Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

per-illūstris

  • 1 per-illūstris

        per-illūstris    see perinlūstris.

    Latin-English dictionary > per-illūstris

  • 2 perillustris

    per-illūstris, e
    1) очень ясный, вполне очевидный Nep
    2) окружённый большим почётом, пользующийся большим уважением, овеянный славой C

    Латинско-русский словарь > perillustris

  • 3 perillustris

    per-illūstris (perinlūstris), e, I) sehr in die Augen fallend, sehr augenfällig, Nep. Att. 12, 3. – II) in großem Ansehen, perillustres fuimus, ich spielte eine glänzende Rolle, Cic. ad Att. 5, 20, 1.

    lateinisch-deutsches > perillustris

  • 4 perillustris

    per-illūstris (perinlūstris), e, I) sehr in die Augen fallend, sehr augenfällig, Nep. Att. 12, 3. – II) in großem Ansehen, perillustres fuimus, ich spielte eine glänzende Rolle, Cic. ad Att. 5, 20, 1.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > perillustris

  • 5 perillustris

    pĕr-illustris, e, adj.
    I.
    Very brilliant, very notable:

    quod sub ipsā proscriptione perillustre fuit,

    Nep. Att. 12, 3.—
    II.
    Greatly distinguished, highly honored, Cic. Att. 5, 20, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > perillustris

  • 6 perinlustris

    perinlūstris, s. per-illūstris.

    lateinisch-deutsches > perinlustris

  • 7 perlucidus

    per-lūcidus (in Hdschrn. u. Ausgg. auch pellūcidus), a, um, durchsichtig, membranae, Cic.: calices, Fronto: vitrum, Vulg.: cur sal aliud perlucidum aliud inquinatum aut nigrum? Fabian. fr.: di perlucidi et perflabiles, Cic.: homo, der ein durchsichtiges, feines Kleid anhat, Sen.: fides perlucidior vitro, Hor. – übtr., illustris et perlucida stella, heller u. ganz klarer (Ggstz. obscurior et quasi caliginosa stella), Cic. de div. 1, 130.

    lateinisch-deutsches > perlucidus

  • 8 perlucidus

    per-lūcidus (in Hdschrn. u. Ausgg. auch pellūcidus), a, um, durchsichtig, membranae, Cic.: calices, Fronto: vitrum, Vulg.: cur sal aliud perlucidum aliud inquinatum aut nigrum? Fabian. fr.: di perlucidi et perflabiles, Cic.: homo, der ein durchsichtiges, feines Kleid anhat, Sen.: fides perlucidior vitro, Hor. – übtr., illustris et perlucida stella, heller u. ganz klarer (Ggstz. obscurior et quasi caliginosa stella), Cic. de div. 1, 130.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > perlucidus

  • 9 illustro

    illustro ( inl-), āvi, ātum, 1, v. a. [illustris], to light up, make light, illuminate (class.; esp. freq. in the trop. signif.).
    I.
    Lit.:

    o, qua sol habitabiles Illustrat oras, maxime principum?

    Hor. C. 4, 14, 6:

    placida nocte leniter illustrante stellas,

    Plin. 2, 18, 16, § 80:

    ergastulum angustis illustratum fenestris,

    Col. 1, 6, 3 (but Cic. Rep. 6, 17, read lustret).—
    II.
    Trop. (acc. to illustris, II. A. and B.).
    A.
    To make clear to the mind, to clear up, elucidate, illustrate, explain:

    ut ea consilia, quae clam essent inita contra salutem urbis, illustrarentur,

    Cic. Cat. 3, 8, 20; cf.:

    illustrantur, erumpunt omnia,

    id. ib. 1, 3, 6; id. Rep. 2, 18; Lucr. 1, 137:

    omnia illustrata, patefacta, comperta sunt per me,

    Cic. Cat. 3, 1, 3; 3, 9, 21; cf.:

    si modo id patefactum et illustratum est,

    id. Lael. 26, 97; and:

    jus obscurum et ignotum patefacere et illustrare,

    id. de Or. 1, 39, 177:

    philosophiam veterem Latinis litteris illustrare,

    id. Ac. 1, 1, 3; cf. id. Brut. 64, 228:

    illustrant eam (orationem) quasi stellae quaedam translata verba atque immutata,

    place in the right light, embellish, set off, adorn, id. Or. 27, 92; cf. id. Inv. 2, 15, 49:

    de illustranda oratione ut diceres,

    id. de Or. 3, 36, 144:

    orationem,

    Quint. 4, 3, 4; 8, 6, 14; 11, 1, 2.—
    B.
    To render famous, renowned, illustrious: aliquem laudibus, Luccei. ap. Cic. Fam. 5, 14, 1:

    quem Brutus cognomine suo illustravit,

    Plin. 34, 8, 19, § 82:

    familiam,

    Suet. Galb. 3:

    illustrabit, mihi crede, tuam amplitudinem hominum injuria,

    Cic. Fam. 1, 6, 2: humilius genus illustrasse factis, Quint. 3, 7, 10:

    summa quibus illustratur forum ingenia,

    id. 10, 1, 122; cf.:

    Padus poenā Phaëthontis illustratus,

    Plin. 3, 16, 20, § 117:

    vina maxime illustrata Messalae potu et salute,

    id. 14, 6, 8, § 69; Quint. 10, 1, 67; cf.:

    quid prius illustrem satiris Musaque pedestri?

    Hor. S. 2, 6, 17; Plin. 35, 10, 36, § 91.

    Lewis & Short latin dictionary > illustro

  • 10 inlustro

    illustro ( inl-), āvi, ātum, 1, v. a. [illustris], to light up, make light, illuminate (class.; esp. freq. in the trop. signif.).
    I.
    Lit.:

    o, qua sol habitabiles Illustrat oras, maxime principum?

    Hor. C. 4, 14, 6:

    placida nocte leniter illustrante stellas,

    Plin. 2, 18, 16, § 80:

    ergastulum angustis illustratum fenestris,

    Col. 1, 6, 3 (but Cic. Rep. 6, 17, read lustret).—
    II.
    Trop. (acc. to illustris, II. A. and B.).
    A.
    To make clear to the mind, to clear up, elucidate, illustrate, explain:

    ut ea consilia, quae clam essent inita contra salutem urbis, illustrarentur,

    Cic. Cat. 3, 8, 20; cf.:

    illustrantur, erumpunt omnia,

    id. ib. 1, 3, 6; id. Rep. 2, 18; Lucr. 1, 137:

    omnia illustrata, patefacta, comperta sunt per me,

    Cic. Cat. 3, 1, 3; 3, 9, 21; cf.:

    si modo id patefactum et illustratum est,

    id. Lael. 26, 97; and:

    jus obscurum et ignotum patefacere et illustrare,

    id. de Or. 1, 39, 177:

    philosophiam veterem Latinis litteris illustrare,

    id. Ac. 1, 1, 3; cf. id. Brut. 64, 228:

    illustrant eam (orationem) quasi stellae quaedam translata verba atque immutata,

    place in the right light, embellish, set off, adorn, id. Or. 27, 92; cf. id. Inv. 2, 15, 49:

    de illustranda oratione ut diceres,

    id. de Or. 3, 36, 144:

    orationem,

    Quint. 4, 3, 4; 8, 6, 14; 11, 1, 2.—
    B.
    To render famous, renowned, illustrious: aliquem laudibus, Luccei. ap. Cic. Fam. 5, 14, 1:

    quem Brutus cognomine suo illustravit,

    Plin. 34, 8, 19, § 82:

    familiam,

    Suet. Galb. 3:

    illustrabit, mihi crede, tuam amplitudinem hominum injuria,

    Cic. Fam. 1, 6, 2: humilius genus illustrasse factis, Quint. 3, 7, 10:

    summa quibus illustratur forum ingenia,

    id. 10, 1, 122; cf.:

    Padus poenā Phaëthontis illustratus,

    Plin. 3, 16, 20, § 117:

    vina maxime illustrata Messalae potu et salute,

    id. 14, 6, 8, § 69; Quint. 10, 1, 67; cf.:

    quid prius illustrem satiris Musaque pedestri?

