Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

proficere

  • 21 bewirken

    bewirken, facere. efficere. perficere (zustande bringen). – afferre, bei jmd., alci (verursachen, Körper-u. Gemütszustände, z. B. alacritatem, languorem, admirationem, terrorem). – excitare, bei jmd., alci (erregen, Zustände, z. B. plausum: u. alci fletum). – habere (mit etw. verbunden sein, z. B. morum similitudo tantam habet coniunctionem et concordiam, ut etc.). – zu b. suchen, tentare (auch durch etwas, alqā re); moliri (mit Aufwand von Kraft u. Mühe): mit allen Kräften zu b. suchen, daß etc., verb. facere, efficere, ut etc.; agere et moliri, ut etc. – nichts b., nihil proficere: etwas von jmd. b., impetrare alqd ab alqo, für jmd., alci: durch sein Ansehen viel bei jmd. b. können, auctoritate suā multum valere apud alqm. Bewirkung, effectio.

    deutsch-lateinisches > bewirken

  • 22 bezwecken

    bezwecken, I) = beabsichtigen, w. s. – II) ausrichten; z. B. nichts b., nihil proficere.

    deutsch-lateinisches > bezwecken

  • 23 bringen

    [518] bringen, I) im allg.: A) eig.: ferre (tragen, schaffen). – movere (fortbewegen, bewegend fortbringen). – asportare (forttragen, wegschaffen von einem Orte nach einem andern). – afferre. apportare (herbeischaffen). – adducere (herbeiführen, z. B. adducas equum). – perducere (an seinen Bestimmungsort hinführen). – deducere (begleitend, geleitend, beschützend, bewachend von einem Orte weg-, u. wohin führen, z. B. alqm Romam, secum Romam: u. alqm domum: u. alqm in carcerem). – ducere (führen, abführen, z. B. alqm in carcerem: u. mit von wo od. wohin nehmen, z. B. alqm secum ex Asia: u. uxorem in convivium). – deferre (von einem Orte weg an einen andern Ort hinbringen, z. B. litteras ad Caesarem). – perferre (bis ganz hin, an den Ort seiner Bestimmung tragen; überbringen, z. B. litteras ad alqm). referre (zurücktragen, bringen, z. B. domum ab aede Veneris vasa; dann auch deferre u. referre = etwas wohin bringen, um es dort niederzulegen, aber def. aus freiem Antrieb, ref. schuldigermaßen, als Tribut, z. B. pecuniam ad aerarium). – advehere (herbeiführen zu Wagen od. zu Schiffe). – von der Stelle b., loco movere: der Südwind bringt Regen, auster apportat imbres: der Nordwestwind bringt Hagel, corus grandines infert.

    B) uneig.: 1) hervorbringen: ferre. efficere. – efferre. proferre (hervorbringen). – afferre. parĕre. movere. creare (verursachen; alle z. B. odium). – habere (an sich haben, z. B. Neid, Haß, invidiam: wieviel Leid sie bringen, quantum luctus habuerint). – esse mit Dativ (gereichen zu etc., z. B. honori, odio, invidiae, jmdm., alci). – invehere (gleichs. herführen, herausführen, z. B. quemcumque casum fortuna invexerit: u. quae [mala] tibi casus invexerat). – Früchte b., fructus ferre, edere, gignere: der Acker bringt achtfach, ager effert od. efficit cum octavo. – 2) bewirken, eine Kraft, einen Einfluß auf etwas haben: efficere. – es weit worin b., in alqa re procedere, proficere, progredi, progressus facere (z. B. in der Tugend, Gelehrsamkeit etc.): es weiter in etwas gebracht haben als andere, alqā re antecedere alios, praestare aliis: er hat es weit gebracht, d. i. hat ein großes Vermögen erworben, magnas sibi peperit (od. collegit) divitias. – das Leben hoch b., diu vivere; sehr hoch, ad summam senectutem venire. – es od. jmd. dahin bringen, daß etc., s. dahin.

    II) in Verbindung mit Präpositionen, in verschiedenen, sowohl eig. als uneig. Bedeutungen, u. zwar: 1) mit an: an sich bringen, acquirere (erwerben); parare. comparare [519]( anschaffen); suum facere (zu dem seinigen machen); potiri alqā re (sich in Besitz setzen); usucapere (durch langen Besitz oder Verjährung erwerben). – es an jmd. b., lacessere alqm (jmd. neckend zum Widerstand reizen); irritare alqm (jmd. zum Zorn reizen). – an das Volk b., ad populum ferre (z. B. rogationem od. legem): die Sache an den Senat b., rem ad senatum referre. – an den Mann b., s. anbringen no. II, a. – an das Tageslicht (an den Tag, an das Licht) b., s. Tageslicht. – 2) mit auf: auf die Beine bringen, s. aufbringen no. II, a. – etwas auf jmd. b., culpam alcis rei in alqm conferre: man konnte nichts auf ihn b., nullo crimine convincipotuit. – es auf 80 Jahre b., octoginta annos vivere, conficere, complere: er hat sein Leben auf mehr als 40 Jahre gebracht, quadragesimum annum excessit, egressus est. – 3) mit aus: Flecken aus etwas b., maculas tollere. – jmdm. etwas aus dem Kopfe (Sinne, Gedanken) bringen, alcis animum abducere ab alqa re; alqm sententiā deducere od. demovere. alqm a consilio revocare (erstere von einer Meinung, letzteres von einem Vorhaben abbringen). – 4) mit in: in Ansehen, in Ordnung, in Gefahr etc. b., s. Ansehen (das), Ordnung etc. – 5) mit der Präpos. mit: mit sich b., d. i. a) bei sich haben, afferre; apportare. – b) erfordern: ferre; postu lare:'die Lage des Staats bringt es so mit sich, tempora rei publicae ita ferunt: die Jugend bringt es mit sich, adulescentia haec fert: die Zeit bringt es mit sich, tempus postulat od. ita fert: wenn es die Sache mit sich bringt, si res fert od. (zukünftig) feret: wie es die Sache selbst mit sich bringt, sicuti res ipsa cogit: je nachdem es die Sache mit sich bringt, pro (od. e) re nata. – 6) mit über: Truppen über den Fluß b, copias trans flumen traicere. – sehr viel Unglück über jmds. Haus od. Familie b., plurima mala in domum alcis inferre. – 7) mit um: jmd. um etwas b., alci alqd auferre; alqm alqā re privare (berauben, w. s.), fraudare od. defraudare (betrügen, w. s.): jmd. um ein Vergnügen b., fraudare alqm voluptate. – 8) mit unter: unter die Leute b., s. austragen no. I, B. – 9) mit von: vom Leben zum Tode b., s. Leben (das). – jmd. von Sinnen b., s. Sinn no. III. – 10) mit vor: etw. vor jmd. b, alqd deferre ad alqm (z. B. causam ad iudicem); alqd referre ad alqm (berichtend vortragen, z. B. ad senatum, ad populum). – etwas vor sich b., divitiis se augere: er hat viel vor sich gebracht, magnas divitias peperit. – 11) mit zu: zu den Akten b., in acta od. tabulas referre. – zu dem vorigen Zustand b., in integrum restituere: zu Ende b., s. beendigen. – es zu etwas b. (d. i. sich Vermögen erwerben), divitias sibi parĕre; divitiis se augere: es zu etwas (zu Vermögen) gebracht haben, rem habere coepisse: es zu etwas Großem bringen, summa consequi: es bis zu 80 Jahren u. dgl. bringen, s. oben no. II, 2 mit »auf«. – jmd. zu etwas b., alqm ad alqd adducere,perducere; persuadere alci, ut etc. (durch Überredung); elicere alqm ad alqd (durch Lockungen, List [520] etc.): ich kann nicht dazu gebracht werden, zu glauben, daß dieses sei, non adducor, ut credam hoc esse; od. bl. non adducor, ut hoc sit. – jmd. wieder zu sich bringen, excitare alqm (z. B. torpentem vini odore).

    deutsch-lateinisches > bringen

  • 24 Einfluß

    Einfluß, I) Mündung eines Flusses etc.: os; ostium. – II) Einwirkung: a) einer Sache: vis (einwirkende Kraft, Macht, z.B. solis, stellarum ac lunae). – effectus (bewirkende Kraft, z.B. lunae). – efficientia (Wirksamkeit, z.B. solis). tactus (wirksame Berührung, z.B. solis, lunae). – appulsus (wirksame Annäherung, z.B. appulsum solis [Sonnenwärme] et frigoris sentire). – impetus (innerer Drang, Trieb, z.B. animi). – auctoritas (Geltung u. Kraft von Verhältnissen, Einrichtungen, Vornahmen, Eigenschaften). – ein wohltätiger, heilsamer Ei., vis et utilitas; auch bl. utilitas. – ein schädlicher Ei., vis noxia: äußere Einflüsse, res externae; u. bl. externa(n. pl.). – Ei. haben, von Ei. sein, ad rem pertinere (sich auf die Sache erstrecken); aliquid momenti od. ponderis habere (eine entscheidende Wirkung, einiges Gewicht haben, z.B. von einer Empfehlung); aliquid conferre (etw. beitragen, nützen): mit Ei. haben, incurrere (mit einwirken, konkurrieren, z.B. nam etsi incurrunt tempora et personae). – auf jmd. od. etw. Ei. haben (üben, ausüben, äußern), von Ei. sein, pertinere ad alqm od. ad alqd (sich erstrecken); valere ad alqd (Bedeutung, Geltung [676] haben); conducere alci, alci rei od. ad alqd (jmdm. od. einer Sache zuträglich sein); movere alqm od. alcis corpus u. alqm od. alcis animum. commovere alqm od. alcis animum (auf jmd. physisch oder geistig einwirken; comm. bl. geistig); aliquid conferre ad alqd (etwas beitragen, nützen). – großen (wesentlichen) Ei. haben, von großem (wesentlichem) Ei. sein, ad multos od. plurimos pertinere; magni (maximi) esse momenti od. momenti et ponderis; multum conferre. – auf jmd. od. etwas großen (wesentlichen) Ei. haben (äußern, üben, ausüben), vehementer pertinere ad alqd od. ad alqd faciendum; magnam (maiorem, maximam) vim habere od. afferre ad alqd od. ad alqd faciendum;multum (plus, plurimum) valere ad alqd faciendum (vermögen); multum (plus, plurimum) posse ad alqd faciendum od. apud alqm (zu bewirken imstande sein); multum (plus, plurimum) conferre ad alqd (beitragen zu etc.); validissimum esse in alqa re (sehr stark sein, sehr viel zum Gedeihen beitragen, z.B. in novis coeptis, vom Ruf [fama]); magnum momentum (plus momenti, maximum momentum) habere oder afferre ad alqd. magni (maximi) momenti od. magno (maximo) momento esse ad alqd (große Entscheidung = einen überwiegenden Einfluß bei etw. haben); multum (plurimum) interesse ad alqd (einen bedeutendenUnterschied machen bei etwas). – einigen Ei. haben auf etw., pertinere aliquid ad alqd; aliquid momenti habere ad alqd; aliquid conferre ad alqd. – einen wohltätigen, heilsamen Ei. haben (äußern, üben, ausüben), von wohltätigem Ei. sein, absol. od. auf jmd. od. etwas, iuvare,adiuvare alqm od. alqd (wesentlich unterstützen); prodesse, absol. od. auf jmd., auf etw., alci, alci rei od. ad alqd (nützen); proficere alci rei (anschlagen, bes. von Heilmitteln); conducere, absol. od. auf etc., alci, alci rei od. ad alqd (zuträglich sein). – einen nachteiligen, schädlichen Ei. haben (äußern, üben, ausüben), von nachteil., schädl. Ei. sein, nocere, absol. od. auf etc., alci, alci rei (schaden); damnosum esse alci rei (nachteilig sein, z.B. famae); movere alqd (krankhaft erregen, z.B. corpora, z.B. von der Hitze): einen verderblichen Ei. haben (äußern, üben, ausüben), pestiferum, perniciosum esse (bei oder in etwas, in alqa re); depravare, abs. (z.B. domestici solent depravare non numquam): keinen schädlichen Ei. haben, vi noxiā carere. – einen schwächenden Ei. auf etw. haben (äußern, üben, ausüben), alqd infirmare: einen verführenden Ei. haben, alqd corrumpere (s. Cic. Sull. 78: illa tormenta... corrumpit spes, infirmat metus): keinen geringen Ei. haben, von keinem geringen Ei. sein auf etwas, non minimo momento ad alqd esse: bei jmd., non minimum auctoritatis habere apud alqm (z.B. von jmds. Bitten): keinen Ei. haben, nihil ad rem pertinere; nullius momenti esse: auf jmd. od. etwas, nihil pertinere ad alqm od. ad alqd; nullius momenti esse ad alqd; nihil valere in alqa re: unter dem Ei. von etwas stehen, alqā re regi, duci et regi (durch etwas gelenkt. geleitet [677] und gelenkt werden, von menschlichen Angelegenheiten etc.). – b) einer Person oder personif. Sache: vis (einwirkende Kraft, Macht, z.B. deorum). – auctoritas (Geltung durch Geburt, Rang, Staatswürden u. Ansehen). – gratia (Gunst, in der man steht). – opes (Mittel, etwas auszurichten, Einfluß durch Reichtum etc., bes. in politischer Beziehung). – potentia (Vielvermögenheit, politische Macht). – arbitrium (unbeschränkter Wille, unbeschränkte Verfügung, Macht über jmd.). – validae propinquitates (vielvermögende Verwandtschaften). – amicitiae eorum, qui apud aliquem potentem potentes sunt (Freundschaft mit solchen, die bei einem Mächtigen viel vermögen). – durch od. unter jmds. Ei., alqo auctore: operā alcis (durch jmds. Bemühung, im guten u. üblen Sinne, z.B. consulem fieri):beneficio alcis (durch jmds. od. einer personif. Sache gütige Vermittelung, z.B. Gyges anuli beneficio rex exortus est). – von großem Ei., s. einflußreich: von geringem Ei., s. einflußlos. – Ei. haben, gratiā, opibus validum esse; opibus potentem esse; auctoritatem habere; auctoritate od. gratiā od. opibus florere. – bei jmd. Ei. haben, apud alqm potentem esse, auctoritatem habere: durch etwas Ei. beim Volke haben, popularem esse alqā re (z.B. malis artibus, beneimperando). – großen Ei. haben, magnam auctoritatem,magnas opes habere; summā gratiā praeditum esse; in magna auctoritate od. potentia esse; apud plurimosplurimum posse; apud potentes potentem esse; multum valere (z.B. in tribu Fabia): bei jmd., multum (plus, plurimum) auctoritate od. gratiā valere od. posse apud alqm (od. domi [in der Heimat] – od. totā Galliā); largiter posse apud alqm. – zu großen, überwiegenden Ei. haben, nimis od. nimium valere (absol. od. bei jmd., apud alqm: so auch in tribu Fabia u. dgl.): einen unberechenbaren Ei. haben, nimium quantum valere (z.B. in dicendo). – einigen Ei. haben bei jmd., modicae esse auctoritatis apud alqm; nonnulla est alcis apud alqm gratia: weniger Ei. haben, minus valere. – einen geringen Ei. haben, tenui auctoritate od. potentiā esse: einen sehr geringen Ei. bei jmd. haben, minimum auctoritate od. gratiā valere apud alqm. – keinen Ei. haben, sine auctoritate od. sine gratia od. sine potentia esse: bei jmd., nihil auctoritate od. gratiā valere od. posse apud alqm; nullius momenti esse apud alqm (z.B. apud exercitum). – Ei. erlangen, gewinnen, gratiam, opes, potentiam consequi; auctoritate od. gratiā od. opibus fiorere coepisse: bei jmd. Ei. erlangen, gewinnen, gratiam inire ad od. apud alqm (bei mehreren, gratias inire plures); apud alqm potentem esse coepisse: bei jmd. großen, apud alqm multum (plus, plurimum) auctoritate od. gratiāvalere od. posse coepisse. – unter jmds. Ei. stehen, alcis voluntati od. arbitrio parēre (jmds. Willen gehorchen); alcis numini parēre (dem Wink und Geheiß einer Gottheit gehorchen); ab alqo od. bl. alcis arbitrio regi,duci et regi (von jmd. gelenkt. gelenkt und geleitet werden); alcis numine regi (von einer [678] Gottheit gelenkt werden, von der Natur etc.). – seinen Ei. (bei Schlichtung einer Sache etc.) geltend machen oder zu machen suchen, auctoritatem interponere: jmds. Ei. erschüttern, untergraben, alcis auctoritatem od. gratiam convellere; alcis opes evertere: jmds. Ei. nimmt zu, alqs potentior esse coepit; alcis auctoritas od. gratia od. potentia augetur; alcis opes augentur: jmds. Ei. nimmt ab, alcis auctoritas levatur od. imminuitur; alcis opes imminuuntur.

