Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

setting

  • 61 circumpositio

    circumpŏsĭtĭo, ōnis, f. [circumpono], a setting or placing around (eccl. Lat.):

    auri,

    Aug. Ep. 199; Ambros. Ep. 38, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > circumpositio

  • 62 citer

    cĭter, tra, trum ( comp. citerior; sup. citimus; most freq. in comp.; in posit. only Cato ap. Prisc. pp. 589 and 999 P.; and Afran. ap. Prisc. p. 607 ib.), adj. [cis].
    I.
    On this side:

    citer agnus (ager) alligatus ad sacra erit, Cato ap. Prisc. pp. 599 and 989 P.: alter ulteriorem Galliam decernit cum Syriā, alter citeriorem,

    Cic. Prov. Cons. 15, 36:

    citerior provincia (i. e. Gallia Cisalpina),

    Caes. B. G. 1, 10:

    in Galliā citeriore,

    id. ib. 1, 24; Hirt. B. G. 8, 23; Suet. Caes. 56:

    citerior Hispania,

    Varr. R. R. 1, 57, 2; Cic. Att. 12, 37, 4; Nep. Cat. 2, 1; Plin. 3, 1, 2, § 6:

    Arabia,

    Plin. 6, 34, 39, § 213:

    Oceanus,

    Flor. 4, 12, 46:

    ripa,

    Vell. 2, 107, 1.—
    II.
    As that which is on this side is nearer to us than its opposite, lying near, near, close to.
    A.
    In space:

    (stella) ultima a caelo, citima terris,

    Cic. Rep. 6, 16, 16; id. Univ. 7 fin.:

    citima Persidis (sc. loca),

    Plin. 6, 34, 39, § 213. —
    2.
    Trop.:

    deduc orationem tuam de caelo ad haec citeriora,

    Cic. Rep. 1, 21, 34:

    quantā animi tranquillitate humana et citeriora considerat,

    id. Tusc. 5, 25, 71:

    ut ad haec citeriora veniam et notiora nobis,

    id. Leg. 3, 2, 4:

    nam citeriora nondum audiebamus,

    id. Fam. 2, 12, 1; Val. Max. 3, 8, 1; 9, 12, 6:

    citerioris vitae minister,

    private, domestic, Amm. 14, 1, 7.—
    B.
    In time (post-Aug.), earlier, sooner:

    Africano consulatus citerior legitimo tempore datus est,

    Val. Max. 8, 15, 1; 6, 3, 11:

    in antiquius citeriusve,

    Vell. 1, 17, 2:

    citeriore die (opp. longiore),

    Dig. 23, 4, 15.—
    C.
    In measure or degree, small, little:

    citerior tamen est poena quam scelus,

    Quint. Decl. 299; Val. Max. 8, 7, ext. 10.— Advv.: comp. cĭtĕrĭus, less:

    citerius debito resistere,

    Sen. Ira, 1, 16, 11; sup. cĭtĭmē, least, acc. to Prisc. p. 1016 P.—
    III.
    Hence,
    A.
    cī̆trā, adv. and prep. with acc., on this side, on the hither or nearer side (opp. to ultra; more freq. than cis, q. v.).
    1.
    Prop.
    (α).
    Adv.:

    (dextera) nec citra mota nec ultra,

    neither this way nor that, Ov. M. 5, 186; cf.:

    ultra citraque pervolare,

    Plin. 10, 23, 31, § 61:

    citra est Oglasa,

    id. 3, 6, 12, § 80; 6, 11, 12, § 30:

    citra fuere margines,

    id. 2, 17, 14, § 73.—
    (β).
    With acc.:

    Germani qui essent citra Rhenum,

    Caes. B. G. 6, 32:

    is locus est citra Leucadem stadia CXX.,

    Cic. Fam. 16, 2; so,

    citra Veliam,

    id. Att. 16, 7, 5:

    citra mare,

    Hor. S. 2, 8, 47:

    mare citra,

    id. ib. 1, 10, 31:

    citra flumen intercepti,

    Liv. 21, 48, 6:

    citra Tauri juga,

    id. 38, 48, 1 al. —

    With verbs of motion: ut exercitum citra flumen Rubiconem educeret,

    Cic. Phil. 6, 3, 5:

    ut omnes citra flumen eliceret,

    Caes. B. G. 6, 8; Liv. 21, 54, 4; Hor. S. 1, 1, 106.—
    2.
    (Acc. to citer, II.) Of that which takes [p. 345] place, or is within a fixed boundary, and yet does not reach that boundary, within, beneath, short of, less than.
    (α).
    Adv.:

    non erit necesse id usque a capite arcessere: saepe etiam citra licet,

    not so far, Cic. Top. 9, 39:

    paucis citra milibus lignatores ei occurrunt,

    Liv. 10, 25, 4:

    citra quam proxime fuerint (defectus lunae),

    Plin. 2, 13, 10, § 86:

    citra exsultare,

    id. 17, 22, 35, § 180: tela citra cadebant (i. e. did not reach the Romans), Tac. H. 3, 23.—
    (β).
    With acc.:

    nec a postremā syllabā citra tertiam,

    before the third syllable, Cic. Or. 18, 58 (cf. Quint. 1, 5, 30: acuta intra numerum trium syllabarum continetur); id. 8, 6, 76:

    cur Veneris stella numquam longius XLVI. portibus ab sole... abscedant, saepe citra eas ad solem reciprocent,

    Plin. 2, 17, 14, § 72; 2, 17, 15, § 77.—
    b.
    Trop.
    (α).
    Adv. of measure:

    neve domi praesume dapes et desine citra Quam capias paulo,

    Ov. A. A. 3, 757; cf.:

    culta citra quam debuit illa,

    id. P. 1, 7, 55.—
    (β).
    With acc.: pronepos ego regis aquarum;

    Nec virtus citra genus est,

    is not behind my family, Ov. M. 10, 607:

    glans cum citra satietatem data est,

    not to satiety, Col. 7, 6, 5; cf. id. 9, 13, 2; so,

    fatigationem,

    Cels. 1, 2; cf. Plin. 19, 8, 54, § 171:

    scelus,

    Ov. Tr. 5, 8, 23:

    citra necem tua constitit ira,

    id. ib. 2, 127:

    usus citra intellectum acrimoniae,

    Plin. 19, 8, 54, § 171. —
    c.
    In time (with acc. rare;

    perh. not anteAug.): citra Kalendas Octobris,

    Col. 2, 8, 3; cf. Gell. 12, 13:

    Trojana tempora,

    Ov. M. 8, 365:

    juventam,

    id. ib. 10, 84:

    temporis finem,

    Dig. 49, 16, 15.—
    3.
    Since the Aug. per. (most freq. in Quint. and Pliny the elder; in the former more than twenty times), in gen. of that which does not belong to, is without, or beyond something, without, aside from, apart from, except, without regard to, setting aside (for the class. sine, praeter; hence the Gloss.: aneu sine, absque, praeter, citra, Gloss. Cyr.; citra dicha, chôris, ektos, Gloss. Phil.); with acc.:

    citra hoc experimentum multa sunt, quae, etc.,

    Col. 2, 2, 20:

    plus usus sine doctrinā, quam citra usum doctrina valet,

    Quint. 12, 6, 4:

    Phidias in ebore longe citra aemulum,

    id. 12, 10, 9:

    vir bonus citra virtutem intellegi non potest,

    id. 12, 2, 1; so,

    accusationem,

    id. 7, 2, 26; 3, 8, 21; 7, 10, 3:

    tranare aquas citra docentem natura ipsa sciunt,

    id. 2, 16, 13:

    citra invidiam,

    Plin. 7, 29, 30, § 108:

    citra ullum aliud incommodum,

    id. 2, 51, 52, § 137:

    citra dolorem,

    id. 12, 17, 40, § 79; Plin. Ep. 2, 1, 4:

    morsum,

    Plin. 8, 38, 57, § 136:

    vulnus,

    id. 20, 21, 84, § 225 al.:

    citra fidem,

    Tac. Agr. 1:

    citra speciem aut delectationem,

    id. G. 16:

    citra Senatūs populique auctoritatem,

    Suet. Caes. 28:

    commoda emeritorum,

    id. Aug. 24:

    spem omnium fortuna cessit,

    Flor. 3, 1, 2:

    etiam citra spectaculorum dies,

    i.e. even out of the time of the established spectacles, Suet. Aug. 43:

    citra magnitudinem prope Ponto similis,

    excepting its size, Mel. 1, 19, 17; Tac. Agr. 10; Quint. 2, 4, 22; so id. 7, 2, 13; Dig. 3, 6, 9: lana tincta fuco citra purpuras placet, Ov. Fragm. ap. Quint. 12, 10, 75.—Citra sometimes follows its case, Hor. S. 1, 1, 107; 1, 10, 31.—
    B.
    cī̆trō, adv. (orig. dat. sing.), always in the connection and position ultro citroque, ultro et citro, ultro ac citro, or without copula ultro citro (not ultroque citroque), hither and thither, this way and that, here and there, to and fro, from both sides, backwards and forwards, reciprocally; Fr. par ci par là, ça et là (in good prose):

    ultro ac citro commeare,

    Varr. R. R. 3, 5, 16:

    sursum deorsum, ultro citro commeantibus,

    Cic. N. D. 2, 23, 84: ultro citroque commeare, Auct. B. Afr. 20; Plin. 2, 38, 38, § 104; * Suet. Calig. 19; Lucr. 4, 32:

    qui ultro citroque navigarent,

    Cic. Verr. 2, 5, 66, § 170:

    cursare ultro et citro,

    id. Rosc. Am. 22, 60 (in Prisc. p. 1011 P., perh. only from memory written ultro citroque):

    bis ultro citroque transcurrerunt,

    Liv. 40, 40, 7 al.:

    cum saepe ultro citroque legati inter eos mitterentur,

    Caes. B. G. 1, 42; id. B. C. 1, 20; Liv. 5, 8, 6:

    multis verbis ultro citroque habitis,

    Cic. Rep. 6, 9, 9; cf. Liv. 9, 45, 2; 7, 9, 2:

    beneficiis ultro citro datis acceptisque,

    Cic. Off. 1, 17, 56:

    ut obsides ultro citroque darentur,

    Liv. 44, 23, 2:

    datā ultro citroque fide,

    id. 29, 23, 5:

    inplicati ultro et citro vel usu diuturno vel etiam officiis,

    Cic. Lael. 22, 85 Klotz N. cr.: alternatis ultro citro aestibus, Sen. Q. N. 4, 2, 29:

    ultro citroque versus,

    Amm. 30, 3, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > citer

  • 63 civile

    1.
    cīvīlis, e, adj. [civis].
    I.
    Of or pertaining to citizens, civil, civic (class. in prose and poetry, and very freq.): sanguine civili rem conflant, by the blood of citizens, * Lucr. 3, 70; Cic. Fam. 15, 15, 1:

    conjuratio,

    id. ib. 5, 12, 2:

    bellum,

    id. Att. 7, 13, 1; id. Imp. Pomp. 10, 28:

    bella,

    Hor. Epod. 16, 1; Luc. 1, 1:

    genus belli,

    Cic. Att. 7, 13, 1; Sall. C. 47, 2; Quint. 12, 1, 16; Flor. 3, 22, 10; 3, 23, 7:

    facinus,

    Cic. Att. 7, 13, 1.—So De Bello Civili, the title of a portion of the Commentaries of Julius Cæsar, Flor. 4, 2, 4:

    discordia,

    Sall. C. 5, 2:

    dissensio,

    id. J. 41 fin.:

    discidii specie,

    Tac. A. 14, 60:

    irae,

    id. ib. 1, 43:

    acies,

    Ov. M. 7, 142:

    arma,

    civil war, Cic. Div. 2, 2, 6; Tac. A. 1, 9:

    aestus,

    Hor. Ep. 2, 2, 47:

    Mars,

    Ov. H. 6, 35:

    busta,

    Prop. 2, 1, 27:

    victoria,

    Nep. Epam. 10, 3; Sall. J. 95, 4; Tac. H. 4, 38 fin.:

    praeda,

    id. ib. 3, 15 et saep.:

    mos consuetudoque,

    Cic. Off. 1, 41,148; cf.

    just before: instituta civilia: conciliatio et societas,

    id. N. D. 2, 31, 78:

    facinus,

    id. Att. 7, 13, 1:

    clamor,

    Liv. 3, 28, 4; cf.

    robur,

    id. 28, 44, 5:

    curae,

    Hor. C. 3, 8, 17:

    quercus = corona civica (v. civicus, I.),

    Verg. A. 6, 772: civilis dies, the civil day ( from midnight to midnight; opp. to the naturalis dies, from the rising to the setting of the sun), Varr. R. R. 1, 28, 1; Plin. 2, 77, 79, § 188; Macr. S. 1, 3:

    amor (opp. to naturalis),

    between citizens, Gell. 12, 1, 23.—
    2.
    Esp.: jus civile.
    a.
    In gen., private rights, the law, as it protects citizens in their status, property, etc.:

    jus civile est aequitas constituta iis, qui ejusdem civitatis sunt, ad res suas obtinendas,

    Cic. Top. 2, 9:

    sit ergo in jure civili finis hic: legitimae atque usitatae in rebus causisque civium aequabilitatis conservatio,

    id. de Or. 1, 42, 188:

    qui jus civile contemnendum putat, is vincula revellit judiciorum, etc.,

    id. Caecin. 25, 70; id. Off. 3, 17, 69; id. Balb. 11, 28; Gai Inst. 1, 1; Just. Inst. 1, 2, 1 sq.;

    opp. jus naturale: quodam tempore homines nondum neque naturali neque civili jure descripto fusi, etc.,

    Cic. Sest. 42, 91.—
    b.
    The body of Roman law relating to private rights, the Civil Law:

    ut si quis dicat jus civile id esse, quod in legibus, senatūs consultis, rebus judicatis, juris peritorum auctoritate, edictis magistratuum, more, aequitate consistat,

    Cic. Top. 5, 28:

    hoc civile (jus) quod dicimus (opp. causa universi juris ac legum),

    id. Leg. 1, 5, 17:

    de jure civili si quis novi quid instituit,

    id. Verr. 2, 1, 42, § 109;

    opp. jus nationum,

    id. Div in Caecil. 5, 18;

    opp. jus praetorium, the precedents of decisions by the prætor: nam quod agas mecum ex jure civili ac praetorio non habes,

    id. Caecin. 12, 34; 2, 4; cf. Dig. 1, 1, 7 pr. and § 1.—
    c.
    In narrower sense, the code of procedure, the forms of process in the Roman law:

    civile jus, repositum in penetralibus pontificum, evulgavit (Licinius),

    Liv. 9, 46, 5 Weissenb. ad loc.:

    jus civile per multa saecula inter sacra caerimoniasque deorum abditum, Cn. Flavius vulgavit,

