as+i+hear

ecquis, ecquid (abl. ecqui, v. infra, II. B.), pron. interrog. subst., Is there any one who? Any, any one, any body, any thing? in impassioned interrogation, i. q. num quis, quid (class.).

Prop.:

aperite hoc: heus, ecquis hic est? ecquis hoc aperit ostium?

Plaut. Am. 4, 1, 12; so,

ecquis,

id. Bacch. 4, 1, 9 sq.; id. Most. 4, 2, 19 sq.; id. Capt. 2, 3, 99 et saep.; Ter. Eun. 3, 3, 16 sq.; Liv. 3, 68; Verg. A. 9, 51; Hor. S. 2, 7, 34 al.:

ecquid,

Plaut. As. 3, 3, 58; id. Curc. 1, 2, 39; Ter. Heaut. 3, 3, 34; Cic. Verr. 2, 2, 62; id. Att. 12, 7; id. Fam. 7, 11; Liv. 40, 40 al.: [p. 625] eccui, Cic. Mur. 33:

ecquem,

Plaut. Cist. 4, 2, 42; Cael. in Cic. Fam. 8, 15 et saep.— With suffix nam, Cic. Vatin. 16; id. Fin. 4, 24; id. Top. 21; Auct. Her. 2, 17:

quid huc tantum hominum incedunt? ecquidnam afferunt?

Plaut. Poen. 3, 3, 5.—

Adj. for ecqui:

ecquis alius Sosia intu'st,

Plaut. Am. 2, 2, 226; id. Most. 2, 1, 7; id. Men. 4, 2, 110; Liv. 23, 12 fin.; Verg. E. 10, 28; Ov. Am. 3, 1, 15 al.—

Hence, derivv. the adverbs,

ecquid, i. q. numquid, num, whether, perchance, in direct and indirect interrogation:

ecquid audis?

Do you hear? Plaut. Am. 2, 1, 29; id. Aul. 2, 3, 3; id. Curc. 2, 8, 19; id. Bacch. 1, 2, 53 al.; Ter. And. 5, 2, 30; id. Eun. 2, 2, 48; Cic. Clu. 26, 71; id. Ac. 2, 39, 122; id. Rep. 3, 11; id. Tusc. 1, 8; id. Att. 2, 2, 3; Liv. 3, 11 fin.; 4, 3; 5, 52; Verg. A. 3, 342; Hor. Ep. 1, 18, 82 et saep.; cf.

with tandem,

Cic. Rosc. Am. 16, 46: Tr. Ecquid placent (aedes)? Th. Ecquid placeant me rogas? Plaut. Most. 3, 3, 4; id. Bacch. 4, 10, 10; id. Mil. 3, 1, 114; 4, 2, 3; Cic. Fam. 7, 16, 3; Liv. 27, 10; 44, 27.—Rarely (like quid) for cur, Liv. 42, 26.—

ecqui, i. q. num aliqui, whether? in indirect interrog.: coepi observare, ecqui majorem filius mi honorem haberet, etc., whether, etc., Plaut. Aul. prol. 16 (but the true reading, Cic. Tusc. 1, 8, 15, and Plin. Ep. 6, 4, 2, is ecquid, v. Draeger, Hist Synt. I. p. 318).—

ec-quo, i. q. num aliquo, anywhere? ecquo te tua virtus provexisset? ecquo industria? Cic. Phil. 13, 11, 24, cf. on these adverbs Hand, Turs. II. pp. 351-355.

fĕro, tuli, latum, ferre (ante-class. redupl. form in the tempp. perff.:

tetuli,

Plaut. Am. 2, 2, 84; 168; id. Men. 4, 2, 25; 66; id. Rud. prol. 68: tetulisti, Att. and Caecil. ap. Non. 178, 17 sq.:

tetulit,

Plaut. Most. 2, 2, 40; id. Men. 2, 3, 30; Ter. And. 5, 1, 13:

tetulerunt,

Lucr. 6, § 672:

tetulissem,

Ter. And. 4, 5, 13:

tetulisse,

Plaut. Rud. 4, 1, 2:

tetulero,

id. Cist. 3, 19:

tetulerit,

id. Poen. 3, 1, 58; id. Rud. 4, 3, 101), v. a. and n. [a wide-spread root; Sanscr. bhar-, carry, bharas, burden; Gr. pherô; Goth. bar, bairo, bear, produce, whence barn, child; Anglo-Saxon beran, whence Engl. bear, birth; cf. Curt. Gr. Etym. p. 300; Fick, Vergl. Wort. p. 135. The perf. forms, tuli, etc., from the root tul-, tol-; Sanscr. tol-jami, lift, weigh; Gr. tlênai, endure, cf. talas, talanton; Lat. tollo, tolerare, (t)latus, etc. Cf. Goth. thulan, Germ. dulden, Geduld; Anglo-Sax. tholian, suffer. Supine latum, i. e. tlatum; cf. supra; v. Curt. Gr. Etym. p. 220; Corss. Ausspr. 2, 73], to bear, carry, bring. (For syn. cf.: gero, porto, bajulo, veho; effero, infero; tolero, patior, sino, permitto, etc.)

Lit.

In gen.:

ferri proprie dicimus, quae quis suo corpore bajulat, portari ea, quae quis in jumento secum ducit, agi ea, quae animalia sunt,

Dig. 50, 16, 235: oneris quidvis feret, Ter. Ph. 3, 3, 29:

quin te in fundo conspicer fodere aut arare aut aliquid ferre,

id. Heaut. 1, 1, 17:

numerus eorum, qui arma ferre possent,

Caes. B. G. 1, 29, 1:

arma et vallum,

Hor. Epod. 9, 13:

sacra Junonis,

id. S. 1, 3, 11:

cadaver nudis humeris (heres),

id. ib. 2, 5, 86:

argentum ad aliquem,

Plaut. As. 3, 3, 142; cf.:

symbolum filio,

id. Bacch. 2, 3, 30:

olera et pisciculos minutos ferre obolo in cenam seni,

Ter. And. 2, 2, 32; cf.:

vina et unguenta et flores,

Hor. C. 2, 3, 14:

discerpta ferentes Memora gruis,

id. S. 2, 8, 86; cf.:

talos, nucesque sinu laxo,

id. ib. 2, 3, 172:

in Capitolium faces,

Cic. Lael. 11, 37:

iste operta lectica latus per oppidum est ut mortuus,

id. Phil. 2, 41, 106:

lectica in Capitolium latus est,

Suet. Claud. 2:

circa judices latus (puer),

Quint. 6, 1, 47:

prae se ferens (in essedo) Darium puerum,

Suet. Calig. 19.— Poet. with inf.:

natum ad Stygios iterum fero mergere fontes,

Stat. Ach. 1, 134.—Prov.:

ferre aliquem in oculis, or simply oculis,

i. e. to hold dear, love exceedingly, Cic. Phil. 6, 4, 11; id. Q. Fr. 3, 1, 3, § 9; Q. Cic. Fam. 16, 27, 2.—

In partic.

With the idea of motion predominating, to set in motion, esp. to move onward quickly or rapidly, to bear, lead, conduct, or drive away; with se or mid. (so esp. freq.), to move or go swiftly, to haste, speed, betake one's self; and of things, to flow, mount, run down.

Act.:

ubi in rapidas amnis dispeximus undas: Stantis equi corpus transvorsum ferre videtur Vis, et in advorsum flumen contrudere raptim: Et, quocumque oculos trajecimus, omnia ferri Et fluere assimili nobis ratione videntur,

Lucr. 4, 422 sq.:

ubi cernimus alta Exhalare vapore altaria, ferreque fumum,

to send up, id. 3, 432; cf.:

vis ut vomat ignes, Ad caelumque ferat flammai fulgura rursum,

id. 1, 725; and:

caelo supinas si tuleris manus,

raisest, Hor. C. 3, 23, 1:

te rursus in bellum resorbens Unda fretis tulit aestuosis,

id. ib. 2, 7, 16; cf.:

ire, pedes quocumque ferent,

id. Epod. 16, 21; and:

me per Aegaeos tumultus Aura feret,

id. C. 3, 29, 64:

signa ferre,

to put the standards in motion, to break up, Caes. B. G. 1, 39 fin.; 1, 40, 12; Liv. 10, 5, 1 al.:

pol, si id scissem, numquam huc tetulissem pedem,

have stirred foot, have come, Ter. And. 4, 5, 13:

pedem,

Verg. A. 2, 756; Val. Fl. 7, 112:

gressum,

to walk, Lucr. 4, 681; cf.:

agiles gressus,

Sil. 3, 180:

vagos gradus,

Ov. M. 7, 185:

vestigia,

Sil. 9, 101:

vagos cursus,

id. 9, 243.— Absol.:

quo ventus ferebat,

bore, drove, Caes. B. G. 3, 15, 3:

interim, si feret flatus, danda sunt vela,

Quint. 10, 3, 7:

itinera duo, quae extra murum ad portum ferebant,

led, Caes. B. C. 1, 27, 4:

pergit ad speluncam, si forte eo vestigia ferrent,

Liv. 1, 7, 6.—Prov.:

in silvam ligna ferre,

to carry coals to Newcastle, Hor. S. 1, 10, 34.—

With se or mid., to move or go swiftly, to hasten, rush:

cum ipsa paene insula mihi sese obviam ferre vellet,

to meet, Cic. Planc. 40, 96; cf.:

non dubitaverim me gravissimis tempestatibus obvium ferre,

id. Rep. 1, 4:

hinc ferro accingor rursus... meque extra tecta ferebam,

Verg. A. 2, 672; 11, 779:

grassatorum plurimi palam se ferebant,

Suet. Aug. 32.—Of things as subjects:

ubi forte ita se tetulerunt semina aquarum,

i. e. have collected themselves, Lucr. 6, 672.—Mid.:

ad eum omni celeritate et studio incitatus ferebatur,

proceeded, Caes. B. C. 3, 78, 2:

alii aliam in partem perterriti ferebantur,

betook themselves, fled, id. B. G. 2, 24, 3:

(fera) supra venabula fertur,

rushes, springs, Verg. A. 9, 553:

huc juvenis nota fertur regione viarum,

proceeds, id. ib. 11, 530:

densos fertur moribundus in hostes,

rushes, id. ib. 2, 511:

quocumque feremur, danda vela sunt,

Cic. Or. 23, 75; cf.:

non alto semper feremur,

Quint. 12, 10, 37:

ego, utrum Nave ferar magna an parva, ferar unus et idem,

Hor. Ep. 2, 2, 200:

non tenui ferar Penna biformis per liquidum aethera Vates,

fly, id. C. 2, 20, 1.—Of inanimate subjects:

(corpuscula rerum) ubi tam volucri levitate ferantur,

move, Lucr. 4, 195; cf.:

quae cum mobiliter summa levitate feruntur,

id. 4, 745; cf.:

tellus neque movetur et infima est, et in eam feruntur omnia nutu suo pondera,

Cic. Rep. 6, 17 fin.:

Rhenus longo spatio per fines Nantuatium, etc.... citatus fertur,

flows, Caes. B. G. 4, 10, 3; cf. Hirt. B. [p. 738] G. 8, 40, 3:

ut (flamma) ad caelum usque ferretur,

ascended, arose, Suet. Aug. 94.—

Rarely ferre = se ferre: quem procul conspiciens ad se ferentem pertimescit,

Nep. Dat. 4 fin. —

To carry off, take away by force, as a robber, etc.: to plunder, spoil, ravage:

alii rapiunt incensa feruntque Pergama,

Verg. A. 2, 374:

postquam te (i. e. exstinctum Daphnin) fata tulerunt,

snatched away, id. E. 5, 34. So esp. in the phrase ferre et agere, of taking booty, plundering, where ferre applies to portable things, and agere to men and cattle; v. ago.—

To bear, produce, yield:

plurima tum tellus etiam majora ferebat, etc.,

Lucr. 5, 942 sq.; cf.:

quae autem terra fruges ferre, et, ut mater, cibos suppeditare possit,

Cic. Leg. 2, 27, 67:

quem (florem) ferunt terrae solutae,

Hor. C. 1, 4, 10:

quibus jugera fruges et Cererem ferunt,

id. ib. 3, 24, 13:

angulus iste feret piper et thus,

id. Ep. 1, 14, 23:

(olea) fructum ramis pluribus feret,

Quint. 8, 3, 10.— Absol.:

ferundo arbor peribit,

Cato, R. R. 6, 2.—

Of a woman or sheanimal, to bear offspring, be pregnant:

ignorans nurum ventrem ferre,

Liv. 1, 34, 3;

of animals: equa ventrem fert duodecim menses, vacca decem, ovis et capra quinque, sus quatuor,

Varr. R. R. 2, 1, 19; cf.:

cervi octonis mensibus ferunt partus,

Plin. 8, 32, 50, § 112:

nec te conceptam saeva leaena tulit,

Tib. 3, 4, 90.— Poet.:

quem tulerat mater claro Phoenissa Laconi,

i. e. had borne, Sil. 7, 666.—

To offer as an oblation:

liba et Mopsopio dulcia melle feram,

Tib. 1, 7, 54; so,

liba,

id. 1, 10, 23:

lancesque et liba Baccho,

Verg. G. 2, 394:

tura superis, altaribus,

Ov. M. 11, 577.—

To get, receive, acquire, obtain, as gain, a reward, a possession, etc.:

quod posces, feres,

Plaut. Merc. 2, 3, 106; cf.: quodvis donum et praemium a me optato;

id optatum feres,

Ter. Eun. 5, 8, 27:

fructus ex sese (i. e. re publica) magna acerbitate permixtos tulissem,

Cic. Planc. 38, 92:

partem praedae,

id. Rosc. Am. 37, 107:

ille crucem pretium sceleris tulit, hic diadema,

Juv. 13, 105:

coram rege sua de paupertate tacentes Plus poscente ferent,

Hor. Ep. 1, 17, 44.

Trop.

In gen., to bear, carry, bring:

satis haec tellus morbi caelumque mali fert,

bears, contains, Lucr. 6, 663;

veterrima quaeque, ut ea vina, quae vetustatem ferunt, esse debent suavissima,

which carry age, are old, Cic. Lael. 19, 67:

scripta vetustatem si modo nostra ferent,

will have, will attain to, Ov. Tr. 5, 9, 8:

nomen alicujus,

to bear, have, Cic. Off. 3, 18, 74; cf.:

insani sapiens nomen ferat, aequus iniqui,

Hor. Ep. 1, 6, 15:

nomen,

Suet. Aug. 101; id. Calig. 47:

cognomen,

id. Aug. 43; id. Galb. 3; cf.:

ille finis Appio alienae personae ferendae fuit,

of bearing an assumed character, Liv. 3, 36, 1:

Archimimus personam ejus ferens,

personating, Suet. Vesp. 19; cf.

also: (Garyophyllon) fert et in spinis piperis similitudinem,

Plin. 12, 7, 15, § 30: fer mi auxilium, bring assistance, aid, help, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 28, 29 (Trag. v. 50 ed. Vahl.); cf.:

alicui opem auxiliumque ferre,

Cic. Verr. 2, 2, 3, § 9:

auxilium alicui,

Plaut. Stich. 2, 2, 5; Ter. And. 1, 1, 115; Cic. Cat. 2, 9, 19; Caes. B. G. 1, 13, 5; 4, 12, 5; Hor. Epod. 1, 21 et saep.: opem, Enn. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 (Trag. v. 86 ed. Vahl.):

opem alicui,

Plaut. Bacch. 4, 3, 23; Ter. And. 3, 1, 15; id. Ad. 3, 4, 41; Cic. Rab. Perd. 1, 3 (with succurrere saluti); id. Fin. 2, 35, 118 (with salutem); id. Fam. 5, 4, 2:

subsidium alicui,

Caes. B. G. 2, 26, 2:

condicionem,

to proffer, id. ib. 4, 11, 3; cf. Cic. Rosc. Am. 11, 30:

Coriolanus ab sede sua cum ferret matri obviae complexum,

offered, Liv. 2, 40, 5:

si qua fidem tanto est operi latura vetustas,

will bring, procure, Verg. A. 10, 792:

ea vox audita laborum Prima tulit finem,

id. ib. 7, 118: suspicionem falsam, to entertain suspicion, Enn. ap. Non. 511, 5 (Trag. v. 348 ed. Vahl.).—

In partic.

