § 15:

    cavebatur ut, etc.,

    Suet. Aug. 1;

    so,

    id. ib. 65; id. Tib. 75:

    quae legibus cauta sunt,

    Quint. 5, 10, 13:

    aliā in lege cautum,

    Cic. Inv. 2, 41, 119:

    cautum est de numero,

    Suet. Caes. 10; cf. id. Aug. 40:

    heredi caveri,

    Cic. Inv. 2, 41, 120; cf. id. Fam. 7, 6, 2:

    si hoc, qui testamentum faciebat, cavere noluisset,

    id. Leg. 2, 21, 53:

    testamento cavere ut dies natalis ageretur,

    id. Fin. 2, 31, 103; cf. Suet. Aug. 59; id. Dom. 9; id. Tib. 50:

    sibi se privatim nihil cavere... militibus cavendum, quod apud patres semel plebi, iterum legionibus cautum sit ne fraudi secessio esset,

    to make conditions, stipulate, Liv. 7, 41, 2.—
    B.
    In the lang. of business.
    1.
    Cavere ab aliquo, to make one ' s self secure, to procure bail or surety:

    tibi ego, Brute, non solvam, nisi prius a te cavero, amplius, etc.,

    Cic. Brut. 5, 18; id. Verr. 2, 2, 23, § 55; cf. infra 2.; and cautio, II.—So absol.:

    quid ita Flavio sibi cavere non venit in mentem,

    to take security, Cic. Rosc. Com. 12, 35.—
    2.
    To make one secure by bail or surety (either written or oral), to give security, to guarantee (cf. supra 1., and cautio;

    syn.: spondeo, cautionem praesto),

    Cic. Clu. 59, 162; cf. id. Verr. 2, 1, 54, § 142:

    pecunia, quam mihi Stichus Titii servus caverat,

    Dig. 46, 3, 89:

    cavere summam,

    ib. 29, 2, 97:

    chirographum,

    ib. 46, 3, 89:

    cautionem,

    ib. 46, 8, 6:

    civitates obsidibus de pecuniā cavent,

    Caes. B. G. 6, 2:

    quoniam de obsidibus inter se cavere non possent,

    id. ib. 7, 2; cf. Liv. 9, 42; 24, 2:

    cavere capite pro re aliquā,

    Plin. 34, 7, 17, § 38:

    jurejurando et chirographo de eā re,

    Suet. Calig. 12:

    cavere in duplum,

    id. Aug. 41; Tac. A. 6, 17.—Rarely, cavere personae publicae, to give security before a public authority, Just. Inst. 1, 11, 3.—
    C.
    In boxing, etc., to parry, to ward off a blow:

    adversos ictus cavere ac propulsare,

    Quint. 9, 1, 20; 5, 13, 54; cf. id. 9, 4, 8; 4, 2, 26.—
    D.
    Cavere alicui.
    1.
    To keep something from one, to protect, have a care for, make safe, take care of (cf.:

    prohibeo, defendo, provideo): scabiem pecori et jumentis caveto,

    Cato, R. R. 5, 7:

    melius ei cavere volo, quam ipse aliis solet,

    Cic. Fam. 3, 1, 3:

    mihi meisque,

    id. Top. 1, 4; id. Fam. 7, 6, 2:

    veterani, quibus hic ordo diligentissime caverat,

    id. Phil. 1, 2, 6; cf.: qui in Oratore tuo caves tibi per Brutum, Caes. ap. Cic. Fam. 6, 7, 4:

    quique aliis cavit, non cavet ipsi sibi,

    Ov. A. A. 1, 84:

    securitati,

    Suet. Tit. 6:

    concordiae publicae,

    Vell. 2, 48, 5; Petr. 133; Sil. 8, 493.—
    2.
    Affirmatively, to take care for, attend to a thing for a person, provide: Ba. Haec ita me orat sibi qui caveat aliquem ut hominem reperiam... Id, amabo te, huic caveas. Pi. Quid isti caveam? Plaut. Bacch. 1, 1, 8; 1, 1, 10; cf. I. C. 3. supra.—Hence, cautus, a, um, P. a.
    A.
    Neutr., careful, circumspect, wary, cautious, provident (syn.: providus, prudens;

    class. in prose and poetry): ut cautus est, ubi nihil opu'st,

    Ter. Phorm. 4, 5, 3:

    parum cauti providique,

    Cic. Rosc. Am. 40, 117:

    cauti in periculis,

    id. Agr. 1, 9, 27:

    in scribendo,

    id. Q. Fr. 3, 9, 3:

    in credendo,

    id. Att. 10, 9, 3:

    in verbis serendis,

    Hor. A. P. 46:

    mensor,

    Ov. M. 1, 136:

    mariti,

    id. ib. 9, 751:

    lupus,

    Hor. Ep. 1, 16, 50:

    vulpes,

    id. ib. 1, 1, 73 et saep.:

    quem certi homines monuerunt, ut cautior esset,

    Cic. Sest. 18, 41:

    dubium cautior an audentior,

    Suet. Caes. 58.—Constr. with ad:

    ad praesentius malum cautiores,

    Liv. 24, 32, 3; Tib. 1, 9, 46; Quint. 6, 1, 20. —With adversus:

    parum cautus adversus colloquii fraudem,

    Liv. 38, 25, 7.—With erga:

    erga bona sua satis cautus,

    Curt. 10, 1, 40.—With contra:

    contra quam (fortunam) non satis cauta mortalitas est,

    Curt. 8, 4, 24.—With inf.:

    cautum dignos assumere,

    Hor. S. 1, 6, 51.—With gen.:

    rei divinae,

    Macr. S. 1, 15.—
    b.
    Transf. to inanimate things:

    consilium,

    Cic. Phil. 13, 3, 6; Tac. A. 11, 29:

    cautissima senectus,

    id. H. 2, 76:

    pectus,

    Prop. 3 (4), 5, 8:

    manus,

    Ov. F. 2, 336:

    terga,

    id. Tr. 1, 9, 20:

    arma,

    Sil. 14, 188:

    timor,

    Ov. Tr. 3, 4, 65.— Subst.: cauta, ōrum, n.:

    legum,

    the provisions, Cassiod. Var. 5, 14.—
    B.
    Pass. (acc. to I. B. 1., and II. B.), made safe, secured:

    cautos nominibus rectis expendere nummos,

    Hor. Ep. 2, 1, 105:

    cautus ab incursu belli,

    Luc. 4, 409: quo mulieri esset res cautior ( that her property might be made more secure), curavit, ut, etc., Cic. Caecin. 4, 11.—
    2.
    Trop., safe, secure (rare):

    in eam partem peccare, quae est cautior,

    Cic. Rosc. Am. 20, 56:

