Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

not+to+suffer

  • 41 accipio

    ac-cĭpĭo, cēpi, ceptum, 3, v. a. ( fut. perf. accepso = accepero, Pac. ap. Non. 74, 31, or Rib. Trag. Rel. 118) [capio], to accept.
    I.
    In gen., to take a person or thing to one's self: leno ad se accipiet hominem et aurum, will take the man and his money to himself (into his house), Plaut. Poen. 1, 1, 51.
    a.
    Of things received by the hand, to take, receive: cette manus vestras measque accipite, Enn. ap. Non. 85, 1 (Trag. v. 320 ed. Vahl.):

    ex tua accepi manu pateram,

    Plaut. Amph. 2, 2, 132; hence, trop. of the word given, the promise, with which a grasping of the hand was usually connected: accipe daque fidem, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 33 ed. Vahl.; so in the Gr. pista dounai kai labein); cf. Plaut. Trin. 2, 4, 87; so Verg. A. 8, 150;

    in Ter. of a person to be protected: hanc (virginem) accepi, acceptam servabo,

    Ter. And. 1, 5, 62; cf. Cic. Fam. 7, 5, and Sall. C. 6, 5, —
    b.
    Of things received or taken by different parts of the body: accipite hoc onus in vestros collos, Cato ap. Non. 200, 23:

    gremio,

    Verg. A. 1, 685:

    oculis aut pectore noctem (i. e. somnum),

    id. ib. 4, 531.—
    c.
    In gen., very freq.,
    (α).
    as implying action, to take, to take possession of, to accept (Gr. dechesthai);
    (β).
    of something that falls to one's share, to get, to receive, to be the recipient of (Gr. lambanein).—
    (α).
    To take, accept:

    hanc epistulam accipe a me,

    take this letter from me, Plaut. Ps. 2, 2, 52; 4, 2, 26; cf. id. Ep. 3, 4, 26:

    persuasit aliis, ut pecuniam accipere mallent,

    Cic. Off. 2, 23, 82:

    condicionem pacis,

    Caes. B. G. 2, 15:

    armis obsidibusque acceptis Crassus profectus est,

    after he had taken into his possession the arms and hostages, id. ib. 3, 23:

    divitias,

    Nep. Epam. 4, 3:

    aliquid a patre,

    to inherit, id. Timoth. 1, 1; id. Att. 1:

    accipe et haec, manuum tibi quae monumenta mearum sint,

    Verg. A. 3, 486 al. —Hence to receive or entertain as guest:

    haec (tellus) fessos placidissima portu accipit,

    Verg. A. 3, 78:

    Laurentes nymphae, accipite Aenean,

    id. ib. 8, 71; 155; Ov. M. 8, 655 al.—Of admittance to political privileges:

    Nomentani et Pedani in civitatem accepti,

    Liv. 8, 14; cf. Cic. Off. 1, 11, 35:

    magnifice volo summos viros accipere,

    Plaut. Ps. 1, 2, 34:

    in loco festivo sumus festive accepti,

    id. ib. 5, 19; so id. Cist. 1, 1, 12; id. Men. 5, 2, 44; id. Pers. 1, 1, 32, etc.; Ter. Eun. 5, 9, 52; Lucr. 3, 907; Cic. Att. 16, 6; Ov. F. 2, 725 al.—Hence also ironically, to entertain, to treat, deal with:

    ego te miseris jam accipiam modis,

    Plaut. Aul. 4, 4, 3:

    hominem accipiam quibus dictis maeret,

    id. Men. 5, 1, 7:

    indignis acceptus modis,

    Ter. Ad. 2, 1, 12. Perh. also Lucil. ap. Non. 521, 1: adeo male me accipiunt decimae, treat or use me ill, deal harshly with me; and ib. 240, 8: sic, inquam, veteratorem illum vetulum lupum Hannibalem acceptum (Non. explains the latter in a very unusual manner, by deceptum).—
    (β).
    To get, to receive, to be the recipient of, Pac. ap. Non. 74, 31; Lucr. 1, 819, 909; 2, 762, 885, 1009:

    ictus,

    id. 4, 1048 (cf. Verg. A. 3, 243: vulnera accipiunt tergo): aridior nubes accipit ignem, takes or catches fire, Lucr. 6, 150; Caes. B. G. 1, 48:

    humanitatem iis tribuere debemus, a quibus accepimus,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 9:

    pecuniam ob rem judicandam,

    id. Verr. 1, 38:

    luna lumen solis accipit,

    id. de Or. 3, 45; cf. Hor. Ep. 1, 10, 17:

    praeclarum accepimus a majoribus morem,

    Cic. Off. 3, 10, 44: praecepta, Caes. B. G. 2, 6: accepi tuas litteras (in another sense than above), I have received your letter, it has reached me (allatae sunt ad me), Cic. Fam. 1, 9, 14; 2, 1, 1; 10, 1 al.:

    acceptā injuriā ignoscere quam persequi malebant,

    Sall. C. 9, 3; Caes. B. G. 2, 33:

    calamitatem,

    ib. 1, 31:

    detrimenta,

    ib. 5, 22; cf. Cic. Mur. 21, 44 al. So often of dignities and offices:

    provinciam,

    id. Fam. 2, 10, 2:

    consulatum,

    Suet. Aug. 10:

    Galliam,

    id. Caes. 22 al.
    II.
    In partic.
    A.
    To take a thing by hearing, i. e.,
    1.
    To hear, to perceive, to observe, to learn (cf. opp. do = I give in words, i. e. I say): hoc simul accipe dictum, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204): quod ego inaudivi, accipite, Pac. ap. Non. 126, 22 (Rib. Trag. Rel. p. 81): hoc etiam accipe quod dico, Lucil. ap. Non. 240, 1:

    carmen auribus,

    Lucr. 4, 983 (so id. 6, 164); 1, 270; cf. Verg. A. 2, 65:

    voces,

    Lucr. 4, 613 (so 6, 171):

    si te aequo animo ferre accipiet,

    Ter. And. 2, 3, 23:

    quae gerantur, accipies ex Pollione,

    Cic. Fam. 1, 6; 1, 9, 4; Liv. 1, 7. —Hence very freq. in the histt., to get or receive intelligence of any thing, to learn:

    urbem Romam, sicuti ego accepi, condidere atque habuere initio Trojani,

    as I have learned, Sall. C. 6, 1, and so al.—
    2.
    To comprehend or understand any thing communicated:

    haud satis meo corde accepi querelas tuas,

    Plaut. Cas. 2, 2, 18:

    et si quis est, qui haec putet arte accipi posse,

    Cic. de Or. 1, 25, 114:

    ut non solum celeriter acciperet, quae tradebantur, etc.,

    Nep. Att. 1, 3; so Quint. 1, 3, 3; 2, 9, 3 al.—
    3.
    With the accessory idea of judging, to take a thing thus or thus, to interpret or explain, usually constr. with ad or in c. acc.:

    quibus res sunt minus secundae... ad contumeliam omnia accipiunt magis,

    the more unfortunate one is, the more inclined is he to regard every thing as an insult, Ter. Ad. 4, 3, 15:

    in eam partem accipio,

    id. Eun. 5, 2, 37; cf. Cic. Fam. 10, 6; id. Att. 16, 6; Ter. Eun. 1, 2, 2:

    non recte accipis,

    you put a wrong construction upon this, id. And. 2, 2, 30:

    quae sibi quisque facilia factu putat, aequo animo accipit,

    Sall. C. 3, 2.— Hence: accipere aliquid omen, or in omen, to regard a thing as a ( favorable) omen, to accept the omen (cf. dechesthai ton oiônon), Cic. Div. 1, 46, 103; 2, 40, 83; Liv. 1, 7, 11; 21, 63 fin.; Tac. H. 1, 62; id. A. 1, 28; 2, 13; Flor. 4, 12, 14 al.—Hence poet.:

    accipio agnoscoque deos,

    Verg. A. 12, 260; cf. Ov. M. 7, 620.—
    B.
    To take a thing upon one's self, to undertake (syn. suscipio):

    accipito hanc ad te litem,

    Plaut. Most. 5, 2, 23: meā causā causam accipite, Ter. Hec. alt. prol. 47; cf. Cic. Fam. 7, 24; so id. Verr. 2, 3, 22; Quint. 20 al.—Hence also,
    C.
    To bear, endure, suffer any thing disagreeable or troublesome:

    hanccine ego ut contumeliam tam insignem ad me accipiam!

    Ter. Eun. 4, 7, 1:

    nil satis firmi video, quamobrem accipere hunc me expediat metum,

    id. Heaut. 2, 3, 96; 5, 1, 59; id. Eun. 4, 6, 24; id. Ad. 2, 1, 53; id. Ph. 5, 2, 4; Cic. Tusc. 5, 19, 56:

    calamitatem,

    id. Off. 3, 26:

    injuriam,

    id. ib. 1, 11 al.—
    D.
    To accept a thing, to be satisfied with, to approve: dos, Pamphile, est decem talenta; Pam.:

    Accipio,

    Ter. And. 5, 4, 48:

    accepit condicionem, dein quaestum accipit,

    id. ib. 1, 1, 52:

    visa ista... accipio iisque interdum etiam assentior, nec percipio tamen,

    Cic. Ac. 2, 20, 66:

    preces suas acceptas ab dis immortalibus ominati,

    Liv. 42, 30, 8 Drak. Cf. Herz, Caes. B. G. 5, 1: “equi te esse feri similem, dico.” Ridemus et ipse Messius: “accipio.” I allow it, Exactly so, Hor. S. 1, 5, 58.—
    E.
    In mercant. lang., t. t., to receive or collect a sum:

    pro quo (frumento) cum a Varinio praetore pecuniam accepisset,

    Cic. Fl. 45; hence subst.: acceptum, i, n., the receipt, and in account-books the credit side:

    in acceptum referre alicui,

    to carry over to the credit side, to place to one's credit, Cic. Verr. 1, 36, 57; id. Rosc. Com. 2; id. Phil. 2, 16; id. Caec. 6, 17; Hor. Ep. 2, 1, 234 (opp. datum or expensum).—Hence also trop., to owe or be indebted to one, in a good or a bad sense:

    ut esset nemo qui non mihi vitam suam, liberos, remp. referret acceptam,

    Cic. Phil. 2, 5:

    omnia mala, quae postea vidimus, uni accepta referemus Antonio,

    ascribe, id. ib. 22; Caes. B. G. 8, 58; id. B. C, 3, 57: Acceptum [p. 18] refero versibus, esse nocens, Ov. Trist. 2, 10. —
    F.
    In the gram m., to take a word or phrase thus or thus, to explain a word in any manner:

    adversus interdum promiscue accipitur,

    Charis. p. 207 P. al.—(Syn. nanciscor and adipiscor: he to whom something is given, accipit; he who gets by a fortunate occurrence, nanciscitur; he who obtains it by exertion, adipiscitur. Sumimus ipsi: accipimus ab alio,” Vel. Long. p. 2243 P.—“Inter tenere, sumere et accipere hoc interest, quod tenemus quae sunt in nostra potestate: sumimus posita: accipimus data,” Isid. Diff. 1).—Hence, acceptus, a, um, P. a., welcome, agreeable, acceptable (syn. gratus. Acceptus is related to gratus, as the effect to the cause; he who is gratus, i. e. dear, is on that account acceptus, welcome, acceptable;

    hence the usual position: gratus atque acceptus).—First, of persons: essetne apud te is servus acceptissimus?

    Plaut. Cap. 3, 5, 56:

    plebi acceptus erat,

    Caes. B. G. 1, 13;

    acceptus erat in oculis,

    Vulg. 1 Reg. 18, 5.—

    Of things: dis et hominibus est acceptum quod, etc.,

    Varr. R. R. 3, 16, 5:

    quod vero approbaris. id gratum acceptumque habendum,

    Cic. Tusc. 5, 15, 45:

    munus eorum gratum acceptumque esse,

    Nep. Hann. 7, 3:

    quorum mihi dona accepta et grata habeo,

    Plaut. Truc. 2, 7, 56:

    rem populo Romano gratam acceptamque,

    Cic. Phil. 13, 50;

    tempore accepto exaudivi,

    Vulg. 2 Cor. 6, 2.— Comp., Plaut. Pers. 4, 4, 96; Cic. Rep. 6, 13; Tac. A. 6, 45 al.— Sup., see above.— Adv. accepte does not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > accipio

  • 42 adtero

    at-tĕro ( adt-, Dietsch), trīvi, trītum, 3, v. a. ( perf. inf. atteruisse, Tib. 1, 4, 48; cf. Vell. Long. p. 2234 P.), to rub one thing against another; hence, in gen., to rub away, wear out or diminish by rubbing, to waste, wear away, weaken, impair, exhaust.
    I.
    Lit. (most freq. after the Aug. per.; in Cic. only once as P. a.; v. infra): insons Cerberus leniter atterens caudam, rubbing against or upon (sc. Herculi), * Hor. C. 2, 19, 30:

    asinus spinetis se scabendi causā atterens,

    Plin. 10, 74, 95, § 204: aures, * Plaut. Pers. 4, 9, 11 (cf. antestor):

    bucula surgentes atterat herbas,

    tramples upon, Verg. G. 4, 12:

    opere insuetas atteruisse manus,

    Tib. 1, 4, 48; so Prop. 5, 3, 24, and Plin. 2, 63, 63, § 158; so,

    dentes usu atteruntur,

    id. 7, 16, 15, § 70:

    attrivit sedentis pedem,

    Vulg. Num. 22, 25:

    vestem,

    Dig. 23, 3, 10; Col. 11, 2, 16;

    Cels. praef.: vestimenta,

    Vulg. Deut. 29, 5; ib. Isa. 51, 6.— Poet., of sand worn by the water flowing over it:

    attritas versabat rivus harenas,

    Ov. M. 2, 456.—
    II.
    Trop., to destroy, waste, weaken, impair:

    postquam utrimque legiones item classes saepe fusae fugataeque et alteri alteros aliquantum adtriverant,

    Sall. J. 79, 4:

    magna pars (exercitūs) temeritate ducum adtrita est,

    id. ib. 85, 46:

    Italiae opes bello,

    id. ib. 5, 4; so Tac. H. 1, 10; 1, 89; 2, 56; Curt. 4, 6 fin.; cf. Sil. 2, 392 Drak.:

    nec publicanus atterit (Germanos),

    exhausts, drains, Tac. G. 29:

    famam atque pudorem,

    Sall. C. 16, 2:

    et vincere inglorium et atteri sordidum arbitrabatur,

    and to suffer injury in his dignity, Tac. Agr. 9 Rupert.:

    eo tempore, quo praecipue alenda ingenia atque indulgentiā quādam enutrienda sunt, asperiorum tractatu rerum atteruntur,

    are enfeebled, Quint. 8, prooem. 4:

    filii ejus atterentur egestate,

    Vulg. Job, 20, 10:

    Nec res atteritur longo sufflamine litis,

    Juv. 16, 50.— Hence, attrītus, a, um, P. a., rubbed off, worn off or away, wasted.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.: ut rictum ejus (simulacri) ac mentum paulo sit attritius, * Cic. Verr. 2, 4, 43:

    ansa,

    Verg. E. 6, 17:

    vomer,

    worn bright, id. G. 1, 46; cf. Juv. 8, 16 Rupert.:

    caelaturae,

    Plin. 33, 12, 55, § 157; Petr. 109, 9.—
    2.
    In medicine, attritae partes or subst. attrita, ōrum, n. (sc. membra), bruised, excoriated parts of the body:

    medetur et attritis partibus sive oleo etc.,

    Plin. 24, 7, 28, § 43:

    attritis medetur cinis muris silvatici etc.,

    id. 30, 8, 22, § 70.—
    B.
    Trop.: attrita frons, a shameless, impudent face (lit. a smooth face, to which shame no longer clings; cf. perfrico), Juv. 13, 242 Rupert.; so,

    domus Israël attritā fronte,

    Vulg. Ezech. 3, 7.— Sup. and adv. not used.

    Lewis & Short latin dictionary > adtero

  • 43 algens

    algeo, alsi, 2, v. n. [acc. to Fest. from algeô = to feel pain; cf. algos, algor, and algus], to be cold, to feel cold; cf. Consent. 2051 P. (opp. aestuare; accordingly a subjective coldness; while frigere, opp. calere, is objective, Doed. Syn. 3, 89): si algebis, tremes, Naev. ap. Cic. de Or. 2, 71, 286:

    erudiunt juventutem, algendo, aestuando,

    Cic. Tusc. 2, 14, 34:

    sudavit et alsit,

    Hor. A. P. 413:

    algentis manus est calfacienda sinu,

    Ov. A. A. 2, 214.— Poet.:

    algentes togae, i. e. so torn to pieces, that those who wear them must suffer from cold,

    Mart. 12, 36.— Trop.: probitas laudatur et alget, virtue is praised, and yet freezes, i. e. is not cherished, is neglected, Juv. 1, 74.—Hence, algens, P. a., in the post-Aug. per., = algidus and frigidus, cold:

    pruinae,

    Stat. Th. 3, 469:

    loca,

    Plin. 14, 2, 4, § 27; 16, 10, 19, § 46.