(Acc. to I. B. 1.) To move, to bring, lead, conduct, drive, raise:

quem tulit ad scenam ventoso gloria curru,

Hor. Ep. 2, 1, 177; so,

animi quaedam ingenita natura... recta nos ad ea, quae conveniunt causae, ferant,

Quint. 5, 10, 123; cf. absol.:

nisi illud, quod eo, quo intendas, ferat deducatque, cognoris,

Cic. de Or. 1, 30, 135:

exstincti ad caelum gloria fertur,

Lucr. 6, 8; cf.:

laudibus aliquem in caelum ferre,

to extol, praise, Cic. Fam. 10, 26, 2; cf. id. Rep. 1, 43; Quint. 10, 1, 99; Suet. Otho, 12; id. Vesp. 6:

eam pugnam miris laudibus,

Liv. 7, 10, 14; cf.:

saepe rem dicendo subiciet oculis: saepe supra feret quam fieri possit,

wilt exalt, magnify, Cic. Or. 40, 139:

ferte sermonibus et multiplicate fama bella,

Liv. 4, 5, 6:

ferre in majus vero incertas res fama solet,

id. 21, 32, 7:

crudelitate et scelere ferri,

to be impelled, carried away, Cic. Clu. 70, 199:

praeceps amentia ferebare,

id. Verr. 2, 5, 46, § 121; cf.:

ferri avaritia,

id. Quint. 11, 38:

orator suo jam impetu fertur,

Quint. 12 praef. §

3: eloquentia, quae cursu magno sonituque ferretur,

Cic. Or. 28, 97; cf.:

(eloquentia) feratur non semitis sed campis,

Quint. 5, 14, 31:

oratio, quae ferri debet ac fluere,

id. 9, 4, 112; cf.:

quae (historia) currere debet ac ferri,

id. 9, 4, 18; so often: animus fert (aliquem aliquo), the mind moves one to any thing:

quo cujusque animus fert, eo discedunt,

Sall. J. 54, 4; cf.:

milites procurrentes consistentesque, quo loco ipsorum tulisset animus,

Liv. 25, 21, 5; and:

qua quemque animus fert, effugite superbiam regiam,

id. 40, 4, 14:

si maxime animus ferat,

Sall. C. 58, 6; cf. Ov. M. 1, 775.—With an object-clause, the mind moves one to do any thing, Ov. M. 1, 1; Luc. 1, 67; Suet. Otho, 6; cf.

also: mens tulit nos ferro exscindere Thebas,

Stat. Th. 4, 753.—

(Acc. to I. B. 2.) To carry off, take away:

omnia fert aetas, animum quoque,

Verg. E. 9, 51:

postquam te fata tulerunt,

id. ib. 5, 34:

invida Domitium fata tulere sibi,

Anthol. Lat. 4, 123, 8;

like efferre,

to carry forth to burial, Ov. Tr. 1, 3, 89.—

(Acc. to I. B. 3.) To bear, bring forth, produce:

haec aetas prima Athenis oratorem prope perfectum tulit,

Cic. Brut. 12, 45:

aetas parentum, pejor avis, tulit Nos nequiores,

Hor. C. 3, 6, 46:

Curium tulit et Camillum Saeva paupertas,

id. ib. 1, 12, 42.—

(Acc. to I. B. 6.) To bear away, to get, obtain, receive:

Cotta et Sulpicius omnium judicio facile primas tulerunt,

Cic. Brut. 49, 183:

palmam,

to carry off, win, id. Att. 4, 15, 6:

victoriam ex inermi,

to gain, Liv. 39, 51, 10; 2, 50, 2; 8, 8, 18:

gratiam et gloriam annonae levatae,

id. 4, 12, 8:

maximam laudem inter suos,

Caes. B. G. 6, 21, 4:

centuriam, tribus,

i. e. to get their votes, Cic. Planc. 20, 49; 22, 53; id. Phil. 2, 2, 4:

suffragia,

Suet. Caes. 13 (diff. from 8. a.):

responsum ab aliquo,

to receive, Cic. Cat. 1, 8, 19; Caes. B. G. 6, 4 fin.:

repulsam a populo,

Cic. Tusc. 5, 19, 54:

repulsam,

id. de Or. 2, 69 fin.; id. Phil. 11, 8, 19; id. Att. 5, 19 al.: calumniam, i. e. to be convicted of a false accusation, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 1:

ita ut filius partem dimidiam hereditatis ferat,

Gai. Inst. 3, 8:

singulas portiones,

id. ib. 3, 16; 61.—

To bear, support any thing unpleasant; or pregn., to suffer, tolerate, endure.

To bear in any manner.

With acc.: servi injurias nimias aegre ferunt, Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

(onus senectutis) modice ac sapienter sicut omnia ferre,

Cic. de Sen. 1, 2:

aegre ferre repulsam consulatus,

id. Tusc. 4, 17, 40:

hoc moderatiore animo ferre,

id. Fam. 6, 1, 6:

aliquid toleranter,

id. ib. 4, 6, 2:

clementer,

id. Att. 6, 1, 3:

quod eo magis ferre animo aequo videmur, quia, etc.,

id. Verr. 2, 5, 48, § 126:

ut tu fortunam, sic nos te, Celse, feremus,

Hor. Ep. 1, 8, 17.—

With an object-clause:

ut si quis aegre ferat, se pauperem esse,

take it ill, Cic. Tusc. 4, 27, 59:

hoc ereptum esse, graviter et acerbe ferre,

id. Verr. 2, 1, 58, § 152:

quomodo ferant veterani, exercitum Brutum habere,

id. Phil. 10, 7, 15.—

With de:

de Lentulo scilicet sic fero, ut debeo,

Cic. Att. 4, 6, 1:

quomodo Caesar ferret de auctoritate perscripta,

id. ib. 5, 2, 3:

numquid moleste fers de illo, qui? etc.,

id. ib. 6, 8, 3.—

Absol.:

sin aliter acciderit, humaniter feremus,

Cic. Att. 1, 2, 1:

si mihi imposuisset aliquid, animo iniquo tulissem,

id. ib. 15, 26, 4.—

Pregn., to bear or put up with, to suffer, tolerate, endure, sustain, resist.

With acc.: quis hanc contumeliam, quis hoc imperium, quis hanc servitutem ferre potest? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

qui potentissimorum hominum contumaciam numquam tulerim, ferrem hujus asseclae?

Cic. Att. 6, 3, 6:

cujus desiderium civitas ferre diutius non potest,

id. Phil. 10, 10, 21:

cogitandi non ferebat laborem,

id. Brut. 77, 268:

unum impetum nostrorum,

Caes. B. G. 3, 19, 3:

vultum atque aciem oculorum,

id. ib. 1, 39, 1:

cohortatio gravior quam aures Sulpicii ferre didicissent,

to hear unmoved, Cic. Phil. 9, 4, 9:

vultum,

Hor. S. 1, 6, 121:

multa tulit fecitque puer, sudavit et alsit,

id. A. P. 413:

spectatoris fastidia,

id. Ep. 2, 1, 215:

fuisse (Epaminondam) patientem suorumque injurias ferentem civium,

Nep. Epam. 7.—Of personal objects:

quem ferret, si parentem non ferret suum?

brook, Ter. Heaut. 1, 2, 28:

optimates quis ferat, qui, etc.,

Cic. Rep. 1, 33:

vereor, ut jam nos ferat quisquam,

Quint. 8, 3, 25:

an laturi sint Romani talem regem,

id. 7, 1, 24:

quis enim ferat puerum aut adolescentulum, si, etc.,

id. 8, 5, 8.—

With an object-clause:

ferunt aures hominum, illa... laudari,

Cic. de Or. 2, 84, 344:

non feret assiduas potiori te dare noctes,

Hor. Epod. 15, 13; Ov. M. 2, 628:

illa quidem in hoc opere praecipi quis ferat?

Quint. 11, 3, 27; 11, 1, 69:

servo nubere nympha tuli,

Ov. H. 5, 12; cf.:

alios vinci potuisse ferendum est,

id. M. 12, 555. —

With quod:

quod rapta, feremus, dummodo reddat eam,

Ov. M. 5, 520:

illud non ferendum, quod, etc.,

Quint. 11, 3, 131. —

With the access, notion of publicity, to make public, to disclose, show, exhibit:

eum ipsum dolorem hic tulit paulo apertius,

Cic. Planc. 14, 34; cf.:

laetitiam apertissime tulimus omnes,

id. Att. 14, 13, 2:

neque id obscure ferebat nec dissimulare ullo modo poterat,

id. Clu. 19, 54:

haud clam tulit iram adversus praetorem,

Liv. 31, 47, 4; cf.:

tacite ejus verecundiam non tulit senatus, quin, etc.,

id. 5, 28, 1.—

Prae se ferre, to show, manifest, to let be seen, to declare:

cujus rei tantae facultatem consecutum esse me, non profiteor: secutum me esse, prae me fero,

Cic. N. D. 1, 5, 12:

noli, quaeso, prae te ferre, vos plane expertes esse doctrinae,

id. ib. 2, 18, 47:

non mediocres terrores... prae se fert et ostentat,

id. Att. 2, 23, 3:

hanc virtutem prae se ferunt,

Quint. 2, 13, 11:

liberalium disciplinarum prae se scientiam tulit,

id. 12, 11, 21:

magnum animum (verba),

id. 11, 1, 37.—Of inanim. and abstr. subjects:

(comae) turbatae prae se ferre aliquid affectus videntur,

Quint. 11, 3, 148:

oratio prae se fert felicissimam facilitatem,

id. 10, 1, 11.—

Of speech, to report, relate, make known, assert, celebrate:

haec omnibus ferebat sermonibus,

Caes. B. C. 2, 17, 2:

alii alia sermonibus ferebant Romanos facturos,

Liv. 33, 32, 3:

ferte sermonibus et multiplicate fama bella,

id. 4, 5, 6:

patres ita fama ferebant, quod, etc.,

id. 23, 31, 13; cf. with acc.:

hascine propter res maledicas famas ferunt,

Plaut. Trin. 1, 2, 149:

famam,

id. Pers. 3, 1, 23:

fama eadem tulit,

Tac. A. 1, 5; cf. id. ib. 15, 60:

nec aliud per illos dies populus credulitate, prudentes diversa fama, tulere,

talk about, id. ib. 16, 2:

inimici famam non ita, ut nata est, ferunt,

Plaut. Pers. 3, 1, 23:

quod fers, cedo,

tell, say, Ter. Ph. 5, 6, 17:

nostra (laus) semper feretur et praedicabitur, etc.,

Cic. Arch. 9, 21.—With an object-clause:

cum ipse... acturum se id per populum aperte ferret,

Liv. 28, 40, 2; id. ib. §

1: saepe homines morbos magis esse timendos ferunt quam Tartara leti,

Lucr. 3, 42:

Prognen ita velle ferebat,

Ov. M. 6, 470; 14, 527:

ipsi territos se ferebant,

Tac. H. 4, 78; id. A. 4, 58; 6, 26 (32); cf.:

mihi fama tulit fessum te caede procubuisse, etc.,

Verg. A. 6, 503:

commentarii ad senatum missi ferebant, Macronem praesedisse, etc.,

Tac. A. 6, 47 (53).—

Ferunt, fertur, feruntur, etc., they relate, tell, say; it is said, it appears, etc.—With inf.:

quin etiam Xenocratem ferunt, cum quaereretur ex eo, etc... respondisse, etc.,

Cic. Rep. 1, 2:

fuisse quendam ferunt Demaratum, etc.,

id. ib. 2, 19:

quem ex Hyperboreis Delphos ferunt advenisse,

id. N. D. 3, 23, 57; Hor. C. 3, 17, 2:

homo omnium in dicendo, ut ferebant, accrrimus et copiosissimus,

Cic. de Or. 1, 11, 45:

Ceres fertur fruges... mortalibus instituisse,

Lucr. 5, 14:

in Syria quoque fertur item locus esse, etc.,

id. 6, 755:

is Amulium regem interemisse fertur,

Cic. Rep. 2, 3:

qui in contione dixisse fertur,

id. ib. 2, 10 fin.:

quam (urbem) Juno fertur terris omnibus unam coluisse,

Verg. A. 1, 15:

non sat idoneus Pugnae ferebaris,

you were accounted, held, Hor. C. 2, 19, 27:

si ornate locutus est, sicut fertur et mihi videtur,

Cic. de Or. 1, 11, 49; cf.: cum quaestor ex Macedonia venissem Athenas florente [p. 739] Academia, ut temporibus illis ferebatur, id. ib. § 45.—

To give out, to pass off a person or thing by any name or for any thing; and, in the pass., to pass for any thing, to pass current:

hunc (Mercurium) omnium inventorem artium ferunt,

Caes. B. G. 6, 17, 1:

ut Servium conditorem posteri fama ferrent,

Liv. 1, 42, 4:

qui se Philippum regiaeque stirpis ferebat, cum esset ultimae,

set himself up for, boast, Vell. 1, 11, 1:

avum M. Antonium, avunculum Augustum ferens,

boasting of, Tac. A. 2, 43; cf.:

qui ingenuum se et Lachetem mutato nomine coeperat ferre,

Suet. Vesp. 23:

ante Periclem, cujus scripta quaedam feruntur,

Cic. Brut. 7, 27 (quoted paraphrastically, Quint. 3, 1, 12): sub nomine meo libri ferebantur artis rhetoricae, Quint. prooem. 7; cf.:

cetera, quae sub nomine meo feruntur,

id. 7, 2, 24; Suet. Caes. 55; id. Aug. 31; id. Caes. 20:

multa ejus (Catonis) vel provisa prudenter vel acta constanter vel responsa acute ferebantur,

Cic. Lael. 2, 6:

qua ex re in pueritia nobilis inter aequales ferebatur,

Nep. Att. 1, 3.—

Polit. and jurid. t. t.

