Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

utrum

  • 1 utrum

    utrum, Adv. (uter), auch verstärkt durch ne u. nam in utrumne, utrumnam, leitet das erste Glied eines disjunktiven Frage- od. Zweifelsatzes ein, mit korresp. an, annon u.a.u. ohne Schlußsatz, deutsch ob, wohl, od. durch den bloßen Frageton ausgedrückt, I) in direkter Frage: a) m. korresp. Schlußsatz: α) m. an: utrum ea vestra an nostra culpa est? Cic.: utrum enim defenditis an impugnatis plebem? Liv. – mit mehr als einem Schlußsatz, utrum... abstulit? an... dedit? an ademit? an... commutavit? Cic. – utrum verstärkt durch ne, u. zwar ne an das nächste, durch die Frage betonte Wort angehängt (s. Brix Plaut. capt. 265. Spengel Ter. adelph. 382), utrum ego istuc iocon(e) assimulem an serio? Plaut.: utrum praedicemne an taceam? Ter. (vgl. no. II, a, α). – od. mit utrum in utrumne verb., utrumne os an culum olfacerem Aemilio, Catull.: de Oceano dubitant, utrumne terras velut vinculum circumfluat an in suum colligatur orbem, Sen. rhet.: utrumne ego igitur sum Domitii exemplo gravis, an ut etc.? Plin.: utrumne salvum eum nolet orator, an etc.? Quint. – β) m. annon: utrum cetera nomina in codicem accepti et expensi digesta habes, annon? Cic. – γ) m. necne: curiosissime attenti, utrum necne philosophus morte turbaretur, Augustin. de civ. dei 9, 4, 2. p. 372, 16 D.2: de ipsius boni veritate, quod sectandum videtur, utrum sit necne dubitandum, ibid. 19, 1, 3. p. 350, 14 D.2: vellem tamen sciscitari utrum necne cum corporibus resurgatur, Min. Fel. 11, 7 (nach Dombarts Verbesserung). – b) in einfacher Frage ohne den Schlußsatz mit an (s. Nipperd. Nep. Eum. 6, 1): utrum hoc bellum non est? Cic.: utrum enim est in clarissimis civibus is, quem iudicatum hic duxit Hermippus? Cic.: utrum maiores vestri... exorti ab diis sunt et finem eum statuerunt? Liv. – II) in indirekter Frage: a) mit korresp. an, anne, annon, necne: α) mit an: multum interest, utrum laus imminuatur an salus deseratur, Cic.: utrum rati an piscatorio navigio (transierit), nemo sciebat, Cael. b. Quint.: desinite dubitare, utrum sit utilius propter multos improbos uni parcere, an etc., Cic. – utrum verstärkt durch ne, u. zwar ne an das nächste, durch die Frage betonte Wort angehängt (vgl. oben no. I, a, α), zB. ea res nunc in discrimine versatur, utrum possitne se defendere, an etc., Cic.: quaesiturum ab eo simul, utrum iisne urbibus decedere se aequum censeat, quas ab se ipso captas iure belli habeat, an iis etiam, quas a maioribus suis accepisset, Liv. – od. m. utrum in utrumne verb., non multum interest, utrumne de furto aut formula et interdicto dicendum habeas, an de ambitu comitiorum, Tac. dial.: in eo plures dissenserunt, utrumne hae partes essent rhetorices, an etc., Quint. – β) m. anne: utrum illi sentiant, anne simulent, tu intelleges, Cic.: quaerendum utrum una... anne plures, Cic.: percunctarier, utrum aurum reddat, anne eat secum simul, Plaut. – γ) m. annon: utrum sit annon voltis, Plaut.: spectasse, utrum saluber locus esset annon? Varro. – δ) m. necne: iam dudum ego erro, qui quaeram, utrum emeris necne, Cic.: utrum proelium committi ex usu esset necne, Caes. – b) ohne den Schlußsatz mit an: an hoc dicere audebis, utrum de te aratores, utrum denique Siculi universi bene existiment, ad rem id non pertinere? Cic. – utrum verstärkt durch nam, zB. cum percontatus esset, utrumnam Pataris universa classis in portu stare posset, Liv. 37, 17, 10 (Hertz possetne Patris): quaerentes, utrumnam stellas animantes an inanimantes esse dicamus, Firm. math. 1, 2, 12: et consuluerunt posthaec dominum, utrumnam venturus esset illuc, Vulg. 1. regg. 10, 22: recenseat in bibliotheca regis, utrumnam a Cyro rege iussum fuerit, ut aedificaretur domus dei in Ierusalem? Vulg. 1. Esdr. 5, 17.

    lateinisch-deutsches > utrum

  • 2 utrum

    utrum, Adv. (uter), auch verstärkt durch ne u. nam in utrumne, utrumnam, leitet das erste Glied eines disjunktiven Frage- od. Zweifelsatzes ein, mit korresp. an, annon u.a.u. ohne Schlußsatz, deutsch ob, wohl, od. durch den bloßen Frageton ausgedrückt, I) in direkter Frage: a) m. korresp. Schlußsatz: α) m. an: utrum ea vestra an nostra culpa est? Cic.: utrum enim defenditis an impugnatis plebem? Liv. – mit mehr als einem Schlußsatz, utrum... abstulit? an... dedit? an ademit? an... commutavit? Cic. – utrum verstärkt durch ne, u. zwar ne an das nächste, durch die Frage betonte Wort angehängt (s. Brix Plaut. capt. 265. Spengel Ter. adelph. 382), utrum ego istuc iocon(e) assimulem an serio? Plaut.: utrum praedicemne an taceam? Ter. (vgl. no. II, a, α). – od. mit utrum in utrumne verb., utrumne os an culum olfacerem Aemilio, Catull.: de Oceano dubitant, utrumne terras velut vinculum circumfluat an in suum colligatur orbem, Sen. rhet.: utrumne ego igitur sum Domitii exemplo gravis, an ut etc.? Plin.: utrumne salvum eum nolet orator, an etc.? Quint. – β) m. annon: utrum cetera nomina in codicem accepti et expensi digesta habes, annon? Cic. – γ) m. necne: curiosissime attenti, utrum necne philosophus morte turbaretur, Augustin. de civ. dei 9, 4, 2. p. 372, 16 D.2: de ipsius boni veritate, quod sectandum videtur, utrum sit necne du-
    ————
    bitandum, ibid. 19, 1, 3. p. 350, 14 D.2: vellem tamen sciscitari utrum necne cum corporibus resurgatur, Min. Fel. 11, 7 (nach Dombarts Verbesserung). – b) in einfacher Frage ohne den Schlußsatz mit an (s. Nipperd. Nep. Eum. 6, 1): utrum hoc bellum non est? Cic.: utrum enim est in clarissimis civibus is, quem iudicatum hic duxit Hermippus? Cic.: utrum maiores vestri... exorti ab diis sunt et finem eum statuerunt? Liv. – II) in indirekter Frage: a) mit korresp. an, anne, annon, necne: α) mit an: multum interest, utrum laus imminuatur an salus deseratur, Cic.: utrum rati an piscatorio navigio (transierit), nemo sciebat, Cael. b. Quint.: desinite dubitare, utrum sit utilius propter multos improbos uni parcere, an etc., Cic. – utrum verstärkt durch ne, u. zwar ne an das nächste, durch die Frage betonte Wort angehängt (vgl. oben no. I, a, α), zB. ea res nunc in discrimine versatur, utrum possitne se defendere, an etc., Cic.: quaesiturum ab eo simul, utrum iisne urbibus decedere se aequum censeat, quas ab se ipso captas iure belli habeat, an iis etiam, quas a maioribus suis accepisset, Liv. – od. m. utrum in utrumne verb., non multum interest, utrumne de furto aut formula et interdicto dicendum habeas, an de ambitu comitiorum, Tac. dial.: in eo plures dissenserunt, utrumne hae partes essent rhetorices, an etc., Quint. – β) m. anne: utrum illi sentiant, anne simulent, tu intelleges, Cic.:
    ————
    quaerendum utrum una... anne plures, Cic.: percunctarier, utrum aurum reddat, anne eat secum simul, Plaut. – γ) m. annon: utrum sit annon voltis, Plaut.: spectasse, utrum saluber locus esset annon? Varro. – δ) m. necne: iam dudum ego erro, qui quaeram, utrum emeris necne, Cic.: utrum proelium committi ex usu esset necne, Caes. – b) ohne den Schlußsatz mit an: an hoc dicere audebis, utrum de te aratores, utrum denique Siculi universi bene existiment, ad rem id non pertinere? Cic. – utrum verstärkt durch nam, zB. cum percontatus esset, utrumnam Pataris universa classis in portu stare posset, Liv. 37, 17, 10 (Hertz possetne Patris): quaerentes, utrumnam stellas animantes an inanimantes esse dicamus, Firm. math. 1, 2, 12: et consuluerunt posthaec dominum, utrumnam venturus esset illuc, Vulg. 1. regg. 10, 22: recenseat in bibliotheca regis, utrumnam a Cyro rege iussum fuerit, ut aedificaretur domus dei in Ierusalem? Vulg. 1. Esdr. 5, 17.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > utrum