    Lewis & Short latin dictionary > algens

  • 44 algeo

    algeo, alsi, 2, v. n. [acc. to Fest. from algeô = to feel pain; cf. algos, algor, and algus], to be cold, to feel cold; cf. Consent. 2051 P. (opp. aestuare; accordingly a subjective coldness; while frigere, opp. calere, is objective, Doed. Syn. 3, 89): si algebis, tremes, Naev. ap. Cic. de Or. 2, 71, 286:

    erudiunt juventutem, algendo, aestuando,

    Cic. Tusc. 2, 14, 34:

    sudavit et alsit,

    Hor. A. P. 413:

    algentis manus est calfacienda sinu,

    Ov. A. A. 2, 214.— Poet.:

    algentes togae, i. e. so torn to pieces, that those who wear them must suffer from cold,

    Mart. 12, 36.— Trop.: probitas laudatur et alget, virtue is praised, and yet freezes, i. e. is not cherished, is neglected, Juv. 1, 74.—Hence, algens, P. a., in the post-Aug. per., = algidus and frigidus, cold:

    pruinae,

    Stat. Th. 3, 469:

    loca,

    Plin. 14, 2, 4, § 27; 16, 10, 19, § 46.

    Lewis & Short latin dictionary > algeo

  • 45 attero

    at-tĕro ( adt-, Dietsch), trīvi, trītum, 3, v. a. ( perf. inf. atteruisse, Tib. 1, 4, 48; cf. Vell. Long. p. 2234 P.), to rub one thing against another; hence, in gen., to rub away, wear out or diminish by rubbing, to waste, wear away, weaken, impair, exhaust.
    I.
    Lit. (most freq. after the Aug. per.; in Cic. only once as P. a.; v. infra): insons Cerberus leniter atterens caudam, rubbing against or upon (sc. Herculi), * Hor. C. 2, 19, 30:

    asinus spinetis se scabendi causā atterens,

    Plin. 10, 74, 95, § 204: aures, * Plaut. Pers. 4, 9, 11 (cf. antestor):

    bucula surgentes atterat herbas,

    tramples upon, Verg. G. 4, 12:

    opere insuetas atteruisse manus,

    Tib. 1, 4, 48; so Prop. 5, 3, 24, and Plin. 2, 63, 63, § 158; so,

    dentes usu atteruntur,

    id. 7, 16, 15, § 70:

    attrivit sedentis pedem,

    Vulg. Num. 22, 25:

    vestem,

    Dig. 23, 3, 10; Col. 11, 2, 16;

    Cels. praef.: vestimenta,

    Vulg. Deut. 29, 5; ib. Isa. 51, 6.— Poet., of sand worn by the water flowing over it:

    attritas versabat rivus harenas,

    Ov. M. 2, 456.—
    II.
    Trop., to destroy, waste, weaken, impair:

    postquam utrimque legiones item classes saepe fusae fugataeque et alteri alteros aliquantum adtriverant,

    Sall. J. 79, 4:

    magna pars (exercitūs) temeritate ducum adtrita est,

    id. ib. 85, 46:

    Italiae opes bello,

    id. ib. 5, 4; so Tac. H. 1, 10; 1, 89; 2, 56; Curt. 4, 6 fin.; cf. Sil. 2, 392 Drak.:

    nec publicanus atterit (Germanos),

    exhausts, drains, Tac. G. 29:

    famam atque pudorem,

    Sall. C. 16, 2:

    et vincere inglorium et atteri sordidum arbitrabatur,

    and to suffer injury in his dignity, Tac. Agr. 9 Rupert.:

    eo tempore, quo praecipue alenda ingenia atque indulgentiā quādam enutrienda sunt, asperiorum tractatu rerum atteruntur,

    are enfeebled, Quint. 8, prooem. 4:

    filii ejus atterentur egestate,

    Vulg. Job, 20, 10:

    Nec res atteritur longo sufflamine litis,

    Juv. 16, 50.— Hence, attrītus, a, um, P. a., rubbed off, worn off or away, wasted.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.: ut rictum ejus (simulacri) ac mentum paulo sit attritius, * Cic. Verr. 2, 4, 43:

    ansa,

    Verg. E. 6, 17:

    vomer,

    worn bright, id. G. 1, 46; cf. Juv. 8, 16 Rupert.:

    caelaturae,

    Plin. 33, 12, 55, § 157; Petr. 109, 9.—
    2.
    In medicine, attritae partes or subst. attrita, ōrum, n. (sc. membra), bruised, excoriated parts of the body:

    medetur et attritis partibus sive oleo etc.,

    Plin. 24, 7, 28, § 43:

    attritis medetur cinis muris silvatici etc.,

    id. 30, 8, 22, § 70.—
    B.
    Trop.: attrita frons, a shameless, impudent face (lit. a smooth face, to which shame no longer clings; cf. perfrico), Juv. 13, 242 Rupert.; so,

    domus Israël attritā fronte,

    Vulg. Ezech. 3, 7.— Sup. and adv. not used.

    Lewis & Short latin dictionary > attero

  • 46 contraho

    con-trăho, xi, ctum, 3, v. a., to draw or bring several objects together, to collect, assemble (freq. and class.).
    I.
    In gen.
    A.
    Lit. (syn. colligo;

    opp. dissipo): quae in rerum naturā constarent quaeque moverentur, ea contrahere amicitiam, dissipare discordiam,

    Cic. Lael. 7, 24:

    cohortes ex finitimis regionibus,

    Caes. B. C. 1, 15:

    exercitum in unum locum,

    id. B. G. 1, 34; cf.:

    omnes copias Luceriam,

    Cic. Att. 8, 1, 2; and:

    omnia in unum locum,

    id. ib. 8, 11, B, 3:

    omnes copias eo,

    Nep. Ages. 3, 1:

    navibus circiter LXXX. coactis, contractisque,

    Caes. B. G. 4, 22; cf.:

    magnam classem,

    Nep. Con. 4, 4:

    naves,

    Suet. Calig. 19:

    agrestes,

    Ov. F. 4, 811:

    captivos,

    Liv. 37, 44, 3:

    utrumque ad colloquium,

    id. 28, 18, 2:

    undique libros,

    Suet. Aug. 31; cf.

    exemplaria,

    id. Gram. 24:

    muscas in manu,

    Plin. 12, 25, 54, § 122; cf.

    serpentes,

    id. 28, 9, 42, § 151: ii, qui in idem (collegium) contracti fuerint, Traj. ap. Plin. Ep. 10, 34 (43), 1—
    B.
    Trop.
    1.
    To bring about, carry into effect, accomplish, execute, get, contract, occasion, cause, produce, make, etc. (very freq.):

    amicitiam,

    Cic. Lael. 14, 48:

    vinculum amicitiae,

    Val. Max. 4, 7 init.:

    aliquid litigii,

    Plaut. Cas. 3, 2, 31; cf.

    lites,

    id. Capt. prol. 63: qui hoc [p. 458] mihi contraxit, id. Cas. 3, 2, 21; cf.:

    negotium mihi,

    Cic. Cat. 4, 5, 9; and:

    numinis iram mihi (arte),

    Ov. M. 2, 660:

    bellum Saguntinis,

    Liv. 24, 42, 11:

    aliquid damni,

    Cic. Fin. 5, 30, 91:

    molestias,

    id. Fam. 2, 16, 5; cf. Sall. H. 2, 41, 8 Dietsch:

    aes alienum,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 8, § 25:

    causam certaminis,

    Liv. 22, 28, 4; cf.

    certamen,

    id. 23, 26, 11; 25, 34, 10 al.:

    necessitates ad bellum,

    id. 44, 27, 12:

    culpam,

    to incur, Cic. Att. 11, 24, 1 al.:

    cruditatem,

    Quint. 7, 3, 38; cf. id. 2, 10, 6:

    morbum,

    Plin. 30, 8, 21, § 65:

    pestilentiam,

    id. 36, 27, 69, § 202:

    saginam corporis,

    Just. 21, 2:

    causam valetudinis ex profluvio alvi,

    Suet. Aug. 97 fin. et saep.: porca contracta, owed, due, sc. for the expiation of a crime, Cic. Leg. 2, 22, 57 fin.
    2.
    In the lang. of business, t. t., to make a contract, conclude a bargain, to contract:

    rationem, rem cum illo,

    Cic. Clu. 14, 41; cf. id. Off. 1, 17, 53; id. Sull. 20, 56; id. Att. 7, 7, 7:

    in tribuendo suum cuique et rerum contractarum fide,

    id. Off. 1, 5, 14:

    ex rebus contrahendis,

    id. ib. 3, 15, 61:

    in contrahendis negotiis,

    id. ib. 2, 11, 40:

    adfinitas inter Caesarem et Pompeium contracta nuptiis,

    Vell. 2, 44, 3 et saep.—
    b.
    Transf. beyond the sphere of business:

    cum aliquo,

    to have intercourse with, to associate with, Cic. Off. 1, 2, 4:

    nihil cum populo,

    id. Tusc. 5, 36, 105.—
    II.
    In partic., with the prevailing idea of shortening or diminishing by drawing together (cf.: cogo, colligo, etc.), to draw close or together, to draw in, contract, shorten, narrow, lessen, abridge, diminish (freq. and class.; opp. porrigo, dilato, tendo).
    A.
    Lit.:

    animal omne membra quocumque volt flectit, contorquet, porrigit, contrahit,

    Cic. Div. 1, 53, 120:

    pulmones tum se contrahunt adspirantes, tum intrante spiritu dilatant,

    id. N. D. 2, 55, 136:

    contractum aliquo morbo bovis cor,

    id. Div. 2, 16, 37; cf.:

    se millepeda tactu,

    Plin. 29, 6, 39, § 136:

    bina cornua (opp. protendere),

    id. 9, 32, 51, § 101: collum. Cic. Tusc. 2, 17, 41;

    opp. tendere,

    Quint. 11, 3, 82:

    frontem,

    to wrinkle, contract, Cic. Clu. 26, 72; Hor. S. 2, 2, 125:

    supercilia (opp. deducere),

    Quint. 11, 3, 79:

    medium digitum in pollicem,

    id. 11, 3, 92; cf.:

    contractum genibus tangas caput,

    Hor. S. 2, 7, 61:

    gravissimo frigore solus atque contractus vigilabit in lectulo,

    Hier. Ep. 53:

    castra,

    Caes. B. G. 7, 40:

    vela,

    Hor. C. 2, 10, 23; Quint. 12, prooem. § 4; cf. Cic. Att. 1, 16, 2:

    orbem (lunae),

    Ov. M. 15, 198:

    umbras,

    id. ib. 3, 144:

    orationem (with summittere),

    Quint. 11, 1, 45; cf. id. 12, 11, 16:

    tempora dicendi,

    id. 6, 5, 4 et saep.:

    lac,

    to curdle, coagulate, Plin. 23, 7, 63, § 117.—Of bees:

    contracto frigore pigrae ( = contractae frigore pigro),

    Verg. G. 4, 259; cf.:

    pigrum est enim contractumque frigus,

    Sen. Ira, 2, 19, 2:

    horrida tempestas contraxit caelum,

    narrows, Hor. Epod. 13, 1:

    vulnera,

    Plin. 24, 8, 33, § 48; cf.

    cicatrices,

    id. 12, 17, 38, § 77:

    ventrem,

    to stop, check, Cels. 4, 19; cf.

    alvum,

    id. ib.:

    vomitiones,

    Plin. 20, 2, 6, § 11.—
    2.
    Esp., archit. t. t., to narrow, make smaller or tapering:

    columnam,

    Vitr. 4, 3, 4; cf. id. 3, 3, 12; 4, 7, 2:

    pyramis XXIV. gradibus in metae cacumen se contrahens,

    Plin. 36, 5, 4, § 31.—
    B.
    Trop., to draw in, lessen, check, restrain ( = certis limitibus quasi coartare et circumscribere;

    opp. remittere, diffundere): cui non animus formidine divum contrahitur?

    Lucr. 5, 1219; cf.:

    te rogo, ne contrahas ac demittas animum,

    do not suffer your spirits to droop, Cic. Q. Fr. 1, 1, 1, § 4; and:

    animos varietas sonorum (opp. remittere),

    id. Leg. 2, 15, 38: terram quasi tristitiā (sol;

    opp. laetificas),

    id. N. D. 2, 40, 102:

    ut et bonis amici quasi diffundantur et incommodis contrahantur,

    are made sad, id. Lael. 13, 48 (cf. id. Tusc. 4, 6, 14):

    ex quibus intellegitur, appetitus omnes contrahendos sedandosque,

    id. Off. 1, 29, 103; cf.

    cupidmem,

    Hor. C. 3, 16, 39 et saep. —Hence, contractus, a, um, P. a. (acc. to II.), drawn together into a narrow space, i. e. compressed, contracted, close, short, narrow, abridged, restricted, limited, etc.
    A.
    Lit.:

    tanto contractioribus ultimis digitis,

    Quint. 11, 3, 95:

    nares contractiores habent introitus,

    Cic. N. D. 2, 57, 145:

    contractior ignis,

    smaller, Lucr. 5, 569:

    aequora,

    Hor. C. 3, 1, 33; cf.

    freta,

    Ov. F. 6, 495:

    locus (with exiguus),

    Verg. G. 4, 295:

    Nilus contractior et exilior,

    Plin. Pan. 30, 3: contractiora spatia ordinum, Col. 5, 5, 3.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of language, etc.:

    et brevis ambitus verborum,

    Cic. Brut. 44, 162; cf.:

    contractior oratio,

    id. ib. 31, 120:

    propositum dicendi (opp. uberius),

    Quint. 11, 1, 32:

    summissā atque contractā voce (opp. erectā et concitatā),

    id. 11, 3, 175; so,

    vox,

    id. 11, 3, 64: parvum opusculum lucubratum his jam contractioribus noctibus, Cic. Par. prooem. § 5.—
    2.
    In gen.:

    quae studia in his jam aetatibus nostris contractiora esse debent,

    Cic. Cael. 31, 76:

    paupertas,

    stinted, Hor. Ep. 1, 5, 20 (cf.:

    angusta pauperies,

    id. C. 3, 2, 1);

    in the same sense transf. to the person: ad mare descendet vates tuus et sibi parcet Contractusque leget,

    retired, solitary, id. ib. 1, 7, 12; cf.

    homo,

    Verg. M. 78.— Adv.: contractē, on a contracted scale; only in comp.:

    assuescamus. servis paucioribus serviri, habitare contractius,

    Sen. Tranq. 9, 3; Lact. 2, 8, 39 al.

    Lewis & Short latin dictionary > contraho

  • 47 exsequi

    ex-sĕquor or exĕquor, cūtus, 3, v. dep. a., to follow to the end, to pursue, follow.
    I.
    In partic., to follow or accompany to the grave (cf. the deriv. exsequiae): funus, Massur. Sabin. ap. Gell. 10, 16, 25: aliquem omni laude et laetitia, Cic. poëta in Tusc. 1, 48, 115 (a transl. of ekpempein, in Eurip.).
    II.
    Trop. (class.; most freq. in the special significations).
    A.
    In gen., to follow, follow after, accompany; to go after, to pursue:

    quae exanimata exsequitur aspectum tuum,

    Plaut. Ep. 4, 2, 3: quid petam praesidi aut exsequar? Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 112 ed. Vahl.):

    non igitur dubium, quin aeternitatem maluerit exsequi, etc.,

    to follow after, take pattern after, Cic. Univ. 2 fin.:

    cur non omnes fatum illius (Pompei) una exsecuti sumus?

    followed, pursued, subjected ourselves to, id. Att. 9, 12, 1; cf. id. Phil. 2, 22, 54:

    sectam meam exsecutae comites,

    joined, Cat. 63, 15:

    suam quisque spem, sua consilia, communibus deploratis, exsequentes,

    Liv. 5, 40, 5: aerumnam, qs. to pursue, i. e. to undergo, suffer, endure, Plaut. Capt. 2, 1, 1:

    egestatem,

    id. Trin. 3, 2, 60:

    mortem,

    id. Ps. 4, 2, 38:

    probrum,

    id. Truc. 2, 5, 8.—
    B.
    In partic.
    1.
    To follow up, prosecute, carry out; to perform, execute, accomplish, fulfil (syn.:

    conficio, perficio, perago, consummo, patro, perpetro, absolvo): nullam rem oportet dolose aggrediri, nisi Astute accurateque exsequare,

