make+back

- cmentarne krzyże the churchyard crosses

- przysięgać na krzyż to swear on the cross

- zrobić a. nakreślić znak krzyża to make the sign of the cross

- zrobiła znak krzyża na bochenku chleba she made the sign of the cross over the loaf of bread

- w kształcie krzyża cross-shaped

- kościół na planie krzyża a cruciform church

- drogi przecinają się, tworząc krzyż the roads cross at right angles

- na krzyż crosswise

- okna zabito na krzyż deskami the window was nailed up with crossed boards

- odznaczyć kogoś krzyżem zasługi to award sb a merit cross

- każdy z nas dźwiga swój krzyż each of us has a cross to bear

- cierpiał na bóle krzyża he suffered from pain in the lower back

- skarżył się, że go łamie w krzyżach he complained that his lower back was killing him

- ze strachu mróz biegł mu po krzyżu he felt a shiver a. shivers (running) up and down his spine

- □ Brązowy/Srebrny/Złoty Krzyż Zasługi the Bronze/Silver/Gold Cross of Merit a. Merit Cross

- Krzyż Walecznych Wojsk. the Cross of Valour

- Krzyż Wielki Wojsk. the Grand Cross of the Order of Virtuti Militari

- Czerwony Krzyż the Red Cross (Society)

- Polski Czerwony Krzyż the Polish Red Cross

- Krzyż Południa Astron. the Southern Cross

- krzyżgrecki Greek cross

- krzyżmaltański Maltese cross

- krzyżżebrowy Archit. boss spec. (the intersection of the primary ribs of a vault)

■ krzyż na drogę pot. good riddance (to bad rubbish) pot.

- leżeć krzyżem to lie prostrate

- mieć z kimś krzyż pański to go through a. endure the trials of Job with sb

- z mężem alkoholikiem miała krzyż pański she endured the trials of Job with that alcoholic husband of hers

- wyglądać jak z krzyża zdjęty to look dead beat pot.

- miał na głowie trzy włosy na krzyż pot. he was practically bald sparse

- w pokoju stało kilka mebli na krzyż pot. there was hardly any furniture in the room

* * *

* * *

Gen. -a

1. cross; (= symbol chrześcijaństwa) the Cross; Czerwony Krzyż the Red Cross; Krzyż Chrystusa rel. Christ's Cross; jak z krzyża zdjęty like death warmed up; leżeć krzyżem prostrate o.s.

2. na krzyż criss-cross, crosswise; przekroić coś na krzyż cut sth crosswise l. on the cross.

3. rel. (= krucyfiks) crucifix, cross.

4. rel. (= gest wyrażający znak krzyża) (the sign of the) cross; uczynić znak krzyża make a cross; krzyż na drogę pot. good riddance.

5. przen. (= cierpienie) cross; ona ma z nim krzyż pański he is the cross she has to bear; dźwigać swój krzyż bear one's cross.

6. (odznaka, order) cross; krzyż harcerski scouting cross; Krzyż Walecznych the Cross of Valor; Krzyż Zasługi the Cross of Merit.

7. small of the back; lower back; anat. sacrum; ból krzyża l. w krzyżu lower back pain, lumbago.

* * *

1. (= umieszczać) put, place, set; stawiać sidła set a trap; stawiać horoskop cast a horoscope; stawiać kropkę nad i leave nothing unsaid; stawiać coś na głowie turn l. stand sth on its head; stawiać coś pod znakiem zapytania cast doubts on sth, put sth in question; stawiać kogoś w trudnej sytuacji put sb in an awkward position, put l. place sb at a disadvantage; stawiać kogoś na piedestale put l. place sb on a pedestal; stawiać kogoś za przykład komuś set sb as an example for sb; stawiać komuś duże wymagania make heavy demands on sb; stawiać pierwsze kroki get one's feet wet ( w czymś in sth); stawiać znak równości pomiędzy A i B make the equation between A and B; stawiać opór resist, offer resistance, make a stand; prawn. ( o zatrzymanym) resist arrest; stawiać sobie ambitne cele do osiągnięcia set ambitious goals for o.s.; stawiać klocka wulg. (= oddawać kał) take a dump.

2. (w górę, pionowo) raise, put upright l. up; stawiać żagle żegl. set sail.

3. (= wznosić) erect, construct, build.

4. (= przedstawiać) present, put forward; stawiać warunki lay down l. impose conditions; stawiać trudne warunki drive a hard bargain; stawiać jasno sprawę be clear on sth.

5. ( pieniądze w grze) bet, place a bet; ( na konia) back; stawiać wszystko na jedną kartę put all one's eggs in one basket.

6. pot. (= fundować) buy, stand; ja stawiam it's on me, it's my treat.

1. (= zgłaszać się osobiście) turn up, appear; stawiać się do pracy report for work l. duty.

2. tylko ipf. pot. (= sprzeciwiać się) sauce, spurn.

3. (= ustawiać się) place o.s.; stawiać się wysoko have a high regard for o.s.

- trzasnąć biczem a. strzelić z bicza to crack a whip

- chłostać coś biczem satyry książk. to satirize sth

- □ bicz Boży książk. the scourge of God

- bicze szkockie a. wodne Med. power shower

■ jak z bicza trzasnął a. trzasł pot. in (less than) no time

- ukręcić bicz na siebie to make a rod for one’s own back

* * *

* * *

Gen.pl. -y l. -ów whip; lit. scourge; bicze wodne hydromassage; rozpuścić kogoś jak dziadowski bicz spoil sb rotten; kręcić bicze z piasku try to make something out of nothing; ukręcić bicz na samego siebie/na kogoś make a rod for one's own/sb else's back; bicz boży the scourge of God; bicz satyry a satirist's barbs.

- przednie/tylne nogi front legs a. forelegs/hind legs

- złamać nogę to break one’s leg

- skręcić nogę w kostce to sprain one’s ankle

- założyć nogę na nogę to cross one’s legs

- siedzieć ze skrzyżowanymi nogami to sit cross-legged

- chwiać się na nogach to stagger

- ledwo a. z trudem trzymać się na nogach to be about to collapse

- trzymać a. utrzymywać się na nogach to keep one’s balance

- nie zdołał a. nie umiał utrzymać się na nogach he lost his balance

- nogi ugięły się pode mną/pod nią I/she went weak at the knees

- iksowate nogi a. nogi w iks knock knees

- mieć iksowate nogi to be knock-kneed

- palce u nóg toes

- deptać komuś po nogach w tańcu to tread a. step on sb’s toes while dancing

- powłóczyć nogami to drag one’s feet

- stolik/taboret na trzech nogach a three-legged table/stool

- stół na jednej a. o jednej nodze a pedestal table

- zawsze byłem noga z matmy I’ve always been a duffer at maths

- postąpił jak noga he blew it pot.

- □ noga wykroczna Sport back leg

- noga wypadowa Sport leading foot

■ do góry nogami topsy-turvy, upside down

- świat przewrócony do góry nogami a topsy-turvy world

- przewrócić wszystko do góry nogami to turn everything upside down

- noga! a. do nogi! (do psa) heel!