  • 3 utrum

        utrum adv.    [uter].    I. Introducing a direct question, and expressed in English only by the mark of interrogation: utrum pro me an pro me et pro te?: utrum hostem an vos an fortunam utriusque populi ignoratis? L.—Strengthened by ne (attached to an emphatic word; or poet. to utrum): Utrum studione in sibi habet an laudi putat Fore? T.: utrum igitur tandem perspicuisne dubia aperiuntur an dubiis perspicua tolluntur?: Utrumne iussi persequemur otium... An hunc laborem, etc., H.—Without an expressed alternative: utrum enim est in clarissimis civibus is, quem iudicatum hic duxit Hermippus?—    II. Introducing an indirect question, whether: Utrum stultitiā facere ego hunc an malitiā Dicam, incertus sum, T.: utrum inpudentior hic... an crudelior illa, difficile dictu est: est quaerendumque utrum una species sit earum anne plures: iam dudum ego erro, qui quaeram, utrum emeris necne, whether... or not: utrum proelium committi ex usu esset necne, Cs.: cum interrogaretur, utrum pluris patrem matremne faceret? matrem inquit, whether... or.—Strengthened by ne (attached to an emphatic word; or poet. to utrum): (rogo) utrum praedicemne an taceam? T.: videamus, utrum ea fortuitane sint an eo statu, quo, etc.: utrum admonitus an temptatus an sine duce ullo pervenerit... nescio: Nec quidquam differre utrumne in pulvere... ludas opus, an meretricis amore Sollicitus plores, H.—Without an expressed alternative: an hoc dicere audebis, utrum de te aratores bene existiment, ad rem id non pertinere?
    * * *
    whether; (introducing an indirect question)

    utrum...an -- whether...or

    Latin-English dictionary > utrum

  • 4 utrum

    utrum utrum или, ли

    Латинско-русский словарь > utrum

  • 5 utrum

    utrum, whether, J. 7:17.*

    English-Latin new dictionary > utrum

  • 6 utrum

    ū̆trum, adv. [uter].
    I.
    Introducing an alternative question (direct or indirect), with an beginning the second clause (v. an); in Engl. represented in direct questions simply by the tone of voice, and in indirect questions by whether.
    A.
    In a direct interrogation.
    1.
    With ne,
    (α).
    Attached to the emphatic word of the first clause:

    utrum tu masne an femina es?

    Plaut. Rud. 1, 2, 16: Ba. Simulato me amare. Pi. Utrum ego istoc jocon' assimulem, an serio, id. Bacch. 1, 1, 42:

    utrum studione id sibi habet an laudi putat Fore?

    Ter. Ad. 3, 3, 28:

    utrum igitur tandem perspicuisne dubia aperiuntur an dubiis perspicua tolluntur?

    Cic. Fin. 4, 24, 67:

    utrum censes illum tuamne de se orationem libentius auditurum fuisse an meam?

    id. ib. 2, 19, 60.—
    (β).
    With ne attached to utrum, utrumne... an ( poet. and post-Aug.): utrumne jussi persequemur otium... An hunc laborem, etc. Hor. Epod. 1, 7:

    utrumne salvum eum nolet orator, an? etc.,

    Quint. 12, 1, 40:

    utrumne igitur ego sum, Domiti, exemplo gravis an tu, qui, etc.,

    Plin. 17, 1, 1, § 4.—
    (γ).
    With ne repeated in place of an (very rare): sed utrum terraene motus, sonitusne inferum Pervasit auris? Att. ap. Prisc. 6, p. 680 P. (Trag. Rel. v. 479 Rib.).—
    2.
    Without ne, utrum... an (class.):

    utrum pro ancillā me habes, an pro filiā?

    Plaut. Pers. 3, 1, 13:

    utrum hac me feriam, an ab laevā, latus?

    id. Cist. 3, 13:

    sed utrum nunc tu coelibem ted esse mavis liberum, an maritum servom, etc.,

    id. Cas. 2, 4, 11:

    utrum pro dimidiā parte, an pro totā societate? Utrum pro me an pro me et pro te?

    Cic. Rosc. Com. 11, 32:

    utrum ea vestra an nostra culpa est?

    id. Ac. 2, 29, 95; id. Tusc. 1, 25, 61.—
    B.
    In an indirect interrogation.
    1.
    With ne attached,
    (α).
    To the emphatic word of the first clause: sed utrum strictimne attonsurum dicam esse an per pectinem Nescio, Plaut. Capt. 2, 1, 18:

    videndum'st primum utrum eae velintne an non velint,

    id. Most. 3, 1, 151:

    cum animo depugnat suo, Utrum itane esse ma. velit... an ita potius,

    id. Trin. 2, 2, 26; id. Ps. 2, 4, 19; id. Bacch. 3, 4, 1: de istac rogas Virgine? Py. Ita, utrum praedicemne an taceam? Ter. Eun. 4, 4, 53:

    ea res nunc in discrimine versatur, utrum possitne se parsimonia defendere, an, etc.,

    Cic. Quint. 30, 92:

    videamus, utrum ea fortuitane sint an eo statu, quo, etc.,

    id. N. D. 2, 34, 87; id. Phil. 2, 12, 30; cf.:

    est... illa distinctio, utrum... an... et utrum illudne... an, etc.,

    id. Tusc. 4, 27, 59.—
    (β).
    With ne attached to utrum; utrumne... an ( poet. and post-Aug.):

    nec quidquam differre utrumne in pulvere... ludas opus, an meretricis amore Sollicitus plores,

    Hor. S. 2, 3, 251:

    utrumne Divitiis homines an sint virtute beati,

    id. ib. 2, 6, 73:

    in eo plures dissenserunt, utrumne hae partes essent rhetorices, an ejusdem opera, an elementa,

    Quint. 3, 3, 13:

    Dareus dubitaverat utrumne circa Mesopotamiam subsisteret, an interiora regna sui peteret,

    Curt. 4, 9, 1; Col. 11, 1, 50; Suet. Caes. 80; Tac. Or. 37.—
    (γ).
    With ne attached to an; utrum... anne:

    me jussit percontarier utrum aurum reddat anne eat secum simul,

    Plaut. Bacch. 4, 1, 4:

    est quaerendumque utrum una species sit earum anne plures,

    Cic. Or. 61, 206:

    id autem utrum illi sentiant anne simulent, tu intelleges,

    id. Att. 12, 51, 2; cf. uter, I. B. 4, fin.
    2.
    Without ne:

    quid tu, malum, curas, Utrum crudum an coctum edim,

    Plaut. Aul. 3, 2, 16:

    facite indicium, utrum hac an illac iter institerit,

    id. Cist. 4, 2, 11:

    utrum stultitiā facere ego hunc an malitiā Dicam, incertus sum,

    Ter. Phorm. 4, 3, 54:

    id utrum Romano more locutus sit, an, quomodo Stoici dicunt, postea videro,

    Cic. Fam. 7, 16, 3:

    permultum interest, utrum perturbatione aliquā animi, an consulto fiat injuria,

    id. Off. 1, 8, 27:

    quid interest utrum hoc feceris, an, etc.,

    id. Verr. 2, 3, 75, § 174; id. Rosc. Com. 3, 9:

    multum interest, utrum laus imminuatur, an salus deseratur,

    id. Fam. 1, 7, 8: quomodo transierit, utrum rate an piscatorio navigio, nemo sciebat, Cael. ap. Quint. 6, 3, 41; Varr. R. R. 1, 2, 8; Cat. 17, 21.—
    3.
    With necne (rarely ne) in place of the second clause with an; utrum... necne, whether... or not:

    jam dudum ego erro, qui quaeram, utrum emeris necne,

    Cic. Verr. 2, 4, 16, § 35:

    di utrum sint necne sint quaeritur,

    id. N. D. 3, 7, 17:

    utrum proelium committi ex usu esset necne,

    Caes. B. G. 1, 50: deliberent, utrum traiciant legiones necne... et Brutum arcessant necne, et mihi stipendium dent an decernant, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 26; Liv. 39, 48, 2.—So, utrum... ne:

    cum interrogaretur, utrum pluris patrem matremne faceret? matrem inquit,

    Nep. Iphic. 3, 4.—
    II.
    Introducing a disjunctive question with more than two members, with an beginning each clause after the first.
    A.
    A direct question:

    utrum hoc tu parum commeministi, an ego non satis intellexi, an mutasti sententiam?

    Cic. Att. 9, 2:

    utrum hoc signum cupiditatis tuae an tropaeum necessitudinis an amoris indicium esse voluisti?

    id. Verr. 2, 2, 47, § 115; 2, 3, 36, § 83:

    utrum hostem an vos an fortunam utriusque populi ignoratis?

    Liv. 21, 10, 6; 6, 7, 3:

    utrum major... an majores... an aetas... an cum Karthaginiensi, etc.,

    id. 28, 43, 12.—
    B.
    An indirect question:

    in quo (convivio) nemo potest dicere utrum ille plus biberit an vomuerit an effuderit,

    Cic. Pis. 10, 22:

    utrum admonitus an temptatus an sine duce ullo... nescio,

    id. Verr. 2, 1, 41, § 105.—
    III.
    Introducing a single question without an expressed alternative (cf. the similar use of an).
    a.
    In a direct interrogation:

    utrum enim in clarissimis est civibus is, quem judicatum hic duxit Hermippus?

    Cic. Fl. 19, 45:

    utrum igitur hactenus satis est?

    id. Top. 4, 25:

    utrum majores vestri omnium magnarum rerum et principia exorti ab diis sunt et finem eum statuerunt?

    Liv. 45, 39, 10.—
    b.
    In an indirect interrogation:

    neque utrum ex hoc saltu damni salvum scio eliciam foras,

    Plaut. Men. 5, 6, 30:

    an hoc dicere audebis, utrum de te aratores, utrum denique Siculi universi bene existiment, ad rem id non pertinere?

    Cic. Verr. 2, 2, 69, § 167: [p. 1949] Nep. Eum. 6, 1.—With the interrog. particle nam:

    cum percontatus esset, utrumnam Patris universa classis in portu stare posset,

    Liv. 37, 17, 10 dub. Weissenb. ad loc. (Hertz and Madv. possetne).