    deutsch-lateinisches > Einfluß

  • 25 einschlagen

    einschlagen, I) v. tr.: 1) schlagend hineintreiben mit dem Hammer u. dgl.: a) eig., figere, in etwas, in alqa re od. in alqd. – defigere, in etwas, alci rei oder in alqa re (senkrecht einschl.; beide z.B. clavum). – adigere, in etwas, alci rei od. in alqd (hineintreiben, z.B. clavum in arborem). – Pfähle ei., stipites demittere (senkrecht einlassen); sublicas agere (Brückenpfähle ei.). – b) übtr., v. Tieren, die Klauen, Krallen ei., ungues imprimere, inicere, in etwas, alci rei; tief, ungues immergere, in etwas, in alqd: die Zähne, dentes od. morsum imprimere, in etwas, alci rei. – 2) durch Schlagen einstoßen: caedendo confringere (durch Schlagen zerbrechen, z.B. fores). – excīdere (aufhauen, z.B. portas). – moliri (durch Gewalt weichen machen, z.B. fores, portam). – comminuere (in kleine Stücke schlagen, z.B. fores et portas securibus: u. alci caput). – das Eis ei., glaciem securi caedere od. dolabrā perfringere. – jmdm. die Zähne ei., dentes excutere alci. – 3) einwickeln etc.: involvere. – einen Brief in einen andern ei., s. einschließen no. II: Bäume ei., arbores tegumentis defendere a frigore: den Wein (in die Erde) ei., vites terrā tegere od. contegere. – 4) vom Weber, die Fäden [703] ei., in stamen subtemen intexere. – 5) wählen etc., einen Weg, s. Weg. – den Weg der Güte ei., s. Güte. – II) v. intr.: 1) in jmds. Hand schlagen, zur Bekräftigung eines Vergleichs etc.: dextram dare; dextrā datā spondere. – 2) in einen Ort schlagen, a) v. Bergmann: fodere alqm locum. – b) v. Blitze: tangere, icere, percutere alqd. – es schlägt in etwas ein, fulmen decĭ dit. in alqd; alqd fulmine od. de caelo icitur od. tangitur od. percutitur: wenn es irgendwo eingeschlagen hat, si tactum aliquid erit de caelo: es hat an vielen Stellen (Orten) eingeschlagen, tacta sunt de caelo multa. – 3) sich auf etwas beziehen: pertinere ad alqd (z.B. quae pertinent ad aliquam partem rei publicae). – spectare ad alqd (auf etwas hinzielen, z.B. ad religionem, ad ius sepulcrorum). – versari in alqa re (in einem wissenschaftl. etc. Gebiete sich bewegen, z.B. in philosophia). – 4) den Erwartungen entsprechen: a) v. Lebl.: bene, prospere, feliciter cedere. bene, prospere, pulchre procedere. bene succedere. prägn. auch bl. cedere, procedere (gut vonstatten gehen, guten Erfolg haben). – ad spem respondere. spei od. optatis od. votis respondere (den Wünschen, Hoffnungen entsprechen). – nicht ei., male cedere; non procedere od. succedere: nicht recht ei., parum cedere, procedere; minus prospere procedere; minus succedere: nach Wunsch ei, ex sententia procedere, succedere; ex voluntate respondere. – b) v. Pers., bes. von jungen Leuten: alqs spem, quam ostendit, non fallit (übh. die erregten Erwartungen nicht täuschen). – patri od. parentibus respondere (den Hoffnungen des Vaters od. der Eltern entsprechen). – studiose discere (mit Eifer lernen). – so gut (im Lernen) ei., daß etc. tantum progressum facere, ut etc.; tantos progressus facere in suis studiis, ut etc.; tantos processus efficere, ut etc.; tantum proficere, ut etc. Einschlagen, das, I) tr. das Ei. eines Nagels, umschr. durch clavum figere, defigere, z.B. zum Ei. eines Nagels, clavi defigendi causā. – das Ei. der Krallen, Klauen, iniectus unguium: das Ei. des Zahns (in etw.), adactus dentis. – II) intr.: 1) das Ei. des Blitzes: ictus fulminis. – 2) = der glückliche Erfolg: successus. einschlägig, qui (quae, quod) ad rem od. causam pertinet.

    deutsch-lateinisches > einschlagen

  • 26 Erfolg

    Erfolg, eventus rei u. rerum u. bl. eventus (Erfolg, Ergebnis). – exitus rei od. rerum u. bl. exitus (der Ausgang, das Resultat); verb. eventus atque exitus; exitus eventusque. – emolumentum (was durch Anstrengung bewirkt wird, Vorteil, Nutzen). – ein guter E., eventus bonus: ein glücklicher E., successus rerum u. bl. successus; eventus rerum prosper. – mit E., non frustra (nicht vergebens); prospere (glücklich): mit ungleichem E., vario eventu (z.B. bellare): ohne E., frustra (ohne die erwartete Wirkung); nequiquam (umsonst, ohne etwas auszurichten): ohne E. sein, irritum od. frustra esse; ad irritum cadere; secus cadere: ohne guten, glücklichen E. sein, successu carere: mit einigem, mit vielem E., ohne E. etw. betreiben, aliquid, multum, nihil proficere in alqa re (z.B. in philosophia, in oppugnatione). – guten, glücklichen E. haben, von gutem (glücklichem) E. sein, bene succedere; felicem exitum habere; prospere, feliciter evenire: einen erwünschten E. haben, ex sententia evenire; optabilem exitum habere: keinen guten od. erwünschten E. haben, haud bene, minus prospere evenire: keinen rechten E. haben, parum procedere od. succedere: an dem guten E. einer Sache nicht zweifeln, alqd confici posse non diffidere: je nachdem der E. seinwird, perinde ut eveniet res.

    deutsch-lateinisches > Erfolg

  • 27 fortkommen

    fortkommen, I) wegkommen: von jmd. nicht fortk. können, retineri od. detineri ab alqo: mach, daß du fortkommst! tandem discede! od. abi hinc! od. fac abeas! – II) vorwärts kommen: progredi (eig). – procedere (auch uneig., vonstatten gehen). – proficere. progressus facere (uneig. Fortschritte machen). – man kann auf dem Wege nicht fortk., iter impeditum est. – nicht gut (mit den Füßen) f., s. fortkönnen (nicht gut). – mit etw. nicht s., s. (mit etwas nicht) fortkönnen: damit kommst du nicht fort, ita nihil efficies. – dah. a) gedeihen: provenire. crescere (von Tieren und Pflanzen). – ein Baum kommt an einem Orte fort, locus patitur arborem (z.B. laurum): das Getreide kommt in einer Gegend kümmerlich fort, eorum quae seruntur regio maligne patiens est. – b) seinen Unterhalt finden: victum invenire alqā re (z.B. kümmerlich, sordide); victum sibi parare, vitam tolerare, durch etwas, alqā re. – fortzukommen suchen durch etwas, victum sibi (mühsam. aegre) od. rem quaerere alqā re (z.B. mercaturā faciendā).

    deutsch-lateinisches > fortkommen

  • 28 fortschreiten

    fortschreiten, I) eig.: progredi; procedere. – II) uneig.: a) übergehen zu etwas: gradum facere ad alqd. – defluere ad alqd (allmählich, nach u. nach, z.B. a necessariis ad elegantia artificia). – b) wachsen, zunehmen in etwas: procedere, progredi, procedere et progredi, proficere, in etwas, in alqa re; progressus facere in alqa re.

    deutsch-lateinisches > fortschreiten

  • 29 Gehalt

    Gehalt I) Wert von Münzen u. Erz: pretium (Wert). – bonitas (innere Güte). – eine Münze von gutem G., nummus bonus: von schlechtem, nummus adulterinus: an G. gewinnen, proficere ad bonitatem (von edlen Metallen): von nicht besserem G. sein als etc. non plus valere, nonpluris esse, quam etc.: vonsehr geringem G. sein, minimo valere. – ohne G., voll G., s. gehaltleer, gehaltreich. – II) = Besoldung, Jahrgehalt, w. s.

    deutsch-lateinisches > Gehalt

  • 30 nahe

    nahe oder näher bringen, prope od. propius admovere, auch bl. admovere, an etwas, ad alqd (auch übtr.). – wenn man die Hand n. bringt, appropinquante manu. einander nahe od. näher bringen, zwei etc. Personen, conciliare inter se. – die getrennten Völker, gentes dissipatas locis miscere (von der Schiffahrt): die Länder, terras admovere (v. Seefahrern): Gleichheit der Gesinnung brachte sie einander bald näher, contraxit celeriter similitudo eos. nahe gehen, bildl., es geht mir etwas n., ich nehme mir etwas n., alqd graviter fero. nahe kommen, a) eig.: prope accedere. – appropinquare (sich nähern, auch v. Lebl., z.B. appropinquante manu, wenn die Hand, d. i. wenn man mit der Hand n. kommt). – komm mir nicht zu n., noli me attingere. – b) übtr.: prope (propius, proxime) accedere ad alqd (z.B. ad veritatem). – non multum abesse ab alqa re (nicht weit entfernt sein von etwas, z.B. a veritate). – prope od. (näher) propius accedere ad similitudinem alcis rei (der Ähnlichkeit nach nahe oder näher kommen). – alcis rei similem esse (einer Sache ähnlich sein, z.B. veri). alqd imitari videri (etwas nachzuahmen scheinen, z.B. virtutem). – simulacrum esse alcis rei (gleichs. ein Abbild von etwas sein, z.B. der sittlichen Vollkommenheit, virtutis). – der Wahrheit noch nicht ganz nahe kommen, nondum satis ad veritatem adduci: einem Ziele näher kommen, proficere ad alqd (s. Caes. b. G. 7, 66, 4 [wo parum prof. = gar nicht n. k.]; Flor. 4, 9, 1): etwas der Kunst od. Wissenschaft nahe Kommendes. quasi ars. – jmdm. etwas nahe legen, subicere alci alqd (an die Hand geben). – alqm monere oder admonere (warnend raten) mit folg. ut u. Konj. (wenn etwas getan) od. mit folg. ne u. Konj. (wenn etwas unterlassen werden soll). – nahe liegen, prope od. in propinquo iacēre od. situm esse. prope esse. non longe abesse. subesse (eig.). – facile inveniri posse (uneig., leicht aufgefunden werden können, von Gründen etc.). – facile intellegi od. intellegi posse (uneig., leicht eingesehen werden oder eingesehen werden können). – naheliegend, propinquus (auch übtr., z.B. exemplum): ganz naheliegend an einem Orte, alci loco proximus (z.B. vicus proximus itineri: u. villae ei urbi proximae). nahe sein, prope esse (im allg.). – propinquum od. vicinum esse (dem Ort, der Zeit, der Ähnlichkeit nach). – non longe abesse. in propinquo adesse. subesse (dem Ort und der Zeit nach: näher sein, propius abesse). – appetere (herannahen, der Zeit nach, v. Tag, Nacht, den Jahreszeiten [1758] etc.). – impendēre (herüberragen, von Orten, z.B. Bergen; dann = nahe bevorstehen, von Zeitereignissen). – näher sein (der Zeit nach), propioribus temporibus natum esse (v. Pers.): sehr n. sein, supra caput esse. in cervicibus esse. in capite et in cervicibus esse (auf dem Nackensein, dem Ort oder der Zeit nach, v. Pers. u. Ereignissen); imminere. instare (der Zeit nach): der Zeitpunkt ist n., wo etc., prope adest, cum etc.: die Sache war einer Empörung sehr n., haud procul seditione res erat.es war nahe daran, daß ich etc., oder ich war nahe daran, zu etc., in eo erat, ut etc. (es war auf dem Punkte, man war im Begriff etc.); prope erat oder fuit, ut etc. propius nihil factum est, quam ut etc. non multum od. non longe od. paulum aberat, quin etc. (alle = es fehlte wenig, es geschah beinahe, daß etc.). – nahe stehen, in vicino stare (eig.). – jmdm., non longe abesse ab alqo (eig.); alci propinquum esse genere. propinquā cognatione alqm contingere (der Verwandtschaft nach); familiariter od. intime uti alqo (als Freund); usu cum alqo coniunctissimum esse (übh. der Verbindung nach, als Kollege, Geschäftsmann etc): jmdm. näherstehen, propiore amicitiae gradu alqm contingere (der Freundschaft nach); alci potiorem esse (der Zuneigung nach, z.B. vetustate necessitudinis). – jmdm. zu nahe treten, alqm offendere (bei jmd. anstoßen, ihn beleidigen); alci iniuriam facere od. inferre (jmdm. ein Unrecht antun). – jmds. Ehre zu nahe treten, alcis existimationem offendere. – ohne einer Sache zu n. zu treten, salvā alqā re (unbeschadet einer Sache, z.B. salvā lege, salvā religione): ohne dir zu nahe zu treten oder treten zu wollen, pace quod fiat tuā (bei einer Vornahme); pace tuādixerim (beim Aussprechen eines Urteils).

    nahe an od. bei, a) dem Orte nach: prope mit folg. ab mit Abl. od. auch bloß mit folg. Akk. – propter (in der Nähe von etc.). – ad (bei; alle drei zur Bezeichnung der Nähe übh.). – iuxta (ganz nahe bei, dicht neben, zur Bezeichnung der unmittelbaren Nähe). – secundum (längs... hin, zur Bezeichnung der Richtung an einem Orte etc. hin). – näher an od. zu etc., propius ad alqm od. ad alqd od. bl. propius alqm od. alqd; od. propius ab alqa re. – sehr nahe an oder bei, proxime ab mit Abl. od. proxime mit folg. Akk. – b) der Zeit nach: prope ad mit Akk. od. prope mit bl. Akk., z.B. bis nahe an das achtzigste Jahr war er gelangt, prope ad annum octogesimum pervenerat. – c) der Anzahl nach: ad mit folg. Akk. od. (bei den Histor.) adverb. (beinahe, zur Angabe der höchsten Zahl, z.B. ad ducentos homines: u. occisis ad hominum milibus quattuor). – circiter (gegen, ungefähr, zur Angabe der ungefähren Zahl).

