Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

हतज्ञान

  • 1 हतजीवन


    hatá-jīvana
    n. a blighted orﾠ wrecked life Daṡ.

    Sanskrit-English dictionary > हतजीवन

  • 2 हतजीवित


    hatá-jīvita
    n. id. Amar. ;

    despair of life W. ;
    mfn. deprived of life orﾠ hope, overcome with despair ib.

    Sanskrit-English dictionary > हतजीवित

  • 3 हतज्ञान


    hatá-jñāna
    mfn. deprived of consciousness MW.

    Sanskrit-English dictionary > हतज्ञान

  • 4 हतज्योतिर्निशीथ


    hatá-jyotir-niṡītha
    m. a night in which the stars are extinguished, starless night ib.

    Sanskrit-English dictionary > हतज्योतिर्निशीथ

  • 5 हत


    hatá
    mfn. struck, heaten ( alsoﾠ said of a drum), smitten, killed, slain, destroyed, ended, gone, lost (often ibc. = « destitute of», « bereft of», « -less») RV. etc. etc.;

    injured, marred, hurt, wounded (lit. andﾠ fig.) MBh. Kathās. ;
    struck off (as a head) R. ;
    knocked out (as an eye) ib. ;
    hit by (instr. orﾠ comp.) Kāv. Kathās. ;
    whirled up, raised (as dust) Ṡak. ;
    visited orﾠ afflicted orﾠ tormented by, struggling with, suffering from (instr. orﾠ comp.) ṠBr. ChUp. MBh. etc.;
    (in astron.) touched, come into contact VarBṛS. ;
    violated (sexually, as a woman) MBh. VIII, 2037 ;
    ruined, undone, hopeless, miserable, wretched (of persons andﾠ things;
    cf. comp.) Mn. MBh. etc.;
    worthless, useless ib. ;
    defective Sāh. ;
    cheated, deceived Kuval.;
    deprived of, lapsed from (- tas orﾠ comp.) MBh. R. ;
    (in arithm.) multiplied Āryabh. ;
    (ā) f. a violated woman ( seeﾠ above);
    a despised girl unfit for marriage L. ;
    (am) n. striking, killing, hurting W. ;
    multiplication ib. ;
    + cf. Gk. φατός, « slain»
    - हतकण्टक
    - हतकिल्बिष
    - हतचित्त
    - हतचेतस्
    - हतच्छाय
    - हतजल्पित
    - हतजीवन
    - हतजीवित
    - हतज्ञान
    - हतज्योतिर्निशीथ
    - हतताप
    - हतत्रप
    - हतत्विट्क
    - हतत्विष्
    - हतदैव
    - हतद्विष्
    - हतधी
    - हतध्वान्त
    - हतपरमार्थ
    - हतपितृ
    - हतपुत्र
    - हतप्रभ
    - हतप्रभाव
    - हतप्रमाद
    - हतप्रवीर
    - हतप्राय
    - हतबान्धव
    - हतबुद्धि
    - हतभग
    - हतभाग्य
    - हतभ्रातृ
    - हतमति
    - हतमातृ
    - हतमान
    - हतमानस
    - हतमूर्ख
    - हतमेधस्
    - हतयुद्ध
    - हतरथ
    - हतलक्षण
    - हतवर्चस्
    - हतविक्रमोद्यम
    - हतविधि
    - हतविनय
    - हतवीर्य
    - हतवृत्त
    - हतवृष्णी
    - हतवेग
    - हतव्रीड
    - हतशिष्ट
    - हतशेष
    - हतश्री
    - हतसम्पद
    - हतसम्मद
    - हतसर्वयोध
    - हतसध्वस
    - हतसूत
    - हतस्त्रीक
    - हतस्वर
    - हतस्वसृ
    - हतहिम
    - हतहृदय