    Hor. S. 2, 6, 17; Plin. 35, 10, 36, § 91.

    Lewis & Short latin dictionary > inlustro

  • 11 nox

    nox, noctis, f. ( altindisch nákt-, griech. νύξ, gotisch nahts, ahd. naht), die Nacht, I) eig. u. übtr.: A) eig.: 1) im allg., die Nacht, Nachtzeit, oft auch der Abend, nox aestiva, Liv.: caeca, Cic. u.a.: crastina, Liv.: frigida, Hor.: gelida, Verg.: illunis, Plin. ep. u.a.: nox sideribus illustris, sternhelle, Tac.: intempesta, Ter. u. Cic.: maritalis, Ps. Quint. decl.: nuptialis, Serv.: nox omnibus noctibus nigrior densiorque, stockfinstere, Plin. ep.: perpes, Plaut. u. Spät.: proxima, Suet.: serena, Cic. poët: nox illa superior, Cic.: nox sublustris, Verg. u. Liv.: ultima illa nox (v. d. Sterbenacht), Sen. (vgl. nox illa, quae paene ultima atque aeterna nomini Romano fuerit, Liv.). – nocte, Ggstz. interdiu, Liv.: noctibus, Ggstz. interdiu, Fronto: nocte an interdiu, interdiu an nocte, interdiu nocte, Liv. – ante noctem, bei hellem, lichtem Tage, Hor.: per diem et inter (während) noctem, Gell.: sub noctem, Caes.: nocte (u. poet. nocti) od. de nocte, noch einen Teil der Nacht, noch vor Tagesanbruch, Cic.: multā nocte od. de multa nocte, in tiefer Nacht, Cic.: concubiā nocte, in tiefer Nacht, Cic.: obductā nocte, unter dem Schleier der N., Nep.: obtentā nocte, unter dem Zelte der N., Verg.: his iam contractioribus noctibus, Cic.: ad multam noctem, bis tief in die N., Caes.: primā nocte, mit Einbruch der N., Caes. u. Nep.: nocte mediā, Cic., od. de nocte media, Caes., um Mitternacht: priore nocte, in der vorgestrigen Nacht, Cic. – noctes diesque, Cic., dies noctesque, Cic., noctes et (atque) dies, Cic.: noctibus atque diebus, Sen., noctibus diebusque, Ps. Quint. decl.: diebus ac noctibus, Plin. pan. – agere totam eam noctem cum magno animi metu perpetuis vigiliis, Liv.: agere dies in terra, noctes in aqua (v. Krokodil), Plin.: agere noctem in castris, Tac.: agere noctem quietam, non insomnem, Tac.: ubi nox appetit, Liv.: appetere nox coepit, Sen.: ego iam aliquantum noctis assumo, nehme einen großen Teil der N. dazu (zum Schreiben), Cic.: se committere nocti, sich in die N. hinauswagen, Ov.: se conicere in noctem, unter dem Schutze der N. eilig abreisen, Cic.: naves in noctem coniectae, in die N. hinein verspätete, Caes.: conicere proelium in noctem, in die N. hineinziehen, Auct. b. Afr.: consumere biduum et tres noctes navigatione, Caes.: nox illa tota in exinaniunda nave consumitur, Cic.: conterere diei brevitatem conviviis, noctis longitudinem stupris et flagitiis, Cic.: ducere noctem ludo, Verg.: interdum iucundissimis sermonibus nox ducebatur, Plin. ep.: nec tranquillior nox diem tam foede actum excepit, Liv.: luci noctem, nocte lucem exspectatis, Cornif. rhet.: extrahere vigiliis noctes, Curt.: ipsa umbra terrae soli officiens noctem efficit, Cic.: habui noctem plenam timoris ac miseriae, Cic.: nox interdiu visa intendi, Liv.: nox nulla intercessit, Cic.: intermittere neque noctem neque diem, Caes.: nullam partem noctis iter intermittere, die ganze N. hindurch marschieren, Caes.: nox interposita saepe perturbat omnia, Cic.: actio noctis interventu scinditur, Plin. ep.: plures cecidissent, ni nox proelio intervenisset, Liv.: eā totā nocte continenter ire (marschieren), Caes.: diem ac noctem ire, Caes.: nox alqm opprimit, überrascht jmd., Cic.: eam noctem pervigilare, Cic.: cum iam nox processisset, Nep.: provecta nox erat, Tac.: convivium ad multam noctem quam maxime possumus vario sermone producimus, Cic.: de multa nocte proficisci, Cic.: nox alci supervenit, Curt.: his in vicem sermonibus quā cibi quā quietis immemor nox traducta est, Liv.: trahere noctem vario sermone, Verg.: vigilare proximā nocte, Cic., de multa nocte, Cic.: vigilata convivio nox, Tac.: quid hoc noctis venis? Liv. – Archaist. nox adv., zur Nachtzeit, bei Nacht (vgl. Gell. 8. lemm. 1), si nox furtim faxit, XII tabb. fr. b. Macr. sat. 1, 4, 19: si luci, si nox, Enn. ann. 431: hinc mediā remis Palinurum pervenio nox, Lucil. 127. – 2) personif., Nox, die Nachtgöttin, die ihren Sitz in der Unterwelt hatte, Verg. Aen. 5, 721. Tibull. 2, 1, 87. Val. Flacc. 3, 211. – B) übtr.: 1) meton.: a) die nächtliche Ruhe, der Schlaf, oculisve aut pectore noctem accipit, Verg.: nox Aenean somnusque reliquit, Verg.: talia vociferans noctem exturbabat, Stat. – b) die Arbeit bei Nacht, die Nachtar beit, hāc nostras exsolvat imagine noctes, Val. Flacc. 2, 219: noctes Atticae, bekannte Schrift des Gellius. – c) der Traum, Sil. 3, 216. – d) der nächtliche Beischlaf, Ter. u. Cic. – e) nächtliches Schwärmen, Nachtgeschrei, Prop. 4, 8, 60. – 2) übtr.: a) die Dunkelheit, Finsternis, eines Ortes, Sen.: auf dem Meere, Sturm, Prop.: bei Regenwetter, Verg. – b) der Schatten, veteris sub nocte cupressi, Val. Flacc. 1, 774. – c) die Unterwelt, Claud.: ire per umbram noctemque profundam, Verg. – d) die Todesnacht, der Tod, Hor. u. Verg. – e) die Nacht der Augen, Blindheit, Ov. met. 7, 2. Sen. b. Quint. 9, 2, 43. Ps. Quint. decl. 1, 6. – II) bildl.: 1) die Dunkelheit, Unverständlichkeit, mei versus aliquantum noctis habebunt, Ov. Ib. 63. – 2) die Finsternis in der Seele, der Unverstand, animi, Ov. met. 6, 473. – 3) Dunkel, Verwirrung, traurige Umstände, haec rei publicae nox, Cic.: rei publicae offusa nox, Cic.: nox ingens scelerum, Lucan.

