rzuć

* * *

* * *

1. + Acc. l. Ins. (= ciskać) throw, cast; ( z dużą siłą) fling, hurl; ( jak najdalej w danym kierunku) project; (piłkę baseballową, kamień) pitch; (= podrzucać) toss; (= zrzucać) dash, dump, chuck ( sth somewhere); rzucać piłkę do kogoś throw a ball to sb; rzucać piłką w kogoś throw a ball at sb; rzucać karty na stół ( kończąc grę) chuck in one's hand; rzucać kośćmi cast l. roll dice; rzucać monetą toss l. flip a coin ( o coś for sth); rzucać kotwicę żegl. cast l. drop anchor; rzucać młotem sport put the shot.

2. przen. rzucać cień na kogoś/coś cast a shadow on sb/sth; rzucać coś w kąt (= przestać się zajmować czymś) cast sth aside; rzucać gromy na kogoś/coś thunder against sb/sth; rzucać komuś kłody pod nogi put a spoke in sb's wheel; rzucać komuś rękawicę fling l. throw down the gauntlet to sb; rzucać (w kogoś) mięsem pot. hurl abuse at sb; rzucać obelgi hurl insults; rzucać światło na coś cast l. throw l. shed light on sth; rzucać snop światła na coś project l. throw a beam of light on l. onto sth; ten fakt rzuca (nowe) światło na sprawę this fact sheds a new light on the issue; rzucać przezrocze na ekran project a slide on a screen; rzucać komuś ukradkowe spojrzenie cast a furtive glance at sb; rzucać słowa na wiatr speak idly; rzucać myśl l. pomysł come up with an idea.

3. (= wywoływać jakiś stan) rzucać na kogoś oskarżenia throw accusations at sb; rzucać na kogoś podejrzenie throw suspicion on sb; rzucać na kogoś oszczerstwa cast aspersions on sb; rzucać na kogoś czary cast a spell on sb; rzucać klątwę na kogoś put a curse on l. upon sb; rel. pronounce an anathema upon sb; rzucać pierwszy kamień Bibl. (= rozpoczynać oskarżenia) cast the first stone.

4. (= potrząsać, poruszać gwałtownie) jerk, throw about, fling about, toss (about); ( o pojeździe) (= szarpać, trząść się) jerk, jolt, bump; rzucać głową toss l. jerk one's head; rzucać rękami trash about with one's arms; samochód rzucał na wyboistej drodze the car jolted on the bumpy road.

5. (= przewracać, szarpać) rzucać kogoś na ziemię fling l. hurl sb to the ground; rzucać kimś o coś fling l. hurl sb against sth; rzucać kogoś na kolana (przen. (= upokorzyć, podporządkować sobie)) bring sb to his l. her knees; rzucać kogoś na głęboką wodę (przen. (= postawić przed kimś trudne zadanie)) throw l. pitch sb in at the deep end; fale rzucały statkiem na wszystkie strony the waves tossed the ship to and fro.

6. (= wysyłać, wyprawiać) rzucać oddziały do walki send troops into battle; rzucać coś na rynek launch sth on the market; rzucać swój kraj w wir wojny precipitate one's country into war.

7. (= porzucać) abandon, forsake, desert; pot. drop, chuck (in), jack (in); rzucić żonę/męża abandon one's wife/husband; rzucić rodzinę/przyjaciół forsake one's friends/family; rzuciła swojego chłopaka she chucked her boyfriend; rzuciłem robotę I chucked in my job; rzucę to wszystko w diabły pot. I'm going to jack it all in.

8. (= zrywać z nałogiem) give ( sth) up; pot. kick ( sth); rzucać palenie/picie give up smoking/drinking.

9. (= wypowiadać krótko) rzucać uwagę drop a remark; rzucać rozkaz snap out an order.

10. (= przerzucać) throw; rzucać most przez rzekę throw a bridge across the river.

11. pot. (= podawać) chuck; rzuć mi gazetę chuck me the paper.

1. (= skakać w dół) plunge, jump, throw o.s.; rzucać się z urwiska do morza plunge over a cliff into the sea.