    Val. Max. 2, 5, 2; cf. Dig. 1, 2, 2, § 5 sqq.; plur.:

    inteream si... novi civilia jura,

    Hor. S. 1, 9, 39.—
    B.
    Relating to public or political life, political, public, state-:

    scientia,

    politics, political science, Cic. Inv. 1, 5, 6; Quint. 2, 15, 33:

    quaestiones,

    id. 2, 15, 36:

    officia,

    id. 2, 15, 36, and 2, 4, 27:

    civilium rerum peritus,

    Tac. H. 2, 5:

    mersor civilibus undis,

    Hor. Ep. 1, 1, 16: vir, a statesman, politikos, Quint. prooem. § 10; 11, 10, 15; 12, 2, 7; 12, 2, 21; 11, 1, 35.—
    2.
    Esp. civil, opp. military (first in Livy):

    is gravis annis non militaribus solum sed civilibus quoque abscesserat muneribus,

    Liv. 9, 3, 5; cf.:

    civilis res haud magnopere obeuntem bella excitabant,

    id. 6, 22, 7.—
    II.
    Trop. (cf. popularis, and the Gr. koinos), demeaning one ' s self as a citizen; hence of distinguished persons, courteous, polite, civil, affable, urbane (so not before the Aug. per.; esp. freq. in Suet.;

    in Quint. only once): quid enim civilius illo?

    Ov. Tr. 4, 4, 13:

    sermo,

    Liv. 6, 40, 15:

    animus,

    id. 45, 32, 5; Tac. A. 1, 72; Suet. Caes. 75; id. Claud. 1; id. Dom. 12; cf. id. Calig. 3; id. Vesp. 12:

    parumque id non civile modo sed humanum etiam visum,

    unbecoming a private citizen, Liv. 5, 23, 5:

    et humano ingressu,

    Quint. 3, 8, 59 Spald.:

    incessu,

    Plin. Pan. 83, 7:

    civile ingenium, mira comitas,

    Tac. A. 1, 33; cf. id. ib. 2, 82: arma, id. H. 4, 3:

    civile rebatur, misceri voluptatibus vulgi,

    id. A. 1, 54; cf. id. ib. 2, 34; 3, 22; Plin. Pan. 78, 4; 87, 1:

    civilis circa amicos,

    Eutr. 7, 13:

    in cunctos,

    id. 10, 16.— Sup., Eutr. 8, 1; Spart. Had. 20, 1.—As subst.: cīvīle, is, n., courtesy:

    si quicquam in vobis non dico civilis sed humani esset,

    Liv. 5, 3, 9.—Hence, adv.: cīvīlĭter.
    1.
    (Acc. to I.) Citizen-like: vivere, Cic. ap. Lact. 3, 14: certare, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 3; Liv. 38, 56, 9; 33, 46, 3; Juv. 5, 112; Gell. praef. § 13.—
    b.
    In judicial language, civilly (opp. criminally):

    agere,

    Dig. 47, 2, 92; 11, 6, 1; 47, 10, 37.—
    2.
    (Acc. to 2.) As becomes a citizen, courteously, kindly, Ov. M. 12, 583; id. Tr. 3, 8, 41; Tac. A. 3, 76; 4, 21; id. H. 2, 91.— Comp.:

    civilius,

    Plin. Pan. 29, 2; App. M. 9, p. 236, 10.— Sup.:

    civilissime,

    Eutr. 7, 8.
    2.
    Cīvīlis, is, m., a proper name, e. g. Julius Civilis, chief of the Batavi, Tac. H. 4, 13 sq.; abl. Civile, id. ib. 4, 35.

    Lewis & Short latin dictionary > civile

  • 64 Civilis

    1.
    cīvīlis, e, adj. [civis].
    I.
    Of or pertaining to citizens, civil, civic (class. in prose and poetry, and very freq.): sanguine civili rem conflant, by the blood of citizens, * Lucr. 3, 70; Cic. Fam. 15, 15, 1:

    conjuratio,

    id. ib. 5, 12, 2:

    bellum,

    id. Att. 7, 13, 1; id. Imp. Pomp. 10, 28:

    bella,

    Hor. Epod. 16, 1; Luc. 1, 1:

    genus belli,

    Cic. Att. 7, 13, 1; Sall. C. 47, 2; Quint. 12, 1, 16; Flor. 3, 22, 10; 3, 23, 7:

    facinus,

    Cic. Att. 7, 13, 1.—So De Bello Civili, the title of a portion of the Commentaries of Julius Cæsar, Flor. 4, 2, 4:

    discordia,

    Sall. C. 5, 2:

    dissensio,

    id. J. 41 fin.:

    discidii specie,

    Tac. A. 14, 60:

    irae,

    id. ib. 1, 43:

    acies,

    Ov. M. 7, 142:

    arma,

    civil war, Cic. Div. 2, 2, 6; Tac. A. 1, 9:

    aestus,

    Hor. Ep. 2, 2, 47:

    Mars,

    Ov. H. 6, 35:

    busta,

    Prop. 2, 1, 27:

    victoria,

    Nep. Epam. 10, 3; Sall. J. 95, 4; Tac. H. 4, 38 fin.:

    praeda,

    id. ib. 3, 15 et saep.:

    mos consuetudoque,

    Cic. Off. 1, 41,148; cf.

    just before: instituta civilia: conciliatio et societas,

    id. N. D. 2, 31, 78:

    facinus,

    id. Att. 7, 13, 1:

    clamor,

    Liv. 3, 28, 4; cf.

    robur,

    id. 28, 44, 5:

    curae,

    Hor. C. 3, 8, 17:

    quercus = corona civica (v. civicus, I.),

    Verg. A. 6, 772: civilis dies, the civil day ( from midnight to midnight; opp. to the naturalis dies, from the rising to the setting of the sun), Varr. R. R. 1, 28, 1; Plin. 2, 77, 79, § 188; Macr. S. 1, 3:

    amor (opp. to naturalis),

    between citizens, Gell. 12, 1, 23.—
    2.
    Esp.: jus civile.
    a.
    In gen., private rights, the law, as it protects citizens in their status, property, etc.:

    jus civile est aequitas constituta iis, qui ejusdem civitatis sunt, ad res suas obtinendas,

    Cic. Top. 2, 9:

    sit ergo in jure civili finis hic: legitimae atque usitatae in rebus causisque civium aequabilitatis conservatio,

    id. de Or. 1, 42, 188:

    qui jus civile contemnendum putat, is vincula revellit judiciorum, etc.,

    id. Caecin. 25, 70; id. Off. 3, 17, 69; id. Balb. 11, 28; Gai Inst. 1, 1; Just. Inst. 1, 2, 1 sq.;

    opp. jus naturale: quodam tempore homines nondum neque naturali neque civili jure descripto fusi, etc.,

    Cic. Sest. 42, 91.—
    b.
    The body of Roman law relating to private rights, the Civil Law:

    ut si quis dicat jus civile id esse, quod in legibus, senatūs consultis, rebus judicatis, juris peritorum auctoritate, edictis magistratuum, more, aequitate consistat,

    Cic. Top. 5, 28:

    hoc civile (jus) quod dicimus (opp. causa universi juris ac legum),

    id. Leg. 1, 5, 17:

    de jure civili si quis novi quid instituit,

    id. Verr. 2, 1, 42, § 109;

    opp. jus nationum,

    id. Div in Caecil. 5, 18;

    opp. jus praetorium, the precedents of decisions by the prætor: nam quod agas mecum ex jure civili ac praetorio non habes,

    id. Caecin. 12, 34; 2, 4; cf. Dig. 1, 1, 7 pr. and § 1.—
    c.
    In narrower sense, the code of procedure, the forms of process in the Roman law:

    civile jus, repositum in penetralibus pontificum, evulgavit (Licinius),

    Liv. 9, 46, 5 Weissenb. ad loc.:

    jus civile per multa saecula inter sacra caerimoniasque deorum abditum, Cn. Flavius vulgavit,