    lateinisch-deutsches > nox

  • 12 nox

    nox, noctis, f. ( altindisch nákt-, griech. νύξ, gotisch nahts, ahd. naht), die Nacht, I) eig. u. übtr.: A) eig.: 1) im allg., die Nacht, Nachtzeit, oft auch der Abend, nox aestiva, Liv.: caeca, Cic. u.a.: crastina, Liv.: frigida, Hor.: gelida, Verg.: illunis, Plin. ep. u.a.: nox sideribus illustris, sternhelle, Tac.: intempesta, Ter. u. Cic.: maritalis, Ps. Quint. decl.: nuptialis, Serv.: nox omnibus noctibus nigrior densiorque, stockfinstere, Plin. ep.: perpes, Plaut. u. Spät.: proxima, Suet.: serena, Cic. poët: nox illa superior, Cic.: nox sublustris, Verg. u. Liv.: ultima illa nox (v. d. Sterbenacht), Sen. (vgl. nox illa, quae paene ultima atque aeterna nomini Romano fuerit, Liv.). – nocte, Ggstz. interdiu, Liv.: noctibus, Ggstz. interdiu, Fronto: nocte an interdiu, interdiu an nocte, interdiu nocte, Liv. – ante noctem, bei hellem, lichtem Tage, Hor.: per diem et inter (während) noctem, Gell.: sub noctem, Caes.: nocte (u. poet. nocti) od. de nocte, noch einen Teil der Nacht, noch vor Tagesanbruch, Cic.: multā nocte od. de multa nocte, in tiefer Nacht, Cic.: concubiā nocte, in tiefer Nacht, Cic.: obductā nocte, unter dem Schleier der N., Nep.: obtentā nocte, unter dem Zelte der N., Verg.: his iam contractioribus noctibus, Cic.: ad multam noctem, bis tief in die N., Caes.: primā nocte, mit Einbruch der N., Caes. u. Nep.: nocte mediā, Cic., od. de nocte media, Caes.,
    ————
    um Mitternacht: priore nocte, in der vorgestrigen Nacht, Cic. – noctes diesque, Cic., dies noctesque, Cic., noctes et (atque) dies, Cic.: noctibus atque diebus, Sen., noctibus diebusque, Ps. Quint. decl.: diebus ac noctibus, Plin. pan. – agere totam eam noctem cum magno animi metu perpetuis vigiliis, Liv.: agere dies in terra, noctes in aqua (v. Krokodil), Plin.: agere noctem in castris, Tac.: agere noctem quietam, non insomnem, Tac.: ubi nox appetit, Liv.: appetere nox coepit, Sen.: ego iam aliquantum noctis assumo, nehme einen großen Teil der N. dazu (zum Schreiben), Cic.: se committere nocti, sich in die N. hinauswagen, Ov.: se conicere in noctem, unter dem Schutze der N. eilig abreisen, Cic.: naves in noctem coniectae, in die N. hinein verspätete, Caes.: conicere proelium in noctem, in die N. hineinziehen, Auct. b. Afr.: consumere biduum et tres noctes navigatione, Caes.: nox illa tota in exinaniunda nave consumitur, Cic.: conterere diei brevitatem conviviis, noctis longitudinem stupris et flagitiis, Cic.: ducere noctem ludo, Verg.: interdum iucundissimis sermonibus nox ducebatur, Plin. ep.: nec tranquillior nox diem tam foede actum excepit, Liv.: luci noctem, nocte lucem exspectatis, Cornif. rhet.: extrahere vigiliis noctes, Curt.: ipsa umbra terrae soli officiens noctem efficit, Cic.: habui noctem plenam timoris ac miseriae, Cic.: nox interdiu visa intendi, Liv.: nox nulla intercessit, Cic.:
    ————
    intermittere neque noctem neque diem, Caes.: nullam partem noctis iter intermittere, die ganze N. hindurch marschieren, Caes.: nox interposita saepe perturbat omnia, Cic.: actio noctis interventu scinditur, Plin. ep.: plures cecidissent, ni nox proelio intervenisset, Liv.: eā totā nocte continenter ire (marschieren), Caes.: diem ac noctem ire, Caes.: nox alqm opprimit, überrascht jmd., Cic.: eam noctem pervigilare, Cic.: cum iam nox processisset, Nep.: provecta nox erat, Tac.: convivium ad multam noctem quam maxime possumus vario sermone producimus, Cic.: de multa nocte proficisci, Cic.: nox alci supervenit, Curt.: his in vicem sermonibus quā cibi quā quietis immemor nox traducta est, Liv.: trahere noctem vario sermone, Verg.: vigilare proximā nocte, Cic., de multa nocte, Cic.: vigilata convivio nox, Tac.: quid hoc noctis venis? Liv. – Archaist. nox adv., zur Nachtzeit, bei Nacht (vgl. Gell. 8. lemm. 1), si nox furtim faxit, XII tabb. fr. b. Macr. sat. 1, 4, 19: si luci, si nox, Enn. ann. 431: hinc mediā remis Palinurum pervenio nox, Lucil. 127. – 2) personif., Nox, die Nachtgöttin, die ihren Sitz in der Unterwelt hatte, Verg. Aen. 5, 721. Tibull. 2, 1, 87. Val. Flacc. 3, 211. – B) übtr.: 1) meton.: a) die nächtliche Ruhe, der Schlaf, oculisve aut pectore noctem accipit, Verg.: nox Aenean somnusque reliquit, Verg.: talia vociferans noctem exturbabat, Stat. – b) die Arbeit bei Nacht, die Nachtar-
    ————
    beit, hāc nostras exsolvat imagine noctes, Val. Flacc. 2, 219: noctes Atticae, bekannte Schrift des Gellius. – c) der Traum, Sil. 3, 216. – d) der nächtliche Beischlaf, Ter. u. Cic. – e) nächtliches Schwärmen, Nachtgeschrei, Prop. 4, 8, 60. – 2) übtr.: a) die Dunkelheit, Finsternis, eines Ortes, Sen.: auf dem Meere, Sturm, Prop.: bei Regenwetter, Verg. – b) der Schatten, veteris sub nocte cupressi, Val. Flacc. 1, 774. – c) die Unterwelt, Claud.: ire per umbram noctemque profundam, Verg. – d) die Todesnacht, der Tod, Hor. u. Verg. – e) die Nacht der Augen, Blindheit, Ov. met. 7, 2. Sen. b. Quint. 9, 2, 43. Ps. Quint. decl. 1, 6. – II) bildl.: 1) die Dunkelheit, Unverständlichkeit, mei versus aliquantum noctis habebunt, Ov. Ib. 63. – 2) die Finsternis in der Seele, der Unverstand, animi, Ov. met. 6, 473. – 3) Dunkel, Verwirrung, traurige Umstände, haec rei publicae nox, Cic.: rei publicae offusa nox, Cic.: nox ingens scelerum, Lucan.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > nox

  • 13 luceo

    lūcĕo, xi, 2, v. n. [Sanscr. ruk, to be bright; Gr. luchnos, leukos, amphilukê; Lat. lux, lumen, lucidus, luna; O. H.-Germ. liŏht; Germ. Licht; cf. also illustris], to be light or clear, to shine, beam, glitter (syn.: splendeo, fulgeo).
    I.
    Lit.: (lumen) Nihilo minus ipsi lucet, Enn. ap. Cic. Off. 1, 16, 51 (Trag. v. 389 Vahl.): tum candida lumina lucent, id. ap. Fest. p. 228 and 229 Müll. (Ann. v. 157 Vahl.):

    (stella) luce lucebat aliena,

    Cic. Rep. 4, 16, 16:

    dum meus assiduo luceat igne focus,

    Tib. 1, 1, 6:

    lucet igne rogus,

    Ov. H. 11, 104:

    rara per occultos lucebat semita calles,

    Verg. A. 9, 383:

    lucet via longo Ordine flammarum,

    id. ib. 11, 143; cf. Prop. 2, 14 (3, 6), 17:

    interior caeli qua semita lucet,

    Stat. Th. 9, 641:

    (luminaria) lucent in firmamento caeli,

    Vulg. Gen. 1, 15:

    niveo lucet in ore rubor,

    Ov. Am. 3, 3, 6:

    lucent oculi,

    id. M. 1, 239; Val. Fl. 6, 492:

    cinis in multam noctem pertinaciter luxit,

    Suet. Tib. 74:

    virgatis lucent sagulis (sc. Galli),

    glitter, Verg. A. 8, 660:

    taedā lucebis in illa,

    i. e. shall burn, Juv. 1, 155:

    non amplius erit sol ad lucendum,

    Vulg. Isa. 60, 19.—In the part. pres.:

    e rosea sol alte lampade lucens,

    Lucr. 5, 610; so,

    globus lunae,

    Verg. A. 6, 725:

    faces,

    Ov. F. 3, 270:

    sedebat In solio Phoebus claris lucente smaragdis,

    id. M. 2, 24:

    lucerna lucens in caliginoso loco,

    Vulg. 2 Pet. 1, 19.— Poet., with acc.:

    huic lucebis novae nuptae facem,

    will light her home with a torch, Plaut. Cas. 1, 30: tute tibi puer es;

    lautus luces cereum,

    id. Curc. 1, 1, 9.—
    2.
    Of the day, daylight, etc., to appear, dawn, become light:

    an umquam lucebit in orbe ille dies,

    Sil. 16, 91:

    lucente jam die,

    Amm. 21, 15, 2.—
    (β).
    Esp., impers.: lucet, lucebat, etc., it is (was) light, it is (was) day, it is dawning:

    priusquam lucet, adsunt,

    Plaut. Mil. 3, 1, 115:

    si lucet lucet: lucet autem, lucet igitur,

    Cic. Ac. 2, 30, 96:

    si judicatum erit meridie non lucere,

    id. Att. 1, 1, 1:

    nondum lucebat,

    id. Rosc. Am. 34, 97:

    nec satis lucebat: cum autem luceret, etc.,

    id. Att. 16, 13, a, 1:

    ubi lucere coepisset,

    id. Div. 1, 23, 47: expergiscere: lucet hoc, it is light, it is day there (in the sky), Plaut. Mil. 2, 2, 63:

    hoc... luce lucebit,

    id. Curc. 1, 3, 26. —
    B.
    Transf., to shine or show through, to be discernible, visible ( poet.):

    si qua Arabio lucet bombyce puella,

    Prop. 2, 2, 25 (2, 3, 15):

    femineum lucet sic per bombycina corpus,

    Mart. 8, 68, 7:

    vitalia lucent,

    are uncovered, Stat. Th. 8, 525.—
    II.
    Trop., to shine forth, to be conspicuous, apparent, clear, evident:

    nunc imperii nostri splendor illis gentibus lucet,

    Cic. Imp. Pomp. 14, 41:

    mea officia et studia, quae parum antea luxerunt,

    id. Att. 3, 15, 4:

    cum res ipsa tot, tam claris argumentis luceat,

    id. Mil. 23, 61:

    virtus lucet in tenebris,

    id. Sest. 28, 60:

    tota oratio lucet,

    Quint. 8, 5, 29; 9, 1, 19.—Hence, lūcens, entis, P. a., shining, bright, conspicuous: lucentior usus, Mall. Theod. de Metr. 9, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > luceo

  • 14 illustro

    il-lūstro, āvī, ātum, āre (illustris), erleuchten, I) eig.: quā sol habitabiles illustrat oras, Hor.: vicino splendore proxima illustrat sol, Mela: cuius (candelabri) fulgore collucere atque illustrari Iovis optimi maximi templum oportet, Cic.: ergastulum angustis illustratum fenestris, Colum. – II) übtr.: 1) ins Licht setzen, a) ans Licht od. zutage bringen (Ggstz. occultare), im Passiv ans Licht od. zutage kommen (Ggstz. occultari), si illustrantur, si erumpunt omnia, Cic. Cat. 1, 6: fore ut ea consilia, quae clam essent inita, illustrarentur, Cic. Cat. 3, 20. – b) beleuchten, erläutern, aufklären, aufhellen, verum, Cic.: ius obscurum, Cic.: philosophiam veterem illam a Socrate ortam Latinis litteris, Cic.: genus hoc scriptionis nondum satis Latinis litteris illustratum, Cic. – 2) gleichs. in einen Licht- od. Strahlenglanz hüllen, Glanz verleihen, verschönern (Ggstz. obscurare), a) rhetorisch, illustrant eam (orationem) quasi stellae quaedam translata verba atque immutata, Cic.: quid admirabilius quam res splendore illustrata verborum, Cic.: ill. orationem sententiis, Cic.: eo vel maxime illustrari ornarique orationem, Quint.: de illustranda oratione (über die Verschönerungsmittel der Rede) dicere, Cic. – b) moralisch einen Glanz verleihen, verherrlichen, auszeichnen, berühmt machen, im Passiv = berühmt werden, alqm, Cic., Nep. u.a.: familiam, Suet.: eloquentiam, Cic.: per divini spiritus viros tragoediam, Vell.: amplitudinem alcis, Cic.: longe clarius hoc opus, Quint.: veritatem (Ggstz. pravitate ingeniorum turbare), Lact.: alqm laudibus, jmdm. Ruhm u. Ehre bringen, Cic.: humilius genus factis, Quint.: alqd Musā, Hor.: illustrari bello, sich im Kr. auszeichnen, Vell.: vina illustrata Messallae potu, Plin.: tecta hospitio suo, Stat.

    lateinisch-deutsches > illustro

  • 15 iuvo

    iuvo, iūvi, iūtum, Partiz. Fut. iuvātūrus, iuvāre, I) unterstützen, fördern, nützen, helfen, zustatten (zu Hilfe) kommen, alqm in alqa re, Cic.: alqm auxilio, Ov.: alqm auxilio laboris, Cic.: hostes frumento, Caes.: alqm frumento, veste, viatico, Liv.: audentes Fortuna iuvat, Verg. – m. lebl. Objj., fomentis suis nostra vulnera, Ov.: ea omnia bene iuvetis, Liv.: iuv. disciplinam beatae vitae, befördern, Cic.: armis ac manu victoriam, zum Siege beitragen, Tac.: onera principis, erleichtern, Vell. – u. lebl. Subjj., quas opes sua virtus et di iuvent, Liv.: imbres arva iuvantes, Ov.: Titianum et Celsum nox iuvit, Tac.: usurum se eo (vino), quod sese magis iuvasset (zusagen würde), Gell. – m. ut u. Konj., is ut quam primum eveniat, di iuvent, M. Caes. b. Fronto ad M. Caes. 5, 49 (64). – unpers., iuvat m. folg. Infin., es nützt, frommt, iuvat Ismara Baccho conserere, Verg. georg. 2, 37. – absol., pertinacia iuvantis (des Helfers, helfenden Arztes), Cels.: i. vitā magis quam morte, Ov.: iuvante deo od. dis iuvantibus, Cic., od. deis bene iuvantibus, Liv., mit Gottes Hilfe: v. lebl. Subjj., cum commoditas iuvaret, Liv.: quid porro multus stilus et assidua lectio iuvat? Quint.: nox iuvit sideribus illustris, Tac.: iuvit hostium aviditas, Tac.: sed nil ista iuvant, Ov. – im Passiv, lex Cornelia proscriptum iuvari vetat, Cic.: temperie caeli corpusque animusque iuvantur, Ov.: viatico a me iuvabitur, Liv.: ipse precor, quaeras, quā sim tibi parte iuvandus, Ov.: at tua supplicibus domus est assueta iuvandis, Ov.: placuit sollertia, tempore etiam iuta, Tac. ann. 14, 4 in.: nec (lingua) sola per se loquendi munus implere potest, nisi iuta vel offensione dentium vel compressione labiorum, Lact. de opif. dei 10, 13. – II) jmd. ergötzen, vergnügen, jmdm. gefallen, Befriedigung gewähren, jmdm. erfreulich (erbaulich) sein, jmdm. wohltun, behagen, zusagen, ut iuvit te cena? wie hast du dich beim Schmause amüsiert? Hor.: nec me vita iuvaret invisa civibus et militibus meis, Liv.: si nec fabellae te iuvant nec fabulae, Phaedr.: quod sunt quos genus hoc minime iuvat, Hor.: nec, iuveni lusus qui placuere, iuvant, Ov.: im Passiv, refer ad aures: probabunt. Quaere, cur? ita se dicent iuvari, Cic. – oft unpers., iuvat me od. bl. iuvat m. folg. Infin. od. Acc. u. Inf., es erfreut, ergötzt, vergnügt (mich), es beliebt, gefällt (mir), me quoque iuvat ad finem belli Punici pervenisse, Liv.: quae scire magis iuvat quam prodest, Sen.: forsan et haec olim meminisse iuvabit, wird man sich mit Befriedigung erinnern, Verg.: iuvit me tibi tuas litteras profuisse, Cic. – iuvat me m. folg. quod (daß), iuvat me, quod vigent studia, Plin. ep. 1, 13, 1; u. so 5, 13 (14), 8; 8, 6, 17. – absol., id demum iuvat, si etc., Ter.: si quod adest gratum iuvat, Hor.: quod iuvat, Sall.: deinde ambulationis causā, quantum iuvat (solange es ihm gefällt), ambulare, Cels. – / Vulg. Perf. iuvaverunt, Th. Prisc. 2. chr. 17: iuvarit (= iuverit), Iul. Val. 3, 38 (22). p. 146, 13 K. Pallad. 13, 6, 1 cod. P (dagegen Perf. iuvavi od. iuvui verworfen von Serv. Verg. Aen. 1, 203). – Partic. Perf. pass. iutus, Tac. ann. 3, 35 u. 14, 4. Pallad. 4, 10, 36; vulg. iuvatus, Th. Prisc. 1, 10 u. 2. chr. 19. – Partic. Fut. act. iuvaturus, Sall. Iug. 47, 2. Plin. ep. 4, 15, 13. Tert. de fug. in pers. 14. Amm. 14, 6, 17 u. 20, 4, 8; iuturus, Colum. poët. 10, 121. Iuvenc. 1, 58. – iuerint = iuverint, Catull. 66, 18. Prop. 2, 23, 22. – Archaist. Imperat. iuve = iuva, Acc. tr. 489 R.2