2. (= kierować się gdzieś pędem) dart, dash, rush, start, lunge, fling o.s., hurl o.s.; rzucić się do ucieczki bolt; dart away; make a bolt l. dash l. run for it; rzucać się do walki fling o.s. into battle; rzucać się naprzód leap forward, lunge forward; rzucać się komuś na pomoc rush to sb's rescue.

3. rzucać się w oczy stand out; be conspicuous; pot. stick out (like a sore thumb); stick out a mile.

4. (= miotać się) toss about l. around, jerk about l. around.

5. (= atakować) throw o.s. l. one's weight (na kogoś/coś at sb/sth); go (na kogoś/coś at l. for sb/sth); ( o drapieżniku) pounce (na kogoś/coś on l. upon sb/sth); rzucać się komuś do gardła go at sb's throat; rzucił się na nią z nożem he went for her with a knife; rzucać się na wroga go at the enemy; rzucać się z motyką na słońce przen. bite off more than one can chew.

6. (= padać, przypadać ciałem) rzucać się komuś w ramiona fling o.s. into sb's arms; rzucać się na kolana go down on one's knees; rzucać się do czyichś stóp throw o.s. to sb's feet.

7. pot. (= sprzeciwiać się, awanturować się) kick up a fuss l. row l. stink; nie rzucaj się! take it easy!

8. pot. rzucać się na coś (= oddawać się czemuś z zapałem) pitch into sth; rzuciliśmy się na jedzenie we pitched into the food.

* * *

- zę -ziesz - zł -źli

1. ( przy użyciu zębów) bite; (np. kość) gnaw; (= przeżuwać) chew, munch; gryźć ziemię pot. be pushing up the daisies, be six feet under l. deep.

2. (= ranić zębami) bite.

3. (= żądlić) sting.

4. (= drażnić) ( o dymie) sting; ( o tkaninie) scratch.

5. przen. (= niepokoić) torment, distress, bother; co cię gryzie? what's eating you?, what's wrong (with you)?

(= kąsać się)

1. bite one another; gryźć się w język przen. hold l. bite one's tongue.

2. przen. (= dręczyć się) worry, fret.

3. pot., przen. (= kłócić się) fight (o kogoś/coś over sb/sth).

4. pot. (= nie pasować) clash, jar ( z czymś with sth).

* * *

pl. ocz- Nom. -y Gen. -u Ins. - ami l. - yma

1. ( narząd wzroku) eye, optic (arch.); piwne/brązowe/niebieskie oczy hazel/brown/blue eyes; podbite oko black eye, shiner, mouse; bystre oko sharp l. keen eye; mieć bystre oko be sharp l. keen eyed l. eyesighted; zaczerwienione oko reddish eye; kocie oczy ( na drodze) cat's eyes; kocie oko min. cat's eye; tygrysie oko min. tiger's eye; dno oka anat. eyegrounds, fundus of the eye; oko cyklonu meteor. bull's eye, the eye of the storm; sokole oko eagle eye; maślane oczy filmy eyes; wprawne oko practiced eye; w mgnieniu oka in a blink of an eye, in a twinkling, in a flash l. crack; na pierwszy rzut oka at first glance; coś widać na pierwszy rzut oka sth can be seen at first glance; bez zmrużenia oka without batting an eye; na moich oczach before l. under my eyes, in front of my very eyes; słabnąć l. niknąć w oczach ( o człowieku) be fading away, be wasting away; ale masz oko! good eye!; cieszący oko easy on the eye; cieszyć oko please the eye; klapki na oczach blinders, tunnel vision; klapki na oczy ( konia) blinders; Br. blinkers; w moich oczach to jest nic niewarte it's not worth a penny in my eyes l. to my mind; z zamkniętymi oczami with one's eyes closed; pożerać kogoś oczami devour sb with one's eyes; patrzeć na coś krzywym okiem frown upon sth, look askance at sth; być komuś solą w oku be a thorn in sb's side l. flesh, be the stone in sb's shoe; (szkolić się) pod okiem instruktora (train) under the supervision of the instructor; ciemno, choć oko wykol the night is inky black; rzucać się w oczy stick out a mile, stick out like a sore thumb; spędza mi to sen z oczu I can't get it out of my mind; czytam w twoich oczach, że... I can see l. read it in your eyes that...; dobrze ci z oczu patrzy you have a kind look in your eyes; iść, gdzie oczy poniosą go and never look back, walk and don't look back; jak okiem sięgnąć as far as the eye can see; mieć oczy wokół głowy have eyes at the back of one's head; zrobiło mi się ciemno przed oczami I was seeing spots before my eyes; mam to na oku I'm keeping a (sharp) eye on it; mieć coś na oku (np. o pracy) set sights on sth; mam babcię ciągle przed oczyma I can still see grandma before my eyes; miej oczy i uszy otwarte! keep your eyes and ears open!; powiedzieć l. wygarnąć komuś prawdę w oczy tell sb the truth to his/her face, speak the truth to sb's face; wspominać kogoś/coś z łezką w oku think softly l. affectionately l. nostalgically about sb/sth, think about sb/sth with affection; mydlić komuś oczy pull the wool over sb's eyes, throw dust in sb's eyes; nawet nie mrugnął okiem he didn't flicker an eyelid; nie mogłem od niej oderwać oczu I couldn't take my eyes off her; nie mogę spojrzeć jej w oczy I can't look her in the eye/face; mieć oko na coś keep one's eyes open l. peeled l. skinned for sth; nie spuszczaj z oka dzieci keep your eye on the children, keep a close eye l. watch on the children; podbić komuś oko give sb a black eye l. a shiner; własnym oczom nie wierzę! I can't believe my eyes!; nie zmrużyłem oka I didn't sleep a wink; otworzyć szeroko oczy open one's eyes wide; widzieć kątem oka see sth out of the corner of one's eye; strzec kogoś/czegoś jak oka w głowie keep a close eye on sb/sth; rzut oka na coś glimpse at sth; kiedy ty wreszcie przejrzysz na oczy? when will you finally take the blinds off?; przewracać oczami turn up l. roll one's eyes; robić do kogoś perskie oko give sb the eye, give sb a glad eye, make eyes at sb; kłamać w żywe oczy lie through one's teeth, lie in one's throat; na piękne oczy on trust; w cztery oczy in private; rozmawiać z kimś w cztery oczy talk heart to heart to sb, talk eye to eye; rzuć na to okiem have l. take a look l. glance at it, please; cast an eye over it, please; gołym okiem with the naked eye; stanąć z kimś oko w oko stand face to face with sb, confront sb eyeball to eyeball; stracić kogoś z oczu lose sight of sb; spuścić oczy lower one's eyes, cast one's eyes down; spojrzeć prawdzie w oczy face the truth; wake up and smell the coffee; see things for what they really are; świecić oczami za kogoś blush for sb, take the rap; widzieć coś gołym okiem see sth with the naked eye; widzieć coś na własne oczy see sth with one's own eyes; widzieć coś oczami duszy see sth in one's mind's eyes; wpaść komuś w oko catch sb's fancy l. eye, take l. tickle l. catch sb's fancy; zamknąć oczy close one's eyes, breathe one's last; przymykać na coś oczy turn a blind eye to sth; zejdź mi z oczu! get out of my sight!; oczy mi się kleją I have heavy eyes l. eyelids; pi razy oko sth in the neighborhood of, more or less; pasuje to jak pięść do oka it's like a square peg in a round hole; oczy wychodzą mu na wierzch ( ze zdziwienia) his eyes popped out; oko ci zbieleje it'll leave you open-mouthed; kruk krukowi oka nie wykole crows don't pick crows' eyes; dog does not eat dog; oko za oko, ząb za ząb an eye for an eye and a tooth for a tooth; pańskie oko konia tuczy the eye of the master does more work than both his hands; prawda w oczy kole the greater the truth, the greater the libel; strach ma wielkie oczy fear has big eyes; czego oko nie widzi, tego sercu nie żal what the eye doesn't see, the heart doesn't grieve over; what the eye sees not, the heart craves not.

2. pl. oka Gen. ok (= coś jak oko) eye; ( w rosole) eye; pawie oko peacock's eye, ocellus, eyespot.

3. ( w sieci rybackiej) mesh.

4. żegl. ( wachta) watch, lookout.

5. żegl. ( pętla na linie) eye-splice, loop.

• бросать

• бросить

• забросить

• запустить

• кидать

• кинуть

• метать

• метнуть

• набрасываться

• оставлять

• покидать

• покинуть

• сбрасывать

• скидывать

• швырнуть

* * *

\rzucićę, \rzucićony сов. бросить;

\rzucić okiem na coś бросить взгляд на что-л., окинуть взглядом что-л.;

* * *

- rzucić broń

- z bronią w ręku armed

- bez broni unarmed

- skrzyżować broń to cross swords

- magazyn broni an arsenal

- wydać komuś broń to issue weapons to sb

- załadować broń to load a weapon; (po strzale) to reload (a weapon)

- chwycić za broń to take up arms

- składać broń to lay down one’s arms

- stać z bronią u nogi to be armed and ready

- wytrącić komuś broń z ręki pot. to leave sb without a leg to stand on

- zawieszenie broni a ceasefire, a truce

- rzuć broń! throw down your weapon!

- na ramię broń! shoulder arms!

- prezentuj broń! present arms!

- kłamstwo to niebezpieczna broń lies are a dangerous weapon

- □ broń bakteriologiczna bacteriological weapons

- broń biała cold steel

- broń długa machine gun

- broń krótka small arms

- broń masowego rażenia a. masowej zagłady weapons of mass destruction

- wierzyć w diabły to believe in evil spirits

- zapisać a. zaprzedać duszę diabłu to sell one’s soul to the devil

- diabeł go opętał a. diabeł w niego wstąpił he’s acting as if possessed by the Devil a. as if the Devil has got into him

- nie ma i już, diabeł ogonem nakrył it’s just disappeared, vanished into thin air

- sam diabeł a. żaden diabeł nie zrozumie/nie znajdzie the Devil himself wouldn’t understand it/find it

- niech cię/go/to diabli porwą a. wezmą pot. to hell with you/him/it

- to dziecko to istny diabeł a. to diabeł wcielony! this child is the/a devil incarnate!

- ten diabeł mało jej nie udusił the little fiend nearly strangled her

- to diabeł, nauczył się angielskiego w trzy miesiące! the clever devil managed to learn English in just three months

- □ diabeł tasmański Zool. Tasmanian devil

■ do diabła (i trochę) pot. (bardzo dużo) heaps pot.; lots

- do diabła z nim/tym! pot. to hell with him/it!

- co do diabła a. u diabła tu robisz? pot. what the hell are you doing here?

- kim ty do diabła a. u diabła jesteś? pot. who the hell are you?

- na diabła a. po (kiego) diabła? pot. what the devil?, what the hell?

- po (kiego) diabła ci ten zepsuty rower? what the devil do you need that broken bike for?

- po diabła się wtrącasz? why the devil a. hell are you interfering?

- ni diabła nie można zrozumieć pot. the Devil himself wouldn’t understand

- za diabła nie chciał powiedzieć/podpisać pot. he refused point-blank to say/sign

- diabła tam! pot. damn!

- jeden diabeł pot. same thing

- on czy jego brat, jeden diabeł him, or his brother, makes no difference!

- ki a. jaki diabeł? pot. who the hell?

- ki diabeł o tej porze? who the hell can that be at this time of night?

- idź do diabła a. do stu diabłów a. w diabły pot. go to hell!, to hell with you!

- mieć diabła za skórą to be totally unbearable

- posłać kogoś do diabła a. do stu diabłów a. w diabły to tell sb to go to hell

- rzuć do diabła a. w diabły tę robotę! pot. ditch the job!

- diabeł go/ją podkusił a. diabli go/ją podkusili what the hell possessed him/her to…

- diabli ją nadali a. diabli ją przynieśli pot. what a damn nuisance

- diabli (go) wiedzą pot. who the hell knows

- diabli go/ją wiedzą kto/gdzie/jak pot. who the hell knows who/where/how

- jak (wszyscy) diabli a. jak sto diabłów pot. as hell

- być złym jak sto diabłów to be absolutely furious; to be on the warpath pot.