    (civitates) murorum firmitate cautissimae,

    Amm. 14, 8, 13.— Adv.: cau-tē.
    1.
    (Acc. to caveo, I. A.) Cautiously:

    caute et cogitate rem tractare,

    Plaut. Trin. 2, 2, 46:

    pedetentimque dicere,

    Cic. Clu. 42, 118:

    et cum judicio,

    Quint. 10, 2, 3 et saep. — Comp., Cic. Deiot. 6, 18; Quint. 2, 15, 21; 9, 2, 76; Hor. C. 1, 8, 10 al.— Sup., Cic. Att. 15, 26, 3.—
    2.
    (Acc. to caveo, I. B. 1.) With security, cautiously, Cic. Leg. 2, 21, 53:

    aliter nec caute nec jure fieri potest,

    id. Att. 15, 17, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > cauta

  • 14 caveo

    căvĕo, cāvi, cautum, (2 d pers. sing. scanned cavĕs, Ter. Ad. 2, 1, 19; imper. cavĕ, Plaut. As. 2, 4, 61; id. Capt. 2, 3, 71; id. Most. 1, 4, 13 et saep.: Cat. 50, 19; Hor. S. 2, 3, 38; Prop. 1, 7, 25; v. Neue, Formenl. 2, p. 435; old sup. CAVĬTVM, C. I. L. 1, 200, 6 sq.), 3, v. n. and a. [root SKOF- or KOF-, to be wary; whence Gr. thuoskoos, akouô, etc.; Lat. causa, cura; cf. also Germ. scheuen; Engl. shy], to be on one ' s guard, either for one's self or (more rarely) for another; hence,
    I.
    In gen., with and without sibi, to be on one ' s guard, to take care, take heed, beware, guard against, avoid, = phulassomai, and the Fr. se garder, prendre garde, etc.; constr., absol., with ub, and in a course of action with ne or ut (also ellipt. with the simple subj.); or, as in Greek, with acc. (= phulassomai ti); hence also pass. and with inf., and once with cum.
    A.
    Absol.:

    qui consulte, docte, atque astute cavet,

    Plaut. Rud. 4, 7, 14:

    faciet, nisi caveo,

    Ter. Heaut. 4, 4, 8:

    ego cavebo,

    id. Ad. 4, 2, 12; 1, 1, 45:

    erunt (molesti) nisi cavetis. Cautum est, inquit,

    Cic. Ac. 2, 29, 93; Quint. 8, 3, 47:

    cum animum attendisset ad cavendum,

    Nep. Alcib. 5, 2; Suet. Claud. 37:

    metues, doctusque cavebis,

    Hor. S. 2, 7, 68.—Esp. freq. in the warning cave, look out! be careful! Ter. And. 1, 2, 34; id. Phorm. 2, 3, 51; Hor. C. 1, 14, 16; Ov. M. 2, 89.—
    B.
    With ab and abl.:

    eo mi abs te caveo cautius,

    Plaut. Men. 1, 2, 42; id. Ps. 1, 5, 59; 4, 7, 128:

    si abs te modo uno caveo,

    id. Most. 3, 3, 24; Ter. Eun. 5, 2, 44:

    sibi ab eo,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 87:

    navis Aps quă cavendum nobis sane censeo,

    id. Men. 2, 2, 70:

    pater a me petiit Ut mihi caverem a Pseudolo servo suo,

    id. Ps. 3, 2, 108:

    a crasso infortunio,

    id. Rud. 3, 5, 53:

    ille Pompeium monebat, ut meam domum metueret, atque a me ipso caveret,

    Cic. Sest. 64, 133:

    caveo ab homine impuro,

    id. Phil. 12, 10, 25:

    a Cassio,

    Suet. Calig. 57:

    a veneno,

    Cic. Fin. 5, 22, 64:

    ab insidiis,

    Sall. J. 108, 2:

    monitum ut sibi ab insidiis Rufini caveret,

    App. Mag. 87, p. 329, 16; id. M. 2, p. 117, 3.—
    2.
    With the simple abl.:

    caveo malo,

    Plaut. Bacch. 1, 2, 39:

    infortunio,

    id. Rud. 3, 5, 48: id. Cas. 2, 6, 59; id. Men. 1, 2, 13; id. Pers. 3, 1, 41:

    ipsus sibi cavit loco,

    i. e. got out of the way, Ter. Eun. 4, 7, 12.—
    3.
    With cum (rare):

