post-hāc

nox, noctis (collat. form of the abl. noctu; v. in the foll.: nox, adverb. for nocte; v. fin.), f. (once masc. in Cato; v. infra, I.) [Sanscr. nak, naktis, night; Gr. nux; Germ. Nacht; Engl. night; from root naç; cf. neco, nekus], night.

Lit.: hinc nox processit stellis ardentibus apta, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 343 Vahl.):

ipsa umbra terrae soli officiens noctem efficit,

Cic. N. D. 2, 19, 49:

negat ullum esse cibum tam gravem, quin is die et nocte concoquatur,

in a day and a night, in twenty-four hours, id. ib. 2, 9, 24 (v. dies, I. B. 2.):

quod serenā nocte subito candens et plena luna defecisset,

id. Rep. 1, 15, 23:

dinumerationibus noctium ac dierum,

id. ib. 3, 2, 3:

Milo mediā nocte in campum venit,

id. Att. 4, 3, 4:

omni nocte dieque,

Juv. 3, 105:

de nocte,

by night, Cic. Mur. 33, 69:

multā de nocte profectus est,

late at night, id. Att. 7, 4, 2; and:

vigilare de nocte,

id. Mur. 9, 22 (v. de, I. B. 2.):

multā nocte veni ad Pompeium,

id. Q. Fr. 2, 9, 2:

qui ad multam noctem vigilāssem,

id. Rep. 6, 10, 10:

ad multam noctem pugnatum est,

Caes. B. G. 1, 26:

sub noctem naves solvit,

id. B. C. 1, 28:

noctes et dies urgeri,

night and day, Cic. de Or. 1, 61, 260; cf.:

qui (scrupulus) se dies noctesque stimulat,

id. Rosc. Am. 2, 6 et saep. (v. dies, I. B. 2.):

concubiā nocte visum esse in somnis ei, etc.,

id. Div. 1, 27, 57 (v. concubius).—

Abl. noctu: hac noctu filo pendebit Etruria tota, Enn. ap. Macr. S. 1, 4 (Ann. v. 153 Vahl.); so,

hac noctu,

Plaut. Am. 1, 1. 116:

noctu hac,

id. Mil. 2, 4, 28: noctu concubiā, Enn. ap. Macr. S. 1, 4 (Ann. v. 169 Vahl.):

senatus de noctu convenire, noctu multā domum dimitti, Quadrig. ib.: ergo noctu futura, cum media esse coeperit, auspicium Saturnaliorum erit,

Macr. S. 1, 4 fin. —Once masc. (as in cum primo lucu;

v. lux): in sereno noctu,

Cato, R. R. 156, 3.—

In partic., personified: Nox, the goddess of Night, the sister of Erebus, and by him the mother of Æther and Hemera, Cic. N. D. 2, 17, 44; Hyg. Fab. prooem.; Verg. A. 5, 721; Serv. Verg. A. 6, 250; Tib. 2, 1, 87; 3, 4 17; Ov. F. 1, 455; Val. Fl. 3, 211; Stat. Th. 2, 59 et saep.—

Transf.

That which takes place or is done at night, nightdoings, night-work ( poet. and in post-class. prose):

omnis et insanā semita nocte sonat,

nocturnal noise, a revelling by night, Prop. 5, 8, 60; Val. Fl. 2, 219.—Hence, Noctes Atticae, the title of a work of Gellius, which he wrote at Athens by night, Gell. praef.—

Sleep, a dream ( poet.): pectore noctem Accipit, [p. 1221] Verg. A. 4, 530:

talia vociferans noctem exturbabat,

Stat. Th. 10, 219:

abrupere oculi noctem,

id. ib. 9, 599; Sil. 3, 216.—

In mal. part., Plaut. Trin. 2, 1, 21; id. As. 1, 3, 42; Cic. Att. 1, 16, 5; Hor. Epod. 15, 13; Stat. Th. 1, 69; Just. 12, 3 et saep.; cf.:

nox vidua,

Cat. 6, 7; Ov. H. 19, 69.—

Death ( poet.):

omnes una manet nox,

Hor. C. 1, 28, 15:

jam te premet nox fabulaeque Manes,

id. ib. 1, 4, 16:

in aeternam clauduntur lumina noctem,

Verg. A. 10, 746.—

Darkness, obscurity, the gloom of tempest:

quae lucem eriperet et quasi noctem quandam rebus offunderet,

Cic. N. D. 1, 3, 6:

carcer infernus et perpetuā nocte oppressa regio,

Sen. Ep. 82, 16:

taetrā nimborum nocte coörtā,

Lucr. 4, 172:

imber Noctem hiememque ferens,

Verg. A. 3, 194:

venturam melius praesagit navita noctem,

Prop. 4, 10, 5 (mortem, Müll.).—Hence, poet., of clouds of missiles, Luc. 7, 520; Val. Fl. 7, 598:

veteris sub nocte cupressi,

the shadow, id. 1, 774.—

Blindness:

perpetuāque trahens inopem sub nocte senectam Phineus,

Ov. M. 7, 2: ego vero non video, nox oboritur, Sen. ap. Quint. 9, 2, 43: vultus perpetuā nocte coöpertus, Ps.-Quint. Decl. 1, 6. —

The shades below, the infernal regions:

descendere nocti,

Sil. 13, 708:

noctis arbiter,

i. e. Pluto, Claud. Rapt. Pros. 1, 55.—

Trop.

Darkness, confusion, gloomy condition:

doleo me in hanc rei publicae noctem incidisse,

Cic. Brut. 96, 330; cf.:

rei publicae offusa sempiterna nox esset,

id. Rosc. Am. 32, 91:

nox ingens scelerum,

Luc. 7, 571.—

Mental darkness, ignorance ( poet.):

quantum mortalia pectora caecae Noctis habent,

Ov. M. 6, 472.—

Obscurity, unintelligibility:

mei versus aliquantum noctis habebunt,

Ov. Ib. 63.— Hence, adv.: nocte, noctū (cf. diu), and nox, in the night, at night, by night.

Form nocte (rare but class.):

luce noctem, nocte lucem exspectatis,

Auct. Her. 4, 36, 48:

in campum nocte venire,

Cic. Att. 4, 3, 4 (shortly after:

in Comitium Milo de nocte venit): nec discernatur, interdiu nocte pugnent,

Liv. 8, 34 fin.; so id. 21, 32, 10; cf.:

nec nocte nec interdiu,

id. 1, 47; Juv. 3, 127, 198:

velut nocte in ignotis locis errans,

Quint. 7 prol. 3.—

Form noctu (so most freq.): ob Romam noctu legiones ducere coepit, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 179 Müll. (Ann. v. 295 Vahl.):

noctuque et diu,

Plaut. Cas. 4, 4, 5; so, noctu diuque, Titin. and Sall. Hist. Fragm. ap. Charis. p. 185 P.; cf.: nec noctu nec diu, Plaut. Fragm. ap. Non. 98, 27:

continuum diu noctuque iter properabant,

Tac. A. 15, 12 fin.:

quā horā, noctu an interdiu,

Auct. Her. 2, 4, 7; cf.:

nonnumquam interdiu, saepius noctu,

Caes. B. G. 1, 8 fin.:

noctu ambulabat in publico Themistocles,

Cic. Tusc. 4, 19, 44:

noctu ad oppidum respicientes,

id. Div. 1, 32, 69; id. Fam. 14, 7, 1:

noctu Jugurthae milites introducit,

Sall. J. 12, 4:

noctu profugere,

id. ib. 106, 2:

dum noctu stertit,

Hor. Ep. 2, 2, 27:

noctu litigare,

Juv. 6, 35; 605; 14, 306.—

Form nox (cf. pernox, and the Gr. nuktos, only ante-class.): SI NOX FVRTVM FACTVM SIT, Fragm. XII. Tab. ap. Macr. S. 1, 4 med.:

hinc media remis Palinurum pervenio nox,

Lucil. Sat. 3, 22: quin tu hic manes? Arg. Nox si voles manebo, Plaut. As. 3, 3, 7 Ussing (al. mox); cf. id. Trin. 4, 2, 22 Brix, Krit. Anh. and Ritschl, ed. 2: si luci, si nox, si mox, si jam data sit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 412 Vahl.); cf. Gell. 12, 1.

nox, noctis (collat. form of the abl. noctu; v. in the foll.: nox, adverb. for nocte; v. fin.), f. (once masc. in Cato; v. infra, I.) [Sanscr. nak, naktis, night; Gr. nux; Germ. Nacht; Engl. night; from root naç; cf. neco, nekus], night.

Lit.: hinc nox processit stellis ardentibus apta, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 343 Vahl.):

ipsa umbra terrae soli officiens noctem efficit,

Cic. N. D. 2, 19, 49:

negat ullum esse cibum tam gravem, quin is die et nocte concoquatur,

in a day and a night, in twenty-four hours, id. ib. 2, 9, 24 (v. dies, I. B. 2.):

quod serenā nocte subito candens et plena luna defecisset,

id. Rep. 1, 15, 23:

dinumerationibus noctium ac dierum,

id. ib. 3, 2, 3:

Milo mediā nocte in campum venit,

id. Att. 4, 3, 4:

omni nocte dieque,

Juv. 3, 105:

de nocte,

by night, Cic. Mur. 33, 69:

multā de nocte profectus est,

late at night, id. Att. 7, 4, 2; and:

vigilare de nocte,

id. Mur. 9, 22 (v. de, I. B. 2.):

multā nocte veni ad Pompeium,

id. Q. Fr. 2, 9, 2:

qui ad multam noctem vigilāssem,

id. Rep. 6, 10, 10:

ad multam noctem pugnatum est,

Caes. B. G. 1, 26:

sub noctem naves solvit,

id. B. C. 1, 28:

noctes et dies urgeri,

night and day, Cic. de Or. 1, 61, 260; cf.:

qui (scrupulus) se dies noctesque stimulat,

id. Rosc. Am. 2, 6 et saep. (v. dies, I. B. 2.):

concubiā nocte visum esse in somnis ei, etc.,

id. Div. 1, 27, 57 (v. concubius).—

Abl. noctu: hac noctu filo pendebit Etruria tota, Enn. ap. Macr. S. 1, 4 (Ann. v. 153 Vahl.); so,

hac noctu,

Plaut. Am. 1, 1. 116:

noctu hac,

id. Mil. 2, 4, 28: noctu concubiā, Enn. ap. Macr. S. 1, 4 (Ann. v. 169 Vahl.):

senatus de noctu convenire, noctu multā domum dimitti, Quadrig. ib.: ergo noctu futura, cum media esse coeperit, auspicium Saturnaliorum erit,

Macr. S. 1, 4 fin. —Once masc. (as in cum primo lucu;

v. lux): in sereno noctu,

Cato, R. R. 156, 3.—

In partic., personified: Nox, the goddess of Night, the sister of Erebus, and by him the mother of Æther and Hemera, Cic. N. D. 2, 17, 44; Hyg. Fab. prooem.; Verg. A. 5, 721; Serv. Verg. A. 6, 250; Tib. 2, 1, 87; 3, 4 17; Ov. F. 1, 455; Val. Fl. 3, 211; Stat. Th. 2, 59 et saep.—

Transf.

That which takes place or is done at night, nightdoings, night-work ( poet. and in post-class. prose):

omnis et insanā semita nocte sonat,

nocturnal noise, a revelling by night, Prop. 5, 8, 60; Val. Fl. 2, 219.—Hence, Noctes Atticae, the title of a work of Gellius, which he wrote at Athens by night, Gell. praef.—

Sleep, a dream ( poet.): pectore noctem Accipit, [p. 1221] Verg. A. 4, 530:

talia vociferans noctem exturbabat,

Stat. Th. 10, 219:

abrupere oculi noctem,

id. ib. 9, 599; Sil. 3, 216.—

In mal. part., Plaut. Trin. 2, 1, 21; id. As. 1, 3, 42; Cic. Att. 1, 16, 5; Hor. Epod. 15, 13; Stat. Th. 1, 69; Just. 12, 3 et saep.; cf.:

nox vidua,

Cat. 6, 7; Ov. H. 19, 69.—

Death ( poet.):

omnes una manet nox,

Hor. C. 1, 28, 15:

jam te premet nox fabulaeque Manes,

id. ib. 1, 4, 16:

in aeternam clauduntur lumina noctem,

Verg. A. 10, 746.—

Darkness, obscurity, the gloom of tempest:

quae lucem eriperet et quasi noctem quandam rebus offunderet,

Cic. N. D. 1, 3, 6:

carcer infernus et perpetuā nocte oppressa regio,

Sen. Ep. 82, 16:

taetrā nimborum nocte coörtā,

Lucr. 4, 172:

imber Noctem hiememque ferens,

Verg. A. 3, 194:

venturam melius praesagit navita noctem,

Prop. 4, 10, 5 (mortem, Müll.).—Hence, poet., of clouds of missiles, Luc. 7, 520; Val. Fl. 7, 598:

veteris sub nocte cupressi,

the shadow, id. 1, 774.—

Blindness:

perpetuāque trahens inopem sub nocte senectam Phineus,

Ov. M. 7, 2: ego vero non video, nox oboritur, Sen. ap. Quint. 9, 2, 43: vultus perpetuā nocte coöpertus, Ps.-Quint. Decl. 1, 6. —

The shades below, the infernal regions:

descendere nocti,

Sil. 13, 708:

noctis arbiter,

i. e. Pluto, Claud. Rapt. Pros. 1, 55.—

Trop.

Darkness, confusion, gloomy condition:

doleo me in hanc rei publicae noctem incidisse,

Cic. Brut. 96, 330; cf.:

rei publicae offusa sempiterna nox esset,

id. Rosc. Am. 32, 91:

nox ingens scelerum,

Luc. 7, 571.—

Mental darkness, ignorance ( poet.):

quantum mortalia pectora caecae Noctis habent,

Ov. M. 6, 472.—

Obscurity, unintelligibility:

mei versus aliquantum noctis habebunt,

Ov. Ib. 63.— Hence, adv.: nocte, noctū (cf. diu), and nox, in the night, at night, by night.

Form nocte (rare but class.):

luce noctem, nocte lucem exspectatis,

Auct. Her. 4, 36, 48:

in campum nocte venire,

Cic. Att. 4, 3, 4 (shortly after:

in Comitium Milo de nocte venit): nec discernatur, interdiu nocte pugnent,

Liv. 8, 34 fin.; so id. 21, 32, 10; cf.:

nec nocte nec interdiu,

id. 1, 47; Juv. 3, 127, 198:

velut nocte in ignotis locis errans,

Quint. 7 prol. 3.—

Form noctu (so most freq.): ob Romam noctu legiones ducere coepit, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 179 Müll. (Ann. v. 295 Vahl.):

noctuque et diu,

Plaut. Cas. 4, 4, 5; so, noctu diuque, Titin. and Sall. Hist. Fragm. ap. Charis. p. 185 P.; cf.: nec noctu nec diu, Plaut. Fragm. ap. Non. 98, 27:

continuum diu noctuque iter properabant,

Tac. A. 15, 12 fin.:

quā horā, noctu an interdiu,

Auct. Her. 2, 4, 7; cf.:

nonnumquam interdiu, saepius noctu,

Caes. B. G. 1, 8 fin.:

noctu ambulabat in publico Themistocles,

Cic. Tusc. 4, 19, 44:

noctu ad oppidum respicientes,

id. Div. 1, 32, 69; id. Fam. 14, 7, 1:

noctu Jugurthae milites introducit,

Sall. J. 12, 4:

noctu profugere,

id. ib. 106, 2:

dum noctu stertit,

Hor. Ep. 2, 2, 27:

noctu litigare,

Juv. 6, 35; 605; 14, 306.—

Form nox (cf. pernox, and the Gr. nuktos, only ante-class.): SI NOX FVRTVM FACTVM SIT, Fragm. XII. Tab. ap. Macr. S. 1, 4 med.:

hinc media remis Palinurum pervenio nox,

Lucil. Sat. 3, 22: quin tu hic manes? Arg. Nox si voles manebo, Plaut. As. 3, 3, 7 Ussing (al. mox); cf. id. Trin. 4, 2, 22 Brix, Krit. Anh. and Ritschl, ed. 2: si luci, si nox, si mox, si jam data sit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 412 Vahl.); cf. Gell. 12, 1.

nox, noctis (collat. form of the abl. noctu; v. in the foll.: nox, adverb. for nocte; v. fin.), f. (once masc. in Cato; v. infra, I.) [Sanscr. nak, naktis, night; Gr. nux; Germ. Nacht; Engl. night; from root naç; cf. neco, nekus], night.

Lit.: hinc nox processit stellis ardentibus apta, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 343 Vahl.):

ipsa umbra terrae soli officiens noctem efficit,

Cic. N. D. 2, 19, 49:

negat ullum esse cibum tam gravem, quin is die et nocte concoquatur,

in a day and a night, in twenty-four hours, id. ib. 2, 9, 24 (v. dies, I. B. 2.):

quod serenā nocte subito candens et plena luna defecisset,

id. Rep. 1, 15, 23:

dinumerationibus noctium ac dierum,

id. ib. 3, 2, 3:

Milo mediā nocte in campum venit,

id. Att. 4, 3, 4:

omni nocte dieque,

Juv. 3, 105:

de nocte,

by night, Cic. Mur. 33, 69:

multā de nocte profectus est,

late at night, id. Att. 7, 4, 2; and:

vigilare de nocte,

id. Mur. 9, 22 (v. de, I. B. 2.):

multā nocte veni ad Pompeium,

id. Q. Fr. 2, 9, 2:

qui ad multam noctem vigilāssem,

id. Rep. 6, 10, 10:

ad multam noctem pugnatum est,

Caes. B. G. 1, 26:

sub noctem naves solvit,

id. B. C. 1, 28:

noctes et dies urgeri,

night and day, Cic. de Or. 1, 61, 260; cf.:

qui (scrupulus) se dies noctesque stimulat,

id. Rosc. Am. 2, 6 et saep. (v. dies, I. B. 2.):

concubiā nocte visum esse in somnis ei, etc.,

id. Div. 1, 27, 57 (v. concubius).—

Abl. noctu: hac noctu filo pendebit Etruria tota, Enn. ap. Macr. S. 1, 4 (Ann. v. 153 Vahl.); so,

hac noctu,

Plaut. Am. 1, 1. 116:

noctu hac,

id. Mil. 2, 4, 28: noctu concubiā, Enn. ap. Macr. S. 1, 4 (Ann. v. 169 Vahl.):

senatus de noctu convenire, noctu multā domum dimitti, Quadrig. ib.: ergo noctu futura, cum media esse coeperit, auspicium Saturnaliorum erit,

Macr. S. 1, 4 fin. —Once masc. (as in cum primo lucu;

v. lux): in sereno noctu,

Cato, R. R. 156, 3.—

In partic., personified: Nox, the goddess of Night, the sister of Erebus, and by him the mother of Æther and Hemera, Cic. N. D. 2, 17, 44; Hyg. Fab. prooem.; Verg. A. 5, 721; Serv. Verg. A. 6, 250; Tib. 2, 1, 87; 3, 4 17; Ov. F. 1, 455; Val. Fl. 3, 211; Stat. Th. 2, 59 et saep.—

Transf.

That which takes place or is done at night, nightdoings, night-work ( poet. and in post-class. prose):

omnis et insanā semita nocte sonat,

nocturnal noise, a revelling by night, Prop. 5, 8, 60; Val. Fl. 2, 219.—Hence, Noctes Atticae, the title of a work of Gellius, which he wrote at Athens by night, Gell. praef.—

Sleep, a dream ( poet.): pectore noctem Accipit, [p. 1221] Verg. A. 4, 530:

talia vociferans noctem exturbabat,

Stat. Th. 10, 219:

abrupere oculi noctem,

id. ib. 9, 599; Sil. 3, 216.—

In mal. part., Plaut. Trin. 2, 1, 21; id. As. 1, 3, 42; Cic. Att. 1, 16, 5; Hor. Epod. 15, 13; Stat. Th. 1, 69; Just. 12, 3 et saep.; cf.:

nox vidua,

Cat. 6, 7; Ov. H. 19, 69.—

Death ( poet.):

omnes una manet nox,

Hor. C. 1, 28, 15:

jam te premet nox fabulaeque Manes,

id. ib. 1, 4, 16:

in aeternam clauduntur lumina noctem,

Verg. A. 10, 746.—

Darkness, obscurity, the gloom of tempest:

quae lucem eriperet et quasi noctem quandam rebus offunderet,

Cic. N. D. 1, 3, 6:

carcer infernus et perpetuā nocte oppressa regio,

Sen. Ep. 82, 16:

taetrā nimborum nocte coörtā,

Lucr. 4, 172:

imber Noctem hiememque ferens,

Verg. A. 3, 194:

venturam melius praesagit navita noctem,

Prop. 4, 10, 5 (mortem, Müll.).—Hence, poet., of clouds of missiles, Luc. 7, 520; Val. Fl. 7, 598:

veteris sub nocte cupressi,

the shadow, id. 1, 774.—

Blindness:

perpetuāque trahens inopem sub nocte senectam Phineus,

Ov. M. 7, 2: ego vero non video, nox oboritur, Sen. ap. Quint. 9, 2, 43: vultus perpetuā nocte coöpertus, Ps.-Quint. Decl. 1, 6. —

The shades below, the infernal regions:

descendere nocti,

Sil. 13, 708:

noctis arbiter,

i. e. Pluto, Claud. Rapt. Pros. 1, 55.—

Trop.

Darkness, confusion, gloomy condition:

doleo me in hanc rei publicae noctem incidisse,

Cic. Brut. 96, 330; cf.:

rei publicae offusa sempiterna nox esset,

id. Rosc. Am. 32, 91:

nox ingens scelerum,

Luc. 7, 571.—

Mental darkness, ignorance ( poet.):

quantum mortalia pectora caecae Noctis habent,

Ov. M. 6, 472.—

Obscurity, unintelligibility:

mei versus aliquantum noctis habebunt,

Ov. Ib. 63.— Hence, adv.: nocte, noctū (cf. diu), and nox, in the night, at night, by night.

Form nocte (rare but class.):

luce noctem, nocte lucem exspectatis,

Auct. Her. 4, 36, 48:

in campum nocte venire,

Cic. Att. 4, 3, 4 (shortly after:

in Comitium Milo de nocte venit): nec discernatur, interdiu nocte pugnent,

Liv. 8, 34 fin.; so id. 21, 32, 10; cf.:

nec nocte nec interdiu,

id. 1, 47; Juv. 3, 127, 198:

velut nocte in ignotis locis errans,

Quint. 7 prol. 3.—

Form noctu (so most freq.): ob Romam noctu legiones ducere coepit, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 179 Müll. (Ann. v. 295 Vahl.):

noctuque et diu,

Plaut. Cas. 4, 4, 5; so, noctu diuque, Titin. and Sall. Hist. Fragm. ap. Charis. p. 185 P.; cf.: nec noctu nec diu, Plaut. Fragm. ap. Non. 98, 27:

continuum diu noctuque iter properabant,

Tac. A. 15, 12 fin.:

quā horā, noctu an interdiu,

Auct. Her. 2, 4, 7; cf.:

nonnumquam interdiu, saepius noctu,

Caes. B. G. 1, 8 fin.:

noctu ambulabat in publico Themistocles,

Cic. Tusc. 4, 19, 44:

noctu ad oppidum respicientes,

id. Div. 1, 32, 69; id. Fam. 14, 7, 1:

noctu Jugurthae milites introducit,

Sall. J. 12, 4:

noctu profugere,

id. ib. 106, 2:

dum noctu stertit,

Hor. Ep. 2, 2, 27:

noctu litigare,

Juv. 6, 35; 605; 14, 306.—

Form nox (cf. pernox, and the Gr. nuktos, only ante-class.): SI NOX FVRTVM FACTVM SIT, Fragm. XII. Tab. ap. Macr. S. 1, 4 med.:

hinc media remis Palinurum pervenio nox,

Lucil. Sat. 3, 22: quin tu hic manes? Arg. Nox si voles manebo, Plaut. As. 3, 3, 7 Ussing (al. mox); cf. id. Trin. 4, 2, 22 Brix, Krit. Anh. and Ritschl, ed. 2: si luci, si nox, si mox, si jam data sit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 412 Vahl.); cf. Gell. 12, 1.

illic (archaic ollic, acc. to Paul. ex Fest. p. 196 Müll.), illaec, illuc, or illoc, pron. [ille-ce].

