Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

pro+certo

Толкование Перевод

41 magnus

1.
magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:
magnai reipublicai gratia,
Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.
I.
Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.
the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,
a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:
magna ossa lacertosque Exuit,
Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:
magnus fluens Nilus,
Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:
magna et pulcra domus,
spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:
montes,
Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):
templa caelitum,
vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):
aquae,
great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:
oppidum maximum,
Caes. B. G. 1, 23.—
B.
Esp.
1.
Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:
maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,
Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:
magna pecunia mutua,
id. Att. 11, 3, 3:
copia pabuli,
Caes. B. G. 1, 16:
multitudo peditatus,
id. ib. 4, 34:
divitiae,
Nep. Dion. 1, 2:
populus,
Verg. A. 1, 148.—
2.
Rarely of time, for longus, multus:
interea magnum sol circumvolvitur annum,
Verg. A. 3, 284:
magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,
Macr. S. 2, 11:
magno post tempore,
Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—
3.
Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:
magna voce confiteri,
Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:
tribunorum,
Liv. 9, 46, 7.
II.
Trop.
A.
In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):
vir magnus in primis,
Cic. N. D. 1, 43, 120:
nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,
id. ib. 2, 66, 167:
magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,
Nep. Them. 6, 1:
Cato clarus atque magnus habetur,
Sall. C. 53, 1:
amicus,
great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):
virtus,
Caes. B. G. 2, 15:
infamia,
Cic. Fam. 1, 1:
eloquentia, gravitas, studium, contentio,
id. ib.:
multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,
Caes. B. G. 1, 46:
causa,
great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:
opus et arduum,
id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:
quamquam id magnum, et arduum est,
something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:
magna loqui,
to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:
magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,
it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:
probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,
what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:
quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,
Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—
B.
In partic.
1.
Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:
jam magno natu,
Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:
homo magnus natu,
id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:
qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,
older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:
audivi ex majoribus natu,
id. Off. 1, 30, 109:
hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,
Verg. A. 5, 644:
annos natus major quadraginta,
more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:
civis major annis viginti,
Suet. Caes. 42:
cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,
Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:
ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,
Liv. 6, 34:
Gelo maximus stirpis,
id. 23, 30:
ut nubere vellet mulier viro, major juniori,
App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.
in gen.: Cyrus major,
Lact. 4, 5, 7:
quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,
Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:
si minor negotiis majoris intervenerit,
Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:
Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,
Plaut. Trin. 3, 2, 16:
ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,
id. Mil. 2, 4, 20:
L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,
Cic. Phil. 3, 10, 25:
patres majoresque nostri,
id. Div. in Caecil. 21, 69:
more majorum,
id. Att. 1, 1, 1:
spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,
id. Fam. 12, 22, 2:
majores natu,
Nep. Iphicr. 1, 1:
maxima virgo,
the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:
de istis rebus in patria majores natu consulemus,
Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—
2.
In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:
magni esse,
to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:
magni aestimare,
id. Tusc. 5, 7, 20:
magni existimans interesse ad decus,
to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:
emere agros poterunt quam volent magno,
id. Agr. 2, 13, 34:
magno vendere,
id. Verr. 2, 3, 30, § 71:
conducere aliquid nimium magno,
too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:
magno illi ea cunctatio stetit,
cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:
ornatus muliebris majoris pretii,
Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:
multo majoris alapae mecum veneunt,
dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:
senatus auctoritatem sibi maximi videri,
Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:
extollere aliquid in majus,
more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:
celebrare,
id. ib. 13, 8:
nuntiare,
id. H. 3, 38:
credere,
to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:
accipere,
to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—
3.
Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):
magnum clamat,
greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:
inclamare,
Gell. 5, 9 fin.:
exclamat derepente maximum,
Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).
A.
Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—
B.
In gen.
1.
With no qualifying words.
a.
With the addition of the second term of the comparison.
(α).
With verbs:
quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,
Plaut. Mil. 3, 1, 28:
saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,
id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:
magis honorem tribuere quam salutem accipere,
Caes. B. G. 7, 20, 7:
nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,
Cic. Mil. 7, 17:
magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,
id. Clu. 32, 89.—Repeated:
quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,
Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:
tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,
id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:
quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,
Cic. Att. 16, 5, 2:
magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,
id. Cael. 6, 14.—
(β).
With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):
umbra es amantum magis quam amator,
Plaut. Mil. 3, 1, 31:
magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,
Cic. de Or. 2, 4, 15:
aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,
id. Mur. 8, 17:
magis ratione et consilio quam virtute vicisse,
Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:
ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13, 6:
se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,
id. ib. 2, 32, 1:
timori magis quam religioni consulere,
id. B. C. 1, 67, 3:
jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,
Sall. C. 9, 1:
non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),
Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:
in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,
Quint. 9, 1, 23:
Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,
Liv. 10, 4, 10:
pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,
Sen. Suas. 6, 17:
non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,
Curt. 7, 6, 15; cf.:
nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,
Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):
non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,
Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):
quid philosophia magis colendum?
Cic. Fin. 3, 22, 76:
quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?
Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:
quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,
Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):
Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,
Hor. S. 2, 8, 17.—
(γ).
With pronn.:
quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?
Plaut. Poen. 1, 2, 64:
quis homo sit magis meus quam tu es?
id. Mil. 3, 1, 20:
quam mage amo quam matrem meam,
id. Truc. 3, 1, 17; cf.:
quem ego ecastor mage amo quam me,
id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:
jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,
Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:
nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,
Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—
(δ).
With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:
neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,
id. Am. 2, 1, 54:
ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,
Cic. de Or. 1, 42, 190:
corpora magna magis quam firma,
Liv. 5, 44, 4:
vultu pulchro magis quam venusto,
Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:
neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,
id. Ps. 4, 1, 27:
ab secundis rebus magis etiam solito incauti,
Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):
ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,
Plaut. Aul. 3, 2, 8. —
b.
Without the addition of the second term.
(α).
With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):
sapiunt magis,
Plaut. Bacch. 3, 3, 4:
magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,
id. ib. 4, 10, 3:
magis metuant,
id. Mil. 5, 44:
tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,
Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:
cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,
id. Fam. 1, 9, 20:
magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,
Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—
(β).
With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):
magis aedilis fieri non potuisset,
better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—
(γ).
With pronn.:
ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,
Plaut. Truc. 1, 2, 75.—
(δ).
With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:
ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,
Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:
magis anxius,
Ov. M. 1, 182:
hic magis tranquillu'st,
Plaut. Bacch. 5, 2, 55:
nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 12:
nemo fuit magis severus nec magis continens,
id. ib. 2, 1, 21:
quod est magis verisimile,
Caes. B. G. 3, 13, 6:
magis admirabilis oratio,
Quint. 8, 3, 24:
magis communia verba,
id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;
nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,
Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:
magis aperte,
Ter. Ad. 4, 5, 30:
magis impense,
id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:
magis est dulcius,
Plaut. Stich. 5, 4, 22:
magis majores nugae,
id. Men. prol. 55:
magis modum in majorem,
id. Am. 1, 1, 145:
contentiores mage erunt,
id. Poen. 2, 15.—
2.
Strengthened.
a.
By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:
qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,
Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:
illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,
id. de Or. 2, 32, 139:
tanto magis Dic, quis est?
Plaut. Bacch. 3, 6, 28:
ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,
id. Most. 3, 2, 146:
vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,
Lucr. 6, 460:
quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,
Cic. Mil. 9, 25:
sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,
Plaut. Most. 4, 2, 22:
atque eo magis, si, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:
eoque magis quod, etc.,
id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;
5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,
Cic. Agr. 2, 35, 97:
hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,
Caes. B. C. 2, 20:
quo magis cogito ego cum meo animo,
Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:
magis quam id reputo, tam magis uror,
Plaut. Bacch. 5, 1, 5:
tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,
Verg. A. 7, 787:
quanto mage... tam magis,
Lucr. 4, 81 sq.:
quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,
Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:
quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,
id. As. 1, 3, 6:
densior hinc suboles Quam magis, etc.,
Verg. G. 3, 309:
cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,
Caes. B. G. 6, 53.—
b.
By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:
cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,
Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:
de Graecia cotidie magis et magis cogito,
Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:
magis deinde ac magis,
Suet. Vit. 10:
post hoc magis ac magis,
id. Gram. 3;
for which also: magisque ac magis deinceps,
id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:
magis atque magis,
Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:
post, vento crescente, magis magis increbescunt,
id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—
3.
Pleon.
a.
With potius (anteclass.):
magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,
Plaut. As. 3, 3, 99:
mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,
id. Trin. 2, 1, 38.—
b.
With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;
his vero auditis multo magis,
Cic. Tusc. 1, 31, 76:
finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,
Dig. 17, 2, 52, § 10. —
C.
In partic.: non (neque) magis quam.
1.
To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:
domus erat non domino magis ornamento quam civitati,
i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:
non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,
Liv. 22, 27, 2:
conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,
Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:
si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,
id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:
non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,
Sen. Ep. 87, 25;
Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,
Suet. Calig. 19. —Ellipt.:
nec eo magis lege liberi sunto,
just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—
2.
For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:
deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,
Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:
miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,
Liv. 2, 5; 1, 28.—
3.
Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:
sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,
Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:
minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,
Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:
quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,
Sen. Ep. 40, 11; cf.:
quosdam minus aut magis osos veritatem,
id. Suas. 1, 5:
aut minus, aut magis,
id. Ep. 82, 14.—
4.
With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:
alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,
Cic. Fin. 4, 16, 43:
sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,
id. Tusc. 4, 24, 53:
alii aliis magis recusare,
Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.
A.
Lit.
1.
Alone.
a.
With a verb:
haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,
Cic. de Or. 1, 8, 30:
quid commemorem primum aut laudem maxime?
Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:
nos coluit maxime,
id. Ad. 3, 2, 54:
quem convenire maxime cupiebam,
Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:
de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,
Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:
extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,
id. Quint. 10, 35:
in re publica maxime conservanda sunt jura belli,
most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:
quem Homero crederet maxime accedere,
came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.
pugnare,
most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:
jubere,
most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:
id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,
Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:
ab eo exordiri volui maxime,
id. Off. 1, 2, 4:
cernere naturae vim maxime,
id. Tusc. 1, 15, 35.—
b.
With an adj.:
res maxime necessaria,
Cic. Lael. 23, 86:
loca maxime frumentaria,
Caes. B. G. 1, 10:
loci ad hoc maxime idonei,
Quint. 1, 11, 13:
maxime naturali carent amicitia,
Cic. Lael. 21, 80:
maxime feri,
Caes. B. G. 2, 4:
qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,
id. ib. 1, 3:
idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,
Quint. 1, 11, 13:
elegans maxime auctor,
id. 10, 1, 93:
maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,
id. 2, 4, 37:
noto enim maxime utar exemplo,
id. 7, 3, 3.—So with supp.:
quae maxime liberalissima,
Cic. Att. 12, 38, 3:
maxime gravissimam omniumque (rerum),
Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —
c.
With numerals, at most:
puer ad annos maxime natus octo,
Gell. 17, 8, 4.—
d.
With an adv.:
ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,
Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—
2.
Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):
qui proelium unus maxime accenderat,
Curt. 5, 2, 5:
cum sua modestia unus omnium maxime floreret,
Nep. Milt. 1, 1:
quae maxime omnium belli avida,
Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:
atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,
Ter. Hec. 1, 2, 85:
imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,
Sall. C. 36, 4:
illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,
Cic. N. D. 2, 65, 162:
hoc enim uno praestamus vel maxime feris,
id. de Or. 1, 8, 32:
quae quidem vel maxime suspicionem movent,
id. Part. Or. 33, 114:
quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,
as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:
ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,
Ter. Ad. 5, 8, 2:
ut quam maxime permaneant diuturna corpora,
Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:
quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,
Sall. C. 1, 3:
ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,
Quint. 12, 6, 6.—
3.
With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:
tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,
as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:
grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,
Liv. 5, 25; 7, 33.—
4.
With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):
hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,
Cic. Off. 1, 15, 49:
ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,
id. ib. 1, 19, 64; cf.
, in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,
id. ib. 1, 15, 47:
ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,
id. Leg. 1, 18, 49.—
5.
In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:
hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,
Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:
si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,
id. Rab. Post. 12, 33:
in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,
Varr. R. R. 2, 9, 1:
maxime... dein,
Plin. 9, 16, 23, § 56:
sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,
Col. 5, 6, 4:
maxime... deinde... postea... minume,
Plin. 37, 12, 75, § 196:
maxime... postea... ultimae,
Col. 6, 3, 6:
post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,
Plin. 18, 7, 17, § 77.—
B.
Transf.
1.
Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:
quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,
Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:
scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,
Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:
maxime quod de judicatu meo,
id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:
cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,
id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:
scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,
Plaut. Mil. 4, 8, 56:
plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,
Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:
tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,
id. de Or. 2, 23, 96:
longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,
id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:
cum iis, quos nuper maxime liberaverat,
Caes. B. C. 3, 9:
ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,
Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:
haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,
Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;
2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,
id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:
tum cum maxime,
at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,
tunc cum maxime,
Curt. 3, 2, 17:
nunc cum maxime,
Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—
2.
In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:
scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,
Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.
2.
Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius.

Lewis & Short latin dictionary > magnus
42 majores

1.
magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:
magnai reipublicai gratia,
Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.
I.
Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.
the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,
a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:
magna ossa lacertosque Exuit,
Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:
magnus fluens Nilus,
Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:
magna et pulcra domus,
spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:
montes,
Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):
templa caelitum,
vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):
aquae,
great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:
oppidum maximum,
Caes. B. G. 1, 23.—
B.
Esp.
1.
Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:
maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,
Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:
magna pecunia mutua,
id. Att. 11, 3, 3:
copia pabuli,
Caes. B. G. 1, 16:
multitudo peditatus,
id. ib. 4, 34:
divitiae,
Nep. Dion. 1, 2:
populus,
Verg. A. 1, 148.—
2.
Rarely of time, for longus, multus:
interea magnum sol circumvolvitur annum,
Verg. A. 3, 284:
magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,
Macr. S. 2, 11:
magno post tempore,
Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—
3.
Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:
magna voce confiteri,
Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:
tribunorum,
Liv. 9, 46, 7.
II.
Trop.
A.
In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):
vir magnus in primis,
Cic. N. D. 1, 43, 120:
nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,
id. ib. 2, 66, 167:
magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,
Nep. Them. 6, 1:
Cato clarus atque magnus habetur,
Sall. C. 53, 1:
amicus,
great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):
virtus,
Caes. B. G. 2, 15:
infamia,
Cic. Fam. 1, 1:
eloquentia, gravitas, studium, contentio,
id. ib.:
multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,
Caes. B. G. 1, 46:
causa,
great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:
opus et arduum,
id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:
quamquam id magnum, et arduum est,
something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:
magna loqui,
to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:
magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,
it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:
probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,
what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:
quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,
Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—
B.
In partic.
1.
Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:
jam magno natu,
Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:
homo magnus natu,
id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:
qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,
older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:
audivi ex majoribus natu,
id. Off. 1, 30, 109:
hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,
Verg. A. 5, 644:
annos natus major quadraginta,
more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:
civis major annis viginti,
Suet. Caes. 42:
cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,
Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:
ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,
Liv. 6, 34:
Gelo maximus stirpis,
id. 23, 30:
ut nubere vellet mulier viro, major juniori,
App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.
in gen.: Cyrus major,
Lact. 4, 5, 7:
quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,
Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:
si minor negotiis majoris intervenerit,
Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:
Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,
Plaut. Trin. 3, 2, 16:
ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,
id. Mil. 2, 4, 20:
L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,
Cic. Phil. 3, 10, 25:
patres majoresque nostri,
id. Div. in Caecil. 21, 69:
more majorum,
id. Att. 1, 1, 1:
spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,
id. Fam. 12, 22, 2:
majores natu,
Nep. Iphicr. 1, 1:
maxima virgo,
the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:
de istis rebus in patria majores natu consulemus,
Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—
2.
In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:
magni esse,
to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:
magni aestimare,
id. Tusc. 5, 7, 20:
magni existimans interesse ad decus,
to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:
emere agros poterunt quam volent magno,
id. Agr. 2, 13, 34:
magno vendere,
id. Verr. 2, 3, 30, § 71:
conducere aliquid nimium magno,
too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:
magno illi ea cunctatio stetit,
cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:
ornatus muliebris majoris pretii,
Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:
multo majoris alapae mecum veneunt,
dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:
senatus auctoritatem sibi maximi videri,
Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:
extollere aliquid in majus,
more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:
celebrare,
id. ib. 13, 8:
nuntiare,
id. H. 3, 38:
credere,
to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:
accipere,
to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—
3.
Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):
magnum clamat,
greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:
inclamare,
Gell. 5, 9 fin.:
exclamat derepente maximum,
Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).
A.
Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—
B.
In gen.
1.
With no qualifying words.
a.
With the addition of the second term of the comparison.
(α).
With verbs:
quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,
Plaut. Mil. 3, 1, 28:
saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,
id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:
magis honorem tribuere quam salutem accipere,
Caes. B. G. 7, 20, 7:
nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,
Cic. Mil. 7, 17:
magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,
id. Clu. 32, 89.—Repeated:
quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,
Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:
tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,
id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:
quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,
Cic. Att. 16, 5, 2:
magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,
id. Cael. 6, 14.—
(β).
With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):
umbra es amantum magis quam amator,
Plaut. Mil. 3, 1, 31:
magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,
Cic. de Or. 2, 4, 15:
aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,
id. Mur. 8, 17:
magis ratione et consilio quam virtute vicisse,
Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:
ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13, 6:
se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,
id. ib. 2, 32, 1:
timori magis quam religioni consulere,
id. B. C. 1, 67, 3:
jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,
Sall. C. 9, 1:
non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),
Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:
in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,
Quint. 9, 1, 23:
Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,
Liv. 10, 4, 10:
pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,
Sen. Suas. 6, 17:
non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,
Curt. 7, 6, 15; cf.:
nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,
Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):
non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,
Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):
quid philosophia magis colendum?
Cic. Fin. 3, 22, 76:
quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?
Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:
quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,
Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):
Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,
Hor. S. 2, 8, 17.—
(γ).
With pronn.:
quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?
Plaut. Poen. 1, 2, 64:
quis homo sit magis meus quam tu es?
id. Mil. 3, 1, 20:
quam mage amo quam matrem meam,
id. Truc. 3, 1, 17; cf.:
quem ego ecastor mage amo quam me,
id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:
jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,
Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:
nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,
Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—
(δ).
With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:
neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,
id. Am. 2, 1, 54:
ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,
Cic. de Or. 1, 42, 190:
corpora magna magis quam firma,
Liv. 5, 44, 4:
vultu pulchro magis quam venusto,
Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:
neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,
id. Ps. 4, 1, 27:
ab secundis rebus magis etiam solito incauti,
Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):
ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,
Plaut. Aul. 3, 2, 8. —
b.
Without the addition of the second term.
(α).
With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):
sapiunt magis,
Plaut. Bacch. 3, 3, 4:
magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,
id. ib. 4, 10, 3:
magis metuant,
id. Mil. 5, 44:
tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,
Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:
cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,
id. Fam. 1, 9, 20:
magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,
Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—
(β).
With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):
magis aedilis fieri non potuisset,
better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—
(γ).
With pronn.:
ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,
Plaut. Truc. 1, 2, 75.—
(δ).
With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:
ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,
Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:
magis anxius,
Ov. M. 1, 182:
hic magis tranquillu'st,
Plaut. Bacch. 5, 2, 55:
nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 12:
nemo fuit magis severus nec magis continens,
id. ib. 2, 1, 21:
quod est magis verisimile,
Caes. B. G. 3, 13, 6:
magis admirabilis oratio,
Quint. 8, 3, 24:
magis communia verba,
id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;
nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,
Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:
magis aperte,
Ter. Ad. 4, 5, 30:
magis impense,
id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:
magis est dulcius,
Plaut. Stich. 5, 4, 22:
magis majores nugae,
id. Men. prol. 55:
magis modum in majorem,
id. Am. 1, 1, 145:
contentiores mage erunt,
id. Poen. 2, 15.—
2.
Strengthened.
a.
By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:
qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,
Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:
illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,
id. de Or. 2, 32, 139:
tanto magis Dic, quis est?
Plaut. Bacch. 3, 6, 28:
ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,
id. Most. 3, 2, 146:
vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,
Lucr. 6, 460:
quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,
Cic. Mil. 9, 25:
sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,
Plaut. Most. 4, 2, 22:
atque eo magis, si, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:
eoque magis quod, etc.,
id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;
5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,
Cic. Agr. 2, 35, 97:
hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,
Caes. B. C. 2, 20:
quo magis cogito ego cum meo animo,
Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:
magis quam id reputo, tam magis uror,
Plaut. Bacch. 5, 1, 5:
tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,
Verg. A. 7, 787:
quanto mage... tam magis,
Lucr. 4, 81 sq.:
quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,
Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:
quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,
id. As. 1, 3, 6:
densior hinc suboles Quam magis, etc.,
Verg. G. 3, 309:
cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,
Caes. B. G. 6, 53.—
b.
By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:
cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,
Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:
de Graecia cotidie magis et magis cogito,
Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:
magis deinde ac magis,
Suet. Vit. 10:
post hoc magis ac magis,
id. Gram. 3;
for which also: magisque ac magis deinceps,
id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:
magis atque magis,
Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:
post, vento crescente, magis magis increbescunt,
id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—
3.
Pleon.
a.
With potius (anteclass.):
magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,
Plaut. As. 3, 3, 99:
mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,
id. Trin. 2, 1, 38.—
b.
With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;
his vero auditis multo magis,
Cic. Tusc. 1, 31, 76:
finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,
Dig. 17, 2, 52, § 10. —
C.
In partic.: non (neque) magis quam.
1.
To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:
domus erat non domino magis ornamento quam civitati,
i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:
non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,
Liv. 22, 27, 2:
conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,
Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:
si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,
id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:
non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,
Sen. Ep. 87, 25;
Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,
Suet. Calig. 19. —Ellipt.:
nec eo magis lege liberi sunto,
just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—
2.
For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:
deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,
Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:
miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,
Liv. 2, 5; 1, 28.—
3.
Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:
sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,
Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:
minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,
Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:
quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,
Sen. Ep. 40, 11; cf.:
quosdam minus aut magis osos veritatem,
id. Suas. 1, 5:
aut minus, aut magis,
id. Ep. 82, 14.—
4.
With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:
alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,
Cic. Fin. 4, 16, 43:
sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,
id. Tusc. 4, 24, 53:
alii aliis magis recusare,
Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.
A.
Lit.
1.
Alone.
a.
With a verb:
haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,
Cic. de Or. 1, 8, 30:
quid commemorem primum aut laudem maxime?
Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:
nos coluit maxime,
id. Ad. 3, 2, 54:
quem convenire maxime cupiebam,
Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:
de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,
Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:
extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,
id. Quint. 10, 35:
in re publica maxime conservanda sunt jura belli,
most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:
quem Homero crederet maxime accedere,
came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.
pugnare,
most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:
jubere,
most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:
id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,
Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:
ab eo exordiri volui maxime,
id. Off. 1, 2, 4:
cernere naturae vim maxime,
id. Tusc. 1, 15, 35.—
b.
With an adj.:
res maxime necessaria,
Cic. Lael. 23, 86:
loca maxime frumentaria,
Caes. B. G. 1, 10:
loci ad hoc maxime idonei,
Quint. 1, 11, 13:
maxime naturali carent amicitia,
Cic. Lael. 21, 80:
maxime feri,
Caes. B. G. 2, 4:
qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,
id. ib. 1, 3:
idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,
Quint. 1, 11, 13:
elegans maxime auctor,
id. 10, 1, 93:
maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,
id. 2, 4, 37:
noto enim maxime utar exemplo,
id. 7, 3, 3.—So with supp.:
quae maxime liberalissima,
Cic. Att. 12, 38, 3:
maxime gravissimam omniumque (rerum),
Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —
c.
With numerals, at most:
puer ad annos maxime natus octo,
Gell. 17, 8, 4.—
d.
With an adv.:
ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,
Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—
2.
Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):
qui proelium unus maxime accenderat,
Curt. 5, 2, 5:
cum sua modestia unus omnium maxime floreret,
Nep. Milt. 1, 1:
quae maxime omnium belli avida,
Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:
atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,
Ter. Hec. 1, 2, 85:
imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,
Sall. C. 36, 4:
illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,
Cic. N. D. 2, 65, 162:
hoc enim uno praestamus vel maxime feris,
id. de Or. 1, 8, 32:
quae quidem vel maxime suspicionem movent,
id. Part. Or. 33, 114:
quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,
as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:
ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,
Ter. Ad. 5, 8, 2:
ut quam maxime permaneant diuturna corpora,
Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:
quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,
Sall. C. 1, 3:
ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,
Quint. 12, 6, 6.—
3.
With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:
tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,
as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:
grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,
Liv. 5, 25; 7, 33.—
4.
With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):
hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,
Cic. Off. 1, 15, 49:
ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,
id. ib. 1, 19, 64; cf.
, in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,
id. ib. 1, 15, 47:
ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,
id. Leg. 1, 18, 49.—
5.
In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:
hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,
Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:
si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,
id. Rab. Post. 12, 33:
in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,
Varr. R. R. 2, 9, 1:
maxime... dein,
Plin. 9, 16, 23, § 56:
sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,
Col. 5, 6, 4:
maxime... deinde... postea... minume,
Plin. 37, 12, 75, § 196:
maxime... postea... ultimae,
Col. 6, 3, 6:
post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,
Plin. 18, 7, 17, § 77.—
B.
Transf.
1.
Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:
quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,
Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:
scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,
Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:
maxime quod de judicatu meo,
id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:
cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,
id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:
scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,
Plaut. Mil. 4, 8, 56:
plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,
Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:
tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,
id. de Or. 2, 23, 96:
longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,
id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:
cum iis, quos nuper maxime liberaverat,
Caes. B. C. 3, 9:
ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,
Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:
haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,
Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;
2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,
id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:
tum cum maxime,
at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,
tunc cum maxime,
Curt. 3, 2, 17:
nunc cum maxime,
Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—
2.
In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:
scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,
Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.
2.
Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius.