- chodzić przy nodze a. za nogą [pies] to walk a. follow at a. to heel

- do nogi a. co do nogi to the last person

- wystrzelali wszystkich co do nogi they wiped out all of them

- na drugą nogę! pot. let’s drink another one

- na jednej nodze on a. at the double

- w nogach łóżka a. posłania at the foot of the bed

- w nogę [iść, maszerować] in step

- w nogi! run for it!

- dać nogę pot. to leg it pot.

- dali nogę z ostatniej lekcji they bunked off GB pot. a. played hook(e)y from US pot. the last period

- trzecia noga pot., żart. a walking stick

- wziąć nogi za pas to take to one’s heels

- bronić się przed czymś rękami i nogami to resist a. oppose sth

- być cały dzień a. nieustannie na nogach to be on the go every minute of the day a. without a break

- być jedną nogą w grobie a. na tamtym świecie to be at death’s door, to be on one’s last legs; to have one foot in the grave pot., żart.

- być na ostatnich nogach pot. to be worn to a frazzle pot.

- robić coś na ostatnich nogach to do sth with one’s last strength

- być od świtu a od rana na nogach pot. to be on the run since first light

- iść a. wlec się noga za nogą to drag one’s feet

- iść w nogi [alkohol] to make walking difficult

- lecieć a. padać a. walić się z nóg to be collapsing from exhaustion; to be ready to drop pot.

- ledwo powłóczyć nogami a. wlec nogi za sobą to be on one’s last legs

- (ze zmęczenia) ledwo a. z trudem trzymał się na nogach (being so tired) he could barely stand

- mieć dobre nogi to be a good walker

- nakryć się nogami pot. to fall (down) on one’s back

- nie móc ruszyć ręką, ani nogą to be too tired to stir

- padać a. rzucać się komuś do nóg (na znak czci, wdzięczności) to fall a. drop a. sink to one’s knees before sb; (na znak pokory, oddania) to bend a. bow the a. one’s knee to sb

- podciąć komuś nogi [silne wrażenia, emocje] to make sb weak at the knees; (spowodować upadek) to trip sb (up)

- podstawić komuś nogę (spowodować upadek) to trip sb (up); (zaszkodzić) to trip sb up

- porwać się a. zerwać się a. skoczyć na równe nogi to jump a. leap to one’s feet

- postawić kogoś na nogi (finansowo) to provide sb with a firm financial footing; (zdrowotnie) to make sb feel good again

- schodzić a. uchodzić nogi do kolan to be exhausted by walking

- stanąć mocno na nogach (zdrowotnie) to be back on one’s feet; (finansowo) to establish oneself on a firm financial footing

- stanąć na własnych nogach to stand on one’s own (two) feet

- ściąć a. zwalić a. zbić kogoś z nóg (pozytywnie) to sweep sb off their feet; (negatywnie) to knock sb off their feet

- tracić grunt pod nogami (w konfliktowej sytuacji) to lose ground

- traktować kogoś per noga a. per nogam to treat sb in a scornful way

- wstać lewą nogą pot., żart. to get out of bed on the wrong side

- wyciągać nogi pot. (iść szybciej) to walk with long strides

- wyciągnąć nogi pot. (umrzeć) to cash in one’s chips pot., to turn up one’s toes pot.

- zmienić nogę to fall into step

- zmylić nogę to break step

- jesteśmy już/jeszcze jedną nogą na wakacjach our thoughts are already/still on holidays

- jesteś tu z nami tylko jedną nogą you’re here with us merely physically but your thoughts are elsewhere

- moja/jego noga więcej tu nie postanie I/he will never set foot in this place again

- noga się mu/mi powinęła his/my luck has run out

- nogi mu/jej odjęło przest. his/her legs are paralysed

- nogi odmawiają mi posłuszeństwa my legs fail me

- nogi same ją/jego niosą she/he walks effortlessly

- nogi wrosły jej w ziemię she was petrified

- wyjść a. wyjechać skądś nogami do przodu pot. (umrzeć) to turn up one’s toes

- ziemia a. grunt usuwa mi/nam się spod nóg I am/we are finding myself/ourselves in a precarious situation

- żywa noga stąd nie ujdzie no one will get out of here alive

- kłamstwo ma krótkie nogi przysł. (the) truth will out przysł.

- kto nie ma w głowie, ten ma w nogach pot. forgetful people waste more time

- ręka rękę myje, noga nogę wspiera przysł. you scratch my back and I’ll scratch yours przysł.