He, she, or it yonder, that (only ante-class.):

sed Amphitruonis illic est servos Sosia, A portu illic nunc cum laterna huc advenit,

Plaut. Am. prol. 148 sq.; id. ib. 1, 1, 138:

nimis demiror, Sosia, Qui illaec (i. e. Alcumena) illi me donatum esse aurea patera sciat,

id. ib. 2, 2, 134:

cupio dare mercedem, qui illunc, ubi sit, commonstret mihi,

id. Curc. 4, 4, 34:

unde auscultare possis, quom ego illanc osculer,

id. Cas. 1, 45:

latuit intus illic in illac hirnea,

id. Am. 1, 1, 275; cf.:

quid illac impudente audacius?

id. ib. 2, 2, 186:

sed quid illuc est?

id. ib. 1, 1, 114; cf. id. As. 2, 1, 17:

illuc sis vide,

id. Ps. 4, 1, 4:

illuc est sapere?

Ter. Eun. 4, 7, 12:

cum illoc pacisce, si potes: perge obsecro: Pacisce quidvis,

Plaut. Bacch. 4, 8, 29 et saep.:

ubi illic est scelus, qui me perdidit?

that scoundrel, Ter. And. 3, 5, 1.—

With the interrogative part. ne: illicine, etc.: Si. Illicine est? Ps. Illic ipsus est, Plaut. Ps. 4, 1, 44:

illancine mulierem alere cum illa familia?

Ter. Heaut. 4, 5, 3.—

Hence, advv.

illac (sc. viā), that way, on that side, there:

angiporto Illac per hortum circuit clam,

Plaut. As. 3, 3, 152:

ita nunc hac an illac eam, incerta sum consili,

id. Rud. 1, 3, 31:

hac atque illac perfluo,

Ter. Eun. 1, 2, 25:

hac illac circumcursa,

id. Heaut. 3, 2, 1:

omnes damnatos, omnes ignominia adfectos illac facere,

stand on that side, belong to that party, Cic. Att. 7, 3, 5.—

illuc or illoc (the old form, like hoc for huc), adv., to that place, thither.

Lit.

Form illuc: imus huc, illuc hinc; cum illuc ventum est, ire illinc lubet, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 258 Vahl.):

clam illuc redeundum est mihi,

Plaut. Am. 1, 3, 29:

cum illuc veneris,

id. Merc. 3, 4, 64: paulo momento huc illuc impelli, Ter. And. 1, 5, 31:

huc illuc quasi vitabundi agitare,

Sall. J. 60, 4:

salientes huc illuc,

Quint. 10, 7, 6; so,

huc atque illuc intuens,

Cic. de Or. 1, 40, 184:

huc et illuc Cursitant mixtae pueris puellae,

Hor. C. 4, 11, 9:

illuc ex his vinculis,

i. e. into the other world, Cic. Tusc. 1, 31, 75:

proponimus illuc ire, ubi, etc.,

Juv. 3, 24:

illuc, unde fugit mus,

id. 6, 339. —

Form illoc:

post illoc veni quam, etc.,

Plaut. Truc. 3, 1, 3:

cum illoc advenio,

Ter. And. 2, 2, 25 (dub.; Fleck. illo).—

Transf., to that person or thing, thereto (very rare): Pe. Illuc redi. Me. Quo redeam? Pe. Equidem ad phrygionem censeo, Plaut. Men. 4, 2, 54:

quo res haec pertinet? illuc: Dum vitant stulti vitia, in contraria currunt,

Hor. S. 1, 2, 23:

illuc, unde abii, redeo: Nemon' ut avarus, etc.,

id. ib. 1, 1, 108; cf. ib. 1, 3, 38:

illuc cuncta vergere,

to Nero, Tac. A. 1, 3.—

To that point, to such a pitch:

tunc adversis urgentibus, illuc decidit ut malum ferro summitteret,

Juv. 12, 53.

illic (old form illi, Verg. G. 1, 54; 1, 251; 3, 17 Rib.; cf. id. A. 2, 548; Ter. Ad. 1, 2, 36 Donat. ad loc.), adv. [1. illic], in that place, yonder, there (most. freq. ante-class.).

Lit.:

haec illi vi pugnata pugnast usque a mane ad vesperum,

Plaut. Am. 1, 1, 97; id. ib. 261;

1, 3, 36: illic sum atque hic sum,

id. Trin. 4, 4, 17:

sive illic sive alibi libebit,

id. Men. 5, 2, 42:

multo melius, hic quae fiunt, quam illic, ubi sum adsidue, scio,

Ter. Hec. 2, 1, 20; so with ubi:

vivendum est illic, ubi nulla incendia,

Juv. 3, 197:

illic, quicquid ero, semper tua dicar imago,

Prop. 1, 19, 11; 13:

cives Romani, qui illic negotiarentur,

Caes. B. C. 3, 102, 6:

illic radices, illic fundamenta sunt, illic, etc.,

Quint. 10, 3, 3.—

Transf., with that person or thing (very rare): non isto vivitur illic, Quo tu rere, modo, there, i. e. with him, with Mœcenas, Hor. S. 1, 9, 48:

civile bellum a Vitellio coepit et... initium illic fuit,

Tac. H. 2, 47:

hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,

Ter. And. 4, 1, 14.—

In that matter, therein:

res publica et milite illic et pecunia vacet,

i. e. in that war, Liv. 2, 48, 9:

ego illi maxumam partem fero,

Ter. Ad. 1, 2, 36:

ego illic me autem sic adsimulabam quasi stolidum,

Plaut. Ep. 3, 4, 39; Quint. 1, 3, 4.

rătĭo, onis (abl. rationi, Lucr. 6, 66), f. [reor, ratus], a reckoning, account, calculation, computation.

Lit.

Sing.: Les. Nequaquam argenti ratio conparet tamen. Sta. Ratio quidem hercle adparet: argentum oichetai, Plaut. Trin. 2, 4, 15 sq.:

rationem putare... bene ratio accepti atque expensi inter nos convenit,

id. Most. 1, 3, 141; 146; cf.: ad calculos vocare amicitiam, ut par sit ratio acceptorum et datorum, Cic. Lael. 16, 58:

itur, putatur ratio cum argentario... Ubi disputata est ratio cum argentario,

Plaut. Aul. 3, 5, 53 sq.:

dextera digitis rationem computat,

id. Mil. 2, 2, 49:

magna ratio C. Verruci,

Cic. Verr. 2, 2, 77, § 188:

direptio ejus pecuniae, cujus ratio in aede Opis confecta est,

id. Phil. 5, 6, 16; cf.:

quibus in tabulis nominatim, ratio confecta erat, qui numerus domo exisset, etc.,... Quarum omnium rerum summa erat, etc.,

Caes. B. G. 1, 29: auri ratio constat: aurum in aerario est, the account agrees, i. e. is correct, Cic. Fl. 28, 69 (v. consto):

decumo post mense, ut rationem te dictare intellego,

to make the reckoning, Plaut. Am. 2, 2, 38 (al. ductare):

rationem ducere,

to make a computation, to compute, calculate, reckon, Cic. Verr. 2, 2, 52, § 129; so, rationem habere, to take an account, make a computation:

omnium proeliorum,

Caes. B. C. 3, 53; cf.:

hujus omnis pecuniae conjunctim ratio habetur,

id. B. G. 6, 19; and:

piratarum,

Cic. Verr. 2, 5, 28, § 71:

rationem inire,

to cast up, reckon, calculate, Caes. B. G. 7, 71, 4:

quattuor minae periere, ut ratio redditur,

Plaut. Men. 1, 3, 23; cf.:

tibi ego rationem reddam?

id. Aul. 1, 1, 6; id. Trin. 2, 4, 114:

rationem referre,

Cic. Verr. 2, 1, 39, § 98:

rationem repetere de pecuniis repetundis,

id. Clu. 37, 104: Py. Quanta istaec hominum summa est? Ar. Septem millia. Py. Tantum esse oportet:

recte rationem tenes,

Plaut. Mil. 1, 1, 47 et saep.:

drachumae, quas de ratione debuisti,

according to the account, id. Trin. 2, 4, 24:

grandem (pecuniam) quemadmodum in rationem inducerent, non videbant,

how they should bring it into their accounts, Cic. Verr. 2, 1, 41, § 106.—

Plur.: rationes putare argentariam, frumentariam, pabuli causa quae parata sunt;

rationem vinariam, oleariam, quid venierit, etc.,

Cato, R. R. 2, 5:

rationes ad aerarium continuo detuli... quas rationes si cognoris, intelleges, etc.,

Cic. Pis. 25, 61:

ut rationes cum publicanis putarent,

id. Att. 4, 11, 1:

rationes a colono accepit,

id. Caecin. 32, 94:

quid opus est? inquam. Rationes conferatis. Assidunt, subducunt, ad nummum convenit,

id. Att. 5, 21, 12:

rationes referre... rationes deferre,

id. Fam. 5, 20, 2:

Romani pueri longis rationibus assem Discunt in partes centum diducere,

Hor. A. P. 325 et saep.:

A RATIONIBVS,

an accountant, Inscr. Orell. 1494; 2973; 2986; 4173 et saep. (cf. ab).—

Transf.

A list, roll, register (rare):

cedo rationem carceris, quae diligentissime conficitur, quo quisque die datus in custodiam, quo mortuus, quo necatus sit,

Cic. Verr. 2, 5, 57, § 147:

rationes imperii, ab Augusto proponi solitas, sed a Tiberio intermissas, publicavit (sc. Caligula),

Suet. Calig. 16 ( = breviarium) totius imperii, id. Aug. 101 fin.:

rationarium imperii,

id. ib. 28.—

A sum, number (rare), Plaut. Trin. 2, 4, 11:

nunc lenonum et scortorum plus est fere Quam olim muscarum est. Ea nimia est ratio,

id. Truc. 1, 1, 49:

pro ratione pecuniae liberalius est Brutus tractatus quam Pompeius,

Cic. Att. 6, 3, 5; cf. II. B. 1. c. infra.—

A business matter, transaction, business; also, a matter, affair, in gen. (a favorite word of Cicero):

res rationesque eri Ballionis curo,

Plaut. Ps. 2, 2, 31:

res rationesque vestrorum omnium,

id. Am. prol. 4:

re ac ratione cum aliquo conjunctus,

Cic. Verr. 2, 2, 70, § 172:

de tota illa ratione atque re Gallicana inter se multa communicare,

id. Quint. 4, 15:

cum (Druides) in reliquis fere rebus, publicis privatisque rationibus, Graecis utantur litteris,

Caes. B. G. 6, 14 (metaphrast. pragmasi):

ratio nummaria,

Cic. Att. 10, 11, 2:

aeraria ratio,

id. Quint. 4, 15:

ratio domestica... bellica,

id. Off. 1, 22, 76:

quod ad popularem rationem attinet,

id. Fam. 1, 2, 4:

rationes familiares componere,

Tac. A. 6, 16 fin.:

fori judiciique rationem Messala suscepit,

Cic. Rosc. Am. 51, 149; cf.:

in explicandis rationibus rerum civilium,

id. Rep. 1, 8, 13:

rationes civitatis,

id. ib. 1, 6, 11:

quantos aestus habet ratio comitiorum... nihil fallacius ratione tota comitiorum,

id. Mur. 17, 35:

propter rationem Gallici belli,

id. Prov. Cons. 8, 19; so id. ib. 8, 14, 35:

ad omnem rationem humanitatis,

id. Mur. 31, 66: in hac ratione quid res, quid causa, quid tempus ferat, tu facillime perspicies, id. Fam. 1, 7, 6 fin.:

ad eam rationem existimabam satis aptam naturam meam,

id. Att. 9, 11, A, 1.—

Pregn.: meae (tuae, etc.) rationes, my ( thy, etc.) interest, my ( thy, etc.) advantage (cf. in Engl. to find one's account in any thing):

me ad ejus rationes adjungo, quem tu in meis rationibus tibi esse adjungendum putasti,

Cic. Fam. 1, 8, 2; cf.:

exemplum meis alienissimum rationibus,

id. Corn. Fragm. 1, 7 B. and K.:

consideres, quid tuae rationes postulent,

Sall. C. 44, 5: servitia repudiabat... alienum suis rationibus existimans videri causam civium cum servis fugitivis communicasse, inconsistent with his policy or interests, id. ib. 56, 5:

si meas rationes unquam vestrae saluti anteposuissem,

Cic. Red. ad Quir. 1, 1.

Trop., a reckoning, account, computation:

postquam hanc rationem cordi ventrique edidi,

presented this reckoning, Plaut. Aul. 2, 7, 12:

itidem hic ut Acheronti ratio accepti scribitur,

i.e. things are taken only, nothing is given back, id. Truc. 4, 2, 36:

nomen (comoediae) jam habetis, nunc rationes ceteras Accipite,

an account of the rest, id. Poen. prol. 55; cf.:

census quom sum, juratori recte rationem dedi,

id. Trin. 4, 2, 30; so,

rationem dare, for the more usual rationem reddere,

Varr. L. L. 6, § 86 Mull.; Cic. Verr. 2, 1, 36, § 92 Zumpt:

(argentarii) ratione utuntur,

make a reckoning, settle up, Plaut. Cas. prol. 27:

cum eam mecum rationem puto,

go into that calculation, think over the matter, id. ib. 3, 2, 25; cf.:

frustra egomet mecum has rationes puto,

Ter. Ad. 2, 1, 54:

(Medea et Atreus) inita subductaque ratione nefaria scelera meditantes,

Cic. N. D. 3, 29, 71:

quod posteaquam iste cognovit hanc rationem habere coepit,

to make the following calculation, reflection, id. Verr. 2, 5, 39, § 101; cf.: totius rei consilium his rationibus explicavit, ut si, etc.,... si, etc.,... sin, etc., drew the plan of the whole undertaking according to the following calculation, that if, etc., Caes. B. C. 3, 78;

and herewith cf.: rationem consilii mei accipite,

id. ib. 3, 86:

ut habere rationem possis, quo loco me convenias, etc.,

that you may calculate, Cic. Fam. 3, 6, 6:

semper ita vivamus, ut rationem reddendam nobis arbitremur,

id. Verr. 2, 2, 11, § 28; cf.:

nihil est, quod minus ferendum sit, quam rationem ab altero vitae reposcere eum, qui non possit suae reddere,

id. Div. in Caecil. 9, 28;

and with this cf.: si gravius quid acciderit, abs te rationem reposcent,

will call you to account, Caes. B. G. 5, 30: clarorum virorum atque magnorum non minus otii, quam negotii rationem exstare oportere, an account must be capable of being given, Cato ap. Cic. Planc. 27, 66:

tam otii quam negotii rationem reddere majores censuisse,

Col. 11 fin.: eam condicionem esse imperandi, ut non aliter ratio constet, quam si uni reddatur, that the account is not correct unless, etc., Tac. A. 1, 6 fin.:

mirum est quam singulis diebus in urbe ratio aut constet aut constare videatur,

Plin. Ep. 1, 9, 1; 1, 5, 16 et saep.; cf. Just. praef. 5.—

Transf.

Relation, reference, respect to a thing:

(agricolae) habent rationem cum terra, quae nunquam recusat imperium,

have an account, have to do, have dealings with the earth, Cic. Sen. 15, 51; cf.:

ubi ratio cum Orco habetur,

Varr. R. R. 1, 4, 3;

for which: ubi sit cum Orco ratio ponenda,

Col. 1, 3, 2:

cum omnibus Musis rationem habere cogito,

Cic. Att. 2, 5, 2:

cum hac (muliere) aliquid adulescentem hominem habuisse rationis,

id. Cael. 20, 50; cf. id. Verr. 2, 2, 77, § 190. omnes, quibuscum ratio huic aut est aut fuit, assunt, defendunt, id. Quint. 23, 75; cf.

. quae ratio tibi cum eo intercesserat?

id. Rosc. Com. 14, 41:

pacis vero quae potest esse cum eo ratio, in quo est incredibilis crudelitas, fides nulla?

id. Phil. 4, 6, 14:

quod si habenda cum M. Antonii latrocinio pacis ratio fuit, etc.,

id. ib. 12, 7, 17:

fontes ad nostrorum annalium rationem veteres, ad ipsorum sane recentes,

in respect to our annals, id. Brut. 13, 49.—

Pregn., a respect, regard, concern, consideration, care for a thing (usu. in the connection habere and ducere alicujus rei rationem): ad hanc rationem quoniam maximam vim natura habet, fortuna proximam: utriusque omnino habenda ratio est in deligendo genere vitae, Cic. Off. 1, 33, 120:

quorum (civium Romanorum) nobis pro vestra sapientia, Quirites, habenda est ratio diligenter,

id. Imp. Pomp. 7, 17:

(deos) piorum et impiorum habere rationem,

id. Leg. 2, 7, 15:

cujus absentis rationem haberi proximis comitiis populus jussisset,

Caes. B. C. 1, 9; so,

absentis,

id. ib. 1, 32; 3, 82 fin.:

sauciorum et aegrorum habita ratione,

id. ib. 3, 75:

moneret, frumenti rationem esse habendam,

Hirt. B. G. 8, 34;

so (al. frumentandi), rationem habere,

Caes. B. G. 7, 75 Oud.; cf. id. ib. 7, 71:

alicujus vel dignitatis vel commodi rationem non habere,

Cic. de Or. 2, 4, 17: ut summae rei publicae rationem habeamus, Pompeius ap. Cic. Att. 8, 12, c, 3:

alicujus salutis rationem habere,

i. e. to regard, care for, be concerned about, Caes. B. G. 7, 71; so id. B. C. 1, 20:

turpissimae fugae rationem habere,

id. ib. 2, 31:

ut in ceteris habenda ratio non sui solum sed etiam aliorum, sic, etc.,

Cic. Off. 1, 39, 139:

proinde habeat rationem posteritatis et periculi sui,

Caes. B. C. 1, 13:

habere nunc se rationem officii pro beneficiis Caesaris,

id. B. G. 5, 27:

non ullius rationem sui commodi ducit,

Cic. Rosc. Am. 44, 128:

cum hujusce periculi tum ceterorum quoque officiorum et amicitiarum ratio,

id. Clu. 42, 117:

omnis hac in re habenda ratio et diligentia est, ut, etc.,

id. Lael. 24, 89; cf.:

didici ex tuis litteris, te omnibus in rebus habuisse rationem, ut mihi consuleres,

id. Fam. 3, 5, 1:

habeo rationem, quid a populo Romano acceperim,

bring into consideration, consider, id. Verr. 2, 5, 14, § 36:

ut habere rationem possis, quo loco me salva lege Cornelia convenias, ego veni, etc.,

id. Fam. 3, 6, 6:

neque illud rationis habuisti, eam provinciam ad summam stultitiam nequitiamque venisse,

id. Verr. 2, 5, 15, § 38; cf.:

hoc rationis habebant, facere eos nullo modo posse, ut, etc.,

id. ib. 2, 2, 29, e70.—

Relation to a thing, i. e.

Subject., course, conduct, procedure, mode, manner, method, fashion, plan, etc. (cf. consilium):

nunc sic rationem incipissam, hanc instituam astutiam, ut, etc.,

Plaut. Mil. 2, 2, 82; cf. id. ib. 3, 1, 175 sqq.:

ubi cenas hodic, si hanc rationem instituis?

Plaut. Stich. 3, 1, 26; id. Truc. 1, 1, 3:

tua ratio est, ut secundum binos ludos mihi respondere incipias: mea, ut ante primos ludos comperendinem. Ita fiet, ut tua ista ratio existimetur astuta, meum hoc consilium necessarium,

Cic. Verr. 1, 11, 34; cf.:

ratio viaque defensionis,

id. Verr. 2, 5, 1, § 4:

itaque in praesentia Pompeii insequendi rationem omittit,

Caes. B. C. 1, 30:

mea autem ratio in dicendo haec esse solet, ut, etc.,

Cic. de Or. 2, 72, 292:

haec in philosophia ratio contra omnia disserendi,

id. N. D. 1, 5, 11:

dicendi,

id. Or. 32, 114; id. de Or. 3, 15, 56; cf.:

aliquot ante annis inita ratio est, ut, etc.,

id. Rep. 2, 36, 61:

ut, quo primum occurreretur, vix ratio iniri possit,

Caes. B. G. 7, 24:

quia reponendarum (tegularum) nemo artifex inire rationem potuerit,

Liv. 42, 3 fin. —In plur.:

hoc aditu laudis non mea me voluntas sed meae vitae rationes ab ineunte aetate susceptae prohibuerunt,

plan of life, Cic. Imp. Pomp. 1, 1:

de rationibus rerum publicarum aut constituendarum aut tuendarum,

id. Rep. 1, 6, 11.—

Object., relation, condition, nature, kind, sort, fashion, way, etc. (cf. modus):

sed ratio ordoque agminis aliter se habebat ac Belgae ad Nervios detulerant,

Caes. B. G. 2, 19; cf.:

ut rei militaris ratio atque ordo postulabat,

id. ib. 2, 22; so,

rei militaris,

id. ib. 4, 23:

ratio atque usus belli,

the art and practice of war, id. ib. 4, 1; id. B. C. 1, 76 fin.; 2, 18; 3, 17 et saep. al.; cf.:

novae rationes bellandi,

id. ib. 3, 50:

ratio equestris proelii,

id. B. G. 5, 16:

quorum operum haec erat ratio, etc.,

id. B. C. 1, 25; cf.: rationem pontis hanc instituit;

tigna bina, etc.,

id. B. G. 4, 17:

serpit per omnium vitas amicitia, nec ullam aetatis degendae rationem patitur esse expertem sui,

Cic. Lael. 23, 87; cf.:

ita ratio comparata est vitae naturaeque nostrae, ut, etc.,

id. ib. 27, 101; id. Ac. 2, 43, 132:

civitas (Platonis) non quae possit esse, sed in qua ratio rerum civilium perspici posset,

id. Rep. 2, 30, 52 init.; cf.:

reliqui disseruerunt de generibus et de rationibus civitatum,

id. ib. 2, 11, 22;

1, 8, 13: quam creberrimis litteris faciam ut tibi nota sit omnis ratio dierum atque itinerum meorum,

id. Fam. 3, 5, 4: quoniam eadem est ratio juris in utroque, id. Rep. 3, 12, 21; cf.:

haec eadem ratio est in summa totius Galliae,

Caes. B. G. 6, 11 fin.:

ab nostris eadem ratione, qua pridie, resistitur,

id. ib. 5, 40; id. B. C. 3, 100; cf. id. ib. 3, 101:

docet, longe alia ratione esse bellum gerendum atque antea sit gestum,

id. B. G. 7, 14:

hoc si Romae fieri posset, certe aliqua ratione expugnasset iste,

Cic. Verr. 2, 2, 52, ee130:

quid refert, qua me ratione cogatis?

id. Lael. 8, 26:

quod fuit illis conandum atque omni ratione efficiendum,

Caes. B. C. 1, 65 fin.; 1, 67 fin.:

simili ratione Pompeius in suis castris consedit,

id. ib. 3, 76:

auxilium ferri nulla ratione poterat,

id. ib. 1, 70:

nec quibus rationibus superare possent, sed quem ad modum uti victoria deberent, cogitabant,

id. ib. 3, 83 fin.; 3, 58; 3, 18 fin. et saep.—

With gen. of a subst. in circumlocution for the subst. itself (v. Zumpt, Gram. §

678): vereor ne oratio mea aliena ab judiciorum ratione esse videatur,

Cic. Verr. 2, 4, 49, ee109:

multa autem propter rationem brevitatis praetermittenda,

id. ib. 2, 1, 40, ee

103: quantas perturbationes et quantos aestus habet ratio comitiorum?

id. Mur. 17, 35:

nihil fallacius ratione tota comitiorum,

id. ib. 17, 36:

praedicere tempestatum rationem et praedonum,

id. ib. 2, 4:

tota ratio talium largitionum genere vitiosa est,

id. Off. 2, 17, 60.—

Pregn., that faculty of the mind which forms the basis of computation and calculation, and hence of mental action in general, i. e. judgment, understanding, reason: duplex est vis animorum atque natura: una pars in appetitu posita est, quae est hormê Graece, quae hominem huc et illuc rapit;

altera in ratione, quae docet et explanat, quid faciendum, quid fugiendum sit. Ita fit, ut ratio praesit, appetitus obtemperet,

Cic. Off. 1, 28, 101:

homo, quod rationis est particeps, per quam consequentia cernit, causas rerum videt earumque progressus et quasi antecessiones non ignorat, similitudines comparat rebusque praesentibus adjungit atque annectit futuras, facile totius vitae cursum videt ad eamque degendam praeparat res necessarias. Eademque natura vi rationis hominem concilia homini et ad orationis et ad vitae societatem, etc.,

id. ib. 1, 4, 11 sq.:

haud scio, an melius fuerit, humano generi motum istum celerem cogitationis, acumen, sollertiam, quam rationem vocamus, non dari omnino quam tam munifice et tam large dari, etc.,

id. N. D. 2, 27, 69:

lex est ratio summa, insita in natura, quae jubet ea, quae facienda sunt, prohibetque contraria. Eadem ratio, cum est in hominis mente confirmata et confecta, lex est,

id. Leg. 1, 6, 18:

ut, quos ratio non posset, eos ad officium religio duceret,

id. N. D. 1, 42, 118:

mens et ratio et consilium in senibus est,

id. Sen. 19, 67; cf. Liv. 28, 28:

si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit, si ratio, consilium, prudentia, Pompeius antistat,