    lateinisch-deutsches > iuvo

  • 16 groß

    groß, magnus (im allg., sowohl dem Raume als dem Grade nach; das Neutrum magnum auch subst., z.B. Großes leisten, magnum facere). – grandis (groß dem Wachstum oder dem körperlichen [kubischen] Inhalt oder dem numerischen Inhalt nach; u. übtr., groß dem Gewicht u. der innern Fülle nach, gewichtig, bedeutend). – amplus (groß dem äußern Umfange u. dem innern Raume nach, umfangreich, geräumig; u. groß dem numerischen Umfange nach: übtr., übh. groß, belangreich, hochansehnlich dem extensiven u. intensiven Umfange, der Geltung, dem Ansehen nach). – spatiosus (groß der räumlichen Ausdehnung nach, sowohl in die Länge als in die Breite) – procerus (groß dem Wachstum nach, hochgewachs en, schlank). – longus. latus (ersteres »lang«, letzteres »breit«, bezeichnen die Ausdehnung im Raume, longus der Länge, latus der Breite nach). – haud mediocris spatii (von nicht geringem Umfang, bezeichnet die Ausdehnung im Raume der Länge und Breite nach, z.B. pictura). – frequens. celeber (ersteres »häufig u. in großer Zahl besucht«, letzteres »in Menge besucht«, z.B. g. Senat, senatus frequens: g. Versammlung, Gesellschaft, conventus celeber). – vehemens. gravis (ersteres »heftig, stark«, letzteres »beschwerlich, drückend«, bezeichnen die Größe intensiv, z.B. v. Schmerz etc.). – clarus, stärker illustris (hervorstechend durch Talente etc.). – Deutet »groß« auf den oben Grad einer Eigenschaft hin, so kann es im Latein. häufig durch den Superlativ bezeichnet werden, z.B. ein großer Staatsmann, rei publicae gerendae scientissimus: ein g. Adelsfreund, nobilitatis studiosissimus. – oder auch durch primus, z.B. groß als Krieger u. Feldherr, primus bellator duxque. – Bei Bestimmungen des Maßes drücken es die Lateiner durch magnitudine mit dem Genet. aus, z.B. 10 Fuß groß, magnitudine decem pedum. – gar groß, sehr groß, ganz groß, maximus; permagnus; pergrandis; praeclarus: außerordentlich, ungewöhnlich, gewaltig g., ingens: übermäßig g., praegrandis: ungeheuer g., vastus (kolossal); immanis (unnatürlich groß); incredibilis (unglaublich); innumerabilis (unzählbar): allzu g., nimius; nimiā magnitudine; immodicus (un- oder übermäßig. z.B. gaudium, clamor).

    der größte, maximus (in bezug auf Umfang, [1169] Quantität, Rang u. Verdienst); summus (in bezug auf Rang od. Vorzüge, der höchste, größte, vollendetste, in bezug auf Höhere); supremus (der höchste, oberste, dem Range, Grade nach, in bezug auf Niedrigere); oft durch den Superl., z.B. der größte Feind jmds., alcis od. alci inimicissimus.

    so groß, tantus: wie groß, quantus: wie g. auch nur, wie g. nur immer, quantuscumque (von jeder Größe, ste sei so bedeutend od. so unbedeutend sie wolle); quantusvis (von jeder Größe ohne Unterschied, auch noch so groß); quantuslibet (von jeder belieb igen Größe). – ebensogroß, gleich g., aequā magnitudine. aequus. par (s. gleich). – noch einmal so groß, altero tanto maior; duplo maior; duplus (doppelt so viel). – so groß wie, instar mit Genet. (z.B. sog. wie ein Berg, instar montis); par mit Dat. (gleich, z.B. speculum par toti corpori).

    ein großer Mann, homo oder vir magnus (sowohl ein körperlich großer als ein wichtiger, verdienstvoller Mann); homo magni corporis. homo grandis. homo staturā procerā. homo procerus. homo longus (ein körperlich großer); vir clarus od. laude insignis (von großem Ruhme); magni ingenii vir (von großem Geiste); magni nominis vir (der einen großen Namen hat, berühmt ist). – ein sehr g. Mann, homo magnitudine insignis. homo proceritatis eximiae. homo vastus (körperlich); vir summus (durch Vorzüge). – ein g. Mädchen, virgo grandis (ein groß und schön gewachsenes); virgo adulta (übh. ein erwachsenes); virgo matura oder nubilis (ein reifes, heiratsfähiges); verb. virgo grandis et nubilis. – ein g. Gelehrter, homo od. vir litteratissimus (übh. ein sehr gelehrter Mann); homo nobilis et clarus ex doctrina (ein Mann, der durch Gelehrsamkeit vor andern hervorragt und sich durch dieselbe einen Namen erworben hat). – Sokrates, ein g. Philosoph, Socrates clarus sapien tiā: Hippokrates, ein g. Arzt, Hippocrates clarus arte medicinā – ver Große, als Beiname, Magnus, z.B. Alexander der Gr., Alexander Magnus; Alexander, cui Magno cognomen facta indiderunt. – die Großen, adulti (die Erwachsenen); principes, proceres, primores civitatis (die Vornehmen im Staate). – der größere von zwei Brüdern, natu maior (Ggstz. natu minor); der größte von den Geschwistern, maximus natu. – das Große u. Schöne, virtutes.

    groß sein oder dastehen in etw., magnum esse in alqa re; clarum esse alqā re (z.B. in der Philosophie, als Philosoph, philosophiā: in der Medizin, als Arzt, arte medicinā); florere alqā re (in der Blüte des Ruhms stehen durch etwas); valere alqā re (etw. ausrichten können, z.B. in der Beredsamkeit, als Redner, dicendo). – größer sein als jmd., proceriorem esse alqo. proceritate corporis elatiorem et erectiorem esse alqo (an Körpergröße); superiorem esse alqo, in etw., alqā re (an geistigen Vorzügen); vgl. »übertreffen (jmd. in etwas)«.

    groß od. größer werden, crescere (wachsen, von jeder Art des Zunehmens und Wachsens, [1170] auch an Macht). – incrementum capere (an Wachstum zunehmen, z.B. v. Monde). – adolescere (heranwachsen, von Menschen, Tieren, Pflanzen; u. bildl., zunehmen, v. Staaten, v. Leidenschaften). – augescere (an Wachstum zunehmen der Größe nach, auch v. Flüssen). – accrescere. intumescere (anwachsen; anschwellen, v. Flüssen). – ingravescere (sich verschlimmern, üblen Zuständen, z.B. v. einer Krankheit). – sehr bedeutend größer werden, ingenti incremento augeri: immer größer werden, semper in incremento esse. – unter den Waffen g. geworden, nutritus in armis: unter Krieg u. Raub g. geworden, in bellis et latrociniis natus (wörtlich = unter K. u. R. geboren). – durch etw. od. jmd. g. (angesehener, mächtiger) werden, per alqm magnum fieri; crescere alqā re od. ex alqa re, ex od. de alqo. – allzu groß werden, excedere in nimiam magnitudinem (eig., z.B. v. Flüssen u. Bächen); supra modum crescere (über die Maßen zunehmen, auch an Macht, z.B. vom König Philipp).

