Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

pan+(agr.)

  • 21 attolo

    at-tollo ( attolo, arch.), no perf. or sup., 3, v. a., to lift or raise up, raise, elevate, lift on high (in the poets and postAug. prose writers very frequent, but not in Cic.; syn.: tollo, erigo).
    I.
    Lit.:

    super limen pedes attollere,

    Plaut. Cas. 4, 4, 1:

    signa,

    id. ib. 2, 6, 5: pallium attollere, i. e. accingere (v. accingo), * Ter. Eun. 4, 6, 31:

    illum (regem) omnes apes... saepe attollunt umeris,

    Verg. G. 4, 217: Nec semel irrisus triviis attollere curat Fracto crure planum, to raise up the juggler, to help him up, * Hor. Ep. 1, 17, 58 Schmid:

    parvumque attollite natum,

    lift up, Ov. M. 9, 387:

    caput,

    id. ib. 5, 503:

    oculos humo,

    id. ib. 2, 448:

    Et contra magnum potes hos (oculos) attollere solem,

    Prop. 1, 15, 37:

    Sed non attollere contra Sustinet haec oculos,

    Ov. M. 6, 605:

    Attollens Joseph oculos vidit etc.,

    Vulg. Gen. 43, 29:

    timidum lumen ad lumina,

    Ov. M. 10, 293:

    vultus jacentes,

    id. ib. 4, 144:

    corpus ulnis,

    id. ib. 7, 847:

    manus ad caelum,

    Liv. 10, 36:

    cornua e mari,

    Plin. 9, 27, 43, § 82:

    attollite portas, principes,

    Vulg. Psa. 23, 7; 23, 9:

    mare ventis,

    Tac. Agr. 10; cf.:

    Euphratem attolli,

    swollen, id. A. 6, 37:

    se in femur,

    raises himself on his thigh, Verg. A. 10, 856:

    se in auras,

    Ov. M. 4, 722:

    se recto trunco,

    id. ib. 2, 822:

    attollentem se ab gravi casu,

    Liv. 8, 7, 6:

    a terrā se attollentem,

    Plin. 21, 11, 36, § 62.—

    With middle signif.: e mediis hunc (sc. Atlantem) harenis in caelum attolli prodidere,

    Plin. 5, 1, 1, § 6:

    attollitur monte Pione,

    id. 5, 29, 31, § 115.—Of buildings, to raise, erect, build:

    immensam molem,

    Verg. A. 2, 185:

    arcem,

    id. ib. 3, 134:

    attollitur opus in altitudinem XXXX. cubitis,

    Plin. 36, 5, 4, § 30:

    turres in centenos vicenos[que ] attollebantur,

    Tac. H. 5, 11.— Poet.:

    cum die stativorum campum alacritate discursu pulvere attolleres,

    Plin. Pan. 14, 3; cf. Verg. A. 9, 714.—
    II.
    Trop., to raise, elevate, exalt, sustain; also, to enlarge, aggrandize, to render prominent or conspicuous, to extol (so esp. freq. in Tac.):

    Punica se quantis attollet gloria rebus,

    Verg. A. 4, 49:

    ultro implacabilis ardet Attollitque animos,

    id. ib. 12, 4:

    ad consulatūs spem attollere animos,

    Liv. 22, 26:

    rectos ac vividos animos non ut alii contundis ac deprimis, sed foves et attollis,

    Plin. Pan. 44, 6:

    Frangit et attollit vires in milite causa,

    Prop. 5, 6, 51:

    attollique suum laetis ad sidera nomen vocibus,

    Luc. 7, 11:

    quanto Ciceronis studio Brutus Cassiusque attollerentur,

    were distinguished, Vell. 2, 65 Ruhnk. (cf. Cic. Phil. 11, 14: animadverti dici jam a quibusdam exornari etiam nimium a me Brutum, nimium Cassium ornari); so,

    insignibus triumphi,

    Tac. A. 3, 72; id. H. 2, 90; 3, 37; 4, 59; id. Agr. 39:

    res per similitudinem,

    Quint. 8, 6, 68: his (frons) contrahitur, attollitur ( is drawn up or raised), demittitur, id. 11, 3, 78:

    belloque et armis rem publicam,

    Tac. H. 4, 52:

    cuncta in majus attollens,

    id. A. 15, 30:

    sua facta, suos casus,

    id. Agr. 25.— Form attolo, of doubtful meaning:

    Quis vetat qui ne attolat? Pac., Trag. Rel. p. 82 Rib.: Custodite istunc vos, ne vim qui attolat neve attigat,

    id. ib. p. 105 (= auferre or afferre, Non.).

    Lewis & Short latin dictionary > attolo

  • 22 suelo

    m.
    venir o venirse al suelo to fall down, to collapse; (caer) to fail (figurative) (fracasar)
    2 soil (terreno, territorio).
    en suelo colombiano on Colombian soil
    suelo urbanizable land suitable for development
    3 ground, floor, firm land.
    4 solum.
    pres.indicat.
    1 1st person singular (yo) present indicative of spanish verb: solar.
    2 1st person singular (yo) present indicative of spanish verb: soler.
    * * *
    1 (superficie) ground; (de interior) floor
    2 figurado (tierra) soil, land; (mundo) earth
    3 (territorio) soil, land
    4 (terreno) land
    5 (pavimento) surface
    \
    besar el suelo familiar to fall flat on one's face, hit the deck
    echar al suelo to demolish, knock down
    estar por los suelos (persona) to be very low 2 (precios) to be rock-bottom
    poner algo por los suelos figurado to run something down, tear something to pieces
    venirse al suelo to fall down 2 figurado to fall through
    suelo cultivable arable land
    suelo de madera wooden floor
    suelo patrio native land
    * * *
    noun m.
    3) soil
    * * *
    SM
    1) [en el exterior] (=tierra) ground; (=superficie) surface

    caer al suelo — to fall to the ground, fall over

    echar al suelo[+ edificio] to demolish; [+ esperanzas] to dash; [+ plan] to ruin

    echarse al suelo(=tirarse al suelo) to hurl o.s. to the ground; (=arrodillarse) to fall on one's knees

    por los suelos —

    tirarse por los suelos* to roll in the aisles (with laughter) *

    venirse al suelo — to fail, collapse, be ruined

    suelo natal, suelo patrio — native land, native soil

    2) [en edificio] (=superficie) floor; (=solería) flooring
    3) (=terreno) soil, land

    suelo empresarialspace for office accommodation

    4) [de pan, vasija] bottom
    * * *
    a) ( tierra) ground

    se echaron or tiraron al suelo — they threw themselves to the ground

    arrastrarse por los suelos — (fam) to grovel

    estar por los suelos or el suelo — (fam) precios to be rock bottom (colloq); moral/ánimos to be at rock bottom (colloq)

    poner algo/a alguien por los suelos or el suelo — (fam) to run something/somebody down (colloq)

    b) ( en casa) floor
    c) (en calle, carretera) road (surface)
    d) (Agr) land
    e) ( territorio) soil
    * * *
    = floor, ground, soil, flooring, floor surface.
    Ex. An enquirer wishes to retrieve documents on the 'finishing of concrete floors for industrial buildings'.
    Ex. A profile is a scale representation of the intersection of a vertical surface with the surface of the ground.
    Ex. This article diagnoses the information needs of those who work in the area of pollution of air, soil and earth.
    Ex. This article focusses on the need for suitable flooring strength and ceiling heights in library buildings.
    Ex. Floor surfaces should be chosen as a guide for the blind while avoiding deep carpets which snag wheel chairs = Se debería el suelo para guiar a los ciegos aunque debe evitarse las alfombras gruesas ya que dificultan el deslizamiento de las sillas de ruedas.
    ----
    * abrillantador de suelos = floor polish.
    * abrillantador para el suelo = floor polish.
    * a nivel del suelo = at ground level.
    * a ras del suelo = at ground level.
    * calefacción por suelo radiante = radiant-floor heating, underfloor heating.
    * cera para suelos = floor wax.
    * ciencia del suelo = soil science.
    * clasificación del suelo = zoning.
    * con basura por el suelo = littered.
    * con el suelo de tierra = dirt-floored.
    * debajo del suelo = subfloor.
    * degradación del suelo = land degradation.
    * erosión del suelo = soil erosion.
    * fertilidad del suelo = soil fertility.
    * hasta el suelo = floor-length.
    * persona que tira basura al suelo = litterbug, litter lout.
    * poner por los suelos = slate, slag + Nombre + off, mouth off, say + nasty things about, call + Nombre + all the names under the sun, trash, cut + Nombre + up, tear + Nombre + down, rubbish.
    * por los suelos = in tatters.
    * recubrimiento de suelos = floor covering.
    * retrete de agujero en el suelo = squat toilet, squatty potty, squat loo.
    * revestimiento para suelos = flooring.
    * salinización del suelo = soil salinisation, soil salination.
    * sobre suelo firme = on firm footing.
    * suelo alzado = raised floor.
    * suelo arenoso = sandy soil.
    * suelo cenagoso = loamy soil.
    * suelo de madera = wood flooring.
    * suelo de parqué = parquet floor.
    * suelo lunar = regolith.
    * suelo margoso = loamy soil.
    * suelo mojado = wet floor.
    * suelo radiante = underfloor heating, radiant floor.
    * sujetar + Nombre + contra el suelo = pin + Nombre + to the floor.
    * tener los pies firmemente en el suelo = feet + be + firmly planted on the ground.
    * tirar a Alguien al suelo = knock + Nombre + to the ground, knock + Nombre + to the floor.
    * tirar a Alguien al suelo de un golpe = knock + Nombre + to the floor, knock + Nombre + to the ground.
    * tirar al suelo = upset.
    * tumbar a Alguien al suelo de un golpe = knock + Nombre + to the floor, knock + Nombre + to the ground.
    * vista a ras de suelo = worm's eye view.
    * * *
    a) ( tierra) ground

    se echaron or tiraron al suelo — they threw themselves to the ground

    arrastrarse por los suelos — (fam) to grovel

    estar por los suelos or el suelo — (fam) precios to be rock bottom (colloq); moral/ánimos to be at rock bottom (colloq)

    poner algo/a alguien por los suelos or el suelo — (fam) to run something/somebody down (colloq)

    b) ( en casa) floor
    c) (en calle, carretera) road (surface)
    d) (Agr) land
    e) ( territorio) soil
    * * *
    = floor, ground, soil, flooring, floor surface.

    Ex: An enquirer wishes to retrieve documents on the 'finishing of concrete floors for industrial buildings'.

    Ex: A profile is a scale representation of the intersection of a vertical surface with the surface of the ground.
    Ex: This article diagnoses the information needs of those who work in the area of pollution of air, soil and earth.
    Ex: This article focusses on the need for suitable flooring strength and ceiling heights in library buildings.
    Ex: Floor surfaces should be chosen as a guide for the blind while avoiding deep carpets which snag wheel chairs = Se debería el suelo para guiar a los ciegos aunque debe evitarse las alfombras gruesas ya que dificultan el deslizamiento de las sillas de ruedas.
    * abrillantador de suelos = floor polish.
    * abrillantador para el suelo = floor polish.
    * a nivel del suelo = at ground level.
    * a ras del suelo = at ground level.
    * calefacción por suelo radiante = radiant-floor heating, underfloor heating.
    * cera para suelos = floor wax.
    * ciencia del suelo = soil science.
    * clasificación del suelo = zoning.
    * con basura por el suelo = littered.
    * con el suelo de tierra = dirt-floored.
    * debajo del suelo = subfloor.
    * degradación del suelo = land degradation.
    * erosión del suelo = soil erosion.
    * fertilidad del suelo = soil fertility.
    * hasta el suelo = floor-length.
    * persona que tira basura al suelo = litterbug, litter lout.
    * poner por los suelos = slate, slag + Nombre + off, mouth off, say + nasty things about, call + Nombre + all the names under the sun, trash, cut + Nombre + up, tear + Nombre + down, rubbish.
    * por los suelos = in tatters.
    * recubrimiento de suelos = floor covering.
    * retrete de agujero en el suelo = squat toilet, squatty potty, squat loo.
    * revestimiento para suelos = flooring.
    * salinización del suelo = soil salinisation, soil salination.
    * sobre suelo firme = on firm footing.
    * suelo alzado = raised floor.
    * suelo arenoso = sandy soil.
    * suelo cenagoso = loamy soil.
    * suelo de madera = wood flooring.
    * suelo de parqué = parquet floor.
    * suelo lunar = regolith.
    * suelo margoso = loamy soil.
    * suelo mojado = wet floor.
    * suelo radiante = underfloor heating, radiant floor.
    * sujetar + Nombre + contra el suelo = pin + Nombre + to the floor.
    * tener los pies firmemente en el suelo = feet + be + firmly planted on the ground.
    * tirar a Alguien al suelo = knock + Nombre + to the ground, knock + Nombre + to the floor.
    * tirar a Alguien al suelo de un golpe = knock + Nombre + to the floor, knock + Nombre + to the ground.
    * tirar al suelo = upset.
    * tumbar a Alguien al suelo de un golpe = knock + Nombre + to the floor, knock + Nombre + to the ground.
    * vista a ras de suelo = worm's eye view.

    * * *
    1 (tierra) ground
    tropezó y se cayó al suelo she tripped and fell over
    se echaron or tiraron al suelo they threw themselves to the ground
    no te sientes en el suelo que te vas a ensuciar don't sit on the ground, you'll get dirty
    besar el suelo ( fam); to fall flat on one's face ( colloq)
    besar el suelo que algn pisa ( fam); to worship the (very) ground sb walks on
    estar por los suelos or el suelo ( fam) «precios» to be rock bottom ( colloq);
    «moral/ánimos» to be at rock bottom ( colloq)
    tiene la moral por los suelos her morale is very low, her morale is at rock bottom
    pegarle a algn en el suelo (CS fam); to kick sb when he/she is down
    poner algo/a algn por los suelos or el suelo ( fam); to run sth/sb down ( colloq)
    en la carta lo ponía por los suelos in the letter she really ran him down o ( AmE) tore into him o ( BrE) slagged him off ( colloq)
    se le cayó la taza al suelo he dropped the cup on the floor
    3 (en una calle, carretera) road surface, road
    4 ( Agr) land
    el suelo es muy fértil the land is very fertile
    suelo de labor farming o agricultural land
    en suelo americano on American soil
    Compuestos:
    floorboards (pl)
    suelo patrio or natal
    native soil o land
    * * *

     

    Del verbo solar: ( conjugate solar)

    suelo es:

    1ª persona singular (yo) presente indicativo

    Del verbo soler: ( conjugate soler)

    suelo es:

    1ª persona singular (yo) presente indicativo

    Multiple Entries:
    solar    
    soler    
    suelo
    solar adjetivo ‹energía/año/placa solar;

    ■ sustantivo masculino
    1 ( terreno) piece of land, site
    2


    3 (Per) ( casa de vecindad) tenement building
    soler ( conjugate soler) verbo intransitivo:

    no suele retrasarse he's not usually late;
    solía correr todos los días he used to go for a run every day
    suelo sustantivo masculino
    a) ( tierra) ground;



    c) (en calle, carretera) road (surface)

    d) (Agr) land


    el suelo patrio one's native soil o land

    solar 1 sustantivo masculino
    1 (terreno para edificar) plot
    2 Hist (mansión ancestral) noble house
    solar 2 adjetivo solar
    energía solar, solar energy
    luz solar, sunlight
    sistema solar, solar system
    solar 3 vtr (el suelo) to floor, pave
    soler vi defect
    1 (en presente) to be in the habit of: solemos ir en coche, we usually go by car
    sueles equivocarte, you are usually wrong
    2 (en pasado) solía pasear por aquí, he used to walk round here
    En el presente, la traducción más común de soler es el verbo principal más usually: Suele volver a las diez. He usually comes back at ten.
    Para referirnos a costumbres en el pasado hay que usar to use to o would. Would expresa acciones repetidas, mientras que to use to describe también estados o situaciones: Antes íbamos/solíamos ir a la playa en tren. We used to/would go to the beach by train.
    No confundas to use to (do sthg) con to be used to (doing sthg), que significa estar acostumbrado y, al contrario que to use to, puede usarse también en presente: Estoy acostumbrado a coger el metro. I'm used to taking the metro. ➣ Ver nota en accustom
    suelo sustantivo masculino
    1 (tierra) ground
    2 Agr land
    (de cultivo) soil: es un suelo muy fértil, it's very fertile land
    3 (de una casa) floor
    (de la calle, carretera) surface, road
    4 (país, territorio) soil: el suelo de la patria, native soil
    5 (edificable) building land: aún queda mucho suelo sin construir, there's still a lot of land left to be developed
    ♦ Locuciones: estar por los suelos, (precios) to be rock-bottom o dirt cheap
    (el ánimo) to be at rock bottom o down in the dumps
    ' suelo' also found in these entries:
    Spanish:
    acuchillar
    - bambolearse
    - bayeta
    - brillante
    - coger
    - contorsionarse
    - crujir
    - desigualdad
    - despanzurrarse
    - desplomarse
    - elevarse
    - entarimado
    - escalón
    - escurridiza
    - escurridizo
    - fregar
    - greca
    - impacto
    - intuitivamente
    - levantarse
    - limadura
    - mandar
    - ojo
    - regar
    - relucir
    - reluciente
    - resbalar
    - rodilla
    - sembrar
    - sobresalir
    - solar
    - tender
    - tierra
    - tirar
    - tramo
    - trampa
    - ánimo
    - arrastrar
    - baldosa
    - barrer
    - botar
    - brillar
    - brillo
    - caído
    - cepillo
    - cera
    - duela
    - echar
    - emparejar
    - ensuciar
    English:
    compact
    - crack
    - creak
    - damp
    - deal with
    - dip
    - down
    - downcast
    - feel
    - floor
    - floorboard
    - gather up
    - give
    - ground
    - ground level
    - icy
    - litter
    - mess
    - messy
    - mop
    - nuisance
    - pick up
    - polish
    - rising
    - rolling
    - scuff
    - shove
    - sit
    - slump
    - soggy
    - soil
    - stand
    - stuff
    - sweep
    - take up
    - tile
    - tip out
    - wipe
    - crash
    - cross
    - drop
    - empty
    - free
    - lay
    - off
    - on
    - over
    - stamp
    - stick
    - top
    * * *
    suelo2 nm
    1. [pavimento] [en interiores] floor;
    [en el exterior] ground; Fam
    arrastrarse por el suelo to grovel, to humble oneself;
    Fam
    besar el suelo to fall flat on one's face;
    Fam
    estar por los suelos [persona, precio] to be at rock bottom;
    [productos] to be dirt cheap;
    tienen la moral por los suelos their morale has hit rock bottom;
    poner o [m5] tirar por los suelos to run down, to criticize;
    venir o [m5] venirse al suelo [caer] to fall down, to collapse;
    [fracasar] to fail suelo laminado laminate flooring
    2. [terreno, territorio] soil;
    [para edificar] land;
    en suelo colombiano on Colombian soil;
    el precio del suelo urbano land prices in urban areas
    suelo no urbanizable land which is unsuitable for development;
    suelo urbanizable land suitable for development
    * * *
    m
    1 en casa floor; en el exterior earth, ground;
    en el suelo on the ground;
    estar por los suelos fam be at rock bottom fam ;
    besar el suelo fig fall flat on one’s face;
    2 AGR soil
    * * *
    suelo nm
    1) : ground
    caerse al suelo: to fall down, to hit the ground
    2) : floor, flooring
    3) tierra: soil, land
    * * *
    2. (del exterior) ground
    3. (terreno) land

    Spanish-English dictionary > suelo

  • 23 mos

    mōs, mōris, m. (vgl. μῶμαι, μῶσθαι), der Wille eines Menschen, I) der Eigenwille, Eigensinn, alieno more od. ex more alīus vivere, Ter.: oboediens fuit mori patris, Plaut.: dominae pervincere mores, den Eigensinn, Prop. – morem alcī gerere, den Willen tun, zu Willen sein, willfahren, Cic. u.a.: morem gerere voluntati alcis, Cic. u. Nep.: morem gerere animo, sein Mütchen kühlen, Ter.: sine me in hac re mihi gerere morem, laß mich gewähren, Ter.: adulescentulo morem gestum oportuit, Ter.

    II) der für die Handlungsweise zur Regel gewordene Wille, A) eig., die Sitte, d.i. 1) die Sitte, das Herkommen, die Gewohnheit, der Gebrauch, die Mode, a) übh.: mos antiquus, Cic. u.a.: omnis divinus humanusque mos, Liv.: mos improbus, Plaut.: mores mali, Plaut.: peregrini, Liv. u. Iuven.: mos pravus, Tac., perversus, Cic.: mores prisci, Liv.: mores maiorum, Liv.: mos solitus, Sen.: sollemnis, Liv.: traditus a maioribus mos, Liv.: traditus ab antiquis mos, Hor. u. Liv.: mos vetus, Tac., vetustus, Tac.: mos Romanorum, Macr.: mores vetusti Carthaginiensium, Nep.: mores legesque Lacedaemoniorum, Gell.: mos ritusque sacrorum, Verg.: mos militiae, Dienstvorschrift, Tac.: lavandi mos, das Baden (als Sitte), Augustin. epist. 54, 10. – accommodare suos mores ad ea, Liv.: adumbrare (kopieren) Macedonum morem, Curt.: qui mos cui potius quam consuli magis usurpandus colendusque est (beobachtet und heilig gehalten werden), Plin. pan.: qui gentis mores condiderunt (begründeten), Curt.: constituere (fest ordnen) regni mores, Liv.: pleraque in iure non legibus sed moribus constant, Quint.: corruptis civitatis moribus, Nep.: de more suo decedere, Cic.: deduci ad parentium (Eltern) consuetudinem moremque, Cic.: proxime morem Romanum ordinati, ganz nach röm. Muster, Liv.: eum ultra Romanorum ac mortalium etiam morem curabant, Sall. hist. fr.: esse in more maiorum (v. Gesetzen, Gebräuchen), Cic.: quod in patriis est moribus, nach der Väter Weise, Cic.: quod moris est, Sen.: ut mos est amicorum, Cic.: ut mos fuit Bithyniae regibus, Cic.: ut moris est, Tac.: ut Domitiano moris erat, Tac.: sicuti Pompeio moris erat, Vell. – mos est m. folg. Genet. Gerund., quia mos est ita rogandi, roga, Cic.: u. alci mos est m. folg. Genet. Gerund., quibus peractis morem sibi discedendi fuisse, seien sie allemal auseinander gegangen, Plin. ep. – mos est od. alcis mos est m. folg. Infin., fabam utique ex frugibus referre mos est auspicii causā, Plin.: magorum mos est non humare corpora suorum, Cic.: hic mos erat patrius Academiae, adversari semper omnibus in disputando, Cic.: mos erat civitatis velut publico latrocinio partam praedam dividere, Liv.: quae mos erat praestare defunctis, Sen.: u. alci mos est m. Infin., quibus inter acerrimam saepe pugnam in recentem equum ex fesso transultare mos erat, Liv.: quibus omnia honesta atque inhonesta vendere mos erat, Sall.: virginibus Tyriis mos est gestare pharetram, Verg. – moris est u. alci moris est m. folg. Infin., quod (pomoerium) numquam proferre moris apud antiquos fuit, Sen. de brev. vit. 13, 8: moris quippe tum erat quamquam praesentem (Caesarem) scripto adire, Tac. ann. 4, 39, 1: fuit moris antiqui eos... aut honoribus auf pecuniā ornare, Plin. ep. 3, 21, 3: sciant, quibus moris est inlicita mirari, Tac. Agr. 42: illis moris erat leges, quas ut contrarias prioribus legibus arguebant, aliarum collatione convincere, Plin. ep. 2, 19, 8 (vgl. übh. die Beispielsammlung bei Schwarz Plin. pan. 13, 3 u. 82, 5. Kritz Tac. Germ. 13, 1 u. Tac. Agr. 33, 1 u. 39, 1. Clav. Suet. in v. mos). – mos est m. folg. Acc. u. Infin. Act. od. Pass., mos erat lustrationis sacro peracto decurrere exercitum, Liv. 40, 6, 5: quā (populari oratione) mos est Athenis laudari in contione eos qui sint in proeliis interfecti, Cic. or. 151: in ipso discrimine, quo templa deis immortalibus voveri mos erat, Liv. 10, 42, 7 (u. so Liv. 3, 55, 12; 30, 17, 13; 37, 24, 4): vota, quae in proximum lustrum suscipi mos est, Suet. Aug. 97, 1. – moris est mit Acc. u. Infin. Act. u. Pass., quem semper illi astare moris fuit, *Vell. 2, 40, 3 H.: intra illud tempus, quo elugere virum moris est, Edict. praet. bei Iulian. dig. 3, 2, 1 u. Frgm. Vat. § 320: moris est advocationibus quoque praesides interdicere, Ulp. dig. 48, 19, 9 pr.: moris est ab imperatore ducturo triumphum consules invitari ad cenam, Val. Max. 2, 8, 6. – mos est od. moris est m. folg. ut u. Konj., mos est hominum, ut nolint eundem pluribus rebus excellere, Cic.: negavit moris esse Graecorum, ut in convivio virorum accumberent mulieres, Cic. – moris est m. folg. ne u. Konj., moris erat apud antiquos, ne quis adederet possessiones suas, Schol. Iuven. 1, 95. – fecerat sibi morem (er hatte die S. angenommen) cum tyranno inter paucos ordines circumeundi, Liv.: habebat hoc moris (er hatte es so an der Gewohnheit), quotiens intrasset fidelior amicus, Plin. ep. 1, 12, 7: inducere hoc in mores nostros, Cic.: inducere hunc morem novorum iudiciorum in rem publicam, Cic.: primus hunc morem audiendi induxit Largus Licinius, Plin. ep.: imitari devictarum gentium mores, Curt.: inferre peregrinos mores, Iuven.: quarum (civitatum) mores lapsi ad mollitias pariter sunt immutati cum cantibus, Cic.: hunc morem labefactare conatus, Liv.: si rationum referendarum ius vetus et mos antiquus maneret, Cic.: mutare veterem et quasi avitum gentibus morem novā imperii cupiditate, Iustin.: legi moribusque parendum est, Cic.: alcis aedilitas maxime prosternit mores, Plin.: pervertere vetustos mores Carthaginiensium, Nep.: percrebruerat eā tempestate pravissimus mos, Tac.: quod in morem vetustas vulgi approbatione perduxit, Cic.: mos non placebat m. folg. Acc. u. Infin., Liv. 2, 53, 5: quae in mores recepta sunt, Quint.: disciplinam militarem ad priscos redigere mores, Liv.: reducere intermissum tam diu morem in publicum consulendi, Plin. ep.: post longam intercapedinem reducere morem transvectionis, Suet.: referre antiquum morem, ut etc., Suet.: hunc morem cursus primus Ascanius rettulit, Verg.: et relatus inconditae olim vitae mos, ut omne ius in viribus esset, Sall. fr.: regi neque moribus neque lege aut imperio cuiusquam, Sall.: retinere eum morem, Cic.: in ea epistula non esse solitum morem secutum, Sen.: servare traditum ab antiquis morem, Hor.: morem eum diu servasse, Mela: non inutilem servare morem, Quint.: in quo (iudicio) non mos consuetudoque servata, Cic.: hunc antiquitus morem servare, ut etc., Liv.: solvere traditum a maioribus morem de omnibus senatum consulendi, Liv.: eum morem tenere (festhalten, beobachten), Cic.: hunc morem sacrorum tenere, Verg.: morem suum adhuc tenere (v. Massilia), Mela.: morem traditum (esse) a maioribus, ut etc., Liv.: veterem illam excellentemque prudentiam Graecorum ad nostrum usum moremque transferre, für uns benutzen u. unserer Weise anpassen, Cic.: in Romanos mores transire (Ggstz. intra peregrina exempla manere), Sen.: iam dolor in morem venit meus, schon zur G. ward mein Schm., Ov.: quod iam in morem venerat, ut sine publica auctoritate fieret, Liv. 42, 21, 7: quod tum in morem verterat (als Parenthese), wie das damals schon gewöhnlich war, Tac. – im Abl. od. m. Praepp. zu adverbialen Wendungen, omnium Latine loquentium more, Cic.: more maiorum, Plaut., Cic. u.a.: more institutoque maiorum, Cic.: more hominum, wie gewöhnlich in der Welt, Plaut. u. Ter. (s. Spengel Ter. Andr. 967): more pecorum, Sall. hist. fr.: more pecudum, Curt.: meo, tuo, suo more, Cic.: miro more, Ov.: solito more, Sen. u.a.: usitato more, Cic.: vetusto more, Tac.: vetere apud Germanos more, Tac.: ex od. e more, Verg., Plin. ep., Suet. u.a.: vetere ex more, Tac.: prisco e more, Ov.: ex more Persarum, Nep.: ex aliorum more, Sall.: de more, Verg., Plin. pan. u. Suet.: solito de more, Verg. u. Arnob.: de more rituque priscae religionis, Suet.: contra morem maiorum, Cic. u. Sall.: praeter morem, Ter.: supra morem, Verg.: facinus sine more! Stat. – b) insbes.: α) die Unsitte, das Unwesen, mos partium popularium et factionum, Sall. Iug. 41, 1: omittendus mos hic, quem agitis, Sall. hist. fr. 3, 61, 14 (3, 82, 14): qui mos est in publicum procurrendi et obsidendi vias et viros alienos appellandi? Liv. 34, 2, 9. – β) die (bes. die verderbte) Sitte der Menschen, der Zeit, die (bes. die verderbten) Sitten der Menschen, der Zeit, der (herrschende) Zeitgeist, die Mode, teils m. Genet. saeculi, temporum, wie huius saeculi more, Sen.: saeculi mores, Flor.: mores temporum, Plin. ep. – teils bl. mos, mores, zB. ambitio iam more sancta est, Plaut.: petere honorem pro flagitio more fit, Plaut.: si demutant mores ingenium tuum, Plaut.: mores leges perduxerunt iam in potestatem suam, Plaut.: praesertim cum hi mores tantum iam ad nimiam levitatem et ad ambitionem incubuerint, Cic.: quoniam ita se mores habent, Sall.: ita se habent mores, ut etc., Vell.: novis moribus favere (huldigen), Plin.

    2) die Sitte = das Betragen, Benehmen, die Lebensart, Aufführung, a) übh.: qui istic mos est? Ter. heaut. 562. – gew. Plur. mores, die Sitten, das Wesen, Benehmen, der Wandel (Lebenswandel), das Temperament, der Charakter, praefectus morum, Sittenrichter (zu Karthago), Nep.: praefectura morum, Sittenrichteramt (in Rom), Suet.: morum perversitas alcis, Suet.: imitatio morum alienorum, quae ηθοποιΐα dicitur, Quint. – mores commodi, Cic.: dissoluti, Phaedr. u. Eutr.: mores feri immanisque natura, Cic.: alcis mores integri, iusti, religiosi, timidi, perferentes iniuriarum, Cic.: mores nocentissimi, ganz ruchlose, Quint.: mores perditi, Cic.: mores pessimi, Tac.: mores pudici, severi, Plin.: suavissimi, Cic.: varii, ungleicher Wandel, Tac.: sordidum me et incultis moribus aiunt, ungeschlacht, Sall.: o rem minime aptam meis moribus! Cic.: vir probus et morum veterum, Eutr. – abire in avi mores atque instituta, Liv.: astringere disciplinae severitate alcis mores, Quint.: colligere ex vultibus hominum mores, Petron.: compescere mores rabidos, Ov.: pars una philosophiae, quā mores conformari putantur, Cic.: congruere cum alcis moribus et natura, Cic.: hoc vitā et moribus comprobare, Cic.: conveniunt mores, ihr Wesen (Charakter) stimmt überein, Ter.: describere hominum sermones moresque, Cic.: diutius durant exempla quam mores, Strafexempel als der Wandel eines Menschen, Tac.: repente exuere antiquos mores, Liv.: formare novos collegas in suos mores, Liv.: sui cuique mores fingunt fortunam hominibus, Poët. vet. bei Nep.: suis ea (fortuna) cuique fingitur moribus, Poët. vet. bei Cic.: imitari avi mores disciplinamque, Cic.: induere severos, non modo pudicos mores, Plin.: quae res tam repente mutavit mores tuos? Ter.: pellucent mores ex voce atque actione, Quint.: perdere liberorum suorum mores, Quint.: referre alienos mores ad suos, Nep. – v. Temperament, Character der Tiere, mores (equorum) autem laudantur, qui sunt ex placido concitati et ex concitato mollissimi, Colum.: mores huius pecudis (der Stiere) probabiles habentur, qui sunt propiores placidis quam concitatis, sed non inertes, Colum. – b) bes.: α) gute Sitten, gute Aufführung (guter Lebenswandel), gutes Betragen (vgl. Korte Lucan. 1, 161. Hildebr. Apul. apol. 75. p. 592), mores et vitia, Manil.: periere mores, Sen.: quis (= quibus) neque mos neque cultus erat, ohne (durch Gesetz geregelte) Sitte u. Zucht, Verg.: postquam res eorum civibus moribus (Gesittung) agris aucta, Sall. Cat. 6, 3. – euphem., mores meretricis, gefälliges Betragen = Gefälligkeiten, Gunstbezeigungen, Plaut. most. 286. – β) schlechte Sitten, schlechte Aufführung (schlechter Lebenswandel), schlechtes Betragen, si per mores nostros liceret, Tac. hist. 3, 72.

    B) übtr.: 1) die Art und Weise, Natur, Beschaffenheit, a) übh.: caeli, Verg.: siderum, Verg.: more, ad morem od. in morem, nach Art, wie, mit folg. Genet., Cic., Verg. u. Quint. – b) Die Art, ein Kleid zu tragen, die Tracht, Mode, eodem ornatu et populum vestiri iubet: quem morem vestis exinde gens universa tenet, Iustin. 1, 2, 3.

    2) das Gesetz, die Vorschrift, Regel, mores viris ponere, Verg.: regere populos pacisque imponere morem, Verg. – übtr., v. Lebl., more palaestrae, Hor.: ferrum patitur mores, nimmt Gesetze an, gehorcht, Plin.: sine more furit tempestas, regellos, ohne sich an Gesetze zu binden, unerhört, entsetzlich, Verg.: in morem, regelmäßig, gehörig, Verg.

    lateinisch-deutsches > mos

  • 24 mos

    mōs, mōris, m. (vgl. μῶμαι, μῶσθαι), der Wille eines Menschen, I) der Eigenwille, Eigensinn, alieno more od. ex more alīus vivere, Ter.: oboediens fuit mori patris, Plaut.: dominae pervincere mores, den Eigensinn, Prop. – morem alcī gerere, den Willen tun, zu Willen sein, willfahren, Cic. u.a.: morem gerere voluntati alcis, Cic. u. Nep.: morem gerere animo, sein Mütchen kühlen, Ter.: sine me in hac re mihi gerere morem, laß mich gewähren, Ter.: adulescentulo morem gestum oportuit, Ter.
    II) der für die Handlungsweise zur Regel gewordene Wille, A) eig., die Sitte, d.i. 1) die Sitte, das Herkommen, die Gewohnheit, der Gebrauch, die Mode, a) übh.: mos antiquus, Cic. u.a.: omnis divinus humanusque mos, Liv.: mos improbus, Plaut.: mores mali, Plaut.: peregrini, Liv. u. Iuven.: mos pravus, Tac., perversus, Cic.: mores prisci, Liv.: mores maiorum, Liv.: mos solitus, Sen.: sollemnis, Liv.: traditus a maioribus mos, Liv.: traditus ab antiquis mos, Hor. u. Liv.: mos vetus, Tac., vetustus, Tac.: mos Romanorum, Macr.: mores vetusti Carthaginiensium, Nep.: mores legesque Lacedaemoniorum, Gell.: mos ritusque sacrorum, Verg.: mos militiae, Dienstvorschrift, Tac.: lavandi mos, das Baden (als Sitte), Augustin. epist. 54, 10. – accommodare suos mores ad ea, Liv.: adumbrare (kopieren) Macedonum morem,
    ————
    Curt.: qui mos cui potius quam consuli magis usurpandus colendusque est (beobachtet und heilig gehalten werden), Plin. pan.: qui gentis mores condiderunt (begründeten), Curt.: constituere (fest ordnen) regni mores, Liv.: pleraque in iure non legibus sed moribus constant, Quint.: corruptis civitatis moribus, Nep.: de more suo decedere, Cic.: deduci ad parentium (Eltern) consuetudinem moremque, Cic.: proxime morem Romanum ordinati, ganz nach röm. Muster, Liv.: eum ultra Romanorum ac mortalium etiam morem curabant, Sall. hist. fr.: esse in more maiorum (v. Gesetzen, Gebräuchen), Cic.: quod in patriis est moribus, nach der Väter Weise, Cic.: quod moris est, Sen.: ut mos est amicorum, Cic.: ut mos fuit Bithyniae regibus, Cic.: ut moris est, Tac.: ut Domitiano moris erat, Tac.: sicuti Pompeio moris erat, Vell. – mos est m. folg. Genet. Gerund., quia mos est ita rogandi, roga, Cic.: u. alci mos est m. folg. Genet. Gerund., quibus peractis morem sibi discedendi fuisse, seien sie allemal auseinander gegangen, Plin. ep. – mos est od. alcis mos est m. folg. Infin., fabam utique ex frugibus referre mos est auspicii causā, Plin.: magorum mos est non humare corpora suorum, Cic.: hic mos erat patrius Academiae, adversari semper omnibus in disputando, Cic.: mos erat civitatis velut publico latrocinio partam praedam dividere, Liv.: quae mos erat praestare defunctis, Sen.: u. alci mos est m.
    ————
    Infin., quibus inter acerrimam saepe pugnam in recentem equum ex fesso transultare mos erat, Liv.: quibus omnia honesta atque inhonesta vendere mos erat, Sall.: virginibus Tyriis mos est gestare pharetram, Verg. – moris est u. alci moris est m. folg. Infin., quod (pomoerium) numquam proferre moris apud antiquos fuit, Sen. de brev. vit. 13, 8: moris quippe tum erat quamquam praesentem (Caesarem) scripto adire, Tac. ann. 4, 39, 1: fuit moris antiqui eos... aut honoribus auf pecuniā ornare, Plin. ep. 3, 21, 3: sciant, quibus moris est inlicita mirari, Tac. Agr. 42: illis moris erat leges, quas ut contrarias prioribus legibus arguebant, aliarum collatione convincere, Plin. ep. 2, 19, 8 (vgl. übh. die Beispielsammlung bei Schwarz Plin. pan. 13, 3 u. 82, 5. Kritz Tac. Germ. 13, 1 u. Tac. Agr. 33, 1 u. 39, 1. Clav. Suet. in v. mos). – mos est m. folg. Acc. u. Infin. Act. od. Pass., mos erat lustrationis sacro peracto decurrere exercitum, Liv. 40, 6, 5: quā (populari oratione) mos est Athenis laudari in contione eos qui sint in proeliis interfecti, Cic. or. 151: in ipso discrimine, quo templa deis immortalibus voveri mos erat, Liv. 10, 42, 7 (u. so Liv. 3, 55, 12; 30, 17, 13; 37, 24, 4): vota, quae in proximum lustrum suscipi mos est, Suet. Aug. 97, 1. – moris est mit Acc. u. Infin. Act. u. Pass., quem semper illi astare moris fuit, *Vell. 2, 40, 3 H.: intra illud tempus, quo elugere virum moris est, Edict. praet. bei Iulian.
    ————
    dig. 3, 2, 1 u. Frgm. Vat. § 320: moris est advocationibus quoque praesides interdicere, Ulp. dig. 48, 19, 9 pr.: moris est ab imperatore ducturo triumphum consules invitari ad cenam, Val. Max. 2, 8, 6. – mos est od. moris est m. folg. ut u. Konj., mos est hominum, ut nolint eundem pluribus rebus excellere, Cic.: negavit moris esse Graecorum, ut in convivio virorum accumberent mulieres, Cic. – moris est m. folg. ne u. Konj., moris erat apud antiquos, ne quis adederet possessiones suas, Schol. Iuven. 1, 95. – fecerat sibi morem (er hatte die S. angenommen) cum tyranno inter paucos ordines circumeundi, Liv.: habebat hoc moris (er hatte es so an der Gewohnheit), quotiens intrasset fidelior amicus, Plin. ep. 1, 12, 7: inducere hoc in mores nostros, Cic.: inducere hunc morem novorum iudiciorum in rem publicam, Cic.: primus hunc morem audiendi induxit Largus Licinius, Plin. ep.: imitari devictarum gentium mores, Curt.: inferre peregrinos mores, Iuven.: quarum (civitatum) mores lapsi ad mollitias pariter sunt immutati cum cantibus, Cic.: hunc morem labefactare conatus, Liv.: si rationum referendarum ius vetus et mos antiquus maneret, Cic.: mutare veterem et quasi avitum gentibus morem novā imperii cupiditate, Iustin.: legi moribusque parendum est, Cic.: alcis aedilitas maxime prosternit mores, Plin.: pervertere vetustos mores Carthaginiensium, Nep.: percrebruerat eā tempestate pravissimus mos,
    ————
    Tac.: quod in morem vetustas vulgi approbatione perduxit, Cic.: mos non placebat m. folg. Acc. u. Infin., Liv. 2, 53, 5: quae in mores recepta sunt, Quint.: disciplinam militarem ad priscos redigere mores, Liv.: reducere intermissum tam diu morem in publicum consulendi, Plin. ep.: post longam intercapedinem reducere morem transvectionis, Suet.: referre antiquum morem, ut etc., Suet.: hunc morem cursus primus Ascanius rettulit, Verg.: et relatus inconditae olim vitae mos, ut omne ius in viribus esset, Sall. fr.: regi neque moribus neque lege aut imperio cuiusquam, Sall.: retinere eum morem, Cic.: in ea epistula non esse solitum morem secutum, Sen.: servare traditum ab antiquis morem, Hor.: morem eum diu servasse, Mela: non inutilem servare morem, Quint.: in quo (iudicio) non mos consuetudoque servata, Cic.: hunc antiquitus morem servare, ut etc., Liv.: solvere traditum a maioribus morem de omnibus senatum consulendi, Liv.: eum morem tenere (festhalten, beobachten), Cic.: hunc morem sacrorum tenere, Verg.: morem suum adhuc tenere (v. Massilia), Mela.: morem traditum (esse) a maioribus, ut etc., Liv.: veterem illam excellentemque prudentiam Graecorum ad nostrum usum moremque transferre, für uns benutzen u. unserer Weise anpassen, Cic.: in Romanos mores transire (Ggstz. intra peregrina exempla manere), Sen.: iam dolor in morem venit meus, schon zur G.
    ————
    ward mein Schm., Ov.: quod iam in morem venerat, ut sine publica auctoritate fieret, Liv. 42, 21, 7: quod tum in morem verterat (als Parenthese), wie das damals schon gewöhnlich war, Tac. – im Abl. od. m. Praepp. zu adverbialen Wendungen, omnium Latine loquentium more, Cic.: more maiorum, Plaut., Cic. u.a.: more institutoque maiorum, Cic.: more hominum, wie gewöhnlich in der Welt, Plaut. u. Ter. (s. Spengel Ter. Andr. 967): more pecorum, Sall. hist. fr.: more pecudum, Curt.: meo, tuo, suo more, Cic.: miro more, Ov.: solito more, Sen. u.a.: usitato more, Cic.: vetusto more, Tac.: vetere apud Germanos more, Tac.: ex od. e more, Verg., Plin. ep., Suet. u.a.: vetere ex more, Tac.: prisco e more, Ov.: ex more Persarum, Nep.: ex aliorum more, Sall.: de more, Verg., Plin. pan. u. Suet.: solito de more, Verg. u. Arnob.: de more rituque priscae religionis, Suet.: contra morem maiorum, Cic. u. Sall.: praeter morem, Ter.: supra morem, Verg.: facinus sine more! Stat. – b) insbes.: α) die Unsitte, das Unwesen, mos partium popularium et factionum, Sall. Iug. 41, 1: omittendus mos hic, quem agitis, Sall. hist. fr. 3, 61, 14 (3, 82, 14): qui mos est in publicum procurrendi et obsidendi vias et viros alienos appellandi? Liv. 34, 2, 9. – β) die (bes. die verderbte) Sitte der Menschen, der Zeit, die (bes. die verderbten) Sitten der Menschen, der Zeit, der (herrschende) Zeitgeist, die Mode, teils m.
    ————
    Genet. saeculi, temporum, wie huius saeculi more, Sen.: saeculi mores, Flor.: mores temporum, Plin. ep. – teils bl. mos, mores, zB. ambitio iam more sancta est, Plaut.: petere honorem pro flagitio more fit, Plaut.: si demutant mores ingenium tuum, Plaut.: mores leges perduxerunt iam in potestatem suam, Plaut.: praesertim cum hi mores tantum iam ad nimiam levitatem et ad ambitionem incubuerint, Cic.: quoniam ita se mores habent, Sall.: ita se habent mores, ut etc., Vell.: novis moribus favere (huldigen), Plin.
    2) die Sitte = das Betragen, Benehmen, die Lebensart, Aufführung, a) übh.: qui istic mos est? Ter. heaut. 562. – gew. Plur. mores, die Sitten, das Wesen, Benehmen, der Wandel (Lebenswandel), das Temperament, der Charakter, praefectus morum, Sittenrichter (zu Karthago), Nep.: praefectura morum, Sittenrichteramt (in Rom), Suet.: morum perversitas alcis, Suet.: imitatio morum alienorum, quae ηθοποιΐα dicitur, Quint. – mores commodi, Cic.: dissoluti, Phaedr. u. Eutr.: mores feri immanisque natura, Cic.: alcis mores integri, iusti, religiosi, timidi, perferentes iniuriarum, Cic.: mores nocentissimi, ganz ruchlose, Quint.: mores perditi, Cic.: mores pessimi, Tac.: mores pudici, severi, Plin.: suavissimi, Cic.: varii, ungleicher Wandel, Tac.: sordidum me et incultis moribus aiunt, ungeschlacht, Sall.: o rem minime
    ————
    aptam meis moribus! Cic.: vir probus et morum veterum, Eutr. – abire in avi mores atque instituta, Liv.: astringere disciplinae severitate alcis mores, Quint.: colligere ex vultibus hominum mores, Petron.: compescere mores rabidos, Ov.: pars una philosophiae, quā mores conformari putantur, Cic.: congruere cum alcis moribus et natura, Cic.: hoc vitā et moribus comprobare, Cic.: conveniunt mores, ihr Wesen (Charakter) stimmt überein, Ter.: describere hominum sermones moresque, Cic.: diutius durant exempla quam mores, Strafexempel als der Wandel eines Menschen, Tac.: repente exuere antiquos mores, Liv.: formare novos collegas in suos mores, Liv.: sui cuique mores fingunt fortunam hominibus, Poët. vet. bei Nep.: suis ea (fortuna) cuique fingitur moribus, Poët. vet. bei Cic.: imitari avi mores disciplinamque, Cic.: induere severos, non modo pudicos mores, Plin.: quae res tam repente mutavit mores tuos? Ter.: pellucent mores ex voce atque actione, Quint.: perdere liberorum suorum mores, Quint.: referre alienos mores ad suos, Nep. – v. Temperament, Character der Tiere, mores (equorum) autem laudantur, qui sunt ex placido concitati et ex concitato mollissimi, Colum.: mores huius pecudis (der Stiere) probabiles habentur, qui sunt propiores placidis quam concitatis, sed non inertes, Colum. – b) bes.: α) gute Sitten, gute Aufführung (guter Lebenswandel), gutes Betragen (vgl.
    ————
    Korte Lucan. 1, 161. Hildebr. Apul. apol. 75. p. 592), mores et vitia, Manil.: periere mores, Sen.: quis (= quibus) neque mos neque cultus erat, ohne (durch Gesetz geregelte) Sitte u. Zucht, Verg.: postquam res eorum civibus moribus (Gesittung) agris aucta, Sall. Cat. 6, 3. – euphem., mores meretricis, gefälliges Betragen = Gefälligkeiten, Gunstbezeigungen, Plaut. most. 286. – β) schlechte Sitten, schlechte Aufführung (schlechter Lebenswandel), schlechtes Betragen, si per mores nostros liceret, Tac. hist. 3, 72.
    B) übtr.: 1) die Art und Weise, Natur, Beschaffenheit, a) übh.: caeli, Verg.: siderum, Verg.: more, ad morem od. in morem, nach Art, wie, mit folg. Genet., Cic., Verg. u. Quint. – b) Die Art, ein Kleid zu tragen, die Tracht, Mode, eodem ornatu et populum vestiri iubet: quem morem vestis exinde gens universa tenet, Iustin. 1, 2, 3.
    2) das Gesetz, die Vorschrift, Regel, mores viris ponere, Verg.: regere populos pacisque imponere morem, Verg. – übtr., v. Lebl., more palaestrae, Hor.: ferrum patitur mores, nimmt Gesetze an, gehorcht, Plin.: sine more furit tempestas, regellos, ohne sich an Gesetze zu binden, unerhört, entsetzlich, Verg.: in morem, regelmäßig, gehörig, Verg.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > mos

  • 25 cedo

    1.
    cēdo, cessi, cessum, 3, v. n. and a. [perh. for cecado, redupl. from cado], to go, i. e. to be in motion, move, walk, go along.
    I.
    In gen.
    A.
    Lit. (rare, and only poet.: for which, in the common lang., incedo);

    candidatus cedit hic mastigia,

    Plaut. Cas. 2, 8, 10:

    non prorsus, verum transvorsus cedit, quasi cancer,

    id. Ps. 4, 1, 45; cf. id. ib. 1, 3, 74; Hor. S. 2, 1, 65.—More freq.,
    B.
    Trop.
    1.
    Like ire, to have some result, to eventuate, happen, result, turn out, to work; and, acc. to its connection, to turn out well or ill, to succeed or fail:

    gesta quae prospere ei cesserunt,

    Nep. Timoth. 4, 6; Sall. C. 26, 5; Tac. A. 1, 28:

    cetera secundum eventum proelii cessura,

    id. H. 3, 70; Suet. Aug. 91; Gell. 4, 5, 4:

    bene,

    Hor. S. 2, 1, 31; Ov. M. 8, 862; Plin. Pan. 44 fin.:

    optime,

    Quint. 10, 7, 14:

    male,

    Hor. S. 2, 1, 31; and:

    male alicui,

    Ov. M. 10, 80; Suet. Claud. 26; cf. Verg. A. 12, 148; Quint. 10, 2, 16:

    utcumque cesserit,

    Curt. 7, 4, 16; cf. Suet. Calig. 53; Tac. Agr. 18:

    parum,

    Suet. Claud. 34:

    opinione tardius,

    id. Ner. 33:

    pro bono,

    id. Tit. 7:

    in vanum (labor),

    Sen. Hippol. 183. —
    2.
    Cedere pro aliquā re, to be equivalent to, to go for something, to be the price of:

    oves, quae non peperint, binae pro singulis in fructu cedent,

    Cato, R. R. 150, 2; Col. 12, 14; Tac. G. 14; Pall. Sept. 1, 4.—
    II.
    In partic.
    A.
    In respect to the terminus a quo.
    1.
    To go from somewhere, to remove, withdraw, go away from, depart, retire (freq. and class.):

    cedunt de caelo corpora avium,

    Enn. Ann. 96 Vahl.:

    quia postremus cedis,

    Plaut. Men. 5, 7, 29:

    ego cedam atque abibo,

    Cic. Mil. 34, 93:

    cedens carinā,

    Cat. 64, 249; cf. id. 64, 53:

    quoquam,

    Lucr. 5, 843:

    aliquo sucus de corpore cessit,

    id. 3, 223:

    coma de vertice,

    Cat. 66, 39:

    e toto corpore anima,

    Lucr. 3, 210:

    ex ingratā civitate,

    Cic. Mil. 30, 81:

    e patriā,

    id. Phil. 10, 4, 8:

    patriā,

    id. Mil. 25, 68:

    Italiā,

    id. Phil. 10, 4, 8; Nep. Att. 9, 2; Tac. A. 2, 85 fin.
    b.
    Milit. t. t.:

    de oppidis,

    to abandon, go away from, Cic. Att. 7, 22, 2:

    loco,

    to yield, give up his post, Nep. Chabr. 1, 2; Liv. 2, 47, 3; Tac. G. 6; Suet. Aug. 24 et saep.:

    ex loco,

    Liv. 3, 63, 1:

    ex acie,

    id. 2, 47, 2.—
    c.
    In commercial lang. t. t.: foro, to withdraw from the market, i. e. to give up business, be insolvent, stop payment, Dig. 16, 3, 7, § 2; Sen. Ben. 4, 39, 2; Juv. 11, 50.—So also,
    d.
    Bonis or possessionibus (alicui), to give up or cede one ' s property or interest (in favor of a person):

    alicui hortorum possessione,

    Cic. Mil. 27, 75; so id. Off. 2, 23, 82; cf. Suet. Tib. 10; id. Caes. 72; id. Ner. 35; id. Gram. 11.— Hence of debtors, to make over their property instead of payment; cf. Dig. 42, 3, tit. de cessione bonorum.—
    2.
    Pregn. (cf. abeo, II.), to pass away, disappear; and specif.,
    a.
    Of men, to die:

    vitā,

    Cic. Tusc. 1, 15, 35; Hor. S. 1, 1, 119:

    e vita,

    Cic. Brut. 1, 4; Plin. Pan. 43, 4; cf.

    senatu,

    to withdraw from, Tac. A. 2, 48; 11, 25.—
    b.
    Of time, to pass away, vanish:

    horae quidem cedunt et dies et menses et anni,

    Cic. Sen. 19, 69. —
    c.
    Of other things: pudor ex pectore cessit, Lucil. ap. Non. p. 250, 26:

    memoriā,

    Liv. 2, 33, 9 (for which:

    excedere memoriā,

    Liv. 7, 32, 15; and:

    excedere e memoriā,

    id. 26, 13, 5):

    non Turno fiducia cessit,

    Verg. A. 9, 126:

    cedant curaeque metusque,

    Stat. S. 1, 2, 26 et saep.; cf. cesso.—
    3.
    Trop.: cedere alicui or absol., to yield to one (to his superiority), to give the preference or precedence, give place to, submit to (class.; esp. freq. in the histt., of the weaker party, withdrawing, fleeing from).
    a.
    To yield to, give place to:

    quācumque movemur, (aër) videtur quasi locum dare et cedere,

    Cic. N. D. 2, 33, 83:

    cedebat victa potestas,

    Lucr. 5, 1271:

    ubi vinci necesse est, expedit cedere,

    Quint. 6, 4, 16; 11, 1, 17; 12, 10, 47; cf. Sall. J. 51, 1:

    Viriatho exercitus nostri imperatoresque cesserunt,

    Cic. Off. 2, 11, 40; Nep. Ham. 1, 2; Sall. J. 51, 4; Liv. 2, 10, 7; Tac. A. 1, 56; 4, 51; Suet. Tib. 16 et saep.:

    Pelides cedere nescius,

    Hor. C. 1, 6, 6:

    di, quibus ensis et ignis Cesserunt,

    i. e. who remained unhurt in the destruction of Troy, Ov. M. 15, 862:

    eidem tempori, ejusdem furori, eisdem consulibus, eisdem minis, insidiis, periculis,

    Cic. Sest. 29, 63; so,

    fortunae,

    Sall. C. 34, 2:

    invidiae ingratorum civium,

    Nep. Cim. 3, 2:

    majorum natu auctoritati,

    id. Timoth. 3, 4:

    nocti,

    Liv. 3, 17, 9, and 3, 60, 7; 4, 55, 5; cf. Quint. 5, 11, 9:

    loco iniquo, non hosti cessum,

    Liv. 8, 38, 9:

    oneri,

    Quint. 10, 1, 24:

    vincentibus vitiis,

    id. 8, 3, 45:

    malis,

    Verg. A. 6, 95 et saep.—
    b.
    To yield to in rank, distinction, etc., i. e. to be inferior to:

    cum tibi aetas nostra jam cederet, fascesque summitteret,

    Cic. Brut. 6, 22:

    nullā aliā re nisi immortalitate cedens caelestibus,

    id. N. D. 2, 61, 153:

    neque multum cedebant virtute nostris,

    Caes. B. G. 2, 6; Quint. 1, 6, 36: Picenis cedunt pomis Tiburtia suco;

    Nam facie praestant,

    Hor. S. 2, 4, 70; so,

    anseribus (candore),

    Ov. M. 2, 539:

    laudibus lanificae artis,

    id. ib. 6, 6;

    5, 529: cum in re nullā Agesilao cederet,

    Nep. Chabr. 2, 3; Quint. 10, 1, 108:

    alicui de aliquā re,

    Plin. 35, 10, 36, § 80:

    alicui re per aliquid,

    id. 33, 3, 19, § 59.— Impers.:

    ut non multum Graecis cederetur,

    Cic. Tusc. 1, 3, 5; Liv. 24, 6, 8. —
    c.
    To comply with the wishes, to yield to one:

    cessit auctoritati amplissimi viri vel potius paruit,

    Cic. Lig. 7, 21; cf. Tac. A. 12, 5:

    precibus,

    Cic. Planc. 4, 9:

    cessit tibi blandienti Cerberus,

    Hor. C. 3, 11, 15;

    cf,

    id. Ep. 1, 18, 43 sq.; Verg. A. 2, 704; 3, 188; Ov. M. 6, 32; 6, 151; 9, 13;

    9, 16: omnes in unum cedebant,

    Tac. A. 6, 43; 3, 16; cf. id. ib. 12, 10 and 41.—Hence,
    4.
    Act.: cedere (alicui) aliquid = concedere, to grant, concede, allow, give up, yield, permit something to some one:

    permitto aliquid iracundiae tuae, do adulescentiae, cedo amicitiae, tribuo parenti,

    Cic. Sull. 16, 46:

    multa multis de jure suo,

    id. Off. 2, 18, 64:

    currum ei,

    Liv. 45, 39, 2:

    victoriam hosti,

    Just. 32, 4, 7:

    alicui pellicem et regnum,

    id. 10, 2, 3:

    imperium,

    id. 22, 7, 4:

    possessionem,

    Dig. 41, 2, 1:

    in dando et cedendo loco,

    Cic. Brut. 84, 290.—Also with a clause as object, Stat. Th. 1, 704 (but in Hor. Ep. 2, 1, 67, read credit).—And with ut and subj.:

    hac victoriā contenta plebes cessit patribus, ut in praesentiā tribuni crearentur, etc.,

    Liv. 6, 42, 3; Tac. A. 12, 41: non cedere with quominus, Quint. 5, 7, 2.—
    B.
    In respect to the terminus ad quem, to arrive, attain to, come somewhere:

    cedunt, petunt,

    Plaut. Aul. 3, 5, 43:

    ibi ad postremum cedit miles, aes petit,

    id. ib. 3, 5, 52.—
    2.
    Trop.:

    hoc cedere ad factum volo,

    come to its execution, Plaut. Capt. 2, 2, 102.—
    C.
    Cedere alicui or in aliquem, to come to, fall ( as a possession) to one, to fall to his lot or share, [p. 308] accrue:

    ut is quaestus huic cederet,

    Cic. Verr. 2, 2, 70, § 170:

    captiva corpora Romanis cessere,

    Liv. 31, 46, 16:

    nolle ominari quae captae urbi cessura forent,

    id. 23, 43, 14; Verg. A. 3, 297; 3, 333; 12, 17; 12, 183; Hor. C. 3, 20, 7; Ov. M. 5, 368; 4, 533:

    undae cesserunt piscibus habitandae,

    id. ib. 1, 74 al.:

    alicui in usum,

    Hor. S. 2, 2, 134:

    Lepidi atque Antonii arma in Augustum cessere,

    Tac. A. 1, 1; so id. H. 3, 83; id. Agr. 5; id. A. 2, 23:

    aurum ex hostibus captum in paucorum praedam cessisse,

    Liv. 6, 14, 12; Curt. 7, 6, 16; Tac. A. 15, 45; for which: cedere praedae (dat.) alicujus, Liv. 43, 19, 12; and:

    praeda cedit alicui,

    Hor. C. 3, 20, 7:

    ab Tullo res omnis Albana in Romanum cesserit imperium,

    Liv. 1, 52, 2; Hor. Ep. 2, 2, 174:

    in dicionem M. Antonii provinciae cesserant,

    Tac. H. 5, 9.—
    D.
    Cedere in aliquid, like abire in aliquid (v. abeo, II.), to be changed or to pass into something, to be equivalent to or become something:

    poena in vicem fidei cesserat,

    Liv. 6, 34, 2; cf.:

    temeritas in gloriam cesserat,

    Curt. 3, 6, 18; Plin. 35, 10, 36, § 91; Tac. H. 2, 59 fin.; id. G. 36; Plin. Pan. 83, 4:

    in proverbium,

    Plin. 23, 1, 23, § 42:

    in exemplorum locum,

    Quint. 5, 11, 36.—Hence, * cēdenter, adv. of the part. pres. cedens (not used as P. a.), by yielding, Cael. Aur. Acut. 3, 16, 129.
    2.
    cĕdo, old imperat. form, whose contr. plur. is cette (cf. Prob. II. p. 1486 P.; Non. p. 84, 31 sq.) [compounded of the particle -ce and the root da-; v. 1. do], hither with it! here! give! tell, say (implying great haste, familiarity, authority, and so differing from praebe, dic, etc.); cf. Key, § 731.
    I.
    In gen., hither with it, give or bring here.
    (α).
    With acc.:

    cette manus vestras measque accipite,

    Enn. Trag. 320 Vahl.:

    cedo aquam manibus,

    give water! Plaut. Most. 1, 3, 150:

    puerum, Phidippe, mihi cedo: ego alam,

    Ter. Hec. 4, 4, 86:

    tuam mi dexteram,

    Plaut. Curc. 2, 3, 28; so Ter. Heaut. 3, 1, 84; and:

    cette dextras,

    Plaut. Merc. 5, 4, 4:

    senem,

    bring hither the old man, Ter. Phorm. 2, 2, 7:

    convivas,

    Plaut. Ps. 3, 2, 101:

    quemvis arbitrum,

    Ter. Ad. 1, 2, 43: eum aliquis cette in conspectum, Att. ap. Non. p. 85, 1:

    cedo illum,

    Phaedr. 5, 2, 6.—
    (β).
    Absol.: Al. En pateram tibi: eccam. Am. Cedo mi, Plaut. Am. 2, 2, 146. —
    II.
    Esp.
    A.
    Let us hear, tell, out with it:

    age, age, cedo istuc tuom consilium: quid id est?

    Ter. Heaut. 2, 3, 91:

    unum cedo auctorem tui facti, unius profer exemplum,

    Cic. Verr 2, 5, 26, § 67:

    cedo mihi unum, qui, etc.,

    id. ib. 2, 3, 12, § 29: cedo, si vos in eo loco essetis, quid aliud fecissetis? Cato ap. Quint. 9, 2, 21: cedo, cujum puerum hic apposuisti? dic mihi. Ter. And. 4, 4, 24; cf. Naev. ap. Cic. Sen. 6, 20; Ter. Eun. 1, 2, 82; Pac. ap. Non. p. 85, 6; Cic. Part. Or. 1, 3:

    cedo igitur, quid faciam,

    Ter. And. 2, 3, 9; cf. Cic. Div. 2, 71, 146; id. Verr. 2, 2, 43, § 106: cedo, si conata peregit, tell how, if, etc., Juv. 13, 210; so id. 6, 504.—With dum:

    cedo dum, en unquam audisti, etc.?

    Ter. Phorm. 2, 2, 15.—
    B.
    In respect to action, cedo = fac, ut, grant that, let me:

    cedo ut bibam,

    Plaut. Most. 2, 1, 26:

    cedo ut inspiciam,

    id. Curc. 5, 2, 54:

    ego, statim, cedo, inquam si quid ab Attico,

    Cic. Att. 16, 13, a, 1.—
    C.
    For calling attention, lo! behold! well! cedo mihi leges Atinias, Furias, Cic. Verr. 2, 1, 42, § 109:

    cedo mihi ipsius Verris testimonium,

    id. ib. 2, 1, 33, § 84; id. N. D. 1, 27, 75; cf. id. Brut. 86, 295; id. Sest. 50, 108:

    haec cedo ut admoveam templis, et farre litabo,

    Pers. 2, 75:

    cedo experiamur,

    App. Mag. p. 298, 14.

    Lewis & Short latin dictionary > cedo

  • 26 confero

    confĕro, contŭli, collātum (conl-), conferre, v. a.
    I.
    To bring, bear, or carry together, to collect, gather (freq. and class.).
    A.
    In gen.:

    ligna circa casam,

    Nep. Alcib. 10, 4:

    arma,

    Vell. 2, 114, 4:

    cibos ore suo (aves),

    Quint. 2, 6, 7:

    undique collatis membris,

    Hor. A. P. 3 al.:

    sarcinas in unum locum,

    Caes. B. G. 1, 24; cf. id. ib. 2, 25:

    collatis militaribus signis,

    id. ib. 7, 2:

    ut premerer sacrā Lauroque collatāque myrto,

    Hor. C. 3, 4, 19:

    quo (sc. in proximum horreum) omne rusticum instrumentum,

    Col. 1, 6, 7:

    illuc (sc. in castella) parentes et conjuges,

    Tac. A. 4, 46 fin.:

    dentes in corpore (canes),

    Ov. M. 3, 236:

    materiam omnem, antequam dicere ordiamur,

    Quint. 3, 9, 8:

    summas (scriptorum) in commentarium et capita,

    id. 10, 7, 32:

    plura opera in unam tabulam,

    id. 8, 5, 26:

    quae in proximos quinque libros conlata sunt,

    id. 8, prooem. 1: res Romanas Graeco peregrinoque sermone in historiam, Just. pr. 1; cf. Suet. Caes. 44; cf. I. B. 5. infra.; Quint. 4, 1, 23:

    rogus inimicis collatus manibus,

    Petr. 115 fin.
    B.
    In partic.
    1.
    To collect money, treasures, etc., for any object, to bring offerings, contribute:

    dona mihi,

    Plaut. Men. 1, 2, 20:

    contulit aes populus,

    Ov. F. 4, 351;

    so freq. on monuments: AERE CONLATO,

    Inscr. Orell. 3648; 74; Suet. Aug. 59:

    EX AERE CONLATO,

    Inscr. Orell. 3991:

    aurum argentumque in publicum,

    Liv. 28, 36, 3:

    munera ei,

    Nep. Ages. 7, 3:

    tributa quotannis ex censu,

    Cic. Verr. 2, 2, 53, § 131:

    conferre eo minus tributi,

    Liv. 5, 20, 5:

    in commune,

    Cic. Verr. 2, 2, 59, § 145; id. Quint. 3, 12:

    quadringena talenta quotannis Delum,

    Nep. Arist. 3, 1:

    (pecunia) ad ejus honores conlata,

    Cic. Fl. 25, 59:

    ad honorem tuum pecunias maximas contulisse,

    id. Verr. 2, 2, 65, § 157:

    sextantes in capita,

    Liv. 2, 33, 11:

    pecunias,

    Suet. Caes. 19; id. Aug. 57; 30; Just. 3, 6:

    vinum alius, alius mel,

    Dig. 41, 1, 7; 47, 7, 3 pr.:

    sua bona in medium,

    ib. 37, 6, 1 pr.:

    magnam partem patrimonii alicui rei,

    ib. 50, 4, 5:

    cum et Socrati collatum sit ad victum,

    Quint. 12, 7, 9.— Absol.:

    nos dabimus, nos conferemus, nostro sumptu, non tuo,

    Plaut. Most. 5, 2, 39.—Hence,
    b.
    Trop., like the Gr. sumpherô (v. Lidd. and Scott in h. v. 5.), to be useful, profitable, to profit, serve, be of use to ( = prosum; cf. also conduco, II.; post-Aug., and only in the third person; most freq. in Quint.); constr. with ad, in, the dat., inf., or absol.
    (α).
    With ad:

    naturane plus ad eloquentiam conferat an doctrina,

    Quint. 2, 19, 1; so id. 1, 8, 7; 2, 5, 1; 3, 6, 7 al.; Cels. 6, 6, 1; Col. 12, prooem. § 6; Suet. Tib. 4.—
    * (β).
    With in:

    rursus in alia plus prior (exercitatio) confert,

    Quint. 10, 7, 26.—
    (γ).
    With dat.:

    Gracchorum eloquentiae multum contulisse matrem,

    Quint. 1, 1, 6; so id. prooem. § 6; 2, 9, 2; 3, 7, 12 al.; Plin. 20, 6, 23, § 54; 20, 23, 98, § 261; 29, 1, 6, § 13; Suet. Vesp. 6.—
    (δ).
    With subj. inf.:

    incipiente incremento confert alterna folia circum obruere,

    Plin. 19, 5, 26, § 83.—
    (ε).
    Absol.:

    multum veteres etiam Latini conferunt, imprimis copiam verborum,

    Quint. 1, 8, 8; 2, 5, 16; 4, 2, 123 al.; cf. Sillig ad Plin. 35, 10, 36, § 67.—
    2.
    To bring into connection, to unite, join, connect:

    membris collatis, of an embrace,

    Lucr. 4, 1101; cf.

    ora,

    App. M. 5, p. 161, 17:

    fontes e quibus collatae aquae flumen emittunt,

    Curt. 7, 11, 3: capita, to lay heads together (in conferring, deliberating, etc.), Cic. Verr. 2, 3, 12, § 31; Liv. 2, 45, 7: pedem, to go or come with one, Plaut. Merc. 5, 2, 41; so,

    gradum ( = congredi),

    id. Men. 3, 3, 30; id. Ps. 2, 4, 17; Verg. A. 6, 488.—Of chemical union:

    dissimiles et dispares res in unam potestatem,

    Vitr. 2, 6, 4.—
    b.
    Trop.:

    collatis viribus,

    Plin. Ep. 8, 14, 17; cf.:

    conferre vires in unum,

    Liv. 33, 19, 7:

    collata omnium vota in unius salutem,

    Plin. Pan. 23, 5:

    e singulis frustis collata oratio,

    Quint. 8, 5, 27; cf. id. 2, 9, 3:

    velut studia inter nos conferebamus,

    id. 4, prooem. § 1.— So esp. of conferences, consultations, etc., to consult together, confer, consider or talk over together:

    si quid res feret, coram inter nos conferemus,

    Cic. Att. 1, 20, 1:

    sollicitudines nostras inter nos,

    id. Fam. 6, 21, 2:

    rationes,

    id. Att 5, 21, 12: familiares sermones cum aliquo, to unite in familiar conversation with, id. Off. 2, 11, 39:

    cum hoc in viā sermonem contulit,

    id. Inv. 2, 4, 14; cf.:

    cum aliquo aut sermones aut consilia,

    id. Phil. 2, 15, 38:

    consilia ad adulescentes,

    Ter. Heaut. 3, 1, 64; cf.:

    consilia dispersim antea habita,

    Suet. Caes. 80:

    injurias,

    to deliberate together concerning, Tac. Agr. 15; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 2.— Absol.:

    omnes sapientes decet conferre et fabulari,

    Plaut. Rud. 2, 3, 8.—With a rel.clause:

    fusi contulerimus inter nos... quid finis,

    Cic. Fin. 2, 2, 4:

    ibi conferentibus, quid animorum Hispanis esset,

    Liv. 27, 20, 4.—
    3.
    To bring or join together in a hostile manner, to set together (most freq. in milit. lang.):

    (Galli) cum Fontejo ferrum ac manus contulerunt,

    Cic. Font. 5, 12 (1, 2):

    signa cum Alexandrinis,

    id. Pis. 21, 49; cf.:

    collatis signis depugnare,

    Plaut. Cas. 2, 5, 44; Cic. Imp. Pomp. 23, 66:

    arma cum aliquo,

    Nep. Eum. 11, 5; 3, 6; cf.:

    arma inter se,

    Liv. 21, 1, 2:

    castra cum hoste,

    id. 26, 12, 14; cf.:

    castra castris,

    id. 23, 28, 9; 8, 23, 9; Cic. Div. 2, 55, 114; Caes. B. C. 3, 79:

    pedem cum pede,

    to fight foot to foot, Liv. 28, 2, 6; cf.:

    pede conlato,

    id. 6, 12, 10; 10, 29, 6; 26, 39, 12 al.:

    gradum cum aliquo,

    id. 7, 33, 11:

    pectora luctantia nexu pectoribus,

    Ov. M. 6, 242:

    stat conferre manum Aeneae,

    Verg. A. 12, 678:

    prima movet Cacus collatā proelia dextrā,

    Ov. F. 1, 569:

    collatis cursibus hastas conicere,

    Val. Fl. 6, 270:

    seque viro vir contulit,

    Verg. A. 10, 735.— Poet.:

    inter sese duri certamina belli,

    Verg. A. 10, 147:

    contra conferre manu certamina pugnae,

    Lucr. 4, 843:

    collato Marte,

    Ov. M. 12, 379.— Absol.:

    mecum confer, ait,

    fight with me, Ov. M. 10, 603.—
    b.
    Transf. from milit. affairs to lawsuits: pedem, to encounter, come in contact with one, to attack:

    non possum magis pedem conferre, ut aiunt, aut propius accedere?

    Cic. Planc. 19, 48:

    pedem cum singulis,

    Quint. 5, 13, 11; cf. id. 8, 6, 51; cf.:

    qui illi concedi putem utilius esse quod postulat quam signa conferri,

    Cic. Att. 7, 5, 5.— Poet.:

    lites,

    to contend, quarrel, Hor. S. 1, 5, 54.—
    4.
    To bring together for comparison, to compare; constr. with cum, inter se, ad, the dat., or acc. only.
    (α).
    With cum:

    quem cum eo (sc. Democrito) conferre possumus non modo ingenii magnitudine sed etiam animi?

    Cic. Ac. 2, 23, 73; so id. Verr. 2, 4, 52, § 115:

    ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius,

    id. ib. 2, 4, 20, § 45; id. Sull. 26, 72:

    cum maximis minima,

    id. Opt. Gen. Or. 6, 17; Quint. 5, 13, 12; 8, 4, 2 al.:

    nostras leges cum illorum Lycurgo et Dracone et Solone,

    Cic. de Or. 1, 44, 197; cf.:

    illa cum Graeciā,

    id. Tusc. 1, 1, 2; v. also d. —
    (β).
    With inter se (rare):

    vitam inter se utriusque conferte,

    Cic. Rosc. Com. 7, 20.—
    * (γ).
    With ad:

    bos ad bovem collatus,

    Varr. L. L. 9, § 28 Müll.—
    (δ).
    With dat.:

    tempora praesentia praeteritis,

    Lucr. 2, 1166:

    parva magnis,

    Cic. Or. 4, 14:

    alicui illud,

    id. Inv. 2, 50, 151:

    lanam tinctam Tyriae lacernae,

    Quint. 12, 10, 75:

    ingenia ingeniis,

    Sen. Contr. 5, 33:

    illam puellis,

    Prop. 1, 5, 7; 1, 4, 9:

    nil jucundo amico,

    Hor. S. 1, 5, 44:

    (Pausanias et Lysander) ne minimā quidem ex parte Lycurgi legibus et disciplinae conferendi sunt,

    Cic. Off. 1, 22, 76; cf. supra, a.—
    (ε).
    With acc. only:

    tesseram hospitalem,

    Plaut. Poen. 5, 2, 88:

    conferte Verrem: non ut hominem cum homine comparetis, etc.,

    Cic. Verr. 2, 4, 54, § 121:

    exemplum,

    Plaut. Poen. 1, 2, 85; Ter. Ad. 1, 2, 14; Ov. M. 7, 696:

    nec cum quaereretur gener Tarquinio, quisquam Romanae juventutis ullā arte conferri potuit,

    Liv. 1, 39, 4; Suet. Caes. 47:

    census,

    Plin. 7, 48, 49, § 159.—Of documents:

    haec omnia summā curā et diligentiā recognita et conlata sunt,

    Cic. Verr. 2, 2, 77, § 190.—
    5.
    With the idea of shortening by bringing together (cf. colligo), to compress, abridge, condense, make or be brief:

    quam potero in verba conferam paucissima,

    Plaut. Men. prol. 6; cf.:

    in pauca, ut occupatus nunc sum, confer, quid velis,

    id. Ps. 1, 3, 44:

    rem in pauca,

    id. Poen. 5, 4, 68; and:

    in pauca verba,

    id. As. 1, 1, 75; id: Pers. 4, 4, 109:

    totam Academiam... ex duobus libris contuli in quattuor,

    Cic. Att. 13, 13, 1:

    ut in pauca conferam,

    id. Caecin. 6, 17:

    sua verba in duos versus,

    Ov. F. 1, 162:

    ex immensā diffusāque legum copiā optima quaeque et necessaria in paucissimos libros,

    Suet. Caes. 44.— [p. 412] *
    6.
    To join in bringing forward, to propose unitedly (as a law; cf.

    fero, II. B. 8. b.): cur enim non confertis, ne sit conubium divitibus et pauperibus,

    Liv. 4, 4, 9 Weissenb. ad loc.
    II.
    (Con intens.) To bear, carry, convey, direct a thing somewhere (in haste, for protection, etc.); and conferre se, to betake or turn one's self anywhere, to go (very freq. and class.).
    A.
    Prop.
    1.
    In gen.
    (α).
    With the designation of the goal: quo me miser conferam? Gracch. ap. Cic. de Or. 3, 56, 214:

    qui cum se suaque omnia in oppidum Bratuspantium contulissent,

    Caes. B. G. 2, 13:

    se suaque eo,

    id. ib. 3, 28:

    se suaque in naves,

    Nep. Them. 2, 7 al.:

    iter Brundisium versus,

    Cic. Att. 3, 4 med.; cf.: iter eo, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 4:

    suas rationes et copias in illam provinciam,

    id. Imp. Pomp. 7, 17: legiones in mediam aciem, Auct. B. Alex. 39;

    Auct. B. Afr. 60: quos eodem audita Cannensis clades contulerat,

    Liv. 23, 17, 8:

    parentes illuc,

    Tac. A. 4, 46:

    se Rhodum conferre,

    Cic. de Or. 3, 56, 213: se Laodiceam, Lent. ap. Cic. Fam. 12, 14, 4:

    se Colonas,

    Nep. Paus. 3, 3:

    quo se fusa acies,

    Liv. 9, 16, 1 al.:

    se ad Tissaphernem,

    Nep. Alcib. 5, 2; so,

    se ad Pharnabazum,

    id. Con. 2, 1:

    se in fugam,

    Cic. Caecin. 8, 22: sese in pedes, Enn. ap. Non. p. 518, 20; Plaut. Bacch. 3, 1, 7 (cf.:

    conicere se in pedes,

    Ter. Phorm. 1, 4, 13).—Of things:

    pituita eo se umorve confert,

    Cels. 2, 12.—
    (β).
    Absol.:

    pulcre haec confertur ratis,

    is borne away, Plaut. Bacch. 4, 6, 27.—
    2.
    Esp., in Ov. M. (cf. abeo, II.): aliquem in aliquid, to change into, transform to something:

    aliquem in saxum,

    Ov. M. 4, 278: versos vultus ( poet. circumlocution for se) in hanc, id. ib. 9, 348:

    corpus in albam volucrem,

    id. ib. 12, 145.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to bring, turn, direct something to; and conferre se, to turn, apply, devote one's self to, etc.:

    quo mortuo me ad pontificem Scaevolam contuli,

    Cic. Lael. 1, 1:

    (Crassus) cum initio aetatis ad amicitiam se meam contulisset,

    id. Brut. 81, 281; id. Fam. 11, 29, 2:

    qui se ad senatūs auctoritatem, ad libertatem vestram contulerunt,

    id. Phil. 4, 2, 5; id. Ac. 1, 9, 34:

    se ad studium scribendi,

    id. Arch. 3, 4:

    se ad studia litterarum,

    id. ib. 7, 16; cf. Suet. Gram. 24:

    meus pater eam seditionem in tranquillum conferet (the figure taken from the sea when in commotion),

    Plaut. Am. 1, 2, 16: verba ad rem, to bring words to actions, i. e. to pass from words to deeds, Ter. Eun. 4, 6, 4; id. Hec. 3, 1, 17:

    suspitionem in Capitonem,

    Cic. Rosc. Am. 35, 100:

    ut spes votaque sua non prius ad deos quam ad principum aures conferret,

    Tac. A. 4, 39:

    lamentationes suas etiam in testamentum,

    id. ib. 15, 68.—More freq., in partic.,
    2.
    With the access. idea of application or communication, to devote or apply something to a certain purpose, to employ, direct, confer, bestow upon, give, lend, grant, to transfer to (a favorite word with Cic.).
    (α).
    With dat.:

    dona quid cessant mihi Conferre?

    Plaut. Men. 1, 2, 20:

    tibi munera,

    Prop. 2, 3, 25; Nep. Ages. 7, 3:

    victoribus praemia,

    Suet. Calig. 20:

    puellae quinquaginta milia nummūm,

    Plin. Ep. 6, 32, 2:

    fructum alio,

    Ter. Eun. 3, 1, 60; Dig. 37, 6, 1, § 24.—
    (β).
    With ad and acc.:

    hostiles exuvias ornatum ad urbis et posterum gloriam,

    Tac. A. 3, 72:

    Mithridates omne reliquum tempus non ad oblivionem veteris belli, sed ad comparationem novi contulit,

    Cic. Imp. Pomp. 4, 9:

    omne studium atque omne ingenium ad populi Romani gloriam laudemque celebrandam,

    id. Arch. 9, 19; id. Fam. 10, 1, 3:

    omnem meam curam atque operam ad philosophiam,

    id. ib. 4, 3, 4:

    omnem tuum amorem omnemque tuam prudentiam... confer ad eam curam,

    id. Att. 7, 1, 2:

    animum ad fodiendos puteos, Auct. B. Alex. 9: ad naturae suae non vitiosae genus consilium vivendi omne,

    Cic. Off. 1, 33, 120:

    orationem omnem ad misericordiam,

    id. Lig. 1, 1.—
    (γ).
    With in:

    omnes curas cogitationesque in rem publicam,

    Cic. Off. 2, 1, 2:

    diligentiam in valetudinem tuam,

    id. Fam. 16, 4, 4:

    praedas ac manubias suas non in monumenta deorum immortalium, neque in urbis ornamenta conferre, sed, etc.,

    id. Agr. 2, 23, 60:

    in eos, quos speramus nobis profuturos, non dubitamus officia conferre,

    id. Off. 1, 15, 48; so,

    plurimum benignitatis in eum,

    id. ib. 1, 16, 50; id. Lael. 19, 70: curam restituendi Capitolii in L. Vestinum confert, i. e. assigns to, charges with, Tac. H. 4, 53:

    in unius salutem collata omnium vota,

    Plin. Pan. 23, 5.—
    (δ).
    With erga:

    commemoratio benevolentiae ejus, quam erga me a pueritiā contulisses,

    Cic. Fam. 10, 5, 1.—
    3.
    With aliquid ad or in aliquem or aliquid, to refer or ascribe something to a person or thing as its possessor, author (in a good, and freq. in a bad sense), to attribute, impute, assign, ascribe to one, to lay to the charge of:

    species istas hominum in deos,

    Cic. N. D. 1, 27, 77:

    res ad imperium deorum,

    Lucr. 6, 54:

    permulta in Plancium, quae ab eo numquam dicta sunt, conferuntur... Stomachor vero, cum aliorum non me digna in me conferuntur,

    Cic. Planc. 14, 35; id. Fam. 5, 5, 2:

    mortis illius invidiam in L. Flaccum,

    id. Fl. 17, 41:

    suum timorem in rei frumentariae simulationem angustiasque itinerum,

    Caes. B. G. 1, 40:

    sua vitia et suam culpam in senectutem,

    Cic. Sen. 5, 14:

    hanc ego de re publicā disputationem in Africani personam et Phili contuli,

    id. Att. 4, 16, 2.—So esp.:

    culpam in aliquem,

    Plaut. Am. 2, 2, 156; Ter. Eun. 2, 3, 97; Cic. Att. 9, 2, a, 1:

    causam in aliquem,

    id. ib. 12, 31, 1; Liv. 5, 11, 6; cf.:

    causam in tempus,

    Cic. de Or. 3, 61, 228.—
    4.
    To transfer to a fixed point of time, fix, assign, refer, appoint, put off, defer, postpone (cf. differo):

    Carthaginis expugnationem in hunc annum,

    Liv. 27, 7, 5: in posterum diem iter suum contulit, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 3:

    omnia in mensem Martium,

    Cic. Att. 6, 1, 24:

    aliquid in ambulationis tempus,

    id. Q. Fr. 3, 3, 1:

    eam pecuniam in rei publicae magnum aliquod tempus,

    id. Off. 3, 24, 93:

    quod in longiorem diem conlaturus fuisset,

    Caes. B. G. 1, 40 fin.:

    alicujus consulatum in annum aliquem,

    Plin. Pan. 61.—Rarely of place:

    idoneum locum in agris nactus... ibi adventum expectare Pompei eoque omnem belli rationem conferre constituit,

    Caes. B. C. 3, 81 fin.
    5.
    To bring on, cause, occasion, induce:

    pestem alicui,

    Col. 1, 5, 4:

    candorem mollitiamque,

    Plin. 35, 15, 50, § 175.

    Lewis & Short latin dictionary > confero

  • 27 eo

    1.
    ĕo, īvi or ii (īt, Verg. A. 9, 418 al.; cf.

    Lachm. ad Lucr. vol. 2, p. 206 sq.: isse, issem, etc., for ivisse, etc.,

    Ter. Hec. 2, 1, 25; Cic. Rosc. Am. 23, 64; id. Phil. 14, 1, 1; Ov. M. 7, 350 et saep.: isti, Turp. ap. Non. 4, 242:

    istis,

    Luc. 7, 834, etc., v. Neue Formenl. 2, 515), īre ( inf. pass. irier, Plaut. Rud. 4, 7, 16), ĭtum, v. n. [root i-, Sanscr. ēmi, go; Gr. eimi; causat. hiêmi = jacio, Curt. Gr. Etym. p. 403], to go (of every kind of motion of animate or inanimate things), to walk, ride, sail, fly, move, pass, etc. (very freq. in all periods and sorts of writing).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    eo ad forum,

    Plaut. As. 1, 1, 95:

    i domum,

    id. ib. 5, 2, 71 sq.:

    nos priores ibimus,

    id. Poen. 3, 2, 34:

    i in crucem,

    go and be hanged! id. As. 5, 2, 91; cf.:

    i in malam crucem,

    id. Cas. 3, 5, 17; id. Ps. 3, 2, 57; 4, 7, 86:

    i in malam rem hinc,

    Ter. Ph. 5, 7, 37:

    iens in Pompeianum,

    Cic. Att. 4, 9 fin.:

    subsidio suis ierunt,

    Caes. B. G. 7, 62, 8:

    quom it dormitum,

    Plaut. Aul. 2, 4, 23; id Most. 3, 2, 4; 16; Hor. S. 1, 6, 119 et saep, cf.:

    dormitum, lusum,

    id. ib. 1, 5, 48:

    cubitum,

    Plaut. Cas. 4, 4, 27; 5, 4, 8; id. Ps. 3, 2, 57; Cic. Rosc. Am. 23; id. Div. 2, 59, 122 et saep.— Poet. with the acc. of the terminus:

    ibis Cecropios portus,

    Ov. H. 10, 125 Loers.:

    Sardoos recessus,

    Sil. 12, 368; cf.:

    hinc Afros,

    Verg. E. 1, 65.—With a cognate acc.:

    ire vias,

    Prop. 1, 1, 17:

    exsequias,

    Ter. Ph. 5, 8, 37:

    pompam funeris,

    Ov. F. 6, 663 et saep.:

    non explorantur eundae vitandaeque viae,

    Claud. in Eutrop. 2, 419:

    animae ad lumen iturae,

    Verg. A. 6, 680:

    ego ire in Piraeum volo,

    Plaut. Most. 1, 1, 63; cf.:

    visere ad aliquam,

    Ter. Hec. 1, 2, 114; id. Phorm. 1, 2, 52:

    videre,

    Prop. 1, 1, 12:

    ire pedibus,

    on foot, Liv. 28, 17:

    equis,

    id. 1, 15:

    curru,

    id. 28, 9; Ov. H. 1, 46; cf.:

    in equis,

    id. A. A. 1, 214:

    in raeda,

    Mart. 3, 47:

    super equos,

    Just. 41, 3;

    and with equis to be supplied,

    Verg. A. 5, 554:

    puppibus,

    Ov. H. 19, 180; cf.:

    cum classe Pisas,

    Liv. 41, 17 et saep.:

    concedere quo poterunt undae, cum pisces ire nequibunt?

    Lucr. 1, 380.—
    b.
    Of things:

    alvus non it,

    Cato R. R. 157, 7; so,

    sanguis naribus,

    Lucr. 6, 1203:

    Euphrates jam mollior undis,

    Verg. A. 8, 726:

    sudor per artus,

    id. ib. 2, 174:

    fucus in artus,

    Lucr. 2, 683:

    telum (with volare),

    id. 1, 971:

    trabes,

    i. e. to give way, sink, id. 6, 564 et saep.:

    in semen ire (asparagum),

    to go to seed, Cato, R. R. 161, 3; so Plin. 18, 17, 45, § 159; cf.:

    in corpus (juvenes),

    Quint. 2, 10, 5:

    sanguis it in sucos,

    turns into, Ov. M. 10, 493.—
    B.
    In partic.
    1.
    To go or proceed against with hostile intent, to march against:

    quos fugere credebant, infestis signis ad se ire viderunt,

    Caes. B. G. 6, 8, 6:

    ad hostem,

    Liv. 42, 49:

    contra hostem,

    Caes. B. G. 7, 67, 2; cf. id. B. C. 3, 31 fin.:

    adversus hostem,

    Liv. 42, 49:

    in hostem,

    id. 2, 6; Verg. A. 9, 424 et saep.; cf.:

    in Capitolium,

    to go against, to attack, Liv. 3, 17.—
    2.
    Pregn., to pass away, disappear (very rare):

    saepe hominem paulatim cernimus ire,

    Lucr. 3, 526; cf. ib. 530; 594.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to go, pass, proceed, move, advance:

    ire in opus alienum,

    Plaut. Mil. 3, 3, 6:

    in dubiam imperii servitiique aleam,

    Liv. 1, 23 fin.:

    in alteram causam praeceps ierat,

    id. 2, 27:

    in rixam,

    Quint. 6, 4, 13:

    in lacrimas,

    Verg. A. 4, 413; Stat. Th. 11, 193:

    in poenas,

    Ov. M. 5, 668 et saep.:

    ire per singula,

    Quint. 6, 1, 12; cf. id. 4, 2, 32; 7, 1, 64; 10, 5, 21:

    ad quem (modum) non per gradus itur,

    id. 8, 4, 7 et saep.:

    dicite qua sit eundum,

    Ov. Tr. 3, 1, 19:

    ire infitias, v. infitiae: Latina debent cito pariter ire,

    Quint. 1, 1, 14:

    aliae contradictiones eunt interim longius,

    id. 5, 13, 54: in eosdem semper pedes ire (compositio), [p. 649] id. 9, 4, 142:

    cum per omnes et personas et affectus eat (comoedia),

    id. 1, 8, 7; cf. id. 1, 2, 13; Juv. 1, 142:

    Phrygiae per oppida facti Rumor it,

    Ov. M. 6, 146:

    it clamor caelo,

    Verg. A. 5, 451:

    factoque in secula ituro, Laetantur tribuisse locum,

    to go down to posterity, Sil. 12, 312; cf.

    with a subject-sentence: ibit in saecula, fuisse principem, cui, etc.,

    Plin. Pan. 55.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pub. law t. t.
    a.
    Pedibus ire, or simply ire in aliquam sententiam, in voting, to go over or accede to any opinion (opp. discedere, v. h. v. II. B. 2. b.):

    cum omnes in sententiam ejus pedibus irent,

    Liv. 9, 8, 13:

    pars major eorum qui aderant in eandem sententiam ibat,

    id. 1, 32 fin.; 34, 43; 42, 3 fin.—Pass. impers.:

    in quam sententiam cum pedibus iretur,

    Liv. 5, 9, 2:

    ibatur in eam sententiam,

    Cic. Q. Fr. 2, 1 fin.:

    itum in sententiam,

    Tac. A. 3, 23; 12, 48.—And opp. to the above,
    b.
    Ire in alia omnia, to vote against a bill, v. alius, II.—
    2.
    Mercant. t. t. for vēneo, to go for, be sold at a certain price, Plin. 18, 23, 53, § 194:

    tot Pontus eat, tot Lydia nummis,

    Claud. Eutr. 1, 203.—
    3.
    Pregn., of time, to pass by, pass away:

    it dies,

    Plaut. Ps. 1, 3, 12; Hor. C. 2, 14, 5; 4, 5, 7:

    anni,

    id. Ep. 2, 2, 55; cf.:

    anni more fluentis aquae,

    Ov. A. A. 3, 62.—
    4.
    With the accessory notion of result, to go, proceed, turn out, happen:

    incipit res melius ire quam putaram,

    Cic. Att. 14, 15; cf. Tac. A. 12, 68:

    prorsus ibat res,

    Cic. Att. 14, 20 fin.; Curt. 8, 5:

    postquam omnia fatis Caesaris ire videt,

    Luc. 4, 144.—Hence the wish: sic eat, so may he fare:

    sic eat quaecunque Romana lugebit hostem,

    Liv. 1, 26; Luc. 5, 297 Cort.; 2, 304; Claud. in Eutr. 2, 155. —
    5.
    Constr. with a supine, like the Gr. mellein, to go or set about, to prepare, to wish, to be about to do any thing:

    si opulentus it petitum pauperioris gratiam, etc.,

    Plaut. Aul. 2, 2, 69; id. Bacch. 3, 6, 36: quod uti prohibitum irem, quod in me esset, meo labori non parsi, Cato ap. Fest. s. v. PARSI, p. 242 Müll.; so,

    perditum gentem universam,

    Liv. 32, 22:

    ultum injurias, scelera,

    id. 2, 6; Quint. 11, 1, 42:

    servitum Grais matribus,

    Verg. A. 2, 786 et saep.:

    bonorum praemia ereptum eunt,

    Sall. J. 85, 42.—Hence the construction of the inf. pass. iri with the supine, in place of an inf. fut. pass.:

    mihi omne argentum redditum iri,

    Plaut. Curc. 4, 2, 5:

    mihi istaec videtur praeda praedatum irier,

    id. Rud. 4, 7, 16 et saep.— Poet. also with inf.:

    seu pontum carpere remis Ibis,

    Prop. 1, 6, 34:

    attollere facta regum,

    Stat. S. 5, 3, 11:

    fateri,

    id. Th. 3, 61 al. —
    6.
    Imp. i, eas, eat, etc., since the Aug. period more freq. a mocking or indignant expression, go then, go now:

    i nunc et cupidi nomen amantis habe,

    Ov. H. 3, 26; so,

    i nunc,

    id. ib. 4, 127; 9, 105; 17, 57; id. Am. 1, 7, 35; Prop. 2, 29, 22 (3, 27, 22 M.); Verg. A. 7, 425; Juv. 6, 306 al.:

    i, sequere Italiam ventis,

    Verg. A. 4, 381; so,

    i,

    id. ib. 9, 634:

    fremunt omnibus locis: Irent, crearent consules ex plebe,

    Liv. 7, 6 fin.
    2.
    ĕō, adv. [old dat. and abl. form of pron. stem i; cf. is].
    I.
    In locat. and abl. uses,
    A.
    Of place=in eo loco, there, in that place (rare):

    quid (facturus est) cum tu eo quinque legiones haberes?

    Cic. Ep. ad Brut. 1, 2, 1:

    quo loco... ibi... eoque,

    Cels. 8, 9, 1:

    eo loci,

    Tac. A. 15, 74; Plin. 11, 37, 50, § 136; so trop.: eo loci, in that condition:

    res erat eo jam loci, ut, etc.,

    Cic. Sest. 13, 68; Tac. A. 14, 61; Dig. 5, 1, 52, § 3.—
    B.
    Of cause=eā re.
    1.
    Referring to a cause or reason before given, therefore, on that account, for that reason:

    is nunc dicitur venturus peregre: eo nunc commenta est dolum,

    Plaut. Truc. 1, 1, 66; Ter. Hec. 2, 1, 41:

    dederam litteras ad te: eo nunc ero brevior,

    Cic. Fam. 6, 20, 1; Sall. C. 21, 3; Liv. 8, 8, 8; Tac. H. 2, 65; Nep. Pelop. 1, 3; id. Milt. 2, 3 et saep.—So with conjunctions, eoque, et eo, eo quoque, in adding any thing as a consequence of what precedes, and for that reason:

    absolute pares, et eo quoque innumerabiles,

    Cic. Ac. 2, 17, 55:

    impeditius eoque hostibus incautum,

    Tac. A. 1, 50:

    per gentes integras et eo feroces,

    Vell. 2, 115, 2; Quint. 4, 1, 42 al. —
    2.
    Referring to a foll. clause, giving
    (α).
    a cause or reason, with quia, quoniam, quod, etc.; so with quia:

    eo fit, quia mihi plurimum credo,

    Plaut. Am. 2, 2, 124; id. Capt. 1, 1, 2:

    nunc eo videtur foedus, quia, etc.,

    Ter. Eun. 4, 4, 17; 3, 1, 25:

    quia scripseras, eo te censebam, etc.,

    Cic. Att. 10, 17, 4; Sall. C. 20, 3; Tac. Agr. 22.—With quoniam:

    haec eo notavi, quoniam, etc.,

    Gell. 7, 13.—With quod:

    quod... non potueritis, eo vobis potestas erepta sit,

    Cic. Verr. 1, 8, 22; Nep. Eum. 11, 5; Liv. 9, 2, 4; Caes. B. G. 1, 23; so,

    neque eo... quod,

    Ter. Heaut. 3, 2, 43; Varr. R. R. 1, 5.—
    (β).
    A purpose, motive or reason, with quo, ut, ne; and after negatives, with quo, quin, and subj. —So with quo:

    eo scripsi, quo plus auctoritatis haberem,

    Cic. Att. 8, 9, 1; Sall. C. 22, 2; so,

    non eo... quo,

    Ter. Eun. 1, 2, 16:

    neque eo... quo,

    Cic. Att. 3, 15, 4; id. Rosc. Am. 18, 51.—With ut:

    haec eo scripsi, ut intellegeres,

    Cic. Fam. 13, 69, 2; id. de Or. 3, 49, 187; Lact. 4, 5, 9.—With ne: Plaut. Aul. 2, 2, 63; Ter. Ph. 5, 1, 17:

    quod ego non eo vereor, ne mihi noceat,

    Cic. Att. 9, 2; id. Rab. Perd. 3, 9.—With quin:

    non eo haec dico, quin quae tu vis ego velim,

    Plaut. Trin. 2, 2, 60; id. As. 5, 1, 16. —
    C.
    Of measure or degree—with words of comparison, so much, by so much —followed by quo (= tanto... quanto):

    quae eo fructuosiores fiunt, quo calidior terra aratur,

    Varr. R. R. 1, 32, 1:

    eo gravior est dolor, quo culpa major,

    Cic. Att. 11, 11, 2; id. Fam. 2, 19, 1; so with quantum:

    quantum juniores patrum plebi se magis insinuabant, eo acrius contra tribuni tendebant, etc.,

    Liv. 3, 15, 2; id. 44, 7, 6:

    quanto longius abscederent, eo, etc.,

    id. 30, 30, 23. —Esp. freq. the formulae, eo magis, eo minus, so much the worse ( the less), followed by quo, quod, quoniam, si, ut, ne:

    eo magis, quo tanta penuria est in omni honoris gradu,

    Cic. Fam. 3, 11, 7:

    eo minus veritus navibus, quod in littore molli, etc.,

    Caes. B. G. 5, 9; Cic. Off. 3, 22, 88; id. Att. 15, 9 fin.:

    eo magis, quoniam, etc., Cels. praef. p. 14, 12 Müll.: nihil admirabilius fieri potest, eoque magis, si ea sunt in adulescente,

    Cic. Off. 2, 14, 48; id. Tusc. 1, 39, 94:

    eo diligentius ut ne parvula quidem titubatione impediremur,

    Auct. Her. 2, 8, 12; Cic. Rab. Perd. 3, 9:

    ego illa extuli et eo quidem magis, ne quid ille superiorum meminisse me putaret,

    id. Att. 9, 13, 3.—

    In this combination eo often expresses also the idea of cause (cf. B. 1. supra): hoc probis pretiumst. Eo mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,

    Plaut. Trin. 2, 1, 37: solliciti tamen et anxii sunt;

    eoque magis, quod se ipsi continent et coercent,

    Cic. Tusc. 4, 33, 70;

    and some passages may be classed under either head: dederam triduo ante litteras ad te. Eo nunc ero brevior,

    Cic. Fam. 6, 21, 1; id. Inv 1, 4, 5; id. Off. 2, 13, 45; id. Fam. 9, 16, 9; Plaut. Aul. 2, 2, 8.
    II.
    In dat. uses.
    A.
    With the idea of motion, to that place, thither (=in eum locum):

    eo se recipere coeperunt,

    Caes. B. G. 1, 25, 5:

    uti eo cum introeas, circumspicias, uti inde exire possit,

    Cato, R. R. 1, 2:

    eo tela conicere, Auct. B. Afr. 72: eo respicere,

    Sall. J. 35, 10; so,

    followed by quo, ubi, unde: non potuit melius pervenirier eo, quo nos volumus,

    Ter. Phorm. 4, 3, 35:

    venio nunc eo, quo me fides ducit,

    Cic. Rosc. Am. 30, 83:

    ibit eo quo vis, etc.,

    Hor. Ep. 2, 2, 40:

    (venit) eo, ubi non modo res erat, etc.,

    Cic. Quint. 11; Varr. R. R. 3, 16, 21; Vell. 2, 108, 2:

    eo, unde discedere non oportuit, revertamur,

    Cic. Att. 2, 16, 3; Liv. 6, 35, 2; Sall. C. 60, 2;

    so (late Lat.) with loci: perducendum eo loci, ubi actum sit,

    Dig. 10, 4, 11, § 1; ib. 47, 2, 3, § 2.—
    B.
    Transf.
    1.
    With the idea of addition, thereto, in addition to that, besides:

    accessit eo, ut milites ejus, etc.,

    Cic. Fam. 10, 21, 4:

    accedit eo, quod, etc.,

    id. Att. 1, 13, 1.—
    2.
    With the idea of tendency, to that end, with that purpose, to this result:

    hoc autem eo spectabat, ut eam a Philippo corruptam diceret,

    Cic. Div. 2, 57, 118:

    haec eo pertinet oratio, ut ipsa virtus se sustentare posse videretur,

    id. Fam. 6, 1, 12:

    hoc eo valebat, ut, etc.,

    Nep. Them. 4, 4.—
    3.
    With the idea of degree or extent, to that degree or extent, so far, to such a point:

    eo scientiae progredi,

    Quint. 2, 1, 6:

    postquam res publica eo magnificentiae venerit, gliscere singulos,

    Tac. A. 2, 33; id. H. 1, 16; id. Agr. 28:

    eo magnitudinis procedere,

    Sall. J. 1, 5; 5, 2; 14, 3:

    ubi jam eo consuetudinis adducta res est, ut, etc.,

    Liv. 25, 8, 11; 28, 27, 12; 32, 18, 8 al.; Just. 3, 5:

    eo insolentiae processit,

    Plin. Pan. 16:

    eo rerum ventum erat, ut, etc.,

    Curt. 5, 12, 3; 7, 1, 35.— With gen., Val. Max. 3, 7, 1 al.; Flor. 1, 24, 2; 2, 18, 12; Suet. Caes. 77; Plin. Pan. 16, 5; Sen. Q. N. 4 praef. §

    9: eo rem jam adducam, ut nihil divinationis opus sit,

    Cic. Rosc. Am. 34, 96:

    res eo est deducta, ut, etc.,

    id. Att. 2, 18, 2; Hor. C. 2, 1, 226; Cic. Verr. 2, 4, 18.—
    C.
    Of time, up to the time, until, so long, usually with usque, and followed by dum, donec:

    usque eo premere capita, dum illae captum amitterent,

    Cic. N. D. 2, 49, 124; Liv. 23, 19, 14; Tac. A. 4, 18:

    eo usque flagitatus est, donec ad exitium dederetur,

    id. ib. 1, 32; Quint. 11, 3, 53:

    eo usque vivere, donec, etc.,

    Liv. 40, 8; cf. Col. 4, 24, 20; 4, 30, 4.—Rarely by quamdiu:

    eo usque, quamdiu ad fines barbaricos veniretur,

    Lampr. Alex. Sev. 45.

    Lewis & Short latin dictionary > eo

  • 28 constituo

    con-stĭtŭo, ŭi, ūtum, 3, v. a. [statuo], to cause to stand, put or lay down, to set, put, place, fix, station, deposit a person or thing somewhere (esp. firmly or immovably), etc. (the act. corresponding to consistere; class.).
    I.
    In gen.
    A.
    Prop.:

    hominem ante pedes Q. Manilii constituunt,

    Cic. Clu. 13, 38:

    vobis (dīs) candentem taurum ante aras,

    Verg. A. 5, 237:

    impedimenta,

    Liv. 44, 36, 6:

    reliquias praedonum contractas in urbibus,

    Vell. 2, 32 fin.:

    unum aliquem lectorem,

    Quint. 2, 5, 6:

    velut in aliquā sublimi speculā constitutus,

    Lact. 2, 2, 18.—
    B.
    Trop.:

    cum hujus vobis adulescentiam proposueritis, constituitote vobis ante oculos etiam hujus miseri senectutem,

    Cic. Cael. 32, 79.—
    II.
    Esp.,
    A.
    Milit. t. t.
    1.
    To station or post troops somewhere, to draw up, set in order:

    legionem Caesar passibus CC. ab eo tumulo constituit,

    Caes. B. G. 1, 43:

    legiones pro castris in acie,

    id. ib. 2, 8 fin.;

    4, 35: aciem ordinesque intra silvas,

    id. ib. 2, 19:

    octo cohortes in fronte,

    Sall. C. 59, 2:

    quod reliquum peditum erat, obliquo constituerunt colle,

    Liv. 28, 33, 8 al.:

    naves ad latus apertum hostium,

    Caes. B. G. 4, 25; cf.:

    naves aperto ac plano litore,

    id. ib. 4, 23 fin.:

    naves nisi in alto,

    id. ib. 4, 24:

    subsidiarias (naves) in secundo ordine, Auct. B. Alex. 14, 3: classem apud Salamina exadversum Athenas,

    Nep. Them. 3, 4; cf. id. Alcib. 8, 1:

    praesidia in Rutenis provincialibus,

    Caes. B. G. 7, 7.—Rarely of a single person: se constituere, to station or post one's self: dum se Gallus iterum eodem pacto constituere studet, Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 17.—
    2.
    In contrast with a march, to cause to halt:

    paulisper agmen constituit,

    Sall. J. 49, 5; so,

    agmen,

    Liv. 35, 28, 8; 38, 25, 12:

    signa paulisper novitate rei,

    id. 33, 10, 3; so,

    signa,

    id. 34, 20, 4.—And trop.:

    si constituitur aliquando (narratio) ac non istā brevitate percurritur,

    Cic. de Or. 2, 80, 328.—
    B.
    With the access. idea of preparation, to set up, erect, establish, found, build, construct, prepare, make, create, constitute (class. and very freq.).
    1.
    Lit.:

    genus humanum, quorum omnia causā constituisse deos,

    Lucr. 2, 175:

    aggerem apparare, vineas agere, turres duas constituere coepit,

    Caes. B. G. 7, 17:

    turres,

    id. ib. 2, 12:

    turrim,

    id. ib. 2, 30:

    castella ad extremas fossas,

    id. ib. 2, 8:

    vineas ac testudines,

    Nep. Milt. 7, 2:

    locis certis horrea,

    Caes. B. C. 3, 42:

    inane sepulcrum,

    Ov. M. 6, 568:

    feralis cupressos,

    Verg. A. 6, 216:

    ingentem quercum in tumulo,

    id. ib. 11, 6:

    pyras curvo in litore,

    id. ib. 11, 185:

    quattuor aras ad alta delubra dearum,

    id. G. 4, 542; Suet. Aug. 59 fin.:

    aedem in foro geminis fratribus,

    id. Caes. 10:

    castra Romae,

    id. Tib. 37 et saep.:

    oppidum,

    to found, Caes. B. C. 1, 15; Nep. Cim. 2, 2; so,

    nova moenia,

    Verg. A. 12, 194; cf.:

    moenia in Aside terrā,

    Ov. M. 9, 449:

    domicilium sibi Magnesiae,

    Nep. Them. 10, 2:

    triplex Piraeei portus constitutus est,

    id. ib. 6, 1:

    hiberna omnium legionum in Belgis,

    Caes. B. G. 3, 38:

    di primum homines humo excitatos celsos et erectos constituerunt,

    Cic. N. D. 2, 56, 140.—
    2.
    Trop., to bring about, effect, establish, appoint, etc., freq. of judicial determinations, etc.: videte, [p. 438] per deos immortalis, quod jus nobis, quam condicionem vobismet ipsis, quam denique civitati legem constituere velitis, to establish, Cic. Caecin. 14, 40:

    jus melius Sullanis praediis quam paternis,

    id. Agr. 3, 3, 10:

    judicium,

    id. Part. Or. 28, 99:

    judicium de pecuniis repetundis,

    id. Div. in Caecil. 4, 11:

    judicium capitis in se,

    id. Verr. 2, 5, 54, § 141:

    controversiam,

    id. de Or. 1, 31, 143:

    quaestionem,

    Quint. 3, 11, 17; 4, 2, 10:

    ratiocinationem,

    id. 5, 14, 12:

    in hac accusatione comparandā constituendāque laborare,

    Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2; and of persons, to designate, appoint, select, put forward, etc.:

    accusatorem,

    id. Div. in Caecil. 3, 10; Quint. 3, 10, 3 (cf.:

    comparare accusatorem,

    Cic. Clu. 67, 191):

    testis,

    Cic. Verr. 1, 18, 55:

    tutores pupillis,

    Dig. 2, 1, 1 et saep.:

    nuper apud C. Orchivium collegam meum locus ab judicibus Fausto Sullae de pecuniis residuis non est constitutus,

    no trial of him was permitted, Cic. Clu. 34, 94:

    reum statim fecit, utique ei locus primus constitueretur impetravit,

    id. ib. 20, 56:

    fidem,

    id. Part. Or. 9, 31; cf. id. Sen. 18, 62:

    concordiam,

    id. Att. 8, 11, D, 1:

    si utilitas amicitiam constituet, tollet eadem,

    id. Fin. 2, 24, 78:

    amicitiam tecum,

    Q. Cic. Pet. Cons. 7, 27 (cf. id. ib. §

    25: amicitiae permultae comparantur): libertatem,

    Cic. Fl. 11, 25:

    victoriam,

    id. Rosc. Am. 6, 16:

    pacem (opp. bellum gerere),

    id. ib. 8, 22:

    quantum mali sibi ac liberis suis,

    id. Verr. 2, 1, 25, § 65.—
    C.
    With the access. idea of ordering, contriving, to establish, fix, appoint, settle, order, manage; to confirm, regulate, arrange, dispose.
    1.
    Lit.:

    Ti. et C. Gracchos plebem in agris publicis constituisse,

    to have established, Cic. Agr. 2, 5, 10; cf. id. ib. 2, 31, 83:

    ibi futuros Helvetios, ubi eos Caesar constituisset,

    should assign them a permanent abode, Caes. B. G. 1, 13:

    reges in civitate,

    Cic. Agr. 2, 6, 15; cf. id. Off. 2, 12, 41:

    Commium regem ibi,

    Caes. B. G. 4, 21:

    decemviralem potestatem in omnibus urbibus,

    Nep. Lys. 2, 1; cf. Cic. Agr. 2, 7, 17:

    curatores legibus agrariis,

    id. ib.; cf.:

    publice patronum huic causae,

    id. Mur. 2, 4:

    regnum alicui,

    Nep. Chabr. 2, 1 al.:

    composita et constituta res publica,

    Cic. Leg. 3, 18, 42; cf.:

    bene morata et bene constituta civitas,

    id. Brut. 2, 7; so id. Agr. 2, 5, 10 fin.:

    civitates,

    to organize, id. de Or. 1, 9, 35:

    quis tibi concesserit... reliquas utilitates in constituendis civitatibus... a disertis ornateque dicentibus esse constitutas,

    id. ib. 1, 9, 36:

    Chersoneso tali modo constituto,

    Nep. Milt. 2, 4:

    res summā aequitate,

    id. ib. 2, 2; cf.:

    rem nummariam,

    Cic. Off. 3, 20, 80:

    rem familiarem,

    id. Phil. 11, 2, 4.—
    2.
    Trop.:

    ineuntis aetatis inscitia senum constituenda et regenda prudentiā est,

    Cic. Off. 1, 34, 122; cf.:

    majores vestri majestatis constituendae gratiā bis Aventinum occupavere,

    Sall. J. 31, 17; Cic. Fam. 15, 4, 6:

    jam perfectis constitutisque viribus,

    Quint. 10, 1, 57.— Pass. impers.: non tam sinistre constitutum est, ut non, etc., i. e. we are not so badly off as not, etc., Plin. Pan. 45, 5.—Of persons:

    Athenaeum in maximā apud regem auctoritate gratiāque,

    Cic. Fam. 15, 4, 6:

    aliquem sibi quaestoris in loco,

    id. Verr. 2, 1, 30, § 77:

    in potestate aliquem,

    Lact. Epit. 55, 6:

    constituuntur in honoribus, cum magistratus creantur,

    Aug. Cont. adv. Leg. 1, 45 al. —
    D.
    With the access. idea of limiting, fixing, allotting, to fix, appoint something ( for or to something), to settle, agree upon, define, determine.
    1.
    Lit.:

    propter dissensionem placuerat dividi thesauros finesque imperii singulis constitui,

    Sall. J. 12, 1:

    summum pretium,

    Cic. Att. 12, 31, 2; cf.:

    pretium frumento,

    id. Verr. 2, 3, 73, § 171:

    certam pecuniam proconsulibus,

    Suet. Aug. 36; id. Ner. 10:

    propria loca senatoribus,

    id. Claud. 21:

    diem nuptiis,

    Plaut. Trin. 2, 4, 180; cf.:

    nuptias in hunc diem,

    Ter. And. 1, 5, 34:

    diem concilio,

    Caes. B. G. 1, 30:

    diem colloquio,

    id. ib. 1, 47:

    posterum diem pugnae,

    id. ib. 3, 23 fin.:

    negotio proximum diem,

    Sall. J. 93, 8:

    certum tempus ei rei,

    Caes. B. C. 3, 19:

    grandiorem aetatem ad consulatum,

    Cic. Phil. 5, 17, 47:

    tempus in posterum diem locumque,

    Liv. 38, 25, 2:

    postquam ad constitutam non venerat diem,

    id. 27, 16, 16:

    locus, tempus constitutum est,

    Ter. Eun. 3, 4, 3:

    modum credendi,

    Cic. Rab. Post. 3, 5: de numero pastorum alii angustius, alii laxius constituunt:

    ego in octogenas hirtas oves singulos pastores constitui, Atticus in centenas,

    Varr. R. R. 2, 10, 10.—
    b.
    T. t. of the lang. of business, to accord, agree with one in a thing, to appoint, fix, to concert, agree upon, assent to (cf. Gron. Obss. p. 14 sq.); constr. aliquid cum aliquo, alicui, inter se, or with acc. only, or absol.
    (α).
    Cum aliquo:

    ubiea dies, quam constituerat cum legatis venit,

    Caes. B. G. 1, 8:

    pactam et constitutam esse cum Manlio diem,

    Cic. Cat. 1, 9, 24:

    constitui cum quodam hospite, Me esse illum conventuram,

    Ter. Hec. 1, 2, 120:

    constitui cum hominibus, quo die mihi Messanae praesto essent,

    Cic. Verr. 2, 2, 27, § 65: cum aliquo, ut, etc., Aug. ap. Suet. Calig. 8; cf. under P. a., B. 2.—
    (β).
    Alicui:

    L. Cincio HS. XXCD. constitui me curaturum Idibus Febr.,

    Cic. Att. 1, 7 init.; id. Off. 1, 10, 32:

    ubi nocturnae Numa constituebat amicae,

    Juv. 3, 12; cf.:

    sane, inquit, vellem non constituissem, in Tusculanum me hodie venturum esse, Laelio,

    id. de Or. 1, 62, 265.—
    (γ).
    With acc. only or absol.:

    vadimonia constituta,

    Cic. Sen. 7, 21:

    de pecuniā constitutā,

    Dig. 13, tit. 5; Ter. Heaut. 4, 4, 4:

    (Vaccenses) compositis inter se rebus in diem tertiam constituunt,

    Sall. J. 66, 2:

    sic constituunt, sic condicunt,

    Tac. G. 11; Juv. 6, 487.— Pass. impers.:

    Avillius, ut erat constitutum, simulat se aegrotare,

    Cic. Clu. 13, 37.—
    2.
    Trop.:

    constituendi sunt qui sint in amicitiā fines deligendi,

    Cic. Lael. 16, 56:

    si forte quaereretur quae esset ars imperatoris, constituendum putarem principio, quis esset imperator: qui cum esset constitutus administrator quidam belli gerendi, tum adjungerem, etc. (for which, soon after, definire),

    id. de Or. 1, 48, 210; cf. C. 1. supra, and Quint. 12, 1, 1:

    nondum satis constitui molestiaene plus an voluptatis attulerit mihi Trebatius noster,

    Cic. Fam. 11, 27, 1:

    ut constitueret, honestum esse aliquid quod, etc.,

    id. Off. 2, 3, 9:

    bona possessa non esse constitui,

    id. Quint. 29, 89:

    de hoc Antigonus cum solus constituere non auderet, ad consilium retulit,

    Nep. Eum. 12, 1.—
    E.
    With the access. idea of resolving, to determine to do something, to take a resolution, to resolve, decide, determine.
    (α).
    With inf.:

    si quis mare Neptunum Cereremque vocare Constituit fruges,

    Lucr. 2, 656:

    cohortes duas in Nantuatibus collocare,

    Caes. B. G. 3, 1:

    bellum cum Germanis gerere,

    id. ib. 4, 6:

    Romanorum adventum exspectare atque ibi decertare,

    id. ib. 4, 19:

    desciscere a rege,

    Nep. Dat. 5, 5.—
    (β).
    With acc. and inf.:

    audio constitutum esse Pompeio et ejus consilio in Siciliam me mittere,

    Cic. Att. 7, 7, 4. —
    (γ).
    With interrog.-clause:

    quantum pecuniae quaeque civitas daret, Aristides delectus est, qui constitueret,

    Nep. Arist. 3, 1. —
    (δ).
    With ut:

    rus uti irem, jam heri constitueram,

    Plaut. Ps. 1, 5, 136:

    constitueram, ut pridie Idus Aquini manerem,

    Cic. Att. 16, 10, 1:

    constituimus inter nos ut ambulationem conficeremus,

    id. Fin. 5, 1, 1:

    Lentulus cum ceteris constituerant, uti, etc.,

    Sall. C. 43, 1.—Hence, constĭtūtus, a, um, P. a.
    A.
    Adj. (acc. to B.), constituted, arranged, disposed:

    bene constitutum corpus,

    Cic. Tusc. 2, 6, 17:

    viri sapientes et bene naturā constituti,

    id. Sest. 65, 137:

    quotus quisque philosophorum invenitur, qui sit ita moratus, ita animo ac vitā constitutus, ut ratio postulat,

    id. Tusc. 2, 4, 11:

    qui integri sunt et sani et bene constituti de rebus domesticis,

    id. Sest. 45, 97.—
    2.
    (Acc. to C.) Fixed, established:

    cursus siderum,

    Quint. 1, 10, 46:

    discrimina (opp. fortuita),

    id. 5, 10, 42:

    jam confirmatae constitutaeque vocis,

    id. 11, 3, 29.—
    B.
    Subst.: constĭtūtum, i, n.
    1.
    (Acc. to B.) An institution, ordinance, law (mostly postclass.), Cod. Th. 1, 11, 5; 12, 41, 1.—
    b.
    Trop.:

    cum videas ordinem rerum et naturam per constituta procedere,

    according to established laws, Sen. Q. N. 3, 16, 2.—
    2.
    (Acc. to D. 1. b.) An agreement, appointment, accommodation; a compact (in good prose):

    ante rem quaeruntur, quae talia sunt, apparatus, conloquia, locus, constitutum, convivium,

    Cic. Top. 12, 52; so absol., id. Att. 11, 16, 2; id. Cael. 8, 20:

    rescripsit constitutum se cum eo habere,

    id. Att. 12, 23, 3:

    constitutum factum esse cum servis, ut venirent, etc.,

    id. Cael. 25, 61; and humorously: si quod constitutum cum podagra habes, fac ut in alium diem differas, id. Fam. 7, 4; so,

    ad constitutum venire,

    Varr. R. R. 2, 5, 1; Cic. Caecin. 12, 33:

    se proripu it,

    Suet. Oth. 6;

    and without a verb,

    Cic. Att. 12, 1, 1; Flor. 2, 6, 16 (but in Vell. 2, 110, 1, the better read. is consili).

    Lewis & Short latin dictionary > constituo

  • 29 aperio

    ăpĕrĭo, ĕrŭi, ertum, 4, v. a. ( fut. aperibo, Plaut. Truc. 4, 2, 50; Pompon. ap. Non. p. 506, 30) [ab-pario, to get from, take away from, i.e. to uncover, like the opp. operio, from obpario, to get for, to put upon, i. e. to cover; this is the old explanation, and is received by Corssen, Ausspr. I. p. 653; II. p. 410, and by Vanicek, p. 503], to uncover, make or lay bare.
    I.
    Lit.:

    patinas,

    Plaut. Ps. 3, 2, 51: apertae surae, Turp. ap. Non. p. 236, 16:

    apertis lateribus,

    Sisenn. ib. p. 236, 26:

    capite aperto esse,

    Varr. ib. p. 236, 25;

    p. 236, 28: ut corporis partes quaedam aperiantur,

    Cic. Off. 1, 35, 129:

    caput aperuit,

    id. Phil. 2, 31; Sall. H. Fragm. ap. Non. p. 236, 20:

    capita,

    Plin. 28, 6, 17, § 60:

    aperto pectore,

    Ov. M. 2, 339; and poet. transf. to the person:

    apertae pectora matres,

    id. ib. 13, 688:

    ramum,

    Verg. A. 6, 406 al. — Trop., to make visible, to show, reveal, Liv. 22, 6:

    dispulsā nebulā diem aperuit,

    id. 26, 17 (cf. just before:

    densa nebula campos circa intexit): dies faciem victoriae,

    Tac. Agr. 38:

    lux aperuit bellum ducemque belli,

    Liv. 3, 15:

    novam aciem dies aperuit,

    Tac. H. 4, 29:

    his unda dehiscens Terram aperit,

    opens to view, Verg. A. 1, 107.—From the intermediate idea of making visible,
    II.
    Metaph.
    A.
    1.. To unclose, open: aperto ex ostio Alti Acheruntis, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:

    aperite aliquis ostium,

    Ter. Ad. 4, 4, 26; so id. Heaut. 2, 3, 35:

    forem aperi,

    id. Ad. 2, 1, 13:

    fores,

    id. Eun. 2, 2, 52; Ov. M. 10, 457; Suet. Aug. 82:

    januas carceris,

    Vulg. Act. 5, 19:

    fenestram,

    ib. Gen. 8, 6:

    liquidas vias,

    to open the liquid way, Lucr. 1, 373; so Verg. A. 11, 884:

    sucum venis fundere apertis,

    to pour out moisture from its open veins, Lucr. 5, 812:

    saccum,

    Vulg. Gen. 42, 27:

    os,

    ib. ib. 22, 28:

    labia, ib. Job, 11, 5: oculos,

    ib. Act. 9, 8:

    accepi fasciculum, in quo erat epistula Piliae: abstuli, aperui, legi,

    Cic. Att. 5, 11 fin.; so id. ib. 1, 13;

    6, 3: aperire librum,

    Vulg. Apoc. 5, 5; 20, 12:

    testamentum,

    Plin. 7, 52, 53, § 177 (cf.:

    testamentum resignare,

    Hor. Ep. 1, 7, 9); Suet. Caes. 83; id. Aug. 17:

    sigillum aperire,

    to break, Vulg. Apoc. 6, 3 al.:

    ferro iter aperiundum est,

    Sall. C. 58, 7:

    locum... asylum,

    to make it an asylum, Liv. 1, 8:

    subterraneos specus,

    Tac. G. 16:

    navigantibus maria,

    Plin. 2, 47, 47, § 122:

    arbor florem aperit,

    id. 12, 11, 23, § 40 et saep.: aperire parietem, to open a wall, in order to put a door or window in it, Dig. 8, 2, 40: alicui oculos aperire, to give sight to (after the Heb.), Vulg. Joan. 9, 10; 9, 14 al.; so,

    aures aperire,

    to restore hearing to, ib. Marc. 7, 35.—
    2.
    Trop.:

    nec ita claudenda est res familiaris, ut eam benignitas aperire non possit,

    Cic. Off. 2, 15, 54: amicitiae fores. id. Fam. 13, 10:

    multus apertus cursus ad laudem,

    id. Phil. 14, 6 fin.:

    tibi virtus tua reditum ad tuos aperuit,

    id. Fam. 6, 11:

    philosophiae fontes,

    id. Tusc. 1, 3, 6; id. Mil. 31, 85 et saep.: alicujus oculos aperire, to open one's eyes, make him discern (after the Heb.), Vulg. Gen. 3, 5; 3, 7; ib. Act. 26, 18; so,

    alicujus cor aperire,

    ib. ib. 16, 14: ventus [p. 136] incendio viam aperuit, Liv. 6, 2:

    occasionem ad invadendum,

    id. 4, 53; so id. 9, 27: si hanc fenestram aperueritis (i.e. if you enter upon the way of complaint), nihil aliud agi sinetis, Suet. Tib. 28 (cf. Ter. Heaut. 3, 1, 72:

    Quantam fenestram ad nequitiem patefeceris!): quia aperuisset gentibus ostium fidei,

    Vulg. Act. 14, 27; ib. Col. 4, 3.— So of the new year, to open it, i.e. begin:

    annum,

    Verg. G. 1, 217:

    contigit ergo privatis aperire annum (since the consul entered upon his office the first of January),

    Plin. Pan. 58, 4 Gierig and Schaef.—So also of a school, to establish, set up, begin, or open it:

    Dionysius tyrannus Corinthi dicitur ludum aperuisse,

    Cic. Fam. 9, 18; so Suet. Gram. 16; id. Rhet. 4.— Poet.:

    fuste aperire caput,

    i.e. to cleave, split the head, Juv. 9, 98.—
    B.
    Aperire locum (populum, gentes, etc.), to lay open a place, people, etc., i.e. to open an entrance to, render accessible (cf. patefacio);

    most freq. in the histt., esp. in Tacitus: qui aperuerint armis orbem terrarum,

    Liv. 42, 52; 42, 4:

    Syriam,

    Tac. A. 2, 70:

    omnes terras fortibus viris natura aperuit,

    id. H. 4, 64:

    novas gentes,

    id. Agr. 22:

    gentes ac reges,

    id. G. 1:

    Britanniam tamdiu clausam aperit,

    Mel. 3, 6, 4; Luc. 1, 465 Cort.:

    Eoas,

    id. 4, 352:

    pelagus,

    Val. Fl. 1, 169.—
    C.
    Transf. to mental objects, to disclose something unknown, to unveil, reveal, make known, unfold, to prove, demonstrate; or gen. to explain, recount, etc.:

    occulta quaedam et quasi involuta aperiri,

    Cic. Fin. 1, 9, 30:

    explicanda est saepe verbis mens nostra de quāque re atque involutae rei notitia definiendo aperienda est,

    id. Or. 33, 116:

    alicui scripturas aperire,

    Vulg. Luc. 24, 32:

    tua probra aperibo omnia,

    Plaut. Truc. 4, 2, 50: ne exspectetis argumentum fabulae;

    hi partem aperient,

    Ter. Ad. prol. 23:

    non quo aperiret sententiam suam, sed etc.,

    Cic. de Or. 1, 18, 84:

    eo praesente conjurationem aperit,

    Sall. C. 40, 6:

    naturam et mores,

    id. ib. 53 fin.; so id. ib. 45, 1; 47, 1; id. J. 33, 4:

    lux fugam hostium aperuit,

    Liv. 27, 2:

    aperiri error poterat,

    id. 26, 10:

    casus aperire futuros,

    to disclose the future, Ov. M. 15, 559:

    futura aperit,

    Tac. H. 2, 4.—So also, se aperire or aperiri, to reveal one's true disposition, character:

    tum coacti necessario se aperiunt,

    show themselves in their true light, Ter. And. 4, 1, 8:

    studio aperimur in ipso,

    Ov. A. A. 3, 371:

    exspectandum, dum se ipsa res aperiret,

    Nep. Paus. 3, 7; Quint. prooem. § 3.—Sometimes constr. with acc. and inf., a rel.-clause, or de:

    cum jam directae in se prorae hostes appropinquare aperuissent,

    Liv. 44, 28:

    domino navis, quis sit, aperit,

    Nep. Them. 8, 6; so id. Eum. 13, 3: de clementiā, Auct. ad Her. 2, 31.—In a gen. sense (freq. in epistt.) in Cic. Att. 5, 1, 2: de Oppio factum est, ut volui, et maxime, quod DCCC. aperuisti, you promised, i.e. that it should be paid to him (= ostendisti te daturum, Manut.); cf.

    the more definite expression: de Oppio bene curāsti, quod ei DCCC. exposuisti,

    id. ib. 5, 4, 3.—Hence, ăpertus, a, um, P. a.; pr., opened; hence, open, free.
    A.
    Lit.
    1.
    Without covering, open, uncovered (opp. tectus):

    naves apertae,

    without deck, Cic. Verr. 2, 5, 40; Liv. 31, 22 fin.; cf. id. 32, 21, 14: centum tectae naves et quinquaginta leviores apertae, et saep.; v. navis.—Also, without covering or defence, unprotected, exposed:

    locus,

    Caes. B. C. 3, 84.— Poet., of the sky, clear, cloudless:

    caelo invectus aperto,

    Verg. A. 1, 155:

    aether,

    id. ib. 1, 587:

    aperta serena prospicere,

    id. G. 1, 393.—
    2.
    Unclosed, open, not shut (opp. clausus):

    Janua cum per se transpectum praebet apertum,

    since this affords an open view through it, Lucr. 4, 272:

    oculi,

    id. 4, 339:

    oculorum lumine aperto,

    id. 4, 1139 et saep.:

    nihil tam clausum, neque tam reconditum, quod non istius cupiditati apertissimum promptissimumque esset,

    Cic. Verr. 2, 4, 20:

    caelum patens atque apertum,

    id. Div. 1, 1 (diff. from 1.); so Ov. M. 6, 693:

    vidit caelos apertos,

    Vulg. Marc. 1, 10:

    apertus et propatulus locus,

    Cic. Verr. 2, 4, 49:

    iter,

    Liv. 31, 2:

    apertior aditus ad moenia,

    id. 9, 28:

    campi,

    id. 38, 3:

    per apertum limitem (viae),

    Tac. H. 3, 21; Ov. M. 1, 285:

    fenestrae,

    Vulg. Dan. 6, 10:

    ostia,

    ib. ib. 13, 39:

    aequor,

    Ov. M. 4, 527; so id. ib. 8, 165; 11, 555 et saep. — Poet., of a battle: nec aperti copia Martis Ulla fuit, an action in the open field, Ov. M. 13, 208.—Very freq. ăpertum, subst., that which is open, free; an open, clear space:

    in aperto,

    Lucr. 3, 604:

    per apertum fugientes,

    Hor. C, 3, 12, 10:

    impetum ex aperto facerent,

    Liv. 35, 5:

    castra in aperto posita,

    id. 1, 33; so id. 22, 4:

    volantem in aperto,

    Plin. 10, 8, 9, § 22:

    in aperta prodeunt,

    id. 8, 32, 50, § 117:

    disjecit naves in aperta Oceani,

    Tac. A. 2, 23.—
    B.
    Trop.
    1.
    a.. Opp. to that which is concealed, covered, dark, open, clear, plain, evident, manifest, unobstructed:

    nam nihil aegrius est quam res secernere apertas ab dubiis,

    nothing is, indeed, more difficult than to separate things that are evident from those that are doubtful, Lucr. 4, 467; so id. 4, 596; 1, 915; 5, 1062:

    cum illum ex occultis insidiis in apertum latrocinium conjecimus,

    Cic. Cat. 2, 1:

    simultates partim obscurae, partim apertae,

    id. Manil. 24:

    quid enim potest esse tam apertum tamque perspicuum?

    id. N. D. 2, 2, 4:

    quid rem apertam suspectam facimus?

    Liv. 41, 24:

    non furtim, sed vi aperta,

    id. 25, 24:

    apertus animi motus,

    Quint. 10, 3, 21:

    invidia in occulto, adulatio in aperto,

    Tac. H. 4, 4 et saep.—So, in rhet., of clear, intelligible discourse:

    multo apertius ad intellegendum est, si, etc.... apertam enim narrationem tam esse oportet quam, etc.,

    Cic. de Or. 2, 80, 328; cf. id. Inv. 1, 20.—Hence,
    b.
    Esp. as subst.: in aperto esse,
    (α).
    To be clear, evident, well known, notorious, en tôi phanerôi einai:

    ad cognoscendum omnia illustria magis magisque in aperto,

    Sall. J. 5, 3.—
    (β).
    To be easily practicable, easy, facile (the figure taken from an open field or space):

    agere memoratu digna pronum magisque in aperto erat,

    there was a greater inclination and a more open way to, Tac. Agr. 1:

    hostes aggredi in aperto foret,

    id. H. 3, 56:

    vota virtusque in aperto omniaque prona victoribus,

    id. Agr. 33.—
    2.
    Of character, without dissimulation, open, frank, candid:

    animus apertus et simplex,

    Cic. Fam. 1, 9; id. Off. 3, 13, 57:

    pectus,

    id. Lael. 26, 97. —Hence, ironically: ut semper fuit apertissimus, as he has always been very open, frank (for impudent, shameless), Cic. Mur. 35.—Hence, ăpertē, adv., openly, clearly, plainly.
    I.
    In gen.:

    tam aperte irridens,

    Ter. Phorm. 5, 8, 62:

    ab illo aperte tecte quicquid est datum, libenter accepi,

    Cic. Att. 1, 14, 4; id. Or. 12, 38; id. Am. 18, 67:

    cum Fidenae aperte descissent,

    Liv. 1, 27:

    aperte quod venale habet ostendit,

    Hor. S. 1, 2, 83:

    aperte revelari,

    Vulg. 1 Reg. 2, 27:

    non jam secretis colloquiis, sed aperte fremere,

    Tac. A. 11, 28:

    aperte adulari,

    Cic. Am. 26, 99:

    aperte mentiri,

    id. Ac. 2, 6, 18:

    aperte pugnare, id. ap. Aquil. Rom. 10: aperte immundus est,

    Vulg. Lev. 13, 26.— Comp.:

    cum ipsum dolorem hic tulit paulo apertius,

    Cic. Planc. 34; id. Att. 16, 3, 5; Curt. 6, 1, 11:

    ab his proconsuli venenum inter epulas datum est apertius quam ut fallerent,

    Tac. A. 13, 1.— Sup.:

    hinc empta apertissime praetura,

    Cic. Verr. 1, 100:

    equite Romano per te apertissime interfecto,

    id. Har. Resp. 30:

    largiri,

    id. ib. 56:

    praedari,

    id. Verr. 1, 130.—
    II.
    Esp. of what is set forth in words or writing, plainly, clearly, freely, without reserve:

    nempe ergo aperte vis quae restant me loqui?

    Ter. And. 1, 2, 24; id. Phorm. 4, 3, 49:

    aperte indicat (lex) posse rationem habere non praesentis,

    Cic. ad Brut. 1, 5, 3:

    Non tu istuc mihi dictura aperte es, quicquid est?

    Ter. Eun. 5, 1, 3:

    narrare,

    id. Heaut. 4, 3, 24:

    scribere,

    Cic. Fam. 5, 7, 3; Quint. 1, 5, 43.— Comp.:

    Planius atque apertius dicam,

    Cic. Rosc. Com. 14, 43:

    distinguere,

    Quint. 3, 6, 45.— Sup.:

    istius injurias quam apertissime vobis planissimeque explicare,

    Cic. Verr. 2, 64, 156:

    aliquid apertissime ostendere,

    Quint. 5, 12, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > aperio

  • 30 aperte

    ăpĕrĭo, ĕrŭi, ertum, 4, v. a. ( fut. aperibo, Plaut. Truc. 4, 2, 50; Pompon. ap. Non. p. 506, 30) [ab-pario, to get from, take away from, i.e. to uncover, like the opp. operio, from obpario, to get for, to put upon, i. e. to cover; this is the old explanation, and is received by Corssen, Ausspr. I. p. 653; II. p. 410, and by Vanicek, p. 503], to uncover, make or lay bare.
    I.
    Lit.:

    patinas,

    Plaut. Ps. 3, 2, 51: apertae surae, Turp. ap. Non. p. 236, 16:

    apertis lateribus,

    Sisenn. ib. p. 236, 26:

    capite aperto esse,

    Varr. ib. p. 236, 25;

    p. 236, 28: ut corporis partes quaedam aperiantur,

    Cic. Off. 1, 35, 129:

    caput aperuit,

    id. Phil. 2, 31; Sall. H. Fragm. ap. Non. p. 236, 20:

    capita,

    Plin. 28, 6, 17, § 60:

    aperto pectore,

    Ov. M. 2, 339; and poet. transf. to the person:

    apertae pectora matres,

    id. ib. 13, 688:

    ramum,

    Verg. A. 6, 406 al. — Trop., to make visible, to show, reveal, Liv. 22, 6:

    dispulsā nebulā diem aperuit,

    id. 26, 17 (cf. just before:

    densa nebula campos circa intexit): dies faciem victoriae,

    Tac. Agr. 38:

    lux aperuit bellum ducemque belli,

    Liv. 3, 15:

    novam aciem dies aperuit,

    Tac. H. 4, 29:

    his unda dehiscens Terram aperit,

    opens to view, Verg. A. 1, 107.—From the intermediate idea of making visible,
    II.
    Metaph.
    A.
    1.. To unclose, open: aperto ex ostio Alti Acheruntis, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:

    aperite aliquis ostium,

    Ter. Ad. 4, 4, 26; so id. Heaut. 2, 3, 35:

    forem aperi,

    id. Ad. 2, 1, 13:

    fores,

    id. Eun. 2, 2, 52; Ov. M. 10, 457; Suet. Aug. 82:

    januas carceris,

    Vulg. Act. 5, 19:

    fenestram,

    ib. Gen. 8, 6:

    liquidas vias,

    to open the liquid way, Lucr. 1, 373; so Verg. A. 11, 884:

    sucum venis fundere apertis,

    to pour out moisture from its open veins, Lucr. 5, 812:

    saccum,

    Vulg. Gen. 42, 27:

    os,

    ib. ib. 22, 28:

    labia, ib. Job, 11, 5: oculos,

    ib. Act. 9, 8:

    accepi fasciculum, in quo erat epistula Piliae: abstuli, aperui, legi,

    Cic. Att. 5, 11 fin.; so id. ib. 1, 13;

    6, 3: aperire librum,

    Vulg. Apoc. 5, 5; 20, 12:

    testamentum,

    Plin. 7, 52, 53, § 177 (cf.:

    testamentum resignare,

    Hor. Ep. 1, 7, 9); Suet. Caes. 83; id. Aug. 17:

    sigillum aperire,

    to break, Vulg. Apoc. 6, 3 al.:

    ferro iter aperiundum est,

    Sall. C. 58, 7:

    locum... asylum,

    to make it an asylum, Liv. 1, 8:

    subterraneos specus,

    Tac. G. 16:

    navigantibus maria,

    Plin. 2, 47, 47, § 122:

    arbor florem aperit,

    id. 12, 11, 23, § 40 et saep.: aperire parietem, to open a wall, in order to put a door or window in it, Dig. 8, 2, 40: alicui oculos aperire, to give sight to (after the Heb.), Vulg. Joan. 9, 10; 9, 14 al.; so,

    aures aperire,

    to restore hearing to, ib. Marc. 7, 35.—
    2.
    Trop.:

    nec ita claudenda est res familiaris, ut eam benignitas aperire non possit,

    Cic. Off. 2, 15, 54: amicitiae fores. id. Fam. 13, 10:

    multus apertus cursus ad laudem,

    id. Phil. 14, 6 fin.:

    tibi virtus tua reditum ad tuos aperuit,

    id. Fam. 6, 11:

    philosophiae fontes,

    id. Tusc. 1, 3, 6; id. Mil. 31, 85 et saep.: alicujus oculos aperire, to open one's eyes, make him discern (after the Heb.), Vulg. Gen. 3, 5; 3, 7; ib. Act. 26, 18; so,

    alicujus cor aperire,

    ib. ib. 16, 14: ventus [p. 136] incendio viam aperuit, Liv. 6, 2:

    occasionem ad invadendum,

    id. 4, 53; so id. 9, 27: si hanc fenestram aperueritis (i.e. if you enter upon the way of complaint), nihil aliud agi sinetis, Suet. Tib. 28 (cf. Ter. Heaut. 3, 1, 72:

    Quantam fenestram ad nequitiem patefeceris!): quia aperuisset gentibus ostium fidei,

    Vulg. Act. 14, 27; ib. Col. 4, 3.— So of the new year, to open it, i.e. begin:

    annum,

    Verg. G. 1, 217:

    contigit ergo privatis aperire annum (since the consul entered upon his office the first of January),

    Plin. Pan. 58, 4 Gierig and Schaef.—So also of a school, to establish, set up, begin, or open it:

    Dionysius tyrannus Corinthi dicitur ludum aperuisse,

    Cic. Fam. 9, 18; so Suet. Gram. 16; id. Rhet. 4.— Poet.:

    fuste aperire caput,

    i.e. to cleave, split the head, Juv. 9, 98.—
    B.
    Aperire locum (populum, gentes, etc.), to lay open a place, people, etc., i.e. to open an entrance to, render accessible (cf. patefacio);

    most freq. in the histt., esp. in Tacitus: qui aperuerint armis orbem terrarum,

    Liv. 42, 52; 42, 4:

    Syriam,

    Tac. A. 2, 70:

    omnes terras fortibus viris natura aperuit,

    id. H. 4, 64:

    novas gentes,

    id. Agr. 22:

    gentes ac reges,

    id. G. 1:

    Britanniam tamdiu clausam aperit,

    Mel. 3, 6, 4; Luc. 1, 465 Cort.:

    Eoas,

    id. 4, 352:

    pelagus,

    Val. Fl. 1, 169.—
    C.
    Transf. to mental objects, to disclose something unknown, to unveil, reveal, make known, unfold, to prove, demonstrate; or gen. to explain, recount, etc.:

    occulta quaedam et quasi involuta aperiri,

    Cic. Fin. 1, 9, 30:

    explicanda est saepe verbis mens nostra de quāque re atque involutae rei notitia definiendo aperienda est,

    id. Or. 33, 116:

    alicui scripturas aperire,

    Vulg. Luc. 24, 32:

    tua probra aperibo omnia,

    Plaut. Truc. 4, 2, 50: ne exspectetis argumentum fabulae;

    hi partem aperient,

    Ter. Ad. prol. 23:

    non quo aperiret sententiam suam, sed etc.,

    Cic. de Or. 1, 18, 84:

    eo praesente conjurationem aperit,

    Sall. C. 40, 6:

    naturam et mores,

    id. ib. 53 fin.; so id. ib. 45, 1; 47, 1; id. J. 33, 4:

    lux fugam hostium aperuit,

    Liv. 27, 2:

    aperiri error poterat,

    id. 26, 10:

    casus aperire futuros,

    to disclose the future, Ov. M. 15, 559:

    futura aperit,

    Tac. H. 2, 4.—So also, se aperire or aperiri, to reveal one's true disposition, character:

    tum coacti necessario se aperiunt,

    show themselves in their true light, Ter. And. 4, 1, 8:

    studio aperimur in ipso,

    Ov. A. A. 3, 371:

    exspectandum, dum se ipsa res aperiret,

    Nep. Paus. 3, 7; Quint. prooem. § 3.—Sometimes constr. with acc. and inf., a rel.-clause, or de:

    cum jam directae in se prorae hostes appropinquare aperuissent,

    Liv. 44, 28:

    domino navis, quis sit, aperit,

    Nep. Them. 8, 6; so id. Eum. 13, 3: de clementiā, Auct. ad Her. 2, 31.—In a gen. sense (freq. in epistt.) in Cic. Att. 5, 1, 2: de Oppio factum est, ut volui, et maxime, quod DCCC. aperuisti, you promised, i.e. that it should be paid to him (= ostendisti te daturum, Manut.); cf.

    the more definite expression: de Oppio bene curāsti, quod ei DCCC. exposuisti,

    id. ib. 5, 4, 3.—Hence, ăpertus, a, um, P. a.; pr., opened; hence, open, free.
    A.
    Lit.
    1.
    Without covering, open, uncovered (opp. tectus):

    naves apertae,

    without deck, Cic. Verr. 2, 5, 40; Liv. 31, 22 fin.; cf. id. 32, 21, 14: centum tectae naves et quinquaginta leviores apertae, et saep.; v. navis.—Also, without covering or defence, unprotected, exposed:

    locus,

    Caes. B. C. 3, 84.— Poet., of the sky, clear, cloudless:

    caelo invectus aperto,

    Verg. A. 1, 155:

    aether,

    id. ib. 1, 587:

    aperta serena prospicere,

    id. G. 1, 393.—
    2.
    Unclosed, open, not shut (opp. clausus):

    Janua cum per se transpectum praebet apertum,

    since this affords an open view through it, Lucr. 4, 272:

    oculi,

    id. 4, 339:

    oculorum lumine aperto,

    id. 4, 1139 et saep.:

    nihil tam clausum, neque tam reconditum, quod non istius cupiditati apertissimum promptissimumque esset,

    Cic. Verr. 2, 4, 20:

    caelum patens atque apertum,

    id. Div. 1, 1 (diff. from 1.); so Ov. M. 6, 693:

    vidit caelos apertos,

    Vulg. Marc. 1, 10:

    apertus et propatulus locus,

    Cic. Verr. 2, 4, 49:

    iter,

    Liv. 31, 2:

    apertior aditus ad moenia,

    id. 9, 28:

    campi,

    id. 38, 3:

    per apertum limitem (viae),

    Tac. H. 3, 21; Ov. M. 1, 285:

    fenestrae,

    Vulg. Dan. 6, 10:

    ostia,

    ib. ib. 13, 39:

    aequor,

    Ov. M. 4, 527; so id. ib. 8, 165; 11, 555 et saep. — Poet., of a battle: nec aperti copia Martis Ulla fuit, an action in the open field, Ov. M. 13, 208.—Very freq. ăpertum, subst., that which is open, free; an open, clear space:

    in aperto,

    Lucr. 3, 604:

    per apertum fugientes,

    Hor. C, 3, 12, 10:

    impetum ex aperto facerent,

    Liv. 35, 5:

    castra in aperto posita,

    id. 1, 33; so id. 22, 4:

    volantem in aperto,

    Plin. 10, 8, 9, § 22:

    in aperta prodeunt,

    id. 8, 32, 50, § 117:

    disjecit naves in aperta Oceani,

    Tac. A. 2, 23.—
    B.
    Trop.
    1.
    a.. Opp. to that which is concealed, covered, dark, open, clear, plain, evident, manifest, unobstructed:

    nam nihil aegrius est quam res secernere apertas ab dubiis,

    nothing is, indeed, more difficult than to separate things that are evident from those that are doubtful, Lucr. 4, 467; so id. 4, 596; 1, 915; 5, 1062:

    cum illum ex occultis insidiis in apertum latrocinium conjecimus,

    Cic. Cat. 2, 1:

    simultates partim obscurae, partim apertae,

    id. Manil. 24:

    quid enim potest esse tam apertum tamque perspicuum?

    id. N. D. 2, 2, 4:

    quid rem apertam suspectam facimus?

    Liv. 41, 24:

    non furtim, sed vi aperta,

    id. 25, 24:

    apertus animi motus,

    Quint. 10, 3, 21:

    invidia in occulto, adulatio in aperto,

    Tac. H. 4, 4 et saep.—So, in rhet., of clear, intelligible discourse:

    multo apertius ad intellegendum est, si, etc.... apertam enim narrationem tam esse oportet quam, etc.,

    Cic. de Or. 2, 80, 328; cf. id. Inv. 1, 20.—Hence,
    b.
    Esp. as subst.: in aperto esse,
    (α).
    To be clear, evident, well known, notorious, en tôi phanerôi einai:

    ad cognoscendum omnia illustria magis magisque in aperto,

    Sall. J. 5, 3.—
    (β).
    To be easily practicable, easy, facile (the figure taken from an open field or space):

    agere memoratu digna pronum magisque in aperto erat,

    there was a greater inclination and a more open way to, Tac. Agr. 1:

    hostes aggredi in aperto foret,

    id. H. 3, 56:

    vota virtusque in aperto omniaque prona victoribus,

    id. Agr. 33.—
    2.
    Of character, without dissimulation, open, frank, candid:

    animus apertus et simplex,

    Cic. Fam. 1, 9; id. Off. 3, 13, 57:

    pectus,

    id. Lael. 26, 97. —Hence, ironically: ut semper fuit apertissimus, as he has always been very open, frank (for impudent, shameless), Cic. Mur. 35.—Hence, ăpertē, adv., openly, clearly, plainly.
    I.
    In gen.:

    tam aperte irridens,

    Ter. Phorm. 5, 8, 62:

    ab illo aperte tecte quicquid est datum, libenter accepi,

    Cic. Att. 1, 14, 4; id. Or. 12, 38; id. Am. 18, 67:

    cum Fidenae aperte descissent,

    Liv. 1, 27:

    aperte quod venale habet ostendit,

    Hor. S. 1, 2, 83:

    aperte revelari,

    Vulg. 1 Reg. 2, 27:

    non jam secretis colloquiis, sed aperte fremere,

    Tac. A. 11, 28:

    aperte adulari,

    Cic. Am. 26, 99:

    aperte mentiri,

    id. Ac. 2, 6, 18:

    aperte pugnare, id. ap. Aquil. Rom. 10: aperte immundus est,

    Vulg. Lev. 13, 26.— Comp.:

    cum ipsum dolorem hic tulit paulo apertius,

    Cic. Planc. 34; id. Att. 16, 3, 5; Curt. 6, 1, 11:

    ab his proconsuli venenum inter epulas datum est apertius quam ut fallerent,

    Tac. A. 13, 1.— Sup.:

    hinc empta apertissime praetura,

    Cic. Verr. 1, 100:

    equite Romano per te apertissime interfecto,

    id. Har. Resp. 30:

    largiri,

    id. ib. 56:

    praedari,

    id. Verr. 1, 130.—
    II.
    Esp. of what is set forth in words or writing, plainly, clearly, freely, without reserve:

    nempe ergo aperte vis quae restant me loqui?

    Ter. And. 1, 2, 24; id. Phorm. 4, 3, 49:

    aperte indicat (lex) posse rationem habere non praesentis,

    Cic. ad Brut. 1, 5, 3:

    Non tu istuc mihi dictura aperte es, quicquid est?

    Ter. Eun. 5, 1, 3:

    narrare,

    id. Heaut. 4, 3, 24:

    scribere,

    Cic. Fam. 5, 7, 3; Quint. 1, 5, 43.— Comp.:

    Planius atque apertius dicam,

    Cic. Rosc. Com. 14, 43:

    distinguere,

    Quint. 3, 6, 45.— Sup.:

    istius injurias quam apertissime vobis planissimeque explicare,

    Cic. Verr. 2, 64, 156:

    aliquid apertissime ostendere,

    Quint. 5, 12, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > aperte

  • 31 secerno

    sē-cerno, crēvi, crētum, 3 (old inf. secernier, Lucr. 3, 263), v. a.
    I.
    Lit., to put apart, to sunder, sever, separate (freq. and class.; not in Cæs.; cf.: sepono, sejungo, secludo); constr. with simple acc., or with ab aliquā re; less freq. ex aliquā re; poet. with abl.
    (α).
    With simple acc.:

    quae non animalia solum Corpora sejungunt, sed terras ac mare totum Secernunt,

    Lucr. 2, 729:

    seorsum partem utramque,

    id. 3, 637:

    arietes, quibus sis usurus ad feturam, bimestri tempore ante secernendum,

    Varr. R. R. 2, 2, 13 (cf. infra, b):

    stamen secernit harundo,

    Ov. M. 6, 55:

    sparsos sine ordine flores Secernunt calathis,

    separate in baskets, id. ib. 14, 267:

    nihil (praedae) in publicum secernendo augenti rem privatam militi favit,

    setting apart for the public treasury, Liv. 7, 16; cf.:

    Juppiter illa piae secrevit litora genti,

    hath set apart for the pious race, Hor. Epod. 16, 63:

    inde pares centum denos secrevit in orbes Romulus,

    separated, divided, Ov. F. 3, 127.—
    (β).
    With ab or (less freq.) with ex, and poet. with abl.:

    a terris altum secernere caelum,

    Lucr. 5, 446:

    ab aëre caelum,

    Ov. M. 1, 23:

    Europen ab Afro (medius liquor),

    Hor. C. 3, 3, 47:

    muro denique secernantur a nobis,

    Cic. Cat. 1, 13, 32:

    inermes ab armatis,

    Liv. 41, 3:

    militem a populo (in spectaculis),

    Suet. Aug. 44:

    se a bonis,

    Cic. Cat. 1, 13, 32; cf.:

    se ab Etruscis,

    Liv. 6, 10.—In the part. perf.:

    antequam incipiat admissura fieri, mares a feminis secretos habeant,

    Varr. R. R. 2, 1, 18 (cf. supra, a); so,

    saepta ab aliis,

    id. ib. 2, 2, 8:

    manus a nobis,

    Lucr. 2, 912; 3, 552:

    sphaera ab aethereā conjunctione,

    Cic. N. D. 2, 21, 55:

    sucus a reliquo cibo,

    id. ib. 2, 55, 137:

    bilis ab eo cibo,

    id. ib. al.:

    secreti ab aliis ad tribunos adducuntur,

    Liv. 6, 25; 25, 30:

    secretis alterius ab altero criminibus,

    id. 40, 8 fin.; 39, 10:

    se e grege imperatorum,

    id. 35, 14 fin.:

    unum e praetextatis compluribus,

    Suet. Aug. 94 med.:

    monile ex omni gazā,

    id. Galb. 18:

    me gelidum nemus Nympharumque leves chori Secernunt populo,

    separate, distinguish, Hor. C. 1, 1, 32.—
    II.
    Trop., to separate, disjoin, part, dissociate (syn.: internosco, distinguo).
    (α).
    With simple acc.:

    hosce ego homines excipio et secerno libenter,

    set apart, Cic. Cat. 4, 7, 15.—
    (β).
    With ab, or poet. with abl.: ut venustas et pulchritudo corporis secerni non potest a valetudine;

    sic, etc.,

    Cic. Off. 1, 27, 95:

    animum a corpore,

    id. Tusc. 1, 31, 75:

    tertium genus (laudationum) a praeceptis nostris,

    id. de Or. 2, 84, 341; cf.:

    ipsam pronuntiationem ab oratore,

    Quint. 1, 11, 17: dicendi facultatem a majore vitae laude, id. 2, 15, 2:

    sua a publicis consiliis,

    Liv. 4, 57:

    haec a probris ac sceleribus ejus,

    Suet. Ner. 19 et saep.:

    cur me a ceteris clarissimis viris in hoc officio secernas,

    Cic. Sull. 1, 3:

    publica privatis, sacra profanis,

    Hor. A. P. 397.—
    B.
    To distinguish, discern:

    blandum amicum a vero,

    Cic. Lael. 25, 95:

    non satis acute, quae sunt secernenda, distinguit,

    id. Top. 7, 31:

    nec natura potest justo secernere iniquum, Dividit ut bona diversis, fugienda petendis,

    Hor. S. 1, 3, 113:

    turpi honestum,

    id. ib. 1, 6, 63.—
    C.
    To set aside, reject:

    cum reus frugalissimum quemque secerneret,

    Cic. Att. 1, 16, 3:

    minus idoneos senatores,

    Suet. Vit. 2.—Hence, sēcrē-tus, a, um, P. a., severed, separated; hence, separate, apart (as an adj. not freq. till after the Aug. period; not in Cic.; syn.: sejunctus, seclusus).
    A.
    In gen.:

    ne ducem suum, neve secretum imperium propriave signa haberent, miscuit manipulos, etc.,

    Liv. 1, 52:

    electa (uva defertur) in secretam corbulam,

    Varr. R. R. 1, 54, 2:

    arva,

    Verg. A. 6, 478; Varr. L. L. 9, § 57 Müll.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of places or things pertaining to them, out of the way, retired, remote, lonely, solitary, secret (syn.:

    solus, remotus, arcanus): secreta petit loca, balnea vitat,

    Hor. A. P. 298:

    locus (opp. celeber),

    Quint. 11, 1, 47:

    montes,

    Ov. M. 11, 765:

    silva,

    id. ib. 7, 75:

    litora,

    id. ib. 12, 196:

    pars domus (the gynaeceum),

    id. ib. 2, 737; cf. in sup.:

    secretissimus locus (navis),

    Petr. 100, 6: vastum ubique silentium, secreti colles, solitary, i. e. abandoned, deserted by the enemy, = deserti, Tac. Agr. 38:

    iter (with semita),

    solitary, Hor. Ep. 1, 18, 103; cf.

    quies,

    Mart. 7, 32, 4.—Of persons and transactions, private, secret:

    invadit secretissimos tumultus,

    Sen. Ep. 91, 5:

    vacuis porticibus secretus agitat,

    Tac. A. 11, 21:

    est aliquis ex secretis studiis fructus,

    private studies, Quint. 2, 18, 4; so,

    studia (opp. forum),

    id. 12, 6, 4:

    disputationes,

    id. 12, 2, 7:

    contentio,

    Plin. Ep. 7, 9, 4 et saep. —Hence,
    b.
    Subst.: sēcrētum, i, n., retirement, solitude, secrecy; a solitude, solitary place, retreat (syn.: solitudo, secessus); sing.:

    cum stilus secreto gaudeat atque omnes arbitros reformidet,

    Quint. 10, 7, 16:

    secreti longi causā,

    Ov. H. 21, 21:

    altum abditumque secretum, Phn. Ep. 2, 17, 22: dulce,

    id. ib. 3, 1, 6; Quint. 10, 3, 30; 12, 5, 2; Tac. A. 4, 57; 14, 53; id. Agr. 39 fin.; Phaedr. 3, 10, 11; 4, 23, 6; Luc. 3, 314.— Plur.:

    se a vulgo et scaenā in secreta removere,

    Hor. S. 2, 1, 71:

    horrendaeque procul secreta Sibyllae,

    Verg. A. 6, 10; Ov. M. 1, 594; Tac. H. 3, 63; Quint. 1, 2, 18:

    dulcis secretorum comes (eloquentia),

    id. 1, 4, 5:

    cameli solitudines aut secreta certe petunt,

    Plin. 10, 63, 83, § 173.— Comp.:

    haec pars Suevorum in secretiora Germaniae porrigitur,

    into the more remote parts, Tac. G. 41. —
    (β).
    Absol.: in secreto, in a secret place, secretly:

    tempus in secreto lbi tereret,

    Liv. 26, 19, 5:

    reus in secreto agebatur,

    Curt. 10, 4, 29.—
    2.
    That is removed from acquaintance (cf. abditus), hidden, concealed, secret:

    secreta ducis pectora,

    Mart. 5, 5, 4:

    secretas advocat artes,

    Ov. M. 7, 138:

    ars,

    Petr. 3:

    litterae (with familiares),

    Quint. 1, 1, 29:

    carmina (the Sibylline odes),

    Luc. 1, 599:

    libidines,

    Tac. A. 1, 4 fin.:

    quaedam imperii pignora,

    Flor. 1, 2, 3.—With ab:

    nec quicquam secretum alter ab altero haberent,

    Liv. 39, 10, 1.— Comp.:

    libertus ex secretioribus ministeriis,

    Tac. Agr. 40:

    praemia (opp. publica largitio),

    id. H. 1, 24:

    aliud (nomen),

    Quint. 1, 4, 25:

    vitium stomachi,

    Mart. 3, 77, 9.— Poet. for the adv. secreto:

    tu (Anna) secreta pyram tecto interiore Erige,

    in secret, secretly, Verg. A. 4, 494; cf.:

    stridere secreta divisos aure susurros,

    secretly in each one's ear, Hor. S. 2, 8, 78.—Hence,
    b.
    Subst.: sēcrētum, i, n., something secret, secret conversation; a mystery, secret:

    secretum petenti non nisi adhibito filio dedit,

    Suet. Tib. 25 fin.; id. Calig. 23:

    illuc me persecutus secretum petit,

    a secret interview, Plin. Ep. 1, 5, 11:

    petito secreto futura aperit,

    Tac. H. 2, 4.— Piur.:

    crebra cum amicis secreta habere,

    Tac. A. 13, 18:

    animi secreta proferuntur,

    Plin. 14, 22, 28, § 141:

    nulla lex jubet amicorum secreta non eloqui,

    Sen. Ben. 5, 21, 1:

    omnium secreta rimari,

    Tac. A. 6, 3:

    horribile secretum,

    Petr. 21, 3; Tac. H. 1, 17 fin.; id. Agr. 25; Suet. Aug. 66:

    uxor omnis secreti capacissima,

    Plin. Ep. 1, 12, 7; Quint. 12, 9, 5 al.—Concr.:

    lucos ac nemora consecrant deorumque nominibus appellant secretum illud, quod solā reverentiā vident,

    that mysterious being, Tac. G. 9 fin.—Plur.:

    introitus, aperta, secreta velut in annales referebat,

    Tac. A. 4, 67; cf.:

    gens non astuta aperit adhuc secreta pectoris licentia joci,

    id. G. 22:

    oratio animi secreta detegit,

    Quint. 11, 1, 30; Tac. A. 1, 6; 4, 7 fin.; 6, 3; id. G. 19; Plin. Pan. 68, 6; Suet. Tib. 52; id. Oth. 3 et saep.—Concr.:

    (Minerva) hanc legem dederat, sua ne secreta viderent,

    i. e. the mysteries, Ov. M. 2, 556; 2, 749; cf.:

    secretiora quaedam,

    magic arts, Amm. 14, 6, 14:

    in secretis ejus reperti sunt duo libelli,

    among his private papers, Suet. Calig. 49.—
    3.
    Pregn., separate from what is common, i. e. uncommon, rare, recondite (perh. only in the two foll. passages of Quint.):

    (figurae) secretae et extra vulgarem usum positae, etc.,

    Quint. 9, 3, 5: interpretatio linguae secretioris, quas Graeci glôssas vocant, i. e. of the more uncommon words, id. 1, 1, 35 (for which:

    glossemata id est voces minus usitatas,

    id. 1, 8, 15).—
    4.
    In Lucr., of any thing separated from what belongs to it, i. e. wanting, deprived of, without something; with abl. or gen.:

    nec porro secreta cibo natura animantum Propagare genus possit (corresp. to sine imbribus),

    Lucr. 1, 194:

    (corpora) secreta teporis Sunt ac frigoris omnino calidique vaporis (corresp. to spoliata colore),

    id. 2, 843. —Hence, adv., in three forms: secreto (class.), secrete (post-class.), and secretim (late Lat. and very rare).
    * 1.
    (Acc. to A.) Apart, by itself, separately:

    de quibus (hortis) suo loco dicam secretius,

    Col. 11, 2, 25. —
    2.
    (Acc. to B. 2.) In secret, secretly; without witnesses; in private.
    (α).
    sēcrē-tō:

    mirum, quid solus secum secreto ille agat,

    Plaut. Am. 3, 2, 73:

    secreto illum adjutabo,

    id. Truc. 2, 7, 7:

    secreto hoc audi,

    Cic. Fam. 7, 25, 2:

    nescio quid secreto velle loqui te Aiebas mecum,

    Hor. S. 1, 9, 67:

    secreto te huc seduxi,

    Plaut. Aul. 2, 1, 14:

    facere,

    id. Bacch. 5, 2, 30; 5, 2, 35; Cic. Verr. 2, 4, 45, § 100; id. Att. 7, 8, 4; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4:

    secreto ab aliis,

    Liv. 3, 36:

    secreto agere cum aliquo,

    Caes. B. G. 1, 31, 1; Quint. 5, 13, 16; 9, 2, 79; Plin. Ep. 3, 20, 8; Curt. 7, 2, 13.—
    (β).
    sēcrētē, Tert. Or. 1 med.; id. Pall. 4 fin.
    b.
    Comp.:

    secretius emittitur inflatio,

    Sen. Q. N. 5, 4, 1. —
    (γ).
    sēcrētim, Amm. 29, 1, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > secerno

  • 32 secretum

    sē-cerno, crēvi, crētum, 3 (old inf. secernier, Lucr. 3, 263), v. a.
    I.
    Lit., to put apart, to sunder, sever, separate (freq. and class.; not in Cæs.; cf.: sepono, sejungo, secludo); constr. with simple acc., or with ab aliquā re; less freq. ex aliquā re; poet. with abl.
    (α).
    With simple acc.:

    quae non animalia solum Corpora sejungunt, sed terras ac mare totum Secernunt,

    Lucr. 2, 729:

    seorsum partem utramque,

    id. 3, 637:

    arietes, quibus sis usurus ad feturam, bimestri tempore ante secernendum,

    Varr. R. R. 2, 2, 13 (cf. infra, b):

    stamen secernit harundo,

    Ov. M. 6, 55:

    sparsos sine ordine flores Secernunt calathis,

    separate in baskets, id. ib. 14, 267:

    nihil (praedae) in publicum secernendo augenti rem privatam militi favit,

    setting apart for the public treasury, Liv. 7, 16; cf.:

    Juppiter illa piae secrevit litora genti,

    hath set apart for the pious race, Hor. Epod. 16, 63:

    inde pares centum denos secrevit in orbes Romulus,

    separated, divided, Ov. F. 3, 127.—
    (β).
    With ab or (less freq.) with ex, and poet. with abl.:

    a terris altum secernere caelum,

    Lucr. 5, 446:

    ab aëre caelum,

    Ov. M. 1, 23:

    Europen ab Afro (medius liquor),

    Hor. C. 3, 3, 47:

    muro denique secernantur a nobis,

    Cic. Cat. 1, 13, 32:

    inermes ab armatis,

    Liv. 41, 3:

    militem a populo (in spectaculis),

    Suet. Aug. 44:

    se a bonis,

    Cic. Cat. 1, 13, 32; cf.:

    se ab Etruscis,

    Liv. 6, 10.—In the part. perf.:

    antequam incipiat admissura fieri, mares a feminis secretos habeant,

    Varr. R. R. 2, 1, 18 (cf. supra, a); so,

    saepta ab aliis,

    id. ib. 2, 2, 8:

    manus a nobis,

    Lucr. 2, 912; 3, 552:

    sphaera ab aethereā conjunctione,

    Cic. N. D. 2, 21, 55:

    sucus a reliquo cibo,

    id. ib. 2, 55, 137:

    bilis ab eo cibo,

    id. ib. al.:

    secreti ab aliis ad tribunos adducuntur,

    Liv. 6, 25; 25, 30:

    secretis alterius ab altero criminibus,

    id. 40, 8 fin.; 39, 10:

    se e grege imperatorum,

    id. 35, 14 fin.:

    unum e praetextatis compluribus,

    Suet. Aug. 94 med.:

    monile ex omni gazā,

    id. Galb. 18:

    me gelidum nemus Nympharumque leves chori Secernunt populo,

    separate, distinguish, Hor. C. 1, 1, 32.—
    II.
    Trop., to separate, disjoin, part, dissociate (syn.: internosco, distinguo).
    (α).
    With simple acc.:

    hosce ego homines excipio et secerno libenter,

    set apart, Cic. Cat. 4, 7, 15.—
    (β).
    With ab, or poet. with abl.: ut venustas et pulchritudo corporis secerni non potest a valetudine;

    sic, etc.,

    Cic. Off. 1, 27, 95:

    animum a corpore,

    id. Tusc. 1, 31, 75:

    tertium genus (laudationum) a praeceptis nostris,

    id. de Or. 2, 84, 341; cf.:

    ipsam pronuntiationem ab oratore,

    Quint. 1, 11, 17: dicendi facultatem a majore vitae laude, id. 2, 15, 2:

    sua a publicis consiliis,

    Liv. 4, 57:

    haec a probris ac sceleribus ejus,

    Suet. Ner. 19 et saep.:

    cur me a ceteris clarissimis viris in hoc officio secernas,

    Cic. Sull. 1, 3:

    publica privatis, sacra profanis,

    Hor. A. P. 397.—
    B.
    To distinguish, discern:

    blandum amicum a vero,

    Cic. Lael. 25, 95:

    non satis acute, quae sunt secernenda, distinguit,

    id. Top. 7, 31:

    nec natura potest justo secernere iniquum, Dividit ut bona diversis, fugienda petendis,

    Hor. S. 1, 3, 113:

    turpi honestum,

    id. ib. 1, 6, 63.—
    C.
    To set aside, reject:

    cum reus frugalissimum quemque secerneret,

    Cic. Att. 1, 16, 3:

    minus idoneos senatores,

    Suet. Vit. 2.—Hence, sēcrē-tus, a, um, P. a., severed, separated; hence, separate, apart (as an adj. not freq. till after the Aug. period; not in Cic.; syn.: sejunctus, seclusus).
    A.
    In gen.:

    ne ducem suum, neve secretum imperium propriave signa haberent, miscuit manipulos, etc.,

    Liv. 1, 52:

    electa (uva defertur) in secretam corbulam,

    Varr. R. R. 1, 54, 2:

    arva,

    Verg. A. 6, 478; Varr. L. L. 9, § 57 Müll.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of places or things pertaining to them, out of the way, retired, remote, lonely, solitary, secret (syn.:

    solus, remotus, arcanus): secreta petit loca, balnea vitat,

    Hor. A. P. 298:

    locus (opp. celeber),

    Quint. 11, 1, 47:

    montes,

    Ov. M. 11, 765:

    silva,

    id. ib. 7, 75:

    litora,

    id. ib. 12, 196:

    pars domus (the gynaeceum),

    id. ib. 2, 737; cf. in sup.:

    secretissimus locus (navis),

    Petr. 100, 6: vastum ubique silentium, secreti colles, solitary, i. e. abandoned, deserted by the enemy, = deserti, Tac. Agr. 38:

    iter (with semita),

    solitary, Hor. Ep. 1, 18, 103; cf.

    quies,

    Mart. 7, 32, 4.—Of persons and transactions, private, secret:

    invadit secretissimos tumultus,

    Sen. Ep. 91, 5:

    vacuis porticibus secretus agitat,

    Tac. A. 11, 21:

    est aliquis ex secretis studiis fructus,

    private studies, Quint. 2, 18, 4; so,

    studia (opp. forum),

    id. 12, 6, 4:

    disputationes,

    id. 12, 2, 7:

    contentio,

    Plin. Ep. 7, 9, 4 et saep. —Hence,
    b.
    Subst.: sēcrētum, i, n., retirement, solitude, secrecy; a solitude, solitary place, retreat (syn.: solitudo, secessus); sing.:

    cum stilus secreto gaudeat atque omnes arbitros reformidet,

    Quint. 10, 7, 16:

    secreti longi causā,

    Ov. H. 21, 21:

    altum abditumque secretum, Phn. Ep. 2, 17, 22: dulce,

    id. ib. 3, 1, 6; Quint. 10, 3, 30; 12, 5, 2; Tac. A. 4, 57; 14, 53; id. Agr. 39 fin.; Phaedr. 3, 10, 11; 4, 23, 6; Luc. 3, 314.— Plur.:

    se a vulgo et scaenā in secreta removere,

    Hor. S. 2, 1, 71:

    horrendaeque procul secreta Sibyllae,

    Verg. A. 6, 10; Ov. M. 1, 594; Tac. H. 3, 63; Quint. 1, 2, 18:

    dulcis secretorum comes (eloquentia),

    id. 1, 4, 5:

    cameli solitudines aut secreta certe petunt,

    Plin. 10, 63, 83, § 173.— Comp.:

    haec pars Suevorum in secretiora Germaniae porrigitur,

    into the more remote parts, Tac. G. 41. —
    (β).
    Absol.: in secreto, in a secret place, secretly:

    tempus in secreto lbi tereret,

    Liv. 26, 19, 5:

    reus in secreto agebatur,

    Curt. 10, 4, 29.—
    2.
    That is removed from acquaintance (cf. abditus), hidden, concealed, secret:

    secreta ducis pectora,

    Mart. 5, 5, 4:

    secretas advocat artes,

    Ov. M. 7, 138:

    ars,

    Petr. 3:

    litterae (with familiares),

    Quint. 1, 1, 29:

    carmina (the Sibylline odes),

    Luc. 1, 599:

    libidines,

    Tac. A. 1, 4 fin.:

    quaedam imperii pignora,

    Flor. 1, 2, 3.—With ab:

    nec quicquam secretum alter ab altero haberent,

    Liv. 39, 10, 1.— Comp.:

    libertus ex secretioribus ministeriis,

    Tac. Agr. 40:

    praemia (opp. publica largitio),

    id. H. 1, 24:

    aliud (nomen),

    Quint. 1, 4, 25:

    vitium stomachi,

    Mart. 3, 77, 9.— Poet. for the adv. secreto:

    tu (Anna) secreta pyram tecto interiore Erige,

    in secret, secretly, Verg. A. 4, 494; cf.:

    stridere secreta divisos aure susurros,

    secretly in each one's ear, Hor. S. 2, 8, 78.—Hence,
    b.
    Subst.: sēcrētum, i, n., something secret, secret conversation; a mystery, secret:

    secretum petenti non nisi adhibito filio dedit,

    Suet. Tib. 25 fin.; id. Calig. 23:

    illuc me persecutus secretum petit,

    a secret interview, Plin. Ep. 1, 5, 11:

    petito secreto futura aperit,

    Tac. H. 2, 4.— Piur.:

    crebra cum amicis secreta habere,

    Tac. A. 13, 18:

    animi secreta proferuntur,

    Plin. 14, 22, 28, § 141:

    nulla lex jubet amicorum secreta non eloqui,

    Sen. Ben. 5, 21, 1:

    omnium secreta rimari,

    Tac. A. 6, 3:

    horribile secretum,

    Petr. 21, 3; Tac. H. 1, 17 fin.; id. Agr. 25; Suet. Aug. 66:

    uxor omnis secreti capacissima,

    Plin. Ep. 1, 12, 7; Quint. 12, 9, 5 al.—Concr.:

    lucos ac nemora consecrant deorumque nominibus appellant secretum illud, quod solā reverentiā vident,

    that mysterious being, Tac. G. 9 fin.—Plur.:

    introitus, aperta, secreta velut in annales referebat,

    Tac. A. 4, 67; cf.:

    gens non astuta aperit adhuc secreta pectoris licentia joci,

    id. G. 22:

    oratio animi secreta detegit,

    Quint. 11, 1, 30; Tac. A. 1, 6; 4, 7 fin.; 6, 3; id. G. 19; Plin. Pan. 68, 6; Suet. Tib. 52; id. Oth. 3 et saep.—Concr.:

    (Minerva) hanc legem dederat, sua ne secreta viderent,

    i. e. the mysteries, Ov. M. 2, 556; 2, 749; cf.:

    secretiora quaedam,

    magic arts, Amm. 14, 6, 14:

    in secretis ejus reperti sunt duo libelli,

    among his private papers, Suet. Calig. 49.—
    3.
    Pregn., separate from what is common, i. e. uncommon, rare, recondite (perh. only in the two foll. passages of Quint.):

    (figurae) secretae et extra vulgarem usum positae, etc.,

    Quint. 9, 3, 5: interpretatio linguae secretioris, quas Graeci glôssas vocant, i. e. of the more uncommon words, id. 1, 1, 35 (for which:

    glossemata id est voces minus usitatas,

    id. 1, 8, 15).—
    4.
    In Lucr., of any thing separated from what belongs to it, i. e. wanting, deprived of, without something; with abl. or gen.:

    nec porro secreta cibo natura animantum Propagare genus possit (corresp. to sine imbribus),

    Lucr. 1, 194:

    (corpora) secreta teporis Sunt ac frigoris omnino calidique vaporis (corresp. to spoliata colore),

    id. 2, 843. —Hence, adv., in three forms: secreto (class.), secrete (post-class.), and secretim (late Lat. and very rare).
    * 1.
    (Acc. to A.) Apart, by itself, separately:

    de quibus (hortis) suo loco dicam secretius,

    Col. 11, 2, 25. —
    2.
    (Acc. to B. 2.) In secret, secretly; without witnesses; in private.
    (α).
    sēcrē-tō:

    mirum, quid solus secum secreto ille agat,

    Plaut. Am. 3, 2, 73:

    secreto illum adjutabo,

    id. Truc. 2, 7, 7:

    secreto hoc audi,

    Cic. Fam. 7, 25, 2:

    nescio quid secreto velle loqui te Aiebas mecum,

    Hor. S. 1, 9, 67:

    secreto te huc seduxi,

    Plaut. Aul. 2, 1, 14:

    facere,

    id. Bacch. 5, 2, 30; 5, 2, 35; Cic. Verr. 2, 4, 45, § 100; id. Att. 7, 8, 4; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4:

    secreto ab aliis,

    Liv. 3, 36:

    secreto agere cum aliquo,

    Caes. B. G. 1, 31, 1; Quint. 5, 13, 16; 9, 2, 79; Plin. Ep. 3, 20, 8; Curt. 7, 2, 13.—
    (β).
    sēcrētē, Tert. Or. 1 med.; id. Pall. 4 fin.
    b.
    Comp.:

    secretius emittitur inflatio,

    Sen. Q. N. 5, 4, 1. —
    (γ).
    sēcrētim, Amm. 29, 1, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > secretum

  • 33 assideo

    assidĕo, (adsidĕo), ēre, sēdi, sessum    - intr. et qqf. tr. [st2]1 [-] être assis (auprès de qqn, alicui). [st2]2 [-] se tenir auprès de, assister, secourir, soigner. [st2]3 [-] siéger auprès de, siéger avec, être assesseur. [st2]4 [-] être assidu, être attentif, travailler à. [st2]5 [-] s'arrêter près d'un lieu, camper auprès de; assiéger. [st2]6 [-] être voisin de, ressembler.    - assidere in sella apud aliquem, Plaut.: être assis sur une chaise auprès de qqn.    - adsidere insano, Hor. Ep. 1, 5, 14: être voisin de la folie.    - adsidere valetudini, Tac. Agr.: soigner un malade.    - adsidere moestae matri, Mart.: consoler une mère affligée.    - adsidere litteris, Plin. Ep. 3, 5, 19: étudier continuellement.    - assidere gubernaculis, Plin. Pan. 81: être à la barre du gouvernail ou tenir le timon des affaires.
    * * *
    assidĕo, (adsidĕo), ēre, sēdi, sessum    - intr. et qqf. tr. [st2]1 [-] être assis (auprès de qqn, alicui). [st2]2 [-] se tenir auprès de, assister, secourir, soigner. [st2]3 [-] siéger auprès de, siéger avec, être assesseur. [st2]4 [-] être assidu, être attentif, travailler à. [st2]5 [-] s'arrêter près d'un lieu, camper auprès de; assiéger. [st2]6 [-] être voisin de, ressembler.    - assidere in sella apud aliquem, Plaut.: être assis sur une chaise auprès de qqn.    - adsidere insano, Hor. Ep. 1, 5, 14: être voisin de la folie.    - adsidere valetudini, Tac. Agr.: soigner un malade.    - adsidere moestae matri, Mart.: consoler une mère affligée.    - adsidere litteris, Plin. Ep. 3, 5, 19: étudier continuellement.    - assidere gubernaculis, Plin. Pan. 81: être à la barre du gouvernail ou tenir le timon des affaires.
    * * *
        Assideo, assides, pen. corr. assedi, pe. prod. assessum, assidere, penul. prod. Cic. Estre assis joignant quelcun.
    \
        Assidere in bibliotheca. Ci. S'asseoir, ou estre assis en la librarie.
    \
        Assidere apud portum. Plaut. Attendre assis au port.
    \
        Assidere gubernaculis, Assidere literis. Plin. iunior. Estre continuel, assidu et resident.
    \
        Assidere insano. Horat. Estre presque insensé,
    \
        Assideri, pro Obsideri. Sallust. Estre assiegé.

    Dictionarium latinogallicum > assideo

  • 34 augeo

    augĕo, ēre, auxi, auctum    - arch. inf. passif augerier, Plaut. Merc. 48 --- auxitis = auxeritis Liv. 29, 27. 3 --- [décad.] formes de la 3e conj.: augĕre Commod. Apol. 607, etc.    - [gr]gr. αὔξω, αὐξάνω. - tr. - [st1]1 [-] faire croître, accroître, augmenter.    - numerum pugnantium augere, Caes. BG. 7, 48, 2: augmenter le nombre des combattants.    - aucto exercitu, Cic. Fam. 10, 8, 4: l'armée étant accrue.    - copiis auctus, Curt.: ayant reçu des renforts.    - res familiaris augeatur parsimonia, Cic. Off. 1, 92: que le patrimoine s'accroisse par l'épargne.    - stipendii augendi causā, Caes. BC. 3, 110, 5: en vue d'une augmentation de solde.    - de urbe augenda, Cic. Att. 13, 20: au sujet de l'accroissement de la ville.    - (res) quas natura alit, auget, tuetur, Cic. Fin. 5, 26: (les choses) que la nature nourrit, fait croître et conserve. [st1]2 [-] au fig. augmenter, développer [rendre plus fort, plus intense...]; aggraver.    - nostris animus augetur, Caes. BG. 7, 70, 3: chez les nôtres le courage s'accroît.    - suspicionem augere, Cic. Clu. 79: augmenter un soupçon.    - plebis libertatem et commoda tueri atque augere, Cic. Sest. 137: protéger, développer la liberté et le bien-être du peuple.    - hujus dignitas in dies augebatur, Caes. BG. 7, 30, 3: son prestige croissait de jour en jour.    - dies non modo non levat luctum, sed etiam auget, Cic. Att. 3, 15, 2: le temps, bien loin de soulager mon affliction, ne fait même que l'augmenter.    - spem augere, Cic. Phil. 12, 2: augmenter l'espoir.    - periculum augere, Caes. BG. 5, -31, 5: augmenter le danger.    - terrorem augere, Caes. BC. 3, 64, 2: augmenter l'effroi.    - non verbi neque criminis augendi causā complector omnia, Cic. Verr. 4, 2: ce n'est point par manière de parler ni pour grossir l'accusation que j'embrasse tout cet ensemble.    - (aer) humorem colligens terram auget imbribus, Cic. Nat. 2, 101: (l'air) se chargeant d'eau développe (fertilise) la terre par les pluies.    - triumphis auxit nomen populi Romani, Cic. Dom. 19: par ses triomphes il accrut le renom du peuple romain.    - ne omnia me nimis augere atque ornare arbitrentur, Cic. Verr. 4, 124: pour qu'ils ne croient pas que je grossis et embellis tout à l'excès.    - rem augere laudando vituperandoque rursus affligere, Cic. Br. 47: faire valoir une chose en la vantant et inversement, en la critiquant, la déprécier.    - auget adsentator id, quod is, cujus ad voluntatem dicitur, vult esse magnum, Cic. Lael. 98: le flatteur grossit ce que l'homme à qui il veut plaire désire qu'on trouve grand.    - Acesines Indum auget, Curt. 8: l'Acésinés grossit l'Indus (l'Acésinès est un affluent de l'Indus). [st1]3 [-] exalter (par la parole), rehausser, glorifier, exagérer; enrichir, améliorer.    - aliquem augere: rehausser qqn, aider qqn à se développer, honorer qqn, enrichir qqn...    - quaecumque homines homini tribuunt ad eum augendum atque honestandum, Cic. Off. 2, 21: tout ce que les hommes font pour rehausser et honorer un de leurs semblables, cf. Fam. 7, 12, 2 ; Att. 8, 3, 3.    - quod ab eo genere celebratus auctusque erat, Sall. J. 86, 3: parce qu'il devait la diffusion de son nom et son élévation à cette catégorie de citoyens.    - auctus adjutusque a Demosthene, Nep. Phoc. 2, 3: poussé et soutenu par Démosthène.    - aliquem (aliquid) aliqua re augere: faire croître qqn (qqch) par qqch, rehausser par qqch, etc.    - filiolo me auctum scito, Cic. Att. 1, 2, 1: sache que je suis augmenté d'un petit garçon [que ma famille s'est augmentée].    - Di me augent, Plaut.: les dieux me comblent.    - solum te auget temporis spatium, Plin. Pan. 24: pour toi seul le temps ajoute du prix au mérite.    - aut honoribus aucti aut re familiari, Cic. Nat. 3, 86: ayant reçu un accroissement ou de dignités ou de biens.    - scientiā aliquem augere, Cic. Off. 1, 1: faire faire des progrès à qqn en savoir (l'enrichir de connaissances).    - quibus non modo non orbari, sed etiam augeri senectus solet, Cic. CM 17: et ces dons, d'ordinaire, non seulement la vieillesse n'en est pas privée, mais elle en tire même du prestige.    - Sullanos possessores divitiis augere, Cic. Agr. 2, 69: enrichir les propriétaires créés par Sylla.    - veteranos augere commodis, Cic. Phil. 11, 37: améliorer le sort des vétérans.    - spoliis ornati auctique, Cic. Amer. 8: pourvus et enrichis de dépouilles, cf. Verr. 3, 138 ; 4, 21; 5, 80, etc.    - rem publicam augere imperio, agris, vectigalibus, Cic. Off. 2, 85: grandir l'état en domination, en territoires, en tributs. [st1]4 [-] pourvoir richement, honorer (t. de la langue religieuse).    - augere aram (donis): honorer l'autel par des offrandes. - intr. - [st1]5 [-] croître, s'agrandir.    - Cat. Orig. 20 d. GELL. 18, 2, 7; Sall. Phil. 6 (H. 1, 77).
    * * *
    augĕo, ēre, auxi, auctum    - arch. inf. passif augerier, Plaut. Merc. 48 --- auxitis = auxeritis Liv. 29, 27. 3 --- [décad.] formes de la 3e conj.: augĕre Commod. Apol. 607, etc.    - [gr]gr. αὔξω, αὐξάνω. - tr. - [st1]1 [-] faire croître, accroître, augmenter.    - numerum pugnantium augere, Caes. BG. 7, 48, 2: augmenter le nombre des combattants.    - aucto exercitu, Cic. Fam. 10, 8, 4: l'armée étant accrue.    - copiis auctus, Curt.: ayant reçu des renforts.    - res familiaris augeatur parsimonia, Cic. Off. 1, 92: que le patrimoine s'accroisse par l'épargne.    - stipendii augendi causā, Caes. BC. 3, 110, 5: en vue d'une augmentation de solde.    - de urbe augenda, Cic. Att. 13, 20: au sujet de l'accroissement de la ville.    - (res) quas natura alit, auget, tuetur, Cic. Fin. 5, 26: (les choses) que la nature nourrit, fait croître et conserve. [st1]2 [-] au fig. augmenter, développer [rendre plus fort, plus intense...]; aggraver.    - nostris animus augetur, Caes. BG. 7, 70, 3: chez les nôtres le courage s'accroît.    - suspicionem augere, Cic. Clu. 79: augmenter un soupçon.    - plebis libertatem et commoda tueri atque augere, Cic. Sest. 137: protéger, développer la liberté et le bien-être du peuple.    - hujus dignitas in dies augebatur, Caes. BG. 7, 30, 3: son prestige croissait de jour en jour.    - dies non modo non levat luctum, sed etiam auget, Cic. Att. 3, 15, 2: le temps, bien loin de soulager mon affliction, ne fait même que l'augmenter.    - spem augere, Cic. Phil. 12, 2: augmenter l'espoir.    - periculum augere, Caes. BG. 5, -31, 5: augmenter le danger.    - terrorem augere, Caes. BC. 3, 64, 2: augmenter l'effroi.    - non verbi neque criminis augendi causā complector omnia, Cic. Verr. 4, 2: ce n'est point par manière de parler ni pour grossir l'accusation que j'embrasse tout cet ensemble.    - (aer) humorem colligens terram auget imbribus, Cic. Nat. 2, 101: (l'air) se chargeant d'eau développe (fertilise) la terre par les pluies.    - triumphis auxit nomen populi Romani, Cic. Dom. 19: par ses triomphes il accrut le renom du peuple romain.    - ne omnia me nimis augere atque ornare arbitrentur, Cic. Verr. 4, 124: pour qu'ils ne croient pas que je grossis et embellis tout à l'excès.    - rem augere laudando vituperandoque rursus affligere, Cic. Br. 47: faire valoir une chose en la vantant et inversement, en la critiquant, la déprécier.    - auget adsentator id, quod is, cujus ad voluntatem dicitur, vult esse magnum, Cic. Lael. 98: le flatteur grossit ce que l'homme à qui il veut plaire désire qu'on trouve grand.    - Acesines Indum auget, Curt. 8: l'Acésinés grossit l'Indus (l'Acésinès est un affluent de l'Indus). [st1]3 [-] exalter (par la parole), rehausser, glorifier, exagérer; enrichir, améliorer.    - aliquem augere: rehausser qqn, aider qqn à se développer, honorer qqn, enrichir qqn...    - quaecumque homines homini tribuunt ad eum augendum atque honestandum, Cic. Off. 2, 21: tout ce que les hommes font pour rehausser et honorer un de leurs semblables, cf. Fam. 7, 12, 2 ; Att. 8, 3, 3.    - quod ab eo genere celebratus auctusque erat, Sall. J. 86, 3: parce qu'il devait la diffusion de son nom et son élévation à cette catégorie de citoyens.    - auctus adjutusque a Demosthene, Nep. Phoc. 2, 3: poussé et soutenu par Démosthène.    - aliquem (aliquid) aliqua re augere: faire croître qqn (qqch) par qqch, rehausser par qqch, etc.    - filiolo me auctum scito, Cic. Att. 1, 2, 1: sache que je suis augmenté d'un petit garçon [que ma famille s'est augmentée].    - Di me augent, Plaut.: les dieux me comblent.    - solum te auget temporis spatium, Plin. Pan. 24: pour toi seul le temps ajoute du prix au mérite.    - aut honoribus aucti aut re familiari, Cic. Nat. 3, 86: ayant reçu un accroissement ou de dignités ou de biens.    - scientiā aliquem augere, Cic. Off. 1, 1: faire faire des progrès à qqn en savoir (l'enrichir de connaissances).    - quibus non modo non orbari, sed etiam augeri senectus solet, Cic. CM 17: et ces dons, d'ordinaire, non seulement la vieillesse n'en est pas privée, mais elle en tire même du prestige.    - Sullanos possessores divitiis augere, Cic. Agr. 2, 69: enrichir les propriétaires créés par Sylla.    - veteranos augere commodis, Cic. Phil. 11, 37: améliorer le sort des vétérans.    - spoliis ornati auctique, Cic. Amer. 8: pourvus et enrichis de dépouilles, cf. Verr. 3, 138 ; 4, 21; 5, 80, etc.    - rem publicam augere imperio, agris, vectigalibus, Cic. Off. 2, 85: grandir l'état en domination, en territoires, en tributs. [st1]4 [-] pourvoir richement, honorer (t. de la langue religieuse).    - augere aram (donis): honorer l'autel par des offrandes. - intr. - [st1]5 [-] croître, s'agrandir.    - Cat. Orig. 20 d. GELL. 18, 2, 7; Sall. Phil. 6 (H. 1, 77).
    * * *
        Augeo, auges, auxi, auctum, augere, Accroistre, Faire plus grand.
    \
        Augere et amplificare. Cic. Augmenter et multiplier.
    \
        Animum inimicorum augere. Plaut. Augmenter leur courage, Les enhardir.
    \
        Animos augere. Stat. Prendre grand courage.
    \
        Aliquem augere. Tacit. Enrichir aucun.
    \
        Augere, atque honestare aliquem. Cic. Luy augmenter ses biens et ses estas.
    \
        Augere et ornare aliquem. Cicero. Luy accroistre ses biens et honneurs.
    \
        Articulos auxerat macies. Ouid. Avoit faict les joinctures plus grosses et plus apparentes.
    \
        Auxilia augere. Plaut. Envoyer secours, Envoyer du renfort.
    \
        Ciuitatem augere procreatione liberorum. Plaut. Peupler.
    \
        Cognomento aliquo augeri. Tacit. Estre honoré de quelque surnom ou tiltre honorable.
    \
        Culpam suam augere. Plin iunior. Accroistre sa coulpe.
    \
        Dignitatem augere et nomen alicuius. Cic. Accroistre.
    \
        Diuitiis augere aliquem. Cic. Enrichir aucun.
    \
        Dona precibus augere. Ouid. Prier en faisant un present.
    \
        Exercitationes animi augere. Cic. Se habituer, De plus en plus prendre exercices.
    \
        Gratiam augere. Plin. Faire trouver meilleur.
    \
        Industriam alicuius augere. Terent. Bailler courage de faire de mieulx en mieulx.
    \
        Iracundiam alterius augere. Terent. L'enflamber et inciter de plus en plus, Le courroucer d'advantage.
    \
        Laetitia augeri. Cic. Recevoir accroissement de joye.
    \
        Memoriam immortalem posteritatis augere. Cic. Rendre la memoire de son hoirie immortelle.
    \
        Munus verbis augere. Cic. Enrichir de parolles un present.
    \
        Nominibus imperatoriis augere aliquem. Tacit. L'honorer de nom et tiltre d'empereur.
    \
        Numerum augere. Plaut. Accroistre.
    \
        Opes augere. Cic. Profiter en biens.
    \
        Opinionem timoris augere. Caes. Accroistre la paour d'autruy.
    \
        Peculium augere. Plaut. Accroistre ses biens.
    \
        Pretia rerum commentis augere. Plin. Encherir, Vendre plus cher.
    \
        Religione merces augere. Plin. Les faire plus valoir.
    \
        Rem augere. Horat. Cic. Accroistre son bien.
    \
        Scientia augere aliquem. Cic. Faire plus scavant.
    \
        Spem augere. Caes. Donner plus grande esperance.
    \
        Suspicionem augere rei alicuius. Cic. Bailler plus grand souspecon.
    \
        Terrorem augere. Caes. Espovanter et effrayer de plus en plus.
    \
        Vectigalia belli augere. Caesar. Haulser ou accroistre.
    \
        Vias fortunae augere. Propert. Trouver nouveauls moyens d'acquerir richesses.

    Dictionarium latinogallicum > augeo

  • 35 fistula

    fistŭla, ae, f.    - voir hors site fistula. [st1]1 [-] tuyau [d'eau], conduit, canal. --- Cic. Rab. Perd. 31. [st1]2 [-] pores des éponges. --- Plin. 31, 123. [st1]3 [-] fanons de la baleine. --- Plin. 9, 19. [st1]4 [-] tuyau d'un roseau. --- Plin. 12, 106. [st1]5 [-] roseau à écrire. --- Pers. 3, 14. [st1]6 [-] alène de cordonnier. --- Plin. 17, 100. [st1]7 [-] flûte de Pan ou syrinx. --- Tib. 2, 5, 31 ; Virg. B. 2, 37 ; Cic. de Or. 3, 225. [st1]8 [-] fistule [t. de chir.]. --- Cato, Ag. 157, 14; Nep. Att. 21, 3 ; Cels. 5, 12. [st1]9 [-] espèce de moulin à main. --- Cato, Agr. 10, 3 ; Plin. 18, 97.
    * * *
    fistŭla, ae, f.    - voir hors site fistula. [st1]1 [-] tuyau [d'eau], conduit, canal. --- Cic. Rab. Perd. 31. [st1]2 [-] pores des éponges. --- Plin. 31, 123. [st1]3 [-] fanons de la baleine. --- Plin. 9, 19. [st1]4 [-] tuyau d'un roseau. --- Plin. 12, 106. [st1]5 [-] roseau à écrire. --- Pers. 3, 14. [st1]6 [-] alène de cordonnier. --- Plin. 17, 100. [st1]7 [-] flûte de Pan ou syrinx. --- Tib. 2, 5, 31 ; Virg. B. 2, 37 ; Cic. de Or. 3, 225. [st1]8 [-] fistule [t. de chir.]. --- Cato, Ag. 157, 14; Nep. Att. 21, 3 ; Cels. 5, 12. [st1]9 [-] espèce de moulin à main. --- Cato, Agr. 10, 3 ; Plin. 18, 97.
    * * *
        Fistula, fistulae, pen. corr. Cic. Tuyau.
    \
        Fistula. Virgil. Une fleute, ou flageolet.
    \
        Fistula. Plin. La gargoille, Le tuyau et sifflet par lequel on respire.
    \
        Fistula. Plin. Fistule.

    Dictionarium latinogallicum > fistula

  • 36 principatus

    princĭpātŭs, ūs, m. [princeps] [st1]1 [-] commencement, origine.    - Cic. Tim. 4. [st1]2 [-] premier rang, primauté, prééminence.    - Caes. BG 6, 8; 7, 4; 7, 63; Cic. Phil. 11, 36.    - nimia cupiditas principatus, Cic. Off. 1, 64: le désir effréné du premier rang.    - (Gallia) hujus belli sustinendi principatum tenet (= in bello sustinendo), Cic. Phil. 12, 4, 9: (la Gaule), pour soutenir cette guerre, est au premier rang. [st1]3 [-] [entre nations] suprématie, hégémonie.    - totius Galliae principatum tenere, Caes. BG. 1, 43, 7 (obtinere BG. 6, 12, 4): avoir la suprématie sur toute la Gaule.    - principatus eloquentiae, Cic. Or. 56: le premier rang dans l'éloquence.    - principatus sententiae, Cic. CM 64: priorité de vote ou dans l'exposé de son opinion. [st1]4 [-] [phil.] principe dominant, prééminent.    - Cic. Nat. 2, 29 ; Tusc. 1, 20.    - [gr]gr. ἡγεμονικόν. [st1]5 [-] [sous l'empire] principat, dignité impériale ou exercice du pouvoir impérial.    - Tac. Agr. 3 ; Plin. Pan. 36, 3 ; Plin. 7, 46 ; 33, 146.
    * * *
    princĭpātŭs, ūs, m. [princeps] [st1]1 [-] commencement, origine.    - Cic. Tim. 4. [st1]2 [-] premier rang, primauté, prééminence.    - Caes. BG 6, 8; 7, 4; 7, 63; Cic. Phil. 11, 36.    - nimia cupiditas principatus, Cic. Off. 1, 64: le désir effréné du premier rang.    - (Gallia) hujus belli sustinendi principatum tenet (= in bello sustinendo), Cic. Phil. 12, 4, 9: (la Gaule), pour soutenir cette guerre, est au premier rang. [st1]3 [-] [entre nations] suprématie, hégémonie.    - totius Galliae principatum tenere, Caes. BG. 1, 43, 7 (obtinere BG. 6, 12, 4): avoir la suprématie sur toute la Gaule.    - principatus eloquentiae, Cic. Or. 56: le premier rang dans l'éloquence.    - principatus sententiae, Cic. CM 64: priorité de vote ou dans l'exposé de son opinion. [st1]4 [-] [phil.] principe dominant, prééminent.    - Cic. Nat. 2, 29 ; Tusc. 1, 20.    - [gr]gr. ἡγεμονικόν. [st1]5 [-] [sous l'empire] principat, dignité impériale ou exercice du pouvoir impérial.    - Tac. Agr. 3 ; Plin. Pan. 36, 3 ; Plin. 7, 46 ; 33, 146.
    * * *
        Principatus, huius principatus, pen. prod. m. g. Caesar. Principaulté et seigneurie.
    \
        Diui Augusti principatu obiit. Pli. Du temps que Auguste estoit Empereur.
    \
        Dare principatum homini. Cic. Le louer sur touts les autres.
    \
        Dare principatum alicui rei. Plin. L'estimer et priser par dessus les autres.
    \
        Penes ipsum est principatus. Cic. La principale partie est devers luy.
    \
        Ferre principatum alicuius belli. Cic. Estre chef et principal gouverneur et conducteur.
    \
        Tenere principatum alicuius rei. Cic. Estre le principal d'un affaire, qui y aide plus que touts les autres.
    \
        Vt quisque aetate antecellit, ita sententiae principatum tenet. Cic. Chascun selon son aage dit son opinion.

    Dictionarium latinogallicum > principatus

  • 37 redimo

    rĕdĭmo, ĕre, ēmi, emptum (emtum) [re + emo] - tr. - [st1]1 [-] racheter [une chose vendue].    - Cic. Phil. 13, 10; Sest. 66; Att. 11, 13, 4. [st1]2 [-] racheter [un captif], délivrer, affranchir.    - redimere aliquem a praedonibus, Cic. Verr. 5, 90: racheter qqn aux pirates. --- cf. Cic. Off. 2, 55.    - redimi e servitute, Cic. Off 2, 63: être racheté de l'esclavage.    - pecuniā se a judicibus redimere, Cic. Mil. 87: se tirer des mains des juges [se tirer d'une condamnation] à prix d'argent, acheter son acquittement.    - redimere captivos ab hoste, Cic.: racheter des prisonniers à l'ennemi.    - redimere aliquem suo sanguine ab Acheronte, Nep. Dion, 10, 2: racheter qqn de la mort au prix de son sang.    - redimere se a Gallis auro, Liv. 22, 59, 7: payer son rachat aux Gaulois à prix d'or.    - cf. Liv. 9, 4, 9 ; 15, 34, 5; Virg. En. 6, 121. [st1]3 [-] délivrer, détourner, écarter.    - redimere metum virgarum pretio Cic. Verr. 5, 117: se délivrer de la crainte des verges moyennant finance.    - cf. Cic. Verr. 5, 23; Fam. 2, 16, 4; [st1]4 [-] racheter, compenser, effacer.    - culpam redimere, Planc. Fam. 10, 8, 1: racheter une faute. --- cf. Plin. Pan. 28, 2.    - nec te pugnantem tua forma redemit, Ov. M. 12, 393: et toi, au combat, ta beauté ne t'a pas sauvé. [st1]5 [-] acheter en retour de qqch, acheter, obtenir.    - militum voluntates largitione redimere, Caes. BC. 1, 39, 4: acheter par sa largesse le dévouement des soldats.    - pacem Ariovisti redimere, Caes. BG. 1, 44, 12: obtenir la paix d'Arioviste.    - redimere sepeliendi potestatem pretio, Cic Verr. 5, 119: acheter à prix d'argent la permission d'ensevelir.    - redimere pacem annuo tributo, Curt.: acheter la paix par un tribut annuel.    - auro redimere jus sepulcri, Ov. M. 13, 472: acheter à prix d'or le droit de sépulture.    - redimere mutuam dissimulationem mali, Tac. Agr. 6: acheter la dissimulation réciproque des fautes.    - litem redimere, Cic. Amer. 35: terminer son procès par un arrangement, une transaction. [st1]6 [-] prendre à ferme, affermer, être adjudicataire, se charger (d'une entreprise).    - redimere picarias de censoribus, Cic. Brut. 22, 85: tenir des censeurs l'exploitation de la poix.    - Cic. Verr. 1, 141; Caes. BG. 1, 18.
    * * *
    rĕdĭmo, ĕre, ēmi, emptum (emtum) [re + emo] - tr. - [st1]1 [-] racheter [une chose vendue].    - Cic. Phil. 13, 10; Sest. 66; Att. 11, 13, 4. [st1]2 [-] racheter [un captif], délivrer, affranchir.    - redimere aliquem a praedonibus, Cic. Verr. 5, 90: racheter qqn aux pirates. --- cf. Cic. Off. 2, 55.    - redimi e servitute, Cic. Off 2, 63: être racheté de l'esclavage.    - pecuniā se a judicibus redimere, Cic. Mil. 87: se tirer des mains des juges [se tirer d'une condamnation] à prix d'argent, acheter son acquittement.    - redimere captivos ab hoste, Cic.: racheter des prisonniers à l'ennemi.    - redimere aliquem suo sanguine ab Acheronte, Nep. Dion, 10, 2: racheter qqn de la mort au prix de son sang.    - redimere se a Gallis auro, Liv. 22, 59, 7: payer son rachat aux Gaulois à prix d'or.    - cf. Liv. 9, 4, 9 ; 15, 34, 5; Virg. En. 6, 121. [st1]3 [-] délivrer, détourner, écarter.    - redimere metum virgarum pretio Cic. Verr. 5, 117: se délivrer de la crainte des verges moyennant finance.    - cf. Cic. Verr. 5, 23; Fam. 2, 16, 4; [st1]4 [-] racheter, compenser, effacer.    - culpam redimere, Planc. Fam. 10, 8, 1: racheter une faute. --- cf. Plin. Pan. 28, 2.    - nec te pugnantem tua forma redemit, Ov. M. 12, 393: et toi, au combat, ta beauté ne t'a pas sauvé. [st1]5 [-] acheter en retour de qqch, acheter, obtenir.    - militum voluntates largitione redimere, Caes. BC. 1, 39, 4: acheter par sa largesse le dévouement des soldats.    - pacem Ariovisti redimere, Caes. BG. 1, 44, 12: obtenir la paix d'Arioviste.    - redimere sepeliendi potestatem pretio, Cic Verr. 5, 119: acheter à prix d'argent la permission d'ensevelir.    - redimere pacem annuo tributo, Curt.: acheter la paix par un tribut annuel.    - auro redimere jus sepulcri, Ov. M. 13, 472: acheter à prix d'or le droit de sépulture.    - redimere mutuam dissimulationem mali, Tac. Agr. 6: acheter la dissimulation réciproque des fautes.    - litem redimere, Cic. Amer. 35: terminer son procès par un arrangement, une transaction. [st1]6 [-] prendre à ferme, affermer, être adjudicataire, se charger (d'une entreprise).    - redimere picarias de censoribus, Cic. Brut. 22, 85: tenir des censeurs l'exploitation de la poix.    - Cic. Verr. 1, 141; Caes. BG. 1, 18.
    * * *
        Redimo, redimis, pen. corr. redemi, pen. prod. redemptum, redimere, Ex re et emo, d interposita, euphoniae causa, compositum. Cic. Acheter.
    \
        Redimere sibi amicos. Cic. Acquerir des amis par dons.
    \
        Pacem redimere. Caesar. Acheter la paix.
    \
        Pacem sibi redimere re aliqua. Cic. Impetrer la paix en donnant quelque chose, par prieres, ou autrement.
    \
        - te redimas captum quam queas Minimo. Terent. Rachette toy, et te delivre au moins que tu pourras, au meilleur marché que tu pourras.
    \
        Redimere captos. Cic. Racheter les prisonniers, et payer leur ranson.
    \
        Redimere praeteritam culpam. Cic. Recompenser la faulte par un bien faict.
    \
        Redimere. Cic. Entreprendre quelque besongne à faire pour quelque certain pris.
    \
        Redimere vectigalia. Cic. Prendre à ferme.
    \
        Redimere opus faciendum. Cic. Prendre la charge de quelque massonnerie, ou autre semblable chose à faire, à pris faict.

    Dictionarium latinogallicum > redimo

  • 38 subdo

    subdo, ĕre, dĭdi, dĭtum - tr. - [st1]1 [-] mettre sous, placer dessous, poser sous.    - ignem subdere, Cato, Agr. 105, 1: mettre du feu dessous, allumer. --- cf. Cic. Nat. 2, 27.    - subdere furcas vitibus, Plin. 14, 32: mettre des fourches sous les ceps.    - subdere pugionem pulvino, Suet. Oth. 11: mettre un poignard sous son chevet.    - subdere calcaria equo, Liv. 2, 20, 2: piquer son cheval de l'éperon.    - Rhodopae subditi, Plin. 4, 41: situés au pied du Rhodope.    - subdere tauros aratro, Tac.: atteler les taureaux à la charrue.    - subdere se aquis, Ov. M. 4: s'enfoncer dans l'eau, plonger.    - ingenio stimulos subdere, Ov. Tr. 5, 1, 76: piquer de l'aiguillon le génie.    - alicui spiritus subdere, Liv. 7, 40, 8: inspirer de l'orgueil à qqn.    - subdere alicui acriores ad studia dicendi faces, Quint. 1, 2, 25: enflammer qqn d'une ardeur plus vive pour les études oratoires.    - (pontus) qui subdit aequora anhelis equis, Ov.: (la mer) qui ouvre ses flots aux chevaux haletants.    - subdere ignem (materiam) seditioni: attiser le feu de la sédition.    - is risus stimulos parvis mobili rebus animo muliebri subdidit, Liv. 6: ce sourire stimula ce coeur de femme, ouvert aux plus faibles émotions.    - subdere Oceanum sceptris, Claud. IV. Cons. Hon. 42: réduire l'Océan sous ses lois. [st1]2 [-] soumettre, assujettir.    - ne feminae imperio subderentur, Tac. An. 12, 40: de peur d'être soumis à l'autorité d'une femme.    - cf. Tib. 4, 1, 67. [st1]3 [-] exposer à.    - rem casibus subdere, Plin. Ep. 3, 19, 4: exposer un bien à des hasards. [st1]4 [-] mettre à la place (de qqn), remplacer, substituer; supposer (t. de droit).    - subdere aliquem in locum alicujus, Cic. Dom. 85: mettre qqn à la place de qqn, le substituer à qqn.    - cf. Cic. Verr. 1, 12 ; Plin. Pan. 25. 3 ; Quint. 3, 6, 54.    - subdere reos, Tac. An. 15, 44: supposer des coupables, substituer des coupables supposés. --- cf. Tac. An. 1, 6.    - majestatis crimina subdebantur, Tac. An. 3, 67: on forgeait des accusations de lèse-majesté.    - subdere verbum verbo, Gell. 1, 4, 8: substituer un mot à un autre.    - abolendo rumori Nero subdidit reos, Tac. An. 15, 44: pour anéantir les rumeurs, Néron substitua des coupables supposés.    - subdere testamentum, Tac. An. 14, 40: fabriquer, supposer un testament.    - subditus, a, um: enfant supposé. --- Ter. Haut. 1014 ; Liv. 40, 9 2.
    * * *
    subdo, ĕre, dĭdi, dĭtum - tr. - [st1]1 [-] mettre sous, placer dessous, poser sous.    - ignem subdere, Cato, Agr. 105, 1: mettre du feu dessous, allumer. --- cf. Cic. Nat. 2, 27.    - subdere furcas vitibus, Plin. 14, 32: mettre des fourches sous les ceps.    - subdere pugionem pulvino, Suet. Oth. 11: mettre un poignard sous son chevet.    - subdere calcaria equo, Liv. 2, 20, 2: piquer son cheval de l'éperon.    - Rhodopae subditi, Plin. 4, 41: situés au pied du Rhodope.    - subdere tauros aratro, Tac.: atteler les taureaux à la charrue.    - subdere se aquis, Ov. M. 4: s'enfoncer dans l'eau, plonger.    - ingenio stimulos subdere, Ov. Tr. 5, 1, 76: piquer de l'aiguillon le génie.    - alicui spiritus subdere, Liv. 7, 40, 8: inspirer de l'orgueil à qqn.    - subdere alicui acriores ad studia dicendi faces, Quint. 1, 2, 25: enflammer qqn d'une ardeur plus vive pour les études oratoires.    - (pontus) qui subdit aequora anhelis equis, Ov.: (la mer) qui ouvre ses flots aux chevaux haletants.    - subdere ignem (materiam) seditioni: attiser le feu de la sédition.    - is risus stimulos parvis mobili rebus animo muliebri subdidit, Liv. 6: ce sourire stimula ce coeur de femme, ouvert aux plus faibles émotions.    - subdere Oceanum sceptris, Claud. IV. Cons. Hon. 42: réduire l'Océan sous ses lois. [st1]2 [-] soumettre, assujettir.    - ne feminae imperio subderentur, Tac. An. 12, 40: de peur d'être soumis à l'autorité d'une femme.    - cf. Tib. 4, 1, 67. [st1]3 [-] exposer à.    - rem casibus subdere, Plin. Ep. 3, 19, 4: exposer un bien à des hasards. [st1]4 [-] mettre à la place (de qqn), remplacer, substituer; supposer (t. de droit).    - subdere aliquem in locum alicujus, Cic. Dom. 85: mettre qqn à la place de qqn, le substituer à qqn.    - cf. Cic. Verr. 1, 12 ; Plin. Pan. 25. 3 ; Quint. 3, 6, 54.    - subdere reos, Tac. An. 15, 44: supposer des coupables, substituer des coupables supposés. --- cf. Tac. An. 1, 6.    - majestatis crimina subdebantur, Tac. An. 3, 67: on forgeait des accusations de lèse-majesté.    - subdere verbum verbo, Gell. 1, 4, 8: substituer un mot à un autre.    - abolendo rumori Nero subdidit reos, Tac. An. 15, 44: pour anéantir les rumeurs, Néron substitua des coupables supposés.    - subdere testamentum, Tac. An. 14, 40: fabriquer, supposer un testament.    - subditus, a, um: enfant supposé. --- Ter. Haut. 1014 ; Liv. 40, 9 2.
    * * *
        Subdo, subdis, subdidi, subditum, pen. corr. subdere. Plin. Mettre soubs, Soubmettre.
    \
        Oculorum visu subdere aliquid. Lucret. Mettre devant les yeulx.
    \
        Subdere in locum alterius. Cicero. Surroguer au lieu d'un autre, Substituer, Supposer.
    \
        Subdere boues iugo. Plin. Mettre soubs le joug.
    \
        Calcar subdere equo. Ouid. Piquer de l'esperon.
    \
        Maiestatis crimina subdebantur. Tacit. Crimes de lese majesté estoyent supposez et imposez faulsement.
    \
        Ignem ac materiam seditioni subdere, per translationem. Liu. Accroistre et augmenter une sedition.
    \
        Puerum subdere. Plaut. Le changer à nourrice, Supposer.
    \
        Reum subdere. Tacit. Accuser faulsement.
    \
        Rumorem subdere. Tacit. Faire courir un bruit faulx.
    \
        Spiritus subdere. Liuius, Sicui honores subdere spiritus potuerunt. Si les honneurs ont peu eslever le coeur à aucun, et le rendre haultain.
    \
        Stimulos subdere. Liu. Aguillonner, Poindre.
    \
        Rem magnam tempestatibus subdere. Plinius iunior. Mettre et exposer au danger.

    Dictionarium latinogallicum > subdo

  • 39 continuus

    contĭnŭus, a, um, adj. [contineo, II.], joining, connecting with something, or hanging together, in space or time, uninterrupted, continuous.
    I.
    Of space (so mostly Aug. and post-Aug.; cf., however, continue); with dat. or absol.
    A.
    Lit.:

    aër continuus terrae est,

    Sen. Q. N. 2, 6, 1: Leucada continuam veteres habuere coloni;

    nunc freta circuëunt,

    joined to the mainland, Ov. M. 15, 289:

    ignis proxima quaeque et deinceps continua amplexus,

    Liv. 30, 5, 7; 30, 6, 5: montes, * Hor. Ep. 1, 16, 5; Plin. 6, 30, 35, § 189:

    agri,

    Suet. Caes. 38:

    fluere continuo alveo (Euphraten),

    Plin. 6, 26, 30, § 124; cf.:

    Rhenus uno alveo continuus,

    Tac. A. 2, 6:

    mare,

    id. Agr. 10 fin.:

    aliqui vice dentium continuo osse gignuntur,

    Plin. 7, 16, 15, § 69:

    omnia continua et paria,

    Plin. Pan. 51, 4:

    serpens,

    Stat. Th. 5, 517.—
    b.
    Subst.: contĭnŭus, i, m., he who is always about one, an attendant:

    Cocceius Nerva, continuus principis,

    Tac. A. 6, 26 (32) Halm, Draeg. ad loc. (Nipperd. and Ritter, principi).—
    B.
    Tron., of rhet. matters (most freq. in Quint.): cum fluxerunt plures continuae translationes (the figure derived from an uninterrupted, flowing stream; v. the preced.), Cic. Or. 27, 94:

    expositio (opp. partita),

    Quint. 7, 10, 11:

    loci,

    id. 11, 3, 84:

    lumina,

    id. 12, 10, 46:

    ab exordio usque ad ultimam vocem continuus quidam gemitus,

    id. 11, 1, 54:

    oratio,

    id. 6, 1, 46; 6, 4, 1 et saep.:

    adfectus,

    id. 6, 2, 10:

    impetus,

    id. 10. 7, 14 et saep.—
    II.
    Of time and objects relating to it, following one after another, successive, continuous (class. in all periods and species of composition): auferet ex oculis veniens Aurora Boöten;

    continuāque die sidus Hyantis erit,

    the next day, Ov. F. 5, 734; so,

    continuā nocte,

    the following night, id. ib. 6, 720:

    triduum continuum, dies decem continuos,

    Plaut. Mil. 3, 1, 146 sq.:

    dies quinque ex eo die,

    Caes. B. G. 1, 48:

    annos prope quinquaginta,

    Cic. Verr. 1, 13, 38:

    duabus noctibus,

    Suet. Aug. 94:

    secutae sunt continuos complures dies tempestates,

    Caes. B. G. 4, 34 Oud. N. cr. prioribus diebus, Liv. 42, 58, 3:

    aliquot an nos continuos,

    Cic. Imp. Pomp. 18, 54:

    tot dies,

    id. Verr. 2, 5, 36, § 94:

    triennium,

    Plaut. Stich. 1, 3, 61; Suet. Calig. 7:

    biennio,

    id. Tib. 38:

    bella,

    Liv. 10, 31, 10; cf.:

    cursus proeliorum,

    Tac. Agr. 27:

    consulatus,

    Suet. Caes. 76; Plin. Pan. 58: itinera, Lepid. ap. Cic. Fam. 10, 34, 1:

    regna,

    Liv. 1, 47, 6:

    duo tri umphi ex Hispaniā acti,

    id. 41, 7, 1:

    labor,

    Quint. 1, 3, 8:

    amor,

    Prop. 1, 20, 1:

    incom moda,

    Caes. B. G. 7, 14: messe senescit ager; Ov. A. A. 3, 82:

    eos (patricios) ab Atto Clauso continuos duravisse,

    Tac. A. 12, 25 fin. et saep.—With abl. resp.:

    continuus inde et saevus accusandis reis Suilius,

    incessant, Tac. A. 11, 5; cf.:

    postulandis reis tam continuus annus fuit,

    incessantly occupied, id. ib. 4, 36.—Hence the advv.,
    1.
    contĭ-nŭē, continuously, without interruption; in space or time (very rare, perh. only anteand post-class. for continenter, assidue):

    * flumen quod fluit continue,

    Varr. L. L. 5, § 27 Müll.:

    protinus jugiter et continue,

    Non. p. 376, 26.—
    2. A.
    To designate an act that in time immediately follows something, immediately, forthwith, directly, without delay, = statim, autika (very freq. in all periods and kinds of composition).
    1.
    In gen.
    (α).
    Corresp. with the particles of time: ubi, ut, postquam, cum, etc.; with ubi:

    ubi primum terram tetigimus, Continuo, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 49; so id. Cist. 2, 3, 35; Ter. Eun. 3, 1, 51 al.—With ut, etc.:

    quae ut aspexi, me continuo contuli, etc.,

    Plaut. Bacch. 3, 1, 7; so,

    iste continuo ut vidit, non dubitavit, etc.,

    Cic. Verr. 2, 4, 22, § 48:

    ut quisque insanus... latum demisit pectore clavum, Audit continuo, etc.,

    Hor. S. 1, 6, 29: nam postquam audivi [p. 451]... cominuo argentum dedi, Ut emeretur, Plaut. Ep. 4, 1, 37:

    cum te summis laudibus ad caelum extulerunt, mihi continuo maximas gratias agant,

    Cic. Fam. 9, 14, 1; 10, 12, 2:

    ut vel continuo patuit, cum, etc.,

    Hor. S. 2, 8, 29:

    ne mora sit, si innuerim, quin pugnus continuo in malā haereat,

    Ter. Ad. 2, 1, 17: si quid narrare occepi, continuo dari Tibi verba censes, forthwith you think, etc., id. And. 3, 2, 24; cf. id. Eun. 1, 2, 24; Lucr. 2, 1091; Hor. S. 2, 3, 160:

    continuo consilium dimisit (Q. Maximus), simulac me fractum ac debilitatum metu viderit,

    Cic. de Or. 1, 26, 121.—
    (β).
    Absol.:

    continuo, ventis surgentibus, aut freta ponti Incipiunt agitata tumescere, etc.,

    Verg. G. 1, 356:

    continuo hic ero,

    Plaut. Ep. 3, 3, 43: haud mora;

    continuo matris praecepta facessit,

    Verg. G. 4, 548; so Ov. M. 14, 362; cf. Quint. 12, 3, 3;

    corresp. with statim,

    Cic. Rosc. Com. 6, 17:

    quod lubet, non lubet jam id continuo,

    the next moment, immediately, Plaut. Cist. 2, 1, 10:

    hos prius intro ducam et quae volo Simul inperabo: poste continuo exeo,

    Ter. Eun. 3, 2, 40: hanc mihi in manum dat;

    mors continuo ipsam occupat,

    id. And. 1, 5, 62:

    hercle ego te barbā continuo arripiam, et in ignem coniciam,

    Plaut. Rud. 3, 4, 64: egomet continuo mecum;

    certe captus est!

    I immediately thought within myself, Ter. And. 1, 1, 55:

    senatus est continuo convocatus,

    Cic. Fam. 10, 12, 3:

    hos continuo in itinere adorti,

    Caes. B. G. 7, 42 fin.:

    subitae necessitates continuo agendi,

    on the spot, immediately, Quint. 10, 7, 2 et saep.: perturbationes, amplificatae certe, pestiferae sunt;

    igitur etiam susceptae continuo in magnā pestis parte versantur,

    even immediately on their inception, Cic. Tusc. 4, 18, 42; cf. id. Fin. 3, 9, 32.—
    2.
    Of a point of time closely following a time named, speedily, without interval:

    deinde absens factus aedilis, continuo praetor,

    Cic. Ac. 2, 1, 1:

    qui summam spem civium, quam de eo jam puero habuerant, continuo adulescens incredibili virtute superavit,

    id. Lael. 3, 11.—
    3.
    Esp., with the statement of a logical consequence from a fact; only in connection with a negative, or a question implying a negative, not by consequence, not necessarily, not as an immediate consequence, in questions; perhaps then? perhaps therefore? (very freq. in Cic.); with si:

    non continuo, si me in gregem sicariorum contuli, sum sicarius,

    Cic. Rosc. Am. 33, 94; so id. de Or. 2, 48, 199; Gai Inst. 2, 204.—With cum, Manil. 2, 345. — Absol.:

    cum nec omnes, qui curari se passi sunt, continuo etiam convalescant,

    Cic. Tusc. 3, 3, 5; so,

    ego summum dolorem... non continuo dico esse brevem,

    id. ib. 2, 19, 45: aeque enim contingit omnibus fidibus, ut incontentae sint;

    illud non continuo, ut aeque incontentae,

    id. Fin. 4, 27, 75:

    si malo careat, continuone fruitur summo bono?

    id. Tusc. 3, 18, 40; so,

    continuone si? etc.,

    Quint. 9, 2, 84.—
    B.
    In Quint. twice (for the ante- and post-class. continue), in an uninterrupted series, one after another, continuously:

    qualis (labor) fuit illius, qui grana ciceris ex spatio distante missa, in acum continuo et sine frustratione inserebat,

    Quint. 2, 20, 3; 9, 1, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > continuus

  • 40 fides

    1.
    fĭdes, ĕi ( gen. sing. scanned fĭdēï, Enn. ap. Cic. de Sen. 1, 1; Lucr. 5, 102.— Ante-class. and poet. form of the gen. fide, like die, facie, etc., Plaut. Aul. 4, 6, 1; id. Poen. 4, 2, 68; Ov. M. 3, 341; 6, 506; 7, 728; 737; Hor. C. 3, 7, 4; cf. Prisc. p. 781 P.; Charis. p. 53 ib.; Ritschl, Proleg. p. 90.— Dat. fide, Plaut. Trin. 1, 2, 80; 91; 105; Enn. ap. Non. 112, 1, or Ann. v. 111 ed. Vahl.; Hor. S. 1, 3, 95), f. [fido], trust in a person or thing, faith, confidence, reliance, credence, belief (syn.: fidelitas, fiducia, confidentia).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    si sciat noster senex, fidem non esse huic habitam,

    that he has not been trusted, Plaut. As. 2, 4, 52; cf.:

    fides ut habeatur, duabus rebus effici potest... iis fidem habemus, quos plus intelligere quam nos arbitramur... bonis viris ita fides habetur, ut nulla sit in iis fraudis injuriaeque suspicio... prudentia sine justitia nihil valeat ad faciendam fidem, etc.,

    to give confidence, produce confidence, Cic. Off. 2, 9, 33; see in the foll.: neque pauci, neque leves sunt, qui se duo soles vidisse dicant;

    ut non tam fides non habenda, quam ratio quaerenda sit,

    to give credence, id. Rep. 1, 10; cf.:

    quod si insanorum visis fides non est habenda, quia falsa sunt, cur credatur somniantium visis, etc.,

    id. Div. 2, 59, 122:

    si ita posset defendere, tamen fides huic defensioni non haberetur,

    id. Verr. 2, 5, 57, § 148:

    me miseram! forsitan hic mihi parvam habeat fidem,

    Ter. Eun. 1, 2, 117; cf.:

    cum jam minor fabulis haberetur fides,

    Cic. Rep. 2, 10:

    (fidem) majorem tibi habui quam paene ipsi mihi,

    id. Fam. 5, 20, 2; cf. id. ib. 7, 18, 1:

    ex aliis ei maximam fidem habebat,

    Caes. B. G. 1, 41, 4:

    cui maximam fidem suarum rerum habeat,

    Cic. Verr. 2, 2, 53, § 131; cf.:

    cui summam omnium rerum fidem habebat,

    Caes. B. G. 1, 19, 3:

    fidem commenticiis rebus adjungere,

    Cic. Div. 2, 55, 113:

    testimonio fidem tribuere,

    id. Sull. 3, 10; cf.:

    Cratippus iisdem rebus fidem tribuit,

    id. Div. 1, 3, 5:

    et auctoritatem orationi affert et fidem,

    id. Or. 34, 120:

    si tota oratio nostra omnem sibi fidem sensibus confirmat,

    id. Fin. 1, 21, 71:

    constituere fidem,

    id. Part. Or. 9, 31: fidem facit oratio, awakens or produces belief, id. Brut. 50, 187; cf.:

    quoniam auribus vestris... minorem fidem faceret oratio mea,

    id. Cat. 3, 2, 4:

    aliquamdiu fides fieri non poterat,

    Caes. B. C. 2, 37, 1;

    so with dare (rare): res ipsa fidem sermoni meo dabit,

    App. M. 4, p. 146, 25:

    Hercules cui ea res immortalitatis fidem dedit,

    assured of, Just. 24, 4, 4; Plin. Pan. 74, 3.—With object-clauses:

    fac fidem, te nihil nisi populi utilitatem et fructum quaerere,

    evince, show, Cic. Agr. 2, 8, 22: tibi fidem faciemus, nos ea suadere, quae, etc., will convince, Balb. et Opp. ap. Cic. Att. 9, 8, A. fin.:

    mihi fides apud hunc est, nihil me istius facturum,

    Ter. Heaut. 3, 3, 10; cf.:

    cum vix fides esset, rem ullo modo successuram,

    Suet. Vesp. 7:

    male fidem servando illis quoque abrogant fidem,

    Plaut. Trin. 4, 3, 41:

    quorum rebus gestis, fidem et auctoritatem in testimonio inimicitiarum suspicio derogavit,

    Cic. Font. 7, 13; cf.:

    alicui abrogare fidem juris jurandi,

    id. Rosc. Com. 15, 44; and:

    omnibus abrogatur fides,

    id. Ac. 2, 11, 36:

    quae res fidem abrogat orationi,

    Auct. Her. 1, 10, 17:

    imminuit et oratoris auctoritatem et orationis fidem,

    Cic. de Or. 2, 37, 156:

    multa fidem promissa levant,

    Hor. Ep. 2, 2, 10: fidem addere, to give credence (opp. fidem demere):

    ex ingenio suo quisque demat vel addat fidem,

    Tac. G. 3 fin.
    B.
    In partic., in mercant. lang., credit:

    cum fides totā Italiā esset angustior, neque creditae pecuniae solverentur,

    Caes. B. C. 3, 1, 2; cf.:

    scimus, Romae solutione impedita fidem concidisse,

    Cic. de Imp. Pomp. 7, 19:

    fides de foro sublata erat,

    id. Agr. 2, 3, 8:

    labefacta jam fide,

    credit being impaired, Suet. Vesp. 4:

    pecunia suā aut amicorum fide sumpta mutua,

    Sall. C. 24, 2:

    non contentus agrariis legibus fidem moliri coepit,

    Liv. 6, 11, 8; cf.:

    fidem abrogare,

    id. 6, 41, 11:

    fidemque remque, perdere,

    credit and means, Plaut. Ep. 2, 2, 36; cf.:

    res eos jampridem, fides deficere nuper coepit,

    Cic. Cat. 2, 5, 10:

    nisi fide staret res publica, opibus non staturam,

    Liv. 23, 48, 9 Drak.; freq.: res fidesque, for fame and fortune, property and credit, i. e. entire resources, Plaut. Curc. 4, 2, 18; id. Truc. 1, 1, 24; 38; id. Most. 1, 2, 64; Sall. J. 73, 6 Cort.—
    2.
    Beyond the mercant. sphere ( poet. and in post-Aug. prose):

    segetis certa fides meae,

    i. e. return, yield, Hor. C. 3, 16, 30:

    at tibi... Persolvat nullā semina certa fide,

    Tib. 2, 3, 62:

    fallax fides unius anni,

    Plin. Pan. 32, 4:

    quia hanc ejus terrae fidem Menander eludit,

    Quint. 12, 10, 25.
    II.
    Transf., that which produces confidence or belief.
    A.
    The quality that produces confidence in a person, trustworthiness, faithfulness, conscientiousness, credibility, honesty; in things, credibility, truth, etc.
    1.
    In gen. (erroneously regarded by Cicero as the primary signif. of the word; wherefore he derived it from fio; v. the foll. passages):

    fundamentum justitiae est fides, id est dictorum conventorumque constantia et veritas. Ex quo, audeamus imitari Stoicos, credamusque, quia fiat, quod dictum est, appellatam fidem,

    Cic. Off. 1, 7, 23 Beier; cf. id. Fragm. ap. Non. 24, 17 (Rep. 4, 7, p. 428 ed. Mos.); id. Fam. 16, 10 fin.:

    justitia creditis in rebus fides nominatur,

    id. Part. Or. 22, 78:

    meo periculo hujus ego experiar fidem,

    Plaut. Capt. 2, 2, 99; cf.:

    fides fidelitasque amicum erga,

    id. Trin. 5, 2, 2:

    homo antiqua virtute ac fide,

    Ter. Ad. 3, 3, 88; cf.:

    exemplum antiquae probitatis et fidei,

    Cic. Rep. 3, 5:

    esse summa probitate ac fide,

    id. ib. 3, 17:

    vir aequissimus, singulari fide,

    id. ib. 3, 17:

    quorum fides est laudata,

    id. ib. 2, 36:

    quibus facillime justitia et fides convalescit,

    id. ib. 2, 14:

    unde justitia, fides, aequitas?

    id. ib. 1, 2:

    cujus virtuti, fidei, felicitati (Gallia) commendata est,

    id. Prov. Cons. 14, 35:

    aequitas et fides,

    id. Rep. 1, 35; cf.:

    si pudor quaeritur, si probitas, si fides,

    id. ib. 3, 18 fin.:

    quanta fide, quanta religione,

    id. Font. 6, 13:

    hinc fides, illinc fraudatio,

    id. Cat. 2, 11, 25: ille vir haud magna cum re sed plenu' fidei, Enn. ap. Cic. de Sen. 1, 1 (Ann. v. 342 ed. Vahl.): ubi societas? ubi fides majorum? Cato ap. Gell. 10, 3, 17: nulla sancta societas, nec fides regni est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 8, 26 (Trag. v. 412 ed. Vahl.):

    mea eraga te fides et benevolentia,

    Cic. Fam. 1, 5, 1:

    pro vetere ac perpetua erga populum Romanum fide,

    Caes. B. G. 5, 54, 4:

    in fide atque amicitia civitatis Aeduae,

    id. ib. 2, 14, 2:

    in fide manere,

    id. ib. 7, 4, 5; cf.:

    sincera fide in pace Ligures esse,

    Liv. 40, 34, 11:

    si tibi optima fide sua omnia concessit,

    Cic. Rosc. Am. 49, 144:

    praestare fidem,

    id. Div. 2, 37, 79; id. Top. 10, 42; id. Att. 16, 7, 2; id. Fam. 1, 7, 6:

    te oro per tuam fidem, ne, etc.,

    Ter. And. 1, 5, 55: Eu. Dic bona fide: tu id aurum non surripuisti? Ly. Bona. Eu. Neque scis, quis abstulerit? Ly. Istuc quoque bona, Plaut. Mil. 4, 10, 42:

    de pace cum fide agere,

    Liv. 32, 33, 10:

    jussas cum fide poenas luam,

    Hor. Epod. 17, 37:

    haecne marita fides?

    Prop. 4 (5), 3, 11:

    Aeacidae dederat pacis pignusque fidemque,

    faithful bail, Ov. M. 12, 365:

    perjura patris fides,

    perjured faith, dishonesty, Hor. C. 3, 24, 59 et saep.—Prov.:

    fides ut anima, unde abiit, eo numquam redit,

    Pub. Syr. 181 (Rib.):

    fidem qui perdit, quo se servet relicuo,

    id. 166.—
    b.
    Of inanim. and abstr. things:

    nam cum Gabinii levitas... omnem tabularum fidem resignasset, etc.,

    trustworthiness, credibility, Cic. Arch. 5, 9; cf.:

    nunc vero quam habere auctoritatem et quam fidem possunt (litterae)?

    id. Fl. 9, 21; and:

    visa, quae fidem nullam habebunt,

    id. Ac. 2, 18, 58 fin.; and:

    qui non speciem expositionis sed fidem quaerit,

    truth, Quint. 10, 1, 32:

    aliter oraculorum, aliter haruspicum fides confirmari aut refelli potest,

    id. 5, 7, 36:

    probationum,

    id. 4 praef. §

    6: liber spectatae fidei,

    Gell. 1, 7, 1:

    paulum distare ab eo (lapide) in unguentorum fide multi existimant Lygdinos, etc.,

    in faithful preservation, keeping in good condition, Plin. 36, 8, 13, § 62.—
    c.
    In poets several times, faithful, true fulfilment of a promise:

    dicta fides sequitur,

    Ov. M. 3, 527 (cf.:

    res dicta secuta est,

    id. ib. 4, 550):

    vota fides sequitur,

    id. ib. 8, 713:

    promissa exhibuere fidem,

    were fulfilled, id. ib. 7, 323; cf.:

    en haec promissa fides est?

    is this the fulfilment of the oracle? Verg. A. 6, 346.—
    2.
    In partic., in jurid. lang., bona fides, good faith, sincerity; hence, EX FIDE BONA or BONA FIDE, in good faith, sincerely, honestly, conscientiously:

    arbitrum illum adegit, QVICQVID SIBI DARE FACERE OPORTERET EX FIDE BONA,

    Cic. Off. 3, 16, 66; cf.: quanti verba illa: VTI NE PROPTER TE FIDEMVE TVAM CAPTVS FRAVDATVSVE SIEM, etc.... Q. quidem Scaevola, pontifex maximus, summam vim esse dicebat in omnibus iis arbitriis, in quibus adderetur EX FIDE BONA;

    fideique bonae, nomen existimabat manare latissime, idque versari in tutelis societatibus, fiduciis mandatis, rebus emptis venditis, conductis locatis, etc.,

    id. ib. 3, 17, 70; id. Att. 6, 1, 15: praetor ait: QVI [p. 747] BONA FIDE EMIT, etc., Dig. 6, 2, 7, § 11 sq.; cf.:

    bonae fidei emptori subrepta re quam emerit,

    Just. Inst. 4, 1, 15:

    ubi lex inhibet usucapionem, bona fides possidenti nihil prodest,

    Dig. 41, 3, 24:

    tot judicia de fide mala, quae ex empto aut vendito aut conducto aut locato contra fidem fiunt, etc.,

    i. e. deception, dishonesty, Cic. N. D. 3, 30, 74:

    bonā fide = certissime,

    Plaut. Truc. 2, 7, 30; id. Aul. 4, 10, 42; id. Capt. 4, 2, 110; cf.:

    mala fide,

    Dig. 41, 2, 1, § 6.—
    B.
    An assurance that produces confidence, a promise, engagement, word, assurance, confirmation.
    1.
    In gen.:

    fide data, credamus,

    Plaut. Pers. 2, 2, 61: accipe daque fidem, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 33 ed. Vahl.):

    atque etiam, si quid singuli temporibus adducti hosti promiserunt, est in eo ipso fides conservanda: ut primo Punico bello Regulus... ad supplicium redire maluit, quam fidem hosti datam fallere,

    Cic. Off. 1, 13, 39; cf. id. Fin. 2, 20, 65:

    fidem dare, violare, in fide non stare,

    id. Rab. Perd. 10, 28:

    Pompei fides, quam de me Caesari dederat,

    id. Fam. 1, 9, 12:

    inter se fidem et jusjurandum dare,

    Caes. B. G. 1, 3 fin.:

    obligare fidem alicui,

    to plight one's faith, Cic. Phil. 5, 18, 51; cf.:

    fidem reliquis interponere,

    Caes. B. G. 5, 6 fin.:

    fide mea spondeo, futurum ut, etc.,

    Plin. Ep. 1, 14, 10:

    diffidens, de numero dierum Caesarem fidem servaturum,

    Caes. B. G. 6, 36, 1:

    si fidem mecum servas,

    Plaut. Curc. 1, 2, 48:

    tecum servavi fidem,

    id. Capt. 5, 1, 10; id. Merc. 3, 1, 33:

    fides juris jurandi cum hoste servanda,

    Cic. Off. 3, 29, 107:

    fidem erga imperatorem conservare,

    Caes. B. C. 1, 84, 3:

    fidem erga populum Romanum servare,

    Liv. 24, 4, 5:

    servata erga Galbam,

    Tac. H. 1, 71:

    in regem suum servata,

    Curt. 6, 5, 2:

    ut fidem vobis praestaremus,

    Liv. 28, 39, 2; so,

    fidem alicui praestare,

    Curt. 6, 4, 9; Liv. 30, 15, 5; Sen. Ben. 5, 21, 1:

    non servata fides deditis est,

    Liv. 24, 1, 10; cf. Cic. de Sen. 20, 75; Sen. Ep. 71, 17:

    fidem suam liberare,

    to perform his promise, Cic. Fl. 20, 47; cf.:

    fidem alicujus liberare,

    id. Fam. 12, 7, 2: so,

    fidem exsolvere,

    Liv. 3, 19, 1; 22, 23, 8; 24, 16, 12; Plin. Ep. 2, 12, 6; Luc. 9, 98 al.:

    fidem frangere,

    Cic. Rosc. Com. 6, 16;

    for which violare, v. above,

    id. Rab. Perd. 10, 28:

    fidem amittere,

    Nep. Eum. 10:

    istius fide ac potius perfidiā decepti,

    Cic. Rosc. Am. 38, 110: quantum mea fides studii mihi afferat, my plighted word (to defend the king), id. Deiot. 1, 1:

    contioni deinde edicto addidit fidem,

    confirmed, Liv. 2, 24, 6.—
    2.
    Pregn., a given promise of protection or security, a guaranty; hence, in gen., protection, guardian care:

    introduxi Vulturcium sine Gallis: fidem ei publicam jussu senatus dedi,

    promised him protection, security, in the name of the public, Cic. Cat. 3, 4, 8; cf.: Vulturcius interrogatus... primo fingere alia;

    post, ubi fide publica dicere jussus est, omnia uti gesta erant aperit,

    Sall. C. 47, 1:

    cum se diceret indicaturum de conjuratione, si fides publica data esset,

    id. ib. 48, 4:

    uti L. Cassius ad Jugurtham mitteretur, eumque interposita fide publica Romam duceret,

    id. J. 32, 1; cf.:

    privatim praeterea fidem suam interponit, quam ille non minoris quam publicam ducebat,

    id. ib. fin.:

    qui Romam fide publica venerat,

    id. ib. 35, 7; so,

    too, simply fides: Lusitani contra interpositam fidem interfecti,

    Cic. Brut. 23, 89:

    fide accepta ab legatis, vim abfuturam,

    Liv. 38, 33, 3:

    Thais patri se commendavit in clientelam et fidem,

    Ter. Eun. 5, 9, 9; cf.:

    se in Chrysogoni fidem et clientelam contulerunt,

    Cic. Rosc. Am. 37, 106:

    quaere in cujus fide sint et clientela,

    id. ib. 33, 93:

    aliquid in fidem alicujus tradere,

    Liv. 38, 31, 2:

    frugi hominem, plenum religionis videtis positum in vestra fide ac potestate: atque ita, ut commissus sit fidei, permissus potestati,

    Cic. Font. 14, 30; cf.:

    se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere,

    Caes. B. G. 2, 3, 2:

    in alicujus fidem ac potestatem venire,

    id. ib. 2, 13, 2:

    in fide alicujus esse,

    Cic. Planc. 41, 97; cf. id. Fam. 13, 65, 2:

    ea (jura) fidei suae commissa,

    id. Off. 1, 34, 124:

    civitas in Catonis fide locata,

    id. Att. 6, 1, 5:

    recipere aliquid in fidem,

    id. ib. 15, 14, 3; cf.:

    aliquem in fidem necessitudinemque suam recipere,

    id. Fam. 13, 19, 2:

    recipere aliquem in fidem,

    Caes. B. G. 2, 15, 1; 4, 22, 3:

    hortatur, ut populi Romani fidem sequantur,

    id. ib. 4, 21, 8: jura fidemque supplicis erubuit (Achilles), the protection due to a suppliant, Verg. A. 2, 541:

    di, obsecro vostram fidem!

    your protection, assistance, help, Plaut. Cist. 4, 1, 11; id. Am. 5, 1, 78; id. Most. 1, 1, 74; 2, 2, 97; cf.:

    fidem vestram oro atque obsecro, judices,

    Cic. Mur. 40, 86:

    deum atque hominum fidem implorabis,

    id. Verr. 2, 1, 9, § 25;

    so in colloq. lang. frequently elliptic. as an exclamation: Di vostram fidem!

    by the protection of the gods! for heaven's sake! Plaut. Capt. 2, 3, 58, id. Men. 5, 2, 119; id. Poen. 4, 78 al.; Ter. And. 4, 3, 1; 4, 4, 5; id. Eun. 3, 1, 28 al.; cf.:

    tuam fidem, Venus!

    Plaut. Curc. 1, 3, 40:

    pro deum atque hominum fidem!

    id. ib. 5, 3, 16; id. Ep. 4, 2, 10; Ter. And. 1. 5, 2; 1, 5, 11; id. Heaut. 1, 1, 9 al.; Sall. C. 20, 10 al.;

    for which: pro deorum atque hominum fidem!

    Cic. Tusc. 5, 16, 48;

    and in a different order: pro deorum fidem atque hominum,

    id. Lael. 15, 52;

    also simply pro deum fidem,

    Liv. 3, 67, 7 Drak. N. cr.; and:

    per fidem!

    Petr. 100, 5; Tac. Or. 35; App. M. 6, p. 175.—
    C.
    The faith, the Christian religion as a system of belief (eccl. Lat.):

    domicilium fidei,

    Lact. 4, 30 fin.; Vulg. Apoc. 14, 12 al.
    III.
    Fides, personified as a goddess:

    praeclare Ennius: O Fides alma, apta pinnis, et jus jurandum Jovis! Qui jus igitur jurandum violat, is Fidem violat,

    Cic. Off. 3, 29, 104 (Enn. Trag. v. 410 ed. Vahl.); cf. Varr. L. L. 5, § 74 Müll.; Cic. N. D. 3, 18, 47; 2, 23, 61; 31, 79; id. Leg. 2, 8, 19; 11, 28; Plaut. Cas. prol. 2; id. Aul. 3, 6, 46; 50; 4, 2, 14; Verg. A. 1, 292; Hor. C. 1, 35, 21; 4, 5, 20; id. C. S. 57.
    2.
    fĭdes, ium, plur., or fides, is, sing., f. [= sphidê], a stringed instrument, lyre, lute, cithern.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    In plur. (only so in classic prose): Fides genus citharae, Paul. ex Fest. p. 89, 16 Müll.:

    (hominis) omnis vultus omnesque voces, ut nervi in fidibus, ita sonant, ut a motu animi quoque sunt pulsae,

    Cic. de Or. 3, 57, 216;

    so different from nervi,

    id. Div. 2, 14, 33; id. Leg. 2, 15, 39; id. Brut. 54, 199; id. Fin. 4, 27, 75 (v. Madv. ad h. l., p. 601 sq.):

    ut in fidibus aut tibiis, atque in cantu ipso ac vocibus concentus est quidam tenendus ex distinctis sonis, etc.,

    id. Rep. 2, 42; id. Fin. 4, 27, 75; cf. id. de Or. 3, 51, 197: Fi. Fides non reddis? Pe. Neque fides neque tibias, Plaut. Ep. 3, 4, 77;

    with tibiae,

    Quint. 1, 10, 14; 20; 11, 3, 59:

    Orpheus, Threïciā fretus citharā fidibusque canoris,

    Verg. A. 6, 120:

    fidibus cantare alicui,

    Plaut. Ep. 3, 4, 64:

    fidibus canere praeclare,

    Cic. Tusc. 1, 2, 4; id. Div. 2, 59, 122:

    uti,

    id. Tusc. 5, 39, 113:

    dicere longum melos,

    Hor. C. 3, 4, 4:

    placare deos,

    id. ib. 1, 36, 1:

    discere,

    Cic. de Sen. 8, 26:

    docere aliquem,

    id. Fam. 9, 22, 3:

    scire,

    Ter. Eun. 1, 2, 53:

    vivunt commissi calores Aeoliae fidibus puellae,

    Hor. C. 4, 9, 12:

    fidibusne Latinis Thebanos aptare modos studet,

    i. e. to imitate Pindaric odes in Latin poetry, id. Ep. 1, 3, 12.—
    (β).
    Sing. ( poet.):

    sume fidem et pharetram: fies manifestus Apollo,

    Ov. H. 15, 23; so,

    Teïa,

    Hor. C. 1, 17, 18:

    Cyllenea,

    id. Epod. 13, 9:

    quodsi blandius Orpheo moderere fidem,

    id. C. 1, 24, 14.—
    2.
    Prov.: vetus adagium est: Nihil cum fidibus graculo, i. e. ignoramuses have nothing to do with poetry, Gell. N. A. praef. § 19.—
    B.
    Esp., Fides, is, f., a constellation, i. q. Lyra, the Lyre:

    cedit clara Fides Cyllenia,

    Cic. Arat. 381; Varr. R. R. 2, 5, 12;

    in the form Fidis,

    Col. 11, 2, 14; 40; Sid. Carm. 16, 5.—
    * II.
    Transf., in sing., i. q. nervus, chorda, a string of a musical instrument:

    quae tuba quaeve lyra Flatibus incluta vel fidibus,

    Prud. Cath. 3, 81.

    Lewis & Short latin dictionary > fides

См. также в других словарях:

  • Marine Harvest — Pan Fish redirects here. For the types of game fish, see panfish. Marine Harvest ASA Type Allmennaksjeselskap Traded as OSE …   Wikipedia

  • pancata — pan·cà·ta s.f. BU 1. colloq., fila di persone sedute su una panca 2. colpo inferto con una panca 3. TS agr. stretta striscia di terreno lasciato incolto al limite di un campo {{line}} {{/line}} DATA: av. 1498 …   Dizionario italiano

  • empanar — ► verbo transitivo 1 COCINA Cubrir un alimento con pan rallado para freírlo después: ■ siempre empana los filetes de ternera. 2 COCINA Poner un alimento dentro de una masa para cocerlo: ■ empanar el atún en hojaldre. 3 AGRICULTURA Sembrar …   Enciclopedia Universal

  • empañar — ► verbo transitivo 1 COCINA Cubrir un alimento con pan rallado para freírlo después: ■ siempre empana los filetes de ternera. 2 COCINA Poner un alimento dentro de una masa para cocerlo: ■ empanar el atún en hojaldre. 3 AGRICULTURA Sembrar …   Enciclopedia Universal

  • European route E73 — E73 Route information Length: 702 km (436 mi) Major junctions North …   Wikipedia

  • Circuitos Continentales UCI — Uno o varios wikipedistas están trabajando actualmente en este artículo o sección. Es posible que a causa de ello haya lagunas de contenido o deficiencias de formato. Si quieres, puedes ayudar y editar, pero por favor: antes de realizar… …   Wikipedia Español

  • Indogermanische Religion — Die Idee einer indogermanischen Religion kam bald nach Entdeckung der indogermanischen Sprachfamilie auf, als eine sprachlich und sachlich recht enge Verwandtschaft zwischen lat. Jupiter/Diēspiter, gr. Zeus pater und ai. Dyaus Pita offenkundig… …   Deutsch Wikipedia

  • Cara — (Probablemente del gr. kara, cabeza.) ► sustantivo femenino 1 ANATOMÍA Parte delantera de la cabeza de las personas y de ciertos animales: ■ tiene la cara ovalada. SINÓNIMO faz rostro 2 Expresión del rostro: ■ ¡qué cara más simpática tiene!… …   Enciclopedia Universal

  • Goat — Billy goat redirects here. For the Lance Corporal in the Royal Welsh, see William Windsor (goat). For the urban legend, see Curse of the Billy Goat. This article is about the domesticated species. For other species, see Capra (genus). For other… …   Wikipedia

  • HINDI (LANGUE ET LITTÉRATURE) — La littérature hind 稜 classique, dont l’efflorescence se situe au début du XVIe siècle de notre ère, sous le règne des Grands Moghols, est considérable à la fois par sa masse – il s’en faut de beaucoup qu’elle soit encore totalement répertoriée – …   Encyclopédie Universelle

  • pane — 1pà·ne s.m. FO 1a. alimento costituito da un impasto lievitato di farina e acqua, spec. condito con sale, cotto al forno in forme diverse: impastare, cuocere, infornare il pane; briciola, fetta di pane; pane caldo, appena sfornato; pane di avena …   Dizionario italiano

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»