-
1 contuoli oculi
contŭŏli ŏcŭli sunt in angustum coacti conniventibus palpebris, i. e. eyes narrowed by a partial closing of the eyelid, Paul. ex Fest. p. 42, 1 Müll. [contueor]. -
2 oculicrepida
ŏcŭli-crĕpĭda, ae, a false read. for collicrepidae, Plaut. Trin. 4, 3, 14; v. Ritschl ad h. l. -
3 oculus
oculus ī, m [2 AC-], an eye: (lacrimulam) oculos terendo expresserit, T.: magis te quam oculos amo meos, T.: eminentes, prominent: oculi tamquam speculatores: maligni, V.: oculi in Oppianicum coniciebantur, were turned: adiectum esse oculum hereditati, his eye was on: ad omnia vestra oculos adicere: oculos de isto nusquam deicere, regard with fixed attention: demittere, O.: attollere, V.: circumferre, O.: premere, V.: deponere, to fix, H.: oculis somno coniventibus: unguibus illi in oculos involare, fly at, T.: quod ante oculos est, is in full view: ne abstuleritis observantibus etiam oculos, cheat out of their eyes, L.: in oculis civium vivere, in public: in oculis omnium submergi, Cu.: ab oculis concedere: ex oculis abire, out of sight, L.: facesserent ex urbe ab oculis populi R., L.: sub oculis accepto detrimento, in (Caesar's) presence, Cs.: eum quoque oculum, quo bene videret, amittere, lost the sight of: altero oculo capitur, becomes blind of one eye, L.— A luminary: mundi oculus, the sun, O.—In plants, an eye, bud, bourgeon: oculos imponere, inoculate, V.—Fig., a principal ornament: duo illos oculos orae maritimae effoderunt, i. e. Corinth and Carthage.—The eye of the soul, mind's eye: eius cru<*>iatu pascere oculos, feast one's eyes: fructum oculis ex eius casu capere, delight their eyes, N.: tuo viro oculi dolent, i. e. he is afflicted, T.: acies et arma in oculis erant, in view, Cu.: si in oculis sis multitudinis, are belo<*>ed by: oderat tum. cum... iam fert in oculis, values highly: rex te ergo in oculis gestare? held dear, T.: aequis oculis videre, i. e. contentedly, Cu.: simul est illud ante oculos, obvious: mors (ei) ob oculos versatur, is in view: ora eorum ponite vobis ante oculos, picture to yourselves: pone illum ante oculos diem, fix your thoughts on: nec a re p. deiciebam oculos, lose sight of.* * * -
4 oculus
ŏcŭlus (sync. oclus, Prud. steph. 10, 592 dub.), i, m. [kindr. with Sanscr. akshi and aksha, from the root ītsh, videre; Gr. ossomai, osse; Goth. augō; Germ. Auge; Engl. eye], an eye.I.Lit.:B.quae (natura) primum oculos membranis tenuissimis vestivit et saepsit... sed lubricos oculos fecit et mobiles,
Cic. N. D. 2, 57, 142; cf. Cels. 7, 7, 13; Plin. 11, 37, 52, § 139 sq.; Cic. de Or. 3, 59, 221:venusti,
id. Tusc. 5, 16, 46:eminentes,
prominent, id. Vatin. 2, 4:oculi tanquam speculatores,
id. N. D. 2, 57, 140:acuti,
id. Planc. 27, 69:maligni,
Verg. A. 5, 654:minaces,
Luc. 2, 26: oculos conicere in aliquem, to cast or fix one's eyes upon, Cic. Clu. 19, 54:oculos conjecit in hostem,
Verg. A. 12, 483: adicere alicui rei, to cast one's eyes upon, glance at:ad eorum ne quem oculos adiciat suos,
Plaut. As. 4, 1, 24; to covet, Cic. Verr. 2, 2, 15, § 37:adicere ad rem aliquam,
id. Agr. 2, 10, 25:de aliquo nusquam deicere,
to never turn one's eyes away from, to regard with fixed attention, id. Verr. 2, 4, 15, § 33:deicere ab aliquā re,
to turn away, id. Phil. 1, 1, 1:in terram figere,
to fix one's eyes upon the ground, Tac. H. 4, 72:deicere in terram,
to cast down to, Quint. 1, 11, 9:demittere,
Ov. M. 15, 612:erigere,
id. ib. 4, 146: attollere. Verg. A. 4, 688; Ov. M. 2, 448:circumferre,
id. ib. 6, 169:premere,
Verg. A. 9, 487: deponere, to fix, Hor C. 1, 36, 18:distorquere,
id. S. 1, 9, 65:spargere,
to direct hither and thither, Pers. 5, 33:oculis cernere,
to see with one's own eyes, Nep. Timol. 2, 2:oculos auferre spectanti,
to blind the eyes of an observer, to cheat him before his eyes, Liv. 6, 15 fin.: ponere sibi aliquid ante oculos. i. e. to imagine to one's self any thing, Cic. Agr. 2, 20, 53:proponere oculis suis aliquid,
id. Sest. 7, 17:esse ante oculos,
to be before one's eyes, id. Lael. 11, 38: res posita in oculis, and ante oculos, that lies before one's eyes, is apparent, evident:de rebus ante oculos positis,
id. Ac. 1, 2, 5:omnia sunt enim posita ante oculos,
id. de Or. 1, 43, 192:inque meis oculis candida Delos erat,
before my eyes, Ov. H. 21, 82: vivere in oculis, habitare in oculis, to live in the sight of, in the presence of, in intercourse with:in maximā celebritate atque in oculis civium quondam viximus,
Cic. Off. 3, 1, 3:habitavi in oculis,
id. Planc. 27, 66; cf.:in foro palam Syracusis in ore atque in oculis provinciae,
id. Verr. 2, 2, 33, § 81; Liv. 22, 12; 35, 10; Tac. H. 4, 77:habere in oculis,
to keep in sight, to watch, observe, Plaut. Ps. 3, 2, 66:in oculis omnium submergi,
Curt. 9, 4, 11:se ante oculos suos trucidari sinerent,
Liv. 2, 6, 2; 4, 14, 5; Auct. Her. 4, 36, 48: ab oculis alicujus abire (ire), to leave one's presence:Abin' hinc ab oculis?
Plaut. Trin. 4, 2, 147; id. Truc. 2, 5, 24; Sen. Ep. 36, 10; cf.:ab oculis recedere,
Plin. Ep. 2, 1, 11:ab oculis concedere,
Cic. Cat. 1, 7, 17:(angues) conspecti repente ex oculis abierunt,
out of sight, Liv. 25, 16, 2:prodigii species ex oculis elapsa,
id. 26, 19, 7:(avem) ablatam ex oculis,
Tac. H. 2, 50:facesserent propere ex urbe ab ore atque oculis populi Romani,
Liv. 6, 17, 8:sub oculis alicujus,
before a person's eyes, in his presence, Caes. B. C. 1, 71; Vell. 2, 79, 4:sub oculis domini esse,
Col. 9, 5, 2:quos honores sub oculis tuis gessit,
Plin. Ep. 10, 11, 2:sub avi oculis necari,
Just. 1, 4, 5; Flor. 4, 7, 8:hostes sub oculis erant,
Liv. 22, 14, 3; 26, 38, 9:sub oculis Caesaris,
Tac. A. 2, 35: hunc oculis suis nostrarum numquam quisquam vidit, with his own eyes, i. e. actually, in person, Ter. Eun. 4, 4, 10:numquam ante hunc diem meis oculis eam videram,
id. Hec. 5, 4, 23: ad oculum, for display, to be seen:non ad oculum servientes,
Vulg. Eph. 1, 18; id. Col. 3, 22.—As a term of endearment, the apple of my eye, my darling:ubi isti sunt quibus vos oculi estis, quibus vitae estis, quibus deliciae?
Plaut. Ps. 1, 2, 46:bene vale, ocule mi!
id. Curc. 1, 3, 47 —Hence, in a double sense:par oculorum in amicitiā M. Antonii triumviri,
Suet. Rhet. 5.—The ancients swore by their eyes:si voltis per oculos jurare, nihilo magis facietis,
Plaut. Men. 5, 9, 1.—Transf.1.The power of seeing, sight, vision: ut eum quoque oculum, quo bene videret, amitteret, lost, i. e. became blind, Cic. Div. 1, 24, 48:2.oculos perdere,
id. Har. Resp. 18, 37:restituere alicui,
Suet. Vesp. 7; cf.:oculis usurpare rem,
i. e. see, Lucr. 1, 301.—A luminary, said of the sun and stars ( poet. and in post-Aug. prose): mundi oculus. i. e. the sun, Ov. M. 4, 228:3.stellarum oculi,
Plin. 2, 5, 4, § 10.—A spot resembling an eye, as on a panther's hide, a peacock's tail, etc., Plin. 8, 17, 23, § 62:4.pavonum caudae,
id. 13, 15, 30, § 96. —So arch. t. t.:oculus volutae,
Vitr. 3, 5. —Of plants.a.An eye, bud, bourgeon: oculos imponere, i. e. to bud, inoculate, Verg. G. 2, 73:b.gemmans,
Col. 4, 24, 16.—A bulb or knob on many roots, on the reed, etc.:c.harundinis,
Cato, R. R. 6, 3; Varr. R. R. 1, 24, 3:seritur harundo bulbo radicis, quem alii oculum vocant,
Plin. 17, 20, 33, § 144.—A plant, called also aizoum majus, Plin. 25, 13, 102, § 160. —II.Trop.A.A principal ornament: hi duo illos oculos orae maritimae effoderunt ( Corinth and Carthage), Cic. N. D. 3, 38, 91:B.ex duobus Graeciae oculis,
i. e. Athens and Sparta, Just. 5, 8, 4.—The eye of the soul, the mind's eye:eloquentiam quam nullis nisi mentis oculis videre possumus,
Cic. Or. 29, 101:acrioribus mentis oculis intueri,
Col. 3, 8, 1:oculos pascere re aliquā,
to feast one's eyes on any thing, Cic. Verr. 2, 5, 26, § 65; cf.:concupiscentia oculorum,
Vulg. 1 Joh. 2, 16: fructum oculis (dat.) capere ex aliquā re, Nep. Eum. 11, 2: oculi dolent, the eyes ache, i. e. one is afflicted by something seen, Ter. Ph. 5, 8, 64; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1; cf.:pietas, pater, oculis dolorem prohibet,
i. e. forbids me to take offence, Plaut. As. 5, 1, 4: in oculis, in the eye, i. e. in view, hoped or expected:frumenti spes, quae in oculis fuerat, utrosque frustrata pariter,
Liv. 26, 39, 23:acies et arma in oculis erant,
Curt. 3, 6, 3:Philotae supplicium in oculis erat,
id. 8, 6, 21:esse in oculis,
to be beloved, esteemed, Cic. Att. 6, 2, 5:esse in oculis multitudinis,
id. Tusc. 2, 26, 63: ferre, gestare in oculis, to love, esteem, value:oderat tum, cum, etc....jam fert in oculis,
id. Phil. 6, 4, 11:rex te ergo in oculis,
Ter. Eun. 3, 1, 11: aequis oculis videre, i. e. contentedly, with satisfaction (like aequo animo), Curt. 8, 2, 9: ante oculos, in mind, in view:mors ante oculos debet esse,
Sen. Ep. 12, 6; Plin. Ep. 3, 16, 6; also plain, obvious:simul est illud ante oculos,
Cic. de Or. 2, 85, 349:sit ante oculos Nero,
i. e. set him before you, consider him, Tac. H. 1, 16: ante oculos habere, to keep in mind (post-class.):habe ante oculos hanc esse terram,
Plin. Ep. 8, 24, 4:mortalitatem,
id. ib. 2, 10, 4; Just. 5, 6, 1; for which (late Lat.) prae oculis: prae oculis habere terrorem futuri judicii, Greg. M. Ep. 2, 48;3, 27 al.: nec jam fas ullum prae oculis habent,
Amm. 30, 4, 18: ob oculos versari, to be before the mind, etc.:mors (ei) ob oculos versatur,