Cic. Rep. 3, 18, 28; cf. id. Quint. 16, 53; and:

si ratio et prudentia curas aufert,

Hor. Ep. 1, 11, 25:

quibus in rebus temeritas et casus, non ratio nec consilium valet,

Cic. Div. 2, 41, 85; cf.:

illa de urbis situ revoces ad rationem quae a Romulo casu aut necessitate facta sunt,

id. Rep. 2, 11, 22; and:

moneo ut agentem te ratio ducat, non fortuna,

Liv. 22, 39 fin.: mulier abundat audacia;

consilio et ratione deficitur,

Cic. Clu. 65, 184:

Ariovistum magis ratione et consilio quam virtute vicisse. Cui rationi contra homines barbaros locus fuisset, etc.,

Caes. B. G. 1, 40: arma amens capio;

nec sat rationis in armis,

Verg. A. 2, 314:

rationis egens,

id. ib. 8, 299 et saep.:

iracundia dissidens a ratione,

Cic. Rep. 1, 38, 60:

majora quam hominum ratio consequi possit,

id. ib. 1, 10, 15:

quantum ratione provideri poterat,

Caes. B. G. 7, 16 fin.:

quantumque in ratione esset, exploratum habuit,

Hirt. B. G. 8, 6 init.:

nec majore ratione bellum administrari posse,

Caes. B. C. 7, 21:

minari divisoribus ratio non erat,

it was not reasonable, was contrary to reason, Cic. Verr. 1, 9, 24; so, nulla ratio est, with an objectclause, id. Caecin. 5, 15; so,

too, minime rationis est,

Col. 3, 5, 3; cf. with dat.:

Vitellianus exercitus, cui acquiescere Cremonae ratio fuit,

which, as reason dictated, ought to have rested at Cremona, Tac. H. 3, 22:

quod domi te inclusisti, ratione fecisti,

reasonably, sensibly, judiciously, Cic. Att. 12, [p. 1527] 14, 3.—

The reasonable cause of a thing, a ground, motive, reason:

ratio est causa, quae demonstrat, verum esse id, quod intendimus, brevi subjectione. Rationis confirmatio est ea, quae pluribus argumentis corroborat breviter expositam rationem,

Auct. Her. 2, 18, 28:

quid tandem habuit argumenti aut rationis res, quamobrem, etc.,

Cic. Verr. 2, 2, 47, § 115; cf.:

nostra confirmare argumentis ac rationibus: deinde contraria refutare,

id. de Or. 2, 19, 80:

noverit orator argumentorum et rationum locos,

id. Or. 14, 44 (v. also argumentum):

si mei consilii causam rationemque cognoverit,

id. Div. in Caecil. 1, 1; cf.:

ad eam sententiam cum reliquis causis haec quoque ratio eos deduxit, quod, etc.,

Caes. B. G. 2, 10 fin.:

quam habet rationem, non quaero aequitatis, sed ipsius improbitatis atque impudentiae?... facti, si non bonam, at aliquam rationem afferre,

Cic. Verr. 2, 3, 85, e196; cf.:

deinde nihil rationis affert, quamobrem, etc.,

id. Caecin. 33, 96:

non deest hoc loco copia rationum, quibus docere velitis, humanas esse formas deorum: primum quod, etc.... deinde quod, etc.... tertiam rationem affertis, quod, etc.,

id. N. D. 1, 27, 76:

et quidem, cur sic opinetur, rationem subicit,

id. Div. 2, 50, 104:

idcirco minus existimo te nihil nisi summa ratione fecisse,

id. Att. 8, 11, D, §

5: nunc non modo agendi rationem nullam habeo, sed ne cogitandi quidem,

id. Fam. 4, 13, 3:

rationes in ea disputatione a te collectae vetabant me rei publicae penitus diffidere,

id. Fam. 5, 13, 3; cf. id. Ac. 2, 36, 116:

rationibus conquisitis de voluptate et dolore disputandum putant,

id. Fin. 1, 9, 31; cf.:

quod cum disputando rationibusque docuisset,

id. Rep. 1, 16, 25:

his rationibus tam certis tamque illustribus opponuntur ab his, qui contra disputant primum labores, etc.,

id. ib. 1, 3, 4 et saep.:

num parva causa aut prava ratio est?

reason, excuse, Ter. Eun. 3, 5, 27.—

In rhet., a showing cause, argument, reasoning in support of a proposition:

ratio est, quae continet causam, quae si sublata sit, nihil in causa controversiae relinquatur, hoc modo: Orestes si accusetur matricidii, nisi hoc dicat, Jure feci, illa enim patrem meum occiderat, non habet defensionem,

Cic. Inv. 1, 13, 18:

ad propositum subjecta ratio, et item in distributis supposita ratio,

id. de Or. 3, 54, 207; cf. Quint. 3, 11, 4; 5, 14, 1; 16; 7, 8, 3.—

Reasonableness, reason, propriety, law, rule, order, conformity, etc.:

in omnibus, quae ratione docentur et via, primum constituendum est, quid quidque sit, etc.,

in a reasonable, regular manner, Cic. Or. 33, 116; cf.:

ut ratione et via procedat oratio,

id. Fin. 1, 9, 29:

modo et ratione aliquid facere (along with recte atque ordine facere),

id. Quint. 7, 28; cf.:

quae res Nec modum habet neque consilium, ratione modoque Tractari non vult,

Hor. S. 2, 3, 266:

nihil est, quod ratione et numero moveri possit sine consilio,

Cic. N. D. 2, 16, 43:

intervallis imparibus, sed tamen pro rata parte ratione distinctis,

divided proportionally by rule, id. Rep. 6, 18, 18; cf.:

ex summis et infimis et mediis interjectis ordinibus ut sonis moderata ratione civitas concinit,

in symmetrical proportion, id. ib. 2, 42, 69:

in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem,

order, system, id. ib. 2, 33, 57;

5, 5, 7: declinatio si cum ratione fiet,

reasonably, id. Tusc. 4, 6, 13:

ratio et distributio,

a reasonable division, Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1.—

A theory, doctrine, or system based upon reason; science, and (less freq.), subject., knowledge:

erat enim tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,

Cic. Rep. 1, 16, 25; cf.:

nova et a nobis inventa ratio,

id. ib. 1, 8, 13;

2, 39, 66: si animum contulisti in istam rationem et quasi artem,

id. ib. 1, 23, 37; cf.:

omnes tacito quodam sensu sine ulla arte aut ratione, quae sint in artibus ac rationibus recta ac prava dijudicant,

id. de Or. 3, 50, 195; id. Brut. 74, 258:

continet enim totam hanc quaestionem ea ratio, quae est de natura deorum,

id. Div. 1, 51, 117:

Epicuri ratio, quae plerisque notissima est,

doctrine, system, philosophy, id. Fin. 1, 5, 13; cf.:

Stoicorum ratio disciplinaque,

id. Off. 3, 4, 20:

Cynicorum ratio,

id. ib. 1, 41, 148; so id. Fin. 3, 20, 68: ratio vivendi... ratio civilis et disciplina populorum, the art of living... statesmanship, id. Rep. 3, 3, 4; cf.:

etiamsi cui videbitur illa in optimis studiis et artibus quieta vitae ratio beatior, haec civilis laudabilior est certe et illustrior,

id. ib. 3, 3, 4:

improba navigii ratio tum caeca jacebat,

Lucr. 5, 1004: saltationis ac musicae rationis studiosi, Col. prooem. e3 al.—Subject., knowledge:

si qua (est in me) exercitatio dicendi aut si hujus rei ratio aliqua, ab optimarum artium studiis ac disciplina profecta,

Cic. Arch. 1, 1.—

A view or opinion resting upon reasonable grounds:

mea sic est ratio,

Ter. Ad. 1, 1, 43; cf.:

inventus est nemo, cujus non haec et sententia esset et oratio, non esse metuendum, etc.... Haec cum omnes sentirent et cum in eam rationem pro suo quisque sensu ac dolore loqueretur,

Cic. Verr. 2, 1, 27, § 68 sq.; and with this cf. id. Att. 1, 11, 1:

cujus ratio etsi non valuit,

Nep. Milt. 3, 6 (just before: hujus cum sententiam plurimi essent secuti).—

In philos. lang., a production of proof, argumentation, reasoning: (Epicurus) tollit definitiones; nihil de dividendo ac partiendo docet;

non, quo modo efficiatur concludaturque ratio, tradit,

Cic. Fin. 1, 7, 22; cf. id. Div. 2, 10, 25; id. de Or. 2, 38, 158:

ratio ipsa coget, et ex aeternitate quaedam esse vera et ea non esse nexa causis aeternis, etc.,

id. Fat. 16, 38; cf.:

ergo, ubi tyrannus est, ibi non vitiosam ut heri dicebam, sed, ut nunc ratio cogit, dicendum est, plane nullam esse rem publicam,

id. Rep. 3, 31, 43.

summa, ae, f. (sc. res; old gen. summai, Lucr. 1, 984; 6, 679) [summus, v. superus].

Lit., that which is highest in any thing, the top, summit, surface (postAug. and very rare):

testudines evectae in summā pelagi,

Plin. 9, 10, 12, § 35 (cf. summus, I. s. v. superus).—

Transf., that which is most important or prominent in any thing, the main thing, chief point, principal matter; the sum, height, substance, summit, completion, perfection

In gen.:

leges a me edentur non perfectae... sed ipsae summae rerum atque sententiae,

the main points, chief particulars, Cic. Leg. 2, 7, 18:

cujus rei satis erit summam dixisse,

id. Inv. 1, 20, 28:

ex hac infinitā licentiā haec summa cogitur, ut, etc.,

id. Rep. 1, 43, 67:

lectis rerum summis,

Liv. 40, 29, 11:

haec summa est, hic nostri nuntius esto,

Verg. A. 4, 237:

summa est, si curaveris, ut, etc.,

Cic. Fam. 13, 75, 2:

in hoc summa judicii causaque tota consistit,

id. Quint. 9, 32:

eam ignominiam ad summam universi belli pertinere ratus,

to the issue of the whole war, Liv. 32, 17, 3; cf.:

haec belli summa nefandi,

Verg. A. 12, 572:

solus summam habet hic apud nos,

the first place, pre-eminence, Plaut. Truc. 4, 2, 15:

qui vobis summam ordinis consiliique concedunt,

Cic. Cat. 4, 7, 15:

summam alicui rei dare,

perfection, culmination, Quint. 3, 2, 1: 5, 10, 72; 11, 2, 41; 12, 1, 20: remittendo de summā quisque juris. strict or extreme right, Liv. 4, 43, 11.—

In partic.

Of a reckoning of numbers, the amount, the sum, sum total, including each of the single items, as if counted: quid, tu, inquam, soles, cum rationem a dispensatore accipis, si aera singula probasti, summam, quae ex his confecta sit, non probare? Cic. Fragm. ap. Non. 193, 11:

addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fiat,

id. Off. 1, 18, 59: Py. Quanta istaec hominum summa est? Ar. Septem milia, Plaut. Mil. 1, 1, 46:

equitum magno numero ex omni populi summa separato,

Cic. Rep. 2, 22, 39:

subducamus summam,

id. Att. 5, 21, 11:

summam facere,

id. Verr. 2, 2, 53, § 131.—

Of money, a sum, amount.

With pecuniae:

pecuniae summam quantam imperaverit, parum convenit,

Liv. 30, 16, 12:

pecuniae etiam par prope summa fuit,

id. 33, 23, 9:

summa pecuniae signatae fuit talentūm duo milia et sexcenta,

Curt. 3, 13, 16:

accessit ad hanc pecuniae summam sex milia talantum,

id. 5, 6, 10:

pecuniae summa homines movit,

Liv. 22, 61, 1; 38, 11, 8; 40, 46, 16; 42, 62, 14; cf.:

census equestrem Summam nummorum,

Hor. A. P. 384:

ob parvam pecuniae summam erogatam,

Val. Max. 4, 8, 1.—

Without pecuniae:

de summā nihil decedet,

Ter. Ad. 5, 3, 30:

hac summā redempti,

Liv. 32, 17, 2; 22, 61, 2:

Marcellus decem pondo auri et argenti ad summam sestertii decies in aerarium rettulit,

id. 45, 4, 1:

quācumque summā tradet luxuriae domum,

Phaedr. 4, 4, 44;

creditor totius summae,

Quint. 5, 10, 117:

actor summarum,

Suet. Dom. 11.—

Without reference to a count, the sum, the whole:

de summā mali detrahere,

Cic. Tusc. 3, 23, 55:

summa cogitationum mearum omnium,

id. Fam. 1, 9, 10:

meorum maerorum atque amorum summam edictavi tibi,

Plaut. Rud. 1, 2, 2:

ergo ex hac infinita licentiā haec summa cogitur,

Cic. Rep. 1, 43, 67:

proposita vitae ejus velut summa,

Suet. Aug. 9:

vitae summa brevis spem nos vetat incohare longam,

Hor. C. 1, 4, 15: summarum summa est aeterna, the sum of all sums, the sum of all things, i. e. the universe, Lucr. 5, 361; so,

summa summarum,

Plaut. Truc. 1, 1, 4; Sen. Ep. 40, 13; and: summa summaï, Lucr 6, 679. —

Adverb.

Ad summam, on the whole, generally, in short, in a word:

ille affirmabat... ad summam: non posse istaec sic abire,

Cic. Att. 14, 1, 1; so,

ad summam,

id. ib. 7, 7, 7; id. Off. 1, 42, 149; id. Fam. 14, 14, 2; Hor. Ep. 1, 1, 106, Juv. 3, 79.—

In summā, in all:

Drusus erat de praevaricatione a tribunis aerariis absolutus, in summā quattuor sententiis,

Cic. Q. Fr. 2, 16, 3; Plin. Ep. 1, 22, 6; 2, 11, 25:

in omni summā,

Cic. Q. Fr. 3, 5, 5 —

In summā, at last, finally (post-Aug.):

diu colluctatus est: in summā victus occumbit,

Just. 13, 8, 8; 22, 1, 8; 37, 1, 8.—

Transf., the whole (opp. a part):

magnam res diligentiam requirebat, non in summā exercitus tuenda, sed in singulis militibus conservandis,

Caes. B. G. 6, 34; cf.:

summa exercitus salva,

the main body of the army, id. B. C. 1, 67:

solet quaedam esse partium brevitas, quae longam tamen efficit summam,

Quint. 4, 2, 41:

quaedam partibus blandiuntur, sed in summam non consentiunt,

id. 4, 2, 90.—

That which relates to the whole, as opp. to a part; with gen., the general, supreme:

(Remi dicebant) ad hunc (regem) totius belli summam omnium voluntate deferri,

the command in chief, Caes. B. G. 2, 4:

neque de summā belli suum judicium sed imperatoris esse,

id. ib. 1, 41:

cum penes unum est omnium summa rerum, regem illum unum vocamus,

authority over all affairs, the supreme power, Cic. Rep. 1, 26, 42:

is, qui summam rerum administrabat,

id. Rosc. Am. 32, 91:

ad te summa solum, Phormio, rerum redit,

Ter. Phorm. 2, 2, 3:

ad summam rerum consulere,

for the general interest, Caes. B. C. 3, 51:

ad discrimen summa rerum adducta,

to a general engagement, Liv. 10, 27:

discrimen summae rerum,

id. 10, 14:

quos penes summam consilii voluit esse, cum imperii summam rex teneret,

the sole command, Cic. Rep. 2, 28, 51; cf.:

qui vobis summam ordinis consiliique concedunt,

id. Cat. 4, 7, 15:

imperii,

Caes. B. G. 2, 23; id. B. C. 3, 5:

quod penes eos (Bituriges), si id oppidum retinuissent, summam victoriae constare intellegebant,

the whole credit of the victory, id. B. G. 7, 21; so, victoriae, id. B. C. 1, 82.— Poet.:

summa ducum, Atri des,

Ov. Am. 1, 9, 37.

tam, adv. [orig. acc. fem. of the demonstrative root ta-; cf.: tum, tamen], correlative of quam, so, so much, as.

As comparative adverb, demonstrative with correlative quam, introducing comparative clauses of like intensity.

As adjunct of adjectives or participles the intensity of which is expressed by a comparative clause, tam... quam = as... as; negatively, non (neque, nihil, etc.) tam... quam = not so... as.

In comparison between two adjj.:

tam esse clemens tyrannus quam rex importunus potest,

a tyrant may be as mild as a king may be harsh, Cic. Rep. 1, 33, 50 (B. and K. bracket rex):

non tam solido quam splendido nomine,

id. Fin. 1, 18, 61:

tam culpae hostium justus existimator quam gloriosus victor,

Val. Max. 3, 8, 1:

adjuro, tam me tibi vera referre Quam veri majora fide,

things as true as they are beyond belief, Ov. M. 3, 659:

quorum vires quam repentinae tam breves,

Sen. Q. N. 6, 7, 2.—Negatively:

non enim tam praeclarum est scire Latine quam turpe nescire,

Cic. Brut. 37, 140:

ut illa... non tam mirabilia sunt, quam conjecta belle,

id. Div. 2, 31, 66; 2, 36, 76: nec tam Turpe fuit vinci [p. 1836] quam contendisse decorum est, Ov. M. 9, 5. —Tam preceded by comp. clause:

maximeque eam pestilentiam insignem mors quam matura tam acerba M. Furi fecit,

Liv. 7, 1, 8:

quam magni nominis bellum est, tam difficilem existimaritis victoriam fore,

id. 21, 43, 11:

donec quam felices seditiones, tam honorati seditionum auctores essent,

id. 4, 2, 4. —

In a comparison between degrees of intensity, etc., of the same adjective.

As in relative clauses, the adjective repeated (so esp. in Plaut.;

not repeated in English): tam liquidus est quam liquida tempestas esse solet,

as serene as the weather is wont to be, Plaut. Most. 3, 2, 64:

quam placida'st aqua,

id. ib. 3, 2, 165:

tam frictum ego illum reddam quam frictum est cicer,

id. Bacch. 4, 4, 7.—Negatively:

nemo orator tam multa scripsit quam multa sunt nostra,

Cic. Or. 30, 168:

tametsi non tam multum in istis rebus intellego quam multa vidi,

id. Verr. 2, 4, 43, § 94.—

The adjective not repeated.

The terms of comparison being nouns or pronouns:

tam ego fui ante liber quam gnatus tuus ( = quam liber gnatus tuus est),

Plaut. Capt. 2, 2, 60:

fieret corium tam maculosum quam est nutricis pallium,

id. Bacch. 3, 3, 30:

tam mihi mea vita quam tua Tibi cara est,

id. Cas. 3, 6, 43:

ni illam mihi tam tranquillam facis quam mare est,

id. Poen. 1, 2, 145:

tam crebri ad terram decidebant quam pira,

id. ib. 2, 38:

tam excoctam reddam atque atram quam carbo'st,

Ter. Ad. 5, 3, 63:

quom fervit maxume, tam placidum (eum) quam ovem reddo,

id. ib. 4, 1, 18:

tam sum misericors quam vos, tam mitis quam qui lenissimus,

Cic. Sull. 31, 87:

tam gratum mihi id erit quam quod gratissimum,

id. Fam. 13, 3:

nulla ingenia tam prona ad invidiam sunt quam eorum qui genus ac fortunam suam animis non aequant,

Liv. 45, 22:

nihil est tam violentum quam magna vis aquae,

Sen. Q. N. 3, 30, 6:

(cum sit) tam aurum et argentum quam aes Corinthium ( = cum aurum et argentum tam sit Corinthium quam aes),

Quint. 8, 2, 8:

(ira) tam inutilis animi minister est quam miles qui signum receptui neglegit,

Sen. Ira, 1, 9, 2.—

Negatively: neque opes nostrae tam sunt validae quam tuae,

Plaut. Cist. 2, 1, 20:

nihil esse tam detestabile tamque pestiferum quam voluptatem,

Cic. Sen. 12, 41:

neque tam condenso corpore nubes esse queunt quam sunt lapides, neque autem tam tenues quam nebulae,

Lucr. 6, 101.—Virtually negative:

quod enim tam infidum mare quam blanditiae principum? ( = nullum tam infidum mare, etc.),

Plin. Pan. 66. — With comp. pregn. (very rare): istam dextram non tam in bellis et proeliis quam in promissis et fide firmiorem, i. e. whose superior trustworthiness is not so much in wars, etc., Cic. Deiot. 3, 8:

vectigal ex agro eorum capimus, quod nobis non tam fructu jucundius est, quam ultione,

Liv. 28, 39, 13. —

With quam in subst.-clause:

quicquid mali hic Pisistratus non fecerit, tam gratum est quam si alium facere prohibuerit,

Cic. Att. 8, 16, 2.—Negatively:

juris interpretatio, quae non tam mihi molesta sit propter laborem quam quod dicendi cogitationem auferat,

Cic. Leg. 1, 4, 12. —

Virtually negative: quid autem tam exiguum quam est munus hoc eorum qui consuluntur?

Cic. Leg. 1, 4, 14.—

With quam in adverb.-clause:

cupam facito tam crassam quam modioli postulant,

Cato, R. R. 21, 1:

si era mea sciat tam socordem esse quam sum,

Plaut. Cist. 4, 2, 5:

tua est imago: tam consimili'st quam potest,

id. Men. 5, 9, 4:

sororem tam similem quam lacte lacti est,

id. Mil. 2, 2, 87.—

Tam with advv.: tam... quam = as ( so)... as; negatively = not so... as.

Comparing an adv. with another adv. or adverb. clause: satin' istuc mihi exquisitum est...? Ar. Tam satis quam numquam hoc invenies secus, with as full certainty as that you will never find this otherwise, Plaut. Capt. 3, 4, 106.—Virtually negative:

quis umquam obeundi negotii studio tam brevi tempore tot loca adire potuit, quam celeriter Cn. Pompejo duce tanti belli impetus navigavit?

Cic. Imp. Pomp. 12, 34. —After quam:

nam dictaturam quam pertinaciter ei deferebat populus, tam constanter repulit,

Vell. 2, 89, 5 (the repetition of the adverb is especially frequent in tam diu... quam diu; v. tamdiu).—

The adverb understood after quam: sed tu novisti fidicinam? Tr. Tam facile quam me (quam facile me novi), Plaut. Ep. 3, 4, 72:

tam facile vinces quam pirum volpes comest,

id. Most. 3, 1, 26:

tam hercle certe quam ego ted, ac tu me vides,

id. Merc. 1, 2, 77:

tam audacter (ibis intro) quam domum ad te,

id. Truc. 1, 2, 109:

tam facile quam tu arbitraris,

Cic. Div. 1, 6, 10:

tam cito evertetur quam navis, etc.,

id. Rep. 1, 34, 51:

nihil tam cito redditur quam a speculo imago,

Sen. Q. N. 1, 4, 2. —

Negatively: (ira) quia non tam cito in alium quam vult erumpit,

Sen. Ira, 1, 19, 4.—Virtually negative (very freq.):

quasi vero quidquam sit tam valde, quam nihil sapere, vulgare,

Cic. Div. 2, 39, 81. — With sup. adv.: quam potes tam verba confer maxime ad compendium = as much as you can (hence the idiomatic expression: quam maxime = as much as possible), Plaut. Mil. 3, 1, 184. —

With verbs: tam... quam = as much... as, as well... as; negatively: non tam... quam, not so much... as.