Suffragium or sententiam, to give in one's vote, to vote, Varr. R. R. 3, 2, 1; cf.:

ferunt suffragia,

Cic. Rep. 1, 31; id. Fam. 11, 27, 7:

de quo foedere populus Romanus sententiam non tulit,

id. Balb. 15, 34; cf.:

de quo vos (judices) sententiam per tabellam feretis,

id. Verr. 2, 4, 47, § 104;

so of the voting of judges,

id. Clu. 26, 72;

of senators: parcite, ut sit qui in senatu de bello et pace sententiam ferat,

id. Verr. 2, 2, 31, § 76; cf. id. Fam. 11, 21, 2.—

Legem (privilegium, rogationem) ad populum, or absol., to bring forward or move a proposition, to propose a law, etc.:

perniciose Philippus in tribunatu, cum legem agrariam ferret, etc.,

Cic. Off. 2, 21, 73; cf. id. Sull. 23, 65:

quae lex paucis his annis lata esset,

id. Corn. 1, 3 (vol. xi. p. 10 B. and K.):

familiarissimus tuus de te privilegium tulit, ut, etc.,

id. Par. 4, 32:

Sullam illam rogationem de se nolle ferri (shortly before: Lex ferri coepta),

id. Sull. 23, 65:

rogationem de aliquo, contra or in aliquem, ad populum, ad plebem,

id. Balb. 14, 33; id. Clu. 51, 140; id. Brut. 23, 89; Caes. B. C. 3, 1, 4; Liv. 33, 25, 7:

nescis, te ipsum ad populum tulisse, ut, etc.,

proposed a bill, Cic. Phil. 2, 43, 100:

ut P. Scaevola tribunus plebis ferret ad plebem, vellentne, etc.,

id. Fin. 2, 16, 54; cf. Liv. 33, 25, 6:

quod Sulla ipse ita tulit de civitate, ut, etc.,

Cic. Caecin. 35, 102:

nihil de judicio ferebat,

id. Sull. 22, 63:

cum, ut absentis ratio haberetur, ferebamus,

id. Att. 7, 6, 2.— Impers.:

lato ut solet ad populum, ut equum escendere liceret,

Liv. 23, 14, 2. —

Judicem, said of the plaintiff, to offer or propose to the defendant as judge:

quem ego si ferrem judicem, refugere non deberet,

Cic. Rosc. Com. 15, 45; id. de Or. 2, 70, 285.—Hence, judicem alicui, in gen., to propose a judge to, i. e. to bring a suit against, to sue a person:

se iterum ac saepius judicem illi ferre,

Liv. 3, 57, 5; 3, 24, 5; 8, 33, 8.—

Mercant. t. t., to enter, to set or note down a sum in a book:

quod minus Dolabella Verri acceptum rettulit, quam Verres illi expensum tulerit, etc.,

i. e. has set down as paid, has paid, Cic. Verr. 2, 1, 39, § 100 sq., v. expendo.—

Absol., of abstr. subjects, to require, demand, render necessary; to allow, permit, suffer:

ita sui periculi rationes ferre ac postulare,

Cic. Verr. 2, 5, 40, § 105; cf.:

gravioribus verbis uti, quam natura fert,

id. Quint. 18, 57: quid ferat Fors, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. 203 ed. Vahl.):

quamdiu voluntas Apronii tulit,

Cic. Verr. 2, 3, 23, § 57:

ut aetas illa fert,

as is usual at that time of life, id. Clu. 60, 168:

ad me, ut tempora nostra, non ut amor tuus fert, vere perscribe,

id. Q. Fr. 1, 4, 5:

quod ita existimabam tempora rei publicae ferre,

id. Pis. 2, 5:

si ita commodum vestrum fert,

id. Agr. 2, 28, 77:

prout Thermitani hominis facultates ferebant,

id. Verr. 2, 2, 34, § 83:

si vestra voluntas feret,

if such be your pleasure, id. de Imp. Pomp. 24, 70:

ut opinio et spes et conjectura nostra fert,

according to our opinion, hope, and belief, id. Att. 2, 25, 2:

ut mea fert opinio,

according to my opinion, id. Clu. 16, 46: si occasio tulerit, if occasion require, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 6:

dum tempus ad eam rem tulit, sivi, animum ut expleret suum,

Ter. And. 1, 2, 17: in hac ratione quid res, quid causa, quid tempus ferat, tu perspicies, Cic. Fam. 1, 7, 6:

natura fert, ut extrema ex altera parte graviter, ex altera autem acute sonent,

id. Rep. 6, 18.— Impers.:

sociam se cujuscumque fortunae, et, si ita ferret, comitem exitii promittebat (sc. res or fortuna),

Tac. A. 3, 15; so,

si ita ferret,

id. H. 2, 44.

glōrĭa, ae, f. [Sanscr. cru, to hear; crav-as, fame; Gr. kluô, kleos; Lat. cluo, clueo, inclutus, from the root clŭo; lit., rumor, fame; hence also, like kleos, pregn.], glory, fame, renown, praise, honor (syn.: laus, laudatio, gloriatio, elogium, etc.).

Lit.

In gen.:

te inmortali adficere gloria,

Plaut. Am. 5, 2, 10: viri (Q. Fabii) gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.): ut summae gloriae sint a virtute proficiscentia, dedecoris vero praecipui existimentur, quae voluptas suadeat non sine labe vitiorum, Cato ap. Schol. Cic. Sest. 66, p. 310 Orell.: hicine est ille Telamon, modo quem gloria ad caelum extulit? Poët. (perh. Enn.) ap. Cic. Tusc. 3, 18, 39 (Trag. Rel. Inc. v. 93 Rib.):

virtutem tamquam umbra sequitur,

Cic. Tusc. 1, 45, 109:

non tulit ullos haec civitas aut gloria clariores aut auctoritate graviores,

Cic. de Or. 2, 37, 154: est enim gloria solida quaedam res et expressa, non adumbrata: ea est consentiens laus bonorum, incorrupta vox bene judicantium de excellente virtute;

ea virtuti resonat tamquam imago,

id. Tusc. 3, 2, 3 sq.:

trahimur omnes studio laddis et optimus quisque maxime gloriā ducitur. Ipsi illi philosophi etiam in illis libellis, quos de contemnenda gloria scribunt, nomen suum inscribunt, etc.,

id. Arch. 11, 26:

immortalis gloria (opp. sempiterna turpitudo),

id. Pis. 26, 63:

bello quaeritur gloria,

id. Off. 1, 12, 38:

maximam gloriam capere,

id. Lael. 7, 25:

esse in gloria sempiterna,

id. Att. 14, 11, 1:

sit in aeterna gloria Marius, qui, etc.,

id. Cat. 4, 10, 21:

esse in maxima gloria,

id. Off. 3, 21, 85:

excellens in re militari gloria,

id. Rep. 2, 17:

quod auctor ei summa augur gloria Attus Navius non erat,

id. ib. 2, 20:

honorum gradus summis hominibus et infimis sunt pares, gloriae dispares, etc.... ut is maxime gloria excellat, qui virtute plurimum praestet,

id. Planc. 24, 60:

unus bis remp. servavi, semel gloriā, iterum aerumna meā,

id. Sest. 22, 49:

an Pollio et Messala... parum ad posteros gloriae tradiderunt?

Quint. 12, 11, 28:

gloriam qui spreverit veram habebit,

Liv. 22, 39, 19: spreta in tempore gloria [p. 818] interdum cumulatior redit, id. 2, 47, 11:

militavi non sine gloria,

Hor. C. 3, 26, 2:

tenui Saleio Gloria quantalibet quid erit, si gloria tantum est,

Juv. 7, 81.— Poet.:

candidus, armenti gloria, taurus,

i. e. ornament, pride, Ov. A. A. 1, 290; Tib. 4, 1, 208.—In plur., reputation, fame, Auct. Her. 3, 6, 10; Sall. J. 41, 7:

veteres Gallorum gloriae,

glorious deeds, Tac. A. 3, 45:

ita sunt gloriae meretricum,

Plaut. Truc. 4, 4, 36; Gell. 2, 27, 5.—

With gen.:

simul rem et belli gloriam armis repperi, Tcr. Heaut. 1, 1, 60: nemo, qui fortitudinis gloriam consecutus est insidiis et malitiā, laudem est adeptus,

Cic. Off. 1, 19, 62; cf.:

pro gloria belli atque fortitudinis,

Caes. B. G. 1, 2 fin.:

gloria rei militaris,

id. ib. 5, 29, 4:

legum et publicae disciplinae,

Cic. Tusc. 1, 46, 110:

rerum gestarum gloria florere,

id. de Or. 1, 1, 1:

eximia virtutis,

id. Rep. 2, 10:

et gravitatis et ingenii,

id. Ac. 2, 23, 72; id. Off. 1, 32, 116:

imperii,

id. ib. 1, 12, 38:

dicendi,

id. Brut. 68, 239; Quint. 12, 10, 17:

carminum,

Tac. A. 12, 28:

et titulis et fascibus olim major habebatur donandi gloria,

Juv. 5, 111:

velocis gloria plantae,

id. 13, 98.—

Transf., subjectively, thirst or passion for glory, ambition; vainglory, pride, vaunting, boasting (class.).

In gen.:

pueri gloriā ducti,

Cic. Tusc. 2, 20, 46 Tischer:

moriar, ni, quae tua gloria est, puto te malle a Caesare consuli quam inaurari,

id. Fam. 7, 13, 1; cf.:

studio et gloriā,

id. Tusc. 2, 27, 65:

ostentatio et gloria,

id. Rab. Post. 14, 38; and:

jactantiā gloriāque,

Tac. A. 1, 8:

quem tulit ad scenam ventoso gloria curru,

Hor. Ep. 2, 1, 177; cf. id. S. 1, 6, 23; 2, 3, 179:

caecus Amor sui Et tollens vacuum plus nimio Gloria verticem,

Hor. C. 1, 18, 15:

patriam obruit olim gloria paucorum,

Juv. 10, 142:

vana gloria,

Liv. 22, 39, 18.—In plur.:

perjuriorem hoc hominem si quis viderit Aut gloriarum pleniorem, quam illic est,

vain boastings, Plaut. Mil. 1, 1, 22; Gell. 1, 2, 6.—

With gen.:

generandi mellis,

Verg. G. 4, 205:

lautae mensae,

Luc. 4, 376.

ĭnaurĭo, īre, v. a. [id.], to give hearing to, to cause to hear (post-class.):

surdos (Christus),

Lact. Epit. 45, 2.—

To grant (in answer to prayer), Hilar. in Psa. 53, 54.

ĭn-hĭo, āvi, ātum, 1, v. n. and a., to stand open, to gape.

In gen.

Lit.:

ora inhiasse luporum,

Stat. Th. 1, 626.—

Trop., to gape with amazement, etc.:

inhians Cerberus,

Verg. G. 4, 483:

attonitis inhians animis,

id. A. 7, 814.—

In partic., to open the mouth wide, to gape at.

Lit.:

Romulus lactens, uberibus lupinis inhians,

Cic. Cat. 3, 8, 19:

gazis inhians,

Sen. Herc. Fur. 166:

praedae,

Val. Fl. 2, 531: pecudumque reclusis Pectoribus inhians, spirantia consu, lit exta, Verg. A. 4, 64.—With acc.:

postes,

to gape at, Verg. G. 2, 463.—

Transf., to gaze at with eagerness, regard with longing (cf.:

capto, appeto, sitio): congestis saccis,

Hor. S. 1, 1, 71:

inhians in te, dea,

Lucr. 1, 36; Just. 17, 3, 4; Flor. 3, 11, 2; Tac. A. 4, 12; 11, 1; 12, 59 al.:

lucro,

Sen. Contr. 3, 22, 11:

omnia, quibus vulgus inhiat,

id. Ep. 102, 27; Val. Max. 7, 2, ext. 1:

dictis,

to hear eagerly, attend closely to, Val. Fl. 5, 469; Suet. Ter. 1.—With acc. ( poet. and rare, except in Plaut.):

hereditatem alicujus,

Plaut. Stich. 4, 2, 25:

aurum,

id. Aul. 2, 2, 17: mortem alicujus, Caecil. ap. Gell. 2, 23, 10; Plaut. Truc. 2, 3, 18:

bona mea,

id. Mil. 3, 1, 121:

inhiat quod nusquam est miser,

id. ib. 4, 4, 62.

lĭbellus, i, m. dim. [3. liber].

The inner bark of a tree, used for writing-tablets: levis in aridulo malvae descripta libello (carmina), Cinna ap. Isid. Orig. 6, 12. —

Transf., a little book, pamphlet, esp. a book written in pages, and not in long rolls:

epistulae, quas primus videtur ad paginas et formam memorialis libelli convertisse (opp. transversa charta),

Suet. Caes. 56.

In gen.:

scripsi etiam illud quodam in libello,

Cic. de Or. 1, 21, 94:

in quodam joculari libello,

Quint. 8, 6, 73; 2, 13, 15:

quoi dono lepidum novum libellum,

Cat. 1, 1:

horribilis et sacer,

id. 14, 12:

quicquid hoc libelli est,

id. 1, 8:

libellis eum (Scipionem) palaestraeque operam dare,

to books, Liv. 29, 19 fin.:

nostri farrago libelli,

Juv. 1, 86.—Of a single satire, Hor. S. 1, 10, 92.—

In plur., poet., a bookseller's shop:

te (quaesivimus) in omnibus libellis,

Cat. 55, 4 (dub.; al. labellis); Mart. 5, 20, 8.—

In partic., a writing of any kind.

A memorandumbook, journal, diary:

si quid memoriae causā retulit in libellum,

Cic. Phil. 1, 8, 19:

in commentariolis et chirographis et libellis,

id. ib. 1, 7, 16; Quint. 12, 8, 5; cf. id. 10, 7, 31; 11, 3, 142; 6, 2, 5.—

A memorial:

non illi in libellis laudationum decreta miserunt,

Cic. Clu. 69, 197.—

A petition:

Atticus libellum composuit: eum mihi dedit, ut darem Caesari,

Cic. Att. 16, 16, A, 4:

libellum alicui porrigere,

Suet. Aug. 53:

supplices libelli,

Mart. 8, 31, 3:

vitem posce libello,

Juv. 14, 193: libellos signare, subnotare, to answer petitions:

libellos signare,

Suet. Aug. 50:

subnotare libellos,

Plin. Ep. 1, 10, 9; so,

ad libellum rescribere, Mos. et Rom. Leg. Coll. 3, 3, 5: libellos agere,

to have the charge of answering petitions, Dig. 20, 5, 12: a libellis, the officer charged with receiving petitions:

Epaphroditum a libellis capitali poena condemnavit,

Suet. Dom. 14; Inscr. Grut. 587, 9:

A LIBELLIS ADIVTOR,

ib. 587, 7.—

A note of invitation, to hear a lecture, see a play, etc., a notice, programme:

gladiatorum libellos venditare,

Cic. Phil. 2, 38, 97:

domum mutuatur et subsellia conducit et libellos dispergit,

Tac. Or. 9: munerarius, the programme of a festival, Treb. Claud. 5.—

A public notification, announcement, placard, handbill:

edere per libellos,

Suet. Caes. 41:

libellos Sex. Alfenus, procurator P. Quincti, deicit,

tears down the auction handbills, Cic. Quint. 6, 27:

suspensum amici bonis libellum,

Sen. Ben. 4, 12:

vestitur tota libellis porticus,

Juv. 12, 100.—

A letter:

(laetitias) in libello hoc opsignato quas tuli pausillulo,

Plaut. Ps. 2, 4, 16 (cf. epistulam, id. ib. v. 26):

libellum ipsius habeo in quo, etc.,

Cic. Att. 6, 1, 5: ut ex libellis ejus animadverti, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11, 1.—

A libel, lampoon, pasquinade (post-Aug.):

libellos aut carmina ad infamiam cujuspiam edere,

Suet. Aug. 55; id. Caes. 80; id. Vit. 14:

sparsos de se in Curia famosos libellos,

id. Aug. 55:

sive quis ad infamiam alicujus libellum aut carmen scripserit,

Gai. Inst. 3, 220:

injuriam patimur... famosis libellis,

Paul. Sent. 5, 4, 1.—

A written accusalion or complaint (post-Aug.):

componunt ipsae per se formantque libellos,

Juv. 6, 244; Dig. 48, 2, 3.—

A lawyer's brief:

quid causidicis praestent magno comites in fasce libelli?

Juv. 7, 107.—

An attestation, certificate:

significent id libello manu sua subscripto,

Dig. 39, 4, 4.

lingua (ante-class. form dingua, like dagrima for lacrima, Mar. Victorin. p. 2457 and 2470 P.; cf. the letter D), ae, f. [Sanscr. jihvā; original Lat. form. dingua; A. -S. tunga; Germ. Zunge; Engl. tongue. Not from the root lih, lich, v. lingo], the tongue.

Lit.:

fac proserpentem bestiam me duplicem ut habeam linguam (of a kiss in which the tongues touched each other),

Plaut. As. 3, 3, 105:

lingua haeret metu,

Ter. Eun. 5, 5, 7:

in ore sita lingua est, finita dentibus,

Cic. N. D. 2, 59, 149:

linguā haesitantes,

id. de Or. 1, 25, 115:

linguā properanti legere,

Ov. P. 3, 5, 9:

linguā titubante loqui,

id. Tr. 3, 1, 21:

quo facilius verba ore libero exprimeret, calculos lingua volvens dicere domi solebat (Demosthenes),

Quint. 11, 3, 54: linguam exserere, to thrust out the tongue, in token of derision or contempt, Liv. 7, 10: so,

lingua ejecta,

Cic. de Or. 2, 66, 266:

lingua minor,

the epiglottis, Plin. 11, 37, 66, § 175.—Comically, as mock term of endearment:

hujus voluptas, te opsecro, hujus mel, hujus cor, hujus labellum, hujus lingua,

Plaut. Poen. 1, 2, 178; cf. v. 175.—In mal. part.: homo malae linguae, a fellow with a bad tongue, i. q. fellator, Mart. 3, 80, 2; Min. Fel. Oct. 28.—

Transf.