* * *

pl. ocz- Nom. -y Gen. -u Ins. - ami l. - yma

1. ( narząd wzroku) eye, optic (arch.); piwne/brązowe/niebieskie oczy hazel/brown/blue eyes; podbite oko black eye, shiner, mouse; bystre oko sharp l. keen eye; mieć bystre oko be sharp l. keen eyed l. eyesighted; zaczerwienione oko reddish eye; kocie oczy ( na drodze) cat's eyes; kocie oko min. cat's eye; tygrysie oko min. tiger's eye; dno oka anat. eyegrounds, fundus of the eye; oko cyklonu meteor. bull's eye, the eye of the storm; sokole oko eagle eye; maślane oczy filmy eyes; wprawne oko practiced eye; w mgnieniu oka in a blink of an eye, in a twinkling, in a flash l. crack; na pierwszy rzut oka at first glance; coś widać na pierwszy rzut oka sth can be seen at first glance; bez zmrużenia oka without batting an eye; na moich oczach before l. under my eyes, in front of my very eyes; słabnąć l. niknąć w oczach ( o człowieku) be fading away, be wasting away; ale masz oko! good eye!; cieszący oko easy on the eye; cieszyć oko please the eye; klapki na oczach blinders, tunnel vision; klapki na oczy ( konia) blinders; Br. blinkers; w moich oczach to jest nic niewarte it's not worth a penny in my eyes l. to my mind; z zamkniętymi oczami with one's eyes closed; pożerać kogoś oczami devour sb with one's eyes; patrzeć na coś krzywym okiem frown upon sth, look askance at sth; być komuś solą w oku be a thorn in sb's side l. flesh, be the stone in sb's shoe; (szkolić się) pod okiem instruktora (train) under the supervision of the instructor; ciemno, choć oko wykol the night is inky black; rzucać się w oczy stick out a mile, stick out like a sore thumb; spędza mi to sen z oczu I can't get it out of my mind; czytam w twoich oczach, że... I can see l. read it in your eyes that...; dobrze ci z oczu patrzy you have a kind look in your eyes; iść, gdzie oczy poniosą go and never look back, walk and don't look back; jak okiem sięgnąć as far as the eye can see; mieć oczy wokół głowy have eyes at the back of one's head; zrobiło mi się ciemno przed oczami I was seeing spots before my eyes; mam to na oku I'm keeping a (sharp) eye on it; mieć coś na oku (np. o pracy) set sights on sth; mam babcię ciągle przed oczyma I can still see grandma before my eyes; miej oczy i uszy otwarte! keep your eyes and ears open!; powiedzieć l. wygarnąć komuś prawdę w oczy tell sb the truth to his/her face, speak the truth to sb's face; wspominać kogoś/coś z łezką w oku think softly l. affectionately l. nostalgically about sb/sth, think about sb/sth with affection; mydlić komuś oczy pull the wool over sb's eyes, throw dust in sb's eyes; nawet nie mrugnął okiem he didn't flicker an eyelid; nie mogłem od niej oderwać oczu I couldn't take my eyes off her; nie mogę spojrzeć jej w oczy I can't look her in the eye/face; mieć oko na coś keep one's eyes open l. peeled l. skinned for sth; nie spuszczaj z oka dzieci keep your eye on the children, keep a close eye l. watch on the children; podbić komuś oko give sb a black eye l. a shiner; własnym oczom nie wierzę! I can't believe my eyes!; nie zmrużyłem oka I didn't sleep a wink; otworzyć szeroko oczy open one's eyes wide; widzieć kątem oka see sth out of the corner of one's eye; strzec kogoś/czegoś jak oka w głowie keep a close eye on sb/sth; rzut oka na coś glimpse at sth; kiedy ty wreszcie przejrzysz na oczy? when will you finally take the blinds off?; przewracać oczami turn up l. roll one's eyes; robić do kogoś perskie oko give sb the eye, give sb a glad eye, make eyes at sb; kłamać w żywe oczy lie through one's teeth, lie in one's throat; na piękne oczy on trust; w cztery oczy in private; rozmawiać z kimś w cztery oczy talk heart to heart to sb, talk eye to eye; rzuć na to okiem have l. take a look l. glance at it, please; cast an eye over it, please; gołym okiem with the naked eye; stanąć z kimś oko w oko stand face to face with sb, confront sb eyeball to eyeball; stracić kogoś z oczu lose sight of sb; spuścić oczy lower one's eyes, cast one's eyes down; spojrzeć prawdzie w oczy face the truth; wake up and smell the coffee; see things for what they really are; świecić oczami za kogoś blush for sb, take the rap; widzieć coś gołym okiem see sth with the naked eye; widzieć coś na własne oczy see sth with one's own eyes; widzieć coś oczami duszy see sth in one's mind's eyes; wpaść komuś w oko catch sb's fancy l. eye, take l. tickle l. catch sb's fancy; zamknąć oczy close one's eyes, breathe one's last; przymykać na coś oczy turn a blind eye to sth; zejdź mi z oczu! get out of my sight!; oczy mi się kleją I have heavy eyes l. eyelids; pi razy oko sth in the neighborhood of, more or less; pasuje to jak pięść do oka it's like a square peg in a round hole; oczy wychodzą mu na wierzch ( ze zdziwienia) his eyes popped out; oko ci zbieleje it'll leave you open-mouthed; kruk krukowi oka nie wykole crows don't pick crows' eyes; dog does not eat dog; oko za oko, ząb za ząb an eye for an eye and a tooth for a tooth; pańskie oko konia tuczy the eye of the master does more work than both his hands; prawda w oczy kole the greater the truth, the greater the libel; strach ma wielkie oczy fear has big eyes; czego oko nie widzi, tego sercu nie żal what the eye doesn't see, the heart doesn't grieve over; what the eye sees not, the heart craves not.

2. pl. oka Gen. ok (= coś jak oko) eye; ( w rosole) eye; pawie oko peacock's eye, ocellus, eyespot.

3. ( w sieci rybackiej) mesh.

4. żegl. ( wachta) watch, lookout.

5. żegl. ( pętla na linie) eye-splice, loop.

* * *

* * *

Acc. siebie l. się Gen. siebie Dat. i Loc. sobie Ins. sobą

1. (identyczność, t. siebie samego) oneself; iść przed siebie walk straight on l. ahead; spojrzeć za siebie look back; spojrzenie za siebie backward glance; pozostawić l. zostawić coś za sobą leave sth behind; czuj się jak u siebie (w domu) make yourself at home; u siebie sport ( o meczu) home; chodzą ze sobą od trzech miesięcy they've been seeing each other for the past three months; chodzić ze sobą date; (zwł. w okresie narzeczeństwa) court; zabierać kogoś/coś ze sobą take sb/sth with sb l. along; zabrała ze sobą wszystko, co tylko można sobie wyobrazić she took along everything but the kitchen sink; coś nie ma przed sobą przyszłości there's no future in l. for sth; masz przed sobą wspaniałą przyszłość you've got a great future ahead of you; chcę mieć to za sobą I want to get it over; mieć najgorsze za sobą be over the hump; mieć za sobą najtrudniejszą część czegoś break the back of sth; mieć najlepsze lata za sobą be past one's prime, be over the hill; mieć za sobą daleką drogę (bardzo się zmienić, dojrzeć itp.) t. dosł. have come a long way; nieść l. pociągać za sobą involve, imply, entail; porwać za sobą (zwł. tłum) carry; spalić za sobą mosty burn one's bridges l. boats (behind one); zamknij za sobą drzwi shut l. close the door behind l. after you; dochodzić do siebie po czymś recover from sth; brać coś do siebie ( uwagi) take sth personally; przyciągnąć kolana do siebie draw up one's knees; przytulić kogoś do siebie hug sb; zapraszać kogoś do siebie ask sb round, ask sb to come to one's place; zrazić l. zniechęcać kogoś do siebie antagonize sb, disaffect sb; wyjść z siebie blow l. pop one's cork, be beside o.s.; wykrztuś l. wyrzuć l. wyduś to z siebie! (= powiedz to) spit it out!; wylewać z siebie żale pour out one's sorrows; wypruwać z siebie żyły sweat blood, sweat one's guts out; zadowolony z siebie self-complacent, self-satisfied; zrobić z siebie durnia make an idiot l. ass of o.s.; zrobić z siebie pośmiewisko make o.s. a laughing stock; być z siebie dumnym be proud of o.s.; robić z siebie głupka play the fool; robić z siebie widowisko make an exhibition l. a spectacle of o.s.; samemu z siebie ( zrobić coś) by o.s.; samo z siebie by itself, per se; zostawiać coś po sobie leave sth as one's legacy; cel sam w sobie an end in itself; łączyć w sobie (zwł. cechy) combine; mieć w sobie to coś (trudną do zdefiniowania cechę, która dodaje atrakcyjności) have this something; mieścić w sobie contain, hold; ona ma w sobie trochę snobizmu she's somewhat of a snob; przemóc w sobie dumę swallow one's pride; rzecz sama w sobie thing-in-itself, noumenon; sprzeczność sama w sobie a contradiction in terms; zamknięty w sobie indrawn, introvert, withdrawn; zebrać się w sobie pull o.s. together, get a grip on o.s.; mieć coś przy sobie have sth on l. about sb; nie mam przy sobie pieniędzy I have no money on me; ręce przy sobie! (keep your) hands off!; sam sobie jesteś winien it is your own fault, you only have yourself to blame; sami sobie pieczemy chleb we bake our own bread; wmówić sobie, że... kid o.s. (into believing) that...

