Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

vocem+q

  • 81 praecludo

    prae-clūdo, clūsī, clūsum, ere (prae u. claudo), I) verschließen, versperren, portas (alci), Caes.: fores, Prop.: horrea, Suet.: ruinā aedificiorum praeclusa via, Suet.: maria bello quasi tempestate, Flor. – prägn., praeclusit cunctos negotiatores, ließ ihnen die Buden verschließen, Suet. Ner. 32, 3. – II) übtr., jmdm. etw. verschließen, orbem terrarum alci, Cic.: sibi curiam, Cic.: maritimos cursus, Cic.: navigationem, hindern, Auct. b. Alex.: aditum misericordiae, Cic.: vocem, Phaedr.: vocis usum, Ov.: vocem alci, den Mund stopfen (bildl.), Liv.: linguam cani, ne latret, Phaedr.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > praecludo

  • 82 recipio

    recipio, cēpī, ceptum, ere (re u. capio), I) zurücknehmen, A) = zurückziehen, -holen, -bringen u. dgl., 1) eig.: a) lebl. Obj.: ensem, wieder herausziehen, Verg.: u. so sagittam ex altera parte, Cels. – spiritum, zurück-, einziehen, Quint. – ad limina gressum, sich zurückbegeben zu usw., Verg. – b) persönl. Objj.: alqm medio ex hoste, zurück, herausholen, Verg. Aen. 6, 111. – bes. als milit. t. t., Truppen zurückziehen, zurückgehen lassen, milites defessos, Caes.: exercitum, Liv.: equitatum navibus ad se intra munitiones, Caes. – u. refl., se recipere u. (bei Enn. u. Plaut.) bl. recipere, sich zurückziehen, sich zurück-, nach Hause usw. begeben, zurückkehren, zurückgehen, zurückweichen (Ggstz. procedere), sowohl übh., Plaut. u. Cic.: se ex alqo loco, Plaut. u. Cic.: se ad alqm, Plaut. u. Cic.: se a pabulo in stabulum (v. Rindvieh), Plaut.: se a cena in lecticulam, Suet.: se domum, Plaut. u. Caes.: r. in portum, Plaut.; insbes. als milit. t. t., se hinc, se inde, se ex alqo loco, se ad od. in alqm locum, se alqo ad alqm, Caes., Liv. u.a.: se sub murum, Caes.: se intra munitiones, Caes.: recipi inter principia legionum, Veget. mil. – 2) übtr.: a) übh.: vocem ab acutissimo sono usque ad gravissimum sonum, Cic. – refl., se rec., sich zurückziehen, - wenden, se ad ingenium vetus suum, Plaut.: se ad bonam frugem, Cic.: se ad reliquam cogitationem
    ————
    belli, Caes.: se a voluptatibus in otium, Plin. pan.: se in principem, wieder die Herrenmiene (stolze Fürstenmiene) annehmen, Plin. pan. – b) als t. t. der Geschäftssprache, etw. beim Verkaufe usw. zurückbehalten = sich vorbehalten (vgl. Gell. 17, 6, 6), posticulum, Plaut.: ruta caesa, Cic.: recipitur mit folg. Infin., pascere, Cato: mit Dat., sibi alqd, Cic.: aqua domini usioni recipitur, Cato. – c) aus der Hand, - Gewalt des Feindes gleichs. zurückführen, -holen, retten, befreien, alqm ex hostibus, ex servitute, Liv.: recepti aliquot cives sociique, qui in hostium potestate fuerant, Liv.: corpus saeva de morte receptum, Val. Flacc.
    B) zurücknehmen = wiedernehmen, zurückbekommen, -erhalten, wieder bekommen, -erhalten (Ggstz. dare, credere, tradere, perdere, amitiere), 1) eig.: r. merita (Ggstz. dare m.), Cic.: quod recipis (Ggstz. quod [mutuum] das), Mart.: r. centum talenta (Ggstz. credere c. t.). Quint.: r. arma (Ggstz. tradere a.), Liv.: r. obsides, Caes.: quem moriturum miserat militem victorem recipit, Vell.: totidem, quot dixit, verba recepit (durchs Echo), Ov. – u. so durch Vertrag, Übergabe, Eroberung wiedererlangen, wieder an sich bringen (vgl. Fabri Liv. 23, 11, 7), r. Tarentum (Ggstz. Tarentum perdere, amittere), Cic.: quasdam civitates extra Macedoniam, Liv.: suas res amissas, Liv. – und Weggelegtes wieder an sich nehmen,
    ————
    wieder aufnehmen, r. arma (Ggstz. deponere), Curt. – u. wieder im Staate aufnehmen, reges, Liv.: Ciceronem (Ggstz. expellere C.), Vell. – 2) übtr., wieder bekommen, wieder zu etwas kommen, antiquam frequentiam (v. einer Stadt), Liv.: vitam herbis fortibus, Ov. – vires corporis, Curt.: anhelitum, wieder Atem schöpfen, -holen, Plaut.: recipere animam, Ter. u. Quint.: spiritum, Flor.: paulatim spiritum ac vocem, Curt.: u. r. animum, teils physisch zur Besinnung kommen, von Ohnmächtigen (Ggstz. linqui animo), teils u. gew. geistig, r. animum (animos), wieder Mut bekommen, sich erholen, a od. ex pavore, Liv. – refl. se rec., sich erholen sowohl körperl., se difficulter, v. Tieren, Varro r. r. 2, 5, 17, als bes. geistig, vom Staunen, Schreck usw. sich erholen, sich sammeln, Cic. u.a.: se ex terrore, ex timore, ex fuga, Caes.: nondum totā me mente recepi, Ov.
    II) etw. entgegennehmen, aufnehmen, an sich nehmen, 1) eig.: a) übh. an od. in sich aufnehmen, recepi litteras tuas, habe entgegengenommen (= empfangen), Plin. ep. – ferrum, gladium, das Mordwerkzeug in die Brust aufnehmen, den Todesstreich empfangen (als t. t. der Fechtersprache), Cic. und Sen. (s. Gronov Sen. ep. 7, 5): u. so totum telum corpore, Cic.: ense recepto, Lucan.: und ähnlich necesse erat ab latere aperto tela recipi, man von den G. getroffen wurde, Caes. – receptus intra os (in den Mund
    ————
    genommen) sedat sitim (v. einem Steine), Solin.: u. so intra os receptus liquescit, Solin. – v. Tieren, frenum, den Z. annehmen, sich gefallen lassen, Hor. ep. 1, 10, 36. – v. Gewässern, fluvium (v. Meere), Plaut.: Mosa parte quadam ex Rheno recepta, quae etc., sich vereinigend mit einem Teile des Rh., der usw., Caes. – v. Arzneimitteln, die und die Stoffe in sich aufnehmen, mit dem und dem versetzt werden, tantum mellis, quantum etc., Scrib. Larg. – v. Wunden, vulnera cicatricem vix recipiunt, setzen an, Cels. 4, 16 (9). – b) bei sich, in eine Örtl. aufnehmen (Ggstz. alqm excludere), α) m. bl. Acc., von Pers., Xerxen, Cic.: alqm libentissimo animo, Caes. – v. Örtl., perterritos (von Schanzen), Caes.: hos (v. Hafen), Caes.: nisi nos vicina villa recepisset, Hor. – β) m. ad u. Akk.: alqm ad se, Komik. u. Suet.: alqm ad epulas, Cic. – γ) m. in u. Akk.: alqm in aedes, Plaut.: alqm in civitatem, Cic. – im Passiv m. in u. Abl., recipi in loco, Plaut.: in equis, Auct. b. Hisp.: in parte tori recepta, Ov. – δ) m. inter u. Akk.: alqm inter suos, Curt. 4, 6 (27), 15. – ε) mit intra u. Akk., quos intra Syracusanam insulam recepit, Cic. Verr. 4, 144. – ζ) m. bl. Abl.: alqm tecto, Caes., tectis ac sedibus suis, Cic.: moenibus, Sall.: receptus terrā Neptunus, Hor.: recipi equis, auf die Pf. genommen werden, Auct. b. Hisp. 4, 2: eo (sc. myoparone) receptus, an Bord genommen, Auct. b. Alex. 46, 7. – η) m.
    ————
    Orts-Acc.: alqm Acheruntem, Plaut.: alqm domum suam, Cic., domum ad se hospitio, Caes. – θ) mit 1. Supin.: senem sessum, Cic. de sen. 63: intra ianuam comisatum fratrem, Liv. 40, 10, 4. – ι) absol.: qui receperant, Caes. b. c. 1, 76, 4: u. bl. recipi, an Bord genommen werden, Caes. b. c. 2, 44, 1 (vgl. oben no. ζ). – c) in Besitz nehmen, erobern, oppidum, civitatem, Caes.: rem publicam armis, Sall.: Rhodum, Aegyptum Ciliciamque sine certamine, Iustin.: Alciden terra recepta vocat, die eroberte, errungene E., Prop. – d) als t. t. der Geschäftsspr., irgendeinen Ertrag von etwas einnehmen, erhalten, dena milia Hs ex molle, Varro: pecuniam ex novis vectigalibus, Cic. – 2) übtr.: a) übh. aufnehmen, auf sich nehmen, ista dicta in aures, Plaut.: iusiurandum oblatum, Quint.: r. in se religionem, auf sich laden, Liv. – b) in einen Stand, Verhältnis usw. aufnehmen, alqm in ordinem senatorium, Cic.: alqm in numerum deorum od. amicorum, Curt.: alqm in fidem, Cic. u.a.; vgl. recepti (sc. in fidem) Cherusci, Vell.: r. alqm in deditionem, Caes. u.a., in ius dicionemque, Liv.: alqm in parem iuris libertatisque condicionem, Caes.: alqm in id fastigium, zu dieser Würde zulassen, Curt.: alqm in amcitiam, Sall.: Cyri filiam in matrimonium, Iustin. – alqd in mores, Quint.: in usum recepti (tropi), in den Gebrauch aufgenommene, gebräuchliche, Quint.: u. so sequi maxime recepta, sich nach dem
    ————
    Gebräuchlichsten richten, Quint. – tres recepti scriptores iamborum, in den Kanon (unter die Klassiker) aufgenommene, Quint. 10, 1, 59. – c) annehmen, gestatten, gutheißen, zulassen (Ggstz. respuere, aspernari u. dgl.), antiquitas recepit fabulas, haec aetas autem respuit, Cic.: assentatio nocere nemini potest, nisi ei, qui eam recipit atque eā delectatur, Cic.: nullam excusationem receperunt, Sen. – v. lebl. Subjj., nec inconstantiam virtus recipit nec varietatem natura patitur, Cic.: timor misericordiam non recipit Caes.: re iam non ultra recipiente cunctationem, Liv.: plures rem posse casus recipere, Caes. – d) eine angebotene, übertragene Tätigkeit auf sich nehmen, annehmen (dagegen suscipere übh. eine Tätigkeit übernehmen; vgl. Ellendt Cic. de or. 2, 101), ego in hoc iudicio mihi Siculorum causam receptam, populi Romani susceptam esse arbitror,Cic.: u. so r. mandatum, r. officium, Cic.: curam prope omnium officiorum ad se, Suet. – e) irgendeine Verpflichtung auf sich nehmen, sich zu etw. verpflichten, sich anheischigmachen, etwas verbürgen (garantieren), einem etwas versprechen, zusagen (auch, analog dem promitto, m. Dat. pers.), r. hoc ad te, Plaut.: ea quae tibi promitto ac recipio, Cic.: omnia ei et petenti recepi et ultro pollicitus sum, Planc. in Cic. ep. – m. folg. Acc. u. Infin., facturum, quod milites vellent, se recepit, Liv.: mihi se defensurum receperat, Cic.: promitto in
    ————
    meque recipio, fore eum tibi et voluptati et usui, Cic.: spondeo in meque recipio, eos esse M'. Curii mores, Cic.: promitto, recipio, spondeo, C. Caesarem talem semper fore civem, qualis hodie sit, Cic. – m. pro u. Abl., pro Cassio, si quid me velitis, recipiam, Cic. – m. de u. Abl., de aestate polliceris vel potius recipis, Cic.: neque de fide barbarorum quicquam recipere aut affirmare potes, Liv.: fidem recepisse sibi et ipsum et Appium de me, haben ihm die heilige Versicherung gegeben, Cic.: quid sibi is de me recepisset, Cic. – absol., ad me recipio, ich nehme es auf mich, Ter. heaut. 1056: u. so bl. recipio, Plaut. mil. 230. – Partiz. subst., receptum, ī, n., die übernommene Verpflichtung, die Garantie, verb. promissum et receptum, Cic. Phil. 2, 79: promissum nostrum ac receptum, Cic. Verr. 5, 139. – f) als jurist. t. t. r. nomen, vom Prätor, die Klage gegen jmd. annehmen, zulassen (Ggstz. deferre nomen, vom Kläger), r. nomen, Cic., nomina (mehrerer), Liv.: u. dafür nachaug. r. cognitionem, Plin. ep., cognitionem falsi testamenti, die Klage wegen f. T. Suet.: reum, Tac.: alqm inter reos, Tac. – Apok. Futur. recipie (= recipiam), Cato bei Fest. 286 (b), 21: archaist. Fut. exact. recepso, Catull. 44, 19.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > recipio