- on jest diabła wart/to jest diabła warte pot. he’s/it’s totally worthless

- tam, gdzie diabeł mówi dobranoc in the middle of nowhere

- diabeł tkwi w szczegółach the devil’s in the detail

- co nagle, to po diable przysł. more haste, less speed

- gdzie diabeł nie może, tam babę pośle przysł. where the Devil cannot go himself, he sends a woman

- jak się człowiek spieszy, to się diabeł cieszy przysł. more haste, less speed

- nie taki diabeł straszny (jak go malują) przysł. the devil’s not so black as he is painted

- rzucić coś a. czymś to throw sth

- rzucić w kogoś kamieniem to throw a stone at sb

- rzucić coś w kąt to throw sth aside

- rzucić komuś koniec liny to throw sb one end of a rope

- rzucić sieci to cast the nets

- rzucić kotwicę to drop a. cast anchor

- rzucić broń to drop one’s weapons

- rzuć broń! drop the gun!

- rzucić monetą to toss a coin

- rzucić monetą, kto pójdzie to toss up who should go

- rzućmy monetą let’s toss for it

- rzucić przeciwnika na deski to throw one’s opponent to the ground

- wichura rzuciła nim o ścianę the wind threw him against the wall

- zahamował tak ostro, że aż go rzuciło na szybę he braked so abruptly that he was thrown against the windscreen

- rzucać głową/ramionami to toss one’s head/arms

- konie rzucały łbami the horses were tossing their heads

- fale rzucały statkiem waves tossed the ship about

- samolotem rzucało the plane was tossed about

- samochód rzucał na wybojach the car bumped over the rutted road

- rzucały nim drgawki he was shaken by convulsions

- rzucić oddziały do natarcia to send the troops into battle

- rzucić na rynek nowy produkt to launch a new product

- do sklepu rzucili masło/mięso pot. there’s some butter/meat at the grocery

- latarnia rzucała krąg światła na chodnik the street lamp cast a ring of light on the pavement

- rzucić nowe światło na coś przen. [dowód, odkrycie] to shed new light on sth

- rzucić obraz na ścianę/ekran to throw an image onto a wall/screen

- rzucić coś na papier to put sth on paper

- ciemny wzór rzucony na białe tło a dark pattern against a white background

- rzucić na kogoś urok to cast a spell on sb

- rzucić na kogoś klątwę (przekląć) to cast a curse on sb; (wykląć) to anathematise sb

- rzucić komuś wyzwanie to throw down the gauntlet to sb

- rzucić komuś spojrzenie pełne nienawiści to throw sb a look of hatred

- rzucić na coś okiem to have a look at sth

- rzucić na kogoś podejrzenie to cast suspicion on sb

- rzucać uwagi to make remarks

- rzucić przekleństwo to curse

- rzucać kurwami wulg. to eff and blind pot.

- rzucić komuś w twarz obelgę to throw an insult at sb

- rzucić myśl a. pomysł, żeby… to come up with an idea to…

- rzucić hasło do odmarszu to give an order to depart

- rzucić hasło odnowy moralnej to call for moral revival

- „zobaczysz, że mam rację” – rzucił na odchodnym ‘you’ll see I was right,’ was his parting shot

- rzucić most przez rzekę to throw a bridge over a river

- chłopak ją rzucił her boyfriend dumped her

- rzucił ją dla młodszej he left her for a younger woman

- rzucić szkołę to give up a. quit school

- rzucić wszystko w diabły pot. to let it all go to hell

- rzucił wszystko i wyjechał he dropped everything and left

- rzucił wszystko i wybiegł z domu he dropped everything and ran outside

- rzucić się w przepaść/z okna to throw oneself off a rock/out of a window

- rzucić się pod pociąg to throw oneself in front of a train

- rzucić się na ziemię/łóżko to throw oneself on the ground/bed

- rzucić się komuś na szyję a. w ramiona a. w objęcia to throw oneself into sb’s arms