    Lewis & Short latin dictionary > utrum

  • 7 utrum

    substantiv
    1. utrum (grammatisk køn), en af to (eller flere), en af delene (grammatik, sproglige kategorier, ordbøger, om sproget m.m.)

    Svensk-dansk ordbog > utrum

  • 8 utrum

    whether. utrum...an
    whether... or.

    Latin-English dictionary of medieval > utrum

  • 9 utrum

    (усил. utrumne и utrumnam) adv. [ uter ]
    ли
    u... an — (ли)... или (u. ea vestra an nostra culpa est? C)
    multum interest, u. peccare aliquis nolit, an nesciat Sen — большая разница, отказывается ли человек поступать дурно, или он неспособен на это

    Латинско-русский словарь > utrum

  • 10 utrum

    вопросительная частица в вопросах разделит. ли (1. 11 § 2 D. 2, 1).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > utrum

  • 11 utrum

    České-ruský slovník > utrum

  • 12 utrum (utrum?)

    lequel (utrum?), est-ce-que (utrum?)

    Dictionarium Latino-Gallicum botanicae > utrum (utrum?)

  • 13 utrum (utrum?)

    lequel (utrum?), est-ce-que (utrum?)

    Dictionarium Latino-Gallicum botanicae > utrum (utrum?)

  • 14 Multum interest utrum pecāre aliquis nolit aut nesciat

    Большая разница - не хотеть или не уметь согрешить.
    Пусть юноша хохочет, пусть шалит, пусть беспутствует... Я хотел бы, чтобы даже в разгуле он превосходил выносливостью и крепостью своих сотоварищей. И пусть он никому не причиняет вреда не по недостатку возможностей и умения, а лишь по недостатку злой воли. Multum interest utrum peccare aliquis nolit aut nesciat. (Мишель Монтень О воспитании детей.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Multum interest utrum pecāre aliquis nolit aut nesciat

  • 15 Quemadmodum possums scire utrum vere simus an solum sentiamus nos esse?

    How are we to know whether we actually exist or only think we exist?

    Latin Quotes (Latin to English) > Quemadmodum possums scire utrum vere simus an solum sentiamus nos esse?

  • 16 utrumnam

    utrum-nam adv. L, V = utrum

    Латинско-русский словарь > utrumnam

  • 17 an

    1.
    ăn, conj. [etym. very obscure; v. the various views adduced in Hand, I. p. 296, with which he seems dissatisfied; if it is connected with the Sanscr. anjas, = Germ. ander, = Engl. other, we may comp. the Engl. other and or with the Germ. oder, = or]. It introduces the second part of a disjunctive interrogation, or a phrase implying doubt, and thus unites in itself the signif. of aut and num or -ne, or, or whether (hence the clause with an is entirely parallel with that introduced by num, utrum, -ne, etc., while aut forms only a subdivision in the single disjunctive clause; utrum... aut—an... aut, whether... or, etc.; cf. Ochsn. Eclog. p. 150; v. also aut).
    I.
    In disjunctive interrogations.
    A.
    Direct.
    a.
    Introd. by utrum (in Engl. the introd. particle whether is now obsolete, and the interrogation is denoted simply by the order of the words):

    Utrum hac me feriam an ab laevā latus?

    Plaut. Cist. 3, 10:

    sed utrum tu amicis hodie an inimicis tuis Daturu's cenam?

    id. Ps. 3, 2, 88; id. Pers. 3, 1, 13; id. Trin. 1, 2, 138; id. Cas. 2, 4, 11:

    Utrum sit annon voltis?

    id. Am. prol. 56:

    quid facies? Utrum hoc tantum crimen praetermittes an obicies?

    Cic. Div. in Caecil. 30 sq.:

    in plebem vero Romanam utrum superbiam prius commemorem an crudelitatem?

    id. Verr. 1, 122; id. Deiot. 23; id. Fam. 7, 13:

    Utrum enim defenditis an impugnatis plebem?

    Liv. 5, 3. —And with an twice:

    Utrum hoc signum cupiditatis tuae an tropaeum necessitudinis atque hospitii an amoris indicium esse voluisti?

    Cic. Verr. 2, 115; id. Imp. Pomp. 57 sq.; id. Rab. 21.—With an three times:

    Utrum res ab initio ita ducta est, an ad extremum ita perducta, an ita parva est pecunia, an is (homo) Verres, ut haec quae dixi, gratis facta esse videantur?

    Cic. Verr. 2, 61; 3, 83; id. Clu. 183; Liv. 21, 10; and seven times in Cic. Dom. 56-58.—With -ne pleon. (not to be confounded with cases where utrum precedes as pron.; as Cic. Tusc. 4, 4, 9):

    sed utrum tu masne an femina es, qui illum patrem voces?

    Plaut. Rud. 1, 2, 16; id. Bacch. 1, 1, 42; id. Stich. 5, 4, 26:

    Utrum studione id sibi habet an laudi putat Fore, si etc.,

    Ter. Ad. 3, 3, 28:

    Utrum igitur tandem perspicuisne dubia aperiuntur an dubiis perspicua tolluntur?

    Cic. Fin. 4, 24, 67.—And affixed to utrum, but rarely:

    Utrumne jussi persequemur otium... an hunc laborem etc.,

    Hor. Epod. 1, 7; Plin. 17, 1, 1, § 4; Quint. 12, 1, 40.—
    b.
    Introduced by -ne:

    quid fit? seditio tabetne an numeros augificat suos?

    Enn. Trag. Rel. p. 23 Rib.:

    servos esne an liber?

    Plaut. Am. 1, 1, 186:

    idne agebas, ut tibi cum sceleratis an ut cum bonis civibus conveniret?

    Cic. Lig. 18; 23:

    custosne urbis an direptor et vexator esset Antonius?

    id. Phil. 3, 27; id. Mur. 88; id. Sull. 22.—

    So with an twice,

    Cic. Cat. 1, 28; id. Att. 16, 8;

    and five times,

    id. Balb. 9.—
    c.
    Introduced by nonne:

    Nonne ad servos videtis rem publicam venturam fuisse? An mihi ipsi fuit mors aequo animo oppetenda?

    Cic. Sest. 47; id. Sex. Rosc. 43 sq.; id. Dom. 26; 127.—So with an twice, Cic. Phil. 11, 36.—
    d.
    Introduced by num:

    si quis invidiae metus, num est vehementius severitatis invidia quam inertiae pertimescenda?

    Cic. Cat. 1, 29; id. Mur. 76; id. Sest. 80:

    Num quid duas habetis patrias an est illa patria communis?

    id. Leg. 2, 2.—
    e.
    Without introductory particle:

    quid igitur? haec vera an falsa sunt?

    Cic. Ac. 2, 29, 95:

    quid enim exspectas? bellum an tabulas novas?

    id. Cat. 2, 18:

    ipse percussit an aliis occidendum dedit?

    id. Sex. Rosc. 74; id. Verr. 2, 106; id. Imp. Pomp. 53; id. Phil. 2, 27:

    eloquar an sileam?

    Verg. A. 3, 37:

    auditis an me ludit amabilis Insania?

    Hor. C. 3, 4, 5.—So an twice, Cic. Mil. 54;

    three times,

    Plin. Ep. 2, 8;

    and six times,

    Cic. Rab. 14; id. Pis. 40.—
    B.
    Indirect.
    a.
    Introduced by utrum:

    quid tu, malum, curas, Utrum crudum an coctum edim?

    Plaut. Aul. 3, 2, 16; id. Cist. 4, 2, 11; id. Bacch. 3, 4, 1; id. Mil. 2, 3, 74:

    quaero, si quis... utrum is clemens an inhumanissimus esse videatur,

    Cic. Cat. 4, 12:

    agitur, utrum M. Antonio facultas detur an horum ei facere nihil liceat,

    id. Phil. 5, 6; id. Sex. Rosc. 72; id. Imp. Pomp. 42; id. Verr. 1, 105.
    So once only in Vulg.
    aut for an: Loquimini de me utrum bovem cujusquam tulerim aut asinum, 1 Reg. 12, 3.—And with -ne pleon.:

    res in discrimine versatur, utrum possitne se contra luxuriem parsimonia defendere an deformata cupiditati addicatur,

    Cic. Quinct. 92:

    numquamne intelleges statuendum tibi esse, utrum illi, qui istam rem gesserunt, homicidaene sint an vindices libertatis?

    id. Phil. 2, 30.—
    b.
    Introduced by -ne:

    Fortunāne an forte repertus,

    Att. Trag. Rel. p. 159 Rib. agitur autem liberine vivamus an mortem obeamus, Cic. Phil. 11, 24; id. Verr. 4, 73; id. Mil. 16:

    nunc vero non id agitur, bonisne an malis moribus vivamus etc.,

    Sall. C. 52, 10.—So with an three times, Cic. Or. 61.—
    c.
    Introduced by an:

    haud scio an malim te videri... an amicos tuos plus habuisse,

    Cic. Pis. 39.—
    d.
    Without introd. particle:

    ... vivam an moriar, nulla in me est metus,

    Enn. Trag. Rel. p. 72 Rib.:

    vivat an mortuus sit, quis aut scit aut curat?

    Cic. Phil. 13, 33; 3, 18; id. Sex. Rosc. 88; id. Red. in Sen. 14.—
    C.
    Sometimes the opinion of the speaker or the probability inclines to the second interrogative clause (cf. infra, II. E.). and this is made emphatic, as a corrective of the former, or rather, or on the contrary:

    ea quae dixi ad corpusne refers? an est aliquid, quod te suā sponte delectet?