One verb compared with another:

nam quod edit tam duim quam perduim,

for what he can eat I would give as much as lose, Plaut. Aul. 4, 6, 6:

vellem tam domestica ferre possem quam ista contemnere,

Cic. Att. 13, 20, 4:

utinam tam non pigeat ista facere quam non displicebit,

Quint. 2, 5, 17:

Tyrus et ipsa tam movetur quam diluitur,

Sen. Q. N. 6, 26, 5.—Negatively:

fit quoque enim interdum ut non tam concurrere nubes frontibus adversis possint quam de latere ire,

Lucr. 6, 115.—

The same verb repeated or understood after quam; the compared terms being,

Nouns or pronouns: tam mihi quam illi libertatem hostilis eripuit manus;

tam ille apud nos servit quam ego hic apud te servio,

Plaut. Capt. 2, 2, 61:

tam hic scit me habere (pecuniam) quam egomet (i. e. scio),

id. Aul. 3, 6, 12:

quam tu filium tuum, tam me pater me meus desiderat,

id. Capt. 2, 2, 6:

tam huic loqui licere oportet quam isti,

id. Cas. 2, 6, 58:

tam tibi istuc credo quam mihi,

id. Ep. 1, 2, 25:

haec tibi tam sunt defendenda quam moenia,

Cic. Ac. 2, 44, 137:

tam moveor quam tu, Luculle,

id. ib. 2, 46, 141:

tamque id... tuendum conservandumque nobis est quam illud, etc.,

id. Off. 3, 4, 17: amurcam periti agricolae tam in doliis condunt quam oleum aut vinum ( as well as), Varr. R. R. 1, 61:

tam natura putarem vitam hominis sustentari quam vitis, quam arboris,

Cic. Tusc. 1, 24, 56:

sicut pueris, qui tam parentibus amissis flebunt quam nucibus,

Sen. Ira. 1, 12, 4:

meliorque tam sibi quam aliis faciendus (est),

id. ib. 1, 15, 1:

tam solstitium quam aequinoctium suos dies rettulit (i. e. solstitium tam rettulit dies quam rettulit aequinoctium),

id. Q. N. 3, 16, 3:

quoniam orationis tam ornatus quam perspicuitas aut in singulis verbis est aut in pluribus positus (i. e. ornatus tam positus est quam perspicuitas),

Quint. 8, 3, 15. — This construction passes into mere co - ordination: tam vera quam falsa cernimus, as well... as, almost = both... and, Cic. Ac. 2, 34, 111: repentina res, quia quam causam nullam tam ne fidem quidem habebat ( = ut causam nullam, sic ne fidem quidem; cf.

sic),

Liv. 8, 27, 10; so Sall. J. 31, 16; id. H. 1, 41, 24 Dietsch; cf. Liv. 33, 17, 9; Sen. Q. N. 4, 13, 4. —

Negatively: non tam meapte causa Laetor quam illius,

Ter. Heaut. 4, 3, 8:

nihil est quod tam obtundat elevetque aegritudinem... quam meditatio condicionis humanae,

Cic. Tusc. 3, 16, 34:

quae compararat non tam suae delectationis causa quam ad invitationes adventusque nostrorum hominum,

id. Verr. 2, 2, 34, § 83:

cujus me facti paenituit non tam propter periculum meum quam propter vitia multa quae,

id. Fam. 7, 3, 2:

qua nulla in re tam utor quam in hac civili et publica,

id. Att. 2, 17, 2:

neque eos tam istius hominis perditi subita laetitia quam hominis amplissimi nova gratulatio movebat,

id. Verr. 1, 8, 21:

Iliensibus Rhoeteum addiderunt, non tam ob recentia ulla merita quam originum memoria,

Liv. 38, 39, 10.—

Object-inff.:

qualis est istorum oratio qui omnia non tam esse quam videri volunt,

Cic. Ac. 2, 14, 44:

quid enim tam pugnat, quam non modo miserum, sed omnino quidquam esse qui non sit,

id. Tusc. 1, 7, 13:

virtute ipsa non tam multi praediti esse quam videri volunt,

id. Lael. 26, 98.—

Subject-inff. or dependent clauses:

ego illud argentum tam paratum filio Scio esse, quam me hunc scipionem contui ( = tam scio, argentum paratum esse, quam scio me, etc.),

Plaut. As. 1, 1, 109:

Parmenonis tam scio esse hanc techinam quam me vivere,

Ter. Eun. 4, 4, 51:

tam teneor dono quam si dimittar onustus,

Hor. Ep. 1, 7, 18:

Acrisium Tam violasse deum quam non agnosse nepotem Paenitet,

Ov. M. 4, 613:

tam perdis operam cum illi irasceris, quam cum illum alteri precaris iratum,

Sen. Ira, 2, 30, 2.—Negatively (so most freq.):

nihil est quod tam deceat quam in omni re gerenda servare constantiam,

Cic. Off. 1, 34, 125:

eundum igitur est, nec tam ut belli quam ut fugae socii simus,

id. Att. 9, 2, a, 3:

nec tam quaerendum est, dolor malumne sit, quam firmandus animus ad dolorem ferendum,

id. Tusc. 2, 12, 28:

non tam ut prosim causis elaborare soleo, quam ut ne quid obsim,

id. Or. 2, 72, 295:

cum ego te non tam vitandi laboris mei causa quam quia tua id interesse arbitrarer, hortatus essem,

id. Top. 1, 2:

auxilia convenerant non tam Vejentium gratia concitata, quam quod in spem ventum erat, etc.,

Liv. 2, 44, 7:

Boji defecerunt, nec tam ob veteres in populum Romanum iras, quam quod, etc.,

id. 21, 25, 2. — So with causal clauses, Cic. Div. in Caecil. 7, 24; id. Or. 3, 30, 119; id. Sest. 64, 135; Liv. 8, 19, 3. —

With quam in adverb.-clause:

tam confido quam poti'st,

Plaut. Stich. 3, 2, 1; and in Cicero's epistolary style, tam esse with predicative force (like ita esse, sic esse;

v. sic): atque ego haec tam esse quam audio non puto ( = tam male esse),

Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9.—

Tam with a neg. is sometimes followed by sed with an independent clause, instead of a comp. clause:

quidam autem non tam id reprehendunt, si remissius agatur, sed tantum studium tamque multam operam ponendam in eo non arbitrantur,

Cic. Fin. 1, 1, 1 Madv. ad loc.; cf.:

quae (suaviloquentia) quidem non tam est in plerisque... sed est ea laus eloquentiae certe maxima,

id. Brut. 15, 58.—

With esse and predic. noun:

tam ea est quam poti'st nostra erilis concubina,

Plaut. Mil. 2, 5, 47:

equidem tam sum servos quam tu,

id. Capt. 3, 4, 11:

tam ego homo sum quam tu,

id. As. 2, 4, 83:

nam id nobis tam flagitium'st quam illa Non facere,

Ter. Ad. 3, 3, 68:

tam es tu judex quam ego senator,

Cic. Rab. Post. 7, 17:

tam sum amicus rei publicae quam qui maxime,

id. Fam. 5, 2, 6.—With prep. and its case as predicate:

tam hoc quidem tibi in proclivi quam imber quando pluit,

Plaut. Capt. 2, 2, 86:

qui non defendit, nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in vitio quam si parentes, etc., deserat,

Cic. Off. 1, 7, 23. —

Negatively: nihil est tam contra naturam quam turpitudo,

Cic. Off. 3, 8, 35. —

With quasi in place of quam:

tam a me pudica est quasi soror mea sit,

Plaut. Curc. 1, 1, 51. —

Quam... tam with compp. = quanto... tanto or quo... eo (ante-class. and poet.): quam magis aerumna urget, tam magis ad malefaciendum viget, Enn. ap. Quint. 9, 3, 15 (Trag. Rel. v. 303 Vahl.):

quam magis adspecto, tam magis est nimbata,

Plaut. Poen. 1, 2, 138:

magis quam id reputo, tam magis uror quae meus filius turbavit,

id. Bacch. 5, 1, 5:

quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

id. As. 1, 3, 6:

quo quaeque magis sunt aspera semina eorum, Tam magis in somnis eadem saevire necessust,

Lucr. 4, 999:

quae quanto magis inter se perplexa coibant, Tam magis expressa ea quae mare... efficerent,

id. 5, 453:

tam magis illa fremens et tristibus effera flammis, Quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

Verg. A. 7, 787.—With quanto for quam:

quanto magis aetheris aestus cogebant terram, Tam magis, etc.,

Lucr. 5, 484. —With rel. adv. for quam:

verum ubicumque magis denso sunt agmine nubes, tam magis hinc... fremitus fit,

Lucr. 6, 99. — Ellips. of tam:

quam magis specto. minus placet mihi hominis facies,

Plaut. Trin. 4, 2, 19.—

Quam... tam with superll. = quanto... tanto or quo... eo (mostly anteclass.; cf.

the class.: ut quisque maxime... ita maxime): quam citissime conficies, tam maxime expediet,

Cato, R. R. 64 (65):

oleum quam diutissime in amurca erit, tam deterrimum erit,

id. ib. 64 (65):

quam acerbissima olea oleum facies, tam oleum optumum erit,

id. ib. 65 (66): quam plurimum [p. 1837] erit, tam citissime canus fiet, id. ib. 157 (158) med.:

quam ad probos propinquitate proxume te adjunxeris, tam optumum est,

Plaut. Aul. 2, 2, 59:

quam maxime huic vana haec suspicio erit, tam facillime patris pacem in leges conficiet suas,

Ter. Heaut. 5, 2, 44:

quam vos facillime agitis, quam estis maxume Potentes, dites, fortunati, nobiles: tam maxime vos aequo animo aequa noscere Oportet,

id. Ad. 3, 4, 56:

quam paucissimos reliqueris, tam optimi fiunt in alendo,

Varr. R. R. 2, 9:

quam quisque pessume fecit, tam maxume tutus est,

Sall. J. 31, 14. —

With quam in immediate succession (to be distinguished from the conj. tamquam, as if):

nam, si a mare abstinuissem, tam quam hoc uterer ( = tam illo uterer quam hoc),

Plaut. Mil. 4, 7, 26:

tam quam proserpens bestia (iste) est bilinguis et scelestus ( = tam bilinguis quam, etc.),

id. Fers. 2, 4, 28: esne tu huic amicus? To. Tam quam di omnes qui caelum colunt, id. ib. 4, 4, 32: vide, homo ut hominem noveris. Sy. Tam quam me, id. Trin. 4, 2, 68: nostine? Da. Tam quam te, Ter. Phorm. 1, 2, 15 (for tam diu, with or without quam, quam diu, etc., v. tamdiu).

With a comp. clause understood.

With a comp. clause to be supplied from a preceding sentence:

quae faciliora sunt philosophis... quia tam graviter cadere non possunt (sc. quam alii),

Cic. Off. 1, 21, 73:

cur corporis curandi causa quaesita sit ars, animi autem medicina nec tam desiderata sit..., nec tam culta (i. e. quam corporis medicina),

id. Tusc. 3, 1, 1:

nihil umquam tam eleganter explicabunt (i. e. quam Plato),

id. ib. 1, 23, 55:

non conturbat me expectatio tua, etsi nihil est eis, qui placere volunt, tam adversarium,

id. Ac. 2, 4, 10:

sed ea (plebs) nequaquam tam laeta Quinctium vidit (i. e. quam ejus amici),

Liv. 3, 26, 12: nec minora consequi potuit (Maecenas);

sed non tam concupivit (sc. quam Agrippa),

Vell. 2, 88, 2: nec tibi tam longis opus est ambagibus usquam, nec me tam multam hic operam consumere par est (i. e. quam consumere opus sit, si haec tractare velim), Lucr 6, 1079; so, tam gratia est (colloq.) = non accipio, sed tam gratia est quam esset si acciperem, I thank you just as much; no, thank you:

bene vocas (ad prandium): tam gratia'st,

Plaut. Men. 2, 3, 36: cenabis apud me. Ep. Locata'st opera nunc quidem:

tam gratia'st,

id. Stich. 3, 2, 18: quin tu, quidquid opus'st, audacter imperas? Ps. Tam gratia'st. Bene est tibi;

nolo tibi molestos esse nos,

id. Ps. 2, 4, 23 (in this formula, however, tam is explained by some as a shortened form for tamen; cf. Brix ad Plaut. Men. 386, and v. IV. infra).—

With a general comp. clause understood ( = sic, ita), so ( so much) as I do, as you do, as he did, as I said before, as he is, as you are, etc.

With adjj.: ut vos servem sedulo, quos tam grandi sim mercatus pecunia, have bought you at so high a price, i. e. as I have, Plaut. Capt. 2, 2, 8: qui nummi exciderunt quod terram sic obtuere? quid vos maestos tam tristisque conspicor? (sc. as I do, as you are), id. Bacch. 4, 4, 17:

equidem miror, tam catam, tam doctam te et bene eductam, non scire stulte facere,

id. Most. 1, 3, 29:

ordine cum videas tam certo multa creari,

Lucr. 5, 735:

deus ille fuit qui ista in tam tranquillo et tam clara luce locavit,

id. 5, 12:

quorsum igitur tam multa de voluptate?

Cic. Sen. 12, 44:

ut mihi quidem, qui tam magno animo fuerit innocens damnatus esse videatur,

id. Tusc. 1, 42, 100:

inter ista tam magnifica verba tamque praeclara,

id. Fin. 2, 23, 77:

quis est qui complet aures meas tantus et tam dulcis sonus?

as I hear, id. Rep. 6, 18, 18:

tollite hanc: nullam tam pravae sententiae causam reperietis,

id. Phil. 14, 1, 3: et tamen veremur ut hoc quod a tam multis perferatur natura patiatur? ( as it is, sc. suffered), id. Tusc. 2, 20, 46:

ut tam in praecipitem locum non debeat se sapiens committere,

id. Ac. 2, 21, 68:

tam necessario tempore, tam propinquis hostibus,

at so urgent a time as this, Caes. B. G. 1, 16, 6:

supra triginta quinque milia hostium fuerant, ex quibus tam exigua pars pugnae superfuit,

Liv. 39, 31, 14:

tam constantem defensionem Scipionis universus senatus comprobavit,

Val. Max. 3, 7, 1: ceterum... ne tam praeclara lex... oblitteraretur, id. 2, 8, 1:

qui tam crudelem tyrannum occideret,

id. 3, 1, 2:

ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore civitas nostra virtutis suae oblita est,

id. 3, 2, 7:

tam contraria est pestis,

Plin. 8, 38, 57, § 136:

tam parvo distat ibi tanta rerum naturae diversitas,

id. 5, 11, 12, § 65; so, tamne (cf. sicine):

tamne indignus videar?

Plaut. Merc. 1, 2, 77.—And with sup.:

nondum erat vestris tam gravissimis tamque multis judiciis concisus,

of so great weight, Cic. Phil. 12, 5, 11.—

With advv.:

alienus quom ejus incommodum tam aegre feras, quid me patrem par facere est?

Plaut. Capt. 1, 2, 37:

quid est negotii quod tu tam subito domo abeas?

id. Am. 1, 3, 4:

unde ego nunc tam subito huic argentum inveniam miser?

Ter. Phorm. 3, 3, 1:

quia (anima cum corpore) tam conjuncta atque leniter apta'st,

Lucr. 5, 559:

jam mallem Cerberum metueres quam ista tam inconsiderata diceres,

Cic. Tusc. 1, 6, 12:

ista tam aperte et per versa et falsa,

id. Ac. 2, 18, 60:

cum ex co quaereretur cur tam diu vellet esse in vita,

id. Sen. 5, 13:

me pudet tam cito de sententia esse dejectum,

id. Tusc. 2, 5, 14:

etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,

id. Fin. 5, 11, 31:

an melius fuerit rationem non dari omnino, quam tam munifice et tam largiter,

as I have shown, id. N. D. 3, 27, 69:

nam quod jus civile tam vehementer amplexus es,

id. Or. 1, 55, 274:

quid tu, inquit, tam mane?

id. Rep. 1, 9, 14: cur hunc tam temere ( as mentioned before) quisquam ab officio discessurum judicaret? Caes. B. G. 1, 40:

quod sua victoria tam insolenter gloriarentur,

id. ib. 1, 14:

cum tam procul a finibus Macedoniae absint,

Liv. 39, 27, 6: non digna exempla quae tam breviter ( as I am going to do) nisi majoribus urgerer, referrentur, Val. Max. 2, 7, 5:

qualis esset quem tam diu tamque valde timuissent,

Nep. Eum. 11, 2; and with sup.: tam maturrime comparavisse, Cato ap. Charis. p. 184 P.—With adverb. abl.: tam crepusculo fere ut amant, Plaut. Fragm. ap. Varr. L. L. 7, 77; cf.:

tam vesperi,

Ter. Heaut. 1, 1, 15; v. III. B. 3. infra.—

With verbs:

ut, ni meum gnatum tam amem, tua jam virgis latera lacerentur probe,

Plaut. Bacch. 4, 5, 10:

quid, cedo, te, obsecro, tam abhorret hilaritudo?

id. Cist. 1, 1, 55:

quid tam properas?

id. Pers. 4, 6, 11:

cum te video nostrae familiae Tam ex animo factum velle ( = te tam velle nostrae familiae ex animo factum),

Ter. Ad. 5, 7, 21:

age, quaeso, ne tam obfirma te, Chreme,

id. Heaut. 5, 5, 8:

non pol temere'st quod tu tam times,

id. Phorm. 5, 8 (9), 9: Sy. Eamus, namque hic properat in Cyprum. Sa. Ne tam quidem, implying a corresponding gesture, id. Ad. 2, 4, 14:

quam si explicavisset, non tam haesitaret,

i. e. as he does, Cic. Fin. 2, 6, 18.—Sometimes with an adv. to be supplied:

quid ergo hanc, quaeso, tractas tam ( = tam male, or implying a corresponding gesture),

Plaut. Cas. 4, 4, 31:

Graecos in eo reprehendit quod mare tam secuti sunt ( = tam vulgo. or tam temere),

Cic. Att. 6, 2, 3; cf. id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9; v. I. C. 2. d, supra. — With esse and predic. noun:

numquam ego te tam esse matulam credidi,

Plaut. Pers. 4, 3, 72.—

Preceded and strengthened by a demonstrative adjective (order: 1. demonstr., 2. tam, 3. adjective, 4. noun; or, 1. demonstr., 2. noun, 3. tam, 4. adjective).

After hic:

etiamne haec tam parva civitas, tam procul a manibus tuis remota, praedae tibi et quaestui fuit?

Cic. Verr. 2, 3, 37, § 85:

hunc hominem tam crudelem, tam sceleratum, tam nefarium nolunt judicare,

id. ib. 2, 2, 31, §

77: hunc tamen hominem tam audacem, tam nefarium, tam nocentem,

id. Clu. 14, 42:

haec mea oratio tam longa aut tam alte repetita,

id. Sest. 13, 31:

in hoc tam exiguo vitae curriculo,

id. Arch. 11, 28:

hanc tam taetram, tam horribilem tamque infestam rei publicae pestem,

id. Cat. 1, 5, 11:

in hac tam clara re publica natus,

id. Rep. 1, 19, 31:

hanc rem publicam tam praeclare fundatam,

id. Par. 1, 2, 10:

haec tam crebra Etruriae concilia,

Liv. 5, 5, 8:

in his tam parvis atque tam nullis,

Plin. 11, 2, 1, § 2:

quorsum haec tam putida tendant,

Hor. S. 2, 7, 21:

hac tam prospera pugna nuntiata,

Curt. 3, 11, 16.—

After ille:

ille homo tam locuples, tam honestus,

Cic. Verr. 2, 4, 6, § 11: illud argentum tam praeclarum ac tam nobile, id. ib. 2, 4, 20, §

44: illud tam grave bellum,

Val. Max. 5, 6, ext. 1:

ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore,

id. 3, 2, 7.—

After iste:

tamenne ista tam absurda defendes?

Cic. N. D. 1, 29, 81:

ista admonitio tua tam accurata,

id. Att. 6, 1, 20:

quae est ista tam infesta ira?

Liv. 7, 30, 15:

iste tam justus hostis, tam misericors victor,

Curt. 4, 10, 34.—

After id ipsum:

id ipsum tam mite ac tam moderatum imperium,

Liv. 1, 48, 9.—

After tot:

jacere necesse sit tot tam nobiles disciplinas,

Cic. Ac. 2, 48, 147:

tot tam valida oppida,

Liv. 5, 54, 5:

tot tam opulenti tyranni regesque,

id. 25, 24, 13:

inter tot tam effrenatarum gentium arma,

id. 21, 9, 3:

tot tam praeclaris imperatoribus uno bello absumptis,

id. 28, 28, 12; 25, 27, 13; 26, 13, 17; cf.:

cum tot ac tam validae eluctandae manus essent,

id. 24, 26, 13; 8, 12, 4.—

After hic talis:

da operam ut hunc talem, tam jucundum, tam excellentem virum videas,

Cic. Fam. 16, 21, 3.

As demonstr. adv. of intensity, correlative with ut, that, and its equivalents (qui, quin); so only with adjj. and advv. (not with verbs).

Without a negation ( = ita, adeo;

rare before the Aug. period): ni erit tam sincerum (tergum), ut quivis dicat ampullarius Optumum esse operi faciundo corium et sincerissimum,

Plaut. Rud. 3, 4, 51:

quae (maturitas) mihi tam jucunda est ut, quo propius ad mortem accedam, quasi terram videre videar,

Cic. Sen. 19, 71. de qua tam variae sunt doctissimorum hominum sententiae, ut magno argumento esse debeat, etc., id. N. D. 1, 1, 1:

ad eum pervenit tam opportuno tempore, ut simul Domitiani exercitus pulvis cerneretur, et primi antecursores Scipionis viderentur,

Caes. B. C. 3, 36:

tam parandus ad dimicandum animus, ut, etc.,

id. B. G. 2, 21:

tamen tam evidens numen rebus adfuit Romanis, ut putem, etc.,

Liv. 5, 51, 4: infimam plebem natura ipsa tam abjecto tamque imo loco collocavit ut nulla ratione erigi aut sublevari possit, Ps.-Cic. Cons. 6, 22:

tam multa sunt, tamque misera quae perferunt ut nemo sit quin mori saepissime cupiat,

id. ib. 16, 59:

quem constat tam certa acie luminum usum esse ut a Lilybaeo portu Carthaginienses egredientes classes intueretur,

Val. Max. 1, 8, ext. 14:

tam alacri animo suos ad id proelium cohortatus est ut diceret: Sic prandete, etc.,

id. 3, 2, ext. 3:

in Theophrasto tam est loquendi nitor ille divinus ( = tam divinus est) ut ex eo nomen quoque traxisse videatur,

Quint. 10, 1, 83:

(Scipio) bellum in Africam transtulit, tam lentus ut opinionem luxuriae segnitiaeque malignis daret,

Sen. Ira, 1, 11, 6; id. Q. N. 1, 15, 5:

3, 21, 1: tam parvulis in faucibus... ut non sit dubium, etc.,

Plin. 10, 29, 43, § 82:

ipsum Macedonem tam graviter palma percussit ut paene concideret,

Plin. Ep. 3, 14, 7.—

With a negation, or in a question implying a negation.

Before ut (very freq. in the class. period; cf. adeo, poet., e.g. Hor. Ep. 1, 1, 39):

numquam tam dices commode ut tergum meum Tuam in fidem committam,

Ter. Hec. 1, 2, 33:

non tam viva tamen, calidus queat ut fieri fons,

Lucr. 6, 887:

quis umquam praedo fuit tam nefarius, quis pirata tam barbarus ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 50, 146:

non sum tam stultus, ut te usura falsi gaudii frui velim,

id. Fam. 6, 12, 1:

nec, cum id faciebamus tam eramus amentes ut explorata nobis esset victoria,

id. ib. 6, 1, 3:

non essem tam inurbanus ac paene inhumanus uti in eo gravarer quod vos cupere sentirem,

id. Or. 2, 90, 365:

non puto tam expeditum negotium futurum ut non habeat aliquid morae,

id. Att. 13, 31, 1:

nec vero eram tam indoctus ignarusque rerum ut frangerer animo propter, etc.,

id. Phil. 2, 15, 37:

quis tam demens ut sua voluntate maereat?

id. Tusc. 3, 29, 71; so id. Off. 3, 20, 82; id. Tusc. 1, 1, 2; id. Phil. 3, 4, 10:

non enim proferremus vino oppressos... tam absurde, ut tum diceremus, etc.,

id. Ac. 2, 17, 53:

non se tam barbarum ut non sciret, etc.,

Caes. B. G. 1, 44, 17:

nulli sunt tam feri et sui juris affectus ut non disciplina perdomentur,

Sen. Ira, 2, 12, 3:

nemo tam divos habuit faventes, crastinum ut posset sibi polliceri,

id. Thyest. 619.—

With a negation (esp. nemo), followed by qui ( = ut is; class. and freq.); nec quisquam sit tam opulentus qui mihi obsistat in via, [p. 1838] Plaut. Curc. 2, 3, 5:

generi lenonio Numquam deus ullus tam benignus fuit, qui fuerit propitius,

id. Pers. 4, 4, 34:

an ille tam esset stultus qui mihi mille nummum crederet?

id. Trin. 4, 2, 42:

nemo inventus est tam amens, qui illud argentum tam praeclarum ac tam nobile eriperet, nemo tam audax qui posceret, nemo tam impudens qui postularet ut venderet,

Cic. Verr. 2, 4, 20, § 44:

nemo Agrigenti neque aetate tam affecta neque viribus tam infirmis fuit, qui non illa nocte surrexerit,

id. ib. 2, 4, 43, §

95: nemo est tam senex qui se annum non putet posse vivere,

id. Sen. 7, 24:

nihil tam absurde dici potest, quod non dicatur ab aliquo philosophorum,

id. Div. 2, 58, 119:

nulla gens tam immanis umquam fuit in qua tam crudelis hostis patriae sit inventus,

id. Sull. 27, 76:

quae est anus tam delira quae timeat ista?

id. Tusc. 1, 21, 48:

ecquem tam amentem esse putas qui illud quo vescatur deum esse credat?

id. N. D. 3, 16, 41:

sed neque tam docti tum erant, ad quorum judicium elaboraret, et sunt, etc.,

id. Fin. 1, 3, 7; so id. Sen. 19, 67; id. Lael. 7, 23; id. Tusc. 1, 6, 11; 1, 15, 33; 2, 17, 41; id. Sest. 14, 32; id. Fin. 2, 20, 63; id. Fam. 9, 2, 2; id. Off. 2, 5, 16:

neque tam remisso animo quisquam fuit qui ea nocte conquierit,

Caes. B. C. 1, 21:

in bello nihil tam leve est quod non magnae interdum rei momentum faciat,

Liv. 25, 18, 3:

ut nemo tam humilis esset cui non aditus ad eum pateret,

Nep. Milt. 8, 4:

ecquid esse tam saevum potest quod superet illum?