Cic. Rab. Post. 14, 39; Liv. 28, 19, 14; cf.:usu versatur ante oculos vobis Glaucia,
Cic. Rosc. Am. 35, 98; id. Fin. 2, 22, 75; 5, 1, 3; id. Dom. 55, 141; Liv. 34, 36, 6: ponere aliquid ante oculos, to call up in mind, imagine, etc.:eā (translatione) utimur rei ante oculos ponendae causā,
Auct. Her. 4, 34, 45:ora eorum ponite vobis ante oculos,
Cic. Phil. 13, 2, 4:calamitatem Cottae sibi ante oculos ponunt,
Caes. B. G. 6, 37:exsilium Cn. Marci sibi proponunt ante oculos,
Liv. 2, 54, 6:conjurationem ante oculos ponere,
id. 24, 24, 8:studia eorum vobis ante oculos proponere,
Auct. Her. 4, 36, 48;rarely: constituere sibi aliquid ante oculos,
Cic. Cael. 32, 79; Aug. Serm. 233, 3: ante oculos ponere (proponere), with ellips. of dat. of person, Cic. Marc. 2, 5; id. Deiot. 7, 20; id. Phil. 2, 45, 115; 11, 3, 7; id. N. D. 1, 41, 114:nec a re publicā deiciebam oculos,
id. Phil. 1, 1, 1. -
5 ardeo
ardĕo, rsi, rsum, 2, v.n. ( perf. subj. ARDVERINT, Inscr. Fratr. Arval., of the time of the emperor Alexander Severus, in Inscr. Orell. 961) [cf. Sanscr. ghar = to shine. Sonne foll. by Curt.], to take fire, to kindle; hence,I.Lit., to be on fire, to burn, blaze (syn.:II.ardesco, exardeo, flagro, incendor, uror): Nam multis succensa locis ardent sola terrae,
for the soil is on fire in different places, Lucr. 2, 592:tecta ardentia,
id. 3, 1064: Ultimus ardebit, quem etc., i. e. His home will burn last, whom etc., Juv. 3, 201:ardente domo,
Tac. A. 15, 50 fin.:radii ardentes,
Lucr. 6, 618: circumstant cum ardentibus taedis, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 28, 89 (Trag. v. 51 Vahl.):caput arsisse Servio Tullio dormienti,
Cic. Div. 1, 53, 121:vis ardens fulminis,
Lucr. 6, 145:Praeneste ardentes lapides caelo decidisse,
Liv. 22, 1:rogum parari Vidit et arsuros supremis ignibus artus,
Ov. M. 2, 620; 2, 245; 14, 747:arsurae comae,
Verg. A. 11, 77:videbat quod rubus arderet,
Vulg. Exod. 3, 2; ib. Deut. 5, 23; ib. Joan. 15, 6.—Trop.A.Of the eyes, to flash, glow, sparkle, shine (syn.:B.fulgeo, inardesco, mico): ardent oculi,
Plaut. Capt. 3, 4, 62; Cic. Verr. 2, 4, 66; 2, 5, 62; cf.:oculi ejus (erant) ut lampas ardens,
Vulg. Dan. 10, 6.—Poet., transf. to color, to sparkle, glisten, glitter, dazzle:C.Tyrio ardebat murice laena,
Verg. A. 4, 262:campi armis sublimibus ardent,
id. ib. 11, 602. —In gen., of any passionate emotion [p. 156] or excitement, to burn, glow, be inflamed, usu. with abl. (dolore, irā, studio, invidiā, etc.), but often without an abl.; to be strongly affected, esp. with love; to be inflamed, burn, glow, to blaze, be on fire, be consumed, etc. (syn.: ardesco, exardeo, furo).(α).With abl.:(β).quippe patentia cum totiens ardentia morbis Lumina versarent oculorum, expertia somno,
they rolled around the open eyeballs glowing with heat, Lucr. 6, 1180:In fluvios partim gelidos ardentia morbo Membra dabant,
their limbs burning with the heat of fever, id. 6, 1172:ardere flagitio,
Plaut. Cas. 5, 3, 1:amore,
Ter. Eun. 1. 1, 27; Cic. Verr. 2, 2, 47:iracundiā,
Ter. Ad. 3, 2, 12:curā,
Varr. R. R. 3, 17, 9:dolore et irā,
Cic. Att. 2, 19:cupiditate,
id. Pis. 24:studio et amore,
id. ad Q. Fr. 1, 2:desiderio,
id. Mil. 15; id. Tusc. 4, 17, 37:podagrae doloribus,
to be tormented with, id. Fin. 5, 31, 94:furore,
Liv. 2, 29 fin. et saep.:cum arderet Syria bello,
Cic. Att. 5, 6; id. Fam. 4, 1; Liv. 28, 24 fin. al.—Without an abl.:► * Pass.ipse ardere videris,
Cic. de Or. 2, 45, 188 (incensus esse, B. and K.); cf. Quint. 11, 3, 145:omnium animi ad ulciscendum ardebant,
were fired, eager, Caes. B. G. 6, 34:Ardet,
Ov. M. 6, 609:ultro implacabilis ardet,
Verg. A. 12, 3:ardet in arma,
id. ib. 12, 71; so,in caedem,
Tac. H. 1, 43.— Poet. with inf. as object (cf. infra), to desire ardently to do a thing:ruere ardet utroque,
Ov. M. 5, 166:Ardet abire fugā dulcīsque relinquere terras,
Verg. A. 4, 281; 11, 895; Val. Fl. 6, 45.—Esp., to burn with love (syn. uror):ex aequo captis ardebant mentibus ambo,
Ov. M. 4, 62:deus arsit in illā,
id. ib. 8, 50 (cf.:laborantes in uno Penelopen vitreamque Circen,
Hor. C. 1, 17, 19):arsit Virgine raptā,
Hor. C. 2, 4, 7; cf. id. ib. 3, 9, 6; and with acc. of the object loved (as supra, in constr. with the inf.): formosum pastor Corydon ardebat Alexin, Corydon had a burning passion for, etc., Verg. E. 2, 1:comptos arsit adulteri Crines,
Hor. C. 4, 9, 13:delphini pueros miris et humanis modis arserunt,
Gell. 6, 8; cf. Arusian. Mess. p. 209 Lind.arsus, roasted, Plin. Val. 2, 9.— ardens, entis, P. a., prop. on fire, burning; hence, glowing, fiery, ardent, hot, etc., lit. and trop.A.Lit.: sol ardentissimus, Tubero ap. Gell. 6, 4, 3:B.ardentissimum tempus,
Plin. 2, 47, 47, § 123:Austri ardentes,
id. 12, 19, 42, § 93:quinta (zona) est ardentior illis,
hotter, Ov. M. 1, 46:ardens Africa,
Luc. 9, 729.—Trop.1.Of the eyes:2.oculi,
glowing, Verg. G. 4, 451.—Of color:3. 4. 5.ardentissimus color,
Plin. 21, 4, 10, § 16:apes ardentes auro,
glowing, glittering as with gold, Verg. G. 4, 99; so id. A. 10, 262.—Of passion or strong feeling, burning, glowing, eager, impatient, ardent:avaritia ardens,
Cic. Fin. 3, 11, 36:mortem ardentiore studio petere,
id. ib. 2, 19, 61:ardentes in eum litteras ad me misit,
id. Att. 14, 10 fin.:ardentissimus dux,
Flor. 4, 2, 42; 1, 8, 2:ardentissimus amor,
Vulg. 3, Reg. 11, 2:studia,
Ov. M. 1, 199:Nonne cor nostrum ardens erat in nobis,
Vulg. Luc. 24, 32:furor,
ib. Isa. 30, 27:miserere ardentis (sc. amore),
Ov. M. 14, 691.— Poet. with gen.:ardens caedis,
Stat. Th. 1, 662.—In Cic. freq. of passionate, excited discourse:nec umquam is qui audiret, incenderetur, nisi ardens ad eum perveniret oratio,
Cic. Or. 38, 132:verbum,
id. ib. 8, 27 (cf. id. Brut. 24 fin.):nisi ipse (orator) inflammatus ad eam (mentem) et ardens accesserit,
id. de Or. 2, 45, 190:orator gravis, acer, ardens,
id. Or. 28, 99 al. — Adv. ardenter, only trop., in a burning, fiery, eager, passionate manner, ardently, eagerly, passionately:ardenter aliquid cupere,
Cic. Tusc. 4, 17, 39; Plin. Ep. 2, 7, 6.— Comp.:ardentius sitire,
to have a more burning thirst, Cic. Tusc. 5, 6, 16:ardentius diligere,
Plin. Ep. 7, 20, 7, id. Pan. 85, 7:ardentius amare,
Suet. Calig. 25.— Sup.:ardentissime diligere,
Plin. Ep. 6, 4, 3; Suet. Dom. 22. -
6 subfundo
suf-fundo ( subf-), fūdi, fūsum, 3, v. a., to pour below or underneath; to pour into or among; to pour over or upon; to overspread, suffuse (mostly ante-class. and postAug.).I.Lit.A.In gen.:B.animum esse cordi suffusum sanguinem,
Cic. Tusc. 1, 9, 19:aqua suffunditur,
flows underneath, diffuses itself, Sen. Q. N. 3, 26, 1 (al. adfunditur):intumuit suffusā venter ab undā,
i. e. from dropsy, Ov. F. 1, 215:mane suffundam aquolam,
Plaut. Curc. 1, 3, 3:mare (i. e. aquam marinam) vinis,
id. Rud. 2, 7, 30:jus,
Col. 12, 9, 2:acetum,
Vitr. 7, 12:merum in os mulae,
Col. 6, 38, 4.—Esp.1.Of tears, etc., to suffuse, fill, etc.:2.lacrimis oculos suffusa nitentes,
Verg. A. 1, 228:tepido suffundit lumina rore (i. e. lacrimis),
Ov. M. 10, 360; cf.:lupus suffusus lumina flammā,
id. ib. 11, 368: oculi, qui ad alienam lippitudinem et ipsi suffunduntur, become suffused (with tears), Sen. Clem. 2, 6 med.; cf.:ad quas ille voces lacrimis et multo pudore suffunditur,
Plin. Pan. 2, 8.—Of other fluids, etc., to tinge, imbue, to stain, color:3.agricola et minio suffusus rubenti,
stained, Tib. 2, 1, 55:si cruore suffunduntur oculi,
become bloodshot, Plin. 23, 1, 24, § 49; so,suffusi cruore oculi,
id. 29, 6, 38, § 126;and in a reverse construction: sanguis oculis suffusus,
id. 20, 13, 51, § 142:prodest felle suffusis,
for those affected with jaundice, id. 22, 21, 30, § 65:ulcera alte suffusa medullis,
Claud. in Eutr. 2, 13; cf.:suffusa bilis,
jaundice, Plin. 22, 21, 26, § 54: lingua est suffusa veneno, Ov. M. 2, 777:sales suffusi felle,
id. Tr. 2, 565:(nebulae) suffundunt suā caelum caligine,
Lucr. 6, 479:calore suffusus aether,
suffused, intermingled, Cic. N. D. 2, 21, 54:Hyperionis orbem Suffundi maculis,
Stat. Th. 11, 121.—Of blushes, etc., to redden, suffuse, color, blush, etc.; cf.:4.littera suffusas quod habet maculosa lituras,
blurred, Ov. Tr. 3, 1, 15.—Of a blush: (Luna) si virgineum suffuderit ore ruborem,
Verg. G. 1, 430:suffunditur ora rubore,
Ov. M. 1, 484:roseo suffusa rubore,
id. Am. 3, 3, 5:Masinissae rubore suffusus,
Liv. 30, 15, 1:vultum rubore suffundere,
Pacat. Pan. Theod. 4, 4.— Absol.:sancti viri est suffundi, si virginem viderit,
Tert. Virg. Vel. 2; Hier. adv. Jovin. 1, 48. —Prov.: aquam frigidam suffundere, to throw cold water upon, i.e. to calumniate, inveigh against, Plaut. Cist. 1, 1, 36. —II.Trop.:(metus) omnia suffundens mortis nigrore,
covering, overspreading, Lucr. 3, 39:cibo vires ad feturam,
to supply, Varr. R. R. 2, 8, 4:animus in aliquem malevolentiā suffusus,
overspread, filled, Cic. Fam. 1, 9, 22. — Hence, * suffūsus, a, um, P. a., blushing, bashful, modest:suffusior sexus,
Tert. Anim. 38 med. -
7 suffundo
suf-fundo ( subf-), fūdi, fūsum, 3, v. a., to pour below or underneath; to pour into or among; to pour over or upon; to overspread, suffuse (mostly ante-class. and postAug.).I.Lit.A.In gen.:B.animum esse cordi suffusum sanguinem,
Cic. Tusc. 1, 9, 19:aqua suffunditur,
flows underneath, diffuses itself, Sen. Q. N. 3, 26, 1 (al. adfunditur):intumuit suffusā venter ab undā,
i. e. from dropsy, Ov. F. 1, 215:mane suffundam aquolam,