    Val. Max. 2, 5, 2; cf. Dig. 1, 2, 2, § 5 sqq.; plur.:

    inteream si... novi civilia jura,

    Hor. S. 1, 9, 39.—
    B.
    Relating to public or political life, political, public, state-:

    scientia,

    politics, political science, Cic. Inv. 1, 5, 6; Quint. 2, 15, 33:

    quaestiones,

    id. 2, 15, 36:

    officia,

    id. 2, 15, 36, and 2, 4, 27:

    civilium rerum peritus,

    Tac. H. 2, 5:

    mersor civilibus undis,

    Hor. Ep. 1, 1, 16: vir, a statesman, politikos, Quint. prooem. § 10; 11, 10, 15; 12, 2, 7; 12, 2, 21; 11, 1, 35.—
    2.
    Esp. civil, opp. military (first in Livy):

    is gravis annis non militaribus solum sed civilibus quoque abscesserat muneribus,

    Liv. 9, 3, 5; cf.:

    civilis res haud magnopere obeuntem bella excitabant,

    id. 6, 22, 7.—
    II.
    Trop. (cf. popularis, and the Gr. koinos), demeaning one ' s self as a citizen; hence of distinguished persons, courteous, polite, civil, affable, urbane (so not before the Aug. per.; esp. freq. in Suet.;

    in Quint. only once): quid enim civilius illo?

    Ov. Tr. 4, 4, 13:

    sermo,

    Liv. 6, 40, 15:

    animus,

    id. 45, 32, 5; Tac. A. 1, 72; Suet. Caes. 75; id. Claud. 1; id. Dom. 12; cf. id. Calig. 3; id. Vesp. 12:

    parumque id non civile modo sed humanum etiam visum,

    unbecoming a private citizen, Liv. 5, 23, 5:

    et humano ingressu,

    Quint. 3, 8, 59 Spald.:

    incessu,

    Plin. Pan. 83, 7:

    civile ingenium, mira comitas,

    Tac. A. 1, 33; cf. id. ib. 2, 82: arma, id. H. 4, 3:

    civile rebatur, misceri voluptatibus vulgi,

    id. A. 1, 54; cf. id. ib. 2, 34; 3, 22; Plin. Pan. 78, 4; 87, 1:

    civilis circa amicos,

    Eutr. 7, 13:

    in cunctos,

    id. 10, 16.— Sup., Eutr. 8, 1; Spart. Had. 20, 1.—As subst.: cīvīle, is, n., courtesy:

    si quicquam in vobis non dico civilis sed humani esset,

    Liv. 5, 3, 9.—Hence, adv.: cīvīlĭter.
    1.
    (Acc. to I.) Citizen-like: vivere, Cic. ap. Lact. 3, 14: certare, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 3; Liv. 38, 56, 9; 33, 46, 3; Juv. 5, 112; Gell. praef. § 13.—
    b.
    In judicial language, civilly (opp. criminally):

    agere,

    Dig. 47, 2, 92; 11, 6, 1; 47, 10, 37.—
    2.
    (Acc. to 2.) As becomes a citizen, courteously, kindly, Ov. M. 12, 583; id. Tr. 3, 8, 41; Tac. A. 3, 76; 4, 21; id. H. 2, 91.— Comp.:

    civilius,

    Plin. Pan. 29, 2; App. M. 9, p. 236, 10.— Sup.:

    civilissime,

    Eutr. 7, 8.
    2.
    Cīvīlis, is, m., a proper name, e. g. Julius Civilis, chief of the Batavi, Tac. H. 4, 13 sq.; abl. Civile, id. ib. 4, 35.

    Lewis & Short latin dictionary > Civilis

  • 65 civilis

    1.
    cīvīlis, e, adj. [civis].
    I.
    Of or pertaining to citizens, civil, civic (class. in prose and poetry, and very freq.): sanguine civili rem conflant, by the blood of citizens, * Lucr. 3, 70; Cic. Fam. 15, 15, 1:

    conjuratio,

    id. ib. 5, 12, 2:

    bellum,

    id. Att. 7, 13, 1; id. Imp. Pomp. 10, 28:

    bella,

    Hor. Epod. 16, 1; Luc. 1, 1:

    genus belli,

    Cic. Att. 7, 13, 1; Sall. C. 47, 2; Quint. 12, 1, 16; Flor. 3, 22, 10; 3, 23, 7:

    facinus,

    Cic. Att. 7, 13, 1.—So De Bello Civili, the title of a portion of the Commentaries of Julius Cæsar, Flor. 4, 2, 4:

    discordia,

    Sall. C. 5, 2:

    dissensio,

    id. J. 41 fin.:

    discidii specie,

    Tac. A. 14, 60:

    irae,

    id. ib. 1, 43:

    acies,

    Ov. M. 7, 142:

    arma,

    civil war, Cic. Div. 2, 2, 6; Tac. A. 1, 9:

    aestus,

    Hor. Ep. 2, 2, 47:

    Mars,

    Ov. H. 6, 35:

    busta,

    Prop. 2, 1, 27:

    victoria,

    Nep. Epam. 10, 3; Sall. J. 95, 4; Tac. H. 4, 38 fin.:

    praeda,

    id. ib. 3, 15 et saep.:

    mos consuetudoque,

    Cic. Off. 1, 41,148; cf.

    just before: instituta civilia: conciliatio et societas,

    id. N. D. 2, 31, 78:

    facinus,

    id. Att. 7, 13, 1:

    clamor,

    Liv. 3, 28, 4; cf.

    robur,

    id. 28, 44, 5:

    curae,

    Hor. C. 3, 8, 17:

    quercus = corona civica (v. civicus, I.),

    Verg. A. 6, 772: civilis dies, the civil day ( from midnight to midnight; opp. to the naturalis dies, from the rising to the setting of the sun), Varr. R. R. 1, 28, 1; Plin. 2, 77, 79, § 188; Macr. S. 1, 3:

    amor (opp. to naturalis),

    between citizens, Gell. 12, 1, 23.—
    2.
    Esp.: jus civile.
    a.
    In gen., private rights, the law, as it protects citizens in their status, property, etc.:

    jus civile est aequitas constituta iis, qui ejusdem civitatis sunt, ad res suas obtinendas,

    Cic. Top. 2, 9:

    sit ergo in jure civili finis hic: legitimae atque usitatae in rebus causisque civium aequabilitatis conservatio,

    id. de Or. 1, 42, 188:

    qui jus civile contemnendum putat, is vincula revellit judiciorum, etc.,

    id. Caecin. 25, 70; id. Off. 3, 17, 69; id. Balb. 11, 28; Gai Inst. 1, 1; Just. Inst. 1, 2, 1 sq.;

    opp. jus naturale: quodam tempore homines nondum neque naturali neque civili jure descripto fusi, etc.,

    Cic. Sest. 42, 91.—
    b.
    The body of Roman law relating to private rights, the Civil Law:

    ut si quis dicat jus civile id esse, quod in legibus, senatūs consultis, rebus judicatis, juris peritorum auctoritate, edictis magistratuum, more, aequitate consistat,

