Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

हतकिल्बिष

  • 1 हतक


    hataka
    mf ( ikā)n. struck, hit, afflicted by (ifc.;

    seeﾠ daiva-);
    cursed, wretched, miserable (ifc. e.g.. cāṇakya-h-, « the wretched Cāṇakya») Mṛicch. Mudr. etc.;
    m. a low person, coward L.

    Sanskrit-English dictionary > हतक

  • 2 हतकिल्बिष


    hatá-kilbisha
    mfn. freed from sins Mn. IV, 243.

    Sanskrit-English dictionary > हतकिल्बिष

  • 3 हतक _hataka

    हतक a. [हत इव नष्टप्रायत्वात् कन्] Miserable, ill-bred, wretched, low, vile; (mostly at the end of comp.); न खलु विदितास्ते तत्र निवसन्तश्चाणक्यहतकेन Mu.2; दूषिताः स्थ परिभूताः स्य रामहतकेन U.1.
    -कः A low person, coward.

    Sanskrit-English dictionary > हतक _hataka

  • 4 बार्हतक


    bārhataka
    m. N. of a man Mālav. I, 6/7 (w.r. vāhataka)

    Sanskrit-English dictionary > बार्हतक

  • 5 वाहतक


    vāhataka
    w.r. for bārhataka q.v.

    Sanskrit-English dictionary > वाहतक

  • 6 खलु _khalu

    खलु ind. A particle implying:-- (a)
    1 Certainly, surely, verily, indeed; मार्गे पदानि खलु ते विषमीभवन्ति Ś.4.15; अनुत्सेकः खलु विक्रमालङ्कारः V.1; न खल्वनिर्जित्य रघुं कृती भवान् R.3.51. (b) Now, now then, now further; Rv.1.34.14.
    -2 Entreaty, conciliation ('pray'); न खलु न खलु बाणः सन्निपात्योयमस्मिन् Ś.1.1; न खलु न खलु मुग्धे साहसं कार्यमेतत् Nāg.3.
    -3 Inquiry; न खलु तामभिक्रुद्धो गुरुः V.3. (= किं अभिक्रुद्धो गुरुः); न खलु विदितास्ते तत्र निवसन्तश्चाणक्य- हतकेन Mu.2; न खलूग्ररुषा पिनाकिना गमितः सा$पि सुहृद्गतां गतिम् Ku.4.24.
    -4 Prohibition (with gerunds); निर्धारिते$थ लेखेन खलूक्त्वा खलु वाचिकम् Śi.2.7.
    -5 Reason (for); न विदीर्ये कठिनाः खलु स्त्रियः Ku.4.5. (G. M. cites this as an illustration of विषाद or dejection); विधिना जन एष वञ्चितस्त्वदधीनं खलु देहिनां सुखम् 4.1.
    -6 खलु is some- times used as an expletive.
    -7 Sometimes only to add grace to the sentence (वाक्यालङ्कार); Bṛi. Up.1.3.6.