    Hercle, mihi tecum cavendum est,

    with you, I must look out for myself, Plaut. Most. 5, 2, 21.—
    4.
    With adversus, Quint. 9, 1, 20. —
    C.
    Followed by a final clause.
    1.
    With ne, to take heed that... not, to be on one ' s guard lest: qui cavet ne decipiatur, vix cavet;

    cum etiam cavet, etiam cum cavisse ratus est, saepe is cautor captus est,

    Plaut. Capt. 2, 2, 5 and 6:

    caves, ne videat, etc.,

    Ter. Heaut. 2, 2, 6:

    ego me scio cavisse, ne ulla merito contumelia Fieri a nobis posset,

    id. Hec. 3, 5, 20; Afran. ap. Non. p. 111, 14; Lucr. 4, 1141:

    cavete, judices, ne nova... proscriptio instaurata esse videatur,

    Cic. Rosc. Am. 53, 153; id. Div. 2, 40, 84; id. Fam. 3, 12, 4; 11, 21, 4; Sall. J. 55, 3; Suet. Tib. 37:

    cave, ne,

    Cat. 61, 152; Hor. C. 3, 7, 24; id. S. 2, 3, 177; id. Ep. 1, 6, 32; 1, 13, 19; Ov. M. 2, 89; 10, 685:

    cave sis, ne,

    Plaut. Am. 2, 2, 215:

    caveto ne,

    Cato, R. R. 5, 6:

    caveas, ne,

    Hor. S. 2, 1, 80:

    caveant, ne,

    id. A. P. 244:

    cavendum est, ne,

    Cic. Off. 1, 39, 140; Quint. 4, 3, 8; 12, 11, 2; Suet. Tib. 67; Quint. 9, 4, 23; 5, 11, 27.—
    2.
    With ut ne (rare):

    quod ut ne accidat cavendum est,

    Cic. Lael. 26, 99.—
    3.
    With a simple subj.; so only imper.: cave or cavete (cf. age), beware of, take care not, etc.:

    cave geras,

    Plaut. Capt. 2, 3, 79:

    dixeris,

    Ter. Ad. 3, 4, 12:

    faxis cave,

    id. And. 4, 4, 14; id. Heaut. 1, 2, 13; Hor. S. 2, 3, 38:

    sis,

    Ter. Eun. 4, 7, 29:

    contingas,

    Lucr. 2, 755:

    despuas,

    Cat. 50, 19:

    ignoscas,

    Cic. Lig. 5, 14:

    existimes,

    id. Fam. 9, 24, 4:

    putes,

    id. ib. 10, 12, 1 al.—Rarely with 1 st pers.:

    cave posthac, si me amas, umquam istuc verbum ex te audiam,

    Ter. Heaut. 5, 4, 8; cf. id. ib. 5, 4, 9.—With 3 d pers.:

    resciscat quisquam,

    Ter. Phorm. 5, 1, 37:

    te fratrum misereatur,

    Cic. Lig. 5, 14:

    roget te,

    Hor. S. 2, 5, 75:

    cave quisquam flocci fecerit,

    Plaut. Men. 5, 7, 5:

    armis concurrant arma cavete,

    Verg. A. 11, 293.—And like age, cave with a verb in plur.:

    cave dirumpatis,

    Plaut. Poen. prol. 117.—
    4.
    With ut, to take care that:

    cauto opu'st, Ut sobrie hoc agatur,

    Plaut. Capt. 2, 1, 29; cf.

    D. 2, infra: tertium est, ut caveamus, ut ea, quae, etc.,

    Cic. Off. 1, 39, 141:

    quaero quid sit, quod... tam accurate caveat et sanciat, ut heredes sui dent, etc.,

    id. Fin. 2, 31, 101:

    caverat sibi ille adulter omnium ut suorum scelerum socium te adjutoremque praebeas,

    id. Pis. 12, 28; Liv. 3, 10, 14; Plin. Pan. 39, 1:

    cavebitur ut, etc.,

    Col. 2, 8, 3; cf. under II. A.—Very rarely with ut omitted, take care to, be sure to (late Lat.):

    sed heus tu... cave regrediare cenā maturius,

    App. M. 2, p. 122, 32; 2, p. 124, [p. 306] 35.—
    D.
    As act.
    1.
    With acc. of pers. or thing against which warning is given or beed taken, to guard against, to be aware of, to beware of, etc.:

    profecto quid nunc primum caveam, nescio,

    Plaut. Ps. 3, 2, 104:

    tu, quod cavere possis, stultum admittere'st,

    Ter. Eun. 4, 6, 23; Lucil. ap. Non. p. 437, 23:

    caveamus fulminis ictum,

    Lucr. 6, 406: cave canem, Varr. ap. Non. p. 153, 1; Inscr. Orell. 4320;

    v. canis: interventum alicujus,

    Cic. Att. 16, 11, 1:

    omnia,

    id. Fam. 11, 21, 4:

    me,

    id. Dom. 11, 28:

    vallum caecum fossasque,

    Caes. B. C. 1, 28:

    quam sit bellum cavere malum,

    Cic. de Or. 1, 58, 247:

    vim atque opes,

    Tac. A. 11, 1; cf. Suet. Tib. 72:

    male praecinctum puerum,

    id. Caes. 456:

    periculum,

    id. ib. 81; id. Galb. 19:

    insidias,

    id. Caes. 86; Tac. A. 13, 13:

    exitum,

    Suet. Tib. 83:

    annum,

    id. Ner. 40:

    maculas,

    Hor. A. P. 353:

    jurgia,

    Ov. A. A. 1, 591:

    hunc tu caveto,

    Hor. S. 1, 4, 85:

    proditorem,

    Quint. 7, 1, 30:

    hoc caverat mens provida Reguli,

    had prevented, Hor. C. 3, 5, 13:

    cave quicquam,

    be a little careful, Plaut. Am. 2, 1, 61.—
    2.
    Pass.: quid cavendum tibi censere, Lucil. ap. Non. p. 437, 22:

    cavenda est etiam gloriae cupiditas,

    Cic. Off. 1, 20, 68:

    cetera, quae quidem consilio provideri poterunt, cavebuntur,

    id. Att. 10, 16, 2; Quint. 8, 2, 2; 9, 4, 143; 11, 3, 27 (cf. id. 6, 5, 2):

    in hoc pestifero bello cavendo,

    Cic. Fam. 4, 3, 1:

    quod multis rationibus caveri potest,

    id. Off. 2, 24, 84; Sall. J. 67, 2:

    prius quod cautum oportuit, Postquam comedit rem, post rationem putat,

    Plaut. Trin. 2, 4, 14:

    ego tibi cautum volo,

    id. Pers. 3, 1, 41:

    satis cautum tibi ad defensionem fore,

    Cic. Verr. 2, 1, 35, § 88:

    quid quisque vitet, nunquam homini satis Cautum est,

    Hor. C. 2, 13, 14:

    id modo simul orant ac monent, ut ipsis ab invidiā caveatur,

    Liv. 3, 52, 11; cf.