    Cic. Top. 5, 28:

    hoc civile (jus) quod dicimus (opp. causa universi juris ac legum),

    id. Leg. 1, 5, 17:

    de jure civili si quis novi quid instituit,

    id. Verr. 2, 1, 42, § 109;

    opp. jus nationum,

    id. Div in Caecil. 5, 18;

    opp. jus praetorium, the precedents of decisions by the prætor: nam quod agas mecum ex jure civili ac praetorio non habes,

    id. Caecin. 12, 34; 2, 4; cf. Dig. 1, 1, 7 pr. and § 1.—
    c.
    In narrower sense, the code of procedure, the forms of process in the Roman law:

    civile jus, repositum in penetralibus pontificum, evulgavit (Licinius),

    Liv. 9, 46, 5 Weissenb. ad loc.:

    jus civile per multa saecula inter sacra caerimoniasque deorum abditum, Cn. Flavius vulgavit,

    Val. Max. 2, 5, 2; cf. Dig. 1, 2, 2, § 5 sqq.; plur.:

    inteream si... novi civilia jura,

    Hor. S. 1, 9, 39.—
    B.
    Relating to public or political life, political, public, state-:

    scientia,

    politics, political science, Cic. Inv. 1, 5, 6; Quint. 2, 15, 33:

    quaestiones,

    id. 2, 15, 36:

    officia,

    id. 2, 15, 36, and 2, 4, 27:

    civilium rerum peritus,

    Tac. H. 2, 5:

    mersor civilibus undis,

    Hor. Ep. 1, 1, 16: vir, a statesman, politikos, Quint. prooem. § 10; 11, 10, 15; 12, 2, 7; 12, 2, 21; 11, 1, 35.—
    2.
    Esp. civil, opp. military (first in Livy):

    is gravis annis non militaribus solum sed civilibus quoque abscesserat muneribus,

    Liv. 9, 3, 5; cf.:

    civilis res haud magnopere obeuntem bella excitabant,

    id. 6, 22, 7.—
    II.
    Trop. (cf. popularis, and the Gr. koinos), demeaning one ' s self as a citizen; hence of distinguished persons, courteous, polite, civil, affable, urbane (so not before the Aug. per.; esp. freq. in Suet.;

    in Quint. only once): quid enim civilius illo?

    Ov. Tr. 4, 4, 13:

    sermo,

    Liv. 6, 40, 15:

    animus,

    id. 45, 32, 5; Tac. A. 1, 72; Suet. Caes. 75; id. Claud. 1; id. Dom. 12; cf. id. Calig. 3; id. Vesp. 12:

    parumque id non civile modo sed humanum etiam visum,

    unbecoming a private citizen, Liv. 5, 23, 5:

    et humano ingressu,

    Quint. 3, 8, 59 Spald.:

    incessu,

    Plin. Pan. 83, 7:

    civile ingenium, mira comitas,

    Tac. A. 1, 33; cf. id. ib. 2, 82: arma, id. H. 4, 3:

    civile rebatur, misceri voluptatibus vulgi,

    id. A. 1, 54; cf. id. ib. 2, 34; 3, 22; Plin. Pan. 78, 4; 87, 1:

    civilis circa amicos,

    Eutr. 7, 13:

    in cunctos,

    id. 10, 16.— Sup., Eutr. 8, 1; Spart. Had. 20, 1.—As subst.: cīvīle, is, n., courtesy:

    si quicquam in vobis non dico civilis sed humani esset,

    Liv. 5, 3, 9.—Hence, adv.: cīvīlĭter.
    1.
    (Acc. to I.) Citizen-like: vivere, Cic. ap. Lact. 3, 14: certare, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 3; Liv. 38, 56, 9; 33, 46, 3; Juv. 5, 112; Gell. praef. § 13.—
    b.
    In judicial language, civilly (opp. criminally):

    agere,

    Dig. 47, 2, 92; 11, 6, 1; 47, 10, 37.—
    2.
    (Acc. to 2.) As becomes a citizen, courteously, kindly, Ov. M. 12, 583; id. Tr. 3, 8, 41; Tac. A. 3, 76; 4, 21; id. H. 2, 91.— Comp.:

    civilius,

    Plin. Pan. 29, 2; App. M. 9, p. 236, 10.— Sup.:

    civilissime,

    Eutr. 7, 8.
    2.
    Cīvīlis, is, m., a proper name, e. g. Julius Civilis, chief of the Batavi, Tac. H. 4, 13 sq.; abl. Civile, id. ib. 4, 35.

    Lewis & Short latin dictionary > civilis

  • 66 collocatio

    collŏcātĭo ( conl-), ōnis, f. [colloco], a putting together, arrangement, a setting up, erecting, placing, collocation (except in rhet. use, very rare).
    I.
    In gen.:

    siderum,

    Cic. Univ. 9, 26:

    moenium,

    Vitr. 5, 3. —
    B.
    Esp. in speech:

    verborum,

    Cic. de Or. 3, 43, 171; 2, 13, 54; id. Or. 25, 83; 70, 232; Quint. 1, 10, 22; cf. id. 8, prooem. § 6; 8, 3, 41; 9, 4, 58;

    9, 4, 89: argumentorum,

    Cic. de Or. 2, 42, 181:

    rerum,

    Quint. 3, 3, 8. —
    II.
    Esp.: filiae, an endowing, giving in marriage (v. colloco, I. B.), Cic. Clu. 66, 190.

    Lewis & Short latin dictionary > collocatio

  • 67 commissio

    commissĭo, ōnis, f. [committo].
    I.
    (Acc. to committo, I. B.) Lit., a setting or bringing together in contest; hence, the beginning of a contest (in the public games, etc.):

    tecum ago, ut jam ab ipsā commissione ad me... persequare, etc.,

    Cic. Att. 15, 26, 1; 16, 5, 1:

    ludorum,

    Suet. Aug. 43; id. Galb. 6; Plin. Ep. 7, 24, 6; id. Pan. 54, 1; Macr. S. 2, 7.—
    B.
    Meton., a speech at the opening of the games; hence, a prize declamation, ostentatious speech, agônisma, Calig. ap. Suet. Calig. 53; Suet. Aug. 89; v. Casaub. in h. ll.—
    II.
    (Acc. to committo, II. B. 4.) A perpetration, commission:

    piaculi,

    Arn. 4, p. 148.

    Lewis & Short latin dictionary > commissio

  • 68 conlocatio

    collŏcātĭo ( conl-), ōnis, f. [colloco], a putting together, arrangement, a setting up, erecting, placing, collocation (except in rhet. use, very rare).
    I.
    In gen.:

    siderum,

    Cic. Univ. 9, 26:

    moenium,

    Vitr. 5, 3. —
    B.
    Esp. in speech:

    verborum,

    Cic. de Or. 3, 43, 171; 2, 13, 54; id. Or. 25, 83; 70, 232; Quint. 1, 10, 22; cf. id. 8, prooem. § 6; 8, 3, 41; 9, 4, 58;

    9, 4, 89: argumentorum,

    Cic. de Or. 2, 42, 181:

    rerum,

    Quint. 3, 3, 8. —
    II.
    Esp.: filiae, an endowing, giving in marriage (v. colloco, I. B.), Cic. Clu. 66, 190.

    Lewis & Short latin dictionary > conlocatio

  • 69 contrafactio

    contrā-factĭo, ōnis, f., a setting in opposition, contrast (late Lat. and rare), Cassiod. Complex. Apoc. 3.