    Sanskrit-English dictionary > खलु _khalu

  • 7 धर्मः _dharmḥ

    धर्मः [ध्रियते लोको$नेन, धरति लोकं वा धृ-मन्; cf. Uṇ 1. 137]
    1 Religion; the customary observances of a caste, sect, &c.
    -2 Law, usage, practice, custom, ordinance, statue.
    -3 Religious or moral merit, virtue, right- eousness, good works (regarded as one of the four ends of human existence); अनेन धर्मः सविशेषमद्य मे त्रिवर्ग- सारः प्रतिभाति भाविनि Ku.5.38, and see त्रिवर्ग also; एक एव सुहृद्धर्मो निधने$प्यनुयाति यः H.1.63.
    -4 Duty, prescribed course of conduct; षष्ठांशवृत्तेरपि धर्म एषः Ś.5.4; Ms.1.114.
    -5 Right, justice, equity, impartiality.
    -6 Piety, propriety, decorum.
    -7 Morality, ethics
    -8 Nature. disposition, character; उत्पत्स्यते$स्ति मम को$पि समानधर्मा Māl.1.6; प्राणि˚, जीव˚.
    -9 An essential quality, pecu- liarity, characteristic property, (peculiar) attribute; वदन्ति वर्ण्यावर्ण्यानां धर्मैक्यं दीपकं बुधाः Chandr.5.45; Pt.1.34.
    -1 Manner, resemblance, likeness.
    -11 A sacrifice.
    -12 Good company, associating with the virtuous
    -13> Devotion, religious abstraction.
    -14 Manner, mode.
    -15 An Upaniṣad q. v.
    -16 N. of Yudhiṣṭhira, the eldest Pāṇḍava.
    -17 N. of Yama, the god of death.
    -18 A bow.
    -19 A drinker of Soma juice.
    -2 (In astrol.) N. of the ninth lunar man- sion.
    -21 An Arhat of the Jainas.
    -22 The soul.
    -23 Mastery, great skill; दिव्यास्त्रगुणसंपन्नः परं धर्मं गतो युधि Rām.3.31.15.
    -र्मम् A virtuous deed.
    -Comp. -अक्षरम् (pl.) holy mantras; a formula of faith; धर्माक्षराण्युदाहरामि Mk.8.45-46.
    -अङ्गः (
    -ङ्गा f.) the Indian crane.
    -अधर्मौ m. (du.) right and wrong, religion and irreligion; धर्माधर्मौ सपदि गलितौ पुण्यपापे विशीर्णे. ˚विद् m. a Mīmāṁsaka who knows the right and wrong course of action.
    -अधिकरणम् 1 administration of the laws.
    1 a court of justice. (
    -णः) a judge.
    -अधिकरणिकः, -अधिकारिन् m. a judge, magistrate, any judicial functionary.
    -अधिकरणिन् m. a judge, magistrate.
    -अधिकारः 1 superintendence of religious affairs; Ś1.
    -2 ad- ministration of justice.
    -3 the office of a judge.
    -अधि- ष्ठानम् a court of justice.
    -अध्यक्षः 1 a judge.
    -2 an epithet of Viṣṇu.
    -अनुष्ठानम् acting according to religion, virtuous or moral conduct.
    -अनुसारः conformity to virtue or justice.
    -अपेत a. deviating from virtue, wicked, immoral, irreligious. (
    -तम्) vice, immorality, injustice.
    -अयनम् course of law, law-suit.
    -अरण्यम् a sacred or penance grove, a wood inhabited by ascetics; धर्मारण्यं प्रविशति गजः Śi.1.32.
    -अर्थौः religious merit and wealth; धर्मार्थौ यत्र न स्याताम् Ms.2.112.
    -अर्थम् ind.
    1 for religious purposes.
    -2 justly, according to justice or right.
    -अलीक a. having a false character.
    -अस्तिकायः (with Jainas) the category or predicament of virtue; cf. अस्तिकाय.
    -अहन् Yesterday.
    -आगमः a religious statute, lawbook.
    -आचार्यः 1 a religious teacher.
    -2 a teacher of law or customs.
    -आत्मजः an epithet of Yudhiṣṭhira q. v.
    -आत्मता religiousmindedness; justice, virtue.
    -आत्मन् a. just righteous, pious, virtuous. (-m.) a saint, a pious man.
    -आश्रय, -आश्रित a. righteous, virtuous; धर्माश्रयं पापिनः (निन्दन्ति) Pt.1.415.
    -आसनम् the throne of justice, judgmentseat, tribunal; न संभावितमद्य धर्मासनमध्यासितुम् Ś.6; धर्मासनाद्विशति वासगृहं नरेन्द्रः U.1.7.
    -इन्द्रः, -ईशः an epithet of Yama; पितॄणामिव धर्मेन्द्रः Mb.7.6.6.