Since the tongue is an organ of speech, a tongue, utterance, speech, language:

largus opum, lingua melior,

Verg. A. 11, 338:

facilem benevolumque lingua tua jam tibi me reddidit,

Ter. Hec. 5, 1, 35:

non tu tibi istam praetruncari linguam largiloquam jubes?

Plaut. Mil. 2, 3, 47:

Latium beare divite linguā,

Hor. Ep. 2, 2, 120:

lingua quasi flabello seditionis contionem ventilare,

Cic. Fl. 23, 54:

linguam continere,

id. Q. Fr. 1, 1, 13:

tenere,

Ov. F. 2, 602:

moderari,

Sall. J. 84:

linguae solutio,

Cic. de Or. 1, 25, 114:

linguam solvere ad jurgia,

Ov. M. 3, 261:

quidam operarii linguā celeri et exercitatā,

Cic. de Or. 1, 18, 83:

ut vitemus linguas hominum,

id. Fam. 9, 2, 2:

Aetolorum linguas retundere,

to check their tongues, bring them to silence, Liv. 33, 3; cf.:

claudente noxarum conscientiā linguam,

Amm. 16, 12, 61:

si mihi lingua foret,

Ov. H. 21, 205:

ne vati noceat mala lingua futuro,

Verg. E. 7, 28: favete linguis, i. e. give attention, " be silent that you may hear," Hor. C. 3, 1, 2; Ov. F. 1, 71:

linguis animisque faventes,

Juv. 12, 83:

nam lingua mali pars pessima servi,

id. 9, 121:

mercedem imponere linguae,

i. e. to speak for pay, id. 7, 149:

usum linguae reciperare,

Amm. 17, 12, 10:

linguā debili esse,

to stammer, Gell. 1, 12, 2.—Comically: os habeat, linguam, perfidiam, tongue, i. e. readiness in speech, Plaut. Mil. 2, 2, 33. —

The tongue or language of a people:

lingua Latina, Graeca,

Cic. Fin. 1, 3, 10:

Graeca et Latina lingua,

Varr. R. R. 2, 1, 6:

(Massilia) tam procul a Graecorum regionibus, disciplinis linguāque divisa,

Cic. Fl. 26, 63:

quod quidem Latina lingua sic observat, ut, etc.,

id. Or. 44, 150:

Gallicae linguae scientiam habere,

Caes. B. G. 1, 47:

qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli, appellantur,

id. ib. 1, 1:

dissimili linguā,

Sall. C. 6, 2:

linguā utrāque,

i. e. Greek and Latin, Hor. S. 1, 10, 23; so, auctores utriusque linguae, Quint. prooem. 1;

1, 1, 14: Mithridates, cui duas et viginti linguas notas fuisse,

id. 11, 2, 50:

haud rudis Graecae linguae,

Curt. 5, 11, 4; 5, 4, 4; Nep. Milt. 3, 2:

Syrus in Tiberim Orontes et linguam et mores vexit,

Juv. 3, 63.—

Dialect, idiom, mode of speech (post-Aug.): illis non verborum modo, sed. linguarum etiam se inter differentium copia est. Quint. 12, 10, 34:

Crassus quinque Graeci sermonis differentias sic tenuit, ut, qua quisque apud eum linguā postulasset, eadem jus sibi redditum ferret,

id. 11, 2, 50:

utar enim historicā linguā,

Sen. Q. N. 1, 13, 3:

si philosophorum linguā uti voluissem,

id. ib. 2, 2, 4.—

Poet. of animals. the voice, note, song, bark, etc.:

linguae volucrum,

Verg. A. 3, 361; 10, 177:

linguam praecludere (canis),

Phaedr. 1, 22, 5.—

An utterance, expression:

lingua secretior,

a dark saying, Quint. 1, 1, 35.—

Of tongue-shaped things.

A plant, also called lingulaca, Plin. 24, 19, 108, § 170.—

Lingua bubula, a plant, oxtongue, bugloss, Cato, R. R. 40; Plin. 17, 14, 24, § 112.—

Lingua canina, Cels. 5, 27, 18 init.;

and lingua canis,

App. Herb. 96, the plant hound's-tongue, also called cynoglossos; q. v.—

A tongue of land: id promontorium, Cujus lingua in altum proicit, Pac. ap. Gell. 4, 17 fin.:

lingua in altum mille passuum excurrens,

Liv. 37, 31, 9; Weissenb. ad Liv. 25, 15, 12:

eminet in altum lingua, in qua urbs sita est,

Liv. 44, 11:

tenuem producit in aequora linguam,

Luc. 2, 614; cf.: lingua dicitur promontorii genus non excellentis sed molliter in planum devexi, Paul. ex Fest. p. 121 Müll.—

A spoonful, as a measure, Plin. 26, 11, 73, § 119 (al. lingulis).—

The tongue or reed of a flute, Plin. 10, 29, 43, § 84.—

The short arm of a lever:

vectis lingua sub onus subdita,

Vitr. 10, 8 (cf. ligula, VII.).

nĕbŭla, ae, f. [like nubes; Sanscr. nabhas; Lat. aër, caelum; Gr. nephelê], mist, vapor, fog, smoke, exhalation (syn.: nubes, nimbus).

Lit.: fluviis ex omnibus et simul ipsa Surgere de terrā nebulas aestumque videmus, etc., Lucr. 6, 477; Verg. A. 8, 258:

tenuem exhalat nebulam,

id. G. 2, 217. — Poet., of the clouds:

nebulae pluviique rores,

Hor. C. 3, 3, 56; Verg. A. 1, 412; 439 (for which, nubes, id. ib. 587; Ov. M. 6, 21. —Of smoke, Ov. Tr. 5, 5, 31.—Of any thing soft or transparent:

nebula haud est mollis, atque hujus est,

Plaut. Cas. 4, 4, 21:

desine Inter ludere virgines Et stellis nebulam spargere candidis,

Hor. C. 3, 15, 6.—

Prov.: nebulae cyathus, of any thing worthless, trifling,

Plaut. Poen. 1, 2, 62.—

—Personified = Nephele,

Hyg. Fab. 2 and 3.—

Transf., a foggy mist, a vapor, cloud:

pulveris nebula,

Lucr. 5, 253:

nebulae dolia summa tegunt,

Ov. F. 5, 269:

pinguem nebulam vomuere lucernae,

Pers. 5, 181; Sil. 6, 281: per nebulam audire, aut scire aliquid, to hear or know a thing indistinctly, Plaut. Ps. 1, 5, 47; id. Capt. 5, 4, 26 (for which:

quasi per caliginem videre,

Cic. Phil. 12, 2, 2).—

A thin, transparent substance; of a thin garment: aequum est induere nuptam ventum textilem, Palam prostare nudam in nebulā lineā, Laber. ap. Petr. 55;

of a thin plate of metal,

Mart. 8, 33, 3.—

Trop., darkness, obscurity:

erroris nebula,

Juv. 10, 4:

nebulae quaestionum,

obscure, puzzling questions, Gell. 8, 10 in lemm.:

suspicionum nebulae,

vague suspicions, Amm. 14, 1, 4.—Of something empty, trifling, worthless:

grande locuturi nebulas Helicone legunto,

Pers. 5, 7 (for which:

nubes et inania captare,

Hor. A. P. 230).

ōtĭum, ĭi, n.

In gen., leisure, vacant time, freedom from business (class.; opp. negotium; cf.: immunitas, vacatio): otio qui nescit uti plus negoti habet, Quam, etc., Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 252 Vahl.): fecero;

quamquam haut otium est,

Plaut. Poen. 4, 2, 36:

tantumne ab re tuast oti tibi?

Ter. Heaut. 1, 1, 23: clarorum virorum atque magnorum non minus otii quam negotii rationem exstare oportere, Cato ap. Cic. Planc. 27, 66:

in otio de negotiis cogitare,

Cic. Off. 3, 1, 1:

otium inertissimum et desidiosissimum,

id. Agr. 2, 33, 91.—

In partic.

Ease, inactivity, idle life (cf.:

ignavia, desidia, inertia): vitam in otio agere,

Ter. Ad. 5, 4, 9:

hebescere et languescere in otio,

Cic. Ac. 2, 2, 4:

propter desidiam in otio vivere,

id. Agr. 2, 37, 103:

otio tabescere,

id. Att. 2, 14, 1:

languere otio,

id. N. D. 1, 4, 7:

otium segne trahere,

Tac. H. 4, 70:

magna otia caeli,

Juv. 6, 394:

otium sine litteris mors est,

Sen. Ep. 82, 2:

ducere otia segnia,

Ov. P. 1, 5, 44:

exercere otia molli cura,

Sil. 15, 707. —

Leisure, time for any thing;

esp. for literary occupation: otium moderatum atque honestum,

Cic. Brut. 2, 8: ad scribendum, id. Or. 1, 1, 3:

otium consumere in historiā scribendā,

id. de Or. 2, 13, 57:

otium litteratum,

id. Tusc. 5, 36, 105:

Tusculani requies atque otium,

id. de Or. 1, 52, 224:

studiosum,

Plin. Ep. 1, 22, 11:

abundare otio et studio,

Cic. de Or. 1, 6, 22:

otium rei si sit,

Plaut. Mil. 3, 1, 165:

otium habere ad potandum,

Ter. Phorm. 5, 5, 3:

auscultandi,

time to hear, id. Ad. 3, 65:

horum libros delectationi causa, cum est otium, legere soleo,

when I have time, Cic. de Or. 2, 14, 59:

si modo tibi est otium,

if you have time, id. Part. Or. 1, 1:

otium studio suppeditare,

to devote time to study, Auct. Her. 1, 1, 1:

cum in otium venerimus,

Cic. Att. 1, 7:

me alebat Parthenope studiis florentem ignobilis oti,

i. e. unwarlike, peaceful leisure, Verg. G. 4, 564.—

The fruit of leisure:

otia nostra,

i. e. my poems, Ov. Tr. 2, 224.—

Rest, repose, quiet, peace (opp. bellum), Ter. Ad. prol. 20:

pax, tranquillitas, otium,

Cic. Agr. 2, 37, 102:

mollia peragebant otia,

enjoyed calm repose, Ov. M. 1, 100:

multitudo insolens belli diuturnitate otii,

Caes. B. C. 2, 36:

res ad otium deducere,

id. ib. 1, 5:

valde me ad otium pacemque converto,

Cic. Q. Fr. 3, 5, 5:

ex maximo bello tantum otium toti insulae conciliavit,

Nep. Tim. 3, 2:

studia per otium concelebrata,

in times of peace, Cic. Inv. 1, 3, 4:

ab hoste otium fuit,

Liv. 3, 32:

ab seditionibus urbanis,

id. 3, 35:

otium bello (rogare),

Hor. C. 2, 16, 5; 4, 15, 18:

quies aëris et otium et tranquillitas,

Sen. Q. N. 1, 2, 8:

operis otium,

Plin. 11, 10, 10, § 25.—

Adverb.

Abl. otio, at leisure, leisurely:

quam libet lambe otio,

Phaedr. 1, 24, 6.—

Per otium, at leisure:

spolia legere,

Liv. 27, 2.

păteo, ŭi, 2, v. n. root pat. (perh. orig. spat.; cf. spatium); Gr petannumi, pitnêmi, to spread out; petasma, curtain; petalon, leaf; cf.: patulus, patina; also perh. pando (for pantdo)], to stand open, lie open, be open.

Lit.:

januae, aedes patent,

Plaut. As. 1, 3, 89:

facite totae plateae pateant,

id. Aul. 3, 1, 2. nares semper propter necessarias utilitates patent, Cic. N. D. 2, 57, 145:

omnibus haec ad visendum patebant cotidie,

id. Verr 2, 4, 3, § 5:

cur valvae Concordiae non patent?

id. Phil. 2, 44, 112:

semitae patuerant,

Caes. B. G. 7, 8:

ne fugae quidem patebat locus,

Liv. 27, 18:

patuere fores,

Ov. M. 2, 768: (fenestrae) sine injuriā patent, Plin. Ep. 2, 17, 16 et saep. —

In partic.

To lie open, be exposed to any thing:

patens vulneri equus,

Liv. 31, 39, 12:

latus ictui,

Tac. H. 5, 11.—

To stretch out, extend (cf. porrigor):

Helvetiorum fines in longitudinem milia passuum CCXL. patebant,

Caes. B. G. 1, 2; 1, 10:

schoenus patet stadia XL.,

Plin. 12, 14, 30, § 53.—

Trop.

In gen., to be open, free, allowable, accessible, attainable:

si nobis is cursus pateret,

Cic. Att. 10, 12, 4:

ad quos omnis nobis aditus, qui paene solis patuit, obstructus est,

id. Brut. 4, 16:

praemia quae pateant stipendiariis,

id. Balb. 9, 24:

ut intellegant omnia Ciceronis patere Trebiano,

id. Fam. 6, 10, 3: alicui, to yield to:

lux aeterna mihi... dabatur, Si mea virginitas Phoebo patuisset amanti,

Ov. M. 14, 133; id. A. A. 1, 362; Auct. Priap. 83.—

In partic.

Of the hearing, etc., to be open, ready to hear:

(constare inter omnis video) patere aurīs tuas querelis omnium,

Cic. Q. Fr. 1, 1, 8, § 25:

si cujus aures ad hanc disputationem patent,

id. Fam. 3, 8, 3: meas auris... omnium praeceptis patuisse. id. Phil. 14, 7, 20:

tamquam nullo magis tempore ad simplices cogitationes pateat animus,

Tac. G. 22, 2:

semita Tranquillae per virtutem patet unica vitae,

Juv. 10, 364.—

To be exposed or subject to any thing, Cic. Off. 1, 21, 73:

longis morbis senectus, acutis adulescentia magis patet,

Cels. 2, 1:

qui vanus et excors est patebit contemptui,

Vulg. Prov 12, 8.—

To extend:

in quo vitio latissime patet avaritia,

Cic. Off. 1, 7, 20:

late patet et ad multos pertinet,

id. de Or. 1, 55, 235.—

To be clear, plain, well known, evident, manifest (cf.:

appareo, detegor): operta quae fuere, aperta sunt, patent praestigiae,

Plaut. Capt. 3, 3, 9:

cum illa pateant in promptuque sint omnibus, etc.,

Cic. de Or. 1, 6, 23:

quod in tabulis patebat,

id. Phil. 2, 37, 93:

in adversariis (hoc nomen) patere contendit,

id. Rosc. Com. 2, 5.—With subject-clause:

cum pateat aeternum id esse, quod, etc.,

Cic. Tusc. 1, 23, 54.— Absol.:

quid porro quaerendum est? factumne sit? at constat: a quo? at patet,

Cic. Mil. 6, 15.—Hence, pă-tens, entis, P. a., open, accessible, unobstructed, passable.

Lit.:

caelum ex omni parte patens atque apertum,

Cic. Div. 1, 1, 2:

campi patentes,

Sall. J. 101, 11.— Comp.:

in locis patentioribus,

Caes. B. G. 7, 28:

via patentior,

Liv. 7, 36.—

Transf., open, wide:

dolium quam patentissimi oris,

Col. 12, 6.—

Trop.