    Cic. Fin. 2, 33, 107:

    Cur sic agere voluistis? An ignoratis quod etc.,

    Vulg. Gen. 44, 15.—Hence, in the comic poets, an potius:

    cum animo depugnat suo, Utrum itane esse mavelit ut... An ita potius ut etc.,

    Plaut. Trin. 2, 2, 31: id. Stich. 1, 2, 18; id. Trin. 2, 2, 25:

    an id flagitium est, An potius hoc patri aequomst fieri, ut a me ludatur dolis?

    Ter. Eun. 2, 3, 94.—
    D.
    The first part of the interrogation is freq. not expressed, but is to be supplied from the context; in this case, an begins the interrog., or, or rather, or indeed, or perhaps (but it does not begin an absolute, i. e. not disjunctive, interrog.): De. Credam ego istuc, si esse te hilarem videro. Ar. An tu esse me tristem putas? (where nonne me hilarem esse vides? is implied), Plaut. As. 5, 1, 10: Ch. Sed Thaïs multon ante venit? Py. An abiit jam a milite? Ter. Eun. 4, 5, 7:

    An ego Ulixem obliscar umquam?

    Att. Trag. Rel. p. 199 Rib.:

    An parum vobis est quod peccatis?

    Vulg. Josh. 22, 17:

    est igitur aliquid, quod perturbata mens melius possit facere quam constans? an quisquam potest sine perturbatione mentis irasci?

    Cic. Tusc. 4, 24, 54; cf. id. Clu. 22; id. Off. 3, 29: Debes hoc etiam rescribere, sit tibi curae Quantae conveniat Munatius; an male sarta Gratia nequiquam coit...? or is perhaps, etc., Hor. Ep. 1, 3, 31 K. and H. —So esp. in Cic., in order to make the truth of an assertion more certain, by an argumentum a minore ad majus:

    cur (philosophus) pecuniam magno opere desideret vel potius curet omnino? an Scythes Anacharsis potuit pro nihilo pecuniam ducere, nostrates philosophi non potuerunt?

    Cic. Tusc. 5, 32, 89 sq.:

    An vero P. Scipio T. Gracchum privatus interfecit, Catilinam vero nos consules perferemus?

    id. Cat. 1, 1; so id. Rab. Perd. 5; id. Phil. 14, 5, 12 Muret.; id. Fin. 1, 2, 5, ubi v. Madv.—It sometimes introduces a question suggested by the words of another: He. Mane. Non dum audisti, Demea, Quod est gravissimum? De. An quid est etiam anplius? Is there then etc., Ter. Ad. 3, 4, 21:

    sed ad haec, nisi molestum est, habeo quae velim. An me, inquam, nisi te audire vellem censes haec dicturum fuisse?

    Cic. Fin. 1, 8, 28; 2, 22, 74; id. Tusc. 5, 26, 73; 5, 12, 35; id. Brut. 184; id. Fat. 2, 4; v. Madv. ad Cic. Fin. 1, 8, 28.—It sometimes anticipates an answer to something going before: At vero si ad vitem sensus accesserit, ut appetitum quendam habeat et per se ipsa moveatur, quid facturam putas? An ea, quae per vinitorem antea consequebatur, per se ipsa curabit? shall we not say that, must we not think that etc., Cic. Fin. 5, 14, 38, ubi v. Madv.—
    E.
    An non. and in one word, annon (in direct questions more freq. than necne):

    isne est quem quaero an non?

    Ter. Phorm. 5, 6, 12:

    Hocine agis an non?

    id. And. 1, 2, 15:

    Tibi ego dico an non?

    id. ib. 4, 4, 23:

    utrum sit an non voltis?

    Plaut. Am. prol. 56:

    utrum cetera nomina in codicem accepti et expensi digesta habes annon?

    Cic. Rosc. Com. 3 al. —Also in indirect questions = necne, q. v.:

    abi, vise redieritne jam an non dum domum,

    Ter. Phorm. 3, 4, 5:

    videbo utrum clamorem opere conpleverint, an non est ita,

    Vulg. Gen. 18, 21; 24, 21.—
    F.
    An ne, usually written anne, pleon. for an.
    a.
    In direct questions:

    anne tu dicis quā ex causā vindicaveris?

    Cic. Mur. 26. —
    b.
    In indirect questions:

    nec. aequom anne iniquom imperet, cogitabit,

    Plaut. Am. 1, 1, 19; id. Ps. 1, 1, 122:

    percontarier, Utrum aurum reddat anne eat secum simul,

    id. Bacch. 4, 1, 4:

    Nam quid ego de consulato loquar, parto vis, anue gesto?

    Cic. Pis. 1, 3:

    cum interrogetur, tria pauca sint anne multa,

    id. Ac. 2, 29:

    Gabinio dicam anne Pompeio, an utrique,

    id. Imp. Pomp. 19, 57; so id. Or. 61, 206:

    Quid enim interest, divitias, opes, valetudinem bona dicas anne praeposita, cum etc.,

    id. Fin. 4, 9, 23 Madv.; August. ap. Suet. Aug. 69 al. (for the omission of the second disjunctive clause or the particle necne representing it, v. utrum;

    instances of this usage in eccl. Lat. are,

    Vulg. Lev. 13, 36; 14, 36; ib. Num. 11, 23 al.).—
    II.
    In disjunctive clauses that express doubt, or.
    A.
    Utrum stultitiā facere ego hunc an malitiā Dicam, scientem an imprudentem, incertus sum. Ter. Phorm. 4, 3, 54:

    ut nescias, utrum res oratione an verba sententiis illustrentur,

    Cic. de Or. 2, 13, 56:

    honestumne factu sit an turpe, dubitant,

    id. Off. 1, 3, 9:

    nescio, gratulerne tibi an timeam,

    id. Fam. 2, 5; Caes. B. G. 7, 5:

    pecuniae an famae minus parceret, haud facile discerneres,

    Sall. C. 25, 3; so id. ib. 52, 10; Suet. Aug. 19; id. Tib. 10; id. Claud. 15:

    cognoscet de doctrinā, utrum ex Deo sit an ego a me ipso loquar,

    Vulg. Joan. 7, 17; ib. Eccl. 2, 19 al.—
    B.
    An sometimes denotes uncertainty by itself, without a verb of doubting (dubito, dubium or incertum est, etc., vet in such cases the editors are divided between an and aut; cf. Mos. and Orell. ad Cic. Rep. 1, 12): verene hoc memoriae proditum est [p. 115] regem istum Numam Pythagorae ipsius discipulum, an certe Pythagoreum fuisse? Cic. Rep. 2, 15, where B. and K. read aut certe: Cn. Octavius est an Cn. Cornelius quidam tuus familiaris, summo genere natus, terrae filius;

    is etc.,

    id. Fam. 7, 9 B. and K.:

    Themistocles quidem, cum ei Simonides an quis alius artem memoriae polliceretur, Oblivionis, inquit, mallem,

    Simonides or some other person, id. Fin. 2, 32, 104; id. Fam. 7, 9, 3; id. Att. 1, 3, 2; 2, 7, 3; v. Madv. ad Cic. Fin. 2, 32, 104.—
    C.
    It often stands for sive (so esp. in and after the Aug. per.):

    quod sit an non, nihil commovet analogiam,

    whether this be so or not, Varr. L. L. 9, § 105 Müll.; Att. ap. Prisc. p. 677 P.; Ov. R. Am. 797:

    saucius an sanus, numquid tua signa reliqui,

    id. F. 4, 7:

    Illa mihi referet, si nostri mutua curast, An minor, an toto pectore deciderim,

    Tib. 3, 1, 20; Tac. A. 11, 26:

    sive nullam opem praevidebat inermis atque exul, seu taedio ambiguae spei an amore conjugis et liberorum,

    id. ib. 14, 59.—
    D.
    The first disjunctive clause is freq. to be supplied from the gen. idea or an may stand for utrum—necne (cf. supra, I. D.):

    qui scis, an, quae jubeam, sine vi faciat? (vine coactus is to be supplied),

    how knowest thou whether or not he will do it without compulsion? Ter. Eun. 4, 7, 20:

    An dolo malo factum sit, ambigitur,

    Cic. Tull. 23:

    quaesivi an misisset (periplasmata),

    id. Verr. 4, 27:

    Vide an facile fieri tu potueris, cum etc.,

    id. Fragm. B. 13, 2, 1:

    praebete aurem et videte an mentiar,

    Vulg. Job, 6, 28: de L. Bruto fortasse dubitaverim an propter infinitum odium tyranni effrenatius in Aruntem invaserit, I might doubt whether or not, etc., Cic. Tusc. 4, 22, 50; id. Verr. 3, 76:

    Quis scit an adiciant hodiernae crastina summae Tempora di superi?