Lewis & Short latin dictionary > majores
43 maxume

1.
magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:
magnai reipublicai gratia,
Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.
I.
Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.
the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,
a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:
magna ossa lacertosque Exuit,
Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:
magnus fluens Nilus,
Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:
magna et pulcra domus,
spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:
montes,
Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):
templa caelitum,
vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):
aquae,
great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:
oppidum maximum,
Caes. B. G. 1, 23.—
B.
Esp.
1.
Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:
maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,
Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:
magna pecunia mutua,
id. Att. 11, 3, 3:
copia pabuli,
Caes. B. G. 1, 16:
multitudo peditatus,
id. ib. 4, 34:
divitiae,
Nep. Dion. 1, 2:
populus,
Verg. A. 1, 148.—
2.
Rarely of time, for longus, multus:
interea magnum sol circumvolvitur annum,
Verg. A. 3, 284:
magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,
Macr. S. 2, 11:
magno post tempore,
Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—
3.
Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:
magna voce confiteri,
Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:
tribunorum,
Liv. 9, 46, 7.
II.
Trop.
A.
In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):
vir magnus in primis,
Cic. N. D. 1, 43, 120:
nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,
id. ib. 2, 66, 167:
magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,
Nep. Them. 6, 1:
Cato clarus atque magnus habetur,
Sall. C. 53, 1:
amicus,
great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):
virtus,
Caes. B. G. 2, 15:
infamia,
Cic. Fam. 1, 1:
eloquentia, gravitas, studium, contentio,
id. ib.:
multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,
Caes. B. G. 1, 46:
causa,
great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:
opus et arduum,
id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:
quamquam id magnum, et arduum est,
something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:
magna loqui,
to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:
magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,
it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:
probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,
what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:
quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,
Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—
B.
In partic.
1.
Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:
jam magno natu,
Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:
homo magnus natu,
id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:
qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,
older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:
audivi ex majoribus natu,
id. Off. 1, 30, 109:
hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,
Verg. A. 5, 644:
annos natus major quadraginta,
more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:
civis major annis viginti,
Suet. Caes. 42:
cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,
Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:
ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,
Liv. 6, 34:
Gelo maximus stirpis,
id. 23, 30:
ut nubere vellet mulier viro, major juniori,
App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.
in gen.: Cyrus major,
Lact. 4, 5, 7:
quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,
Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:
si minor negotiis majoris intervenerit,
Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:
Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,
Plaut. Trin. 3, 2, 16:
ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,
id. Mil. 2, 4, 20:
L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,
Cic. Phil. 3, 10, 25:
patres majoresque nostri,
id. Div. in Caecil. 21, 69:
more majorum,
id. Att. 1, 1, 1:
spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,
id. Fam. 12, 22, 2:
majores natu,
Nep. Iphicr. 1, 1:
maxima virgo,
the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:
de istis rebus in patria majores natu consulemus,
Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—
2.
In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:
magni esse,
to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:
magni aestimare,
id. Tusc. 5, 7, 20:
magni existimans interesse ad decus,
to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:
emere agros poterunt quam volent magno,
id. Agr. 2, 13, 34:
magno vendere,
id. Verr. 2, 3, 30, § 71:
conducere aliquid nimium magno,
too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:
magno illi ea cunctatio stetit,
cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:
ornatus muliebris majoris pretii,
Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:
multo majoris alapae mecum veneunt,
dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:
senatus auctoritatem sibi maximi videri,
Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:
extollere aliquid in majus,
more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:
celebrare,
id. ib. 13, 8:
nuntiare,
id. H. 3, 38:
credere,
to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:
accipere,
to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—
3.
Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):
magnum clamat,
greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:
inclamare,
Gell. 5, 9 fin.:
exclamat derepente maximum,
Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).
A.
Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—
B.
In gen.
1.
With no qualifying words.
a.
With the addition of the second term of the comparison.
(α).
With verbs:
quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,
Plaut. Mil. 3, 1, 28:
saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,
id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:
magis honorem tribuere quam salutem accipere,
Caes. B. G. 7, 20, 7:
nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,
Cic. Mil. 7, 17:
magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,
id. Clu. 32, 89.—Repeated:
quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,
Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:
tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,
id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:
quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,
Cic. Att. 16, 5, 2:
magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,
id. Cael. 6, 14.—
(β).
With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):
umbra es amantum magis quam amator,
Plaut. Mil. 3, 1, 31:
magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,
Cic. de Or. 2, 4, 15:
aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,
id. Mur. 8, 17:
magis ratione et consilio quam virtute vicisse,
Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:
ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13, 6:
se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,
id. ib. 2, 32, 1:
timori magis quam religioni consulere,
id. B. C. 1, 67, 3:
jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,
Sall. C. 9, 1:
non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),
Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:
in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,
Quint. 9, 1, 23:
Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,
Liv. 10, 4, 10:
pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,
Sen. Suas. 6, 17:
non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,
Curt. 7, 6, 15; cf.:
nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,
Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):
non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,
Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):
quid philosophia magis colendum?
Cic. Fin. 3, 22, 76:
quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?
Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:
quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,
Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):
Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,
Hor. S. 2, 8, 17.—
(γ).
With pronn.:
quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?
Plaut. Poen. 1, 2, 64:
quis homo sit magis meus quam tu es?
id. Mil. 3, 1, 20:
quam mage amo quam matrem meam,
id. Truc. 3, 1, 17; cf.:
quem ego ecastor mage amo quam me,
id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:
jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,
Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:
nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,
Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—
(δ).
With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:
neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,
id. Am. 2, 1, 54:
ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,
Cic. de Or. 1, 42, 190:
corpora magna magis quam firma,
Liv. 5, 44, 4:
vultu pulchro magis quam venusto,
Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:
neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,
id. Ps. 4, 1, 27:
ab secundis rebus magis etiam solito incauti,
Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):
ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,
Plaut. Aul. 3, 2, 8. —
b.
Without the addition of the second term.
(α).
With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):
sapiunt magis,
Plaut. Bacch. 3, 3, 4:
magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,
id. ib. 4, 10, 3:
magis metuant,
id. Mil. 5, 44:
tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,
Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:
cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,
id. Fam. 1, 9, 20:
magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,
Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—
(β).
With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):
magis aedilis fieri non potuisset,
better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—
(γ).
With pronn.:
ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,
Plaut. Truc. 1, 2, 75.—
(δ).
With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:
ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,
Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:
magis anxius,
Ov. M. 1, 182:
hic magis tranquillu'st,
Plaut. Bacch. 5, 2, 55:
nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 12:
nemo fuit magis severus nec magis continens,
id. ib. 2, 1, 21:
quod est magis verisimile,
Caes. B. G. 3, 13, 6:
magis admirabilis oratio,
Quint. 8, 3, 24:
magis communia verba,
id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;
nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,
Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:
magis aperte,
Ter. Ad. 4, 5, 30:
magis impense,
id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:
magis est dulcius,
Plaut. Stich. 5, 4, 22:
magis majores nugae,
id. Men. prol. 55:
magis modum in majorem,
id. Am. 1, 1, 145:
contentiores mage erunt,
id. Poen. 2, 15.—
2.
Strengthened.
a.
By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:
qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,
Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:
illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,
id. de Or. 2, 32, 139:
tanto magis Dic, quis est?
Plaut. Bacch. 3, 6, 28:
ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,
id. Most. 3, 2, 146:
vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,
Lucr. 6, 460:
quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,
Cic. Mil. 9, 25:
sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,
Plaut. Most. 4, 2, 22:
atque eo magis, si, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:
eoque magis quod, etc.,
id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;
5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,
Cic. Agr. 2, 35, 97:
hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,
Caes. B. C. 2, 20:
quo magis cogito ego cum meo animo,
Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:
magis quam id reputo, tam magis uror,
Plaut. Bacch. 5, 1, 5:
tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,
Verg. A. 7, 787:
quanto mage... tam magis,
Lucr. 4, 81 sq.:
quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,
Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:
quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,
id. As. 1, 3, 6:
densior hinc suboles Quam magis, etc.,
Verg. G. 3, 309:
cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,
Caes. B. G. 6, 53.—
b.
By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:
cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,
Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:
de Graecia cotidie magis et magis cogito,
Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:
magis deinde ac magis,
Suet. Vit. 10:
post hoc magis ac magis,
id. Gram. 3;
for which also: magisque ac magis deinceps,
id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:
magis atque magis,
Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:
post, vento crescente, magis magis increbescunt,
id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—
3.
Pleon.
a.
With potius (anteclass.):
magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,
Plaut. As. 3, 3, 99:
mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,
id. Trin. 2, 1, 38.—
b.
With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;
his vero auditis multo magis,
Cic. Tusc. 1, 31, 76:
finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,
Dig. 17, 2, 52, § 10. —
C.
In partic.: non (neque) magis quam.
1.
To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:
domus erat non domino magis ornamento quam civitati,
i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:
non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,
Liv. 22, 27, 2:
conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,
Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:
si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,
id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:
non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,
Sen. Ep. 87, 25;
Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,
Suet. Calig. 19. —Ellipt.:
nec eo magis lege liberi sunto,
just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—
2.
For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:
deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,
Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:
miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,
Liv. 2, 5; 1, 28.—
3.
Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:
sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,
Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:
minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,
Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:
quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,
Sen. Ep. 40, 11; cf.:
quosdam minus aut magis osos veritatem,
id. Suas. 1, 5:
aut minus, aut magis,
id. Ep. 82, 14.—
4.
With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:
alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,
Cic. Fin. 4, 16, 43:
sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,
id. Tusc. 4, 24, 53:
alii aliis magis recusare,
Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.
A.
Lit.
1.
Alone.
a.
With a verb:
haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,
Cic. de Or. 1, 8, 30:
quid commemorem primum aut laudem maxime?
Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:
nos coluit maxime,
id. Ad. 3, 2, 54:
quem convenire maxime cupiebam,
Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:
de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,
Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:
extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,
id. Quint. 10, 35:
in re publica maxime conservanda sunt jura belli,
most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:
quem Homero crederet maxime accedere,
came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.
pugnare,
most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:
jubere,
most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:
id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,
Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:
ab eo exordiri volui maxime,
id. Off. 1, 2, 4:
cernere naturae vim maxime,
id. Tusc. 1, 15, 35.—
b.
With an adj.:
res maxime necessaria,
Cic. Lael. 23, 86:
loca maxime frumentaria,
Caes. B. G. 1, 10:
loci ad hoc maxime idonei,
Quint. 1, 11, 13:
maxime naturali carent amicitia,
Cic. Lael. 21, 80:
maxime feri,
Caes. B. G. 2, 4:
qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,
id. ib. 1, 3:
idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,
Quint. 1, 11, 13:
elegans maxime auctor,
id. 10, 1, 93:
maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,
id. 2, 4, 37:
noto enim maxime utar exemplo,
id. 7, 3, 3.—So with supp.:
quae maxime liberalissima,
Cic. Att. 12, 38, 3:
maxime gravissimam omniumque (rerum),
Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —
c.
With numerals, at most:
puer ad annos maxime natus octo,
Gell. 17, 8, 4.—
d.
With an adv.:
ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,
Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—
2.
Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):
qui proelium unus maxime accenderat,
Curt. 5, 2, 5:
cum sua modestia unus omnium maxime floreret,
Nep. Milt. 1, 1:
quae maxime omnium belli avida,
Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:
atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,
Ter. Hec. 1, 2, 85:
imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,
Sall. C. 36, 4:
illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,
Cic. N. D. 2, 65, 162:
hoc enim uno praestamus vel maxime feris,
id. de Or. 1, 8, 32:
quae quidem vel maxime suspicionem movent,
id. Part. Or. 33, 114:
quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,
as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:
ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,
Ter. Ad. 5, 8, 2:
ut quam maxime permaneant diuturna corpora,
Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:
quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,
Sall. C. 1, 3:
ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,
Quint. 12, 6, 6.—
3.
With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:
tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,
as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:
grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,
Liv. 5, 25; 7, 33.—
4.
With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):
hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,
Cic. Off. 1, 15, 49:
ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,
id. ib. 1, 19, 64; cf.
, in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,
id. ib. 1, 15, 47:
ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,
id. Leg. 1, 18, 49.—
5.
In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:
hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,
Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:
si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,
id. Rab. Post. 12, 33:
in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,
Varr. R. R. 2, 9, 1:
maxime... dein,
Plin. 9, 16, 23, § 56:
sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,
Col. 5, 6, 4:
maxime... deinde... postea... minume,
Plin. 37, 12, 75, § 196:
maxime... postea... ultimae,
Col. 6, 3, 6:
post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,
Plin. 18, 7, 17, § 77.—
B.
Transf.
1.
Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:
quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,
Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:
scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,
Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:
maxime quod de judicatu meo,
id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:
cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,
id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:
scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,
Plaut. Mil. 4, 8, 56:
plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,
Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:
tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,
id. de Or. 2, 23, 96:
longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,
id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:
cum iis, quos nuper maxime liberaverat,
Caes. B. C. 3, 9:
ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,
Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:
haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,
Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;
2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,
id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:
tum cum maxime,
at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,
tunc cum maxime,
Curt. 3, 2, 17:
nunc cum maxime,
Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—
2.
In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:
scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,
Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.
2.
Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius.

Lewis & Short latin dictionary > maxume
44 maxumus

1.
magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:
magnai reipublicai gratia,
Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.
I.
Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.
the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,
a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:
magna ossa lacertosque Exuit,
Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:
magnus fluens Nilus,
Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:
magna et pulcra domus,
spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:
montes,
Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):
templa caelitum,
vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):
aquae,
great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:
oppidum maximum,
Caes. B. G. 1, 23.—
B.
Esp.
1.
Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:
maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,
Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:
magna pecunia mutua,
id. Att. 11, 3, 3:
copia pabuli,
Caes. B. G. 1, 16:
multitudo peditatus,
id. ib. 4, 34:
divitiae,
Nep. Dion. 1, 2:
populus,
Verg. A. 1, 148.—
2.
Rarely of time, for longus, multus:
interea magnum sol circumvolvitur annum,
Verg. A. 3, 284:
magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,
Macr. S. 2, 11:
magno post tempore,
Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—
3.
Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:
magna voce confiteri,
Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:
tribunorum,
Liv. 9, 46, 7.
II.
Trop.
A.
In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):
vir magnus in primis,
Cic. N. D. 1, 43, 120:
nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,
id. ib. 2, 66, 167:
magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,
Nep. Them. 6, 1:
Cato clarus atque magnus habetur,
Sall. C. 53, 1:
amicus,
great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):
virtus,
Caes. B. G. 2, 15:
infamia,
Cic. Fam. 1, 1:
eloquentia, gravitas, studium, contentio,
id. ib.:
multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,
Caes. B. G. 1, 46:
causa,
great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:
opus et arduum,
id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:
quamquam id magnum, et arduum est,
something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:
magna loqui,
to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:
magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,
it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:
probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,
what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:
quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,
Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—
B.
In partic.
1.
Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:
jam magno natu,
Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:
homo magnus natu,
id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:
qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,
older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:
audivi ex majoribus natu,
id. Off. 1, 30, 109:
hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,
Verg. A. 5, 644:
annos natus major quadraginta,
more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:
civis major annis viginti,
Suet. Caes. 42:
cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,
Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:
ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,
Liv. 6, 34:
Gelo maximus stirpis,
id. 23, 30:
ut nubere vellet mulier viro, major juniori,
App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.
in gen.: Cyrus major,
Lact. 4, 5, 7:
quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,
Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:
si minor negotiis majoris intervenerit,
Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:
Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,
Plaut. Trin. 3, 2, 16:
ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,
id. Mil. 2, 4, 20:
L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,
Cic. Phil. 3, 10, 25:
patres majoresque nostri,
id. Div. in Caecil. 21, 69:
more majorum,
id. Att. 1, 1, 1:
spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,
id. Fam. 12, 22, 2:
majores natu,
Nep. Iphicr. 1, 1:
maxima virgo,
the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:
de istis rebus in patria majores natu consulemus,
Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—
2.
In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:
magni esse,
to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:
magni aestimare,
id. Tusc. 5, 7, 20:
magni existimans interesse ad decus,
to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:
emere agros poterunt quam volent magno,
id. Agr. 2, 13, 34:
magno vendere,
id. Verr. 2, 3, 30, § 71:
conducere aliquid nimium magno,
too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:
magno illi ea cunctatio stetit,
cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:
ornatus muliebris majoris pretii,
Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:
multo majoris alapae mecum veneunt,
dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:
senatus auctoritatem sibi maximi videri,
Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:
extollere aliquid in majus,
more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:
celebrare,
id. ib. 13, 8:
nuntiare,
id. H. 3, 38:
credere,
to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:
accipere,
to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—
3.
Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):
magnum clamat,
greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:
inclamare,
Gell. 5, 9 fin.:
exclamat derepente maximum,
Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).
A.
Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—
B.
In gen.
1.
With no qualifying words.
a.
With the addition of the second term of the comparison.
(α).
With verbs:
quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,
Plaut. Mil. 3, 1, 28:
saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,
id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:
magis honorem tribuere quam salutem accipere,
Caes. B. G. 7, 20, 7:
nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,
Cic. Mil. 7, 17:
magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,
id. Clu. 32, 89.—Repeated:
quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,
Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:
tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,
id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:
quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,
Cic. Att. 16, 5, 2:
magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,
id. Cael. 6, 14.—
(β).
With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):
umbra es amantum magis quam amator,
Plaut. Mil. 3, 1, 31:
magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,
Cic. de Or. 2, 4, 15:
aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,
id. Mur. 8, 17:
magis ratione et consilio quam virtute vicisse,
Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:
ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13, 6:
se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,
id. ib. 2, 32, 1:
timori magis quam religioni consulere,
id. B. C. 1, 67, 3:
jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,
Sall. C. 9, 1:
non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),
Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:
in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,
Quint. 9, 1, 23:
Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,
Liv. 10, 4, 10:
pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,
Sen. Suas. 6, 17:
non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,
Curt. 7, 6, 15; cf.:
nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,
Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):
non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,
Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):
quid philosophia magis colendum?
Cic. Fin. 3, 22, 76:
quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?
Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:
quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,
Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):
Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,
Hor. S. 2, 8, 17.—
(γ).
With pronn.:
quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?
Plaut. Poen. 1, 2, 64:
quis homo sit magis meus quam tu es?
id. Mil. 3, 1, 20:
quam mage amo quam matrem meam,
id. Truc. 3, 1, 17; cf.:
quem ego ecastor mage amo quam me,
id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:
jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,
Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:
nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,
Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—
(δ).
With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:
neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,
id. Am. 2, 1, 54:
ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,
Cic. de Or. 1, 42, 190:
corpora magna magis quam firma,
Liv. 5, 44, 4:
vultu pulchro magis quam venusto,
Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:
neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,
id. Ps. 4, 1, 27:
ab secundis rebus magis etiam solito incauti,
Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):
ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,
Plaut. Aul. 3, 2, 8. —
b.
Without the addition of the second term.
(α).
With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):
sapiunt magis,
Plaut. Bacch. 3, 3, 4:
magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,
id. ib. 4, 10, 3:
magis metuant,
id. Mil. 5, 44:
tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,
Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:
cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,
id. Fam. 1, 9, 20:
magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,
Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—
(β).
With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):
magis aedilis fieri non potuisset,
better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—
(γ).
With pronn.:
ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,
Plaut. Truc. 1, 2, 75.—
(δ).
With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:
ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,
Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:
magis anxius,
Ov. M. 1, 182:
hic magis tranquillu'st,
Plaut. Bacch. 5, 2, 55:
nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 12:
nemo fuit magis severus nec magis continens,
id. ib. 2, 1, 21:
quod est magis verisimile,
Caes. B. G. 3, 13, 6:
magis admirabilis oratio,
Quint. 8, 3, 24:
magis communia verba,
id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;
nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,
Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:
magis aperte,
Ter. Ad. 4, 5, 30:
magis impense,
id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:
magis est dulcius,
Plaut. Stich. 5, 4, 22:
magis majores nugae,
id. Men. prol. 55:
magis modum in majorem,
id. Am. 1, 1, 145:
contentiores mage erunt,
id. Poen. 2, 15.—
2.
Strengthened.
a.
By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:
qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,
Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:
illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,
id. de Or. 2, 32, 139:
tanto magis Dic, quis est?
Plaut. Bacch. 3, 6, 28:
ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,
id. Most. 3, 2, 146:
vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,
Lucr. 6, 460:
quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,
Cic. Mil. 9, 25:
sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,
Plaut. Most. 4, 2, 22:
atque eo magis, si, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:
eoque magis quod, etc.,
id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;
5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,
Cic. Agr. 2, 35, 97:
hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,
Caes. B. C. 2, 20:
quo magis cogito ego cum meo animo,
Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:
magis quam id reputo, tam magis uror,
Plaut. Bacch. 5, 1, 5:
tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,
Verg. A. 7, 787:
quanto mage... tam magis,
Lucr. 4, 81 sq.:
quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,
Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:
quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,
id. As. 1, 3, 6:
densior hinc suboles Quam magis, etc.,
Verg. G. 3, 309:
cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,
Caes. B. G. 6, 53.—
b.
By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:
cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,
Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:
de Graecia cotidie magis et magis cogito,
Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:
magis deinde ac magis,
Suet. Vit. 10:
post hoc magis ac magis,
id. Gram. 3;
for which also: magisque ac magis deinceps,
id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:
magis atque magis,
Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:
post, vento crescente, magis magis increbescunt,
id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—
3.
Pleon.
a.
With potius (anteclass.):
magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,
Plaut. As. 3, 3, 99:
mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,
id. Trin. 2, 1, 38.—
b.
With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;
his vero auditis multo magis,
Cic. Tusc. 1, 31, 76:
finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,
Dig. 17, 2, 52, § 10. —
C.
In partic.: non (neque) magis quam.
1.
To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:
domus erat non domino magis ornamento quam civitati,
i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:
non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,
Liv. 22, 27, 2:
conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,
Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:
si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,
id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:
non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,
Sen. Ep. 87, 25;
Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,
Suet. Calig. 19. —Ellipt.:
nec eo magis lege liberi sunto,
just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—
2.
For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:
deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,
Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:
miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,
Liv. 2, 5; 1, 28.—
3.
Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:
sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,
Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:
minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,
Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:
quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,
Sen. Ep. 40, 11; cf.:
quosdam minus aut magis osos veritatem,
id. Suas. 1, 5:
aut minus, aut magis,
id. Ep. 82, 14.—
4.
With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:
alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,
Cic. Fin. 4, 16, 43:
sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,
id. Tusc. 4, 24, 53:
alii aliis magis recusare,
Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.
A.
Lit.
1.
Alone.
a.
With a verb:
haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,
Cic. de Or. 1, 8, 30:
quid commemorem primum aut laudem maxime?
Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:
nos coluit maxime,
id. Ad. 3, 2, 54:
quem convenire maxime cupiebam,
Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:
de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,
Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:
extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,
id. Quint. 10, 35:
in re publica maxime conservanda sunt jura belli,
most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:
quem Homero crederet maxime accedere,
came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.
pugnare,
most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:
jubere,
most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:
id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,
Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:
ab eo exordiri volui maxime,
id. Off. 1, 2, 4:
cernere naturae vim maxime,
id. Tusc. 1, 15, 35.—
b.
With an adj.:
res maxime necessaria,
Cic. Lael. 23, 86:
loca maxime frumentaria,
Caes. B. G. 1, 10:
loci ad hoc maxime idonei,
Quint. 1, 11, 13:
maxime naturali carent amicitia,
Cic. Lael. 21, 80:
maxime feri,
Caes. B. G. 2, 4:
qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,
id. ib. 1, 3:
idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,
Quint. 1, 11, 13:
elegans maxime auctor,
id. 10, 1, 93:
maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,
id. 2, 4, 37:
noto enim maxime utar exemplo,
id. 7, 3, 3.—So with supp.:
quae maxime liberalissima,
Cic. Att. 12, 38, 3:
maxime gravissimam omniumque (rerum),
Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —
c.
With numerals, at most:
puer ad annos maxime natus octo,
Gell. 17, 8, 4.—
d.
With an adv.:
ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,
Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—
2.
Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):
qui proelium unus maxime accenderat,
Curt. 5, 2, 5:
cum sua modestia unus omnium maxime floreret,
Nep. Milt. 1, 1:
quae maxime omnium belli avida,
Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:
atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,
Ter. Hec. 1, 2, 85:
imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,
Sall. C. 36, 4:
illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,
Cic. N. D. 2, 65, 162:
hoc enim uno praestamus vel maxime feris,
id. de Or. 1, 8, 32:
quae quidem vel maxime suspicionem movent,
id. Part. Or. 33, 114:
quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,
as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:
ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,
Ter. Ad. 5, 8, 2:
ut quam maxime permaneant diuturna corpora,
Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:
quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,
Sall. C. 1, 3:
ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,
Quint. 12, 6, 6.—
3.
With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:
tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,
as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:
grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,
Liv. 5, 25; 7, 33.—
4.
With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):
hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,
Cic. Off. 1, 15, 49:
ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,
id. ib. 1, 19, 64; cf.
, in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,
id. ib. 1, 15, 47:
ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,
id. Leg. 1, 18, 49.—
5.
In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:
hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,
Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:
si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,
id. Rab. Post. 12, 33:
in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,
Varr. R. R. 2, 9, 1:
maxime... dein,
Plin. 9, 16, 23, § 56:
sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,
Col. 5, 6, 4:
maxime... deinde... postea... minume,
Plin. 37, 12, 75, § 196:
maxime... postea... ultimae,
Col. 6, 3, 6:
post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,
Plin. 18, 7, 17, § 77.—
B.
Transf.
1.
Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:
quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,
Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:
scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,
Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:
maxime quod de judicatu meo,
id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:
cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,
id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:
scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,
Plaut. Mil. 4, 8, 56:
plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,
Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:
tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,
id. de Or. 2, 23, 96:
longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,
id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:
cum iis, quos nuper maxime liberaverat,
Caes. B. C. 3, 9:
ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,
Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:
haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,
Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;
2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,
id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:
tum cum maxime,
at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,
tunc cum maxime,
Curt. 3, 2, 17:
nunc cum maxime,
Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—
2.
In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:
scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,
Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.
2.
Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius.