    B. 1. supra: cauto opus est,

    care must be taken, Plaut. Cist. 2, 1, 64; id. Most. 4, 2, 21; id. Merc. 2, 3, 133.—
    3.
    With inf.:

    in quibus cave vereri ( = noli),

    Cic. Att. 3, 17, 3:

    caveret id petere a populo Romano, quod, etc.,

    Sall. J. 64, 2:

    caveto laedere,

    Cat. 50, 21:

    occursare capro caveto,

    Verg. E. 9, 25:

    commisisse cavet, quod, etc.,

    Hor. A. P. 168:

    cave Spem festinando praecipitare meam,

    Ov. P. 3, 1, 139:

    ut pedes omnino caveant tinguere,

    Plin. 8, 42, 68, § 169.
    II.
    Esp.
    A.
    Law t. t., to take care for, provide, order something, legally, or (of private relations) to order, decree, dispose of in writing, by will, to stipulate, etc.:

    cum ita caverent, si, etc.,

    Cic. Verr. 2, 1, 11, § 31:

    duae sunt praeterea leges de sepulcris, quarum altera privatorum aedificiis, altera ipsis sepulcris cavet,

    id. Leg. 2, 24, 61:

    cautum est in Scipionis legibus ne plures essent, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 50, § 123:

    cautum est lege XII. Tab., ut, etc.,

    Plin. 16, 5, 6, § 15:

    cavebatur ut, etc.,

    Suet. Aug. 1;

    so,

    id. ib. 65; id. Tib. 75:

    quae legibus cauta sunt,

    Quint. 5, 10, 13:

    aliā in lege cautum,

    Cic. Inv. 2, 41, 119:

    cautum est de numero,

    Suet. Caes. 10; cf. id. Aug. 40:

    heredi caveri,

    Cic. Inv. 2, 41, 120; cf. id. Fam. 7, 6, 2:

    si hoc, qui testamentum faciebat, cavere noluisset,

    id. Leg. 2, 21, 53:

    testamento cavere ut dies natalis ageretur,

    id. Fin. 2, 31, 103; cf. Suet. Aug. 59; id. Dom. 9; id. Tib. 50:

    sibi se privatim nihil cavere... militibus cavendum, quod apud patres semel plebi, iterum legionibus cautum sit ne fraudi secessio esset,

    to make conditions, stipulate, Liv. 7, 41, 2.—
    B.
    In the lang. of business.
    1.
    Cavere ab aliquo, to make one ' s self secure, to procure bail or surety:

    tibi ego, Brute, non solvam, nisi prius a te cavero, amplius, etc.,

    Cic. Brut. 5, 18; id. Verr. 2, 2, 23, § 55; cf. infra 2.; and cautio, II.—So absol.:

    quid ita Flavio sibi cavere non venit in mentem,

    to take security, Cic. Rosc. Com. 12, 35.—
    2.
    To make one secure by bail or surety (either written or oral), to give security, to guarantee (cf. supra 1., and cautio;

    syn.: spondeo, cautionem praesto),

    Cic. Clu. 59, 162; cf. id. Verr. 2, 1, 54, § 142:

    pecunia, quam mihi Stichus Titii servus caverat,

    Dig. 46, 3, 89:

    cavere summam,

    ib. 29, 2, 97:

    chirographum,

    ib. 46, 3, 89:

    cautionem,

    ib. 46, 8, 6:

    civitates obsidibus de pecuniā cavent,

    Caes. B. G. 6, 2:

    quoniam de obsidibus inter se cavere non possent,

    id. ib. 7, 2; cf. Liv. 9, 42; 24, 2:

    cavere capite pro re aliquā,

    Plin. 34, 7, 17, § 38:

    jurejurando et chirographo de eā re,

    Suet. Calig. 12:

    cavere in duplum,

    id. Aug. 41; Tac. A. 6, 17.—Rarely, cavere personae publicae, to give security before a public authority, Just. Inst. 1, 11, 3.—
    C.
    In boxing, etc., to parry, to ward off a blow:

    adversos ictus cavere ac propulsare,

    Quint. 9, 1, 20; 5, 13, 54; cf. id. 9, 4, 8; 4, 2, 26.—
    D.
    Cavere alicui.
    1.
    To keep something from one, to protect, have a care for, make safe, take care of (cf.:

    prohibeo, defendo, provideo): scabiem pecori et jumentis caveto,

    Cato, R. R. 5, 7:

    melius ei cavere volo, quam ipse aliis solet,

    Cic. Fam. 3, 1, 3:

    mihi meisque,

    id. Top. 1, 4; id. Fam. 7, 6, 2:

    veterani, quibus hic ordo diligentissime caverat,

    id. Phil. 1, 2, 6; cf.: qui in Oratore tuo caves tibi per Brutum, Caes. ap. Cic. Fam. 6, 7, 4:

    quique aliis cavit, non cavet ipsi sibi,

    Ov. A. A. 1, 84:

    securitati,

    Suet. Tit. 6:

    concordiae publicae,

    Vell. 2, 48, 5; Petr. 133; Sil. 8, 493.—
    2.
    Affirmatively, to take care for, attend to a thing for a person, provide: Ba. Haec ita me orat sibi qui caveat aliquem ut hominem reperiam... Id, amabo te, huic caveas. Pi. Quid isti caveam? Plaut. Bacch. 1, 1, 8; 1, 1, 10; cf. I. C. 3. supra.—Hence, cautus, a, um, P. a.
    A.
    Neutr., careful, circumspect, wary, cautious, provident (syn.: providus, prudens;