  • 83 reddo

    reddo, didī, ditum, ere, zurück-, von sich geben, I) zurückgeben = wiedergeben, wieder abgeben, wieder herausgeben, zurückerstatten, wieder zustellen, 1) denselben Gegenstand (Ggstz. dare, committere, accipere, adimere): α) konkr. Objj.: omne argentum, Plaut.: equos, Cic.: alci pecuniam, Cic.: alci amissa, Liv.: da sodes abs te, ego post reddidero tibi, Plaut.: immo cedo abs te, ego post tibi reddam duplex, Plaut.: meum mihi reddatur, Ter.: ea, quae utenda acceperis, maiore mensurā, si modo possis, iubet reddere Hesiodus, Cic. – obsides, captivos, Caes.: redde hostem, bring wieder her, Ov. – bes. nach einer Unterbrechung, Abwesenheit, aus Gefahr, Mühsal eine Person oder Sache wiedergeben, ut te (medicus) suscitet ac natis reddat carisque propinquis, Hor.: urbem senatui ac populo Romano, templa dis reddita (esse), Tac. – u. so refl., se reddere convivio, sich zum G. zurückbegeben, Liv.: se terris (v. Tageslicht), Verg.: se alci, sich wieder zu jmd. gesellen, Plin. ep.: Teucrûm se iterum in arma, sich den W. der T. wieder stellen, Verg.: ebenso Pass. reddi medial, reddar tenebris, mich zurückbegeben zu usw., Verg.: Daedalus redditus his primum terris, zurückgegeben (nach gefahrvoller Luftfahrt), Verg.: nec post oculis est reddita nostris, bot sich nie wieder dar, Verg.: selten absol., wie Ov. met. 15, 275 sq. (v. einem Flusse).
    ————
    β) abstr. Objj.: libertatem (Ggstz. lib. adimere), Suet.: antiquum belli decus amissum, Liv.: alci patriam, Liv.: alci ereptum honorem, Verg.: Musis alcis operas, seinen tätigen Zustand wieder zuwenden, Cic. – zugl. m. Infin., tandem sua monstra profundo reddit habere Iovi, Stat. Theb. 1, 616.
    2) einem anderes als Entgelt, in gleichem Maße zurückgeben, wiedergeben, dagegengeben, erstatten, vergelten (Ggstz. dare, sumere, accipere), a) übh.: α) konkr. Objj.: alias tegulas, andere dafür (für die zerbrochenen) einsetzen, Plaut.: oscula, Ov.: pro benefactis alcis ei pretium, Plaut. – β) abstr. Objj.: alci operam, Plaut.: beneficium, Cic. u.a.: pro maleficio beneficium, Ter.: beneficium cum usura, Sen.: pro vita hominis hominis vitam, Caes.: ante illatum terrorem, Liv.: hosti cladem, cladem acceptam, Liv. (s. Fabri Liv. 24, 17, 7. p. 237): gratiam, die erwiesene Gunst zurückerstatten, durch die Tat Dank abstatten, Sall.: u. so gratiam cum magno fenore (v. Weinstock), Colum. – sive paria (verba) paribus redduntur (gegenübergestellt werden) sive opponuntur (entgegengesetzt werden) contraria, Cic. or. 164. – b) insbes.: α) in einer anderen Sprache wiedergeben = verdolmetschen, übersetzen, übertragen, cum ea quae legeram Graece, Latine redderem, Cic.: verba Latine, Ov.: verbum pro verbo, Cic.: verbum verbo, Hor. – β) mündlich zurückgeben, als Nachah-
    ————
    mung = wiedergeben, verba bene, v. Papagei, Ov.: de multis verba novissima (von dem Echo als Pers.), Ov.: clamorem, Curt. – als Antwort = erwidern, entgegnen, versetzen, veras audire et reddere voces, Verg.: mutua dicta, Worte wechseln, Ov.: verba tot, nur soviel entgegnen, Ov.: nullam vocem ad minas, Curt.: Aeneas contra cui talia reddit, Verg.
    3) einen Gegenstand dem Ansehen, der Beschaffenheit, dem Wesen nach wiedergeben, abspiegeln, vollständig nachahmen, im Bilde, ἀττικισμος ille reddens Athenarum proprium saporem, Quint.: natus hic vultus tuos reddit, Sen. poët.: tectorium odorem croci saporemque reddit, Plin. – qui te nomine reddet Silvius Aeneas, mit dir gleichnamig sein wird, Verg. – bes. durch Rede, Schrift od. Kunst, reddidisse in loquendo paternam elegantiam, Quint.: in litteris veteres aemulatur, exprimit, reddit, Propertium in primis, Plin. ep.: omnia reddiderat pictor, Petron. – u. im Wesen u. Benehmen, matrem reddit ac refert nobis, Plin. ep.: omnes Catilinas Acidinos postea reddidit, machte durch sein Benehmen Katilina u. seine Rotte zu Acidinern, d.i. ließ K. u. seine Rotte gegen sich als wahre Tugendspiegel erscheinen, Cic. ad Att. 4, 3, 3.
    4) einen Gegenstand in einen entgegengesetzten Zustand zurückversetzen, so und so herstellen, zu dem und dem machen, m. dopp. Acc.: α) alqd od.
    ————
    alqm m. Ang. wozu? durch ein Adi.: viscera saxea, Ov.: domum eius exornatam et instructam fere iam reddidisse nudam atque inanem, Cic.: segetes laetas, Colum.: itinera infesta, Caes.: mare tutum, Nep.: quae res post eum quae essent tuta ab hostibus reddebat, ihm den Rücken sicherte, Caes.: omnia breviora reddet ordo et ratio et modus, Quint. – persönl. Objj., alqm iratum, Cic.: alqm ita placidum mollemque, ut etc., Cic.: alqm hebetem, Cic.: alqm caecum, Cic.: alqm praecipiendo meliorem, Cic.: homines ex feris et immanibus mites et mansuetos, Cic.: formosum adulescentem exsectis virilibus semivirum (zum Kastraten), Lact – selten im Passiv m. dopp. Nom., obscura moto reddita forma lacu est, Ov. met. 3, 475 sq.: alias per sudorem corpus tantum imbecillius redditur, Cels. 3, 3, 19: adeo (eum) caedit, ut Granicus et Aesepus amnes cruenti redderentur, Flor. 3, 5, 17: u. so Iustin. 29, 4, 3; 42, 5, 4; 44, 1, 10. Eutr. 1, 9. – β) alqd od. alqm mit Ang. wozu? durch ein Partic. Perf.: alqd effectum, Plaut.: omne transactum, Plaut.: dictum ac factum reddidi, das war wie gesagt, so getan, das ist alles fertig und abgetan, Ter.: sed iam prior amor me ad hanc rem exercitatum reddidit, Ter. – γ) alqm mit Ang. wozu? durch ein Subst.: alqm avem, Ov.: alqm meum (zu meinem Freunde), hostem Romanis, Nep.: alqm spectatorem, Ov.: alqm ludibrium omnium inter aequales, Iustin. – δ) alqd m. Ang. wozu? durch ut m.
    ————
    Konj., reddes omnia quae nunc sunt certa ei consilia, incerta ut sient sine omni periculo, Ter. Andr. 389.
    II) von sich geben, herausgeben, 1) für jmd. Bestimmtes, jmdm. Gebührendes, Erbetenes abgeben, herausgeben, zustellen, zukommen lassen, a) übh.: alci epistulam, litteras, Cic. (u. so nullae mihi abs te sunt redditae litterae, Br. von dir, Cic.): mandata Augusto Romae (v. Gesandten), Suet. – argentum, Ter.: caprum, Verg.: tunicam non reddere servo, Iuven.: lavacrum et vinum et varium cibum, Cael. Aur.: alci hereditatem, Cic.: suum cuique, Cic.: nomina sua facto, die T. beim rechten Namen nennen, Ov. – praemia debita, Verg.: cetera praemia, Verg.: honorem. Cic.: nec medico honorem (Honorar) suum nec operario mercedem, Augustin.: promissa viro, Verg.: caute vota, erfüllen, Cic.: u. so vota Iovi, Herculi, Ov. u. Suet. – rationem, Rechnung, Rechenschaft ablegen (Aufschluß geben), alci, Cic., alcis rei, Cic., de alqa re, Vitr. – poenas graves impietatis in parentem alcis, büßen, Sall. – So nun α) von Sterbenden, debitum naturae morbo, Nep.: vitam naturae, Cic., u. bl. vitam, Lucr., vitam bene, Cic.: vitam pro alqo, Ov.: animam caelestem caelo, Vell., u. bl. animas, Verg.: u. bl. reddi caelo, Vell.: eum spiritum, quem naturae debeo, patriae reddere, Cic. (vgl. unten no. 2): quod reliquum vitae viriumque, id ferro potissimum reddere volebant, preisgeben, Cic. – β) v. Opfernden, dar-
    ————
    bringen, tura lari, Tibull.: liba deae, Ov.: exta Marti, Suet.: u. prägn., super caespitem exta, über den R. (legend) = auf dem R. darbringen, Tac.: u. so lancibus pandis fumantia exta, auf gebogenen Sch., Verg. – γ) v. Schreibenden od. Sprechenden, schristlich oder mündlich zukommen lassen, zum besten geben, berichten, sin nihil praeter iocationem, redde hoc ipsum, Cic.: sed perge, Pomponi, de Caesare, et redde quae restant, Cic.: in eo libro, quo causas eloquentiae reddebamus, Quint. – b) als Zugeständnis zukommen lassen, α) als neue Bewilligung zugestehen, anheimgeben, erteilen, gewähren, zuweisen, suis quaeque temporibus, Curt.: responsa, Verg.: nullo reddito responso, Liv.: conubia, Liv.: peccatis veniam, Hor.: una superstitio (bindende Eid) superis quae reddita divis, Verg. – So nun als gerichtl. t. t.: αα) reddere iudicium, eine gerichtl. Untersuchung erteilen (gewähren), anstellen (von der Obrigkeit, bes. v. Prätor), absol., Cornif. rhet., in alqm, Caes., maiestatis, Tac., de eadem causa iterum, Ter., an reus causa sit mortis, Quint. – ββ) reddere ius, Recht erteilen, sprechen (v. Könige, Kaiser, v. der Obrigkeit, bes. v. Prätor), absol., Tac., alci petenti, Caes.: populo, Liv.: pro tribunali, Suet. – Plur., iura reddere, Liv.: suo regia iura Quiriti (v. Romulus), Ov.: iura adversus paganos, Tac.: reddere iura per pagos vicosque, Tac. – β) als bereits Besessenes belassen, Ther-
    ————
    mitanis urbem, agros legesque suas, Cic.: civitati suas leges, Liv.: civitati iura legesque, Caes.: Lanuvinis sacra sua, Liv.: omnia sua incolis, Curt. Vgl. Drak. Liv. 9, 43, 23.
    2) aus dem Körper usw. von sich geben = a) ans dem Körper usw. ausstoßen, auswerfen, ausspeien, aspera arteria excipiat animam eam, quae ducta sit spiritu, eandemque a pulmonibus respiret et reddat, Cic.: sonum, einen Ton von sich geben, tönen, klingen (v. musikal. Instrum., Worten usw.), Hor., Sen. u.a.: lenem sonum, Plin.: vocem (v. leb. Wesen), Verg. u. Hor.: crepitum (ventris), v. Esel, Plin.: stridorem, Ov.: murmura, Ov.: flammam, Plin.: sanguinem, Plin. ep.: bilem alvo, Cels.: alvum, urinam, Cels.: calculum urinā, Plin. – bes. v. Gebären, catulum partu, Ov.: vivum onus, Ov. – b) als Ertrag abwerfen, von Grundstücken, fructum (Ertrag), Varro: in pabulo non minus quam in feno, Colum. – v. Getreide, quae siccae moluntur plus farinae reddunt, Plin.: siligineae farinae modius Gallicae XXII libras panis reddit, Plin. – c) Gehörtes, Erdachtes aus dem Kopfe hersagen, aufsagen, vortragen, ea sine scripto verbis isdem, Cic.: rerum multa nomina audita, Quint.: quid cuique vendidissent, Quint.: dictata magistro, Hor.: carmina, Hor.: modos voce, absingen, Hor. – verba male, aussprechen, Ov. – redideique (= reddidique), Corp. inscr. Lat. 1, 551, 11. – ar-
    ————
    chaist. Futur. reddibo, Plaut. Cas. 129; Men. 1038; Vidul. fr. 4 Stud. (bei Prisc. 6, 32 u. 35. Non. 508, 8): reddebit, Corp. inscr. Lat. 5, 8752. – parag. Infin. reddier, *Arnob. 7, 25 extr. (nach Zinks Vermutung).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > reddo

  • 84 supprimo

    supprimo, pressī, pressum, ere (sub u. premo), I) herunterdrücken, herabdrücken; dah. 1) in den Grund bohren, navem, Liv. u. Iustin. – 2) zurückhalten, a) = in der Bewegung, im Laufe einhalten, aufhalten, anhalten, zurückhalten, Einhalt tun, hemmen, sanguinem, Cels.: fontem, fontes, verstopfen, Ov.: ebenso calvum, Cels.: classem, Nep.: hostem, Caes.: iter, Caes.: fugam, Ov.: impetum (Angriff) militum, Liv.: vocem = leise reden (Ggstz. vocem attollere), Quint.; u. = schweigen, Ov.: iram, Liv.: iustam iram, Ov.: habenas aërii cursus, Ov.: aegritudinem, Cic. – b) = bei sich behalten, verhehlen, verschweigen, unterdrücken, pecuniam, nummos, unterschlagen, Cic.: famam decreti, Liv.: nomen alcis, Tac.: cetera, Lucan.: nec Anaxagoras quidem supprimendus est, Val. Max.: male coërcitam famam supprimentes augebant, Tac.: omnes illos megistanas et satrapas oblivio alta suppressit, Sen. – II) hinaufdrücken, hinauftreiben (Ggstz. deprimere), Vitr. 9, 1, 4.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > supprimo