    Plaut. Truc. 2, 5, 10; cf.:

    est difficile id non exsequi usque ad extremum,

    Cic. Rab. Post. 2, 5:

    inceptum hoc itiner perficere exsequar,

    Plaut. Merc. 5, 2, 72 and 88:

    incepta,

    Liv. 30, 4, 10:

    imperium,

    Ter. Heaut. 4, 1, 22:

    mandata vestra,

    Cic. Phil. 9, 4, 9:

    omnia regis officia et munera,

    id. de Sen. 10, 34; cf.:

    munus officii (with tueri),

    id. ib. 20, 72:

    munus (with fungi),

    id. Tusc. 3, 7, 15:

    negotia,

    id. Off. 1, 23, 79:

    obsidiones,

    Tac. A. 15, 4:

    scelus,

    Curt. 8, 6:

    sermonem cum aliquo,

    to converse, Plaut. Trin. 2, 2, 5: cum civitas armis jus suum exsequi conaretur, to assert, maintain, * Caes. B. G. 1, 4, 3:

    comptam et mitem orationem,

    Cic. de Sen. 9, 28.—With a rel.-clause:

    quem locum ipse capturus esset, cogitando aut quaerendo exsequebatur,

    Liv. 35, 28, 4:

    summa omnia cum cura inquirendo exequebatur,

    id. 22. 3, 2.—With ut:

    mihi Exsequi certa res est, ut abeam Potius hinc ad forum, quam domi cubem,

    Plaut. Most. 3, 2, 17.—
    2.
    To go through with in speaking, to relate, describe, say, tell (freq. since the Aug. period):

    quae vix verbis exsequi possum,

    Cic. Fam. 11, 27, 6:

    quidam exsecuti sunt verbosius,

    Quint. 5, 12, 15: si omnia exsequi velim, Liv. 27, 27, 12:

    haec omnia copiosius,

    Quint. 9, 3, 89:

    quae diligentius,

    id. 10, 4, 6:

    quae divine in Oratore (Tullius),

    id. 1, 6, 18:

    caelestia dona aërii mellis,

    Verg. G. 4, 2; cf.:

    laudes brassicae,

    Plin. 20, 9, 33, § 78:

    numerum subtiliter,

    Liv. 3, 5, 13:

    sententias,

    Tac. A. 3, 65:

    vetera facunde,

    id. ib. 12, 58:

    vera,

    id. ib. 11, 21:

    imagines et elogia universi generis,

    Suet. Galb. 3 et saep.—
    3.
    To pursue with punishment, to punish, avenge (perh. not ante-Aug.):

    omnia scire, non omnia exsequi,

    Tac. Agr. 19:

    deorum hominumque violata jura,

    Liv. 3, 25, 8:

    injurias accusationibus,

    Plin. Ep. 3, 4, 5:

    delicta,

    Suet. Caes. 67:

    doloris exsequendi jus,

    Liv. 5, 11, 5:

    justum dolorem,

    Dig. 29, 5, 33.— Absol.: pater caedetur? defendam: caesus est? exsequar, Sen. de Ira, 1, 12; Dig. 34, 9, 22.—Once with a pers. object:

    me L. Tarquinium Superbum cum scelerata coniuge, etc., ferro, igni exsecuturum,

    to pursue, Liv. 1, 59, 1 (MSS.; Weissenb. et al. exacturum).—Hence, exsĕ-quens ( exeq-), entis, P. a. (acc. to II.), searching after, studious of:

    memoriarum veterum exsequentissimus,

    Gell. 10, 12, 9.
    exsequi as pass.: quaerebatur an prioris judicis sententia exsequi possit, could be carried out (cf. II. B. supra), Dig. 2, 1, 19.—Hence, exsĕcūtus ( exec-), a, um, in pass. signif.:

    exsecuto regis imperio,

    executed, Just. 7, 3, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > exsequi

  • 48 exsequor

    ex-sĕquor or exĕquor, cūtus, 3, v. dep. a., to follow to the end, to pursue, follow.
    I.
    In partic., to follow or accompany to the grave (cf. the deriv. exsequiae): funus, Massur. Sabin. ap. Gell. 10, 16, 25: aliquem omni laude et laetitia, Cic. poëta in Tusc. 1, 48, 115 (a transl. of ekpempein, in Eurip.).
    II.
    Trop. (class.; most freq. in the special significations).
    A.
    In gen., to follow, follow after, accompany; to go after, to pursue:

    quae exanimata exsequitur aspectum tuum,

    Plaut. Ep. 4, 2, 3: quid petam praesidi aut exsequar? Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 112 ed. Vahl.):

    non igitur dubium, quin aeternitatem maluerit exsequi, etc.,

    to follow after, take pattern after, Cic. Univ. 2 fin.:

    cur non omnes fatum illius (Pompei) una exsecuti sumus?

    followed, pursued, subjected ourselves to, id. Att. 9, 12, 1; cf. id. Phil. 2, 22, 54:

    sectam meam exsecutae comites,

    joined, Cat. 63, 15:

    suam quisque spem, sua consilia, communibus deploratis, exsequentes,

    Liv. 5, 40, 5: aerumnam, qs. to pursue, i. e. to undergo, suffer, endure, Plaut. Capt. 2, 1, 1:

    egestatem,

    id. Trin. 3, 2, 60:

    mortem,

    id. Ps. 4, 2, 38:

    probrum,

    id. Truc. 2, 5, 8.—
    B.
    In partic.
    1.
    To follow up, prosecute, carry out; to perform, execute, accomplish, fulfil (syn.:

    conficio, perficio, perago, consummo, patro, perpetro, absolvo): nullam rem oportet dolose aggrediri, nisi Astute accurateque exsequare,

    Plaut. Truc. 2, 5, 10; cf.:

    est difficile id non exsequi usque ad extremum,

    Cic. Rab. Post. 2, 5:

    inceptum hoc itiner perficere exsequar,

    Plaut. Merc. 5, 2, 72 and 88:

    incepta,

    Liv. 30, 4, 10:

    imperium,

    Ter. Heaut. 4, 1, 22:

    mandata vestra,

    Cic. Phil. 9, 4, 9:

    omnia regis officia et munera,

    id. de Sen. 10, 34; cf.:

    munus officii (with tueri),

    id. ib. 20, 72:

    munus (with fungi),

    id. Tusc. 3, 7, 15:

    negotia,

    id. Off. 1, 23, 79:

    obsidiones,

    Tac. A. 15, 4:

    scelus,

    Curt. 8, 6:

    sermonem cum aliquo,

    to converse, Plaut. Trin. 2, 2, 5: cum civitas armis jus suum exsequi conaretur, to assert, maintain, * Caes. B. G. 1, 4, 3:

    comptam et mitem orationem,

    Cic. de Sen. 9, 28.—With a rel.-clause:

    quem locum ipse capturus esset, cogitando aut quaerendo exsequebatur,

    Liv. 35, 28, 4:

    summa omnia cum cura inquirendo exequebatur,

    id. 22. 3, 2.—With ut:

    mihi Exsequi certa res est, ut abeam Potius hinc ad forum, quam domi cubem,

    Plaut. Most. 3, 2, 17.—
    2.
    To go through with in speaking, to relate, describe, say, tell (freq. since the Aug. period):

    quae vix verbis exsequi possum,

    Cic. Fam. 11, 27, 6:

    quidam exsecuti sunt verbosius,

    Quint. 5, 12, 15: si omnia exsequi velim, Liv. 27, 27, 12:

    haec omnia copiosius,

    Quint. 9, 3, 89:

    quae diligentius,

    id. 10, 4, 6:

    quae divine in Oratore (Tullius),

    id. 1, 6, 18:

    caelestia dona aërii mellis,

    Verg. G. 4, 2; cf.:

    laudes brassicae,

    Plin. 20, 9, 33, § 78:

    numerum subtiliter,

    Liv. 3, 5, 13:

    sententias,

    Tac. A. 3, 65:

    vetera facunde,

    id. ib. 12, 58:

    vera,

    id. ib. 11, 21:

    imagines et elogia universi generis,

    Suet. Galb. 3 et saep.—
    3.
    To pursue with punishment, to punish, avenge (perh. not ante-Aug.):

    omnia scire, non omnia exsequi,

    Tac. Agr. 19:

    deorum hominumque violata jura,

    Liv. 3, 25, 8:

    injurias accusationibus,

    Plin. Ep. 3, 4, 5:

    delicta,

    Suet. Caes. 67:

    doloris exsequendi jus,

    Liv. 5, 11, 5:

    justum dolorem,

    Dig. 29, 5, 33.— Absol.: pater caedetur? defendam: caesus est? exsequar, Sen. de Ira, 1, 12; Dig. 34, 9, 22.—Once with a pers. object:

    me L. Tarquinium Superbum cum scelerata coniuge, etc., ferro, igni exsecuturum,

    to pursue, Liv. 1, 59, 1 (MSS.; Weissenb. et al. exacturum).—Hence, exsĕ-quens ( exeq-), entis, P. a. (acc. to II.), searching after, studious of:

    memoriarum veterum exsequentissimus,

    Gell. 10, 12, 9.
    exsequi as pass.: quaerebatur an prioris judicis sententia exsequi possit, could be carried out (cf. II. B. supra), Dig. 2, 1, 19.—Hence, exsĕcūtus ( exec-), a, um, in pass. signif.:

    exsecuto regis imperio,

    executed, Just. 7, 3, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > exsequor

  • 49 exsolvo

    ex-solvo, solvi, sŏlūtum, 3 ( per diaeresin exsolŭātur, Lucr. 1, 811:

    exsolŭïsse,

    Ov. F. 4, 534; cf. solvo, init.), v. a., to loose, unloose, to unbind, untie, undo (mostly poet. and in post-Aug. prose).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    nexus,

    Lucr. 1, 220: Am. Agedum, eam solve cistulam. So. Quid ego istam exsolvam? undo, unseal, Plaut. Am. 2, 2, 152:

    properans exsolvi restim,

    id. Rud. 2, 3, 37:

    catenas Caecinae,

    Tac. H. 3, 31:

    vincula,

    id. A. 3, 33; id. H. 3, 12:

    pugionem a latere,

    to ungird, id. H. 3, 68:

    venas praebere exsolvendas,

    to be opened, id. A. 4, 22; 11, 3; 16, 17:

    brachia ferro eodem ictu,

    id. ib. 15, 63:

    amictus,

    to pull off, Stat. S. 1, 5, 53:

    venenum exsoluta alvo transmisit,

    i. e. in a flux, diarrhœa, Tac. A. 13, 15.—Of an inanimate subject:

    (ignis) exsolvit glaciem,

    dissolves, melts, Lucr. 6, 878.—
    B.
    In partic.
    1.
    To set loose, release, deliver, free (mostly poet.):

    aliquem vinclis,

    Plaut. Truc. 4, 3, 10; so,

    exsolutus vinculis,

    Suet. Ner. 49:

    jube sis me exsolvi cito,

    Plaut. Bacch. 4, 8, 16 sq.:

    sese e nervis (animae),

    Lucr. 3, 696; cf. id. 1, 811:

    se paulatim corpore (said of one dying),

    Verg. A. 11, 829:

    quo (sanguine),

    Tac. H. 5, 6.—
    2.
    In mercant. lang. (qs. to free from obligation, v. solvo, to discharge, pay a debt): nomina mea, per deos, expedi, exsolve (for which, shortly after: hoc quod debeo plane expedias et solutum relinquas), Cic. Att. 16, 6, 3:

    aes alienum,

    Plin. Ep. 3, 11, 2:

    pretium,

    Plaut. Men. 5, 6, 26:

    multiplicem sortem,

    Liv. 6, 14, 7:

    dotem uxori,

    Aur. Vict. Vir. Ill. 56:

    legata,

    Tac. A. 1, 36 fin. et saep. —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to throw off, lay aside, rid one's self of a thing:

    legis nexus,

    Tac. A. 3, 28 fin.:

    metus,

    i. e. to lay aside, Luc. 5, 259:

    pudorem,

    Stat. Ach. 1, 565:

    robur peditum ad exsolvendum obsidium ducit,

    i. e. to raise, Tac. A. 3, 39.—
    B.
    In partic.
    1.
    To release, free from any thing:

    animum artis nodis religionum,

    Lucr. 1, 932; 4, 7:

    animos religione,

    Liv. 8, 9, 13:

    populum religione,

    id. 3, 20, 4:

    se occupationibus,

    Cic. Fam. 7, 1, 5:

    aliquem errore, suspicione,

    Ter. Hec. 5, 2, 26:

    aliquem aere alieno,

    Liv. 6, 14, 11:

    curis,

    Verg. A. 4, 652:

    sollicitudine,

    Plin. Ep. 1, 22, 11:

    contumeliā,

    Tac. A. 13, 36:

    poenā,

    id. ib. 14, 12:

    custode,

    id. ib. 12, 46 et saep.—
    2.
    To discharge, pay a debt or an obligation:

    de tertio genere se scripsit dicturum, nec exsolvit quod promiserat,

    but did not keep his promise, Cic. Off. 3, 2, 7:

    vota (deo),

    Plaut. Am. 3, 2, 67; Liv. 21, 21, 9 (opp. se obligare):

    jus jurandum,

    id. 24, 18, 5:

    fidem,

    to fulfil one's promise, id. 26, 31, 10:

    praemia, poenas alicui,

    to award, id. 26, 40, 15:

    gratiam recte factis, alicujus,

    id. 28, 25, 6; cf.

    grates,

    to render, give, Tac. A. 14, 13:

    beneficia,

    to repay, requite, id. ib. 11, 18; cf.:

    vicem beneficio,

    id. H. 4, 3:

    poenas morte,

    to suffer, id. A. 1, 10; cf. Vell. 2, 88 fin.
    3.
    To solve, explain any thing enigmatical or obscure:

    perfacile est parili ratione exsolvere nobis, quare, etc.,

    Lucr. 2, 381.

    Lewis & Short latin dictionary > exsolvo

  • 50 flagro

    flā̆gro, āvi, ātum, 1, v. n. [root in Sanscr. brag-, to glow; Gr. phlegô, phlegethô, phlox; Lat. fulgeo, fulgur, fulmen, flamma, flamen, fulvus; Angl.-Sax. blāc, pale; Germ. bleich; connected with flagito, flagitium, etc., by Corss. Ausspr. 1, 398], to flame, blaze, burn (class.; trop. signif. most freq.; not in Caes.; syn.: ardeo, deflagro, caleo, ferveo, etc.).
    I.
    Lit.:

    flagrantes onerariae,

    Cic. Div. 1, 32, 69:

    crinemque flagrantem excutere,

    Verg. A. 2, 685:

    flagrabant ignes,

    Ov. F. 6, 439:

    intima pars hominum vero flagrabat ad ossa,

    Lucr. 6, 1168:

    flocci molles et sine oleo flagrant,

    Plin. 16, 7, 10, § 28:

    ut flagret (carbo),

    id. 33, 13, 57, § 163.—
    II.
    Trop., sc. according as the notion of heat or of the pain produced by burning predominates (cf. flamma, II.).
    A.
    To be inflamed with passion (in a good and a bad sense), to blaze, glow, burn, be on fire, to be violently excited, stirred, provoked. —With abl.:

    non dici potest, quam flagrem desiderio urbis,

    Cic. Att. 5, 11, 1; so,

    desiderio tui,

    id. ib. 7, 4, 1:

    dicendi studio,

    id. de Or. 1, 4, 14; cf.:

    eximio litterarum amore, Quint. prooem. § 6: mirabili pugnandi cupiditate,

    Nep. Milt. 5, 1:

    cupiditate atque amentia,

    Cic. Verr. 2, 4, 34, § 75; cf. id. Clu. 5, 12:

    amore,

    id. Tusc. 4, 33, 71; Hor. Epod. 5, 81; cf.:

    cupidine currus,

    Ov. M. 2, 104:

    libidinibus in mulieres,

    Suet. Gramm. 23:

    odio,

    Cic. de Or. 2, 45, 190:

    totam Italiam flagraturam bello intelligo,

    id. Att. 7, 17, 4:

    bello flagrans Italia,

    id. de Or. 3, 2, 8:

    convivia quae domesticis stupris flagitiisque flagrabunt,

    id. Verr. 2, 4, 32, § 71.— Absol.:

    flagrabant vitia libidinis apud illum,

    id. Cael. 5, 12; cf.:

    uti cujusque studium ex aetate flagrabat,

    Sall. C. 14, 6.— Poet. with acc. of respect, to love:

    caelestem flagrans amor Herculis Heben,

    Prop. 1, 13, 23:

    Cerberus et diris flagrat latratibus ora,

    Verg. Cul. 220.—
    * 2.
    Poet. as a v. a., to inflame with passion:

    Elisam,

    Stat. S. 5, 2, 120.—
    B.
    To be greatly disturbed, annoyed, vexed; to suffer:

    consules flagrant infamiā,

    Cic. Att. 4, 18, 2; cf.:

    invidiā et infamiā,

    id. Verr. 1, 2, 5:

    invidiā,

    id. Clu. 49, 136; id. Sest. 67, 140: Tac. A. 13, 4; Plin. Ep. 9, 13, 21; Suet. Aug. 27; id. Galb. 16:

    infamiā,

    id. Caes. 52; id. Tib. 44:

    rumore malo,

    Hor. S. 1, 4, 125;

    ignominiā et pudore,

    Flor. 2, 18:

    inopiā et cupidinibus,

    Sall. Or. Philipp. p. 220 ed. Gerl.—Hence, flā̆grans, antis, P. a., flaming, blazing, burning, glowing.
    A.
    Lit.: fulmen, Varr. Atacin. ap. Quint. 1, 5, 18; cf.

    telum,

    Verg. G. 1, 331:

    flagrantis hora Caniculae,

    Hor. C. 3, 13, 9; cf.:

    flagrantissimo aestu,

    Liv. 44, 36, 7:

    genae,

    Verg. A. 12, 65:

    oscula,

    Hor. C. 2, 12, 25.—
    2.
    Transf., of color, glittering, shining:

    (Aeneas) Sidereo flagrans clipeo et caelestibus armis,

    Verg. A. 12, 167:

    redditur extemplo flagrantior aethere lampas (i. e. sol),

    Sil. 12, 731.—
    B.
    Trop., glowing with passion, ardent, eager, vehement:

    oratoria studia quibus etiam te incendi, quamquam flagrantissimum acceperam,

    Cic. Fat. 2, 3:

    non mediocris orator, sed et ingenio peracri et studio flagranti,

    id. de Or. 3, 61, 230:

    recentibus praeceptorum studiis flagrans,

    id. Mur. 31, 65:

    flagrans, odiosa, loquacula, Lampadium fit,

    flickering, restless, Lucr. 4, 1165:

    in suis studiis flagrans cupiditas,

    Cic. Tusc. 4, 19, 44:

    flagrantissima flagitia, adulteria,

    Tac. A. 14, 51:

    flagrantissimus amor,

    Plin. Ep. 6, 8, 2:

    Nero flagrantior in dies amore Poppaeae,

    Tac. A. 14, 1; id. H. 4, 39:

    Othonis flagrantissimae libidines,

    id. ib. 2, 31; Val. Max. 8, 14 ext. 3:

    studia plebis,

    Tac. A. 2, 41 fin.:

    aeger et flagrans animus,

    id. ib. 3, 54:

    flagrantior aequo Non debet dolor esse viri,

    Juv. 13, 11: adhuc flagranti crimine comprehensi, i. e. in the very act, Cod. Just. 9, 13, 1.—Hence, flā̆granter, adv., ardently, vehemently, eagerly (post-Aug.):

    Germani exarsere flagrantius,

    Amm. 31, 10, 5:

    flagrantius amare,

    Fronto, Ep. ad Anton. 2 ed. Mai.:

    flagrantissime cupĕre,

    Tac. A. 1, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > flagro

  • 51 fungor

    fungor, functus, fungi, v. dep. [kindred to Sanscr. bhuj-, frui], to busy one's self with or be engaged in something; to perform, execute, administer, discharge, observe, do (syn.: administro, defungor); constr. with abl., rarely with acc. or absol.
    I.
    In gen.
    (α).
    With abl.:

    valetudo (opportuna est), ut dolore careas et muneribus fungare corporis,

    Cic. Lael. 6, 22; cf.:

    populari munere,

    id. Rep. 3, 35:

    virtutis perfectae perfecto munere,

    id. Tusc. 1, 45, 109; so,

    munere,

    id. Rep. 1, 7; 5, 2; id. Off. 2, 16, 57; 2, 20, 70; id. Brut. 16, 63; id. Leg. 1, 3, 10; Caes. B. G. 7, 25, 3; Hor. Ep. 1, 9, 5 al.; cf.:

    magnificentissimā aedilitate,

    Cic. Off. 2, 16, 57:

    consulatu,

    Suet. Caes. 23; id. Galb. 3:

    praeturā,

    id. Tib. 4; id. Claud. 24; 38; id. Gram. 7:

    quaesturā,

    id. Aug. 36:

    magisterio,

    id. Dom. 4:

    potius barbarorum quam illius more,

    to observe, Nep. Con. 3, 4:

    funguntur officio,

    perform, Cic. Cael. 9, 21:

    officio rhetoris,

    Quint. 2, 1, 6; Suet. Claud. 29; cf. Hor. S. 2, 6, 109: cum suam vicem functus officio sit, had filled his own place as husband, Liv. 1, 9, 15:

    legationibus,

    Quint. 3, 2, 4:

    militiā,

    Suet. Gram. 9:

    oppugnationibus et acie feliciter,

    Vell. 2, 95, 2: sacris, Hor. A. P. 224:

    laboribus,

    id. C. 2, 18, 38; cf.

    periculis,

    Just. 7, 4:

    dapibus,

    to have done with the food, Ov. F. 2, 791:

    caede,

    to murder, id. H. 14, 19:

    morte,

    to die, id. M. 11, 583; Vell. 2, 49, 1;

    for which also: fato,

    Ov. M. 11, 559; Quint. 3, 7, 10; Suet. Calig. 6; Val. Max. 1, 8, 5 ext.:

    vitā,

    Gell. 20, 2, 3; Lact. 2, 1, 1; Dig. 48, 5, 11 fin.; 49, 17, 14:

    voto,

    to pay a vow, Just. 9, 2:

    fungar vice cotis,

    to serve instead of, Hor. A. P. 304:

    indicis partibus,

    Plin. Ep. 3, 5, 2:

    ter aevo functus senex (Nestor),

    who had lived through, enjoyed, Hor. C. 2, 9, 13; cf.:

    functo longissima statione mortali,

    Vell. 2, 131, 2:

    virtute functi duces,

    who have shown, exhibited, Hor. C. 4, 15, 29; cf.:

    omni virtute functa (femina),

    Quint. 6 praef. §

    5.—Of things: possunt aliquando oculi non fungi suo munere,

    Cic. Div. 1, 32, 71:

    aliquae (vocales) officio consonantium fungantur,

    Quint. 1, 4, 10:

    levissima quaeque (quaestio) primo loco fungitur,

    id. 3, 6, 8 Spald. N. cr.:

    res eadem perorationis vice fungitur,

    id. 4, 3, 11; cf. id. 4, 1, 75.—
    (β).
    With acc. (so always in Plaut. and Ter. except officiis, Ter. Ad. 4, 3, 12; but in class. prose only once in Nep.; v. infra): ingentia munera fungi, Lucil. ap. Non. 497, 12:

    munus,

    id. ib. 10; Plaut. Men. 1, 4, 5; id. Trin. prol. 1; 2, 2, 73:

    militare munus fungens,

    Nep. Dat. 1, 2 al.: officium, Pac. ap. Non. 497, 16 (Trag. Rel. v. 129 Rib.); Titin. ib. 6 (Com. Rel. v 48 ib.); Turp. ib. 13; Ter. Heaut. 1, 1, 14; 3, 3, 19; id. Ad. 3, 4, 18; id. Phorm. 2, 1, 51:

    sine me alliatum fungi fortunas meas,

    Plaut. Most. 1, 1, 45:

    Mago diem fungitur relictis duobus filiis,

    i. e. dies, Just. 19, 1, 1:

    mala multa animus contagibu' fungitur ejus,

    i. e. suffers, Lucr. 3, 734.—
    (γ).
    In gerundive, as v.a.:

    muneris fungendi gratia,

    Cic. Rep. 1, 17; cf. Hirt. B. G. 8, 12, 3; Cic. Att. 1, 1, 2:

    ad suum munus fungendum,

    id. Tusc. 3, 7, 15:

    per speciem alienae fungendae vicis,

    Liv. 1, 41, 6:

    spes facta militiae fungendae potioribus ducibus,

    id. 24, 21, 3.—
    (δ).
    Absol. (very rare):

    at facere et fungi sine corpore nulla potest res,

    i. e. to suffer, Lucr. 1, 443 sq.;

    so 3, 168: pro fultura et substructione fungentur fundamenta,

    will serve, Col. 1, 5, 9: nec livida tabes Invidiae functis quamquam et jam lumine cassis Defuit, i. e. to the dead, =defunctis, Stat. Th. 2, 15; cf.:

    omnia functa Aut moritura vides,

    id. S. 2, 1, 209; id. Th. 4, 483; 511; Albin. 1,393; Aus. Ep.33.
    II.
    In partic., to perform, discharge, contribute, pay any thing due from one:

    hoc vobis est statuendum, quid aratorem ipsum arationis nomine muneris in re publica fungi ac sustinere velitis,

    Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199:

    per omnes annos atque omnia bella duplici numero se militum equitumque fungi,

    Vell. 2, 15, 3:

    cum eo sumptu res publica fungatur,

    Tac. A. 14, 21:

    qui fenus exercent, omnibus patrimonii intributionibus fungi debent, etsi possessionem non habeant,

    Dig. 50, 1, 22 fin.
    In pass.
    signif. (post-class. and very rare):

    pretia rerum non ex affectione, nec utilitate singulorum, sed communiter fungi,

    are not taken, Dig. 9, 2, 33:

    dos, quae semel functa est, amplius fungi non potest,

    Ulp. Fragm. 6, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > fungor

  • 52 gnata

    nascor, nātus, nasci (ante-class., and in poets of the class. period also gnatus, v. under P. a. B.; part. fut. nasciturus, Pall. Jun. 7, § 8; Vulg. Judic. 13, 8), 3, v. dep. [from gnascor, gnatus, root gen, whence gigno; cf. Gr. gennaô], to be born, to be begotten (of or by male or female).
    I.
    Lit.; constr. with ex or de and abl., or with abl. alone; rarely with ab and abl.
    1.
    With ex and abl. (esp. with name or other appellation of the mother):

    cum ex utrāque (uxore) filius natus esset,

    Cic. de Or. 1, 40, 183:

    cujus ex filiā natus est Sestius,

    id. Fam. 13, 8, 1:

    Servius Tullius ex serva Tarquiniensi natus,

    id. Rep. 2, 21, 37:

    ex hac feminā debuit nasci, qui, etc.,

    Sen. ad Helv. 16, 6:

    natam sibi ex Poppaeā filiam,

    Tac. A. 15, 23 init.:

    ex Thetide natus,

    Quint. 3, 7, 11:

    ex Urbiniā natus,

    id. 7, 2, 5:

    Alexandri filius natus ex Barsine,

    Just. 13, 2, 7; cf.:

    negantis (Domitii) quidquam ex se et Agrippinā nisi detestabile nasci potuisse,

    Suet. Ner. 6:

    quod ex nobis natos liberos appellamus, idcirco Cerere nati nominati sunt Liber et Libera,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; cf.:

    convinces facile ex te esse natum, nam tui similis est probe,

    Ter. Heaut. 5, 4, 7:

    ex militibus Romanis et Hispanis mulieribus natos se memorantes,

    Liv. 43, 3, 2;

    very rarely with a designation of the father, and only with pronouns: ex hoc Domitius nascitur,

    Suet. Ner. 4 init.:

    Neoptolemus ex quo nata est Olympias,

    Just. 17, 3, 14:

    ex quo nasci nepotes deceat,

    Plin. Ep. 1, 14, 2:

    illum ex me natum,

    Val. Max. 5, 10 ext. 3; cf.:

    quod tibi filiolus vel filia nascitur ex me,

    Juv. 9, 83.—
    2.
    With de and abl.:

    de tigride natus,

    Ov. M. 9, 612; cf.:

    de stirpe dei nasci,

    id. ib. 11, 312:

    de pellice natus,

    id. ib. 4, 422:

    natus de muliere,

    Vulg. Job, 14, 1; 15, 14. —
    3.
    With abl. (so usually with proper names;

    and with general designations of parents, family, etc.): quos omnes Erebo et Nocte natos ferunt,

    Cic. N. D. 3, 17, 44:

    Hercules Jove natus,

    id. ib. 3, 16, 42:

    Nilo natus,

    id. ib. 3, 16, 42:

    nascetur Oedipus Lao,

    id. Fat. 13, 30:

    patre Marte,

    id. Rep. 2, 2, 4:

    Paulo,

    id. Off. 1, 33, 121:

    privignus Poppaeā natus,

    Suet. Ner. 55:

    Ascanius Creusā matre natus,

    Liv. 1, 3, 2: Junia, Vell. 2, 127, 4:

    amplissimā familiā nati adulescentes,

    Caes. B. G. 7, 37, 1:

    honestis parentibus,

    Quint. 1, 11, 85; Sen. Contr. 7, 21, 1:

    Mela quibus Gallio et Seneca parentibus natus,

    Tac. A. 16, 17:

    deus deo natus,

    Liv. 1, 16, 3:

    imperioso patre,

    id. 7, 4, 5; 9, 1, 12: Assaraco natus Capus, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 3, 35 (Ann. v. 31 Vahl.):

    patre certo nasci,

    Cic. Rosc. Am. 16, 46:

    Apolline natus,

    Ov. M. 15, 639: natus deā, son of a goddess, i. e. Achilles, id. M. 12, 86; so,

    natus deā,

    of Æneas, Verg. A. 1, 582:

    matre Musā natus,

    Cic. N. D. 3, 18, 45:

    nascetur pulcrā Trojanus origine Caesar,

    Verg. A. 1, 286.—
    4.
    With ab and abl.:

    generari et nasci a principibus,

    Tac. H. 1, 16:

    et qui nascentur ab illo,

    Verg. G. 1, 434.—
    5.
    In other constrr.:

    post homines natos,

    since men have lived, Cic. Phil. 11, 1, 1:

    post genus hominum natum,

    id. Balb. 10, 26:

    in miseriam nascimur,

    id. Tusc. 1, 5, 9:

    aves omnes in pedes nascuntur,

    with the feet foremost, Plin. 10, 53, 74, § 149:

    ad homines nascendos vim hujus numeri (septenarii) pertinere,

    to the formation of man in the womb, Gell. 3, 10, 7:

    homo nascitur ad laborem,

    i. e. it is his nature to suffer it, Vulg. Job, 5, 7.—
    B.
    Transf., to rise, take beginning, derive origin, spring forth, grow, be found: O fortunatam natam me consule Romam, Cic. ap. Quint. 11, 1, 24; and ap. Juv. 10, 122:

    humi nascentia fraga,

    Verg. E. 3, 92:

    cum nata fuerint folia,

    Vulg. Marc. 13, 28:

    nascitur ibi plumbum album in mediterraneis regionibus,

    is found, produced, Caes. B. G. 5, 12:

    onyx nascitur circa Thebas Aegyptias,

    Plin. 36, 8, 12, § 61:

    ex palude nascitur amnis,

    rises, id. 36, 26, 65, § 190:

    nascere, praeque diem veniens age, Lucifer, almum,

    rise, Verg. E. 8, 17:

    unde nigerrimus Auster Nascitur,

    id. G. 3, 278:

    nascens luna,

    Hor. C. 3, 23, 2; id. S. 2, 4, 30:

    nascentia templa,

    newly built, Mart. 6, 4, 3:

    Circaeis nata forent an Lucrinum ad saxum... ostrea,

    Juv. 4, 140.— To rise, be formed (of a hill):

    ab eo flumine collis nascebatur,

    Caes. B. G. 2, 18; cf.:

    nascitur altera moles,

    Sil. 3, 530. —
    II.
    Trop.
    A.
    To arise, spring forth, proceed from, be produced:

    scribes ad me, ut mihi nascatur epistulae argumentum,

    Cic. Fam. 16, 22, 2:

    nulla tam detestabilis pestis est, quae non homini ab homine nascatur,

    id. Off. 2, 5, 16:

    fateor ea me studiose secutum ex quibus vera gloria nasci posset,

    id. Fam. 15, 4, 13:

    facinus natum a cupiditate,

    id. Verr. 2, 2, 34, § 82; id. Font. 16, 37:

    visus ei dicitur draco... dicere quo illa loci nasceretur,

    id. Div. 2, 66, 135:

    strumae nascuntur maxime in cervice,

    Cels. 5, 28, 7; 7, 12, 1 fin.; 7, 6, 4 fin.:

    onychem in Arabiae tantum montibus nasci putavere,

    Plin. 36, 7, 12, § 59:

    frumenta nata sunt,

    Cic. Verr. 2, 3, 63, § 147:

    ex quo uno haec omnia nata et profecta esse concedit,

    id. Quint. 28, 85; id. Agr 2, 33, 90:

    profectio nata a timore defectionis,

    Caes. B. G. 7, 43:

    querelae verae nascuntur pectore ab imo,

    Cat. 64, 198:

    omnis obligatio vel ex contractu nascitur vel ex delicto,

    Gai. Inst. 3, 88 sq. —With ut:

    ex hoc nascitur ut,

    hence it follows that, Cic. Fin. 3, 19, 63; Sen. Ep. 74, 11.—
    B.
    Esp., of the spiritual renewal of a religious experience, to be regenerated, born again (eccl. Lat.):

    quod natum est ex spiritu, spiritus est,

    Vulg. Johan. 3, 6:

    nasci denuo,

    id. ib. 3, 7:

    natus ex Deo,

    id. 1 Johan. 3, 9, etc.—Hence, P. a.
    A.
    nascens, entis, arising, beginning, nascent, infant, immature:

    ante Periclem et Thucydidem, qui non nascentibus Athenis, sed jam adultis fuerunt, littera nulla est, etc.,

    Cic. Brut. 7, 27:

    eloquentiam pueris induunt adhuc nascentibus,

    Petr. 4:

    (vitulus) vexat nascenti robora cornu,

    Juv. 12, 9.—
    2.
    Subst.: nascentia, ĭum, n., organic bodies, esp. plants, Vitr. 5, 1, 3; 5, 8, 1.—
    B.
    nātus, a, um, P. a., born; hence,
    1.
    Subst.: nātus ( gnātus), i, m., a son; and nāta ( gnāta), ae, f. (dat. and abl. pl. natabus, where ambiguity is to be avoided, Plaut. ap. Prisc. p. 733 P.; Inscr. Orell. 7421; Phocas, p. 1707 P.; v. Neue, Formenl. 1, p. 29), a daughter; in plur.: nati (gnati), children, offspring:

    caritas, quae est inter natos et parentes,

    Cic. Lael. 8, 27:

    bellum prope inter parentes natosque,

    Liv. 1, 23, 1; cf. id. 5, 40, 3:

    cum pecore et gnatis,

    Hor. S. 2, 2, 115:

    et trepidae matres pressere ad pectora natos,

    Verg. A. 7, 518: mihi ausculta, nate, pueros jube cremarier, Enn. [p. 1188] ap. Non. 246, 11 (Trag. v. 329 Vahl.); Hor. S. 1, 3, 43:

    natam conlocare alicui,

    Plaut. Aul. Arg. 1, 15: o gnata, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 46 Vahl.):

    si quis gnatam pro mutā devovet agnā,

    Hor. S. 2, 3, 219; cf. id. ib. 2, 3, 199: Hectoris natum de muro jactarier, Enn. ap. Varr. L. L. 10, § 70 Müll. (Trag. v. 130 Vahl.); so, Nerei natae, id. ap. Prisc. p. 733 P. (Trag. v. 135 Vahl.):

    maxima natarum Priami,

    Verg. A. 1, 654; Ov. M. 13, 661.—Esp. in the phrase natus nemo, not a human being, nobody (Plautine for nemo mortalis):

    tamquam si natus nemo in aedibus habitet,

    Plaut. Most. 2, 1, 55 Lorenz ad loc.; id. ib. 2, 2, 20:

    nato nemini,

    id. Cas. 2, 4, 15; id. Ps. 1, 3, 63.—
    2.
    Adj.
    a.
    Natus alicui rei or ad aliquam rem, born, made, destined, designed, intended, produced by nature for any thing.
    (α).
    With dat. (class.):

    me credo huic esse natum rei, ferundis miseriis,

    Ter. Ad. 4, 2, 6:

    non sibi se soli natum meminerit, sed patriae, sed suis,

    Cic. Fin. 2, 14, 45:

    natus huic imperio,

    id. Cael. 24, 59:

    gurges atque helluo natus abdomini suo, non laudi atque gloriae,

    id. Pis. 17, 41:

    Judaei et Syri, nationes natae servituti,

    id. Prov. Cons. 5, 10. —
    (β).
    With ad (class.):

    vir ad omnia summa natus,

    Cic. Brut. 68, 239:

    natus ad haec tempora,

    id. Phil. 12, 4, 9:

    ad dicendum natus aptusque,

    id. de Or. 1, 22, 99:

    ad haudem et ad decus nati, suscepti, instituti sumus,

    id. Fin. 5, 22, 63:

    ad hoc unum natus,

    id. Or. 28, 99:

    ut ad cursum equus, ad arandum bos, ad indagandum canis, sic homo ad intellegendum et agendum natus est,

    id. Fin. 2, 13, 40:

    natus ad sacra Cithaeron,

    Ov. M. 2, 223:

    canor mulcendas natus ad aures,

    id. ib. 5, 561.—
    (γ).
    With inf. ( poet.):

    quid meruere boves, animal... natum tolerare labores,

    Ov. M. 15, 120: sentes tantummodo laedere natae, id. de Nuce, 113.—
    (δ).
    With in and acc. ( poet.):

    nati in usum laetitiae scyphi,

    Hor. C. 1, 27, 1; Ov. M. 14, 99; 15, 117.—
    (ε).
    With propter (rare):

    apros, animal propter convivia natum,

    Juv. 1, 141.—
    b.
    Formed or constituted by nature in any manner:

    alius ager bene natus, alius male,

    Varr. R. R. 1, 6, 1:

    sarmenta male nata,

    Col. 4, 24, 7:

    ita natus locus est,

    Liv. 9, 2:

    inculti versūs et male nati,

    Hor. Ep. 2, 1, 233.—
    (β).
    Pro re natā, or (ante- and post-class.) e re natā, under the present circumstances, according to the state of affairs, as matters are:

    ut in his pro re natā non incommode possint esse,

    Cic. Att. 7, 14, 3:

    Antonii colloquium cum heroibus nostris pro re natā non incommodum,

    id. ib. 14, 6, 1;

    7, 8, 2: e re natā melius fieri haud potuit, quam factum est,

    Ter. Ad. 3, 1, 8; App. M. 4, p. 143, 38.—
    c.
    With a specification of time, so old, of the age of, etc.:

    eques Romanus annos prope XC. natus,

    Cic. Verr. 2, 3, 25, § 62:

    annos natus unum et viginti,

    id. de Or. 3, 20, 74:

    cum annos ad quinquaginta natus esset,

    id. Clu. 40, 110:

    cum quinque et viginti natus annos dominatum occupavisset,

    id. Tusc. 5, 20, 57:

    Cato annos quinque et octoginta natus excessit e vitā,

    id. Brut. 20, 80; in inscr. ANNORVM NATVS, etc., Inscr. Mon. Scip. n. 7;

    Inscr. Marini Atti, p. 564.— Sometimes, in order to specify the age more exactly, major or minor, without or with quam, is added: annos nata est sedecim non major,

    Ter. Eun. 3, 3, 23:

    minor quinque et viginti annis natus,

    Nep. Han. 3, 2:

    minor triginta annis natus,

    Cic. Verr. 2, 2, 49, § 122:

    homo annos natus major quadraginta,

    over forty years old, Cic. Rosc. Am. 14, 49:

    Dionysius major annos sexaginta natus decessit,

    Nep. Reg. 2, 3:

    cum liberis majoribus quam quindecim annos natis,

    Liv. 45, 32, 3:

    minorem quam annos sex, majorem quam annos decem natam, negarunt capi fas esse,

    Gell. 1, 12, 1.—For major, minor, sometimes with plus, minus (ante-class.):

    plus triginta annis natus sim,

    Plaut. Men. 3, 1, 1:

    annos sexaginta natus es aut plus,

    Ter. Heaut. 1, 1, 11; cf.:

    non amplius novem annos natus,

    Nep. Han. 2, 3.— Act. collat. form: nasco, ĕre, to be born, etc.:

    ubi germen nascere coeperit,

    Cato, R. R. 151 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > gnata

  • 53 laboro

    lăbōro, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [2. labor].
    I.
    Neutr., to labor, take pains, exert one's self, strive.
    A.
    In gen.:

    ne labora,

    Ter. Heaut. 1, 1, 37:

    sese (aratores) sibi, laborare,

    Cic. Verr. 2, 3, 52, § 121:

    quid ego laboravi, aut quid egi, aut in quo evigilaverunt curae et cogitationes meae, si? etc.,

    id. Par. 2, 17:

    ne familiares, si scuta ipsi ferrent, laborarent,

    id. Phil. 5, 6:

    si mea res esset, non magis laborarem,

    id. Fam. 13, 44; 74:

    qui non satis laborarunt,

    Quint. 8 prooem. §

    29: frustra laborabimus,

    id. 6, 3, 35; cf.:

    frustra laboret Ausus idem,

    Hor. A. P. 241:

    in enodandis nominibus,

    to exert one's self in vain, Cic. N. D. 3, 24, 62:

    circa memoriam et pronuntiationem,

    Quint. 6, 4, 1:

    circa nomina rerum ambitiose,

    id. 3, 11, 21:

    in famam, Sen. de Ira, 3, 41, 3: in commune,

    Quint. 5, 11, 24; 8, 2, 18:

    in spem,

    Ov. M. 15, 367.—With dat., to toil for, to serve:

    cui (Jovi) tertia regna laborant,

    Sil. 8, 116.—With in and abl.:

    quid est, in quo se laborasse dicit?

    Cic. Verr. 2, 3, 53, § 124:

    qua in re mihi non arbitror diu laborandum,

    Quint. 2, 3, 2:

    in dura humo,

    Ov. F. 4, 416:

    in remigando,

    Vulg. Marc. 6, 48:

    in omni gente,

    in behalf of, Juv. 8, 239.—With pro:

    pro hoc (L. Flacco) laborant,

    Cic. Planc. 11, 28:

    pro salute mea,

    id. Dom. 11, 30:

    pro Sestio,

    id. Fam. 13, 8, 1.—With ut:

    laborabat, ut reliquas civitates adjungeret,

    Caes. B. G. 7, 31:

    ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,

    Cic. Planc. 20, 50:

    ut vos decerneretis laboravi,

    id. Prov. Cons. 11, 28:

    neque te ut miretur turba labores,

    Hor. S. 1, 10, 73. —With ne:

    et sponsio illa ne fieret, laborasti,

    Cic. Verr. 2, 3, 57, § 132: quae ego ne frustra subierim... laboro, Lent. ap. Cic. Fam. 12, 14, 5.—With inf.:

    quem perspexisse laborant,

    Hor. A. P. 435:

    amarique ab eo laboravi,

    Plin. Ep. 1, 10, 2; 2, 5, 9:

    si sociis fidelissimis prospicere non laboratis,

    Cic. Verr. 2, 3, 55, § 127:

    quod audiri non laborarit,

    Cic. Att. 5, 2, 2:

    hunc superare laboret,

    Hor. S. 41, 112; 2, 3, 269:

    ne quaerere quidem de tanta re laborarint,

    Nep. Pel. 3, 1:

    describere,

    Cael. Aur. Acut. 2, 1.—
    B.
    In partic.
    1.
    To suffer, to labor under, to be oppressed, afflicted, or troubled with.
    (α).
    Absol.: aliud est dolere, aliud laborare. Cum varices secabantur C. Mario, dolebat: cum aestu magno ducebat agmen, laborabat. Est mter haec tamen quaedam similitudo: consuetudo enim laborum perpessionem dolorum efficiet faciliorem, Cic. [p. 1025] Tusc. 2, 15, 35:

    valetudo tua me valde conturbat: significant enim tuae litterae, te prorsus laborare,

    id. Att. 7, 2, 2:

    cum sine febri laborassem,

    id. ib. 5, 8:

    eum graviter esse aegrum, quod vehementer ejus artus laborarent,

    id. Tusc. 2, 25, 61.—
    (β).
    With ex:

    ex intestinis,

    Cic. Fam. 7, 26, 1:

    ex pedibus,

    id. ib. 9, 23:

    ex renibus,

    id. Tusc. 2, 25, 60:

    e dolore,

    Ter. And. 1, 5, 33.—Esp. of mental disorders, etc.:

    ex invidia,

    Cic. Clu. 71, 202; id. Rosc. Am. 51, 149:

    ex desiderio,

    id. Fam. 16, 11, 1:

    ex inscitia,

    id. Inv. 2, 2, 5:

    ex aere alieno laborare,

    to be oppressed with debt, Caes. B. C. 3, 22.—
    (γ).
    With ab:

    a re frumentaria,

    Caes. B. C. 3, 9:

    ab avaritia,

    Hor. S. 1, 4, 26.—
    (δ).
    With abl.:

    laborantes utero puellae,

    Hor. C. 3, 22, 2:

    domesticā crudelitate,

    Cic. Rosc. Am. 53, 154:

    nec vero quisquam stultus non horum morborum aliquo laborat,

    id. Fin. 1, 18, 59:

    odio apud hostes, contemptu inter socios,

    Liv. 6, 2:

    pestilentiā laboratum est,

    id. 1, 31, 5:

    crimine temeritatis,

    Quint. 12, 9, 14.—
    2.
    To grieve, be in trouble, be vexed, to be concerned, solicitous, or anxious:

    animo laborabat, ut reliquas civitates adjungeret,

    Caes. B. G. 7, 31:

    ut vos decerneretis, laboravi,

    Cic. Prov. Cons. 11:

    nihil laboro, nisi ut salvus sis,

    id. Fam. 16, 4, 4:

    sponsio illa ne fieret laborasti,

    id. Verr. 2, 3, 57, § 132.— With de (esp. of events or persons on whose account one is concerned):

    sororem de fratrum morte laborantem,

    Cic. Inv. 2, 26, 78:

    de quibus ego ante laborabam, ne, etc.,

    id. Caecin. 1, 3:

    laboro, ut non minimum hac mea commendatione se consecutum videretur,

    id. Fam. 13, 26, 4:

    noli putare me de ulla re magis laborare,

    id. Att. 6, 1, 3:

    his de rebus eo magis laboro, quod, etc.,

    id. Fam. 13, 56, 3:

    in uno,

    i. e. to love, Hor. C. 1, 17, 19: non laboro, nihil laboro, I don't trouble myself about it, it concerns me not:

    cujus manu sit percussus, non laboro,

    Cic. Rosc. Am. 34, 97:

    quorsum recidat responsum tuum non magnopere laboro,

    id. Rosc. Com. 15, 43:

    Tironi prospicit, de se nihil laborat,

    id. Phil. 8, 9, 26:

    quid est quod de iis laborat,

    id. ib. 8, 8, 27; id. Tusc. 1, 43, 103.—With abl.:

    tuā causā,

    Cic. Fam. 3, 7, 6:

    neglegens ne qua populus laborat,

    Hor. C. 3, 8, 25.—With in:

    in re familiari valde laboramus,

    Cic. Att. 4, 1, 3.—
    3.
    To be in distress, difficulty, or danger:

    quos laborantes conspexerat iis subsidia submittebat,

    Caes. B. G. 4, 26:

    suis laborantibus succurrere,

    id. B. C. 2, 6; Sall. C. 60, 4:

    ne legatus laborantibus suis auxilio foret,

    id. J. 52, 6; Curt. 9, 1, 15.— Impers. pass.:

    maxime ad superiores munitiones laboratur,

    Caes. B. G. 7, 85.—Of inanim. things:

    ut utraeque (triremes) ex concursu laborarent,

    Caes. B. C. 2, 6:

    nec cur fraternis luna laboret equis (of an eclipse of the moon, because the sun's light is then withdrawn from it),

    Prop. 2, 34, 52 (3, 32, 48 M.); so,

    luna laboret,

    Cic. Tusc. 1, 38, 92:

    cum luna laborare non creditur,

    Plin. 2, 9, 6, § 42:

    laboranti succurrere lunae,

    Juv. 6, 443:

    Aquilonibus Querceta laborant,

    Hor. C. 2, 9, 6:

    laborantem ratem deserere,

    Ov. P. 2, 6, 22:

    laborat carmen in fine,

    Petr. 45.—
    II.
    Act. (only since the Aug. per.; for in Cic. Cael. 22, 54, elaboratus is the correct reading).
    A.
    To work out, elaborate, to form, make, prepare:

    noctibus hibernis castrensia pensa laboro,

    Prop. 4, 3, 33:

    quale non perfectius Meae laborarint manus,

    Hor. Epod. 5, 60:

    arte laboratae vestes,

    Verg. A. 1, 639:

    laborata Ceres,

    bread, id. ib. 8, 181:

    et nobis et equis letum commune laboras,

    preparest, Sil. 16, 411.—
    B.
    To labor at, to cultivate:

    frumenta ceterosque fructus,

    Tac. G. 45.

    Lewis & Short latin dictionary > laboro

  • 54 mando

    1.
    mando, āvi, ātum, 1, v. a. [manusdo], to commit to one's charge, to enjoin, commission, order, command (syn.: praecipio, edico); constr. alicui aliquid, with ut, ne, the simple subj., or with inf. (class.).
    I.
    Lit.
    (α).
    Alicui aliquid:

    tibi de nostris rebus nihil sum mandaturus per litteras,

    Cic. Fam. 3, 5, 1:

    praeterea typos tibi mando,

    id. Att. 1, 10, 3:

    si quid velis, huic mandes,

    Ter. Phorm. 4, 4, 7:

    L. Clodio mandasse, quae illum mecum loqui velles,

    Cic. Fam. 3, 4, 1:

    alicui mandare laqueum,

    to bid go and be hanged, Juv. 10, 57.—With ellipsis of dat.:

    tamquam hoc senatus mandasset,

    Cic. Verr. 2, 4, 39, § 84:

    excusationem,

    Suet. Oth. 6:

    haec ego numquam mandavi,

    Juv. 14, 225.—
    (β).
    With ut or ne:

    Voluseno mandat, ut, etc.,

    Caes. B. G. 4, 21:

    mandat ut exploratores in Suebos mittant,

    id. ib. 6, 10, 3:

    Caesar per litteras Trebonio magnopere mandaverat, ne, etc.,

    id. B. C. 2, 13.—
    (γ).
    With simple subj.:

    huic mandat, Remos reliquosque Belgas adeat,

    Caes. B. G. 3, 11.—
    (δ).
    With object-clause:

    mandavit Tigranen Armeniā exturbare,

    Tac. A. 15, 2:

    non aliter cineres mando jacere meos,

    Mart. 1, 88, 10.—
    (ε).
    Impers. pass.:

    fecerunt ut eis mandatum fuerat,

    Vulg. Gen. 45, 21.—
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., to commit, consign, enjoin, confide, commend, intrust any thing to a person or thing:

    ego tibi meas res mando,

    Plaut. Cist. 4, 2, 54:

    bona nostra haec tibi permitto et tuae mando fidei,

    Ter. And. 1, 5, 61:

    ludibrio habeor... ab illo, quoi me mandavisti, meo viro,

    Plaut. Men. 5, 2, 32:

    (adulescens) qui tuae mandatus est fide et fiduciae,

    id. Trin. 1, 2, 80; 91; 99:

    aliquem alicui alendum,

    Verg. A. 3, 49:

    alicui magistratum,

    Caes. B. C. 3, 59:

    honores,

    Cic. Verr. 2, 4, 37, § 81:

    filiam viro,

    to give in marriage, Plaut. Men. 5, 2, 32:

    aliquem aeternis tenebris vinculisque,

    Cic. Cat. 4, 5, 10:

    se fugae,

    to betake one's self to flight, Caes. B. G. 2, 24:

    fugae et solitudini vitam suam,

    Cic. Cat. 1, 8, 20:

    semen terrae,

    i. e. to sow, Col. 1, 7, 6:

    hordea sulcis,

    Verg. E. 5, 36:

    corpus humo,

    to bury, id. A. 9, 214:

    aliquid memoriae,

    Cic. Quint. 6, 24:

    litteris,

    to commit to writing, id. de Or. 2, 12, 52:

    scriptis actiones nostras,

    id. Off. 2, 1, 3:

    historiae,

    id. Div. 2, 32, 69:

    monumentis,

    id. Ac. 2, 1, 2:

    fruges conditas vetustati,

    to keep for a long time, to suffer to grow old, id. N. D. 2, 60, 151:

    Alcibiadem interficiendum insidiis mandare,

    Just. 5, 2, 5.— Absol.:

    Claudio mandante ac volente (opp. invito),

    Vop. Aur. 16, 2.—
    B.
    To charge a person to announce something, to send word to a person or place only poet. and in post-Aug. prose):

    mandare ad Pisonem, noli, etc.,

    Suet. Calig. 25:

    mandabat in urbem, nullum proelio finem exspectarent,

    sent word, Tac. A. 14, 38:

    ferre ad nuptam quae mittit adulter, quae mandat,

    Juv. 3, 46:

    senatui mandavit, bellum se ei illaturum,

    Eutr. 5, 5:

    consulantes, si quid ad uxores suas mandarent,

    Flor. 3, 3, 6.—P. a. as subst.: mandā-tum, i, n., a charge, order, commission, injunction, command.
    A.
    In gen.:

    ut mandatum scias me procurasse,

    have performed the commission, Cic. Att. 5, 7, 3:

    hoc mandatum accepi a Patre,

    Vulg. Joh. 10, 18.—More freq. in plur.:

    omnibus ei de rebus, quas agi a me voles, mandata des, velim,

    Cic. Fam. 3, 1, 2:

    dare mandata alicui in aliquem,

    id. ib. 3, 11, 5:

    dare alicui mandata, ut, etc.,

    id. Phil. 6, 3, 6:

    accipere ab aliquo,

    id. ib. 8, 8, 23:

    persequi,

    to perform, execute, fulfil, id. Q. Fr. 2, 14, 2:

    audire,

    id. Phil. 6, 4, 10:

    alicujus exhaurire,

    id. Att. 5, 1, 5:

    exponere in senatu,

    id. de Or. 2, 12, 49:

    exsequi,

    id. Phil. 9, 4, 9; Sall. J. 35, 5:

    facere,

    Plaut. As. 5, 2, 64; id. Bacch. 3, 3, 72:

    perficere,

    Liv. 1, 56:

    efficere,

    Sall. J. 58:

    facere,

    Curt. 7, 9, 17:

    deferre,

    to deliver, Cic. Att. 7, 14, 1:

    perferre,

    id. Q. Fr. 3, 1, 5, § 18:

    neglegere,

    to neglect, not perform, Ov. H. 16, 303:

    fallere,

    id. M. 6, 696:

    haec mandata,

    Liv. 21, 54, 4: legatis occulta mandata data sint, ut, Just. 34, 1, 5.— Poet., with inf.:

    producetque virum, dabit et mandata reverti,

    and enjoin him to return, Ov. H. 13, 143.—
    B.
    Esp. as legal term.
    1.
    A commission constituting a mutual obligation; hence, in gen., a contract:

    mandatum constitit, sive nostra gratia mandamus, sive alienā: id est, sive ut mea negotia geras, sive ut alterius mandem tibi, erit mandati obligatio, et invicem alter alteri tenebimur,

    Gai. Inst. 3, 155 sqq.:

    itaque mandati constitutum est judicium non minus turpe, quam furti,

    i. e. for breach of contract, Cic. Rosc. Am. 38, 111:

    actio mandati,

    an action for the non-performance of a contract, Dig. 17, 1, 8, § 3.—
    2.
    An imperial command, mandate, Plin. Ep. 10, 110, 1; Traj. ap. Plin. Ep. 10, 111:

    principum,

    Front. Aquaed. 3.—Esp. of the secret orders of the emperors:

    (Galba) mandata Neronis de nece sua deprenderat,

    Suet. Galb. 9; id. Tib. 52:

    occulta mandata,

    Tac. A. 2, 43:

    fingere scelesta mandata,

    id. ib. 2, 71; 3, 16; id. H. 4, 49.—
    C.
    In eccl. lang., the law or commandment of God:

    mandatum hoc, quod ego praecipio tibi hodie, non supra te est,

    Vulg. Deut. 30, 11:

    nec custodisti mandata,

    id. 1 Reg. 13, 13:

    maximum et primum mandatum,

    id. Matt. 22, 38.
    2.
    mando, di, sum (in the dep. form mandor, acc. to Prisc. p. 799 P.), 3, v. a. [akin to madeo, properly to moisten; hence], to chew, masticate (syn. manduco).
    I.
    Lit. (class.):

    animalia alia sugunt, alia carpunt, alia vorant, alia mandunt,

    Cic. N. D. 2, 47, 122:

    asini lentissime mandunt,

    Plin. 17, 9, 6, § 54; Col. 6, 2, 14.— Poet.:

    (equi) fulvum mandunt sub dentibus aurum,

    i. e. champ, Verg. A. 7, 279:

    tristia vulnera saevo dente,

    i. e. to eat the flesh of slaughtered animals, Ov. M. 15, 92.—In part. perf.: mansum ex ore daturum, Lucil. ap. Non. 140, 14; Varr. ib. 12:

    omnia minima mansa in os inserere,

    Cic. de Or. 2, 39, 162:

    ut cibos mansos ac prope liquefactos demittimus,

    Quint. 10, 1, 19.—
    II.
    Transf., in gen., to eat, devour (mostly poet. and in postAug. prose): quom socios nostros mandisset impiu' Cyclops, Liv. Andr. ap. Prisc. p. 817 P.; Enn. ap. Prisc. p. 683 P. (Ann. v. 141 Vahl.):

    apros,

    Plin. 8, 51, 78, § 210:

    Diomedes immanibus equis mandendos solitus objectare advenas,

    to throw to them for food, Mel. 2, 2.— Poet.: mandere humum (like mordere humum), to bite the ground, said of those who fall in battle, Verg. A. 11, 669; so,

    compressa aequora,

    Val. Fl. 3, 106: corpora Graiorum maerebat mandier igni, to be consumed, Matius in Varr. L. L. 6, § 95 Müll.
    3.
    mando, ōnis, m. [2. mando], a glutton, gormandizer: mandonum gulae, Lucil. ap. Non. 17, 16; cf. manduco.

    Lewis & Short latin dictionary > mando

  • 55 maturi

    mātūrus, a, um ( sup. usually maturissimus;

    less freq. maturrimus,

    Tac. A. 12, 65; cf. the adv.), adj. [root, Sanscr. ma-, measure, time, whence mane, matutinus; cf.: manus, modus; hence, timely, ready in time], ripe, mature (class.).
    I.
    Lit., of fruits:

    poma matura et cocta (opp. cruda),

    Cic. Sen. 19, 71:

    uva,

    Verg. E. 10, 36:

    fruges,

    id. ib. 3, 80:

    maturissimae ficus,

    Col. 12, 17, 2.—With dat.:

    seges matura messi,

    ripe for harvesting, Liv. 2, 5.— Neutr. as subst.:

    quod maturi erat (opp. viride),

    Liv. 34, 26, 8. —
    II.
    Transf.
    A.
    Ripe, mature, of the proper age, proper, fit, seasonable, timely, etc.—With dat.:

    filia matura viro,

    ripe for marriage, marriageable, Verg. A. 7, 53:

    maturus bello,

    Juv. 8, 169:

    vitulus templis maturus et arae,

    old enough for sacrifice, id. 12, 7:

    virgo,

    Hor. C. 3, 6, 22:

    ovis,

    fit for bearing, Col. 7, 3, 1:

    Roxane matura ex Alexandro,

    Just. 13, 2, 5; cf.

    venter,

    ripe for delivery, ready to bring forth, Ov. M. 11, 311:

    infans,

    id. ib. 7, 127:

    aetas,

    mature, fit for action, Verg. A. 12, 438:

    progenies matura militiae,

    Liv. 42, 52: L. Caesar viris, of the proper age for assuming the toga virilis, Vell. 2, 99.— Piur. subst.: mātūri, adults (opp. pueri), Lact. 5, 13, 3:

    omnia matura sunt, victoria, praeda, laus,

    ready to be seized, Sall. J. 85, 48.—With ad:

    ad arma,

    Sil. 16, 657.—Of mental qualities:

    ipse enim Thucydides, si posterius fuisset, multo maturior ac mitior fuisset,

    Cic. Brut. 83, 288:

    annis gravis atque animi maturus Aletes,

    mature in judgment, Verg. A. 9, 246:

    aevi,

    ripe in years, id. ib. 5, 73:

    centuriones,

    who had served out their time, Suet. Calig. 44:

    imperia,

    old, antiquated, Just. 11, 5, 7:

    scribendi tempus maturius,

    more seasonable, more favorable, Cic. Att. 15, 4, 3: mihi vero ad nonas bene maturum videtur fore, just [p. 1121] at the right time, id. Fam. 9, 5, 1:

    se maturam oppetere mortem,

    in good old age, id. Div. 1, 18, 36:

    senex,

    Hor. A. P. 115.—
    2.
    Powerful, vigorous:

    glaebasque jacentis Pulverolenter coquat maturis solibus aestas,

    Verg. G. 1, 66:

    lux,

    id. A. 10, 257:

    ignes (anni),

    Grat. Cyn. 59:

    maturae mala nequitiae,

    full-grown depravity, Juv. 14, 216.—
    B.
    That takes place early, early, speedy, quick:

    mittam hodie huic suo die natali malam rem magnam et maturam,

    Plaut. Ps. 1, 3, 5: matura faba, the early bean (opp. to the late bean), Col. 2, 10:

    satio (opp. to late sowing),

    id. ib.: fenum, the first hay (opp. to the after-math), id. 7, 3:

    hiemes,

    early, Caes. B. G. 4, 20:

    decessio,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 1:

    honores,

    Ov. P. 2, 1, 59:

    judicium,

    quick, Cic. Caecin. 3, 7:

    robur aetatis quam maturrimum precari,

    Tac. A. 12, 65:

    aetas maturissima,

    early life, Auct. Her. 4, 17, 25:

    si mora pro culpa est, ego sum maturior illo,

    was there earlier, Ov. M. 13, 300.—Hence, adv.: mātūrē ( sup. maturissime and maturrime; v. the foll.).
    A.
    Seasonably, opportunely, at the proper time (class.):

    custodes mature sentiunt,

    Cic. Verr. 2, 4, 44, § 96:

    satis mature occurrit,

    Caes. B. C. 3, 7:

    ubi consulueris, mature facto opus est,

    Sall. C. 1 fin.
    B.
    Betimes, early, speedily, quickly, soon:

    mature fieri senem,

    Cic. Sen. 10, 32:

    proficisci,

    id. Fam. 3, 3, 1:

    Romam venire,

    id. Q. Fr. 3, 1, 4.— Comp.:

    maturius proficiscitur,

    Caes. B. G. 4, 6:

    maturius pervenire,

    Cic. Verr. 2, 3, 24, § 60:

    tempus quam res maturius me deserat,

    Sall. J. 42, 5:

    maturius ad Epulas ire,

    Juv. 11, 88:

    voluerunt veteres maturius hereditates adiri,

    Gai. Inst. 2, 55.— Sup.: maximos tumultus maturissime disjeci, Cato ap. Charis. p. 184 P.:

    res maturissime vindicanda est,

    as quickly, as early as possible, Cic. Caecin. 2, 7:

    quippe qui omnium maturrime ad publicas causas accesserim,

    id. de Or. 3, 20, 74:

    perge qua coeptas, ut quam maturrime merita invenias,

    Sall. H. 1, 48, 16 Dietsch.:

    quibus rebus quam maturrime occurrendum putabat,

    Caes. B. G. 1, 33 fin.
    C.
    Prematurely, untimely:

    pater mature decessit,

    Nep. Att. 2, 1.—With a play upon the three meanings of the word (A., B., and C.):

    qui homo mature quaesivit pecuniam, Nisi eam mature parsit, mature esurit,

    he who has made money at the right time, if he is not soon sparing of it, will too soon suffer hunger, Plaut. Curc. 3, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > maturi

  • 56 maturus

    mātūrus, a, um ( sup. usually maturissimus;

    less freq. maturrimus,

    Tac. A. 12, 65; cf. the adv.), adj. [root, Sanscr. ma-, measure, time, whence mane, matutinus; cf.: manus, modus; hence, timely, ready in time], ripe, mature (class.).
    I.
    Lit., of fruits:

    poma matura et cocta (opp. cruda),

    Cic. Sen. 19, 71:

    uva,

    Verg. E. 10, 36:

    fruges,

    id. ib. 3, 80:

    maturissimae ficus,

    Col. 12, 17, 2.—With dat.:

    seges matura messi,

    ripe for harvesting, Liv. 2, 5.— Neutr. as subst.:

    quod maturi erat (opp. viride),

    Liv. 34, 26, 8. —
    II.
    Transf.
    A.
    Ripe, mature, of the proper age, proper, fit, seasonable, timely, etc.—With dat.:

    filia matura viro,

    ripe for marriage, marriageable, Verg. A. 7, 53:

    maturus bello,

    Juv. 8, 169:

    vitulus templis maturus et arae,

    old enough for sacrifice, id. 12, 7:

    virgo,

    Hor. C. 3, 6, 22:

    ovis,

    fit for bearing, Col. 7, 3, 1:

    Roxane matura ex Alexandro,

    Just. 13, 2, 5; cf.

    venter,

    ripe for delivery, ready to bring forth, Ov. M. 11, 311:

    infans,

    id. ib. 7, 127:

    aetas,

    mature, fit for action, Verg. A. 12, 438:

    progenies matura militiae,

    Liv. 42, 52: L. Caesar viris, of the proper age for assuming the toga virilis, Vell. 2, 99.— Piur. subst.: mātūri, adults (opp. pueri), Lact. 5, 13, 3:

    omnia matura sunt, victoria, praeda, laus,

    ready to be seized, Sall. J. 85, 48.—With ad:

    ad arma,

    Sil. 16, 657.—Of mental qualities:

    ipse enim Thucydides, si posterius fuisset, multo maturior ac mitior fuisset,

    Cic. Brut. 83, 288:

    annis gravis atque animi maturus Aletes,

    mature in judgment, Verg. A. 9, 246:

    aevi,

    ripe in years, id. ib. 5, 73:

    centuriones,

    who had served out their time, Suet. Calig. 44:

    imperia,

    old, antiquated, Just. 11, 5, 7:

    scribendi tempus maturius,

    more seasonable, more favorable, Cic. Att. 15, 4, 3: mihi vero ad nonas bene maturum videtur fore, just [p. 1121] at the right time, id. Fam. 9, 5, 1:

    se maturam oppetere mortem,

    in good old age, id. Div. 1, 18, 36:

    senex,

    Hor. A. P. 115.—
    2.
    Powerful, vigorous:

    glaebasque jacentis Pulverolenter coquat maturis solibus aestas,

    Verg. G. 1, 66:

    lux,

    id. A. 10, 257:

    ignes (anni),

    Grat. Cyn. 59:

    maturae mala nequitiae,

    full-grown depravity, Juv. 14, 216.—
    B.
    That takes place early, early, speedy, quick:

    mittam hodie huic suo die natali malam rem magnam et maturam,

    Plaut. Ps. 1, 3, 5: matura faba, the early bean (opp. to the late bean), Col. 2, 10:

    satio (opp. to late sowing),

    id. ib.: fenum, the first hay (opp. to the after-math), id. 7, 3:

    hiemes,

    early, Caes. B. G. 4, 20:

    decessio,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 1:

    honores,

    Ov. P. 2, 1, 59:

    judicium,

    quick, Cic. Caecin. 3, 7:

    robur aetatis quam maturrimum precari,

    Tac. A. 12, 65:

    aetas maturissima,

    early life, Auct. Her. 4, 17, 25:

    si mora pro culpa est, ego sum maturior illo,

    was there earlier, Ov. M. 13, 300.—Hence, adv.: mātūrē ( sup. maturissime and maturrime; v. the foll.).
    A.
    Seasonably, opportunely, at the proper time (class.):

    custodes mature sentiunt,

    Cic. Verr. 2, 4, 44, § 96:

    satis mature occurrit,

    Caes. B. C. 3, 7:

    ubi consulueris, mature facto opus est,

    Sall. C. 1 fin.
    B.
    Betimes, early, speedily, quickly, soon:

    mature fieri senem,

    Cic. Sen. 10, 32:

    proficisci,

    id. Fam. 3, 3, 1:

    Romam venire,

    id. Q. Fr. 3, 1, 4.— Comp.:

    maturius proficiscitur,

    Caes. B. G. 4, 6:

    maturius pervenire,

    Cic. Verr. 2, 3, 24, § 60:

    tempus quam res maturius me deserat,

    Sall. J. 42, 5:

    maturius ad Epulas ire,

    Juv. 11, 88:

    voluerunt veteres maturius hereditates adiri,

    Gai. Inst. 2, 55.— Sup.: maximos tumultus maturissime disjeci, Cato ap. Charis. p. 184 P.:

    res maturissime vindicanda est,

    as quickly, as early as possible, Cic. Caecin. 2, 7:

    quippe qui omnium maturrime ad publicas causas accesserim,

    id. de Or. 3, 20, 74:

    perge qua coeptas, ut quam maturrime merita invenias,

    Sall. H. 1, 48, 16 Dietsch.:

    quibus rebus quam maturrime occurrendum putabat,

    Caes. B. G. 1, 33 fin.
    C.
    Prematurely, untimely:

    pater mature decessit,

    Nep. Att. 2, 1.—With a play upon the three meanings of the word (A., B., and C.):

    qui homo mature quaesivit pecuniam, Nisi eam mature parsit, mature esurit,

    he who has made money at the right time, if he is not soon sparing of it, will too soon suffer hunger, Plaut. Curc. 3, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > maturus

  • 57 nascor

    nascor, nātus, nasci (ante-class., and in poets of the class. period also gnatus, v. under P. a. B.; part. fut. nasciturus, Pall. Jun. 7, § 8; Vulg. Judic. 13, 8), 3, v. dep. [from gnascor, gnatus, root gen, whence gigno; cf. Gr. gennaô], to be born, to be begotten (of or by male or female).
    I.
    Lit.; constr. with ex or de and abl., or with abl. alone; rarely with ab and abl.
    1.
    With ex and abl. (esp. with name or other appellation of the mother):

    cum ex utrāque (uxore) filius natus esset,

    Cic. de Or. 1, 40, 183:

    cujus ex filiā natus est Sestius,

    id. Fam. 13, 8, 1:

    Servius Tullius ex serva Tarquiniensi natus,

    id. Rep. 2, 21, 37:

    ex hac feminā debuit nasci, qui, etc.,

    Sen. ad Helv. 16, 6:

    natam sibi ex Poppaeā filiam,

    Tac. A. 15, 23 init.:

    ex Thetide natus,

    Quint. 3, 7, 11:

    ex Urbiniā natus,

    id. 7, 2, 5:

    Alexandri filius natus ex Barsine,

    Just. 13, 2, 7; cf.:

    negantis (Domitii) quidquam ex se et Agrippinā nisi detestabile nasci potuisse,

    Suet. Ner. 6:

    quod ex nobis natos liberos appellamus, idcirco Cerere nati nominati sunt Liber et Libera,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; cf.:

    convinces facile ex te esse natum, nam tui similis est probe,

    Ter. Heaut. 5, 4, 7:

    ex militibus Romanis et Hispanis mulieribus natos se memorantes,

    Liv. 43, 3, 2;

    very rarely with a designation of the father, and only with pronouns: ex hoc Domitius nascitur,

    Suet. Ner. 4 init.:

    Neoptolemus ex quo nata est Olympias,

    Just. 17, 3, 14:

    ex quo nasci nepotes deceat,

    Plin. Ep. 1, 14, 2:

    illum ex me natum,

    Val. Max. 5, 10 ext. 3; cf.:

    quod tibi filiolus vel filia nascitur ex me,

    Juv. 9, 83.—
    2.
    With de and abl.:

    de tigride natus,

    Ov. M. 9, 612; cf.:

    de stirpe dei nasci,

    id. ib. 11, 312:

    de pellice natus,

    id. ib. 4, 422:

    natus de muliere,

    Vulg. Job, 14, 1; 15, 14. —
    3.
    With abl. (so usually with proper names;

    and with general designations of parents, family, etc.): quos omnes Erebo et Nocte natos ferunt,

    Cic. N. D. 3, 17, 44:

    Hercules Jove natus,

    id. ib. 3, 16, 42:

    Nilo natus,

    id. ib. 3, 16, 42:

    nascetur Oedipus Lao,

    id. Fat. 13, 30:

    patre Marte,

    id. Rep. 2, 2, 4:

    Paulo,

    id. Off. 1, 33, 121:

    privignus Poppaeā natus,

    Suet. Ner. 55:

    Ascanius Creusā matre natus,

    Liv. 1, 3, 2: Junia, Vell. 2, 127, 4:

    amplissimā familiā nati adulescentes,

    Caes. B. G. 7, 37, 1:

    honestis parentibus,

    Quint. 1, 11, 85; Sen. Contr. 7, 21, 1:

    Mela quibus Gallio et Seneca parentibus natus,

    Tac. A. 16, 17:

    deus deo natus,

    Liv. 1, 16, 3:

    imperioso patre,

    id. 7, 4, 5; 9, 1, 12: Assaraco natus Capus, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 3, 35 (Ann. v. 31 Vahl.):

    patre certo nasci,

    Cic. Rosc. Am. 16, 46:

    Apolline natus,

    Ov. M. 15, 639: natus deā, son of a goddess, i. e. Achilles, id. M. 12, 86; so,

    natus deā,

    of Æneas, Verg. A. 1, 582:

    matre Musā natus,

    Cic. N. D. 3, 18, 45:

    nascetur pulcrā Trojanus origine Caesar,

    Verg. A. 1, 286.—
    4.
    With ab and abl.:

    generari et nasci a principibus,

    Tac. H. 1, 16:

    et qui nascentur ab illo,

    Verg. G. 1, 434.—
    5.
    In other constrr.:

    post homines natos,

    since men have lived, Cic. Phil. 11, 1, 1:

    post genus hominum natum,

    id. Balb. 10, 26:

    in miseriam nascimur,

    id. Tusc. 1, 5, 9:

    aves omnes in pedes nascuntur,

    with the feet foremost, Plin. 10, 53, 74, § 149:

    ad homines nascendos vim hujus numeri (septenarii) pertinere,

    to the formation of man in the womb, Gell. 3, 10, 7:

    homo nascitur ad laborem,

    i. e. it is his nature to suffer it, Vulg. Job, 5, 7.—
    B.
    Transf., to rise, take beginning, derive origin, spring forth, grow, be found: O fortunatam natam me consule Romam, Cic. ap. Quint. 11, 1, 24; and ap. Juv. 10, 122:

    humi nascentia fraga,

    Verg. E. 3, 92:

    cum nata fuerint folia,

    Vulg. Marc. 13, 28:

    nascitur ibi plumbum album in mediterraneis regionibus,

    is found, produced, Caes. B. G. 5, 12:

    onyx nascitur circa Thebas Aegyptias,

    Plin. 36, 8, 12, § 61:

    ex palude nascitur amnis,

    rises, id. 36, 26, 65, § 190:

    nascere, praeque diem veniens age, Lucifer, almum,

    rise, Verg. E. 8, 17:

    unde nigerrimus Auster Nascitur,

    id. G. 3, 278:

    nascens luna,

    Hor. C. 3, 23, 2; id. S. 2, 4, 30:

    nascentia templa,

    newly built, Mart. 6, 4, 3:

    Circaeis nata forent an Lucrinum ad saxum... ostrea,

    Juv. 4, 140.— To rise, be formed (of a hill):

    ab eo flumine collis nascebatur,

    Caes. B. G. 2, 18; cf.:

    nascitur altera moles,

    Sil. 3, 530. —
    II.
    Trop.
    A.
    To arise, spring forth, proceed from, be produced:

    scribes ad me, ut mihi nascatur epistulae argumentum,

    Cic. Fam. 16, 22, 2:

    nulla tam detestabilis pestis est, quae non homini ab homine nascatur,

    id. Off. 2, 5, 16:

    fateor ea me studiose secutum ex quibus vera gloria nasci posset,

    id. Fam. 15, 4, 13:

    facinus natum a cupiditate,

    id. Verr. 2, 2, 34, § 82; id. Font. 16, 37:

    visus ei dicitur draco... dicere quo illa loci nasceretur,

    id. Div. 2, 66, 135:

    strumae nascuntur maxime in cervice,

    Cels. 5, 28, 7; 7, 12, 1 fin.; 7, 6, 4 fin.:

    onychem in Arabiae tantum montibus nasci putavere,

    Plin. 36, 7, 12, § 59:

    frumenta nata sunt,

    Cic. Verr. 2, 3, 63, § 147:

    ex quo uno haec omnia nata et profecta esse concedit,

    id. Quint. 28, 85; id. Agr 2, 33, 90:

    profectio nata a timore defectionis,

    Caes. B. G. 7, 43:

    querelae verae nascuntur pectore ab imo,

    Cat. 64, 198:

    omnis obligatio vel ex contractu nascitur vel ex delicto,

    Gai. Inst. 3, 88 sq. —With ut:

    ex hoc nascitur ut,

    hence it follows that, Cic. Fin. 3, 19, 63; Sen. Ep. 74, 11.—
    B.
    Esp., of the spiritual renewal of a religious experience, to be regenerated, born again (eccl. Lat.):

    quod natum est ex spiritu, spiritus est,

    Vulg. Johan. 3, 6:

    nasci denuo,

    id. ib. 3, 7:

    natus ex Deo,

    id. 1 Johan. 3, 9, etc.—Hence, P. a.
    A.
    nascens, entis, arising, beginning, nascent, infant, immature:

    ante Periclem et Thucydidem, qui non nascentibus Athenis, sed jam adultis fuerunt, littera nulla est, etc.,

    Cic. Brut. 7, 27:

    eloquentiam pueris induunt adhuc nascentibus,

    Petr. 4:

    (vitulus) vexat nascenti robora cornu,

    Juv. 12, 9.—
    2.
    Subst.: nascentia, ĭum, n., organic bodies, esp. plants, Vitr. 5, 1, 3; 5, 8, 1.—
    B.
    nātus, a, um, P. a., born; hence,
    1.
    Subst.: nātus ( gnātus), i, m., a son; and nāta ( gnāta), ae, f. (dat. and abl. pl. natabus, where ambiguity is to be avoided, Plaut. ap. Prisc. p. 733 P.; Inscr. Orell. 7421; Phocas, p. 1707 P.; v. Neue, Formenl. 1, p. 29), a daughter; in plur.: nati (gnati), children, offspring:

    caritas, quae est inter natos et parentes,

    Cic. Lael. 8, 27:

    bellum prope inter parentes natosque,

    Liv. 1, 23, 1; cf. id. 5, 40, 3:

    cum pecore et gnatis,

    Hor. S. 2, 2, 115:

    et trepidae matres pressere ad pectora natos,

    Verg. A. 7, 518: mihi ausculta, nate, pueros jube cremarier, Enn. [p. 1188] ap. Non. 246, 11 (Trag. v. 329 Vahl.); Hor. S. 1, 3, 43:

    natam conlocare alicui,

    Plaut. Aul. Arg. 1, 15: o gnata, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 46 Vahl.):

    si quis gnatam pro mutā devovet agnā,

    Hor. S. 2, 3, 219; cf. id. ib. 2, 3, 199: Hectoris natum de muro jactarier, Enn. ap. Varr. L. L. 10, § 70 Müll. (Trag. v. 130 Vahl.); so, Nerei natae, id. ap. Prisc. p. 733 P. (Trag. v. 135 Vahl.):

    maxima natarum Priami,

    Verg. A. 1, 654; Ov. M. 13, 661.—Esp. in the phrase natus nemo, not a human being, nobody (Plautine for nemo mortalis):

    tamquam si natus nemo in aedibus habitet,

    Plaut. Most. 2, 1, 55 Lorenz ad loc.; id. ib. 2, 2, 20:

    nato nemini,

    id. Cas. 2, 4, 15; id. Ps. 1, 3, 63.—
    2.
    Adj.
    a.
    Natus alicui rei or ad aliquam rem, born, made, destined, designed, intended, produced by nature for any thing.
    (α).
    With dat. (class.):

    me credo huic esse natum rei, ferundis miseriis,

    Ter. Ad. 4, 2, 6:

    non sibi se soli natum meminerit, sed patriae, sed suis,

    Cic. Fin. 2, 14, 45:

    natus huic imperio,

    id. Cael. 24, 59:

    gurges atque helluo natus abdomini suo, non laudi atque gloriae,

    id. Pis. 17, 41:

    Judaei et Syri, nationes natae servituti,

    id. Prov. Cons. 5, 10. —
    (β).
    With ad (class.):

    vir ad omnia summa natus,

    Cic. Brut. 68, 239:

    natus ad haec tempora,

    id. Phil. 12, 4, 9:

    ad dicendum natus aptusque,

    id. de Or. 1, 22, 99:

    ad haudem et ad decus nati, suscepti, instituti sumus,

    id. Fin. 5, 22, 63:

    ad hoc unum natus,

    id. Or. 28, 99:

    ut ad cursum equus, ad arandum bos, ad indagandum canis, sic homo ad intellegendum et agendum natus est,

    id. Fin. 2, 13, 40:

    natus ad sacra Cithaeron,

    Ov. M. 2, 223:

    canor mulcendas natus ad aures,

    id. ib. 5, 561.—
    (γ).
    With inf. ( poet.):

    quid meruere boves, animal... natum tolerare labores,

    Ov. M. 15, 120: sentes tantummodo laedere natae, id. de Nuce, 113.—
    (δ).
    With in and acc. ( poet.):

    nati in usum laetitiae scyphi,

    Hor. C. 1, 27, 1; Ov. M. 14, 99; 15, 117.—
    (ε).
    With propter (rare):

    apros, animal propter convivia natum,

    Juv. 1, 141.—
    b.
    Formed or constituted by nature in any manner:

    alius ager bene natus, alius male,

    Varr. R. R. 1, 6, 1:

    sarmenta male nata,

    Col. 4, 24, 7:

    ita natus locus est,

    Liv. 9, 2:

    inculti versūs et male nati,

    Hor. Ep. 2, 1, 233.—
    (β).
    Pro re natā, or (ante- and post-class.) e re natā, under the present circumstances, according to the state of affairs, as matters are:

    ut in his pro re natā non incommode possint esse,

    Cic. Att. 7, 14, 3:

    Antonii colloquium cum heroibus nostris pro re natā non incommodum,

    id. ib. 14, 6, 1;

    7, 8, 2: e re natā melius fieri haud potuit, quam factum est,

    Ter. Ad. 3, 1, 8; App. M. 4, p. 143, 38.—
    c.
    With a specification of time, so old, of the age of, etc.:

    eques Romanus annos prope XC. natus,

    Cic. Verr. 2, 3, 25, § 62:

    annos natus unum et viginti,

    id. de Or. 3, 20, 74:

    cum annos ad quinquaginta natus esset,

    id. Clu. 40, 110:

    cum quinque et viginti natus annos dominatum occupavisset,

    id. Tusc. 5, 20, 57:

    Cato annos quinque et octoginta natus excessit e vitā,

    id. Brut. 20, 80; in inscr. ANNORVM NATVS, etc., Inscr. Mon. Scip. n. 7;

    Inscr. Marini Atti, p. 564.— Sometimes, in order to specify the age more exactly, major or minor, without or with quam, is added: annos nata est sedecim non major,

    Ter. Eun. 3, 3, 23:

    minor quinque et viginti annis natus,

    Nep. Han. 3, 2:

    minor triginta annis natus,

    Cic. Verr. 2, 2, 49, § 122:

    homo annos natus major quadraginta,

    over forty years old, Cic. Rosc. Am. 14, 49:

    Dionysius major annos sexaginta natus decessit,

    Nep. Reg. 2, 3:

    cum liberis majoribus quam quindecim annos natis,

    Liv. 45, 32, 3:

    minorem quam annos sex, majorem quam annos decem natam, negarunt capi fas esse,

    Gell. 1, 12, 1.—For major, minor, sometimes with plus, minus (ante-class.):

    plus triginta annis natus sim,

    Plaut. Men. 3, 1, 1:

    annos sexaginta natus es aut plus,

    Ter. Heaut. 1, 1, 11; cf.:

    non amplius novem annos natus,

    Nep. Han. 2, 3.— Act. collat. form: nasco, ĕre, to be born, etc.:

    ubi germen nascere coeperit,

    Cato, R. R. 151 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > nascor

  • 58 offendo

    1.
    offendo, di, sum, 3, v. a. and n. [obfendo]. to hit, thrust, strike, or dash against something (syn.: illido, impingo; class.).
    I.
    Lit.:

    offendere caput ad fornicem,

    Quint. 6, 3, 67:

    latus vehementer,

    Cic. Clu. 62, 175:

    coxam,

    to hurt himself in the haunch, Col. 5, 9, 1: pedem, Auct. B. Hisp. 23; Ov. F. 2, 720:

    solido,

    against something solid, Hor. S. 2, 1, 78:

    in scopulis offendit puppis,

    strikes on, Ov. P. 4, 14, 22:

    in redeundo offenderunt,

    ran aground, Caes. B. C. 3, 8:

    in cornua,

    Sol. 40:

    ne quem in cursu capite, aut cubito, aut pectore offendam, aut genu,

    Plaut. Curc. 2, 3, 2:

    visco,

    id. Poen. 2, 37.—
    B.
    Transf., to hit upon, light upon a person or thing, i. e. to come upon, meet with, find (syn.: deprehendo, invenio): si te hic offendero, moriere, Enn. ap. Cic. Rab. Post. 11, 29 (Trag. v. 301 Vahl.); cf. Cic. Att. 7, 26, 1:

    haec, cum ego a foro revortar, facite ut offendam parata,

    Plaut. Ps. 1, 2, 30:

    paululum si cessassem, Domi non offendissem,

    Ter. Eun. 4, 4, 5:

    si te in plateā offendero hac post umquam, periisti,

    id. ib. 5, 8, 34; id. Phorm. 5, 1, 31:

    imparatum te offendam,

    will come upon you unawares, will surprise you, Cic. Fam. 2, 3:

    eundem bonorum sensum,

    id. ib. 1, 9, 17:

    nondum perfectum templum offendere,

    id. Verr. 2, 4, 28, § 64:

    omnia aliter ac jusserat offendit,

    id. Rep. 1, 38, 59.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to suffer damage, receive an injury:

    quis est tam Lynceus, qui in tantis tenebris nihil offendat, nusquam incurrat?