    class. in prose and poetry): ut cautus est, ubi nihil opu'st,

    Ter. Phorm. 4, 5, 3:

    parum cauti providique,

    Cic. Rosc. Am. 40, 117:

    cauti in periculis,

    id. Agr. 1, 9, 27:

    in scribendo,

    id. Q. Fr. 3, 9, 3:

    in credendo,

    id. Att. 10, 9, 3:

    in verbis serendis,

    Hor. A. P. 46:

    mensor,

    Ov. M. 1, 136:

    mariti,

    id. ib. 9, 751:

    lupus,

    Hor. Ep. 1, 16, 50:

    vulpes,

    id. ib. 1, 1, 73 et saep.:

    quem certi homines monuerunt, ut cautior esset,

    Cic. Sest. 18, 41:

    dubium cautior an audentior,

    Suet. Caes. 58.—Constr. with ad:

    ad praesentius malum cautiores,

    Liv. 24, 32, 3; Tib. 1, 9, 46; Quint. 6, 1, 20. —With adversus:

    parum cautus adversus colloquii fraudem,

    Liv. 38, 25, 7.—With erga:

    erga bona sua satis cautus,

    Curt. 10, 1, 40.—With contra:

    contra quam (fortunam) non satis cauta mortalitas est,

    Curt. 8, 4, 24.—With inf.:

    cautum dignos assumere,

    Hor. S. 1, 6, 51.—With gen.:

    rei divinae,

    Macr. S. 1, 15.—
    b.
    Transf. to inanimate things:

    consilium,

    Cic. Phil. 13, 3, 6; Tac. A. 11, 29:

    cautissima senectus,

    id. H. 2, 76:

    pectus,

    Prop. 3 (4), 5, 8:

    manus,

    Ov. F. 2, 336:

    terga,

    id. Tr. 1, 9, 20:

    arma,

    Sil. 14, 188:

    timor,

    Ov. Tr. 3, 4, 65.— Subst.: cauta, ōrum, n.:

    legum,

    the provisions, Cassiod. Var. 5, 14.—
    B.
    Pass. (acc. to I. B. 1., and II. B.), made safe, secured:

    cautos nominibus rectis expendere nummos,

    Hor. Ep. 2, 1, 105:

    cautus ab incursu belli,

    Luc. 4, 409: quo mulieri esset res cautior ( that her property might be made more secure), curavit, ut, etc., Cic. Caecin. 4, 11.—
    2.
    Trop., safe, secure (rare):

    in eam partem peccare, quae est cautior,

    Cic. Rosc. Am. 20, 56:

    (civitates) murorum firmitate cautissimae,

    Amm. 14, 8, 13.— Adv.: cau-tē.
    1.
    (Acc. to caveo, I. A.) Cautiously:

    caute et cogitate rem tractare,

    Plaut. Trin. 2, 2, 46:

    pedetentimque dicere,

    Cic. Clu. 42, 118:

    et cum judicio,

    Quint. 10, 2, 3 et saep. — Comp., Cic. Deiot. 6, 18; Quint. 2, 15, 21; 9, 2, 76; Hor. C. 1, 8, 10 al.— Sup., Cic. Att. 15, 26, 3.—
    2.
    (Acc. to caveo, I. B. 1.) With security, cautiously, Cic. Leg. 2, 21, 53:

    aliter nec caute nec jure fieri potest,

    id. Att. 15, 17, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > caveo

  • 15 defensa

    dēfensa, ae, f. [defendo], defence, Tert. adv. Marc. 2, 18, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > defensa

  • 16 defenso

    dēfenso, āvi, ātum, 1, v. a. intens. [defendo].
    * I.
    To fend off diligently, ward off:

    metus,

    Stat. S. 5, 2, 105.—
    II.
    To defend diligently, protect (rare; mostly ante-class. and poet., not in Cic. or Caes.):

    moenia,

    Plaut. Rud. 3, 3, 30; Sall. J. 26, 1; 60, 3:

    alios ab hostibus,

    id. ib. 97:

    humeros,

    Ov. M. 12, 376:

    se ipsa moenia,

    Liv. 26, 45 (al. defendebant):

    se injuria,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 39.— Absol.:

    dum defensamus (sc. armentum),

    Ov. M. 11, 374. [p. 529]

    Lewis & Short latin dictionary > defenso

  • 17 festino

    festīno, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [cf. Gr. theinô; Lat. -fendo in defendo, offendo, -festus in manifestus, etc., and fustis, Corss. Ausspr. 2, 190; Curt. Gr. Etym. p. 255].
    I.
    Neutr., to hasten, make haste, hurry, be quick (class.; not in Caes.; syn.: propero, celero, maturo): aliud est properare, aliud festinare. Qui unum quid mature transigit, is properat: qui multa simul incipit neque perficit, is festinat, Cato ap. Gell. 16, 14, 2; id. ap. Paul. ex Fest. s. v. properare, p. 235 Müll.; ap. Non. 441, 22:

    propemodum quid illic festinet sentio,

    Plaut. Trin. 3, 1, 14:

    aput nos eccillam festinat cum sorore uxor tua,

    id. Stich. 4, 1, 30:

    quid festinas?