2. (wzajemność, t. siebie wzajemnie) each other, one another; dzielić (pomiędzy siebie) (koszt, dochód) split; wyjaśnić sobie wszystko get l. put l. set things straight; wyjaśnijmy sobie jedną rzecz let's have l. get one thing clear; mówić sobie po imieniu be on first name terms with each other; przypadli sobie do gustu they took (a) fancy l. liking to each other; dalej od siebie farther away from each other l. one another; bliżej siebie closer to each other l. one another.

- postawić szklankę/wazon na stole to put a glass/a vase on the table

- postawić dziecko na podłodze to put a child down on the floor

- postawić zupę na gazie to put the soup on the stove

- postawić wodę na herbatę to boil some water for tea

- postawić przed kimś miskę zupy to put a bowl of soup in front of sb

- postawić nogę na krześle to put one’s foot on a chair

- postawić kilka kroków to make a. take a few steps

- gdzie mogę postawić samochód? where can I park my car?

- postawić przewróconą ławkę/lampkę to set a bench/lamp upright again

- pies postawił uszy the dog pricked (up) its ears

- postawić kogoś na nogi to stand sb on their feet; przen. to have sb back on their feet

- postawić komuś pomnik to put up a monument to sb

- postawić kogoś na czele oddziału/armii to place sb in command of an army/unit

- wysoko postawiona osoba a highly-placed person

- postawić kogoś na warcie to post sb on guard

- postawił dwóch ludzi przy drzwiach he posted two people at the door

- postawić kogoś na bramce/obronie to put sb in goal/defence

- postawić ucznia w kącie to make a student stand in the corner (as punishment)

- postawić kogoś w trudnej/niewygodnej sytuacji [osoba, wydarzenie] to put sb in a difficult/an awkward situation

- postawić kogoś w niekorzystnym świetle [wydarzenie, oskarżenie] to put sb in a bad light

- postawić kogoś przed dylematem/poważnym problemem to present sb with a dilemma/serious problem

- postawić kogoś przed faktem dokonanym to present sb with a fait accompli

- postawić przedsiębiorstwo w stan likwidacji to put a company into liquidation

- postawić załogę w stan gotowości to put the crew on alert

- postawić kogoś w stan oskarżenia to bring charges against sb

- postawić kogoś przed sądem to bring sb to court

- postawić kropkę na końcu zdania to put a full stop at the end of a sentence

- postawił mi piątkę z dyktanda he gave me an A for a spelling test

- postawić komuś zarzuty to bring charges against sb

- postawić przed kimś trudne zadanie to set sb a difficult task

- postawić sobie ambitne cele to set oneself ambitious goals

- postawić sobie za cel zrobienie czegoś to make doing sth one’s goal

- postawił sobie za punkt honoru wszystko zrobić samemu he made it a point of honour to do everything alone

- postawić bezpieczeństwo/zdrowie na pierwszym miejscu to put safety/health first

- postawić kogoś/coś komuś za przykład a. wzór to cite sb/sth as a role model for sb

- postawmy sprawę jasno let’s make things clear

- postawić komuś horoskop to read sb’s horoscope

- postawić coś komuś to stand sb sth

- postawić na konia/numer/kolor to place a bet on a horse/number/colour

- postawić 100 złotych na konia to bet 100 zlotys on a horse

- postawić wszystko na jedną kartę przen. to stake everything on one card

- postawić na niewłaściwego konia przen. to back the wrong horse

- postawiliśmy na ciebie we are counting on you

- postawiliśmy na rozwój turystyki we focused on the development of tourism

- postawić się w czyimś położeniu to put oneself in sb’s shoes

- chciał się postawić i urządził wielkie przyjęcie he wanted to show off, so he gave a big party

■ postawić komuś głos Muz. to train sb’s voice

- postawić na swoim to get what one wants

- zrobić dwa kroki to przodu/do tyłu to take two steps forward/back

- stawiać duże/małe kroki to take big/small steps

- zbliżać się wielkimi krokami [osoba] to walk fast (do kogoś/czegoś toward(s) sb/sth); przen. [dzień, termin] to approach rapidly

- stawiać pierwsze kroki [dziecko] to take one’s first steps; przen. [firma, nauka] to be in its infancy

- stawiać pierwsze kroki jako polityk przen. to take one’s first steps in the world of politics

- usłyszeć czyjeś kroki to hear sb’s footsteps

- iść krok za krokiem to go step by step a. one step at a time

- robić coś krok za krokiem a. krok po kroku to do sth step by step a. one step at a time

- krok po kroku zdobyłem jej zaufanie little by little, I won her trust

- iść za kimś krok w krok to dog sb a. sb’s footsteps, to follow sb (about a. around everywhere)

- iść przy kimś krok w krok to walk in step with sb

- kierować swoje kroki do czegoś a. ku czemuś książk. to direct one’s steps toward(s) sth

- na każdym kroku a. co krok widać było ślady wojny the traces of war were visible at every turn

- ani kroku (dalej)! don’t move!

- iść szybkim/wolnym krokiem to walk at a fast/slow pace

- przyspieszyć/zwolnić kroku to speed up/slow down

- mieć sprężysty/żołnierski krok to walk with a springy/soldierly step

- dotrzymywać komuś/czemuś kroku to keep up with sb/sth także przen.

- równaj krok! (rozkaz wojskowy) get in step!

- krok defiladowy the goose-step

- iść krokiem defiladowym to (do the) goose-step

- uczyć się kroków walca/tanga to learn the steps of the waltz/tango

- mylić krok w tańcu to be a. dance out of step

- podjąć stosowne/stanowcze kroki to take appropriate/decisive steps

- skłonić kogoś do desperackiego kroku to induce sb to make a desperate move

- zdecydować się na ryzykowny krok to decide to make a risky move

- ważny krok w walce z terroryzmem a major step forward in the fight against terrorism

- uczynić krok ku zgodzie to take a step toward(s) reconciliation

- ktoś musi uczynić pierwszy krok someone has to take the first step

- krok wstecz w procesie pokojowym a step backward(s) in the peace process

- milowy krok a giant step

- to odkrycie było milowym krokiem w rozwoju współczesnej nauki this discovery was a giant step in the development of modern science

- znałem jej każdy krok I was aware of her every move

- to dwa kroki stąd it’s just around the corner; it’s just a hop, skip, and jump from here pot.