    -ईप्सु a. wishing to gain religious merit; Ms.1.127.
    -उत्तर a. 'rich in virtue,' chiefly characterized by justice, eminently just and impartial; धर्मोत्तरं मध्यममाश्रयन्ते R.13.7.
    -उपचायिन् a. religious; यच्च वः प्रेक्षमाणानां सर्व- धर्मोपचायिनाम् Mb.5.137.16.
    -उपदेशः 1 instruction in law or duty, religious or moral instruction. आर्षं धर्मोपदेशं च वेदशास्त्राविरोधिना । यस्तर्केणानुसंधत्ते स धर्मं वेद नेतरः ॥ Ms.12.16.
    -2 the collective body of laws.
    -उपदेशकः 1 a teacher of the law.
    -2 a spiritual teacher, a Guru.
    -कथकः an expounder of law.
    -कर्मन् n.,
    -कार्यम्, -क्रिया 1 any act of duty or religion, any moral or religious observance, a religious act or rite.
    -2 virtuous conduct.
    -कथादरिद्रः the Kali age.
    -काम a.
    1 devoted to virtue.
    -2 observing duty or right.
    -कायः 1 an epithet of Buddha.
    -2 a Jaina saint.
    -कारणम् Cause of virtue.
    -कीलः 1 a grant, royal edict or decree.
    -2 husband.
    -कृत् a. observing duty, acting justly. (-m.)
    1 N. of Viṣṇu.
    -2 a pious man. धर्मा- धर्मविहीनो$पि धर्ममर्यादास्थापनार्थं धर्ममेव करोतीति धर्मकृत् Bhāg.
    -केतुः an epithet of Buddha.
    -कोशः, -षः the collective body of laws or duties; धर्मकोषस्य गुप्तये Ms.1.99.
    -क्रिया, -कृत्यम् any act of religion, any moral or religious rite.
    -क्षेत्रम् 1 Bhāratavarṣa (the land of religion).
    -2 N. of a plain near Delhi, the scene of the great battle between the Kauravas and Pāṇḍavas; धर्मक्षेत्रे कुरुक्षेत्रे समवेता युयुत्सवः Bg.1.1. (
    -त्रः) a virtuous or pious man.
    -गुप्त a. observing and protecting religion. (
    -प्तः) N. of Viṣṇu.
    -ग्रन्थः a sacred work or scripture.
    -घटः a jar of fragrant water offered daily (to a Brāhmaṇa) in the month of Vaiśākha; एष धर्मघटो दत्तो ब्रह्माविष्णुशिवात्मकः । अस्य प्रदानात् सफला मम सन्तु मनोरथाः ॥
    -घ्न a. immoral, unlawful.
    -चक्रः 1 The wheel or range of the law; Bhddh. Jain.
    -2 a Buddha. ˚मृत् m. a Buddha or Jaina.
    -चरणम्, -चर्या observance of the law, performance of religious duties; शिवेन भर्त्रा सह धर्मचर्या कार्या त्वया मुक्तविचारयेति Ku.7.83; वयसि प्रथमे, मतौ चलायां बहुदोषां हि वदन्ति धर्मचर्याम् Bu. Ch.5.3. चारिन् a. practising virtue, observing the law, virtuous, righteous; स चेत्स्वयं कर्मसु धर्मचारिणां त्वमन्त- रायो भवसि R.3.45. (-m.) an ascetic.
    चारिणी 1 a wife.
    -2 a chaste or virtuous wife. cf. सह˚; इयं चोर्वशी यावदायुस्तव सहधर्मचारिणी भवत्विति V.5.19/2.
    -चिन्तक a.
    1 studying or familiar with duty.
    -2 reflecting on the law.
    -चिन्तनम्, चिन्ता study of virtue, consideration of moral duties, moral reflection.
    -च्छलः fraudulent transgression of law or duty.
    -जः 1 'duly or lawfully born', a legitimate son; cf. Ms.9.17.
    -2 N. of युधिष्ठिर; Mb.15.1.44.
    -जन्मन् m. N. of युधिष्ठिर.
    -जिज्ञासा inquiry into religion or the proper course of conduct; अथातो धर्मजिज्ञासा Jaimini's Sūtra.
    -जीवन a. one who acts according to the rules of his caste or fulfils prescribed duties. (
    -नः) a Brāhmaṇa who maintains himself by assisting other men in the performance of their reli- gious rites; यश्चापि धर्मसमयात्प्रच्युतो धर्मजीवनः Ms.9.273.
    -ज्ञ a.
    1 knowing what is right, conversant with civil or religious law; Ms.7.141;8.179;1.127.
    -2 just, righteous, pious.
    -त्यागः abandoning one's religion, apostacy.
    -दक्षिणा a fee for instruction in the law.