    Lewis & Short latin dictionary > contrafactio

  • 70 cubile

    cŭbīle, is, n. [cubo], a place of rest, a couch, bed.
    I.
    Lit.
    1.
    Of men, Lucr. 5, 814; 5, 985; Cic. Tusc. 5, 32, 90; 2, 17, 39; Liv. 30, 5, 10; Hor. S. 1, 3, 100; Curt. 5, 2, 15:

    salutatorium,

    an audience - chamber, Plin. 15, 11, 10, § 38.—
    b.
    In partic., a marriage-bed, Poët. ap. Cic. Fam. 9, 22, 1; Cat. 61, 183; Verg. A. 3, 324; Ov. M. 2, 592; 10, 635 et saep.—
    2.
    Of animals, the nest, lair, hole, kennel, etc.;

    of the mouse: mus pusillus... aetatem uni cubili numquam committit suam,

    Plaut. Truc. 4, 4, 16.—Of dogs, Varr. R. R. 2, 9, 12 sq.; Phaedr. 1, 19, 9.—Of wild beasts, Cic. N. D. 2, 49, 126.—

    Of the elk,

    Caes. B. G. 6, 27.—Of the mole, Verg. G. 1, 183.—Of bees, Verg. G. 4, 243.—

    Of serpents, etc.,

    Curt. 9, 3, 8 al. —
    3.
    Poet., the couch of the setting sun:

    ad ortus Solis ab Hesperio cubili,

    Hor. C. 4, 15, 16; cf.:

    cubile noctis,

    Sen. Herc. Oet. 1140.—
    B.
    Transf., in arch., the joint or bed of a stone, beam, etc., Vitr. 2, 8; 4, 2; Plin. 36, 14, 21, § 96; cf. cubiculum, II. B.—
    II.
    Trop.: avaritiae non jam vestigia, sed ipsa cubilia videre, the very den or lair, Cic. Verr. 2, 2, 77, § 190; cf. id. Clu. 30, 82:

    quas (stragis) nos non vestigiis odorantes ingressus tuos, sed totis volutationibus corporis et cubilibus persecuti sumus,

    id. Pis. 34, 83 al.

    Lewis & Short latin dictionary > cubile

  • 71 destinatio

    dēstĭnātĭo, ōnis, f. [destino], a setting fast, establishing; a resolution, determination, purpose, design (perh. not ante-Aug.):

    depascitur segetes destinatione ante determinata in diem,

    Plin. 8, 25, 39, § 95:

    porticum ex destinatione M. Agrippae a sorore ejus inchoatam peregit,

    id. 3, 2, 3, § 17; cf. Tac. H. 1, 77:

    nulli' placere partium destinatio,

    Liv. 32, 35 fin.: consulum, i. e. the election (opp. renuntiatione), Plin. Pan. 77, 1; cf. Tac. H. 2, 79; Plin. Pan. 95, 2:

    mortis,

    Plin. 36, 14, 21, § 96:

    exspirandi,

    id. 7, 45, 46, § 149:

    quietis,

    Stat. S. 3 praef.:

    aeternitatis,

    Plin. 36, 15, 24, § 114 et saep.;

    certus destinationis, ne, etc.,

    resolute, Tac. A. 12, 32.—
    II.
    Esp. obstinacy, Amm. 15, 10, 10 al.

    Lewis & Short latin dictionary > destinatio

  • 72 devexum

    dēvexus, a, um, adj. [deveho], of places, inclining downwards, sloping, shelving, steep (class.—for syn. v. declivis).
    I.
    Lit.:

    lucus Vestae, qui a Palatii radice in novam viam devexus est,

    Cic. Div. 1, 45; cf. Liv. 44, 35:

    mundus in Austros,

    Verg. G. 1, 241; and:

    devexus in planum,

    Plin. Pan. 7, 1, 1: ut de locis superioribus haec declivia et devexa cernebantur, * Caes. B. G. 7, 88:

    arva,

    Ov. M. 8, 330:

    margo (lacus),

    id. ib. 9, 334 (with acclivus):

    Orion,

    i. e. towards his setting, Hor. Od. 1, 28, 21; cf.: sol paulum a meridie, Cic. Fragm. ap. Macr. S. 6, 4;

    and dies devexior,

    Claud. Cons. Mall. Theod. 57:

    globus devexior,

    Mart. Cap. 6, § 593.—Hence, subst.: dēvexum, i, n., an inclined surface, a slope:

    aqua in devexo fluit, in plano continetur et stagnat,

    Sen. Q. N. 3, 3.—
    II.
    Transf., inclining, declining:

    aetas jam a diuturnis laboribus devexa ad otium,

    Cic. Att. 9, 10, 3:

    aetas,

    Sen. Ep. 12:

    devexa et molliter desinens compositio,

    id. ib. 114, 15.— Absol.:

    per devexum ire,

    i. e. easily, Sen. Vit. Beat. 25 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > devexum

  • 73 devexus

    dēvexus, a, um, adj. [deveho], of places, inclining downwards, sloping, shelving, steep (class.—for syn. v. declivis).
    I.
    Lit.:

    lucus Vestae, qui a Palatii radice in novam viam devexus est,

    Cic. Div. 1, 45; cf. Liv. 44, 35:

    mundus in Austros,

    Verg. G. 1, 241; and:

    devexus in planum,

    Plin. Pan. 7, 1, 1: ut de locis superioribus haec declivia et devexa cernebantur, * Caes. B. G. 7, 88:

    arva,

    Ov. M. 8, 330:

    margo (lacus),

    id. ib. 9, 334 (with acclivus):

    Orion,

    i. e. towards his setting, Hor. Od. 1, 28, 21; cf.: sol paulum a meridie, Cic. Fragm. ap. Macr. S. 6, 4;

    and dies devexior,

    Claud. Cons. Mall. Theod. 57:

    globus devexior,

    Mart. Cap. 6, § 593.—Hence, subst.: dēvexum, i, n., an inclined surface, a slope:

    aqua in devexo fluit, in plano continetur et stagnat,

    Sen. Q. N. 3, 3.—
    II.
    Transf., inclining, declining:

    aetas jam a diuturnis laboribus devexa ad otium,

    Cic. Att. 9, 10, 3:

    aetas,

    Sen. Ep. 12:

    devexa et molliter desinens compositio,

    id. ib. 114, 15.— Absol.:

    per devexum ire,

    i. e. easily, Sen. Vit. Beat. 25 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > devexus

  • 74 distinctio

    distinctĭo, ōnis, f. [distinguo].
    I.
    (Acc. to distinguo, I. B.)
    A.
    In gen.
    1.
    Subject., a distinguishing, discriminating, a distinction:

    harum rerum facilis est et expedita distinctio,

    Cic. Fin. 1, 10, 33; so,

    facilis ingenui et illiberalis jocis,

    id. Off. 1, 29 fin.:

    justorum injustorumque (lex),

    id. Leg. 2, 5 fin.:

    veri a falso,

    id. Fin. 1, 19 fin.:

    quaestionum,

    Quint. 4, 5, 6 et saep.—
    2.
    Object., a difference, distinction:

    causarum distinctio ac dissimilitudo,

    Cic. Fat. 19; so,

    volucrum,

    Plin. 10, 11, 13, § 29:

    quae distinctio sit inter ea, quae gignantur, et ea, quae sint semper eadem,

    Cic. Univ. 8:

    nulla in visis distinctio,

    id. Ac. 2, 15 fin.; Dig. 47, 2, 44.—Pregn.:

    lunae siderumque omnium distinctio, varietas, pulchritudo, ordo,

    i. e. the differences in their appearance and motions, Cic. N. D. 2, 5, 15.—
    B.
    In rhet. and gram.
    1.
    A separation, division, in discourse;

    and concr.,

    a mark of separation, sign of interpunction, Cic. de Or. 3, 48, 186; Quint. 1, 5, 27; Diom. p. 432 P.—
    2.
    A figure of speech, separation, distinction, Cic. de Or. 3, 54, 206; Quint. 9, 3, 65; esp. the contrast of opposing ideas, id. 9, 3, 82; the parting of opposing voices or votes, Plin. Ep. 8, 14, 6. —
    II.
    (Acc. to distinguo, II.) A setting off, garnishing; an ornament:

    distinctio honosque civitatis,

    Plin. 28, 3, 3, § 13.