    deutsch-lateinisches > nahe

  • 31 nutzlos

    nutzlos, a) v. Lebl: inutilis. – qui, quae, quod nihil utilitatis habet (keinen Nutzen gewährend, z.B. ars). nihil proficiens (nich ts bewirkend, z.B. lacrimae). – n. sein, nihil prodesse, für jmd., alci (nichts nützen); nihil proficere (nichts bewirken); nihil utilitatis habere (keinen Nutzen gewähren, z.B. von einer Kunst). – Adv.inutiliter. – b) v. Pers.: nulli utilis.

    deutsch-lateinisches > nutzlos

  • 32 unmerklich

    unmerklich; z.B. unm. Fortschritte (im Lernen) machen, paene nihil proficere in litteris.

    deutsch-lateinisches > unmerklich

  • 33 Vorstellung

    Vorstellung, I) die Präsentation, z.B. bei einem Fürsten: admissio (Audienz). – II) Darstellung, Vor-Augen-Stellung, a) durch Sprache und Mimik auf dem Theater: actio (als Handlung). – fabula (das Bühnenstück, Schauspiel). – b) durch die Rede übh.: oratio (Rede). – admonitio (Ermahnung, Warnung). – Vorstellungen machen, monere: oft und ernstlich V. machen, multa varie diligenterque monere. – jmdm. wegen etwas V. machen, monere alqm de alqa re od. mit folg. ut od. ne etc. (warnend erinnern); agere cum alqo de alqa re (übh. mit jmd. wegen etwas verhandeln, reden): jmdm. ernstliche V. machen, diligenter alqm monere: jmdm. freundliche (gütliche) V. machen, alqm amice admonere: durch gütliche V. nichts erreichen, leni ter agendo nihil proficere: durch gütliche V. zum Gehorsam zurückbringen, oratione reconciliare: durch jmds. V. sich bewegen lassen, alcis oratione permoveri: auf jmds. V. hören, alqm monentem audire; monenti alci obsequi. – c) geistige Vor-Augen-Stellung: propositio. – notio (Begriff). – cogitatio (Gedanke); verb. propositio et cogitatio (z.B. huis vitae). – opinio (Meinung, Ansicht, z.B. lebhafte, recens). – unsere Vorstellungen, quae concepimus animo. – nach meiner V., ut ego mihi statuo. – sich eine V. von etw. machen, cogitatione sibi alqd fingere: sich eine richtige V. von etwas machen, recte sentire de alqa re; veram speciem alcis rei capere (ein richtiges Bild von etw. bekommen): sich eine falsche V. von etwas machen, prava sentire de alqa re: sich eine zu große V. von etwas machen, maius quid suspicari de alqa re: eine anschauliche V. von etw. geben, s. vergegenwärtigen: sich eine recht lebhafte V. von etw. machen. alqd quam maxime intentis oculis, ut aiunt, acerrime [2613] contemplari: eine V. von etwas haben, ratione alqd cognitum habere: es übersteigt etwas alle V., ne cogitari quidem alqd potest: ein Schmerz, der über alle V. geht, dolor opinione maior.

    deutsch-lateinisches > Vorstellung

  • 34 weit

    weit, I) Posit. weit, A) Adj.: 1) entfernt: longus (lang, von der größten Ausdehnung in gerader Richtung im Raum und in der Zeit). – longinquus weit in die Länge sich erstreckend, [2667] weit entfernt). – das Weite suchen, gewinnen, s. fliehen no. I. – weit her, longe: e longinquo: es ist mit seinen Kenntnissen nicht weit her, via imbutus est litteris. – von weitem, procul (fern, in der Ferne); e longinquo (aus weiter Ferne); eminus (von fern, in Schußweite): Übel, die du hast von w. kommen sehen, mala, quae venientia longe ante vidisti. – 2) nicht eng: latus (weit in Hinsicht auf Länge und Breite, z.B. planities). – laxus (inwendig nach allen drei Dimensionen hin Raum übrig lassend, z.B. tunica, calceus, domus). – capax (viel in sich aufnehmend). – amplus (groß an räumlichem Umfang, z.B. domus). – patens (sich weit hin erstreckend, z.B. Ebenen, campi oder aequora). – eine übermäßig w. Toga, toga fusa. – das w. Meer, apertum mare: in die weite Welt gehen, peregre abire; in longinquas terras proficisci. – B) Adv.: 1) zur Bezeichnung der Entfernung in Raum und Zeit: longe (z.B. prospicere). – procul (fern, auch mit Abl., z.B. pr. oppido: u. mit ab u. Abl. z.B. pr. a domo). – sehr weit (werfen, schleudern etc.), in immensum. – w. von etwas sein, longe od. procul ab alqo loco abesse: w. auseinanderstehen, multum distare: gleich w. sein, tantundem viae est: von etwas w. (nicht w., ziemlich w.) entfernt sein, s. entfernt: von etwas weit entfernt sein (bildl.), longe recessisse oder abhorrere ab alqare (z.B. ab hoc vitio): gleich w. entfernt sein, paribus intervallis distare: w. in die Nacht hinein, in multam noctem: w. hinaus, in longinquum tempus: weit hinausschieben, in longum differre: weit u. breit, longe lateque: weit u. breit berühmt, clarissimus: weit u. breit berühmt werden, adipisci famam latiorem. – zu weit, longius: zu w. gehen, longius progredi (eig. u. bildl.); tamquam lineas transilire (bildl.); in etwas, nimium esse in alqa re; modum excedere oder modum non servare in alqa re: nicht zu w. gehen (mit Worten), modum tenere verborum: beim Tadel zu w. gehen, in vituperatione aequitati parum consulere: es ist zu w. gegangen, wenn man behauptet, daß etc., nimis violentum est dicere mit folg. Akk. u. Infin. – so weit, s. soweit. – wie weit, s. wieweit. – 2) zur Bezeichnung des Grades: longe (z.B. longe optimus, maximus: und longe anteponere: u. longe praestare). – multo (um vieles, bei weitem, bes. beim Komparativ u. Superlativ). – multis partibus (um viele Teile, beim Komparativ, z.B. plures). – w. größer sein, multo maiorem esse; multis partibus maiorem esse: bei weitem nicht, minime; nu llo modo; nullo pacto.

    II) Compar. weiter, A). Adj.: 1) entfernter: longior. – remotior (entlegener). – disiunctior (getrennter, abgesonderter von den übrigen). – 2) geräumiger: laxior. – amplior (größer an Umfang). – einen weitern Umfang, einen sehr weiten (den weitesten) Umfang haben, latius, latissime patere (auch bildl. = eine weitere Bedeutung, die weiteste Bedeutung u. dgl. haben). – 3) über etwas hinausgehend; z.B. das Weitere hören, citeriora od. ulteriora audire; reliqua audire: das Weitere erwarten, quae reliqua sunt oder quae [2668] restant, exspectare: ohne weiteres, sine mora; haud cunctanter. – B) Adv. longius.porro. protinus (weiter fort, vorwärts, für. baß). – ultra (weiter hinaus, weiter hin; übtr., weiter = ferner, außerdem, mehr, z.B. quid ultra tibi debeo?). – weiter oben, unten, supra, infra: etwas w. oben, unten, paulo superius, paulo inferius. – keiner w., nullus alius; nullus praeterea: nichts w., nihil amplius; nihil ultra (z.B. requirere). – w. ge. hen, vorrücken, longius progredi od. procedere (eig.); pergere. ad reliqua pergere (im Vortrag); procedere (im Handeln, z.B. iam favet processumque vult, und will, daß es weiter geht): unvermerkt immer weiter gehen, serpere (z.B. serpit enim res): ich bin (in meiner Erörterung) w. gegangen, als mir lieb ist, plus feci quam vellem: weiter gehen meine Nachrichten nicht, ulteriora non audio: w. verbreitet sein (von einem Übel), latius disseminatum esse: nicht w. können, haerere: etw. w. geben, alqd alii tradere (von einem); de manu in manum od. e manibus in manus tradere (aus einer Hand in die andere geben, von mehreren). – w. kommen, es w. bringen in etwas, procedere od. progredi in alqa re: viel w. kommen, multum proficere: Ursachen w. suchen, causas longius oder altius repetere: sein Recht w. suchen, ius suum persequi: w. über etw. nachdenken, diligentius alqd expendĕre: etwas weiter erzählen, sagen, alqd aliis narrare (andern erzählen); alqd enuntiare (ausmelden, ausplaudern, z.B. commissa): einen Bittenden nicht w. reden lassen (sondern seine Bitte sogleich erfüllen), plura rogantis verba intercīdere: was willst du w.? – quid vis amplius?: ich sage nichts w., nil dico amplius: davon nichts w., sed haec hactenus; haec quidem hactenus; haec dicta sunt: und was w.? quid porro?: was dann w.? quid tum?: was ist's denn auch w.? quid tandem est?: wenn es weiter nichts ist, si res est tantula. – weiter! perge! pergite! pergamus! – nun w., age vero (s. Cic. de imp. Pomp. 40): doch gut, wir wollen nun weiter sehen, age porro (s. Cic. Verr. 5, 56). – und so w., et quae sunt reliqua (»und was sonst noch«, wenn man nach Anführung von mehreren Dingen den Rest nicht erwähnt); et cetera. auch bl. cetera. et id genus alia. et alia generis eiusdem. et quae sunt generis eiusdem (wenn man einen bekannten Gegenstand nur mit wenigen Worten andeutet oder von einer großen Anzahl von Gegenständen bloß einige erwähnt, »und dergleichen«) – »nicht weiter«, bei Verben, durch desistere (abstehen) od. desinere (aufhören) od. omittere (unterlassen) m. Infin., finem facere m. Genet. Gerund. (ein Ende machen), z.B. ich ärgerte mich nicht w., destiti stomachari: ich führe keine Prozesse weiter, desisto causas agere: ich frage nicht w., rogare desino: die Sterne werden nicht w. gesehen, sidera cerni desinunt: sie verfolgten jene nicht w., persequi illos omiserunt: ich bot mich (meine Dienste) nicht w. an, finem feci offerendi mei.

    deutsch-lateinisches > weit

  • 35 wirken

    wirken, I) v. intr. efficacem esse (wirksam sein). – proficere (anschlagen, v. Arzneien etc.). – aliquid movere (einen Eindruck machen, v. Pers. etc., z.B. precibus) – erheiternd w., afferre hilaritatem: im geheimen w., occulte serpere: vorteilhaft, wohltätig w., prodesse: nachteilig w., nocere. – eine Arznei wirkt, concipitur venis medicamentum: eine Arznei wirkt nicht, medicamentum imbecillius est quam morbus: eine Arznei wirkt so stark, daß etc., tanta est vis medicamenti, ut etc: das Gift wirkt langsamer als man erwartet hat, venenum opinione tardius cedit: schnell wirkend (von Arzneien etc.), praesens: langsam wirkend, tardus; lentus (schleichend, w. vgl.). – auf etwas wirken, efficacem esse ad alqd: stark auf etwas w., magnam vim habere ad alqd: auf jmd. w., alqm oder alcis animum movere oder commovere (jmd. bewegen. rühren); alqm impellere (jmd. antreiben): auf die Gemüter w., descendere ad animos: heftig auf jmd. w., alcis animum vehementer movere od. percutere: es wirkt etwas auf mich, movet me alqd: es wirkt etwas nicht auf mich, non moveor alqā re: es wirkt etwas verschieden auf mich, alqd varie corpus meum od. me movet (physisch ); varie afficior alqā re (gemütlich, z.B. epistulā alcis): ermunternd auf jmd. w., alqm excitare: tröstend auf jmd. w., alqm consolari; sehr, alqd alci magnum solacium affert: erschlaffend auf jmd. w., languorem afferre alci (z.B. animis. – für jmd. wirken, alqm operā suā iuvare od. adiuvare. – dahin w., daß etc., id agere od. agitare, ut etc. – II) v. tr.: 1) = weben, w. s. – 2) = ausrichten no. III, w. s.

    deutsch-lateinisches > wirken

  • 36 zunehmen

    zunehmen, crescere. accrescere (wachsen, anwachsen, sowohl der Zahl, als dem Umfang, als der innern Stärke nach, z.B. luna crescit et minuitur: u. dies crescit decrescitque: u. numerus hostium crescit: u. dolores in dies accrescunt: u. amicitia cum aetate accrevit simul). – incrementum capere. increscere (Zuwachs bekommen, an Umfang, Größe zunehmen, z.B. luna incrementum capit: u. certamen increscit). – augeri. augescere (sich mehren, sowohl der Zahl als der Stärke nach). – corroborari. ingravescere (verstärkt, heftiger werden, z.B. malum corroboratur od. ingravescit). – increbrescere (häufiger werden, stärker aufeinander folgen, z.B. increbrescitventus: u. increbrescit fama belli). proficere od. progressus facere, in [2814] Künsten und Wissenschaften). – wenn die Sonne zunimmt, fortiore iam sole.

    deutsch-lateinisches > zunehmen

  • 37 zurückbleiben

    zurückbleiben, remanere (zurückbleiben, wenn andere fortgehen). – restare (stehen bleiben, um ferner zu handeln). – subsistere (wo seinen Standort, Aufenthalt nehmen, z.B. fratri legatus in provincia substitit). – subsidere (verweilend sich wo niederlassen, um da zu wohnen, z.B. Nuceriae). – relinqui (zurückgelassen werden). – ad insequendum tardari [2818] u. bl. cunctari (nicht nachkommen können, nachbleiben). – das in Rom zurückgebliebene Volk, reses in urbe plebs. – hinter jmd. z., s. jmdm. nachstehen. – ich werde nicht hinter den andern zurückbleiben, non posteriores feram: hinter seinem Rufe z., infra famam esse (z.B. von jmds. Schriften); in seinen Reden, in orationibus minorem esse famā suā. – im Lernen z., parum proficere od. procedere in litteris: in etw. (in den Wissenschaften etc.) nicht z., in alqa re progressus facere. Zurückbleiben, das, remansio.