    -दानम् a charitable gift (made without any self-inte- rest.) पात्रेभ्यो दीयते नित्यमनपेक्ष्य प्रयोजनम् । केवलं धर्मबुद्ध्या यद् धर्मदानं प्रचक्षते ॥ Ms.3.262.
    -दुघा a cow milked for religious purposes only.
    -द्रवी N. of the Ganges.
    -दारा m. (pl.) a lawful wife; स्त्रीणां भर्ता धर्मदाराश्च पुंसाम् Māl. 6.18.
    -द्रुह् a. voilating the law or right; निसर्गेण स धर्मस्य गोप्ता धर्मद्रुहो वयम् Mv.2.7.
    -द्रोहिन् m. a demon.
    -धातुः an epithet of Buddha.
    -ध्वजः -ध्वजिन् m. a religious hypocrite, an impostor; Bhāg.3.32.39.
    -नन्दनः an epithet of युधिष्ठिर.
    -नाथः a legal protector, rightful master.
    -नाभः an epithet of Viṣṇu.
    -निबन्धिन् a. pious, holy.
    -निवेशः religious devotion.
    -निष्ठ a. devoted to religion or virtue; श्रीमन्तः पान्तु पृथ्वीं प्रशमित- रिपवो धर्मनिष्ठाश्च भूपाः Mk.1.61.
    -निष्पत्तिः f.
    1 discharge or fulfilment of duty.
    -2 moral or religious observance;
    -पत्नी a lawful wife; R.2.2,2,72;8.7; Y.2.128.
    -पथः the way of virtue, a virtuous course of conduct.
    -पर a. religious-minded, pious, righteous.
    -परिणामः rise of righteous conduct in the heart (Jainism); cf. also एतेन भूतेन्द्रियेषु धर्मलक्षणावस्थापरिणामा व्याख्याताः Yoga- darśana.
    -पाठकः a teacher of civil or religious law; Ms.12.111.
    -पालः 'protector of the law', said meta- phorically of (दण्ड) 'punishment or chastisement', or 'sword'.
    -पाडा transgressing the law, an offence against law.
    -पुत्रः 1 a lawful son, a son begotten from a sense of duty and not from mere lust or sensual pleasure.
    -2 an epithet of युधिष्ठिर.
    -3 any one regarded as a son for religious purposes, a spiritual son.
    -प्रचारः (fig.) sword.
    -प्रतिरूपकः a counterfeit of virtue; Ms.11.9.
    -प्रधान a. eminent in piety; धर्मप्रधानं पुरुषं तपसा हतकिल्बिषम् Ms.4.243.
    -प्रवक्तृ m.
    1 an expounder of the law, a legal adviser.
    -2 a religious teacher, prea- cher.
    -प्रवचनम् 1 the science of duty; U.5.23.
    -2 expounding the law. (
    -नः) an epithet of Buddha.
    -प्रेक्ष्य a. religious or virtuous (धर्मदृष्टि); Rām.2.85.16.
    -बाणिजिकः, -वाणिजिकः 1 one who tries to make profit out of his virtue like a merchant.
    -2 one who performs religious rites with a view to reward, like a merchant dealing in transactions for profit.
    -बाह्यः a. contrary to religion or what is right.
    -भगिनी 1 a lawful sister.
    -2 a daughter of the spiritual preceptor.
    -3 a spiritual sister, any one regarded as a sister or discharging the same religious duties एतस्मिन्विहारे मम धर्मभगिनी तिष्ठति Mk.8.46/47.
    -भागिनी a virtuous wife.
    -भाणकः a lecturer or public reader who reads and explains to audiences sacred books like the Bhārata, Bhāgavata, &c.
    -भिक्षुकः a mendicant from virtuous motives; Ms. 11.2.
    -भृत् m.
    1 'a preserver or defender of justice,' a king.
    -2 a virtuous person.
    -भ्रातृ m.
    1 a fellow reli- gious student, a spiritual brother.
    -2 any one regard- ed as a brother from discharging the same religious duties. वानप्रस्थयतिब्रह्मचारिणां रिक्थभागिनः । क्रमेणाचार्यसच्छिष्य- धर्मभ्रात्रेकतीर्थिनः ॥ Y.2.137.
    -महामात्रः a minister of reli- gion, a minister in charge of religious affairs.
    -मूलम् the foundation of civil or religious law, the Vedas.
    -मेघः a particular Samādhi.
    -युगम् the Kṛita age; अथ धर्मयुगे तस्मिन्योगधर्ममनुष्ठिता । महीमनुचचारैका सुलभा नाम भिक्षुकी Mb.12.32.7.
    -यूपः, -योनिः an epithet of Viṣṇu.