  • 85 voluto

    volūto, āvī, ātum, āre (Intens. v. volvo), wälzen, rollen, winden, drehen, herumwälzen, -rollen, -drehen, I) eig.: a) übh.: amphoras per terram, Colum.: pilas, wölgern, Plin. – refl., se v. in pulvere, Plin.: dum aper se volutat, sich sült, Phaedr. (vgl. im Bilde, ut lutulentus sus cum quovis volutari, Auct. decl. in Sall. 1, 3): iumentum ex qualibet causa se inveneris volutare, Veget. – medial volutari, sich wälzen, in luto, in pulvere, Varro: rivis et caenoso lacu, Colum.: auf einem Goldhaufen, toto corpore, Suet.: ne fluxā habenā volutetur in iactu glans, hin u. her rolle, Liv.: volutari ad pedes, sich zu Füßen werfen, zu Füßen fallen, Cornif. rhet.: in concavis partibus earum (nubium) volutatus aër, strömende Luft, Sen.: quo artius fretum volutatur, sich fortwälzt, Curt.: ita in levi tantum glacie tabidaque nive volutabantur, rutschten hin u. her, Liv. – u. so Partiz. volūtāns, refl., sich wälzend, volutans pedibus, sich zu Füßen werfend, Verg. Aen. 3, 607: por cava saxa volutans, Ov. am. 3, 6, 45: in sacco et cinere volutantes, Tert. apol. 40 extr. – b) im obszön. Sinne, volutari cum sororibus, Cic.: cum serpente, Iustin.: in domesticis germanitatis stupris, Cic.: u. Partiz. volūtāns refl., volutantes adulteri, Sen. contr. 1, 4, 3: volutans cum piscatore, Plin. 35, 140. – II) übtr.: 1) im allg.: a) aktiv, saeva feroci corde volutat somnia, hat schreckliche Träu-
    ————
    me, Sen. Herc. fur. 1083 (1088): cum inter spem metumque animum volutaret, Iul. Val. 2, 15. p. 71 (a) ed. Paris. (Kübler animo volutaret). – b) medial, volutari, sich herumwälzen, d.i. sich befinden usw., in omni genere flagitiorum, Cic.: in omni dedecore, Cornif. rhet.: gravia, in quibus volutabatur, incerta, dubia, Sen.: inter mala volutor plurima, Sen.: immunditiis tam pessimis, Augustin. – 2) insbes.: a) rollend nach u. nach verbreiten, ausbreiten, von sich geben, vocem per atria, Verg.: vocem volutant litora, geben einen Widerhall, Verg.: flamina volutant murmura, murmeln, Verg. – b) bei sich hin und her überlegen, überdenken, erwägen, condiciones cum amicis, Liv.: hanc rem in pectore, Plaut.: quid intra animum volutaverim, womit ich in meinem Geiste umgegangen bin, Tac.: haec ipse suo tristi cum corde volutat, Verg.: hoc v. in animo, Liv.: multa secum animo, Liv.: nihil umquam nisi sempiternum et divinum animo, Cic.: supremas iam curas animo, Tac.: secum matris violentiam, Tac.: m. de u. Abl., cum de consulibus in annum creandis solus mecum volutarem, Auson. grat. act. VI III. 42. p. 25, 4 Schenkl: m. folg. Fragesatz, tacitus mecum voluto, si (ob) etc., Verg. ecl. 9, 37: volutare secum, quonam modo etc., Tac. ann. 4, 12: m. folg. ut u. Konj., Severus dicitur animo volutasse, ut et hunc occideret, Spart. Carac. 11, 3. – c) beschäftigen, animum saepe iis tacitis co-
    ————
    gitationibus, Liv. 9, 17, 2: in veteribus scriptis studiose et multum volutatum esse, sich fleißig u. viel beschäftigen mit usw., Cic. de or. 3, 39; vgl. Cic. ad Q. fr. 2, 13 (11), 4.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > voluto

  • 86 mittō

        mittō mīsī (mīstī, for mīsistī, Ct.), missus, ere    [MIT-], to cause to go, let go, send, send off, despatch: ad Troiam ob defendendam Graeciam, Enn. ap. C.: alquem ad hoc negotium, S.: illum pro consule mittere: legatos de deditione ad eum, Cs.: Tanaim neci, V.: in possessionem, put in possession: filium foras ad propinquum mittit ad cenam, sends out: sub iugum, send under the yoke, Cs.: sub iugo, L.: legatos qui dicerent, esse, etc., Cs.: miserunt qui emerent, etc.: legatos rogatum auxilium, Cs.: Delphos consultum, N.: legati missi postulantes, etc., L.: Eurypylum scitantem oracula Mittimus, V.: in Oceanum me quaerere gemmas, Pr.: misit orare, ut venirem, T.— To send word, announce, tell, report, advise, send orders: tibi salutem, send greeting, O.: nuntios ad eum, velle, etc., S.: legatos ad me, se venturum, send me word that: ad conlegam mittit, opus esse exercitu, L.: in Siciliam misit, ut equitatus mitteretur, Cs.: Curio misi, ut medico honos haberetur: mitti ad principes placuit, ut secernerent se ab Etruscis, L.— To send as a compliment, dedicate, inscribe: liber ab eo ad Balbum missus: librum ad te de senectute.— To send, yield, produce, furnish, export: India mittit ebur, V.: (Padus) electra nuribus mittit gestanda Latinis, O.— To dismiss, forget, put away: odium, L.: levīs spes, H.: missam iram facere, T.: certamen, end, V.—In speaking, to pass over, pass by, dismiss, omit, give over, cease, forbear: mitte id quod scio, dic quod rogo, never mind what, etc., T.: mitto proelia: mitto ea, quae, etc., V.: mitte sectari, etc., do not, H.: Cetera mitte loqui, H.: illud dicere: pro nobis mitte precari, O.: mitto, quid tum sit actum: mitto, quod fueris, etc.: mitto de amissā maximā parte exercitūs (sc. dicere): missos facere quaestūs trienni. — To let go, let loose, quit, release, dismiss: carceribus missi currūs, H.: cutem, H.: mitte me, let me alone, T.: nos missos face, have done with us, T.: missus abibis, scot-free, H.: misso senatu, Cs.: ex oppido mitti, be let out, Cs.: missum fieri, be set at liberty, N.: amicos in negotium, to set up in business: sub titulum lares, put a bill on the house, i. e. offer for sale, O.: in consilium, i. e. send the judges to make their verdict: se in foedera, enter into, V.: me in iambos, drive, H.: missos faciant honores, renounce.—To let out, put forth, send out, emit: sanguinem provinciae, bleed, i. e. exhaust: serpens sibila misit, O.: vocem pro me nemo mittit, speaks a word: vocem liberam, speak with freedom, L.: Thyesteas preces, H.: Afranianos sui timoris signa misisse, showed signs of fear, Cs. — To send, throw, hurl, cast, launch: tanta caelo missa vis aquae, S.: pila, Cs.: fulmina, H.: se saxo ab alto, cast down, O.: se in aquas, O.: retia misit, cast, Iu.: talos in phimum, H.: panem cani, Ph.: panem, throw away, Cs.: aquas, sprinkle, O.: rosa missa, let fall, O.— To attend, guide, escort: (animas) sub Tartara, V.
    * * *
    I
    mittere, additional forms V
    send, throw, hurl, cast; let out, release, dismiss; disregard
    II
    mittere, misi, missus V
    send, throw, hurl, cast; let out, release, dismiss; disregard

    Latin-English dictionary > mittō

  • 87 premō

        premō essī, essus, ere    [PREM-], to press: ad pectora natos, V.: anguem humi, to tread on, V.: membra paterna rotis, i. e. drove her chariot over the body, O.: trabes Premunt columnas, press upon, H.: ubera plena, i. e. milk, O.: frena manu, grasp, O.: dente frena, champ, O.: grana ore suo, chew, O.: presso molari, with compressed teeth, Iu.: pressum lac, i. e. cheese, V.: quod surgente die mulsere, Nocte premunt, make into cheese, V.: litus, hug the shore, H.— To press out, express, obtain by pressing: pressa tuis balanus capillis, i. e. balsam, H.: oleum, express, H.— To press upon, lie on, rest on, be upon: humum, O.: toros, O.: hoc quod premis habeto, O.: pharetram cervice, O.— To cover, bury, suppress, hide: alqd terrā, H.: Omne lucrum tenebris premebat humus, O.: ossa male pressa, i. e. buried, O.: Conlectum sub naribus ignem, repressing (of a horse), V.— To cover, crown, adorn: ut premerer sacrā lauro, H.: Fronde crinem, V.— To press hard, bear upon, crowd, throng, pursue closely: Hac fugerent Grai, premeret Troiana iuventus, thronged, V.: Hinc Rutulus premit, V.: hostīs ex loco superiore, Cs.: naves cum adversarios premerent acrius, N.: Trīs famulos, i. e. kill., V.: ad retia cervom, chase, V.— To press down, burden, load, freight: Nescia quem premeret, on whose back she sat, O.: pressae carinae, loaded, V.— To press down, depress, cause to sink: sors, quae tollit eosdem, Et premit, O.: mundus ut ad Scythiam Consurgit, premitur, etc., is depressed, V.: dentīs in vite, O.: presso sub vomere, V.: cubito remanete presso, i. e. rest on your couches, H.— To mark, impress: littera articulo pressa tremente, written, O.: multā via pressa rotā, O.— To set out, plant: virgulta per agros, V.: pressae propaginis arcūs, layers, V.— To press down, make deep, impress: vestigio leviter presso: sulcum, draw a furrow, V.: cavernae in altitudinem pressae, Cu.— To press close, compress, close, shut: oculos, V.: fauces, O.: laqueo collum, strangle, H.: praecordia senis, stop the breath, Iu.: quibus illa premetur Per somnum digitis, choked, Iu. — To shorten, keep down, prune: falce vitem, H.: luxuriem falce, O.— To check, arrest: vestigia, V. — To visit frequently, frequent: forum.—Fig., to press, be pressing, burden, oppress, overwhelm, weigh down: necessitas eum premebat: aerumnae, quae me premunt, S.: pressus gravitate soporis, O.: aere alieno premi, Cs.: premi periculis.— To press, press upon, urge, drive, importune, pursue, press hard: cum a me premeretur: Criminibus premunt veris, urge, O.: a plerisque ad exeundum premi, to be importuned, N.: Numina nulla premunt, V.: (deus) Os rabidum fingit premendo, i. e. by his inspiration, V.— To follow up, press home, urge, dwell upon: argumentum etiam atque etiam: (vocem) pressit, i. e. laid to heart, V.— To cover, hide, conceal: dum nocte premuntur, V.: iam te premet nox, H.— To lower, pull down, humble, degrade, disparage, depreciate: premebat eum factio, kept him down, L.: hunc prensantem premebat nobilitas, opposed his candidacy, L.: arma Latini, V.: opuscula (opp. laudet ametque), H.— To compress, abridge, condense: haec Zeno sic premebat.— To check, arrest, repress, restrain: cursum ingeni tui, Brute, premit haec clades: vocem, to be silent, V. — To surpass, exceed, overshadow: Facta premant annos, O.: ne prisca vetustas Laude pudicitiae saecula nostra premat, O.— To keep down, rule: ventos imperio, V.: Mycenas servitio, V.
    * * *
    premere, pressi, pressus V
    press, press hard, pursue; oppress; overwhelm

    Latin-English dictionary > premō

  • 88 compesco

    compesco, pescui (pescitum, Prisc. p. 887 P.), 3, v. a. [compes], to fasten together, to confine, hold in check, to repress, curb, restrain (mostly poet. or in post-Aug. prose; not in Cic.; the words quoted as from Cic. by Quint. 11, 3, 169: quin compescitis vocem istam? ap. Cic. himself, Rab. Perd. 8, 18, are: quin continetis vocem).
    I.
    Lit.:

    ramos fluentes,

    i. e. to clip, prune, Verg. G. 2, 370; Col. 5, 6, 11:

    spatiantia bracchia,

    Ov. M. 14, 630:

    ignibus ignes,

    id. ib. 2, 313:

    incendia,

    Plin. Ep. 10, 33 (43), 2:

    mare,

    Hor. Ep. 1, 12, 16:

    luxuriosam vitem fructu,

    Col. 4, 21, 2; cf. Plin. 14, 20, 25, § 124:

    harundinem,

    Col. 4, 32, 5; cf.: coërceo cretam, to tread, stamp, Titin. ap. Non. p. 245, 32:

    equum angustis habenis,

    Tib. 1, 4, 11:

    suos ocellos,

    Prop. 1, 16, 31:

    seditiosum civem,

    Quint. 11, 1, 40; cf.

    legiones,

    Suet. Calig. 1:

    multitudinem,

    id. Caes. 16.—
    II.
    Trop., to suppress, repress, restrain, check, etc.: seditionem [p. 389] exercitūs verbo uno, Tac. A. 1, 42:

    hostiles motus per legatos,

    Suet. Tib. 37:

    sitim multā undā,

    Ov. M. 4, 102: maledicta hinc aufer;

    linguam compescas face,

    Plaut. Poen. 5, 2, 75; cf. querellas.
    * Lucr.
    3, 954 Lachm.:

    tristitiam,

    Ov. M. 9, 396:

    clamorem,

    Hor. C. 2, 20, 23:

    risum,

    id. S. 2, 8, 63; and:

    vino dolores,

    Tib. 1, 2, 1:

    animam frenis et catenā,

    Hor. Ep. 1, 2, 63:

    mentem,

    id. C. 1, 16, 22:

    scelera,

    Quint. 12, 1, 26:

    ardorem (together with temperavit vim suam),

    Tac. Agr. 8:

    mores dissolutos vi,

    Phaedr. 1, 2, 12.—
    (β).
    With inf.:

    cave malum et compesce in illum dicere injuste,

    cease, forbear, Plaut. Bacch. 3, 3, 59.