    deutsch-lateinisches > zurückbleiben

  • 38 ad

    [ABCU]A - ad (arch. ar), prép. avec acc.: (Gaffiot P. 27-29 -- Lebaigue P. 20) [zapI]I [sens local] [zapA]A [idée générale de mouvement, de direction, au pr. et au fig.] [zapst]¶1 vers, à: legatos ad aliquem mittere: envoyer des ambassadeurs à qqn II avec les noms de lieu, ad exprime l'idée d'approche ou bien l'idée d'arrivée; l'idée d'entrée dans le lieu est exprimée par in: ad urbem proficisci, Caes. BC. 1, 32, 1: partir pour la ville [Rome] ; ad urbem venire, Cic. Verr. 2, 167: venir à la ville II avec les noms de villes et de petites îles, ad exprime la direction ou l'arrivée dans les environs: ad Genavam pervenit, Caes. BG. 1, 7, 1: il arriva près de Genève; ad Mutinam proficisci, Cic. Phil. 12, 8: partir pour Modène; dux classium fuit ad ilium, Cic. Div. 1, 87: il [Calchas] dirigea les flottes vers Ilion II [en lang. milit. vers, contre: ad hostes contendere, Caes. BG. 5, 9, 1: marcher contre les ennemis; ad castra pergere, Caes. BG. 3, 18, 8: se porter contre le camp II ad vim atque arma confugere, Cic. Verr. 1, 78: chercher un refuge dans (recourir à) la force et les armes; ad insolitum genus dicendi labi, Cic. Sest. 119: se laisser glisser vers un genre de discours insolite ; [avec ellipse du v.] nunc ad ea quae scripsisti, Cic. Att. 3, 8, 2: venons-en maintenant à ce que tu m'as écrit. [zapst]¶2 [idée d'attacher, lier]: ad terram naves deligare, Caes. BG. 4, 29, 2: attacher des vaisseaux au rivage II [idée d'ajouter, annexer]: complecti vis amplissimos vires ad tuum scelus, Cic. Pis. 75: tu veux envelopper dans ton crime les hommes les plus considérables; ad cetera volnera, Cic. Vat. 20: outre les autres blessures, cf. Clu. 30 ; Liv. 7, 16, 2; ad naves viginti quinque, Liv. 23, 38, 7: en plus des 25 navires, cf. 24, 45, 3 ; 25, 3, 7, etc ; ad haec, en outre: Varr. R. 3, 5, 11; Liv. 6, 20, 7, etc ; ou ad hoc, Sall. C. 14, 3 17, 4, etc ; ad id, Liv. 3,62, 1, etc. [zapst]¶3 [idée de diriger, incliner]: ad centuriones ora convertunt, Caes. G. 6, 39, 2: ils tournent leurs visages vers les centurions; omnium mentibus ad pugnam intentis, Caes. G. 3, 26, 2: l'attention de tous étant portée sur le combat; ad aegrotandum proclivitas, Cic. Tusc. 4, 28: tendance (disposition) à la maladie; paulatim angustiore ad infimum fastigio, Caes. BG. 7,73, 5: la pente allant en se resserrant peu à peu vers le bas [en entonnoir] II ad omne periculum opponitur (consulatus), Cic. Mur. 87: (le consulat) s'expose à tous les dangers; ergo haec ad populum, Cic. Att. 6, 8, 4, donc voilà pour le peuple. II [idée de protection, de defense contre]: ad meos impetus opponitur... Cic. Verr. 5, 2: à mes assauts on oppose. [zapst]¶4 [idée d'adresser par écrit, par la parole, etc.]: ad aliquem omnia in dies singulos persequi, Cic. Att. 15, 26, 1: envoyer à qqn une relation quotidienne de tous les événements; sibi a Lentulo ad Catilinam datas esse (litteras), Cic. Cat. 3, 12: que Lentulus lui avait remis une lettre à l'adresse de Catilina; epistula C. Verris ad Neronem, Cic. Verr. 1, 83: lettre de C. Verrès à Néron II [verbe non exprimé]: tu modo quam saepissime ad me aliquid, Cic. Att. 4, 6, 4: pourvu que tu m'envoies le plus souvent possible quelques lignes; velim scribas ad me primum placeatne tibi aliquid ad illum, Cic. Att. 13, 16, 2: je voudrais que tu m'écrives d'abord, si tu es d'avis que je lui dédie qq ouvrage. [zapst]¶5 [indication de distance, de limite] à, jusqu'à: ex eo oppido pons ad Helvetios pertinet, Caes. BG. 1, 6, 3: de cette ville un pont s'étend jusque chez les Helvètes; usque ad ultimas terras, Cic. Verr. 4, 64: jusqu'aux confins de la terre II [au fig.] ad vivum, Cic. Lael. 18: jusqu'au vif; ad plenum, Virg. G. 2, 244: jusqu'au plein; pecunia ad sanum modum habendi parata, Sen. Ben. 1, 11, 5: l'argent acquis jusqu'à un raisonnable degré de possession; non ad perfectum nec ad plenum, Sen. Ep. 71, 18: non pas jusqu'à la perfection ni à la plénitude; si ea mercatus esses ad eam summam quam volueram, Cic. Fam. 7, 23, 1: si tu avais fait l'achat en te limitant à la somme que je voulais II ad numerum obsides mittere, Caes. BG. 5, 20, 4: envoyer des otages jusqu'au nombre fixé; in eorum locum et ad eorum numerum, Cic. Verr. 5, 73: à leur place et en pareil nombre; equitatus omnis, ad numerum quattuor milium, Caes. BG. 1, 15, 1: toute la cavalerie, à l'effectif de 4.000 hommes; ad certum pondus examinare, Caes. BG. 5, 12, 4: peser jusqu'à un poids déterminé; Tossas ad eandem magnitudinem perficere, Caes. BC. 1, 42, 1: creuser des fossés à la même profondeur II ad verbum unum contracta brevitas, Cic. de Or. 3, 157: brièveté ramassée en un mot unique; numerum ad trecentorum summam explevit, Liv. 2, 1, 10: il compléta le nombre jusqu'à un total de 300 II usque ad novem, Cic. Ac. 2, 94: jusqu'à neuf; omnes ad unum, Cic. Lael. 86: tous jusqu'au dernier, tous sans exception; omnibus navibus ad unam incolumibus, Caes. BC. 3, 6, 3: tous les navires sans exception étant indemnes. [zapA]B [sans idée de mouvement] [zapst]¶1 près de, chez: fuit ad me sane diu, Cic. Att. 10, 4, 8: il resta chez moi très longtemps; in servitute ad suum patrem manere, Plaut. Cap 49: rester comme esclave chez son propre père, cf. Ter. Haut. 979 ; Varr. R. 1, 17, 3; Cato. Agr. 7, 2; Liv. 24, 48, 9; Sen. Ep. 108, 4 II ad recuperatores dicere, Cic. Verr. 3, 68: parler devant les récupérateurs; ad judicem Cic. Br. 289: devant le juge; ad populum agere, Cic. Phil. 12, 17: plaider devant le peuple II ad exercitum manere, Caes. BG. 5, 53: rester à l'armée, cf. 7, 5, 3; ad Caesarem primum pilum ducere, Caes. BG. 6, 38, 1: être centurion primipile dans l'armée de César II ad pedes: près des pieds, aux pieds: Cic. Div. 1, 46 ; Sen. Ben. 3, 27, 1, etc. II ad omnes nationes sanctum nomen, Caes. BG. 3, 9, 3: titre sacré auprès de toutes les nations, cf. BG. 4, 16,7 ; 7, 5, 3 ; 21, 60, 4, etc. [zapst]¶2 [proximité d'un lieu] près de: ad urbem esse, Cic. Verr. 2, 21: être près de la ville [Rome]; ad oppidum constitit, Caes. BC. 1, 16, 4: il s'arrêta près de la ville; pons qui erat ad Genavam, Caes. BG. 1, 7, 2: le pont qui était près de Genève. II [en parl. de batailles]: proelium ad Nolam, Cic. Br. 12: bataille de Nola; ad Tenedum, Cic. Mur. 33: de Ténédos; ad Magetobrigam, Caes. BG. 1, 31, 12: à Magetobriga; ad Cannas, Liv. 23, 11, 7, etc. II à, dans [emploi rare]: ad villam ali, Cic. Amer. 44: se nourrir dans la maison de campagne; quae ad aedem Felicitatis sunt, Cic. Verr. 4, 4: [statues] qui sont dans le temple du Bonheur [ABCR]II [avec ellipse de aedem]: ad Castoris, Cic. Quinct. 17: près du temple de Castor; senatus ad Apollinis fuit, Cic. Q. 2, 3, 3: le sénat tint séance au temple d'Apollon. II du côté de, vers: pugnatur acriter ad novissimum agmen, Caes. BC. 1, 80, 5: le combat est acharné du côté de l'arrière-garde, cf. BC. 1, 63, 3 ; 2, 42, 5; castris ad eam partem oppidi positis? Caes. BG. 7, 17, 1: le camp ayant été établi de ce côté de la ville; equestribus proeliis ad aquam factis, Caes. BG. 5, 50, 1: des engagements de cavalerie ayant eu lieu près du ruisseau; ad laevam, ad dextram, Cic. Tim. 48: vers la gauche, vers la droite (à g., à dr.); ad pulvinaria, Cic. Cat. 3, 23: [près des coussins] à tous les temples; ad solarium, Cic. Quinct. 59: aux alentours du cadran solaire; ad speculum barbam vellere, Sen. Nat. 1, 17, 2: s'épiler devant un miroir; ad ignem coquere, Cato. Agr. 81: cuire au feu, sur le feu. [zapst]¶3 [adaptation accompagnement]: cantare ad chordarum sonum, Nep. Epam. 2, 1: chanter aux sons d'un instrument à cordes; ad tibicinem, Cic. Agr. 2, 93; Tusc. 1, 3, etc.: avec accompagnement du joueur de flûte II ad lucernam, Sen. Ir. 3, 18, 4: à la lueur d'une lampe, cf. Cic. Q. 3, 7, 2; ad faces, Sen. Brev. 20, 5: à la lueur des torches; ad lunam, Virg, En. 4, 513: à la lumière de la lune; ad clepsydram, Cic. de Or. 3, 138: sous le contrôle de la clepsydre [avec un temps mesuré]. [zapst]¶4 [adhérence]: ad radices linguae haerens, Cic. Nat. 2, 135: fixé à la base de la langue; ad saxa inhaerens, Cic. Nat. 2, 100: attaché aux rochers. [zapst]¶5 [participation à], [au lieu de scribendo adesse, Cic. Fam. 8, 8, 5, etc.] ad scribendum esse: être à (participer à) la rédaction d'un sénatus-consulte: Cic. Att. 1, 19, 9 ; Fam. 12, 29, 2. [zapI]II [sens temporel]: [zapst]¶1 jusqu'à: ad summam senectutem, Cic. Br. 179: jusqu'à la plus grande vieillesse; usque ad hanc diem, Cic. Verr. 4, 130; ad hanc diem, Cic. Cat. 3, 17: jusqu'aujourd'hui; ad hoc tempus, Cic. Verr. 3, 216: jusqu'au moment présent; ad multam noctem, Caes. BG. 1, 26, 3: jusqu'à un moment avancé de la nuit; ad nostram memoriam, Nep. Them.10, 3: jusqu'à notre époque; ad reditum nostrum, Cic. Att. 8, 2, 3: jusqu'à notre retour; veteres illi usque ad Socratem, Cic. de Or. 3, 72: ces anciens jusqu'à Socrate. [zapst]¶2 [approximation] vers: ad vesperam, Catul. 2, 6: sur le soir; ad lucem, Cic. Div. 1, 99: vers le point du jour; ad extremam orationem, Caes. BG. 7, 53, 1: sur la fin du discours; ad exitum defensionis tuae, Cic. Verr. 5, 32: (sur) à la fin de ta défense; ad adventum imperatorum, Nep. Att. 10, 2: à l'arrivée des triumvirs, cf. Cic. Att. 2, 17,3; 13, 15, 2. [zapst]¶3 [précision] à: ad diem, Caes. BG. 2, 5, 1: au jour fixé, cf. 7, 77, 10 ; Cic. Off. 3, 45; ad idus, Caes. BG. 1, 7, 6: aux ides; ad tempus: à temps, au moment opportun Cic. Verr. 1, 141; Caes. BG. 4, 23, 5 [mais Fin. 5, 1 et Att. 16, 2, 2, au moment fixé] ; ad extremum, Cic. Or. 174 ; de Or. 1, 142: enfin. [zapst]¶4 [durée limitée, sens voisin de jusqu'à] pour: brevis est et ad tempus, Cic. Off. 1, 27: [passion qui] est courte et pour un temps; bestiae ex se natos amant ad quoddam tempus, Cic. Lael. 27: les bêtes aiment leur progéniture pour un temps limité; ad tempus lectus, Liv. 28, 24, 5: élu provisoirement, cf. 21, 25, 14. [zapst]¶5 [avenir] dans: ad annum, Cic. Att 5, 2, 1, [il sera tribun de la plèbe] dans un an, l'année prochaine, cf. de Or. 3, 92; ad decem milia annorum, Cic. Tusc. 1, 90: dans 10.000 ans. [zapI]III [rapports variés]: [zapst]¶1 pour, en vue de [avec les verbes qui signifient exhorter à, pousser à, préparer à, disposer pour; se servir pour; travailler à; envoyer pour, etc. ; avec les adjectifs et, d'une manière générale, les expressions qui marquent le but ; très souvent ad est suivi du gérondif ou de l'adj. verbal]: ad celeritatem onerandi paulo facit humiliores (naves), Caes. BG. 5, 1, 2: en vue de la promptitude du chargement, il fait faire les vaisseaux un peu plus bas; ad omnes casus, Caes. BG. 4, 31, 2, etc.: (en vue de) pour toutes les éventualités; naves factae ad quamvis vim perferendam, Caes. BG. 3, 13, 3: navires faits pour supporter n'importe quelle violence; tu omnia ad pacem; ego omnia ad libertatem, Cic. ad Br. 2, 7, 1: [ellipse du verbe] toi, c'était tout pour la paix; moi, tout pour la liberté; non ad eam rem, sed ut... Cic. Tusc. 49: ce n'est pas dans cette intention, c'est pour que... ; ad hoc, ut + subj. Liv. 28, 39, 7; 45, 39, 8: en vue de, pour que. [zapst]¶2 [marquant le résultat, l'aboutissement]: ex agresti vita exculti ad humanitatem, Cic. Lep. 2, 36: façonnés et amenés d'une vie sauvage à la civilisation; efferavit ea caedes Thebanos ad execrabile odium Romanorum, Liv. 33, 29, 1: ce meurtre déchaîna les Thébains et leur inspira une haine implacable contre les Romains; mutatis repente ad misericordiam animis, Liv. 24, 26, 14: la fureur populaire s'étant changée soudain en compassion II ad necem, Cic. Tusc. 2, 34: [frapper] jusqu'à ce que mort s'ensuive; ad insaniam aliquid concupiscere, Cic. Verr. 2, 87: désirer qqch jusqu'à être fou; nihil intolerabile ad demittendum animum, nimis laetabile ad ecferendum, Cic. Tusc. 4, 37: rien qui soit intolérable, au point d'abattre l'âme, qui cause trop de joie, au point de la transporter. [zapst]¶3 relativement à: genus praedandi ad magnitudinem quaestus immensum, Cic. Verr. 5, 22: genre de pillage sans limite quant à la grandeur des profits; ad cetera egregius, Liv. 37, 7, 15: remarquable sous tous les autres rapports II quid id ad rem? Cic. Quinct. 79: quel rapport cela a-t-il avec l'affaire? quid ad praetorem? Cic. Verr. 1, 116: en quoi cela intéresse-t-il le préteur? quid egerit, nihil ad causam, Cic. Sest. 71: ce qu'il a accompli? cela ne regarde pas le procès; ad ea quae scribis... Cic. Att. 11, 21, 1: quant à ce que tu écris... [zapst]¶4 suivant, conformément à, d'après: ad meam rationem usumque non aestimo, Cic. Verr. 4, 13: à consulter mes principes et mon usage personnel, je ne formule pas d'évaluation; versare suam naturam ad tempus, Cic. Cael. 13: modifier son caractère suivant les circonstances; hanc ad legem, Cic. de Or. 3, 190: d'après ces principes; ad naturam, Cic. Fin. 1, 30: conformément à la nature; ad nutum alicujus, Cic. Verr. pr. 13: selon la volonté de qqn; ad perpendiculum, Cic. Verr. 1, 133: suivant la perpendiculaire; ad istorum normam sapiens, Cic. Lael. 18: sage suivant leur (équerre) règle. [zapst]¶5 en comparaison de: terram ad universi caeli complexum quasi puncti instar obtinere, Cic. Tusc. 1, 40: que la terre occupe pour ainsi dire l'équivalent d'un point en comparaison de l'étendue qu'embrasse le ciel; sed nihil ad Persium, Cic. de Or. 2, 25, mais ce n'est rien au prix de Persius, cf. Leg. 1, 6. [zapst]¶6 comme suite à, par suite de: ad clamorem convenerunt, Caes. BG. 4, 37, 2: aux cris poussés, ils se rassemblèrent; ad infirmitatem laterum contentionem omnem remiserat, Cic. Br. 202: en raison de la faiblesse de ses poumons, il avait renoncé à tout effort violent; ad quorum stridorem odoremque et aspectum territi equi, Liv. 30, 18, 7: au bruit, à l'odeur et à l'aspect de ces animaux, les chevaux effrayés; obstupuerant ad magnitudinem pristinae ejus fortunae, Liv. 39, 50, 2: ils restaient béants devant la grandeur de son ancienne fortune; ad quorum discessum respiravit Mago, Liv. 28, 30, 2: à leur départ Magon respira II ad auditas voces, Ov. M. 5, 509: entendant ces paroles; ad haec visa auditaque, Liv. 2, 23, 7: à cette vue, à ces paroles; ad crescentem tumultum, Liv. 2, 45, 12: devant le tumulte croissant. [zapst]¶7 [direction vers, réponse à]: cum ad singula acclamaretur, Liv. 34, 37, 3: comme à chaque point énoncé des cris de protestation s'élevaient, cf. 24, 14, 9; est ridiculum ad ea quae habemus nihil dicere, Cic. Arch. 8: c'est une plaisanterie que de ne rien répliquer à des faits dont nous avons la constatation; ad tuam epistolam redditae sunt meae litterae, Cic. Att. 9, 9, 3: en réponse à ta missive on t'a remis ma lettre II [sans verbe]: longum est ad omnia, Cic. Nat. 1, 19: il serait trop long de faire réponse à tout; ad ista alias, Cic. Nat. 2, 1: à une autre fois la réponse à cela; haec fere ad litteras, Cic. Fam. 12, 30, 7: voilà d'une manière générale ma réponse à la lettre; nisi quid ad haec forte vultis, Cic. Lael. 32: à moins que vous ne vouliez par hasard faire qq objection. [zapst]¶8 [idée d'approcher, d'appliquer contre], [d'où sens instrumental]: cornu ad saxa limato, Plin. 8, 71: la corne étant limée aux rochers; ad cribrum, Plin. 16, 54; ad circinum, Vitr. 10, 4, 1; ad tornum, Lucr. 4, 361; ad cotem, Plin. 24, 89, au crible, au compas, au tour, à la pierre à aiguiser [comp. au figuré ad normam]; mucronem ad linguam probare, Petr. 70: éprouver une pointe à la langue II ad digiti sonum vocare aliquem, Tibul. 1, 2, 32: appeler qqn au bruit des doigts ; [enfin, dans la 1. vulg.]: ad pectinem capillum flectere, Spart. Hadr. 2, 6, 1: arranger au peigne sa chevelure; ad fundas lapides jacere, Veg. Mil. 2,15: jeter des pierres à la fronde; ad spongiam... detergere, Veg. Mut. 3, 4, 2: essuyer à l'éponge. [zapst]¶9 [approximation] vers, environ [devant un nom de nombre]: ad hominum milia decem, Caes. BG. 1, 4, 2: environ 10.000 hommes II [emploi adverbial]: occisis ad hominum milibus quattuor, Caes. BG. 2, 32, 5: 4.000 hommes environ ayant été tués.