    Hor. C. 4, 7, 17; Plin. Ep. 6, 21, 3; Quint. 2, 17, 38:

    Sine videamus an veniat Elias,

    Vulg. Matt. 27, 49:

    tria sine dubio rursus spectanda sunt, an sit, quid sit, quale sit,

    Quint. 5, 10, 53:

    dubium an quaesitā morte,

    Tac. A. 1, 5; 6, 50; 4, 74:

    Multitudo an vindicatura Bessum fuerit, incertum est,

    Curt. 7, 5:

    diu Lacedaemonii, an eum summae rei praeponerent, deliberaverunt,

    Just. 6, 2, 4 et saep.—
    E.
    Since in such distrib. sentences expressive of doubt, the opinion of the speaker or the probability usually inclines to the second, i. e. to the clause beginning with an, the expressions haud scio an, nescio an, dubito an (the latter through all pers. and tenses), incline to an affirmative signification, I almost know, I am inclined to think, I almost think, I might say, I might assert that, etc., for perhaps, probably (hence the opinion is incorrect that an, in this situation, stands for an non; for by an non a negation of the objective clause is expressed, e. g. nescio an non beatus sit, I am almost of the opinion that he is not happy, v. infra, and cf. Beier ad Cic. Off. 1, Exc. XI. p. 335 sq.; Cic. uses haud scio an eleven times in his Orations;

    nescio an, four times): atque haud scio an, quae dixit sint vera omnia,

    Ter. And. 3, 2, 45:

    crudele gladiatorum spectaculum et inhumanum non nullis videri solet: et haud scio an ita sit, ut nunc fit,

    Cic. Tusc. 2, 17, 41; id. Fl. 26:

    testem non mediocrem, sed haud scio an gravissimum,

    perhaps, id. Off. 3, 29:

    constantiam dico? nescio an melius patientiam possim dicere,

    id. Lig. 9; id. Fam. 9, 19:

    ingens eo die res, ac nescio an maxima illo bello gesta sit,

    Liv. 23, 16; Quint. 12, 11, 7 al.:

    si per se virtus sine fortunā ponderanda sit, dubito an Thrasybulum primum omuium ponam,

    I am not certain whether I should not prefer Thrasybulus to all others, Nep. Thras. 1 Dähne:

    dicitur acinace stricto Darius dubitāsse an fugae dedecus honestā morte vitaret,

    i. e. was almost resolved upon, Curt. 4, 5, 30:

    ego dubito an id improprium potius appellem,

    Quint. 1, 5, 46; Gell. 1, 3 al.—Hence, a neg. objective clause must contain in this connection the words non, nemo, nullus, nihil, numquam, nusquam, etc.:

    dubitet an turpe non sit,

    he is inclined to believe that it is not bad, Cic. Off. 3, 12, 50:

    haud scio an ne opus quidem sit, nihil umquam deesse amicis,

    id. Am. 14, 51:

    eloquentiā quidem nescio an habuisset parem neminem,

    id. Brut. 33: quod cum omnibus est faciendum tum haud scio an nemini potius quam tibi, to no one perhaps more, id. Off. 3, 2, 6:

    meā sententiā haud scio an nulla beatior esse possit,

    id. Sen. 16; id. Leg. 1, 21:

    non saepe atque haud scio an numquam,

    id. Or. 2, 7 al. —
    F.
    Sometimes the distributive clause beginning with an designates directly the opposite, the more improbable, the negative; in which case nescio an, haud scio an, etc., like the Engl. I know not whether, signify I think that not, I believe that not, etc.; hence, in the object. clause, aliquis, quisquam, ullus, etc., must stand instead of nemo, nullus, etc. (so for the most part only after Cic.): an profecturus sim, nescio, I know not (i. e. I doubt, I am not confident) whether I shall effect any thing, Sen. Ep. 25:

    opus nescio an superabile, magnum certe tractemus,

    id. Q. N. 3, praef. 4; Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7, 6: haud scio an vivere nobis liceret, I know not whether we, etc., Cic. Har. Resp. 11, 22: doleo enim maximam feminam eripi oculis civitatis, nescio an aliquid simile visuris, for I know not whether they will ever see any thing of this kind, Plin. Ep. 7, 19; Val. Max. 5, 2, 9:

    nescio an ullum tempus jucundius exegerim,

    I do not know whether I have ever passed time more pleasantly, id. 3, 1:

    namque huic uni contigit, quod nescio an ulli,

    Nep. Timol. 1, 1; Sen. Contr. 3 praef.; Quint. 9, 4, 1:

    nostri quoque soloecum, soloecismum nescio an umquam dixerint,

    Gell. 5, 20 al. Cf. upon this word Hand, Turs. I. pp. 296-361, and Beier, Exc. ad Cic. Am. pp. 202-238.
    2.
    an-, v. ambi.
    3.
    - ăn. This word appears in forsan, forsitan, and fortasse an (Att. Trag. Rel. p. 151 Rib.) or fortassan, seeming to enhance the idea of uncertainty and doubt belonging to fors, etc., and is regarded by some as the Greek conditional particle an, and indeed one of these compounds, forsitan, sometimes in the Vulgate, translates an; as, Joan. 4, 10; 5, 46; 8, 19; and in 3, Joan. 9, it still represents the various reading, an.

    Lewis & Short latin dictionary > an

  • 18 uter

    1.
    ūter, tris, m. ( neutr. collat. form of plur. utria, Liv. And. ap. Non. p. 231, 31; gen. plur. utrium, Sall. J. 91, 1) [kindr. with uterus; v. Isid. Orig. 20, 6, 7], a bag or bottle made of an animal's hide, a skin for wine, oil, water, etc., Plaut. Truc. 5, 11:

    unctos salire per utres,

    Verg. G. 2, 384; Curt. 7, 5, 10; Ov. Am. 3, 12, 29; Juv. 15, 20; Plin. 12, 7, 15, § 31; 28, 18, 73, § 240; Scrib. Comp. 84; Just. 1, 8, 13; Dig. 33, 6, 3. —Often inflated and used for crossing streams, Caes. B. C. 1, 48 Herz.; Liv. 21, 27, 5; Front. Strat. 3, 13, 6; Plin. 6, 29, 34, § 176; Amm. 30, 1, 9.— Poet.: crescentem tumidis infla sermonibus utrem, the swelling skin, i. e. the vain man, Hor. S. 2, 5, 98.
    2.
    ŭter, tri, m., v. uterus init.
    3.
    ŭter, ūtra, ūtrum ( gen. utrīus; dat. utri; gen. sing., scanned utrĭus, Hor. Ep. 1, 17, 15; cf. uterque; gen. and dat. fem. utrae, acc. to Charis. p. 132 P.), pron. [for cuter, in form comp. of quis; cf. Engl. who, whe - ther; cf. also Sanscr. katara, uter, and Gr. poteros; Ionic, koteros].
    I.
    Interrogatively.
    A.
    In direct questions.
    1.
    With gen. part.; sed uter vostrorum'st celerior? Plaut. Aul. 2, 4, 42:

    agnūm horum uter est pinguior?

    id. ib. 2, 5, 1:

    uter nostrum popularis est? tune an ego?

    Cic. Rab. Perd. 4, 11:

    uter est insanior horum?

    Hor. S. 2, 3, 102:

    peccat uter nostrum cruce dignius?

    id. ib. 2, 7, 47.—
    2.
    With ex and abl.:

    uter ex his tibi sapiens videtur?

    Sen. Ep. 90, 14.—
    3.
    Neutr. and with apposit.-clause: utrum est melius? virginemne an viduam uxorem ducere? Naev. ap. Non. p. 136, 7 (Com. Rel. v. 53 Rib.):

    utrum igitur mavis? statimne nos vela facere, an... paululum remigare?

    Cic. Tusc. 4, 4, 9; id. Verr. 2, 3, 37, § 84.—With plur. verb:

    uter meruistis culpam?

    Plaut. Men. 5, 2, 29:

    uter eratis, tun' an ille, major?

    id. ib. 5, 9, 60.— Plur., of two parties:

    sed utriscum rem esse mavis?

    Plaut. Truc. 1, 2, 51.—
    B.
    In indirect questions.
    1.
    With gen. part.:

    nostrum uter sit blandior,

    Plaut. Cas. 2, 3, 58:

    harum duarum condicionum utram malis vide,

    Ter. Heaut. 2, 3, 85: is vestrorum uter sit, cui signum datum est, Cette, Pac. ap. Non. p. 85, 4 (Trag. Rel. v. 62 Rib.):

    quod utri nostrum sanctius sit, jam pridem sentis Liv 40, 9, 7: utrius horum Verba probes et facta, doce,

    Hor. Ep. 1, 17, 15.—
    2.
    With ex and abl.: de praemiis quaeritur: ex duobus, uter dignior;

    ex pluribus, quis dignissimus,

    Quint. 7, 4, 21.—
    3.
    With de and abl. (very rare):

    utrum de his potius, dubitasset aliquis, quin alterum, nemo,

    Cic. Brut. 50, 189.
    4.
    Absol.: omnibus cura viris uter esset induperator, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 86 Vahl.):

    et tamen utrum malis scio,

    Ter. Hec. 3, 5, 15:

    utro frui malis, optio sit tua,

    Cic. Fat. 2, 3:

    sortirenturve, uter comitiis ejus anni praeesset,

    Liv. 35, 20, 3:

    non tantum utrum melius, sed quid sit optimum quaeritur,

    Quint. 3, 8, 33:

    dijudicari, uter populus alteri pariturus esset,

    Vell. 2, 90, 3:

    elige, utrum facias,

    Ov. M. 9, 548:

    ignorante rege uter Orestes esset,

    Cic. Lael. 7, 24:

    considerando, utra lex ad majores res pertineat,

    id. Inv. 2, 49, 145:

    dubitare visus est Sulpicius et Cotta, utrius oratio propius ad veritatem videretur accedere,

    id. de Or. 1, 62, 262:

    ita ut oculis, in utram partem fluit (flumen), judicari non possit,

    Caes. B. G. 1, 12:

    certamen consulibus inciderat, uter dedicaret aedem,

    Liv. 2, 27, 5:

    videamus uter plus scribere possit,

    Hor. S. 1, 4, 16.— Plur., of two parties or sets:

    sed utros ejus habueris libros—duo enim sunt corpora—an utrosque, nescio,

    Cic. Q. Fr. 2, 11, 4:

    quaestio sequitur ex ipsis (testibus), utri meliores viri,

    Quint. 5, 7, 34:

    nec promptum est dicere, utros peccare validius putem,

    id. 10, 3, 12.— Neutr. with apposit. - clause:

    cogitare, utrum esset Agrigentinis utilius, suisne servire anne populo Romano obtemperare,

    Cic. Verr. 2, 4, 33, § 73:

    videte utrum sit aequius, hominem dedi inimicissimis nationibus an reddi amicis,

    id. Font. 18, 41 (14, 31).—
    5.
    Repeated, which of two... the other:

    ut nihil jam aliud quaerere debeatis, nisi uter utri insidias fecerit,

    Cic. Mil. 9, 23:

    ut... neque dijudicari posset, uter utri virtute anteferendus videretur,

    Caes. B. G. 5, 44:

    scire de filiis tuis, uter ab utro petitus fraude et insidiis esset,

    Liv. 40, 55, 3:

    ambigitur uter utro sit prior,

    Hor. Ep. 2, 1, 55:

    si non intellegitur, uter ab utro eversus sit,

    Dig. 9, 2, 45.—
    6.
    Strengthened by ne:

    uterne Ad casus dubios fidet sibi certius, hic qui Pluribus assuerit mentem, etc., An qui contentus parvo?