Lewis & Short latin dictionary > maxumus
45 Sicherheit

Sicherheit, I) Zustand der Gefahrlosigkeit: incolumitas (der Zustand der Unversehrtheit). – salus (Sicherheit der Existenz, z.B. iuris, libertatis, fortunarum). – fides (das gegebene Versprechen des Schutzes). – in S. sein, sich in S. befinden, in tuto esse. in portu esse (v. Pers. u. Dingen); in portu navigare (von Pers.); extra periculum positum esse (außer Gefahr sein, v. Pers.): in S. bringen, in locum tutum od. in loca tuta transferre; in tutum recipere (das, was bloßgestellt war): sich in S. begeben, in tutum cedere oder se recipere; in portum se conferre: in S. kommen, gelangen, in tutum pervenire; in tuto esse coepisse: die S. suchen, salutem petere: auf seine S. bedacht sein, saluti suae prospicere, consulere: die S. von etw. herstellen, tutum reddere oder praestare alqd (z.B. mare). – S. des Eigentums, rerum partarum tuta possessio: S. der Person u. der Stellung, salva vita et dignitas vitae. – II) Zustand der Unbesorgtheit, Sorglosigkeit: securitas. – III) Gewißheit: fides (Glaubwürdigkeit). – Übrig. durch eine Wendung mit certus, z.B. Sicherheit des Auges, certa luminum [2126] acies: mit S., certo; pro certo. – IV) Versicherungsmittel: cautio (durch Worte, durch Verheißungen gegebene Sicherheit). – fides (durch das gegebene Wort ausgesprochene Sicherheit). – satisdatio (durch ein Unterpfand gewährte Sicherheit). – jmdm. wegen etwas S. geben, cavere alci de alqa re; alci satisdare: eidlich, alcis rei alci iure iurando fidem facere: sich von jmd. S. geben lassen, cavere ab alqo; cautionem exigere ab alqo.

deutsch-lateinisches > Sicherheit
46 polliceor

polliceor, citus sum, ērī (por = pro u. liceor), sich zu etw. erbieten, sich anheischig machen, etw. zu leisten versprechen, etw. verheißen, geloben, zusagen, Ggstz. abnuo, denego ( dagegen promitto = etw. erwarten lassen, zu etw. Hoffnung machen), I) im allg.: α) m. Acc. rei ohne od. mit Dat. wem? αα) ohne Dat.: hospitium et cenam, Plaut.: pretium, Ter.: navium magnam copiam ad transportandum exercitum, Caes.: publice frumentum, Caes.: frumentum ad bellum, Liv.: matrimonium suum, Suet.: pecuniam, Cic.: pecunias in rem publicam, Cic.: offerre pecuniam, fidem et pericula (Treue in gemeinschaftlicher Gefahr) poll., Tac.: imperii societatem, Iustin.: non ludos aut gladiatores, sed annuos sumptus in alimenta ingenuorum, Plin. ep.: ego vero exspectabo ea, quae polliceris, Cic. – v. lebl. Subjj., sed hoc satis est, quod prope sola historia polliceri videtur, Plin. ep.: ad hoc salubritas caeli, secessus, quies tantum salutis quantum otii pollicentur, Plin. ep. – ββ) mit Dat. wem? militibus in contione agros ex suis possessionibus, Caes.: his amicitiam regis, Iustin.: alci arma virosque ad bellum, Liv.: iis auxilium suum, Caes.: toti Italiae civitatem (das Bürgerrecht), Vell.: his interfectorum matrimonia (Ehefrauen), Iustin.: reginae nuptias, Suet.: alci suam suorumque militum operam (Dienste), Vell.: regi pacem neque abnuere neque

————

polliceri, Sall.: Varroni pecunias in publicum, Caes.: senatui frumentum in cellam gratis, Cic.: maturum reditum patrum sancto concilio, Hor.: sestertios centenos militibus, Auct. b. Alex.: ego vero tibi profiteor atque polliceor eximium et singulare meum studium in omni genere officii, Cic.: nec polliceatur sibi aliam, quam sit expertus, victoriam, Iustin.: quicquid auctoritate, fide, constantiā possum, id omne ad hanc rem conficiendam tibi polliceor ac defero, Cic.: nemo tam divos habet faventes, crastinum ut possit sibi polliceri, sicher auf den nächsten Morgen rechnen kann, Sen. Thyest. 619 sq. – v. lebl. Subjj., ita eadem illa seu neglegentia seu malignitas principum male consultis impunitatem, recte factis nullum praemium pollicetur, Plin. pan.: etiamsi repentinus aliqui casus rem commodius agi posse polliceretur, Gell. – Sprichw., montes auri (goldene Berge), Ter. Phorm. 68: maria montesque, Sall. Cat. 23, 3. – β) m. dopp. Acc.: sese itineris periculique ducem, Sall.: regnum Aegypti pretium auxilii adversus fratrem suum, Iustin. – v. lebl. Subjj., quos labore et studio meo dignos cum splendor ipsorum tum hoc maxime pollicetur, quod etc., Plin. ep. – γ) m. de u. Abl., ohne od. mit Acc.: tibi de nostro amico placando aut etiam plane restituendo polliceor, Cic.: quoniam de aestate polliceris vel potius recipis, Cic.: nihil tibi ego tum de meis opibus pollicebar, sed de horum erga me benevolentia pro-

————

mittebam, Cic.: neque mehercule minus ei prolixe de tua voluntate promisi, quam erat solitus de mea polliceri, Cic.: de se multa polliceri, Iustin. – δ) m. folg. Infin.: qui sum pollicitus ducere? Ter. Andr. 613: pollicentur obsides dare, Caes. b. G. 4, 21, 5; 6, 9, 7: qui novam referre proditionem proditis polliceatur, Liv. 24, 45, 3: orationes ipse palam pro contione recitare pollicebatur, Pollio bei Sen. suas. 6, 15. – ε) m. folg. Acc. u. Infin., gew. Infin. Fut. act.: pollicetur Piso sese ad Caesarem iturum, Caes.: pollicitus est sibi eam rem curae futuram, Caes.: cum (Graeci) se et bene vivendi et copiose dicendi rationem daturos hominibus pollicerentur, Cic.: pro certo polliceor hoc vobis et confirmo me esse perfecturum, ut etc.: Cic.: Cinna in omnibus tribubus eos se distributurum pollicitus est, Vell.: gaudes, quod me venturum esse polliceor, Plin. ep.: quinque dies tibi pollicitus me rure futurum, Hor.: zugl. m. de u. Abl., de Alexandrina re causaque regia tantum habeo polliceri, me tibi absenti tuisque praesentibus cumulate satisfacturum, Cic. – selten m. Infin. Praes. act., iusiurandum pollicitus est dare se, Plaut. most. 1084: neben Infin. Fut., sine praedio relinquere se iis urbem immunesque victuros est pollicitus, Liv. 44, 7, 5: m. Infin. Praes. pass., legatos ad gentem Achaeorum mitti pollicens, Liv. 32, 19, 4. – ζ) m. folg. ut u. Konj. od. m. bl. Coniunctiv: statua non modo ut ponatur, verum etiam

————

ut inviolata maneat pollicetur, Iustin. 9, 2, 12: saepe erat senatui pollicitus... discederet uterque ab armis exercitusque dimitteret, Hirt. b. G. 8, 52, 4. – η) m. folg. indir. Fragesatz, neque ille, quae meum tempus postularet, satis prolixe polliceretur, Cic.: erat enim (Phamea) in consulatus petitione per te mihi pollicitus, si quid opus esset, er hatte mir seine Dienste durch dich anbieten lassen, wenn ich deren benötigt wäre, Cic. – θ) absol.: cum contra fecerint, quam polliciti professique sint, Cic.: quem plane debes mittere, ut polliceris, Plin. ep.: mox ubi pollicita est, Ov.: cum aliis polliceretur, aliis minaretur, Lampr. – m. Advv., ultro poll., Cic.: bene poll., schöne Versprechungen machen, Sall.: benigne poll., gütige Versprechungen machen, Liv., alci, Cic.: liberaliter poll., freundliche V. machen, Caes.: alci liberalissime poll., Cic. – II) insbes.: a) v. Redner, im Eingang der Rede verheißen, ankündigen, quaeso, ut, quid pollicitus sim, diligenter memoriae mandetis, Cic. Quinct. 36: docui, quod primum pollicitus sum, causam omnino, cur postularet, non fuisse, Cic. Quinct. 60. – b) v. Käufer, bieten, at illic pollicitus est prior, Plaut. merc. 439. – c) v. den Vögeln bei Auspizien, für die Zukunft verheißen, id assuetae sanguine et praedā aves pollicebantur, Flor. 1, 1, 7. – ⇒ Aktive Nbf. ne polliceres, quod datum est, Varro sat. Men. 41: Passiv, nam ut aliis plerumque obvenienti magistratu ob metum

————

statuae polliceantur (= επαγγελθῶσιν), Metell. Numid. bei Prisc. 8, 17: exercenti navem adversus eos, qui cum magistro contraxerunt, actio non pollicetur, Ulp. dig. 14, 1, 1. § 18: non dormientibus neque otiantibus, sed vigilantibus et laborantibus pollicentur praemia, Ambros. de Cain et Abel 1, 4. § 12: Partiz. Perf. Pass., pollicitus torus, Ps. Ov. her. 21, 140: pollicita fides, Ov. fast. 3, 366. Lact. pasch. v. 65. Hyg. fab. 100. – dah. subst., pollicitum, ī, n., das Versprochene, das Versprechen, die Versprechung, Ov. met. 11, 107 u.a. Colum. 11, 3, 1: Plur., Ov. am. 2, 16, 48 u.a. Sil. 15, 330. Hyg. fab. 219.

Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > polliceor
47 habeō

habeō uī (old perf subj. habessit for habuerit, C.), itus, ēre [HAB-], to have, hold, support, carry, wear: arma: anulum: arma hic paries habebit, H.: coronam in capite: soccos et pallium: catenas: Faenum in cornu, H.: aquilam in exercitu, S.— To have, hold, contain: quod (fanum) habebat auri: non me Tartara habent, V.: quem quae sint habitura deorum Concilia, etc., V.: Quae regio Anchisen habet? V.: quod habet lex in se: suam (nutricem) cinis ater habebat, V.— To have, hold, occupy, inhabit: urbem, S.: arcem: quā Poeni haberent (sc. castra), L.: Hostis habet muros, V. —Of relation or association, to have: in matrimonio Caesenniam: eos in loco patrui: uxores: patrem: (legionem) secum, Cs.: apīs in iubā: mecum scribas: quibus vendant, habere, Cs.: conlegam in praeturā Sophoclem: civitates stipendiarias, Cs.: cognitum Scaevolam: inimicos civīs: duos amicissimos: eum nuptiis adligatum: quem pro quaestore habuit.— To have, be furnished with: voltum bonum, S.: pedes quinque: Angustos aditūs, V.: manicas, V.— To have, hold, keep, retain, detain: haec cum illis sunt habenda (opp. mittenda), T.: si quod accepit habet: Bibulum in obsidione, Cs.: in liberis custodiis haberi, S.: in vinculis habendi, S.: mare in potestate, Cs.: in custodiam habitus, lodged, L.: ordines, preserve, S.: alios in eā fortunā, ut, etc., L.: exercitus sine inperio habitus, S.: Marium post principia, station, S.: Loricam Donat habere viro, gives to keep, V.: inclusum senatum.—Of ownership or enjoyment, to have, own, possess, be master of: agros: Epicratis bona omnia: in Italiā fundum: quod non desit, H.: (divitias) honeste, enjoy, S.: (leges) in monumentis habemus, i. e. are extant: sibi hereditatem: illam suas res sibi habere iussit (the formula of divorcing a wife): in vestrā amicitiā divitias, S.: nos Amaryllis habet, has my love, V.: habeo, non habeor a Laide: habet in nummis, in praediis, is rich: ad habendum nihil satis esse: amor habendi, V.: Unde habeas, quaerit nemo, sed oportet habere, Iu.— To have, get, receive, obtain: a me vitam, fortunas: imperium a populo R.: habeat hoc praemi tua indignitas: granum ex provinciā: plus dapis, H.: Partem opere in tanto, a place, V.: graviter ferit atque ita fatur, Hoc habet, it reaches him, V.: certe captus est, habet! (i. e. volneratus est) T.— To find oneself, be, feel, be situated, be off, come off: se non graviter: bene habemus nos: praeclare se res habebat: quo pacto se habeat provincia: bene habent tibi principia, T.: bene habet, it is well: atqui Sic habet, H.: credin te inpune habiturum? escape punishment, T.: virtus aeterna habetur, abides, S.— To make, render: uti eos manifestos habeant, S.: pascua publica infesta, L.—With P. perf. pass., periphrast. for perf act.: vectigalia redempta, has brought in and holds, Cs.: domitas libidines: quae conlecta habent Stoici: de Caesare satis dictum: pericula consueta, S.: neque ea res falsum me habuit, S.: edita facinora, L.— To treat, use, handle: duriter se, T.: equitatu agmen adversariorum male, Cs.: exercitum luxuriose, S.: eos non pro vanis hostibus, sed liberaliter, S.: saucii maiore curā habiti, L.— To hold, direct, turn, keep: iter hac, T.: iter ad legiones, Cs.— To hold, pronounce, deliver, utter, make: orationem de ratione censoriā: contionem ad urbem: post habitam contionem: gratulationibus habendis celebramur: quae (querelae) apud me de illo habebantur: verba.— To hold, convene, conduct, cause to take place: comitia haberi siturus: senatum, Cs.: censum: Consilium summis de rebus, V.— To hold, govern, administer, manage, wield: rem p., S.: qui cultus habendo Sit pecori, V.: animus habet cuncta, neque ipse habetur, S.: aptat habendo Ensem, V.—Of rank or position, to hold, take, occupy: priores partīs Apud me, T.: Statum de tribus secundarium.—Fig., to have, have in mind, entertain, cherish, experience, exhibit, be actuated by: si quid consili Habet, T.: alienum animum a causā: tantum animi ad audaciam: plus animi quam consili: amorem in rem p.: in consilio fidem: gratiam, gratias habere; see gratia.— To have, have in mind, mean, wish, be able: haec habebam fere, quae te scire vellem, this was in substance what, etc.: haec habui de amicitiā quae dicerem: quod huic responderet, non habebat: haec fere dicere habui de, etc.: illud adfirmare pro certo habeo, L.—Prov.: quā digitum proferat non habet.—With P. fut. pass., to have, be bound: utrumne de furto dicendum habeas, Ta.: si nunc primum statuendum haberemus, Ta. — To have, have in mind, know, be acquainted with, be informed of: regis matrem habemus, ignoramus patrem: habes consilia nostra, such are: In memoriā habeo, I remember, T.: age, si quid habes, V.—With in animo, to have in mind, purpose, intend, be inclined: rogavi, ut diceret quid haberet in animo: istum exheredare in animo habebat: hoc (flumen) transire, Cs.: bello eum adiuvare, L. — To have in mind, hold, think, believe, esteem, regard, look upon: neque vos neque deos in animo, S.: haec habitast soror, T.: alquos magno in honore, Cs.: Iunium (mensem) in metu, be afraid of: omnīs uno ordine Achivos, all alike, V.: hi numero inpiorum habentur, Cs.: quem nefas habent nominare: deos aeternos: habitus non futtilis auctor, V.: cum esset habendus rex: non nauci augurem: cuius auctoritas magni haberetur, Cs.: id pro non dicto habendum, L.: sic habeto, non esse, etc.: non necesse habeo dicere: eam rem habuit religioni, a matter of conscience: ludibrio haberi, T.: duritiam voluptati, regard as pleasure, S.— To have, have received, have acquired, have made, have incurred: a me beneficia, Cs.: tantos progressūs in Stoicis.—With satis, to have enough, be content, be satisfied: sat habeo, T.: a me satis habent, tamen plus habebunt: non satis habitum est, quaeri, etc.— To have, be characterized by, exercise, practise: salem, T.: habet hoc virtus, ut, etc., this is characteristic of merit: locus nihil habet religionis: celerem motum, Cs.: neque modum neque modestiam, S.: silentium haberi iussit, observed, S.: habebat hoc Caesar, quem cognorat, etc., this was Caesar's way: ornamenta dicendi.— To have, involve, bring, render, occasion, produce, excite: primus adventus equitatūs habuit interitum: habet amoenitas ipsa inlecebras: latrocinia nullam habent infamiam, Cs.— To hold, keep, occupy, engage, busy, exercise, inspire: hoc male habet virum, vexes, T.: animalia somnus habebat, V.: sollicitum te habebat cogitatio periculi: Qui (metus) maior absentīs habet, H.— To take, accept, bear, endure: eas (iniurias) gravius aequo, S.: aegre filium id ausum, L.— To keep, reserve, conceal: Non clam me haberet quod, etc., T.: secreto hoc audi, tecum habeto.— To keep, spend, pass: adulescentiam, S.: aetatem procul a re p., S.—With rem, to have to do, be intimate: quocum uno rem habebam, T.
* * *

habere, habui, habitus V

have, hold, consider, think, reason; manage, keep; spend/pass (time)

Latin-English dictionary > habeō
48 decurro

dē-curro, currī u. (selten) cucurrī, cursum, ere, von einem höhern od. obern Punkte nach einem niedern od. untern Punkte herab- (od. herunter- od. hinab-) laufen, -rennen (-stürmen), -eilen, hinlaufen, -rennen, -eilen, u. Passiv decurritur unpers. = man läuft (rennt) herab usw., I) eig., m. de od. ab u. Abl. od. m. bl. Abl. von wo? de tribunali, Liv.: summa ab arce, Verg.: ab agro Lanuvino (v. einer Wölfin), Hor.: clivo Capitolino (v. Pers.), Vell.: iugis (v. Ziegen), Verg.: cito (Adv.) tramite, herabschweben (v. der Isis), Verg. – m. Adv. wohin? sursum deorsum cum sono haedi (v. einem Käfer), Plin.: od. m. Acc. loc. wohin? decurro rus (ich mache einen Ausflug aufs Land), Cic.: od. m. ad u. Akk. wohin? pauci armati, maior pars inermes ad mare decurrunt, Liv.: dec. ad hamum (v. Fische), Ov.: notis itineribus (auf b. W.) ad naves, Caes.: Baccharum habitu crinibus sparsis cum ardentibus facibus ad Tiberim (v. röm. Matronen), Liv. – m. per od. super od. inter u. Akk., cerva fugiens lupum e montibus exacta per campos inter duas acies decurrit, Liv.: eques Romanus elephanto supersedens per catadromum decucurrit, lief auf dem schräg gespannten Seil herab, Suet.: u. (im Bilde) dec. per vestigia paternae virtutis, in die F. der vät. T. treten, Iustin.: pedibus siccis super aequora, einherwallen, Ov. – m. ad u. Akk. des Zweckes, Caesar ad cohortandos milites, quam in partem fors obtulit, decucurrit, Caes. b. G. 2, 21, 1.