    -रति a. 'delighting in virtue or justice', righteous, pious, just; तस्य धर्मरतेरासीद् वृद्धत्वं जरसा विना R.1.23.
    -रत्नम् N. of a Jaina स्मृतिग्रन्थ prepared by Jīmūtavāhana.
    -राज् -m. an epithet of Yama.
    -राज a. धर्मशील q. v.; धर्मराजेन जनकेन महात्मना (विदेहान् रक्षितान्) Mb.12.325 19.
    -राजः an epithet of
    1 Yama.
    -2 Jina.
    -3 युधिष्ठिर.
    -4 a king.
    -राजन् m. N. of युधिष्ठिर.
    -राजिका a monument, a stūpa (Sārnāth Inscrip. of Mahīpāla; Ind. Ant. Vol.14, p.14.)
    -रोधिन् a.
    1 op- posed to law, illegal, unlawful.
    -2 immoral.
    -लक्षणम् 1 the essential mark of law.
    -2 the Vedas. (
    -णा) the Mīmāṁsā philosophy.
    -लोपः 1 irreligion, immorality.
    -2 violation of duty; धर्मलोपभयाद्राज्ञीमृतुस्नातामिमां स्मरन् R. 1.76.
    -वत्सल a. loving piety or duty.
    -वर्तिन् a. just, virtuous.
    -वर्धनः an epithet of Śiva.
    -वादः discussion about law or duty, religious controversy; अनुकल्पः परो धर्मो धर्मवादैस्तु केवलम् Mb.12.165.15.
    -वासरः 1 the day of full moon.
    -2 yesterday.
    -वाहनः 1 an epithet of Śiva.
    -2 a buffalo (being the vehicle of Yama).
    -विद् a. familiar with the law (civil or religious). ˚उत्तमः N. of Viṣṇu.
    -विद्या knowledge of the law or right.
    -विधिः a legal precept or injunction; एष धर्मविधिः कृत्स्नश्चातुर्वर्ण्यस्य कीर्तितः Ms.1.131.
    -विप्लवः violation of duty, immora- lity.
    -विवेचनम् 1 judicial investigation; यस्य शूद्रस्तु कुरुते राज्ञो धर्मविवेचनम् । तस्य सीदति तद्राष्ट्रं पङ्के गौरिव पश्यतः ॥ Ms.8.21.
    -2 dissertation on duty.
    -वीरः (in Rhet.) the sentiment of heroism arising out of virtue or piety, the sentiment of chivalrous piety; the following instance is given in R. G.:-- सपदि विलयमेतु राज्यलक्ष्मीरुपरि पतन्त्वथवा कृपाणधाराः । अपहरतुतरां शिरः कृतान्तो मम तु मतिर्न मनागपैतु धर्मात् ॥ स च दानधर्मयुद्धैर्दयया च समन्वितश्चतुर्धा स्यात् S. D.
    -वृद्ध a. advanced in virtue or piety; न धर्मवृद्धेषु वयः समीक्ष्यते Ku.5.16.
    -वैतंसिकः one who gives away money un- lawfully acquired in the hope of appearing generous.
    -व्यवस्था m. judicial decision, decisive sentence.
    -शाला 1 a court of justice, tribunal.
    -2 any charitabla institu- tion.
    -शासनम्, शास्त्रम् a code of laws, jurisprudence; न धर्मशास्त्रं पठतीति कारणम् H.1.17; Y.1.5. [मनुर्यमो वसिष्ठो$त्रिः दक्षो विष्णुस्तथाङ्गिराः । उशना वाक्पतिर्व्यास आपस्तम्बो$ थ गौतमः ॥ कात्यायनो नारदश्च याज्ञवल्क्यः पराशरः । संवर्तश्चैव शङ्खश्च हारीतो लिखितस्तथा ॥ एतैर्यानि प्रणीतानि धर्मशास्त्राणि वै पुरा । तान्येवातिप्रमाणानि न हन्तव्यानि हेतुभिः ॥]
    -शील a. just, pious, virtuous.
    -शुद्धिः a correct knowledge of the law; प्रत्यक्षं चानुमानं च शास्त्रं च विविधागमम् । त्रयं सुविदितं कार्यं धर्मशुद्धिमभीप्सता ॥ Ms.12.15.
    -संहिता a code of laws (especially compiled by sages like Manu, Yājñavalkya, &c.).
    -संगः 1 attachmet to justice or virtue.
    -2 hypocrisy.
    -संगीतिः 1 discussion about law.
    -2 (with Buddhists) a council.
    -सभा a court of justice.
    -समयः a legal obligation; यश्चापि धर्मसमयात्प्रच्युतो धर्मजीवनः Ms.9.273.
    -सहायः a partner or companion in the discharge of religious duties.
    -सूः m. the fork-tailed shrike.
    -सूत्रम् a book on पूर्वमीमांसा written by Jaimini.
    -सेतुः an epithet of Śiva.
    -सेवनम् fulfilment of duties.
    -स्थः a judge; धर्मस्थः कारणैरेतैर्हीनं तमिति निर्दिशेत् Ms.8.57.
    -स्थीय a. Concerning law; धर्मस्थीयं तृतीयं प्रकरणम् Kau. A.3.
    -स्वामिन् m. an epithet of Buddha.