    Hor. S. 2, 2, 107.—
    II.
    Transf.
    A.
    Indef. rel., whichsoever of two, the one which:

    utram harum vis condicionem accipe,

    Plaut. Cas. 2, 4, 13:

    convenit, victi utri sint in eo proelio... focos, seque uti dederent,

    id. Am. 1, 1, 71:

    horum utro uti nolumus, altero est utendum,

    Cic. Sest. 42, 92:

    utrum enim horum dixeris, in eo culpa et crimen haerebit,

    id. Verr. 2, 3, 45, § 106:

    quotiens ille tibi optionem facturus sit, ut eligas utrum velis, factum esse necne... utrum dixeris, id contra te futurum,

    id. Div. in Caecil. 14, 45:

    utrum igitur eorum accidisset, verum oraculum fuisset,

    id. Div. 2, 56, 116:

    uter enim... penetrarit et uter... accesserit, is vincat necesse est,

    id. Part. Or. 36, 123:

    utrum placet, sumite... daret, utrum vellet subclamatum est,

    Liv. 21, 18, 13:

    utri eorum dedicatio jussu populi data esset, eum praeesse annonae,

    id. 2, 27, 5:

    utrius partis melior fortuna belli esset, ad ejus societatem inclinaturos,

    id. 31, 32, 5:

    uter aedilis fueritve Vestrum praetor, is sacer esto,

    Hor. S. 2, 3, 180; 2, 5, 28:

    utro exercitu mallet ex duobus, quos, etc.,

    Liv. 36, 1, 9:

    ut ipse optet, ex duobus ab lege constitutis suppliciis utrum velit pendere,

    Sen. Contr. 7, 23, 6.—
    B.
    Indef., either of the two, one or the other, one of two: uti tu ad Laelium Luciumve consulem sive quem ad uter eorum jusserit proferes, Vet. Form. ap. Gell. 16, 4, 2:

    omnium controversiarum, quae essent inter aratorem et decumanum, si uter velit, edicit se recuperatores daturum,

    Cic. Verr. 2, 3, 14, § 35: quid? si una tabula sit, duo naufragi aeque sapientes;

    sibine uter rapiat, an alter cedat alteri?

    id. Off. 2, 23, 90:

    si cum utro eorum actum est, cum altero agi non potest,

    Dig. 9, 2, 45, § 3. —
    * C.
    Whichsoever of more than two:

    quorum utrum ei acciderit,

    Vitr. 7 praef. — Hence, adv.: ū̆trō, to which of two places, to which side or part:

    nescit utro potius ruat et ruere ardet utroque,

    Ov. M. 5, 166; Plin. 18, 19, 49, § 179; v. also utrum.

    Lewis & Short latin dictionary > uter

  • 19 an

    an, Coni. (vgl. griech. ἄν), auch mit ne verstärkt in anne, leitet das »zweite« Glied eines disjunktiven Satzes ein, in dem einer sein eigenes unentschiedenes Urteil »zweifelnd« oder »fragend« so ausspricht, daß er von einem andern die Entscheidung erwartet od. erbittet, wie unser oder, oder ob, I) in disjunktiven Zweifelsätzen, nach allen Verben, die Zweifel, Ungewißheit u. dgl. ausdrücken, wie dubito, dubium od. incertum est, nescio etc., refert, interest, auch video, scio, doceo, disco usw., u. zwar: 1) bei vollständiger Disjunktion: a) einem mit utrum, utrumne, auch ne, od. absol. vorangestellten Gliede als Gegensatz folgend, desinite dubitare, utrum... an, Cic.: utrum... an..., incertus sum, Ter.: incertum est, ne (enklit.)... an... anne, Verg.: ut nescias, utrum... an..., Cic.: quid refert, utrum... an..., Varr. – honestumne factu sit an turpe, dubitant, Cic.: refert etiam qui audiant, senatus an populus an iudices, Cic. – dah. b) in zusammengezogener Rede, ohne ein Verbum des Zweifels u. dgl., gleichs. fragend, oder vielleicht, oder etwa auch, ohne Partikel beim ersten Glied u. auch ohne Einfluß auf das Verbum (s. Piderit Cic. Brut. 89. Heräus Tac. hist. 1, 7, 9), Cn. Octavius est, an Cn. Cornelius quidam, Cic.: non plus duobus an tribus mensibus, Cic.: u. so ter an quater, Apul. apol. 43: septem an octo, Plin. ep. 6, 13, 5. – u. so c) wie sive, mit diesem sogar wechselnd, wo man, seiner Sache nicht gewiß, auch nicht zu entscheiden wagt, wenigstens es für gleichgültig hält, oder, quod sit, an non, nihil analogiam commovet, Varr. LL.: sive fatali vecordiā, an... ratus, Tac.: iure an iniuriā, Liv. 2, 54, 7.

    Häufig 2) elliptisch, so daß durch den auf das zweite Glied gelegten Nachdruck das erste, leicht zu ergänzende gleichsam übersehen u. ausgelassen ist, ob nicht; so zunächst a) in der Redensart dubito an (durch alle Personen u. Tempora), u. die Formel haud scio an od. nescio an, als höflicher, bescheidener Ausdruck der subjektiven Überzeugung, wie unser: ich bezweifle, ich weiß nicht recht, ob nicht, d.i. ich glaube fast, ich vermute, daß usw., od. mit noch größerer Zurückhaltung dubitem od. dubitaverim an, haud sciam an, ich möchte bezweifeln, wüßte nicht, ob nicht, d.i. ich möchte fast glauben, annehmen, vermuten, daß usw. (vgl. Klotz Cic. Tusc. 3, 55 u. 4, 50); dah. oft = vielleicht, vermutlich, wahrscheinlich, doch wohl, meines Erachtens u. dgl., dubito an hunc primum omnium ponam, Nep. – tamenne dubitemus, an ei nos etiam cum periculo venditemus, Cic. – haud scio an satis sit, eum, qui lacessiverit, iniuriae suae paenitēre, Cic.: vir sapientissimus atque haud scio an omnium praestantissimus, Cic.: id quod haud sciam an tu primus ostenderis, Cic.: haud scio anne uxorem ducat, Ter.: haud sciam anne super omnes homines impenso labore eam quaesissem, Apul.: extremum illud est, quod nescio an tu primum putes, Cic.: nescio an modum excesserint, Liv. – / Von selbst ergibt sich, daß die Verneinung des von dubito an u. haud scio an od. nescio an abhängigen Satzes durch non u. (nach den beiden letztern) durch ne... quidem, nullus, nemo, nihil, numquam, minus etc. ausgedrückt werden muß, dubitet an turpe non sit, Cic.: quod haud scio an non possis, Cic.: haud scio an ne opus quidem sit, Cic.: meā sententiā haud scio an nulla beatior esse possit, Cic.: haud scio an minus hoc vobis probaturus sim, Cic. – ebenso b) übh. bei Verben des Zweifelns, Nichtwissens u. dgl., moriendum enim certe est, et id incertum, an eo ipso die, ob nicht an usw., Cic.: dubium an quaesitā, morte, zweifelhaft, ob nicht, d.i. vielleicht freiwilligen Todes, Tac.

    3) ohne Rücksicht auf den disjunktiven Sinn auch (aber nie bei Cicero, sehr häufig in nachaug. Prosa) übh. zweifelnd, wie num, ob, u. mit Hinneigung zur Verneinung, dubito an idem tibi quod tunc mihi suadeam, Plin. ep.: quis scit an adiciant hodiernae crastina summae tempora di superi? Hor.: u. wiederholt, ob... ob, hunc tu ignorantem an sedeat putas scire, an vivat, an videat, an otiosus sit, Sen. – bes. nescio an im Munde des Zweifelnden mehr das Unwahrscheinliche andeutend, ich weiß nicht, ob, d.h. ich glaube nicht wohl, daß usw.; vielleicht nicht, schwerlich, nescio an tibi gratius opportuniusque acciderit, Caecin. in Cic. ep.: an profecturus sim, nescio, Sen.