    * * *
    [ABCU]A - ad (arch. ar), prép. avec acc.: (Gaffiot P. 27-29 -- Lebaigue P. 20) [zapI]I [sens local] [zapA]A [idée générale de mouvement, de direction, au pr. et au fig.] [zapst]¶1 vers, à: legatos ad aliquem mittere: envoyer des ambassadeurs à qqn II avec les noms de lieu, ad exprime l'idée d'approche ou bien l'idée d'arrivée; l'idée d'entrée dans le lieu est exprimée par in: ad urbem proficisci, Caes. BC. 1, 32, 1: partir pour la ville [Rome] ; ad urbem venire, Cic. Verr. 2, 167: venir à la ville II avec les noms de villes et de petites îles, ad exprime la direction ou l'arrivée dans les environs: ad Genavam pervenit, Caes. BG. 1, 7, 1: il arriva près de Genève; ad Mutinam proficisci, Cic. Phil. 12, 8: partir pour Modène; dux classium fuit ad ilium, Cic. Div. 1, 87: il [Calchas] dirigea les flottes vers Ilion II [en lang. milit. vers, contre: ad hostes contendere, Caes. BG. 5, 9, 1: marcher contre les ennemis; ad castra pergere, Caes. BG. 3, 18, 8: se porter contre le camp II ad vim atque arma confugere, Cic. Verr. 1, 78: chercher un refuge dans (recourir à) la force et les armes; ad insolitum genus dicendi labi, Cic. Sest. 119: se laisser glisser vers un genre de discours insolite ; [avec ellipse du v.] nunc ad ea quae scripsisti, Cic. Att. 3, 8, 2: venons-en maintenant à ce que tu m'as écrit. [zapst]¶2 [idée d'attacher, lier]: ad terram naves deligare, Caes. BG. 4, 29, 2: attacher des vaisseaux au rivage II [idée d'ajouter, annexer]: complecti vis amplissimos vires ad tuum scelus, Cic. Pis. 75: tu veux envelopper dans ton crime les hommes les plus considérables; ad cetera volnera, Cic. Vat. 20: outre les autres blessures, cf. Clu. 30 ; Liv. 7, 16, 2; ad naves viginti quinque, Liv. 23, 38, 7: en plus des 25 navires, cf. 24, 45, 3 ; 25, 3, 7, etc ; ad haec, en outre: Varr. R. 3, 5, 11; Liv. 6, 20, 7, etc ; ou ad hoc, Sall. C. 14, 3 17, 4, etc ; ad id, Liv. 3,62, 1, etc. [zapst]¶3 [idée de diriger, incliner]: ad centuriones ora convertunt, Caes. G. 6, 39, 2: ils tournent leurs visages vers les centurions; omnium mentibus ad pugnam intentis, Caes. G. 3, 26, 2: l'attention de tous étant portée sur le combat; ad aegrotandum proclivitas, Cic. Tusc. 4, 28: tendance (disposition) à la maladie; paulatim angustiore ad infimum fastigio, Caes. BG. 7,73, 5: la pente allant en se resserrant peu à peu vers le bas [en entonnoir] II ad omne periculum opponitur (consulatus), Cic. Mur. 87: (le consulat) s'expose à tous les dangers; ergo haec ad populum, Cic. Att. 6, 8, 4, donc voilà pour le peuple. II [idée de protection, de defense contre]: ad meos impetus opponitur... Cic. Verr. 5, 2: à mes assauts on oppose. [zapst]¶4 [idée d'adresser par écrit, par la parole, etc.]: ad aliquem omnia in dies singulos persequi, Cic. Att. 15, 26, 1: envoyer à qqn une relation quotidienne de tous les événements; sibi a Lentulo ad Catilinam datas esse (litteras), Cic. Cat. 3, 12: que Lentulus lui avait remis une lettre à l'adresse de Catilina; epistula C. Verris ad Neronem, Cic. Verr. 1, 83: lettre de C. Verrès à Néron II [verbe non exprimé]: tu modo quam saepissime ad me aliquid, Cic. Att. 4, 6, 4: pourvu que tu m'envoies le plus souvent possible quelques lignes; velim scribas ad me primum placeatne tibi aliquid ad illum, Cic. Att. 13, 16, 2: je voudrais que tu m'écrives d'abord, si tu es d'avis que je lui dédie qq ouvrage. [zapst]¶5 [indication de distance, de limite] à, jusqu'à: ex eo oppido pons ad Helvetios pertinet, Caes. BG. 1, 6, 3: de cette ville un pont s'étend jusque chez les Helvètes; usque ad ultimas terras, Cic. Verr. 4, 64: jusqu'aux confins de la terre II [au fig.] ad vivum, Cic. Lael. 18: jusqu'au vif; ad plenum, Virg. G. 2, 244: jusqu'au plein; pecunia ad sanum modum habendi parata, Sen. Ben. 1, 11, 5: l'argent acquis jusqu'à un raisonnable degré de possession; non ad perfectum nec ad plenum, Sen. Ep. 71, 18: non pas jusqu'à la perfection ni à la plénitude; si ea mercatus esses ad eam summam quam volueram, Cic. Fam. 7, 23, 1: si tu avais fait l'achat en te limitant à la somme que je voulais II ad numerum obsides mittere, Caes. BG. 5, 20, 4: envoyer des otages jusqu'au nombre fixé; in eorum locum et ad eorum numerum, Cic. Verr. 5, 73: à leur place et en pareil nombre; equitatus omnis, ad numerum quattuor milium, Caes. BG. 1, 15, 1: toute la cavalerie, à l'effectif de 4.000 hommes; ad certum pondus examinare, Caes. BG. 5, 12, 4: peser jusqu'à un poids déterminé; Tossas ad eandem magnitudinem perficere, Caes. BC. 1, 42, 1: creuser des fossés à la même profondeur II ad verbum unum contracta brevitas, Cic. de Or. 3, 157: brièveté ramassée en un mot unique; numerum ad trecentorum summam explevit, Liv. 2, 1, 10: il compléta le nombre jusqu'à un total de 300 II usque ad novem, Cic. Ac. 2, 94: jusqu'à neuf; omnes ad unum, Cic. Lael. 86: tous jusqu'au dernier, tous sans exception; omnibus navibus ad unam incolumibus, Caes. BC. 3, 6, 3: tous les navires sans exception étant indemnes. [zapA]B [sans idée de mouvement] [zapst]¶1 près de, chez: fuit ad me sane diu, Cic. Att. 10, 4, 8: il resta chez moi très longtemps; in servitute ad suum patrem manere, Plaut. Cap 49: rester comme esclave chez son propre père, cf. Ter. Haut. 979 ; Varr. R. 1, 17, 3; Cato. Agr. 7, 2; Liv. 24, 48, 9; Sen. Ep. 108, 4 II ad recuperatores dicere, Cic. Verr. 3, 68: parler devant les récupérateurs; ad judicem Cic. Br. 289: devant le juge; ad populum agere, Cic. Phil. 12, 17: plaider devant le peuple II ad exercitum manere, Caes. BG. 5, 53: rester à l'armée, cf. 7, 5, 3; ad Caesarem primum pilum ducere, Caes. BG. 6, 38, 1: être centurion primipile dans l'armée de César II ad pedes: près des pieds, aux pieds: Cic. Div. 1, 46 ; Sen. Ben. 3, 27, 1, etc. II ad omnes nationes sanctum nomen, Caes. BG. 3, 9, 3: titre sacré auprès de toutes les nations, cf. BG. 4, 16,7 ; 7, 5, 3 ; 21, 60, 4, etc. [zapst]¶2 [proximité d'un lieu] près de: ad urbem esse, Cic. Verr. 2, 21: être près de la ville [Rome]; ad oppidum constitit, Caes. BC. 1, 16, 4: il s'arrêta près de la ville; pons qui erat ad Genavam, Caes. BG. 1, 7, 2: le pont qui était près de Genève. II [en parl. de batailles]: proelium ad Nolam, Cic. Br. 12: bataille de Nola; ad Tenedum, Cic. Mur. 33: de Ténédos; ad Magetobrigam, Caes. BG. 1, 31, 12: à Magetobriga; ad Cannas, Liv. 23, 11, 7, etc. II à, dans [emploi rare]: ad villam ali, Cic. Amer. 44: se nourrir dans la maison de campagne; quae ad aedem Felicitatis sunt, Cic. Verr. 4, 4: [statues] qui sont dans le temple du Bonheur [ABCR]II [avec ellipse de aedem]: ad Castoris, Cic. Quinct. 17: près du temple de Castor; senatus ad Apollinis fuit, Cic. Q. 2, 3, 3: le sénat tint séance au temple d'Apollon. II du côté de, vers: pugnatur acriter ad novissimum agmen, Caes. BC. 1, 80, 5: le combat est acharné du côté de l'arrière-garde, cf. BC. 1, 63, 3 ; 2, 42, 5; castris ad eam partem oppidi positis? Caes. BG. 7, 17, 1: le camp ayant été établi de ce côté de la ville; equestribus proeliis ad aquam factis, Caes. BG. 5, 50, 1: des engagements de cavalerie ayant eu lieu près du ruisseau; ad laevam, ad dextram, Cic. Tim. 48: vers la gauche, vers la droite (à g., à dr.); ad pulvinaria, Cic. Cat. 3, 23: [près des coussins] à tous les temples; ad solarium, Cic. Quinct. 59: aux alentours du cadran solaire; ad speculum barbam vellere, Sen. Nat. 1, 17, 2: s'épiler devant un miroir; ad ignem coquere, Cato. Agr. 81: cuire au feu, sur le feu. [zapst]¶3 [adaptation accompagnement]: cantare ad chordarum sonum, Nep. Epam. 2, 1: chanter aux sons d'un instrument à cordes; ad tibicinem, Cic. Agr. 2, 93; Tusc. 1, 3, etc.: avec accompagnement du joueur de flûte II ad lucernam, Sen. Ir. 3, 18, 4: à la lueur d'une lampe, cf. Cic. Q. 3, 7, 2; ad faces, Sen. Brev. 20, 5: à la lueur des torches; ad lunam, Virg, En. 4, 513: à la lumière de la lune; ad clepsydram, Cic. de Or. 3, 138: sous le contrôle de la clepsydre [avec un temps mesuré]. [zapst]¶4 [adhérence]: ad radices linguae haerens, Cic. Nat. 2, 135: fixé à la base de la langue; ad saxa inhaerens, Cic. Nat. 2, 100: attaché aux rochers. [zapst]¶5 [participation à], [au lieu de scribendo adesse, Cic. Fam. 8, 8, 5, etc.] ad scribendum esse: être à (participer à) la rédaction d'un sénatus-consulte: Cic. Att. 1, 19, 9 ; Fam. 12, 29, 2. [zapI]II [sens temporel]: [zapst]¶1 jusqu'à: ad summam senectutem, Cic. Br. 179: jusqu'à la plus grande vieillesse; usque ad hanc diem, Cic. Verr. 4, 130; ad hanc diem, Cic. Cat. 3, 17: jusqu'aujourd'hui; ad hoc tempus, Cic. Verr. 3, 216: jusqu'au moment présent; ad multam noctem, Caes. BG. 1, 26, 3: jusqu'à un moment avancé de la nuit; ad nostram memoriam, Nep. Them.10, 3: jusqu'à notre époque; ad reditum nostrum, Cic. Att. 8, 2, 3: jusqu'à notre retour; veteres illi usque ad Socratem, Cic. de Or. 3, 72: ces anciens jusqu'à Socrate. [zapst]¶2 [approximation] vers: ad vesperam, Catul. 2, 6: sur le soir; ad lucem, Cic. Div. 1, 99: vers le point du jour; ad extremam orationem, Caes. BG. 7, 53, 1: sur la fin du discours; ad exitum defensionis tuae, Cic. Verr. 5, 32: (sur) à la fin de ta défense; ad adventum imperatorum, Nep. Att. 10, 2: à l'arrivée des triumvirs, cf. Cic. Att. 2, 17,3; 13, 15, 2. [zapst]¶3 [précision] à: ad diem, Caes. BG. 2, 5, 1: au jour fixé, cf. 7, 77, 10 ; Cic. Off. 3, 45; ad idus, Caes. BG. 1, 7, 6: aux ides; ad tempus: à temps, au moment opportun Cic. Verr. 1, 141; Caes. BG. 4, 23, 5 [mais Fin. 5, 1 et Att. 16, 2, 2, au moment fixé] ; ad extremum, Cic. Or. 174 ; de Or. 1, 142: enfin. [zapst]¶4 [durée limitée, sens voisin de jusqu'à] pour: brevis est et ad tempus, Cic. Off. 1, 27: [passion qui] est courte et pour un temps; bestiae ex se natos amant ad quoddam tempus, Cic. Lael. 27: les bêtes aiment leur progéniture pour un temps limité; ad tempus lectus, Liv. 28, 24, 5: élu provisoirement, cf. 21, 25, 14. [zapst]¶5 [avenir] dans: ad annum, Cic. Att 5, 2, 1, [il sera tribun de la plèbe] dans un an, l'année prochaine, cf. de Or. 3, 92; ad decem milia annorum, Cic. Tusc. 1, 90: dans 10.000 ans. [zapI]III [rapports variés]: [zapst]¶1 pour, en vue de [avec les verbes qui signifient exhorter à, pousser à, préparer à, disposer pour; se servir pour; travailler à; envoyer pour, etc. ; avec les adjectifs et, d'une manière générale, les expressions qui marquent le but ; très souvent ad est suivi du gérondif ou de l'adj. verbal]: ad celeritatem onerandi paulo facit humiliores (naves), Caes. BG. 5, 1, 2: en vue de la promptitude du chargement, il fait faire les vaisseaux un peu plus bas; ad omnes casus, Caes. BG. 4, 31, 2, etc.: (en vue de) pour toutes les éventualités; naves factae ad quamvis vim perferendam, Caes. BG. 3, 13, 3: navires faits pour supporter n'importe quelle violence; tu omnia ad pacem; ego omnia ad libertatem, Cic. ad Br. 2, 7, 1: [ellipse du verbe] toi, c'était tout pour la paix; moi, tout pour la liberté; non ad eam rem, sed ut... Cic. Tusc. 49: ce n'est pas dans cette intention, c'est pour que... ; ad hoc, ut + subj. Liv. 28, 39, 7; 45, 39, 8: en vue de, pour que. [zapst]¶2 [marquant le résultat, l'aboutissement]: ex agresti vita exculti ad humanitatem, Cic. Lep. 2, 36: façonnés et amenés d'une vie sauvage à la civilisation; efferavit ea caedes Thebanos ad execrabile odium Romanorum, Liv. 33, 29, 1: ce meurtre déchaîna les Thébains et leur inspira une haine implacable contre les Romains; mutatis repente ad misericordiam animis, Liv. 24, 26, 14: la fureur populaire s'étant changée soudain en compassion II ad necem, Cic. Tusc. 2, 34: [frapper] jusqu'à ce que mort s'ensuive; ad insaniam aliquid concupiscere, Cic. Verr. 2, 87: désirer qqch jusqu'à être fou; nihil intolerabile ad demittendum animum, nimis laetabile ad ecferendum, Cic. Tusc. 4, 37: rien qui soit intolérable, au point d'abattre l'âme, qui cause trop de joie, au point de la transporter. [zapst]¶3 relativement à: genus praedandi ad magnitudinem quaestus immensum, Cic. Verr. 5, 22: genre de pillage sans limite quant à la grandeur des profits; ad cetera egregius, Liv. 37, 7, 15: remarquable sous tous les autres rapports II quid id ad rem? Cic. Quinct. 