    Cic. Fam. 9, 2, 2:

    in causis,

    id. de Or. 2, 74, 301:

    ad fortunam,

    Phaedr. 4, 14, 6.—
    B.
    In partic., to stumble, blunder, make a mistake, commit a fault; to commit an offence, to be offensive (syn.:

    pecco, delinquo): in quo ipsi offendissent, alios reprehendissent,

    Cic. Clu. 36, 98:

    sin quid offenderit, sibi totum, tibi nihil offenderit,

    id. Fam. 2, 18, 3:

    offendebant illi quidem apud gravīs et honestos homines, sed populi judiciis florebant,

    gave offence to, id. Sest. 49, 105:

    se apud plebem offendisse de aerario,

    id. Att. 10, 4, 8:

    neque in eo solum offenderat, quod,

    Nep. Phoc. 2, 2: legi, to offend against or violate the law, Dig. 22, 1, 1.—Hence (eccl. Lat.), to offend, commit a sin:

    in multis enim offendimus omnes,

    Vulg. Jac. 3, 2.— Of things, to be offensive:

    cum nihil aliud offenderit,

    Liv. 2, 2, 2; cf. id. 4, 42, 2.—
    C.
    To find fault with, be displeased with, take offence at any thing:

    at credo, in Caesarem probatis, in me offenditis,

    Caes. B. C. 2, 32:

    si in me aliquid offendistis,

    have taken any offence at me, Cic. Mil. 36, 99.—
    D.
    To fail in any thing, i. e. to have a misfortune, to be unfortunate, meet with ill success:

    apud judices offendere, opp. causam iis probare,

    Cic. Clu. 23, 63:

    cum multi viri fortes offenderint,

    id. Verr. 2, 5, 50, § 131:

    tamquam M. Atilius primo accessu ad Africam offenderit,

    i. e. met with a calamity, Liv. 28, 43, 17; cf. I. A. supra.— Impers. pass.:

    sin aliquid esset offensum,

    Cic. Fam. 1, 7:

    quoties culpā ducis esset offensum,

    might have met with a defeat, Caes. B. C. 3, 72; cf.:

    nullum ejusmodi casum exspectans, quo... in milibus passuum tribus offendi posset,

    id. B. G. 6, 36 Kraner ad loc.:

    at si valetudo ejus offendissit,

    failed, Gell. 4, 2, 10.—
    E.
    To shock, offend, mortify, vex, displease one:

    me exquisisse aliquid, in quo te offenderem,

    Cic. Fam. 3, 8, 4:

    tuam existimationem,

    id. ib. 3, 8, 7:

    neminem umquam non re, non verbo, non vultu denique offendit,

    id. Balb. 26, 59:

    offensus nemo contumeliā,

    id. Att. 6, 3, 3:

    ne offendam patrem,

    id. ib. 6, 3, 9:

    ut eos splendor offendat,

    id. Fam. 1, 7, 7:

    extinctum lumen recens offendit nares,

    Lucr. 6, 791:

    offendere tot caligas, tot Milia clavorum,

    provoke, Juv. 16, 24:

    polypodion offendit stomachum,

    disagrees with, Plin. 26, 8, 37, § 58:

    ne colorum claritas aciem oculorum offenderet,

    id. 35, 10, 36, § 97.— Pass., to be displeased, feel hurt:

    multis rebus meus offendebatur animus,

    Cic. Fam. 1, 9, 10.— With inf.:

    ut non offendar subripi (ista munera),

    so that I am not offended at their being taken from me, Phaedr. 4, 11, 6: componi aliquid de se, offendebatur, he took it ill, if, etc., Suet. Aug. 8, 9 fin. —Hence, of-fensus, a, um, P. a.
    A.
    Offensive, odious (cf.:

    invisus, odiosus, infensus): miserum atque invidiosum offensumque ordinem senatorium!

    Cic. Verr. 2, 3, 62, § 145:

    offensum et invisum esse alicui,

    id. Sest. 58, 125.—As subst.: offensum, i, n., the offence:

    offensum est quod eorum, qui audiunt, voluntatem laedit,

    Cic. Inv. 1, 49, 92.—
    B.
    Offended, displeased, vexed, incensed, imbittered:

    offensus et alienatus animus,

    Cic. Att. 1, 17, 7:

    aliena et offensa populi voluntas,

    id. Tusc. 5, 37, 106: offensos merere [p. 1259] deos, Ov. H. 21, 48: offensi animi regum, Auct. B. Alex. 32.— Comp.:

    quem cum esse offensiorem arbitrarer,

    Cic. Att. 1, 5, 2:

    quem sibi offensiorem sciebat esse,

    id. Clu. 62, 172; id. Att. 1, 5, 5.
    2.
    offendo, ĭnis, f. [1. offendo], an offence, Afran. ap. Non. 146, 32 (offendo, offensio, Non.).

    Lewis & Short latin dictionary > offendo

  • 59 offensum

    1.
    offendo, di, sum, 3, v. a. and n. [obfendo]. to hit, thrust, strike, or dash against something (syn.: illido, impingo; class.).
    I.
    Lit.:

    offendere caput ad fornicem,

    Quint. 6, 3, 67:

    latus vehementer,

    Cic. Clu. 62, 175:

    coxam,

    to hurt himself in the haunch, Col. 5, 9, 1: pedem, Auct. B. Hisp. 23; Ov. F. 2, 720:

    solido,

    against something solid, Hor. S. 2, 1, 78:

    in scopulis offendit puppis,

    strikes on, Ov. P. 4, 14, 22:

    in redeundo offenderunt,

    ran aground, Caes. B. C. 3, 8:

    in cornua,

    Sol. 40:

    ne quem in cursu capite, aut cubito, aut pectore offendam, aut genu,

    Plaut. Curc. 2, 3, 2:

    visco,

    id. Poen. 2, 37.—
    B.
    Transf., to hit upon, light upon a person or thing, i. e. to come upon, meet with, find (syn.: deprehendo, invenio): si te hic offendero, moriere, Enn. ap. Cic. Rab. Post. 11, 29 (Trag. v. 301 Vahl.); cf. Cic. Att. 7, 26, 1:

    haec, cum ego a foro revortar, facite ut offendam parata,

    Plaut. Ps. 1, 2, 30:

    paululum si cessassem, Domi non offendissem,

    Ter. Eun. 4, 4, 5:

    si te in plateā offendero hac post umquam, periisti,

    id. ib. 5, 8, 34; id. Phorm. 5, 1, 31:

    imparatum te offendam,

    will come upon you unawares, will surprise you, Cic. Fam. 2, 3:

    eundem bonorum sensum,

    id. ib. 1, 9, 17:

    nondum perfectum templum offendere,

    id. Verr. 2, 4, 28, § 64:

    omnia aliter ac jusserat offendit,

    id. Rep. 1, 38, 59.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to suffer damage, receive an injury:

    quis est tam Lynceus, qui in tantis tenebris nihil offendat, nusquam incurrat?

    Cic. Fam. 9, 2, 2:

    in causis,

    id. de Or. 2, 74, 301:

    ad fortunam,

    Phaedr. 4, 14, 6.—
    B.
    In partic., to stumble, blunder, make a mistake, commit a fault; to commit an offence, to be offensive (syn.:

    pecco, delinquo): in quo ipsi offendissent, alios reprehendissent,

    Cic. Clu. 36, 98:

    sin quid offenderit, sibi totum, tibi nihil offenderit,

    id. Fam. 2, 18, 3:

    offendebant illi quidem apud gravīs et honestos homines, sed populi judiciis florebant,

    gave offence to, id. Sest. 49, 105:

    se apud plebem offendisse de aerario,

    id. Att. 10, 4, 8:

    neque in eo solum offenderat, quod,

    Nep. Phoc. 2, 2: legi, to offend against or violate the law, Dig. 22, 1, 1.—Hence (eccl. Lat.), to offend, commit a sin:

    in multis enim offendimus omnes,

    Vulg. Jac. 3, 2.— Of things, to be offensive:

    cum nihil aliud offenderit,

    Liv. 2, 2, 2; cf. id. 4, 42, 2.—
    C.
    To find fault with, be displeased with, take offence at any thing:

    at credo, in Caesarem probatis, in me offenditis,

    Caes. B. C. 2, 32:

    si in me aliquid offendistis,

    have taken any offence at me, Cic. Mil. 36, 99.—
    D.
    To fail in any thing, i. e. to have a misfortune, to be unfortunate, meet with ill success:

    apud judices offendere, opp. causam iis probare,

    Cic. Clu. 23, 63:

    cum multi viri fortes offenderint,

    id. Verr. 2, 5, 50, § 131:

    tamquam M. Atilius primo accessu ad Africam offenderit,

    i. e. met with a calamity, Liv. 28, 43, 17; cf. I. A. supra.— Impers. pass.:

    sin aliquid esset offensum,

    Cic. Fam. 1, 7:

    quoties culpā ducis esset offensum,

    might have met with a defeat, Caes. B. C. 3, 72; cf.:

    nullum ejusmodi casum exspectans, quo... in milibus passuum tribus offendi posset,

    id. B. G. 6, 36 Kraner ad loc.:

    at si valetudo ejus offendissit,

    failed, Gell. 4, 2, 10.—
    E.
    To shock, offend, mortify, vex, displease one:

    me exquisisse aliquid, in quo te offenderem,

    Cic. Fam. 3, 8, 4:

    tuam existimationem,

    id. ib. 3, 8, 7:

    neminem umquam non re, non verbo, non vultu denique offendit,

    id. Balb. 26, 59:

    offensus nemo contumeliā,

    id. Att. 6, 3, 3:

    ne offendam patrem,

    id. ib. 6, 3, 9:

    ut eos splendor offendat,

    id. Fam. 1, 7, 7:

    extinctum lumen recens offendit nares,

    Lucr. 6, 791:

    offendere tot caligas, tot Milia clavorum,

    provoke, Juv. 16, 24:

    polypodion offendit stomachum,

    disagrees with, Plin. 26, 8, 37, § 58:

    ne colorum claritas aciem oculorum offenderet,

    id. 35, 10, 36, § 97.— Pass., to be displeased, feel hurt:

    multis rebus meus offendebatur animus,

    Cic. Fam. 1, 9, 10.— With inf.:

    ut non offendar subripi (ista munera),

    so that I am not offended at their being taken from me, Phaedr. 4, 11, 6: componi aliquid de se, offendebatur, he took it ill, if, etc., Suet. Aug. 8, 9 fin. —Hence, of-fensus, a, um, P. a.
    A.
    Offensive, odious (cf.:

    invisus, odiosus, infensus): miserum atque invidiosum offensumque ordinem senatorium!

    Cic. Verr. 2, 3, 62, § 145:

    offensum et invisum esse alicui,

    id. Sest. 58, 125.—As subst.: offensum, i, n., the offence:

    offensum est quod eorum, qui audiunt, voluntatem laedit,

    Cic. Inv. 1, 49, 92.—
    B.
    Offended, displeased, vexed, incensed, imbittered:

    offensus et alienatus animus,

    Cic. Att. 1, 17, 7:

    aliena et offensa populi voluntas,

    id. Tusc. 5, 37, 106: offensos merere [p. 1259] deos, Ov. H. 21, 48: offensi animi regum, Auct. B. Alex. 32.— Comp.:

    quem cum esse offensiorem arbitrarer,

    Cic. Att. 1, 5, 2:

    quem sibi offensiorem sciebat esse,

    id. Clu. 62, 172; id. Att. 1, 5, 5.
    2.
    offendo, ĭnis, f. [1. offendo], an offence, Afran. ap. Non. 146, 32 (offendo, offensio, Non.).

    Lewis & Short latin dictionary > offensum

  • 60 plecto

    1.
    plĕcto, xi and xŭi, xum, 3, v. a. [root plek-; Gr. plekô, plokê; Lat. plicin sim-plic-is, im-plic-o, etc.; cf. 3. plaga].
    I.
    To plait, braid, interweave (rare; mostly in the part. perf. and poet.; not in Cic. or Cæs.; syn.: plico, flecto, necto].
    A.
    Lit.:

    crines plexueris,

    Vulg. Judic. 16, 13:

    coronam de spinis,

    id. Matt. 27, 29:

    plexa colligata significat ex Graeco, cui nos etiam praepositionem adicimus, cum dicimus perplexa,

    Fest. p. 230 Müll.:

    plexae coronae,

    Lucr. 5, 1399:

    flores plexi,

    Cat. 64, 284:

    colligationes,

    Vitr. 10, 1.—
    B.
    Trop.: ple-xus, a, um, P. a., involved, intricate, entangled, ambiguous (ante-class.): plexa, non falsa autumare dictio Delphis solet, Pac. ap. Non. 237, 4.—
    M.
    To twist, bend, turn:

    monstrabat vitulus quo se pacto plecteret,

    Phaedr. 5, 9, 3 dub. (al. flecteret).
    2.
    plēcto, ĕre, v. a. [plêttô], to beat, punish; in class. lang. usually in pass., to be punished, suffer punishment, be beaten.
    I.
    Act. (post-class;

    syn. punio): capite aliquem plectere,

    Cod. Just. 9, 20, 7: quae sibi ignoscunt et plectunt deum, Aus. Idyll. 6 praef.—
    II.
    Pass.
    A.
    Lit.:

    Venusinae Plectantur silvae,

    Hor. C. 1, 28, 26:

    ego plectar pendens,

    Ter. Phorm. 1, 4, 43:

    tergo plecti,

    Hor. S. 2, 7, 105; id. Ep. 1, 2, 14. ut in suo vitio quisque plectatur, Cic. Leg. 3, 20, 46:

    ut in judiciis culpa plectatur,

    id. Clu. 2, 5:

    jure igitur plectimur,

    id. Off. 2, 8, 28:

    multis in rebus neglegentiā plectimur,

    because of negligence, id. Lael. 26, 85:

    inscia quod crimen viderunt lumina, plector,

    Ov. Tr. 3, 5, 49.—With gen.:

    insimulationis falsae plecti,

    App. Mag. p. 274, 14. —With abl.:

    morte plectendum est (sc. peccatum),

    Vulg. Deut. 21, 22.—
    B.
    Transf., in gen., to blame:

    cavit, ne quā in re jure plecteretur,

    Nep. Att. 116.

    Lewis & Short latin dictionary > plecto

См. также в других словарях:

  • Suffer Well — «Suffer Well» Сингл Depeche Mode из альбома …   Википедия

  • Suffer — Suf fer, v. t. [imp. & p. p. {Suffered}; p. pr. & vb. n. {Suffering}.] [OE. suffren, soffren, OF. sufrir, sofrir, F. souffrir, (assumed) LL. sofferire, for L. sufferre; sub under + ferre to bear, akin to E. bear. See {Bear} to support.] 1. To… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • not suffer fools gladly — british phrase to not like being with people who you think are stupid Thesaurus: words used to describe someone who is easily annoyed or difficult to pleasesynonym Main entry: suffer * * * be impatient or intolerant toward people one regards as… …   Useful english dictionary

  • Not of This Earth (1957 film) — Not of This Earth Movie Poster from 1957 Directed by Roger Corman Produced by …   Wikipedia

  • not suffer fools gladly — not suffer fools (gladly) to be unwilling to deal with stupid people. Phyllis is intelligent and impatient, and she does not suffer fools gladly …   New idioms dictionary

  • not suffer fools — (gladly) to be unwilling to deal with stupid people. Phyllis is intelligent and impatient, and she does not suffer fools gladly …   New idioms dictionary

  • Suffer — Suf fer, v. i. 1. To feel or undergo pain of body or mind; to bear what is inconvenient; as, we suffer from pain, sickness, or sorrow; we suffer with anxiety. [1913 Webster] O well for him whose will is strong! He suffers, but he will not suffer… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • suffer fools gladly — To be tolerant of other people s stupidity • • • Main Entry: ↑suffer * * * suffer fools gladly : to be kind to and patient with people who annoy or bother you usually used in negative statements My mother was a woman who did not suffer fools… …   Useful english dictionary

  • not suffer fools gladly — (not) suffer fools gladly to become angry with people you think are stupid. Jim s a fair boss, but he doesn t suffer fools gladly …   New idioms dictionary

  • suffer — [suf′ər] vt. [ME suffren < Anglo Fr suffrir < OFr sofrir < VL * sufferire, for L sufferre, to undergo, endure < sub ,SUB + ferre, to BEAR1] 1. to undergo (something painful or unpleasant, as injury, grief, a loss, etc.); be afflicted… …   English World dictionary

  • suffer fools gladly — (not) suffer fools gladly to become angry with people you think are stupid. Jim s a fair boss, but he doesn t suffer fools gladly …   New idioms dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»