    II) in disjunktiven Fragesätzen: 1) bei vollständiger Doppelfrage, zunächst a) bei wirklicher Unentschiedenheit des Fragenden für das eine od. das andere, einem mit utrum, utrumne, ne od. absol. vorangestellten Satze folgend, α) in direkter Frage, oder, utrum ea vestra an nostra culpa est? Cic.: utrum praedicemne an taceam? Ter.: Romamne veniam, an hic maneam, an Arpinum fugiam? Cic.: domum paternamne anne ad Peliae filias? Enn. fr.: dicam huic, an non dicam? Ter.: roger, anne rogem? Ov. – β) in indirekter Frage, oder ob, oder, id utrum Romano more locutus sit, an quo modo Stoici dicunt, postea videro, Cic.: quid mihi quaeram, sanus sim anne insaniam! Ter.: quaerendum, utrum una species et longitudo sit earum, anne plures, Cic. (u. so öfter bei Cicero mit anne, s. Matthiä Cic. de imp. Pomp. 57). – b) bei vorgefaßter Entscheidung für das eine od. das andere, u. zwar: α) für Bejahung des ersten mit non od. ne vorangestellten Gliedes, non manum abstines, an tibi iam mavis cerebrum dispergam hic? Ter.: quid hoc intellextin, an nondum etiam ne hoc quidem? Ter.: me certiorem facias, P. Crassus vivone patre suo mortuus sit, ut ego meminisse videor, an post? ob nicht... oder, Cic. – β) für Bejahung des zweiten Gliedes, wo dann die mindere Wahrscheinlichkeit des ersten durch num, auch ne angedeutet wird, num Homerum, num Hesiodum etc.... coëgit in suis studiis obmutescere senectus? an in omnibus his studiorum agitatio vitae aequalis fuit? Cic.: unum illud nescio, gratulerne tibi, an timeam? Cic. – c) an non od. annon, oder nicht, wie mit Wiederholung, so auch mit Auslassung des Verbums vom ersten Glied, wo wahre Disjunktion oder gar Hinneigung zur Bejahung des zweiten Gliedes stattfindet, in direkter Frage, parebis legibus, annon? Varr. fr.: pater eius rediit, annon? Ter.: num tabulas habet, annon? Cic. – u. in indirekter, utrum sit an non voltis? Plaut.: utrum saluber locus esset, annon? Varr. 2) elliptisch, so daß bloß die Gegenfrage mit an ausgesprochen, das erste, sich leicht aus dem Zusammenhange ergänzende Glied aber ausgelassen wird (nie bei einfacher direkter Frage), u. zwar: a) wenn man im Sinne des andern, also mit einer Art Ironie od. mit Staunen fragt u. deshalb Verneinung erwartet, oder, oder vielmehr, oder wohl gar, oder etwa? (wo man im eigenen Sinne mit num od. ne fragen würde), an id ioco dixisti? oder hast du etwa im Scherz gesprochen? Plaut.: an abiit iam a milite? Ter.: an etiam id dubium est? Cic.: an putas? Cic.: anne est intus Pamphilus? Ter.: anne oportuit? Plaut. – dah. an non ( nicht annon) mit bejahender Kraft (wie wenn man im eigenen Sinne mit nonne fragen würde), quo fretus sim? an non dixi esse hoc futurum? oder habe ich nicht gesagt? Ter.: an haec ab eo non dicuntur? Cic. – bes. b) wenn man das Gegenteil wünscht oder voraussetzt u. sich wundern würde, wenn es bejaht werden sollte, doch nicht gar? denn? (dah. auch neben den Ausrufen eho, amabo, obsecro), an abiit? er ging doch nicht gar? Plaut.: an scis? verstehst denn du es? Plaut.: an censes, nihil inter nos convenire? Cic.: anne exlex solus vives? Varr. fr. – c) wenn man zur Widerlegung fremder oder Begründung eigener Ansicht einen anerkannt wahren allgemeinen Satz fragend hinstellt, od. auch einen bestrittenen Fall durch einen ähnlichen unbestreitbaren ( argumentum a minore ad maius) erweisen will (nicht selten verstärkt durch vero, s. Wunder Cic. Planc. 17, 41), oder aber, oder (vgl. die Auslgg. zu Cic. Cat. 1, 1, 3), quae tandem id ars non habet? earum dico artium, quae coniecturā continentur et sunt opinabiles. An medicina ars non putanda est? Cic.: an Scythes Anacharsis potuit pro nihilo pecuniam ducere? nostrates philosophi facere non potuerunt? Cic.: quid enim refert utrum propter oves an propter aves fructus capias? Anne dulcior est fructus ex bubulo pecore... quam ex apibus? Varr. – d) übh. wenn man die entgegengesetzte Meinung abweisen od. die eigene als unbestreitbar darstellen will, wo wir gern die Frage mit aber... denn eröffnen, istoc es melior. An quid est olim homini salute melius? Plaut.: an potest quis dubitare, quin etc.? oder aber kann jemand zweifeln, daß usw.? Cic.: o pater, anne aliquas ad caelum hinc ire putandumst sublimis animas iterumque ad tarda reverti corpora? Verg. – e) oft nach einer andern Frage, der man etwas als seine Vermutung entgegenstellt, oder, oder etwa, quid dixisti pessuma? an mentita es? Ter.: sed quid Curio? an illam orationem non legit? Cic.: quomodo...? an... anne... an...? Cic. Balb. 54. – dah. auch f) im bejahenden Sinne, den man im eigenen Namen u. ohne Rücksicht auf fremde Meinung durch nonne andeuten würde, oder... nicht? denn nicht? nicht etwa? bes. im Ggstz. zu einer vorangegangenen Frage, an, qui perperam insanire me aiunt, ipsi insaniunt? Plaut.: quidnam beneficio provocati facere debemus? an imitari fertiles agros etc., Cic.

    Endlich 3) nachaug. (um übh. bl. Ungewißheit auszudrücken) auch in einfacher indirekter Frage = num, ob, ut exspectaret, an ibi iam Pompeius esset, Liv. epit.: in obscuro est, an didiceris, Plin. ep.: tria sine dubio spectanda sunt: an sit, quid sit, quale sit, Quint.: consuluit, an etc., Curt.