Open, exposed:

domus patens, et exposita cupiditati et voluptatibus,

Cic. Quint. 30, 93:

pelagoque volans da vela patenti,

Verg. G. 2, 41:

urbs patens,

unwalled, Vulg. Prov. 25, 28.—

Evident, manifest:

causa,

Ov. M. 9, 536.—

* Adv.: pătenter, openly, clearly; in comp.:

patentius et expeditius (opp: implicite et abscondite),

Cic. Inv. 2, 23, 69

quantus, a, um, adj. [quam], how great.

Bellum, Nep. Dat. 5, 1:

calamitates,

Cic. Tusc. 1, 35, 86:

homo in dicendo,

id. de Or. 2, 12, 51:

gravitas,

Vell. 2, 129, 2.—Corresp. with tantus:

videre mihi videor tantam dimicationem, quanta numquam fuit,

Cic. Att. 7, 1, 2.—With sup.:

tanta est inter eos, quanta maxima esse potest, morum studiorumque distantia,

the greatest possible difference, Cic. Lael. 20, 74.—Without tantus:

quantus non unquam antea, exercitus venit,

Liv. 9, 37, 2:

quanta maxime poterat vi perculit,

id. 9, 10, 10; cf. id. 7, 9, 8; 42, 15, 1; 24, 35, 5; Verg. A. 12, 701; 3, 641:

quanta mea sapientia est,

Plaut. Stich. 1, 2, 62.—Quantus quantus, for quantuscumque, how great or much soever (ante-class.):

denegabit quantum quantum ad eum erit delatum,

Plaut. Poen. 3, 4, 28:

tu, quantus quantus, nihil nisi sapientia es,

Ter. Ad. 3, 3, 40:

quanta quanta haec mea paupertas est, tamen,

id. Phorm. 5, 7, 10. — In quantum, as far as, according as, in how far, in so far as, to whatever extent:

in quantum satis erat,

Tac. Or. 2:

declamatio, in quantum maxime potest, imitetur eas actiones,

Quint. 2, 10, 4; Sen. Ben. 2, 23, 1:

pedum digitos, in quantum quaeque secuta est, Traxit,

Ov. M. 11, 71:

in quantum potuerit,

as far as possible, Plin. Ep. 10, 75. — With a preceding in tantum, as greatly... as:

vir in tantum laudandus, in quantum intellegi virtus potest,

Vell. 1, 9.—

Of number, value, etc., how much, how many:

quanta milia,

Prop. 1, 5, 10; Val. Fl. 3, 261. —And with or without tantus, as much as, as many as, Caes. B. G. 6, 19; Liv. 23, 21.—

As a designation of multitude, quantum = emphatic omnis: ut te quidem omnes di deaeque, quantum est, perduint,

as many as there are of them, Ter. Heaut. 4, 6, 6:

quantum in terra degit, hominum perjurissime!

Plaut. Ps. 1, 3, 117.— quantum, subst., with gen., as much of... as:

quantum est frumenti hornotini, exaraverunt,

Cic. Verr. 2, 3, 18, § 45.— Quanti, as gen. pretii, how high, how dear, or as dear as, as high as: quanti emi potest minime, how cheap? Ep. Ad quadraginta minas, Plaut. Ep. 2, 2, 110:

quanti emit?

Ter. Eun. 5, 6 (5), 14:

quanti locaverint, tantam pecuniam redemptori solvendam,

Cic. Phil. 9, 7, 16:

vide, quanti apud me sis,

how highly I prize you, how dear you are to me, id. Fam. 7, 19 init.:

noli spectare, quanti sit homo,

id. Q. Fr. 1, 2, 4:

(tu) qui scias quanti Tulliam faciam,

id. Fam. 2, 16, 5:

quanti est ista hominum gloria,

of how trifling worth, id. Rep. 6, 23, 25; cf. id. Tusc. 5, 37, 109:

quanti est sapere!

what a fine thing it is! Ter. Eun. 4, 7, 21:

quanti ejus intersit,

Dig. 43, 18, 3.—Quanti quanti, at whatever price:

sed quanti quanti, bene emitur quod necesse est,

Cic. Att. 12, 23, 3.—Quanto opere, sometimes as one word, quantopere (q. v.), with what care, how greatly, how much (answering to tanto opere or tantopere, so greatly, so much):

quanto se opere custodiant bestiae,

Cic. N. D. 2, 49, 126:

quantoque opere ejus municipii causā laborarem,

id. Fam. 13, 7, 1.—Hence,

quantum, adv., as much as, so much as:

scribe, quantum potes,

Cic. Att. 9, 7, 7.—Quantum possum or potest, as soon as possible:

domum me rursum, quantum potero, tantum recipiam,

Plaut. Aul. 1, 2, 40: rescribas ad me, quantum potest, Cic. Att. 4, 13, 1:

erus, quantum audio, uxore excidit,

so far as I hear, Ter. And. 2, 5, 12:

quantum suspicor,

as far as I can conjecture, id. Eun. 1, 2, 62.—Quantum in or ad me, so far as concerns me:

non igitur adhuc, quantum quidem in te est, intellego deos esse,

i. e. for all you have shown to the contrary, Cic. N. D. 3, 7, 15; cf. id. Ac. 1, 2, 8:

quantum ad Pirithoum, Phaedra pudica fuit,

as far as concerned, with respect to, Ov. A. A. 1, 744:

quantum ad jus attinet,

Sen. Contr. 5, 34, 16; 3, 16, 1.—With compp. for quanto, the more, the greater, etc. (cf. Zumpt, Gram. § 488, A, 2).—Followed by eo:

quantum juniores patrum plebi se magis insinuabant, eo acrius contra tribuni tenebant,

Liv. 3, 15, 2; 44, 7, 6; Col. 12, 23 init. —Followed by tanto:

quantum augebatur militum numerus, tanto majore, etc.,

Liv. 5, 10, 5; 6, 38, 5; 27, 47, 11; cf. id. 32, 5, 1. — Also without a correl.:

quantum... et minus,

Liv. 44, 36, 5.—

quantō, adv., by how much, by as much as, according as, the:

quanto diutius Abest, magis cupio tanto,

the longer he is away, Ter. Heaut. 3, 1, 15:

quanto gravior oppugnatio, tanto crebriores,

Caes. B. G. 5, 44:

quanto magis philosophi delectabunt, si, etc.,

how greatly, Cic. Ac. 1, 3, 10:

quanto praeclarior vita, tanto,

Sall. J. 85, 22 Kritz. — With verbs which contain the idea of comparison:

Hannibalem tanto praestitisse ceteros imperatores prudentiā, quanto populus Romanus antecedebat fortitudine cunctas nationes,

Nep. Hann. 1, 1.—With posit.:

tanto acceptius in vulgum, quanto modicus privatis aedificationibus,

inasmuch as, Tac. A. 6, 45:

quanto frequenter impellitur, tanto firmiter roboratur,

Lact. 5, 7, 9.—With ante, secus, aliud:

quo minus exponam, quam multa ad me detulerit, quanto ante providerit,

Cic. Sest. 3, 8: videtote, quanto secus ego fecerim, how differently, Cato ap. Charis. p. 192 P.:

ut manifesto appareat, quanto sit aliud proximum esse, aliud secundum,

Quint. 10, 1, 53.

rĕ-fŭgĭo, fūgi, 3, v. n. and a. (freq. and class.).

Neutr., to flee back; to run away, flee, escape.

Lit.:

ex alto,

Caes. B. C. 2, 23; cf.:

ex castris in montem,

id. ib. 3, 99 fin.:

ex caede in castra,

Hirt. B. G. 8, 36:

ex cursu ad Philippum,

Liv. 23, 39:

a Parthiā,

Just. 42, 5, 3:

acie refugere,

Caes. B. C. 3, 95:

velocissime,

id. B. G. 5, 35.— Absol., Caes. B. G. 7, 31; id. B. C. 3, 40; 3, 101; Liv. 2, 50; 31, 36; Verg. A. 12, 449.— With acc. of distance:

mille fugit refugitque vias (cervus),

Verg. A. 12, 753:

admissis equis ad suos refugerunt,

Caes. B. C. 2, 34:

ad urbem,

Liv. 43, 47 fin.:

in portum,

Caes. B. C. 3, 24:

in aquam,

Liv. 21, 28:

in silvam,

Verg. A. 3, 258:

in nemus,

id. ib. 6, 472:

intra tecta,

id. ib. 7, 500:

per devios tramites,

Suet. Aug. 16:

Syracusas,

Cic. Verr. 2, 5, 38, § 101:

domum,

Suet. Caes. 16. —

Of things: refugiat timido sanguen, Enn. ap. Cic. de Or. 3, 58, 218; and id. Fin. 5, 11, 31 (Trag. v. 46 Vahl.):

(sol) ubi medio refugerit orbe,

shrinks from sight, Verg. G. 1, 442:

vites a caulibus ut a pestiferis et nocentibus refugere dicuntur,

Cic. N. D. 2, 47, 120: refugere oculi, Poët. ap. Cic. Tusc. 3, 12, 26:

quo pridie refugisset (mare),

Curt. 9, 9, 26.—

Of places, to run back, recede in the distance:

refugit ab litore templum,

Verg. A. 3, 536; cf. Plin. 4, 12, 24, § 76:

ex oculis visa refugit humus,

flees, disappears, vanishes, Ov. F. 3, 590:

nam praestat a mari longo potius intervallo quam brevi refugisse (villas),

Col. 1, 5, 6.—

Trop.:

ne recordatione mei casus a consiliis fortibus refugiatis,

Cic. Sest. 23, 51:

ab institutā consuetudine,

id. Att. 1, 1, 4:

ab hac orationis turpitudine,

id. Cael. 17, 41:

a genere hoc toto sermonis,

id. de Or. 1, 22, 99:

a dicendo,

id. ib. 2, 3, 10:

dum recordationes fugio... refugio a te admonendo,

id. Att. 12, 18, 1; cf.:

ab iis quae laedunt,

Quint. 4, 1, 44:

animus luctu refugit,

Verg. A. 2, 12:

refugit animus eaque dicere reformidat,

Cic. Phil. 14, 3, 9: possum multa tibi veterum praecépta referre, Ni refugis, if you do not decline (to hear them), Verg. G. 1, 177. —

Pregn., to flee, to take refuge with a person or thing:

ad legatos,

Cic. Deiot. 11, 32:

in arcem majorem,

Liv. 38, 29:

ad planctus,

Stat. S. 5, 1, 30:

ad carminis tranquillitatem tamquam ad portum faciliorem,

Petr. 118, 2.—

Act., to flee back, run away from any thing; to avoid, shun a thing.

Lit.:

judicem,

Cic. Rosc. Com. 15, 45: impetum armati Antiochi ceterorumque tela atque incursus refugit, id. Caecin. 8, 22:

quod autem refugit (animal), id contra naturam est,

id. N. D. 3, 13, 33:

non modo id refugisti,

id. Verr. 2, 5, 16, § 40:

C. Cassium obvium sibi,

Suet. Caes. 63:

trepidus repente refugit Attollentem iras (anguem),

Verg. A. 2, 380:

(Cupido) refugit te,

Hor. C. 4, 13, 10.— Poet., with inf.:

nec Polyhymnia Lesboum refugit tendere barbiton,

Hor. C. 1, 1, 34; Ov. Am. 3, 6, 5.—

Trop. (freq. after the Aug. per.):

refugit Foeda ministeria,

Verg. A. 7, 618:

vicina jurgia,

Hor. Ep. 2, 2, 171:

mandatum opus,

Ov. H. 14, 50:

haec vitia,

Quint. 4, 2, 43:

delicatam modulandi voluptatem,

id. 9, 4, 31:

distinctionem quaestionum,

id. 4, 5, 6:

id quod malum casurum putat refugit mens,

Varr. L. L. 6, § 48 Miill.:

et alia, quae nunc memoriam meam refugiunt,

escape my memory, Col. 12, 52, 8:

mortem natura refugit,

Aug. Serm. 172, 1.

sentĭo, si, sum, 4 ( perf. sync. sensti, Ter. And. 5, 3, 11), v. a.

Physically.

In gen., to discern by the senses; to feel, hear, see, etc.; to perceive, be sensible of (syn. percipio).

With acc.:

calorem et frigus,

Lucr. 1, 496; cf.:

duritiem saxi,

id. 4, 268; 3, 381 sq.: feram nare sagaci (venaticā), Enn. ap. Fest. p. 177 Müll. (Ann. v. 346 Vahl.):

varios rerum odores,

Lucr. 1, 298:

sucum in ore,

id. 4, 617 sq.:

suavitatem cibi,

Cic. Phil. 2, 45, 115:

varios rerum colores,

Lucr. 4, 492:

sonitum,

Plaut. Curc. 1, 2, 69:

nil aegri,

Lucr. 3, 832:

utrumque (calorem et frigus) manu,

id. 1, 496:

famem,

Liv. 25, 13:

morbos articularios,

Plin. 32, 4, 14, § 39.—In mal. part.:

sensit delphina Melantho,

Ov. M. 6, 120.— Pass.:

posse prius ad angustias veniri, quam sentirentur,

before they should be observed, Caes. B. C. 1, 67.—

With inf. or an, object-clause:

sei movero me seu secari sensero,

Plaut. Merc. 2, 2, 40: sentio aperiri fores. id. Truc. 2, 3, 29:

nec quisquam moriens sentire videtur, Ire foras animam,

Lucr. 3, 607:

sentire sonare,

id. 4, 229 Munro.—

Absol.:

perpetuo quoniam sentimus,

Lucr. 4, 228; 6, 935; Plaut. Bacch. 4, 9, 77:

qui (homines) corruant, sed ita, ut ne vicini quidem sentiant,

Cic. Cat. 2, 10, 21.—

Of things:

pupula cum sentire colorem dicitur album,

Lucr. 2, 811 sq. — Absol.:

haud igitur aures per se possunt sentire,

Lucr. 3, 633:

si quis corpus sentire refutat,

id. 3, 350; 3, 354; cf. id. 3, 552; 3, 625.—

In partic.

To perceive the effects (esp. the ill effects) of any thing; to feel, experience, suffer, undergo, endure:

sentiet, qui vir siem,

Ter. Eun. 1, 1, 21:

jam curabo sentiat, Quos attentarit,

Phaedr. 5, 2, 6:

quid ipse ad Avaricum sensisset, etc.,

Caes. B. G. 7, 52; cf. Liv. 45, 28, 6:

Centupirini etiam ceterarum civitatum damna ac detrimenta senserunt,

Cic. Verr. 2, 3, 45, § 108; id. Div. in Caecil. 12, 38; cf. id. Verr. 2, 1, 49, § 127:

tecum Philippos et celerem fugam Sensi,

Hor. C. 2, 7, 10:

(Apollinem) vindicem,

id. ib. 4, 6, 3:

caecos motus orientis austri,

id. ib. 3, 27, 22:

contracta aequora (pisces),

id. ib. 3, 1, 33:

prima arma nostra (Salyi),

Flor. 3, 2, 3:

sentire paulatim belli mala,

Tac. H. 1, 89:

famem,

Liv. 25, 13, 1; Curt. 9, 10, 11:

damnum,

Liv. 2, 64, 6:

cladem belli,

id. 35, 33, 6:

inopiam rerum omnium,

id. 43, 22, 10; 44. 7, 6:

incommoda belli,

id. 44, 14, 10:

lassitudo jam et sitis sentiebatur,

id. 44, 36, 2:

ubi primum dolorem aliquis sentit,

Cels. 6, 7 init.; cf. Lact. 7, 20, 7:

cujus ulceris dolorem sentire etiam spectantes videntur,

Plin. 34, 8, 19, § 59:

corporis aegri vitia sentire,

Curt. 8, 10, 29:

qui in urbe se commoverit... sentiet, in hac urbe esse consules vigilantes, esse egregios magistratus, etc.,

Cic. Cat. 2, 12, 27; cf. id. Sest. 28, 69; Ov. M. 13, 864.— Absol.:

iste tuus ipse sentiet Posterius,

Ter. Ad. 1, 2, 59.—Of beasts, etc.:

oves penuriam sentiunt,

Col. 7, 9, 3 sq.:

frigus aut aestum,

id. 7, 4, 7:

praegelidam hiemem omnes pisces sentiunt,

Plin. 9, 16, 24, § 57.—

Of things, to be affected or influenced by:

meae istuc scapulae sentiunt,

Plaut. Poen. 1, 1, 25; Liv. 9, 37:

transitum exercitus (ager),

id. 9, 41, 58:

pestilentem Africum (Fecunda vitis),

Hor. C. 3, 23, 5:

lacus et mare amorem Festinantis eri,

id. Ep. 1, 1, 84:

alnos fluvii cavatas,

Verg. G. 1, 136 al.; cf. Plin. Pan. 31, 5:

carbunculi cum ipsi non sentiant ignes,

Plin. 37, 7, 25, § 92:

eadem (gemma) sola nobilium limam sentit,

is affected by, id. 37, 8, 32, § 109:

cum amnis sentit aestatem, et ad minimum deductus est,

Sen. Ira, 3, 21, 1:

miramur quod accessionem fluminum maria non sentiant,

id. Q. N. 3, 4: illa primum saxa auctum fluminis sentiunt, id. ib. 4, 2, 7:

totum mare sentit exortum ejus sideris,

Plin. 9, 16, 25, § 58:

caseus vetustatem,

id. 11, 42, 97, § 242:

herba cariem,

id. 12, 7, 14, § 28:

ferrum robiginem,

id. 34, 14, 41, § 143. —

In the elder Pliny, to be susceptible of, to be subject or liable to a disease:

morbos,

Plin. 9, 49, 73, § 156:

rabiem,

id. 8, 18, 26, § 68:

cariem,

id. 12, 7, 14, § 28.—

Mentally.