Sen. Thyest. 196. —

With a negation, followed by quin ( = ut is non;

class. and freq.): nec sacrum nec tam profanum quidquam est quin ibi ilico adsit,

Plaut. Merc. 2, 3, 27:

nihil mihi tam parvi est quin me id pigeat perdere,

id. Pers. 4, 6, 8:

nec quisquam est tam ingenio duro, neque tam firmo pectore quin sibi faciat bene,

id. As. 5, 2, 94:

numquam tam mane egredior, neque tam vesperi Domum revortor, quin te... conspicer Fodere,

Ter. Heaut. 1, 1, 15:

nil tam difficile'st quin quaerendo investigari possiet,

id. ib. 4, 2, 8:

ut nullus umquam dies tam magna tempestate fuerit, quin... solem homines viderint,

Cic. Verr. 2, 5, 10, § 26:

numquam tam male est Siculis quin aliquid facete et commode dicant,

id. ib. 2, 4, 43, §

95: nemo est tam afflictus quin possit navare aliquid et efficere,

id. Fam. 6, 1, 7:

ut nemo tam ferus fuerit, quin ejus causam lacrimarit,

Nep. Alcib. 6, 4.

Tam, ante-class., sometimes = tamen:

antiqui tam etiam pro tamen usi sunt,

Fest. p. 360: bene cum facimus, tam male cupimus...; quamquam estis nihili, tam ecastor simul vobis consului, Titin. ap. Fest. l. l.; so,

etsi illi aliter nos faciant quam aequom sit, tam pol noxiae nequid magis sit... nostrum officium meminisse decet,

Plaut. Stich. 1, 1, 44 Fleck., Ritschl:

tam si nihil usus esset, jam non dicerem,

id. Merc. 4, 3, 32 Ritschl; v. Prol. Trin. p. 14 ib.; Brix ad Plaut. Men. 2, 3, 36; Curt. in Rhein. Mus. 6, 84; 6, 93; but cf. contra, Corss. Beitr. p. 272 sqq.

In the dialect of Praeneste: tam modo, just now ( = modo): ilico hic ante ostium;

Tam modo, inquit Praenestinus,

Plaut. Trin. 3, 1, 8 Brix ad loc.; cf. Fest. s. v. tammodo, p. 359; Ritschl, opusc. 2, 372.

Ālĭus (better Ālĕus), a, um, adj., = Elius (v. Alis and Elis), Elian; subst., a native of Elis, a town in Achaia (only a few times in Plaut. Capt.):

postquam belligerant Aetoli cum Aleis,

Plaut. Capt. prol. 24; 27; 2, 2, 30.

ălĭus, a, ud, adj. and subst. (old form, alis, alid, after the analogy of quis, quid:

alis rare,

Cat. 66, 28; Sall. ap. Charis, 2, p. 133; Inscr. Orell. 2488:

alid more freq.,

Lucr. 1, 263; 5, 257; 5, 1305; 5, 1456; Cat. 29, 15; cf. Prisc. 13, p. 959.— Gen. sing. masc.: alius, rare, and not used by Tac.; for which alterius is com. used (v. alter); also alii, Cato and Licin. ap. Prisc. 194 P.; Varr. R. R. 1, 2.— Fem. gen.:

aliae,

Lucr. 3, 918; Cic. Div. 2, 13, 30; Liv. 24, 27, 8; Gell. 2, 28, 1; Capito ap. Gell. 4, 10, 8.— Masc. dat.:

ali,

Lucr. 6, 1226:

alio,

Plaut. Stich. 1, 2, 13. — Fem. dat.:

aliae,

Plaut. Mil. 3, 1, 207; Gell. 9, 4, 8) [cf. allos; Osc. allo ( nom. sing. fem.); Goth. alis; Erse, aile; O. H. Germ. alles, elles ( conj.); Engl. else], another, [p. 90] other (i. e. of many, whereas alter is one of two, v. exceptt. under II. G.); freq. with the indef. pronn. aliquis, quis, aliqui, qui, quidam, and the interrog. quis, qui, etc.

A.. In gen.:

eorum sectam sequuntur multi mortales... multi alii ex Troja strenui viri,

Naev. Bell. Pun. 1, 16:

alios multos,

Vulg. Matt. 15, 30; ib. Marc. 7, 4:

plures alios,

ib. ib. 12, 5:

cum aliis pluribus,

ib. Act. 15, 35:

an ita dissolvit, ut omnes alii dissolverunt?

Cic. Font. 1; Tac. H. 5, 5:

dum aliud aliquid flagiti conficiat,

Ter. Phorm. 5, 2, 5:

nec nobis praeter med alius quisquam est servos Sosia,

Plaut. Am. 1, 1, 244:

nec quisquam alius affuit,

id. ib. 1, 1, 269:

panem vel aliud quidquam,

Vulg. 2 Reg. 3, 35. utrum hanc actionem habebis an aliam quampiam; Cic. Caecin. 37:

quidquid aliud dare,

Vulg. Lev. 22, 25:

ALIS NE POTESTO,

Inscr. Orell. 2488:

datum Mi esse ab dis aliis,

Plaut. Am. prol. 12:

adulescentulo in alio occupato amore,

Ter. And. 5, 1, 10:

aut aliae cujus desiderium insideat rei,

Lucr. 3, 918:

ne quam aliam quaerat copiam,

Ter. Heaut. 5, 1, 54:

nisi quid pater ait aliud,

id. And. 5, 4, 47:

si verum est, Q. Fabium Labeonem seu quem alium arbitrum a senatu datum, etc.,

Cic. Off. 1, 10, 33:

quodcumque alid auget,

Lucr. 5, 257:

Est alius quidam, parasitaster paululus,

Ter. Ad. 5. 2, 4; so Vulg. Luc. 22, 59:

tuo (judicio) stabis, si aliud quoddam est tuum,

Cic. Or. 71, 237:

L. Aemilius alius vir erat,

Liv. 44, 18:

Genus ecce aliud discriminis audi,

Juv. 12, 24:

alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit,

Cic. Verr. 5, 117; Tac. Agr. 39:

nemo alius,

Cic. Pis. 94; Vulg. Joan. 15, 24:

alius nemo,

Cic. Quinct. 76:

plus alimenti est in pane quam in ullo alio,

Cels. 2, 18:

aliud esse causae suspicamur,

Cic. Fl. 39:

Anne aliud tunc praefecti?

Juv. 4, 78:

estne viris reliqui aliud,

Sall. Fragm. 187, 19:

aliud auxilii,

Tac. A. 5, 8:

aliud subsidii,

id. ib. 12, 46:

alia honorum,

id. ib. 1, 9:

alia sumptuum,

id. ib. 15, 15:

sunt alia quae magis timeam,

Cic. Phil. 5, 29: Facete is quidem, sicut alia, many other things, id. Fin. 1, 3, 7 Madv.:

haec aliaque,

Tac. H. 3, 51 al. —

Hence, alio die, t. t. of the soothsayer, when he wished the Comitia postponed to another day, on the pretence of unfavorable omens: quid gravius quam rem susceptam dirimi, si unus augur alio die dixerit?

Cic. Leg. 2, 12, 31; id. Phil. 2, 33, 83 and 84 Wernsd. Perh. there is a reference to the same thing in Plaut. Poen. 2, 52: ita res divina mihi fuit: res serias omnes extollo ex hoc die in alium diem.—With aliquis, quisquam, or ullus implied (cf. aliqui, V. B., and aliquis, II. B.):

ut, etiam si aliud melius fuit, tamen legatorum reditum exspectetis,

Cic. Phil. 6, 6:

utar post alio, si invenero melius,

something else, id. Tusc. 1, 7, 14; so,

si in aliud tempus differetur,

Caes. B C. 1, 86:

an alium exspectamus?

Vulg. Matt. 11, 3; ib. Marc. 4, 36:

siti magis quam alia re accenditur,

Sall. J. 89, 5:

neque sex legiones alia de causa missas in Hispaniam,

Caes. B. C. 1, 85:

neque creatura alia poterit nos separare,

Vulg. Rom. 8, 39.

alius:

alius generis bestiae,

Cic. N. D. 2, 48, 123; Varr. L. L. 9, 40, 67 dub.:

alius ingenii,

Liv. 1, 56, 7 Madv. by conj.:

alius ordinis,

Amm. 30, 5, 10:

artificis aliusve,

Front. Controv. Agr. 2, 40, 27:

alius coloris,

Non. p. 450:

nomine vel ejus pro quo... aut alius qui, etc.,

Dig. 39, 2, 24, § 6; v. aliusmodi.—

In comparisons, with atque, ac, or et, more rarely with nisi and quam; with the latter, in good class. authors, only when preceded by a neg. clause, or by an interrog. implying a neg.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 3, 3, 13; instead of quam, the comp. abl. or praeter, and similar words, sometimes appear, other than, different from, etc.

With atque, ac, or et:

illi sunt alio ingenio atque tu,

Plaut. Ps. 4, 7, 35:

alium esse censes nunc me atque olim quom dabam?

Ter. And. 3, 3, 13:

potest non solum aliud mihi ac tibi, sed mihi ipsi aliud alias videri,

Cic. Or. 71, 237:

longe alia nobis ac tu scripseras nuntiantur,

id. Att. 11, 10:

res alio modo est ac putatur,

id. Inv. 2, 6, 21 B. and K.:

qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum gerere coeperunt,

Caes. B. G. 3, 28:

non alius essem atque nunc sum,

Cic. Fam. 1, 9:

longe aliam esse navigationem in concluso mari atque in vastissimo atque apertissimo Oceano perspiciebant,

Caes. B. G. 3, 9: aliud (se) esse facturum ac pronunciasset, Nep. Ages. 3, 4:

alia atque antea sentiret,

id. Hann. 2, 2:

lux longe alia est solis et lychnorum,

is very different, Cic. Cael. 28.—

With nisi or quam (the latter is suspicious in Cic.; cf. Ochsn. Eclog. 252; Orell. ad Cic. Tusc. 1, 31, 75):

amare autem nihil aliud est, nisi eum ipsum diligere, quem ames,

nothing else than, only, Cic. Lael. 27, 100:

neque ulla fuit causa intermissionis epistularum nisi quod, etc.,

id. Fam. 7, 13:

erat historia nihil aliud nisi annalium confectio,

id. de Or. 2, 12:

Quid est aliud tumultus nisi perturbatio tanta, ut, etc.?

id. Phil. 8, 3:

nihil aliud agerem, nisi eum, qui accusatus esset, defenderem,

id. Sull. 12; id. Att. 5, 10:

quid est aliud Gigantum modo bellare cum dis nisi naturae repugnare?

id. Sen. 2, 5; id. Sex. Rosc. 19, 54; id. Rosc. Am. 5, 13; id. Leg. 1, 8, 25:

pinaster nihil aliud est quam pinus silvestris,

Plin. 16, 10; Nep. Arist. 2, 2; id. Paus. 1, 4:

Lysander nihil aliud molitus est quam ut omnes civitates in sua teneret potestate,

id. Lys. 1, 4:

neque aliud huic defuit quam generosa stirps,

id. Eum. 1, 2:

Nullo quippe alio vincis discrimine quam quod Illi marmoreum caput est, etc.,

Juv. 8, 54.—Hence, nihil aliud nisi or quam, = ouden allo ê, followed by finite verb, nothing else than, nothing but, only (after these words, fecit, factum est may be supplied, or the phraseology changed to nulla alia re facta; cf. Matth. Gr. 903; Hoogev. ad Vig. p. 475;

Kuhn. Gr. Gr. II. p. 825): tribunatus P. Sestii nihil aliud nisi meum nomen causamque sustinuit,

Cic. Sest. 6, 13:

ut nihil aliud nisi de hoste ac de laude cogitet,

id. Imp. Pomp. 22, 64; Liv. 2, 8:

et hostes quidem nihil aliud (i. e. nulla alia re facta) quam perfusis vano timore Romanis citato agmine abeunt,

id. 2, 63; 31, 24:

sed ab lictore nihil aliud quam prehendere prohibito, cum conversus in Patres impetus esset,

id. 2, 29:

ut domo abditus nihil aliud quam per edicta obnuntiaret,

Suet. Caes. 20:

mox nihil aliud quam vectabatur et deambulabat,

id. Aug. 83.—So, quid aliud quam? what other thing than? what else than? quibus quid aliud quam admonemus cives nos eorum esse, Liv. 4, 3:

quid aliud quam ad bellum vocabantur?

Flor. 3, 23 med.; so,

Quid Tullius? Anne aliud quam sidus?

Juv. 7, 199.—In affirmative-clauses rare, and only post-Aug.:

te alia omnia, quam quae velis, agere, moleste ferrem,

Plin. Ep. 7, 15, 2:

quod alium quam se cooptassent,

Suet. Ner. 2 al. —So, with the simple interrogative, quis alius? quid aliud? Qui, malum, alii? Ter. Eun. 4, 7, 10:

Quid te aliud sollicitat?

id. ib. 1, 2, 82:

Quid aliud tibi vis?

id. Heaut. 2, 3, 90:

Numquid vis aliud?

id. Eun. 1, 2, 111:

Sed quis nunc alius audet praeferre? etc.,

Juv. 12, 48:

Quid enim est aliud Antonius?

Cic. Phil. 2, 70:

Quid est aliud furere?

id. Pis. 47:

Quid est alia sinistra liberalitas?

Cat. 29, 15 al. —

With comp. abl. (cf. in Gr. alla tôn dikaiôn, Xen. Mem. 4, 4, 25):

qui quaerit alia his, malum videtur quaerere,

other than, Plaut. Poen. prol. 22:

quod est aliud melle,

Varr. R. R. 3, 16: nec quidquam aliud libertate communi quaesisse, nothing else but, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2:

neve putes alium sapiente bonoque beatum,

Hor. Ep. 1, 16, 20:

alius Lysippo,

id. ib. 2, 1, 240:

accusator alius Sejano,

Phaedr. 3, prol. 41.—

With praeter:

nec nobis praeter me alius quisquam est servos Sosia,

Plaut. Am. 1, 1, 249:

nec quidquam aliud est philosophia praeter studium sapientiae,

Cic. Off. 2, 2, 5:

non est alius praeter eum,

Vulg. Marc. 12, 32:

rogavit numquid aliud ferret praeter arcam?

Cic. de Or. 2, 69:

Num quid igitur aliud in illis judiciis versatum est praeter hasce insidias?

id. Clu. 62:

nec jam tela alia habebant praeter gladios,

Liv. 38, 21, 5.—

With extra (eccl. Lat.):

neque est alius extra te,

Vulg. 1 Reg. 2. 2; ib. Soph. 2, 15.—

With absque (eccl. Lat.):

non est alius Deus absque te,

Vulg. 1 Par. 17, 20.—

With praeterquam:

cum aliud, praeterquam de quo retulissent, decemviri dicere prohiberent,

Liv. 3, 40.

Esp.

In distributive-clauses repeated even several times, and also interchanged with non nulli, quidam, ceteri, pars, partim, etc., the one... the other; plur., some... others:

quid potes dicere cur alia defendas, alia non cures?

Cic. Phil. 2, 111:

latera tegentes alios, alios praegredientes amicos,

id. ib. 13, 4: cum alii fossas complerent, alii defensores vallo depellerent, Caes. B. G. 3, 25; id. B. C. 1, 55:

alii experimentorum notitiam necessariam esse contendunt, alii non satis potentem usum esse proponunt, Cels. prooem.: quae minus tuta erant, alia fossis, alia vallis, alia turribus muniebat,

Liv. 32, 5; so Vulg. Matt. 13, 5 sqq.; ib. 1 Cor. 12, 10; Cels. 3, 3, enumerating the different kinds of fever, repeats aliae seventeen times:

cum aliis Q. Frater legatus, aliis C. Pomptinus legatus, reliquis M. Anneius legatus etc.,

Cic. Fam. 15, 4, 8:

proferebant alii purpuram, tus alii, gemmas alii, vina non nulli Graeca,

id. Verr. 2, 5, 56, § 146: alias bestias nantes, alias volucres, serpentes quasdam, quasdam esse gradientes; earum ipsarum partim solivagas, partim congregatas;

immanes alias, quasdam autem cicures, non nullas abditas,

id. Tusc. 5, 13, 38:

principes partim interfecerant, alios in exsilium ejecerant,

Nep. Pelop. 1, 4:

nos alii ibimus Afros, pars Scythiam veniemus,

Verg. E. 1, 65:

alii superstantes proeliarentur, pars occulti muros subruerent,

Tac. H. 4, 23.—Sometimes alius is omitted in one clause:

Helvetii ea spe dejecti navibus junctis, alii vadis Rhodani, etc.,

Caes. B. G. 1, 8:

Veientes ignari in partem praedae suae vocatos deos, alios votis ex urbe sua evocatos, etc.,

Liv. 5, 21; Plin. 2, 43, 44, § 114:

castra metari placuit, ut opus et alii proelium inciperent,

Tac. A. 1, 63.—Also with aliquis:

alia sunt tamquam sibi nata, ut oculi, ut aures: aliqua etiam ceterorum membrorum usum adjuvant,

Cic. Fin. 3, 19, 63: [putat aliquis esse voluptatem bonum;

alius autem pecuniam],

id. Tusc. 5, 28, 60 B. and K.; cf. Goer. ad Cic. Ac. 2, 10, 20.—Sometimes aliud... aliud designate merely a distinction between two objects contrasted, one thing... another:

Numquam aliud natura, aliud sapientia dicit,

Juv. 14, 321:

Fuit tempus, quo alia adversa, alia secunda principi,

Plin. Pan. 72:

aliud est male dicere, aliud accusare,

Cic. Cael. 3; id. Lig. 16; Quint. 10, 1, 53:

aliud est servum esse, aliud servire,

id. 5, 10, 60 al.:

jam sciunt longe aliud esse virgines rapere, aliud pugnare cum viris,

Liv. 1, 12; cf. infra, e.—

Alius repeated in another case, or with its derivatives, aliter, alias, alio, alibi, aliunde, etc. (but never with its derivatives in Tac.), in imitation of the Greek (cf. L. and S. s. v. allos, and Ochsn. Eclog. 110): simul alis alid aliunde rumitant inter se, Naev. ap. Fest. pp. 135 and 225; cf.

Bothe, Fragm. Comic. p. 25: alius alium percontamur, cuja est navis?

one another, Plaut. Stich. 2, 2, 46:

fallacia alia aliam trudit,

Ter. And. 4, 4, 40:

fecerunt alii quidem alia quam multa,

Cic. Phil. 3, 20, 6:

signa et ornamenta alia alio in loco intuebantur,

some in one place and some in another, id. Verr. 2. 1, 22:

alius in alia est re magis utilis,

id. Sex. Rosc. 111:

alius ex alia parte,

id. Verr. 1, 66:

dies alios alio dedit ordine Luna felicis operum,

Verg. G. 1, 276:

ut ipsi inter se alii aliis prodesse possent,

Cic. Off. 1, 7, 22; id. Leg. 1, 12, 33:

ideo multa conjecta sunt, aliud alio tempore,

id. Q. Fr. 3, 1, 7:

habes Sardos venales, alium alio nequiorem,

one worse than another, id. Fam. 7, 24: quo facto cum alius alii subsidium ferrent, one to another, Fr., l'un a

l'autre,

Caes. B. G. 2, 26 Herz.:

legiones aliae alia in parte resistunt,

id. ib. 2, 22:

alius alia causa illata,

id. ib. 1, 39:

cum ceteros alii alium alia de causa improbarent,

Suet. Vesp. 6:

alius alii subsidium ferunt,

Caes. B. G. 2, 26:

alius alio more viventes,

each in a different way, Sall. C. 6, 2:

alius alii tanti facinoris conscii,

id. ib. 22, 2; so id. ib. 52, 28; id. J. 53, 8; Curt. 10, 5, 16; Just. 15, 2:

alii autem aliud clamabant,

Vulg. Act. 19, 32:

illi alias aliud iisdem de rebus sentiunt,

now this, now that, Cic. de Or. 2, 7 fin.:

aliter ab aliis digeruntur,

id. ib. 2, 19; Vulg. 3 Reg. 22, 20:

equites alii alia dilapsi sunt,

some in this way, some in that, Liv. 44, 43:

cum alii alio mitterentur,

id. 7, 39: Alis alibi stantes, omnes tamen adversis volneribus conciderunt, Sall. ap. Charis. 2, p. 133:

jussit alios alibi fodere,

Liv. 44, 33; Vulg. Sap. 18, 18.—

Alius ex alio, super alium, post alium, one after another; so often of the connection between ideas:

ut aliud ex alio incidit, occurrit, etc.,

Ter. Heaut. 3, 3, 37:

aliud ex alio succurrit mihi,

Cic. Fragm. C. 12:

alid ex alio reficit natura,

Lucr. 1, 263; 5, 1305; 5, 1456: sed, [p. 91] ut aliud ex alio, mihi non est dubium, quin, etc., Cic. Att. 16, 14, Plin. Pan. 18, 1:

ex alio in aliud vicissitudo atque mutatio,

Cic. Tusc. 5, 24, 69:

alias ex aliis nectendo moras,

Liv. 7, 39:

aliam ex alia prolem,

Verg. G. 3, 65; id. Cir. 364:

nos alia ex aliis in fata vocamur,

id. A. 3, 494:

quae impie per biennium alia super alia es ausus,

Liv. 3, 56; 23, 36:

aliud super aliud scelus,

id. 30, 26; Plin. Ep. 7, 8; Suet. Ner. 49:

deinde ab eo magistratu alium post alium sibi peperit,

Sall. J. 63, 5.—

Alius atque alius or alius aliusque, the one and the other; now this, now that; different:

eadem res saepe aut probatur aut reicitur, alio atque alio elata verbo,

Cic. Or. 22, 72:

alio atque alio loco requiescere,

in different places, Sall. J. 72, 2:

inchoata res aliis atque aliis de causis dilata erat,

Liv. 8, 23:

aliud ejus subinde atque aliud facientes initium,

Sen. Ep. 32, 2:

cum alia atque alia appetendo loca munirent,

Liv. 1, 8:

milites trans flumen aliis atque aliis locis traiciebant,

id. 2, 2:

luna alio atque alio loco exoritur,

Plin. 2, 10:

febres aliae aliaeque subinde oriuntur,

Cels. 3, 3:

cancer aliis aliisque signis discernitur,

id. 5, 26:

aliis atque aliis causis,

Suet. Aug. 97.—In Sall. also alius deinde alius or alius post alius:

saepe tentantes agros alia deinde alia loca petiverant, J. 18, 7: alias deinde alias morae causas facere,

id. ib. 36, 2:

aliis post aliis minitari,

id. ib. 55, 8.—

Of another kind or nature, i. e. different; hence, alium facere, to make different, to change, transform; and alium fleri, to become different, to be wholly changed:

nunc haec dies aliam vitam affert, alios mores postulat,

Ter. And. 1, 2, 18 (aliam vitam pro diversam, contrariam, Don.):

alium nunc censes esse me atque olim cum dabam,

id. ib. 3, 3, 13:

Huic aliud mercedis erit,

Verg. E. 6, 26:

longe alia mihi mens est,

Sall. C. 52, 2:

Vos aliam potatis aquam,

Juv. 5, 52:

lectus non alius cuiquam,

id. 8, 178:

ensesque recondit mors alia,

Stat. Th. 7, 806:

ostensus est in alia effigie,

Vulg. Marc. 16, 12; ib. Rom. 7, 23; ib. Gal. 1, 6; ib. Jac. 2, 25:

alium fecisti me, alius ad te veneram,

Plaut. Trin. 1, 2, 123: alius nunc fieri volo, id. Poen. prol. fin.:

homines alii facti sunt,

Cic. Fam. 11, 12:

mutaberis in virum alium,

Vulg. 1 Reg. 10, 6; cf. supra, II. A. fin. —Hence, in alia omnia ire, transire, or discedere, sc. vota, to differ from the thing proposed; and in gen., to reject or oppose it, to go over to the opposite side: qui hoc censetis, illuc transite;

qui alia omnia, in hanc partem: his verbis praeit ominis videlicet causa, ne dicat: qui non censetis,

Fest. p. 221; Plin. Ep. 8, 14, 19:

frequens eum senatus reliquit et in alia omnia discessit,

Cic. Fam. 10, 12:

de tribus legatis frequentes ierunt in alia omnia,

id. ib. 1, 2 Manut.: cum prima M. Marcelli sententia pronunciata esset, frequens senatus in alia omnia iit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:

discessionem faciente Marcello, senatus frequens in alia omnia transiit,

Hirt. B. G. 8, 53: aliud or alias res agere, v. ago, II. 7.—

Of that which remains of a whole, = reliquus, ceteri, the rest, the remainder:

Divitiaco ex aliis Gallis maximam fidem habebat,

Caes. B. G. 1, 41:

inter primos atrox proelium fuit, alia multitudo terga vertit,

Liv. 7, 26:

vulgus aliud trucidatum,

id. 7, 19; 2, 23; so id. 24, 1:

legiones in testudinem glomerabantur et alii tela incutiebant,

Tac. H. 3, 31; id. A. 1, 30; 3, 42:

cum alios incessus hostis clausisset, unum reliquum aestas impediret,

id. ib. 6, 33 al.—

Like alter, one of two, the other of two:

huic fuerunt filii nati duo, alium servus surpuit, etc.,

Plaut. Capt. prol. 8; cf. id. ib. arg. 2 and 9: eis genus, aetas, eloquentia prope aequalia fuere;

magnitudo animi par, item gloria, sed alia alii,

Sall. C. 54, 1 Kritz:

duo Romani super alium alius corruerunt,

one upon the other, Liv. 1, 25, 5:

ita duo deinceps reges, alius alia via, civitatem auxerunt,

each in a different way, id. 1, 21, 6; 24, 27:

marique alio Nicopolim ingressus,

Tac. A. 5, 10 ( Ionio, Halm); so,

alias partes fovere,

the other side, id. H. 1, 8.—Also in the enumeration of the parts of any thing:

Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam Celtae,

Caes. B. G. 1, 1 Herz.:

classium item duo genera sunt: unum liburnarum, aliud lusoriarum,

Veg. 2, 1 (cf. in Gr. meinantes de tautên tên hêmeran, têi allêi eporeuonto, Xen. Anab. 3, 4, 1; and so the Vulg.: Alia die profecti, the next day, Act. 21, 8).—Hence, alius with a proper name used as an appell. (cf. alter):

ne quis alius Ariovistus regno Galliarum potiretur,

a second Ariovistus, Tac. H. 4, 73 fin.:

alius Nero,

Suet. Tit. 7.—

A peculiar enhancement of the idea is produced by alius with a neg. and the comp.:

mulier, qua mulier alia nulla est pulchrior,

than whom no other woman is more beautiful, to whom no other woman is equal in beauty, Plaut. Merc. 1, 1, 100:

facinus, quo non fortius ausit alis,

Cat. 66, 28:

Fama malum qua non aliud velocius ullum,

Verg. A. 4, 174:

quo neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est,

Sall. J. 2, 4:

quo non aliud atrocius visum,

Tac. A. 6, 24:

(Sulla) neque consilio neque manu priorem alium pati,

Sall. J. 96, 3:

neque majus aliud neque praestabilius invenias,

id. ib. 1, 2; Liv. 1, 24:

non alia ante Romana pugna atrocior fuit,

id. 1, 27; 2, 31; Tac. A. 6, 7 al.; cf. under aliter, 2. b. z.—Hence the advv.