    g. machen, magnum facere alqd (eig.) od. alqm (uneig.); augere alqm (bildl., jmdm. zu Ehren verhelfen; vgl. »befördern«). – sich mit etw. g. machen, mit etw. großtun, iactare alqd (z.B. officia). – größer machen, s. vergrößern. – g. denken, animo esse erecto od. alto et excelso. erecte sentire (eine erhabene Denkungsart haben): sich etw. größer (schlimmer) denken, als es ist, alqd in maius credere. – großziehen, s. bes.

    deutsch-lateinisches > groß

  • 17 nox

    nox, noctis, f.    - [gr]gr. νύξ, νυκτός.    - noctu abl. f. arch.: hac noctu, Enn. An. 153; Plaut. Amp. 272; noctu hac, Plaut. Mil. 381, cette nuit-ci, cf. Enn. An. 169; Macr. S. 1, 4 II [donné par erreur comme
    * * *
    nox, noctis, f.    - [gr]gr. νύξ, νυκτός.    - noctu abl. f. arch.: hac noctu, Enn. An. 153; Plaut. Amp. 272; noctu hac, Plaut. Mil. 381, cette nuit-ci, cf. Enn. An. 169; Macr. S. 1, 4 II [donné par erreur comme
    * * *
        Nox, noctis, foem. gen. La nuict.
    \
        Noctis auis. Ouid. Un hibou, Chathuant.
    \
        Caput sidereum noctis. Ouid. Le ciel fort estelé de nuict.
    \
        Hoc noctis. Liu. Ceste partie de la nuict.
    \
        Hora amicior noctis. Ouid. Le temps de la nuict plus aggreable aux amoureux que le jour.
    \
        Imago noctis duplicata. Ouid. Doubles tenebres.
    \
        Obscurum noctis. Tacit. L'obscurité de la nuict.
    \
        Alma. Seneca. Qui nourrit la force de l'homme par dormir.
    \
        Caeca. Virgil. Obscure.
    \
        Flammifera nox. Lucan. En laquelle on porte torches ou falots ou flambeaux.
    \
        Illustris nox sideribus. Tacit. Claire d'estoiles qui luisent.
    \
        Latebrosae noctis obscura tempora. Lucan. Propre et idoine à se cacher.
    \
        Laxata nox. Sil. Quand la nuict s'en va, et le jour vient.
    \
        AEquare nocti ludum. Virg. Jouer toute nuict, tant que la nuict dure.
    \
        Acta est per lachrymas nox mihi, quanta fuit. Ouid. J'ay plouré toute la nuict.
    \
        Ducere noctem ludo. Virgil. Passer la nuict à jouer.
    \
        Spatiosam fallere noctem. Ouid. Besongner à fin que la nuict ne semble point si longue.
    \
        Versus mei habebunt aliquantum noctis. Ouid. Seront aucunement obscurs, et seront un peu malaisez à entendre.
    \
        Iungere noctem operi. Sil. Besongner non seulement de jour, mais continuer aussi de nuict.
    \
        Necdum orbem medium nox horis acta subibat. Virgil. Il n'estoit point encore minuict.
    \
        Trahere noctem vario sermone. Virgil. Passer la nuict à deviser de plusieurs choses.
    \
        Nox, pro Somno: vt Exturbare noctem. Stat. Esveiller.
    \
        Abrumpere noctem. Stat. Rompre le somme, Esveiller.
    \
        Accipere noctem oculis et pectore. Virgil. Dormir.
    \
        Animi nox. Ouid. Ignorance, Cecité, Aveuglement.
    \
        Perpetua sub nocte trahere senectam. Ouid. Estre aveugle tout le temps de sa vieillesse.
    \
        Nox Reipub. Cic. Un trouble et adversité de la Republique.
    \
        Noctes et dies. Plaut. Nuict et jour, Tousjours.
    \
        De nocte. Terent. De nuict.

    Dictionarium latinogallicum > nox

  • 18 illustro

    il-lūstro, āvī, ātum, āre (illustris), erleuchten, I) eig.: quā sol habitabiles illustrat oras, Hor.: vicino splendore proxima illustrat sol, Mela: cuius (candelabri) fulgore collucere atque illustrari Iovis optimi maximi templum oportet, Cic.: ergastulum angustis illustratum fenestris, Colum. – II) übtr.: 1) ins Licht setzen, a) ans Licht od. zutage bringen (Ggstz. occultare), im Passiv ans Licht od. zutage kommen (Ggstz. occultari), si illustrantur, si erumpunt omnia, Cic. Cat. 1, 6: fore ut ea consilia, quae clam essent inita, illustrarentur, Cic. Cat. 3, 20. – b) beleuchten, erläutern, aufklären, aufhellen, verum, Cic.: ius obscurum, Cic.: philosophiam veterem illam a Socrate ortam Latinis litteris, Cic.: genus hoc scriptionis nondum satis Latinis litteris illustratum, Cic. – 2) gleichs. in einen Licht- od. Strahlenglanz hüllen, Glanz verleihen, verschönern (Ggstz. obscurare), a) rhetorisch, illustrant eam (orationem) quasi stellae quaedam translata verba atque immutata, Cic.: quid admirabilius quam res splendore illustrata verborum, Cic.: ill. orationem sententiis, Cic.: eo vel maxime illustrari ornarique orationem, Quint.: de illustranda oratione (über die Verschönerungsmittel der Rede) dicere, Cic. – b) moralisch einen Glanz verleihen, verherrlichen, auszeichnen, berühmt machen, im Passiv = berühmt werden, alqm, Cic., Nep. u.a.: familiam,
    ————
    Suet.: eloquentiam, Cic.: per divini spiritus viros tragoediam, Vell.: amplitudinem alcis, Cic.: longe clarius hoc opus, Quint.: veritatem (Ggstz. pravitate ingeniorum turbare), Lact.: alqm laudibus, jmdm. Ruhm u. Ehre bringen, Cic.: humilius genus factis, Quint.: alqd Musā, Hor.: illustrari bello, sich im Kr. auszeichnen, Vell.: vina illustrata Messallae potu, Plin.: tecta hospitio suo, Stat.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > illustro