Lit., to feel, perceive, observe, notice (syn. intellego).

With acc.:

id jam pridem sensi et subolet mihi,

Plaut. Ps. 1, 5, 7; so,

quid,

id. Truc. 1, 1, 39:

quando Aesculapi ita sentio sententiam,

I observe, understand, id. Curc. 2, 1, 2:

primus sentio mala nostra,

Ter. Ad. 4, 2, 7:

numquam illum ne minimā quidem re offendi, quod quidem senserim,

that I have perceived, Cic. Lael. 27, 103:

ut cui bene quid processerit, multum illum providisse, cui secus, nihil sensisse dicamus,

id. Rab. Post. 1, 1:

praesentia numina sentit,

Hor. Ep. 2, 1, 134; cf. id. ib. 2, 2, 162; id. C. S. 73 et saep.:

de victoriā atque exitu rerum sentire,

Caes. B. G. 7, 52:

omnia me illa sentire quae dicerem, nec tantum sentire, sed amare,

Sen. Ep. 75, 3:

illum sensisse quae scripsit,

id. ib. 100, 11.— Poet.:

ut vestram sentirent aequora curam,

Ov. M. 5, 557:

nec inania Tartara sentit,

i. e. does not die, id. ib. 12, 619.—

With inf. or an obj.-clause:

quoniam sentio errare (eum),

Plaut. Men. 3, 2, 16:

hoc vir excellenti providentiā sensit ac vidit, non esse, etc.,

Cic. Rep. 2, 3, 5:

suspicionem populi sensit moveri,

id. ib. 2, 31, 54:

quod quid cogitent, me scire sentiunt, etc.,

id. Cat. 2, 3, 5 sq.:

postquam nihil esse pericli Sensimus,

Hor. S. 2, 8, 58:

non nisi oppressae senserunt (civitates), etc.,

Just. 8, 1, 2.—

With rel.- or interrog.-clause:

scio ego et sentio ipse, quid agam,

Plaut. Trin. 3, 2, 13:

jam dudum equidem sentio, suspicio Quae te sollicitet,

id. Bacch. 4, 8, 49:

quoniam sentio, Quae res gereretur,

id. ib. 2, 3, 56:

si quid est in me ingenii, quod sentio quam sit exiguum,

Cic. Arch. 1, 1:

ex quo fonte hauriam, sentio,

id. ib. 6, 13:

victrices catervae Sensere, quid mens rite, quid indoles... Posset,

Hor. C. 4, 4, 25.—With the indic., in a rel.clause:

sentio, quam rem agitis,

Plaut. Capt. 2, 1, 14.—

With de:

hostes postea quam de profectione eorum senserunt,

became aware of their retreat, Caes. B. G. 5, 32; 7, 52.—

With nom. of part. ( poet.):

sensit terrae sola maculans,

Cat. 63, 6:

sensit medios delapsus in hostis,

Verg. A. 2, 377.—

Absol.:

vehementer mihi est irata: sentio atque intellego,

Plaut. Truc. 2, 6, 64; cf. id. Trin. 3, 2, 72; id. Mil. 2, 6, 97:

mentes sapientium cum e corpore excessissent sentire ac vigere (opp. carere sensu),

Cic. Sest. 21, 47; cf. id. Rep. 6, 24, 26:

(Aristoteles) paeana probat eoque ait uti omnes, sed ipsos non sentire cum utantur,

id. Or. 57, 193; cf. Quint. 9, 4, 52:

priusquam hostes sentirent,

Liv. 34, 14; 2, 25; 22, 4.— Impers. pass.:

non ut dictum est, in eo genere intellegitur, sed ut sensum est,

Cic. de Or. 3, 42, 168.—

To feel, experience (with acc. of the feeling;

rare): quidquid est quod sensum habet, id necesse est sentiat et voluptatem et dolorem,

Cic. N. D. 3, 14, 36:

tenesne memoriā quantum senseris gaudium, cum, etc.,

Sen. Ep. 4, 2:

non sentire amisso amico dolorem,

id. ib. 99, 26;

121, 7: victoriae tantae gaudium sentire,

Liv. 44, 44, 3; cf.:

segnius homines bona quam mala sentire,

id. 30, 21, 6.—

Transf. (in consequence of mental perception), to think, deem, judge, opine, imagine, suppose (syn.:

opinor, arbitror): si ita sensit, ut loquitur, est homo impurus,

Cic. Rep. 3, 21, 32; cf.:

jocansne an ita sentiens,

id. Ac. 2, 19, 63; id. Rep. 3, 5, 8:

fleri potest, ut recte quis sentiat, et id quod sentit, polite eloqui non possit,

id. Tusc. 1, 3, 6:

humiliter demisseque sentire,

id. ib. 5, 9, 24:

tecum aperte, quod sentio, loquar,

id. Rep. 1, 10, 15; cf.:

quod sentio scribere,

id. Fam. 15, 16, 3:

causa est haec sola, in quā omnes sentirent unum atque idem,

id. Cat. 4, 7, 14:

idemque et unum sentire,

Suet. Ner. 43:

sapiens de dis immortalibus sine ullo metu vera sentit,

Cic. Fin. 1, 19, 62.—With acc. and inf.:

idem, quod ego, sentit, te esse huic rei caput,

Ter. Ad. 4, 2, 29; cf.:

nos quidem hoc sentimus: si, etc.... non esse cunctandum,

Cic. Fam. 1, 7, 5:

voluptatem hanc esse sentiunt omnes,

id. Fin. 2, [p. 1673] 3, 6 Madv. ad loc.:

sensit in omni disputatione id fieri oportere,

id. ib. 2, 2, 4; 5, 8, 23; id. Tusc. 5, 28, 82; id. Att. 7, 6, 2; id. Fam. 1, 7, 5:

sic decerno, sic sentio, sic affirmo, nullam rerum publicarum conferendam esse cum eā, quam, etc.,

id. Rep. 1, 46, 70.—With two acc. (very rare):

aliquem bonum civem,

Cic. Off. 1, 34, 125 (cf. id. Fin. 2, 3, 0, supra, where Orell. omits esse).—With de and abl.:

cum de illo genere rei publicae quae sentio dixero,

Cic. Rep. 1, 42, 65; so,

quid de re publicā,

id. ib. 1, 21, 34;

1, 38, 60: quid de quo,

id. ib. 1, 11:

quid gravius de vobis,

Caes. B. C. 2, 32, 4; Cic. Rep. 1, 13, 19; cf.:

qui omnia de re publicā praeclara atque egregia sentirent,

were full of the most noble and generous sentiments, id. Cat. 3, 2, 5:

mirabiliter de te et loquuntur et sentiunt,

id. Fam. 4, 13, 5:

male de illo,

Quint. 2, 2, 12: sentire cum aliquo, to agree with one in opinion:

tecum sentio,

Plaut. Most. 3, 3, 24; id. Ps. 4, 2, 3:

cum Caesare sentire,

Cic. Att. 7, 1, 3; id. Rosc. Am. 49, 142; cf.:

nae iste haud mecum sentit,

Ter. And. 2, 1, 24: ab aliquo sentire, to dissent from, disagree with:

abs te seorsum sentio,

judge otherwise, think differently, Plaut. Capt. 3, 5, 52: ut abs te seorsus sentiam De uxoriā re, Afran. ap. Charis. p. 195 P.: Gr. Omnia istaec facile patior, dum hic hinc a me sentiat. Tr. Atqui nunc abs te stat, is on my side, Plaut. Rud. 4, 4, 56 (cf. ab); cf.

also: qui aliunde stet semper, aliunde sentiat,

Liv. 24, 45, 3.—

In partic., publicists' and jurid. t. t., to give one's opinion concerning any thing; to vote, declare, decide (syn. censeo):

sedens iis assensi, qui mihi lenissime sentire visi sunt,

Cic. Fam. 5, 2, 9; 11, 21, 2; 3, 8, 9:

quae vult Hortensius omnia dicat et sentiat,

id. Verr. 2, 2, 31, § 76:

si judices pro causā meā senserint,

decided in my favor, Gell. 5, 10, 14; cf.: in illam partem ite quā sentitis, Vet. Form. ap. Plin. Ep. 8, 14, 20.—Hence, sensa, ōrum, n. (acc. to II. B.).

Thoughts, notions, ideas, conceptions (class. but very rare):

sententiam veteres, quod animo sensissent, vocaverunt... Non raro tamen et sic locuti sunt, ut sensa sua dicerent: nam sensus corporis videbantur, etc.,

Quint. 8, 5, 1:

exprimere dicendo sensa,

Cic. de Or 1, 8, 32:

sensa mentis et consilia verbis explicare,

id. ib. 3, 14, 55.—

Opinions, doctrines (late Lat.):

sensa et inventa Disarii,

Macr. S. 7, 5, 4.

sŭb-audĭo, ii, ītum, 4, v. n. (postclass.).

To understand, supply a word omitted:

subaudito jubeo,

Dig. 28, 5, 1; Aug. Civ. Dei, 15, 7; 17, 11; Greg. M. in Job, 33, 17.—

To hear a little:

nocturnis subaudiens vocibus,

App. M. 5, p. 167, 4.

tam, adv. [orig. acc. fem. of the demonstrative root ta-; cf.: tum, tamen], correlative of quam, so, so much, as.

As comparative adverb, demonstrative with correlative quam, introducing comparative clauses of like intensity.

As adjunct of adjectives or participles the intensity of which is expressed by a comparative clause, tam... quam = as... as; negatively, non (neque, nihil, etc.) tam... quam = not so... as.

In comparison between two adjj.:

tam esse clemens tyrannus quam rex importunus potest,

a tyrant may be as mild as a king may be harsh, Cic. Rep. 1, 33, 50 (B. and K. bracket rex):

non tam solido quam splendido nomine,

id. Fin. 1, 18, 61:

tam culpae hostium justus existimator quam gloriosus victor,

Val. Max. 3, 8, 1:

adjuro, tam me tibi vera referre Quam veri majora fide,

things as true as they are beyond belief, Ov. M. 3, 659:

quorum vires quam repentinae tam breves,

Sen. Q. N. 6, 7, 2.—Negatively:

non enim tam praeclarum est scire Latine quam turpe nescire,

Cic. Brut. 37, 140:

ut illa... non tam mirabilia sunt, quam conjecta belle,

id. Div. 2, 31, 66; 2, 36, 76: nec tam Turpe fuit vinci [p. 1836] quam contendisse decorum est, Ov. M. 9, 5. —Tam preceded by comp. clause:

maximeque eam pestilentiam insignem mors quam matura tam acerba M. Furi fecit,

Liv. 7, 1, 8:

quam magni nominis bellum est, tam difficilem existimaritis victoriam fore,

id. 21, 43, 11:

donec quam felices seditiones, tam honorati seditionum auctores essent,

id. 4, 2, 4. —

In a comparison between degrees of intensity, etc., of the same adjective.

As in relative clauses, the adjective repeated (so esp. in Plaut.;

not repeated in English): tam liquidus est quam liquida tempestas esse solet,

as serene as the weather is wont to be, Plaut. Most. 3, 2, 64:

quam placida'st aqua,

id. ib. 3, 2, 165:

tam frictum ego illum reddam quam frictum est cicer,

id. Bacch. 4, 4, 7.—Negatively:

nemo orator tam multa scripsit quam multa sunt nostra,

Cic. Or. 30, 168:

tametsi non tam multum in istis rebus intellego quam multa vidi,

id. Verr. 2, 4, 43, § 94.—

The adjective not repeated.

The terms of comparison being nouns or pronouns:

tam ego fui ante liber quam gnatus tuus ( = quam liber gnatus tuus est),

Plaut. Capt. 2, 2, 60:

fieret corium tam maculosum quam est nutricis pallium,

id. Bacch. 3, 3, 30:

tam mihi mea vita quam tua Tibi cara est,

id. Cas. 3, 6, 43:

ni illam mihi tam tranquillam facis quam mare est,

id. Poen. 1, 2, 145:

tam crebri ad terram decidebant quam pira,

id. ib. 2, 38:

tam excoctam reddam atque atram quam carbo'st,

Ter. Ad. 5, 3, 63:

quom fervit maxume, tam placidum (eum) quam ovem reddo,

id. ib. 4, 1, 18:

tam sum misericors quam vos, tam mitis quam qui lenissimus,

Cic. Sull. 31, 87:

tam gratum mihi id erit quam quod gratissimum,

id. Fam. 13, 3:

nulla ingenia tam prona ad invidiam sunt quam eorum qui genus ac fortunam suam animis non aequant,

Liv. 45, 22:

nihil est tam violentum quam magna vis aquae,

Sen. Q. N. 3, 30, 6:

(cum sit) tam aurum et argentum quam aes Corinthium ( = cum aurum et argentum tam sit Corinthium quam aes),

Quint. 8, 2, 8:

(ira) tam inutilis animi minister est quam miles qui signum receptui neglegit,

Sen. Ira, 1, 9, 2.—

Negatively: neque opes nostrae tam sunt validae quam tuae,

Plaut. Cist. 2, 1, 20:

nihil esse tam detestabile tamque pestiferum quam voluptatem,

Cic. Sen. 12, 41:

neque tam condenso corpore nubes esse queunt quam sunt lapides, neque autem tam tenues quam nebulae,

Lucr. 6, 101.—Virtually negative:

quod enim tam infidum mare quam blanditiae principum? ( = nullum tam infidum mare, etc.),

Plin. Pan. 66. — With comp. pregn. (very rare): istam dextram non tam in bellis et proeliis quam in promissis et fide firmiorem, i. e. whose superior trustworthiness is not so much in wars, etc., Cic. Deiot. 3, 8:

vectigal ex agro eorum capimus, quod nobis non tam fructu jucundius est, quam ultione,

Liv. 28, 39, 13. —

With quam in subst.-clause:

quicquid mali hic Pisistratus non fecerit, tam gratum est quam si alium facere prohibuerit,

Cic. Att. 8, 16, 2.—Negatively:

juris interpretatio, quae non tam mihi molesta sit propter laborem quam quod dicendi cogitationem auferat,

Cic. Leg. 1, 4, 12. —

Virtually negative: quid autem tam exiguum quam est munus hoc eorum qui consuluntur?