- rzucić się komuś do kolan a. stóp przest. to throw oneself at sb’s feet

- rzucić się do drzwi to rush towards the door

- rzucić się do przodu to lunge forward

- rzucić się do ucieczki to dart away

- rzucić się w pościg za kimś to dart after sb

- rzucić się komuś na ratunek to rush to sb’s rescue

- rzucić się na kogoś z nożem to lunge at sb with a knife

- rzucił się na niego pies he was attacked by a dog

- rzucić się w wir pracy to throw oneself into work

- rzucił się na jedzenie he attacked the food ravenously

- rzucać się na książki to read voraciously

- rzucić się robić coś to rush to do sth

- wszyscy rzucili się kupować maski gazowe people rushed to buy gas masks

- rzucać się przez sen to toss about in one’s sleep

- ryba rzucała się na piasku the fish was thrashing about on the sand

- rzucił się na to oskarżenie he bridled at the accusation

- rzuciła się gangrena gangrene set in

- rzuciło jej się na płuca/nerki her lungs/kidneys were affected

- na mózg a. rozum mu się rzuciło it made him crazy

- rzucił się i kupił jej złoty pierścionek he lashed out and bought her a gold ring

■ rzucać mięsem pot. to hurl abuse

- rzucać się w oczy to be conspicuous, to stick out

- od razu rzucało się w oczy, że… it was clearly visible that…

- rzuciło mi się w oczy, że… I noticed that…

- rzucający/nierzucający się w oczy conspicuous/inconspicuous

broń [brɔɲ] f

1) ( narzędzie walki) Waffe f, Gewehr nt; ( zbiorowo) Waffen fPl

\broń atomowa Atomwaffe f

\broń biologiczna biologische Waffe f, Biowaffe f

\broń chemiczna chemische Waffe f

\broń jądrowa Kernwaffe f

\broń konwencjonalna konventionelle Waffe f

\broń krótka Handfeuerwaffe f

\broń masowego rażenia [ lub masowej zagłady] Massenvernichtungswaffe f

\broń maszynowa Maschinenwaffe f

\broń nuklearna nukleare Waffe f

\broń palna Schusswaffe f, Feuerwaffe f

\broń rakietowa Raketenwaffe f

generał broni Generaloberst m

towarzysz broni Waffenbruder m

zawieszenie broni ( przejściowo) Waffenruhe f; ( bezterminowo) Waffenstillstand m

chwytać za \broń zur Waffe greifen

rzuć \broń! Waffe fallen lassen!

2) ( przen środek) Waffe f

dać komuś \broń do ręki jdn die Waffe in die Hand geben

wytrącić komuś \broń z ręki jdm die Waffe aus der Hand schlagen

zwalczać kogoś jego własną bronią jdn mit seinen eigenen Waffen schlagen ( geh)

rzucać [ʒuʦ̑aʨ̑], rzucić [ʒuʨ̑iʨ̑]

perf

I. vt

1) ( miotać, ciskać) piłkę, kamień, kostkę werfen

rzucić kotwicę Anker werfen, vor Anker gehen

rzuć broń! mil Waffe fallen lassen!

\rzucać monetą mit der Münze werfen

to nie rzuca mnie na kolana ( pot) das reißt mich nicht vom Hocker ( fam)

rzucać mięsem ( pot hum, fig) derb fluchen [ lub schimpfen]

2) ( kierować) spojrzenie werfen, lenken

rzucić okiem na coś auf etw einen Blick werfen

rzucić czar/urok na kogoś jdn behexen

rzucić podejrzenie na kogoś auf jdn einen Verdacht werfen [ lub fallen lassen]

3) ( porzucać) rodzinę, dom, chłopaka verlassen; palenie, wódkę, pracę aufgeben

4) ( mówić) uwagę, słówko [auf]werfen, fallen lassen

\rzucać oskarżenia pod czyimś adresem jdm Vorwürfe an den Kopf werfen

II. vi ( trząść) autobus, samochód: durchgerüttelt werden

III. vr

1) ( miotać się) sich +akk hin und her werfen

2) ( skakać) z mostu, pod pociąg sich +akk werfen, sich +akk stürzen

rzucać się na łóżko sich +akk aufs Bett werfen

3) (pot: oburzać się)

nie rzucaj się! reg dich ab! ( fam)

4) ( ściskać kogoś)

\rzucać się komuś na szyję jdm um den Hals fallen

5) ( napadać)

rzucić się na kogoś z nożem sich +akk auf jdn mit einem Messer werfen [ lub stürzen], jdn mit einem Messer angreifen

6) ( odskakiwać)

\rzucać się do ucieczki die Flucht ergreifen

7) nie rzuca się w oczy das fällt [ lub springt] nicht ins Auge, das fällt nicht auf