  • 19 iuvo

    iuvo, iūvi, iūtum, Partiz. Fut. iuvātūrus, iuvāre, I) unterstützen, fördern, nützen, helfen, zustatten (zu Hilfe) kommen, alqm in alqa re, Cic.: alqm auxilio, Ov.: alqm auxilio laboris, Cic.: hostes frumento, Caes.: alqm frumento, veste, viatico, Liv.: audentes Fortuna iuvat, Verg. – m. lebl. Objj., fomentis suis nostra vulnera, Ov.: ea omnia bene iuvetis, Liv.: iuv. disciplinam beatae vitae, befördern, Cic.: armis ac manu victoriam, zum Siege beitragen, Tac.: onera principis, erleichtern, Vell. – u. lebl. Subjj., quas opes sua virtus et di iuvent, Liv.: imbres arva iuvantes, Ov.: Titianum et Celsum nox iuvit, Tac.: usurum se eo (vino), quod sese magis iuvasset (zusagen würde), Gell. – m. ut u. Konj., is ut quam primum eveniat, di iuvent, M. Caes. b. Fronto ad M. Caes. 5, 49 (64). – unpers., iuvat m. folg. Infin., es nützt, frommt, iuvat Ismara Baccho conserere, Verg. georg. 2, 37. – absol., pertinacia iuvantis (des Helfers, helfenden Arztes), Cels.: i. vitā magis quam morte, Ov.: iuvante deo od. dis iuvantibus, Cic., od. deis bene iuvantibus, Liv., mit Gottes Hilfe: v. lebl. Subjj., cum commoditas iuvaret, Liv.: quid porro multus stilus et assidua lectio iuvat? Quint.: nox iuvit sideribus illustris, Tac.: iuvit hostium aviditas, Tac.: sed nil ista iuvant, Ov. – im Passiv, lex Cornelia proscriptum iuvari vetat, Cic.: temperie caeli corpusque animusque iu-
    ————
    vantur, Ov.: viatico a me iuvabitur, Liv.: ipse precor, quaeras, quā sim tibi parte iuvandus, Ov.: at tua supplicibus domus est assueta iuvandis, Ov.: placuit sollertia, tempore etiam iuta, Tac. ann. 14, 4 in.: nec (lingua) sola per se loquendi munus implere potest, nisi iuta vel offensione dentium vel compressione labiorum, Lact. de opif. dei 10, 13. – II) jmd. ergötzen, vergnügen, jmdm. gefallen, Befriedigung gewähren, jmdm. erfreulich (erbaulich) sein, jmdm. wohltun, behagen, zusagen, ut iuvit te cena? wie hast du dich beim Schmause amüsiert? Hor.: nec me vita iuvaret invisa civibus et militibus meis, Liv.: si nec fabellae te iuvant nec fabulae, Phaedr.: quod sunt quos genus hoc minime iuvat, Hor.: nec, iuveni lusus qui placuere, iuvant, Ov.: im Passiv, refer ad aures: probabunt. Quaere, cur? ita se dicent iuvari, Cic. – oft unpers., iuvat me od. bl. iuvat m. folg. Infin. od. Acc. u. Inf., es erfreut, ergötzt, vergnügt (mich), es beliebt, gefällt (mir), me quoque iuvat ad finem belli Punici pervenisse, Liv.: quae scire magis iuvat quam prodest, Sen.: forsan et haec olim meminisse iuvabit, wird man sich mit Befriedigung erinnern, Verg.: iuvit me tibi tuas litteras profuisse, Cic. – iuvat me m. folg. quod (daß), iuvat me, quod vigent studia, Plin. ep. 1, 13, 1; u. so 5, 13 (14), 8; 8, 6, 17. – absol., id demum iuvat, si etc., Ter.: si quod adest gratum iuvat, Hor.: quod iuvat, Sall.: deinde ambulationis causā,
    ————
    quantum iuvat (solange es ihm gefällt), ambulare, Cels. – Vulg. Perf. iuvaverunt, Th. Prisc. 2. chr. 17: iuvarit (= iuverit), Iul. Val. 3, 38 (22). p. 146, 13 K. Pallad. 13, 6, 1 cod. P (dagegen Perf. iuvavi od. iuvui verworfen von Serv. Verg. Aen. 1, 203). – Partic. Perf. pass. iutus, Tac. ann. 3, 35 u. 14, 4. Pallad. 4, 10, 36; vulg. iuvatus, Th. Prisc. 1, 10 u. 2. chr. 19. – Partic. Fut. act. iuvaturus, Sall. Iug. 47, 2. Plin. ep. 4, 15, 13. Tert. de fug. in pers. 14. Amm. 14, 6, 17 u. 20, 4, 8; iuturus, Colum. poët. 10, 121. Iuvenc. 1, 58. – iuerint = iuverint, Catull. 66, 18. Prop. 2, 23, 22. – Archaist. Imperat. iuve = iuva, Acc. tr. 489 R.2

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > iuvo

  • 20 aliquando

    ălĭquandŏ, temp. adv. [aliquis; Corssen, Ausspr. II. p. 856, regards the affix in this word and in quando as from an earlier -da = dies].
    I.
    A.. In opp. to a definite, fixed point of time, at some time or other, once; at any time, ever (i. e. at an indefinite, undetermined time, of the past, present, and future; mostly in affirmative clauses, while umquam is only used of past and future time, and in negative clauses or those implying doubt; cf. Beier ad Cic. Off. 2, 14, 51).—Of the past: neque ego umquam fuisse tale monstrum in terris ullum puto: quis clarioribus viris quodam tempore jucundior? quis turpioribus conjunctior: quis civis meliorum partium aliquando? Cic. Cael. 5, 12:

    Ad quem angelorum dixit aliquando, Sede etc.,

    Vulg. Heb. 1, 13.—Of the future:

    erit illud profecto tempus et illucescet aliquando ille dies, etc.,

    Cic. Mil. 26, 69:

    cave, ne aliquando peccato consentias,

    Vulg. Tob. 4, 6:

    huic utinam aliquando gratiam referre possimus! Habebimus quidem semper,

    Cic. Fam. 14, 4:

    ne posset aliquando ad bellum faciendum locus ipse adhortari,

    id. Off. 1, 11, 35.—Of the present: de rationibus et de controversiis societatis vult dijudicari. Sero: verum aliquando tamen, but yet once, in opp. to not at all, never, Cic. Quint. 13, 43.—
    B.
    With non, nec (eccl. Lat.):

    non peccabitis aliquando,

    Vulg. 2 Pet. 1, 10:

    nec aliquando defuit quidquam iis,

    ib. 1 Reg. 25, 7; 25, 15; ib. Dan. 14, 6; ib 1 Thess. 2, 5.—
    C.
    In connection with ullus, and oftener, esp. in Cic., with aliquis:

    quaerere ea num vel e Philone vel ex ullo Academico audivisset aliquando,

    Cic. Ac. 2, 4, 11: Forsitan aliquis aliquando ejusmodi quidpiam fecerit. id. Verr. 2, 32, 78;

    ego quia dico aliquid aliquando, et quia, ut fit, in multis exit aliquando aliquid, etc.,

    id. Planc 14, 35;

    non despero fore aliquem aliquando,

    id. de Or. 1, 21, 95:

    docendo etiam aliquid aliquando,

    id. Or. 42, 144:

    Nam aut erit hic aliquid aliquando, etc.,

    id. Fam. 7, 11, 2.—So with quisquis:

    nec quidquam aliquando periit,

    Vulg. 1 Reg. 25, 15; 25, 7.—
    D.
    Si forte aliquando or si aliquando, if at any time, if ever; or of a distant, but undefined, point of time, if once, at one time, or one day:

    si quid hujus simile forte aliquando evenerit,

    Ter. Heaut. 3, 2, 40:

    quod si aliquando manus ista plus valuerit quam vestra ac rei publicae dignitas, etc.,

    Cic. Cat. 4, 10, 20: ampla domus dedecori saepe domino fit, et maxime si aliquando alio domino solita est frequentari, once, i. e. at a former time, id. Off. 1, 39, 139.—
    E.
    It is often used (opp.: in praesentiā, nunc, adhuc) of an indefinite, past, or future time = olim, quondam, once, formerly; in future time, hereafter:

    quod sit in praesentiā de honestate delibatum, virtute aliquando et industriā recuperetur,

    Cic. Inv. 2, 58, 174:

    aliquando nobis libertatis tempus fuisse, quod pacis vobiscum non fuerit: nunc certe, etc., Liv 25, 29: Iol ad mare, aliquando ignobilis, nunc illustris,

    Mel. 1, 6:

    Qui aliquando non populus, nunc autem populus Dei,

    Vulg. 1 Pet. 2, 10; ib. Philem. 11:

    quam concedis adhuc artem omnino non esse, sed aliquando, etc.,

    Cic. de Or 1, 58, 246.—Sometimes the point of time in contrast can be determined only from the context:

    quaerere num e Philone audivisset aliquando,

    Cic. Ac. Pr. 2, 4, 11:

    veritus sum deesse Pompeii saluti, cum ille aliquando non defuisset meae,

    id. Fam. 6, 6, 10:

    aut quisquam nostri misereri potest, qui aliquando vobis hostis fuit?