Cic. Leg. 1, 4, 14.—

With quam in adverb.-clause:

cupam facito tam crassam quam modioli postulant,

Cato, R. R. 21, 1:

si era mea sciat tam socordem esse quam sum,

Plaut. Cist. 4, 2, 5:

tua est imago: tam consimili'st quam potest,

id. Men. 5, 9, 4:

sororem tam similem quam lacte lacti est,

id. Mil. 2, 2, 87.—

Tam with advv.: tam... quam = as ( so)... as; negatively = not so... as.

Comparing an adv. with another adv. or adverb. clause: satin' istuc mihi exquisitum est...? Ar. Tam satis quam numquam hoc invenies secus, with as full certainty as that you will never find this otherwise, Plaut. Capt. 3, 4, 106.—Virtually negative:

quis umquam obeundi negotii studio tam brevi tempore tot loca adire potuit, quam celeriter Cn. Pompejo duce tanti belli impetus navigavit?

Cic. Imp. Pomp. 12, 34. —After quam:

nam dictaturam quam pertinaciter ei deferebat populus, tam constanter repulit,

Vell. 2, 89, 5 (the repetition of the adverb is especially frequent in tam diu... quam diu; v. tamdiu).—

The adverb understood after quam: sed tu novisti fidicinam? Tr. Tam facile quam me (quam facile me novi), Plaut. Ep. 3, 4, 72:

tam facile vinces quam pirum volpes comest,

id. Most. 3, 1, 26:

tam hercle certe quam ego ted, ac tu me vides,

id. Merc. 1, 2, 77:

tam audacter (ibis intro) quam domum ad te,

id. Truc. 1, 2, 109:

tam facile quam tu arbitraris,

Cic. Div. 1, 6, 10:

tam cito evertetur quam navis, etc.,

id. Rep. 1, 34, 51:

nihil tam cito redditur quam a speculo imago,

Sen. Q. N. 1, 4, 2. —

Negatively: (ira) quia non tam cito in alium quam vult erumpit,

Sen. Ira, 1, 19, 4.—Virtually negative (very freq.):

quasi vero quidquam sit tam valde, quam nihil sapere, vulgare,

Cic. Div. 2, 39, 81. — With sup. adv.: quam potes tam verba confer maxime ad compendium = as much as you can (hence the idiomatic expression: quam maxime = as much as possible), Plaut. Mil. 3, 1, 184. —

With verbs: tam... quam = as much... as, as well... as; negatively: non tam... quam, not so much... as.

One verb compared with another:

nam quod edit tam duim quam perduim,

for what he can eat I would give as much as lose, Plaut. Aul. 4, 6, 6:

vellem tam domestica ferre possem quam ista contemnere,

Cic. Att. 13, 20, 4:

utinam tam non pigeat ista facere quam non displicebit,

Quint. 2, 5, 17:

Tyrus et ipsa tam movetur quam diluitur,

Sen. Q. N. 6, 26, 5.—Negatively:

fit quoque enim interdum ut non tam concurrere nubes frontibus adversis possint quam de latere ire,

Lucr. 6, 115.—

The same verb repeated or understood after quam; the compared terms being,

Nouns or pronouns: tam mihi quam illi libertatem hostilis eripuit manus;

tam ille apud nos servit quam ego hic apud te servio,

Plaut. Capt. 2, 2, 61:

tam hic scit me habere (pecuniam) quam egomet (i. e. scio),

id. Aul. 3, 6, 12:

quam tu filium tuum, tam me pater me meus desiderat,

id. Capt. 2, 2, 6:

tam huic loqui licere oportet quam isti,

id. Cas. 2, 6, 58:

tam tibi istuc credo quam mihi,

id. Ep. 1, 2, 25:

haec tibi tam sunt defendenda quam moenia,

Cic. Ac. 2, 44, 137:

tam moveor quam tu, Luculle,

id. ib. 2, 46, 141:

tamque id... tuendum conservandumque nobis est quam illud, etc.,

id. Off. 3, 4, 17: amurcam periti agricolae tam in doliis condunt quam oleum aut vinum ( as well as), Varr. R. R. 1, 61:

tam natura putarem vitam hominis sustentari quam vitis, quam arboris,

Cic. Tusc. 1, 24, 56:

sicut pueris, qui tam parentibus amissis flebunt quam nucibus,

Sen. Ira. 1, 12, 4:

meliorque tam sibi quam aliis faciendus (est),

id. ib. 1, 15, 1:

tam solstitium quam aequinoctium suos dies rettulit (i. e. solstitium tam rettulit dies quam rettulit aequinoctium),

id. Q. N. 3, 16, 3:

quoniam orationis tam ornatus quam perspicuitas aut in singulis verbis est aut in pluribus positus (i. e. ornatus tam positus est quam perspicuitas),

Quint. 8, 3, 15. — This construction passes into mere co - ordination: tam vera quam falsa cernimus, as well... as, almost = both... and, Cic. Ac. 2, 34, 111: repentina res, quia quam causam nullam tam ne fidem quidem habebat ( = ut causam nullam, sic ne fidem quidem; cf.

sic),

Liv. 8, 27, 10; so Sall. J. 31, 16; id. H. 1, 41, 24 Dietsch; cf. Liv. 33, 17, 9; Sen. Q. N. 4, 13, 4. —

Negatively: non tam meapte causa Laetor quam illius,

Ter. Heaut. 4, 3, 8:

nihil est quod tam obtundat elevetque aegritudinem... quam meditatio condicionis humanae,

Cic. Tusc. 3, 16, 34:

quae compararat non tam suae delectationis causa quam ad invitationes adventusque nostrorum hominum,

id. Verr. 2, 2, 34, § 83:

cujus me facti paenituit non tam propter periculum meum quam propter vitia multa quae,

id. Fam. 7, 3, 2:

qua nulla in re tam utor quam in hac civili et publica,

id. Att. 2, 17, 2:

neque eos tam istius hominis perditi subita laetitia quam hominis amplissimi nova gratulatio movebat,

id. Verr. 1, 8, 21:

Iliensibus Rhoeteum addiderunt, non tam ob recentia ulla merita quam originum memoria,

Liv. 38, 39, 10.—

Object-inff.:

qualis est istorum oratio qui omnia non tam esse quam videri volunt,

Cic. Ac. 2, 14, 44:

quid enim tam pugnat, quam non modo miserum, sed omnino quidquam esse qui non sit,

id. Tusc. 1, 7, 13:

virtute ipsa non tam multi praediti esse quam videri volunt,

id. Lael. 26, 98.—

Subject-inff. or dependent clauses:

ego illud argentum tam paratum filio Scio esse, quam me hunc scipionem contui ( = tam scio, argentum paratum esse, quam scio me, etc.),

Plaut. As. 1, 1, 109:

Parmenonis tam scio esse hanc techinam quam me vivere,

Ter. Eun. 4, 4, 51:

tam teneor dono quam si dimittar onustus,

Hor. Ep. 1, 7, 18:

Acrisium Tam violasse deum quam non agnosse nepotem Paenitet,

Ov. M. 4, 613:

tam perdis operam cum illi irasceris, quam cum illum alteri precaris iratum,

Sen. Ira, 2, 30, 2.—Negatively (so most freq.):

nihil est quod tam deceat quam in omni re gerenda servare constantiam,

Cic. Off. 1, 34, 125:

eundum igitur est, nec tam ut belli quam ut fugae socii simus,

id. Att. 9, 2, a, 3:

nec tam quaerendum est, dolor malumne sit, quam firmandus animus ad dolorem ferendum,

id. Tusc. 2, 12, 28:

non tam ut prosim causis elaborare soleo, quam ut ne quid obsim,

id. Or. 2, 72, 295:

cum ego te non tam vitandi laboris mei causa quam quia tua id interesse arbitrarer, hortatus essem,

id. Top. 1, 2:

auxilia convenerant non tam Vejentium gratia concitata, quam quod in spem ventum erat, etc.,

Liv. 2, 44, 7:

Boji defecerunt, nec tam ob veteres in populum Romanum iras, quam quod, etc.,

id. 21, 25, 2. — So with causal clauses, Cic. Div. in Caecil. 7, 24; id. Or. 3, 30, 119; id. Sest. 64, 135; Liv. 8, 19, 3. —

With quam in adverb.-clause:

tam confido quam poti'st,

Plaut. Stich. 3, 2, 1; and in Cicero's epistolary style, tam esse with predicative force (like ita esse, sic esse;

v. sic): atque ego haec tam esse quam audio non puto ( = tam male esse),

Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9.—

Tam with a neg. is sometimes followed by sed with an independent clause, instead of a comp. clause:

quidam autem non tam id reprehendunt, si remissius agatur, sed tantum studium tamque multam operam ponendam in eo non arbitrantur,

Cic. Fin. 1, 1, 1 Madv. ad loc.; cf.:

quae (suaviloquentia) quidem non tam est in plerisque... sed est ea laus eloquentiae certe maxima,

id. Brut. 15, 58.—

With esse and predic. noun:

tam ea est quam poti'st nostra erilis concubina,

Plaut. Mil. 2, 5, 47:

equidem tam sum servos quam tu,

id. Capt. 3, 4, 11:

tam ego homo sum quam tu,

id. As. 2, 4, 83:

nam id nobis tam flagitium'st quam illa Non facere,

Ter. Ad. 3, 3, 68:

tam es tu judex quam ego senator,

Cic. Rab. Post. 7, 17:

tam sum amicus rei publicae quam qui maxime,

id. Fam. 5, 2, 6.—With prep. and its case as predicate:

tam hoc quidem tibi in proclivi quam imber quando pluit,

Plaut. Capt. 2, 2, 86:

qui non defendit, nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in vitio quam si parentes, etc., deserat,

Cic. Off. 1, 7, 23. —

Negatively: nihil est tam contra naturam quam turpitudo,

Cic. Off. 3, 8, 35. —

With quasi in place of quam:

tam a me pudica est quasi soror mea sit,

Plaut. Curc. 1, 1, 51. —

Quam... tam with compp. = quanto... tanto or quo... eo (ante-class. and poet.): quam magis aerumna urget, tam magis ad malefaciendum viget, Enn. ap. Quint. 9, 3, 15 (Trag. Rel. v. 303 Vahl.):

quam magis adspecto, tam magis est nimbata,

Plaut. Poen. 1, 2, 138:

magis quam id reputo, tam magis uror quae meus filius turbavit,

id. Bacch. 5, 1, 5:

quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

id. As. 1, 3, 6:

quo quaeque magis sunt aspera semina eorum, Tam magis in somnis eadem saevire necessust,

Lucr. 4, 999:

quae quanto magis inter se perplexa coibant, Tam magis expressa ea quae mare... efficerent,

id. 5, 453:

tam magis illa fremens et tristibus effera flammis, Quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

Verg. A. 7, 787.—With quanto for quam:

quanto magis aetheris aestus cogebant terram, Tam magis, etc.,

Lucr. 5, 484. —With rel. adv. for quam:

verum ubicumque magis denso sunt agmine nubes, tam magis hinc... fremitus fit,

Lucr. 6, 99. — Ellips. of tam:

quam magis specto. minus placet mihi hominis facies,

Plaut. Trin. 4, 2, 19.—

Quam... tam with superll. = quanto... tanto or quo... eo (mostly anteclass.; cf.

the class.: ut quisque maxime... ita maxime): quam citissime conficies, tam maxime expediet,

Cato, R. R. 64 (65):

oleum quam diutissime in amurca erit, tam deterrimum erit,

id. ib. 64 (65):

quam acerbissima olea oleum facies, tam oleum optumum erit,

id. ib. 65 (66): quam plurimum [p. 1837] erit, tam citissime canus fiet, id. ib. 157 (158) med.:

quam ad probos propinquitate proxume te adjunxeris, tam optumum est,

Plaut. Aul. 2, 2, 59:

quam maxime huic vana haec suspicio erit, tam facillime patris pacem in leges conficiet suas,

Ter. Heaut. 5, 2, 44:

quam vos facillime agitis, quam estis maxume Potentes, dites, fortunati, nobiles: tam maxime vos aequo animo aequa noscere Oportet,

id. Ad. 3, 4, 56:

quam paucissimos reliqueris, tam optimi fiunt in alendo,

Varr. R. R. 2, 9:

quam quisque pessume fecit, tam maxume tutus est,

Sall. J. 31, 14. —

With quam in immediate succession (to be distinguished from the conj. tamquam, as if):

nam, si a mare abstinuissem, tam quam hoc uterer ( = tam illo uterer quam hoc),

Plaut. Mil. 4, 7, 26:

tam quam proserpens bestia (iste) est bilinguis et scelestus ( = tam bilinguis quam, etc.),

id. Fers. 2, 4, 28: esne tu huic amicus? To. Tam quam di omnes qui caelum colunt, id. ib. 4, 4, 32: vide, homo ut hominem noveris. Sy. Tam quam me, id. Trin. 4, 2, 68: nostine? Da. Tam quam te, Ter. Phorm. 1, 2, 15 (for tam diu, with or without quam, quam diu, etc., v. tamdiu).

With a comp. clause understood.

With a comp. clause to be supplied from a preceding sentence:

quae faciliora sunt philosophis... quia tam graviter cadere non possunt (sc. quam alii),

Cic. Off. 1, 21, 73:

cur corporis curandi causa quaesita sit ars, animi autem medicina nec tam desiderata sit..., nec tam culta (i. e. quam corporis medicina),

id. Tusc. 3, 1, 1:

nihil umquam tam eleganter explicabunt (i. e. quam Plato),

id. ib. 1, 23, 55:

non conturbat me expectatio tua, etsi nihil est eis, qui placere volunt, tam adversarium,

id. Ac. 2, 4, 10:

sed ea (plebs) nequaquam tam laeta Quinctium vidit (i. e. quam ejus amici),

Liv. 3, 26, 12: nec minora consequi potuit (Maecenas);

sed non tam concupivit (sc. quam Agrippa),

Vell. 2, 88, 2: nec tibi tam longis opus est ambagibus usquam, nec me tam multam hic operam consumere par est (i. e. quam consumere opus sit, si haec tractare velim), Lucr 6, 1079; so, tam gratia est (colloq.) = non accipio, sed tam gratia est quam esset si acciperem, I thank you just as much; no, thank you:

bene vocas (ad prandium): tam gratia'st,

Plaut. Men. 2, 3, 36: cenabis apud me. Ep. Locata'st opera nunc quidem:

tam gratia'st,

id. Stich. 3, 2, 18: quin tu, quidquid opus'st, audacter imperas? Ps. Tam gratia'st. Bene est tibi;

nolo tibi molestos esse nos,

id. Ps. 2, 4, 23 (in this formula, however, tam is explained by some as a shortened form for tamen; cf. Brix ad Plaut. Men. 386, and v. IV. infra).—

With a general comp. clause understood ( = sic, ita), so ( so much) as I do, as you do, as he did, as I said before, as he is, as you are, etc.

With adjj.: ut vos servem sedulo, quos tam grandi sim mercatus pecunia, have bought you at so high a price, i. e. as I have, Plaut. Capt. 2, 2, 8: qui nummi exciderunt quod terram sic obtuere? quid vos maestos tam tristisque conspicor? (sc. as I do, as you are), id. Bacch. 4, 4, 17:

equidem miror, tam catam, tam doctam te et bene eductam, non scire stulte facere,

id. Most. 1, 3, 29:

ordine cum videas tam certo multa creari,

Lucr. 5, 735:

deus ille fuit qui ista in tam tranquillo et tam clara luce locavit,

id. 5, 12:

quorsum igitur tam multa de voluptate?