- jesteśmy o krok a. dzieli nas krok od zwycięstwa victory is just around the corner

- stąd już tylko krok do rewolucji from there its one step to revolution

- nie odstępować kogoś na krok to follow sb everywhere

- sprawa nie posunęła się nawet na a. o krok things have gone (absolutely) nowhere, things have not moved ahead at all

- on nie ustąpi ani na krok he won’t budge an inch

- być ciasnym w kroku [spodnie, bielizna] to be tight in the crotch

- spodnie cisną a. uwierają mnie w kroku my trousers are tight in the crotch

- □ krok łyżwowy Sport ski skating

* * *

* * *

1. (= stąpnięcie) step; ( ciężki) plod, tramp; (= sposób chodzenia) gait, walk; krok defiladowy parade step; niepewny krok unsteady gait; równać krok fall into step; dotrzymywać komuś kroku t. przen. keep pace with sb; chodzić za kimś krok w krok follow sb around, dog sb's footsteps; posuwać się krok za krokiem go step by step; przyspieszać/zwalniać kroku speed up/slow down; skierować dokądś swoje kroki turn one's steps somewhere; wlec się żółwim krokiem lag on l. move at a snail's pace; od miłości do nienawiści tylko jeden krok there's a thin line between love and hate; ani kroku dalej! freeze!, hold it right there!; nie idę ani kroku dalej! I'm not going l. moving a step further!

2. (= odcinek drogi) step; być o krok od be one step away from; co krok at every step, every step of the way; dwa kroki stąd within a stone's throw of here; nie ruszyć się ani na krok not to move a step; spotykać coś na każdym kroku l. co krok encounter sth at every step l. every step of the way; wielki/milowy krok naprzód/wstecz a great/enormous step forward/back.

3. (= działanie) step; desperacki/fałszywy krok desperate/false step; krok po kroku step by step; podjąć konieczne/pilne kroki take necessary/urgent steps; podjąć odpowiednie kroki (prawn.) take due steps; zrobić pierwszy krok take the first steps.

4. pot. ( część ubrania) crotch.

* * *

1. ( o zmianie kierunku) reflect, deflect; odbić piłkę return a ball; odbijać piłkę bounce a ball; odbijać głos reflect the voice, echo, resound, reverberate; odbijać światło reflect light.

2. (= odzwierciedlać) reflect.

3. (= otwierać) hit open, open; odbić butelkę pot. hit a bottle open.

4. (= odrywać) break l. force open; break off, detach; odbijać tynk hammer down.

5. (= uszkodzić, ranić) beat (up), rough up; odbić komuś nerki kidney punch sb.

6. (= powielać) copy; print; odbijać ślady leave traces; odbijać pieczątkę put a stamp, stamp.

7. (= odpierać) ward off, repulse, repel; odbijać cios parry a blow.

8. ( o statku) (= odpływać) set sail, depart.

9. (= skręcać) turn; odbijać w prawo turn right.

10. (= uwalniać) free, rescue; odbić więźniów/jeńców free l. rescue prisoners/prisoners of war.

11. (= odzyskać własność) recapture, retake, win back.

12. ( w tańcu) cut in on.

13. pot. (= uwodzić cudzą żonę, dziewczynę) steal.

14. (= powetować) recoup, make up for, compensate.

15. odbić na kimś swój gniew vent one's anger on sb.

16. (= kontrastować) contrast, differ ( od czegoś from sth).

17. ( o broni palnej) recoil, kick back.

18. pot. (= wariować) go crazy; szajba komuś odbiła sb went crazy l. berserk; palma komuś odbiła sb went crazy l. berserk.

1. ( zmieniać kierunek) be reflected l. deflected; odbijać się jak groch od ściany fall on deaf ears; odbijać się głośnym echem reverberate.

2. (= skakać) take off; odbić się od dna rebound, bounce back.

3. (wytworzyć obraz w wodzie, szybie) be reflected.

4. (= przejawiać się) manifest o.s.

5. (= odciskać się) leave a trace, be impressed l. imprinted.

6. przen. leave a mark, influence, have an impact on.

7. (= odłączać się) break away, leave.

8. pot. (= powetować sobie) recoup o.s., make o.s. up for.

9. (= bekać) belch, burp.

- postawić się

* * *

1. (= ustawić coś) put, place, set; postawić żagle set sail; postawić komuś horoskop cast sb's horoscope; postawić komuś kabałę tell sb's fortune by cards; postawić pasjansa play solitaire, Br. patience; postawić wodę (na kawę l. herbatę) put the kettle on; postawić krok take a step; Piotr postawił swoją stopę w Ameryce pierwszy raz w 1990 roku Peter set foot in America in 1990 for the first time; postawić komuś ocenę l. stopień szkoln. give sb a grade; Br. give sb a mark; postawić przecinek put l. place a comma; postawić kropkę nad i leave nothing unsaid, make things perfectly clear, lay l. put it l. everything on the line; Ewa postawiła krzyżyk na Adamie Ewa gave up Adam; postawić problem na głowie put the cart before the horse; zawsze chcesz postawić na swoim you just want to have everything your own way; postawić kogoś w stan oskarżenia prawn. indict sb, bring sb to trial; postawić kogoś przed faktem dokonanym confront sb with an accomplished fact; postawić kogoś/coś w dobrym/złym świetle show sb/sth in a good/bad light; postawić kogoś w trudnej sytuacji put sb in a difficult position; postawić się w czyjejś sytuacji put o.s. in sb's position; postawić komuś drinka pot. treat sb to a drink, stand sb a drink; postawić komuś głos muz. train sb's voice; zob. t. stawiać.

2. (= podnieść do pozycji pionowej) raise, set upright; poranna kawa postawiła mnie na nogi a cup of coffee in the morning set me on my feet; to lekarstwo wkrótce postawi cię na nogi this medicine will soon have you back on your feet; postawić uszy (gł. o psie) prick up one's ears.

3. (= sformułować) put forward, propose, suggest; postawić pytanie ask l. pose a question; postawić problem pose l. raise l. bring up a problem; postawić tezę put forward l. advance l. propose a thesis; postawić diagnozę zwł. med. make a diagnosis; postawić warunek impose l. set a condition; postawić wniosek prawn., parl. move; postawić komuś l. przed kimś zadanie assign sb a task; postawić sobie coś za cel set l. establish sth as an aim for o.s.; postawić sobie coś za punkt honoru make it a point of honor to do sth; postawić kogoś za wzór do naśladowania dla kogoś innego set sb as the example for sb else to follow.

4. (= zbudować, wznieść) build, erect, construct.

5. ( pieniądze w grze hazardowej) stake, bet ( na coś on sth); postawić wszystko na jedną kartę put all one's eggs in one basket; postawić na złego konia back the wrong horse.

6. (= umieścić na stanowisku, miejscu pracy) appoint ( sb to a post); sierżant postawił dwóch ludzi przy drzwiach sergeant put two people at the door.

1. pot. (= sprzeciwić się) put one's foot down; postawić się w czyimś położeniu put o.s. in sb's position l. place.

2. pot. (= zrobić coś na pokaz, np. przyjęcie) show off, do for show; zastaw się, a postaw się show off at any cost l. all costs.