Plaut. Curc. 1, 3, 3:mare (i. e. aquam marinam) vinis,
id. Rud. 2, 7, 30:jus,
Col. 12, 9, 2:acetum,
Vitr. 7, 12:merum in os mulae,
Col. 6, 38, 4.—Esp.1.Of tears, etc., to suffuse, fill, etc.:2.lacrimis oculos suffusa nitentes,
Verg. A. 1, 228:tepido suffundit lumina rore (i. e. lacrimis),
Ov. M. 10, 360; cf.:lupus suffusus lumina flammā,
id. ib. 11, 368: oculi, qui ad alienam lippitudinem et ipsi suffunduntur, become suffused (with tears), Sen. Clem. 2, 6 med.; cf.:ad quas ille voces lacrimis et multo pudore suffunditur,
Plin. Pan. 2, 8.—Of other fluids, etc., to tinge, imbue, to stain, color:3.agricola et minio suffusus rubenti,
stained, Tib. 2, 1, 55:si cruore suffunduntur oculi,
become bloodshot, Plin. 23, 1, 24, § 49; so,suffusi cruore oculi,
id. 29, 6, 38, § 126;and in a reverse construction: sanguis oculis suffusus,
id. 20, 13, 51, § 142:prodest felle suffusis,
for those affected with jaundice, id. 22, 21, 30, § 65:ulcera alte suffusa medullis,
Claud. in Eutr. 2, 13; cf.:suffusa bilis,
jaundice, Plin. 22, 21, 26, § 54: lingua est suffusa veneno, Ov. M. 2, 777:sales suffusi felle,
id. Tr. 2, 565:(nebulae) suffundunt suā caelum caligine,
Lucr. 6, 479:calore suffusus aether,
suffused, intermingled, Cic. N. D. 2, 21, 54:Hyperionis orbem Suffundi maculis,
Stat. Th. 11, 121.—Of blushes, etc., to redden, suffuse, color, blush, etc.; cf.:4.littera suffusas quod habet maculosa lituras,
blurred, Ov. Tr. 3, 1, 15.—Of a blush: (Luna) si virgineum suffuderit ore ruborem,
Verg. G. 1, 430:suffunditur ora rubore,
Ov. M. 1, 484:roseo suffusa rubore,
id. Am. 3, 3, 5:Masinissae rubore suffusus,
Liv. 30, 15, 1:vultum rubore suffundere,
Pacat. Pan. Theod. 4, 4.— Absol.:sancti viri est suffundi, si virginem viderit,
Tert. Virg. Vel. 2; Hier. adv. Jovin. 1, 48. —Prov.: aquam frigidam suffundere, to throw cold water upon, i.e. to calumniate, inveigh against, Plaut. Cist. 1, 1, 36. —II.Trop.:(metus) omnia suffundens mortis nigrore,
covering, overspreading, Lucr. 3, 39:cibo vires ad feturam,
to supply, Varr. R. R. 2, 8, 4:animus in aliquem malevolentiā suffusus,
overspread, filled, Cic. Fam. 1, 9, 22. — Hence, * suffūsus, a, um, P. a., blushing, bashful, modest:suffusior sexus,
Tert. Anim. 38 med. -
8 vultus
vultus ( volt-), ūs, m. ( neutr. collat. form, plur. volta, Enn. ap. Non. p. 230, 15, or Ann. v. 536 Vahl.; Lucr. 4, 1213) [etym. dub.; cf. Goth. vulthus, glory], an expression of countenance, the countenance, visage, as to features and expression; hence, often to be translated by features, looks, air, mien, expression, aspect (syn. aspectus).I.Lit.A.In gen., sing.: nam et oculi nimis arguti, quemadmodum animo affecti sumus, loquuntur, et is qui appellatur vultus, [p. 2017] qui nullo in animante esse praeter hominem potest, indicat:B.cujus vim Graeci norunt. nomen omnino non habent,
Cic. Leg. 1, 9, 27:imago animi vultus est, indices oculi,
id. de Or. 3, 59, 221:ea, quae nobis non possumus fingere, facies, voltus, sonus,
id. ib. 1, 28, 127:oculi, supercilia, frons, vultus denique totus, qui sermo quidam tacitus mentis est, hic in fraudem homines impulit,
id. Pis. 1, 1:vultus atque nutus,
id. Lael. 25, 93:acer in hostem,
Hor. C. 1, 2, 40:torvus,
id. Ep. 1, 19, 12:maestus,
id. A. P. 106:tali vultu gemens,
Ov. Tr. 3, 4, 37:qui spiritus illi, Qui voltus,
Verg. A. 5, 649; cf.:voltus tuus, cui regendum me tradidi,
Sen. Ben. 6, 7, 1.— Plur.:vultus mehercule tuos mihi expressit omnes,
Cic. Fam. 12, 30, 3:ficti simulatique vultus,
id. Clu. 26, 72:non modo severitatem illorum, sed ne vultus quidem ferre possemus,
id. Planc. 18, 45:tenere vultus mutantem Protea,
Hor. Ep. 1, 1, 90:super omnia vultus Accessere boni,
kindly, Ov. M. 8, 677:vultus modo sumit acerbos,
id. Tr. 5, 8, 17.—In partic., an angry countenance, stern look, grim visage ( poet. and in post-Aug. prose):II.(justum virum) Non vultus instantis tyranni Mente quatit solidā,
Hor. C. 3, 3, 3; id. S. 1, 6, 121; 2, 7, 44; Tac. A. 1, 12; Vulg. Psa. 20, 10; 33, 17. —Transf.1.In gen., the face (syn.: facies, os): simiae vultum subire, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 2:2.bracchia et vultum teretesque suras laudo,
Hor. C. 2, 4, 21:petamque vultus umbra curvis unguibus,
id. Epod. 5, 93; so in the plur., Ov. M. 5, 59; 5, 217; 5, 292; 6, 630; Mart. 1, 32, 5; Plin. 26, 1, 2, § 2 al.—In partic., a painted face, portrait, likeness:3.vultus Epicurios per cubicula gestant,
Plin. 35, 2, 2, § 5; Vop. Prob. 23; Treb. Poll. Claud. 14.—The face, look, appearance ( poet.):vultus capit illa priores,
Ov. M. 1, 738:inque nitentem Inachidos vultus mutaverat ille juvencam,
id. ib. 1, 611.—Of things:unus erat toto naturae vultus in orbe,
Ov. M. 1, 6:salis placidi,
Verg. A. 5, 848. -
9 custōdiō
custōdiō īvī, ītus, īre [custos], to watch, protect, keep, defend, guard: provinciam: tuum corpus: me civitatis oculi custodiunt: custodiri suspecta, be garrisoned, Ta.: castra, ne quis elabi posset, L.: ne qua manus se attollere possit, V.: ut ebibat heres custodis? hoard, H.: quanto se opere custodiant bestiae, are on the watch: diligentissime te ipsum: templum ab Hannibale, N. —To keep, preserve, regard, heed: alqd animo et memoriā: dicta litteris.—To hold back, preserve, keep: multorum te oculi non sentientem custodient: aliquem, ne quid auferat, watch.—To hold in custody, hold captive: ducem praedonum: bovem, V.* * *custodire, custodivi, custoditus V TRANSguard/protect/preserve, watch over, keep safe; take heed/care, observe; restrain -
10 doleō
doleō uī, itūrus, ēre [DAL-], to feel pain, suffer, be in pain, ache: facere quod tuo viro oculi doleant, T.: pes oculi dolent: Auriculae sorde dolentes, H.— To grieve, deplore, lament, be sorry, be afflicted, be hurt, take offence: nescis quam doleam, T.: dolent gaudentque, V.: pro gloriā imperi, S.: O numquam dolituri, incapable of feeling, V.: causa dolendi, the smart, O.: id factum: trīs exercitūs interfectos: Dionis mortem: Quid dolens? V.: Quaerere quod doleam, a grievance, O.: se a suis superari: liberos abstractos, Cs.: me victam, V.: vinci, H.: rebus contrariis: clade acceptā, L.: nostro dolore, V.: in volnere: in amore, Pr.: pro gloriā imperi, S.: de Hortensio: rapto de fratre, H.: ex commutatione rerum, Cs.: ex me: quod beneficium sibi extorqueretur, Cs.: doliturus, si placeant spe deterius nostrā, H.—Of things, to qive pain, afflict: Ut hoc tibi doleret, ut mihi dolet, T.: nihil cuiquam doluit.— Impers, it pains, gives sorrow, one is grieved: tibi quia super est dolet, T.: si egebis, tibi dolebit, Caec. ap. C.: dolet dictum (esse) adulescenti, etc., T.—Prov.: cui dolet meminit, the burned child dreads the fire.* * *dolere, dolui, dolitus Vhurt; feel/suffer pain; grieve; be afflicted/pained/sorry; cause pain/grief -
11 caerula
1.caerŭlĕus, and in poetry equally common, caerŭlus, a, um, adj. [cf. cae -sius, kuanos, and Sanscr. cjamas = dark]I.Lit., dark-colored, dark blue, dark green, cerulean, azure, kuaneos; poet. epithet of the sky, of the sea, and other similar objects (as dark, opp. albus and marmoreus color, Lucr. 2, 771 sq., and syn. with ater, Verg. A. 3, 64; v. under II. A.).A.Of the sky: caeli caerula templa, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 50 Vahl.); id. ap. Varr, L. L. 7, § 6 Müll. (Ann. v. 66 Vahl.); cf.:B.(zonae) extremae Caeruleā glacie concretae,
Verg. G. 1, 236.—Also subst.: caerŭla. ōrum, n., Ov. M. 14, 814:per caeli caerula,
Lucr. 1, 1089; 6, 96;and without caeli,
id. 6, 482.—Of the universe:magni per caerula mundi,
Lucr. 5, 770;and of the brightness of the stars: bigae,
Verg. Cir. 37.—Of mountain heights, Ov. M. 11, 158; cf.candor,
Plin. 35, 6, 28, § 47:splendor,
id. 37, 9, 51, § 134.—Of the sea:C.ponti plaga caerula,
Lucr. 5, 482; cf. id. 2, 772 sq.:pontus,
Cat. 36, 11; Ov. M. 13, 838: mare, Cic. Ac. Fragm. ap. Non. p. 162, 30:aequora,
Cat. 64, 7; so,campi = mare,
Plaut. Trin. 4, 1, 15:aquae,
Ov. M. 8, 229; 15, 699:undae,
Tib. 1, 3, 37; 1, 4, 45; Varr. ap. Non. p. 254, 21:vada,
Verg. A. 7, 198:gurges,
Ov. M. 2, 528:color (lacus) caerulo albidi or, viridior et pressior,
Plin. Ep. 8, 20, 4:Oceani amictus,
Claud. Laud. Stil. 2, 249; App. M. 10, p. 254, 11.—Also subst.: cae-rŭla, ōrum, n., the sea, the blue surface of the sea:caerula verrunt,
Verg. A. 4, 583; 3, 208; 8, 672; Stat. Th. 3, 250.—Of objects that have relation to the sea:di,
sea-deities, Ov. M. 2, 8 sq.: deus, kat.exochên, Neptune, Prop. 3 (4), 7, 62; cf.of the same: Jovis frater,
Ov. M. 1, 275:Triton,
id. ib. 1. 333: Nereus. id. H. 9, 14:Thetis,
Tib. 1, 5, 46;and of the same: mater (sc. Achillis),
Hor. Epod. 13, 16; Ov. M. 13, 288:Psamathe,
a sea-nymph, id. ib. 11, 398: oculi Neptuni. Cic. N. D. 1, 30, 83:currus (Neptuni),
Verg. A. 5, 819:equi (Tritonis),
Ov. H. 7, 50:Scylla (navis),
Verg. A. 5, 123; cf.color. Ov M. 14, 555: puppis,
id. F. 2, 112; via. Plaut Rud. 1, 5, 10; Ov. H. 16, 104.—Also of rivers and things that are connected therewith:D.caeruleus Thybris,
Verg. A. 8, 64 amnis, Tib. 3, 4, 18; Stat. S. 1, 5, 51: Cydnus. Tib. 1, 7, 14:crines,
Ov. M. 5, 432; guttae. id. ib. 5, 633.—Of other darkblue objects:II.omnes se Britanni vitro inficiunt, quod caeruleum efficit colorem, atque hoc horridiores sunt in pugnā aspectu,
Caes. B. G. 5, 14:an si caeruleo quaedam sua tempora fuco Tinxerit. idcirco caerula forma bona'st?