    Ter. Eun. 4, 3, 8; cf.:

    quamquam festinas, non est mora longa,

    Hor. C. 1, 28, 35; Sall. Fragm. ap. Don. Ter. Eun. 4, 3, 8:

    ibi,

    Plaut. Stich. 5, 3, 4:

    plura scripsissem, nisi tui festinarent,

    Cic. Fam. 12, 22, 4; cf. id. Att. 6, 2 fin.:

    solent nautae festinare quaestus sui causa,

    id. Fam. 16, 9, 4:

    esseda festinant, pilenta, petorrita, naves,

    Hor. Ep. 2, 1, 192:

    in provinciam festinare,

    Quint. 6, 3, 39:

    ad portas,

    Sall. J. 69, 2; cf.:

    ad singulare Antonii factum festinat oratio,

    Cic. Phil. 1, 1, 3:

    ad probationem,

    Quint. 4, 3, 8; cf. id. 4, 5, 10:

    quis te festinare jubet?

    Juv. 14, 212.—Prov.: festina lente (speude bradeôs), Suet. Aug. 25.
    II.
    Transf., as v. a., to make haste with a thing, to hasten, hurry, accelerate, do speedily.
    (α).
    With an object-clause (class.):

    ut migrare tanto opere festines,

    Cic. Fam. 7, 23 fin.:

    ne festinaret abire,

    Sall. J. 64, 4:

    ultum ire injurias,

    id. ib. 68, 1:

    finem imponere,

    Quint. 9, 4, 146:

    sequi,

    Curt. 6, 6, 25:

    componere lites,

    Hor. Ep. 1, 2, 12:

    quae laedunt oculum, festinas demere,

    id. ib. 1, 2, 38:

    terris advertere proram,

    Verg. G. 4, 117:

    aram congerere arboribus,

    id. A. 6, 177; cf.:

    callidus id modo festinabat, Bocchi pacem imminuere, ne, etc.,

    Sall. J. 81 fin.:

    universis prodesse festinet,

    Inscr. Orell. 775.—
    (β).
    With acc. (not in Cic.): festivum festinant diem, hasten to celebrate, Enn. ap. Serv. Verg. A. 9, 401 (Trag. v. 434 ed. Vahl.):

    ni id festinaret,

    Sall. J. 77, 1:

    ad bellum cuncta,

    id. ib. 73, 1: soleas festinate (sc. dare), id. Fragm. ap. Serv. Verg. A. 12, 425:

    festinare fugam,

    Verg. A. 4, 575:

    vias,

    Stat. Th. 2, 478:

    poenas,

    Hor. Ep. 1, 2, 61:

    pyram,

    Sil. 8, 52:

    vestes,

    Stat. S. 2, 1, 128:

    caedes, patibula, ignes, cruces,

    Tac. A. 14, 33:

    mortem in se,

    to bring on speedily, id. ib. 4, 28:

    pyram,

    prepares in haste, Sil. 8, 52.—In pass.:

    quod animo cupienti nihil satis festinatur,

    Sall. J. 64 fin.:

    ea cuncta per idoneos ministros festinabantur,

    Tac. H. 2, 82:

    cum belli civilis praemia festinarentur,

    id. ib. 3, 37:

    nec virgines festinantur,

    are not married early, id. G. 20:

    adoptio festinatur,

    id. A. 12, 25; 6, 50; id. H. 3, 37.—In part. perf., hastened, accelerated:

    festinata maturitas,

    Quint. 6 praef. § 10;

    iter,

    Ov. P. 4, 5, 8:

    missio,

    Tac. A. 1, 52:

    casus,

    id. ib. 6, 44:

    nuptiae,

    Suet. Aug. 69:

    honores,

    i. e. obtained before the proper time, Luc. 8, 24; Plin. Pan. 69, 5:

    festinatis annis raptus,

    by an early death, Mart. 7, 40, 7; cf.:

    festinatis lictorum manibus in carcerem raptus,

    Tac. A. 6, 40:

    mors domini gladiis tam festinata,

    prematurely inflicted, Juv. 4, 96.—
    * (γ).
    With se, to make haste, Gell. 14, 2, 9.—Hence,
    1.
    festīnans, antis, P. a., hasty, in haste:

    ille properans, festinans, mandata vestra conficere cupiens,

    Cic. Phil. 9, 3, 6:

    haec festinans scripsi in itinere atque agmine,

    id. Att. 6, 4 fin. —Adv.: festīnanter, hastily, speedily, quickly (class.):

    improbe, turbide, festinanter, rapide omnia videtis esse suscepta, Cic. Scaur. § 37: nimium festinanter dictum,

    id. Fin. 5, 26, 77.— Comp.:

    compositius cuncta quam festinantius agerent,

    Tac. A. 15, 3:

    factum quid,

    Gell. 10, 11, 8:

    publicatum,

    Suet. Aug. 29:

    germinant,

    Plin. 17, 11, 15, § 78.— Sup.:

    festinantissime,

    Aug. Ep. 250.—
    2.
    festīnāto, adv., hastily, hurriedly (post-Aug.):

    quam nihil praeparato, nihil festinato fecisse videtur Milo,

    Quint. 4, 2, 58; Suet. Claud. 16; Vulg. Gen. 44, 11 al.

    Lewis & Short latin dictionary > festino

  • 18 fustis

    fustis, is (abl. fusti, Plaut. As. 2, 4, 21; id. Capt. 4, 2, 116; Val. Max. 6, 3, 9; Tac. A. 14, 8 al., or fuste, Hor. S. 1, 3, 134; 1, 5, 23; 2, 3, 112; Juv. 9, 98; Val. Max. 8, 1, 1; Dig. 9, 2, 7, § 1 al.), m. [through the forms fonstis, fond-tis, from root of -fendo, found in offendo, defendo, etc.; cf.: mani-festus, in-festus, con-festim, festino; Gr. theinein, to strike, Curt. Gr. Etym. p. 255; Corss. Ausspr. 2, 190], a knobbed stick, a cudgel, staff, club (syn.:

    sceptrum, scipio, ferula, baculum): tamquam si claudus sim, cum fusti est ambulandum,