- tylko siostra mnie odwiedza only my sister comes to see me

- nie robił nic całymi dniami, tylko spał he did nothing but sleep all day

- on tylko by jadł he could eat all day long

- zgodziłem się tylko dlatego, żeby zrobić jej przyjemność I only agreed so as to please her

- „tylko dla mężczyzn” ‘men only’

- „tylko do użytku zewnętrznego” ‘for external use only’

- mieszkam tu tylko dwa lata I’ve only been living here a. lived here for two years

- było nas tylko pięcioro there were only a. just five of us

- uśmiechał się tylko i nic nie mówił he merely a. just smiled and said nothing

- to tylko dziecko she’s/he’s merely a. only a child

- tylko spójrz na nią just look at her

- odprowadź nas tylko do przystanku just take us as far as the bus stop

- tylko uważaj, przechodząc przez jezdnię! just be careful crossing the street!

- tylko pomyśl/wyobraź sobie! just think!/imagine!

- tylko spróbuj! just try, that’s all!

- niech no on tylko piśnie! just let him open his mouth!

- możesz tu zostać, tylko nie hałasuj you can stay (here), only a. but don’t make any noise!

- każdy, tylko nie on! anybody but him!

- wszystko, tylko nie to! anything but that!

- wszędzie można go spotkać, tylko nie w szkole the only place you won’t see him is at school

- on nie jest głupi, tylko leniwy he’s not stupid, just lazy

- nie zadzwonił, tylko napisał he didn’t phone, he wrote a letter

- tylko że only

- rada cenna, tylko że spóźniona valuable advice, only it comes rather late książk.

- kupiłbym to mieszkanie, tylko że nie mam pieniędzy I’d buy the flat, only I don’t have the money

- nie tylko… lecz również a. także a. ale i… not only… but also…

- nie tylko Polacy, ale i a. lecz również Litwini not only (the) Poles, but also (the) Lithuanians

- nie tylko ograbili sklep, ale i powybijali wszystkie szyby they not only robbed the shop, they also broke all the windows

- zupa błyskawiczna – tylko zalać wrzątkiem i gotowe instant soup – just add boiling water and it’s ready

- nasza prośba tylko go rozwścieczyła our request merely a. simply infuriated him

- co tylko zechcesz whatever you want

- kiedy tylko nadarzy się sposobność as soon as an opportunity presents itself

- jak tylko wrócę do domu as soon as I get back home

- odkąd tylko pamiętam as far back as I can remember

- bierz, ile tylko udźwigniesz take as much as you can carry

- byle tylko as long as

■ tylko czekać a. patrzeć, jak tu będą they’ll be here any moment now

- jej tylko w głowie stroje a. ona ma tylko stroje w głowie the only thing she thinks about is clothes

- tylko co (przed chwilą) only just

- brat tylko co wyszedł my brother’s only just left

* * *

* * *

only; just; gdybym tylko wiedziała if only I had known; kiedy tylko chcesz whenever you want; tylko co (= przed chwilą) just; tylko nie ja! anybody but me!; tylko patrzeć, jak... pot. before long...; tylko nie hałasujcie! just make sure not to make any noise!; tylko spokojnie! stay calm!; tylko tego brakowało! that's the limit!, that beats all; tylko i wyłącznie exclusively; żebyś tylko się nie wygadał! just don't spill the beans!; nic tylko śpiewa he does nothing but sings.

but; nie jest głupi, tylko leniwy he's not so much stupid as lazy; wpadłbym, tylko że nie mogę I'd drop in, but I cannot; nie tylko rowery, ale i samochody not only bikes, but also cars; wtedy i tylko wtedy, gdy when, and only when,...

- strażnik miał polecenie ich przepuścić the guard was told to let them pass

- otworzono szlaban i przepuszczono samochody the gate was opened and all the cars were allowed through

- nie wszyscy turyści zostali przepuszczeni przez granicę not all the tourists were allowed to cross the border

- gospodarz przepuścił gościa przodem the host stepped back to make way for his guest

- przepuścił mnie w drzwiach he stepped back to let me go through the door first

- przepuść ciężarówkę, potem skręcaj let this truck pass and then turn

- kierowca zatrzymał samochód i przepuścił przechodzących przez jezdnię the driver stopped to let the people cross the street

- proszę mnie przepuścić! please let me pass!

- prosiła, żeby przepuścili ją bez kolejki she asked the people in the queue a. line US to let her be served before them

- przepuścić pranie przez wyżymaczkę to mangle the washing, to put the washing through a mangle

- przepuścić kandydatów przez szereg badań i testów to put candidates through a series of tests

- przepuścić światło przez pryzmat to shine a beam of light through a prism

- dziurawy dach przepuszczał wodę the roof leaked a. let in water

- podeszwy butów przepuszczały wodę the shoes let in water

- nieszczelne rury przepuszczały gaz the gas pipes leaked

- zasłony nie przepuszczały światła the curtains kept the light out

- takiej zniewagi nie przepuszczę I can’t allow anyone to get away with a slight like that! I can't allow such a slight go unnoticed a. pass

- nie przepuścił żadnego filmu kryminalnego he didn’t miss any mystery film

- nie przepuści żadnej blondynce he’ll come on to every blonde pot.

■ przepuścić autobus/tramwaj to wait for another bus/tram

- wbiłem sobie drzazgę w palec I got a splinter in my finger

- wbić gwóźdź młotkiem to hammer a. drive in a nail

- wbić łopatę w ziemię to dig a spade into the ground

- wbić komuś nóż w plecy to stick a. plunge a knife into sb’s back, to stab sb in the back przen.

- wbić pieczątkę/wizę do paszportu pot. to stamp a passport/to stamp a visa in a passport a. a passport with a visa

- scena pościgu (aż) wbiła mnie w fotel pot. the chase scene had me on the edge of my seat

- wbić kosza to score a. make a basket

- wbić piłkę do bramki a. siatki to stick the ball into the net; to put it away pot.

- wbić mięso na ruszt to skewer the meat

- wbiłem buty I stepped a. got into my shoes

- wbić czapkę głęboko na uszy to pull a cap right down over one’s ears

- wbijać obręcz na beczkę to put a hoop on a barrel

- wbił cały talerz makaronu he wolfed down a. scarfed down US pot. a plateful of pasta

- gwóźdź wbił mi się w stopę the nail stuck in my foot

- cierń wbił mi się w skórę a thorn dug a. bit into my skin

- drzazga wbiła mi się w palec I got a. I have a splinter in my finger

- strzała wbiła się w sam środek tarczy the arrow sank into the centre of the target

- dziób statku wbił się w lód the ship’s bow (got) stuck in the ice

- z trudem wbiła się w sukienkę she (only) just squeezed a. got into her dress

■ wbić jajko do miseczki to crack a. break an egg into a bowl

- wbić kogoś w dumę/pychę to make sb feel very proud/conceited, to make sb swell with pride/conceit

- wbić oczy a. wzrok a. spojrzenie w kogoś/coś to stare at sb/sth

- wbić sobie coś do głowy a. w głowę pot. (uznać coś za pewne) to get sth into one’s head; (z trudem się czegoś nauczyć) to get a. beat sth into one’s head [wiadomości, daty, wzory]

- wbił sobie do głowy, że jego żona ma romans he got a. took it into his head that his wife was having an affair