Prop. 2, 18, 31 sq. (3, 11, 9 sq.); Mart. 11, 53, 1:olearum plaga,
Lucr. 5, 1372; draco. Ov. M. 12, 13' angues, Verg. G. 4, 482;colla,
id. A. 2, 381:serpens,
Ov. M. 3, 38:guttae (serpentis),
id. ib. 4, 578: vestis. Juv. 2. 97:vexillum,
Suet. Aug. 25:flos (heliotropi),
Plin. 22, 21, 29, § 57:oculi (Germanorum),
Tac. G. 4; hence Germania [p. 265] pubes, Hor. Epod. 16, 7.—Hence, subst.: caerŭlĕum, i, n., a blue color, steel-color, both natural and artificial, Plin. 33, 13, 57, § 161 sq.; 35, 6, 28, § 47; Vitr. 7, 111; 9, 1.—Transf.A.In gen., dark, gloomy, dun, sable, black; poet. epithet of death, the night, rain, etc.:B.stant Manibus arae Caeruleis moestae vittis,
Verg. A. 3, 64 Serv.:imber,
id. ib. 3, 194;5, 10: caeruleus (color) pluviam denuntiat,
id. G. 1, 453; so,equi (Plutonis),
Ov. F. 4, 446:ratis fati,
Prop. 2 (3), 28, 40:puppis (Charontis),
Verg. A. 6, 410:mors,
Albin. ad Liv. 1, 93:nox,
Stat. S. 1, 6, 85:umbra noctis,
id. Th. 2, 528; Verg. Cir. 214:panis,
Juv. 14, 128:baca (lauri),
Plin. 15, 30, 39, § 128:bacis caerula tinus,
Ov. M. 10, 98.—Dark green, green, greenish:2.cucumis,
Prop. 4 (5), 2, 43:coma,
Ov. M. 11, 158:arbor Palladis,
id. A. A. 2, 518: campi caerula laetaque prata, Enn. ap. Macr. S. 6, 3.Caerŭlĕus, i, m., the name of an aqueduct at Rome, Plin. 36, 15, 24, § 122; Suet. Claud. 20; Front. Aquaed. 13. -
12 caeruleum
1.caerŭlĕus, and in poetry equally common, caerŭlus, a, um, adj. [cf. cae -sius, kuanos, and Sanscr. cjamas = dark]I.Lit., dark-colored, dark blue, dark green, cerulean, azure, kuaneos; poet. epithet of the sky, of the sea, and other similar objects (as dark, opp. albus and marmoreus color, Lucr. 2, 771 sq., and syn. with ater, Verg. A. 3, 64; v. under II. A.).A.Of the sky: caeli caerula templa, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 50 Vahl.); id. ap. Varr, L. L. 7, § 6 Müll. (Ann. v. 66 Vahl.); cf.:B.(zonae) extremae Caeruleā glacie concretae,
Verg. G. 1, 236.—Also subst.: caerŭla. ōrum, n., Ov. M. 14, 814:per caeli caerula,
Lucr. 1, 1089; 6, 96;and without caeli,
id. 6, 482.—Of the universe:magni per caerula mundi,
Lucr. 5, 770;and of the brightness of the stars: bigae,
Verg. Cir. 37.—Of mountain heights, Ov. M. 11, 158; cf.candor,
Plin. 35, 6, 28, § 47:splendor,
id. 37, 9, 51, § 134.—Of the sea:C.ponti plaga caerula,
Lucr. 5, 482; cf. id. 2, 772 sq.:pontus,
Cat. 36, 11; Ov. M. 13, 838: mare, Cic. Ac. Fragm. ap. Non. p. 162, 30:aequora,
Cat. 64, 7; so,campi = mare,
Plaut. Trin. 4, 1, 15:aquae,
Ov. M. 8, 229; 15, 699:undae,
Tib. 1, 3, 37; 1, 4, 45; Varr. ap. Non. p. 254, 21:vada,
Verg. A. 7, 198:gurges,
Ov. M. 2, 528:color (lacus) caerulo albidi or, viridior et pressior,
Plin. Ep. 8, 20, 4:Oceani amictus,
Claud. Laud. Stil. 2, 249; App. M. 10, p. 254, 11.—Also subst.: cae-rŭla, ōrum, n., the sea, the blue surface of the sea:caerula verrunt,
Verg. A. 4, 583; 3, 208; 8, 672; Stat. Th. 3, 250.—Of objects that have relation to the sea:di,
sea-deities, Ov. M. 2, 8 sq.: deus, kat.exochên, Neptune, Prop. 3 (4), 7, 62; cf.of the same: Jovis frater,
Ov. M. 1, 275:Triton,
id. ib. 1. 333: Nereus. id. H. 9, 14:Thetis,
Tib. 1, 5, 46;and of the same: mater (sc. Achillis),
Hor. Epod. 13, 16; Ov. M. 13, 288:Psamathe,
a sea-nymph, id. ib. 11, 398: oculi Neptuni. Cic. N. D. 1, 30, 83:currus (Neptuni),
Verg. A. 5, 819:equi (Tritonis),
Ov. H. 7, 50:Scylla (navis),
Verg. A. 5, 123; cf.color. Ov M. 14, 555: puppis,
id. F. 2, 112; via. Plaut Rud. 1, 5, 10; Ov. H. 16, 104.—Also of rivers and things that are connected therewith:D.caeruleus Thybris,
Verg. A. 8, 64 amnis, Tib. 3, 4, 18; Stat. S. 1, 5, 51: Cydnus. Tib. 1, 7, 14:crines,
Ov. M. 5, 432; guttae. id. ib. 5, 633.—Of other darkblue objects:II.omnes se Britanni vitro inficiunt, quod caeruleum efficit colorem, atque hoc horridiores sunt in pugnā aspectu,
Caes. B. G. 5, 14:an si caeruleo quaedam sua tempora fuco Tinxerit. idcirco caerula forma bona'st?
Prop. 2, 18, 31 sq. (3, 11, 9 sq.); Mart. 11, 53, 1:olearum plaga,
Lucr. 5, 1372; draco. Ov. M. 12, 13' angues, Verg. G. 4, 482;colla,
id. A. 2, 381:serpens,
Ov. M. 3, 38:guttae (serpentis),
id. ib. 4, 578: vestis. Juv. 2. 97:vexillum,
Suet. Aug. 25:flos (heliotropi),
Plin. 22, 21, 29, § 57:oculi (Germanorum),
Tac. G. 4; hence Germania [p. 265] pubes, Hor. Epod. 16, 7.—Hence, subst.: caerŭlĕum, i, n., a blue color, steel-color, both natural and artificial, Plin. 33, 13, 57, § 161 sq.; 35, 6, 28, § 47; Vitr. 7, 111; 9, 1.—Transf.A.In gen., dark, gloomy, dun, sable, black; poet. epithet of death, the night, rain, etc.:B.stant Manibus arae Caeruleis moestae vittis,
Verg. A. 3, 64 Serv.:imber,
id. ib. 3, 194;5, 10: caeruleus (color) pluviam denuntiat,
id. G. 1, 453; so,equi (Plutonis),
Ov. F. 4, 446:ratis fati,
Prop. 2 (3), 28, 40:puppis (Charontis),
Verg. A. 6, 410:mors,
Albin. ad Liv. 1, 93:nox,
Stat. S. 1, 6, 85:umbra noctis,
id. Th. 2, 528; Verg. Cir. 214:panis,
Juv. 14, 128:baca (lauri),
Plin. 15, 30, 39, § 128:bacis caerula tinus,
Ov. M. 10, 98.—Dark green, green, greenish:2.cucumis,
Prop. 4 (5), 2, 43:coma,
Ov. M. 11, 158:arbor Palladis,
id. A. A. 2, 518: campi caerula laetaque prata, Enn. ap. Macr. S. 6, 3.Caerŭlĕus, i, m., the name of an aqueduct at Rome, Plin. 36, 15, 24, § 122; Suet. Claud. 20; Front. Aquaed. 13. -
13 Caeruleus
1.caerŭlĕus, and in poetry equally common, caerŭlus, a, um, adj. [cf. cae -sius, kuanos, and Sanscr. cjamas = dark]I.Lit., dark-colored, dark blue, dark green, cerulean, azure, kuaneos; poet. epithet of the sky, of the sea, and other similar objects (as dark, opp. albus and marmoreus color, Lucr. 2, 771 sq., and syn. with ater, Verg. A. 3, 64; v. under II. A.).A.Of the sky: caeli caerula templa, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 50 Vahl.); id. ap. Varr, L. L. 7, § 6 Müll. (Ann. v. 66 Vahl.); cf.:B.(zonae) extremae Caeruleā glacie concretae,
Verg. G. 1, 236.—Also subst.: caerŭla. ōrum, n., Ov. M. 14, 814:per caeli caerula,
Lucr. 1, 1089; 6, 96;and without caeli,
id. 6, 482.—Of the universe:magni per caerula mundi,
Lucr. 5, 770;and of the brightness of the stars: bigae,
Verg. Cir. 37.—Of mountain heights, Ov. M. 11, 158; cf.candor,
Plin. 35, 6, 28, § 47:splendor,
id. 37, 9, 51, § 134.—Of the sea:C.ponti plaga caerula,
Lucr. 5, 482; cf. id. 2, 772 sq.:pontus,
Cat. 36, 11; Ov. M. 13, 838: mare, Cic. Ac. Fragm. ap. Non. p. 162, 30:aequora,
Cat. 64, 7; so,campi = mare,
Plaut. Trin. 4, 1, 15:aquae,
Ov. M. 8, 229; 15, 699:undae,
Tib. 1, 3, 37; 1, 4, 45; Varr. ap. Non. p. 254, 21:vada,
Verg. A. 7, 198:gurges,
Ov. M. 2, 528:color (lacus) caerulo albidi or, viridior et pressior,
Plin. Ep. 8, 20, 4:Oceani amictus,
Claud. Laud. Stil. 2, 249; App. M. 10, p. 254, 11.—Also subst.: cae-rŭla, ōrum, n., the sea, the blue surface of the sea:caerula verrunt,
Verg. A. 4, 583; 3, 208; 8, 672; Stat. Th. 3, 250.—Of objects that have relation to the sea:di,
sea-deities, Ov. M. 2, 8 sq.: deus, kat.exochên, Neptune, Prop. 3 (4), 7, 62; cf.of the same: Jovis frater,
Ov. M. 1, 275:Triton,
id. ib. 1. 333: Nereus. id. H. 9, 14:Thetis,
Tib. 1, 5, 46;and of the same: mater (sc. Achillis),
Hor. Epod. 13, 16; Ov. M. 13, 288:Psamathe,
a sea-nymph, id. ib. 11, 398: oculi Neptuni. Cic. N. D. 1, 30, 83:currus (Neptuni),
Verg. A. 5, 819:equi (Tritonis),
Ov. H. 7, 50:Scylla (navis),
Verg. A. 5, 123; cf.color. Ov M. 14, 555: puppis,
id. F. 2, 112; via. Plaut Rud. 1, 5, 10; Ov. H. 16, 104.—Also of rivers and things that are connected therewith:D.caeruleus Thybris,
Verg. A. 8, 64 amnis, Tib. 3, 4, 18; Stat. S. 1, 5, 51: Cydnus. Tib. 1, 7, 14:crines,
Ov. M. 5, 432; guttae. id. ib. 5, 633.—Of other darkblue objects:II.omnes se Britanni vitro inficiunt, quod caeruleum efficit colorem, atque hoc horridiores sunt in pugnā aspectu,
Caes. B. G. 5, 14:an si caeruleo quaedam sua tempora fuco Tinxerit. idcirco caerula forma bona'st?