    Sanskrit-English dictionary > धर्मः _dharmḥ

  • 8 बन्धुः _bandhuḥ

    बन्धुः [बध्नाति मनः स्नेहादिना बन्ध्-उ]
    1 A relation, kinsman, relative in general; यत्र द्रुमा अपि मृगा अपि बन्धवो मे U.3.8; मातृबन्धुनिवासिनम् R.12.12; Ś.6.23; Bg.6.9; Ms.2.136.
    -2 Any one connected or asso- ciated with another, a brother; प्रवासबन्धुः a brother- traveller; धर्मबन्धुः a spiritual brother; अनुमतगमना शकुन्तला तरुभिरियं वनवासबन्धुभिः Ś.4.1.
    -3 (In law) A cognate kinsman, one's own kindred or kinsmen generally; (three kinds are enumerated:-- आत्म˚ personal, पितृ˚ paternal, and मातृ˚ maternal; see these three words).
    -4 A friend (in general); as in बन्धुकृत्य below; oft. at the end of comp.; मकरन्दगन्धबन्धो Māl.1.38 'a friend of, (i. e.) charged with fragrance'; &c.; 9.13.
    -5 A husband; वैदेहिबन्धोर्हृदयं विदद्रे R.14.33.
    -6 A father.
    -7 A mother.
    -8 A brother.
    -9 The tree called बन्धुजीव q. v.
    -1 One who belongs to or is connected with any tribe or profession only nominally; i. e. one who belongs to it, but does not do the duties pertaining thereto (often used by way of contempt); स्वयमेव ब्रह्मबन्धुनोद्भिन्नो दुर्गप्रयोगः M.4; cf. क्षत्रबन्धु.
    -11 Con- nection, relationship, association in general; समुद्र एवास्य बन्धुः Bṛi. Up.1.1.2; B. R.3.89.
    -12 A controller, governor; (नमः) गुणत्रयाभासनिमित्तबन्धवे Bhāg.6.4.23.
    -13 (In astrol.) N. of the 3rd mansion.
    -Comp. -काम a. affectionate towards kinsmen.
    -कृत्यम् 1 the duty of a kinsman; त्वयि तु परिसमाप्तं बन्धुकृत्यं प्रजानाम् Ś.5.8.
    -2 the business of a friend, a friendly or kind act or service; कच्चित् सौम्य व्यवसितमिदं बन्धुकृत्यं त्वया मे Me.116.
    -जनः 1 a relative, kinsman.
    -2 kindred, kinsmen taken collectively.
    -जीवः, -जीवकः N. of a tree; दृश्यन्ते बन्धुजीवाश्च श्यामाश्च गिरिसानुषु Rām.4.3.62; बन्धुजीवमधुरा- धरपल्लवमुल्लसितस्मितशोभम् Gīt.2; R.11.24.
    -दग्धः an abandoned wretch (हतक).
    -दत्तम् a kind of Strīdhana or woman's property, the property given to a girl by her relatives at the time of marriage; बन्धुदत्तं तथा शुल्कमन्वा- धेयकमेव च Y.2.144; बान्धवा भ्रातरो बन्धुदत्तप्रदेन कन्यादशायां यत् पितृभ्यां दत्तं तदुच्यते Dāy. B.
    -दायादः kinsman and heir; Ms.9.158. -a. entitled to inheritance by relationship.
    -प्रिय a. dear to friends or relations.
    -प्रीतिः f.
    1 love of a relative; बन्धुप्रीत्या Me.51 (v. l.).
    -2 love for a friend.
    -भावः 1 friendship.
    -2 relation- ship.
    -वर्गः kinsmen, kindred.
    -हीन a. destitute of relatives or friends.