- wbij to sobie do głowy a. łba pot. raz na zawsze get that into your head a. thick skull pot. once and for all

- jak sobie wbije coś do głowy, to nikogo nie słucha once he gets an idea a. a notion into his head, he refuses to listen to anyone

- wbijać coś komuś do głowy a. w głowę pot. to keep hammering sth into sb’s head

- nauczyciel wbijał im do głowy bezużyteczne informacje the teacher drummed a. pumped useless information into their heads

- wbić się w pamięć to engrave a. imprint itself in one’s memory, to stick in one’s memory a. mind

- jej twarz wbiła mi się w pamięć her face was engraved on a. etched in my memory

- ruchomy cel a moving target

- cele naziemne/powietrzne ground/air targets

- trafić w cel a. do celu to hit the target

- chybić celu to miss the target

- brać kogoś/coś na cel to aim at sb/sth

- cel życia one’s aim in life

- od tej pory celem jego życia była zemsta from that time on his aim in life was revenge

- dążyć do wyznaczonego celu to pursue a defined goal

- dążyć do wyższych celów to aspire to high a. lofty ideals

- dopiąć celu to achieve one’s purpose

- osiągnąć cel to achieve one’s goal a. aim

- stanąć a. być u celu to achieve one’s aim, to attain one’s goal

- gdy byliśmy już prawie u celu, zabrakło funduszy na dalsze badania we were very near to achieving our aim, when our research funds ran out

- mieć coś za cel a. na celu to be aimed at sth a. at doing sth

- rozmowy mające na celu rozwiązanie sporu talks aimed at solving the conflict

- wytknąć a. postawić sobie jakiś cel to set oneself a target, to set one’s sights on sth

- za główny cel obrał sobie zrobienie kariery politycznej he chose a career in politics as his main goal a. ambition

- dla celów statystycznych/leczniczych/kosmetycznych for statistical/therapeutic/cosmetic purposes

- na cele dobroczynne for charity

- wydatki na cele socjalne welfare expenditure

- wydatki na cele inwestycyjne investment outgoings

- dotrzeć/dojść do celu to reach one’s destination

- chodzić a. włóczyć się bez celu to walk a. wander around aimlessly

- za pół godziny będziemy u celu we’ll be there in half an hour

- stać się celem ataków to become the target of attacks

- wziąć a. obrać kogoś za cel kpin/żartów to make sb the butt a. target of one’s jokes

■ mijać się z celem to be pointless, to defeat the purpose

- dalsze czekanie mija się z celem there’s no point in waiting any longer

- spełniać cel a. odpowiadać jakimś celom to serve a. answer a purpose

- w celu a. celem robienia czegoś książk. (in order) to do sth, with the aim of doing sth

- napisali do niego w celu nakłonienia go do powrotu they wrote to him (in order) to try and get him to come back

- w jakim celu? what for?; to what purpose? książk.

- w tym celu musisz… in order to do that, you need to…

- zmierzać (wprost) do celu to get (straight) to the point

- cel uświęca środki przysł. the end justifies the means

* * *

* * *

Gen.pl. -ów

1. (= punkt, do którego się zmierza) aim, goal, purpose; nieosiągalny cel unattainable goal; wspólny cel common aim l. goal; szczytne cele laudable aims, noble aims, praiseworthy aims; dojść do celu reach an aim l. a goal; reach a destination; cel podróży destination; cel życia aim in life, aim of one's life; błąkać się bez celu wander, roam, ramble; osiągnąć zamierzony cel achieve one's aim; achieve l. attain l. realize l. reach a goal; accomplish l. achieve l. fulfill a purpose; dla celów statystycznych for statistical purposes; na cele dobroczynne for charity; w celu in order to; w tym celu to this end; with this end in view; w jakim celu? what for?; what's the purpose of this?; what's the point?; to what end?; jakiemu celowi mogłoby to służyć? to what purpose could we/I, etc. put it?; what purpose could it serve?; to ma na celu... the aim l. goal l. purpose of this is...; bez celu aimlessly; celem in order to; chybiać celu miss the mark; dopiąć celu achieve one's aim; achieve l. attain l. realize l. reach a goal; accomplish l. achieve l. fulfill a purpose; to, co robisz, mija się z celem what you do l. are doing is purposeless l. pointless l. useless; przeznaczyć coś na jakiś cel devote sth to sth; allocate sth for sth; assign sth for l. to sth; stawiać sobie jakiś cel aim to do sth; aim for sth; zmierzać wprost do celu take decisive steps to achieve sth; cel uświęca środki the end justifies the means; okolicznik celu gram. adverbial of purpose.

2. (= to, do czego się mierzy) target; cele wojskowe military targets; cele cywilne civilian targets; cel naziemny ground target; cel powietrzny air(borne) target; ruchomy cel moving target; atakować cel attack a target; trafić do celu hit the target, hit the mark; cel – pal! aim – fire!; chybić celu miss the target; miss the mark; overshoot a target; obrać sobie kogoś za cel kpin make sb the laughing-stock; make sb an object of ridicule; wziąć coś za cel żartów make sth an object of ridicule; make sth a butt of a joke; brać kogoś/coś na cel aim at sb l. sth; take aim at sb l. sth; aim for sth.

* * *

podejmę podejmiesz, podejmij

1. (= unosić) raise; podjąć słuchawkę pick up the receiver; podjąć pieniądze z konta withdraw money from one's account; podjąć rękawicę przen. accept the challenge.

2. (= przedsięwziąć coś) take; ( podjąć pracę) take up l. accept a job; podjąć trud make an effort; podjąć decyzję take l. make a decision; podjąć uchwałę make a resolution; podjąć zobowiązanie make a committment.

3. (= powracać do poruszanego już wątku, tematu) return, go back; podjąć dyskusję/temat take up a discussion/topic.

4. (= gościć kogoś) receive; podjąć kogoś obiadem/kolacją/kawą have sb over for dinner/supper/coffee; podjąć kogoś bardzo serdecznie be very hospitable.

(= decydować się na coś, zobowiązywać się) make a committment ( to do sth), undertake (sth l. to do sth).