    Lewis & Short latin dictionary > distinctio

  • 75 erectio

    ērectĭo, ōnis, f. [erigo], a setting up, erecting:

    tignorum,

    Vitr. 10, 5 fin.; 8 praef.; Vulg. Num. 10, 21.—
    II.
    Trop., pride, insolence, Vulg. Job, 22, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > erectio

  • 76 excidium

    1.
    excĭdĭum (sometimes written exscidium, as if from exscindo), ii, n. [usually referred to ex-cīdo], overthrow, demolition, subversion, ruin (especially of cities, buildings, etc.), destruction (not freq. till the Aug. per.;

    not in Caes. and Cic.): urbis,

    Liv. 27, 39 fin.; Tac. H. 1, 80; 3, 76; Verg. A. 5, 626.—In plur.:

    petit urbem excidiis,

    Verg. G. 2, 505; id. A. 2, 643; 10, 46; Liv. 9, 45; 29, 1 al.:

    castellorum,

    Tac. H. 4, 15:

    arcium,

    Verg. A. 12, 655:

    Libyae,

    id. ib. 1, 22:

    gentium,

    Vell. 2, 98, 2; Tac. H. 5, 25; cf.

    Cretensium,

    Sall. H. Fragm. p. 290 ed. Gerl.:

    legionum,

    Tac. H. 4, 61:

    meorum,

    Verg. A. 8, 386 et saep.
    2.
    excĭdĭum, ii, n. [excĭdo], a going down, setting:

    solis,

    Prud. Apoth. 694.

    Lewis & Short latin dictionary > excidium

  • 77 exercitatio

    exercĭtātĭo, ōnis, f. [exercito].
    I.
    A moving, agitating, setting in motion:

    per aëris exercitationem (aqua) percolata tempestatibus liquescendo pervenit ad terram,

    Vitr. 8, 2, 1.—
    II.
    Exercise, practice:

    corpora nostra motu atque exercitatione recalescunt,

    Cic. N. D. 2, 10, 26:

    ut exercitatione ludoque campestri tunicati uteremur,

    id. Cael. 5, 11; cf.:

    juventutis in gymnasiis,

    id. Rep. 4, 4:

    esse incredibili virtute atque exercitatione in armis,

    Caes. B. G. 1, 39; cf.:

    superiorum pugnarum,

    id. ib. 3, 19, 3: usu forensi atque exercitatione tiro, Cic. Div. ap. Caecil. 15, 47; cf.:

    juris civilis,

    id. de Or. 1, 57, 243:

    ususque dicendi,

    id. Cael. 22, 54:

    dicendi,

    id. Brut. 97, 331; id. Off. 1, 1, 1; Quint. 2, 12, 11; 2, 17, 12:

    linguae,

    Cic. de Or. 3, 24, 94; cf.: vir egregia exercitatione in dialecticis, id. Fin. 3, 12, 41;

    and, rhetoricae,

    id. N. D. 2, 67, 168:

    magnum opus est, egetque exercitatione non parva,

    id. Lael. 5, 17:

    hic exercitationem virtutis perdidit,

    id. Mil. 13, 35;

    Crotoniensibus nulla virtutis exercitatio fuit,

    Just. 20, 4, 1:

    artes exercitationesque virtutum,

    Cic. de Sen. 3, 9:

    ingenii,

    id. ib. 11, 38:

    corporalis,

    Vulg. 1 Tim. 4, 8 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > exercitatio

  • 78 exitus

    1.
    exĭtus, a, um, Part., from exeo, II.
    2.
    exĭtus, ūs, m. [exeo], a going out or forth, egress, departure (class., esp. in the trop. signif.).
    I.
    Lit.:

    reditum mihi gloriosum injuria tua dedit, non exitum calamitosum,

    Cic. Par. 4, 29:

    omni exitu et pabulatione interclusi,

    Caes. B. G. 7, 44 fin.:

    exitum sibi parere,

    id. B. C. 3, 69, 3.—In plur.:

    singulorum hominum occultos exitus asservare,

    Caes. B. C. 1, 21, 4; 1, 25, 4. —Of things:

    introitusque elementis redditus exstat,

    Lucr. 6, 494:

    exitus ut classi felix faustusque daretur,

    a setting sail, departure, id. 1, 100:

    amnis,

    a flowing out, discharge, id. 6, 727: animaï (i. e. venti), a bursting or rushing out, id. 6, 586; cf. Quint. 1, 11, 7.—
    B.
    Transf., concr., way of egress, outlet, passage:

    exitum non habent, ac pervium non est,

    Varr. L. L. 5, § 145 Müll.:

    cum angusto portarum exitu se ipsi premerent,

    Caes. B. G. 7, 28, 3:

    in exitu paludis,

    mouth, Plin. 2, 103, 106, § 226:

    cibi,

    vent, id. 11, 34, 40, § 116 et saep.:

    si de multis nullus placet exitus,

    Juv. 6, 33.—In plur.:

    insula undique exitus maritimos habet,

    Cic. Verr. 2, 2, 75, § 185:

    septem exitus e domo fecerat,

    Liv. 39, 51, 5; Col. 6, 30, 8:

    alvorum,

    Plin. 21, 14, 48, § 82 et saep.
    II.
    Trop.
    A.
    A way out, an end, close, conclusion, termination (syn.: eventus, eventum).
    1.
    In gen.:

    hujus orationis difficilius est exitum quam principium invenire,

    end, close, Cic. de Imp. Pomp. 1, 3; cf.: quemadmodum expediam exitum hujus institutae orationis, non reperio, id. Fam. 3, 12, 2:

    exitus fuit orationis,

    Caes. B. G. 4, 8, 1:

    ut tragici poëtae, cum explicare argumenti exitum non potestis, confugitis ad deum,

    Cic. N. D. 1, 20, 53:

    adducta ad exitum quaestio est,

    id. Tusc. 5, 6, 15; cf.:

    ad exitum pervenire,

    id. Fam. 10, 22, 2; id. Or. 33, 116:

    ita magnarum initia rerum celerem et facilem exitum habuerunt,

    Caes. B. C. 3, 22 fin.:

    verba quae casus habent in exitu similes,

    at the end, Cic. Or. 49, 164; cf.

    in the foll.: fugam quaerebamus omnes, quae ipsa exitum non habebat,

    end, aim, id. Phil. 5, 16, 42:

    hinc omne principium, huc refer exitum,

    Hor. C. 3, 6, 6 et saep.:

    in exitu est meus consulatus,

    Cic. Mur. 37, 80; cf.: in exitu jam annus erat Liv. 35, 10, 1:

    superioris anni,

    id. 30, 26, 2:

    veris,

    Plin. 17, 22, 35, § 170:

    oppugnationis,

    Caes. B. C. 3, 9, 8:

    mimi, fabulae,

    the catastrophe, conclusion, Cic. Cael. 27, 65:

    vitae,

    end of life, latter end, Nep. Eum. 13; cf.:

    vitae mortisque,

    Vell. 2, 7, 1.—In plur.:

    tristes exitus habuit consulatus,

    Cic. Brut. 34, 128: eae causae sunt plenissimae, quae plurimos exitus dant ad ejusmodi degressionem, outlets, i. e. opportunities, id. de Or. 2, 77, 312: habent exitus aut in a aut in e, etc., Varr. L. L. 10, § 62 Müll.—
    2.
    In partic., end of life, end, death:

    natura ad humanum exitum (Romulum) abripuit,

    Cic. Rep. 1, 16 fin.:

    duravere usque ad Sejani exitum,

    Plin. 8, 58, 74, § 197; Amm. 14, 11:

    exitus in dubio est,

    Ov. M. 12, 522:

    Thrasymachi,

    Juv. 7, 204:

    saevus et illum exitus eripuit,

    id. 10, 127; 271.—In plur.:

    nonnumquam bonos exitus habent boni,

    Cic. N. D. 3, 37, 89:

    non igitur fatales exitus habuerunt,

    id. Div. 2, 9, 24.—
    3.
    A means, method, way, device, solution of a difficulty:

    cum autem exitus ab utroque datur conturbato errantique regi,

    Cic. Fin. 5, 22, 63:

    non solum viam quaestus invenerunt, verum etiam exitum ac rationem defensionis,

    id. Verr. 2, 3, 82, § 190:

    jam nullum fortunis communibus exitum reperietis,

    id. Dom. 47, 123.—
    B.
    Issue, result, event, i. q. eventus:

    si mihi alterutrum de eventu atque exitu rerum promittendum est,

    Cic. Fam. 6, 1, 5:

    in unum exitum spectare,

    id. de Or. 1, 20, 92:

    videtur ad exitum venisse quaestio,

    id. Tusc. 5, 7, 18; id. Fin. 2, 1, 3:

    neque exitum legis esse in meretrice publicanda,

    i. e. the law would be without proper effect, id. Inv. 2, 40, 118, v. the context:

    de exitu rerum sentire,

    Caes. B. G. 7, 52 fin.:

    incerto etiam nunc exitu victoriae,

    id. ib. 7, 62, 6:

    de exitu fortunarum suarum consultabant,

    id. ib. 7, 77, 1; cf. id. ib. 3, 8, 3; and:

    prudens futuri temporis exitum Caliginosa nocte premit deus,

    events, Hor. C. 3, 29, 29: ut quae rei publicae polliceremur, exitu praestaremus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 8, 3:

    exitum rei imponere,

    Liv. 37, 19, 1:

    quaestiones ad exitum perductae,

    id. 40, 19, 10:

    ad exitum spei pervenire,

    accomplishment, id. 5, 12, 4; so,

    serae exitum spei exspectare,

    id. 5, 6, 2:

    sine exitu esse,

    without result, id. 32, 40, 3.—In plur.:

    fortasse haec omnia meliores habebunt exitus,

    Cic. Fam. 2, 16, 6:

    quae (responsa haruspicum) aut nullos habuerint exitus aut contrarios,

    id. Div. 2, 24, 52:

    Liber vota bonos ducit ad exitus,

    Hor. C. 4, 8, 34; cf.:

    (fortuna) Belli secundos reddidit exitus,

    id. ib. 4, 14, 38.—Prov.:

    exitus acta probat,

    the event justifies the deed, Ov. H. 2, 85.

    Lewis & Short latin dictionary > exitus

  • 79 expositio

    expŏsĭtĭo, ōnis, f. [expono].
    I.
    An exposing of an infant (post-class.), Justin. 1, 4, 9; 1, 5, 4.—
    II.
    Of speech.
    A.
    A setting [p. 698] forth, exposition, an exhibiting, showing; a narration: cursum contentiones magis requirunt;

    expositiones rerum tarditatem,

    Cic. Or. 63, 212; Auct. Her. 1, 10, 17; 1, 3, 4; 2, 2, 3; Cic. de Or. 3, 53, 203; Quint. 4, 1, 35; 4, 2, 2 et saep.—
    B.
    A definition, explanation:

    duplices summi boni,

    Cic. Fin. 5, 8, 21 (cf. exponere, id. ib. § 22 Madv.; and 5, 5, 14, p. 635).

    Lewis & Short latin dictionary > expositio

  • 80 exscidium

    1.
    excĭdĭum (sometimes written exscidium, as if from exscindo), ii, n. [usually referred to ex-cīdo], overthrow, demolition, subversion, ruin (especially of cities, buildings, etc.), destruction (not freq. till the Aug. per.;

    not in Caes. and Cic.): urbis,

    Liv. 27, 39 fin.; Tac. H. 1, 80; 3, 76; Verg. A. 5, 626.—In plur.:

    petit urbem excidiis,

    Verg. G. 2, 505; id. A. 2, 643; 10, 46; Liv. 9, 45; 29, 1 al.:

    castellorum,

    Tac. H. 4, 15:

    arcium,

    Verg. A. 12, 655:

    Libyae,

    id. ib. 1, 22:

    gentium,

    Vell. 2, 98, 2; Tac. H. 5, 25; cf.

    Cretensium,

    Sall. H. Fragm. p. 290 ed. Gerl.:

    legionum,

    Tac. H. 4, 61:

    meorum,

    Verg. A. 8, 386 et saep.
    2.
    excĭdĭum, ii, n. [excĭdo], a going down, setting:

    solis,

    Prud. Apoth. 694.

    Lewis & Short latin dictionary > exscidium

См. также в других словарях:

  • Setting — Set ting, n. 1. The act of one who, or that which, sets; as, the setting of type, or of gems; the setting of the sun; the setting (hardening) of moist plaster of Paris; the setting (set) of a current. [1913 Webster] 2. The act of marking the… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Setting — may refer to: * A place where something is set * Set construction in theatrical scenery * Setting (fiction) in literature * In jewelry, when a diamond or gem is set into a frame or bed, see also stonesetting * Campaign setting in role playing… …   Wikipedia

  • setting — [set′iŋ] n. 1. the act of one that sets 2. the position or adjustment of something, as a dial, that has been set 3. a thing in or upon which something is set; specif., the backing for a gem or gems, or the style or shape of this [a marquise… …   English World dictionary

  • Setting — (englisch für ‚Anordnung‘, ‚Schauplatz‘) bezeichnet in Literatur, Theater und Film den Schauplatz oder Ort der Handlung in der Psychologie die spezifische Gestaltung der Therapieumstände, siehe Setting (Psychologie) In der Terminologie Timothy… …   Deutsch Wikipedia

  • setting — index atmosphere, case (set of circumstances), posture (situation), scene, site, vicinity Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton …   Law dictionary

  • setting-up — UK US adjective [before noun] UK ► SETUP(Cf. ↑setup) adjective ► relating to an amount paid to a financial organization when putting money into an investment fund for the first time: setting up charge/costs/fee »National Mutual s Sipp has a… …   Financial and business terms

  • setting — late 14c., fact or action of being set or setting, from SET (Cf. set) (v.). Ref. to mounts for jewels, etc. is from 1815; meaning background, history, environment is attested from 1841 …   Etymology dictionary

  • setting — setting; un·setting; …   English syllables

  • setting — [n] scene, background ambience, backdrop, context, distance, environment, frame, framework, horizon, jungle, locale, location, mise en scène, mounting, perspective, set, shade, shadow, site, stage set, stage setting, surroundings; concepts… …   New thesaurus

  • setting — ► NOUN 1) the way or place in which something is set. 2) a piece of metal in which a precious stone or gem is fixed to form a piece of jewellery. 3) a piece of vocal or choral music composed for particular words. 4) (also place setting) a… …   English terms dictionary

  • setting — *background, environment, milieu, mise en scène, backdrop …   New Dictionary of Synonyms

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»