    Sanskrit-English dictionary > बन्धुः _bandhuḥ

  • 9 हत _hata

    हत p. p. [हन्-क्त]
    1 Killed, slain; सुषेणं च हतो$सीति ब्रुवन्नादत्त सायकम् Mb.8.48.31.
    -2 Hurt, struck, injured; चक्षुरादिषु हताः स्वार्थावबोधक्रियाः Mu.3.1.
    -3 Lost, perished; शमं न लेभे हृदयज्वरार्दितो नरर्षभो यूथहतो यथर्षभः Rām.2.85. 21.
    -4 Deprived or bereft of.
    -5 Disappointed, frustra- ted; वयं तत्त्वान्वेषात् हताः Ś.1.23.
    -6 Impeded, obstruct- ed.
    -7 Utterly ruined, extinguished, destroyed.
    -8 Multiplied.
    -9 Whirled up, raised.
    -1 Suffering from.
    -11 Violated (sexually).
    -12 Miserable, wretched.
    -13 Defective. See हन्. It is often used as the first member of comp. in the sense of 'wretched', 'mis- erable', 'accursed', 'worthless'; अनुशयदुःखायेदं हतहृदयं संप्रति विबुद्धम् Ś.6.6; Māl.9.28; कुर्यामुपेक्षां हतजीविते$स्मिन् R.14.65; हतविधिलसितानां ही विचित्रो विपाकः Śi.11.64.
    -तम् 1 Killing, striking.
    -2 Multiplication.
    -ता 1 A violated woman.
    -2 A despised girl (unfit for mar- riage).
    -Comp. -आश a.
    1 bereft of hope, hopeless, desponding.
    -2 weak, powerless.
    -3 cruel, merciless.
    -4 barren.
    -5 low, vile, wretched, accursed, villainous.
    -आश्रय a. one whose refuge is destroyed; Bu. Ch.13. 7.
    -ईक्षण a. blind; Bu. Ch.8.7.
    -उत्तर a. giving no answer.
    -उद्यम a. broken in purpose; Bu. Ch.13. 71.
    -कण्टक a. freed from thorns or foes.
    -किल्बिष a. freed from sins; धर्मप्रधानं पुरुषं तपसा हतकिल्बिषम् । परलोकं नयत्याशु भास्वन्तं स्वशरीरिणम् ॥ Ms.4.243.
    -चित्त a. bewil- dered, confounded.
    -च्छाया a. bereft of beauty.
    -जल्पितानि useless talk.
    -त्रप a. shameless.
    -त्विष् a. dimmed in lustre; निशीथदीपाः सहसा हतत्विषो बभूवुरालेख्य- समर्पिता इव R.3.15.
    -दैव a. ill-fated, luckless, ill-starred.
    -प्रभाव, -वीर्य a. bereft of power or vigour; मन्त्रेण हतवीर्यस्य फणिनो दैत्यमाश्रितः Ku.2.21.
    -प्रमाद a. freed from carelessness.
    -बुद्धिः a. deprived of sense, senseless.
    -भग, -भाग्यः a. ill-fated, unfortunate.
    -मूर्खः a dolt, blockhead.
    -युद्ध a. destitute of martial spirit.
    -रथः a chariot of which the horses and the cha- rioteer are slain.
    -लक्षण a. devoid of auspicious marks, unlucky.
    -विनय a. lost to a sense of propriety, wicked; सेव्यानां हतविनयैरिवावृतानां संपर्क परिहरति स्म चन्दनानाम् Ki.7. 29.
    -शेष a. surviving.
    -श्री, -संपद् a. reduced to indi- gence, impoverished.
    -साध्वस a. freed from fear.
    -स्त्रीक a. one who has killed a woman.