Prop. 2, 18, 31 sq. (3, 11, 9 sq.); Mart. 11, 53, 1:olearum plaga,
Lucr. 5, 1372; draco. Ov. M. 12, 13' angues, Verg. G. 4, 482;colla,
id. A. 2, 381:serpens,
Ov. M. 3, 38:guttae (serpentis),
id. ib. 4, 578: vestis. Juv. 2. 97:vexillum,
Suet. Aug. 25:flos (heliotropi),
Plin. 22, 21, 29, § 57:oculi (Germanorum),
Tac. G. 4; hence Germania [p. 265] pubes, Hor. Epod. 16, 7.—Hence, subst.: caerŭlĕum, i, n., a blue color, steel-color, both natural and artificial, Plin. 33, 13, 57, § 161 sq.; 35, 6, 28, § 47; Vitr. 7, 111; 9, 1.—Transf.A.In gen., dark, gloomy, dun, sable, black; poet. epithet of death, the night, rain, etc.:B.stant Manibus arae Caeruleis moestae vittis,
Verg. A. 3, 64 Serv.:imber,
id. ib. 3, 194;5, 10: caeruleus (color) pluviam denuntiat,
id. G. 1, 453; so,equi (Plutonis),
Ov. F. 4, 446:ratis fati,
Prop. 2 (3), 28, 40:puppis (Charontis),
Verg. A. 6, 410:mors,
Albin. ad Liv. 1, 93:nox,
Stat. S. 1, 6, 85:umbra noctis,
id. Th. 2, 528; Verg. Cir. 214:panis,
Juv. 14, 128:baca (lauri),
Plin. 15, 30, 39, § 128:bacis caerula tinus,
Ov. M. 10, 98.—Dark green, green, greenish:2.cucumis,
Prop. 4 (5), 2, 43:coma,
Ov. M. 11, 158:arbor Palladis,
id. A. A. 2, 518: campi caerula laetaque prata, Enn. ap. Macr. S. 6, 3.Caerŭlĕus, i, m., the name of an aqueduct at Rome, Plin. 36, 15, 24, § 122; Suet. Claud. 20; Front. Aquaed. 13. -
14 caeruleus
1.caerŭlĕus, and in poetry equally common, caerŭlus, a, um, adj. [cf. cae -sius, kuanos, and Sanscr. cjamas = dark]I.Lit., dark-colored, dark blue, dark green, cerulean, azure, kuaneos; poet. epithet of the sky, of the sea, and other similar objects (as dark, opp. albus and marmoreus color, Lucr. 2, 771 sq., and syn. with ater, Verg. A. 3, 64; v. under II. A.).A.Of the sky: caeli caerula templa, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 50 Vahl.); id. ap. Varr, L. L. 7, § 6 Müll. (Ann. v. 66 Vahl.); cf.:B.(zonae) extremae Caeruleā glacie concretae,
Verg. G. 1, 236.—Also subst.: caerŭla. ōrum, n., Ov. M. 14, 814:per caeli caerula,
Lucr. 1, 1089; 6, 96;and without caeli,
id. 6, 482.—Of the universe:magni per caerula mundi,
Lucr. 5, 770;and of the brightness of the stars: bigae,
Verg. Cir. 37.—Of mountain heights, Ov. M. 11, 158; cf.candor,
Plin. 35, 6, 28, § 47:splendor,
id. 37, 9, 51, § 134.—Of the sea:C.ponti plaga caerula,
Lucr. 5, 482; cf. id. 2, 772 sq.:pontus,
Cat. 36, 11; Ov. M. 13, 838: mare, Cic. Ac. Fragm. ap. Non. p. 162, 30:aequora,
Cat. 64, 7; so,campi = mare,
Plaut. Trin. 4, 1, 15:aquae,
Ov. M. 8, 229; 15, 699:undae,
Tib. 1, 3, 37; 1, 4, 45; Varr. ap. Non. p. 254, 21:vada,
Verg. A. 7, 198:gurges,
Ov. M. 2, 528:color (lacus) caerulo albidi or, viridior et pressior,
Plin. Ep. 8, 20, 4:Oceani amictus,
Claud. Laud. Stil. 2, 249; App. M. 10, p. 254, 11.—Also subst.: cae-rŭla, ōrum, n., the sea, the blue surface of the sea:caerula verrunt,
Verg. A. 4, 583; 3, 208; 8, 672; Stat. Th. 3, 250.—Of objects that have relation to the sea:di,
sea-deities, Ov. M. 2, 8 sq.: deus, kat.exochên, Neptune, Prop. 3 (4), 7, 62; cf.of the same: Jovis frater,
Ov. M. 1, 275:Triton,
id. ib. 1. 333: Nereus. id. H. 9, 14:Thetis,
Tib. 1, 5, 46;and of the same: mater (sc. Achillis),
Hor. Epod. 13, 16; Ov. M. 13, 288:Psamathe,
a sea-nymph, id. ib. 11, 398: oculi Neptuni. Cic. N. D. 1, 30, 83:currus (Neptuni),
Verg. A. 5, 819:equi (Tritonis),
Ov. H. 7, 50:Scylla (navis),
Verg. A. 5, 123; cf.color. Ov M. 14, 555: puppis,
id. F. 2, 112; via. Plaut Rud. 1, 5, 10; Ov. H. 16, 104.—Also of rivers and things that are connected therewith:D.caeruleus Thybris,
Verg. A. 8, 64 amnis, Tib. 3, 4, 18; Stat. S. 1, 5, 51: Cydnus. Tib. 1, 7, 14:crines,
Ov. M. 5, 432; guttae. id. ib. 5, 633.—Of other darkblue objects:II.omnes se Britanni vitro inficiunt, quod caeruleum efficit colorem, atque hoc horridiores sunt in pugnā aspectu,
Caes. B. G. 5, 14:an si caeruleo quaedam sua tempora fuco Tinxerit. idcirco caerula forma bona'st?
Prop. 2, 18, 31 sq. (3, 11, 9 sq.); Mart. 11, 53, 1:olearum plaga,
Lucr. 5, 1372; draco. Ov. M. 12, 13' angues, Verg. G. 4, 482;colla,
id. A. 2, 381:serpens,
Ov. M. 3, 38:guttae (serpentis),
id. ib. 4, 578: vestis. Juv. 2. 97:vexillum,
Suet. Aug. 25:flos (heliotropi),
Plin. 22, 21, 29, § 57:oculi (Germanorum),
Tac. G. 4; hence Germania [p. 265] pubes, Hor. Epod. 16, 7.—Hence, subst.: caerŭlĕum, i, n., a blue color, steel-color, both natural and artificial, Plin. 33, 13, 57, § 161 sq.; 35, 6, 28, § 47; Vitr. 7, 111; 9, 1.—Transf.A.In gen., dark, gloomy, dun, sable, black; poet. epithet of death, the night, rain, etc.:B.stant Manibus arae Caeruleis moestae vittis,
Verg. A. 3, 64 Serv.:imber,
id. ib. 3, 194;5, 10: caeruleus (color) pluviam denuntiat,
id. G. 1, 453; so,equi (Plutonis),
Ov. F. 4, 446:ratis fati,
Prop. 2 (3), 28, 40:puppis (Charontis),
Verg. A. 6, 410:mors,
Albin. ad Liv. 1, 93:nox,
Stat. S. 1, 6, 85:umbra noctis,
id. Th. 2, 528; Verg. Cir. 214:panis,
Juv. 14, 128:baca (lauri),
Plin. 15, 30, 39, § 128:bacis caerula tinus,
Ov. M. 10, 98.—Dark green, green, greenish:2.cucumis,
Prop. 4 (5), 2, 43:coma,
Ov. M. 11, 158:arbor Palladis,
id. A. A. 2, 518: campi caerula laetaque prata, Enn. ap. Macr. S. 6, 3.Caerŭlĕus, i, m., the name of an aqueduct at Rome, Plin. 36, 15, 24, § 122; Suet. Claud. 20; Front. Aquaed. 13. -
15 caerulus
1.caerŭlĕus, and in poetry equally common, caerŭlus, a, um, adj. [cf. cae -sius, kuanos, and Sanscr. cjamas = dark]I.Lit., dark-colored, dark blue, dark green, cerulean, azure, kuaneos; poet. epithet of the sky, of the sea, and other similar objects (as dark, opp. albus and marmoreus color, Lucr. 2, 771 sq., and syn. with ater, Verg. A. 3, 64; v. under II. A.).A.Of the sky: caeli caerula templa, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 50 Vahl.); id. ap. Varr, L. L. 7, § 6 Müll. (Ann. v. 66 Vahl.); cf.:B.(zonae) extremae Caeruleā glacie concretae,
Verg. G. 1, 236.—Also subst.: caerŭla. ōrum, n., Ov. M. 14, 814:per caeli caerula,
Lucr. 1, 1089; 6, 96;and without caeli,
id. 6, 482.—Of the universe:magni per caerula mundi,
Lucr. 5, 770;and of the brightness of the stars: bigae,
Verg. Cir. 37.—Of mountain heights, Ov. M. 11, 158; cf.candor,
Plin. 35, 6, 28, § 47:splendor,
id. 37, 9, 51, § 134.—Of the sea:C.ponti plaga caerula,
Lucr. 5, 482; cf. id. 2, 772 sq.:pontus,
Cat. 36, 11; Ov. M. 13, 838: mare, Cic. Ac. Fragm. ap. Non. p. 162, 30:aequora,
Cat. 64, 7; so,campi = mare,
Plaut. Trin. 4, 1, 15:aquae,
Ov. M. 8, 229; 15, 699:undae,
Tib. 1, 3, 37; 1, 4, 45; Varr. ap. Non. p. 254, 21:vada,
Verg. A. 7, 198:gurges,
Ov. M. 2, 528:color (lacus) caerulo albidi or, viridior et pressior,
Plin. Ep. 8, 20, 4:Oceani amictus,
Claud. Laud. Stil. 2, 249; App. M. 10, p. 254, 11.—Also subst.: cae-rŭla, ōrum, n., the sea, the blue surface of the sea:caerula verrunt,
Verg. A. 4, 583; 3, 208; 8, 672; Stat. Th. 3, 250.—Of objects that have relation to the sea:di,
sea-deities, Ov. M. 2, 8 sq.: deus, kat.exochên, Neptune, Prop. 3 (4), 7, 62; cf.of the same: Jovis frater,
Ov. M. 1, 275:Triton,
id. ib. 1. 333: Nereus. id. H. 9, 14:Thetis,
Tib. 1, 5, 46;and of the same: mater (sc. Achillis),
Hor. Epod. 13, 16; Ov. M. 13, 288:Psamathe,
a sea-nymph, id. ib. 11, 398: oculi Neptuni. Cic. N. D. 1, 30, 83:currus (Neptuni),
Verg. A. 5, 819:equi (Tritonis),
Ov. H. 7, 50:Scylla (navis),
Verg. A. 5, 123; cf.color. Ov M. 14, 555: puppis,
id. F. 2, 112; via. Plaut Rud. 1, 5, 10; Ov. H. 16, 104.—Also of rivers and things that are connected therewith:D.caeruleus Thybris,
Verg. A. 8, 64 amnis, Tib. 3, 4, 18; Stat. S. 1, 5, 51: Cydnus. Tib. 1, 7, 14:crines,
Ov. M. 5, 432; guttae. id. ib. 5, 633.—Of other darkblue objects:II.omnes se Britanni vitro inficiunt, quod caeruleum efficit colorem, atque hoc horridiores sunt in pugnā aspectu,
Caes. B. G. 5, 14:an si caeruleo quaedam sua tempora fuco Tinxerit. idcirco caerula forma bona'st?