Cic. Sen. 12, 44:

ut mihi quidem, qui tam magno animo fuerit innocens damnatus esse videatur,

id. Tusc. 1, 42, 100:

inter ista tam magnifica verba tamque praeclara,

id. Fin. 2, 23, 77:

quis est qui complet aures meas tantus et tam dulcis sonus?

as I hear, id. Rep. 6, 18, 18:

tollite hanc: nullam tam pravae sententiae causam reperietis,

id. Phil. 14, 1, 3: et tamen veremur ut hoc quod a tam multis perferatur natura patiatur? ( as it is, sc. suffered), id. Tusc. 2, 20, 46:

ut tam in praecipitem locum non debeat se sapiens committere,

id. Ac. 2, 21, 68:

tam necessario tempore, tam propinquis hostibus,

at so urgent a time as this, Caes. B. G. 1, 16, 6:

supra triginta quinque milia hostium fuerant, ex quibus tam exigua pars pugnae superfuit,

Liv. 39, 31, 14:

tam constantem defensionem Scipionis universus senatus comprobavit,

Val. Max. 3, 7, 1: ceterum... ne tam praeclara lex... oblitteraretur, id. 2, 8, 1:

qui tam crudelem tyrannum occideret,

id. 3, 1, 2:

ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore civitas nostra virtutis suae oblita est,

id. 3, 2, 7:

tam contraria est pestis,

Plin. 8, 38, 57, § 136:

tam parvo distat ibi tanta rerum naturae diversitas,

id. 5, 11, 12, § 65; so, tamne (cf. sicine):

tamne indignus videar?

Plaut. Merc. 1, 2, 77.—And with sup.:

nondum erat vestris tam gravissimis tamque multis judiciis concisus,

of so great weight, Cic. Phil. 12, 5, 11.—

With advv.:

alienus quom ejus incommodum tam aegre feras, quid me patrem par facere est?

Plaut. Capt. 1, 2, 37:

quid est negotii quod tu tam subito domo abeas?

id. Am. 1, 3, 4:

unde ego nunc tam subito huic argentum inveniam miser?

Ter. Phorm. 3, 3, 1:

quia (anima cum corpore) tam conjuncta atque leniter apta'st,

Lucr. 5, 559:

jam mallem Cerberum metueres quam ista tam inconsiderata diceres,

Cic. Tusc. 1, 6, 12:

ista tam aperte et per versa et falsa,

id. Ac. 2, 18, 60:

cum ex co quaereretur cur tam diu vellet esse in vita,

id. Sen. 5, 13:

me pudet tam cito de sententia esse dejectum,

id. Tusc. 2, 5, 14:

etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,

id. Fin. 5, 11, 31:

an melius fuerit rationem non dari omnino, quam tam munifice et tam largiter,

as I have shown, id. N. D. 3, 27, 69:

nam quod jus civile tam vehementer amplexus es,

id. Or. 1, 55, 274:

quid tu, inquit, tam mane?

id. Rep. 1, 9, 14: cur hunc tam temere ( as mentioned before) quisquam ab officio discessurum judicaret? Caes. B. G. 1, 40:

quod sua victoria tam insolenter gloriarentur,

id. ib. 1, 14:

cum tam procul a finibus Macedoniae absint,

Liv. 39, 27, 6: non digna exempla quae tam breviter ( as I am going to do) nisi majoribus urgerer, referrentur, Val. Max. 2, 7, 5:

qualis esset quem tam diu tamque valde timuissent,

Nep. Eum. 11, 2; and with sup.: tam maturrime comparavisse, Cato ap. Charis. p. 184 P.—With adverb. abl.: tam crepusculo fere ut amant, Plaut. Fragm. ap. Varr. L. L. 7, 77; cf.:

tam vesperi,

Ter. Heaut. 1, 1, 15; v. III. B. 3. infra.—

With verbs:

ut, ni meum gnatum tam amem, tua jam virgis latera lacerentur probe,

Plaut. Bacch. 4, 5, 10:

quid, cedo, te, obsecro, tam abhorret hilaritudo?

id. Cist. 1, 1, 55:

quid tam properas?

id. Pers. 4, 6, 11:

cum te video nostrae familiae Tam ex animo factum velle ( = te tam velle nostrae familiae ex animo factum),

Ter. Ad. 5, 7, 21:

age, quaeso, ne tam obfirma te, Chreme,

id. Heaut. 5, 5, 8:

non pol temere'st quod tu tam times,

id. Phorm. 5, 8 (9), 9: Sy. Eamus, namque hic properat in Cyprum. Sa. Ne tam quidem, implying a corresponding gesture, id. Ad. 2, 4, 14:

quam si explicavisset, non tam haesitaret,

i. e. as he does, Cic. Fin. 2, 6, 18.—Sometimes with an adv. to be supplied:

quid ergo hanc, quaeso, tractas tam ( = tam male, or implying a corresponding gesture),

Plaut. Cas. 4, 4, 31:

Graecos in eo reprehendit quod mare tam secuti sunt ( = tam vulgo. or tam temere),

Cic. Att. 6, 2, 3; cf. id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9; v. I. C. 2. d, supra. — With esse and predic. noun:

numquam ego te tam esse matulam credidi,

Plaut. Pers. 4, 3, 72.—

Preceded and strengthened by a demonstrative adjective (order: 1. demonstr., 2. tam, 3. adjective, 4. noun; or, 1. demonstr., 2. noun, 3. tam, 4. adjective).

After hic:

etiamne haec tam parva civitas, tam procul a manibus tuis remota, praedae tibi et quaestui fuit?

Cic. Verr. 2, 3, 37, § 85:

hunc hominem tam crudelem, tam sceleratum, tam nefarium nolunt judicare,

id. ib. 2, 2, 31, §

77: hunc tamen hominem tam audacem, tam nefarium, tam nocentem,

id. Clu. 14, 42:

haec mea oratio tam longa aut tam alte repetita,

id. Sest. 13, 31:

in hoc tam exiguo vitae curriculo,

id. Arch. 11, 28:

hanc tam taetram, tam horribilem tamque infestam rei publicae pestem,

id. Cat. 1, 5, 11:

in hac tam clara re publica natus,

id. Rep. 1, 19, 31:

hanc rem publicam tam praeclare fundatam,

id. Par. 1, 2, 10:

haec tam crebra Etruriae concilia,

Liv. 5, 5, 8:

in his tam parvis atque tam nullis,

Plin. 11, 2, 1, § 2:

quorsum haec tam putida tendant,

Hor. S. 2, 7, 21:

hac tam prospera pugna nuntiata,

Curt. 3, 11, 16.—

After ille:

ille homo tam locuples, tam honestus,

Cic. Verr. 2, 4, 6, § 11: illud argentum tam praeclarum ac tam nobile, id. ib. 2, 4, 20, §

44: illud tam grave bellum,

Val. Max. 5, 6, ext. 1:

ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore,

id. 3, 2, 7.—

After iste:

tamenne ista tam absurda defendes?

Cic. N. D. 1, 29, 81:

ista admonitio tua tam accurata,

id. Att. 6, 1, 20:

quae est ista tam infesta ira?

Liv. 7, 30, 15:

iste tam justus hostis, tam misericors victor,

Curt. 4, 10, 34.—

After id ipsum:

id ipsum tam mite ac tam moderatum imperium,

Liv. 1, 48, 9.—

After tot:

jacere necesse sit tot tam nobiles disciplinas,

Cic. Ac. 2, 48, 147:

tot tam valida oppida,

Liv. 5, 54, 5:

tot tam opulenti tyranni regesque,

id. 25, 24, 13:

inter tot tam effrenatarum gentium arma,

id. 21, 9, 3:

tot tam praeclaris imperatoribus uno bello absumptis,

id. 28, 28, 12; 25, 27, 13; 26, 13, 17; cf.:

cum tot ac tam validae eluctandae manus essent,

id. 24, 26, 13; 8, 12, 4.—

After hic talis:

da operam ut hunc talem, tam jucundum, tam excellentem virum videas,

Cic. Fam. 16, 21, 3.

As demonstr. adv. of intensity, correlative with ut, that, and its equivalents (qui, quin); so only with adjj. and advv. (not with verbs).

Without a negation ( = ita, adeo;

rare before the Aug. period): ni erit tam sincerum (tergum), ut quivis dicat ampullarius Optumum esse operi faciundo corium et sincerissimum,

Plaut. Rud. 3, 4, 51:

quae (maturitas) mihi tam jucunda est ut, quo propius ad mortem accedam, quasi terram videre videar,

Cic. Sen. 19, 71. de qua tam variae sunt doctissimorum hominum sententiae, ut magno argumento esse debeat, etc., id. N. D. 1, 1, 1:

ad eum pervenit tam opportuno tempore, ut simul Domitiani exercitus pulvis cerneretur, et primi antecursores Scipionis viderentur,

Caes. B. C. 3, 36:

tam parandus ad dimicandum animus, ut, etc.,

id. B. G. 2, 21:

tamen tam evidens numen rebus adfuit Romanis, ut putem, etc.,

Liv. 5, 51, 4: infimam plebem natura ipsa tam abjecto tamque imo loco collocavit ut nulla ratione erigi aut sublevari possit, Ps.-Cic. Cons. 6, 22:

tam multa sunt, tamque misera quae perferunt ut nemo sit quin mori saepissime cupiat,

id. ib. 16, 59:

quem constat tam certa acie luminum usum esse ut a Lilybaeo portu Carthaginienses egredientes classes intueretur,

Val. Max. 1, 8, ext. 14:

tam alacri animo suos ad id proelium cohortatus est ut diceret: Sic prandete, etc.,

id. 3, 2, ext. 3:

in Theophrasto tam est loquendi nitor ille divinus ( = tam divinus est) ut ex eo nomen quoque traxisse videatur,

Quint. 10, 1, 83:

(Scipio) bellum in Africam transtulit, tam lentus ut opinionem luxuriae segnitiaeque malignis daret,

Sen. Ira, 1, 11, 6; id. Q. N. 1, 15, 5:

3, 21, 1: tam parvulis in faucibus... ut non sit dubium, etc.,

Plin. 10, 29, 43, § 82:

ipsum Macedonem tam graviter palma percussit ut paene concideret,

Plin. Ep. 3, 14, 7.—

With a negation, or in a question implying a negation.

Before ut (very freq. in the class. period; cf. adeo, poet., e.g. Hor. Ep. 1, 1, 39):

numquam tam dices commode ut tergum meum Tuam in fidem committam,

Ter. Hec. 1, 2, 33:

non tam viva tamen, calidus queat ut fieri fons,

Lucr. 6, 887:

quis umquam praedo fuit tam nefarius, quis pirata tam barbarus ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 50, 146:

non sum tam stultus, ut te usura falsi gaudii frui velim,

id. Fam. 6, 12, 1:

nec, cum id faciebamus tam eramus amentes ut explorata nobis esset victoria,

id. ib. 6, 1, 3:

non essem tam inurbanus ac paene inhumanus uti in eo gravarer quod vos cupere sentirem,

id. Or. 2, 90, 365:

non puto tam expeditum negotium futurum ut non habeat aliquid morae,

id. Att. 13, 31, 1:

nec vero eram tam indoctus ignarusque rerum ut frangerer animo propter, etc.,

id. Phil. 2, 15, 37:

quis tam demens ut sua voluntate maereat?

id. Tusc. 3, 29, 71; so id. Off. 3, 20, 82; id. Tusc. 1, 1, 2; id. Phil. 3, 4, 10:

non enim proferremus vino oppressos... tam absurde, ut tum diceremus, etc.,

id. Ac. 2, 17, 53:

non se tam barbarum ut non sciret, etc.,

Caes. B. G. 1, 44, 17:

nulli sunt tam feri et sui juris affectus ut non disciplina perdomentur,

Sen. Ira, 2, 12, 3:

nemo tam divos habuit faventes, crastinum ut posset sibi polliceri,

id. Thyest. 619.—

With a negation (esp. nemo), followed by qui ( = ut is; class. and freq.); nec quisquam sit tam opulentus qui mihi obsistat in via, [p. 1838] Plaut. Curc. 2, 3, 5:

generi lenonio Numquam deus ullus tam benignus fuit, qui fuerit propitius,

id. Pers. 4, 4, 34:

an ille tam esset stultus qui mihi mille nummum crederet?

id. Trin. 4, 2, 42:

nemo inventus est tam amens, qui illud argentum tam praeclarum ac tam nobile eriperet, nemo tam audax qui posceret, nemo tam impudens qui postularet ut venderet,

Cic. Verr. 2, 4, 20, § 44:

nemo Agrigenti neque aetate tam affecta neque viribus tam infirmis fuit, qui non illa nocte surrexerit,

id. ib. 2, 4, 43, §

95: nemo est tam senex qui se annum non putet posse vivere,

id. Sen. 7, 24:

nihil tam absurde dici potest, quod non dicatur ab aliquo philosophorum,

id. Div. 2, 58, 119:

nulla gens tam immanis umquam fuit in qua tam crudelis hostis patriae sit inventus,

id. Sull. 27, 76:

quae est anus tam delira quae timeat ista?

id. Tusc. 1, 21, 48:

ecquem tam amentem esse putas qui illud quo vescatur deum esse credat?

id. N. D. 3, 16, 41:

sed neque tam docti tum erant, ad quorum judicium elaboraret, et sunt, etc.,

id. Fin. 1, 3, 7; so id. Sen. 19, 67; id. Lael. 7, 23; id. Tusc. 1, 6, 11; 1, 15, 33; 2, 17, 41; id. Sest. 14, 32; id. Fin. 2, 20, 63; id. Fam. 9, 2, 2; id. Off. 2, 5, 16:

neque tam remisso animo quisquam fuit qui ea nocte conquierit,

Caes. B. C. 1, 21:

in bello nihil tam leve est quod non magnae interdum rei momentum faciat,

Liv. 25, 18, 3:

ut nemo tam humilis esset cui non aditus ad eum pateret,

Nep. Milt. 8, 4:

ecquid esse tam saevum potest quod superet illum?

Sen. Thyest. 196. —

With a negation, followed by quin ( = ut is non;

class. and freq.): nec sacrum nec tam profanum quidquam est quin ibi ilico adsit,

Plaut. Merc. 2, 3, 27:

nihil mihi tam parvi est quin me id pigeat perdere,

id. Pers. 4, 6, 8:

nec quisquam est tam ingenio duro, neque tam firmo pectore quin sibi faciat bene,

id. As. 5, 2, 94:

numquam tam mane egredior, neque tam vesperi Domum revortor, quin te... conspicer Fodere,

Ter. Heaut. 1, 1, 15:

nil tam difficile'st quin quaerendo investigari possiet,

id. ib. 4, 2, 8:

ut nullus umquam dies tam magna tempestate fuerit, quin... solem homines viderint,

Cic. Verr. 2, 5, 10, § 26:

numquam tam male est Siculis quin aliquid facete et commode dicant,

id. ib. 2, 4, 43, §

95: nemo est tam afflictus quin possit navare aliquid et efficere,

id. Fam. 6, 1, 7:

ut nemo tam ferus fuerit, quin ejus causam lacrimarit,

Nep. Alcib. 6, 4.

Tam, ante-class., sometimes = tamen:

antiqui tam etiam pro tamen usi sunt,

Fest. p. 360: bene cum facimus, tam male cupimus...; quamquam estis nihili, tam ecastor simul vobis consului, Titin. ap. Fest. l. l.; so,

etsi illi aliter nos faciant quam aequom sit, tam pol noxiae nequid magis sit... nostrum officium meminisse decet,

Plaut. Stich. 1, 1, 44 Fleck., Ritschl:

tam si nihil usus esset, jam non dicerem,

id. Merc. 4, 3, 32 Ritschl; v. Prol. Trin. p. 14 ib.; Brix ad Plaut. Men. 2, 3, 36; Curt. in Rhein. Mus. 6, 84; 6, 93; but cf. contra, Corss. Beitr. p. 272 sqq.

In the dialect of Praeneste: tam modo, just now ( = modo): ilico hic ante ostium;

Tam modo, inquit Praenestinus,

Plaut. Trin. 3, 1, 8 Brix ad loc.; cf. Fest. s. v. tammodo, p. 359; Ritschl, opusc. 2, 372.