ălĭō, adv. (an old dat. form, designating direction to a place; cf.: eo, quo), elsewhither (arch.), elsewhere, to another place, person, or thing, allose (class., esp. among poets; but not found in Lucr. or Juv.).

In gen.

Of place:

fortasse tu profectus alio fueras,

Ter. Eun. 2, 2, 49:

ut ab Norba alio traducerentur,

Liv. 32, 2:

translatos alio maerebis amores,

Hor. Epod. 15, 23:

decurrens alio,

id. S. 2, 1, 32:

nam frustra vitium vitaveris illud, Si te alio pravum detorseris,

id. ib. 2, 2, 55.—With quo:

Arpinumne mihi eundum sit, an quo alio,

to some other place, Cic. Att. 9, 17:

si quando Romam aliove quo mitterent legatos,

Liv. 38, 30. —

Of persons or things (cf. alias, alibi, alicunde, etc.):

illi suum animum alio conferunt,

Ter. Heaut. 2, 4, 10 (cf. Plaut. Merc. 2, 2, 62:

ne ad illam me animum adjecisse sentiat): ne quando iratus tu alio conferas,

id. Eun. 3, 1, 60 Don.:

hi narrata ferunt alio,

Ov. M. 12, 57: tamen vocat me alio ( to another subject) jam dudum tacita vestra exspectatio, Cic. Clu. 23, 63; id. Verr. 2, 1, 53, § 139:

sed, si placet, sermonem alio transferamus,

id. de Or. 1, 29, 133:

quoniam alio properare tempus monet,

Sall. J. 19, 2; so Tac. A. 1, 18 al.—

Of purpose or design:

appellet haec desideria naturae: cupiditatis nomen servet alio,

for another purpose, Cic. Fin. 2, 9, 27:

hoc longe alio spectabat,

looked quite elsewhere, had a far different design, Nep. Them. 6, 3.—

a.. Alio... alio, in one way... in another; hither... thither, = huc... illuc:

hic (i. e. in ea re) alio res familiaris, alio ducit humanitas,

Cic. Off. 3, 23, 89: alio atque alio, in one way and another:

nihil alio atque alio spargitur,

Sen. Brev. Vit. 11, 2.—

Alius alio, each in a different way, one in one way, another in another:

et ceteri quidem alius alio,

Cic. Off. 3, 20, 80:

aliud alio dissipavit,

id. Div. 1, 34, 76; so Liv. 2, 54, 9; 7, 39.—So, aliunde alio, from one place to another:

quassatione terrae aliunde alio (aquae) transferuntur,

Sen. Q. N. 3, 11, 1; cf. aliunde.—

Like alius or aliter with a negative and the particles of comparison quam or atque;

in questions with nisi: plebem nusquam alio natam quam ad serviendum,

for nothing but, Liv. 7, 18, 7: non alio datam summam quam in emptionem, etc., * Suet. Aug. 98 Ruhnk.:

quo alio nisi ad nos confugerent?

Liv. 39, 36, 11; cf. Hand, Turs. I. pp. 232-234.—

ălĭā, adv. (sc. via), in another way, in a different manner (in the whole ante-class. and class. per. dub.); for in Plaut. Rud. prol. 10, aliuta has been proposed; in Lucr. 6, 986, Lachm. reads alio; in Liv. 21, 56, 2, Weissenb. alibi; and in id. 44, 43, 2, via may be supplied from the preced. context; certain only in Don. ad Ter. Hec. 1, 2, 5; cf. Hand, Turs. I. p. 219.—

ălĭās, adv. (acc. to Prisc. 1014 P., and Corss. Ausspr. I. p. 769, an acc. form like foras; but acc. to Herz. ad Caes. B. G. 5, 57, and Hab. Syn. 79, old gen. like paterfamili as, Alcmen as, etc. In the ante-class. per. rare; only once in Plaut., twice in Ter., twice in Varro; in the class. per. most freq. in Cic., but only three times in his orations; also in Plin.).

Of time, at a time other than the present, whether it be in the past or (more freq.) in the future.

At another time, at other times, on another occasion (alias: temporis adverbium, quod Graeci allote, aliter allôs, Capitol. Orth. 2242 P.; cf.

Herz. and Hab., as cited above): alias ut uti possim causa hac integra,

Ter. Hec. 1, 2, 4; so id. And. 3, 2, 49 (alias = alio tempore, Don.):

sed alias jocabimur,

Cic. Fam. 7, 13, 2:

sed plura scribemus alias,

id. ib. 7, 6:

et alias et in consulatus petitione vinci,

id. Planc. 18:

nil oriturum alias,

Hor. Ep. 2, 1, 17.—In the future, freq. in contrast with nunc, in praesentia, tum, hactenus:

recte secusne, alias viderimus,

Cic. Ac. 2, 44, 135:

Hactenus haec: alias justum sit necne poema, Nunc, etc.,

Hor. S. 1, 4, 63: sed haec alias pluribus;

nunc, etc.,

Cic. Div. 2, 2 fin.; Liv. 44, 36 fin.: quare placeat, alias ostendemus; in praesentia, etc., Auct. ad Her. 3, 16, 28.—In the past:

gubernatores alias imperare soliti, tum metu mortis jussa exsequebantur,

Curt. 4, 3, 18:

alias bellare inter se solitos, tunc periculi societas junxerat,

id. 9, 4, 15.—Freq. with advv. of time;

as numquam, umquam, and the like: si umquam in dicendo fuimus aliquid, aut etiam si numquam alias fuimus, tum profecto, etc.,

Cic. Att. 4, 2, 2:

consilio numquam alias dato,

Hor. C. 3, 5, 45:

numquam ante alias,

Liv. 2, 22, 7:

non umquam alias ante tantus terror senatum invasit,

id. 2, 9, 5; 1, 28, 4:

si quando umquam ante alias,

id. 32, 5 (where the four advv. of time are to be taken together):

Saturnalibus et si quando alias libuisset, modo munera dividebat,

Suet. Aug. 75.—

Alias... alias, as in Gr. allote... allote; allote men... allote de, at one time... at another; once... another time; sometimes... sometimes; now... now:

Alias me poscit pro illa triginta minas, Alias talentum magnum,

Plaut. Curc. 1, 1, 63; so Varr. L. L. 8, § 76 Mull.; id. R. R. 2, 1, 15; Cic. Verr. 1, 46, 120:

nec potest quisquam alias beatus esse, alias miser,

id. Fin. 2, 27, 87:

contentius alias, alias summissius,

id. de Or. 3, 55, 212:

cum alias bellum inferrent, alias inlatum defenderent,

Caes. B. G. 2, 29; so id. ib. 5, 57 al.; it occurs four times in successive clauses in Cic. Inv. 1, 52, 99.—Sometimes plerumque, saepe, aliquando, interdum stand in corresponding clauses:

nec umquam sine usura reddit (terra), quod accepit, sed alias minore, plerumque majore cum foenore,

Cic. Sen. 15, 51:

geminatio verborum habet interdum vim, leporem alias,

id. de Or. 3, 54, 206:

hoc alias fastidio, alias contumacia, saepius imbecillitate, evenit,

Plin. 16, 32, 58, § 134; 7, 15, 13, § 63.—Sometimes one alias is omitted:

illi eruptione tentata alias cuniculis ad aggerem actis, etc.,

Caes. B. G. 3, 21; Plin. 26, 3, 7, § 13.—

Alias aliter, alias alius, etc. (cf. alius), at one time in one way... at another in another; now so... now otherwise; now this... now that:

et alias aliter haec in utramque partem causae solent convenire,

Cic. Inv. 2, 13, 45:

alii enim sunt, alias nostrique familiares fere demortui,

id. Att. 16, 11 (Madv. interprets this of time):

illi alias aliud iisdem de rebus judicant,

id. de Or. 2, 7, 30; id. Or. 59, 200:

(deos) non semper eosdem atque alias alios solemus venerari,

id. Red. in Sen. 30:

ut iidem versus alias in aliam rem posse accommodari viderentur,

id. Div. 2, 54, 111.—

Saepe alias or alias saepe... nunc, nuper, quondam, etc.;

also: cum saepe alias... tum, etc. (very common in Cic.): quod cum saepe alias tum nuper, etc.,

Cic. Tusc. 4, 4, 7:

fecimus et alias saepe et nuper in Tusculano,

id. ib. 5, 4, 11:

quibus de rebus et alias saepe... et quondam in Hortensii villa,

id. Ac. 2, 3, 9:

quorum pater et saepe alias et maxime censor saluti rei publicae fuit,

id. de Or. 1, 9, 38:

cum saepe alias, tum apud centumviros,

id. Brut. 39, 144:

cum saepe alias, tum Pyrrhi bello,

id. Off. 3, 22, 86; 3, 11, 47:

neque tum solum, sed saepe alias,

Nep. Hann. 11, 7.—In comparative sentences rare:

nunc tamen libentius quam saepe alias,

Symm. Ep. 1, 90.—So,

Semper alias, always at other times or in other cases (apparently only post-Aug.): et super cenam autem et semper alias communissimus, multa joco transigebat. Suet. Vesp. 22; id. Tib. 18; Gell. 15, 1.—

Raro alias, rarely at other times, on other occasions:

ut raro alias quisquam tanto favore est auditus,

Liv. 45, 20; 3, 69; Tac. H. 1, 89.—

Non alias, at no other time, never, = numquam (a choice poet. expression, often imitated by [p. 92] the histt.):

non alias caelo ceciderunt plura sereno Fulgura,

never at any other time did so much lightning fall from a clear sky, Verg. G. 1, 487:

non alias militi familiarior dux fuit,

Liv. 7, 33; 45, 7:

non alias majore mole concursum,

Tac. A. 2, 46; 4. 69;

11, 31: non sane alias exercitatior Britannia fuit,

id. Agr. 5:

haud alias intentior populus plus vocis permisit,

id. A. 3, 11, and 15, 46; Suet. Tit. 8; Flor. 3, 6.—

Of place, at another place, elsewhere; or in respect of other things, in other circumstances, otherwise (only post-Aug.; v. Madv. ad Cic. Fin. 1, 3, 7):

Idaeus rubus appellatus est, quoniam in Ida, non alias, nascitur,

Plin. 24, 14, 75, § 123 (Jan, alius): nusquam alias tam torrens fretum, * Just. 4, 1, 9:

sicut vir alias doctissimus Cornutus existimat,

Macr. S. 5, 19.—

Alias for alioqui (only post-Aug.), to indicate that something is in a different condition in one instance, not in others, except that, for the rest, otherwise:

in Silaro non virgulta modo immersa, verum et folia lapidescunt, alias salubri potu ejus aquae,

Plin. 2, 103, 106, § 224; so id. 18, 6, 7, § 37; 19, 8, 48, § 163; 25, 2, 6, § 16 al.—

Non alias quam, for no other reason, on no other condition, in no other circumstances than, not other than; and non alias nisi, on no other condition, not otherwise, except (prob. taken from the lang. of common life):

non alias magis indoluisse Caesarem ferunt quam quod, etc.,

Tac. A. 3, 73:

debilitatum vulnere jacuisse non alias quam simulatione mortis tutiorem,

by nothing safer than by feigning death, Curt. 8, 1, 24; 8, 14, 16; Dig. 29, 7, 6, § 2: non alias ( on no other condition) existet heres ex substitutione nisi, etc., ib. 28, 6, 8; 23, 3, 37, 23, 3, 29.—

Alias like aliter, in another manner; flrst in the Lat. of the jurists (cf. Suet. Tib. 71 Oud.; Liv. 21, 56, 2 Drak.; Ter. And. 3, 2, 49 Ruhnk.), Dig. 33, 8, 8, § 8; cf. Hand, Turs. I. pp. 219-227. —

ălĭtĕr, adv. [alis; v. alius init. ], otherwise, in another manner, allôs.

With comparative-clause expressed; constr. both affirm. and neg. without distinction.

With atque, ac, quam, and rarely ut, otherwise than, different from what, etc., Ter. Heaut. 2, 3, 23:

sed aliter atque ostenderam facio,

Cic. Fam. 2, 3, 4; Ter. Ad. 4, 3, 6:

aliter ac nos vellemus,

Cic. Mil. 9, 23:

de quo tu aliter sentias atque ego,

id. Fin. 4, 22, 60; id. Att. 6, 3:

si aliter nos faciant quam aequum est,

Plaut. Stich. 1, 1, 42:

si aliter quippiam coacti faciant quam libere,

Cic. Rab. Post. 11, 29; id. Verr. 2, 1, 19, § 24; id. Inv. 2, 22, 66:

Sed si aliter ut dixi accidisset, qui possem queri?

id. Rep. 1, 4, 7.—

Non (or haud) aliter, not otherwise (per litoten), = just as; with quam si, ac si, quam cum, quam, exactly, just as if:

Non aliter quam si ruat omnis Karthago,

Verg. A. 4, 669:

dividor haud aliter quam si mea membra relinquam,

Ov. Tr. 1, 3, 73:

nihil in senatu actum aliter quam si, etc.,

Liv. 23, 4; 21, 63, 9:

illi negabant se aliter ituros quam si, etc.,

id. 3, 51, 12:

nec aliter quam si mihi tradatur, etc., Quint. prooem. 5: ut non aliter ratio constet quam si uni reddatur,

Tac. A. 1, 6; 1, 49:

Non aliter quam si fecisset Juno maritum Insanum,

Juv. 6, 619; Suet. Aug. 40:

non aliter quam cum, etc.,

Ov. F. 2, 209; so id. M. 2, 623; 4, 348; 6, 516 al.:

nec scripsi aliter ac si, etc.,

Cic. Att. 13, 51; Suet. Oth. 6; Col. 2, 14 (15), 8:

Non aliter quam qui lembum subigit,

Verg. G. 1, 201:

non aliter praeformidat quam qui ferrum medici, priusquam curetur, aspexit,

Quint. 4, 5, 5; so id. 4, 5, 22; 2, 5, 11:

neque aliter quam ii, qui traduntur, etc.,

id. 5, 8, 1:

patere inde aliquid decrescere, non aliter quam Institor hibernae tegetis,

Juv. 7, 220:

successorem non aliter quam indicium mortis accepturum,

Tac. A. 6, 30.—

Aliter ab aliquo (analog. to alius with the abl., and alienus with ab), differently from any one:

cultores regionum multo aliter a ceteris agunt,

Mel. 1, 9, 6.—

Non ali ter nisi, by no other means, on no other condition, not otherwise, except:

qui aliter obsistere fato fatetur se non potuisse, nisi etc.,

Cic. Fat. 20, 48; id. Fam. 1, 9: non pati C. Caesarem consulem aliter fieri, nisi exercitum et provincias tradiderit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14; so Lentulus ap. Cic. Fam. 12, 14, 18; Liv. 35, 39; 45, 11; 38; Tac. Or. 32; Just. 12, 14, 7; Suet. Ner. 36; Dig. 37, 9, 6; 48, 18, 9. —

Non aliter quam ut, on no other condition than that:

neque aliter poterit palos, ad quos perducitur, pertingere, quam ut diffluat,

Col. Arb. 7, 5; so Suet. Tib. 15; 24; id. Galb. 8; Curt. 9, 5, 23.—

Without a comparative clause expressed.

In gen., otherwise, in another manner, in other respects; and in the poets: haud aliter (per litoten), just so:

vale atque salve, etsi aliter ut dicam meres,

though you deserve that I speak differently, Plaut. Capt. 3, 5, 86 Brix:

tu si aliter existimes, nihil errabis,

Cic. Fam. 3, 7, 16:

ut eadem ab utrisque dicantur, aliter dicuntur,

in a different sense, Plin. Pan. 72, 7:

Si quis aliter docet,

Vulg. 1 Tim. 6, 3:

quae aliter se habent,

ib. ib. 5, 25:

Quippe aliter tunc vivebant homines,

Juv. 6, 11: quod uterque nostrum his etiam ex studiis notus, quibus aliter ignotus est, otherwise, i. e. personally, unknown, Plin. Ep. 9, 23, 3.—With negatives:

non fuit faciendum aliter,

Cic. Att. 6, 9; Tac. A. 15, 68:

Ergo non aliter poterit dormire?

Juv. 3, 281:

aliter haud facile eos ad tantum negotium impelli posse,

Sall. C. 44, 1; Curt. 8, 10, 27:

haud aliter Rutulo muros et castra tuenti Ignescunt irae (the comparison of the wolf precedes),

Verg. A. 9, 65:

haud aliter (i. e. like a wild beast) juvenis medios moriturus in hostes Irruit,

id. ib. 9, 554 al.; Ov. M. 8, 473; 9, 642:

non aliter (i. e. than I) Samio dicunt arsisse Bathyllo Anacreonta Teium,

Hor. Epod. 14, 10:

neque Mordaces aliter (i. e. than by means of wine) diffugiunt sollicitudines,

id. C. 1, 18, 4:

neque exercitum Romanum aliter transmissurum,

Tac. H. 5, 19:

nec aliter expiari potest,

Vulg. Num. 35, 33. —So, fieri aliter non potest or fieri non potest aliter (not fieri non aliter potest): nihil agis;

Fieri aliter non potest,

Ter. Ad. 5, 8, 13: assentior;

fieri non potuit aliter,

Cic. Att. 6, 6.—

Esp.

Pregn., otherwise, in the contrary manner: Pe. Servos Epidicus dixit mihi. Ph. Quid si servo aliter visum est? i. e. if he does not speak the truth? Plaut. Ep. 4, 2, 29:

verum aliter evenire multo intellegit,

Ter. And. prol. 4 (aliter autem contra significat, Don.):

amplis cornibus et nigris potius quam aliter,

Varr. R. R. 1, 20, 1: ne aliter quid eveniat, providere de cet, otherwise than harmoniously, Sall. J. 10, 7:

dis aliter visum,

Verg. A. 2, 428:

sin aliter tibi videtur,

Vulg. Num. 11, 15: adversi... saevaque circuitu curvantem bracchia longo Scorpion atque aliter ( in the opposite direction) curvantem bracchia Cancrum, Ov. M. 2, 83: aliterque ( and in the opposite course) secante jam pelagus rostro, Luc. 8, 197.—Hence, qui aliter fecerit, who will not do that:

neu quis de his postea ad senatum referat, neve cum populo agat: qui aliter fecerit, etc.,

Sall. C. 51, 43; Just. 6, 6, 1; cf. Brisson. de Form. p. 200, and de Verb. Signif. p. 66.—

Aliter esse, to be of a different nature, differently constituted or disposed:

sed longe aliter est amicus atque amator,

Plaut. Truc. 1, 2, 70: ego hunc esse aliter credidi: iste me fefellit;

ego isti nihilo sum aliter ac fui,

Ter. Phorm. 3, 2, 44; id. Ad. 3, 4, 46; Cic. Rosc. Am. 47, 137.—

For alioqui (q. v. II. C.), otherwise, else, in any other case:

jus enim semper est quaesitum aequabile: neque enim aliter esset jus (and just after: nam aliter justitia non esset),

Cic. Off. 2, 12, 42; 1, 39, 139; id. Lael. 20, 74:

si suos legatos recipere vellent, quos Athenas miserant, se remitterent, aliter illos numquam in patriam essent recepturi,

Nep. Them. 7 fin.:

aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,

Sall. C. 29, 3 Kritz:

aliter non viribus ullis Vincere poteris,

Verg. A. 6, 147:

veniam ostentantes, si praesentia sequerentur: aliter nihil spei,

Tac. H. 4, 59:

quoniam aliter non possem,

Vulg. Sap. 8, 21.—

Like alius (q. v. II. A.) repeated even several times in a distributive manner, in one way... in another: sed aliter leges, aliter philosophi tollunt astutias. Cic. Off. 3, 17, 68; so id. ib. 1, 12, 38; id. Lael. 24, 89; id. Fam. 15, 21, 6:

aliter utimur propriis, aliter commodatis,

Tac. Or. 32:

Aliter catuli longe olent, aliter sues,

Plaut. Ep. 4, 2, 9:

aliter Diodoro, aliter Philoni, Chrysippo aliter placet,

id. Ac. 2, 47, 143:

idem illud aliter Caesar, aliter Cicero, aliter Cato suadere debebit,

Quint. 3, 8, 49: Et aliter acutis morbis medendum, aliter vetustis; aliter increscentibus, aliter subsistentibus, aliter jam ad sanitatem inclinatis, Cels. prooem. p. 10.—

With alius or its derivatives, one in one way, another in another (v. alius, II. B.):

quoniam aliter ab aliis digeruntur,

Cic. de Or. 2, 19, 79; id. Att. 7, 8; Liv. 2, 21; so id. 39, 53:

hoc ex locorum occasione aliter alibi decernitur,

Plin. 18, 5, 6, § 30; so id. 25, 4, 10, § 29.—

Non aliter, analog. to non alius (v. alius, II. H.) with a comp. (only in Plin.):

non aliter utilius id fieri putare quam, etc.,

Plin. 37, 2, 10, § 28:

idque non aliter clarius intellegi potest,

id. 37, 4, 15, § 59; so id. 22, 22, 36, § 78; 24, 11, 50, § 85; 28, 9, 41, § 148; cf. Hand, Turs. I. pp. 267-276.

Ālĭus (better Ālĕus), a, um, adj., = Elius (v. Alis and Elis), Elian; subst., a native of Elis, a town in Achaia (only a few times in Plaut. Capt.):

postquam belligerant Aetoli cum Aleis,

Plaut. Capt. prol. 24; 27; 2, 2, 30.