    Lewis & Short latin dictionary > compesco

  • 89 emitto

    ē-mitto, mīsi, missum, 3, v. a., to send out, send forth, to let out, let go (freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    quibuscum tamquam e carceribus emissus sis,

    Cic. Lael. 27, 101; cf.:

    aperiam carceres et equos emittere incipiam,

    Varr. R. R. 2, 7, 1:

    ex porta ludis cum emissu'st lepus,

    Plaut. Pers. 3, 3, 31:

    aliquem e carcere,

    Cic. Planc. 12 fin.:

    aliquem ex vinculis,

    Plaut. Capt. 2, 3, 48; Cic. Tusc. 1, 31:

    aliquem e custodia,

    id. ib. 1, 49, 118 (cf. Nep. Cim. 1).—As milit. t. t., to send out against the enemy:

    essedarios ex silvis,

    Caes. B. G. 5, 19, 2; cf.:

    equitibus emissis,

    id. ib. 5, 26, 3:

    Caesar omnibus portis eruptione facta equitatuque emisso hostes in fugam dat,

    id. ib. 5, 51, 5;

    5, 58, 4 et saep.: aliquem de carcere,

    Cic. Verr. 2, 5, 9; cf.:

    Licinium fugere conantem de manibus,

    id. Cael. 28; Liv. 21, 48;

    for which: Hannibalem e manibus,

    id. 22, 3;

    and merely manibus,

    id. 44, 36:

    aliquem noctu per vallum,

    Caes. B. C. 1, 76, 4:

    aliquem pabulatum,

    id. ib. 1, 81, 4; cf. id. ib. 3, 76, 1:

    aliquem sub jugum,

    Liv. 9, 6 fin. et saep.:

    ut abs te non emissus ex urbe, sed immissus in urbem esse videatur,

    sent out, turned out, Cic. Cat. 1, 11; cf. id. Rep. 4, 5 fin.:

    scutum manu,

    to throw away, throw aside, Caes. B. G. 1, 25, 4:

    pila,

    to throw, hurl, cast, discharge, id. ib. 2, 23, 1; Liv. 9, 13; 32, 17 et saep.; cf.:

    hastam in fines eorum,

    Liv. 1, 32:

    aquam ex lacu Albano,

    to let off, id. 5, 15; cf.:

    aquam impetu,

    Suet. Claud. 32:

    lacus Velinus, a Curio emissus,

    Cic. Att. 4, 15, 5; Suet. Caes. 44:

    flumen per prona montis,

    Curt. 7, 11:

    sanguinem de aure,

    to let, Col. 6, 14, 3; cf.:

    sanguinem venis,

    Plin. 25, 5, 23, § 56:

    ova,

    to lay, id. 11, 24, 29, § 85:

    folia,

    to put forth, produce, id. 18, 20, 49, § 182; cf.

    transf.: ulmi emittuntur in ramos,

    id. 17, 12, 18, § 90:

    librum de arte aleam ludendi,

    to put forth, publish, Suet. Claud. 33; cf.:

    aliquid dignum nostro nomine emittere,

    Cic. Fam. 7, 33:

    fulmina,

    id. Div. 2, 19 fin.:

    sonitum ex alto,

    Lucr. 4, 694; cf.:

    vocem caelo,

    Liv. 5, 51:

    sonitum linguae,

    Lucr. 5, 1044:

    vocem,

    to utter, id. 4, 548; 5, 1088; Liv. 1, 54 et saep.:

    flatum crepitumque ventris,

    Suet. Claud. 32 fin.: animam, to expire, Nep. Epam. 9, 3:

    spiritum,

    Vulg. Matt. 27, 50:

    si nubium conflictu ardor expressus se emiserit, id esse fulmen,

    has broken forth, burst forth, Cic. Div. 2, 19, 44.—
    B.
    In partic.: manu emittere aliquem for the usu. manu mittere aliquem, to release a person from one's potestas, to set free, emancipate (anteclass. and since the Aug. per.), Plaut. Capt. 3, 5, 55; id. Men. 5, 8, 52; id. Rud. 4, 6, 14 et saep.; Ter. Ph. 5, 5, 2; Liv. 24, 18, 12; Suet. Vit. 6; Tac. A. 15, 19; Macr. S. 1, 11;

    so without manu,

    Plaut. Ps. 4, 2, 37; Ter. Ad. 5, 9, 19; cf.

    of a debtor: libra et aere liberatum emittit,

    Liv. 6, 14, 5.
    II.
    Trop., to let forth, let go, send out:

    manibus manifesta suis emittere quoquam,

    to let slip from our hands that which is evident, Lucr. 4, 504; cf.:

    emissa de manibus res est,

    Liv. 37, 12:

    cum illud facetum dictum emissum haerere debeat (a fig. borrowed from missive weapons),

    Cic. de Or. 2, 54, 219; cf.:

    et semel emissum volat irrevocabile verbum,

    Hor. Ep. 1, 18, 71:

    argumenta,

    Cic. de Or. 2, 53, 214; and:

    maledictum,

    id. Planc. 23 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > emitto

  • 90 exerceo

    ex-ercĕo, ŭi, itum, 2, v. a. [arceo], to drive on, keep busy, keep at work; to oversee, superintend; with an inanimate object, to work, work at, employ one's self about a thing.
    I.
    Lit. (mostly poet. and in postAug. prose):

    quod in opere faciundo operae consumis tuae, Si sumas in illis (servis) exercendis, plus agas,

    Ter. Heaut. 1, 1, 22; cf.:

    homines qui agrum colunt, et qui eos exercent praepositive sunt his, quorum in numero sunt vilici et monitores,

    who oversee them, Dig. 33, 7, 8:

    exercete, viri, tauros,

    Verg. G. 1, 210:

    i sane, ego te exercebo hodie, ut dignus es,

    keep agoing, exercise, Ter. Ad. 4, 2, 48:

    corpora assiduo varioque exercita motu, etc.,

    driven, impelled, Lucr. 2, 97; cf. id. 4, 862; 2, 120; and:

    exercita cursu Flumina (with fontes liquidi),

    Verg. G. 3, 529 Wagn.:

    (Maeandros) Incertas exercet aquas,

    Ov. M. 8, 165:

    exercere feras,

    to drive, hunt, Dig. 7, 1, 62: Mi. Gestiunt pugni mihi. So. Si in me exercituru's, quaeso in parietem ut primum domes, to let loose, set them at me, Plaut. Am. 1, 1, 168:

    litus arant Rutulosque exercent vomere colles,

    work, till, Verg. A. 7, 798:

    solum presso sub vomere,

    id. G. 2, 356:

    rura bubus,

    Hor. Epod. 2, 3:

    humum in messem,

    Verg. G. 1, 219:

    vineas, arbusta, campos (with curare),

    Plin. Ep. 1, 20, 16:

    agrum multis arationibus,

    Pall. Jan. 13, 2:

    pinguia culta,

    Verg. A. 10, 142:

    ferrum vasto in antro (Cyclopes),

    id. ib. 8, 424:

    telas (aranea),

    Ov. M. 6, 145 al.; cf.: neque arva nobis aut metalla aut portus sunt, quibus exercendis reservemur, Tac. Agr. 31.— Poet.:

    ut possint (aratores), sole reducto, Exercere diem,

    i. e. employ the day in labor, perform their day's work, Verg. A. 10, 808.
    II.
    Trop. (freq. and class.).
    A.
    To engage busily, to occupy, employ, exercise a person or thing in some action.
    (α).
    Aliquem or aliquid ( in aliqua re, ad aliquid, aliqua re, etc.):

    me adolescentem multos annos in studio ejusdem laudis (Hortensius) exercuit,

    Cic. Brut. 64, 230:

    quod genus belli esse potest, in quo illum non exercuerit fortuna rei publicae,

    id. de Imp. Pomp. 10, 28:

    a Diodoto studiosissime in dialectica exercebar,

    id. Brut. 90, 309; cf. id. de Or. 1, 57, 244:

    hanc (animi vim) tu exerce in optimis rebus,

    id. Rep. 6, 26:

    haec aetas (juvenum) exercenda in labore patientiaque et animi et corporis,

    id. Off. 1, 34, 122:

    animos in armis,

    Ov. Am. 1, 8, 41:

    in gramineis exercent membra palaestris,

    Verg. A. 6, 642:

    vocem et vires in hoc,

    Cic. de Or. 1, 33, 149 et saep.:

    Aristoteles adolescentes... ad copiam rhetorum in utramque partem exercuit,

    id. Or. 14, 46:

    ad hanc te amentiam natura peperit, voluntas exercuit,

    id. Cat. 1, 10, 25:

    facultatem dicendi his exercuerunt,

    Quint. 2, 4, 41:

    ingenium multiplici variaque materia,

    id. 2, 4, 20:

    linguas litibus,

    Ov. M. 6, 375 et saep.—With simple acc.:

    quid te exercuit Pammenes?

    Cic. Brut. 97, 332:

    Induciomarus copias cogere, exercere coepit,

    to exercise, drill, Caes. B. G. 5, 55, 3:

    juventutis exercendae causa,

    id. ib. 6, 23, 6:

    ingenium nostrum,

    Auct. Her. 3, 21, 34:

    corpus,

    Cic. de Off. 1, 23, 79:

    exercendae memoriae gratia,

    id. de Sen. 11, 38:

    exercendi stili,

    Quint. 10, 5, 15:

    exercendus est spiritus,

    id. 11, 3, 54 et saep.—
    (β).
    With se, or pass. in mid. force; and in part. praes. and gerund., to exercise or train one's self, to practise:

    si ad hoc unum est natus aut in hoc solo se exercuit, etc.,

    Cic. Or. 28, 99:

    se vehementissime in his subitis dictionibus,

    id. de Or. 1, 33, 152:

    se in consultationibus,

    id. Att. 9, 4, 3:

    sese ad cursuram,

    Plaut. Most. 4, 1, 5:

    se ad velitationem,

    id. Rud. 2, 6, 41:

    sese quotidianis commentationibus,

    Cic. Brut. 71, 249:

    se genere pugnae,

    Caes. B. G. 1, 48, 4:

    se genere venationis,

    id. ib. 6, 28, 3:

    se saliendo,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 25:

    cur non in utrumque protinus locum se exerceant?

    Quint. 4, 2, 29 Zumpt N. cr.:

    Jovem Olympium, eum ipsum, cui se exercebit, implorabit,

    Cic. Tusc. 2, 17, 40:

    cum athletas se exercentes in curriculo videret,

    id. de Sen. 9, 27; so,

    ad virtutem,

    Vulg. 1 Tim. 4, 7.—

    Mid.: ut exerceamur in venando,

    Cic. N. D. 2, 64, 161:

    ut in utrumque locum simul exerceamur,

    Quint. 5, 13, 50:

    faciunt idem, cum exercentur, athletae,

    Cic. Tusc. 2, 23, 56:

    Ciceronis pueri amant inter se, discunt, exercentur,

    id. Att. 6, 1, 12:

    ne aliter exerceri velint,

    Quint. 3, 8, 70:

    in mandatis tuis exercebor,

    Vulg. Psa. 118, 15.— Act. part. in mid. force:

    cum, ceteris in campo exercentibus, in herba ipse recubuisset,

    Cic. de Or. 2, 71, 287; so,

    ipsique dictata exercentibus darent,

    Suet. Caes. 26:

    spectavit assidue et exercentes ephebos,

    id. Aug. 98; cf.:

    si ludicra exercendi aut venandi consuetudine adamare solemus,

    of exercising ourselves, Cic. Fin. 1, 20, 69, v. Madv. ad h. l.—
    B.
    To practise, follow, exercise any employment; to employ one's self about, to make use of any thing:

    medicinae exercendae causa,

    Cic. Clu. 63, 178:

    hoc civile quod vocant eatenus exercuerunt, quoad populum praestare voluerunt,

    id. Leg. 1, 4, 14:

    rhetoricen,

    Quint. 2, 1, 3; 2, 15, 27:

    eloquentiam,

    id. 1, 4, 6:

    artem,

    id. 3, 6, 18; cf. Hor. Ep. 1, 14, 44:

    exercere atque exigere vectigalia,

    Cic. de Imp. Pomp. 6, 16:

    cauponam vel stabulum,

    Dig. 4, 9, 1, § 5:

    navem,

    ib. 14, 1, 1:

    auri, argenti, sulphuris, etc.... fodinas,

    ib. 7, 1, 13, § 5:

    negotiationem per libertos,

    ib. 26, 7, 58:

    commercium turis,

    Plin. 12, 14, 30, § 54:

    arma,

    Verg. A. 4, 87:

    arma contra patriam,

    Tac. A. 11, 16:

    gymnasia et otia et turpes amores,

    id. ib. 6, 1:

    acies pueriles,

    batiles in sport, Juv. 15, 60:

    pharetram et arcum,

    Val. Fl. 3, 161:

    vocem (with clamare),

    Plaut. Poen. prol. 13.—
    2.
    To follow up, follow out, prosecute, carry into effect, practise, administer:

    judicium,

    Cic. Arch. 12, 32:

    latam legem,

    Liv. 4, 51, 4:

    Tiberius exercendas leges esse respondit,

    Tac. A. 1, 72: [p. 684] legem praecipue sumptuariam, Suet. Caes. 43; id. Tib. 58:

    quaestionem inter sicarios,

    Cic. Fin. 2, 16, 54:

    regnum,

    Plin. 10, 21, 24, § 47; cf.

    imperia,

    Verg. G. 2, 370:

    crudelitatem non solum in vivo sed etiam in mortuo,

    Cic. Phil. 11, 3, 8:

    inimicitias,

    id. Div. in Caecil. 4, 13; cf.:

    graves inimicitias cum aliquo,

    Sall. C. 49, 2:

    gratiam aut inimicitias in tanta re,

    id. ib. 51, 16:

    jurgia, discordia, simultates cum hostibus,

    id. ib. 9, 2:

    cui exercita cum Pisone amicitia,

    Tac. A. 1, 14:

    licentiam,

    id. ib. 13, 47:

    amicitiam,

    id. ib. 15, 60:

    odium,

    id. ib. 13, 37:

    odium in aliquo,

    Ov. M. 9, 275 et saep.:

    facilitatem et lenitudinem animi,

    Cic. Off. 1, 25, 88:

    juris aequabilitatem,

    id. ib.; cf.

    justitiam,

    Plin. Ep. 1, 10, 10:

    scelus, libidinem, avaritiam in socios,

    Liv. 29, 17, 13; cf.:

    avaritiam (juvenes) exercere jubentur,

    Juv. 14, 108:

    foede victoriam in captis,

    Liv. 6, 22, 4:

    acerrume victoriam nobilitatis in plebem,

    Sall. J. 16, 2:

    foede et crudeliter victoriam,

    id. C. 38:

    amores ad aliquem,

    Cat. 68, 69:

    pacem et hymenaeos,

    to celebrate, solemnize, Verg. A. 4, 99:

    nomen patris,

    to bear his name, Plin. Pan. 21, 4 et saep.—
    C.
    Pregn., to disturb, disquiet, vex, plague (the figure being taken from the baiting of wild beasts):

    meos casus, in quibus me fortuna vehementer exercuit,

    Cic. Tusc. 5, 1, 3:

    nunc me reliquiae vestrae exercent,

    id. Fam. 12, 4, 1:

    non te nullius exercent numinis irae,

    Verg. G. 4, 453:

    aliquem odiis,

    id. A. 4, 622 et saep.:

    te de praedio Oviae exerceri, moleste fero,

    Cic. Att. 13, 22, 4:

    ergo exercentur poenis,

    Verg. A, 6, 739:

    hominum vitam curis,

    Lucr. 5, 1424:

    ambitio animos hominum exercet,

    Sall. C. 11, 1:

    simultates nimio plures et exercuerunt eum et ipse exercuit eas,

    Liv. 39, 40, 9.—In the part. perf.:

    nate, Iliacis exercite fatis,

    Verg. A. 3, 182:

    Venus exercita curis,

    id. ib. 5, 779; cf.:

    curis exercita corpora,

    Ov. M. 7, 634:

    adversis probitas exercita rebus,

    id. Tr. 5, 5, 49: habere aliquem exercitum, Plaut. Fragm. ap. Non. 6, 4.—Hence, exercĭ-tus, a, um, P. a. (acc. to II. C.).
    A.
    Vexed, harassed:

    scito nihil tam exercitum esse nunc Romae quam candidatos omnibus iniquitatibus,

    Cic. Att. 1, 11, 2:

    Tiberius tantis rebus,

    Tac. A. 4, 11.— Hence,
    B.
    Vexatious, severe:

    quid magis sollicitum, magis exercitum dici potest?

    Cic. Mil. 2, 5:

    finem tam exercitae militiae orabant,

    Tac. A. 1, 35:

    dura hiems, exercita aestas,

    id. ib. 1, 17:

    aestas (with inquieta),

    Plin. Ep. 7, 2, 2:

    infantiam pueritiamque habuit laboriosam et exercitam,

    Suet. Tib. 6 init.
    C.
    Disciplined:

    (miles) exercitatus et vetus ob eam rem fortior (opp. rudis et inexercitatus),

    Cic. Tusc. 2, 16, 38:

    mirum in modum juventus,

    Flor. 1, 3, 2:

    proprio in metu, qui exercitam quoque eloquentiam debilitat,

    Tac. A. 3, 67:

    militia,

    id. ib. 3, 20:

    ad omne flagitium,

    id. ib. 14, 2:

    ingenium adulatione,

    id. H. 4, 4:

    Graeca doctrina ore tenus,

    id. A. 15, 45.— Comp. and sup.: exercitiorem, exercitissimum (dicebant antiqui), Paul. ex Fest. p. 81, 8 Müll. — Adv.: exercĭtē, in a practised manner; in comp.:

    cogitare,

    App. M. 11, p. 272, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > exerceo

  • 91 includo

    in-clūdo, si, sum, 3, v. a. [claudo], to shut up, shut in, confine, enclose, imprison, keep in (class.).—Constr. with in and abl., in and acc., rarely with the simple abl., dat., or absol.
    I.
    Lit.
    (α).
    With in and abl.:

    habemus senatusconsultum inclusum in tabulis, tamquam in vagina reconditum,

    Cic. Cat. 1, 2, 4:

    armatos in cella Concordiae,

    id. Phil. 3, 12, 31:

    in uno cubiculo,

    id. Verr. 2, 2, 53, § 133:

    in curia,

    id. Att. 6, 1, 6; 6, 2, 8:

    omne animal in mundo intus,

    id. Univ. 10:

    dum sumus inclusi in his compagibus corporis,

    id. de Sen. 21, 77:

    consule in carcere incluso,

    id. Att. 2, 1, 8; cf.:

    avis inclusa in cavea,

    id. Div. 2, 35, 73; cf.:

    (Animus) inclusus in corpore,

    id. Rep. 6, 26:

    veriti, ne includerentur vento in hostium orā,

    weather-bound on the coast, Liv. 37, 24, 9.—
    (β).
    With in and acc.:

    aliquem in custodias,

    Cic. Verr. 2, 5, 55, § 144:

    aliquem in carcerem,

    Liv. 38, 59 fin.
    (γ).
    With the simple abl.:

    inclusi parietibus,

    Cic. Rep. 3, 9; cf.:

    aliquem carcere,

    Liv. 38, 60, 6:

    vim terrae cavernis,

    Cic. Div. 1, 36, 79; id. de Sen. 15, 51:

    inclusus caveā,

    Ov. Ib. 521:

    minora castra inclusa majoribus,

    Caes. B. C. 3, 66, 5; cf. id. ib. 3, 67 fin.:

    grandes zmaragdos auro,

    i. e. to set, Lucr. 4, 1127; cf.:

    suras auro,

    to sheathe, Verg. A. 11, 488; 12, 430:

    inclusus carcere nassae,

    caught, Juv. 12, 123.—
    (δ).
    With dat.:

    corpora furtim Includunt caeco lateri,

    Verg. A. 2, 19:

    publicae custodiae aliquem,

    Val. Max. 4, 6, ext. 3.—
    (ε).
    Absol., or with acc.:

    inclusum atque abditum latere in occulto,

    Cic. Rab. Perd. 7, 21:

    fila numerata porri,

    Juv. 14, 133:

    intrat positas inclusa per aequora moles,

    id. 12, 75:

    pars Heracleae incluserunt sese,

    Liv. 36, 17, 9;

    for which: Aetolorum utraeque manus Heracleam sese incluserunt,

    id. 36, 16, 5:

    si quis alienum hominem aut pecudem incluserit et fame necaverit,

    Gai. Inst. 3, 219.— Poet.:

    huc aliena ex arbore germen Includunt,

    ingraft, Verg. G. 2, 76. —
    B.
    Transf.
    1.
    To obstruct, hinder, stop up (rare, and mostly post-Aug.):

    dolor includit vocem,

    Cic. Rab. Post. 17, 48:

    consuli primo tam novae rei admiratio incluserat vocem,

    Liv. 2, 2, 8:

    spiritum,

    id. 21, 58, 4; Plin. 11, 37, 84, § 209:

    lacrimas (dolor),

    Stat. Th. 12, 318:

    os alicui insertā spongiā, Sen. de Ira, 3, 10: post inclusum volatum,

    Pall. 1, 26, 1; cf. 7, 5, 4.—
    2.
    To bound, limit:

    Asiam in duas partes Agrippa divisit: unam inclusit ab oriente Phrygia... alteram determinavit ab oriente Armenia minore, etc.,

    Plin. 5, 27, 28, § 102. —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to include, enclose, insert in any thing.
    (α).
    With in and abl.:

    qua de re agitur illud, quod multis locis in jurisconsultorum includitur formulis,

    Cic. Brut. 79, 275:

    similem sui speciem in clipeo Minervae,

    id. Tusc. 1, 15, 34:

    animorum salus inclusa in ipsa est,

    id. ib. 4, 27, 58.—
    (β).
    With in and acc.:

    in hujus me tu consilii societatem tamquam in equum Trojanum cum principibus includis?

    Cic. Phil. 2, 13, 32:

    quam (opinationem) in omnes definitiones superiores inclusimus,

    id. Tusc. 4, 7, 15; id. Att. 13, 19, 3:

    eos in eam formam,

    id. Or. 5, 19: [p. 924] orationem in epistulam, id. Att. 1, 16, 10; id. Q. Fr. 1, 7, 24.—
    (γ).
    With abl. (freq. in Liv.):

    illa quae mihi sunt inclusa medullis,

    Cic. Att. 15, 4, 3; cf. Liv. 36, 17, 11; 6, 8, 9:

    oratio libro inclusa,

    id. 45, 25, 3:

    verba versu includere,

    Cic. de Or. 3, 48, 184:

    si aperias haec, quae verbo uno inclusa erant,

    Quint. 8, 3, 68; 12, 10, 66:

    antiquo me includere ludo quaeris,

    Hor. Ep. 1, 1, 3.—
    (δ).
    With dat.: topothesian quam postulas, includam orationi meae, Cic. Att. 1, 13, 5; cf. Liv. 45, 25, 3:

    quas aureae armillae inclusas gestavit,

    Suet. Ner. 6 fin.:

    portae,

    Val. Max. 5, 6, 3.—
    (ε).
    With adv. of place:

    intus inclusum periculum est,

    Cic. Cat. 2, 5, 11.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of time, to close, finish, end ( poet. and in post-Aug. prose):

    sic nobis, qui nunc magnum spiramus amantes, Forsitan includet crastina fata dies,

    Prop. 2, 15 (3, 7), 54; cf. Sil. 13, 686:

    tempora quae semel Notis condita fastis Inclusit (= consignavit), volucris dies,

    Hor. C. 4, 13, 16; so,

    hujus actionem (vespera),

    Plin. Ep. 2, 11, 18:

    mellationem idibus Nov. fere,

    Plin. 11, 16, 15, § 42:

    omnes potiones aqua frigida,

    Cels. 1, 8 fin.
    2.
    To restrain, control:

    adversus imperatorem, nullis neque temporis nec juris inclusum angustiis,

    Liv. 24, 8, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > includo

  • 92 infringo

    in-fringo, frēgi, fractum, 3, v. a. [infrango], to break off, to break, bruise, crack.
    I.
    Lit.:

    infractis omnibus hastis,

    Liv. 40, 40, 7:

    ut si quis violas riguove papavera in horto Liliaque infringat,

    Ov. M. 10, 191:

    genibusque tumens infringitur unda,

    Val. Fl. 5, 412: manus, to snap or crack one ' s fingers, Petr. 17:

    articulos,

    Quint. 11, 3, 158: latus liminibus, to bruise one ' s side by lying on the threshold, Hor. Epod. 11, 22: infractus remus, appearing broken, in consequence of the refraction of the rays in the water, Cic. Ac. 2, 25; cf.:

    infracti radii resiliunt,

    Plin. 2, 38, 38, § 103:

    ossa infracta extrahere,

    id. 23, 7, 63, § 119.—
    B.
    Transf., to strike one thing against another: digitos citharae, to strike or play upon the lute, Stat. Ach. 1, 575:

    alicui colaphum,

    to give one a box on the ear, Ter. Ad. 2, 1, 46; Plin. 8, 36, 54, § 130:

    linguam (metu),

    to stammer, Lucr. 3, 155.—
    II.
    Trop., to break, check, weaken, lessen, diminish, mitigate, assuage:

    ut primus incursus et vis militum infringeretur,

    Caes. B. C. 3, 92:

    conatus adversariorum,

    id. ib. 2, 21:

    florem dignitatis,

    Cic. Balb. 6, 15:

    militum gloriam,

    id. Mil. 2, 5:

    animos hostium,

    Liv. 38, 16:

    spem,

    Cic. Or. 2, 6:

    tribunatum alicujus,

    id. de Or. 1, 7, 24:

    vehementius esse quiddam suspicor, quod te infringat,

    id. Att. 7, 2, 2:

    continuam laudem humanitatis,

    Plin. Ep. 7, 31, 3:

    res Samnitium,

    Liv. 8, 39, 10:

    difficultatem,

    to overcome, Col. 2, 4, 10:

    jus consulis,

    Dig. 34, 9, 5 fin.:

    fortia facta suis modis,

    to weaken, Ov. Tr. 2, 412:

    deos precatu,

    to appease by entreaties, Stat. Ach. 1, 144:

    infringitur ille quasi verborum ambitus,

    Cic. de Or. 3, 48, 186:

    infringendis concidendisque numeris,

    id. Or. 69, 230:

    vocem de industria,

    purposely to make plaintive, Sen. Contr. 3, 19.—
    B.
    To destroy, make void, break:

    quoniam haec gloriatio non infringetur in me,

    Vulg. 2 Cor. 11, 10:

    legem,

    ib. 1 Macc. 1, 66. — Hence, infractus, a, um, P. a., broken, bent.
    1.
    Lit.:

    mares caprarum longis auribus infractisque probant,

    Plin. 8, 50, 76, § 202.—
    2.
    Trop., broken, exhausted, weakened, subdued.
    a.
    In gen.:

    infractos animos gerere,

    Liv. 7, 31, 6:

    nihil infractus Appii animus,

    id. 2, 59, 4:

    oratio submissa et infracta,

    id. 38, 14:

    infractae ad proelia vires,

    Verg. A. 9, 499:

    veritas,

    falsified, Tac. H. 1, 1:

    fides metu infracta,

    shaken, id. ib. 3, 42:

    tributa,

    diminished, id. ib. 4, 57:

    potentia matris,

    id. A. 13, 12:

    fama,

    injured reputation, Verg. A. 7, 332; Tac. H. 2, 22:

    Latini,

    broken, Verg. A. 12, 1.—
    b.
    Diluted:

    fel aqua infractum,

    Plin. 28, 12, 50, § 186.—
    c.
    In partic., of speech, broken off:

    infracta et amputata loqui,

    broken, unconnected, Cic. Or. 51, 170:

    infracta loquela,

    broken talk, baby - talk, Lucr. 5, 230:

    cum vocem ejus (delicati) infractam videret,

    effeminate, Gell. 3, 5, 2:

    vocibus delinitus infractis,

    Arn. 4, 141.

    Lewis & Short latin dictionary > infringo

  • 93 intercludo

    inter-clūdo, ūsi, ūsum, 3, v. a. [claudo], to shut out, shut off.
    I.
    Lit.
    A. 1.
    Of one's way, passage, entrance, retreat, etc.; constr. (syn. intersaepio).
    (α).
    With acc. of thing and dat. of person:

    hisce omnis aditus ad Sullam,

    Cic. Rosc. Am. 38, 110:

    sibi reditum,

    Just. 2, 5, 10; cf.

    also: intercludit aditum veritati,

    Aug. de Mendac. 11.—

    Esp. freq. in milit. lang.: iter inimicis,

    Plaut. Mil. 2, 2, 68:

    exitum Romano,

    Liv. 22, 13, 5:

    aditum Romanis,

    id. 22, 22, 10.—
    (β).
    With gen. of person (very rare):

    multitudinis fugam,

    Caes. B. G. 7, 11, 8.—
    (γ).
    Pass., with abl. of thing:

    his superatis aut reditu interclusis,

    Caes. B. G. 4, 30, 2:

    omni exitu interclusi,

    id. ib. 7, 44, 4:

    interclusus itinere Caesar,

    id. ib. 7, 59, 1; id. B. C. 2, 20, 1; 7: ne reditu intercluderentur, Auct. B. Alex. 20, 5; but with abl. of manner, etc.:

    via inculta atque interclusa frondibus et virgultis,

    Cic. Cael. 18:

    cum Byzantii totum Pontum aegre repulsum, et cervicibus interclusum suis, sustinerent,

    id. Prov. Cons. 4.—
    (δ).
    With acc. alone:

    bene laudata virtus voluptatis aditus intercludat necesse est,

    Cic. Fin. 2, 35, 118; cf.:

    omnīs vias seditionum,

    id. Rab. Perd. 1, 3:

    ut fugam intercludat,

    id. Att. 7, 20, 1:

    iter,

    id. ib. 8, 11, D. 4:

    fugam,

    Caes. B. G. 7, 11:

    illos aspera ponti Interclusit hiemps,

    Verg. A. 2, 111:

    cervis objectis, ut viam intercluderet,

    Liv. 44, 11, 4:

    exitum ad opem ferendam,

    id. 22, 13, 5.—
    2.
    In gen., to shut off, cut off, stop, hinder, prevent:

    commeatus hostibus,

    Liv. 26, 39, 10; 44, 6, 12:

    ob interclusos commeatus,

    Suet. Aug. 16:

    spiritum,

    Curt. 7, 5, 15; 3, 6, 14:

    vocem,

    Just. 11, 8, 4; cf.:

    consuli admiratio intercluserat vocem,

    Liv. 2, 2, 8.—
    B.
    To cut off, separate one from any thing.
    1.
    From a place.
    (α).
    With acc., ab, and abl. (so most usu.):

    adversarios ab oppido,

    Caes. B. C. 1, 43, 2:

    Pompeium ab eo (Dyrrachio),

    id. ib. 3, 41, 3: ipsum ab reliquo exercitu, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4: so,

    ab exercitu,

    Caes. B. G. 7, 1, 6:

    a praesidio,

    id. ib. 1, 59, 5:

    intercludi ab oppido,

    Liv. 1, 27, 10:

    interclusi ab suis,

    id. 3, 70, 5:

    a patria,

    id. 5, 42, 5:

    ab acie,

    id. 4, 41, 4:

    tribunos a plebe,

    id. 25, 4, 4 et saep.; Auct. B. Alex. 27, 4; Flor. 4, 2, 26. —
    (β).
    With acc. and abl. alone (rare):

    hostem Hibero intercludere, et frumento prohibere (cf. 2. infra),

    Caes. B. C. 1, 67, 3.—
    2.
    From aid, supplies, relief, etc.; with abl.:

    re frumentaria intercludi,

    Caes. B. G. 1, 23, 3:

    frumento commeatuque Caesarem,

    id. ib. 1, 48, 2: commeatibus nostros. id. ib. 3, 23, 6; id. B. C. 1, 61, 2; 1, 72, 1:

    ille commeatu et reliquis copiis intercludendus,

    Cic. Att. 7, 9, 2:

    hostem commeatibus,

    Flor. 3, 19, 11:

    hostes commeatibus in urbe inclusos intercludunt,

    Just. 4, 4, 5.— Absol.:

    ne tot fortissimos viros interclusos opprimeret hostis,

    Liv. 4, 39, 3; cf.:

    interclusi equites,

    id. ib. § 2.—
    C.
    To shut in, blockade:

    metuo, ne jam intercludemur, ut cum velitis exire, non liceat,

    Cic. Fam. 14, 14, 1:

    libertatem suis praesidiis interclusam tenere,

    id. Leg. 2, 28, 75:

    veriti, ne angustiis intercluderentur,

    Caes. B. C. 3, 69:

    aliquem in insidiis,

    Cic. Caecin. 29, 84:

    animam,

    to stop the breath, to stifle, Liv. 23, 7:

    Amazoniā latus peltā,

    to cover, Stat. S. 5, 1, 131. —
    II.
    Trop., to hinder, prevent; with quominus:

    intercludor dolore, quominus ad te plura scribam,

    Cic. Att. 8, 8, 2. [p. 979]

    Lewis & Short latin dictionary > intercludo

  • 94 modulor

    mŏdŭlor, ātus, 1, v. dep. [modulus], to measure off properly, to measure; to manage properly, to regulate.
    I.
    In gen. (only post-Aug.):

    in modulanda statūs longitudinisque ejus praestantiā,

    Gell. 1, 1, 1; cf.:

    quanta longinquitas corporis ei mensurae conveniret, modificatus est,

    id. ib. fin.:

    ita modulante naturā,

    Plin. 2, 54, 55, § 142.—
    II.
    In partic., of singing, speaking, dancing, etc., to measure rhythmically; to modulate; hence, transf., to dance, to represent by dancing; to sing, to play (class.):

    ipsa natura, quasi modularetur hominum orationem, in omni verbo posuit acutam vocem,

    Cic. Or. 18, 58; cf.:

    hominum aures vocem naturā modulantur,

    modulate, id. de Or. 3, 48, 185:

    insulae, Saliares dictae, quoniam in symphoniae cantu ad ictus modulantium pedum moventur,

    Plin. 2, 95, 96, § 209.—
    B.
    Transf.:

    virgines sonum vocis pulsu pedum modulantes incesserunt,

    beating time to, accompanying with the dance, Liv. 27, 37 fin.:

    (carmina) pastoris Siculi modulabor avenā,

    Verg. E. 10, 51:

    carmina descripsi, et modulans alterna notavi,

    id. ib. 5, 14:

    verba fidibus modulanda Latinis,

    Hor. Ep. 2, 2, 143:

    lyram,

    Tib. 3, 4, 39 —Hence, mŏdŭlātus, a, um, Part. and P. a., in pass. signif.
    A.
    Played upon, made by playing, played.
    1.
    Of an instrument:

    dic Latinum, Barbite, carmen Lesbio primum modulate civi,

    Hor. C. 1, 32, 5.—
    2.
    Of a song, tune, etc., sung:

    carmina,

    Suet. Aug. 57:

    a canticis ad aliorum similitudinem modulatis,

    Quint. 9, 2, 35.—
    B.
    Properly measured, in due measure, in time, melodious, musical ( poet. and in postAug. prose):

    ipso modulata dolore Verba fundebat,

    Ov. M. 14, 428:

    sonus,

    Plin. 10, 29, 43, § 81; § 85.— Comp.:

    ut moderatiores modulatioresque fierent animi,

    more harmonious, Gell. 1, 11, 1:

    lingua,

    id. 1, 15, 14:

    orationem modulatiorem aptioremque reddit,

    id. 13, 24, 9.— Sup.:

    modulatissimus cantus,

    Flor. 2, 7, 15.—Hence, adv.: mŏ-dŭlātē, measuredly, according to measure, in time, melodiously: modulate canentes tibiae, * Cic. N. D. 2, 8, 22:

    haec tu quam perite, quam concinne, quam modulate enuntiāsti,

    Aus. Ep. 19.— Comp.:

    ars modulatius incedendi,

    Amm. 16, 5, 10:

    verba modulatius collocata,

    Gell. 11, 13, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > modulor

  • 95 obtundo

    ob-tundo, tŭdi, tūsum (and tunsum), 3, v. a.
    I.
    To strike or beat against, at, or on a thing; to beat, thump, belabor (very rare;

    perh. only ante- and post-class.): pectora pugnis, Firm. Math. 5, 5: obtundit os mihi,

    breaks my jaw, Plaut. Cas. 5, 2, 50; cf.:

    obtunso ore,

    id. ib. 5, 1, 8; cf.:

    nam sum obtusus pugnis pessume,

    id. Am. 2, 1, 59.—
    II.
    To blunt, dull, by striking.
    A.
    Lit. (very rare):

    telum,

    Lucr. 6, 399:

    gladios,

    Claud. Cons. Mall. Theod. 166.—
    B.
    Transf.
    1.
    To blunt, weaken, make dull, deprive of strength:

    aciem oculorum,

    Plin. 22, 25, 70, § 142:

    auditum,

    id. 24, 11, 50, § 87:

    obtusus stomachus,

    id. Ep. 7, 3, 5:

    vocem,

    to blunt, weaken, Lucr. 4, 613:

    ingenia,

    Cic. de Or. 2, 70, 282:

    et obtusis ceciderunt viribus artis,

    Lucr. 3, 452; Liv. 7, 2:

    mentem,

    Cic. Tusc. 1, 33, 80:

    ingenia,

    id. de Or. 3, 24, 93:

    nihil est quod tam obtundat elevetque aegritudinem, quam. etc.,

    id. Tusc. 3, 16, 34.—
    2.
    Aures or aliquem, or simply obtundere, to stun or din the ears; to deafen one by saying a thing too often or too long; hence, to annoy or tease with importunity; aures graviter obtundo tuas, ne quem ames, Plaut. Cist. 1, 1, 120: ne brevitas [p. 1248] defraudasse aures videatur, neve longitudo obtudisse, Cic. Or. 66, 221:

    aliquem longis epistulis,

    to annoy, molest, id. Att. 8, 1:

    aliquem,

    id. Fam. 5, 14, 3:

    rogitando,

    Ter. Eun. 3, 5, 6.—With object-clause: obtuderunt ejus aures, te socium praetoris fuisse, they dinned into him that, etc., Timarch. ap. Cic. Verr. 2, 3, 67, § 157.— With subj.:

    non cessat obtundere, totam prorsus a principio fabulam promeret,

    App. M. 9, p. 228, 8:

    aliquem de aliquā re,

    to importune, annoy, Ter. Ad. 1, 2, 33:

    obtundis, tametsi intellego, etc.,

    id. And. 2, 2, 11.—Hence, obtūsus ( obtunsus or optūsus), a, um, P. a., blunt, dull, obtuse (class.).
    A.
    Lit.:

    falx obtusa et hebes,

    Col. 4, 24, 21:

    pugio,

    Tac. A. 15, 54:

    vomer,

    Verg. G. 1, 262:

    angulus,

    Lucr. 4, 355:

    cornua lunae obtusa,

    Plin. 18, 35, 79, § 347.—
    B.
    Transf., blunted, blunt, dull, weak, faint, powerless:

    animi acies obtusior,

    Cic. Sen. 23, 83:

    stellis acies obtunsa,

    Verg. G. 1, 395: obtusi et hebetes ad aliquam rem, Cic. Fragm. ap. Lact. 3, 14:

    aures obtunsae,

    blunted, dull of hearing, Auct. Her. 3, 9, 17: vox, thick, not clear (opp. clara), Quint. 11, 3, 15:

    fauces tumentes strangulant vocem, optusae obscurant,

    id. 11, 3, 20:

    stomachus,

    weakened, spoiled, Plin. Ep. 7, 3, 5:

    obtunsa pectora,

    insensible, without feeling, Verg. A. 1, 567:

    ingenium,

    Gell. 13, 24, 21:

    vires,

    enfeebled, Lucr. 3, 452:

    nimio ne luxu obtunsior usus Sit genitali arvo,

    too blunted, too enfeebled, Verg. G. 3, 135:

    vigor animi,

    Liv. 5, 18:

    cor,

    Lact. 2, 5, 4:

    sensus eorum,

    Vulg. 2 Cor. 3, 14:

    venenum,

    powerless, Calp. Ecl. 5, 94.— Comp.:

    quo quid dici potest obtusius?