    Sanskrit-English dictionary > हत

  • 6 अत्यन्त _atyanta

    अत्यन्त a. [अतिक्रान्तः अन्तं सीमां नाशम्]
    1 Excessive, much, very great or strong; ˚वैरम् great enmity; ˚मैत्री; ˚हिमोत्किरानिलाः Ku.5.26.
    -2 Complete, per- fect, absolute; ˚अभावः absolute non-existence; See below.
    -3 Endless, perpetual, permanent, ever- lasting, uninterrupted, unbroken; किं वा तवात्यन्तवियोग- मोघे हतजीविते R.14.65; भवत्यजरमत्यन्तम् Pt.1.151; यो बन्धनवधक्लेशान् प्राणिनां न चिकीर्षति । स सर्वस्य हितप्रेप्सुः सुखम- त्यन्तमश्नुते ॥ Ms.5.46; Bg.6.28; कस्यात्यन्तं सुखमुपनतम् Me.111. नायमत्यन्तसंवासो लभ्यते येन केनचित् H.4.73.
    -तम् ind.
    1 Exceedingly, excessively, very much, to the highest degree; स्थायीभवति चात्यन्तं रङ्गः शुक्लपटे यथा Pt.1.33; स्तनंधयो$त्यन्तशिशुः स्तनादिव Mu.4.14. very young.
    -2 For ever, to the end (of life), through life; अत्यन्तमात्मसटृशेक्षणवल्लभाभिराहो निवत्स्यति Ś1.26 For all time, in perpetuity; सा चात्यन्तमदर्शनं नयनयोर्याता V.4.9; oft. in comp.; ˚गता See below; प्रियमत्यन्त- विलुप्तदर्शनम् Ku.4.2. For ever lost to view; R.14.3;
    -3 Absolutely, perfectly, completely.
    -Comp. -अपह्नवः A flat, categorical or total denial; a denial nipping the accusation in the bud (P. वार्त्तिक III.2.115.).
    -अभावः absolute or complete non- existence, absolute non-entity, a thing which does not exist at any one of the three periods of time, or does not exist for all time; त्रैकालिकसंसर्गावच्छिन्नप्रतियोगिकः (This is considered to be नित्य or eternal and different from the other kinds of अभाव).
    -ग a. going or walking too much or too fast.
    -गत a. gone or departed forever, gone never to return; कथमत्यन्तगता न मां दहेः R.8.56.2. always applicable, perfectly intimate or pertinent.
    -गति f.
    1 sense of 'completely'; अनत्यन्तगतौ क्तात् P.V. 4.4. completion, accomplishment.
    -गामिन् a.
    1 going or walking very much, going too fast or quickly.
    -2 excessive, much.
    -निवृत्तिः f. complete disappearance, absolute cessation.
    -वासिन् m. [वस्-णिनि] one who con- stantly stays with his preceptor, as a student.
    -सहचरित a. going together invariably (P. वार्त्तिक VIII.1. 15.)
    -संयोगः 1 close proximity, uninterrupted continuity; कालाध्वनोरत्यन्तसंयोगे P.II.1.29.
    -2 Inseparable co-exist- ence.
    -संपर्कः excessive sexual intercourse.
    -सुकुमार a. very tender. (
    -रः) a kind of grain.

    Sanskrit-English dictionary > अत्यन्त _atyanta

  • 7 उपेक्षा _upēkṣā

    उपेक्षा 1 Overlooking, disregard, neglect.
    -2 In- difference, contempt, disdain; कुर्यामुपेक्षां हतजीविते$स्मिन् R.14.65.
    -3 Leaving, quitting.
    -4 Endurance, patience.
    -5 Dissent.
    -6 Neglect, trick or deceit (one of the 7 expedients in war).
    -7 A sort of भावना in Yoga, q. v.
    -8 Regard, consideration.