Prop. 2, 18, 31 sq. (3, 11, 9 sq.); Mart. 11, 53, 1:olearum plaga,
Lucr. 5, 1372; draco. Ov. M. 12, 13' angues, Verg. G. 4, 482;colla,
id. A. 2, 381:serpens,
Ov. M. 3, 38:guttae (serpentis),
id. ib. 4, 578: vestis. Juv. 2. 97:vexillum,
Suet. Aug. 25:flos (heliotropi),
Plin. 22, 21, 29, § 57:oculi (Germanorum),
Tac. G. 4; hence Germania [p. 265] pubes, Hor. Epod. 16, 7.—Hence, subst.: caerŭlĕum, i, n., a blue color, steel-color, both natural and artificial, Plin. 33, 13, 57, § 161 sq.; 35, 6, 28, § 47; Vitr. 7, 111; 9, 1.—Transf.A.In gen., dark, gloomy, dun, sable, black; poet. epithet of death, the night, rain, etc.:B.stant Manibus arae Caeruleis moestae vittis,
Verg. A. 3, 64 Serv.:imber,
id. ib. 3, 194;5, 10: caeruleus (color) pluviam denuntiat,
id. G. 1, 453; so,equi (Plutonis),
Ov. F. 4, 446:ratis fati,
Prop. 2 (3), 28, 40:puppis (Charontis),
Verg. A. 6, 410:mors,
Albin. ad Liv. 1, 93:nox,
Stat. S. 1, 6, 85:umbra noctis,
id. Th. 2, 528; Verg. Cir. 214:panis,
Juv. 14, 128:baca (lauri),
Plin. 15, 30, 39, § 128:bacis caerula tinus,
Ov. M. 10, 98.—Dark green, green, greenish:2.cucumis,
Prop. 4 (5), 2, 43:coma,
Ov. M. 11, 158:arbor Palladis,
id. A. A. 2, 518: campi caerula laetaque prata, Enn. ap. Macr. S. 6, 3.Caerŭlĕus, i, m., the name of an aqueduct at Rome, Plin. 36, 15, 24, § 122; Suet. Claud. 20; Front. Aquaed. 13. -
16 condita
con-do, dĭdi, dĭtum, 3, v. a. [con- = cum, and 2. do], lit., to bring, lay or put together (very freq. in all periods and species of composition).I.With the access. idea of uniting, to put or join together into a whole, to form, fashion, produce, make by joining together.A.Prop., of the founding of towns or states, to found, establish: Romam, Enn. ap. Varr. R. R. 3, 1, 2, and Suet. Aug. 7 fin. (Ann. v. 494 Vahl.):(β).oppida,
Varr. L. L. 5, § 142; Hor. Ep. 2, 1, 8:urbem,
Lucr. 5, 1107; Cic. Cat. 3, 1, 2; Sall. C. 6, 1; Liv. 1, 19, 1; Suet. Aug. 18; 47; Just. 2, 4, 15; 2, 15, 1:arces,
Verg. E. 2, 61:locum,
Hor. S. 1, 5, 92: colonias. Vell. 1, 15; Just. 16, 3, 7:civitatem,
Cic. Rep. 1, 7, 12:regna,
Just. 2, 1 init.:imperium Poenorum,
id. 19, 1, 1.—Hence, often ante and post Romam conditam, before and after the foundation of Rome, Cic. Tusc. 1, 1, 3; cf. Liv. praef. § 6 al.—Transf. to the inhabitants:b.Romanam gentem,
Verg. A. 1, 33:genus hominum,
Just. 2, 6, 11.—Hence, mid.:optato conduntur Thybridis alveo,
they settle, Verg. A. 7, 303 (condi proprie dicuntur, qui sibi statuunt civitatem. Conduntur ergo; sedem stabilem locant, Serv.). —Of the erecting, building of other things, to make, construct, build:c.aram,
Liv. 1, 7, 11; 28, 46, 16:sepulcrum,
Hor. Epod. 9, 26:moenia,
Verg. A. 1, 276; Ov. M. 3, 13; 14, 775; Just. 2, 12, 4.—Of written productions, to compose, write, celebrate, write or treat of, describe: SIVE CARMEN CONDIDISSET, Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Rep. 4, 10, 12; so,(β).carmen,
Lucr. 5, 2; Hor. S. 2, 1, 82; id. Ep. 1, 3, 24; id. A. P. 436; Liv. 27, 37, 7; 31, 12, 10; Quint. 10, 1, 56 et saep.:poëma,
Cic. Att. 1, 16, 15:longas Iliadas,
Prop. 2, 1, 14:bella,
Verg. E. 6, 7:Caesaris acta,
Ov. Tr. 2, 336:proelia,
Stat. Th. 1, 8:festa numeris,
Ov. F. 6, 24:alterum satirae genus,
Quint. 10, 1, 95:aliqua in hac materiā,
id. 3, 1, 19:prosam orationem,
Plin. 5, 29, 31, § 112:historiam,
id. 12, 4, 8, § 18; cf.:aliquid annalibus,
id. 2, 9, 6, § 43:praecepta medendi,
id. 26, 2, 6, § 10:laudes alicujus,
id. 22, 13, 15, § 35.— Rarely,Absol.:B.si etiamnum Homero condente Aegyptus non erat,
Plin. 13, 13, 27, § 88.—Trop., to establish, found, to be the author of, to produce, make:II.jusjurandum,
Plaut. Rud. 5, 3, 18:aurea saecula,
Verg. A. 6, 793:collegium novum,
Liv. 5, 52, 11:morem,
Plin. 11, 37, 55, § 150:nova fata,
Verg. A. 10, 35:aeternam famam ingenio suo,
Phaedr. 3, prol. 53; so,nomen memorandum,
Sil. 4, 37:militarem disciplinam artemque bellandi,
Flor. 1, 3, 1:somniorum intellegentiam (Joseph),
Just. 36, 2, 8.—Of the gods:portenta sua,
to fuifil, accomplish, Sil. 16, 126.— Impers.:naturā rerum conditum est, ut, etc.,
Dig. 19, 5, 4.—With the access. idea of carefulness, to put away, to lay, put, or place somewhere for preservation, etc.; to lay up, store or treasure up (opp. promo).A.In gen.1.Prop.(α).Aliquid:(β).pecuniam,
Cic. Clu. 26, 72:frumentum,
id. N. D. 2, 63, 157; Hor. Ep. 2, 1, 140: condere et reponere fructus, [p. 409] Cic. N. D. 2, 62, 156:agri multa efferunt, quae... mandentur condita vetustati,
id. ib. 2, 60, 151; cf. id. Brut. 4, 16; Varr. R. R. 1, 62;Auct. B. Afr. 65: vinum,
Varr. R. R. 1, 13; cf. Mart. 13, 111, 2; Verg. E. 3, 43; Hor. Ep. 1, 1, 12:aliquid proprio horreo,
id. C. 1, 1, 9:Sabinum testā levi,
id. ib. 1, 20, 3:pressa mella puris amphoris,
id. Epod. 2, 15:messem,
Tib. 1, 1, 42:fruges,
Paul. Sent. 2, 8, 2.—With the designation of the place (most freq. by in and acc.):2.minas viginti in crumenam,
Plaut. Truc. 3, 1, 9:mustum in dolium,
Varr. R. R. 1, 65, 1:cineres in urnas,
Suet. Calig. 15:barbam in auream pyxidem,
id. Ner. 12; cf. id. ib. 47:legem in aerarium,
id. ib. 28:libri in sacrarium conditi,
Gell. 1, 19, 10; cf.the foll.: te in pistrinum,
Plaut. Ps. 1, 5, 120; cf.:aliquem in custodiam,
Liv. 31, 23, 9; Tac. H. 4, 2:aliquem in carcerem,
to thrust into prison, imprison, Cic. Verr. 2, 5, 29, § 76; Liv. 26, 16, 6; 29, 22, 7; 30, 21, 5;45, 42, 5: aliquem in vincula,
id. 23, 38, 7; 26, 34, 4. —With adv.:argentum intro,
Plaut. Ps. 1, 3, 120; id. Truc. 5, 28:sortes eo,
Cic. Div. 2, 41, 86 Orell. N. cr. —With in and abl.:litteras publicas in aerario sanctiore,
to keep, lay up, Cic. Verr. 2, 4, 63, § 140:se (aves) in foliis,
Verg. G. 4, 473:novissimo die dein (argyritin) condunt in plumbeo vase,
Plin. 33, 6, 35, § 109.—With abl.:condidit (libros Sibyllinos) duobus forulis auratis sub Palatini Apollinis basi,
Suet. Aug. 31; Scrib. Comp. 145.—With locat.:id domi nostrae,
Cic. Verr. 2, 2, 2, § 5; cf.:ut ei jam exploratus et domi conditus consulatus videretur,
i. e. he was sure of it, id. Mur. 24, 49.—Trop.: teneo omnia;B.in pectore condita sunt,
Plaut. Ps. 4, 1, 31:mandata corde memori,
Cat. 64, 231:tu, qui omne bonum in visceribus medullisque condideris,
Cic. Tusc. 5, 9, 27:in causis conditae sunt res futurae,
lie, are contained, id. Div. 1, 56, 128. —Hence,Esp.,1.In econom. lang., to preserve, pickle (for which the access. form condio, īre, became prevalent):2. 3.lentiscum in acetum (cf. just before, oleae quomodo condiantur),
Cato, R. R. 117:ficus in orcas,
Col. 12, 15, 2:fructum in cados,
Plin. 13, 4, 9, § 48:corna in liquidā faece,
Ov. M. 8, 666:oleum,
Suet. Caes. 53.—To inter, bury (cf. compono, II. B. 1. c.):b.mortuos cerā circumlitos,
Cic. Tusc. 1, 45, 108:aliquem sepulcro,
id. Leg. 2, 22, 56; Verg. A. 3, 67; Ov. M. 7, 618; 8, 235:ossa parentis terrā,
Verg. A. 5, 48; so,aliquem terrā,
Plin. 7, 54, 55, § 187:corpora defunctorum in lapide sarcophago,
id. 36, 17, 27, § 131:fraternas umbras tumulo,
Ov. F. 5, 451; so id. M. 14, 442; Val. Fl. 5, 198:ossa peregrinā ripā,
Ov. M. 2, 337:in Tomitanā condar humo?
id. P. 3, 1, 6:inhumatos Manes,
Luc. 9, 151:Alexandrum intemperantiā bibendi... condidit,
brought to the grave, Sen. Ep. 83, 23:patrem,
Phaedr. 4, 4, 30:fulgura publica condere,
Juv. 6, 587, v. fulgur; cf.:Aruns dispersos fulminis ignes Colligit et terrae maesto cum murmure condit,
Luc. 1, 606 sq. —Poet., of time, to pass, spend, live through, bring to a close:4.saecla vivendo,
Lucr. 3, 1090:longos soles cantando,
Verg. E. 9, 52:cum referetque diem condetque relatum,
i. e. morning and evening, id. G. 1, 458:diem collibus in suis,
Hor. C. 4, 5, 29:diem,
Stat. Th. 10, 54; Plin. Ep. 9, 36, 4; id. Pan. 80 fin.; Macr. Somn. Scip. 1, 20 fin.:noctem,
Sil. 4, 482.—In respect to lustrum, v. 2. lustrum, I.—Transf., to conceal, hide, secrete, suppress:5.Sibyllam quidem sepositam et conditam habeamus, ut... injussu senatūs ne legantur quidem libri,
Cic. Div. 2, 54, 112:quicquid sub terrā est in apricum proferet aetas, Defodiet condetque nitentia,
Hor. Ep. 1, 6, 25:lumen,
Lucr. 4, 434; so,lunam (nubes),
Hor. C. 2, 16, 3:aliquid jocoso furto,
id. ib. 1, 10, 8:vultus,
Ov. M. 2, 330; cf.:vultum aequore,
id. ib. 11, 255:enses,
to sheathe, Hor. Epod. 7, 2:ferrum,
Phaedr. 5, 2, 8:gladium,
Quint. 8, prooem. §15: scuta latentia,
Verg. A. 3, 237:oculos,
to close, shut, Ov. Tr. 3, 3, 44 (but oculi conditi, v. P. a. infra); so,lumina,
Prop. 4 (5), 11, 64:se in viscera (terrae),
Ov. M. 2, 274:se sub lectum,
Suet. Calig. 51.—Mid., Plin. 8, 57, 82, § 223:nocte... aliquot Numidarum turmas medio in saltu condiderat,
i. e. placed in ambush, Liv. 27, 26, 8; so, hostis in silvis armatum militem condidit, Curt. 8, 1, 4; cf.:ibi Dahas condidit,
id. 7, 7, 32:(Danai) notā conduntur in alvo,
concealed themselves, Verg. A. 2, 401:fera murmura,
Prop. 4 (5), 4, 61:iram,
Tac. A. 2, 28.—With abl.:his mensibus pisces jacent speluncis conditi,
Plin. 9, 16, 24, § 56:huic sollertiā est inanium ostrearum testis se condere,
id. 8, 31, 51, § 98:luna condita tenebris,
Tac. A. 1, 28:aliquid alvo,
to swallow, Sil. 6, 199.—Poet.a.To thrust or strike in deep, to plunge (cf. abscondo):(β).ensem in pectus,
Ov. M. 13, 392:digitos in lumina,
id. ib. 13, 561; 12, 295;5, 423: ensem totum alicui in adverso pectore,