    lateinisch-deutsches > an

  • 20 an

    an, Coni. (vgl. griech. ἄν), auch mit ne verstärkt in anne, leitet das »zweite« Glied eines disjunktiven Satzes ein, in dem einer sein eigenes unentschiedenes Urteil »zweifelnd« oder »fragend« so ausspricht, daß er von einem andern die Entscheidung erwartet od. erbittet, wie unser oder, oder ob, I) in disjunktiven Zweifelsätzen, nach allen Verben, die Zweifel, Ungewißheit u. dgl. ausdrücken, wie dubito, dubium od. incertum est, nescio etc., refert, interest, auch video, scio, doceo, disco usw., u. zwar: 1) bei vollständiger Disjunktion: a) einem mit utrum, utrumne, auch ne, od. absol. vorangestellten Gliede als Gegensatz folgend, desinite dubitare, utrum... an, Cic.: utrum... an..., incertus sum, Ter.: incertum est, ne (enklit.)... an... anne, Verg.: ut nescias, utrum... an..., Cic.: quid refert, utrum... an..., Varr. – honestumne factu sit an turpe, dubitant, Cic.: refert etiam qui audiant, senatus an populus an iudices, Cic. – dah. b) in zusammengezogener Rede, ohne ein Verbum des Zweifels u. dgl., gleichs. fragend, oder vielleicht, oder etwa auch, ohne Partikel beim ersten Glied u. auch ohne Einfluß auf das Verbum (s. Piderit Cic. Brut. 89. Heräus Tac. hist. 1, 7, 9), Cn. Octavius est, an Cn. Cornelius quidam, Cic.: non plus duobus an tribus mensibus, Cic.: u. so ter an quater, Apul. apol. 43: septem an octo, Plin. ep. 6, 13, 5. – u.
    ————
    so c) wie sive, mit diesem sogar wechselnd, wo man, seiner Sache nicht gewiß, auch nicht zu entscheiden wagt, wenigstens es für gleichgültig hält, oder, quod sit, an non, nihil analogiam commovet, Varr. LL.: sive fatali vecordiā, an... ratus, Tac.: iure an iniuriā, Liv. 2, 54, 7.
    Häufig 2) elliptisch, so daß durch den auf das zweite Glied gelegten Nachdruck das erste, leicht zu ergänzende gleichsam übersehen u. ausgelassen ist, ob nicht; so zunächst a) in der Redensart dubito an (durch alle Personen u. Tempora), u. die Formel haud scio an od. nescio an, als höflicher, bescheidener Ausdruck der subjektiven Überzeugung, wie unser: ich bezweifle, ich weiß nicht recht, ob nicht, d.i. ich glaube fast, ich vermute, daß usw., od. mit noch größerer Zurückhaltung dubitem od. dubitaverim an, haud sciam an, ich möchte bezweifeln, wüßte nicht, ob nicht, d.i. ich möchte fast glauben, annehmen, vermuten, daß usw. (vgl. Klotz Cic. Tusc. 3, 55 u. 4, 50); dah. oft = vielleicht, vermutlich, wahrscheinlich, doch wohl, meines Erachtens u. dgl., dubito an hunc primum omnium ponam, Nep. – tamenne dubitemus, an ei nos etiam cum periculo venditemus, Cic. – haud scio an satis sit, eum, qui lacessiverit, iniuriae suae paenitēre, Cic.: vir sapientissimus atque haud scio an omnium praestantissimus, Cic.: id quod haud sciam an tu primus ostenderis,
    ————
    Cic.: haud scio anne uxorem ducat, Ter.: haud sciam anne super omnes homines impenso labore eam quaesissem, Apul.: extremum illud est, quod nescio an tu primum putes, Cic.: nescio an modum excesserint, Liv. – Von selbst ergibt sich, daß die Verneinung des von dubito an u. haud scio an od. nescio an abhängigen Satzes durch non u. (nach den beiden letztern) durch ne... quidem, nullus, nemo, nihil, numquam, minus etc. ausgedrückt werden muß, dubitet an turpe non sit, Cic.: quod haud scio an non possis, Cic.: haud scio an ne opus quidem sit, Cic.: meā sententiā haud scio an nulla beatior esse possit, Cic.: haud scio an minus hoc vobis probaturus sim, Cic. – ebenso b) übh. bei Verben des Zweifelns, Nichtwissens u. dgl., moriendum enim certe est, et id incertum, an eo ipso die, ob nicht an usw., Cic.: dubium an quaesitā, morte, zweifelhaft, ob nicht, d.i. vielleicht freiwilligen Todes, Tac.
    3) ohne Rücksicht auf den disjunktiven Sinn auch (aber nie bei Cicero, sehr häufig in nachaug. Prosa) übh. zweifelnd, wie num, ob, u. mit Hinneigung zur Verneinung, dubito an idem tibi quod tunc mihi suadeam, Plin. ep.: quis scit an adiciant hodiernae crastina summae tempora di superi? Hor.: u. wiederholt, ob... ob, hunc tu ignorantem an sedeat putas scire, an vivat, an videat, an otiosus sit, Sen. – bes. nescio an im Munde des Zweifelnden mehr das Un-
    ————
    wahrscheinliche andeutend, ich weiß nicht, ob, d.h. ich glaube nicht wohl, daß usw.; vielleicht nicht, schwerlich, nescio an tibi gratius opportuniusque acciderit, Caecin. in Cic. ep.: an profecturus sim, nescio, Sen.
    II) in disjunktiven Fragesätzen: 1) bei vollständiger Doppelfrage, zunächst a) bei wirklicher Unentschiedenheit des Fragenden für das eine od. das andere, einem mit utrum, utrumne, ne od. absol. vorangestellten Satze folgend, α) in direkter Frage, oder, utrum ea vestra an nostra culpa est? Cic.: utrum praedicemne an taceam? Ter.: Romamne veniam, an hic maneam, an Arpinum fugiam? Cic.: domum paternamne anne ad Peliae filias? Enn. fr.: dicam huic, an non dicam? Ter.: roger, anne rogem? Ov. – β) in indirekter Frage, oder ob, oder, id utrum Romano more locutus sit, an quo modo Stoici dicunt, postea videro, Cic.: quid mihi quaeram, sanus sim anne insaniam! Ter.: quaerendum, utrum una species et longitudo sit earum, anne plures, Cic. (u. so öfter bei Cicero mit anne, s. Matthiä Cic. de imp. Pomp. 57). – b) bei vorgefaßter Entscheidung für das eine od. das andere, u. zwar: α) für Bejahung des ersten mit non od. ne vorangestellten Gliedes, non manum abstines, an tibi iam mavis cerebrum dispergam hic? Ter.: quid hoc intellextin, an nondum etiam ne hoc quidem? Ter.: me certiorem facias, P. Crassus vivone patre suo
    ————
    mortuus sit, ut ego meminisse videor, an post? ob nicht... oder, Cic. – β) für Bejahung des zweiten Gliedes, wo dann die mindere Wahrscheinlichkeit des ersten durch num, auch ne angedeutet wird, num Homerum, num Hesiodum etc.... coëgit in suis studiis obmutescere senectus? an in omnibus his studiorum agitatio vitae aequalis fuit? Cic.: unum illud nescio, gratulerne tibi, an timeam? Cic. – c) an non od. annon, oder nicht, wie mit Wiederholung, so auch mit Auslassung des Verbums vom ersten Glied, wo wahre Disjunktion oder gar Hinneigung zur Bejahung des zweiten Gliedes stattfindet, in direkter Frage, parebis legibus, annon? Varr. fr.: pater eius rediit, annon? Ter.: num tabulas habet, annon? Cic. – u. in indirekter, utrum sit an non voltis? Plaut.: utrum saluber locus esset, annon? Varr. 2) elliptisch, so daß bloß die Gegenfrage mit an ausgesprochen, das erste, sich leicht aus dem Zusammenhange ergänzende Glied aber ausgelassen wird (nie bei einfacher direkter Frage), u. zwar: a) wenn man im Sinne des andern, also mit einer Art Ironie od. mit Staunen fragt u. deshalb Verneinung erwartet, oder, oder vielmehr, oder wohl gar, oder etwa? (wo man im eigenen Sinne mit num od. ne fragen würde), an id ioco dixisti? oder hast du etwa im Scherz gesprochen? Plaut.: an abiit iam a milite? Ter.: an etiam id dubium est? Cic.: an putas? Cic.: anne est intus Pam-
    ————
    philus? Ter.: anne oportuit? Plaut. – dah. an non ( nicht annon) mit bejahender Kraft (wie wenn man im eigenen Sinne mit nonne fragen würde), quo fretus sim? an non dixi esse hoc futurum? oder habe ich nicht gesagt? Ter.: an haec ab eo non dicuntur? Cic. – bes. b) wenn man das Gegenteil wünscht oder voraussetzt u. sich wundern würde, wenn es bejaht werden sollte, doch nicht gar? denn? (dah. auch neben den Ausrufen eho, amabo, obsecro), an abiit? er ging doch nicht gar? Plaut.: an scis? verstehst denn du es? Plaut.: an censes, nihil inter nos convenire? Cic.: anne exlex solus vives? Varr. fr. – c) wenn man zur Widerlegung fremder oder Begründung eigener Ansicht einen anerkannt wahren allgemeinen Satz fragend hinstellt, od. auch einen bestrittenen Fall durch einen ähnlichen unbestreitbaren ( argumentum a minore ad maius) erweisen will (nicht selten verstärkt durch vero, s. Wunder Cic. Planc. 17, 41), oder aber, oder (vgl. die Auslgg. zu Cic. Cat. 1, 1, 3), quae tandem id ars non habet? earum dico artium, quae coniecturā continentur et sunt opinabiles. An medicina ars non putanda est? Cic.: an Scythes Anacharsis potuit pro nihilo pecuniam ducere? nostrates philosophi facere non potuerunt? Cic.: quid enim refert utrum propter oves an propter aves fructus capias? Anne dulcior est fructus ex bubulo pecore... quam ex apibus? Varr. – d) übh. wenn man die ent-
    ————
    gegengesetzte Meinung abweisen od. die eigene als unbestreitbar darstellen will, wo wir gern die Frage mit aber... denn eröffnen, istoc es melior. An quid est olim homini salute melius? Plaut.: an potest quis dubitare, quin etc.? oder aber kann jemand zweifeln, daß usw.? Cic.: o pater, anne aliquas ad caelum hinc ire putandumst sublimis animas iterumque ad tarda reverti corpora? Verg. – e) oft nach einer andern Frage, der man etwas als seine Vermutung entgegenstellt, oder, oder etwa, quid dixisti pessuma? an mentita es? Ter.: sed quid Curio? an illam orationem non legit? Cic.: quomodo...? an... anne... an...? Cic. Balb. 54. – dah. auch f) im bejahenden Sinne, den man im eigenen Namen u. ohne Rücksicht auf fremde Meinung durch nonne andeuten würde, oder... nicht? denn nicht? nicht etwa? bes. im Ggstz. zu einer vorangegangenen Frage, an, qui perperam insanire me aiunt, ipsi insaniunt? Plaut.: quidnam beneficio provocati facere debemus? an imitari fertiles agros etc., Cic.
    Endlich 3) nachaug. (um übh. bl. Ungewißheit auszudrücken) auch in einfacher indirekter Frage = num, ob, ut exspectaret, an ibi iam Pompeius esset, Liv. epit.: in obscuro est, an didiceris, Plin. ep.: tria sine dubio spectanda sunt: an sit, quid sit, quale sit, Quint.: consuluit, an etc., Curt.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > an

См. также в других словарях:

  • Utrum — Utrum* das; s, Utra <zu lat. utrum »eines von beiden«> gemeinsame Form für das männliche u. weibliche Genus von Substantiven (z. B. im Schwedischen; Sprachw.) …   Das große Fremdwörterbuch

  • Utrum — Das Genus utrum (dt. ‚welches von beiden [auch immer]‘) oder commune (dt. ‚gemeinsam‘) ist ein grammatisches Geschlecht, das eine gemeinsame Form für Maskulinum und Femininum bezeichnet. Das einzige Gegenstück dazu ist das Neutrum (ne utrum). Es… …   Deutsch Wikipedia

  • Utrum — An *assize of utrum was called by a writ to determine the status of the holding of a property of land, as to whether it had lay status or not. [< Lat. utrum = whether] …   Dictionary of Medieval Terms and Phrases

  • Utrum — Ut|rum 〈n.; s, Utra; Sprachw.〉 1. Substantiv männlichen u. weiblichen Geschlechts 2. gemeinsames Genus für männliche u. weibliche Form (z. B. im Schwedischen) [lat., „welches von beiden“] * * * Utrum, das; s, ...tra [lat. utrum = eines von… …   Universal-Lexikon

  • Utrum — ♦ An assize to discover whether (utrum) land was held by lay fee or in fee alms, i.e., for spiritual services like praying for souls. (Sayles, George O. The King s Parliament of England, 146) Related terms: Assize, Darrein Presentment …   Medieval glossary

  • utrum — See assize of utrum …   Ballentine's law dictionary

  • Utrum — Fælleskøn, commune. Se Genus …   Danske encyklopædi

  • Utrum — U|trum auch: Ut|rum 〈n.; Gen.: s, Pl.: U|tra; Sprachw.〉 gemeinsames grammatisches Genus von Maskulinum u. Femininum, z. B. im Dänischen u. Niederländischen [Etym.: lat., »eines von beiden«] …   Lexikalische Deutsches Wörterbuch

  • utrum — …   Useful english dictionary

  • assisa juris utrum — Same as assize of utrum …   Ballentine's law dictionary

  • assisa de utrum — /asayza diy yuwtram/ An obsolete writ, which lay for the parson of a church whose predecessor had alienated the land and rente of it …   Black's law dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»