So nun bes.: a) als milit. t. t., nach einem niederen Punkte eine Evolution machen, sowohl α) zur Übung od. zu einer Feier, manövrieren, defilieren, einen Waffenlauf halten (s. Fabri Liv. 23, 35, 6), simulacrum decurrentis exercitus, Liv.: miles sine gladio decurrens, Quint.: pedites ordinatos instruendo et decurrendo signa sequi et servare ordines docuit, Liv.: crebro milites decurrere cogebat, Liv.: primo die legiones in armis quattuor milium spatio decurrerunt, Liv.: quinto die iterum in armis decursum est, Liv. – zu einer Feier (bes. zu einer Totenfeier), mos erat lustrationis sacro peracto decurrere exercitum, Liv.: armatum exercitum decurrisse cum tripudiis Hispanorum motibusque armorum et corporum suae cuique genti assuetis, Liv.: ter circa accensos cincti fulgentibus armis decurrēre rogos, Verg.: circa quem (honorarium tumulum) deinceps stato die quotannis miles decurreret, Suet.: honori patris princeps ipse cum legionibus decucurrit, Tac. – β) feindl. herabstürmen, im eiligen Lauf herabrücken, -sich herabziehen, decurrunt omnes, Frontin.: barbari catervis (in Schwadronen) decurrentes, Tac. – m. Advv. od. m. ab od. ex u. Abl. od. m. bl. Abl. von wo herab? inde dec. ab arce, Liv.: ex superiore loco, Liv.; u. bl. loco superiore, Hirt. b. G.: ex omnibus partibus, Caes.: ex arce Capitolioque clivo Publicio in equis, aus der B. usw. am publ. H. herabsprengen, Liv. – m. in od. ad u. Akk. wohin? od. gegen wen? in eum locum, Auct. b. Alex.: ad flumen, Caes.: ad conspecta procul a Cremera pecora, Liv.: ex montibus in vallem, Caes.: in hostes, Quint.: ex colle in terga hostium, Frontin.: ex Capitolio in hostem, Liv. – m. pro u. Abl. wo? pro fronte aciei, Frontin. 2, 2, 12.

b) v. Herablaufen, -rennen auf einer bestimmten Bahn (Rennbahn usw.), iam quadrigae meae decucurrerunt, ex quo podagricus factus sum (sprichw. wie unser »bei mir ist Spiel u. Tanz vorbei« = mein früherer Frohsinn ist dahin), Petron. 64, 3. – m. in u. Abl. wo? in spatio (Rennbahn), v. Pferden, Nep.: in spatio trium milium (sc. passuum) equo (zu Pf.) od. curru biiugo (auf einem Zweigespann), Aur. Vict.: in extremis spatiis subsultim dec., in kleinen Sprüngen einherhüpfen, Suet. – m. ad u. Akk., nunc video calcem, ad quam cum sit decursum, nihil sit praeterea extimescendum (im Bilde), Cic. Tusc. 1, 15. – m. extra u. Akk., ne extra calcem, quod dicitur, sermo decurrens (übel das Ziel hinausschießend) lecturo fastidium ferat, ad explicanda prospecta revertamur, Amm. 21, 1, 14. – m. Acc. u. beim Passiv m. Nom. der Bahn, quasi decurso spatio ad carceres a calce revocari (im Bilde), Cic. de sen. 83: u. so im Bilde dec. aetatis od. vitae spatium, Plaut. u. Ov.: spatium amoris, Lucr.: decursā novissimā metā, ist das letzte Ziel im Wettlauf erreicht, Ov.: exorto iubare, noctis decurso itinere, Pacuv. tr. 347.

c) v. der Schiffahrt, herab od. hinabfahren (-segeln), hinfahren, wohin (wo) einlaufen, uti naves, quae frumentum Tiberi subvectassent, onustae rudere decurrerent, hinab-, stromabwärts fahren sollten, Tac.: ego puto te bellissime cum quaestore Mescinio decursurum, hinüberfahren (von Griechenland nach Italien), Cic. – dec. celeri cymbā, Ov.: pelago aperto, Verg.: tuto mari, auf sicherem Meere dem Ziele zusteuern (im Bilde), Ov. – eo (dahin) classis decurrit, Liv.: nullum portum terrae Africae, quo (wohin) classes decurrerent, pro certo tutum ab hostium praesidio fore suspicabatur, Auct. b. Afr.: naves longae LV Carthaginiensium cum Bomilcare classis praefecto in magnum portum Syracusas ex alto decurrēre, Liv. – m. Acc. (welche Bahn?), vada salsa citā puppi, Catull. 64, 6.

d) v. Laufe einer Flüssigkeit, α) des Wassers, bes. eines Flusses, herab- od. hinablaufen (-rinnen, -strömen), hinlaufen (-rinnen, -strömen), Tanais incitatus semper decurrit, Mela: Baetis uno amne decurrit, Mela: lenius aut modico strepitu (v. einem Gießbache), Ov. – m. ab od. ex u. Abl. od. m. bl. Abl. von wo? e summo monte (v. einem Flusse), Stat.: monte decurrens velut amnis, Hor.: m. in od. ad u. Akk. wohin? rivi decurrentes in prata et hortos et salicta, Col.: dec. pluribus ostiis (in m. M.) in mare (v. einem Flusse), Liv.: in diversa (v. einem Flusse), Mela: a te decurrit ad meos haustus liquor, Phaedr.: quidam salubri temperamento ad nos quoque velut rivi ex benignissimo fonte decurrunt (im Bilde), Plin. ep. – m. Advv. od. m. per od. inter u. Akk. od. m. bl. Abl. auf welchem Wege od. wo? quā (wo) omisso alveo Euphrates decurrit, Frontin.: per saxa (v. einer Quelle), Plin. ep.: inter Elaeam et Pitanen (v. einem Flusse), Mela: saxosas inter valles (v. einem Flusse), Verg.: inter oppida (v. einem Flusse), Plin. – m. Abl. wo? mediā urbe (v. einem Flusse), Liv. – β) v. Flüssigkeiten des Körpers, herabrinnen, -fließen, multa pituita decurrit, Cels. – m. in u. Akk., pituita in oculos decurrens, Cels.

e) v. der Sonne u.a. Gestirnen, quā (wo) sol decurrit meridies (nuncupatur), ab adversa parte septentrio, Mela 1. § 3: toto semper decurrere mundo, Manil. 1, 505 (512). – m. Acc. (welche Bahn?), seu celer (sol) hibernas properat decurrere luces, Tibull. 4, 1, 160.

f) v. Ländern u. Völkerschaften, der geogr. Lage nach sich herabziehen, laufen, a quibus (montibus) India tota decurrit in planitiem immensam, Plin.: Moesia ad Pontum usque cum Danuvio decurrens, Plin.: populi cum Indo flumine decurrentes, Plin.: gens Isaurica decurrit ad mare, Plin.

g) v. Ggstdn., die rasch über eine Fläche herabgleiten, rasch dahingleiten, est usus quidam irrationalis, quem Graeci ἄλογον τριβήν (regellose Routine) vocant, quā manus in scribendo decurrit, Quint. 10, 7, 11; vgl. decurrere per materiam stilo quam velocissimo volunt, mit möglichst rascher Feder über den Stoff hinwegeilen, Quint. 10, 3, 17.

II) übtr., m. ad od. in u. Akk., quin proclivius hic iras decurrat ad acres, Lucr. 3, 311: posse haec liquefacta calore quamlibet in formam et faciem decurrere rerum, Lucr. 5, 1260 sq. So nun bes.: a) zu etw. übergehen, schreiten, bes. als Auskunftsmittel, zu etw. od. jmd. seine Zuflucht nehmen, die und die Auskunft treffen, α) zu etw., m. Advv. od. m. ad u. Akk., omnium eo sententiae decurrerunt, ut pax, si posset, aequis, si minus, tolerandis condicionibus peteretur, Liv.: postremum eo decursum est, ut populus proconsuli creando in Hispaniam comitia haberet, Liv.: ideo se non illuc decurrere, quod promptum rescriptu, Tac.: decurritur ad leniorem verbis sententiam, vim tamen eandem habentem, Liv.: dec. ad istam cohortationem, Cic.: ad medicamenta, Cels.: ad tacita suffragia quasi ad remedium, Plin. ep.: alcis rei taedio ad mortem irrevocabili constantiā, Plin. ep.: ad oraculum, Iustin.: ad miseras preces, Hor.: ad duo ultima auxilia, summum imperium summumque ad civem, Liv.: decurritur ad illud extremum atque ultimum senatus consultum ›dent operam consules etc.‹, Caes. – β) zu einer Pers., m. ad u. Akk., dec. ad Philotam, Curt. 7, 1 (4), 28: ad Alexandri exercitum, Iustin. 14, 2, 6: ad Ptolemaeum hostem, Iustin. 27, 3, 9: ad regem Macedoniae Demetrium, Iustin. 28, 1, 2: ad consulendum te, Plin. ep. 10, 96 (97).

b) in der Rede, Darstellung fortschreiten, sich fortbewegen, sed mox plura de hoc, cum membratim historia decurret, Plin.: quibus generibus per totas quaestiones decurrimus, Quint.: in hac (rerum repetitione) decurrendum per capita, Quint. – bes. v. der rhythmischen Bewegung des Verses, versus semper similis est sibi et unā ratione decurrit, Quint.: rhythmi, quā coeperunt sublatione ac positione, ad finem usque decurrunt, Quint.

c) in der Zeit fortlaufen, origo domini decurrens ab Abraham usque ad Mariam, Tert. de carne Chr. 20.

d) etw. wie eine Bahn ablaufen, durchlaufen, durchmachen, α) übh.: inceptum unā decurre laborem, Verg.: rursus mihi videor omnium (alles dessen = aller Ehren), quae decucurri, candidatus, Plin. ep. – β) eine Zeit (vgl. oben no. I, b a. E.): decurso iam gravissimo tempore, Cels.: prope actā iam aetate decursāque, Cic.: decurso lumine vitae, Lucr.: talem (qualem) vitam, Prop.: tristem vitam, Phaedr.: decursam vitam resignasse, Lact. – γ) einen Ggstd. der Rede = abhandeln, ista, quae abs te breviter de arte decursa sunt, audire cupimus, Cic. de or. 1, 148: equos pugnasque virûm decurrere versu, besingen, Stat. silv. 5, 3, 149: sed prius emenso Titan versetur Olympo, quam mea tot laudes decurrere carmina possint, Auct. pan. in Pis. 197 (209) sq. – / Über die Perf.-Form decucurri s. Neue-Wagener Formenl.³. Bd. 3 S. 360 u. 361.

lateinisch-deutsches > decurro
49 polliceor

polliceor, citus sum, ērī (por = pro u. liceor), sich zu etw. erbieten, sich anheischig machen, etw. zu leisten versprechen, etw. verheißen, geloben, zusagen, Ggstz. abnuo, denego ( dagegen promitto = etw. erwarten lassen, zu etw. Hoffnung machen), I) im allg.: α) m. Acc. rei ohne od. mit Dat. wem? αα) ohne Dat.: hospitium et cenam, Plaut.: pretium, Ter.: navium magnam copiam ad transportandum exercitum, Caes.: publice frumentum, Caes.: frumentum ad bellum, Liv.: matrimonium suum, Suet.: pecuniam, Cic.: pecunias in rem publicam, Cic.: offerre pecuniam, fidem et pericula (Treue in gemeinschaftlicher Gefahr) poll., Tac.: imperii societatem, Iustin.: non ludos aut gladiatores, sed annuos sumptus in alimenta ingenuorum, Plin. ep.: ego vero exspectabo ea, quae polliceris, Cic. – v. lebl. Subjj., sed hoc satis est, quod prope sola historia polliceri videtur, Plin. ep.: ad hoc salubritas caeli, secessus, quies tantum salutis quantum otii pollicentur, Plin. ep. – ββ) mit Dat. wem? militibus in contione agros ex suis possessionibus, Caes.: his amicitiam regis, Iustin.: alci arma virosque ad bellum, Liv.: iis auxilium suum, Caes.: toti Italiae civitatem (das Bürgerrecht), Vell.: his interfectorum matrimonia (Ehefrauen), Iustin.: reginae nuptias, Suet.: alci suam suorumque militum operam (Dienste), Vell.: regi pacem neque abnuere neque polliceri, Sall.: Varroni pecunias in publicum, Caes.: senatui frumentum in cellam gratis, Cic.: maturum reditum patrum sancto concilio, Hor.: sestertios centenos militibus, Auct. b. Alex.: ego vero tibi profiteor atque polliceor eximium et singulare meum studium in omni genere officii, Cic.: nec polliceatur sibi aliam, quam sit expertus, victoriam, Iustin.: quicquid auctoritate, fide, constantiā possum, id omne ad hanc rem conficiendam tibi polliceor ac defero, Cic.: nemo tam divos habet faventes, crastinum ut possit sibi polliceri, sicher auf den nächsten Morgen rechnen kann, Sen. Thyest. 619 sq. – v. lebl. Subjj., ita eadem illa seu neglegentia seu malignitas principum male consultis impunitatem, recte factis nullum praemium pollicetur, Plin. pan.: etiamsi repentinus aliqui casus rem commodius agi posse polliceretur, Gell. – Sprichw., montes auri (goldene Berge), Ter. Phorm. 68: maria montesque, Sall. Cat. 23, 3. – β) m. dopp. Acc.: sese itineris periculique ducem, Sall.: regnum Aegypti pretium auxilii adversus fratrem suum, Iustin. – v. lebl. Subjj., quos labore et studio meo dignos cum splendor ipsorum tum hoc maxime pollicetur, quod etc., Plin. ep. – γ) m. de u. Abl., ohne od. mit Acc.: tibi de nostro amico placando aut etiam plane restituendo polliceor, Cic.: quoniam de aestate polliceris vel potius recipis, Cic.: nihil tibi ego tum de meis opibus pollicebar, sed de horum erga me benevolentia promittebam, Cic.: neque mehercule minus ei prolixe de tua voluntate promisi, quam erat solitus de mea polliceri, Cic.: de se multa polliceri, Iustin. – δ) m. folg. Infin.: qui sum pollicitus ducere? Ter. Andr. 613: pollicentur obsides dare, Caes. b. G. 4, 21, 5; 6, 9, 7: qui novam referre proditionem proditis polliceatur, Liv. 24, 45, 3: orationes ipse palam pro contione recitare pollicebatur, Pollio bei Sen. suas. 6, 15. – ε) m. folg. Acc. u. Infin., gew. Infin. Fut. act.: pollicetur Piso sese ad Caesarem iturum, Caes.: pollicitus est sibi eam rem curae futuram, Caes.: cum (Graeci) se et bene vivendi et copiose dicendi rationem daturos hominibus pollicerentur, Cic.: pro certo polliceor hoc vobis et confirmo me esse perfecturum, ut etc.: Cic.: Cinna in omnibus tribubus eos se distributurum pollicitus est, Vell.: gaudes, quod me venturum esse polliceor, Plin. ep.: quinque dies tibi pollicitus me rure futurum, Hor.: zugl. m. de u. Abl., de Alexandrina re causaque regia tantum habeo polliceri, me tibi absenti tuisque praesentibus cumulate satisfacturum, Cic. – selten m. Infin. Praes. act., iusiurandum pollicitus est dare se, Plaut. most. 1084: neben Infin. Fut., sine praedio relinquere se iis urbem immunesque victuros est pollicitus, Liv. 44, 7, 5: m. Infin. Praes. pass., legatos ad gentem Achaeorum mitti pollicens, Liv. 32, 19, 4. – ζ) m. folg. ut u. Konj. od. m. bl. Coniunctiv: statua non modo ut ponatur, verum etiam ut inviolata maneat pollicetur, Iustin. 9, 2, 12: saepe erat senatui pollicitus... discederet uterque ab armis exercitusque dimitteret, Hirt. b. G. 8, 52, 4. – η) m. folg. indir. Fragesatz, neque ille, quae meum tempus postularet, satis prolixe polliceretur, Cic.: erat enim (Phamea) in consulatus petitione per te mihi pollicitus, si quid opus esset, er hatte mir seine Dienste durch dich anbieten lassen, wenn ich deren benötigt wäre, Cic. – θ) absol.: cum contra fecerint, quam polliciti professique sint, Cic.: quem plane debes mittere, ut polliceris, Plin. ep.: mox ubi pollicita est, Ov.: cum aliis polliceretur, aliis minaretur, Lampr. – m. Advv., ultro poll., Cic.: bene poll., schöne Versprechungen machen, Sall.: benigne poll., gütige Versprechungen machen, Liv., alci, Cic.: liberaliter poll., freundliche V. machen, Caes.: alci liberalissime poll., Cic. – II) insbes.: a) v. Redner, im Eingang der Rede verheißen, ankündigen, quaeso, ut, quid pollicitus sim, diligenter memoriae mandetis, Cic. Quinct. 36: docui, quod primum pollicitus sum, causam omnino, cur postularet, non fuisse, Cic. Quinct. 60. – b) v. Käufer, bieten, at illic pollicitus est prior, Plaut. merc. 439. – c) v. den Vögeln bei Auspizien, für die Zukunft verheißen, id assuetae sanguine et praedā aves pollicebantur, Flor. 1, 1, 7. – / Aktive Nbf. ne polliceres, quod datum est, Varro sat. Men. 41: Passiv, nam ut aliis plerumque obvenienti magistratu ob metum statuae polliceantur (= επαγγελθῶσιν), Metell. Numid. bei Prisc. 8, 17: exercenti navem adversus eos, qui cum magistro contraxerunt, actio non pollicetur, Ulp. dig. 14, 1, 1. § 18: non dormientibus neque otiantibus, sed vigilantibus et laborantibus pollicentur praemia, Ambros. de Cain et Abel 1, 4. § 12: Partiz. Perf. Pass., pollicitus torus, Ps. Ov. her. 21, 140: pollicita fides, Ov. fast. 3, 366. Lact. pasch. v. 65. Hyg. fab. 100. – dah. subst., pollicitum, ī, n., das Versprochene, das Versprechen, die Versprechung, Ov. met. 11, 107 u.a. Colum. 11, 3, 1: Plur., Ov. am. 2, 16, 48 u.a. Sil. 15, 330. Hyg. fab. 219.

lateinisch-deutsches > polliceor
50 pono

pōno, posuī, positum, ere (zsgzg. aus po [= ἀπό] u. sino, dah. auch die Kürze des o im Perf. u. Sup.), niederlassen= legen, setzen, stellen, hinlegen, hinsetzen, hinstellen, aufstellen (griech. τίθημι), konstr. m. Advv. des Ortes, mit in u. Abl. (unklass. mit in u. Akk.), mit ad, ante, sub, super u.a. Praepp., poet. u. nachaug. m. bl. Abl., und absol. (d.h. ohne Angabe des Ortes), I) im allg.: 1) eig.: a) übh.: α) lebl. Objj.: hic verbenas ponite, Hor. – litteras in sinu, in den B. stecken, Liv. fr.: anulum in sede regia, Curt.: speculum in cathedra, Phaedr.: sacra in mensa penatium ordine, Naev. fr.: coronam in caput, Gell.: oleas in solem biduum, Cato: stipitem in flammas, Ov.: in naves putidas commeatum, Cato fr.: cortinam plumbeam in lacum, Cato. – gladium ad caput (zu Häupten), Sen. – caput (Ciceronis) inter duas manus in rostris, Liv. fr.: caput alcis ante regis pedes, corpus ante ipsum, Curt. – ubicumque posuit vestigium, Cic.: vestigia in locuplete domo, Hor.; u. im Bilde, quācumque ingredimur, vestigium in aliqua historia ponimus, Cic. – pedem ubi ponat in suo (regno) non habet, Cic.; u. im Bilde, quod autem sapientia pedem ubi poneret non haberet, Cic. – p. genu, die Knie niederlassen, auf die K. fallen, niederknien, Ov., Sen. rhet., Curt. u.a. (s. Mützell Curt. 4, 6 [28], 28). – p. oscula in labellis, Prop., oscula genis, Stat. – p. scalas, ansetzen, anlegen, Caes. – ne positis quidem, sed abiectis poculis, Curt. – hastā positā pro aede Iovis Statoris, aufgesteckt (bei einer Versteigerung), Cic. – β) persönl. Objj.: posito (sanft niedergesetzt) magis rege, quam effuso (abgeworfen), Curt. – in senatu sunt positi, Cic. fr.: positi vernae circa Lares, Hor. – p. sese in curulibus sellis, Flor. – b) ein Gerät setzen, hinstellen, aufstellen, mensam, Hor.: sellam iuxta, Sall.: in tabernaculo sellam auream, Nep.: mensas totis castris, Curt.: alci mensas exstructas dapibus, Ov.: mensam prandendi gratiā, Val. Max. – p. casses, Ov. – c) hinlagern, hinstrecken, artus in litore, Verg.: corpus in ripa, Ov.: se toro, Ov.: positus inter cervicalia minutissima, Petron.: Giton super pectus meum positus, Petron.: somno positae, im Schl. hingelagert, Verg.: sic positum (vitulum) in clauso linquunt, Verg. – und auf das Totenbett hinlegen, hinbetten, toro componar positaeque det oscula frater, Ov. met. 9, 504. – u. einen Leichnam, Gebeine beisetzen, corpus, Lucr. u. ICt.: alqm, Corp. inscr. Lat. 8, 434 u. 452: alqm patriā terrā, Verg.: ossa collecta in marmorea domo, Tibull.: ossa collata in urnam auream in foro quod aedificavit sub columna posita sunt, Eutr.; vgl. Goßrau Verg. Aen. 2, 644. – d) jmdm. zu Ehren eine Bildsäule usw. aufstellen, alci statuam, Nep.: columnam Duillio in foro, Quint.: imaginem tyrannicidae in gymnasio, Quint. – bes. (wie τιθέναι) einer Gottheit als Weihgeschenk aufstellen, niederlegen, weihen, donum ex auro in aede Iovis, Liv.: coronam auream in Capitolio donum, Liv.: ex praeda tripodem aureum Delphis, Nep.: serta, Ov.: sectos fratri capillos (als Totenopfer), Ov.: poet., vota, weihen, Prop. Vgl. die Auslgg. zu Hor. carm. 3, 26, 6. Prop. 2, 11, 27. – e) etw. beim Spiele, beim Wetten als Preis setzen, einsetzen, provocat me in aleam, ut ego ludam: pono pallium, ille suum anulum opposuit, Plaut.: p. pocula fagina, Verg. – u. etwas zum Pfande setzen, meam esse vitam hic pro te positam pigneri, verpfändet, Plaut. capt. 433. – übtr. = aussetzen, caput periculo, Plaut. capt. 688. – f) als t. t. der Rechenkunst: p. calculum, τών ψηφον τιθέναι, die Rechensteinchen aufs Brett setzen, einen Ansatz machen, eine Berechnung anstellen, ut diligens ratiocinator calculo posito videt, Colum.: ponatur calculus, adsint cum tabula pueri, Iuven. – dah. im Bilde, cum imperio c. p., sich berechnen, Rechnung ablegen, Plin. pan.: cum alqa re parem calculum ponere, etwas gleichmachen, Plin. ep.: bene calculum ponere, die Sache wohl in Betrachtung ziehen, reiflich überlegen, Petron.: ebenso omnes, quos ego movi, in utraque parte calculos pone etc., Plin. ep. – g) als milit. t. t., eine Mannschaft, einen Befehlshaber mit einer Mannschaft irgendwohin legen, irgendwo aufstellen, praesidium ibi, Caes.: duas legiones in Turonis ad fines Carnutum, Caes.: legionem tuendae orae maritimae causā, Caes.: insidias contra alqm, Cic.: centuriones in statione ad praetoriam portam, Caes.: custodias circa portas, Liv. – h) jmd. an einem entfernten Orte niedersetzen, wohin versetzen, pone me ubi etc., pone sub curru solis in terra etc., Hor.: p. in aethere, Ov.: alqm in caelo, Iustin., in astris, Hyg.: modo me Thebis modo ponit Athenis, Hor. – i) eine Bekanntmachung öffentlich aufstellen, anschlagen, erlassen, edictum, Tac. ann. 1, 7: positis propalam libellis, durch öffentliche Anschläge, ibid. 4, 27. – k) schriftlich hinsetzen, α) übh.: signa novis praeceptis, sich die n. L. anmerken, niederschreiben (ὑποσημειοῦσθαι), Hor. sat. 2, 4, 2. – β) anführen, verba eius haec posuit, Gell. 6 (7), 9, 12: et ipsos quidem versus in libro, quo dixi positos, legat, Gell. 6 (7), 16, 3: ex quibus unum (testimonium), quod prae manibus est, ponemus, Gell. 5, 13, 3. – l) im Partic. Perf. Pass. positus, a, um, α) hingelegt, hingefallen, p. nix, Hor.: positae pruinae, Prop.: p. ros, p. carbunculus, Plin. – β) v. Örtlichkeiten = situs, wo gelegen, liegend, befindlich, Roma in montibus posita, Cic.: Delos in Aegaeo mari p., Cic.: portus ex adverso urbi p., Liv.: tumulus opportune ad id p., Liv.