    Plaut. As. 2, 4, 21; Varr. L. L. 5, § 137 Müll.:

    severae Matris ad arbitrium recisos Portare fustes,

    Hor. C. 3, 6, 41;

    for threshing out grain: ipsae spicae melius fustibus cuduntur,

    Col. 2, 20, 4. —Esp. for cudgelling:

    auferere, non abibis, si ego fustem sumpsero,

    Plaut. Am. 1, 1, 202:

    male mulctati clavis ac fustibus,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 94:

    non opus est verbis, sed fustibus,

    id. Pis. 30, 73: si filius meus fustem mihi impingere volet? Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 9:

    quos tu nisi fuste coërces,

    Hor. S. 1, 3, 134:

    mulae caput fuste dolare,

    id. ib. 1, 5, 22:

    fuste aperire caput,

    Juv. 9, 98: injuria committitur cum quis fuste percussus erit, Gai Inst. 3, 220:

    fustium admonitio,

    Dig. 48, 19, 7.—And for beating to death, as a milit. punishment (v. fustuarium):

    sorte ductos fusti necat,

    Sall. H. Fragm. 4, 5 Dietsch:

    primipili centurionem ob turpem ex acie fugam fusti percussit,

    Vell. 2, 78 fin.; Tac. A. 3, 21; Front. S. 4, 1, 34 Oud.; Auct. B. Hisp. 27 fin.; Paul. Sent. 5, 18, 1; 5, 21, 1.—Hence:

    formidine fustis (i. e. to be beaten to death) ad bene dicendum redacti,

    Hor. Ep. 2, 1, 154.

    Lewis & Short latin dictionary > fustis

  • 19 infestus

    in-festus, a, um, adj. [2. in-festus for fenstus, from fendo; whence defendo, infensus], made unsafe, disturbed, molested, infested; unquiet, unsafe (class.; cf. infensus).
    I.
    Lit.:

    via excursionibus barbarorum infesta,

    Cic. Prov. Cons. 2, 4:

    iter,

    id. Phil. 12, 10:

    civitas,

    Liv. 3, 24:

    omnia infesta serpentibus,

    Sall. J. 89:

    sua tuta omnia, infesta hostium (omnia),

    Liv. 2, 49:

    vita,

    Cic. Rosc. Am. 11:

    infestum agrum reddere,

    to make unsafe, Liv. 2, 11:

    mare infestum habere,

    to disturb, render insecure, Cic. Att. 16, 1:

    infestam habere Macedoniam,

    Liv. 26, 24.— Comp.:

    infestior salus,

    Cic. Planc. 1:

    senectus,

    Liv. 1, 47. — Sup.:

    infestissima pars Ciliciae,

    Cic. Fam. 2, 10, 3.—
    II.
    Transf., act., that renders unsafe, that acts in a hostile manner, hostile, inimical, troublesome, dangerous: irrupit in Galliam, quam sibi armis animisque infestam inimicamque cognovit, Cic. Phil. 10, 10, 21:

    provincia huic victoriae maxime infesta,

    id. Lig. 8, 24:

    gens infestissima nomini Romano,

    Sall. C. 52:

    pestis infesta rei publicae,

    Cic. Cat. 1, 5:

    infestus in cognatos,

    Auct. Her. 4, 40, 52:

    exercitu infesto in agrum Sabinum profecti,

    Liv. 2, 36; cf.:

    infestis signis impetum facere,

    Caes. B. C. 3, 93;

    so freq.: infestis signis,

    Cic. Font. 16; Caes. B. G. 6, 7; 7, 52; Liv. 2, 30 al.:

    infestis pilis procurrere,

    Caes. B. C. 3, 93:

    infestis pilis proturbare,

    Tac. H. 1, 31 fin.:

    infesto spiculo aliquem petere,

    Liv. 2, 20:

    infesta tela ferre,

    Verg. A. 5, 582:

    infestis oculis conspici,

    Cic. Cat. 1, 7, 17:

    infesta virtutibus tempora,

    Tac. Agr. 2:

    scelus,

    Cic. Clu. 66, 188:

    atque inimicus clamor,

    id. Verr. 2, 1, 5:

    animo infestissimo aliquem intueri,

    id. ib. 2, 5, 55:

    bellum,

    Liv. 9, 12:

    missus morbus infesto a numine,

    Juv. 13, 231.—Hence, adv.: infestē, hostilely, violently, outrageously:

    quae illi infeste in nos fecerint,

    Liv. 26, 13, 7; Vell. 2, 45, 3. — Comp., Liv. 2, 55; 8, 33; 28, 29.— Sup., Cic. Quint. 21 (with inimicissime), Quint. 11, 8, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > infestus

  • 20 manifesta

    mănĭfestus, old form mănŭfestus (v. Lachm. ad Lucr. 2, 867), a, um. adj. [manus and fendo; cf.: defendo, offendo, i. e. that one hits by the hand; hence], palpable, clear, plain, apparent, evident, manifest.
    I.
    In gen. (class.):

    manifesta res est,

    Plaut. Most. 3, 1, 8:

    Penates multo manifesti lumine,

    Verg. A. 3, 151:

    res ita notas, ita manifestas proferam, ut,

    Cic. Verr. 1, 16, 48:

    et apertae res,

    id. Rosc. Am. 34, 95:

    manifestus ex opere labor,

    Quint. 10, 3, 8:

    phrenesis,

    Juv. 14, 136.—With inf.:

    manifestus nosci,

    Stat. Th. 10, 759.— Comp.:

    manifestior fraus,

    Plin. 12, 25, 54, § 123.— Sup.:

    manifestissimum exemplum,

    Plin. 37, 10, 60, 3 165.—In neutr. sing. with a subjectclause, it is manifest that:

    manifestum est, ab exordio matutino latitudines scandi,

    Plin. 2, 16, 13, § 69.— Neutr. plur. as subst.: mănĭfesta, orum, obvious facts, palpable things:

    vera ac manifesta canere,

    Juv. 2, 64.—
    II.
    In partic., law t. t.
    A.
    Of offences, exposed, brought to light, proved by direct evidence: manifestum furtum est quod deprehenditur dum fit, Masur. ap. Gell. 11, 18, 11:

    atque deprehensum scelus,

    Cic. Cat. 3, 5, 11:

    peccatum,

    id. Verr. 2, 2, 78, § 191; Gai. Inst. 3, 183 sqq.; Paul. Sent. 2, 31, 2.—
    B.
    Of offenders, convicted of a thing, caught or apprehended in, manifestly betraying any thing; constr. absol., with a gen. or inf. (mostly poet. and in post-Aug. prose; not in Cic.).
    (α).
    Absol.:

    nec magis manufestum ego hominem umquam ullum teneri vidi,

    Plaut. Men. 4, 2, 29:

    ut eos (sc. conjuratos) quam maxume manifestos habeant,

    i. e. bring to light, expose, Sall. C. 41:

    nocentes,

    i. e. evidently guilty, Ov. Nux, 3.—
    (β).
    With gen.:

    mendacii,

    Plaut. Truc. 1, 2, 30:

    sceleris,

    Sall. J. 35:

    rerum capitalium,

    id. C. 52, 36:

    ambitionis,

    Tac. A. 14, 29:

    offensionis,

    id. ib. 4, 53:

    doloris,

    Ov. F. 5, 313:

    vitae,

    giving manifest signs of life, Tac. A. 12, 51:

    magnae cogitationis,

    id. ib. 15, 54:

    novarum virium,

    Sen. Q. N. 4, 2, 8.—
    (γ).
    With inf.:

    dissentire manifestus,

    Tac. A. 2, 57.—Hence, adv., in two forms: mănĭfestō (class.) and mănĭ-festē (post-class.), palpably, clearly, openly, evidently, manifestly.—Form manifesto:

    teneor manifesto miser,

    Plaut. Trin. 4, 2, 66:

    alter alterum manifesto prehendunt,

    id. Ps. 5, 1, 16; id. Most. 2, 2, 79:

    ut tota res a vobis manifesto deprehenderetur,

    Cic. Cat. 3, 2, 4:

    compertum atque deprehensum facinus,

    id. Clu. 14, 43:

    cum manifesto venenum deprehendisset,

    id. ib. 7, 20:

    apparet,

    Plin. 36, 22, 45, § 161; 9, 45, 69, § 148. —Form manifeste, Sulp. Sev. Chron. 2, 7, 5; Paul. Sent. 3, 6, 60; Dig. 50, 16, 243:

    manifeste comperire,

    App. M. 6, p. 180, 5.— Comp.:

    manifestius ipsi apparere,

    Verg. A. 8, 16; Tac. H. 4, 23; 1, 88.— Sup.:

    ut omnibus manifestissime pateat,

    App. Mag. p. 316, 26; so Dig. 33, 2, 32, § 6; Cod. Just. 4, 18, 2, § 1.

    Lewis & Short latin dictionary > manifesta

См. также в других словарях:

  • Defendo — Saltar a navegación, búsqueda Defendo es el arte marcial británico desarrollado por Bill Underwood, en la ciudad de Liverpool, Inglaterra. Tiene influencia del jujutsu. Véase también Arte marcial Defendu Enlaces externos Sitio oficial de Defendo… …   Wikipedia Español

  • Defendo — es el arte marcial británico desarrollado por Bill Underwood, en la ciudad de Liverpool, Inglaterra. Tiene influencia del jujutsu …   Enciclopedia Universal

  • Defendo — This article is about the martial art developed by Bill Underwood. For the system developed by Fairbairn and Sykes, see Defendu. Defendo Also known as Combato Focus Hybrid Country of origin …   Wikipedia

  • Defendu — This article is about the fighting style developed by Fairbairn and Sykes. For Bill Underwood s system, see Defendo . Defendu Also known as Fairbairn s Gutter Fighting, The Fairbairn Fighting System, The Fairbairn system, Modern Defendo Focus… …   Wikipedia

  • Rex Applegate — Colonel Rex Applegate (1914 1998) worked in the Office of Strategic Services where he trained allied special forces in close quarter combat during World War II.In 1943 he wrote Kill or Get Killed , still considered the classic textbook of Western …   Wikipedia

  • List of martial arts — There are a large number of distinct styles and schools of martial arts. Sometimes, schools or styles are introduced by individual teachers or masters, or as a brand name by a specific gym. Martial arts can be grouped by type or focus, or… …   Wikipedia

  • No. 27 Squadron RAF Regiment — No. 27 Squadron Royal Air Force Regiment Squadron badge Active September 3, 1951 Present Country …   Wikipedia

  • Rho Delta Rho — Infobox Fraternity letters = PΔP name = Rho Delta Rho crest = founded = Birth date and age|1990|09|22 birthplace = Greenlanes, San Juan, Metro Manila, PHL type = Social Brotherhood Organization emphasis = Youth/Middle Class; scope = mission =… …   Wikipedia

  • Liste des arts martiaux et sports de combat — Cette liste présente seulement les arts martiaux et sports de combat strictement sans armes. Les pratiques se faisant à la fois avec et sans armes ou avec l utilisation exclusive des armes sont présentées dans leurs pages respectives. Nom courant …   Wikipédia en Français

  • Saint-Pol-de-Léon — Pour les articles homonymes, voir Saint Pol. 48° 41′ 10″ N 3° 59′ 06″ W …   Wikipédia en Français

  • жало — укр. жало, блр. жало, ст. слав. жѩло κέντρον (Супр.), болг. жело, словен. želǫ, польск. żądɫo, кашуб. žangɫo, полаб. zǫdlü. Праслав. *žędlo жало диссимилировано из *geldlo; ср. лит. gelti колоть, жалить , лтш. dzel̂t – то же, лит. geluonìs… …   Этимологический словарь русского языка Макса Фасмера

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»