    Sanskrit-English dictionary > उपेक्षा _upēkṣā

  • 8 प्रकृतिः _prakṛtiḥ

    प्रकृतिः f.
    1 The natural condition or state of any- thing, nature, natural form (opp. विकृति which is a change or effect); तं तं नियममास्थाय प्रकृत्या नियताः स्वया Bg. 7.2. प्रकृत्या यद्वक्रम् Ś1.9; उष्णत्वमग्न्यातपसंप्रयोगात् शैत्यं हि यत् सा प्रकृतिर्जलस्य R.5.54; मरणं प्रकृतिः शरीरिणां विकृति- र्जीवितमुच्यते बुधैः R.8.87; U.7.19; अपेहि रे अत्रभवान् प्रकृतिमापन्नः Ś.2. 'has resumed his wonted nature'; प्रकृतिम् आपद् or प्रतिपद् or प्रकृतौ स्था 'to come to one's senses', 'regain one's consciousness.'
    -2 Natural disposition, temper, temperament, nature, constitution; प्रकृतिः खलु सा महीयसः सहते नान्यसमुन्नतिं यया Ki.2.21; कथं गत एव आत्मनः प्रकृतिम् Ś.7. 'natural character'; अपश्यत् पाण्डवश्रेष्ठो हर्षेण प्रकृतिं गतः Mb.39.66 (com. प्रकृतिं स्वास्थ्यम्); so प्रकृतिकृपण, प्रकृतिसिद्ध; see below.
    -3 Make, form, figure; महानुभावप्रकृतिः Māl.1.
    -4 Extrac- tion, descent; गोपालप्रकृतिरार्यको$स्मि Mk.7.
    -5 Origin, source, original or material cause, the material of which anything is made; नार्थानां प्रकृतिं वेत्सि Mb.4.49.1; प्रकृतिश्चोपादानकारणं च ब्रह्माभ्युपगन्तव्यम् Ś. B. (see the full discussion on Br. Sūt.1.4.23); यामाहुः सर्वभूतप्रकृतिरिति Ś.1.1; Bhāg.4.28.24.
    -6 (In Sāṅ. phil.) Nature (as distinguished from पुरुष,) the original source of the material world, consisting of the three essential quali- ties सत्त्व, रजस् and तमस्. It is also mentioned as one of the four contentments; प्रकृत्युपादानकालभागाख्याः Sāṅ. K.5.
    -7 (In gram.) The radical or crude form of a word to which case-terminations and other affixes are applied; प्रकृतिप्रत्यययोरिवानुबन्धः Ki.13.19.
    -8 A model, pattern, standard, (especially in ritualistic works); Bhāg.5.7.5.
    -9 A woman.
    -1 The personified will of the Supreme Spirit in the creation (identified with माया or illusion); मयाध्यक्षेण प्रकृतिः सूयते सचराचरम् Bg.9.1.
    -11 The male or female organ of generation.
    -12 A mother.
    -13 (In arith.) A coefficient, or multiplier.
    -14 (In ana- tomy) Temperament of the humours; प्रकृतिं यान्ति भूतानि निग्रहः किं करिष्यति Bg.3.33.
    -15 An animal.
    -16 An artisan.
    -17 The Supreme Being; न ह्यस्ति सर्वभूतेषु दुःख- मस्मिन् कुतः सुखम् । एवं प्रकृतिभूतानां सर्वसंसर्गयायिनाम् ॥ Mb.12. 152.16.
    -18 Eight forms of the Supreme Being; भूमि- रापो$नलो वायुः खं मनो बुद्धिरेव च । अहंकार इतीयं मे भिन्ना प्रकृति- रष्टधा ॥ Bg.7.4.
    -19 The way of life (जीवन); सतां वै ददतो$न्नं च लोके$स्मिन् प्रकृतिर्ध्रुवा Mb.12.18.27. (pl.)
    1 A king's ministers, the body of ministers or counsellors, ministry; अथानाथाः प्रकृतयो मातृबन्धुनिवासिनम् R.12.12; Pt.1.48; अशुद्धप्रकृतौ राज्ञि जनता नानुरज्यते 31.
    -2 The subjects (of a king); प्रवर्ततां प्रकृतिहिताय पार्थिवः Ś.7.35; नृपतिः प्रकृतीरवेक्षितुम् R.8.18,1.
    -3 The constituent ele- ments of the state (सप्ताङ्गानि), i. e. 1 the king; -2 the minister; -3 the allies; -4 treasure; -5 army; -6 ter- ritory; -7 fortresses &c.; and the corporations of citi- zens (which is sometimes added to the 7); स्वाम्यमात्य- सुहृत्कोशराष्ट्रदुर्गबलानि च Ak.
    -4 The various sovereigns to be considered in case of war; (for full explana- tion see Kull. on Ms.7.155 and 157).
    -5 The eight primary elements out of which everything else is evolved according to the Sāṅkhyas; see Sāṅ. K.3.
    -6 The five primary elements of creations (पञ्चमहाभूतानि) i. e. पृथ्वी, अप्, तेजस्, वायु and आकाश; प्रकृतिं ते भजिष्यन्ति नष्टप्रकृतयो मयि Mb.5.73.17.
    -Comp. -अमित्रः an ordinary foe; प्रकृत्यमित्रानुत्थाप्य Dk.2.4.
    -ईशः a king or magistrate.
    -कल्याण a. beautiful by nature.
    -कृपण a. naturally slow or unable to discern; Me.5.
    -गुणः one of the three constituent qualities of nature; see गुण.
    -ज a. innate, inborn, natural.
    - तरल a. fickle by nature, naturally inconsistent; प्रकृतितरले का नः पीडा गते हतजीविते Amaru.3.
    -पाठः a list of verbal roots (धातुपाठ).
    -पुरुषः a minister, a functionary (of the state); जानामि त्वां प्रकृतिपुरुषं कामरूपं मघोनः Me.6.
    -2 a standard or model of a man.
    -षौ nature and spirit.
    -भाव a. natural, usual. (
    -वः) natural or original state.
    -भोजनम् usual food.
    -मण्डलम् the whole ter- ritory of kingdom; अधिगतं विधिवद्यदपालयत् प्रकृतिमण्डलमात्म- कुलोचितम् R.9.2.
    -लयः absorption into the Prakṛiti, dissolution of the universe.
    -विकृतिः mutation of the original form.
    -श्रैष्ठ्यम् superiority of origin; Ms. 1.3.
    -सिद्ध a. inborn, innate, natural; सुजनबन्धुजने- ष्वसहिष्णुता प्रकृतिसिद्धमिदं हि दुरात्मनाम् Bh.2.52.
    -सुभग a. naturally lovely or agreeable.
    -स्थ a.
    1 being in the natural state or condition, natural, genuine; दृष्ट्वा चाप्रकृतिस्थां ताम् Rām.7.58.17.
    -2 inherent, innate, incidental to nature; रघुरप्यजयद् गुणत्रयं प्रकृतिस्थं समलोष्ट- काञ्चनः R.8.21.
    -3 healthy, in good health.
    -4 recovered.
    -5 come to oneself.
    -6 stripped of every- thing, bare.