2) übtr.: a) übh. legen, setzen, stellen, pone ante oculos laetitiam senatus, Cic.: alqd p. paene in conspectu, Cic.: alqd sub uno aspectu, Cic. – in ullo fortunae gradu positus, v. Pers., Curt.: haud multum infra magnitudinis tuae fastigium positus (Parmenio), Curt.: artes infra se positae, Hor. – caput suum p. periculo, in G. geben, Plaut. – ponendus est ille ambitus, non abiciendus, ihren ruhigen Gang bis zu Ende nehmen lassen, Cic. – b) jmd. od. etw. in irgendeinen Zustand setzen, bringen, alqm eodem ponere et parare, gleich daneben stellen u. vergleichen, Plaut.: alqm in crimen populo atque infamiam, jmdm. verleumderische Nachrede beim Volke zuziehen (v. einem Versprechen), Plaut.: alqm p. in gratia ( selten in gratiam) apud alqm, Cic.: alqm in culpa et suspicione, schuldig u. verdächtig machen, Cic.: in laude positum esse, im Besitze des Ruhmes sein, Cic. – c) etw, in etw. od. jmd. setzen, auf etw. bauen, -beruhenlassen, omnem spem salutis in virtute, Caes.: in Pompeio omnem spem otii, Cic.: unum communis salutis auxilium in celeritate, Caes. – sed quoniam tantum in ea arte ponitis (so viel gebt, so großes Gewicht legt), videte, ne etc., Cic.: u. so multum in suorum misericordia p., Curt. – dah. im Passiv, positum esse in alqa re = auf etw. beruhen, begründet sein, sich stützen, ankommen, in spe, Cic.: in alcis liberalitate, Cic. – d) eine Zeit od. eine Tätigkeit usw. auf etw. verwenden, totum diem in consideranda causa, Cic.: Quintilem (mensem) in reditu, Cic. – omnem curam in siderum cognitione, Cic.: totum animum atque omnem curam, operam diligentiamque suam in petitione, Cic.: se totum in contemplandis rebus, versenken, Cic. – e) etw. od. jmd. unter eine Klasse setzen, rechnen, zählen, alqd in vitiis, Nep.: mortem in malis, Cic.: alqm inter veteres, Hor.: inter quos me ipse dubia in re poni malim, Liv. 29, 25, 2: si medicus me inter eos, quos perambulat, ponit, mich unter seine Patienten rechnet, Sen. de ben. 6, 16, 6. – u. gleichs. in eine Rubrik setzen, etwas für das u. das ansehen, halten, alqd in laude, in magna laude, Cic.: alqd in beneficii loco, Cic.: Africam in tertia parte. Sall.: id C. Norbano in nefario crimine atque in fraude capitali, Cic.: hoc metuere, alterum in metu non p., für bedenklich halten, Poet. b. Cic. ad Att. 12, 51, 3; 14, 21, 3; top. 55: haud in magno discrimine ponere, kein großes Gewicht darauf legen, Liv.: ponere in dubio (in Zweifel stellen), utrum... an, Liv.: id ne pro certo ponerem (für gewiß annehmen), Piso effecit, Liv.: alqm alci in aequo ponere, jmdm. gleichstellen, Liv. – und wie θέσθαι m. dopp. Acc. u. im Passiv m. dopp. Nom. = jmd. od. etwas ansehen, halten für usw., p. alqm principem, Cic. u. Nep.: quae omnia infamia ponuntur, Nep.: nemo ei par ponitur, Nep. – f) etw. schriftl. setzen, hersetzen, hinsetzen, anführen, äußern, bemerken, sagen, ipsa enim (verba), sicut Messalae, posui, Suet.: quapropter tanta in re ipsius Heminae verba ponam, Plin.: de arrogatione me dixeram aliqua positurum, Vopisc.: cuius pauca exempla posui, Cic.: p. inter causas suffragationis suae, Suet.: ut paulo ante posui, Cic.: ponam in extremo quid sentiam, Cic.: hoc ipsum elegantius poni meliusque potuit, Cic.: quod nunc communiter in sepultis ponitur, ut humati dicantur, Cic.: cum in eis haec posuisset, Nep.: quam (epistulam) ipsam melius est ponere, quam de ea plurimum dicere, Vopisc.: ponere vocabulum malā significatione, Donat. – dah. ponor ad scribendum, man setzt mich (meinen Namen) bei Abfassung der Senatsbeschlüsse mit hin, Cic. ep. 9, 15, 4.

II) prägn.: A) schaffend legen, setzen, hinsetzen, aufstellen, aufführen, errichten, anlegen, gründen, 1) eig.: a) v. Bau-, Werkmeister usw.: fundamenta, ICt.: tropaeum, Nep.: opus, Ov.: aras, templa, Verg.: moenia Troiae, Ov.: urbem, Verg.: castella, Tac.: Byzantium in extrema Europa, Tac.: in ipso cubiculo poni tabernaculum iussit, das Badezelt aufschlagen, Sen. – als milit. t. t., p. castra (ein Lager aufschlagen) in proximo colle, Caes., loco iniquo, Caes., sub radicibus montis, ad amnem, Curt. – p. munimenta manu, Curt. – b) v. Künstler (Bildhauer, Maler), setzen, anbringen, darstellen, Orphea in medio silvasque sequentes, Verg.: ponere totum nescire, ein Ganzes hinstellen, darstellen, Hor. – si Venerem Cous nusquam posuisset Apelles, Ov. – hic saxo, liquidis ille coloribus sollers nunc hominem ponere, nunc deum, Hor. – c) v. Dichter, hinstellen, darstellen, nec ponere lucum artifices, Pers. 1, 70; vgl. pone Tigellinum, führe (dem Zuhörer) naturgetreu vor, Iuven. 1, 155.

2) übtr.: a) übh. legen, setzen, quorum omnium virtutum fundamenta in voluptate tamquam in aqua ponitis, Cic.: his fundamentis positis consulatus tui, Cic.: ponere initia male, Cic.: ponere spem, seine Hoffnung darauf setzen, m. folg. Acc. u. Infin., Plaut. capt. 957. – b) feststellen, aufstellen, bestimmen, leges in conviviis, Cic.: iura p. (griech. νομοθετειν), Prop.: festos laetosque ritus, Tac.; vgl. mores viris et moenia, Verg.: p. pretium, einen Preis bestimmen, auswerfen, Sen.: u. so huic signo milia centum, den Preis von 100000, Hor.: p. praemium, eine Belohnung aufstellen, auswerfen, verheißen, Sall., Liv. u.a. (s. Drak. Liv. 39, 17, 1): Olympiada, eine Ol. ansetzen, festsetzen, Cic. – p. alci od. alci rei nomen ( wie ονομα θειναί τινι), einen Namen gleichs. feststellen, beilegen, Cic. u.a. – p. rationem, Rechnung aufstellen, ablegen, Suet.; vgl. p. rationem cum Orco, Rechnung halten mit usw., Cic. – c) als feststehend aufstellen, annehmen, behaupten (nicht »voraussetzen«, s. Jordan Cic. Caecin. 32. p. 195), duo genera ponunt, deorum alterum, alterum hominum, Cic.: alii elementa novem posuerunt, Quint.: sed positum sit primum nosmet ipsos commendatos esse nobis, Cic. – m. dopp. Acc., als das u. das annehmen, vitae brevis signa raros dentes, Plin.: im Passiv m. dopp. Nom., si ponatur adulter caecus, aleator pauper, Quint. – d) ein Thema zur Besprechung stellen, aufstellen, bestimmen, quaestiunculam, Cic.: quaestionem, Phaedr. u. Sen.: p. aliquid, ad quod audiam, volo, Cic.: materia, in qua ponitur tibicen, qui etc., Quint. – u. absol. = eine oder die Frage stellen, ponere iubebam, de quo quis audire vellet, Cic.: p. an etc., Sen. – e) jmd. in ein Amt, in eine Würde, Stellung (als Aufseher, Richter, Kläger) setzen, aufstellen, einsetzen, anstellen, alci custodem, Caes.: alci accusatorem, Cael. in Cic. ep.: satis idoneum officii sui iudicem, Cic. – u. m. dopp. Acc., alqm custodem in frumento publico, Cic.: alqm imperatorem Numidis, Sall.: alqm principem in bello, Nep. – m. super u. Akk., super armamentarium positus, Curt. 6, 7 (27), 22: puer super hoc positus officium, Petron. 56, 8.

B) zum Genießen eine Speise, ein Getränk auftragen, vorsetzen (klass. apponere), globos melle unguito, papaver infriato, ponito, Cato: p. pavonem, merulas, Hor.: p. unctum, einen Leckerbissen, Hor.: invitas ad aprum, ponis mihi porcum, Mart.: ceteris vilia et minuta ponebat, Plin. ep.: da Trebio, pone ad Trebium, Iuven. – vinum, Petron.: merum in gemma, Ov.: quis posuit secretam in auro dapem? Sen.: alci venenum cum cibo, Liv.: alci in patina liquidam sorbitionem, Phaedr.

C) als t. t. des Landbaues: 1) pflanzend usw. setzen, einsetzen, stecken, piros, Verg.: arborem, Hor.: vitem, Colum.: vitem ordine, Ambros. – semina (Pflanzen), Verg.: panicum et milium, Colum. – 2) eine Frucht zur Aufbewahrung hinlegen, einlegen (klass. reponere), p. in horreis, Pallad.: sorba lecta duriora et posita, Pallad. D) als publiz. t. t., etw. irgendwo zur Verwahrung niederlegen, hinterlegen, tabulas testamenti in aerario, Caes. b. c. 3, 108, 4: compositio publicis bibliothecis posita, Scrib. Larg. 97: pecuniam apud tutorem, ICt.: apparatum sive impensam in publico, ICt.

E) als t. t. der Geschäftssprache, ein Kapital auf Zinsen anlegen (vgl. die Auslgg. zu Hor. epod. 2, 70 u. zu Hor. ep. 1, 18, 111), pecuniam in praedio, Cic., apud alqm, Cic.: pecuniam kalendis, Hor.: dives positis in fenore nummis, Hor. – übtr., otia recte, Hor.: beneficium apud alqm, bene apud alqm, Cic.: munus bene apud alqm, Liv.

F) als t. t. der Toilettensprache, das Haar legen, zurechtlegen, ordnen, p. comas in statione, Ov.: positi sine lege et sine arte capilli, Ov.: ponendis in mille modos perfecta capillis, Ov.

G) eine Aufregung in der Natur sich legen machen (Ggstz. tollere), tollere seu ponere vult freta (v. Windgott Notus), Hor.: magnos cum ponunt aequora motus, Prop. – dah. refl., ponere, sich legen, v. Winden, Verg., Ov. u. Gell. (s. Goßrau Verg. Aen. 7, 27): u. so auch positi flatus, Min. Fel.

H) niederlegen, von sich legen, fortlegen, ablegen, weglegen, ab-, wegwerfen (Ggstz. sumere), 1) eig.: a) übh.: velamina de tenero corpore, Ov.: e corpore pennas, Ov.: librum de manibus, Cic. – vestem, tunicam, Cic.: sarcinam, Petron.: barbam, Suet.: insignia morbi, fasciolas, cubital, focalia, Hor.: librum, aus der Hand legen, Cic.: semen, Verg.: coronam luctus gratiā, Cic.: nec sumit aut ponit secures arbitrio popularis aurae, Hor. – als milit. t. t., p. arma, die Waffen niederlegen, ablegen, Cic. u.a., u. (v. sich Unterwerfenden) = die W. strecken, Caes. u.a. (s. Drak. Liv. 6, 10, 5). – b) v. weibl. Wesen, die Leibesfrucht ablegen, v. Frauen, positum est uteri onus, Ov. – v. der Sau, werfen, fetum ad imam cavernam, Phaedr. – v. Vögeln, legen, p. pauca ova, Colum.: p. ova in saepibus, Ov.

2) übtr., ablegen, von sich tun, entfernen, fahren lassen, aufgeben (Ggstz. sumere, suscipere), bellum, Sall. u.a.: vitam, Cic. u.a.: triumviri nomen, Tac. – vitia, Cic.: amores cum praetexta toga, Cic.: inimicitias, Cael. b. Cic.: discordias, Tac.: dolorem, Cic.: curam et aegritudinem, Cic.: curas externorum periculorum, Liv.: omnes aliarum rerum curas, Liv.: metum, Ov. u. Plin. ep.: animos feroces, Liv.: ferocia corda, Verg.: vitae mortisque consilium vel suscipere vel ponere, Plin. ep. – poet., moras, Verg. – als milit. t. t. u. übtr., p. tirocinium, rudimentum, zurücklegen, ablegen, Liv. u.a. – u. als publiz. t. t., eine Würde niederlegen (klass. deponere), posito magistratu (Ggstz. quamdiu in magistratu est), ICt.

3) als naut. t. t., Anker werfen, ancoris positis terrae applicare naves, Liv. 28, 17, 13.

/ Archaist. Perf. poseivei, Corp. inscr. Lat. 1, 551. lin. 3: posivi, Plaut. Pseud. 1281: posivit u. posibit, Act. fr. arv. a. 27, f.: posivt (so!), Corp. inscr. Lat. 3, 2208 u. 4367: possivit, ibid. 7, 579 u. 656: posivimus, Plaut. vidul. fr. 6 Stud. ( bei Prisc. 10, 37): posiverunt, Corp. inscr. Lat. 3, 6442. Cato r. r. praef. § 1. Cic. Tusc. 5, 83: posivere, Itin. Alex. 2 (3): posiveris, Plaut. trin. 145. Cato r. r. 4: posieit, Corp. inscr. Lat. 9, 3049 u. 3267: posiit, Corp. inscr. Lat. 5, 2575 u. 7, 574: posit od. posIt, Corp. inscr. Lat. 1, 1282. 1298. 1436 u.a.: possit, Corp. inscr. Lat. 2, 2712: poseit, ibid. 1, 1281 u. 1283: posierunt, ibid. 1, 1284. 3, 860: posiere, ibid. 5, 2714: posier(e), Corp. inscr. Lat. 13, 5282. Vgl. Georges Lexik. der lat. Wortf., S. 539. – Synkop. Partiz. Perf. postus, Lucr. 1, 1059; 3, 855 u.a. Sil. 13, 553. Ter. Maur. 2905.

lateinisch-deutsches > pono
51 aufstellen

aufstellen, I) an einem Orte hinstellen: 1) eig.: statuere (machen, daß etw. wo steht, z. B. aram, statuam). – constituere (machen, daß etwas an einem bestimmten Platze steht, z. B. duos equos in conspectu eorum: als milit. t. t.,octo cohortes in fronte: u. naves in alto: u. reliquas sex legiones pro castris in acie: prägn., errichtend hinstellen, z. B. turres: u. publice in foro statuas). – collocare (machen, daß etw. am gehörigen Orte seinen Platz einnimmt, z. B. signum [Statue]: tabulas bene pictas bono in lumine: als milit. t. t.:unam legionem in dextro cornu: u. primā acie ante signa elephantos: prägn., errichtend hinstellen, z. B. tabernaculum sibi in campo Martio). – ponere (machen, daß etw. dasteh t. z. B. sellam: u. tabulam in publico: u. alci custodem: u. als milit. t. t.,legionem tuendae orae maritimae causā: u. insidias contra alqm: und als publiz. t. t., als Weihgeschenk, mit u. ohne donum, z. B. ex praeda tri podem aureum Delphis: und coronam auream in Capitolio donum). – proponere (offen, öffentlich hinstellen, z. B. legem in publicum: u. epistulam illam in publico: u. alqd venale, d. i. zum Verkauf). – exponere (ausstellen zur Schau, z. B. Samia vasa: u. picturamin publico). – disponere (an verschiedenen Punkten und in gehöriger Ordnung hinstellen, z. B. suo quidque loco: als milit. t. t.,stationes: u. tormenta in muris: u. peditum agmen in ripa). – imponere (in einer Funktion wo hinstellen, z. B. custodias ad portas oppidi: u. custodem in hortis, in den G.). – apponere (daneben, dabei hinstellen, z. B. mensam: u. custodem alci: u. zu einem Geschäfte jmd. au., accusatorem: als milit. t. t.,stationem portae). – erigere (aufrichten, in die Höhe richten, z. B. scalas ad moenia: prägn., in die Hohe bauen, turres). – instruere (schlagfertig aufstellen, als milit. t. t., z. B. aciem ad hunc modum: u. sua praesidia suosque exercitus contra Catilinae copias). – obicere (dem Feinde entgegenstellen, milit. t. t. z. B. sagit tarios in sinistro cornu). – sich aufst., consistere (übh. sich hinstellen, z. B. ad fores Capitolii: als milit. t. t.,ad Alliam, sub muro, pro castris: u. in sinistra parte acie [in Schlachtordnung] sine ducis opera copiae sie ordinatae [in Reih' u. Glied]consistunt, ut etc.); in ordines ire (als milit. t. t., sich [225] in Reih' und Glied stellen). – eine Bibliothek zum öffentl. Gebrauche au., bibliothecam publico usui destinare: etw. zum Verkauf au., s. ausstellen (zum V.). – hier u. da au., spargere (z. B. speculatores). – 2) übtr.: a) übh.: exponere (z. B. alqd ad imitandum). – proponere (z. B. praemium: u. in exemplum dicendi [als Muster inder Beredsamkeit] alqm sibi ad imitandum). – b) vorbringen etc.: ponere (als Meinung etc. hinstellen. z. B. alqd exempli causā: u. id non pro certo: u. ein Thema zur Besprechung aufst., z. B. quaestionem: u. ponere [einen Satz, ein Thema au.] iubebam, de quo quis audire vellet). – proponere (als Thema zur Erörterung vorbringen, aufstellen, z. B. alci poëticam quaestionem: u. bl. propon., de quo disputemus). – proferre (vorbringen = anführen, z. B. alqm alci auctorem: u. exempla omnibus nota). – afferre (beibringen, z. B. rationem, causam: u. affers omnia haec argumenta, cur di sint). – censere alqd esse (annehmen, daß etw. sei). – alqd inducere (einführen). – den Satz, die Frage au., ob. etc. ponere, quaerere, num etc., ob... oder, utrum... an etc.: er stellt den Satz auf, daß etc., vult mit folg. Akk. u. Infin. – II) geöffnet, aufgespannt hinstellen: ponere (z. B. retia). – tendere (ausspannen. z. B. plagas). – disponere (an verschiedenen Punkten in gehöriger Ordnung hinstellen, z. B. plagas).

deutsch-lateinisches > aufstellen
52 zählen

zählen, numerare (die Zahlen aufsagen), – numerum inire (eine Zählung vornehmen). – valere (gelten, z.B. pro duobus od. pro duabus). – etwas zählen, alqd numerare (im allg., z.B. digitis od. per digitos [an den F.]; auch = haben, z.B. multos amicos); dinume. rare (herzählen, auszählen, z.B. stellas); numerum alcis rei inire od. exsequi od. efficere (überzählen, z.B. numerum copiarum in.); computare (berechnen, z.B. digitis [an den F.]); enumerando percensere (herzählend durchgehen); recensere alqd (etw. musternd überzählen); recensere numerum m. Genet. (in Gedanken überzählen, durchgehen, z.B. omnem numerum suorum). – jmds. Verdienste nicht z. können, promerita enumerando percensere non posse: Gefahren, die nicht zu z. sind, pericula, quae sescenta sunt: es ist richtiggezählt, numerus convenit. – Veteranen, die 30 Dienstjahre z., veterani tricena stipendia numerantes od. meriti. – etwas nach etwas zählen, alqd numerare ex alqa re (z.B. ea, si ex reis numeres, innumerabilia sunt, si ex rebus etc.): die Gallier zählen nicht nach Tagen, sondern nach Nächten, Galli non dierum numerum, sed noctium computant: Galli spatia omnis temporis non numero dierum, sed noctium [2756] finiunt. – unter od. zu etwas zählen, s. rechnen (unter od. zu etw.). – auf jmd. zählen, spem in alqo ponere od. collocare (seine Hoffnung auf jmd. setzen); auxilium od. salutem ab alqo exspectare (Hilfe oder Rettung von jmd. erwarten): du kannst auf mich zählen, tibi non deero. – auf etwas zählen, alqd pro certo exspectare.

deutsch-lateinisches > zählen
53 decurro

dē-curro, currī u. (selten) cucurrī, cursum, ere, von einem höhern od. obern Punkte nach einem niedern od. untern Punkte herab- (od. herunter- od. hinab-) laufen, -rennen (-stürmen), -eilen, hinlaufen, -rennen, -eilen, u. Passiv decurritur unpers. = man läuft (rennt) herab usw., I) eig., m. de od. ab u. Abl. od. m. bl. Abl. von wo? de tribunali, Liv.: summa ab arce, Verg.: ab agro Lanuvino (v. einer Wölfin), Hor.: clivo Capitolino (v. Pers.), Vell.: iugis (v. Ziegen), Verg.: cito (Adv.) tramite, herabschweben (v. der Isis), Verg. – m. Adv. wohin? sursum deorsum cum sono haedi (v. einem Käfer), Plin.: od. m. Acc. loc. wohin? decurro rus (ich mache einen Ausflug aufs Land), Cic.: od. m. ad u. Akk. wohin? pauci armati, maior pars inermes ad mare decurrunt, Liv.: dec. ad hamum (v. Fische), Ov.: notis itineribus (auf b. W.) ad naves, Caes.: Baccharum habitu crinibus sparsis cum ardentibus facibus ad Tiberim (v. röm. Matronen), Liv. – m. per od. super od. inter u. Akk., cerva fugiens lupum e montibus exacta per campos inter duas acies decurrit, Liv.: eques Romanus elephanto supersedens per catadromum decucurrit, lief auf dem schräg gespannten Seil herab, Suet.: u. (im Bilde) dec. per vestigia paternae virtutis, in die F. der vät. T. treten, Iustin.: pedibus siccis super aequora, einherwallen, Ov. – m. ad u. Akk. des Zweckes, Caesar ad

————

cohortandos milites, quam in partem fors obtulit, decucurrit, Caes. b. G. 2, 21, 1.