    Sanskrit-English dictionary > हत _hata

  • 10 हत


    hatá
    mfn. struck, heaten ( alsoﾠ said of a drum), smitten, killed, slain, destroyed, ended, gone, lost (often ibc. = « destitute of», « bereft of», « -less») RV. etc. etc.;

    injured, marred, hurt, wounded (lit. andﾠ fig.) MBh. Kathās. ;
    struck off (as a head) R. ;
    knocked out (as an eye) ib. ;
    hit by (instr. orﾠ comp.) Kāv. Kathās. ;
    whirled up, raised (as dust) Ṡak. ;
    visited orﾠ afflicted orﾠ tormented by, struggling with, suffering from (instr. orﾠ comp.) ṠBr. ChUp. MBh. etc.;
    (in astron.) touched, come into contact VarBṛS. ;
    violated (sexually, as a woman) MBh. VIII, 2037 ;
    ruined, undone, hopeless, miserable, wretched (of persons andﾠ things;
    cf. comp.) Mn. MBh. etc.;
    worthless, useless ib. ;
    defective Sāh. ;
    cheated, deceived Kuval.;
    deprived of, lapsed from (- tas orﾠ comp.) MBh. R. ;
    (in arithm.) multiplied Āryabh. ;
    (ā) f. a violated woman ( seeﾠ above);
    a despised girl unfit for marriage L. ;
    (am) n. striking, killing, hurting W. ;
    multiplication ib. ;
    + cf. Gk. φατός, « slain»
    - हतकण्टक
    - हतकिल्बिष
    - हतचित्त
    - हतचेतस्
    - हतच्छाय
    - हतजल्पित
    - हतजीवन
    - हतजीवित
    - हतज्ञान
    - हतज्योतिर्निशीथ
    - हतताप
    - हतत्रप
    - हतत्विट्क
    - हतत्विष्
    - हतदैव
    - हतद्विष्
    - हतधी
    - हतध्वान्त
    - हतपरमार्थ
    - हतपितृ
    - हतपुत्र
    - हतप्रभ
    - हतप्रभाव
    - हतप्रमाद
    - हतप्रवीर
    - हतप्राय
    - हतबान्धव
    - हतबुद्धि
    - हतभग
    - हतभाग्य
    - हतभ्रातृ
    - हतमति
    - हतमातृ
    - हतमान
    - हतमानस
    - हतमूर्ख
    - हतमेधस्
    - हतयुद्ध
    - हतरथ
    - हतलक्षण
    - हतवर्चस्
    - हतविक्रमोद्यम
    - हतविधि
    - हतविनय
    - हतवीर्य
    - हतवृत्त
    - हतवृष्णी
    - हतवेग
    - हतव्रीड
    - हतशिष्ट
    - हतशेष
    - हतश्री
    - हतसम्पद
    - हतसम्मद
    - हतसर्वयोध
    - हतसध्वस
    - हतसूत
    - हतस्त्रीक
    - हतस्वर
    - हतस्वसृ
    - हतहिम
    - हतहृदय

    Sanskrit-English dictionary > हत

См. также в других словарях:

  • hatá-kilbisha — हतकिल्बिष …   Indonesian dictionary

  • hataka — हतक …   Indonesian dictionary

  • Рохтак (округ) — Рохтак англ. Rohtak в. пандж. ਰੋਹਤਕ ਜ਼ਿਲਾ хинди रोहतक ज़िला Страна Индия Статус округ …   Википедия

  • Rohtak district — Area1668.47 km²Population940,000 (2001)Population density563.5/km² (2001)Literacy74.56% (2001) Urbanization35% (2001)Rohtak (Hindi: रोहतक) is a district in Haryana, India. It is located in the southeast of Haryana northwest of Delhi, bounded by… …   Wikipedia

  • Rohtak — Infobox Indian Jurisdiction native name=Rohtak latd=28.90 longd=76.57 locator position=right inset map marker=yes altitude= 220 state name=Haryana district=Rohtak population as of = 2001 population total = 286773| parliament const= assembly const …   Wikipedia

  • Рохтак — Город Рохтак Страна ИндияИндия …   Википедия

  • bārhataka — बार्हतक …   Indonesian dictionary

  • vāhataka — वाहतक …   Indonesian dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»