    Sall. J. 14, 17:

    Zacynthus aliquando appellata Hyrie,

    Plin. 4, 12, 19, § 54; Plin. Ep. 6, 10:

    quae aliquando viderat,

    Vulg. Gen. 42, 9; ib. 1 Pet. 3, 20.—
    II.
    Of that which at times happens, in contrast with that which never or seldom occurs, sometimes, now and then = non numquam, interdum (opp.: numquam, raro; semper, saepe).
    A.
    Te non numquam a me alienārunt, et me aliquando immutārunt tibi, Cic. Fam. 5, 8, 2:

    liceret ei dicere utilitatem aliquando cum honestate pugnare,

    id. Off. 3, 3, 12:

    sitne aliquando mentiri boni viri?

    id. de Or. 3, 29, 113; Quint. 5, 13, 31:

    multa proelia et aliquando non cruenta,

    Tac. Agr. 17; Suet. Aug. 43.—
    B.
    With numquam, raro; semper, saepe, saepius, modo in another clause:

    convertit se aliquando ad timorem, numquam ad sanitatem,

    Cic. Sull. 5, 17:

    senatumque et populum numquam obscura nomina, etiam si aliquando obumbrentur,

    Tac. H. 2, 32:

    quod non saepe, atque haud scio an umquam, in aliquā parte eluceat aliquando,

    Cic. Or. 2, 7:

    raro, sed aliquando tamen, ex metu delirium nascitur,

    Cels. 3, 18; so id. 8, 4; 1 praef.:

    aliquando... semper,

    Liv. 45, 23, 8:

    aliquando fortuna, semper animo maximus,

    Vell. 2, 18: Haud semper errat fama;

    aliquando et elegit,

    Tac. Agr. 9:

    aliquando... saepe,

    Cels. 1 praef.:

    nec tamen ubique cerni, aliquando propter nubila, saepius globo terrae obstante,

    Plin. 2, 13, 10, § 56; so Tac. A. 3, 27; id. Agr. 38.—
    C.
    In partitive clauses, twice, or even several times, like modo—modo, sometimes also alternating with non numquam or modo (so only in the post-Aug. per.), at one time... at another, now.. now:

    confirmatio aliquando totius causae est, aliquando partium,

    Quint. 5, 13, 58; Plin. 17, 28, 47, § 262; Sen. Q. N. 2, 36, 2:

    aliquando emicat stella, aliquando ardores sunt, aliquando fixi et haerentes, non numquam volubiles,

    id. ib. 1, 14; cf. Suet. Calig. 52:

    Vespasianus modo in spem erectus, aliquando adversa reputabat,

    Tac. H. 2, 74; id. A. 16, 10.—
    D.
    In colloquial lang., to indicate that there is occasion for a certain thing, once, for once, on this occasion, now:

    aliquando osculando melius est, uxor, pausam fieri,

    Plaut. Rud. 4, 6, 1:

    sed si placet, sermonem alio transferamus, et nostro more aliquando, non rhetorico loquamur,

    now in our own way, Cic. de Or. 1, 29, 133:

    sed ne plura: dicendum enim aliquando est, Pomponium Atticum sic amo, ut alterum fratrem,

    I must for once say it, id. Fam. 13, 1, 14.—
    E.
    In commands, exhortations, or wishes, = tandem, at length, now at last:

    audite quaeso, judices, et aliquando miseremini sociorum,

    Cic. Verr. 1, 28, 72:

    mode scribe aliquando ad nos, quid agas,

    id. Fam. 7, 12, 2:

    stulti, aliquando sapite,

    Vulg. Psa. 93, 8:

    ipse agat, ut orbatura patres aliquando fulmina ponat,

    Ov. M. 2, 391:

    Aliquando isti principes sibi populi Romani auctoritati parendum esse fateantur,

    id. Imp. Pomp. 22, 64; id. Verr. 4, 37, 81; Sall. J. 14, 21; Ov. M. 2, 390:

    et velim aliquando, cum erit tuum commodum, Lentulum puerum visas,

    Cic. Att. 12, 28.—Hence,
    F.
    Of that which happens after long expectation or delay, freq. in connection with tandem, finally, at length, now at last:

    quibus (quaestionibus) finem aliquando amicorum auctoritas fecit,

    Cic. Clu. 67, 191:

    (dii) placati jam vel satiati aliquando,

    id. Marcell. 6, 18:

    collegi me aliquando,

    id. Clu. 18, 51: aliquando idque sero usum loquendi populo concessi, finally. i. e. after I have for a long time spoken in another manner, id. Or. 48, 160:

    te aliquando collaudare possum, quod jam, etc.,

    id. Fam. 7, 17; Suet. Aug. 70:

    diu exspectaverant, dum retia extraherentur: aliquando extractis piscis nullus infuit,

    id. Clar. Rhet. 1.—With tandem:

    aliquando tandem huc animum ut adducas tuum,

    Ter. Hec. 4, 4, 61:

    spes est et hunc aliquan do tandem posse consistere,

    Cic. Quint. 30, 94 tandem aliquando L. Catilinam ex urbe ejecimus, id. Cat. 2, 1:

    ut tandem aliquando timere desinam,

    id. ib. 1, 7, 18; id. Quint. 30, 94:

    servus tandem aliquando mihi a te exspectatissimas litteras reddidit,

    id. Fam. 16, 9:

    tandem aliquando refloruistis,

    Vulg. Phil. 4, 10.—With jam:

    utile esse te aliquando jam rem transigere,

    now at length Cic. Att. 1, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > aliquando

См. также в других словарях:

  • CONVALLIS Illustris — quae et Vallis Save, et Vallis Regis, Iosepho Campus Regius dicta, propter sui fertilitatem et amoemptatem, est in tribu Manasse. Incipit a mari Galileae a Bethsan, et extenditur per totum ascensum Iordanis usque ad mare mortuum, eratque… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • FIRLEIORUM Illustris in Polonia domus — tota, cum plurimis aliis e Nobilitate, Evangelium amplexa est, circa A. C. 1552. quo Comitiis Petricoviae habitis, Ep. causâ cecidêrunt, Raphaele Leszczinio, et Martino Sborovio, Reformatorum hyperaspistis apud Regem Sigismundum Aug. Praesulum… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • POTTENDORFFIA Familia illustris Austriae — cum titolo Baronatus: in qua celebris est Baro Pottendorffius, qui Fridericum cognomine Beilicosum, ultmum Austriae Ducem, quod uxorem suam adulteriô polluisset, in venatione, fune ad in paratô, equô detractum interfecit: ut refert ex indigenarum …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Peter Axen — (* 16. Juli 1635 in Husum; † 23. Februar 1707 in Schleswig) war ein schleswig holsteinischer, Philologe, Humanist und Diplomat. Inhaltsverzeichnis 1 Leben 2 Werke 3 …   Deutsch Wikipedia

  • Dunkelmännerbriefe — Die Dunkelmännerbriefe (Epistolae obscurorum virorum) waren eine mit satirischer Absicht verbreitete Reihe gefälschter lateinischer Briefe, mit der deutsche Humanisten die Scholastik ins Lächerliche zogen. Diese war an den Universitäten damals… …   Deutsch Wikipedia

  • Henning Meyer de Meyercron — Meyercron par Vermeulen d après Hyacinthe Rigaud Henning (Henri) Meyer, comte de Meyercron, (Copenhague, 1er août 1645 – Roskilde, 28 juillet 1707), est un diplomate danois …   Wikipédia en Français

  • NEMUS vulgo NEMOURS — NEMUS, vulgo NEMOURS oppid. galliae, a re nomen habens. Est enim in Senonibus, proximum nemori vel silvae Bieriae, veteri Ducatûs titulô insigne, ad fluvium Lupam. Nemosium et Nemosum Rigordo aliisque, corrupte. Meminit loci Hugo Pictavinus, in… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Comes — (  /ˈkoʊm …   Wikipedia

  • Legio X Gemina — Escudo de la Legio X Gemina a principios del siglo V, según la Notitia Dignitatum occ. Activa Desde el 70 a. C. hasta el siglo V …   Wikipedia Español

  • Margarete von Kastell — Margarete von Castell (gestorben zwischen dem 21. März 1491 und dem 23. Februar 1492) war langjährige Pröpstin des Stifts Essen. Aus ihrem Nachlass und zu ihrer Memoria wurde ein Armreliquiar des Hl. Quintin gestiftet, das noch heute im Essener… …   Deutsch Wikipedia

  • Margarethe von Castell — Margarete von Castell (gestorben zwischen dem 21. März 1491 und dem 23. Februar 1492) war langjährige Pröpstin des Stifts Essen. Aus ihrem Nachlass und zu ihrer Memoria wurde ein Armreliquiar des Hl. Quintin gestiftet, das noch heute im Essener… …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»