So nun bes.: a) als milit. t. t., nach einem niederen Punkte eine Evolution machen, sowohl α) zur Übung od. zu einer Feier, manövrieren, defilieren, einen Waffenlauf halten (s. Fabri Liv. 23, 35, 6), simulacrum decurrentis exercitus, Liv.: miles sine gladio decurrens, Quint.: pedites ordinatos instruendo et decurrendo signa sequi et servare ordines docuit, Liv.: crebro milites decurrere cogebat, Liv.: primo die legiones in armis quattuor milium spatio decurrerunt, Liv.: quinto die iterum in armis decursum est, Liv. – zu einer Feier (bes. zu einer Totenfeier), mos erat lustrationis sacro peracto decurrere exercitum, Liv.: armatum exercitum decurrisse cum tripudiis Hispanorum motibusque armorum et corporum suae cuique genti assuetis, Liv.: ter circa accensos cincti fulgentibus armis decurrēre rogos, Verg.: circa quem (honorarium tumulum) deinceps stato die quotannis miles decurreret, Suet.: honori patris princeps ipse cum legionibus decucurrit, Tac. – β) feindl. herabstürmen, im eiligen Lauf herabrücken, -sich herabziehen, decurrunt omnes, Frontin.: barbari catervis (in Schwadronen) decurrentes, Tac. – m. Advv. od. m. ab od. ex u. Abl. od. m. bl. Abl. von wo herab? inde dec. ab arce, Liv.: ex superiore loco, Liv.; u. bl. loco superiore, Hirt. b. G.: ex omnibus partibus, Caes.: ex arce Capi-

————

tolioque clivo Publicio in equis, aus der B. usw. am publ. H. herabsprengen, Liv. – m. in od. ad u. Akk. wohin? od. gegen wen? in eum locum, Auct. b. Alex.: ad flumen, Caes.: ad conspecta procul a Cremera pecora, Liv.: ex montibus in vallem, Caes.: in hostes, Quint.: ex colle in terga hostium, Frontin.: ex Capitolio in hostem, Liv. – m. pro u. Abl. wo? pro fronte aciei, Frontin. 2, 2, 12.

b) v. Herablaufen, -rennen auf einer bestimmten Bahn (Rennbahn usw.), iam quadrigae meae decucurrerunt, ex quo podagricus factus sum (sprichw. wie unser »bei mir ist Spiel u. Tanz vorbei« = mein früherer Frohsinn ist dahin), Petron. 64, 3. – m. in u. Abl. wo? in spatio (Rennbahn), v. Pferden, Nep.: in spatio trium milium (sc. passuum) equo (zu Pf.) od. curru biiugo (auf einem Zweigespann), Aur. Vict.: in extremis spatiis subsultim dec., in kleinen Sprüngen einherhüpfen, Suet. – m. ad u. Akk., nunc video calcem, ad quam cum sit decursum, nihil sit praeterea extimescendum (im Bilde), Cic. Tusc. 1, 15. – m. extra u. Akk., ne extra calcem, quod dicitur, sermo decurrens (übel das Ziel hinausschießend) lecturo fastidium ferat, ad explicanda prospecta revertamur, Amm. 21, 1, 14. – m. Acc. u. beim Passiv m. Nom. der Bahn, quasi decurso spatio ad carceres a calce revocari (im Bilde), Cic. de sen. 83: u. so im Bilde dec. aetatis od. vitae spatium, Plaut. u. Ov.: spatium amo-

————

ris, Lucr.: decursā novissimā metā, ist das letzte Ziel im Wettlauf erreicht, Ov.: exorto iubare, noctis decurso itinere, Pacuv. tr. 347.

c) v. der Schiffahrt, herab od. hinabfahren (-segeln), hinfahren, wohin (wo) einlaufen, uti naves, quae frumentum Tiberi subvectassent, onustae rudere decurrerent, hinab-, stromabwärts fahren sollten, Tac.: ego puto te bellissime cum quaestore Mescinio decursurum, hinüberfahren (von Griechenland nach Italien), Cic. – dec. celeri cymbā, Ov.: pelago aperto, Verg.: tuto mari, auf sicherem Meere dem Ziele zusteuern (im Bilde), Ov. – eo (dahin) classis decurrit, Liv.: nullum portum terrae Africae, quo (wohin) classes decurrerent, pro certo tutum ab hostium praesidio fore suspicabatur, Auct. b. Afr.: naves longae LV Carthaginiensium cum Bomilcare classis praefecto in magnum portum Syracusas ex alto decurrēre, Liv. – m. Acc. (welche Bahn?), vada salsa citā puppi, Catull. 64, 6.

d) v. Laufe einer Flüssigkeit, α) des Wassers, bes. eines Flusses, herab- od. hinablaufen (-rinnen, - strömen), hinlaufen (-rinnen, -strömen), Tanais incitatus semper decurrit, Mela: Baetis uno amne decurrit, Mela: lenius aut modico strepitu (v. einem Gießbache), Ov. – m. ab od. ex u. Abl. od. m. bl. Abl. von wo? e summo monte (v. einem Flusse), Stat.: monte decurrens velut amnis, Hor.: m. in od. ad u.

————

Akk. wohin? rivi decurrentes in prata et hortos et salicta, Col.: dec. pluribus ostiis (in m. M.) in mare (v. einem Flusse), Liv.: in diversa (v. einem Flusse), Mela: a te decurrit ad meos haustus liquor, Phaedr.: quidam salubri temperamento ad nos quoque velut rivi ex benignissimo fonte decurrunt (im Bilde), Plin. ep. – m. Advv. od. m. per od. inter u. Akk. od. m. bl. Abl. auf welchem Wege od. wo? quā (wo) omisso alveo Euphrates decurrit, Frontin.: per saxa (v. einer Quelle), Plin. ep.: inter Elaeam et Pitanen (v. einem Flusse), Mela: saxosas inter valles (v. einem Flusse), Verg.: inter oppida (v. einem Flusse), Plin. – m. Abl. wo? mediā urbe (v. einem Flusse), Liv. – β) v. Flüssigkeiten des Körpers, herabrinnen, -fließen, multa pituita decurrit, Cels. – m. in u. Akk., pituita in oculos decurrens, Cels.

e) v. der Sonne u.a. Gestirnen, quā (wo) sol decurrit meridies (nuncupatur), ab adversa parte septentrio, Mela 1. § 3: toto semper decurrere mundo, Manil. 1, 505 (512). – m. Acc. (welche Bahn?), seu celer (sol) hibernas properat decurrere luces, Tibull. 4, 1, 160.

f) v. Ländern u. Völkerschaften, der geogr. Lage nach sich herabziehen, laufen, a quibus (montibus) India tota decurrit in planitiem immensam, Plin.: Moesia ad Pontum usque cum Danuvio decurrens, Plin.: populi cum Indo flumine decurrentes, Plin.: gens Isaurica decurrit ad mare, Plin.

————

g) v. Ggstdn., die rasch über eine Fläche herabgleiten, rasch dahingleiten, est usus quidam irrationalis, quem Graeci ἄλογον τριβήν (regellose Routine) vocant, quā manus in scribendo decurrit, Quint. 10, 7, 11; vgl. decurrere per materiam stilo quam velocissimo volunt, mit möglichst rascher Feder über den Stoff hinwegeilen, Quint. 10, 3, 17.

II) übtr., m. ad od. in u. Akk., quin proclivius hic iras decurrat ad acres, Lucr. 3, 311: posse haec liquefacta calore quamlibet in formam et faciem decurrere rerum, Lucr. 5, 1260 sq. So nun bes.: a) zu etw. übergehen, schreiten, bes. als Auskunftsmittel, zu etw. od. jmd. seine Zuflucht nehmen, die und die Auskunft treffen, α) zu etw., m. Advv. od. m. ad u. Akk., omnium eo sententiae decurrerunt, ut pax, si posset, aequis, si minus, tolerandis condicionibus peteretur, Liv.: postremum eo decursum est, ut populus proconsuli creando in Hispaniam comitia haberet, Liv.: ideo se non illuc decurrere, quod promptum rescriptu, Tac.: decurritur ad leniorem verbis sententiam, vim tamen eandem habentem, Liv.: dec. ad istam cohortationem, Cic.: ad medicamenta, Cels.: ad tacita suffragia quasi ad remedium, Plin. ep.: alcis rei taedio ad mortem irrevocabili constantiā, Plin. ep.: ad oraculum, Iustin.: ad miseras preces, Hor.: ad duo ultima auxilia, summum imperium summumque ad civem, Liv.: decurritur ad illud extremum atque ulti-

————

mum senatus consultum ›dent operam consules etc.‹, Caes. – β) zu einer Pers., m. ad u. Akk., dec. ad Philotam, Curt. 7, 1 (4), 28: ad Alexandri exercitum, Iustin. 14, 2, 6: ad Ptolemaeum hostem, Iustin. 27, 3, 9: ad regem Macedoniae Demetrium, Iustin. 28, 1, 2: ad consulendum te, Plin. ep. 10, 96 (97).

b) in der Rede, Darstellung fortschreiten, sich fortbewegen, sed mox plura de hoc, cum membratim historia decurret, Plin.: quibus generibus per totas quaestiones decurrimus, Quint.: in hac (rerum repetitione) decurrendum per capita, Quint. – bes. v. der rhythmischen Bewegung des Verses, versus semper similis est sibi et unā ratione decurrit, Quint.: rhythmi, quā coeperunt sublatione ac positione, ad finem usque decurrunt, Quint.

c) in der Zeit fortlaufen, origo domini decurrens ab Abraham usque ad Mariam, Tert. de carne Chr. 20.

d) etw. wie eine Bahn ablaufen, durchlaufen, durchmachen, α) übh.: inceptum unā decurre laborem, Verg.: rursus mihi videor omnium (alles dessen = aller Ehren), quae decucurri, candidatus, Plin. ep. – β) eine Zeit (vgl. oben no. I, b a. E.): decurso iam gravissimo tempore, Cels.: prope actā iam aetate decursāque, Cic.: decurso lumine vitae, Lucr.: talem (qualem) vitam, Prop.: tristem vitam, Phaedr.: decursam vitam resignasse, Lact. – γ) einen Ggstd. der

————

Rede = abhandeln, ista, quae abs te breviter de arte decursa sunt, audire cupimus, Cic. de or. 1, 148: equos pugnasque virûm decurrere versu, besingen, Stat. silv. 5, 3, 149: sed prius emenso Titan versetur Olympo, quam mea tot laudes decurrere carmina possint, Auct. pan. in Pis. 197 (209) sq. – ⇒ Über die Perf.-Form decucurri s. Neue-Wagener Formenl.³. Bd. 3 S. 360 u. 361.

Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > decurro
54 pono

pōno, posuī, positum, ere (zsgzg. aus po [= ἀπό] u. sino, dah. auch die Kürze des o im Perf. u. Sup.), niederlassen= legen, setzen, stellen, hinlegen, hinsetzen, hinstellen, aufstellen (griech. τίθημι), konstr. m. Advv. des Ortes, mit in u. Abl. (unklass. mit in u. Akk.), mit ad, ante, sub, super u.a. Praepp., poet. u. nachaug. m. bl. Abl., und absol. (d.h. ohne Angabe des Ortes), I) im allg.: 1) eig.: a) übh.: α) lebl. Objj.: hic verbenas ponite, Hor. – litteras in sinu, in den B. stecken, Liv. fr.: anulum in sede regia, Curt.: speculum in cathedra, Phaedr.: sacra in mensa penatium ordine, Naev. fr.: coronam in caput, Gell.: oleas in solem biduum, Cato: stipitem in flammas, Ov.: in naves putidas commeatum, Cato fr.: cortinam plumbeam in lacum, Cato. – gladium ad caput (zu Häupten), Sen. – caput (Ciceronis) inter duas manus in rostris, Liv. fr.: caput alcis ante regis pedes, corpus ante ipsum, Curt. – ubicumque posuit vestigium, Cic.: vestigia in locuplete domo, Hor.; u. im Bilde, quācumque ingredimur, vestigium in aliqua historia ponimus, Cic. – pedem ubi ponat in suo (regno) non habet, Cic.; u. im Bilde, quod autem sapientia pedem ubi poneret non haberet, Cic. – p. genu, die Knie niederlassen, auf die K. fallen, niederknien, Ov., Sen. rhet., Curt. u.a. (s. Mützell Curt. 4, 6 [28], 28). – p. oscula in labellis, Prop., oscula genis, Stat. – p. sca-

————

las, ansetzen, anlegen, Caes. – ne positis quidem, sed abiectis poculis, Curt. – hastā positā pro aede Iovis Statoris, aufgesteckt (bei einer Versteigerung), Cic. – β) persönl. Objj.: posito (sanft niedergesetzt) magis rege, quam effuso (abgeworfen), Curt. – in senatu sunt positi, Cic. fr.: positi vernae circa Lares, Hor. – p. sese in curulibus sellis, Flor. – b) ein Gerät setzen, hinstellen, aufstellen, mensam, Hor.: sellam iuxta, Sall.: in tabernaculo sellam auream, Nep.: mensas totis castris, Curt.: alci mensas exstructas dapibus, Ov.: mensam prandendi gratiā, Val. Max. – p. casses, Ov. – c) hinlagern, hinstrecken, artus in litore, Verg.: corpus in ripa, Ov.: se toro, Ov.: positus inter cervicalia minutissima, Petron.: Giton super pectus meum positus, Petron.: somno positae, im Schl. hingelagert, Verg.: sic positum (vitulum) in clauso linquunt, Verg. – und auf das Totenbett hinlegen, hinbetten, toro componar positaeque det oscula frater, Ov. met. 9, 504. – u. einen Leichnam, Gebeine beisetzen, corpus, Lucr. u. ICt.: alqm, Corp. inscr. Lat. 8, 434 u. 452: alqm patriā terrā, Verg.: ossa collecta in marmorea domo, Tibull.: ossa collata in urnam auream in foro quod aedificavit sub columna posita sunt, Eutr.; vgl. Goßrau Verg. Aen. 2, 644. – d) jmdm. zu Ehren eine Bildsäule usw. aufstellen, alci statuam, Nep.: columnam Duillio in foro, Quint.: imaginem tyrannicidae in gymnasio, Quint. – bes.

————

(wie τιθέναι) einer Gottheit als Weihgeschenk aufstellen, niederlegen, weihen, donum ex auro in aede Iovis, Liv.: coronam auream in Capitolio donum, Liv.: ex praeda tripodem aureum Delphis, Nep.: serta, Ov.: sectos fratri capillos (als Totenopfer), Ov.: poet., vota, weihen, Prop. Vgl. die Auslgg. zu Hor. carm. 3, 26, 6. Prop. 2, 11, 27. – e) etw. beim Spiele, beim Wetten als Preis setzen, einsetzen, provocat me in aleam, ut ego ludam: pono pallium, ille suum anulum opposuit, Plaut.: p. pocula fagina, Verg. – u. etwas zum Pfande setzen, meam esse vitam hic pro te positam pigneri, verpfändet, Plaut. capt. 433. – übtr. = aussetzen, caput periculo, Plaut. capt. 688. – f) als t. t. der Rechenkunst: p. calculum, τών ψηφον τιθέναι, die Rechensteinchen aufs Brett setzen, einen Ansatz machen, eine Berechnung anstellen, ut diligens ratiocinator calculo posito videt, Colum.: ponatur calculus, adsint cum tabula pueri, Iuven. – dah. im Bilde, cum imperio c. p., sich berechnen, Rechnung ablegen, Plin. pan.: cum alqa re parem calculum ponere, etwas gleichmachen, Plin. ep.: bene calculum ponere, die Sache wohl in Betrachtung ziehen, reiflich überlegen, Petron.: ebenso omnes, quos ego movi, in utraque parte calculos pone etc., Plin. ep. – g) als milit. t. t., eine Mannschaft, einen Befehlshaber mit einer Mannschaft irgendwohin legen, irgendwo aufstellen, praesidium ibi, Caes.: duas legi-

————

ones in Turonis ad fines Carnutum, Caes.: legionem tuendae orae maritimae causā, Caes.: insidias contra alqm, Cic.: centuriones in statione ad praetoriam portam, Caes.: custodias circa portas, Liv. – h) jmd. an einem entfernten Orte niedersetzen, wohin versetzen, pone me ubi etc., pone sub curru solis in terra etc., Hor.: p. in aethere, Ov.: alqm in caelo, Iustin., in astris, Hyg.: modo me Thebis modo ponit Athenis, Hor. – i) eine Bekanntmachung öffentlich aufstellen, anschlagen, erlassen, edictum, Tac. ann. 1, 7: positis propalam libellis, durch öffentliche Anschläge, ibid. 4, 27. – k) schriftlich hinsetzen, α) übh.: signa novis praeceptis, sich die n. L. anmerken, niederschreiben (ὑποσημειοῦσθαι), Hor. sat. 2, 4, 2. – β) anführen, verba eius haec posuit, Gell. 6 (7), 9, 12: et ipsos quidem versus in libro, quo dixi positos, legat, Gell. 6 (7), 16, 3: ex quibus unum (testimonium), quod prae manibus est, ponemus, Gell. 5, 13, 3. – l) im Partic. Perf. Pass. positus, a, um, α) hingelegt, hingefallen, p. nix, Hor.: positae pruinae, Prop.: p. ros, p. carbunculus, Plin. – β) v. Örtlichkeiten = situs, wo gelegen, liegend, befindlich, Roma in montibus posita, Cic.: Delos in Aegaeo mari p., Cic.: portus ex adverso urbi p., Liv.: tumulus opportune ad id p., Liv.

2) übtr.: a) übh. legen, setzen, stellen, pone ante oculos laetitiam senatus, Cic.: alqd p. paene in cons-

————

pectu, Cic.: alqd sub uno aspectu, Cic. – in ullo fortunae gradu positus, v. Pers., Curt.: haud multum infra magnitudinis tuae fastigium positus (Parmenio), Curt.: artes infra se positae, Hor. – caput suum p. periculo, in G. geben, Plaut. – ponendus est ille ambitus, non abiciendus, ihren ruhigen Gang bis zu Ende nehmen lassen, Cic. – b) jmd. od. etw. in irgendeinen Zustand setzen, bringen, alqm eodem ponere et parare, gleich daneben stellen u. vergleichen, Plaut.: alqm in crimen populo atque infamiam, jmdm. verleumderische Nachrede beim Volke zuziehen (v. einem Versprechen), Plaut.: alqm p. in gratia ( selten in gratiam) apud alqm, Cic.: alqm in culpa et suspicione, schuldig u. verdächtig machen, Cic.: in laude positum esse, im Besitze des Ruhmes sein, Cic. – c) etw, in etw. od. jmd. setzen, auf etw. bauen, -beruhenlassen, omnem spem salutis in virtute, Caes.: in Pompeio omnem spem otii, Cic.: unum communis salutis auxilium in celeritate, Caes. – sed quoniam tantum in ea arte ponitis (so viel gebt, so großes Gewicht legt), videte, ne etc., Cic.: u. so multum in suorum misericordia p., Curt. – dah. im Passiv, positum esse in alqa re = auf etw. beruhen, begründet sein, sich stützen, ankommen, in spe, Cic.: in alcis liberalitate, Cic. – d) eine Zeit od. eine Tätigkeit usw. auf etw. verwenden, totum diem in consideranda causa, Cic.: Quintilem (mensem) in reditu, Cic. – omnem

————

curam in siderum cognitione, Cic.: totum animum atque omnem curam, operam diligentiamque suam in petitione, Cic.: se totum in contemplandis rebus, versenken, Cic. – e) etw. od. jmd. unter eine Klasse setzen, rechnen, zählen, alqd in vitiis, Nep.: mortem in malis, Cic.: alqm inter veteres, Hor.: inter quos me ipse dubia in re poni malim, Liv. 29, 25, 2: si medicus me inter eos, quos perambulat, ponit, mich unter seine Patienten rechnet, Sen. de ben. 6, 16, 6. – u. gleichs. in eine Rubrik setzen, etwas für das u. das ansehen, halten, alqd in laude, in magna laude, Cic.: alqd in beneficii loco, Cic.: Africam in tertia parte. Sall.: id C. Norbano in nefario crimine atque in fraude capitali, Cic.: hoc metuere, alterum in metu non p., für bedenklich halten, Poet. b. Cic. ad Att. 12, 51, 3; 14, 21, 3; top. 55: haud in magno discrimine ponere, kein großes Gewicht darauf legen, Liv.: ponere in dubio (in Zweifel stellen), utrum... an, Liv.: id ne pro certo ponerem (für gewiß annehmen), Piso effecit, Liv.: alqm alci in aequo ponere, jmdm. gleichstellen, Liv. – und wie θέσθαι m. dopp. Acc. u. im Passiv m. dopp. Nom. = jmd. od. etwas ansehen, halten für usw., p. alqm principem, Cic. u. Nep.: quae omnia infamia ponuntur, Nep.: nemo ei par ponitur, Nep. – f) etw. schriftl. setzen, hersetzen, hinsetzen, anführen, äußern, bemerken, sagen, ipsa enim (verba), sicut Messalae, posui, Suet.: quapropter tanta in re ipsius

————

Heminae verba ponam, Plin.: de arrogatione me dixeram aliqua positurum, Vopisc.: cuius pauca exempla posui, Cic.: p. inter causas suffragationis suae, Suet.: ut paulo ante posui, Cic.: ponam in extremo quid sentiam, Cic.: hoc ipsum elegantius poni meliusque potuit, Cic.: quod nunc communiter in sepultis ponitur, ut humati dicantur, Cic.: cum in eis haec posuisset, Nep.: quam (epistulam) ipsam melius est ponere, quam de ea plurimum dicere, Vopisc.: ponere vocabulum malā significatione, Donat. – dah. ponor ad scribendum, man setzt mich (meinen Namen) bei Abfassung der Senatsbeschlüsse mit hin, Cic. ep. 9, 15, 4.