79: quel rapport cela a-t-il avec l'affaire? quid ad praetorem? Cic. Verr. 1, 116: en quoi cela intéresse-t-il le préteur? quid egerit, nihil ad causam, Cic. Sest. 71: ce qu'il a accompli? cela ne regarde pas le procès; ad ea quae scribis... Cic. Att. 11, 21, 1: quant à ce que tu écris... [zapst]¶4 suivant, conformément à, d'après: ad meam rationem usumque non aestimo, Cic. Verr. 4, 13: à consulter mes principes et mon usage personnel, je ne formule pas d'évaluation; versare suam naturam ad tempus, Cic. Cael. 13: modifier son caractère suivant les circonstances; hanc ad legem, Cic. de Or. 3, 190: d'après ces principes; ad naturam, Cic. Fin. 1, 30: conformément à la nature; ad nutum alicujus, Cic. Verr. pr. 13: selon la volonté de qqn; ad perpendiculum, Cic. Verr. 1, 133: suivant la perpendiculaire; ad istorum normam sapiens, Cic. Lael. 18: sage suivant leur (équerre) règle. [zapst]¶5 en comparaison de: terram ad universi caeli complexum quasi puncti instar obtinere, Cic. Tusc. 1, 40: que la terre occupe pour ainsi dire l'équivalent d'un point en comparaison de l'étendue qu'embrasse le ciel; sed nihil ad Persium, Cic. de Or. 2, 25, mais ce n'est rien au prix de Persius, cf. Leg. 1, 6. [zapst]¶6 comme suite à, par suite de: ad clamorem convenerunt, Caes. BG. 4, 37, 2: aux cris poussés, ils se rassemblèrent; ad infirmitatem laterum contentionem omnem remiserat, Cic. Br. 202: en raison de la faiblesse de ses poumons, il avait renoncé à tout effort violent; ad quorum stridorem odoremque et aspectum territi equi, Liv. 30, 18, 7: au bruit, à l'odeur et à l'aspect de ces animaux, les chevaux effrayés; obstupuerant ad magnitudinem pristinae ejus fortunae, Liv. 39, 50, 2: ils restaient béants devant la grandeur de son ancienne fortune; ad quorum discessum respiravit Mago, Liv. 28, 30, 2: à leur départ Magon respira II ad auditas voces, Ov. M. 5, 509: entendant ces paroles; ad haec visa auditaque, Liv. 2, 23, 7: à cette vue, à ces paroles; ad crescentem tumultum, Liv. 2, 45, 12: devant le tumulte croissant. [zapst]¶7 [direction vers, réponse à]: cum ad singula acclamaretur, Liv. 34, 37, 3: comme à chaque point énoncé des cris de protestation s'élevaient, cf. 24, 14, 9; est ridiculum ad ea quae habemus nihil dicere, Cic. Arch. 8: c'est une plaisanterie que de ne rien répliquer à des faits dont nous avons la constatation; ad tuam epistolam redditae sunt meae litterae, Cic. Att. 9, 9, 3: en réponse à ta missive on t'a remis ma lettre II [sans verbe]: longum est ad omnia, Cic. Nat. 1, 19: il serait trop long de faire réponse à tout; ad ista alias, Cic. Nat. 2, 1: à une autre fois la réponse à cela; haec fere ad litteras, Cic. Fam. 12, 30, 7: voilà d'une manière générale ma réponse à la lettre; nisi quid ad haec forte vultis, Cic. Lael. 32: à moins que vous ne vouliez par hasard faire qq objection. [zapst]¶8 [idée d'approcher, d'appliquer contre], [d'où sens instrumental]: cornu ad saxa limato, Plin. 8, 71: la corne étant limée aux rochers; ad cribrum, Plin. 16, 54; ad circinum, Vitr. 10, 4, 1; ad tornum, Lucr. 4, 361; ad cotem, Plin. 24, 89, au crible, au compas, au tour, à la pierre à aiguiser [comp. au figuré ad normam]; mucronem ad linguam probare, Petr. 70: éprouver une pointe à la langue II ad digiti sonum vocare aliquem, Tibul. 1, 2, 32: appeler qqn au bruit des doigts ; [enfin, dans la 1. vulg.]: ad pectinem capillum flectere, Spart. Hadr. 2, 6, 1: arranger au peigne sa chevelure; ad fundas lapides jacere, Veg. Mil. 2,15: jeter des pierres à la fronde; ad spongiam... detergere, Veg. Mut. 3, 4, 2: essuyer à l'éponge. [zapst]¶9 [approximation] vers, environ [devant un nom de nombre]: ad hominum milia decem, Caes. BG. 1, 4, 2: environ 10.000 hommes II [emploi adverbial]: occisis ad hominum milibus quattuor, Caes. BG. 2, 32, 5: 4.000 hommes environ ayant été tués.
    * * *
        Ad Messanam venit. Cic. Au pres de la ville de Messine.
    \
        Ad vrbem esse dicebantur olim, qui triumphum sibi decerni vellent, vrbem non ingredientes, ne id ius amitterent. Cic. Attendre au pres de la ville, Loger aux faulxbourgs.
    \
        Ad vrbem esse, pro In vrbe. Cic. En la ville.
    \
        Habes hortos ad Tyberim. Liu. Sur, ou Aupres du Tybre.
    \
        Ad te ibam. Terent. J'alloye à toy.
    \
        Ad me respice. Terent. Vers moy, A moy.
    \
        Ad domum profecti. Cic. Jusques à la maison.
    \
        Ad portam expectare. Cic. pro, In porta. A la porte.
    \
        Ad me bene mane Dionysius fuit. Cic. Avec moy, ou Devers moy.
    \
        Ad inferos poenas paricidii luent. Cic. és enfers.
    \
        Ad iudicem dicere. Cic. Parler devant le juge.
    \
        Famus ad me. Terent. Chez moy, En ma maison, En mon logis.
    \
        Ad me domum. Plaut. Chez moy en ma maison.
    \
        Ad quae tempora te expectem, facias me certiorem velim. Cic. Environ quel temps.
    \
        Ad quod tempus quaeque res facillime crescat. Varro. En quelle saison, Vers, ou Environ quel temps.
    \
        Nihil ad nostram hanc. Terent. Ce n'est rien au pris, ou En comparaison de la nostre.
    \
        Classemve ad Pergama misi. Virg. Contre, A l'encontre.
    \
        Ad, pro intra. Vt tibi Caesar faciendum est ad annum. Ci. Comme il fauldra que tu faces d'ici à un an, ou entre cy et un an.
    \
        Ad decem annos. Cic. D'icy à dix ans.
    \
        Ad nullas preces. Propert. Par, ou Pour prieres qu'on face.
    \
        Ad desyderium relictarum. Liuius. De desir, ou De regret de celles qui estoyent demourees derriere.
    \
        Ad statuam pecuniam contulerunt. Cic. Pour faire une statue.
    \
        Ad vsum hominum omnia creantur. Cic. Pour l'usage des hommes.
    \
        Ad memoriam aliquid notare. Cic. Pour en avoir memoire, Pour memoire.
    \
        Ad iudicem fidem infirmabit. Cic. Devant le juge.
    \
        Ad pedes stare passus. Sueton. Devant ses pieds, à ses pieds.
    \
        Ad haec mala hoc mihi accedit etiam. Ter. Oultre ces ennuyz.
    \
        Ad arbitrium libidinosae mulieris. Cic. Au plaisir, ou Selon.
    \
        Ad arbitrium suum scribere. Cic. Comme bon luy semble, A son plaisir.
    \
        Ad hoc exemplum est. Plaut. Il est semblable à cestuy.
    \
        Ad hunc modum. Plaut. En ceste maniere.
    \
        Ad istam faciem virum quaero. Plaut. Semblable à cestuy.
    \
        Ad morem actionum aliquid persequi. Quint. A la maniere.
    \
        Ad perpendiculum colunnas exigere. Cic. Au plomb, ou Au niveau.
    \
        Ad portionem virium. Plin. Selon la force.
    \
        Ad meum sensum. Cic. A ma fantasie ou advis, Selon, ou Ainsi qu'il me semble.
    \
        Ad praescriptum omnia gerere. Caesar. Selon l'ordonnance d'autruy.
    \
        Ad naturam viuere. Senec. Selon nature.
    \
        Ad similitudinem gymnasiorum exornent mihi in palaestra locum. Cic. Ainsi comme on fait, etc. En la facon.
    \
        Ad rationem loci et temporis. Plin. iunior. Selon le lieu, et le temps.
    \
        Si ii ad numerum non essent. Caelius Ciceroni. Si le nombre n'estoit entier, S'ils n'estoyent autant qu'ils debvoyent estre.
    \
        Ad ornatum, ad speciem magnifico ornatu. Cic. Quant à la beaulté, monstre, ou apparence.
    \
        Ad tria millia. Plaut. Environ trois milles.
    \
        Tendens ad sydera palmas. Virg. Vers, ou Droict au ciel.
    \
        Animaduertit fugam ad se versum fieri. Sallust. Vers luy.
    \
        Ad horam nonam in anchoris expectauit. Caesar. Jusques à neuf heures.
    \
        Ad hanc diem. Cic. Jusques à ce jour, Jusques à present.
    \
        Ad lucem dormire. Cic. Jusques au jour.
    \
        Ad multum diei. Liuius. Jusques à ce qu'il fut grand jour, ou Une grande partie du jour.
    \
        Ad vesperum. Cic. Jusques à vespre, ou Au soir.
    \
        Ad solis occasum. Plaut. Jusques au soleil couchant.
    \
        Ad meum reditum. Cic. Jusques à mon retour.
    \
        Ad centena numero. Plin. Jusques au nombre de cent.
    \
        Ad cinerem ambusti. Plin. Rostis ou bruslez tant qu'ils soyent reduicts en cendre.
    \
        Ad albicandam cutem. Plin. Pour blanchir.
    \
        Ad omnia inutilis. Plin. A toutes choses.
    \
        Ad festos dies eo vti solebat. Cic. Pour les festes, és jours de feste.
    \
        Ad morsus bestiarum. Cic. Contre les morsures des bestes, ou Pour, etc.
    \
        Satis ad obiurgandum causae. Terent. Pour tanser et reprendre.
    \
        Ad viuendum firmus. Plin. Pour vivre et durer long temps.
    \
        Ad agnatos et gentiles deducendus. Varro. Il est fol et hors du sens, Il est insensé.
    \
        Ad aliquem conuenire, pro In aliquem competere. Ci. In quem tu, nullam contumeliam iacere potueris, quae non ad maximam partem ciuium conueniret. Qui ne conveint à la pluspart, etc. Qui ne peust estre dicte de, etc.
    \
        Ad praecipuam altitudinem exeunt vites Cypriae. Plin. Croissent fort haultes.
    \
        Ad aspectum praeclarus. Ci. Fort beau à veoir, à regarder, à l'oeil.
    \
        Ad assem impendium reddere. Pli. Rendre la despense et les frais jusques à la derniere maille, Payer ou rendre tout.
    \
        Ad bonitatem proficere. Plin. Devenir meilleur.
    \
        Ad cibos auiditas. Plin. Appetit de manger.
    \
        Ad cibum purus. Plin. Pour manger.
    \
        Ad currum leones jungere vel equos. Plin. Accoupler, Atteler.
    \
        Ad cyathos stare. Suet. Estre eschanson, ou boutilier, ou sommelier
    \
        Ad dextra, Ad laeua. Plin. A dextre, A senestre.
    \
        Ad dextram manum. A main dextre.
    \
        Ad dexteram. Sub. manum. Terent. A dextre.
    \
        Ad sinistram. Terent. A senestre.
    \
        Ad laeuam. Plaut. A gauche.
    \
        Ad laeuam manum. Plaut. A la main gauche.
    \
        Est ad hanc manum sacellum. Terent. A ceste main, De ce costé.
    \
        Ad diem decedam. Cic. Au jour dict.
    \
        Ad diem dare. Cic. Au terme dict.
    \
        Ad digitos venire. Plin. Estre compté et calculé.
    \
        Ad extremum, Ad postremum, Ad vltimum, Aduerbia sunt modo ordinis, pro Denique vel postremo: modo temporis, pro Tandem. Cic. Finalement, En fin, A la parfin.
    \
        Ad extremum et Ad vltimum. Cic. Liu. Jusques au bout.
    \
        Hastili oblongo et tereti, praeterquam ad extremum. Liu. Sinon, ou fors que au bout.
    \
        Ad fidem affirmare. Li. Asseurer pour vray, Affermer pour verite.
    \
        Ad gratiam esse dicitur res aliqua. Liu. In Quintio noua et recentia omnia ad gratiam erant. Le rendoyent plus aggreable.
    \
        Adhoc et Adhaec, nonnulli dicunt esse ordinis aduerbia, alii pro coniunctionibus accipiunt: et ab aliis coniunctim, ab aliis separatim scribuntur. Sic autem dicuntur quasi praeter hoc, praeter haec. Sallu. Plinius iunior. Liu. D'avantage, Oultre ce, Avec ce.
    \
        Ad teli iactum peruenire. Q. Curt. A un ject de dard pres.
    \
        Ad id, pro Ad illud tempus. Li. Jusques là, Jusques à ceste heure là.
    \
        Ad infinitum. Plin. Infiniement.
    \
        Ad irritum cadit spes. Liu. Quand on est frustré de son esperance.
    \
        Arripi coniuges ad libita Caesarum. Tacitus. Pour les plaisirs et paillardises des Cesars.
    \
        Ad limina custos. Virgil. Portier, Huissier.
    \
        Ad liquidum explorata veritas. Liu. Au cler, Au vray, Clerement.
    \
        Locum ad literam subieci. Quintil. En forme, mot à mot, comme il estoit par escript.
    \
        Ad manum esse. Liu. Prest et à main.
    \
        Quod cuique ad manum venisset. Liu. Tout ce qui leur venoit à main, Tout ce qui s'offroit et presentoit, ce qu'ils rencontroyent ou trouvoyent.
    \
        Ad manus venire. Cic. Jusques à se batre, et s'entr'empoigner.
    \
        Ad manum intueri. Plin. De pres, le tenant en la main.
    \
        Ad manum seruus. Cic. Escrivain, Clerc à escrire, Secretaire.
    \
        Ad matrem pendent pyra. Plin. A l'arbre.
    \
        Ad nasum celeriter venire. Plin. Monter tost au nez, Quand quelque chose est de grand odeur.
    \
        Ad omnia alia. Terent. A toutes autres choses.
    \
        Ad pedes desilire. Caes. Descendre à pied, Se mettre à pied, Mettre pied à terre.
    \
        Ad pedes, idem quod A pedibus, siue Seruus a pedibus. Martial. Laquay.
    \
        Ad pilum vlcera reducere. Plin. Faire venir le poil.
    \
        Ad plenum nouit causam. Asconius. Parfaictement, Entierement.
    \
        Ad planum reducere cicatrices. Plin. Remplir et unir les cicatrices tellement qu'il n'y paroisse point.
    \
        Ad polituram sarcire. Plin. Poliement et proprement.
    \
        Ad portionem. Plin. A, ou Pour, ou Selon la proportion, A l'equipollent, Au fur.
    \
        Ad praesens. Plin. Pour l'heure, Pour le present.
    \
        Ad praesens, pro Tum, de praeterito. Tacit. Pour lors, Pour ceste heure là.
    \
        Ad quid? Cic. Pourquoy? A quelle fin?
    \
        Ad remum dare aliquem. Tranq. Envoyer aux galeres, Faire tirer à l'aviron.
    \
        Ad Seras aliquid petere. Plin. Aller ou envoyer querir quelque chose au pais des, etc. Faire venir du pais, etc.
    \
        Ad summam, et in summa. Cic. Somme toute, A brief parler, Pour abbreger, Pour le faire court.
    \
        Ad summum, Aduerbium qualitatis. Cic. Bis terue ad summum. Pour le plus tost, Tout au plus.
    \
        Cras, ad summum perendie. Cic. Au plus tard, Pour le plus tard.
    \
        Ad tempus consilium capiam. Plancus Ciceroni. Je prendray advis, ou m'adviseray selon le temps.
    \
        Ad tempus aderis. Cic. Tu viendras tout à temps.
    \
        Inuitamentum ad tempus. Cic. Pour un certain temps.
    \
        Ad quoddam tempus. Cic. Pour quelque temps.
    \
        Ad terram dare. Tranq. Jecter par terre.
    \
        Ad tertiam decoquere, et similes locutiones. Plin. Cuire tant, ou Jusques à ce qu'il ne demeure que la tierce partie.
    \
        Ad verbum. Cic. De mot à mot.
    \
        Ad vetustatem fidelis materies. Plin. Bois de longue duree.
    \
        Ad vinum disertus. Cic. Aupres du vin, Quand il a bien beu.
    \
        Ad vinum transire. Plin. Conualescentibus ad vinum transeuntibus. Qui commencent à boire du vin.
    \
        Ad viuum resecare. Columel. Couper jusques au vif, jusques à la chair vive.
    \
        Ad vltimum, pro Ad finem vsque. Liu. Jusques à la fin, Jusques au bout. \ Ad vltimum. Curtius. Finalement.
    \
        Ad vnguem, Id est, exquisita diligentia, atque exactissima cura. Colu. Parfaictement, avec grande diligence, fort bien, quand il n'y a que redire.
    \
        Homo factus ad vnguem. Horat. Homme parfaict, Accompli.
    \
        Castigare ad vnguem: Horat. Parfaictement bien.
    \
        Ad vnum. Cicero, Omnes ad vnum idem sentiunt. Sans en excepter un, Touts generalement, Jusques à un.
    \
        Ad votum. Quintil. A souhait, A mon gré, A mon plaisir, Selon mon desir.
    \
        Ad sonum mergere se solent. Pli. Quand ils oyent le bruit.
    \
        Ad strepitum citharae. Horat. Au son de la harpe.
    \
        Ad tua verba reuixi. Ouid. Quand je t'ay ouy parler.
    \
        Ad tibicinem immolare. Cic. Avoir un menestrier jouant de la fleute tandis qu'on sacrifie.
    \
        Ad eum nuntium. Liu. Ces nouvelles ouyes.