    Cic. N. D. 1, 25, 70.— Sup. does not occur.—Hence, adv.: obtūsē, dully, not keenly (postclass.):

    crocodili in aquā obtusius vident, in terrā acutissime,

    Sol. 32, § 28.—Fig.:

    hoc facere obtuse,

    Aug. Doct. Christ. 4, 5, § 7.

    Lewis & Short latin dictionary > obtundo

  • 96 optusus

    ob-tundo, tŭdi, tūsum (and tunsum), 3, v. a.
    I.
    To strike or beat against, at, or on a thing; to beat, thump, belabor (very rare;

    perh. only ante- and post-class.): pectora pugnis, Firm. Math. 5, 5: obtundit os mihi,

    breaks my jaw, Plaut. Cas. 5, 2, 50; cf.:

    obtunso ore,

    id. ib. 5, 1, 8; cf.:

    nam sum obtusus pugnis pessume,

    id. Am. 2, 1, 59.—
    II.
    To blunt, dull, by striking.
    A.
    Lit. (very rare):

    telum,

    Lucr. 6, 399:

    gladios,

    Claud. Cons. Mall. Theod. 166.—
    B.
    Transf.
    1.
    To blunt, weaken, make dull, deprive of strength:

    aciem oculorum,

    Plin. 22, 25, 70, § 142:

    auditum,

    id. 24, 11, 50, § 87:

    obtusus stomachus,

    id. Ep. 7, 3, 5:

    vocem,

    to blunt, weaken, Lucr. 4, 613:

    ingenia,

    Cic. de Or. 2, 70, 282:

    et obtusis ceciderunt viribus artis,

    Lucr. 3, 452; Liv. 7, 2:

    mentem,

    Cic. Tusc. 1, 33, 80:

    ingenia,

    id. de Or. 3, 24, 93:

    nihil est quod tam obtundat elevetque aegritudinem, quam. etc.,

    id. Tusc. 3, 16, 34.—
    2.
    Aures or aliquem, or simply obtundere, to stun or din the ears; to deafen one by saying a thing too often or too long; hence, to annoy or tease with importunity; aures graviter obtundo tuas, ne quem ames, Plaut. Cist. 1, 1, 120: ne brevitas [p. 1248] defraudasse aures videatur, neve longitudo obtudisse, Cic. Or. 66, 221:

    aliquem longis epistulis,

    to annoy, molest, id. Att. 8, 1:

    aliquem,

    id. Fam. 5, 14, 3:

    rogitando,

    Ter. Eun. 3, 5, 6.—With object-clause: obtuderunt ejus aures, te socium praetoris fuisse, they dinned into him that, etc., Timarch. ap. Cic. Verr. 2, 3, 67, § 157.— With subj.:

    non cessat obtundere, totam prorsus a principio fabulam promeret,

    App. M. 9, p. 228, 8:

    aliquem de aliquā re,

    to importune, annoy, Ter. Ad. 1, 2, 33:

    obtundis, tametsi intellego, etc.,

    id. And. 2, 2, 11.—Hence, obtūsus ( obtunsus or optūsus), a, um, P. a., blunt, dull, obtuse (class.).
    A.
    Lit.:

    falx obtusa et hebes,

    Col. 4, 24, 21:

    pugio,

    Tac. A. 15, 54:

    vomer,

    Verg. G. 1, 262:

    angulus,

    Lucr. 4, 355:

    cornua lunae obtusa,

    Plin. 18, 35, 79, § 347.—
    B.
    Transf., blunted, blunt, dull, weak, faint, powerless:

    animi acies obtusior,

    Cic. Sen. 23, 83:

    stellis acies obtunsa,

    Verg. G. 1, 395: obtusi et hebetes ad aliquam rem, Cic. Fragm. ap. Lact. 3, 14:

    aures obtunsae,

    blunted, dull of hearing, Auct. Her. 3, 9, 17: vox, thick, not clear (opp. clara), Quint. 11, 3, 15:

    fauces tumentes strangulant vocem, optusae obscurant,

    id. 11, 3, 20:

    stomachus,

    weakened, spoiled, Plin. Ep. 7, 3, 5:

    obtunsa pectora,

    insensible, without feeling, Verg. A. 1, 567:

    ingenium,

    Gell. 13, 24, 21:

    vires,

    enfeebled, Lucr. 3, 452:

    nimio ne luxu obtunsior usus Sit genitali arvo,

    too blunted, too enfeebled, Verg. G. 3, 135:

    vigor animi,

    Liv. 5, 18:

    cor,

    Lact. 2, 5, 4:

    sensus eorum,

    Vulg. 2 Cor. 3, 14:

    venenum,

    powerless, Calp. Ecl. 5, 94.— Comp.:

    quo quid dici potest obtusius?

    Cic. N. D. 1, 25, 70.— Sup. does not occur.—Hence, adv.: obtūsē, dully, not keenly (postclass.):

    crocodili in aquā obtusius vident, in terrā acutissime,

    Sol. 32, § 28.—Fig.:

    hoc facere obtuse,

    Aug. Doct. Christ. 4, 5, § 7.

    Lewis & Short latin dictionary > optusus

  • 97 varians

    vărĭo, āvi, ātum, 1, v.a. and n. [varius].
    I.
    Act., to diversify, variegate, change (class.).
    A.
    Lit.:

    (principia) omne genus gignunt variantque colores,

    Lucr. 2, 759:

    maculis ortum (sol),

    Verg. G. 1, 441:

    caeruleis corpora guttis,

    Ov. M. 4, 578:

    tempora cani,

    id. ib. 12, 465:

    capillos (gemma),

    id. Am. 1, 2, 41:

    ubi caeruleum variabunt sidera caelum,

    id. F. 3, 449:

    variare virgis et loris,

    to beat of all colors, black and blue, Plaut. Poen. prol. 26:

    putrida pectora palmis,

    Cat. 64, 352:

    vestes picto auro,

    Val. Fl. 3, 11:

    variante se uvā,

    becoming colored, turning, Plin. 17, 22, 35, § 189; for which mid.:

    simulatque uva variari coeperit,

    Col. Arb. 12, 1.—In part. perf.:

    vestis priscis hominum variata figuris,

    variegated, embroidered, Cat. 64, 50:

    pluribus ille (anguis) notis variatam pingitur alvum,

    Luc. 9, 713:

    arcus vix ullā variatus luce colorem,

    id. 4, 79:

    eluere calculos nigros paulum candore variatos,

    Plin. 34, 16, 47, § 157.— Poet.: formas variatus in omnes, changed, metamorphosed, Ov. M. 12, 559.—
    B.
    Trop., to cause to change, make different or various; to alter, change, vary, interchange, cause to alternate, etc.:

    vocem variare et mutare,

    Cic. Or. 18, 59; so,

    aliquid (with mutare),

    Gell. 14, 1, 9:

    orationem variare et distinguere,

    Cic. de Or. 2, 9, 36:

    ergo ille variabit (vocem) et mutabit,

    id. Or. 18, 59:

    voluptatem (with distinguere),

    id. Fin. 1, 11, 38:

    qui variare cupit rem prodigialiter unam,

    Hor. A. P. 29:

    in oratione multa summittere, variare, disponere,

    Quint. 2, 12, 10; cf. id. 2, 13, 8; 11, 3, 152:

    cum timor atque ira in vicem sententias variassent,

    Liv. 2, 57, 2:

    vices,

    Verg. A. 9, 164:

    bellum variante fortunā eventum ferre,

    with varying success, Liv. 23, 5, 8:

    et variebant secundae adversaeque res non fortunam magis quam animos hominum,

    id. 25, 1, 6:

    fremitus variantis multitudinis fuit partim adsensu partim indignatione,

    id. 35, 31, 13:

    ex vernā intemperie variante calores frigoraque,

    id. 22, 2, 10:

    laborem otio, otium labore,

    Plin. Ep. 8, 8, 4:

    variatis hominum sententiis,

    i. e. various, at variance, Cic. Mil. 3, 8:

    quae de Marcelli morte variant auctores,

    report differently, vary, Liv. 27, 27, 12; cf.:

    certe variata memoria actae rei,

    id. 21, 28, 5.— Impers. pass.:

    sitne ea (beata vita) in potestate sapientis, an, etc.... in eo nonnumquam variari inter eos et dubitari videtur,

    Cic. Fin. 5, 5, 12: senatus consuli coeptus;

    ibi cum sententiis variaretur,

    were of different opinions, Liv. 22, 60, 3; cf.:

    variatum deinde proeliis,

    fought with varying success, Vell. 2, 51, 3:

    nisi de familiae condicione variatum esset,

    i. e. differently reported, Suet. Vit. 1.—
    II.
    Neutr., to be diversified, variegated; to change, alter, waver, vary, etc.
    A.
    Lit.:

    prima mihi variat liventibus uva racemis,

    becomes variegated, colored, Prop. 4 (5), 2, 13:

    bacae,

    Col. 12, 52, 9:

    variant ostrea coloribus,

    are different, Plin. 32, 6, 21, § 60:

    universitas (arietum) tergoris maculis,

    Col. 7, 3, 2:

    inter se multum variare figurae Non possunt,

    Lucr. 2, 484; cf. id. 4, 648:

    variantes edere formas,

    id. 5, 722; cf.:

    volucres variantibu' formis,

    id. 5, 825:

    non ita Carpathiae variant Aquilonibus undae,

    fluctuate, Prop. 2, 5, 11.—
    B.
    Trop., to be various or different; to change, vary; absol.:

    variante fortunā,

    Liv. 23, 5, 8:

    inpatiens variantis caeli,

    Plin. 14, 2, 4, § 28:

    sic abeunt redeuntque mei variantque timores,

    Ov. Tr. 2, 153:

    dissidet et variat sententia,

    id. M. 15, 648:

    ita fama variat, ut, etc.,

    Liv. 27, 27, 14. —With abl.:

    haec de tanto viro, quamquam et opinionibus et monumentis litterarum variarent, proponenda erant,

    Liv. 38, 57, 8:

    si (lex) nec causis nec personis variet,

    id. 3, 45, 2.— Impers.:

    ibi si variaret,

    if there were a difference of opinion, Liv. 1, 43, 11; cf.:

    nec variatum comitiis est,

    id. 7, 22, 10.—With adverb. acc.:

    si nunc quoque fortuna aliquid variaverit,

    Liv. 23, 13, 4.—Of differences in the text of an author (late Lat.):

    ipsi codices Graeci variant,

    Aug. in Psa. 118, 7:

    nulla in eo variat codicum auctoritas,

    id. C. Faust. 11, 4.—Hence, P. a.: vărĭans, antis, varied, manifold:

    (terra) fudit aërias volucres variantibus formis,

    Lucr. 5, 822:

    variantis edere formas,

    id. 5, 720:

    astra,

    Manil. 2, 466.