Verg. A. 9, 348:telum jugulo,
Ov. M. 13, 459; Sen. Oedip. 1037; cf. pass.:nihil tam facile in corpus quam sagitta conditur,
Cels. 7, 5, n. 2.—Trop.:b.stimulos caecos in pectore,
Ov. M. 1, 727.—To hide by sailing away, to lose sight of:1.navita condit urbes,
Val. Fl. 2, 443; cf. abscondo.—Hence,condĭtus, a, um, P. a., close, secret, deep (rare):2.praecordia,
Hor. S. 1, 4, 89:oculi,
deep set, Plin. 11, 37, 53, § 141.—condĭta, ōrum, n., the laid up store (late Lat.), Cod. Th. 7, 4, 3; Dig. 32, 95 al. -
17 condo
con-do, dĭdi, dĭtum, 3, v. a. [con- = cum, and 2. do], lit., to bring, lay or put together (very freq. in all periods and species of composition).I.With the access. idea of uniting, to put or join together into a whole, to form, fashion, produce, make by joining together.A.Prop., of the founding of towns or states, to found, establish: Romam, Enn. ap. Varr. R. R. 3, 1, 2, and Suet. Aug. 7 fin. (Ann. v. 494 Vahl.):(β).oppida,
Varr. L. L. 5, § 142; Hor. Ep. 2, 1, 8:urbem,
Lucr. 5, 1107; Cic. Cat. 3, 1, 2; Sall. C. 6, 1; Liv. 1, 19, 1; Suet. Aug. 18; 47; Just. 2, 4, 15; 2, 15, 1:arces,
Verg. E. 2, 61:locum,
Hor. S. 1, 5, 92: colonias. Vell. 1, 15; Just. 16, 3, 7:civitatem,
Cic. Rep. 1, 7, 12:regna,
Just. 2, 1 init.:imperium Poenorum,
id. 19, 1, 1.—Hence, often ante and post Romam conditam, before and after the foundation of Rome, Cic. Tusc. 1, 1, 3; cf. Liv. praef. § 6 al.—Transf. to the inhabitants:b.Romanam gentem,
Verg. A. 1, 33:genus hominum,
Just. 2, 6, 11.—Hence, mid.:optato conduntur Thybridis alveo,
they settle, Verg. A. 7, 303 (condi proprie dicuntur, qui sibi statuunt civitatem. Conduntur ergo; sedem stabilem locant, Serv.). —Of the erecting, building of other things, to make, construct, build:c.aram,
Liv. 1, 7, 11; 28, 46, 16:sepulcrum,
Hor. Epod. 9, 26:moenia,
Verg. A. 1, 276; Ov. M. 3, 13; 14, 775; Just. 2, 12, 4.—Of written productions, to compose, write, celebrate, write or treat of, describe: SIVE CARMEN CONDIDISSET, Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Rep. 4, 10, 12; so,(β).carmen,
Lucr. 5, 2; Hor. S. 2, 1, 82; id. Ep. 1, 3, 24; id. A. P. 436; Liv. 27, 37, 7; 31, 12, 10; Quint. 10, 1, 56 et saep.:poëma,
Cic. Att. 1, 16, 15:longas Iliadas,
Prop. 2, 1, 14:bella,
Verg. E. 6, 7:Caesaris acta,
Ov. Tr. 2, 336:proelia,
Stat. Th. 1, 8:festa numeris,
Ov. F. 6, 24:alterum satirae genus,
Quint. 10, 1, 95:aliqua in hac materiā,
id. 3, 1, 19:prosam orationem,
Plin. 5, 29, 31, § 112:historiam,
id. 12, 4, 8, § 18; cf.:aliquid annalibus,
id. 2, 9, 6, § 43:praecepta medendi,
id. 26, 2, 6, § 10:laudes alicujus,
id. 22, 13, 15, § 35.— Rarely,Absol.:B.si etiamnum Homero condente Aegyptus non erat,
Plin. 13, 13, 27, § 88.—Trop., to establish, found, to be the author of, to produce, make:II.jusjurandum,
Plaut. Rud. 5, 3, 18:aurea saecula,
Verg. A. 6, 793:collegium novum,
Liv. 5, 52, 11:morem,
Plin. 11, 37, 55, § 150:nova fata,
Verg. A. 10, 35:aeternam famam ingenio suo,
Phaedr. 3, prol. 53; so,nomen memorandum,
Sil. 4, 37:militarem disciplinam artemque bellandi,
Flor. 1, 3, 1:somniorum intellegentiam (Joseph),
Just. 36, 2, 8.—Of the gods:portenta sua,
to fuifil, accomplish, Sil. 16, 126.— Impers.:naturā rerum conditum est, ut, etc.,
Dig. 19, 5, 4.—With the access. idea of carefulness, to put away, to lay, put, or place somewhere for preservation, etc.; to lay up, store or treasure up (opp. promo).A.In gen.1.Prop.(α).Aliquid:(β).pecuniam,
Cic. Clu. 26, 72:frumentum,
id. N. D. 2, 63, 157; Hor. Ep. 2, 1, 140: condere et reponere fructus, [p. 409] Cic. N. D. 2, 62, 156:agri multa efferunt, quae... mandentur condita vetustati,
id. ib. 2, 60, 151; cf. id. Brut. 4, 16; Varr. R. R. 1, 62;Auct. B. Afr. 65: vinum,
Varr. R. R. 1, 13; cf. Mart. 13, 111, 2; Verg. E. 3, 43; Hor. Ep. 1, 1, 12:aliquid proprio horreo,
id. C. 1, 1, 9:Sabinum testā levi,
id. ib. 1, 20, 3:pressa mella puris amphoris,
id. Epod. 2, 15:messem,
Tib. 1, 1, 42:fruges,
Paul. Sent. 2, 8, 2.—With the designation of the place (most freq. by in and acc.):2.minas viginti in crumenam,
Plaut. Truc. 3, 1, 9:mustum in dolium,
Varr. R. R. 1, 65, 1:cineres in urnas,
Suet. Calig. 15:barbam in auream pyxidem,
id. Ner. 12; cf. id. ib. 47:legem in aerarium,
id. ib. 28:libri in sacrarium conditi,
Gell. 1, 19, 10; cf.the foll.: te in pistrinum,
Plaut. Ps. 1, 5, 120; cf.:aliquem in custodiam,
Liv. 31, 23, 9; Tac. H. 4, 2:aliquem in carcerem,
to thrust into prison, imprison, Cic. Verr. 2, 5, 29, § 76; Liv. 26, 16, 6; 29, 22, 7; 30, 21, 5;45, 42, 5: aliquem in vincula,
id. 23, 38, 7; 26, 34, 4. —With adv.:argentum intro,
Plaut. Ps. 1, 3, 120; id. Truc. 5, 28:sortes eo,
Cic. Div. 2, 41, 86 Orell. N. cr. —With in and abl.:litteras publicas in aerario sanctiore,
to keep, lay up, Cic. Verr. 2, 4, 63, § 140:se (aves) in foliis,
Verg. G. 4, 473:novissimo die dein (argyritin) condunt in plumbeo vase,
Plin. 33, 6, 35, § 109.—With abl.:condidit (libros Sibyllinos) duobus forulis auratis sub Palatini Apollinis basi,
Suet. Aug. 31; Scrib. Comp. 145.—With locat.:id domi nostrae,
Cic. Verr. 2, 2, 2, § 5; cf.:ut ei jam exploratus et domi conditus consulatus videretur,
i. e. he was sure of it, id. Mur. 24, 49.—Trop.: teneo omnia;B.in pectore condita sunt,
Plaut. Ps. 4, 1, 31:mandata corde memori,
Cat. 64, 231:tu, qui omne bonum in visceribus medullisque condideris,
Cic. Tusc. 5, 9, 27:in causis conditae sunt res futurae,
lie, are contained, id. Div. 1, 56, 128. —Hence,Esp.,1.In econom. lang., to preserve, pickle (for which the access. form condio, īre, became prevalent):2. 3.lentiscum in acetum (cf. just before, oleae quomodo condiantur),
Cato, R. R. 117:ficus in orcas,
Col. 12, 15, 2:fructum in cados,
Plin. 13, 4, 9, § 48:corna in liquidā faece,
Ov. M. 8, 666:oleum,
Suet. Caes. 53.—To inter, bury (cf. compono, II. B. 1. c.):b.mortuos cerā circumlitos,
Cic. Tusc. 1, 45, 108:aliquem sepulcro,
id. Leg. 2, 22, 56; Verg. A. 3, 67; Ov. M. 7, 618; 8, 235:ossa parentis terrā,
Verg. A. 5, 48; so,aliquem terrā,
Plin. 7, 54, 55, § 187:corpora defunctorum in lapide sarcophago,
id. 36, 17, 27, § 131:fraternas umbras tumulo,
Ov. F. 5, 451; so id. M. 14, 442; Val. Fl. 5, 198:ossa peregrinā ripā,
Ov. M. 2, 337:in Tomitanā condar humo?
id. P. 3, 1, 6:inhumatos Manes,
Luc. 9, 151:Alexandrum intemperantiā bibendi... condidit,
brought to the grave, Sen. Ep. 83, 23:patrem,
Phaedr. 4, 4, 30:fulgura publica condere,
Juv. 6, 587, v. fulgur; cf.:Aruns dispersos fulminis ignes Colligit et terrae maesto cum murmure condit,
Luc. 1, 606 sq. —Poet., of time, to pass, spend, live through, bring to a close:4.saecla vivendo,
Lucr. 3, 1090:longos soles cantando,
Verg. E. 9, 52:cum referetque diem condetque relatum,
i. e. morning and evening, id. G. 1, 458:diem collibus in suis,
Hor. C. 4, 5, 29:diem,
Stat. Th. 10, 54; Plin. Ep. 9, 36, 4; id. Pan. 80 fin.; Macr. Somn. Scip. 1, 20 fin.:noctem,
Sil. 4, 482.—In respect to lustrum, v. 2. lustrum, I.—Transf., to conceal, hide, secrete, suppress:5.Sibyllam quidem sepositam et conditam habeamus, ut... injussu senatūs ne legantur quidem libri,
Cic. Div. 2, 54, 112:quicquid sub terrā est in apricum proferet aetas, Defodiet condetque nitentia,
Hor. Ep. 1, 6, 25:lumen,
Lucr. 4, 434; so,lunam (nubes),
Hor. C. 2, 16, 3:aliquid jocoso furto,
id. ib. 1, 10, 8:vultus,
Ov. M. 2, 330; cf.:vultum aequore,
id. ib. 11, 255:enses,
to sheathe, Hor. Epod. 7, 2:ferrum,
Phaedr. 5, 2, 8:gladium,
Quint. 8, prooem. §15: scuta latentia,
Verg. A. 3, 237:oculos,
to close, shut, Ov. Tr. 3, 3, 44 (but oculi conditi, v. P. a. infra); so,lumina,
Prop. 4 (5), 11, 64:se in viscera (terrae),
Ov. M. 2, 274:se sub lectum,
Suet. Calig. 51.—Mid., Plin. 8, 57, 82, § 223:nocte... aliquot Numidarum turmas medio in saltu condiderat,
i. e. placed in ambush, Liv. 27, 26, 8; so, hostis in silvis armatum militem condidit, Curt. 8, 1, 4; cf.:ibi Dahas condidit,
id. 7, 7, 32:(Danai) notā conduntur in alvo,
concealed themselves, Verg. A. 2, 401:fera murmura,
Prop. 4 (5), 4, 61:iram,
Tac. A. 2, 28.—With abl.:his mensibus pisces jacent speluncis conditi,
Plin. 9, 16, 24, § 56:huic sollertiā est inanium ostrearum testis se condere,
id. 8, 31, 51, § 98:luna condita tenebris,
Tac. A. 1, 28:aliquid alvo,
to swallow, Sil. 6, 199.—Poet.a.To thrust or strike in deep, to plunge (cf. abscondo):(β).ensem in pectus,
Ov. M. 13, 392:digitos in lumina,
id. ib. 13, 561; 12, 295;5, 423: ensem totum alicui in adverso pectore,
Verg. A. 9, 348:telum jugulo,
Ov. M. 13, 459; Sen. Oedip. 1037; cf. pass.:nihil tam facile in corpus quam sagitta conditur,
Cels. 7, 5, n. 2.—Trop.:b.stimulos caecos in pectore,
Ov. M. 1, 727.—To hide by sailing away, to lose sight of:1.navita condit urbes,
Val. Fl. 2, 443; cf. abscondo.—Hence,condĭtus, a, um, P. a., close, secret, deep (rare):2.praecordia,
Hor. S. 1, 4, 89:oculi,
deep set, Plin. 11, 37, 53, § 141.—condĭta, ōrum, n., the laid up store (late Lat.), Cod. Th. 7, 4, 3; Dig. 32, 95 al. -
18 custodio
custōdĭo, īvi, or ĭi, ītum, 4 ( fut. pass. custodibitur, Plaut. Capt. 3, 5, 71), v. a. [id.], to watch, protect, keep, defend, guard (freq. and class.).I.In gen.A.With material objects: Q. Caepio Brutus pro consule provinciam Macedoniam, tueatur, defendat, custodiat incolumemque conservet, Cic. Phil. 10, 11, 26:(β).tuum corpus domumque,