    Dictionarium latinogallicum > ad

  • 39 bonitas

    bŏnĭtās, ātis, f. [st2]1 [-] bonté, bonne qualité (d'une chose). [st2]2 [-] loyauté, honnêteté, droiture. [st2]3 [-] bonté du coeur, bienveillance, tendresse, bienfaisance.    - bonitas agrorum, Caes.: la bonté des terres.    - bonitas gemmarum, Plin.: valeur des pierres.    - bonitas vini, Plin.: qualité du vin.    - bonitas vocis, Cic.: beauté de la voix.    - bonitas oratoris, Quint.: probité de l'orateur.    - deorum bonitate uti, Cic.: profiter de la bonté des dieux.    - divina bonitas erga hommes: la bienfaisance de Dieu à l’égard des hommes.    - bonitas ingenii: le bon naturel.
    * * *
    bŏnĭtās, ātis, f. [st2]1 [-] bonté, bonne qualité (d'une chose). [st2]2 [-] loyauté, honnêteté, droiture. [st2]3 [-] bonté du coeur, bienveillance, tendresse, bienfaisance.    - bonitas agrorum, Caes.: la bonté des terres.    - bonitas gemmarum, Plin.: valeur des pierres.    - bonitas vini, Plin.: qualité du vin.    - bonitas vocis, Cic.: beauté de la voix.    - bonitas oratoris, Quint.: probité de l'orateur.    - deorum bonitate uti, Cic.: profiter de la bonté des dieux.    - divina bonitas erga hommes: la bienfaisance de Dieu à l’égard des hommes.    - bonitas ingenii: le bon naturel.
    * * *
        Bonitas, pen. corr. bonitatis, Cic. Bonté.
    \
        Agrorum bonitas. Cic. Fertilité.
    \
        Causae bonitas. Cic. Le bon droict.
    \
        Naturae bonitas. Cic. Naturelle bonté, Bonne nature.
    \
        Bonitas soli. Quintil. Fertilité de la terre.
    \
        Affluere bonitate. Cic. Abonder en bonté, Estre trop bon, et trop liberal.
    \
        Amittere aliquid bonitate. Ci. Perdre par sa bonté et liberalité.
    \
        Ad bonitatem proficere. Plin. Devenir meilleur.