    Sanskrit-English dictionary > प्रकृतिः _prakṛtiḥ

  • 9 हत _hata

    हत p. p. [हन्-क्त]
    1 Killed, slain; सुषेणं च हतो$सीति ब्रुवन्नादत्त सायकम् Mb.8.48.31.
    -2 Hurt, struck, injured; चक्षुरादिषु हताः स्वार्थावबोधक्रियाः Mu.3.1.
    -3 Lost, perished; शमं न लेभे हृदयज्वरार्दितो नरर्षभो यूथहतो यथर्षभः Rām.2.85. 21.
    -4 Deprived or bereft of.
    -5 Disappointed, frustra- ted; वयं तत्त्वान्वेषात् हताः Ś.1.23.
    -6 Impeded, obstruct- ed.
    -7 Utterly ruined, extinguished, destroyed.
    -8 Multiplied.
    -9 Whirled up, raised.
    -1 Suffering from.
    -11 Violated (sexually).
    -12 Miserable, wretched.
    -13 Defective. See हन्. It is often used as the first member of comp. in the sense of 'wretched', 'mis- erable', 'accursed', 'worthless'; अनुशयदुःखायेदं हतहृदयं संप्रति विबुद्धम् Ś.6.6; Māl.9.28; कुर्यामुपेक्षां हतजीविते$स्मिन् R.14.65; हतविधिलसितानां ही विचित्रो विपाकः Śi.11.64.
    -तम् 1 Killing, striking.
    -2 Multiplication.
    -ता 1 A violated woman.
    -2 A despised girl (unfit for mar- riage).
    -Comp. -आश a.
    1 bereft of hope, hopeless, desponding.
    -2 weak, powerless.
    -3 cruel, merciless.
    -4 barren.
    -5 low, vile, wretched, accursed, villainous.
    -आश्रय a. one whose refuge is destroyed; Bu. Ch.13. 7.
    -ईक्षण a. blind; Bu. Ch.8.7.
    -उत्तर a. giving no answer.
    -उद्यम a. broken in purpose; Bu. Ch.13. 71.
    -कण्टक a. freed from thorns or foes.
    -किल्बिष a. freed from sins; धर्मप्रधानं पुरुषं तपसा हतकिल्बिषम् । परलोकं नयत्याशु भास्वन्तं स्वशरीरिणम् ॥ Ms.4.243.
    -चित्त a. bewil- dered, confounded.
    -च्छाया a. bereft of beauty.
    -जल्पितानि useless talk.
    -त्रप a. shameless.
    -त्विष् a. dimmed in lustre; निशीथदीपाः सहसा हतत्विषो बभूवुरालेख्य- समर्पिता इव R.3.15.
    -दैव a. ill-fated, luckless, ill-starred.
    -प्रभाव, -वीर्य a. bereft of power or vigour; मन्त्रेण हतवीर्यस्य फणिनो दैत्यमाश्रितः Ku.2.21.
    -प्रमाद a. freed from carelessness.
    -बुद्धिः a. deprived of sense, senseless.
    -भग, -भाग्यः a. ill-fated, unfortunate.
    -मूर्खः a dolt, blockhead.
    -युद्ध a. destitute of martial spirit.
    -रथः a chariot of which the horses and the cha- rioteer are slain.
    -लक्षण a. devoid of auspicious marks, unlucky.
    -विनय a. lost to a sense of propriety, wicked; सेव्यानां हतविनयैरिवावृतानां संपर्क परिहरति स्म चन्दनानाम् Ki.7. 29.
    -शेष a. surviving.
    -श्री, -संपद् a. reduced to indi- gence, impoverished.
    -साध्वस a. freed from fear.
    -स्त्रीक a. one who has killed a woman.

    Sanskrit-English dictionary > हत _hata

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»