    Lewis & Short latin dictionary > varians

  • 98 vario

    vărĭo, āvi, ātum, 1, v.a. and n. [varius].
    I.
    Act., to diversify, variegate, change (class.).
    A.
    Lit.:

    (principia) omne genus gignunt variantque colores,

    Lucr. 2, 759:

    maculis ortum (sol),

    Verg. G. 1, 441:

    caeruleis corpora guttis,

    Ov. M. 4, 578:

    tempora cani,

    id. ib. 12, 465:

    capillos (gemma),

    id. Am. 1, 2, 41:

    ubi caeruleum variabunt sidera caelum,

    id. F. 3, 449:

    variare virgis et loris,

    to beat of all colors, black and blue, Plaut. Poen. prol. 26:

    putrida pectora palmis,

    Cat. 64, 352:

    vestes picto auro,

    Val. Fl. 3, 11:

    variante se uvā,

    becoming colored, turning, Plin. 17, 22, 35, § 189; for which mid.:

    simulatque uva variari coeperit,

    Col. Arb. 12, 1.—In part. perf.:

    vestis priscis hominum variata figuris,

    variegated, embroidered, Cat. 64, 50:

    pluribus ille (anguis) notis variatam pingitur alvum,

    Luc. 9, 713:

    arcus vix ullā variatus luce colorem,

    id. 4, 79:

    eluere calculos nigros paulum candore variatos,

    Plin. 34, 16, 47, § 157.— Poet.: formas variatus in omnes, changed, metamorphosed, Ov. M. 12, 559.—
    B.
    Trop., to cause to change, make different or various; to alter, change, vary, interchange, cause to alternate, etc.:

    vocem variare et mutare,

    Cic. Or. 18, 59; so,

    aliquid (with mutare),

    Gell. 14, 1, 9:

    orationem variare et distinguere,

    Cic. de Or. 2, 9, 36:

    ergo ille variabit (vocem) et mutabit,

    id. Or. 18, 59:

    voluptatem (with distinguere),

    id. Fin. 1, 11, 38:

    qui variare cupit rem prodigialiter unam,

    Hor. A. P. 29:

    in oratione multa summittere, variare, disponere,

    Quint. 2, 12, 10; cf. id. 2, 13, 8; 11, 3, 152:

    cum timor atque ira in vicem sententias variassent,

    Liv. 2, 57, 2:

    vices,

    Verg. A. 9, 164:

    bellum variante fortunā eventum ferre,

    with varying success, Liv. 23, 5, 8:

    et variebant secundae adversaeque res non fortunam magis quam animos hominum,

    id. 25, 1, 6:

    fremitus variantis multitudinis fuit partim adsensu partim indignatione,

    id. 35, 31, 13:

    ex vernā intemperie variante calores frigoraque,

    id. 22, 2, 10:

    laborem otio, otium labore,

    Plin. Ep. 8, 8, 4:

    variatis hominum sententiis,

    i. e. various, at variance, Cic. Mil. 3, 8:

    quae de Marcelli morte variant auctores,

    report differently, vary, Liv. 27, 27, 12; cf.:

    certe variata memoria actae rei,

    id. 21, 28, 5.— Impers. pass.:

    sitne ea (beata vita) in potestate sapientis, an, etc.... in eo nonnumquam variari inter eos et dubitari videtur,

    Cic. Fin. 5, 5, 12: senatus consuli coeptus;

    ibi cum sententiis variaretur,

    were of different opinions, Liv. 22, 60, 3; cf.:

    variatum deinde proeliis,

    fought with varying success, Vell. 2, 51, 3:

    nisi de familiae condicione variatum esset,

    i. e. differently reported, Suet. Vit. 1.—
    II.
    Neutr., to be diversified, variegated; to change, alter, waver, vary, etc.
    A.
    Lit.:

    prima mihi variat liventibus uva racemis,

    becomes variegated, colored, Prop. 4 (5), 2, 13:

    bacae,

    Col. 12, 52, 9:

    variant ostrea coloribus,

    are different, Plin. 32, 6, 21, § 60:

    universitas (arietum) tergoris maculis,

    Col. 7, 3, 2:

    inter se multum variare figurae Non possunt,

    Lucr. 2, 484; cf. id. 4, 648:

    variantes edere formas,

    id. 5, 722; cf.:

    volucres variantibu' formis,

    id. 5, 825:

    non ita Carpathiae variant Aquilonibus undae,

    fluctuate, Prop. 2, 5, 11.—
    B.
    Trop., to be various or different; to change, vary; absol.:

    variante fortunā,

    Liv. 23, 5, 8:

    inpatiens variantis caeli,

    Plin. 14, 2, 4, § 28:

    sic abeunt redeuntque mei variantque timores,

    Ov. Tr. 2, 153:

    dissidet et variat sententia,

    id. M. 15, 648:

    ita fama variat, ut, etc.,

    Liv. 27, 27, 14. —With abl.:

    haec de tanto viro, quamquam et opinionibus et monumentis litterarum variarent, proponenda erant,

    Liv. 38, 57, 8:

    si (lex) nec causis nec personis variet,

    id. 3, 45, 2.— Impers.:

    ibi si variaret,

    if there were a difference of opinion, Liv. 1, 43, 11; cf.:

    nec variatum comitiis est,

    id. 7, 22, 10.—With adverb. acc.:

    si nunc quoque fortuna aliquid variaverit,

    Liv. 23, 13, 4.—Of differences in the text of an author (late Lat.):

    ipsi codices Graeci variant,

    Aug. in Psa. 118, 7:

    nulla in eo variat codicum auctoritas,

    id. C. Faust. 11, 4.—Hence, P. a.: vărĭans, antis, varied, manifold:

    (terra) fudit aërias volucres variantibus formis,

    Lucr. 5, 822:

    variantis edere formas,

    id. 5, 720:

    astra,

    Manil. 2, 466.

    Lewis & Short latin dictionary > vario

  • 99 voluto

    vŏlūto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. and n. [id.], to roll, turn, twist, or tumble about.
    I.
    Act.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.
    a.
    With acc.:

    amphoras per terram,

    Col. 12, 48, 4:

    pelagus (ventus),

    Luc. 1, 412: pilas e fimo pedibus. i. e. to form by rolling together, Plin. 11, 28, 34, § 98; cf. volvo, I.—With se:

    se in pulvere,

    to roll about, wallow, Plin. 30, 16, 53, § 148.—
    b.
    More freq., mid.:

    ut gallinae possint in pulvere volutari,

    roll themselves, roll, Varr. R. R. 3, 9, 7:

    sus caenoso lacu,

    Col. 7, 10, 6:

    super aureorum acervos... toto corpore volutatus est,

    Suet. Calig. 42 fin.:

    volutati supra jacentia poma (irenacei),

    Plin. 8, 37, 56, § 133; cf.

    in allusion to the lit. signif. of the name Verres: quem (Verrem) in luto volutatum totius corporis vestigiis invenimus,

    Cic. Verr. 2, 4, 24, § 53:

    (animi) corporibus elapsi circum terram ipsam volutantur,

    id. Rep. 6, 26, 29:

    cum tibi pueri ad pedes volutarentur,

    Auct. Her. 4, 24, 33; so in part.:

    genua amplexus genibusque volutans Haerebat,

    Verg. A. 3, 607:

    (amnis) per cava saxa volutans,

    Ov. Am. 3, 6, 45:

    in sacco et cinere volutantes,

    Tert. Apol. 40 fin.
    2.
    In partic., in mal. part., Plin. 35, 11, 40, § 140; Sen. Contr. 1, 2; Petr. 79; Just. 12, 16, 2; Tert. ad Uxor. 9.—
    B.
    Trop., to roll, roll about, roll along, etc.; to roll, wallow.
    1.
    In gen.:

    vocem per ampla atria,

    to roll, spread, Verg. A. 1, 725; so,

    vocem,

    id. ib. 5, 149:

    murmura,

    id. ib. 10, 98: confusa verba. Ov. M. 12, 55.—

    Mid.: cum omnes in omni genere et scelerum et flagitiorum volutentur,

    wallow, Cic. Fam. 9, 3, 1:

    in omni dedecore,

    Auct. Her. 4, 13, 19:

    inter mala plurima,

    Sen. Vit. Beat. 24, 4.—
    2.
    In partic.
    (α).
    To busy, occupy (of the mind):

    animum saepe tacitis cogitationibus,

    Liv. 9, 17, 2:

    in veteribus scriptis studiose et multum volutatum esse,

    Cic. de Or. 3, 10, 39; cf. id. Q. Fr. 2, 13, 4.—
    (β).
    To turn over or revolve in the mind; to consider, weigh, ponder:

    rem in pectore,

    Plaut. Capt. 4, 2, 1:

    gladios in comisationem praeparatos volutabam in animo,

    Liv. 40, 13, 4:

    haec secum volutantem in animo,

    id. 42, 11, 5:

    hoc eum jam pridem volutare in animo,

    id. 28, 18, 11:

    haec in animo voluta,

    Sen. Ep. 24, 15; cf.:

    in pectore volutare,

    Lact. 7, 16, 4:

    ipse quid intra animum volutaverim... omittam referre,

    Tac. A. 4, 40:

    nihil umquam nisi sempiternum et divinum animo volutare,

    Cic. Rep. 1, 17, 28:

    aliud atque aliud consilium animo,

    Curt. 5, 12, 10; Tac. H. 2, 49; Sen. Cons. Marc. 11, 5:

    aliquid mente,

    Lucr. 3, 240:

    tacitus mecum ipse voluto,

    Verg. E. 9, 37:

    inter seque,

    Ov. M. 1, 389:

    multa secum animo volutans,

    Liv. 40, 8, 5:

    haec secum volutans,

    id. 30, 14, 3; 26, 7, 3:

    secum corde,

    Verg. A. 4, 533:

    suo cum corde,

    id. ib. 6, 185:

    aliquid in secreto cum amicis,

    to consider, discuss, Liv. 34, 36, 4:

    consilia de Romano bello,

    id. 34, 60, 2:

    quibus suā sponte volutantibus res inter se repugnantes obtorpuerant animi,

    id. 32, 20, 2.—
    II.
    Neutr., to roll or tumble one's self (very rare):

    leone obvio suppliciter volutante,

    Plin. 8, 16, 21, § 56; so id. 35, 11, 40, § 140 (cf. I. A. 1. b. fin. supra).

    Lewis & Short latin dictionary > voluto

  • 100 admoveo

    ad-moveo, mōvi, mōtum, ēre
    1)
    а) придвигать, пододвигать, двигать, приближать ( machinam C); подносить (aliquid ad nares C; manus ad faciem Pt)
    a. ubera V — подносить сосцы, т. е. кормить грудью
    б) подводить ( exercitum ad urbem L); прикладывать, склонять или настораживать ( aures C); впрягать ( angues curribus O)
    admotus — близкий, смежный
    a. manūs rei alicui (ad aliquam rem) L, C, QC — приняться за что-л., наложить руку на что-л., прикоснуться рукой к чему-л.
    2) (тж. se a. Pt) подходить, приближаться ( jam admovebat rex QC)
    3) приглашать (medicum alicui, aliquem ad convivium Su)
    4) приводить, подводить, подавать ( alicui equum L)
    5) приставлять (scalas moenibus T и scalas ad moenia L; gladium jugulo alicujus Sen)
    6) применять, употреблять (curationem ad aliquem C; remedia Sen)
    7) внушать (metum L; luctūs animo Sen)
    a. orationem animo alicujus C — говорить с кем-л. задушевно, брать за душу
    8) обращать, направлять, устремлять (mentes suas ad alicujus vocem C; preces suppliciter QC и preces alicui Ph; acumen alicui rei H)
    9) уравнивать, сравнивать
    a. murum solo Senсровнять с землёй (т. е. срыть) стены
    10) ускорять, приближать ( diem leti QC)

    Латинско-русский словарь > admoveo

См. также в других словарях:

  • Vocem jucunditatis — Vocem jucunditatis, s.u. Rogate …   Pierer's Universal-Lexikon

  • vocem — (vo sèm ) s. m. Terme de liturgie. Nom qu on donne au 5e dimanche après Pâques, parce que l introït commence par ce mot latin …   Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré

  • Exaudi Vocem Meam - Part 1 — Saltar a navegación, búsqueda Exaudi Vocem Meam Part 1 es el quinto álbum de la banda de Dark Wave francesa Dark Sanctuary, y la primera parte de un disco compuesto lanzado en noviembre del 2005 bajo el sello Wounded Love Records. Su duración… …   Wikipedia Español

  • Exaudi Vocem Meam - Part 2 — Saltar a navegación, búsqueda Exaudi Vocem Meam Part 2 es el sexto álbum, y segunda parte de un trabajo doble, de la banda de Dark Wave francesa Dark Sanctuary. Fue puesto a la venta en noviembre de 2006 bajo el sello discoráfico Wounded Love… …   Wikipedia Español

  • ad vocem — bei dem Worte, z.B. ad vocem Abenteuer bemerkt J. Grimm etc …   Herders Conversations-Lexikon

  • ad vocem — {{/stl 13}}{{stl 7}} w sprawie, o której mowa; co się tyczy, stosownie (zwykle prośba o udzielenie głosu poza kolejnością, by uzupełnić wypowiedź osoby zabierającej głos przed chwilą) : {{/stl 7}}{{stl 10}}Panie dziekanie, ja tylko ad vocem.… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • ad vocem — лат. (ад воцэм) к слову (сказать); по поводу, что касается. Толковый словарь иностранных слов Л. П. Крысина. М: Русский язык, 1998 …   Словарь иностранных слов русского языка

  • Ad vocem — (lat.), bei dem Worte, bei Erwähnung des Gegenstandes, von dem die Rede ist …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Ad vocem — (lat.), »zu dem Worte ...« (ist zu bemerken, dabei fällt mir ein), ähnlich gebraucht wie franz. à propos …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Ad vocem — Ad vōcem (lat.), bei dem Worte (fällt mir ein) …   Kleines Konversations-Lexikon

  • ad vocem —   [lateinisch], zu dem Wort (ist zu bemerken. ..), dazu wäre zu sagen …   Universal-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»