ălĭus, a, ud, adj. and subst. (old form, alis, alid, after the analogy of quis, quid:

alis rare,

Cat. 66, 28; Sall. ap. Charis, 2, p. 133; Inscr. Orell. 2488:

alid more freq.,

Lucr. 1, 263; 5, 257; 5, 1305; 5, 1456; Cat. 29, 15; cf. Prisc. 13, p. 959.— Gen. sing. masc.: alius, rare, and not used by Tac.; for which alterius is com. used (v. alter); also alii, Cato and Licin. ap. Prisc. 194 P.; Varr. R. R. 1, 2.— Fem. gen.:

aliae,

Lucr. 3, 918; Cic. Div. 2, 13, 30; Liv. 24, 27, 8; Gell. 2, 28, 1; Capito ap. Gell. 4, 10, 8.— Masc. dat.:

ali,

Lucr. 6, 1226:

alio,

Plaut. Stich. 1, 2, 13. — Fem. dat.:

aliae,

Plaut. Mil. 3, 1, 207; Gell. 9, 4, 8) [cf. allos; Osc. allo ( nom. sing. fem.); Goth. alis; Erse, aile; O. H. Germ. alles, elles ( conj.); Engl. else], another, [p. 90] other (i. e. of many, whereas alter is one of two, v. exceptt. under II. G.); freq. with the indef. pronn. aliquis, quis, aliqui, qui, quidam, and the interrog. quis, qui, etc.

A.. In gen.:

eorum sectam sequuntur multi mortales... multi alii ex Troja strenui viri,

Naev. Bell. Pun. 1, 16:

alios multos,

Vulg. Matt. 15, 30; ib. Marc. 7, 4:

plures alios,

ib. ib. 12, 5:

cum aliis pluribus,

ib. Act. 15, 35:

an ita dissolvit, ut omnes alii dissolverunt?

Cic. Font. 1; Tac. H. 5, 5:

dum aliud aliquid flagiti conficiat,

Ter. Phorm. 5, 2, 5:

nec nobis praeter med alius quisquam est servos Sosia,

Plaut. Am. 1, 1, 244:

nec quisquam alius affuit,

id. ib. 1, 1, 269:

panem vel aliud quidquam,

Vulg. 2 Reg. 3, 35. utrum hanc actionem habebis an aliam quampiam; Cic. Caecin. 37:

quidquid aliud dare,

Vulg. Lev. 22, 25:

ALIS NE POTESTO,

Inscr. Orell. 2488:

datum Mi esse ab dis aliis,

Plaut. Am. prol. 12:

adulescentulo in alio occupato amore,

Ter. And. 5, 1, 10:

aut aliae cujus desiderium insideat rei,

Lucr. 3, 918:

ne quam aliam quaerat copiam,

Ter. Heaut. 5, 1, 54:

nisi quid pater ait aliud,

id. And. 5, 4, 47:

si verum est, Q. Fabium Labeonem seu quem alium arbitrum a senatu datum, etc.,

Cic. Off. 1, 10, 33:

quodcumque alid auget,

Lucr. 5, 257:

Est alius quidam, parasitaster paululus,

Ter. Ad. 5. 2, 4; so Vulg. Luc. 22, 59:

tuo (judicio) stabis, si aliud quoddam est tuum,

Cic. Or. 71, 237:

L. Aemilius alius vir erat,

Liv. 44, 18:

Genus ecce aliud discriminis audi,

Juv. 12, 24:

alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit,

Cic. Verr. 5, 117; Tac. Agr. 39:

nemo alius,

Cic. Pis. 94; Vulg. Joan. 15, 24:

alius nemo,

Cic. Quinct. 76:

plus alimenti est in pane quam in ullo alio,

Cels. 2, 18:

aliud esse causae suspicamur,

Cic. Fl. 39:

Anne aliud tunc praefecti?

Juv. 4, 78:

estne viris reliqui aliud,

Sall. Fragm. 187, 19:

aliud auxilii,

Tac. A. 5, 8:

aliud subsidii,

id. ib. 12, 46:

alia honorum,

id. ib. 1, 9:

alia sumptuum,

id. ib. 15, 15:

sunt alia quae magis timeam,

Cic. Phil. 5, 29: Facete is quidem, sicut alia, many other things, id. Fin. 1, 3, 7 Madv.:

haec aliaque,

Tac. H. 3, 51 al. —

Hence, alio die, t. t. of the soothsayer, when he wished the Comitia postponed to another day, on the pretence of unfavorable omens: quid gravius quam rem susceptam dirimi, si unus augur alio die dixerit?

Cic. Leg. 2, 12, 31; id. Phil. 2, 33, 83 and 84 Wernsd. Perh. there is a reference to the same thing in Plaut. Poen. 2, 52: ita res divina mihi fuit: res serias omnes extollo ex hoc die in alium diem.—With aliquis, quisquam, or ullus implied (cf. aliqui, V. B., and aliquis, II. B.):

ut, etiam si aliud melius fuit, tamen legatorum reditum exspectetis,

Cic. Phil. 6, 6:

utar post alio, si invenero melius,

something else, id. Tusc. 1, 7, 14; so,

si in aliud tempus differetur,

Caes. B C. 1, 86:

an alium exspectamus?

Vulg. Matt. 11, 3; ib. Marc. 4, 36:

siti magis quam alia re accenditur,

Sall. J. 89, 5:

neque sex legiones alia de causa missas in Hispaniam,

Caes. B. C. 1, 85:

neque creatura alia poterit nos separare,

Vulg. Rom. 8, 39.

alius:

alius generis bestiae,

Cic. N. D. 2, 48, 123; Varr. L. L. 9, 40, 67 dub.:

alius ingenii,

Liv. 1, 56, 7 Madv. by conj.:

alius ordinis,

Amm. 30, 5, 10:

artificis aliusve,

Front. Controv. Agr. 2, 40, 27:

alius coloris,

Non. p. 450:

nomine vel ejus pro quo... aut alius qui, etc.,

Dig. 39, 2, 24, § 6; v. aliusmodi.—

In comparisons, with atque, ac, or et, more rarely with nisi and quam; with the latter, in good class. authors, only when preceded by a neg. clause, or by an interrog. implying a neg.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 3, 3, 13; instead of quam, the comp. abl. or praeter, and similar words, sometimes appear, other than, different from, etc.

With atque, ac, or et:

illi sunt alio ingenio atque tu,

Plaut. Ps. 4, 7, 35:

alium esse censes nunc me atque olim quom dabam?

Ter. And. 3, 3, 13:

potest non solum aliud mihi ac tibi, sed mihi ipsi aliud alias videri,

Cic. Or. 71, 237:

longe alia nobis ac tu scripseras nuntiantur,

id. Att. 11, 10:

res alio modo est ac putatur,

id. Inv. 2, 6, 21 B. and K.:

qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum gerere coeperunt,

Caes. B. G. 3, 28:

non alius essem atque nunc sum,

Cic. Fam. 1, 9:

longe aliam esse navigationem in concluso mari atque in vastissimo atque apertissimo Oceano perspiciebant,

Caes. B. G. 3, 9: aliud (se) esse facturum ac pronunciasset, Nep. Ages. 3, 4:

alia atque antea sentiret,

id. Hann. 2, 2:

lux longe alia est solis et lychnorum,

is very different, Cic. Cael. 28.—

With nisi or quam (the latter is suspicious in Cic.; cf. Ochsn. Eclog. 252; Orell. ad Cic. Tusc. 1, 31, 75):

amare autem nihil aliud est, nisi eum ipsum diligere, quem ames,

nothing else than, only, Cic. Lael. 27, 100:

neque ulla fuit causa intermissionis epistularum nisi quod, etc.,

id. Fam. 7, 13:

erat historia nihil aliud nisi annalium confectio,

id. de Or. 2, 12:

Quid est aliud tumultus nisi perturbatio tanta, ut, etc.?

id. Phil. 8, 3:

nihil aliud agerem, nisi eum, qui accusatus esset, defenderem,

id. Sull. 12; id. Att. 5, 10:

quid est aliud Gigantum modo bellare cum dis nisi naturae repugnare?

id. Sen. 2, 5; id. Sex. Rosc. 19, 54; id. Rosc. Am. 5, 13; id. Leg. 1, 8, 25:

pinaster nihil aliud est quam pinus silvestris,

Plin. 16, 10; Nep. Arist. 2, 2; id. Paus. 1, 4:

Lysander nihil aliud molitus est quam ut omnes civitates in sua teneret potestate,

id. Lys. 1, 4:

neque aliud huic defuit quam generosa stirps,

id. Eum. 1, 2:

Nullo quippe alio vincis discrimine quam quod Illi marmoreum caput est, etc.,

Juv. 8, 54.—Hence, nihil aliud nisi or quam, = ouden allo ê, followed by finite verb, nothing else than, nothing but, only (after these words, fecit, factum est may be supplied, or the phraseology changed to nulla alia re facta; cf. Matth. Gr. 903; Hoogev. ad Vig. p. 475;

Kuhn. Gr. Gr. II. p. 825): tribunatus P. Sestii nihil aliud nisi meum nomen causamque sustinuit,

Cic. Sest. 6, 13:

ut nihil aliud nisi de hoste ac de laude cogitet,

id. Imp. Pomp. 22, 64; Liv. 2, 8:

et hostes quidem nihil aliud (i. e. nulla alia re facta) quam perfusis vano timore Romanis citato agmine abeunt,

id. 2, 63; 31, 24:

sed ab lictore nihil aliud quam prehendere prohibito, cum conversus in Patres impetus esset,

id. 2, 29:

ut domo abditus nihil aliud quam per edicta obnuntiaret,

Suet. Caes. 20:

mox nihil aliud quam vectabatur et deambulabat,

id. Aug. 83.—So, quid aliud quam? what other thing than? what else than? quibus quid aliud quam admonemus cives nos eorum esse, Liv. 4, 3:

quid aliud quam ad bellum vocabantur?

Flor. 3, 23 med.; so,

Quid Tullius? Anne aliud quam sidus?

Juv. 7, 199.—In affirmative-clauses rare, and only post-Aug.:

te alia omnia, quam quae velis, agere, moleste ferrem,

Plin. Ep. 7, 15, 2:

quod alium quam se cooptassent,

Suet. Ner. 2 al. —So, with the simple interrogative, quis alius? quid aliud? Qui, malum, alii? Ter. Eun. 4, 7, 10:

Quid te aliud sollicitat?

id. ib. 1, 2, 82:

Quid aliud tibi vis?

id. Heaut. 2, 3, 90:

Numquid vis aliud?

id. Eun. 1, 2, 111:

Sed quis nunc alius audet praeferre? etc.,

Juv. 12, 48:

Quid enim est aliud Antonius?

Cic. Phil. 2, 70:

Quid est aliud furere?

id. Pis. 47:

Quid est alia sinistra liberalitas?

Cat. 29, 15 al. —

With comp. abl. (cf. in Gr. alla tôn dikaiôn, Xen. Mem. 4, 4, 25):

qui quaerit alia his, malum videtur quaerere,

other than, Plaut. Poen. prol. 22:

quod est aliud melle,

Varr. R. R. 3, 16: nec quidquam aliud libertate communi quaesisse, nothing else but, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2:

neve putes alium sapiente bonoque beatum,

Hor. Ep. 1, 16, 20:

alius Lysippo,

id. ib. 2, 1, 240:

accusator alius Sejano,

Phaedr. 3, prol. 41.—

With praeter:

nec nobis praeter me alius quisquam est servos Sosia,

Plaut. Am. 1, 1, 249:

nec quidquam aliud est philosophia praeter studium sapientiae,

Cic. Off. 2, 2, 5:

non est alius praeter eum,

Vulg. Marc. 12, 32:

rogavit numquid aliud ferret praeter arcam?

Cic. de Or. 2, 69:

Num quid igitur aliud in illis judiciis versatum est praeter hasce insidias?

id. Clu. 62:

nec jam tela alia habebant praeter gladios,

Liv. 38, 21, 5.—

With extra (eccl. Lat.):

neque est alius extra te,

Vulg. 1 Reg. 2. 2; ib. Soph. 2, 15.—

With absque (eccl. Lat.):

non est alius Deus absque te,

Vulg. 1 Par. 17, 20.—

With praeterquam:

cum aliud, praeterquam de quo retulissent, decemviri dicere prohiberent,

Liv. 3, 40.

Esp.

In distributive-clauses repeated even several times, and also interchanged with non nulli, quidam, ceteri, pars, partim, etc., the one... the other; plur., some... others:

quid potes dicere cur alia defendas, alia non cures?

Cic. Phil. 2, 111:

latera tegentes alios, alios praegredientes amicos,

id. ib. 13, 4: cum alii fossas complerent, alii defensores vallo depellerent, Caes. B. G. 3, 25; id. B. C. 1, 55:

alii experimentorum notitiam necessariam esse contendunt, alii non satis potentem usum esse proponunt, Cels. prooem.: quae minus tuta erant, alia fossis, alia vallis, alia turribus muniebat,

Liv. 32, 5; so Vulg. Matt. 13, 5 sqq.; ib. 1 Cor. 12, 10; Cels. 3, 3, enumerating the different kinds of fever, repeats aliae seventeen times:

cum aliis Q. Frater legatus, aliis C. Pomptinus legatus, reliquis M. Anneius legatus etc.,

Cic. Fam. 15, 4, 8:

proferebant alii purpuram, tus alii, gemmas alii, vina non nulli Graeca,

id. Verr. 2, 5, 56, § 146: alias bestias nantes, alias volucres, serpentes quasdam, quasdam esse gradientes; earum ipsarum partim solivagas, partim congregatas;

immanes alias, quasdam autem cicures, non nullas abditas,

id. Tusc. 5, 13, 38:

principes partim interfecerant, alios in exsilium ejecerant,

Nep. Pelop. 1, 4:

nos alii ibimus Afros, pars Scythiam veniemus,

Verg. E. 1, 65:

alii superstantes proeliarentur, pars occulti muros subruerent,

Tac. H. 4, 23.—Sometimes alius is omitted in one clause:

Helvetii ea spe dejecti navibus junctis, alii vadis Rhodani, etc.,

Caes. B. G. 1, 8:

Veientes ignari in partem praedae suae vocatos deos, alios votis ex urbe sua evocatos, etc.,

Liv. 5, 21; Plin. 2, 43, 44, § 114:

castra metari placuit, ut opus et alii proelium inciperent,

Tac. A. 1, 63.—Also with aliquis:

alia sunt tamquam sibi nata, ut oculi, ut aures: aliqua etiam ceterorum membrorum usum adjuvant,

Cic. Fin. 3, 19, 63: [putat aliquis esse voluptatem bonum;

alius autem pecuniam],

id. Tusc. 5, 28, 60 B. and K.; cf. Goer. ad Cic. Ac. 2, 10, 20.—Sometimes aliud... aliud designate merely a distinction between two objects contrasted, one thing... another:

Numquam aliud natura, aliud sapientia dicit,

Juv. 14, 321:

Fuit tempus, quo alia adversa, alia secunda principi,

Plin. Pan. 72:

aliud est male dicere, aliud accusare,

Cic. Cael. 3; id. Lig. 16; Quint. 10, 1, 53:

aliud est servum esse, aliud servire,

id. 5, 10, 60 al.:

jam sciunt longe aliud esse virgines rapere, aliud pugnare cum viris,

Liv. 1, 12; cf. infra, e.—

Alius repeated in another case, or with its derivatives, aliter, alias, alio, alibi, aliunde, etc. (but never with its derivatives in Tac.), in imitation of the Greek (cf. L. and S. s. v. allos, and Ochsn. Eclog. 110): simul alis alid aliunde rumitant inter se, Naev. ap. Fest. pp. 135 and 225; cf.

Bothe, Fragm. Comic. p. 25: alius alium percontamur, cuja est navis?

one another, Plaut. Stich. 2, 2, 46:

fallacia alia aliam trudit,

Ter. And. 4, 4, 40:

fecerunt alii quidem alia quam multa,

Cic. Phil. 3, 20, 6:

signa et ornamenta alia alio in loco intuebantur,

some in one place and some in another, id. Verr. 2. 1, 22:

alius in alia est re magis utilis,

id. Sex. Rosc. 111:

alius ex alia parte,

id. Verr. 1, 66:

dies alios alio dedit ordine Luna felicis operum,

Verg. G. 1, 276:

ut ipsi inter se alii aliis prodesse possent,

Cic. Off. 1, 7, 22; id. Leg. 1, 12, 33:

ideo multa conjecta sunt, aliud alio tempore,

id. Q. Fr. 3, 1, 7:

habes Sardos venales, alium alio nequiorem,

one worse than another, id. Fam. 7, 24: quo facto cum alius alii subsidium ferrent, one to another, Fr., l'un a

l'autre,

Caes. B. G. 2, 26 Herz.:

legiones aliae alia in parte resistunt,

id. ib. 2, 22:

alius alia causa illata,

id. ib. 1, 39:

cum ceteros alii alium alia de causa improbarent,

Suet. Vesp. 6:

alius alii subsidium ferunt,

Caes. B. G. 2, 26:

alius alio more viventes,

each in a different way, Sall. C. 6, 2:

alius alii tanti facinoris conscii,

id. ib. 22, 2; so id. ib. 52, 28; id. J. 53, 8; Curt. 10, 5, 16; Just. 15, 2:

alii autem aliud clamabant,

Vulg. Act. 19, 32:

illi alias aliud iisdem de rebus sentiunt,

now this, now that, Cic. de Or. 2, 7 fin.:

aliter ab aliis digeruntur,

id. ib. 2, 19; Vulg. 3 Reg. 22, 20:

equites alii alia dilapsi sunt,

some in this way, some in that, Liv. 44, 43:

cum alii alio mitterentur,

id. 7, 39: Alis alibi stantes, omnes tamen adversis volneribus conciderunt, Sall. ap. Charis. 2, p. 133:

jussit alios alibi fodere,

Liv. 44, 33; Vulg. Sap. 18, 18.—

Alius ex alio, super alium, post alium, one after another; so often of the connection between ideas:

ut aliud ex alio incidit, occurrit, etc.,

Ter. Heaut. 3, 3, 37:

aliud ex alio succurrit mihi,

Cic. Fragm. C. 12:

alid ex alio reficit natura,

Lucr. 1, 263; 5, 1305; 5, 1456: sed, [p. 91] ut aliud ex alio, mihi non est dubium, quin, etc., Cic. Att. 16, 14, Plin. Pan. 18, 1:

ex alio in aliud vicissitudo atque mutatio,

Cic. Tusc. 5, 24, 69:

alias ex aliis nectendo moras,

Liv. 7, 39:

aliam ex alia prolem,

Verg. G. 3, 65; id. Cir. 364:

nos alia ex aliis in fata vocamur,

id. A. 3, 494:

quae impie per biennium alia super alia es ausus,

Liv. 3, 56; 23, 36:

aliud super aliud scelus,

id. 30, 26; Plin. Ep. 7, 8; Suet. Ner. 49:

deinde ab eo magistratu alium post alium sibi peperit,

Sall. J. 63, 5.—

Alius atque alius or alius aliusque, the one and the other; now this, now that; different:

eadem res saepe aut probatur aut reicitur, alio atque alio elata verbo,

Cic. Or. 22, 72:

alio atque alio loco requiescere,

in different places, Sall. J. 72, 2:

inchoata res aliis atque aliis de causis dilata erat,

Liv. 8, 23:

aliud ejus subinde atque aliud facientes initium,

Sen. Ep. 32, 2:

cum alia atque alia appetendo loca munirent,

Liv. 1, 8:

milites trans flumen aliis atque aliis locis traiciebant,

id. 2, 2:

luna alio atque alio loco exoritur,

Plin. 2, 10:

febres aliae aliaeque subinde oriuntur,

Cels. 3, 3:

cancer aliis aliisque signis discernitur,

id. 5, 26:

aliis atque aliis causis,

Suet. Aug. 97.—In Sall. also alius deinde alius or alius post alius:

saepe tentantes agros alia deinde alia loca petiverant, J. 18, 7: alias deinde alias morae causas facere,

id. ib. 36, 2:

aliis post aliis minitari,

id. ib. 55, 8.—

Of another kind or nature, i. e. different; hence, alium facere, to make different, to change, transform; and alium fleri, to become different, to be wholly changed:

nunc haec dies aliam vitam affert, alios mores postulat,

Ter. And. 1, 2, 18 (aliam vitam pro diversam, contrariam, Don.):

alium nunc censes esse me atque olim cum dabam,

id. ib. 3, 3, 13:

Huic aliud mercedis erit,

Verg. E. 6, 26:

longe alia mihi mens est,

Sall. C. 52, 2:

Vos aliam potatis aquam,

Juv. 5, 52:

lectus non alius cuiquam,

id. 8, 178:

ensesque recondit mors alia,

Stat. Th. 7, 806:

ostensus est in alia effigie,

Vulg. Marc. 16, 12; ib. Rom. 7, 23; ib. Gal. 1, 6; ib. Jac. 2, 25:

alium fecisti me, alius ad te veneram,

Plaut. Trin. 1, 2, 123: alius nunc fieri volo, id. Poen. prol. fin.:

homines alii facti sunt,

Cic. Fam. 11, 12:

mutaberis in virum alium,

Vulg. 1 Reg. 10, 6; cf. supra, II. A. fin. —Hence, in alia omnia ire, transire, or discedere, sc. vota, to differ from the thing proposed; and in gen., to reject or oppose it, to go over to the opposite side: qui hoc censetis, illuc transite;

qui alia omnia, in hanc partem: his verbis praeit ominis videlicet causa, ne dicat: qui non censetis,

Fest. p. 221; Plin. Ep. 8, 14, 19:

frequens eum senatus reliquit et in alia omnia discessit,

Cic. Fam. 10, 12:

de tribus legatis frequentes ierunt in alia omnia,

id. ib. 1, 2 Manut.: cum prima M. Marcelli sententia pronunciata esset, frequens senatus in alia omnia iit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:

discessionem faciente Marcello, senatus frequens in alia omnia transiit,

Hirt. B. G. 8, 53: aliud or alias res agere, v. ago, II. 7.—

Of that which remains of a whole, = reliquus, ceteri, the rest, the remainder:

Divitiaco ex aliis Gallis maximam fidem habebat,

Caes. B. G. 1, 41:

inter primos atrox proelium fuit, alia multitudo terga vertit,

Liv. 7, 26:

vulgus aliud trucidatum,

id. 7, 19; 2, 23; so id. 24, 1:

legiones in testudinem glomerabantur et alii tela incutiebant,

Tac. H. 3, 31; id. A. 1, 30; 3, 42:

cum alios incessus hostis clausisset, unum reliquum aestas impediret,

id. ib. 6, 33 al.—

Like alter, one of two, the other of two:

huic fuerunt filii nati duo, alium servus surpuit, etc.,

Plaut. Capt. prol. 8; cf. id. ib. arg. 2 and 9: eis genus, aetas, eloquentia prope aequalia fuere;

magnitudo animi par, item gloria, sed alia alii,

Sall. C. 54, 1 Kritz:

duo Romani super alium alius corruerunt,

one upon the other, Liv. 1, 25, 5:

ita duo deinceps reges, alius alia via, civitatem auxerunt,

each in a different way, id. 1, 21, 6; 24, 27:

marique alio Nicopolim ingressus,

Tac. A. 5, 10 ( Ionio, Halm); so,

alias partes fovere,

the other side, id. H. 1, 8.—Also in the enumeration of the parts of any thing:

Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam Celtae,

Caes. B. G. 1, 1 Herz.:

classium item duo genera sunt: unum liburnarum, aliud lusoriarum,

Veg. 2, 1 (cf. in Gr. meinantes de tautên tên hêmeran, têi allêi eporeuonto, Xen. Anab. 3, 4, 1; and so the Vulg.: Alia die profecti, the next day, Act. 21, 8).—Hence, alius with a proper name used as an appell. (cf. alter):

ne quis alius Ariovistus regno Galliarum potiretur,

a second Ariovistus, Tac. H. 4, 73 fin.:

alius Nero,

Suet. Tit. 7.—

A peculiar enhancement of the idea is produced by alius with a neg. and the comp.:

mulier, qua mulier alia nulla est pulchrior,

than whom no other woman is more beautiful, to whom no other woman is equal in beauty, Plaut. Merc. 1, 1, 100:

facinus, quo non fortius ausit alis,

Cat. 66, 28:

Fama malum qua non aliud velocius ullum,

Verg. A. 4, 174:

quo neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est,

Sall. J. 2, 4:

quo non aliud atrocius visum,

Tac. A. 6, 24:

(Sulla) neque consilio neque manu priorem alium pati,

Sall. J. 96, 3:

neque majus aliud neque praestabilius invenias,

id. ib. 1, 2; Liv. 1, 24:

non alia ante Romana pugna atrocior fuit,

id. 1, 27; 2, 31; Tac. A. 6, 7 al.; cf. under aliter, 2. b. z.—Hence the advv.