    Dictionarium latinogallicum > bonitas

  • 40 ad

    1. ad = at, w.s.
    ————————
    2. ad (altlat. ar, w.s., urspr. wohl at [vgl. at -avus ], gotisch at), Praep. m. Acc., bezeichnet zunächst die im Werden begriffene Annäherung, d.h. Richtung in der Bewegung u. Ausdehnung zu oder nach einem Ziele, dann aber auch die vollendete Annäherung, d.h. Richtung in der Ruhe = Nähe bei einem Punkte, deutsch zu, nach, an (Ggstz. in m. Akk.; vgl. Sen. ep. 73, 16: deus ad homines venit: immo, quod est propius, in homines), I) im Raume: A) eig.: 1) zur Bezeichnung der Richtung in der Bewegung und Ausdehnung: a) in der Bewegung, zu, nach, an, nach od. an... hin, nach od. auf... zu, auf... los, accedere ad aedes has, Plaut., ad flammam, Ter., ad Aquinum, Cic.: proficisci ad eum fundum, ad Capuam, Cic.: proficisci ad Syphacem, auf den S. losmarschieren, Liv.: venire ad Cn. Pompei castra, Cic.: venire ad alqm, zu jmd., Cic., auf jmd. los, Caes.: concurrere ad curiam, Cic.: reverti ad alqm, Caes.: transcurrere ad forum, Ter. – ire visere ad alqm, zu jmd., Ter.: ire ad hostem, auf den F. los, Liv. – spectare, despicere ad alqm, Plaut.: u. spectare ad orientem solem, liegen nach usw. (v. Örtl.), Caes.: u. ebenso vergere ad septentriones, Caes., ad Atticam, Plin. – ducere cohortem ad eam partem munitionis, quae etc., Caes.: ducere legiones ad hostem, auf den F. los, gegen den F., Liv. – mittere legatos ad alqm, Caes.: mittere librum
    ————
    ad alqm, an jmd. schicken, ihm widmen, Cic.: dah. ellipt. libri ad Rhodios (sc. missi), an die Rh., Nep., und auf Büchertiteln, M. Tulli Ciceronis ad M. Brutum orator u. dgl. – tendere manus ad caelum, Caes.: convertere simulacrum Iovis ad orientem, Cic.: vertier (verti) ad lapidem, Lucr. – beim Genet. v. Götternamen mit Auslassung von aedem, zB. ad Dianae (sc. aedem) venire, Ter. – in der Umgangsspr., bei Pers., bes. beim pron. pers., zur Bezeichnung der Wohnung, ad me, ad te, ad se, ad vos, zu mir usw. = in mein Haus (chez moi), Komik., Cic. u.a. – b) in der Ausdehnung, bis zu, bis nach, bis an, bis auf, ab angulo castrorum ad flumen, Caes. – a Salonis ad Oricum, Caes. – m. usque, dona usque ad Numantiam misit ex Asia, Cic.: ab imis unguibus usque ad verticem summum, Cic.
    2) zur Bezeichnung der Annäherung, Richtung in der Ruhe = a) bei, an, vor, sedere ad latus eius, Cic.: iacēre ad pedes alcis, Cic.: u. iacēre od. esse ad meridiem, gegen M. (v. Örtl.), Varr. LL. u. Liv.: habere hortos ad Tiberim, Cic.: villa, quae est ad Baulos, Cic.: u. istos libros legit ad Misenum, bei M. = auf dem Landgute bei M., Cic.: pugna ad Trebiam, Liv.: ad Nolam proelium, Cic.: victoria ad Cannas, Liv. – adesse ad portam, Cic.: esse ad dextram, Cic., ad laevam, Plaut.: esse ad manum (s. manus), Cic.: manere ad regem, Liv., ad exercitum, Caes.: segnius bellum
    ————
    ad hostes apparatur, Liv.: tantum esse nomen eius exercitus etiam ad ultimas Germanorum nationes, Caes.: ut esset ad posteros miraculi eius monumentum, Liv.: iactantia gloriaque ad posteros, Tac. – bes., esse ad urbem, v. röm. Magistratspers., die mit Gefolge u. Militärbefehl reisen u. an einem Orte ihr Standquartier aufschlagen, Cic.: u. esse od. remanere ad urbem, esse ad portas, v. Feldherrn, der mit dem Oberbefehle vor Rom weilt, aber als solcher in die Stadt zu kommen nicht berechtigt ist, Cic. – esse ad alqm, bei jmd. (im Hause als Besuchender) sein, Cic.: ebenso cenare ad alqm, Gell. – u. oft ad alqm = bei, vor jmd., zur Bezeichnung der Pers., unter deren Leitung, Teilnahme usw. etwas vorgeht (s. Brix Plaut. capt. prol. 49), excusationem quaerere ad Brutum, Cic.: ad iudicem agere, Cic.: ad tibicinem hostias immolare, unter Begleitung eines Flötenspielers, Cic. – ebenso ad alqd, bei, zu etw., zur Bezeichnung des Ggstnds., unter dessen Einflusse etwas vorgeht (s. Fritzsche zu Hor. sat. 2, 8, 32), ad vinum, beim W., ad lumina, beim L., Cic.: ad tibiam, zur Flöte, unter Flötenbegleitung, Cic.: ad lychnuchum ligneolum, Cic.: ad lunam, Verg. u. Hor.: ad lunae lumina, Ov. – b) an = auf, in (s. Brix Plaut. mil. 930. Halm Cic. Rosc. Am. 44), ad forum, Ter.: ad villam, Cic.: ad portum, Plaut.: ad aedem Felicitatis, Cic.: ad orientem, im O., Liv. epit.: ad omnia deorum templa,
    ————
    Cic.: u. so ellipt., ad Castoris (sc. aedem), Cic. – u. zur Bezeichnung v. Örtl., ad capita bubula, zu den O., Suet.: ad gallinas, Plin.
    B) übtr.: 1) von der Richtung in der Bewegung, Ausdehnung: a) von der Richtung in der Bewegung: α) übh., nach den Verben, die ein Bewegen, Antreiben usw. zu etw. anzeigen, wie movere, commovere, mutare, ducere, inducere, impellere, hortari, adhortari, admonere, invitare u.a. (w.s.). – β) zur Angabe des Strebens und der Neigung, bei den Substst. cupiditas, aviditas, alacritas u.a. (w.s.). – bei den Adjj. avidus, propensus, intentus, acer u.a. (w.s.). – bei Verben, wie provincia summā contentione ad officia certans, Planc. bei Cic. – γ) zur Angabe der Bestimmung, des Endzwecks, der Absicht, zu, für, bei Substst. (bes. ad mit folg. Gerund. od. Gerundiv.), jedoch fast immer durch ein Verbum gestützt (s. Spengel Ter. Andr. 138), mentis ad omnia caecitas, Cic.: ad auxilium copia, Ter.: ad narrandum benignitas, Plaut.: adiutorem esse ad iniuriam, Cic.: ne irato facultas ad dicendum data esse videatur, Cic.: occasionem ad rem gerendam fore, Cic.: argumentum ad scribendum alci deest, Cic. – bei Adjj., wie natus, factus, doctus, aptus, idoneus, utilis u.a. (w.s.). – nach Verben, wie adiuvare, conferre, facere, conficere, esse (dienen), pertinere u.a. (w.s.). – ebenso nach den Verben deposcere, decernere, deligere u.a. (w.s.). –
    ————
    oft ad id, dazu, deshalb, zu dem Zwecke, ad id fabrefacta navigia, Liv.: duae cohortes ad id ipsum (eigens dazu) instructae intus, Liv.: qui ad id missi erant, Liv. (vgl. Fabri zu Liv. 24, 48, 7 u. Hand Tursell. 1, 126). – u. quid ad rem? was macht das? Cic.: quid ad me? was geht mich das an? Cic. – dah. αα) bei Mitteln, bes. Heilmitteln, zu, für, gegen, quae sint animadversa a medicis... radicum genera ad morsus bestiarum, ad oculorum morbos etc., Cic.: remedium ad tertianam, Petr. – u. auch hier nach Verben, wie esse (sein = dienen), valere, posse, proficere u.a. (w.s.). – ββ) zur Angabe des Geschäfts, zu dem jmd. od. etw. bestimmt od. verwendet wird, zu, alere canes ad venandum, Jagdhunde, Ter.: servos ad remum dare, Liv.: argentum ad vescendum factum, silbernes Tafelgeschirr, Liv. – δ) zur Angabe der Beziehung einer Sache auf eine andere, αα) in bezug, in Hinsicht (im Hinblick) od. Rücksicht auf etw., hinsichtlich, in betreff einer Sache, gegen etw. (s. Schömann Cic. de nat. deor. 2, 155. Schneider Caes. b.G. 5, 1. § 2 u. 3. Fabri Liv. 21, 57, 6. Fritzsche Hor. sat. 2, 2, 108. Heräus Tac. hist. 2, 97, 7. Nägelsb. Stil. § 122, 2), bei Substst., maxima praemia vel ad gratiam vel ad opes vel ad dignitatem, Cic. – nomina ad aliquid (ὀνόματα πρός τι), relative, Quint. – bei Adjj. (s. Wagner Ter. heaut. 370. Meißner Cic. Tusc. 2, 15. Holstein Cic. de fin. 2, 63. Mül-
    ————
    ler Liv. 1, 4, 8. Fabri Liv. 21, 25, 6. Benecke Iustin. 25, 4, 3), insignes ad laudem viri, Cic.: impiger ad labores belli, Cic.: tutus ad ictus, Liv.: modestus ad omnia alia, Ter.: vir ad cetera egregius, Liv.: ad verborum linguaeque certamina rudes, Liv. – bei Verben, non comparandus hic ad illum est, Ter. – elliptisch, non ad Q. Maximi sapientiam, neque ad illius superioris Africani in re gerunda celeritatem, Cic. – ββ) im Verhältnis zu, im Vergleich mit od. zu, gegen, entsprechend (s. Brix Plaut. trin. 873. Halm u. Richter Cic. Verr. 5, 25. Madvig Cic. de fin. 3, 52. Meißner Cic. Tusc. 1, 40. Benecke Cic. Cat. 1, 12. Müller Liv. 1, 8, 4. Fabri Liv. 22, 22, 15), terram ad universi caeli complexum quasi puncti instar obtinere, Cic.: scuta ad amplitudinem corporum parum lata, Liv.: quid ad primum consulatum secundus? Liv.: ellipt. (s. Sorof Cic. de or. 2, 25), at nihil ad nostram hanc, Ter.: quem cognovimus virum bonum et non illitteratum, sed nihil ad Persium, Cic. – u. bei Gegenüberstellung zweier Verhältnisse, quomodo od. sicut od. ut... sic od. ita ad, wie... so zu, quomodo est filius ad patrem, sic est filia ad matrem, Varr. LL. 10. § 41: est ad unum victoriatum denarius, sicut ad alterum victoriatum alter denarius, ibid.: ut unum ad duo, sic decem ad viginti, ibid. § 45: ut unum ad decem, ita decem ad centum, Quint. 5, 11, 34. – b) von der Ausdehnung und Steigerung, bis zu, bis auf, α) übh.:
    ————
    pulli usque ad cinerem ambusti, Plin.: usque ad mortem multare alqm, Ter.: virgis ad necem caedi, Cic. – ad extremum, ad ultimum, »bis aufs äußerste, äußerst = im höchsten Grade«, homo non ad extremum perditus, Liv.: consilium non ad ultimum demens, Liv. – u. ad ultimum, »aufs äußerste = wenn es zum Äußersten kommt«, Curt. – ad summam, »aufs ganze = im ganzen, überhaupt«, Cic. u.a. – β) bei Maßbestimmungen: decoquere ad tertiam partem, Varr.: scrobem ad medium complere, Liv.: ad plenum, Hor. – γ) bei Zahl- u. Geldbestimmungen: αα) zur Angabe des Eintreffens auf eine gewisse Zahl usw., bis zu, bis auf, eadem ad decem homines servabitur portio, Curt.: ad assem perdere, Hor.: ad nummum convenit, Cic.: ad unum (unam) omnes, alle bis auf einen, d.i. bis auf den letzten, Cic.: u. so bl. ad unum, Cic.: ad impuberes, bis auf die Nichtmannbaren, mit Einschluß der N., Caes. – ββ) zur Angabe der Annäherung an eine bestimmte Zahl bis zu, an die, nahe an, nummum Philippeum ad tria milia, Plaut.: quasi talenta ad quindecim, Ter.: (fuimus) omnino ad ducentos, Cic.: cum annos ad L natus esset, Cic. – dah. auch adv. (s. Fabri zu Liv. 22, 41, 2), occisis ad hominum milibus quattuor, Caes.: ad mille ducenti eo proelio ceciderunt, Liv.
    2) vom Nebeneinanderstellen u. Nahekommen von Ggstndn.: a) zur Angabe der annähernden Ähnlich-
    ————
    keit (s. Brix Plaut. trin. 873), nach, ut emerem ancillam ad istam faciem, Plaut.: et idem alterum (quaero) ad istanc capitis albitudinem, einen Graukopf etwa wie du, Plaut. – b) zur Angabe dessen, was zu od. bei etw. noch hinzutritt, zu, bei, neben, außer, ad cetera hanc quoque plagam infligere, Cic.: quod ad ius civile pontificium appetatis, Cic.: hoc unum ad pristinam fortunam defuit, Caes. – nisi quid vis od. vultis ad haec, Cic. – dah. ad hoc, ad haec, »zudem, überdies«, Sall. u. Liv.: ad id quod, »außerdem, daß«, usw., Liv.: ad omnia, ad cetera, Liv. (vgl. Hand Tursell. 1, 125). – c) zur Angabe der äußern Veranlassung, auf, bei, auf... hin, infolge, auf Veranlassung, aus, vor (s. Müller Liv. 1, 39, 2. Fabri Liv. 21, 41, 3), respondere, breviter disserere ad alqd, Cic.: ad famam belli novas legiones scribere, Liv.: ad ducis casum perculsa magis, quam irritata est multitudo, Liv. – oder zur Angabe des innern Beweggrundes, auf... hin, aus, vor (s. Müller Liv. 1, 7, 7. Weißenb. Liv. 42, 20, 1), quae (urbes) ad spem diuturnitatis conderentur, Cic.: seu ad metum virium seu ad spem veniae cum dedissent sese, Liv.: in suspensa civitate ad exspectationem novi belli, Liv. – d) zur Angabe der Richtschnur, nach der etw. geschieht, gemäß, nach (Ggstz. contra; s. Drak. Liv. 7, 2, 10. Schuch Apic. 5. § 186), ad perpendiculum, ad lineam, Cic.: ad istorum normam, Cic.: ad voluntatem loqui
    ————
    omnia, Cic.: agere ad praescriptum, Caes.: ad edictum convenire, Liv.: ad manum cantare, ad hunc modum, auf diese W., Cic.: ad tempus, der Zeit gemäß, nach Umständen, Cic. (vgl. unten no. II, 1, b u. no. II, 1, a): ad verbum, wörtlich (zB. ediscere), Cic. (vgl. verbum no. I, b, γ): ad litteras, buchstäblich, Quint. 9, 1, 25.
    II) in der Zeit: 1) zur Angabe der Ausdehnung bis zu einem Zeitpunkt: a) mit Rücksicht auf die dazwischen verfließende Zeit, bis zu, bis an, bis auf, bis gegen, ab consulatu eius usque ad extremum tempus, Nep.: ab initio rerum Rom. usque ad P. Mucium pont. max., Cic.: ab hora octava ad vesperum, Cic.: ab condita urbe ad liberatam, Cic. – usque ad hanc aetatem, Cic.: ad summam senectutem, Cic.: ad vesperum, ad multam noctem, Cic.: ad id tempus, ad hoc tempus, bis jetzt, bisher, Caes. u.a.: so auch ad id locorum, Sall. u. Liv.: u. so bl. ad id, ad hoc, Liv. (s. Fabri Liv. 21, 52, 6): ad eum finem, dum etc., Cic.: quem ad finem? wie lange? Cic. – b) mit Rücksicht auf die Währung der Zeit, auf, für, ad exiguum tempus, Cic.: ad breve tempus, Plin.: ad paucos dies, Cic.: ad quoddam tempus, auf einige Zeit, Cic.: ad annos DC, Cic.: ad tempus, auf Zeit (nicht auf die Dauer), Cic.: ad praesens, Cic. 2) zur Angabe des Eintretens auf od. nach einem Zeitpunkt: a) zu, auf, an, nos hic te ad mensem Ianuarium exspectamus, Cic.: te
    ————
    Laodiceae fore ad meum adventum, bei m.A., Cic.: ad aestatem, Liv.: ad lucem, zum Morgen, am Morgen, Cic.: ad meridiem, Plaut.: ad vesperum, Cic.: ad diem dictam, Cic.: ad diem, Cic.: ad (an) eum diem, Tac.: ad praedictum tempus, Liv.: ad tempus, zur gehörigen Zeit, Cic. – ad extremum, Cic. u. Liv., ad ultimum, Liv., ad postremum, Liv., zuletzt (s. Müller Liv. 1, 33, 5). – b) nach, über, binnen (s. Lachm. Lucr. 2, 44. p. 79), ad annum tribunum pl. fore, Cic.: utrum illuc nunc veniam, an ad annos decem, Cic.: ad punctum temporis, binnen od. in einem Augenblick, Cic.: ad Kalendas Graecas, s. Calendae. – ad seinem Pronom. od. Subst. nachgesetzt, quem ad, Plaut. Bacch. 176: quam ad, Ter. Phorm. 524: quos ad, Cic. de nat. deor. 2, 10: ripam ad Araxis, Tac. ann. 12, 51. – od. zwischen Adjekt. u. Subst., augendam ad invidiam, Tac. ann. 12, 8.
    In der Zusammensetzung bezeichnet ad ebenfalls eine Annäherung, heran, herzu, herbei, dabei, zB. accedere, adstare (astare). – dah. auch ein Streben, eine Neigung, s. adamo, accredo u.a. – eine Vermehrung, hinzu, zB. adicere, assumere.
    Die Schreibung at (gegen Quint. 1, 7, 5. Prob. inst. (IV) 145, 8 sq. Caper (VII) 95, 14. Vel. Long. (VII) 69, 23. Scaur. de orth. (VII) 154, 15), zB. Corp. inscr. Lat. 1, 1252; 2, 4514; 3, 536 u. 3.; in Handschriften, s. Ribbeck, Prolegg. Verg. p. 396. Wagner
    ————
    Orthogr. Verg. p. 426.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > ad

См. также в других словарях:

  • proficere — index profit, progress Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • PROFIT — La difficulté, maintes fois soulignée, d’une définition du profit tient à trois types de raisons: en premier lieu, la non concordance du point de vue du comptable (généralement dominé par le souci fiscal) et de celui de l’économiste (préoccupé… …   Encyclopédie Universelle

  • Judenfürbitte — Missale Romanum von 1962 Die Karfreitagsfürbitte für die Juden ist eine der Großen Fürbitten in der Karfreitagsliturgie nach dem römischen Ritus, der in der römisch katholischen, altkatholischen und anglikanischen Kirche verwendet wird …   Deutsch Wikipedia

  • Karfreitagsfürbitte für die Juden — Oremus et pro perfidis Judæis im Nouveau Paroissien Romain von 1924 Die Karfreitagsfürbitte für die Juden ist eine der Großen Fürbitten in der Karfreitagsliturgie nach dem römischen Ritus, den die römischen Katholiken, Altkatholiken und manche …   Deutsch Wikipedia

  • Oremus et pro perfidis Judaeis — Missale Romanum von 1962 Die Karfreitagsfürbitte für die Juden ist eine der Großen Fürbitten in der Karfreitagsliturgie nach dem römischen Ritus, der in der römisch katholischen, altkatholischen und anglikanischen Kirche verwendet wird …   Deutsch Wikipedia

  • Perfidis Judaeis — Missale Romanum von 1962 Die Karfreitagsfürbitte für die Juden ist eine der Großen Fürbitten in der Karfreitagsliturgie nach dem römischen Ritus, der in der römisch katholischen, altkatholischen und anglikanischen Kirche verwendet wird …   Deutsch Wikipedia

  • Pro Judaeis — Missale Romanum von 1962 Die Karfreitagsfürbitte für die Juden ist eine der Großen Fürbitten in der Karfreitagsliturgie nach dem römischen Ritus, der in der römisch katholischen, altkatholischen und anglikanischen Kirche verwendet wird …   Deutsch Wikipedia

  • Profit — Gewinn; Gewinnspanne; Ertrag; Verdienstspanne; Überschuss; Erlös; Ausbeute; Marge; Gewinnmarge; Einnahmen; Einkünfte; Rendite; …   Universal-Lexikon

  • Proficient — Pro*fi cient, n. [L. proficiens, entis, p. pr. of proficere to go forward, make progress; pro forward + facere to make. See {Fact}, and cf. {Profit}, (?)] One who has made considerable advances in any business, art, science, or branch of… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • proficient — adjective Etymology: Latin proficient , proficiens, present participle of proficere to go forward, accomplish, from pro forward + facere to make more at pro , do Date: circa 1590 well advanced in an art, occupation, or branch of knowledge •… …   New Collegiate Dictionary

  • profit — I. noun Usage: often attributive Etymology: Middle English, from Anglo French, from Latin profectus advance, profit, from proficere Date: 14th century 1. a valuable return ; gain 2. the excess of returns over expenditure in a transaction or… …   New Collegiate Dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»