id. Mil. 25, 67:quod me receperit, juverit, custodierit,
id. Planc. 10, 26; cf.:in meā salute custodiendā,
id. ib. 1, 1:me non solum amicorum fidelitas, sed etiam universae civitatis oculi custodiunt,
id. Phil. 12, 9, 22:ut haec insula ab eā (Cerere)... incoli custodirique videatur,
id. Verr. 2, 4, 49, § 107:urbes,
Quint. 7, 10, 13:maritimam oram viginti navibus longis,
Liv. 36, 2, 11 (cf. tueri, id. 36, 2, 7):officinam diligentiā,
Plin. 12, 14, 32, § 59:castra nocte, ne quis elabi posset,
Liv. 9, 42, 6:amictum,
Quint. 5, 14, 31:poma in melle,
to lay up, preserve, Col. 12, 45, 3:paries, qui laevum marinae Veneris latus Custodit,
Hor. C. 3, 26, 6:tua,
id. S. 2, 3, 151:hic stilus... me veluti custodiet ensis,
id. ib. 2, 1, 40.—Esp.: se, to be on the watch:quanto se opere custodiant bestiae,
Cic. N. D. 2, 49, 126:fac ut diligentissime te ipsum custodias,
id. Att. 14, 17, A, 8.—With ab:B.Gortynii templum magnā curā custodiunt non tam a ceteris quam ab Hannibale,
Nep. Hann. 9, 4:poma ab insomni dracone,
Ov. M. 9, 190:cutem a vitiis,
Plin. 28, 8, 25, § 89.—With immaterial objects (freq. in postAug. prose), to keep, preserve, regard, take heed, observe, maintain:(β).id quod tradatur posse percipere animo et memoriā custodire,
Cic. de Or. 1, 28, 127:dicta litteris,
id. ib. 2, 2, 7; cf.:ex his (arboribus) quas memoria hominum custodit,
Plin. 16, 44, 85, § 234:illa quae scriptis reposuimus, velut custodire desinimus,
Quint. 11, 2, 9;opp. mutare,
id. 12, 8, 6:modum ubique,
id. 4, 2, 35:regulam loquendi,
id. 1, 7, 1:praecepta,
Col. 1, 8, 15:eam rationem,
id. 4, 29, 11:ordinem,
id. 12, 4, 1:quae custodienda in olearam curā... praecipiemus,
Plin. 17, 18, 29, § 125:morem,
id. 14, 12, 14, § 88:religiose quod juraveris,
id. Pan. 65, 2 et saep.—With ab:(γ).teneriores annos ab injuriā sanctitas docentis custodiat,
Quint. 2, 2, 3.—With ut or ne:II.in aliis quoque propinquitatibus custodiendum est, ut inviti judicemur dixisse,
Quint. 11, 1, 66:quo in genere id est praecipue custodiendum, ne, etc.,
id. 8, 3, 73; 8, 5, 7; Col. 4, 24, 11:ut custoditum sit ne umquam veniret, etc.,
Suet. Tib. 7.—With the access. idea of hindering free motion, in a good or bad sense.A.In gen., to hold something back, to preserve, keep:B.multorum te oculi et aures non sentientem... speculabuntur atque custodient,
Cic. Cat. 1, 2, 6:aliquem, ne quid auferat,
to watch, observe, id. Div. in Caecil. 16, 51:ejus (sc. epistulae) custodiendae et proferendae arbitrium tuum,
Cic. Att. 15, 13, 1:librum,
id. Fam. 6, 5, 1:codicillos,
Suet. Tib. 51:prodit se quamlibet custodiatur simulatio,
Quint. 12, 1, 29.—Esp., to hold in custody, hold captive:noctu nervo vinctus custodibitur,
Plaut. Capt. 3, 5, 71; Cic. Fragm. ap. Quint. 9, 3, 50:ducem praedonum,
id. Verr. 2, 5, 27, § 68:obsides,
Caes. B. G. 6, 4:Domitium,
id. B. C. 1, 20:bovem,
Verg. A. 8, 218 et saep.—Hence, * cu-stōdītē, adv. (acc. to I.), cautiously, carefully:ut parce custoditeque ludebat!
Plin. Ep. 5, 16, 3. -
19 custodite
custōdĭo, īvi, or ĭi, ītum, 4 ( fut. pass. custodibitur, Plaut. Capt. 3, 5, 71), v. a. [id.], to watch, protect, keep, defend, guard (freq. and class.).I.In gen.A.With material objects: Q. Caepio Brutus pro consule provinciam Macedoniam, tueatur, defendat, custodiat incolumemque conservet, Cic. Phil. 10, 11, 26:(β).tuum corpus domumque,
id. Mil. 25, 67:quod me receperit, juverit, custodierit,
id. Planc. 10, 26; cf.:in meā salute custodiendā,
id. ib. 1, 1:me non solum amicorum fidelitas, sed etiam universae civitatis oculi custodiunt,
id. Phil. 12, 9, 22:ut haec insula ab eā (Cerere)... incoli custodirique videatur,
id. Verr. 2, 4, 49, § 107:urbes,
Quint. 7, 10, 13:maritimam oram viginti navibus longis,
Liv. 36, 2, 11 (cf. tueri, id. 36, 2, 7):officinam diligentiā,
Plin. 12, 14, 32, § 59:castra nocte, ne quis elabi posset,
Liv. 9, 42, 6:amictum,
Quint. 5, 14, 31:poma in melle,
to lay up, preserve, Col. 12, 45, 3:paries, qui laevum marinae Veneris latus Custodit,
Hor. C. 3, 26, 6:tua,
id. S. 2, 3, 151:hic stilus... me veluti custodiet ensis,
id. ib. 2, 1, 40.—Esp.: se, to be on the watch:quanto se opere custodiant bestiae,
Cic. N. D. 2, 49, 126:fac ut diligentissime te ipsum custodias,
id. Att. 14, 17, A, 8.—With ab:B.Gortynii templum magnā curā custodiunt non tam a ceteris quam ab Hannibale,
Nep. Hann. 9, 4:poma ab insomni dracone,
Ov. M. 9, 190:cutem a vitiis,
Plin. 28, 8, 25, § 89.—With immaterial objects (freq. in postAug. prose), to keep, preserve, regard, take heed, observe, maintain:(β).id quod tradatur posse percipere animo et memoriā custodire,
Cic. de Or. 1, 28, 127:dicta litteris,
id. ib. 2, 2, 7; cf.:ex his (arboribus) quas memoria hominum custodit,
Plin. 16, 44, 85, § 234:illa quae scriptis reposuimus, velut custodire desinimus,
Quint. 11, 2, 9;opp. mutare,
id. 12, 8, 6:modum ubique,
id. 4, 2, 35:regulam loquendi,
id. 1, 7, 1:praecepta,
Col. 1, 8, 15:eam rationem,
id. 4, 29, 11:ordinem,
id. 12, 4, 1:quae custodienda in olearam curā... praecipiemus,
Plin. 17, 18, 29, § 125:morem,
id. 14, 12, 14, § 88:religiose quod juraveris,
id. Pan. 65, 2 et saep.—With ab:(γ).teneriores annos ab injuriā sanctitas docentis custodiat,
Quint. 2, 2, 3.—With ut or ne:II.in aliis quoque propinquitatibus custodiendum est, ut inviti judicemur dixisse,
Quint. 11, 1, 66:quo in genere id est praecipue custodiendum, ne, etc.,
id. 8, 3, 73; 8, 5, 7; Col. 4, 24, 11:ut custoditum sit ne umquam veniret, etc.,
Suet. Tib. 7.—With the access. idea of hindering free motion, in a good or bad sense.A.In gen., to hold something back, to preserve, keep:B.multorum te oculi et aures non sentientem... speculabuntur atque custodient,
Cic. Cat. 1, 2, 6:aliquem, ne quid auferat,
to watch, observe, id. Div. in Caecil. 16, 51:ejus (sc. epistulae) custodiendae et proferendae arbitrium tuum,
Cic. Att. 15, 13, 1:librum,
id. Fam. 6, 5, 1:codicillos,
Suet. Tib. 51:prodit se quamlibet custodiatur simulatio,
Quint. 12, 1, 29.—Esp., to hold in custody, hold captive:noctu nervo vinctus custodibitur,
Plaut. Capt. 3, 5, 71; Cic. Fragm. ap. Quint. 9, 3, 50:ducem praedonum,
id. Verr. 2, 5, 27, § 68:obsides,
Caes. B. G. 6, 4:Domitium,
id. B. C. 1, 20:bovem,
Verg. A. 8, 218 et saep.—Hence, * cu-stōdītē, adv. (acc. to I.), cautiously, carefully:ut parce custoditeque ludebat!
Plin. Ep. 5, 16, 3. -
20 derigesco
dē-rĭgesco, gŭi, 3, v. inch. n. (occurring only in the perf.), to become stiff or rigid; to curdle (a poet. word):formidine sanguis deriguit,
Verg. A. 3, 260:deriguere oculi,
were fixed, id. ib. 7, 447; so,oculi,
Ov. M. 14, 754:hirsutae comae,
id. F. 3, 332:manus,
Luc. 3, 613:cervix,
Ov. M. 5, 233:Niobe malis,
id. ib. 6, 303 (al. diriguit).
См. также в других словарях:
oculi- — ⇒OCULI , OCULO , élém. formant I. Oculi , oculo , élém. tiré du lat. oculus «oeil», entrant dans la constr. de mots et princ. d adj., notamment du domaine de l anat. et de la méd., dont le signifié a un rapport avec les yeux. A. Oculi [Le 2e élém … Encyclopédie Universelle
Ocŭli — (lat.), 1) die Augen; daher der dritte Sonntag der Fasten, vom Eingang der Messe an ihm: Oculi mei semper ad Dominum (Pf. 25,15); uneigentlich Oculi cancrorum, Krebssteine; 2) an Bäumen so v.w. Knospen … Pierer's Universal-Lexikon
Oculi — steht für: 3. Fastensonntag Mehrzahl von Oculus Okello Oculi (* 1942), ugandischer Schriftsteller Diese Seite ist eine Begriffsklärung zur Unterscheidung mehrerer mit demselben Wor … Deutsch Wikipedia
oculi — [ɔkyli] n. m. ÉTYM. 1405; plur. du lat. oculus « œil », parce que l introït de ce jour commence par les mots oculi mei « mes yeux ». ❖ ♦ Liturgie rom. Troisième dimanche du carême … Encyclopédie Universelle
Oculi — [lateinisch »Augen«], Okuli, der 4. Sonntag vor Ostern, benannt nach dem Anfangswort des Introitus (Psalter 25, 15); in den evangelischen Kirchen der 3. Sonntag der Passionszeit (»Sonntag Oculi«); in der katholischen Kirche der 3. Fastensonntag … Universal-Lexikon
Ocŭli — (lat.), der dritte Fastensonntag (vierte Sonntag vor Ostern), nach dem Anfangsworte des Introitus der Messe dieses Sonntags (Ps. 25, 15) … Meyers Großes Konversations-Lexikon
Oculi — Ocŭli (lat.), s. Okuli … Kleines Konversations-Lexikon
Oculi — – da kommen sie (oder: da macht es Müh ); Lätare – ist das Wahre, Judica – auch noch da, Palmarum – rarum. – Boebel, 58; Simrock, 7646a; Orakel, 1070; Frischbier, 558. Jägerspruch in Bezug auf die Zeit des Schnepfenstrichs in Ostpreussen … Deutsches Sprichwörter-Lexikon
oculi — Plural of oculus. [L.] * * * oculi see OBLIQUUS INFERIOR OCULI, OBLIQUUS SUPERIOR OCULI, ORBICULARIS OCULI, RECTUS OCULI … Medical dictionary
OCULI — I. OCULI manus, nutus, ad deridendum adhiberi soliti: quae proin tria iunxit Appuleius Metamor. 3. Nec quî laverim, quî terserim, quî domum rursum reverterim, prae rubore memini. Sie omnium Oculis, nutibus, ac denique manibus denotatus, impos… … Hofmann J. Lexicon universale
Oculi — Cette page d’homonymie répertorie les différents sujets et articles partageant un même nom. Sur les autres projets Wikimedia : « Oculi », sur le Wiktionnaire (dictionnaire universel) Oculi peut désigner : le pluriel d oculus… … Wikipédia en Français