ălĭō, adv. (an old dat. form, designating direction to a place; cf.: eo, quo), elsewhither (arch.), elsewhere, to another place, person, or thing, allose (class., esp. among poets; but not found in Lucr. or Juv.).

In gen.

Of place:

fortasse tu profectus alio fueras,

Ter. Eun. 2, 2, 49:

ut ab Norba alio traducerentur,

Liv. 32, 2:

translatos alio maerebis amores,

Hor. Epod. 15, 23:

decurrens alio,

id. S. 2, 1, 32:

nam frustra vitium vitaveris illud, Si te alio pravum detorseris,

id. ib. 2, 2, 55.—With quo:

Arpinumne mihi eundum sit, an quo alio,

to some other place, Cic. Att. 9, 17:

si quando Romam aliove quo mitterent legatos,

Liv. 38, 30. —

Of persons or things (cf. alias, alibi, alicunde, etc.):

illi suum animum alio conferunt,

Ter. Heaut. 2, 4, 10 (cf. Plaut. Merc. 2, 2, 62:

ne ad illam me animum adjecisse sentiat): ne quando iratus tu alio conferas,

id. Eun. 3, 1, 60 Don.:

hi narrata ferunt alio,

Ov. M. 12, 57: tamen vocat me alio ( to another subject) jam dudum tacita vestra exspectatio, Cic. Clu. 23, 63; id. Verr. 2, 1, 53, § 139:

sed, si placet, sermonem alio transferamus,

id. de Or. 1, 29, 133:

quoniam alio properare tempus monet,

Sall. J. 19, 2; so Tac. A. 1, 18 al.—

Of purpose or design:

appellet haec desideria naturae: cupiditatis nomen servet alio,

for another purpose, Cic. Fin. 2, 9, 27:

hoc longe alio spectabat,

looked quite elsewhere, had a far different design, Nep. Them. 6, 3.—

a.. Alio... alio, in one way... in another; hither... thither, = huc... illuc:

hic (i. e. in ea re) alio res familiaris, alio ducit humanitas,

Cic. Off. 3, 23, 89: alio atque alio, in one way and another:

nihil alio atque alio spargitur,

Sen. Brev. Vit. 11, 2.—

Alius alio, each in a different way, one in one way, another in another:

et ceteri quidem alius alio,

Cic. Off. 3, 20, 80:

aliud alio dissipavit,

id. Div. 1, 34, 76; so Liv. 2, 54, 9; 7, 39.—So, aliunde alio, from one place to another:

quassatione terrae aliunde alio (aquae) transferuntur,

Sen. Q. N. 3, 11, 1; cf. aliunde.—

Like alius or aliter with a negative and the particles of comparison quam or atque;

in questions with nisi: plebem nusquam alio natam quam ad serviendum,

for nothing but, Liv. 7, 18, 7: non alio datam summam quam in emptionem, etc., * Suet. Aug. 98 Ruhnk.:

quo alio nisi ad nos confugerent?

Liv. 39, 36, 11; cf. Hand, Turs. I. pp. 232-234.—

ălĭā, adv. (sc. via), in another way, in a different manner (in the whole ante-class. and class. per. dub.); for in Plaut. Rud. prol. 10, aliuta has been proposed; in Lucr. 6, 986, Lachm. reads alio; in Liv. 21, 56, 2, Weissenb. alibi; and in id. 44, 43, 2, via may be supplied from the preced. context; certain only in Don. ad Ter. Hec. 1, 2, 5; cf. Hand, Turs. I. p. 219.—

ălĭās, adv. (acc. to Prisc. 1014 P., and Corss. Ausspr. I. p. 769, an acc. form like foras; but acc. to Herz. ad Caes. B. G. 5, 57, and Hab. Syn. 79, old gen. like paterfamili as, Alcmen as, etc. In the ante-class. per. rare; only once in Plaut., twice in Ter., twice in Varro; in the class. per. most freq. in Cic., but only three times in his orations; also in Plin.).

Of time, at a time other than the present, whether it be in the past or (more freq.) in the future.

At another time, at other times, on another occasion (alias: temporis adverbium, quod Graeci allote, aliter allôs, Capitol. Orth. 2242 P.; cf.

Herz. and Hab., as cited above): alias ut uti possim causa hac integra,

Ter. Hec. 1, 2, 4; so id. And. 3, 2, 49 (alias = alio tempore, Don.):

sed alias jocabimur,

Cic. Fam. 7, 13, 2:

sed plura scribemus alias,

id. ib. 7, 6:

et alias et in consulatus petitione vinci,

id. Planc. 18:

nil oriturum alias,

Hor. Ep. 2, 1, 17.—In the future, freq. in contrast with nunc, in praesentia, tum, hactenus:

recte secusne, alias viderimus,

Cic. Ac. 2, 44, 135:

Hactenus haec: alias justum sit necne poema, Nunc, etc.,

Hor. S. 1, 4, 63: sed haec alias pluribus;

nunc, etc.,

Cic. Div. 2, 2 fin.; Liv. 44, 36 fin.: quare placeat, alias ostendemus; in praesentia, etc., Auct. ad Her. 3, 16, 28.—In the past:

gubernatores alias imperare soliti, tum metu mortis jussa exsequebantur,

Curt. 4, 3, 18:

alias bellare inter se solitos, tunc periculi societas junxerat,

id. 9, 4, 15.—Freq. with advv. of time;

as numquam, umquam, and the like: si umquam in dicendo fuimus aliquid, aut etiam si numquam alias fuimus, tum profecto, etc.,

Cic. Att. 4, 2, 2:

consilio numquam alias dato,

Hor. C. 3, 5, 45:

numquam ante alias,

Liv. 2, 22, 7:

non umquam alias ante tantus terror senatum invasit,

id. 2, 9, 5; 1, 28, 4:

si quando umquam ante alias,

id. 32, 5 (where the four advv. of time are to be taken together):

Saturnalibus et si quando alias libuisset, modo munera dividebat,

Suet. Aug. 75.—

Alias... alias, as in Gr. allote... allote; allote men... allote de, at one time... at another; once... another time; sometimes... sometimes; now... now:

Alias me poscit pro illa triginta minas, Alias talentum magnum,

Plaut. Curc. 1, 1, 63; so Varr. L. L. 8, § 76 Mull.; id. R. R. 2, 1, 15; Cic. Verr. 1, 46, 120:

nec potest quisquam alias beatus esse, alias miser,

id. Fin. 2, 27, 87:

contentius alias, alias summissius,

id. de Or. 3, 55, 212:

cum alias bellum inferrent, alias inlatum defenderent,

Caes. B. G. 2, 29; so id. ib. 5, 57 al.; it occurs four times in successive clauses in Cic. Inv. 1, 52, 99.—Sometimes plerumque, saepe, aliquando, interdum stand in corresponding clauses:

nec umquam sine usura reddit (terra), quod accepit, sed alias minore, plerumque majore cum foenore,

Cic. Sen. 15, 51:

geminatio verborum habet interdum vim, leporem alias,

id. de Or. 3, 54, 206:

hoc alias fastidio, alias contumacia, saepius imbecillitate, evenit,

Plin. 16, 32, 58, § 134; 7, 15, 13, § 63.—Sometimes one alias is omitted:

illi eruptione tentata alias cuniculis ad aggerem actis, etc.,

Caes. B. G. 3, 21; Plin. 26, 3, 7, § 13.—

Alias aliter, alias alius, etc. (cf. alius), at one time in one way... at another in another; now so... now otherwise; now this... now that:

et alias aliter haec in utramque partem causae solent convenire,

Cic. Inv. 2, 13, 45:

alii enim sunt, alias nostrique familiares fere demortui,

id. Att. 16, 11 (Madv. interprets this of time):

illi alias aliud iisdem de rebus judicant,

id. de Or. 2, 7, 30; id. Or. 59, 200:

(deos) non semper eosdem atque alias alios solemus venerari,

id. Red. in Sen. 30:

ut iidem versus alias in aliam rem posse accommodari viderentur,

id. Div. 2, 54, 111.—

Saepe alias or alias saepe... nunc, nuper, quondam, etc.;

also: cum saepe alias... tum, etc. (very common in Cic.): quod cum saepe alias tum nuper, etc.,

Cic. Tusc. 4, 4, 7:

fecimus et alias saepe et nuper in Tusculano,

id. ib. 5, 4, 11:

quibus de rebus et alias saepe... et quondam in Hortensii villa,

id. Ac. 2, 3, 9:

quorum pater et saepe alias et maxime censor saluti rei publicae fuit,

id. de Or. 1, 9, 38:

cum saepe alias, tum apud centumviros,

id. Brut. 39, 144:

cum saepe alias, tum Pyrrhi bello,

id. Off. 3, 22, 86; 3, 11, 47:

neque tum solum, sed saepe alias,

Nep. Hann. 11, 7.—In comparative sentences rare:

nunc tamen libentius quam saepe alias,

Symm. Ep. 1, 90.—So,

Semper alias, always at other times or in other cases (apparently only post-Aug.): et super cenam autem et semper alias communissimus, multa joco transigebat. Suet. Vesp. 22; id. Tib. 18; Gell. 15, 1.—

Raro alias, rarely at other times, on other occasions:

ut raro alias quisquam tanto favore est auditus,

Liv. 45, 20; 3, 69; Tac. H. 1, 89.—

Non alias, at no other time, never, = numquam (a choice poet. expression, often imitated by [p. 92] the histt.):

non alias caelo ceciderunt plura sereno Fulgura,

never at any other time did so much lightning fall from a clear sky, Verg. G. 1, 487:

non alias militi familiarior dux fuit,

Liv. 7, 33; 45, 7:

non alias majore mole concursum,

Tac. A. 2, 46; 4. 69;

11, 31: non sane alias exercitatior Britannia fuit,

id. Agr. 5:

haud alias intentior populus plus vocis permisit,

id. A. 3, 11, and 15, 46; Suet. Tit. 8; Flor. 3, 6.—

Of place, at another place, elsewhere; or in respect of other things, in other circumstances, otherwise (only post-Aug.; v. Madv. ad Cic. Fin. 1, 3, 7):

Idaeus rubus appellatus est, quoniam in Ida, non alias, nascitur,

Plin. 24, 14, 75, § 123 (Jan, alius): nusquam alias tam torrens fretum, * Just. 4, 1, 9:

sicut vir alias doctissimus Cornutus existimat,

Macr. S. 5, 19.—

Alias for alioqui (only post-Aug.), to indicate that something is in a different condition in one instance, not in others, except that, for the rest, otherwise:

in Silaro non virgulta modo immersa, verum et folia lapidescunt, alias salubri potu ejus aquae,

Plin. 2, 103, 106, § 224; so id. 18, 6, 7, § 37; 19, 8, 48, § 163; 25, 2, 6, § 16 al.—

Non alias quam, for no other reason, on no other condition, in no other circumstances than, not other than; and non alias nisi, on no other condition, not otherwise, except (prob. taken from the lang. of common life):

non alias magis indoluisse Caesarem ferunt quam quod, etc.,

Tac. A. 3, 73:

debilitatum vulnere jacuisse non alias quam simulatione mortis tutiorem,

by nothing safer than by feigning death, Curt. 8, 1, 24; 8, 14, 16; Dig. 29, 7, 6, § 2: non alias ( on no other condition) existet heres ex substitutione nisi, etc., ib. 28, 6, 8; 23, 3, 37, 23, 3, 29.—

Alias like aliter, in another manner; flrst in the Lat. of the jurists (cf. Suet. Tib. 71 Oud.; Liv. 21, 56, 2 Drak.; Ter. And. 3, 2, 49 Ruhnk.), Dig. 33, 8, 8, § 8; cf. Hand, Turs. I. pp. 219-227. —

ălĭtĕr, adv. [alis; v. alius init. ], otherwise, in another manner, allôs.

With comparative-clause expressed; constr. both affirm. and neg. without distinction.

With atque, ac, quam, and rarely ut, otherwise than, different from what, etc., Ter. Heaut. 2, 3, 23:

sed aliter atque ostenderam facio,

Cic. Fam. 2, 3, 4; Ter. Ad. 4, 3, 6:

aliter ac nos vellemus,

Cic. Mil. 9, 23:

de quo tu aliter sentias atque ego,

id. Fin. 4, 22, 60; id. Att. 6, 3:

si aliter nos faciant quam aequum est,

Plaut. Stich. 1, 1, 42:

si aliter quippiam coacti faciant quam libere,

Cic. Rab. Post. 11, 29; id. Verr. 2, 1, 19, § 24; id. Inv. 2, 22, 66:

Sed si aliter ut dixi accidisset, qui possem queri?

id. Rep. 1, 4, 7.—

Non (or haud) aliter, not otherwise (per litoten), = just as; with quam si, ac si, quam cum, quam, exactly, just as if:

Non aliter quam si ruat omnis Karthago,

Verg. A. 4, 669:

dividor haud aliter quam si mea membra relinquam,

Ov. Tr. 1, 3, 73:

nihil in senatu actum aliter quam si, etc.,

Liv. 23, 4; 21, 63, 9:

illi negabant se aliter ituros quam si, etc.,

id. 3, 51, 12:

nec aliter quam si mihi tradatur, etc., Quint. prooem. 5: ut non aliter ratio constet quam si uni reddatur,

Tac. A. 1, 6; 1, 49:

Non aliter quam si fecisset Juno maritum Insanum,

Juv. 6, 619; Suet. Aug. 40:

non aliter quam cum, etc.,

Ov. F. 2, 209; so id. M. 2, 623; 4, 348; 6, 516 al.:

nec scripsi aliter ac si, etc.,

Cic. Att. 13, 51; Suet. Oth. 6; Col. 2, 14 (15), 8:

Non aliter quam qui lembum subigit,

Verg. G. 1, 201:

non aliter praeformidat quam qui ferrum medici, priusquam curetur, aspexit,

Quint. 4, 5, 5; so id. 4, 5, 22; 2, 5, 11:

neque aliter quam ii, qui traduntur, etc.,

id. 5, 8, 1:

patere inde aliquid decrescere, non aliter quam Institor hibernae tegetis,

Juv. 7, 220:

successorem non aliter quam indicium mortis accepturum,

Tac. A. 6, 30.—

Aliter ab aliquo (analog. to alius with the abl., and alienus with ab), differently from any one:

cultores regionum multo aliter a ceteris agunt,

Mel. 1, 9, 6.—

Non ali ter nisi, by no other means, on no other condition, not otherwise, except:

qui aliter obsistere fato fatetur se non potuisse, nisi etc.,

Cic. Fat. 20, 48; id. Fam. 1, 9: non pati C. Caesarem consulem aliter fieri, nisi exercitum et provincias tradiderit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14; so Lentulus ap. Cic. Fam. 12, 14, 18; Liv. 35, 39; 45, 11; 38; Tac. Or. 32; Just. 12, 14, 7; Suet. Ner. 36; Dig. 37, 9, 6; 48, 18, 9. —

Non aliter quam ut, on no other condition than that:

neque aliter poterit palos, ad quos perducitur, pertingere, quam ut diffluat,

Col. Arb. 7, 5; so Suet. Tib. 15; 24; id. Galb. 8; Curt. 9, 5, 23.—

Without a comparative clause expressed.

In gen., otherwise, in another manner, in other respects; and in the poets: haud aliter (per litoten), just so:

vale atque salve, etsi aliter ut dicam meres,

though you deserve that I speak differently, Plaut. Capt. 3, 5, 86 Brix:

tu si aliter existimes, nihil errabis,

Cic. Fam. 3, 7, 16:

ut eadem ab utrisque dicantur, aliter dicuntur,

in a different sense, Plin. Pan. 72, 7:

Si quis aliter docet,

Vulg. 1 Tim. 6, 3:

quae aliter se habent,

ib. ib. 5, 25:

Quippe aliter tunc vivebant homines,

Juv. 6, 11: quod uterque nostrum his etiam ex studiis notus, quibus aliter ignotus est, otherwise, i. e. personally, unknown, Plin. Ep. 9, 23, 3.—With negatives:

non fuit faciendum aliter,

Cic. Att. 6, 9; Tac. A. 15, 68:

Ergo non aliter poterit dormire?

Juv. 3, 281:

aliter haud facile eos ad tantum negotium impelli posse,

Sall. C. 44, 1; Curt. 8, 10, 27:

haud aliter Rutulo muros et castra tuenti Ignescunt irae (the comparison of the wolf precedes),

Verg. A. 9, 65:

haud aliter (i. e. like a wild beast) juvenis medios moriturus in hostes Irruit,

id. ib. 9, 554 al.; Ov. M. 8, 473; 9, 642:

non aliter (i. e. than I) Samio dicunt arsisse Bathyllo Anacreonta Teium,

Hor. Epod. 14, 10:

neque Mordaces aliter (i. e. than by means of wine) diffugiunt sollicitudines,

id. C. 1, 18, 4:

neque exercitum Romanum aliter transmissurum,

Tac. H. 5, 19:

nec aliter expiari potest,

Vulg. Num. 35, 33. —So, fieri aliter non potest or fieri non potest aliter (not fieri non aliter potest): nihil agis;

Fieri aliter non potest,

Ter. Ad. 5, 8, 13: assentior;

fieri non potuit aliter,

Cic. Att. 6, 6.—

Esp.

Pregn., otherwise, in the contrary manner: Pe. Servos Epidicus dixit mihi. Ph. Quid si servo aliter visum est? i. e. if he does not speak the truth? Plaut. Ep. 4, 2, 29:

verum aliter evenire multo intellegit,

Ter. And. prol. 4 (aliter autem contra significat, Don.):

amplis cornibus et nigris potius quam aliter,

Varr. R. R. 1, 20, 1: ne aliter quid eveniat, providere de cet, otherwise than harmoniously, Sall. J. 10, 7:

dis aliter visum,

Verg. A. 2, 428:

sin aliter tibi videtur,

Vulg. Num. 11, 15: adversi... saevaque circuitu curvantem bracchia longo Scorpion atque aliter ( in the opposite direction) curvantem bracchia Cancrum, Ov. M. 2, 83: aliterque ( and in the opposite course) secante jam pelagus rostro, Luc. 8, 197.—Hence, qui aliter fecerit, who will not do that:

neu quis de his postea ad senatum referat, neve cum populo agat: qui aliter fecerit, etc.,

Sall. C. 51, 43; Just. 6, 6, 1; cf. Brisson. de Form. p. 200, and de Verb. Signif. p. 66.—

Aliter esse, to be of a different nature, differently constituted or disposed:

sed longe aliter est amicus atque amator,

Plaut. Truc. 1, 2, 70: ego hunc esse aliter credidi: iste me fefellit;

ego isti nihilo sum aliter ac fui,

Ter. Phorm. 3, 2, 44; id. Ad. 3, 4, 46; Cic. Rosc. Am. 47, 137.—

For alioqui (q. v. II. C.), otherwise, else, in any other case:

jus enim semper est quaesitum aequabile: neque enim aliter esset jus (and just after: nam aliter justitia non esset),

Cic. Off. 2, 12, 42; 1, 39, 139; id. Lael. 20, 74:

si suos legatos recipere vellent, quos Athenas miserant, se remitterent, aliter illos numquam in patriam essent recepturi,

Nep. Them. 7 fin.:

aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,

Sall. C. 29, 3 Kritz:

aliter non viribus ullis Vincere poteris,

Verg. A. 6, 147:

veniam ostentantes, si praesentia sequerentur: aliter nihil spei,

Tac. H. 4, 59:

quoniam aliter non possem,

Vulg. Sap. 8, 21.—

Like alius (q. v. II. A.) repeated even several times in a distributive manner, in one way... in another: sed aliter leges, aliter philosophi tollunt astutias. Cic. Off. 3, 17, 68; so id. ib. 1, 12, 38; id. Lael. 24, 89; id. Fam. 15, 21, 6:

aliter utimur propriis, aliter commodatis,

Tac. Or. 32:

Aliter catuli longe olent, aliter sues,

Plaut. Ep. 4, 2, 9:

aliter Diodoro, aliter Philoni, Chrysippo aliter placet,

id. Ac. 2, 47, 143:

idem illud aliter Caesar, aliter Cicero, aliter Cato suadere debebit,

Quint. 3, 8, 49: Et aliter acutis morbis medendum, aliter vetustis; aliter increscentibus, aliter subsistentibus, aliter jam ad sanitatem inclinatis, Cels. prooem. p. 10.—

With alius or its derivatives, one in one way, another in another (v. alius, II. B.):

quoniam aliter ab aliis digeruntur,

Cic. de Or. 2, 19, 79; id. Att. 7, 8; Liv. 2, 21; so id. 39, 53:

hoc ex locorum occasione aliter alibi decernitur,

Plin. 18, 5, 6, § 30; so id. 25, 4, 10, § 29.—

Non aliter, analog. to non alius (v. alius, II. H.) with a comp. (only in Plin.):

non aliter utilius id fieri putare quam, etc.,

Plin. 37, 2, 10, § 28:

idque non aliter clarius intellegi potest,

id. 37, 4, 15, § 59; so id. 22, 22, 36, § 78; 24, 11, 50, § 85; 28, 9, 41, § 148; cf. Hand, Turs. I. pp. 267-276.

magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:

magnai reipublicai gratia,

Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.

Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.

the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,

a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:

magna ossa lacertosque Exuit,

Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:

magnus fluens Nilus,

Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:

magna et pulcra domus,

spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:

montes,

Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):

templa caelitum,

vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):

aquae,

great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:

oppidum maximum,

Caes. B. G. 1, 23.—

Esp.

Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:

maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,

Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:

magna pecunia mutua,

id. Att. 11, 3, 3:

copia pabuli,

Caes. B. G. 1, 16:

multitudo peditatus,

id. ib. 4, 34:

divitiae,

Nep. Dion. 1, 2:

populus,

Verg. A. 1, 148.—

Rarely of time, for longus, multus:

interea magnum sol circumvolvitur annum,

Verg. A. 3, 284:

magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,

Macr. S. 2, 11:

magno post tempore,

Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—

Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:

magna voce confiteri,

Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:

tribunorum,

Liv. 9, 46, 7.

Trop.

In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):

vir magnus in primis,

Cic. N. D. 1, 43, 120:

nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,

id. ib. 2, 66, 167:

magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,

Nep. Them. 6, 1:

Cato clarus atque magnus habetur,

Sall. C. 53, 1:

amicus,

great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):

virtus,

Caes. B. G. 2, 15:

infamia,

Cic. Fam. 1, 1:

eloquentia, gravitas, studium, contentio,

id. ib.:

multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,

Caes. B. G. 1, 46:

causa,

great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:

opus et arduum,

id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:

quamquam id magnum, et arduum est,

something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:

magna loqui,

to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:

magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,

it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:

probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,

what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:

quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,

Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—

In partic.

Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:

jam magno natu,

Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:

homo magnus natu,

id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:

qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,

older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:

audivi ex majoribus natu,

id. Off. 1, 30, 109:

hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,

Verg. A. 5, 644:

annos natus major quadraginta,

more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:

civis major annis viginti,

Suet. Caes. 42:

cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,

Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:

ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,

Liv. 6, 34:

Gelo maximus stirpis,

id. 23, 30:

ut nubere vellet mulier viro, major juniori,

App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.

in gen.: Cyrus major,

Lact. 4, 5, 7:

quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,

Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:

si minor negotiis majoris intervenerit,

Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:

Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,

Plaut. Trin. 3, 2, 16:

ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,

id. Mil. 2, 4, 20:

L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,

Cic. Phil. 3, 10, 25:

patres majoresque nostri,

id. Div. in Caecil. 21, 69:

more majorum,

id. Att. 1, 1, 1:

spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,

id. Fam. 12, 22, 2:

majores natu,

Nep. Iphicr. 1, 1:

maxima virgo,

the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:

de istis rebus in patria majores natu consulemus,

Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—

In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:

magni esse,

to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:

magni aestimare,

id. Tusc. 5, 7, 20:

magni existimans interesse ad decus,

to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:

emere agros poterunt quam volent magno,

id. Agr. 2, 13, 34:

magno vendere,

id. Verr. 2, 3, 30, § 71:

conducere aliquid nimium magno,

too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:

magno illi ea cunctatio stetit,

cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:

ornatus muliebris majoris pretii,

Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:

multo majoris alapae mecum veneunt,

dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:

senatus auctoritatem sibi maximi videri,

Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:

extollere aliquid in majus,

more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:

celebrare,

id. ib. 13, 8:

nuntiare,

id. H. 3, 38:

credere,

to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:

accipere,

to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—

Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):

magnum clamat,

greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:

inclamare,

Gell. 5, 9 fin.:

exclamat derepente maximum,

Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).

Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—