II) prägn.: A) schaffend legen, setzen, hinsetzen, aufstellen, aufführen, errichten, anlegen, gründen, 1) eig.: a) v. Bau-, Werkmeister usw.: fundamenta, ICt.: tropaeum, Nep.: opus, Ov.: aras, templa, Verg.: moenia Troiae, Ov.: urbem, Verg.: castella, Tac.: Byzantium in extrema Europa, Tac.: in ipso cubiculo poni tabernaculum iussit, das Badezelt aufschlagen, Sen. – als milit. t. t., p. castra (ein Lager aufschlagen) in proximo colle, Caes., loco iniquo, Caes., sub radicibus montis, ad amnem, Curt. – p. munimenta manu, Curt. – b) v. Künstler (Bildhauer, Maler), setzen, anbringen, darstellen, Orphea in medio silvasque sequentes, Verg.: ponere totum nescire, ein Ganzes hinstellen, darstellen, Hor. – si Venerem Cous nusquam posuisset Apelles, Ov. – hic saxo, liquidis

————

ille coloribus sollers nunc hominem ponere, nunc deum, Hor. – c) v. Dichter, hinstellen, darstellen, nec ponere lucum artifices, Pers. 1, 70; vgl. pone Tigellinum, führe (dem Zuhörer) naturgetreu vor, Iuven. 1, 155.

2) übtr.: a) übh. legen, setzen, quorum omnium virtutum fundamenta in voluptate tamquam in aqua ponitis, Cic.: his fundamentis positis consulatus tui, Cic.: ponere initia male, Cic.: ponere spem, seine Hoffnung darauf setzen, m. folg. Acc. u. Infin., Plaut. capt. 957. – b) feststellen, aufstellen, bestimmen, leges in conviviis, Cic.: iura p. (griech. νομοθετειν), Prop.: festos laetosque ritus, Tac.; vgl. mores viris et moenia, Verg.: p. pretium, einen Preis bestimmen, auswerfen, Sen.: u. so huic signo milia centum, den Preis von 100000, Hor.: p. praemium, eine Belohnung aufstellen, auswerfen, verheißen, Sall., Liv. u.a. (s. Drak. Liv. 39, 17, 1): Olympiada, eine Ol. ansetzen, festsetzen, Cic. – p. alci od. alci rei nomen ( wie ονομα θειναί τινι), einen Namen gleichs. feststellen, beilegen, Cic. u.a. – p. rationem, Rechnung aufstellen, ablegen, Suet.; vgl. p. rationem cum Orco, Rechnung halten mit usw., Cic. – c) als feststehend aufstellen, annehmen, behaupten (nicht »voraussetzen«, s. Jordan Cic. Caecin. 32. p. 195), duo genera ponunt, deorum alterum, alterum hominum, Cic.: alii elementa novem posuerunt, Quint.: sed positum

————

sit primum nosmet ipsos commendatos esse nobis, Cic. – m. dopp. Acc., als das u. das annehmen, vitae brevis signa raros dentes, Plin.: im Passiv m. dopp. Nom., si ponatur adulter caecus, aleator pauper, Quint. – d) ein Thema zur Besprechung stellen, aufstellen, bestimmen, quaestiunculam, Cic.: quaestionem, Phaedr. u. Sen.: p. aliquid, ad quod audiam, volo, Cic.: materia, in qua ponitur tibicen, qui etc., Quint. – u. absol. = eine oder die Frage stellen, ponere iubebam, de quo quis audire vellet, Cic.: p. an etc., Sen. – e) jmd. in ein Amt, in eine Würde, Stellung (als Aufseher, Richter, Kläger) setzen, aufstellen, einsetzen, anstellen, alci custodem, Caes.: alci accusatorem, Cael. in Cic. ep.: satis idoneum officii sui iudicem, Cic. – u. m. dopp. Acc., alqm custodem in frumento publico, Cic.: alqm imperatorem Numidis, Sall.: alqm principem in bello, Nep. – m. super u. Akk., super armamentarium positus, Curt. 6, 7 (27), 22: puer super hoc positus officium, Petron. 56, 8.

B) zum Genießen eine Speise, ein Getränk auftragen, vorsetzen (klass. apponere), globos melle unguito, papaver infriato, ponito, Cato: p. pavonem, merulas, Hor.: p. unctum, einen Leckerbissen, Hor.: invitas ad aprum, ponis mihi porcum, Mart.: ceteris vilia et minuta ponebat, Plin. ep.: da Trebio, pone ad Trebium, Iuven. – vinum, Petron.: merum in gemma, Ov.: quis posuit secretam in auro dapem? Sen.: alci

————

venenum cum cibo, Liv.: alci in patina liquidam sorbitionem, Phaedr.

C) als t. t. des Landbaues: 1) pflanzend usw. setzen, einsetzen, stecken, piros, Verg.: arborem, Hor.: vitem, Colum.: vitem ordine, Ambros. – semina (Pflanzen), Verg.: panicum et milium, Colum. – 2) eine Frucht zur Aufbewahrung hinlegen, einlegen (klass. reponere), p. in horreis, Pallad.: sorba lecta duriora et posita, Pallad. D) als publiz. t. t., etw. irgendwo zur Verwahrung niederlegen, hinterlegen, tabulas testamenti in aerario, Caes. b. c. 3, 108, 4: compositio publicis bibliothecis posita, Scrib. Larg. 97: pecuniam apud tutorem, ICt.: apparatum sive impensam in publico, ICt.

E) als t. t. der Geschäftssprache, ein Kapital auf Zinsen anlegen (vgl. die Auslgg. zu Hor. epod. 2, 70 u. zu Hor. ep. 1, 18, 111), pecuniam in praedio, Cic., apud alqm, Cic.: pecuniam kalendis, Hor.: dives positis in fenore nummis, Hor. – übtr., otia recte, Hor.: beneficium apud alqm, bene apud alqm, Cic.: munus bene apud alqm, Liv.

F) als t. t. der Toilettensprache, das Haar legen, zurechtlegen, ordnen, p. comas in statione, Ov.: positi sine lege et sine arte capilli, Ov.: ponendis in mille modos perfecta capillis, Ov.

G) eine Aufregung in der Natur sich legen machen (Ggstz. tollere), tollere seu ponere vult freta (v.

————

Windgott Notus), Hor.: magnos cum ponunt aequora motus, Prop. – dah. refl., ponere, sich legen, v. Winden, Verg., Ov. u. Gell. (s. Goßrau Verg. Aen. 7, 27): u. so auch positi flatus, Min. Fel.

H) niederlegen, von sich legen, fortlegen, ablegen, weglegen, ab-, wegwerfen (Ggstz. sumere), 1) eig.: a) übh.: velamina de tenero corpore, Ov.: e corpore pennas, Ov.: librum de manibus, Cic. – vestem, tunicam, Cic.: sarcinam, Petron.: barbam, Suet.: insignia morbi, fasciolas, cubital, focalia, Hor.: librum, aus der Hand legen, Cic.: semen, Verg.: coronam luctus gratiā, Cic.: nec sumit aut ponit secures arbitrio popularis aurae, Hor. – als milit. t. t., p. arma, die Waffen niederlegen, ablegen, Cic. u.a., u. (v. sich Unterwerfenden) = die W. strecken, Caes. u.a. (s. Drak. Liv. 6, 10, 5). – b) v. weibl. Wesen, die Leibesfrucht ablegen, v. Frauen, positum est uteri onus, Ov. – v. der Sau, werfen, fetum ad imam cavernam, Phaedr. – v. Vögeln, legen, p. pauca ova, Colum.: p. ova in saepibus, Ov.

2) übtr., ablegen, von sich tun, entfernen, fahren lassen, aufgeben (Ggstz. sumere, suscipere), bellum, Sall. u.a.: vitam, Cic. u.a.: triumviri nomen, Tac. – vitia, Cic.: amores cum praetexta toga, Cic.: inimicitias, Cael. b. Cic.: discordias, Tac.: dolorem, Cic.: curam et aegritudinem, Cic.: curas externorum periculorum, Liv.: omnes aliarum rerum curas, Liv.: metum,

————

Ov. u. Plin. ep.: animos feroces, Liv.: ferocia corda, Verg.: vitae mortisque consilium vel suscipere vel ponere, Plin. ep. – poet., moras, Verg. – als milit. t. t. u. übtr., p. tirocinium, rudimentum, zurücklegen, ablegen, Liv. u.a. – u. als publiz. t. t., eine Würde niederlegen (klass. deponere), posito magistratu (Ggstz. quamdiu in magistratu est), ICt.

3) als naut. t. t., Anker werfen, ancoris positis terrae applicare naves, Liv. 28, 17, 13.

⇒ Archaist. Perf. poseivei, Corp. inscr. Lat. 1, 551. lin. 3: posivi, Plaut. Pseud. 1281: posivit u. posibit, Act. fr. arv. a. 27, f.: posivt (so!), Corp. inscr. Lat. 3, 2208 u. 4367: possivit, ibid. 7, 579 u. 656: posivimus, Plaut. vidul. fr. 6 Stud. ( bei Prisc. 10, 37): posiverunt, Corp. inscr. Lat. 3, 6442. Cato r. r. praef. § 1. Cic. Tusc. 5, 83: posivere, Itin. Alex. 2 (3): posiveris, Plaut. trin. 145. Cato r. r. 4: posieit, Corp. inscr. Lat. 9, 3049 u. 3267: posiit, Corp. inscr. Lat. 5, 2575 u. 7, 574: posit od. posIt, Corp. inscr. Lat. 1, 1282. 1298. 1436 u.a.: possit, Corp. inscr. Lat. 2, 2712: poseit, ibid. 1, 1281 u. 1283: posierunt, ibid. 1, 1284. 3, 860: posiere, ibid. 5, 2714: posier(e), Corp. inscr. Lat. 13, 5282. Vgl. Georges Lexik. der lat. Wortf., S. 539. – Synkop. Partiz. Perf. postus, Lucr. 1, 1059; 3, 855 u.a. Sil. 13, 553. Ter. Maur. 2905.

Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > pono
55 sūmō

sūmō sūmpsī, sūmptus, ere [sub+cmo], to take, take up, take in hand, lay hold of, assume: a me argentum, T.: legem in manūs: litteras ad te a M. Lepido consule sumpsimus, have provided ourselves with: Tusculi ante quam Romae sumpta sunt arma, L.: perventum est eo, quo sumpta navis est, hired: pecuniam mutuam, borrow.—To take, eat, drink, consume, enjoy, put on: vinum, N.: Partem Falerni, H.: pomum de lance, O.: sumptā virili togā, put on: regium ornatum, N.— To take in exchange, buy, purchase: decumas agri Leontini: Quae parvo sumi nequeunt, H.—Fig., to take, take up, assume: tantos sibi spiritūs, ut, etc., assumed, Cs.: animum, take courage, O.: sump<*> tis inimicitiis, susceptā causā.— To take up, under take, enter upon, begin: omne bellum sumi facile, to be undertaken, S.: bellum cum Veientibus sumptum, L.: Prima fide vocisque ratae temptamina, O.: Quem virum lyrā sumis celebrare? H.— To exact, inflict, with supplicium or poenam: more maiorum supplicium sumpsit, Cs.: de illā supplicium sumere: virgis supplicium crudelissime sumere: pro maleficio poenam sumi oportere: tam crudelīs poenas, to take such cruel revenge, V.— To take, choose, select: philosophiae studium: hoc mihi sumo, this is my choice: meliores liberos sumpsisse quam genuisse, i. e. to have adopted, S.: materiam vestris aequam Viribus, H.: mala, O.: disceptatorem, L.: Miltiadem imperatorem sibi, N.— To take, assume, claim, arrogate, appropriate: quamquam mihi non sumo tantum neque adrogo, ut, etc.: imperatorias sibi partīs, Cs.: Nec sumit aut ponit securīs Arbitrio popularis aurae, H.: voltūs acerbos, O.: antiquos mores, L.— To take, obtain, get, acquire, receive: distat sumasne pudenter An rapias, H.: laudem a crimine, O.: sumpto rigore, O.— To take, lay out, use, apply, employ, spend, consume: frustra operam, T.: laborem, Cs.: diem ad deliberandum, Cs.: cibi quietisque tempus, L.: curis sumptus, worn out, C. poët.—Of a speaker, to take for granted, assume, maintain, suppose, affirm: id sumere pro certo, quod dubium est: beatos esse deos: pro non dubio, aequius esse, etc., L.— To take, bring forward, cite, mention, adduce: homines notos sumere odiosum est: unum hoc sumo: quid quisquam potest ex omni memoriā sumere inlustrius?
* * *
I
sumere, sumpsi, sumptus V

take up; begin; suppose, assume; select; purchase; exact (punishment); obtain
II
sumere, sumsi, sumtus V

accept; begin; suppose; select; purchase; obtain; (= sumpsi, sumptum)

Latin-English dictionary > sūmō
56 Считать

- aestimare; arbitrari; autumare; censere; reri; credere (c. aliquem esse praestantem virum; c. aliquem Jovis filium); existimare; judicare; opinari; ponere; putare; deputare; ducere; opinari; exsequi; velle; habere (aliquem pro amico; aliquid pro certo); ponere; recipere; tractare; numerare; calculare; calculos subducere; computare; digerere; destinare; accipere (verisimilia pro veris); statuere (aliquem hostem; sic statuo et judico);
• уверенно считать кого-л. убийцей - destinare aliquem animo auctorem caedis;

• ты так считаешь? - Credin'?

• считать что-л. чем-л. - habere aliquid in aliqua re (inter aliquas res, alicui rei);

• Элий считал себя стоиком - Aelius Stoicus esse voluit;

• его сочли малообразованным - habitus est indoctior;

• хиосцы считают Гомера своим (соотечественником) - Chii Homerum suum vindicant;

• счесть что-л. оскорблением для себя - aliquid in contumeliam suam vertere;

• считать что-л. чьим-л. недочётом - alicui aliquid vitio tribuere;

Большой русско-латинский словарь Поляшева > Считать
57 puto

pŭto, āvi, ātum, 1, v. a. [root pu, to cleanse; whence putus, puteus, purus, etc.], to clean, cleanse (in the lit. sense very rare; in the trop. very freq.).
I.
Lit.
A.
In gen.:
vellus lavare ac putare,
Varr. R. R. 2, 2, 18: pensa lana putata, Titin. ap. Non. 369, 22:
dolia,
Cato, R. R. 39, 1 dub. (al. picare): aurum quoque putatum dici solet, id est expurgatum, Paul. ex Fest. s. v. putus, p. 216 Müll.—
B.
In partic., to trim, prune, or lop trees or vines:
vineas arboresque falce putare,
Cato, R. R. 32 init.; 33, 1:
vitem,
Verg. G. 2, 407; Just. 43, 4, 2:
parcendum vitibus et ideo anguste putandum,
Col. 4, 24, 21; id. Arb. 10, 1; Pall. 3, 12, 1; cf.: putatae vites et arbores, quod decisis impedimentis remanerent purae, Paul. ex Fest. p. 216 Müll.; so, too, in the foll., the passage from Gell. 6, 5, 6:
olivetum,
Cato, R. R. 44:
arborem latius, strictius,
Pall. 1, 6:
vineam,
Vulg. Lev. 25, 3; id. Isa. 5, 6.—
II.
Trop., to clear up, set in order; to arrange, settle, adjust.
A.
In gen.: rationem or rationes, to hold a reckoning, reckon together, settle accounts:
putare veteres dixerunt vacantia ex quāque re ac non necessaria aut etiam obstantia et aliena auferre et excidere, et, quod esset utile ac sine vitio videretur, relinquere. Sic namque arbores et vites et sic etiam rationes putari dictum,
Gell. 6, 5, 6 sq.:
vilicus rationem cum domino crebro putet,
Cato, R. R. 5, 3:
rationes,
id. ib. 2, 5:
putatur ratio cum argentario,
Plaut. Aul. 3, 5, 52:
rationes cum publicanis putare,
Cic. Att. 4, 11, 1:
ideo ratio putari dicitur in quā summa fit pura,
Varr. L. L. 5, 9.—
2.
Transf.:
quom eam mecum rationem puto,
think over, consider, Plaut. Cas. 3, 2, 25.—
B.
In partic.
1.
To reckon, count, compute a thing:
colliciares (tegulae) pro binis putabuntur,
will be counted, Cato, R. R. 14, 4; cf.:
si numerus militum potius quam legionum putatur,
Tac. H. 3, 2.—
2.
Transf.
a.
To believe in, regard:
id ipsum est deos non putare, quae ab iis significantur contemnere,
Cic. Div. 1, 46, 104.—
b.
To reckon, value, estimate, esteem a thing as any thing (= aestimare):
aliquid denariis quadringentis,
Cic. Verr. 2, 4, 7, § 13:
magni putare honores,
id. Planc. 4, 11:
cum unum te pluris quam omnes illos putem,
id. Att. 12, 21, 5:
parvi,
Cat. 23, 25:
tantique putat conubia nostra,
Ov. M. 10, 618.—
c.
To reckon, deem, hold, consider, count, esteem, etc.:
aliquem nihilo,
Cic. Div. in Caecil. 7, 24: aliquid pro certo, Matius et Trebat. ap. Cic. Att. 9, 15, A fin.:
pro nihilo,
Cic. Mil. 24, 64:
imperatorem aliquo in numero putare,
id. Imp. Pomp. 13, 37.—With two acc.:
turpem putat lituram,
Hor. Ep. 2, 1, 167:
id nil puto,
Ter. Heaut. 5, 1, 27; id. Ad. 1, 2, 19; 5, 4, 4; Hor. Ep. 2, 1, 84; 2, 2, 54; id. C. 4, 11, 30:
hominem prae se neminem,
Cic. Rosc. Am. 46, 135.—
d.
To ponder, consider, reflect upon a thing:
dum haec puto,
Ter. Eun. 4, 2, 4:
in quo primum illud debes putare,
Cic. Planc. 4, 10:
multa putans,
Verg. A. 6, 332: cum aliquo argumentis, to consider or investigate maturely, to argue, Plaut. Am. 2, 1, 45.—
e.
Transf. (as the result of consideration), to judge, suppose, account, suspect, believe, think, imagine, etc. (cf.:
arbitror, opinor, censeo): verbum quoque ipsum puto, quod declarandae sententiae nostrae causā dicimus, non signat profecto aliud, quam id agere nos in re dubiā obscurāque, ut decisis amputatisque falsis opinionibus, quod videatur esse verum et integrum et incorruptum, retineamus,
Gell. 6, 5, 8:
aliquis forsan me Putet non putare hoc verum,
Ter. And. 5, 5, 1:
recte putas,
id. ib. 1, 1, 114:
rem ipsam putasti,
you have hit the precise point, id. Phorm. 4, 5, 6:
nec committere, ut aliquando dicendum sit, Non putaram,
I should not have imagined that, Cic. Off. 1, 23, 81; id. Ac. 2, 18, 56:
Cyprus insula et Cappadociae regnum tecum de me loquentur, puto etiam regem Deiotarum,
id. Fam. 15, 4, 15:
noli putare, me maluisse, etc.,
id. Att. 6, 1, 3; cf. id. ib. 3, 15, 7; id. Fam. 9, 16, 2; id. Att. 12, 18, 1; Caes. B. C. 2, 31:
Numidae remorati dum in elephantis auxilium putant,
Sall. J. 53, 3: stare putes;
adeo procedunt tempora tarde,
one would suppose, Ov. Tr. 5, 10, 5; id. H. 11, 85:
acies mea videt aut videre putat,
id. ib. 18, 32:
hanc virtutem vestram ultra periculis obicere nimis grande vitae meae pretium puto,
Tac. A. 2, 47; Nep. Paus. 3, 7.—Parenthetically, Cic. Att. 12, 49, 1; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 3, 3; Cic. Att. 8, 9, 4; 7, 8, 5; 9, 9, 3;
10, 16, 3: atque intra, puto, septimas Calendas,
Mart. 1, 100, 6.—Ironically, Ov. Am. 3, 7, 2:
ut puto, deus fio,
as I think, in my opinion, Suet. Vesp. 23 fin.; Ov. A. A. 1, 370: non, puto, repudiabis, etc., [p. 1496] I think, I suppose, Vat. ap. Cic. Fam. 5, 9, 1. —With gen.:
quaecumque sunt in omni mundo, deorum atque hominum putanda sunt,
Cic. N. D. 2, 62, 154.—Elliptically, Cic. Fam. 15, 20, 1; cf. id. ib. 15, 4, 15; id. Fin. 5, 24, 76; Sen. Ep. 76, 11; Tac. Or. 33. —Hence, pŭtă, imper., suppose, for instance, for example, namely ( poet. and postAug.):
Quinte, puta, aut Publi,
Hor. S. 2, 5, 32:
puta, tibi contigisse, ut oculos omnium effugias,
Lact. 6, 24, 17:
puta te servum esse communem,
Sen. Contr. 3, 19, 4; 4, 25, 13; id. Clem. 1, 26, 2; id. Ben. 3, 41, 1; 5, 8, 6:
si ille, puta, consul factus fuerit,
Dig. 28, 5, 23:
hoc, puta, non justum est,
Pers. 4, 9; cf. Prisc. p. 1007 P.:
ut puta (sometimes also written as one word, utputa),
as for instance, as for example, Sen. Q. N. 2, 2, 3:
ut puta novum crimen,
Quint. 11, 3, 110; 7, 1, 14; Cels. 5, 26, 51 fin.; Sen. Ep. 47, 15.

Lewis & Short latin dictionary > puto
58 habeo

uī, itum, ēre

1)

а) держать (aliquid manibus O; перен. aliquem in vinculis Sl)

haec tu tecum habeto C — держи это про себя (не разглашай)

arma procul h. T — избегать войны

in custodiam habĭti T — заключённые под стражу

quinquaginta milia in armis h. L — содержать 50-тысячную армию

aciem instructam habuisse Cs — выстроить войско в боевом порядке

б) удерживать, задерживать ( milites in castris Sl)

2) носить (anulum in digito Ter; tunĭcam, mitram, gladium C)

3) сохранять, брать ( sibi aliquid C)

res tuas tibi habeas (тж. habe и habeto) Pl, C etc. — возьми себе то, что твоё; но

haec tu tecum habeto C — храни это про себя

conjugem suas res sibi h. jubere C — велеть жене забрать свои вещи, т. е. объявить ей о разводе

4) произносить (orationem, sermonem, verba C etc.)