- obrócić klucz w zamku to turn the key in the lock

- obracaćcoś w rękach to turn sth over (and over) in one’s hands

- sanitariusze obrócili rannego na plecy the orderlies turned the injured man onto his back

- obracać ku komuś głowę to turn one’s face towards sb

- stał obrócony tyłem do okna he stood with his back to the window

- obrócić wzrok na kogoś to look at sb

- dwie pary oczu obrócone na mnie two pairs of eyes looking at me

- przymierze obrócone przeciwko światu przen. an alliance against the rest of the world

- pola uprawne obracano na pastwiska arable fields were changed into pastures

- obracać coś w zgliszcza to reduce sth to ashes

- pokój w chlew obrócili they turned their room into a pigsty

- obrócił trzy razy, zanim zniósł wszystkie paczki he had to go back and forth/up and down three times to bring down all the parcels

- obracać się wokół Słońca to revolve around the Sun

- obracać się wokół własnej osi to rotate (on a. around its axis)

- koła od roweru obracały się wolno the bike wheels were turning slowly

- obracali się w tańcu they were spinning across the dance floor

- chciał ją pocałować, ale obróciła się do niego tyłem he wanted to kiss her but she turned her back on him

- kwiat obrócił się ku słońcu the flower turned toward the sun

- gdziekolwiek bym się obrócił, zawsze mnie znajdą wherever I go, they’ll find me

■ obrócić się przeciw komuś to backfire on sb

- obrócić kogoś przeciwko komuś to turn sb against sb

- po rozwodzie wszyscy obrócili się przeciwko mnie when I got divorced everybody turned against me

- obracać językiem pot. to prattle (on), to chatter (on)

- obrócić coś w żart to make a joke (out) of sth

- powrót do domu [sb’s] return home, homecoming

- po powrocie on a. after [one’s] return

- mój powrót do/z Londynu my return to/from London

- jej powrót do zdrowia był szybki her recuperation a. recovery was quick

- powrót do starych nawyków a return to old habits

- powrót do władzy a return to power

- kwietniowy powrót zimy winter’s return in April

- dość mam tych rozstań i powrotów przen. I’m tired of these break-ups and make-ups

- zawrócił i pojechał z powrotem do miasta he did a U-turn and drove back to the town

- chodzić tam i z powrotem a. tam i na powrót to be toing and froing

- ile ci zajmie droga tam i z powrotem? how long will it take you to go there and back?

- wziął się na powrót do roboty/do czytania he resumed his work/his reading

- wyjął pieniądze i schował je z powrotem do szuflady he took the money out and put it back into the drawer

- z powrotem masz same dwóje once again you’ve failed everything

- wyciągnął rękę, aby zerwać kwiat he stretched out his arm to pick a flower

- dałam ci kożuch, abyś nie zamarzł I gave you the sheepskin so (that) you wouldn’t freeze (to death)

- aby krata nie rdzewiała, pokryj ją lakierem to prevent rusting, coat the grating with varnish

- aby nie lest książk.

- aby nie było żadnych nieporozumień lest there should be any misunderstandings, in order that there should be no misunderstandings

- nie powiedziałem im prawdy, aby ich nie obrazić I didn’t tell them the truth, so as not to offend them a. lest I (should) offend them a. lest they (should) be offended

- chcę, abyś przyszedł I want you to come

- nie prosiłem, aby mi pomagała I didn’t ask her to help me

- nie wydaje mi się, abyście mogli go znać I don’t think you know him

- wątpię, aby to się udało I doubt if it’s going to work

- zbudził się, aby po chwili znowu zasnąć he woke up, only to soon fall asleep again

- jest zbyt wrażliwy, aby tego spokojnie słuchać he’s too sensitive to be able to sit calmly and listen to that

- na tyle dobrze znasz polski, abyś mógł się swobodnie porozumieć you know Polish well enough to be able to communicate freely

- łóżko jest zbyt szerokie, abyście mogli je wnieść przez drzwi the bed is too wide for you to (be able to) carry it through the door

- kup jakikolwiek stół, aby drewniany buy any table at all, provided (that) a. as long as it’s wooden

- możesz wziąć tę książkę, abyś tylko odłożył ją potem na miejsce you can take the book, as long as you put it back where it belongs

- pojadę za miasto, aby tylko była pogoda I’ll be going to the country, as long as a. just so long as the weather’s fine

- abyście tylko wrócili cali i zdrowi! I hope you get back safe and sound!

- aby nam się (dobrze działo)! (toast) cheers! pot., here’s to us! pot.

- czy aby potrzebnie się tym martwisz? is there really anything to worry about?

- czy on aby się nie przeziębił? are you sure he hasn’t cought a cold?

- aby nie za późno na wizytę? isn’t it rather late for a visit

■ aby zbyć a. aby-aby pot. [zrobić] anyhow; any old how pot.

- zreperował to aby-aby he repaired it just anyhow a. any old how

- na nasze pytania odpowiadał aby zbyć he answered our questions offhandedly

* * *

* * *

form. in order to, to, so that; aby nie... lest..., not to..., in order to avoid...; wycofał się z interesu, aby uratować resztę pieniędzy he withdrew from the business to save the rest of his money; kupił dom nad jeziorem, aby spędzać tam wakacje he bought a cottage at the lake to spend his holidays there; jemy, aby żyć we eat (in order) to live; powiedz jej, aby przyszła tell her to come here; niemożliwe, aby tam był it's impossible for him to be there; mówił bardzo cicho, aby go nikt nie usłyszał he spoke in a very soft voice so that nobody would hear him l. lest anybody (should) hear him l. in order not to be heard; zatrzymał się, aby znów po chwili jechać he stopped only to move on a moment later; pójdę na spacer, aby tylko była pogoda I'll go for a walk, weather permitting.

1. ( wyraża niepewność) czy aby Kasia poszła spać? has Kate really gone to bed?; czy to aby prawda? is it really true?

2. (= byle tylko) aby do jutra if we only make it till tomorrow.

- początek podróży/roku/rozmowy the beginning of a journey/year/conversation

- na początku czegoś at the beginning of sth

- już na samym początku a. zaraz na początku at the very beginning

- na początku lat siedemdziesiątych in the early 70s

- z początkiem października from the beginning of October

- z a. na początku był nieśmiały he was shy at first

- był droższy, niż na a. z początku sądziłem it was more expensive than I had initially thought

- od początku do końca from beginning to end

- od początku świata since the beginning of time

- pracuję tutaj od początku roku I’ve been working here since the beginning of this year

- zacząć od początku to start from the beginning

- od początku wiedziałem, że tak będzie I always knew it would be like that

- wrócić do początku to go back to the beginning

- brać początek od a. z czegoś to have its beginnings a. origin in sth

- rzeka bierze początek w górach the river has its source in the mountains

- dać początek czemuś to originate sth

- na początek zastanówmy się, czy… to begin with, let’s think if…

- na początek dostałem sto złotych to begin with I got a hundred zlotys

- nieźle jak na początek not bad for a start

- początek końca kogoś/czegoś the beginning of the end for sb/sth

- zrobić dobry początek to make a good start

- na dobry początek spróbujmy… to make a good start, let’s try to…

- początki teatru/kina the early days of theatre/cinema

- w początkach chrześcijaństwa in the origins of Christianity

- początki parlamentu sięgają… the origins of parliament go back to…

- początki choroby the early symptoms of a disease

- ich początki były trudne in the beginning they had it tough

- początki angielskiego the basics of English

* * *

1. (= wracać w jakieś miejsce) return, come back ( skądś from sth); powrócić na stanowisko (w pracy, w organizacji) return to one's post; powracać tą samą drogą take the same root back; powracać do łask make/stage a comeback.

2. (= wznawiać jakąś przerwaną czynność) resume ( do czegoś sth); powrócić do rozmowy resume one's conversation; powracać do zdrowia recover; powracać do przytomności regain consciousness, come round.