5) (о заседаниях, собраниях) проводить (h. contionem, senatum C)

6) содержать, заключать в себе (epistula nihil habet C; domus tres habuit thalamos O)

7) устраивать, предпринимать (negotium, disputationem, censum C)

8) совершать, проделывать, производить

gratulationem h. C — приносить поздравления

iter h. C, Cs, Just — совершать путь

alicui honorem h. T etc. — воздавать (оказывать) кому-л. почести или C выплачивать гонорар

rationem h. C — подсчитывать

h. aliquid curae Q, Nep — заботиться о чём-л.

anxium aliquem h. PJ, T, bAfr — тревожить кого-л.

certamen h. Fl — дать сражение

dolorem h. C — причинять боль, доставлять огорчение

silentium h. Sl — хранить молчание

h. aliquem despicātui Pl (ludibrio Ter) — презирать (высмеивать) кого-л.

aliquem (in) magno honore h. Cs etc. — глубоко чтить кого-л.

aliquem in odio h. C — ненавидеть кого-л.

urbem in obsidione h. C — подвергать город осаде

aliquem falsum h. O — обманывать кого-л.

mare infestum h. C — делать море опасным ( для путешествий)

portas clausas h. Pt — держать ворота на запоре

aliquem cognītum h. C, Nep etc. — хорошо знать кого-л.

vectigalia redempta h. Cs — держать подати на откупе

9) (про)жить, проводить (vitam in obscuro Sl; aetatem a re publica procul Sl)

10) обращаться, поступать, обходиться (h. aliquem male Cs, benigne Sl; aliquem servorum loco h. Cs)

11)

а) рассматривать, считать (aliquem pro amico Cs; aliquid pro certo C)

h. aliquid in aliquā re (inter aliquas res или alicui rei) C, L etc. — считать что-л. чём-л.

et est turpe et apud omnes habetur Sen — это постыдно, да таким оно всеми и признаётся

non futĭlis orator habĭtus Q — слывущий неплохим оратором

habitus est indoctior C — его сочли малообразованным

habebatur erudīto luxu T — (Петроний) был известен (своей) изысканной роскошью

satis h. Sl — довольствоваться

parum h. Sl — не довольствоваться

aliquid aegre ( graviter) h. Sl, L — быть недовольным чём-л., но

graviter se h. C — быть тяжело больным

б) pass. haberi быть на (хорошем) счету, пользоваться влиянием, иметь вес

habes, habeberis Pt и quantum habeas, tanti habeāris погов. LM — есть у тебя кое-что, тогда и ты будешь кое-кем

12)

а) иметь, обладать (unicam filiam, magnam pecuniam C)

habent mortalia casum Lcn — (всё) преходящее подвержено случайностям

б) владеть ( urbem Romam T)

in praediis urbanis h. C — владеть городской недвижимостью

habuisse et nihil habere Pl — быть богатым и всё потерять

h. cuncta neque haberi Sl — владеть всем, но не быть подвластным никому

in nummis h. C — обладать наличными деньгами

amor habendi V etc. — любостяжание, стяжательство

in matrimonio (или uxorem) aliquam h. C etc. — быть женатым на ком-л.

h. timorem C — бояться

(hoc) habet! Pl, Ter, V — получил (по заслугам)!

habetis de eā re quid sentiam C — вот вам моё мнение об этом

aliquem obvium h. O — встречать кого-л.

quid habet quod queratur? Pt — на что ему жаловаться?

idem omnes ardor habet V — все охвачены одинаковым рвением

(in) animo h. C — намереваться

в) pass. haberi принадлежать (agri regi Apioni quondam habĭti T) или находиться, быть

ubicumque haberetur T — где бы он ни находился

honore praecipuo habitus T — принятый с исключительными почестями

13) населять, жить, обитать, занимать (Capuam L; castra, tecta urbis Nep etc.)

Syracusis h. Pl — жить в Сиракузах

14) разводить, держать ( pecora Ph)

15) лелеять, питать, испытывать ( odium in aliquem C — ср. 17.; amorem erga aliquem C; fidem alicui L; spem alicujus rei Sl etc.)

h. spem de aliquo C — возлагать надежду на кого-л.

16) быть в состоянии, мочь ( haec habeo affirmare L)

haec habui dicere C — это я (и) хотел сказать

17) причинять, вызывать, внушать ( laetitiam C)

admirationem h. C — внушать удивление

odium h. C — внушать ненависть (быть предметом ненависти) (ср. 15.)

h. misericordiam C — возбуждать сострадание

18) отличаться

Caesar hoc habebat (ut) C — Цезарь отличался тем свойством (что)

habet hoc virtus, ut... C — особенность добродетели состоит в том, что...

urbs difficilem oppugnationem habet Cs — город трудно взять приступом

19) долженствовать, считать нужным ( habeo respondendum T)

20) знать, быть знакомым (h. sententias C, consilia alicujus Su)

non habeo, quod dicam C — не знаю, что мне сказать

habendum est... C — следует иметь в виду...

sic habeas (habeto) C — знай (будь уверен)

21) ( чаще se h. или haberi) чувствовать себя, находиться в каком-л. состоянии, обстоять (se bene, male h. Pl, Ter, C, L etc.)

ut nunc res se habet C — так, как дело обстоит сейчас

se graviter h. C и male morbo haberi Ap — быть тяжело больным; но

hoc male habet virum Ter — это его (и) волнует

facile haberi sine damno Sl — легко отделаться, не потерпеть никакого ущерба

minus belle h. C — чувствовать себя неважно

bene (se) habet C, L, Pt — хорошо, всё в порядке

22) с part. pf. в значении прошедшего совершённого (зародыш прошедшего составного современных романских и германских языков, типа passe compose и past perfect)

aliquid habeo ab aliquo emptum C — я что-л. купил у кого-л.

habeo aliquid comprensum C — я что-л. понял

Латинско-русский словарь > habeo
59 accido [1]

1. ac-cido, cidī, ere (ad u. cado), an etwas hinfallen, -anfallen, auf etwas auffallen, bei etwas niederfallen, I) eig.: A) im allg.: ad terram, Enn. u. Plaut.: in humum, Varr.: m. Dat., terrae, Sen. poët.: m. bl. Acc., terram segetemque accidere incendia, Lucr. – B) insbes.: 1) von Geschossen = nach einem Orte hinfallen, wo niederfallen, auffallen, tela ab omni parte accidebant, Liv.: missa (tela) gravius accidere, Caes.: cum tela ex superiore loco missa non frustra acciderent, Liv. – 2) von Pers.: a) von Hilfe od. Gnade Flehenden = vor jmds. Knien od. Füßen bittend (supplex, ἱκέτης) niederfallen, niedersinken, sich niederwerfen, jmd. fußfällig bitten od. anflehen ( wie προςπίπτειν), ad pedes omnium, Cic.: ad alcis genua, Ter., u. alci ad genua, Suet.: u. genibus alcis, Liv.: u. so quo accidam? vor wem soll ich mich niederwerfen? Enn. fr. 114 V. – mit supplex, wie ad genua accido supplex, Sen. Troad. 700: u. pro libertate vestra supplicem vobis accidere ( wie ἱκέτην προςπίπτειν), Rut. Lup. 2, 6 (dazu Ruhnk.). – b) plötzlich jmdm. über den Hals kommen, de improviso, Sall.: quo improvisus gravior accideret, um unerwartet einen desto empfindlicheren Streich zu führen, Sall. – 3) (von sinnlichen Wahrnehmungen) = die Sinne treffen = bis zu ihnen dringen, -kommen, α) mit Angabe des Sinnes, ad aures, Cic. Sest. 107: u. bl. Dat. auribus (von Tönen, Worten, Geschrei usw., auch Regen), Cic. u.a.: u. bl. aures, Plaut. Stich. 88 u. Val. Flacc. 2, 452. (Vgl. Lachm. Lucr. 5, 608. Sorof Cic. de or. 2, 29. Ruhnk. Rut. Lup. 1, 17. Heins. Val. Flacc. 2, 452.) – vox accidit ad hostes, Liv.: ut notae litterarum totae ad oculos legentium acciderent, Petr. 105: acc. ad oculos animumque, vor Augen u. in den Sinn kommen, Cic.: quam res nova miraque menti accidat, wie seltsam dieser Gedanke scheinen mag, Lucr. – u. so mit Infin., quidque homini lubere accidit posse retur, Plaut. Amph. 171 G. – β) mit Angabe der Person, zu der etwas dringt: nilne ad te de iudicio armûm accidit? Pacuv. fr.: ut vox etiam ad hostes accideret, zu den F. drang, Liv.: ne maioris multitudinis species accidere hostibus posset, damit dem Feinde die Anzahl der Truppen nicht größer erscheinen möchte, Hirt. b.G. – γ) absol. = zu Ohren dringen, zu Ohren kommen od. gebracht werden, hinterbracht werden (wie προςπίπτειν), concitatior clamor accidens ab increscente pugna, Liv.: unde (clamor) accidisset, woher es (das Geschrei) komme, Liv.: clamor deinde accidit novus, Liv.: fama accidit, classem Punicam adventare, es kam das Gerücht od. die Nachricht (zu Ohren) von der Annäherung der p. Fl., Liv.; vgl. Fabri Liv. 21, 10, 12. Drak. Liv. 40, 32, 2.

II) übtr.: 1) im allg.: quantis opibus, quibus de rebus lapsa fortuna accidat (zu Boden sinkt), Enn. tr. 371 (396): eodem die istuc verbum vere in te accidit, ist mit Recht in Bezug auf dich gesprochen worden, Ter. Andr. 885. – 2) (von Ereignissen usw.) vorfallen, vorkommen, eintreten, sich ereignen, sich zutragen, geschehen (u. zwar zufällig, unerwartet od. unvorhergesehen, wie προςπίπτειν, συμβαίνειν); mit Dat. = jmdm. od. einer Sache widerfahren, begegnen, zustoßen (συμβαίνειν τινί), raro acc., Ggstz. crebriores esse, Cornif. rhet.: supra omnia quae accidunt continguntque eminens, Sen.: timeo, ne illi me accusante aliquid accidat, es könnte ihm etwas geschehen, Cic.: si quid secundi evenisset..., si quid adversi accidisset, Nep.: quicquid acciderit, jedes Begebnis, Cic.: si aliter acciderit, Cic.: negotia, si qua acciderent, etwa vorkommende Geschäfte, Cic.: esset vitium, si non peteretur, sed accideret, wenn es nicht absichtlich, sondern zufällig wäre, Quint.: potest accidere promissum aliquod et conventum, ut etc., Cic.: illud etiam accidit praeter optatum meum, sed valde ex voluntate, Cic.: nollem accidisset tempus, in quo etc., Cic..: si quod tempus accidisset, quo tempore etc., Cic.: si qua calamitas accidisset, Cic.: si quid acciderit, Cic.: si quid adversi accidisset, Caes., Ggstz. si quid secundi evenisset, Nep.: si quid gravius od. si gravius quid acciderit od. accidisset, im Fall einer Niederlage, Caes.: m. Dat., qualis si qui (dux) nunc esset, tibi idem, quod illis accidit, contigisset, Cic.: haec et omnia, quae homini accidere possunt, ita fero, ut etc., Cic.: horum mihi nihil accidisset, si aut Agrippa aut Maecenas vixisset, Sen.: nihil accidet ei separatim a reliquis civibus, es wird ihm nicht anders ergehen, wie den übr. B., Cic.: nescio an tibi gratius opportuniusque acciderit, Cic.: cum hoc illi improvisum atque inopinatum accidisset, Cic.: si quid gravius ei a Caesare accidisset, wenn C. strenger gegen ihn verführe, Caes.: tantum flagitium civitati accidere, Claud. Quadrig. fr.: accidit fortunis omnium pernicies, Cic. – Dah. insbes.: a) accidit = es ereignet sich, trifft sich, tritt der Fall ein, kommt vor, trägt sich zu, geschieht, si ita (forte) accidisset, Cic.: mit folg. ut u. Konjunktiv (wenn der Fall als ein noch nicht gekannter, sich erst gestaltender dargestellt wird), wie casu accidit, ut id primus nuntiaret, Cic.: non potuisset accidere, ut unum genus esset omnium, nisi etc., Cic.: od. m. folg. quod (wenn der Fall als schon vorhanden vorausgesetzt wird), wie accidit perin-commode, quod eum nusquam vidisti, daß du ihn nirgends gesehen hast, ist ein unseliger Zufall, Cic.: od. m. folg. Infinit. od. Acc. u. Infinit. (wenn der Fall als Vorstellung, abstrakter Begriff dargestellt wird), nec acciderat mihi opus esse, Cic.: cum inique accidat turpem aestimationem sequi, Cic.: illud vero mihi permirum accidit, tantam temeritatem fuisse in illo adulescente, Cic.; vgl. Jordan zu Cic. Caecin. 8. p. 155; od. m. folg. ne u. Konjunktiv, nihil autem est pro certo futurum, quod potest aliquā procuratione accidere, ne fiat, Cic. – b) si quid alci accidat (od. accideret od. acciderit od. accidisset), d.i. α) mit u. ohne humanitus = wenn jmdm. etwas (Menschliches) zustoßen od. begegnen sollte, euphemist. = wenn er sterben sollte ( wie εἴ τι πάθοι od. ἤν τι πάθη od. εἴ τι γένοιτο περὶ αυτον), Cic., Vell. u.a. Vgl. Muncker zu Hyg. fab. 109. – β) = wenn ihm etwas (ein Unfall) zustoßen od. begegnen sollte, euphemist. = wenn es unglücklich (im Kampfe usw.) gehen sollte u. dgl., Cic. u.a. – 3) ausfallen, ablaufen, bene, Plaut.: alci opportune, Caes.: incommode, Caes.: peius victoribus Sequanis quam Aeduis victis accidisse, es ist schlimmer für die Sequaner ausgefallen, Caes.: hoc quorsum accidat, Ter.: si secus oder aliter acciderit, wenn es anders, d.i. nicht nach Wunsch ausfallen sollte, Cic.: ut (gesetzt daß) omnia contra opinionem acciderent, Caes. – 4) als gramm. u. rhet. t.t., einer Sache gleichs. noch anfällig werden, zu etw. als etw. Besonderes noch hinzukommen, plurima huic verbo accidunt ( wie genus, tempora etc.), Quint.: cetera, quae ei generi accidunt, ihm als Arten untergeordnet werden, Quint. – / Partiz. accidēns subst., Abl. Sing. ab accidenti, Plin. Val. 3, 12 in.: ex accidenti, Aquil. Rom. 16. Iulian. dig. 35, 2, 51. Serv. Verg. Aen. 1, 640. – Nbf. accado (hinfallen), wov. accadens, Sen. suas. 6, 3.

lateinisch-deutsches > accido [1]
60 sumo

sūmo, sūmpsī, sūmptum, ere (v. sub u. emo), zu sich nehmen, an sich nehmen, nehmen, I) eig.: A) im allg.: fustem, Plaut.: legem in manus, Cic.: ferrum, ergreifen, Liv.: arma, Liv. u. Tac.: cibum, zu sich nehmen, Nep.: venenum, Nep.: potiunculam, Suet.: regium ornatum et nomen, Nep.: argentum ab alqo, nehmen, in Empfang nehmen, Ter.: pecuniam mutuam, borgen, aufnehmen, Cic.: so auch sumere pecuniam ( ohne mutuam), eine Anleihe machen, Cic. – B) insbes.: a) an sich nehmen, litteras, Cic.: frumentum in cellam, Cic. – b) zum Gebrauche nehmen, α) anziehen, calceos et vestimenta, Cic. de rep. 1, 18: gausapa, Ov. art. am. 2, 300. – β) geschlechtl. genießen, mille licet sumant, Ov. art. am. 3, 90: alqam nudam, Mart. 10, 81, 2: cum (senex) voluerit aliquid sumere, opus anhelitu prodet, Petron. 100, 1. – c) käuflich entnehmen, kaufen, erstehen, verrem, Pompon. com. fr.: genus signorum, Cic.: illa, quae parvo sumi nequeunt, Hor. – u. mieten, quoad enim perventum est eo, quo sumpta navis est, Cic. de off. 3, 89. – d) erobern, proelio sumpta Thessalia est, Flor. 4, 2, 43. – e) verwenden, verbrauchen, ausgeben, anwenden, minus in hisce rebus sumptum est sex minis, Plaut.: in mala uxore atque inimico si quid sumas, sumptus est; in bono hospite atque amico quaestus est quod sumitur, Plaut.: operam, Ter.: laborem, Caes.: diem rei, Ter. – f) verzehren, aufreiben, curis sumptus, Trag. inc. fab. 8: sumi venustate alcis, Apul. met. 2, 5. – II) übtr.: A) im allg.: tempus cibi, sich Zeit dazu nehmen, Liv.: animum, Mut fassen, Ov.: aber animum ex eventu sumere, einen Entschluß fassen, sich entscheiden, Tac.: u. so interficiendi domini animum sumere, den Vorsatz fassen, Tac.: supplicium, eine Strafe vollziehen, strafen, Liv.; so auch de matre, Cic.: sumere poenas, mißhandeln, Verg. Aen. 6, 501: praerepta gaudia, genießen, Ov.: laudem a crimine, ernten, Ov.: ne petite auxilium, sed sumite, Ov. – B) insbes.: a) nehmen, wählen, aussuchen, α) übh).: Capuam, Cic.: sibi studium philosophiae, Cic.: laxamentum plebi, Liv.: sumite materiam vestris aequam viribus, Hor.: diem ad deliberandum, Caes.: periculum, auf sich nehmen, Sil.: sumere (sibi), als Aufgabe wählen, zum Vorwurf nehmen, m. folg. Infin., Hor. carm. 1, 12, 2; ep. 1, 3, 7. – β) eine Pers. in einer Eigenschaft nehmen, wählen, duces amnis peritos, sich mit F. versehen, Curt.: duos Caesares, Eutr.: m. dopp. Acc. (jmd. zu), alqm sibi imperatorem, Nep.: alqm sibi collegam, Eutr. – b) etwas vornehmen, in die Hand nehmen, auf sich nehmen, beginnen, proelium, sich in eine Schlacht einlassen, eine Schl. liefern, Sall. fr., Suet. u. Tac.: bellum, Krieg anfangen, zu den Waffen greifen, Sall. u.a. (vgl. Dietsch Sall. Iug. 20, 5. Duker Flor. 4, 12, 24): inimicitias, Cic.: tentamina vocis, machen, Ov. – c) in der Rede, α) nehmen, anführen, erwähnen, homines notos, Cic.: annum, Cic.: exemplum, Cornif. rhet. – β) annehmen, festsetzen, behaupten, alqd pro certo, Cic.: beatos esse deos sumpsisti, Cic. – Partiz. sūmptum, ī, n. = λημμα, ein Annahmesatz, der auch vom Gegner zugegeben worden ist, Mart. Cap. 4. § 404 sq. – d) annehmen = sich aneignen, arrogantiam sibi, Cic.: vultus acerbos, Ov.: patrum vestrosque antiquos mores vultis pro his novis sumere, Liv.: si vero etiam vitiosi aliquid est, id sumere et in eo vitiosum esse, non magnum est, Cic. – e) mit sibi, α) herausnehmen, anmaßen, sibi partes imperatorias, Cic.: mihi non tantum sumo, Cic.: sumpsi hoc mihi, Cic. – β) sich vornehmen, mit Infin., hi qui sibi lugere sumpserunt, Sen. ep. 99, 2. – / Synkop. Infin. Pers. sumpse, Naev. com. 97. – Archaist. Perf. suremit = sumpsit, surempsit = sumpserit, Paul. ex Fest. 299, 2; vgl. Fest. p. 298 (a), 9: Fut. sumebit, Fulgent. ed. Helm p. 138, 14.

lateinisch-deutsches > sumo

Страницы

См. также в других словарях:

pro tempore — pro tèm·po·re loc.avv., lat. CO spec. nel linguaggio burocratico, per un certo periodo di tempo, temporaneamente: affidare pro tempore un incarico; anche loc.agg.inv.: presidente pro tempore {{line}} {{/line}} DATA: av. 1598. ETIMO: lat. pro… … Dizionario italiano
Hoc scio pro certo, quod, si cum stercore certo, vinco vel vincor, semper ego maculor. — См. Грязью играть, лишь руки марать … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
pro tempore — /prɔ tɛmpore/ locuz. lat. (propr. per un certo tempo ), usata in ital. come avv. e agg. ■ avv. [per un determinato periodo: esercitare pro tempore una funzione ] ▶◀ ad interim, in via provvisoria, provvisoriamente, temporaneamente,… … Enciclopedia Italiana
pro tempore — [loc. lat., propriamente «per un certo tempo»] loc. avv. temporaneamente, provvisoriamente, ad interim (lat.), per un certo tempo CONTR. per sempre … Sinonimi e Contrari. Terza edizione
ORANDI pro Rep — Principeque ritus, apud Romanos olim, religiose obervatus: Unde pro valetudine Augustae, pro incolumitate Principis, vota suscepta esse, apud Tacitum reperire est, Annal. l. 3. c. 71. l. 4. c. 17. l. 12. c. 68. Qui et Histor. l. I. c. 50.… … Hofmann J. Lexicon universale
certain — et asseuré, Certus, Indubitatus. Certain de partir, Iam certus eundi. En certain temps, Rato tempore. Il est certain, Liquet, Certum, Non arbitrarium. Il n est rien si certain, Certo certius, B. ex Vlp. Pour certain, Nae, Nimirum, Plane, Verum… … Thresor de la langue françoyse
Dreck — 1. Alten Dreck soll man nicht aufrühren. – Eiselein, 126; Grimm, II, 1356. Gewöhnlich in Bezug auf Streitigkeiten, welche die Zeit in Vergessenheit gebracht hat, auch wol von veralteten Gebräuchen, welche man wieder einzuführen sucht. Jüd.… … Deutsches Sprichwörter-Lexikon
asseurer — Asseurer, actiu. acut. Est prins des Latins, et composé ores de Ad, et seur, qui est fait de Securus, (par syncope et apocope) et signifie rendre seur, et stable ce qui crolle, ainsi on dit asseurer une muraille, un plancher, une poutre qui s en… … Thresor de la langue françoyse
SABBATICUS Amnis — de quo sic Iosephus Bell. Iud. l. 7. c. 23. Τῖτος δὲ Καῖςαρ, κρόνον μέν τινα διέτριψεν εν Βηρυτῷ, καθὰ προειρήκαμεν. Θεᾶται δὲ κατὰ την` πορείαν ποταμοῦ φύ???ιν ἄξιον ἱςτορηθην̑αι. Ρ῾εῖ μὲν γὰρ μέσος Α᾿ρκαίας τῆς Α᾿γρίππα βα???ιλείας καὶ… … Hofmann J. Lexicon universale
SCEPTICI — Graece Σκεπτικοὶ Philosophi iidem cum Pyrrhoniis fuêre. Ita enim a. Gellius l. 11. c. 5. Quos Pyrrhonios Philosophos vocamus, ii Graecô cognomine Σκεπτικοὶ appellantur. Id ferme significat, quasi Quaesitores et Consideratores. Nihil enim decernum … Hofmann J. Lexicon universale
vray — Vray, Verus. C est un vray calomniateur. Purus, putus sycophanta est. Budaeus ex Plaut. Vray semblable, Probabilis, Verisimilis, Similis vero. Il sembloit estre vray semblable, Simile vero videbatur. Il ne me semble point estre vray semblable,… … Thresor de la langue françoyse

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: со всех языков на все языки

pro+certo

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: со всех языков на все языки

pro+certo

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: