Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

influence

  • 1 gratia

    grātĭa, ae, f. [gratus]    - Lebaigue P. 551 et P. 552. [st1]1 [-] agrément, charme, grâce, beauté (poet. et post-class.).    - gratia verborum, Quint.: la grâce des expressions.    - gratia villae, Plin.: l'agrément d'une villa.    - neque abest facundis gratia dictis, Ov. M. 13: la grâce ne masque pas son éloquence.    - magnae veteribus curae fuit gratiam dicendi, Quint. 9: les anciens mettaient beaucoup de soin à agrémenter leurs discours.    - gratia corporis, Suet. Vit. 3: agréments physiques.    - gratia in vultu, Quint. 6, pr. 7: grâce dans le visage.    - sincera sermonis Attici gratia, Quint. 10, 1, 65: la pure grâce du parler attique.    - vinis gratiam affert fumus, Plin. 14, 16: la fumée donne un goût agréable aux vins. [st1]2 [-] faveur, complaisance, obligeance, grâce.    - aliquid in beneficii et gratiae causa petere, Cic. Verr. 3, 189: demander qqch comme un bienfait et une grâce. --- cf. Verr. 3, 115.    - gratiae causā, Cic. Fam. 5, 12, 7: par faveur.    - alicui gratiam dare, Ter. Hec. 390: accorder une faveur à qqn.    - alicui gratiam dicendi facere, Liv. 3, 41, 4: accorder à qqn la faveur de parler. --- cf. Suet. Aug. 38.    - in gratiam alicujus, Liv. 28, 21, 4: pour complaire à qqn. --- cf. Liv. 28, 39, 12 ; 39, 26, 12.    - abl. gratiā: pour l'amour de, à cause de [placé après son régime].    - hominum gratiā, Cic. Nat. 2, 158, pour les hommes.    - Bruti conservandi gratiā, Cic. Ph. 14, 4: pour sauver Brutus.    - si exempli gratiā vir bonus... Cic. Off. 3, 50: si, pour prendre un exemple, un honnête homme...    - propter aliam quampiam rem, verbi gratiā propter voluptatem, Cic. 5, 30: en vue de n'importe quelle autre chose, par exemple, en vue du plaisir.    - ea gratia, quod... Sall. J. 54, 4 ; 80, 4: pour ce motif que....    - meā gratiā, Plaut. Bac. 97: à cause de moi.    - petivit in beneficii loco et gratiae ut... Verr. 2, 3: on demanda, comme une faveur et une grâce, la permission de...    - alicui gratiam dare, Ter. (alicui gratiam facere, Plaut.): accorder une faveur à qqn.    - facta Valerio dicendi gratia quae vellet, Liv. 3: on donna à Valérius l'autorisation de dire ce qu'il voulait. [st1]3 [-] remise accordée par complaisance.    - alicui jurisjurandi gratiam facere, Plaut. Rud. 1415: faire à qqn remise de son serment, l'en délier. --- cf. Suet. Tib. 35.    - gratiam, fecit conjurandi Bononiensibus, Suet. Aug. 17: il dispensa les habitants de Bologne de faire cause commune avec lui. --- cf. Suet. Dom. 14.    - de cena facio gratiam, Plaut. Most. 1130: quant au souper, je t'en fais grâce (= non, merci). [st1]4 [-] faveur d'autrui, bonnes grâces, bonne entente, relations amicales, amitié, accord, concorde; indulgence, pardon, grâce.    - inire gratiam ab aliquo: gagner l’amitié (la sympathie) de qqn, se concilier les bonnes grâces de qqn.    - magnam inire gratiam, Cic. Fin. 4. 31: se mettre en grande faveur (en grand crédit).    - gratiam inire ab aliquo, Cic. Verr. 4, 143: se mettre dans les bonnes grâces de qqn.    - gratiam inire ad aliquem, Liv. 33, 46, 7 ; apud aliquem, Liv. 36, 5, 3: auprès de qqn.    - ab aliquo gratiam inisse quod... Cic.: avoir mérité la faveur de qqn en...    - ab aliquo summam gratiam inire, Cic. Att. 7, 9, 3: gagner au plus haut point la faveur de qqn.    - in gratiam alicujus venire: trouver grâce auprès de qqn.    - gratiam alicujus sequi: rechercher les bonnes grâces de qqn.    - componere aliquid cum bona gratia, Ter.: régler une affaire à l'amiable.    - alicui delicti gratiam facere, Sall. J. 104, 5: pardonner à qqn une faute.    - gratiam alicujus sibi conciliare, Cic. Pomp. 70: se concilier la faveur de qqn.    - aliquam bonam gratiam sibi quaerere, Cic. Pomp. 71: rechercher pour soi quelques bonnes grâces avantageuses.    - aliquem apud aliquem in maxima gratia ponere, Cic. Att. 5, 11, 6: mettre qqn dans les meilleures grâces de qqn.    - plures ineuntur gratiae si... Cic. Br. 209: on se gagne plus souvent la faveur si (on se fait plus d'amis, si...). --- cf. Cic. Mur. 24 ; Agr. 2, 7.    - multas bonas gratias cum optima existimatione provincia afferre, Cic. Mur. 42: rapporter de sa province avec la meilleure réputation une quantité de bonnes sympathies.    - si suam gratiam Romani velint,... Caes. BG. 4, 7, 4: [ils disent] que si les Romains veulent leur amitié.    - in gratiam cum aliquo redire, Cic. Att. 1, 14, 7 ; Prov. 20, etc.: renouer des relations d'amitié avec qqn, se réconcilier avec qqn.    - restituere aliquem in gratiam cum aliquo, Cic. Prov 23: remettre qqn en amitié avec qqn. --- [reducere Cic. R. P. 19].    - Sallustium restituere in ejus veterem gratiam non potui, Cic. Att. 1, 3, 3: je n'ai pu ramener Sallustius à ses vieilles relations avec lui.    - cum aliquo in gratia esse, Fam. 1, 9, 4: être en bons termes avec qqn.    - mihi cum illo magna gratia erat, Cic. Fam. 1, 9, 20: j'étais en fort bons termes avec lui.    - cum bona gratia, cum mala, Ter. Ph. 621: en bonne, en mauvaise intelligence.    - istuc quod postulo inpetro cum gratia, Ter. And. 422: ce que je demande, je l'obtiens de bon gré.    - per gratiam, Plaut. Mil. 979: de bonne grâce. [st1]5 [-] crédit, pouvoir, influence, popularité.    - gratiā plurimum posse, Caes. BG. 1, 9, 3: avoir le plus grand pouvoir par son crédit (être très influent).    - cf. Caes. BG. 1, 20, 2 ; 7, 63, 2 ; BC. 2, 44, 1, etc.    - Iccius Remus, summa nobilitate et gratia inter suos, Caes. BG. 2 6, 4: le Rémois Iccius, qui tenait parmi les siens le plus haut rang par sa noblesse et son crédit.    - res contra nos faciunt, summa gratia et eloquentia, Cic. Quinct. 1: nous avons comme adversaires le crédit et l'éloquence au plus haut degré.    - cf. Cic. Cael. 19 ; Off. 2, 64.    - summā gratiā inter suos, Caes.: d'une très grande influence dans son pays.    - auctior est gratiā, Caes.: il grandit en influence.    - quem triumphum magis gratiae quam rerum gestarum magnitudini datum constabat, Liv. 40: ce triomphe, de toute évidence, il le devait plus à son influence qu'à l'importance de ses exploits.    - summa apud populum gratia, Cic. Rep 2, 60: la plus grande popularité.    - gratia alicujus, Cic Amer. 28: le crédit, l'influence de qqn.    - per gratiam contendere, ut... Cic. Verr. pr. 48: faire appel aux influences pour obtenir que... [st1]6 [-] reconnaissance, gratitude, actions de grâces, gré.    - gratiae, ārum: marques de reconnaissance, remerciement.    - gratias agere alicui, Cic. Phil. 1, 3: adresser des remerciements à qqn.    - gratiarum actio, Cic. Fam. 10, 19, 1: adresse (expression) de remerciements.    - maximas vobis gratias omnes et agere et habere debemus, Cic. Phil. 3, 25: nous devons tous et vous remercier vivement et éprouver pour vous la plus vive reconnaissance.    - gratias habere, Liv. 24, 37, 7: remercier.    - alicui gratias agere de re (pro re): rendre grâces à qqn au sujet de qqch, remercier qqn au sujet de qqch.    - gratiam habere alicui: savoir gré à qqn, avoir de la reconnaissance pour qqn.    - gratiam alicui referre, Cic. Br. 217 ; de Or. 3, 14: témoigner à qqn sa reconnaissance en retour.    - praeclaram gratiam alicui referre, Cic. Cat. 1, 28: montrer une belle reconnaissance à qqn.    - habere gratiam, Cic. Off. 2, 69: avoir de la reconnaissance.    - mais habebo apud posteros gratiam, Sen. Ep. 21, 5: j'aurai la faveur de la postérité.    - alicui gratias referre Cic. Planc. 101: donner à qqn des marques (preuves) de reconnaissance. --- cf. Cic. Phil. 3, 39.    - gratiam dis persolvere, Cic. Planc. 80: s'acquitter envers les dieux d'une dette de reconnaissance.    - alicui pro aliqua re gratias agere, Cic. Att. 16, 16, 16: remercier qqn pour [de] qqch.    - alicui in aliqua re gratias agere, Cic. Att. 2. 24. 2:    - alicui ob aliquam rem gratias agere: remercier qqn de qqch. --- Liv. 34, 50, 4; Plin. Ep. 9, 31, 2.    - est dis gratia, cum... Ter. Ad. 138: il y a à remercier les dieux, du moment que...    - dis gratia ! Ter. Ad. 121, dieu merci ! grâce aux dieux !    - gratiast, Plaut. Men. 387: bien obligé ! merci bien ! [st1]7 [-] grātĭā + gén.: à cause de, pour faire plaisir, en faveur de, pour l'amour de, à titre de.    - grātĭā + gérond. ou adj. verbal au gén.: en vue de, pour.    - verbi gratiā (exempli gratiā): par exemple, à titre d'exemple.    - patris gratiā: pour l'amour de la patrie.    - meā (tuā, nostrā) gratiā: pour moi (pour toi, pour nous).    - surrexit respondendi gratiā: il se leva pour répondre.    - pugnat servandae patriae gratiā: il combat pour sauver sa patrie.    - consolandi tui gratiā dicent: ils diront pour te consoler.    - legatos ad Caesarem sui purgandi gratia mittunt, Caes. BG. 7: ils envoient des députés auprès de César pour se disculper. [st1]8 [-] grātĭīs ou grātīs: sans rétribution, gratuitement, gratis.    - si non pretio, at gratiis, Ter. Ad.: sinon contre argent sonnant, du moins gratis.    - cave ne gratis hic tibi constet amor ! Ov.: prends garde que cet amour ne te rapporte rien!    - is repente, ut Romam venit, gratiis praetor factus est, Cic. Verr. 2, 1: cet homme, à peine arrivé de Rome, le voilà, tout à coup, devenu gratuitement préteur. [st1]9 [-] grâce (de Dieu); charisme.    - gratiae tuae deputo et misericordiae tuae, quod peccata mea tamquam glaciem solvisti, Aug. Conf. 2: à votre grâce, à votre miséricorde je rapporte d’avoir fondu la glace de mes péchés.    - prophetarum gratia, Ambr. de Off. 1, 1, 2: le charisme des prophètes. [st1]10 [-] grātiae, ārum, f.: les (trois) Grâces (Aglaé, Thalie, Euphrosyne).    - [gr]gr. Χάριτες.    - Sen. Ben. 1, 3, 3 ; Serv. En. 1, 720 ; Hor. O. 1, 30, 6, etc ; Quint. 10, 1, 82.    - sing. collect. Grātia, ae, Ov. M. 6, 429: les Grâces. - voir hors site les Charites / les Grâces.
    * * *
    grātĭa, ae, f. [gratus]    - Lebaigue P. 551 et P. 552. [st1]1 [-] agrément, charme, grâce, beauté (poet. et post-class.).    - gratia verborum, Quint.: la grâce des expressions.    - gratia villae, Plin.: l'agrément d'une villa.    - neque abest facundis gratia dictis, Ov. M. 13: la grâce ne masque pas son éloquence.    - magnae veteribus curae fuit gratiam dicendi, Quint. 9: les anciens mettaient beaucoup de soin à agrémenter leurs discours.    - gratia corporis, Suet. Vit. 3: agréments physiques.    - gratia in vultu, Quint. 6, pr. 7: grâce dans le visage.    - sincera sermonis Attici gratia, Quint. 10, 1, 65: la pure grâce du parler attique.    - vinis gratiam affert fumus, Plin. 14, 16: la fumée donne un goût agréable aux vins. [st1]2 [-] faveur, complaisance, obligeance, grâce.    - aliquid in beneficii et gratiae causa petere, Cic. Verr. 3, 189: demander qqch comme un bienfait et une grâce. --- cf. Verr. 3, 115.    - gratiae causā, Cic. Fam. 5, 12, 7: par faveur.    - alicui gratiam dare, Ter. Hec. 390: accorder une faveur à qqn.    - alicui gratiam dicendi facere, Liv. 3, 41, 4: accorder à qqn la faveur de parler. --- cf. Suet. Aug. 38.    - in gratiam alicujus, Liv. 28, 21, 4: pour complaire à qqn. --- cf. Liv. 28, 39, 12 ; 39, 26, 12.    - abl. gratiā: pour l'amour de, à cause de [placé après son régime].    - hominum gratiā, Cic. Nat. 2, 158, pour les hommes.    - Bruti conservandi gratiā, Cic. Ph. 14, 4: pour sauver Brutus.    - si exempli gratiā vir bonus... Cic. Off. 3, 50: si, pour prendre un exemple, un honnête homme...    - propter aliam quampiam rem, verbi gratiā propter voluptatem, Cic. 5, 30: en vue de n'importe quelle autre chose, par exemple, en vue du plaisir.    - ea gratia, quod... Sall. J. 54, 4 ; 80, 4: pour ce motif que....    - meā gratiā, Plaut. Bac. 97: à cause de moi.    - petivit in beneficii loco et gratiae ut... Verr. 2, 3: on demanda, comme une faveur et une grâce, la permission de...    - alicui gratiam dare, Ter. (alicui gratiam facere, Plaut.): accorder une faveur à qqn.    - facta Valerio dicendi gratia quae vellet, Liv. 3: on donna à Valérius l'autorisation de dire ce qu'il voulait. [st1]3 [-] remise accordée par complaisance.    - alicui jurisjurandi gratiam facere, Plaut. Rud. 1415: faire à qqn remise de son serment, l'en délier. --- cf. Suet. Tib. 35.    - gratiam, fecit conjurandi Bononiensibus, Suet. Aug. 17: il dispensa les habitants de Bologne de faire cause commune avec lui. --- cf. Suet. Dom. 14.    - de cena facio gratiam, Plaut. Most. 1130: quant au souper, je t'en fais grâce (= non, merci). [st1]4 [-] faveur d'autrui, bonnes grâces, bonne entente, relations amicales, amitié, accord, concorde; indulgence, pardon, grâce.    - inire gratiam ab aliquo: gagner l’amitié (la sympathie) de qqn, se concilier les bonnes grâces de qqn.    - magnam inire gratiam, Cic. Fin. 4. 31: se mettre en grande faveur (en grand crédit).    - gratiam inire ab aliquo, Cic. Verr. 4, 143: se mettre dans les bonnes grâces de qqn.    - gratiam inire ad aliquem, Liv. 33, 46, 7 ; apud aliquem, Liv. 36, 5, 3: auprès de qqn.    - ab aliquo gratiam inisse quod... Cic.: avoir mérité la faveur de qqn en...    - ab aliquo summam gratiam inire, Cic. Att. 7, 9, 3: gagner au plus haut point la faveur de qqn.    - in gratiam alicujus venire: trouver grâce auprès de qqn.    - gratiam alicujus sequi: rechercher les bonnes grâces de qqn.    - componere aliquid cum bona gratia, Ter.: régler une affaire à l'amiable.    - alicui delicti gratiam facere, Sall. J. 104, 5: pardonner à qqn une faute.    - gratiam alicujus sibi conciliare, Cic. Pomp. 70: se concilier la faveur de qqn.    - aliquam bonam gratiam sibi quaerere, Cic. Pomp. 71: rechercher pour soi quelques bonnes grâces avantageuses.    - aliquem apud aliquem in maxima gratia ponere, Cic. Att. 5, 11, 6: mettre qqn dans les meilleures grâces de qqn.    - plures ineuntur gratiae si... Cic. Br. 209: on se gagne plus souvent la faveur si (on se fait plus d'amis, si...). --- cf. Cic. Mur. 24 ; Agr. 2, 7.    - multas bonas gratias cum optima existimatione provincia afferre, Cic. Mur. 42: rapporter de sa province avec la meilleure réputation une quantité de bonnes sympathies.    - si suam gratiam Romani velint,... Caes. BG. 4, 7, 4: [ils disent] que si les Romains veulent leur amitié.    - in gratiam cum aliquo redire, Cic. Att. 1, 14, 7 ; Prov. 20, etc.: renouer des relations d'amitié avec qqn, se réconcilier avec qqn.    - restituere aliquem in gratiam cum aliquo, Cic. Prov 23: remettre qqn en amitié avec qqn. --- [reducere Cic. R. P. 19].    - Sallustium restituere in ejus veterem gratiam non potui, Cic. Att. 1, 3, 3: je n'ai pu ramener Sallustius à ses vieilles relations avec lui.    - cum aliquo in gratia esse, Fam. 1, 9, 4: être en bons termes avec qqn.    - mihi cum illo magna gratia erat, Cic. Fam. 1, 9, 20: j'étais en fort bons termes avec lui.    - cum bona gratia, cum mala, Ter. Ph. 621: en bonne, en mauvaise intelligence.    - istuc quod postulo inpetro cum gratia, Ter. And. 422: ce que je demande, je l'obtiens de bon gré.    - per gratiam, Plaut. Mil. 979: de bonne grâce. [st1]5 [-] crédit, pouvoir, influence, popularité.    - gratiā plurimum posse, Caes. BG. 1, 9, 3: avoir le plus grand pouvoir par son crédit (être très influent).    - cf. Caes. BG. 1, 20, 2 ; 7, 63, 2 ; BC. 2, 44, 1, etc.    - Iccius Remus, summa nobilitate et gratia inter suos, Caes. BG. 2 6, 4: le Rémois Iccius, qui tenait parmi les siens le plus haut rang par sa noblesse et son crédit.    - res contra nos faciunt, summa gratia et eloquentia, Cic. Quinct. 1: nous avons comme adversaires le crédit et l'éloquence au plus haut degré.    - cf. Cic. Cael. 19 ; Off. 2, 64.    - summā gratiā inter suos, Caes.: d'une très grande influence dans son pays.    - auctior est gratiā, Caes.: il grandit en influence.    - quem triumphum magis gratiae quam rerum gestarum magnitudini datum constabat, Liv. 40: ce triomphe, de toute évidence, il le devait plus à son influence qu'à l'importance de ses exploits.    - summa apud populum gratia, Cic. Rep 2, 60: la plus grande popularité.    - gratia alicujus, Cic Amer. 28: le crédit, l'influence de qqn.    - per gratiam contendere, ut... Cic. Verr. pr. 48: faire appel aux influences pour obtenir que... [st1]6 [-] reconnaissance, gratitude, actions de grâces, gré.    - gratiae, ārum: marques de reconnaissance, remerciement.    - gratias agere alicui, Cic. Phil. 1, 3: adresser des remerciements à qqn.    - gratiarum actio, Cic. Fam. 10, 19, 1: adresse (expression) de remerciements.    - maximas vobis gratias omnes et agere et habere debemus, Cic. Phil. 3, 25: nous devons tous et vous remercier vivement et éprouver pour vous la plus vive reconnaissance.    - gratias habere, Liv. 24, 37, 7: remercier.    - alicui gratias agere de re (pro re): rendre grâces à qqn au sujet de qqch, remercier qqn au sujet de qqch.    - gratiam habere alicui: savoir gré à qqn, avoir de la reconnaissance pour qqn.    - gratiam alicui referre, Cic. Br. 217 ; de Or. 3, 14: témoigner à qqn sa reconnaissance en retour.    - praeclaram gratiam alicui referre, Cic. Cat. 1, 28: montrer une belle reconnaissance à qqn.    - habere gratiam, Cic. Off. 2, 69: avoir de la reconnaissance.    - mais habebo apud posteros gratiam, Sen. Ep. 21, 5: j'aurai la faveur de la postérité.    - alicui gratias referre Cic. Planc. 101: donner à qqn des marques (preuves) de reconnaissance. --- cf. Cic. Phil. 3, 39.    - gratiam dis persolvere, Cic. Planc. 80: s'acquitter envers les dieux d'une dette de reconnaissance.    - alicui pro aliqua re gratias agere, Cic. Att. 16, 16, 16: remercier qqn pour [de] qqch.    - alicui in aliqua re gratias agere, Cic. Att. 2. 24. 2:    - alicui ob aliquam rem gratias agere: remercier qqn de qqch. --- Liv. 34, 50, 4; Plin. Ep. 9, 31, 2.    - est dis gratia, cum... Ter. Ad. 138: il y a à remercier les dieux, du moment que...    - dis gratia ! Ter. Ad. 121, dieu merci ! grâce aux dieux !    - gratiast, Plaut. Men. 387: bien obligé ! merci bien ! [st1]7 [-] grātĭā + gén.: à cause de, pour faire plaisir, en faveur de, pour l'amour de, à titre de.    - grātĭā + gérond. ou adj. verbal au gén.: en vue de, pour.    - verbi gratiā (exempli gratiā): par exemple, à titre d'exemple.    - patris gratiā: pour l'amour de la patrie.    - meā (tuā, nostrā) gratiā: pour moi (pour toi, pour nous).    - surrexit respondendi gratiā: il se leva pour répondre.    - pugnat servandae patriae gratiā: il combat pour sauver sa patrie.    - consolandi tui gratiā dicent: ils diront pour te consoler.    - legatos ad Caesarem sui purgandi gratia mittunt, Caes. BG. 7: ils envoient des députés auprès de César pour se disculper. [st1]8 [-] grātĭīs ou grātīs: sans rétribution, gratuitement, gratis.    - si non pretio, at gratiis, Ter. Ad.: sinon contre argent sonnant, du moins gratis.    - cave ne gratis hic tibi constet amor ! Ov.: prends garde que cet amour ne te rapporte rien!    - is repente, ut Romam venit, gratiis praetor factus est, Cic. Verr. 2, 1: cet homme, à peine arrivé de Rome, le voilà, tout à coup, devenu gratuitement préteur. [st1]9 [-] grâce (de Dieu); charisme.    - gratiae tuae deputo et misericordiae tuae, quod peccata mea tamquam glaciem solvisti, Aug. Conf. 2: à votre grâce, à votre miséricorde je rapporte d’avoir fondu la glace de mes péchés.    - prophetarum gratia, Ambr. de Off. 1, 1, 2: le charisme des prophètes. [st1]10 [-] grātiae, ārum, f.: les (trois) Grâces (Aglaé, Thalie, Euphrosyne).    - [gr]gr. Χάριτες.    - Sen. Ben. 1, 3, 3 ; Serv. En. 1, 720 ; Hor. O. 1, 30, 6, etc ; Quint. 10, 1, 82.    - sing. collect. Grātia, ae, Ov. M. 6, 429: les Grâces. - voir hors site les Charites / les Grâces.
    * * *
        Gratia, gratiae: pen. corr. Cic. Grace, Bien et plaisir qu'on fait à aucun qui ne l'a pas merité et desservi.
    \
        Postulare gratiam apponi sibi. Terent. Demander qu'on luy scache bon gré.
    \
        Aduersus animus gratiae. Quintil. Contraire et ennemi de faveur, Qui hait jugements et toutes autres choses faictes par faveur, Qui ne se laisse corrompre par faveur.
    \
        Obnoxius animus gratiae. Quintil. Subject et enclin à favoriser les grands, à complaire et porter faveur aux grands.
    \
        Gratia dis. Ouid. Graces à Dieu, Dieu merci.
    \
        Nullam ingenii sperantes gratiam. Quintil. Louange.
    \
        Improba. Iuuen. Faveur meschante, Quand un juge par faveur absould un meschant.
    \
        Iuuenilis. Stat. Grace et beaulté de jeunesse.
    \
        Siquid benefacias, leuior pluma est gratia. Plaut. Ils n'en scavent ne gré ne grace, ou bien peu.
    \
        Gratia magna Ioui. Tibull. Grand merci à Dieu.
    \
        Nulla mala gratia Senatus aliquid facere. Cic. Sans qu'on en scache mauvais gré au Senat.
    \
        Debita sit facto gratia nulla meo. Ouid. Qu'on ne me scache point de gré de ce que j'ay faict, et qu'on ne m'en donne aucune retribution.
    \
        Fratrum rara gratia. Ouid. Peu de freres s'entr'aiment et s'accordent.
    \
        Viuax gratia. Horat. Perpetuelle.
    \
        Abest gratia officio. Ouid. Quand le plaisir qu'on fait, n'est point aggreable, et qu'on n'en scait point de gré.
    \
        Capere gratiam, dicitur animus. Cic. Quand il entend bien la grandeur du plaisir qu'il luy a esté faict.
    \
        Colligere gratiam ex priuatorum negotiis. Cic. Acquerir credit et bon gré, et l'amitié de beaucoup de gens.
    \
        Commemorare gratiam. Cic. Raconter un bienfaict ou plaisir que nous avons receu d'aucun.
    \
        Cum bona gratia aliquid componere. Terent. Accorder et appoincter quelque different par amitié et amour, Amiablement, Gratieusement.
    \
        Componere gratiam inter aliquos. Terent. Faire l'appoinctement entre aucuns.
    \
        Cupio gratiam tuam. Plaut. Je desire d'estre en ta grace.
    \
        Debere gratiam. Cic. Estre tenu et obligé de scavoir bon gré à aucun, pour quelque bienfaict ou plaisir que nous avons receu de luy.
    \
        Cum bona gratia dimittere aliquem. Cic. Sans le courroucer ou fascher.
    \
        Dissiluit gratia fratrum. Horat. L'amitié a esté separee et rompue.
    \
        Exornare aliquid gratia et venere. Quintil. De grace et beaulté de langage.
    \
        Facere gratiam iusiurandi. Plaut. Tenir aucun quicte de son serment tout ainsi que s'il avoit juré, Ne le faire point jurer.
    \
        Facere gratiam delicti. Liu. Pardonner, N'en demander rien à aucun.
    \
        Per gratiam legem alicui ferre. Cic. Par faveur.
    \
        Habere gratiam senectuti. Plaut. En scavoir bon gré à vieillesse.
    \
        Habere gratiam. Terent. Se tenir obligé envers aucun de quelque plaisir, et luy en scavoir bon gré, et ne luy avoir pas encore rendu le plaisir.
    \
        Incessere. Quintil. Impugner la faveur.
    \
        Inire gratiam ab aliquo. Cic. Acquerir la bonne grace d'aucun pour luy avoir faict quelque plaisir.
    \
        Languet mihi gratia. Silius. Je ne suis plus en telle grace que je souloye, Mon credit se diminue.
    \
        Negligere gratiam alicuius. Plaut. Ne tenir compte de l'amitié d'aucun, Ne la priser rien.
    \
        Parare gratiam. Quintil. Acquerir.
    \
        Petere gratiam a patre. Plaut. Demander grace et pardon.
    \
        Ponere aliquem in gratiam apud alterum. Cic. Le mettre en grace.
    \
        Apud Lentulum ponam te in gratiam. Cic. Je feray l'appoinctement entre vous deux.
    \
        Non praecipiam gratiam publici beneficii. Liu. Je ne prendray point devant, Je ne preoccuperay ou anticiperay point.
    \
        Quaerere gratiam. Cic. Demander qu'on nous scache bon gré, et qu'on recongnoisse le plaisir qu'avons faict.
    \
        Recipere in gratiam. Cic. Aimer aucun et le recevoir en sa bonne grace.
    \
        Reddere gratiam. Cic. Rendre le plaisir ou desplaisir qu'on nous a faict, Rendre la pareille.
    \
        Redire in gratiam cum aliquo. Cic. Retourner en grace, Se reconcilier.
    \
        Redigere aliquos in gratiam. Terent. Les remettre d'accord, Remettre en amitié.
    \
        Referre gratiam. Terent. Rendre le plaisir ou desplaisir qu'on nous a faict, Rendre la pareille.
    \
        Restituere in gratiam. Cic. Remettre en grace.
    \
        Retinere alicuius gratiam. Cic. Entretenir son amitié.
    \
        Scribere gratias. Gell. Remercier par lettres.
    \
        Erat in Syria nostrum nomen in gratia. Cic. Ceulx de Syrie nous aimoyent, Nous estions en leur grace.
    \
        Esse in gratia cum aliquo. Cic. Estre aimé de luy, et avoir credit envers luy, Estre en sa grace.
    \
        Cum illo magna est mihi gratia. Cic. J'ay grande amitié avec luy.
    \
        Cum illo nulla est mihi gratia. Propert. Je n'ay nulle amitié avec luy.
    \
        Est gratia. Plaut. Je t'en remercie, Je t'en scay bon gré.
    \
        Neque veteranorum, neque possessorum gratiam tenuit. Suet. Il n'a obtenu, Il n'a acquis, Il n'a eu la grace, etc.
    \
        Trahere sibi gratiam recte factorum. Tacit. Tirer à soy, S'attribuer.
    \
        Tribuere gratiam alicuius rei inuentori. Cic. Attribuer honneur et louange.
    \
        Hic nunc credit ea me hic restitisse gratia. Terent. Pour ceste cause, Pour l'amour de cela.
    \
        Mitte hunc mea gratia. Plaut. Pour l'amour de moy.
    \
        Actio gratiarum. Cic. Remerciement, Regratiement.
    \
        Agere gratias et grates. Plaut. Cic. Liu. Remercier, Regratier, Rendre graces, Dire grand merci.
    \
        Bibulus Pompeium fecerat certiorem, vt caueret insidias. In quo ei Pompeius gratias egerat. Cic. Dequoy Pompee l'avoit remercié.

    Dictionarium latinogallicum > gratia

  • 2 momentum

    mōmentum, i, n. [*mo(vi)mentum, movere] [st1]1 [-] mouvement, impulsion.    - arbores levi momento impulsae, Liv. 23, 24, 7: les arbres recevant une légère poussée.    - astra sua momenta sustentant, Cic. Nat. 2, 117: les astres maintiennent leurs impulsions propres, se maintiennent en équilibre. --- cf. Cic. Tusc. 1, 40.    - fig. perleve momentum fortunae, Cic. Agr. 2, 80: une très légère impulsion de la fortune.    - omnia ex altera parte collocata vix minimi momenti instar habent, Cic. Off. 1, 11: tous les biens placés dans l'autre plateau de la balance n'exercent pas la plus petite poussée.    - animus nutat momentaque sumit utroque, Ov. M. 10, 375: son esprit chancelle et forme tantôt un dessein, tantôt un autre. [st1]2 [-] [d'où] influence, poids, importance.    - ad rem momentum habere, Cic. Fin. 4, 47: avoir de l'importance pour qqch.    - sunt in plerisque contrariarum rationum paria momenta, Cic. Ac. 2, 124: dans la plupart des cas des raisons opposées ont un poids égal.    - nihil habere momenti, Cic. Fin. 2, 38: n'avoir point d'importance.    - cf. Cic. Verr. 5, 3; Mur. 62 ; 90.    - res nullius momenti putatur, Cic. Vat. 1: cette chose est considérée comme sans importance.    - praebe nostrae momenta saluti, Ov. P. 4, 13, 49: emploie tout ton pouvoir pour nous sauver.    - ne minimi quidem momenti esse ad... Cic. Fin. 4, 47: n'avoir pas même la plus petite importance pour.    - apud te, cujus nullum in re publica momentum umquam fuit, Cic. Verr. 5, 153: auprès de toi qui n'as jamais eu qu'un rôle insignifiant dans l'état.    - esse nullius momenti apud exercitum, Nep.: être sans influence sur l’armée, n'avoir aucune autorité dans l'armée.    - magnum afferre momentum alicui ad salutem, Caes. BC. 1, 51, 6: être de grande importance pour assurer le salut de qqn.    - parvae res magnum in utramque partem momentum habuerunt, Caes. BC. 3, 70: de petites circonstances furent, pour chaque parti, d'une grande importance.    - nullum momentum in dando regno facere, Liv. 1, 47, 7: n'exercer aucune influence sur l'attribution du trône.    - magnae rei momentum facere, Liv. 25, 18, 3: donner l'impulsion à (provoquer) un grand événement.    - momenti aliquid apud Magnetas ad repetendam societatem Romanam facere, Liv. 35, 39, 3: avoir passablement d'influence sur les Magnètes pour une reprise de l'alliance avec Rome.    - levi momento aestimare aliquid, Caes. BG. 7, 39, 3: estimer de peu d'importance qqch.    - momenta officiorum perpendere, Cic. Mur. 3: peser les valeurs respectives des devoirs.    - momentum argumentorum, Cic. Or. 47: la valeur des arguments.    - omnia verborum momentis, non rerum ponderibus examinare, Cic. Rep. 3, 12: examiner tout d'après la force des mots et non d'après le poids des idées. [st1]3 [-] influence, raison déterminante.    - alieni momentis animi circumagi, Liv. 39, 5, 3: se laisser ballotter au gré d'une volonté étrangère. [st1]4 [-] espace pendant lequel se produit un mouvement.    - parvo momento antecedere, Caes. BG. 2, 6, 4: devancer d'une faible longueur.    - momenta currentis (stellae), Sen. Nat. 1, 14, 4: les points successifs de la course.    - sol cotidie ex alio caeli momento, quam pridie, oritur, Plin. 18, 34, 77, § 333: le soleil selève chaque jour à un autre point du ciel que la veille. [st1]5 [-] durée d'un mouvement, moment, instant.    - momento ou momento temporis, Liv. 21, 14, 3 ; 21, 33, 10: en un instant, en un clin d'oeil.    - horae momento, Hor. S. 1, 1, 7; Liv. 5, 7, 3: dans l'espace d'une heure.    - momento fit cinis, diu silva, Sen. Q. N. 3, 27, 3: ce qui était forêt depuis longtemps, en un moment est réduit en cendres. [st1]6 [-] ce qui peut donner un mouvement à la balance, petite partie, un peu.    - cum murrae momento, Plin. 30, 27: avec un peu de myrrhe.    - addito resinae momento, Plin. 30, 19: avec un peu de résine.    - quibus (regnis) pro ignobili momento erat accessura Macedonia, Just. 7, 3, 1: (royaumes) auxquels viendrait s'ajouter la Macédoine, tenue pour d'importance négligeable. [st1]7 [-] moments, points d'un discours.    - Quint. 5, 10, 71.
    * * *
    mōmentum, i, n. [*mo(vi)mentum, movere] [st1]1 [-] mouvement, impulsion.    - arbores levi momento impulsae, Liv. 23, 24, 7: les arbres recevant une légère poussée.    - astra sua momenta sustentant, Cic. Nat. 2, 117: les astres maintiennent leurs impulsions propres, se maintiennent en équilibre. --- cf. Cic. Tusc. 1, 40.    - fig. perleve momentum fortunae, Cic. Agr. 2, 80: une très légère impulsion de la fortune.    - omnia ex altera parte collocata vix minimi momenti instar habent, Cic. Off. 1, 11: tous les biens placés dans l'autre plateau de la balance n'exercent pas la plus petite poussée.    - animus nutat momentaque sumit utroque, Ov. M. 10, 375: son esprit chancelle et forme tantôt un dessein, tantôt un autre. [st1]2 [-] [d'où] influence, poids, importance.    - ad rem momentum habere, Cic. Fin. 4, 47: avoir de l'importance pour qqch.    - sunt in plerisque contrariarum rationum paria momenta, Cic. Ac. 2, 124: dans la plupart des cas des raisons opposées ont un poids égal.    - nihil habere momenti, Cic. Fin. 2, 38: n'avoir point d'importance.    - cf. Cic. Verr. 5, 3; Mur. 62 ; 90.    - res nullius momenti putatur, Cic. Vat. 1: cette chose est considérée comme sans importance.    - praebe nostrae momenta saluti, Ov. P. 4, 13, 49: emploie tout ton pouvoir pour nous sauver.    - ne minimi quidem momenti esse ad... Cic. Fin. 4, 47: n'avoir pas même la plus petite importance pour.    - apud te, cujus nullum in re publica momentum umquam fuit, Cic. Verr. 5, 153: auprès de toi qui n'as jamais eu qu'un rôle insignifiant dans l'état.    - esse nullius momenti apud exercitum, Nep.: être sans influence sur l’armée, n'avoir aucune autorité dans l'armée.    - magnum afferre momentum alicui ad salutem, Caes. BC. 1, 51, 6: être de grande importance pour assurer le salut de qqn.    - parvae res magnum in utramque partem momentum habuerunt, Caes. BC. 3, 70: de petites circonstances furent, pour chaque parti, d'une grande importance.    - nullum momentum in dando regno facere, Liv. 1, 47, 7: n'exercer aucune influence sur l'attribution du trône.    - magnae rei momentum facere, Liv. 25, 18, 3: donner l'impulsion à (provoquer) un grand événement.    - momenti aliquid apud Magnetas ad repetendam societatem Romanam facere, Liv. 35, 39, 3: avoir passablement d'influence sur les Magnètes pour une reprise de l'alliance avec Rome.    - levi momento aestimare aliquid, Caes. BG. 7, 39, 3: estimer de peu d'importance qqch.    - momenta officiorum perpendere, Cic. Mur. 3: peser les valeurs respectives des devoirs.    - momentum argumentorum, Cic. Or. 47: la valeur des arguments.    - omnia verborum momentis, non rerum ponderibus examinare, Cic. Rep. 3, 12: examiner tout d'après la force des mots et non d'après le poids des idées. [st1]3 [-] influence, raison déterminante.    - alieni momentis animi circumagi, Liv. 39, 5, 3: se laisser ballotter au gré d'une volonté étrangère. [st1]4 [-] espace pendant lequel se produit un mouvement.    - parvo momento antecedere, Caes. BG. 2, 6, 4: devancer d'une faible longueur.    - momenta currentis (stellae), Sen. Nat. 1, 14, 4: les points successifs de la course.    - sol cotidie ex alio caeli momento, quam pridie, oritur, Plin. 18, 34, 77, § 333: le soleil selève chaque jour à un autre point du ciel que la veille. [st1]5 [-] durée d'un mouvement, moment, instant.    - momento ou momento temporis, Liv. 21, 14, 3 ; 21, 33, 10: en un instant, en un clin d'oeil.    - horae momento, Hor. S. 1, 1, 7; Liv. 5, 7, 3: dans l'espace d'une heure.    - momento fit cinis, diu silva, Sen. Q. N. 3, 27, 3: ce qui était forêt depuis longtemps, en un moment est réduit en cendres. [st1]6 [-] ce qui peut donner un mouvement à la balance, petite partie, un peu.    - cum murrae momento, Plin. 30, 27: avec un peu de myrrhe.    - addito resinae momento, Plin. 30, 19: avec un peu de résine.    - quibus (regnis) pro ignobili momento erat accessura Macedonia, Just. 7, 3, 1: (royaumes) auxquels viendrait s'ajouter la Macédoine, tenue pour d'importance négligeable. [st1]7 [-] moments, points d'un discours.    - Quint. 5, 10, 71.
    * * *
        Momentum, momenti. Cic. Un moment, grand ou petit, Espace de temps, Poix.
    \
        Momento, Ablatiuus vice aduerbii. Liu. Tout incontinent, En moins de rien, En un moment, En un instant.
    \
        Momento horae arsura omnia. Liu. En une heure.
    \
        Momentum, Le moins du monde, ou si peu que vous vouldrez de quelque chose que ce soit. Plin. Cinis earum bibatur in vino, addito resinae momento.
    \
        Rege superato, nullum momentum in solis per se Gallorum copiis fore. Liu. Le roy surmonté, le demeurant ne pourra rien.
    \
        In his sunt ad bene viuendum momenta maxima. Cic. Ils emportent grand poix et grande consequence à bien vivre, Sont de grande importance, Aident bien à, etc. Peuvent beaucoup à, etc. Sont de grande efficace à, etc.
    \
        Minimis momentis, maximae inclinationes temporum fiunt. Cic. En moins de rien.
    \
        Ne minimi quidem momenti ad summum bonum adipiscendum. Cicero. Il n'ha nulle vertu du monde, ou n'ayde grain du monde.
    \
        Nec vllo minimo momento plus ei vitae tribuo, quam Stoici. Cic. Je ne la prise d'un neant.
    \
        Nullius momenti putatur eius testimonium. Cic. On n'estime rien son tesmoignage, N'ha nul poix.
    \
        Nullius in medicina momenti. Plin. Qui n'ha nulle vertu, Qui ne vault rien à faire medecines.
    \
        Pari momento sors. Cicero. De pareil poix et de pareille consequence.
    \
        Perleui saepe momento fortunae. Cic. Au moindre changement et mutation de fortune qui soit.
    \
        Permagni momenti est in Repub. ratio atque inclinatio temporum. Cic. Sert et aide beaucoup.
    \
        Plus ad miseram vitam affert momenti. Cic. Il aide plus à, etc.
    \
        Momento atque iudicio disponere inuenta. Cicero. Selon leur poix.
    \
        Facere momentum in dando adimendoque regno. Liu. Povoir beaucoup à oster ou donner un royaulme.
    \
        Haec res nullum habet momentum ad beatam vitam. Cic. Ne sert et n'aide nullement à avoir la vie heureuse.
    \
        Caue quicquam habeat momenti gratia. Cic. Garde que credit et faveur n'ait lieu, Garde de faire chose quelconque par faveur.
    \
        Vt sua authoritas aliquid apud vestros animos momenti habuisse videatur. Cic. Qu'on voye que son authorité a eu poix, et a servi de quelque chose envers vous.
    \
        Plurimum ad omnia momenti est in hoc positum. Quintil. Cela fait et emporte beaucoup en toutes choses.
    \
        Rem aliquam ponderare momento suo. Cic. L'estimer et peser d'un poix qui luy appartient.

    Dictionarium latinogallicum > momentum

  • 3 mōmentum

        mōmentum ī, n    [1 MV-], a movement, motion: astra figurā suā momenta sustentant: momenta parva sequi, O.: animus momenta sumit utroque, i. e. fluctuates, O.— An alteration, change, disturbance, movement, revolution: perleve fortunae: annonae, alteration in the price of corn, L. — A make-weight, over-weight, that which turns the scales: eo (bello) quantumcumque virium momentum addiderint, rem omnem inclinaturos, L.— An expenditure of strength, decisive effort, exertion: haud maiore momento fusi Galli sunt, quam, etc., L.— A short time, brief space, moment, instant: parvis momentis multa natura adfingit: momento temporis, in a moment, L.: horae momento, on the instant, H.: momento unius horae, L.: momentum ut horae pereat, that a short hour be lost, Ph.— A little way: parvo momento antecedere, Cs.—Fig., a cause, circumstance, weight, influence, importance, moment: saepe in bello parvis momentis magni casūs intercederent, by trifling circumstances, Cs.: momenta omnia observare, all the circumstances: unam quamque rem momento suo ponderare, according to its importance: magnum in utramque partem momentum habere, influence, Cs.: nullum momentum in dando regno facere, decisive influence, L.: magnum attulit nostris ad salutem momentum, contributed largely, Cs.: cave quicquam habeat momenti gratia, influence: perpendens momenta officiorum, motives: parva momenta in spem metumque inpellere animos, trifling occasions, L.: momenta potentia, motives, O.: praebe nostrae momenta saluti, promote, O.: levi momento aestimare, prize lightly, Cs.: nullius momenti apud exercitum futurum, N.: levioris momenti consultatio, unimportant, L.: res maximi ad omnia momenti, L.: iuvenis, maximum momentum rerum civitatis, a power in the state, L.
    * * *
    moment, importance, influence; motion, movement; impulse, effort

    Latin-English dictionary > mōmentum

  • 4 momentum

    mōmentum, i, n. [for movimentum, from moveo], a movement, motion (as an indwelling force; cf.: motio, motus; class.).
    I.
    Lit.:

    astra forma ipsa figuraque sua momenta sustentant,

    Cic. N. D. 2, 46, 117:

    pisces levi caudae in utrumque momento velocitatem suam flectunt,

    Sen. Ep. 90, 24:

    utque leves tactus momentaque parva sequantur,

    Ov. M. 4, 180.—
    II.
    Transf.
    A.
    An alteration, change, disturbance, movement, revolution:

    cetera populi Romani vectigalia, perlevi saepe momento fortunae, inclinatione temporis pendere,

    Cic. Agr. 2, 29, 80:

    nullum momentum annonae facere,

    to effect no alteration in the price of corn, Liv. 4, 12:

    animi,

    id. 39, 5:

    provincias magnis momentis concusserat,

    Vell. 2, 78, 1:

    sine momento rerum, partisque ruinā cadere,

    Luc. 7, 118.—
    B.
    A particle sufficient to turn the scales:

    momentum staterae,

    Vulg. Isa. 40, 15; id. Sap. 11, 23; hence, a particle, a part, a point:

    myrrhae momentum,

    Plin. 30, 10, 27, § 87:

    quibus (regnis) pro ignobili momento erat accessura Macedonia,

    a make-weight, Just. 7, 3, 1:

    sol cotidie ex alio caeli momento, quam pridie, oritur,

    a point, part, Plin. 18, 34, 77, § 333:

    corpus orationis in parva momenta diducendo consumere,

    Quint. 3, 11, 23; to lose the main subject in minute divisions:

    ordo rerum tribus momentis consertus est,

    id. 5, 10, 71:

    officiorum,

    parts, Cic. Mur. 2, 3. —
    b.
    In partic.
    (α).
    Of time, a short time, brief space, moment (syn. punctum):

    parvis momentis multa natura affingit,

    instants, moments, Cic. Div. 1, 52, 118:

    momentis certis dimensis,

    at certain fixed times, Plin. Ep. 4, 30, 3:

    non cunctandum ratus Hannibal, totis viribus adgressus urbem momento cepit,

    Liv. 21, 14, 3:

    momento temporis,

    in a moment, id. 21, 33; 35, 11, 13:

    momento horae,

    in quick lapse of time, Hor. S. 1, 1, 7; cf.:

    momento unius horae,

    Curt. 9, 6, 21:

    horae momento,

    Liv. 5, 7, 3; 9, 16:

    Maecenati triennio supremo nullo horae momento contigit somnus,

    could not sleep a single hour, Plin. 7, 51, 52, § 172:

    brevi horarum momento,

    in a few hours, Just. 2, 14, 9:

    ut momentum horae pereat,

    that a short hour be lost, Phaedr. 3 prol. 5:

    momento fit cinis diu silva,

    in a moment, Sen. Q. N. 3, 27, 3:

    in momento, in ictu oculi,

    Vulg. 1 Cor. 15, 52:

    in momento indignationis,

    id. Isa. 54, 8:

    pruna stomacho non utilissima, sed brevi momento,

    are hurtful, but only for a short time, Plin. 23, 7, 66, § 132:

    quantum quoquo momento temporis adiciatur,

    Gai. Inst. 2, 70:

    hoc fit dicis gratia uno momento,

    id. ib. 1, 141.—
    (β).
    Transf., of space, distance, a little way:

    parvo momento antecedere,

    Caes. B. C. 2, 6:

    visūs nostri tarditas non subsequitur momenta currentis (sc. stellae), sed videt simul et unde exsilierit et quo pervenerit,

    does not trace the successive points of its course, but sees the whole at once, Sen. Q. N. 1, 14, 4.—
    2.
    Trop., a cause, a circumstance; weight, influence, importance, moment:

    minimis momentis maximae inclinationes temporum fiunt,

    from the slightest causes spring the greatest changes, Cic. Phil. 5, 10, 26:

    momenta omnia observare,

    all the circumstances, id. Fam. 6, 10, 5:

    unamquamque rem momento suo ponderare,

    according to its importance, id. Font. 6, 21; cf.:

    ut omnia verborum momentis, non rerum ponderibus examinet,

    id. Rep. 3, 8, 12:

    ita parvae res magnum in utramque partem momentum habuerunt,

    influence, Caes. B. C. 3, 70:

    quorum adventus hoc tamen momenti fecit, ut Scipio abscederet inde, etc.,

    Liv. 29, 35:

    nullum momentum in dando adimendoque regno habere,

    no decisive influence, id. 1, 47, 6:

    momenti aliquid apud Magnetas ad repetendam societatem Romanam facere,

    id. 35, 39, 3:

    cave quidquam habeat momenti gratia,

    weight, influence, Cic. Mur. 30, 62:

    magno ad persuadendum momento esse,

    id. Inv. 2, 26, 77:

    potentia,

    motives, Ov. M. 11, 285:

    Leonis (sideris),

    influence, Hor. Ep. 1, 10, 16:

    praebe nostrae momenta saluti,

    promote, Ov. P. 4, 13, 49:

    erant octo cohortes... tum discordiā temporum a legione digressae, prout inclinassent, grande momentum sociae aut adversae,

    Tac. H. 1, 59:

    levi momento aestimare aliquid,

    to consider of little moment, to prize lightly, Caes. B. G. 7, 39:

    nullius momenti aliquid putare,

    of no moment, unimportant, Cic. Vatin. 1, 1: nullius momenti apud exercitum futurum, Nep. Alcib. 8, 4:

    quod (oppidum) per se parvum magni momenti locum obtinuit,

    Tac. H. 3, 8:

    id est maximi momenti et ponderis,

    of the greatest moment, Cic. Vatin. 4, 19:

    exponunt, se tentāsse etiam haud magni momenti finitimarum gentium auxilia,

    Liv. 10, 16, 5:

    sed in bello nihil tam leve est, quod non magnae interdum rei momentum faciat,

    id. 25, 18, 3; 28, 17, 10; 27, 45, 5:

    inpensam in rem maximi ad omnia momenti facere,

    id. 43, 23, 8:

    nullā in re nisi in virtute propensionem ne minimi quidem momenti esse ad, etc.,

    Cic. Fin. 4, 17, 47:

    omnino nihil habere momenti,

    id. ib. 2, 12, 38.

    Lewis & Short latin dictionary > momentum

  • 5 valens

    vălĕo, ui, itum, 2, v. n. [kindr. with Sanscr. bala, vis, robur, balishtas, fortissimus; cf. debilis], to be strong.
    I.
    Lit., of physical strength, vigor, or health.
    A.
    In gen., to be strong, stout, or vigorous, to have strength (cf.: polleo, vigeo).
    1.
    Absol.: verum illi valent, qui vi luctantur cum leonibus, Pomp. ap. Non. 112, 4 (Com. Rel. v. 176 Rib.):

    puer ille (Hercules recens natus) ut magnus est et multum valet!

    Plaut. Am. 5, 1, 51: plus potest, qui plus valet: Vir erat;

    plus valebat,

    id. Truc. 4, 3, 38 sq.:

    sanus homo, qui bene valet,

    Cels. 1, 1 init.:

    si magis valet,

    id. 3, 18:

    si satis valet (= si satis validae vires sunt, just before),

    id. 4, 7 init.:

    prout nervi valent,

    id. 8, 16.—Of plants:

    vitem novellam resecari tum erit tempus ubi valebit,

    Cato, R. R. 33, 3 sq. —
    2.
    To be strong in or for something, to have the power or strength, be in condition to do something, etc.
    a.
    Of personal subjects, etc.
    (α).
    With ad and acc.:

    alios videmus velocitate ad cursum, alios viribus ad luctandum valere,

    Cic. Off. 1, 30, 107.—
    (β).
    With inf.:

    manibus pedibusque morbo distortissimis, ut neque calceum perpeti nec libellos evolvere valeret,

    Suet. Galb. 21:

    mustela cum mures veloces non valeret assequi,

    Phaedr. 4, 1, 10:

    valet ima summis Mutare deus,

    Hor. C. 1, 34, 12; cf. II. B. 2. h. infra; cf.:

    illud mirari mitte, quod non valet e lapide hoc alias impellere res,

    Lucr. 6, 1057:

    versate diu quid ferre recusent, Quid valeant umeri (sc. ferre),

    Hor. A. P. 40:

    nec valuere manus infixum educere telum,

    Ov. M. 13, 393; 12, 101; Col. 6, 25 fin.
    b.
    Of remedies or medicines, to be efficacious, be good for any thing; with ad and acc.:

    fimum potum ad dysentericos valet,

    Plin. 28, 8, 27, § 105.—With contra:

    cimices valent contra serpentium morsus,

    Plin. 29, 4, 17, § 61.—With eodem:

    id quoque collyrium eodem valet,

    Cels. 6, 6, 21.—With pro:

    ruta per se pro antidoto valet,

    Plin. 20, 13, 51, § 132.—With abl.:

    dictamnus valet potu et illitu et suffitu,

    Plin. 26, 15, 90, § 153.— With inf.:

    sandaracha valet purgare, sistere, excalfacere, perrodere,

    Plin. 34, 18, 55, § 177.—
    c.
    Of sounds: cum C ac similiter G non valuerunt, in T ac D molliuntur, i. e. were not pronounced strongly, Quint. 1, 11, 5.—
    B.
    Esp., in respect of the natural condition of the body, to be well in health, to be in a sound or healthy condition, to be healthy, hale, hearty.
    a.
    In gen.
    (α).
    Absol.:

    equidem valeo recte et salvus sum,

    Plaut. Am. 2, 1, 36:

    perpetuon' valuisti?

    id. Ep. 1, 1, 15; 1, 1, 18:

    valen'? Valuistin? valeo et valui rectius,

    id. Trin. 1, 2, 12 sq.: facile omnes, quom valemus, recta consilia aegrotis damus, Ter. And. 2, 1, 9:

    dicit vilicus servos non valuisse,

    Cato, R. R. 2, 3 sq.; 5, 6:

    boves ut recte valeant,

    id. ib. 103:

    optime valere et gravissime aegrotare,

    Cic. Fin. 2, 13, 43; 4, 25, 69:

    cura est, ut valeat,

    Plaut. Stich. 5, 2, 4:

    ego valeo recte et rem gero,

    id. Pers. 2, 3, 34:

    te recte valere operamque dare, ut cottidie melius,

    Cic. Fam. 11, 24, 1: deterius quam soleo, Luccei. ib. 5, 14, 1:

    commode,

    Plin. Ep. 3, 20, 11: Ni. Benene usque valuit? Chr. Pancratice atque athletice, Plaut. Bacch. 2, 3, 14:

    minus valere... melius valere,

    Cic. Att. 4, 14, 1:

    nam matri oculi si valerent, mecum venisset simul,

    Plaut. Mil. 4, 8, 8.—
    (β).
    With abl.:

    si corpore valuisset,

    Cic. Brut. 20, 77:

    nec melius valeo quam corpore, mente,

    Ov. Tr. 3, 8, 33; cf. Sall. J. 11, 5:

    pedibus,

    Nep. Phoc. 4, 1:

    stomacho,

    Juv. 6, 100.—
    (γ).
    With ab and abl.:

    ab oculis,

    Gell. 13, 30, 10:

    a morbo,

    Plaut. Ep. 1, 2, 26; and facetiously: Me. Ain tu te valere? Eu. Pol ego haud a pecunia perbene, as to money, not very well, id. Aul. 2, 2, 9.—
    b.
    Esp., at the commencement of letters (very freq.), si vales, bene est, and abbreviated S. V. B. E.;

    and, more fully, with the addition ego or equidem valeo (abbrev. E. V. or E. Q. V.),

    Cic. Fam. 13, 6; 14, 11; 14, 16; 14, 17; 14, 21; 14, 22; 14, 23; 14, 24; 15, 1; 15, 2; Metell. ib. 5, 1; Vatin. ib. 5, 9; Luccei. ib. 5, 14 al.; cf.:

    mos antiquis fuit usque ad meam servatus aetatem, primis epistulae verbis adicere: Si vales bene est,

    Sen. Ep. 15, 1; so too: S. V. G. V. (si vales, gaudeo, valeo) et Tullia nostra recte V. Terentia minus belle habuit: sed certum scio jam convaluisse eam, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1.—
    c.
    Rarely impers. pass.:

    quid agitur, Sagaristio? ut valetur?

    Plaut. Pers. 2, 5, 8.—
    d.
    Vale or valeas, in leave-taking, farewell, adieu (cf.: salve, ave).
    (α).
    In gen.: Di. Valeas. Ph. Vale, Plaut. Truc. 2, 4, 79: Ar. Vale. Ph. Quo properas? Ar. Bene vale, id. As. 3, 3, 16; id. Mil. 4, 8, 51:

    bene vale, Alcumena,

    id. Am. 1, 3, 1:

    vale atque salve,

    id. Capt. 3, 5, 86; id. Curc. 4, 2, 36: vale atque salve. Th. Male vale, male sit tibi, id. ib. 4, 4, 32; v. salvus: Ly. Ad portum propero. De. Bene ambulato. Ly. Bene valeto. De. Bene sit tibi, id. Merc. 2, 2, 55:

    bene valete et vivite,

    id. Mil. 4, 8, 30:

    ite intro cito: valete,

    id. As. 3, 3, 155:

    abeo: valete, judices justissimi,

    id. Capt. prol. 67:

    vos valete et plaudite,

    Ter. Eun. 5, 8, 64:

    in hoc biduom vale,

    id. ib. 1, 2, 110:

    vive valeque,

    Hor. S. 2, 5, 110.—Before a vowel, scanned vale:

    et longum, Formose vale, vale, inquit Iolla,

    Verg. E. 3, 79; Ov. M. 3, 501.—
    (β).
    At the conclusion of letters:

    Vale,

    Cic. Fam. 6, 22, 3; 6, 21, 3; 4, 8, 2; Luccei. ib. 5, 14, 3:

    cura ut valeas,

    Cic. Fam. 7, 15, 2; 7, 20, 3; rarely bene vale, Mat. ib. 11, 28, 8; Cur. ib. 7, 29, 2; cf.:

    tu me diligis et valebis,

    Cic. ib. 9, 22, 5; 15, 18, 2: fac valeas meque mutuo diligas, Planc. ib. 10, 7, 2; Mat. ib. 11, 28, 8.—
    (γ).
    Also in bidding farewell to the dead:

    salve aeternum mihi, maxime Palla, Aeternumque vale,

    Verg. A. 11, 97; Stat. S. 3, 3, 208; cf. Varr. ap. Serv. Verg. l. l.;

    v. salvus: in perpetuom, frater, ave atque vale,

    Cat. 101, 10:

    terque, Vale, dixit,

    Ov. F. 3, 563:

    supremumque vale... dixit,

    id. M. 10, 62.—
    (δ).
    As an expression of dismission, refusal, or scorn, be off, begone:

    valeas, tibi habeas res tuas, reddas meas,

    Plaut. Am. 3, 2, 46:

    immo habeat, valeat, vivat cum illa,

    Ter. And. 5, 3, 18:

    valeas, habeas illam quae placet,

    id. Ad. 4, 4, 14:

    si talis est deus, ut nulla hominum caritate teneatur, valeat,

    good-by to him, let me have nothing to do with him, Cic. N. D. 1, 44, 124:

    valeat res ludicra, si me Palma negata macrum, donata reducit opimum,

    Hor. Ep. 2, 1, 180: valeant, Qui inter nos discidium volunt, away with those, etc., Ter. And. 4, 2, 13:

    quare ista valeant: me res familiaris movet,

    Cic. Att. 16, 15, 5: castra peto, valeatque Venus, valeantque puellae, farewell to Venus, etc., Tib. 2, 6, 9:

    valete curae,

    Petr. 79; cf. Cat. 8, 12; 11, 17; Ov. Am. 1, 6, 71 sqq.—
    (ε).
    With valere jubere or dicere (sometimes as one word, vălĕdīco, ere, 3, v. n.), to bid one good-by, farewell, adieu:

    illum salutavi: post etiam jussi valere,

    Cic. Att. 5, 2, 2:

    vix illud potui dicere triste vale,

    Ov. H. 13, 14:

    saepe vale dicto rursus sum multa locutus,

    id. Tr. 1, 3, 57:

    tibi valedicere non licet gratis,

    Sen. Ep. 17, 11; Sulp. Sev. Dial. 1, 3, 1: obstinatissime [p. 1954] retinuit, ut liberti servique bis die frequentes adessent ac mane salvere, vesperi valere sibi singuli dicerent, Suet. Galb. 4 fin.; id. Aug. 53; id. Tib. 72.—So (late Lat.):

    vale facere (or valefacere),

    August. Ep. 65; App. M. 4, p. 150, 24.
    II.
    Transf., to have power, force, or influence; to be powerful, effective, valid; to avail, prevail, be strong, effective, etc.
    A.
    In gen.:

    fiet enim quodcunque volent, qui valebunt: valebunt autem semper arma,

    will always have the power, Cic. Fam. 9, 17, 1:

    fuit enim populi potestas: de civitate ne tam diu quidem valuit quam diu illa Sullani temporis arma valuerunt,

    id. Dom. 30, 79:

    dicitur C. Flaminius ad populum valuisse dicendo,

    id. Brut. 14, 57:

    tribunus plebis tulit... ut lex Aelia et Fufia ne valeret,

    id. Red. in Sen. 5, 11:

    in more majorum, qui tum ut lex valebat,

    id. Leg. 2, 10, 23:

    valuit auctoritas,

    id. Tusc. 2, 22, 53:

    verba si valent,

    id. Caecin. 21, 61:

    (ejus) valet opinio tarditatis,

    is established, id. de Or. 1, 27, 125:

    si conjuratio valuisset,

    id. ib. 17, 7:

    cujus ratio non valuit,

    Nep. Milt. 3, 7:

    jus tamen gentium valuit,

    Liv. 2, 4, 7:

    praetor... ratus repentinum valiturum terrorem, succedit, etc.,

    id. 44, 31, 6:

    et vestrae valuere preces,

    Ov. M. 13, 89; id. P. 3, 3, 92; id. Ib. 241.—
    B.
    Esp.
    1.
    With respect to the source, character, or mode of exercise of the strength ascribed to the subject.
    a.
    With abl.:

    non metuo mihi... Dum quidem hoc valebit pectus perfidia meum,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 50:

    reliqui duo sic exaequantur, ut Domitius valeat amicis, Memmius commendetur militibus,

    Cic. Att. 4, 16, 6 (17, 2):

    multa sanxit quae omnia magistratuum auctoritate et Halaesinorum summa voluntate valuerunt,

    id. Verr. 2, 2, 49, § 122:

    ita istam libertatem largior populo, ut auctoritate et valeant et utantur boni,

    id. Leg. 3, 17, 38:

    quae (voluntas militum) cum per se valet multitudine,

    id. Mur. 18, 38:

    parum valent (Graeci) verbo,

    i. e. have no precise word, id. Tusc. 3, 5, 11:

    qui aut gratia aut misericordia valerent,

    Caes. B. C. 2, 44:

    dicendo,

    Nep. Ages. 1, 2:

    qui pedum cursu valet,

    Verg. A. 5, 67; Quint. 9, 2, 78:

    Battiades... Quamvis ingenio non valet, arte valet,

    Ov. Am. 1, 15, 14:

    plerique plus ingenio quam arte valuerunt,

    Quint. 1, 8, 8:

    rogando,

    Ov. M. 2, 183:

    subtilitate vincimur, valeamus pondere,

    Quint. 12, 11, 8.—
    b.
    With in and abl.:

    Sp. Thorius satis valuit in populari genere dicendi,

    Cic. Brut. 36, 136:

    quid facilius est quam probari in uno servulo nomen familiae non valere,

    id. Caecin. 19, 55:

    in his maxime valet similitudo,

    Quint. 6, 3, 57:

    mire in causis valet praesumptio,

    id. 9, 2, 16:

    (digitus) in exprobrando et indicando valet,

    id. 11, 3, 94.—
    2.
    With some definite end expressed, upon or towards which influence or power is exercised or directed, to be strong enough for, adequate to, or capable of any thing, to be able to do, to have force or efficacy, to be effectual, to avail, to be applicable.
    a.
    With in and acc.:

    hoc evenit, ut in volgus insipientium opinio valeat honestatis,

    Cic. Tusc. 2, 26, 63:

    quaecumque est hominis definitio, una in omnes valet,

    id. Leg. 1, 10, 29; cf. id. Div. 2, 56, 116:

    cum illud verbum unde in utramque rem valeat,

    id. Caecin. 31, 89:

    num etiam in deos inmortales inauspicatam legem valuisse? Liv 7, 6, 11: utrumque hoc genus semel injectum in L. annos valet et frugum et pabuli ubertate,

    Plin. 17, 7, 4, § 44:

    etiamsi in utramque partem valent arma facundiae,

    Quint. 2, 16, 10:

    hoc etiam in praeteritum valet,

    id. 9, 2, 20; cf.:

    cum... idque in omnis partis valeret,

    Cic. Fam. 4, 10, 2.—
    b.
    With eo: oratio me cohortabatur, ut, etc.... quod eo, credo, valebat, ut caerimonias religionesque defenderem, the force or point of which was, etc., Cic. N. D. 3, 2, 5:

    id responsum quo valeat, cum intellegeret nemo,

    Nep. Them. 2, 6; cf. II. B. 3. i, infra.—
    c.
    With ad and acc. of thing:

    tu non solum ad neglegendas leges... verum etiam ad evertendas valuisti,

    Cic. Cat. 1, 7, 18: astrorum affectio valeat, si vis, ad quasdam res;

    ad omnis certe non valebit,

    id. Fat. 4, 8:

    illud perficiam ut invidia mihi valeat ad gloriam,

    id. Cat. 3, 12, 29:

    vitae adjuncta esse dicebant, quae ad virtutis usum valerent,

    id. Ac. 1, 5, 21:

    ista quaestura ad eam rem valet, ut, etc.,

    id. Div. in Caecil. 19, 62: neque, quod Samnites... amici vobis facti sunt, ad id valere arbitror, ne nos in amicitiam accipiamur, Liv. 7, 30, 4:

    eadem fictio valet et ad qualitates,

    Quint. 5, 10, 99; cf. II. B. 3. infra.—
    d.
    With apud or ad and acc. of person influenced, etc.
    (α).
    With apud:

    ibit ad illud ilico, Quo maxume apud te se valere sentiat,

    Ter. Heaut. 3, 1, 79:

    non quin eam (commendationem) valituram apud te arbitrarer,

    Cic. Fam. 13, 16, 3:

    apud te veritas valebit,

    id. Quint. 1, 5:

    sed haec eadem nunc censes apud eos ipsos valere, a quibus... conscripta sunt?

    id. Tusc. 2, 4, 11:

    magnis meritis apud regem... valebat,

    Nep. Con. 3, 1:

    jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,

    Sall. C. 9, 1:

    apud magnam partem senatus et magnitudine rerum gestarum valebat et gratia,

    Liv. 31, 48, 1:

    apud nos valeant ea, quae apud judices valere volumus,

    Quint. 6, 2, 28.—
    (β).
    With ad:

    dicitur enim C. Flaminius... ad populum valuisse dicendo,

    Cic. Brut. 14, 57:

    clementiae fama... ad ferociores jam populos valuit,

    Liv. 21, 6, 4:

    metus ad omnis valuit, ne deditionem recusarent,

    id. 38, 28, 6.—
    e.
    With contra and acc.:

    hoc nonne videtur contra te valere?

    Cic. Ac. 2, 27, 86:

    quae valeant contra falsam criminationem,

    id. de Or. 2, 79, 321:

    ne quid esset... quod contra caput suum aut existimationem valere posset,

    id. Verr. 2, 2, 71, § 173: ne meae vitae modestia parum valitura sit contra falsos rumores, Mat. ap. Cic. Fam. 11, 28, 8:

    cum pro falsis contra veritatem (rhetorice) valet,

    Quint. 2, 16, 2; cf. f. infra.—
    f.
    With pro and abl.:

    multa in adversos effudit verba penates Pro deplorato non valitura viro,

    Ov. Tr. 1, 3, 46:

    epitheton valet pro nomine,

    Quint. 8, 6, 29; cf. I. A. 2, b. supra.—
    g.
    With dat. gerund. (post-class. and rare):

    nam et augendae rei et minuendae valet (particula),

    Gell. 5, 12, 10.—
    h.
    With inf. (mostly poet. and in postAug. prose;

    not in Cic. or Caes.): nam si certam finem esse viderent Aerumnarum homines, aliqua ratione valerent Religionibus... obsistere,

    Lucr. 1, 108:

    hanc ob rem vitam retinere valemus,

    id. 3, 257:

    nec continere suos ab direptione castrorum valuit,

    Liv. 38, 23, 4 Weissenb. ad loc.:

    quam (urbem) neque finitimi valuerunt perdere Marsi,

    Hor. Epod. 16, 3:

    cetera... adeo sunt multa, loquacem Delassare valent Fabium,

    id. S. 1, 1, 13; id. C. 4, 7, 27:

    nec valuit locos coeptos avertere cursus,

    Tib. 4, 1, 55:

    qui relicti erant... ne conspectum quidem hostis sustinere valuerunt,

    Curt. 3, 4, 5:

    neque ex eo infamiam discutere valuit,

    Suet. Caes. 79.—With things as subj.:

    ergo fungar vice cotis, acutum Reddere quae ferrum valet,

    Hor. A. P. 305; cf. I. A. 2. b, supra.—Esp.,
    3.
    With adverbial qualifications expressing the degree of power or influence exerted, etc.; very freq. with accs- multum, plus, plurimum, parum, minus, minimum, nihil, tantum, quantum, quid, id, idem, quiddam, quidquam, quidquid, etc.
    (α).
    Edepol, Cupido, cum tu tam pusillu's, nimis multum vales, Naev. ap. Non. 421, 25 (Com. Rel. v. 55 Rib.):

    plus potest qui plus valet,

    Plaut. Truc. 4, 3, 38:

    neque ita inperita (sum), ut quid amor valeat nesciam,

    Ter. Eun. 5, 2, 42.—So absol.: nam opulenti cum locuntur pariter atque ignobiles, Eadem dicta eademque oratio aequa non aeque valet, Enn. ap. Gell. 11, 4, 3 (Trag. Rel. v. 230 Vahl.):

    ignari quid gravitas... quid denique virtus valeret,

    Cic. Sest. 28, 60:

    illa obnuntiatio nihil valuit, aut, si valuit, id valuit, ut, etc.,

    id. Div. 1, 16, 30: omnia veniebant Antonio in mentem;

    eaque suo quaeque loco, ubi plurimum proficere et valere possent... collocabantur,

    id. Brut. 37, 139:

    cur minus Venena Medaeae valent?

    Hor. Epod. 5. 62.—
    (β).
    With abl.:

    quod tibi lubet fac, quoniam pugnis plus vales,

    Plaut. Am. 1, 1, 240; cf.

    v. 234: quicquid possunt, pedestribus valent copiis,

    Caes. B. G. 2, 17:

    qui plus opibus, armis, potentia valent, perfecisse mihi videntur... ut etiam auctoritate jam plus valerent,

    Cic. Fam. 1, 7, 10:

    quasi vero ego... in isto genere omnino quidquam aut curatione aut potestate valuissem,

    id. Dom. 6, 14:

    Ti. Coruncanium longe plurimum ingenio valuisse,

    id. Brut. 14, 55:

    quantum gratia, auctoritate, pecunia valerent,

    Caes. B. G. 7, 63:

    Caesar multum equitatu valebat,

    id. B. C. 1, 61:

    cum tantum equitatu valeamus,

    id. ib. 3, 86:

    equitatu plurimum valere,

    id. B. G. 3, 20; Nep. Alcib. 8, 2.—
    (γ).
    With in and abl.:

    nihil putas valere in judiciis conjecturam, nihil suspitionem, nihil ante actae vitae existimationem, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 62, § 146:

    hic multum in Fabia (tribu) valet, ille Velina,

    Hor. Ep. 1, 6, 52. —
    (δ).
    With ad and acc.:

    multum valuisse ad patris honorem pietas filii videbitur,

    Cic. Phil. 9, 5, 12:

    ex quo intellegitur, plus terrarum situs, quam lunae tractus, ad nascendum valere,

    id. Div. 2, 46, 97:

    valet igitur multum ad vincendum probari mores eorum, qui agent causas,

    id. de Or. 2, 43, 182:

    ad subeundem periculum et ad vitandum multum fortuna valuit,

    Caes. B. G. 6, 30:

    genus ad probandam speciem minimum valet,

    Quint. 5, 10, 56.—
    (ε).
    With apud and acc. of pers., to have influence, be influential, have weight with, influence:

    apud quem (Caesarem) quicquid valebo vel auctoritate, vel gratia, valebo tibi,

    Cic. Fam. 6, 6, 13:

    utrum apud eos pudor atque officium, an timor plus valeret,

    Caes. B. G. 1, 40:

    tantum apud homines barbaros valuit, esse repertos aliquos principes belli inferendi,

    id. ib. 5, 54:

    potestis constituere, hanc auctoritatem quantum apud exteras nationes valituram esse existimetis,

    Cic. Imp. Pomp. 16, 46:

    non modo praemiis, quae apud me minimum valent, sed ne periculis quidem conpulsus ullis,

    id. Fam. 1, 9, 11:

    facinus esse indignum, plus impudicissimae mulieris apud te de Cleomenis salute quam de sua vita lacrimas matris valere,

    id. Verr. 2, 5, 43, § 112:

    apud quem ut multum gratia valeret, effecit,

    Nep. Con. 2, 1.—
    (ζ).
    With contra: cur desperemus veritatem contra fallacem facundiam valituram? prevail, Lact. Opif. Dei, 20, 5; cf. Mat. ap. Cic. Fam. 11, 28, 8, II. B. 2, e. supra.—
    (η).
    With pro:

    pro periculo magis quam contra salutem valere,

    Cic. Part. Or. 35, 120; cf.:

    quod minus multitudine militum legionariorum pro hostium numero valebat,

    Caes. B. G. 1, 51.—
    (θ).
    With inter:

    plurimum inter eos Bellovacos et virtute, et auctoritate, et hominum numero valere,

    Caes. B. G. 2, 4.—
    (ι).
    With adv. of pur pose:

    hoc eo valebat, ut ingratiis ad de pugnandum omnes cogerentur,

    Nep. Them. 4, 4:

    non tamen hoc eo valet, ut fugien dae sint magnae scholae,

    Quint. 1, 2, 16:

    nescis quo valeat nummus, quem praebeat usum?

    Hor. S. 1, 1, 73; cf. II. B. 2. b. supra. —
    C.
    Idiomatic uses.
    1.
    Of money value, to be of the value of, be worth: denarii, quod denos aeris valebant;

    quinarii, quod quinos,

    Varr. L. L. 5, § 173 Mull.:

    dum pro argenteis decem aureus unus valeret,

    Liv. 38, 11, 8:

    ita ut scrupulum valeret sestertiis vicenis,

    Plin. 33, 3, 13, § 47:

    si haec praedia valeant nunc decem,

    Dig. 24, 1, 7, § 4:

    quasi minimo valeret hereditas,

    ib. 19, 1, 13:

    quanti omnibus valet (servus),

    ib. 9, 2, 33; 5, 3, 25, § 1.—
    2.
    Of the signification of words, sentences, etc.; like the Gr. dunasthai, to mean, signify, import:

    quaerimus verbum Latinum par Graeco et quod idem valeat,

    Cic. Fin. 2, 4, 13: non usquam id quidem dicit omnino;

    sed quae dicit, idem valent,

    id. Tusc. 5, 10, 24:

    quamquam vocabula prope idem valere videantur,

    id. Top. 8, 34:

    hoc verbum quid valeat, non vident,

    id. Off. 3, 9, 39: cui nomen Becco fuerat;

    id valet gallinacei rostrum,

    Suet. Vit. 18:

    pransus quoque atque potus diversum valent quam indicant,

    Quint. 1, 4, 29 et saep.:

    et intellego et sentio et video saepe idem valent quod scio,

    id. 10, 1, 13:

    duo quae idem significant ac tantumdem valent,

    id. 1, 5, 4.—Hence, vălens, entis, P. a., strong, stout, vigorous, powerful (class.).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.: nil moro discipulos mihi esse plenos sanguinis;

    valens adflictet me,

    Plaut. Bacch. 2, 1, 44:

    virgatores,

    id. As. 3, 2, 19:

    robusti et valentes et audaces satellites,

    Cic. Agr. 2, 31, 84:

    cum homo imbecillus a valentissima bestia laniatur,

    id. Fam. 7, 1, 3:

    valentissimi lictores,

    id. Verr. 2, 5, 54, § 142:

    homines,

    id. Phil. 12, 10, 24; Suet. Aug. 35:

    hic membris et mole valens,

    Verg. A. 5, 431:

    membris valens,

    Ov. M. 9, 108:

    corpore esse vegeto et valenti,

    Gell. 3, 1, 11:

    nervi musculique,

    Cels. 8, 20:

    trunci,

    Verg. G. 2, 426: scire oportet, omnia legumina generis valentissimi esse: valentissimum voco, in quo plurimum alimenti est... Ex leguminibus valentior faba quam pisum, etc., strongest, i. e. most nutritire, Cels. 2, 18:

    tunicae,

    stout, thick, Ov. A. A. 3, 109: providendum ne infirmiores (apes) a valentioribus [p. 1955] opprimantur, Varr. R. R. 3, 16, 35.—
    2.
    In partic.
    a.
    Well in health, healthy, hale, hearty:

    valeo et venio ad minus valentem,

    Plaut. Truc. 2, 7, 24:

    medicus plane confirmat, propediem te valentem fore,

    Cic. Fam. 16, 9, 2:

    puer, hora undecima cum valens in publico visus esset, ante noctem mortuus est,

    id. Clu. 9, 27; cf.

    valens (opp. imbecillus),

    id. Fam. 16, 5, 2:

    (sensus) si sani sunt et valentes,

    id. Ac. 2, 7, 19:

    si valens corpus est neque magno opere vexatum,

    Cels. 7, 26, 5:

    sive aegra, sive valens,

    Prop. 2, 21 (3, 14), 20.— Subst.:

    qui enim aegris subveniretur, quae esset oblectatio valentium, nisi, etc.,

    Cic. Off. 2, 4, 15;

    so opp. aeger,

    id. de Or. 2, 44, 186.—
    b.
    Of medicines, strong, powerful, active:

    valens est adversus cancerem intestinorum minii gleba,

    Cels. 4, 15 fin.:

    medicamenta,

    id. 1, 3 med.:

    silvestri (papaveri capita) ad omnes effectus valentiora,

    Plin. 20, 18, 76, § 202; cf. id. 22, 22, 43, § 87.—
    B.
    Trop., strong, powerful, mighty:

    mallem tantas ei (Caesari) vires non dedisset (res publica) quam nunc tam valenti resisteret,

    Cic. Att. 7, 3, 4:

    fuit quondam ita firma haec civitas et valens,

    id. Har. Resp. 28, 60:

    cum valentiore pugnare,

    id. Fam. 5, 21, 2:

    valens dialecticus,

    id. Fat. 6, 12:

    ut fieri nihil possit valentius,

    id. Brut. 16, 64:

    Philippus jam tum valens multa moliebatur,

    Nep. Timoth. 3, 1:

    opibus jam valentes,

    id. Eum. 10, 3:

    argumenta valentiora,

    Quint. 5, 13, 12:

    quid pars adversa habeat valentissimum,

    id. 5, 13, 52:

    nec fraus valentior quam consilium meum,

    Cic. Univ. 11:

    ad letum causae satis valentes,

    Ov. M. 5, 174; so,

    causae,

    id. Tr. 1, 8, 29:

    causa valentior,

    id. P. 1, 10, 35:

    deus morbo omni valentior,

    Stat. S. 1, 4, 111:

    oppida valentissima,

    Nep. Ham. 2, 4.—Hence, adv.: vălenter, strongly, stoutly, powerfully, violently (perh. not ante-Aug.).
    1.
    Lit.:

    resistere,

    Col. 1, 5, 9; 3, 2, 15:

    nimis valenter ibi retenta materia,

    Cels. 5, 26, 21:

    praeceps spirare valentius Eurus (coepit),

    Ov. M. 11, 481.—
    2.
    Trop., of speech, forcibly, energetically:

    non diu dicebat sed valenter,

    Sen. Contr. 3, 22 med.:

    si verba numeres, breviter et abscise: si sensum aestimes, copiose et valenter,

    Val. Max. 3, 7, ext. 6.

    Lewis & Short latin dictionary > valens

  • 6 valeo

    vălĕo, ui, itum, 2, v. n. [kindr. with Sanscr. bala, vis, robur, balishtas, fortissimus; cf. debilis], to be strong.
    I.
    Lit., of physical strength, vigor, or health.
    A.
    In gen., to be strong, stout, or vigorous, to have strength (cf.: polleo, vigeo).
    1.
    Absol.: verum illi valent, qui vi luctantur cum leonibus, Pomp. ap. Non. 112, 4 (Com. Rel. v. 176 Rib.):

    puer ille (Hercules recens natus) ut magnus est et multum valet!

    Plaut. Am. 5, 1, 51: plus potest, qui plus valet: Vir erat;

    plus valebat,

    id. Truc. 4, 3, 38 sq.:

    sanus homo, qui bene valet,

    Cels. 1, 1 init.:

    si magis valet,

    id. 3, 18:

    si satis valet (= si satis validae vires sunt, just before),

    id. 4, 7 init.:

    prout nervi valent,

    id. 8, 16.—Of plants:

    vitem novellam resecari tum erit tempus ubi valebit,

    Cato, R. R. 33, 3 sq. —
    2.
    To be strong in or for something, to have the power or strength, be in condition to do something, etc.
    a.
    Of personal subjects, etc.
    (α).
    With ad and acc.:

    alios videmus velocitate ad cursum, alios viribus ad luctandum valere,

    Cic. Off. 1, 30, 107.—
    (β).
    With inf.:

    manibus pedibusque morbo distortissimis, ut neque calceum perpeti nec libellos evolvere valeret,

    Suet. Galb. 21:

    mustela cum mures veloces non valeret assequi,

    Phaedr. 4, 1, 10:

    valet ima summis Mutare deus,

    Hor. C. 1, 34, 12; cf. II. B. 2. h. infra; cf.:

    illud mirari mitte, quod non valet e lapide hoc alias impellere res,

    Lucr. 6, 1057:

    versate diu quid ferre recusent, Quid valeant umeri (sc. ferre),

    Hor. A. P. 40:

    nec valuere manus infixum educere telum,

    Ov. M. 13, 393; 12, 101; Col. 6, 25 fin.
    b.
    Of remedies or medicines, to be efficacious, be good for any thing; with ad and acc.:

    fimum potum ad dysentericos valet,

    Plin. 28, 8, 27, § 105.—With contra:

    cimices valent contra serpentium morsus,

    Plin. 29, 4, 17, § 61.—With eodem:

    id quoque collyrium eodem valet,

    Cels. 6, 6, 21.—With pro:

    ruta per se pro antidoto valet,

    Plin. 20, 13, 51, § 132.—With abl.:

    dictamnus valet potu et illitu et suffitu,

    Plin. 26, 15, 90, § 153.— With inf.:

    sandaracha valet purgare, sistere, excalfacere, perrodere,

    Plin. 34, 18, 55, § 177.—
    c.
    Of sounds: cum C ac similiter G non valuerunt, in T ac D molliuntur, i. e. were not pronounced strongly, Quint. 1, 11, 5.—
    B.
    Esp., in respect of the natural condition of the body, to be well in health, to be in a sound or healthy condition, to be healthy, hale, hearty.
    a.
    In gen.
    (α).
    Absol.:

    equidem valeo recte et salvus sum,

    Plaut. Am. 2, 1, 36:

    perpetuon' valuisti?

    id. Ep. 1, 1, 15; 1, 1, 18:

    valen'? Valuistin? valeo et valui rectius,

    id. Trin. 1, 2, 12 sq.: facile omnes, quom valemus, recta consilia aegrotis damus, Ter. And. 2, 1, 9:

    dicit vilicus servos non valuisse,

    Cato, R. R. 2, 3 sq.; 5, 6:

    boves ut recte valeant,

    id. ib. 103:

    optime valere et gravissime aegrotare,

    Cic. Fin. 2, 13, 43; 4, 25, 69:

    cura est, ut valeat,

    Plaut. Stich. 5, 2, 4:

    ego valeo recte et rem gero,

    id. Pers. 2, 3, 34:

    te recte valere operamque dare, ut cottidie melius,

    Cic. Fam. 11, 24, 1: deterius quam soleo, Luccei. ib. 5, 14, 1:

    commode,

    Plin. Ep. 3, 20, 11: Ni. Benene usque valuit? Chr. Pancratice atque athletice, Plaut. Bacch. 2, 3, 14:

    minus valere... melius valere,

    Cic. Att. 4, 14, 1:

    nam matri oculi si valerent, mecum venisset simul,

    Plaut. Mil. 4, 8, 8.—
    (β).
    With abl.:

    si corpore valuisset,

    Cic. Brut. 20, 77:

    nec melius valeo quam corpore, mente,

    Ov. Tr. 3, 8, 33; cf. Sall. J. 11, 5:

    pedibus,

    Nep. Phoc. 4, 1:

    stomacho,

    Juv. 6, 100.—
    (γ).
    With ab and abl.:

    ab oculis,

    Gell. 13, 30, 10:

    a morbo,

    Plaut. Ep. 1, 2, 26; and facetiously: Me. Ain tu te valere? Eu. Pol ego haud a pecunia perbene, as to money, not very well, id. Aul. 2, 2, 9.—
    b.
    Esp., at the commencement of letters (very freq.), si vales, bene est, and abbreviated S. V. B. E.;

    and, more fully, with the addition ego or equidem valeo (abbrev. E. V. or E. Q. V.),

    Cic. Fam. 13, 6; 14, 11; 14, 16; 14, 17; 14, 21; 14, 22; 14, 23; 14, 24; 15, 1; 15, 2; Metell. ib. 5, 1; Vatin. ib. 5, 9; Luccei. ib. 5, 14 al.; cf.:

    mos antiquis fuit usque ad meam servatus aetatem, primis epistulae verbis adicere: Si vales bene est,

    Sen. Ep. 15, 1; so too: S. V. G. V. (si vales, gaudeo, valeo) et Tullia nostra recte V. Terentia minus belle habuit: sed certum scio jam convaluisse eam, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1.—
    c.
    Rarely impers. pass.:

    quid agitur, Sagaristio? ut valetur?

    Plaut. Pers. 2, 5, 8.—
    d.
    Vale or valeas, in leave-taking, farewell, adieu (cf.: salve, ave).
    (α).
    In gen.: Di. Valeas. Ph. Vale, Plaut. Truc. 2, 4, 79: Ar. Vale. Ph. Quo properas? Ar. Bene vale, id. As. 3, 3, 16; id. Mil. 4, 8, 51:

    bene vale, Alcumena,

    id. Am. 1, 3, 1:

    vale atque salve,

    id. Capt. 3, 5, 86; id. Curc. 4, 2, 36: vale atque salve. Th. Male vale, male sit tibi, id. ib. 4, 4, 32; v. salvus: Ly. Ad portum propero. De. Bene ambulato. Ly. Bene valeto. De. Bene sit tibi, id. Merc. 2, 2, 55:

    bene valete et vivite,

    id. Mil. 4, 8, 30:

    ite intro cito: valete,

    id. As. 3, 3, 155:

    abeo: valete, judices justissimi,

    id. Capt. prol. 67:

    vos valete et plaudite,

    Ter. Eun. 5, 8, 64:

    in hoc biduom vale,

    id. ib. 1, 2, 110:

    vive valeque,

    Hor. S. 2, 5, 110.—Before a vowel, scanned vale:

    et longum, Formose vale, vale, inquit Iolla,

    Verg. E. 3, 79; Ov. M. 3, 501.—
    (β).
    At the conclusion of letters:

    Vale,

    Cic. Fam. 6, 22, 3; 6, 21, 3; 4, 8, 2; Luccei. ib. 5, 14, 3:

    cura ut valeas,

    Cic. Fam. 7, 15, 2; 7, 20, 3; rarely bene vale, Mat. ib. 11, 28, 8; Cur. ib. 7, 29, 2; cf.:

    tu me diligis et valebis,

    Cic. ib. 9, 22, 5; 15, 18, 2: fac valeas meque mutuo diligas, Planc. ib. 10, 7, 2; Mat. ib. 11, 28, 8.—
    (γ).
    Also in bidding farewell to the dead:

    salve aeternum mihi, maxime Palla, Aeternumque vale,

    Verg. A. 11, 97; Stat. S. 3, 3, 208; cf. Varr. ap. Serv. Verg. l. l.;

    v. salvus: in perpetuom, frater, ave atque vale,

    Cat. 101, 10:

    terque, Vale, dixit,

    Ov. F. 3, 563:

    supremumque vale... dixit,

    id. M. 10, 62.—
    (δ).
    As an expression of dismission, refusal, or scorn, be off, begone:

    valeas, tibi habeas res tuas, reddas meas,

    Plaut. Am. 3, 2, 46:

    immo habeat, valeat, vivat cum illa,

    Ter. And. 5, 3, 18:

    valeas, habeas illam quae placet,

    id. Ad. 4, 4, 14:

    si talis est deus, ut nulla hominum caritate teneatur, valeat,

    good-by to him, let me have nothing to do with him, Cic. N. D. 1, 44, 124:

    valeat res ludicra, si me Palma negata macrum, donata reducit opimum,

    Hor. Ep. 2, 1, 180: valeant, Qui inter nos discidium volunt, away with those, etc., Ter. And. 4, 2, 13:

    quare ista valeant: me res familiaris movet,

    Cic. Att. 16, 15, 5: castra peto, valeatque Venus, valeantque puellae, farewell to Venus, etc., Tib. 2, 6, 9:

    valete curae,

    Petr. 79; cf. Cat. 8, 12; 11, 17; Ov. Am. 1, 6, 71 sqq.—
    (ε).
    With valere jubere or dicere (sometimes as one word, vălĕdīco, ere, 3, v. n.), to bid one good-by, farewell, adieu:

    illum salutavi: post etiam jussi valere,

    Cic. Att. 5, 2, 2:

    vix illud potui dicere triste vale,

    Ov. H. 13, 14:

    saepe vale dicto rursus sum multa locutus,

    id. Tr. 1, 3, 57:

    tibi valedicere non licet gratis,

    Sen. Ep. 17, 11; Sulp. Sev. Dial. 1, 3, 1: obstinatissime [p. 1954] retinuit, ut liberti servique bis die frequentes adessent ac mane salvere, vesperi valere sibi singuli dicerent, Suet. Galb. 4 fin.; id. Aug. 53; id. Tib. 72.—So (late Lat.):

    vale facere (or valefacere),

    August. Ep. 65; App. M. 4, p. 150, 24.
    II.
    Transf., to have power, force, or influence; to be powerful, effective, valid; to avail, prevail, be strong, effective, etc.
    A.
    In gen.:

    fiet enim quodcunque volent, qui valebunt: valebunt autem semper arma,

    will always have the power, Cic. Fam. 9, 17, 1:

    fuit enim populi potestas: de civitate ne tam diu quidem valuit quam diu illa Sullani temporis arma valuerunt,

    id. Dom. 30, 79:

    dicitur C. Flaminius ad populum valuisse dicendo,

    id. Brut. 14, 57:

    tribunus plebis tulit... ut lex Aelia et Fufia ne valeret,

    id. Red. in Sen. 5, 11:

    in more majorum, qui tum ut lex valebat,

    id. Leg. 2, 10, 23:

    valuit auctoritas,

    id. Tusc. 2, 22, 53:

    verba si valent,

    id. Caecin. 21, 61:

    (ejus) valet opinio tarditatis,

    is established, id. de Or. 1, 27, 125:

    si conjuratio valuisset,

    id. ib. 17, 7:

    cujus ratio non valuit,

    Nep. Milt. 3, 7:

    jus tamen gentium valuit,

    Liv. 2, 4, 7:

    praetor... ratus repentinum valiturum terrorem, succedit, etc.,

    id. 44, 31, 6:

    et vestrae valuere preces,

    Ov. M. 13, 89; id. P. 3, 3, 92; id. Ib. 241.—
    B.
    Esp.
    1.
    With respect to the source, character, or mode of exercise of the strength ascribed to the subject.
    a.
    With abl.:

    non metuo mihi... Dum quidem hoc valebit pectus perfidia meum,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 50:

    reliqui duo sic exaequantur, ut Domitius valeat amicis, Memmius commendetur militibus,

    Cic. Att. 4, 16, 6 (17, 2):

    multa sanxit quae omnia magistratuum auctoritate et Halaesinorum summa voluntate valuerunt,

    id. Verr. 2, 2, 49, § 122:

    ita istam libertatem largior populo, ut auctoritate et valeant et utantur boni,

    id. Leg. 3, 17, 38:

    quae (voluntas militum) cum per se valet multitudine,

    id. Mur. 18, 38:

    parum valent (Graeci) verbo,

    i. e. have no precise word, id. Tusc. 3, 5, 11:

    qui aut gratia aut misericordia valerent,

    Caes. B. C. 2, 44:

    dicendo,

    Nep. Ages. 1, 2:

    qui pedum cursu valet,

    Verg. A. 5, 67; Quint. 9, 2, 78:

    Battiades... Quamvis ingenio non valet, arte valet,

    Ov. Am. 1, 15, 14:

    plerique plus ingenio quam arte valuerunt,

    Quint. 1, 8, 8:

    rogando,

    Ov. M. 2, 183:

    subtilitate vincimur, valeamus pondere,

    Quint. 12, 11, 8.—
    b.
    With in and abl.:

    Sp. Thorius satis valuit in populari genere dicendi,

    Cic. Brut. 36, 136:

    quid facilius est quam probari in uno servulo nomen familiae non valere,

    id. Caecin. 19, 55:

    in his maxime valet similitudo,

    Quint. 6, 3, 57:

    mire in causis valet praesumptio,

    id. 9, 2, 16:

    (digitus) in exprobrando et indicando valet,

    id. 11, 3, 94.—
    2.
    With some definite end expressed, upon or towards which influence or power is exercised or directed, to be strong enough for, adequate to, or capable of any thing, to be able to do, to have force or efficacy, to be effectual, to avail, to be applicable.
    a.
    With in and acc.:

    hoc evenit, ut in volgus insipientium opinio valeat honestatis,

    Cic. Tusc. 2, 26, 63:

    quaecumque est hominis definitio, una in omnes valet,

    id. Leg. 1, 10, 29; cf. id. Div. 2, 56, 116:

    cum illud verbum unde in utramque rem valeat,

    id. Caecin. 31, 89:

    num etiam in deos inmortales inauspicatam legem valuisse? Liv 7, 6, 11: utrumque hoc genus semel injectum in L. annos valet et frugum et pabuli ubertate,

    Plin. 17, 7, 4, § 44:

    etiamsi in utramque partem valent arma facundiae,

    Quint. 2, 16, 10:

    hoc etiam in praeteritum valet,

    id. 9, 2, 20; cf.:

    cum... idque in omnis partis valeret,

    Cic. Fam. 4, 10, 2.—
    b.
    With eo: oratio me cohortabatur, ut, etc.... quod eo, credo, valebat, ut caerimonias religionesque defenderem, the force or point of which was, etc., Cic. N. D. 3, 2, 5:

    id responsum quo valeat, cum intellegeret nemo,

    Nep. Them. 2, 6; cf. II. B. 3. i, infra.—
    c.
    With ad and acc. of thing:

    tu non solum ad neglegendas leges... verum etiam ad evertendas valuisti,

    Cic. Cat. 1, 7, 18: astrorum affectio valeat, si vis, ad quasdam res;

    ad omnis certe non valebit,

    id. Fat. 4, 8:

    illud perficiam ut invidia mihi valeat ad gloriam,

    id. Cat. 3, 12, 29:

    vitae adjuncta esse dicebant, quae ad virtutis usum valerent,

    id. Ac. 1, 5, 21:

    ista quaestura ad eam rem valet, ut, etc.,

    id. Div. in Caecil. 19, 62: neque, quod Samnites... amici vobis facti sunt, ad id valere arbitror, ne nos in amicitiam accipiamur, Liv. 7, 30, 4:

    eadem fictio valet et ad qualitates,

    Quint. 5, 10, 99; cf. II. B. 3. infra.—
    d.
    With apud or ad and acc. of person influenced, etc.
    (α).
    With apud:

    ibit ad illud ilico, Quo maxume apud te se valere sentiat,

    Ter. Heaut. 3, 1, 79:

    non quin eam (commendationem) valituram apud te arbitrarer,

    Cic. Fam. 13, 16, 3:

    apud te veritas valebit,

    id. Quint. 1, 5:

    sed haec eadem nunc censes apud eos ipsos valere, a quibus... conscripta sunt?

    id. Tusc. 2, 4, 11:

    magnis meritis apud regem... valebat,

    Nep. Con. 3, 1:

    jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,

    Sall. C. 9, 1:

    apud magnam partem senatus et magnitudine rerum gestarum valebat et gratia,

    Liv. 31, 48, 1:

    apud nos valeant ea, quae apud judices valere volumus,

    Quint. 6, 2, 28.—
    (β).
    With ad:

    dicitur enim C. Flaminius... ad populum valuisse dicendo,

    Cic. Brut. 14, 57:

    clementiae fama... ad ferociores jam populos valuit,

    Liv. 21, 6, 4:

    metus ad omnis valuit, ne deditionem recusarent,

    id. 38, 28, 6.—
    e.
    With contra and acc.:

    hoc nonne videtur contra te valere?

    Cic. Ac. 2, 27, 86:

    quae valeant contra falsam criminationem,

    id. de Or. 2, 79, 321:

    ne quid esset... quod contra caput suum aut existimationem valere posset,

    id. Verr. 2, 2, 71, § 173: ne meae vitae modestia parum valitura sit contra falsos rumores, Mat. ap. Cic. Fam. 11, 28, 8:

    cum pro falsis contra veritatem (rhetorice) valet,

    Quint. 2, 16, 2; cf. f. infra.—
    f.
    With pro and abl.:

    multa in adversos effudit verba penates Pro deplorato non valitura viro,

    Ov. Tr. 1, 3, 46:

    epitheton valet pro nomine,

    Quint. 8, 6, 29; cf. I. A. 2, b. supra.—
    g.
    With dat. gerund. (post-class. and rare):

    nam et augendae rei et minuendae valet (particula),

    Gell. 5, 12, 10.—
    h.
    With inf. (mostly poet. and in postAug. prose;

    not in Cic. or Caes.): nam si certam finem esse viderent Aerumnarum homines, aliqua ratione valerent Religionibus... obsistere,

    Lucr. 1, 108:

    hanc ob rem vitam retinere valemus,

    id. 3, 257:

    nec continere suos ab direptione castrorum valuit,

    Liv. 38, 23, 4 Weissenb. ad loc.:

    quam (urbem) neque finitimi valuerunt perdere Marsi,

    Hor. Epod. 16, 3:

    cetera... adeo sunt multa, loquacem Delassare valent Fabium,

    id. S. 1, 1, 13; id. C. 4, 7, 27:

    nec valuit locos coeptos avertere cursus,

    Tib. 4, 1, 55:

    qui relicti erant... ne conspectum quidem hostis sustinere valuerunt,

    Curt. 3, 4, 5:

    neque ex eo infamiam discutere valuit,

    Suet. Caes. 79.—With things as subj.:

    ergo fungar vice cotis, acutum Reddere quae ferrum valet,

    Hor. A. P. 305; cf. I. A. 2. b, supra.—Esp.,
    3.
    With adverbial qualifications expressing the degree of power or influence exerted, etc.; very freq. with accs- multum, plus, plurimum, parum, minus, minimum, nihil, tantum, quantum, quid, id, idem, quiddam, quidquam, quidquid, etc.
    (α).
    Edepol, Cupido, cum tu tam pusillu's, nimis multum vales, Naev. ap. Non. 421, 25 (Com. Rel. v. 55 Rib.):

    plus potest qui plus valet,

    Plaut. Truc. 4, 3, 38:

    neque ita inperita (sum), ut quid amor valeat nesciam,

    Ter. Eun. 5, 2, 42.—So absol.: nam opulenti cum locuntur pariter atque ignobiles, Eadem dicta eademque oratio aequa non aeque valet, Enn. ap. Gell. 11, 4, 3 (Trag. Rel. v. 230 Vahl.):

    ignari quid gravitas... quid denique virtus valeret,

    Cic. Sest. 28, 60:

    illa obnuntiatio nihil valuit, aut, si valuit, id valuit, ut, etc.,

    id. Div. 1, 16, 30: omnia veniebant Antonio in mentem;

    eaque suo quaeque loco, ubi plurimum proficere et valere possent... collocabantur,

    id. Brut. 37, 139:

    cur minus Venena Medaeae valent?

    Hor. Epod. 5. 62.—
    (β).
    With abl.:

    quod tibi lubet fac, quoniam pugnis plus vales,

    Plaut. Am. 1, 1, 240; cf.

    v. 234: quicquid possunt, pedestribus valent copiis,

    Caes. B. G. 2, 17:

    qui plus opibus, armis, potentia valent, perfecisse mihi videntur... ut etiam auctoritate jam plus valerent,

    Cic. Fam. 1, 7, 10:

    quasi vero ego... in isto genere omnino quidquam aut curatione aut potestate valuissem,

    id. Dom. 6, 14:

    Ti. Coruncanium longe plurimum ingenio valuisse,

    id. Brut. 14, 55:

    quantum gratia, auctoritate, pecunia valerent,

    Caes. B. G. 7, 63:

    Caesar multum equitatu valebat,

    id. B. C. 1, 61:

    cum tantum equitatu valeamus,

    id. ib. 3, 86:

    equitatu plurimum valere,

    id. B. G. 3, 20; Nep. Alcib. 8, 2.—
    (γ).
    With in and abl.:

    nihil putas valere in judiciis conjecturam, nihil suspitionem, nihil ante actae vitae existimationem, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 62, § 146:

    hic multum in Fabia (tribu) valet, ille Velina,

    Hor. Ep. 1, 6, 52. —
    (δ).
    With ad and acc.:

    multum valuisse ad patris honorem pietas filii videbitur,

    Cic. Phil. 9, 5, 12:

    ex quo intellegitur, plus terrarum situs, quam lunae tractus, ad nascendum valere,

    id. Div. 2, 46, 97:

    valet igitur multum ad vincendum probari mores eorum, qui agent causas,

    id. de Or. 2, 43, 182:

    ad subeundem periculum et ad vitandum multum fortuna valuit,

    Caes. B. G. 6, 30:

    genus ad probandam speciem minimum valet,

    Quint. 5, 10, 56.—
    (ε).
    With apud and acc. of pers., to have influence, be influential, have weight with, influence:

    apud quem (Caesarem) quicquid valebo vel auctoritate, vel gratia, valebo tibi,

    Cic. Fam. 6, 6, 13:

    utrum apud eos pudor atque officium, an timor plus valeret,

    Caes. B. G. 1, 40:

    tantum apud homines barbaros valuit, esse repertos aliquos principes belli inferendi,

    id. ib. 5, 54:

    potestis constituere, hanc auctoritatem quantum apud exteras nationes valituram esse existimetis,

    Cic. Imp. Pomp. 16, 46:

    non modo praemiis, quae apud me minimum valent, sed ne periculis quidem conpulsus ullis,

    id. Fam. 1, 9, 11:

    facinus esse indignum, plus impudicissimae mulieris apud te de Cleomenis salute quam de sua vita lacrimas matris valere,

    id. Verr. 2, 5, 43, § 112:

    apud quem ut multum gratia valeret, effecit,

    Nep. Con. 2, 1.—
    (ζ).
    With contra: cur desperemus veritatem contra fallacem facundiam valituram? prevail, Lact. Opif. Dei, 20, 5; cf. Mat. ap. Cic. Fam. 11, 28, 8, II. B. 2, e. supra.—
    (η).
    With pro:

    pro periculo magis quam contra salutem valere,

    Cic. Part. Or. 35, 120; cf.:

    quod minus multitudine militum legionariorum pro hostium numero valebat,

    Caes. B. G. 1, 51.—
    (θ).
    With inter:

    plurimum inter eos Bellovacos et virtute, et auctoritate, et hominum numero valere,

    Caes. B. G. 2, 4.—
    (ι).
    With adv. of pur pose:

    hoc eo valebat, ut ingratiis ad de pugnandum omnes cogerentur,

    Nep. Them. 4, 4:

    non tamen hoc eo valet, ut fugien dae sint magnae scholae,

    Quint. 1, 2, 16:

    nescis quo valeat nummus, quem praebeat usum?

    Hor. S. 1, 1, 73; cf. II. B. 2. b. supra. —
    C.
    Idiomatic uses.
    1.
    Of money value, to be of the value of, be worth: denarii, quod denos aeris valebant;

    quinarii, quod quinos,

    Varr. L. L. 5, § 173 Mull.:

    dum pro argenteis decem aureus unus valeret,

    Liv. 38, 11, 8:

    ita ut scrupulum valeret sestertiis vicenis,

    Plin. 33, 3, 13, § 47:

    si haec praedia valeant nunc decem,

    Dig. 24, 1, 7, § 4:

    quasi minimo valeret hereditas,

    ib. 19, 1, 13:

    quanti omnibus valet (servus),

    ib. 9, 2, 33; 5, 3, 25, § 1.—
    2.
    Of the signification of words, sentences, etc.; like the Gr. dunasthai, to mean, signify, import:

    quaerimus verbum Latinum par Graeco et quod idem valeat,

    Cic. Fin. 2, 4, 13: non usquam id quidem dicit omnino;

    sed quae dicit, idem valent,

    id. Tusc. 5, 10, 24:

    quamquam vocabula prope idem valere videantur,

    id. Top. 8, 34:

    hoc verbum quid valeat, non vident,

    id. Off. 3, 9, 39: cui nomen Becco fuerat;

    id valet gallinacei rostrum,

    Suet. Vit. 18:

    pransus quoque atque potus diversum valent quam indicant,

    Quint. 1, 4, 29 et saep.:

    et intellego et sentio et video saepe idem valent quod scio,

    id. 10, 1, 13:

    duo quae idem significant ac tantumdem valent,

    id. 1, 5, 4.—Hence, vălens, entis, P. a., strong, stout, vigorous, powerful (class.).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.: nil moro discipulos mihi esse plenos sanguinis;

    valens adflictet me,

    Plaut. Bacch. 2, 1, 44:

    virgatores,

    id. As. 3, 2, 19:

    robusti et valentes et audaces satellites,

    Cic. Agr. 2, 31, 84:

    cum homo imbecillus a valentissima bestia laniatur,

    id. Fam. 7, 1, 3:

    valentissimi lictores,

    id. Verr. 2, 5, 54, § 142:

    homines,

    id. Phil. 12, 10, 24; Suet. Aug. 35:

    hic membris et mole valens,

    Verg. A. 5, 431:

    membris valens,

    Ov. M. 9, 108:

    corpore esse vegeto et valenti,

    Gell. 3, 1, 11:

    nervi musculique,

    Cels. 8, 20:

    trunci,

    Verg. G. 2, 426: scire oportet, omnia legumina generis valentissimi esse: valentissimum voco, in quo plurimum alimenti est... Ex leguminibus valentior faba quam pisum, etc., strongest, i. e. most nutritire, Cels. 2, 18:

    tunicae,

    stout, thick, Ov. A. A. 3, 109: providendum ne infirmiores (apes) a valentioribus [p. 1955] opprimantur, Varr. R. R. 3, 16, 35.—
    2.
    In partic.
    a.
    Well in health, healthy, hale, hearty:

    valeo et venio ad minus valentem,

    Plaut. Truc. 2, 7, 24:

    medicus plane confirmat, propediem te valentem fore,

    Cic. Fam. 16, 9, 2:

    puer, hora undecima cum valens in publico visus esset, ante noctem mortuus est,

    id. Clu. 9, 27; cf.

    valens (opp. imbecillus),

    id. Fam. 16, 5, 2:

    (sensus) si sani sunt et valentes,

    id. Ac. 2, 7, 19:

    si valens corpus est neque magno opere vexatum,

    Cels. 7, 26, 5:

    sive aegra, sive valens,

    Prop. 2, 21 (3, 14), 20.— Subst.:

    qui enim aegris subveniretur, quae esset oblectatio valentium, nisi, etc.,

    Cic. Off. 2, 4, 15;

    so opp. aeger,

    id. de Or. 2, 44, 186.—
    b.
    Of medicines, strong, powerful, active:

    valens est adversus cancerem intestinorum minii gleba,

    Cels. 4, 15 fin.:

    medicamenta,

    id. 1, 3 med.:

    silvestri (papaveri capita) ad omnes effectus valentiora,

    Plin. 20, 18, 76, § 202; cf. id. 22, 22, 43, § 87.—
    B.
    Trop., strong, powerful, mighty:

    mallem tantas ei (Caesari) vires non dedisset (res publica) quam nunc tam valenti resisteret,

    Cic. Att. 7, 3, 4:

    fuit quondam ita firma haec civitas et valens,

    id. Har. Resp. 28, 60:

    cum valentiore pugnare,

    id. Fam. 5, 21, 2:

    valens dialecticus,

    id. Fat. 6, 12:

    ut fieri nihil possit valentius,

    id. Brut. 16, 64:

    Philippus jam tum valens multa moliebatur,

    Nep. Timoth. 3, 1:

    opibus jam valentes,

    id. Eum. 10, 3:

    argumenta valentiora,

    Quint. 5, 13, 12:

    quid pars adversa habeat valentissimum,

    id. 5, 13, 52:

    nec fraus valentior quam consilium meum,

    Cic. Univ. 11:

    ad letum causae satis valentes,

    Ov. M. 5, 174; so,

    causae,

    id. Tr. 1, 8, 29:

    causa valentior,

    id. P. 1, 10, 35:

    deus morbo omni valentior,

    Stat. S. 1, 4, 111:

    oppida valentissima,

    Nep. Ham. 2, 4.—Hence, adv.: vălenter, strongly, stoutly, powerfully, violently (perh. not ante-Aug.).
    1.
    Lit.:

    resistere,

    Col. 1, 5, 9; 3, 2, 15:

    nimis valenter ibi retenta materia,

    Cels. 5, 26, 21:

    praeceps spirare valentius Eurus (coepit),

    Ov. M. 11, 481.—
    2.
    Trop., of speech, forcibly, energetically:

    non diu dicebat sed valenter,

    Sen. Contr. 3, 22 med.:

    si verba numeres, breviter et abscise: si sensum aestimes, copiose et valenter,

    Val. Max. 3, 7, ext. 6.

    Lewis & Short latin dictionary > valeo

  • 7 contagium

    contāgĭum, ĭi, n. (au plur. chez les poètes) contact, contagion, influence.    - aegrae contagia mentis, Ov. Tr. 3, 8, 25: l'influence d'une âme malade.    - contagia mutua corporis atque animae, Lucr. 3, 345: l'action du corps et de l'âme l'un sur l'autre.
    * * *
    contāgĭum, ĭi, n. (au plur. chez les poètes) contact, contagion, influence.    - aegrae contagia mentis, Ov. Tr. 3, 8, 25: l'influence d'une âme malade.    - contagia mutua corporis atque animae, Lucr. 3, 345: l'action du corps et de l'âme l'un sur l'autre.
    * * *
        Contagium, contagii. Plin. iunior. Attouchement.
    \
        Contagium. Virgil. Attouchement dommageable et dangereux, Maladie contagieuse, et qui vient de toucher l'un à l'autre, Contagion.

    Dictionarium latinogallicum > contagium

  • 8 adfectĭo

    adfectĭo, ōnis, f. [adficio] [st1]1 [-] action d'affecter, influence, impression (causée par qqch).    - praesentis mali sapientis affectio nulla est, Cic. Tusc. 4: le mal présent n'impressionne en rien le sage. [st1]2 [-] état qui résulte d'une influence subie, affection, modification.    - odium et invidia et ceterae animi affectiones, Cic. Top.: la haine, la jalousie et les autres phénomènes affectifs.    - affectio est animi aut corporis aliqua de causa commutatio, Cic. Inv. 1, 25, 36: l'affection est un changement qu'une cause quelconque opère dans l'âme ou dans le corps.    - animi adfectionem lumine mentis carentem nominaverunt amentiam, Cic. Tusc. 3: l'état de l'âme auquel manque la lumière de la raison a reçu le nom de folie. [st1]3 [-] état affectif, disposition morale ou physique, état, manière d'être.    - ex hac animorum affectione testamenta commendationesque morientium natae sunt, Cic. Fin. 3: c'est de cette disposition morale des hommes que proviennent les testaments et les recommandations des mourants.    - cum omnes rectae animi adfectiones virtutes appellentur, Cic. Tusc. 2: alors que toutes les dispositions droites de l'âme sont appelées vertus.    - vitia adfectiones sunt manentes, Cic. Tusc. 4, 30: les vices sont des états affectifs permanents.    - summum bonum firma corporis adfectione contineri, Cic. Tusc. 5, 27: [dire] que le souverain bien consiste en une solide complexion physique.    - fac in puero referre, ex qua adfectione caeli primum spiritum duxerit, Cic. Div. 2, 99: supposons qu'à propos d'un enfant il importe de savoir sous quelle disposition spéciale du ciel il a respiré pour la première fois.    - astrorum adfectio valeat ad quasdam res, Cic. Fat. 8: admettons que telle manière d'être des astres ait de l'influence sur certaines choses.    - virtus est affectio animi constans, Cic. Tusc. 4, 15, 34: la vertu est une disposition de l'âme qui ne change jamais. [st1]4 [-] [après Cicéron] manière dont on est affecté, disposition, sentiment.    - accidere terrae simile quiddam nostrae adfectioni concesserim, Sen. Nat. 6, 24, 4: que la terre éprouve qqch d'analogue à ce que ressent l'homme, je l'accorderais.    - miseremur, irascimur, utcumque pressens movit adfectio, Curt. 7, 1, 24: nous montrons de la pitié, de la colère, suivant que nous pousse la disposition du moment.    - grati animi adfectio, Sen. Ben. 4, 18, 1: sentiment de reconnaissance.    - ferocissimas adfectiones amoris atque odii coercuit, Gell. 1, 3, 30: il maîtrisa les deux passions les plus violentes, l'amour et la haine.    - laetas inter audientium adfectiones, Tac. An. 4, 15: au milieu des sentiments d'allégresse de l'auditoire. [st1]5 [-] inclination, goût, affection, amour, tendresse.    - argentum sequuntur nulla adfectione animi, Tac. G. 5: ils recherchent l'argent [métal] non point par goût.    - simiarum erga fetum, Plin. 8, 216: tendresse des guenons pour leurs petits.    - adfectionis specie, Amm. 16: sous un semblant d'affection.    - Artemisia Mausolum virum amasse fertur ultra adfectionis humanae fidem, Gell. 10, 18, 1: on dit qu'Artémise a aimé son époux Mausole au-delà de tout ce qu'on peut attendre de la tendresse humaine.    - sic adfectione simulata paulatim sororis invadunt animum, Apul. 5: ainsi en simulant la tendresse, insensiblement elles s'insinuent dans le coeur de leur soeur.    - adfectio tenendi, Dig. 5, 16, 60: la volonté de conserver.    - adfectiones, Cod. Th. 13, 9, 3: ceux pour qui on a de l'affection (= les enfants).    - affectiones naviculariorum, Cod. Th.: la famille des matelots.

    Dictionarium latinogallicum > adfectĭo

  • 9 auctor

    auctor (incorrectly written autor or author), ōris, comm. [id.], he that brings about the existence of any object, or promotes the increase or prosperity of it, whether he first originates it, or by his efforts gives greater permanence or continuance to it; to be differently translated according to the object, creator, maker, author, inventor, producer, father, founder, teacher, composer, cause, voucher, supporter, leader, head, etc. (syn.: conditor, origo, consiliarius, lator, suasor, princeps, dux).
    I.
    Lit.
    A.
    Of persons, a progenitor, father, ancestor:

    L. Brutus, praeclarus auctor nobilitatis tuae,

    the founder, progenitor of your nobility, Cic. Tusc. 4, 1, 2:

    generis,

    Verg. A. 4, 365; so Ov. M. 4, 640, and Suet. Vit. 2:

    tu sanguinis ultimus auctor,

    Verg. A. 7, 49; so Ov. M. 12, 558, and 13, 142:

    tantae propaginis,

    id. F. 3, 157:

    originis,

    Suet. Ner. 1:

    gentis,

    id. Claud. 25:

    auctores parentes animarum,

    Vulg. Sap. 12, 6:

    auctore ab illo ducit originem,

    Hor. C. 3, 17, 5:

    Sive neglectum genus et nepotes Respicis auctor,

    id. ib. 1, 2, 36:

    mihi Tantalus auctor,

    Ov. M. 6, 172:

    auctores saxa fretumque tui,

    id. H. 10, 132:

    Juppiter e terrā genitam mentitur, ut auctor Desinat inquiri,

    id. M. 1, 615.—Of animals, Col. 6, 27, 1.—
    B.
    Of buildings, etc., founder, builder:

    Trojae Cynthius auctor,

    Verg. G. 3, 36:

    murorum Romulus auctor,

    Prop. 5, 6, 43 ( augur, Müll.):

    auctor posuisset in oris Moenia,

    Ov. M. 15, 9:

    porticus auctoris Livia nomen habet,

    id. A. A. 1, 72:

    amphitheatri,

    Plin. 36, 15, 24, § 118:

    omnia sub titulo tantum suo ac sine ullā pristini auctoris memoriā,

    Suet. Dom. 5.—
    C.
    Of works of art, a maker, artist:

    statua auctoris incerti,

    Plin. 34, 8, 19, § 93: apparuit summam artis securitatem auctori placaisse, id. praef. § 27.—
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., the originator, executor, performer, doer, cause, occasion of other things (freq. interchanged with actor):

    tametsi haud quaquam par gloriá sequitur scriptorem et auctorem rerum, tamen etc.,

    Sall. C. 3, 2 Kritz (cf. without rerum: Suam quisque culpam auctores ad negotia transferunt, id. J. 1, 4):

    praeclari facinoris,

    Vell. 2, 120, 6:

    facti,

    Ov. M. 9, 206; Vell. 1, 8:

    cum perquirerent auctorem facti,

    Vulg. Jud. 6, 29:

    optimi statūs auctor,

    Suet. Aug. 28:

    honoris,

    Ov. M. 10, 214:

    vitae,

    Vulg. Act. 3, 15:

    salutis,

    ib. Heb. 2, 10:

    fidei,

    ib. ib. 12, 2:

    funeris,

    Ov. M. 10, 199:

    necis,

    id. ib. 8, 449;

    9, 214: mortis,

    id. ib. 8, 493:

    vulneris,

    id. ib. 5, 133;

    8, 418: plagae,

    id. ib. 3, 329:

    seditionis sectae,

    Vulg. Act. 24, 5.—Also, in gen., one from whom any thing proceeds or comes:

    auctor in incerto est: jaculum de parte sinistrā Venit,

    i. e. the sender, Ov. M. 12, 419; so,

    teli,

    id. ib. 8, 349:

    muneris,

    the giver, id. ib. 2, 88;

    5, 657, 7, 157 al.: meritorum,

    id. ib. 8, 108 al.—
    B.
    An author of scientific or literary productions.
    1.
    An investigator:

    non sordidus auctor Naturae verique,

    Hor. C. 1, 28, 14.—And as imparting learning, a teacher:

    quamquam in antiquissimā philosophiā Cratippo auctore versaris,

    Cic. Off. 2, 2, 8:

    dicendi gravissimus auctor et magister Plato,

    id. Or. 3, 10:

    divini humanique juris auctor celeberrimus,

    Vell. 2, 26, 2:

    Servius Sulpicius, juris civilis auctor,

    Gell. 2, 10; Dig. 19, 1, 39; 40, 7, 36.—
    2.
    The author of a writing, a writer:

    ii quos nunc lectito auctores,

    Cic. Att. 12, 18:

    ingeniosus poëta et auctor valde bonus,

    id. Mur. 14:

    scripta auctori perniciosa suo,

    Ov. Tr. 5, 1, 68:

    Belli Alexandrini Africique et Hispaniensis incertus auctor est,

    Suet. Caes. 56; id. Aug. 31:

    sine auctore notissimi versus,

    i. e. anonymous verses, id. ib. 70; so id. Calig. 8; id. Dom. 8 al.— Meton. of cause for effect, for a literary production, writing, work:

    in evolvendis utriusque linguae auctoribus, etc.,

    Suet. Aug. 89. —In partic., the author of historical works, an historian (with and without rerum):

    ego cautius posthac historiam attingam, te audiente, quem rerum Romanarum auctorem laudare possum religiosissimum,

    Cic. Brut. 11, 44; so,

    Matrem Antoniam non apud auctores rerum, non diurnā actorum scripturā reperio ullo insigni officio functam,

    Tac. A. 3, 3; 3, 30 (diff. from auctor rerum in II. A.):

    Polybius bonus auctor in primis,

    Cic. Off. 3, 32, 113; so Nep. Them. 10, 4; Liv. 4, 20; Tac. A. 5, 9; 14, 64 al.—With historiae (eccl. Lat.):

    historiae congruit auctori,

    Vulg. 2 Macc. 2, 31.—Hence, in gen., one that gives an account of something, a narrator, reporter, informant (orally or in writing):

    sibi insidias fieri: se id certis auctoribus comperisse,

    Cic. Att. 14, 8:

    celeberrimos auctores habeo tantam victoribus irreverentiam fuisse, ut, etc.,

    Tac. H. 3, 51:

    criminis ficti auctor, i. e. nuntius,

    Ov. M. 7, 824:

    Non haec tibi nuntiat auctor Ambiguus,

    id. ib. 11, 666; 12, 58; 12, 61; 12, 532.—Hence, auctorem esse, with acc. and inf., to relate, recount:

    Auctores sunt ter novenis punctis interfici hominem,

    Plin. 11, 21, 24, § 73:

    Fabius Rustiçus auctor est scriptos esse ad Caecinam Tuscum codicillos,

    Tac. A. 13, 20:

    Auctor est Julius Marathus ante paucos quam nasceretur menses prodigium Romae factum (esse) publice, etc.,

    Suet. Aug. 94 et saep.—
    C.
    One by whose influence, advice, command, etc., any thing is done, the cause, occasion, contriver, instigator, counsellor, adviser, promoter; constr. sometimes with ut, acc. and inf., or gen. gerund.: quid mihi es auctor ( what do you counsel me?) huic ut mittam? Plaut. Ps. 1, 3, 2; 4, 7, 70; id. Poen. 1, 3, 1:

    idne estis auctores mihi?

    Ter. Ad. 5, 8, 16:

    mihique ut absim, vehementer auctor est,

    Cic. Att. 15, 5:

    Gellium ipsis (philosophis) magno opere auctorem fuisse, ut controversiarum facerent modum,

    id. Leg. 1, 20, 53:

    ut propinqui de communi sententiā coërcerent, auctor fuit,

    Suet. Tib. 35; id. Claud. 25; id. Calig. 15:

    a me consilium petis, qui sim tibi auctor in Siciliāne subsidas, an proficiscare,

    Cic. Fam. 6, 8: ego quidem tibi non sim auctor, si Pompeius Italiam reliquit, te quoque profugere, Att. ap. Cic. Att. 9, 10:

    ne auctor armorum duxque deesset, Auct. B. G. 8, 47: auctor facinori non deerat,

    Liv. 2, 54:

    auctores Bibulo fuere tantundem pollicendi,

    Suet. Caes. 19:

    auctores restituendae tribuniciae potestatis,

    id. ib. 5; so id. Dom. 8:

    auctor singulis universisque conspirandi simul et ut... communem causam juvarent,

    id. Galb. 10 al. —So freq. in the abl. absol.: me, te, eo auctore, at my, your, his instance, by my [p. 199] advice, command, etc.:

    non me quidem Faciet auctore, hodie ut illum decipiat,

    Plaut. Stich. 4, 2, 23:

    an paenitebat flagiti, te auctore quod fecisset Adulescens?

    Ter. Eun. 5, 6, 12:

    quare omnes istos me auctore deridete atque contemnite,

    Cic. de Or. 3, 14, 54:

    quia calida fomenta non proderant, frigidis curari coactus auctore Antonio Musā,

    Suet. Aug. 81; 96; id. Galb. 19; id. Vit. 2 al.: agis Carminibus grates et dis auctoribus horum, the promoters or authors of spells, Ov. M. 7, 148.—
    2.
    Esp., in political lang., t. t.
    a.
    Auctor legis.
    (α).
    One who proposes a law, a mover, proposer (very rare):

    quarum legum auctor fuerat, earum suasorem se haud dubium ferebat,

    Liv. 6, 36:

    Quid desperatius, qui ne ementiendo quidem potueris auctorem adumbrare meliorem,

    Cic. Dom. 30, 80.—
    (β).
    One who advises the proposal of a law, and exerts all his influence to have it passed, a supporter (stronger than suasor; cf. Suet. Tib. 27:

    alium dicente, auctore eo Senatum se adīsse, verba mutare et pro auctore suasorem dicere coegit): isti rationi neque lator quisquam est inventus neque auctor umquam bonus,

    Cic. Leg. 3, 15, 34:

    cum ostenderem, si lex utilis plebi Romanae mihi videretur, auctorem me atque adjutorem futurum (esse),

    id. Agr. 2, 5; id. Att. 1, 19:

    quo auctore societatem cum Perseo junxerunt,

    Liv. 45, 31; Suet. Oth. 8; id. Vesp. 11 al.—Sometimes in connection with suasor:

    atque hujus deditionis ipse Postumius suasor et auctor fuit,

    Cic. Off. 3, 30, 109:

    Nisi quis retinet, idem suasor auctorque consilii ero,

    Tac. H. 3, 2 al. —
    (γ).
    Of a senate which accepts or adopts a proposition for a law, a confirmer, ratifier:

    nunc cum loquar apud senatores populi Romani, legum et judiciorum et juris auctores,

    Cic. Verr. 2, 5, 67.— Poet., in gen., a law-giver:

    animum ad civilia vertet Jura suum, legesque feret justissimus auctor,

    Ov. M. 15, 833;

    and of one who establishes conditions of peace: leges captis justissimus auctor imposuit,

    id. ib. 8, 101. —Hence, auctores fieri, to approve, accept, confirm a law:

    cum de plebe consulem non accipiebat, patres ante auctores fieri coëgerit,

    Cic. Brut. 14, 55:

    Decreverunt ut, cum populus regem jussisset, id sic ratum esset, si patres auctores fierent,

    Liv. 1, 17; 1, 22; 2, 54; 2, 56; 6, 42; 8, 12 al.—
    b.
    Auctor consilii publici, he who has the chief voice in the senate, a leader:

    hunc rei publicae rectorem et consilii publici auctorem esse habendum,

    Cic. de Or. 1, 48, 211; 3, 17, 63. —Also absol.:

    regem Ariobarzanem, cujus salutem a senatu te auctore, commendatam habebam,

    by your influence, and the decree of the senate occasioned by it, Cic. Fam. 15, 4, 6; cf. Gron. ad Liv. 24, 43.—
    D.
    One who is an exemplar, a model, pattern, type of any thing:

    Caecilius, malus auctor Latinitatis,

    Cic. Att. 7, 3, 10:

    nec litterarum Graecarum, nec philosophiae jam ullum auctorem requiro,

    id. Ac. 2, 2, 5; cf.

    Wopk. Lect. Tull. p. 34: unum cedo auctorem tui facti, unius profer exemplum,

    i. e. who has done a similar thing, Cic. Verr. 2, 5, 26:

    Cato omnium virtutum auctor,

    id. Fin. 4, 16, 44 al. —
    E.
    One that becomes security for something, a voucher, bail, surety, witness:

    id ita esse ut credas, rem tibi auctorem dabo,

    Plaut. Trin. 1, 2, 70:

    auctorem rumorem habere,

    Cic. Verr. 2, 3, 19: fama nuntiabat te esse in Syriā;

    auctor erat nemo,

    id. Fam. 12, 4:

    non si mihi Juppiter auctor Spondeat,

    Verg. A. 5, 17:

    gravis quamvis magnae rei auctor,

    Liv. 1, 16:

    auctorem levem, nec satis fidum super tantā re Patres rati,

    id. 5, 15 fin.:

    urbs auspicato deis auctoribus in aeternum condita,

    under the guaranty of the gods, id. 28, 28.—Also with acc. and inf.:

    auctores sumus tutam ibi majestatem Romani nominis fore,

    Liv. 2, 48.—
    F.
    In judic. lang., t. t.
    1.
    A seller, vender (inasmuch as he warrants the right of possession of the thing to be sold, and transfers it to the purchaser; sometimes the jurists make a distinction between auctor primus and auctor secundus; the former is the seller himself, the latter the bail or security whom the former brings, Dig. 21, 2, 4; cf.

    Salmas. Mod. Usur. pp. 728 and 733): quod a malo auctore emīssent,

    Cic. Verr. 2, 5, 22:

    auctor fundi,

    id. Caecin. 10; Dig. 19, 1, 52: Inpero (auctor ego sum), ut tu me quoivis castrandum loces, Plaut. Aul. 2, 2, 73 Wagn.; id. Ep. 3, 2, 21; id. Curc. 4, 2, 12.— Trop.:

    auctor beneficii populi Romani,

    Cic. Mur. 2.—
    2.
    A guardian, trustee (of women and minors):

    dos quam mulier nullo auctore dixisset,

    Cic. Caecin. 25:

    majores nostri nullam ne privatam quidem rem agere feminas sine auctore voluerunt,

    Liv. 34, 2:

    pupillus obligari tutori eo auctore non potest,

    Dig. 26, 8, 5.—
    3.
    In espousals, auctores are the witnesses of the marriage contract (parents, brothers, guardians, relatives, etc.):

    nubit genero socrus, nullis auspicibus, nullis auctoribus,

    Cic. Clu. 5.—
    G.
    An agent, factor, spokesman, intercessor, champion:

    praeclarus iste auctor suae civitatis,

    Cic. Fl. 22:

    (Plancius) princeps inter suos... maximarum societatum auctor, plurimarum magister,

    id. Planc. 13, 22:

    meae salutis,

    id. Sest. 50, 107:

    doloris sui, querelarum, etc.,

    id. Fl. 22 fin.
    In class.
    Lat. auctor is also used as fem.:

    eas aves, quibus auctoribus etc.,

    Cic. Div. 1, 15, 27:

    Et hostes aderant et (Theoxena) auctor mortis instabat,

    Liv. 40, 4, 15:

    auctor ego (Juno) audendi,

    Verg. A. 12, 159; Ov. M. 8, 108; id. F. 5, 192; 6, 709; id. H. 14, 110; 15, 3; Sen. Med. 968; cf. Paul. ex Fest. p. 29 Müll. The distinction which the grammarians, Serv. ad Verg. A. 12, 159, Prob. p. 1452 sq. P., and others make between auctor fem. and auctrix, that auctrix would refer more to the lit. signif. of the verb, augeo, while auctor fem. has more direct relation to the prevailing signif. of its noun, auctoritas, is unfounded.

    Lewis & Short latin dictionary > auctor

  • 10 auctoritas

    auctōrĭtas (not autōr- nor authōr-), ātis, f. [auctor], acc. to the different signiff. of that word,
    I.
    In gen., a producing, production, invention, cause (very rare;

    syn.: auctoramentum, sententia, judicium, consilium, vis, pondus, favor, gratia): quod si exquiratur usque ab stirpe auctoritas (sc. rumoris),

    originator, inventor, Plaut. Trin. 1, 2, 180:

    ejus facti qui sint principes et inventores, qui denique auctoritatis ejus et inventionis comprobatores,

    Cic. Inv. 1, 28, 43:

    utrum poëtae Stoicos depravārint, an Stoici poëtis dederint auctoritatem, non facile dixerim,

    id. N. D. 3, 38, 91.—
    II.
    Esp.,
    A.
    A view, opinion, judgment:

    errat vehementer, si quis in orationibus nostris auctoritates nostras consignatas se habere arbitratur,

    Cic. Clu. 50, 139:

    reliquum est, ut de Q. Catuli auctoritate et sententiā dicendum esse videatur,

    id. Imp. Pomp. 20; 22:

    Mihi quidem ex animo eximi non potest, esse deos, id tamen ipsum, quod mihi persuasum est auctoritate majorum, cur ita sit, nihil tu me doces,

    id. N. D. 3, 3, 7:

    plus apud me antiquorum auctoritas valet,

    id. Lael. 4, 13.—
    B.
    Counsel, advice, persuasion, encouragement to something (esp. if made with energy and sustained by the authority and influence of the counsellor; cf.

    auctor, I. C.): auctoritatem defugere,

    Plaut. Poen. 1, 1, 19:

    Jubeo, cogo atque impero. Numquam defugiam auctoritatem,

    Ter. Eun. 2, 3, 99 Ruhnk.: attende jam, Torquate, quam ego defugiam auctoritatem consulatūs mei, how little pleased (ironically) I am that the occurrences of my consulship are ascribed to my exertions, my influence, Cic. Sull. 11, 33:

    cujus (Reguli) cum valuisset auctoritas, captivi retenti sunt,

    id. Off. 3, 27, 100:

    jure, legibus, auctoritate omnium, qui consulebantur, testamentum fecerat,

    id. Verr. 2, 1, 42:

    ejus (Sexti) mihi vivit auctoritas,

    id. Att. 10, 1, 1:

    his rebus adducti et auctoritate Orgetorigis permoti etc.,

    Caes. B. G. 1, 3: ut per auctoritatem earum civitatium suae preces nuper repudiatae faciliorem aditum ad senatum haberent, i. e. agentibus, intervenientibus, Liv. 38, 3 al.—Also consolatory exhortation, consolation, comfort:

    his autem litteris animum tuum...amicissimi hominis auctoritate confirmandum etiam atque etiam puto,

    Cic. Fam. 6, 6, 2.—
    C.
    Will, pleasure, decision, bidding, command, precept, decree:

    si ad verba rem deflectere velimus, consilium autem eorum, qui scripserunt, et rationem et auctoritatem relinquamus?

    Cic. Caecin. 18, 51:

    verba servire hominum consiliis et auctoritatibus,

    id. ib. 18, 52:

    legio auctoritatem Caesaris persecuta est,

    id. Phil. 3, 3:

    nisi legiones ad Caesaris auctoritatem se contulissent,

    under his command, guidance, id. Fam. 10, 28 fin. —Hence,
    2.
    Esp., in political lang., t. t.
    a.
    Senatūs auctoritas,
    (α).
    The will of the senate:

    agrum Picenum contra senatūs auctoritatem dividere,

    Cic. Sen. 4, 11.—More freq.,
    (β).
    A decree of the senate, = Senatūs consultum:

    Senatūs vetus auctoritas de Bacchanalibus,

    Cic. Leg. 2, 15, 37:

    sine senatūs auctoritate foedus facere,

    id. Off. 3, 30, 109:

    Senatūs auctoritas gravissima intercessit,

    id. Fam. 1, 2 fin.:

    responditque ita ex auctoritate senatūs consul,

    Liv. 7, 31:

    imperio non populi jussu, non ex auctoritate patrum dato,

    id. 26, 2:

    Neminem exulum nisi ex Senatūs auctoritate restituit,

    Suet. Claud. 12:

    citra senatūs populique auctoritatem,

    id. Caes. 28 al. —Hence the superscription to the decrees of the Senate:

    SENATVS. CONSVLTI. AVCTORITAS., abbrev., S. C. A.,

    Cic. Fam. 8, 8.—Sometimes between senatūs auctoritas and senatūs consultum this distinction is to be made, that the former designates a decision of the senate, invalidated by the protestation of the tribune of the people or by the people themselves;

    the latter, one that is passed without opposition,

    Cic. Fam. 8, 8; Liv. 4, 57.—
    b.
    Auctoritas populi, the popular will or decision:

    isti principes et sibi et ceteris populi universi auctoritati parendum esse fateantur,

    Cic. Imp. Pomp. 22; so,

    publica,

    Vell. 2, 62, 3; Dig. 1, 2, 2, § 4.—
    c.
    Auctoritas collegii (pontificum), Liv. 34, 44; cf. Cic. Leg. 2, 19 and 21.—
    D.
    Liberty, ability, power, authority to do according to one's pleasure:

    qui habet imperium a populo Romano auctoritatem legum dandarum ab senatu,

    Cic. Verr. 2, 2, 49:

    Verres tantum sibi auctoritatis in re publicā suscepit, ut, etc.,

    id. ib. 2, 5, 58: Invita in hoc loco versatur oratio;

    videtur enim auctoritatem adferre peccandi,

    id. N. D. 3, 35, 85:

    Senatūs faciem secum attulerat auctoritatemque populi Romani,

    id. Phil. 8, 8.—
    E.
    Might, power, authority, reputation, dignity, influence, weight (very freq.):

    ut vostra auctoritas Meae auctoritati fautrix adjutrixque sit, Ter. Hec. prol. alt. 40: aequitate causae et auctoritate suā aliquem commovere,

    Cic. Verr. 2, 1, 48:

    id maximā auctoritate philosophi adfirmant,

    id. Off. 3, 29, 105:

    Digna est memoriā Q. Catuli cum auctoritas tum verecundia,

    Vell. 2, 32:

    optimatium auctoritatem deminuere,

    Suet. Caes. 11; so,

    auctoritatem habere,

    Cic. Phil. 11, 10 fin.; id. Sen. 17, 60:

    adripere,

    id. ib. 18, 62; id. N. D. 3, 35, 85:

    facere,

    to procure, obtain, id. Imp. Pomp. 15: Grandis auctoritatis es et bene regis regnum Israël, * Vulg. 3 Reg. 21, 7:

    imminuere,

    Cic. de Or. 2, 37 fin.:

    levare,

    id. Ac. 2, 22, 69:

    fructus capere auctoritatis,

    id. Sen. 18, 62:

    Quae sunt voluptates corporis cum auctoritatis praemiis comparandae?

    id. ib. 18, 64 et saep. — Transf. to things, importance, significance, weight, power, worth, value, estimation:

    bos in pecuariā maximā debet esse auctoritate,

    Varr. R. R. 2, 5:

    sunt certa legum verba... quo plus auctoritatis habeant, paulo antiquiora,

    more weight, force, Cic. Leg. 2, 7, 18:

    totius hujusce rei quae sit vis, quae auctoritas, quod pondus, ignorant,

    id. Fl. 4:

    utilitatis species falsa ab honestatis auctoritate superata est,

    id. Off. 3, 30, 109: cum antea per aetatem nondum hujus auctoritatem loci attingere auderem, of this honorable place, i. e. the rostra, id. Imp. Pomp 1:

    bibliothecas omnium philosophorum mihi videtur XII. tabularum libellus auctoritatis pondere superare,

    id. de Or. 1, 44, 195; id. Fam. 1, 7; Dolab. ap. Cic. ib. 9, 9 fin.:

    auctoritas praecipua lupo (pisci),

    Plin. 9, 17, 28, § 61: Post eum (Maecenatum) interiit auctoritas sapori (pullorum [p. 200] asinorum), id. 8, 43, 68, § 170 Jan:

    unguentorum,

    id. 13, 1, 2, § 4:

    auctoritas dignitasque formae,

    Suet. Claud. 30.—Also of feigned, assumed authority:

    nec cognovi quemquam, qui majore auctoritate nihil diceret,

    that said nothing with a greater air of authority, Cic. Div. 2, 67, 139.—
    F.
    An example, pattern, model:

    omnium superiorum auctoritatem repudiare,

    Cic. Verr. 2, 3, 19:

    memoriā digna juventuti rei publicae capessendae auctoritas disciplinaque,

    id. Sest. 6, 14:

    valuit auctoritas,

    id. Tusc. 2, 22, 53; so id. Verr. 2, 3, 93; 2, 5, 32:

    tu is es qui in disputando non tuum judicium sequare, sed auctoritati aliorum pareas,

    id. Leg. 1, 13, 36; id. Rosc. Am. 6, 16 al.—
    G.
    A warrant, security for establishing a fact, assertion, etc., credibility:

    cum ea (justitia) sine prudentiā satis habeat auctoritatis,

    Cic. Off. 2, 9, 34:

    desinant putare, auctoritatem esse in eo testimonio, cujus auctor inventus est nemo,

    id. Fl. 22, 53:

    Quid vero habet auctoritatis furor iste, quem divinum vocatis?

    id. Div. 2, 54, 110:

    tollitur omnis auctoritas somniorum,

    id. ib. 2, 59, 123:

    cum ad vanitatem accessit auctoritas,

    id. Lael. 25, 94.—
    2.
    Meton., the things which serve for the verification or establishment of a fact.
    a.
    A record, document:

    videt legationes, cum publicis auctoritatibus convenisse,

    Cic. Verr. 1, 3, 7:

    nihil putas valere in judiciis civitatum auctoritates ac litteras,

    id. ib. 2, 3, 62, § 146.—
    b.
    The name of a person who is security for something, authority:

    cum auctoritates principum conjurationis colligeret,

    Cic. Sull. 13, 37:

    sed tu auctoritates contemnis, ratione pugnas,

    id. N. D. 3, 4, 9.—Hence for the names of persons present at the drawing up of a decree of the senate:

    quod in auctoritatibus praescriptis exstat,

    Cic. de Or. 3, 2, 5: Senatūs consultum, quod tibi misi, factum est auctoritatesque perscriptae, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8.—
    H.
    Right of possession (cf. auctor, II. F. 1.):

    lex usum et auctoritatem fundi jubet esse biennium,

    Cic. Caecin. 19, 54:

    usūs auctoritas fundi biennium est,

    id. Top. 4, 23; so id. Caecin. 26, 74; id. Har. Resp. 7; Lex Atin. ap. Gell. 17, 6; cf. Hugo, Rechtsgesch. p. 217 sq.—So in the laws of the XII. Tables: ADVERSVS. HOSTEM. AETERNA. AVCTORITAS., against a stranger the right of possession is perpetual (i. e. a stranger cannot, by prescription, obtain the right of possession to the property of a Roman), ap. Cic. Off. 1, 12, 37.—
    J.
    In jurid. lang., a guaranty, security, Paul. Sent. 2, 17.

    Lewis & Short latin dictionary > auctoritas

  • 11 authoritas

    auctōrĭtas (not autōr- nor authōr-), ātis, f. [auctor], acc. to the different signiff. of that word,
    I.
    In gen., a producing, production, invention, cause (very rare;

    syn.: auctoramentum, sententia, judicium, consilium, vis, pondus, favor, gratia): quod si exquiratur usque ab stirpe auctoritas (sc. rumoris),

    originator, inventor, Plaut. Trin. 1, 2, 180:

    ejus facti qui sint principes et inventores, qui denique auctoritatis ejus et inventionis comprobatores,

    Cic. Inv. 1, 28, 43:

    utrum poëtae Stoicos depravārint, an Stoici poëtis dederint auctoritatem, non facile dixerim,

    id. N. D. 3, 38, 91.—
    II.
    Esp.,
    A.
    A view, opinion, judgment:

    errat vehementer, si quis in orationibus nostris auctoritates nostras consignatas se habere arbitratur,

    Cic. Clu. 50, 139:

    reliquum est, ut de Q. Catuli auctoritate et sententiā dicendum esse videatur,

    id. Imp. Pomp. 20; 22:

    Mihi quidem ex animo eximi non potest, esse deos, id tamen ipsum, quod mihi persuasum est auctoritate majorum, cur ita sit, nihil tu me doces,

    id. N. D. 3, 3, 7:

    plus apud me antiquorum auctoritas valet,

    id. Lael. 4, 13.—
    B.
    Counsel, advice, persuasion, encouragement to something (esp. if made with energy and sustained by the authority and influence of the counsellor; cf.

    auctor, I. C.): auctoritatem defugere,

    Plaut. Poen. 1, 1, 19:

    Jubeo, cogo atque impero. Numquam defugiam auctoritatem,

    Ter. Eun. 2, 3, 99 Ruhnk.: attende jam, Torquate, quam ego defugiam auctoritatem consulatūs mei, how little pleased (ironically) I am that the occurrences of my consulship are ascribed to my exertions, my influence, Cic. Sull. 11, 33:

    cujus (Reguli) cum valuisset auctoritas, captivi retenti sunt,

    id. Off. 3, 27, 100:

    jure, legibus, auctoritate omnium, qui consulebantur, testamentum fecerat,

    id. Verr. 2, 1, 42:

    ejus (Sexti) mihi vivit auctoritas,

    id. Att. 10, 1, 1:

    his rebus adducti et auctoritate Orgetorigis permoti etc.,

    Caes. B. G. 1, 3: ut per auctoritatem earum civitatium suae preces nuper repudiatae faciliorem aditum ad senatum haberent, i. e. agentibus, intervenientibus, Liv. 38, 3 al.—Also consolatory exhortation, consolation, comfort:

    his autem litteris animum tuum...amicissimi hominis auctoritate confirmandum etiam atque etiam puto,

    Cic. Fam. 6, 6, 2.—
    C.
    Will, pleasure, decision, bidding, command, precept, decree:

    si ad verba rem deflectere velimus, consilium autem eorum, qui scripserunt, et rationem et auctoritatem relinquamus?

    Cic. Caecin. 18, 51:

    verba servire hominum consiliis et auctoritatibus,

    id. ib. 18, 52:

    legio auctoritatem Caesaris persecuta est,

    id. Phil. 3, 3:

    nisi legiones ad Caesaris auctoritatem se contulissent,

    under his command, guidance, id. Fam. 10, 28 fin. —Hence,
    2.
    Esp., in political lang., t. t.
    a.
    Senatūs auctoritas,
    (α).
    The will of the senate:

    agrum Picenum contra senatūs auctoritatem dividere,

    Cic. Sen. 4, 11.—More freq.,
    (β).
    A decree of the senate, = Senatūs consultum:

    Senatūs vetus auctoritas de Bacchanalibus,

    Cic. Leg. 2, 15, 37:

    sine senatūs auctoritate foedus facere,

    id. Off. 3, 30, 109:

    Senatūs auctoritas gravissima intercessit,

    id. Fam. 1, 2 fin.:

    responditque ita ex auctoritate senatūs consul,

    Liv. 7, 31:

    imperio non populi jussu, non ex auctoritate patrum dato,

    id. 26, 2:

    Neminem exulum nisi ex Senatūs auctoritate restituit,

    Suet. Claud. 12:

    citra senatūs populique auctoritatem,

    id. Caes. 28 al. —Hence the superscription to the decrees of the Senate:

    SENATVS. CONSVLTI. AVCTORITAS., abbrev., S. C. A.,

    Cic. Fam. 8, 8.—Sometimes between senatūs auctoritas and senatūs consultum this distinction is to be made, that the former designates a decision of the senate, invalidated by the protestation of the tribune of the people or by the people themselves;

    the latter, one that is passed without opposition,

    Cic. Fam. 8, 8; Liv. 4, 57.—
    b.
    Auctoritas populi, the popular will or decision:

    isti principes et sibi et ceteris populi universi auctoritati parendum esse fateantur,

    Cic. Imp. Pomp. 22; so,

    publica,

    Vell. 2, 62, 3; Dig. 1, 2, 2, § 4.—
    c.
    Auctoritas collegii (pontificum), Liv. 34, 44; cf. Cic. Leg. 2, 19 and 21.—
    D.
    Liberty, ability, power, authority to do according to one's pleasure:

    qui habet imperium a populo Romano auctoritatem legum dandarum ab senatu,

    Cic. Verr. 2, 2, 49:

    Verres tantum sibi auctoritatis in re publicā suscepit, ut, etc.,

    id. ib. 2, 5, 58: Invita in hoc loco versatur oratio;

    videtur enim auctoritatem adferre peccandi,

    id. N. D. 3, 35, 85:

    Senatūs faciem secum attulerat auctoritatemque populi Romani,

    id. Phil. 8, 8.—
    E.
    Might, power, authority, reputation, dignity, influence, weight (very freq.):

    ut vostra auctoritas Meae auctoritati fautrix adjutrixque sit, Ter. Hec. prol. alt. 40: aequitate causae et auctoritate suā aliquem commovere,

    Cic. Verr. 2, 1, 48:

    id maximā auctoritate philosophi adfirmant,

    id. Off. 3, 29, 105:

    Digna est memoriā Q. Catuli cum auctoritas tum verecundia,

    Vell. 2, 32:

    optimatium auctoritatem deminuere,

    Suet. Caes. 11; so,

    auctoritatem habere,

    Cic. Phil. 11, 10 fin.; id. Sen. 17, 60:

    adripere,

    id. ib. 18, 62; id. N. D. 3, 35, 85:

    facere,

    to procure, obtain, id. Imp. Pomp. 15: Grandis auctoritatis es et bene regis regnum Israël, * Vulg. 3 Reg. 21, 7:

    imminuere,

    Cic. de Or. 2, 37 fin.:

    levare,

    id. Ac. 2, 22, 69:

    fructus capere auctoritatis,

    id. Sen. 18, 62:

    Quae sunt voluptates corporis cum auctoritatis praemiis comparandae?

    id. ib. 18, 64 et saep. — Transf. to things, importance, significance, weight, power, worth, value, estimation:

    bos in pecuariā maximā debet esse auctoritate,

    Varr. R. R. 2, 5:

    sunt certa legum verba... quo plus auctoritatis habeant, paulo antiquiora,

    more weight, force, Cic. Leg. 2, 7, 18:

    totius hujusce rei quae sit vis, quae auctoritas, quod pondus, ignorant,

    id. Fl. 4:

    utilitatis species falsa ab honestatis auctoritate superata est,

    id. Off. 3, 30, 109: cum antea per aetatem nondum hujus auctoritatem loci attingere auderem, of this honorable place, i. e. the rostra, id. Imp. Pomp 1:

    bibliothecas omnium philosophorum mihi videtur XII. tabularum libellus auctoritatis pondere superare,

    id. de Or. 1, 44, 195; id. Fam. 1, 7; Dolab. ap. Cic. ib. 9, 9 fin.:

    auctoritas praecipua lupo (pisci),

    Plin. 9, 17, 28, § 61: Post eum (Maecenatum) interiit auctoritas sapori (pullorum [p. 200] asinorum), id. 8, 43, 68, § 170 Jan:

    unguentorum,

    id. 13, 1, 2, § 4:

    auctoritas dignitasque formae,

    Suet. Claud. 30.—Also of feigned, assumed authority:

    nec cognovi quemquam, qui majore auctoritate nihil diceret,

    that said nothing with a greater air of authority, Cic. Div. 2, 67, 139.—
    F.
    An example, pattern, model:

    omnium superiorum auctoritatem repudiare,

    Cic. Verr. 2, 3, 19:

    memoriā digna juventuti rei publicae capessendae auctoritas disciplinaque,

    id. Sest. 6, 14:

    valuit auctoritas,

    id. Tusc. 2, 22, 53; so id. Verr. 2, 3, 93; 2, 5, 32:

    tu is es qui in disputando non tuum judicium sequare, sed auctoritati aliorum pareas,

    id. Leg. 1, 13, 36; id. Rosc. Am. 6, 16 al.—
    G.
    A warrant, security for establishing a fact, assertion, etc., credibility:

    cum ea (justitia) sine prudentiā satis habeat auctoritatis,

    Cic. Off. 2, 9, 34:

    desinant putare, auctoritatem esse in eo testimonio, cujus auctor inventus est nemo,

    id. Fl. 22, 53:

    Quid vero habet auctoritatis furor iste, quem divinum vocatis?

    id. Div. 2, 54, 110:

    tollitur omnis auctoritas somniorum,

    id. ib. 2, 59, 123:

    cum ad vanitatem accessit auctoritas,

    id. Lael. 25, 94.—
    2.
    Meton., the things which serve for the verification or establishment of a fact.
    a.
    A record, document:

    videt legationes, cum publicis auctoritatibus convenisse,

    Cic. Verr. 1, 3, 7:

    nihil putas valere in judiciis civitatum auctoritates ac litteras,

    id. ib. 2, 3, 62, § 146.—
    b.
    The name of a person who is security for something, authority:

    cum auctoritates principum conjurationis colligeret,

    Cic. Sull. 13, 37:

    sed tu auctoritates contemnis, ratione pugnas,

    id. N. D. 3, 4, 9.—Hence for the names of persons present at the drawing up of a decree of the senate:

    quod in auctoritatibus praescriptis exstat,

    Cic. de Or. 3, 2, 5: Senatūs consultum, quod tibi misi, factum est auctoritatesque perscriptae, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8.—
    H.
    Right of possession (cf. auctor, II. F. 1.):

    lex usum et auctoritatem fundi jubet esse biennium,

    Cic. Caecin. 19, 54:

    usūs auctoritas fundi biennium est,

    id. Top. 4, 23; so id. Caecin. 26, 74; id. Har. Resp. 7; Lex Atin. ap. Gell. 17, 6; cf. Hugo, Rechtsgesch. p. 217 sq.—So in the laws of the XII. Tables: ADVERSVS. HOSTEM. AETERNA. AVCTORITAS., against a stranger the right of possession is perpetual (i. e. a stranger cannot, by prescription, obtain the right of possession to the property of a Roman), ap. Cic. Off. 1, 12, 37.—
    J.
    In jurid. lang., a guaranty, security, Paul. Sent. 2, 17.

    Lewis & Short latin dictionary > authoritas

  • 12 autoritas

    auctōrĭtas (not autōr- nor authōr-), ātis, f. [auctor], acc. to the different signiff. of that word,
    I.
    In gen., a producing, production, invention, cause (very rare;

    syn.: auctoramentum, sententia, judicium, consilium, vis, pondus, favor, gratia): quod si exquiratur usque ab stirpe auctoritas (sc. rumoris),

    originator, inventor, Plaut. Trin. 1, 2, 180:

    ejus facti qui sint principes et inventores, qui denique auctoritatis ejus et inventionis comprobatores,

    Cic. Inv. 1, 28, 43:

    utrum poëtae Stoicos depravārint, an Stoici poëtis dederint auctoritatem, non facile dixerim,

    id. N. D. 3, 38, 91.—
    II.
    Esp.,
    A.
    A view, opinion, judgment:

    errat vehementer, si quis in orationibus nostris auctoritates nostras consignatas se habere arbitratur,

    Cic. Clu. 50, 139:

    reliquum est, ut de Q. Catuli auctoritate et sententiā dicendum esse videatur,

    id. Imp. Pomp. 20; 22:

    Mihi quidem ex animo eximi non potest, esse deos, id tamen ipsum, quod mihi persuasum est auctoritate majorum, cur ita sit, nihil tu me doces,

    id. N. D. 3, 3, 7:

    plus apud me antiquorum auctoritas valet,

    id. Lael. 4, 13.—
    B.
    Counsel, advice, persuasion, encouragement to something (esp. if made with energy and sustained by the authority and influence of the counsellor; cf.

    auctor, I. C.): auctoritatem defugere,

    Plaut. Poen. 1, 1, 19:

    Jubeo, cogo atque impero. Numquam defugiam auctoritatem,

    Ter. Eun. 2, 3, 99 Ruhnk.: attende jam, Torquate, quam ego defugiam auctoritatem consulatūs mei, how little pleased (ironically) I am that the occurrences of my consulship are ascribed to my exertions, my influence, Cic. Sull. 11, 33:

    cujus (Reguli) cum valuisset auctoritas, captivi retenti sunt,

    id. Off. 3, 27, 100:

    jure, legibus, auctoritate omnium, qui consulebantur, testamentum fecerat,

    id. Verr. 2, 1, 42:

    ejus (Sexti) mihi vivit auctoritas,

    id. Att. 10, 1, 1:

    his rebus adducti et auctoritate Orgetorigis permoti etc.,

    Caes. B. G. 1, 3: ut per auctoritatem earum civitatium suae preces nuper repudiatae faciliorem aditum ad senatum haberent, i. e. agentibus, intervenientibus, Liv. 38, 3 al.—Also consolatory exhortation, consolation, comfort:

    his autem litteris animum tuum...amicissimi hominis auctoritate confirmandum etiam atque etiam puto,

    Cic. Fam. 6, 6, 2.—
    C.
    Will, pleasure, decision, bidding, command, precept, decree:

    si ad verba rem deflectere velimus, consilium autem eorum, qui scripserunt, et rationem et auctoritatem relinquamus?

    Cic. Caecin. 18, 51:

    verba servire hominum consiliis et auctoritatibus,

    id. ib. 18, 52:

    legio auctoritatem Caesaris persecuta est,

    id. Phil. 3, 3:

    nisi legiones ad Caesaris auctoritatem se contulissent,

    under his command, guidance, id. Fam. 10, 28 fin. —Hence,
    2.
    Esp., in political lang., t. t.
    a.
    Senatūs auctoritas,
    (α).
    The will of the senate:

    agrum Picenum contra senatūs auctoritatem dividere,

    Cic. Sen. 4, 11.—More freq.,
    (β).
    A decree of the senate, = Senatūs consultum:

    Senatūs vetus auctoritas de Bacchanalibus,

    Cic. Leg. 2, 15, 37:

    sine senatūs auctoritate foedus facere,

    id. Off. 3, 30, 109:

    Senatūs auctoritas gravissima intercessit,

    id. Fam. 1, 2 fin.:

    responditque ita ex auctoritate senatūs consul,

    Liv. 7, 31:

    imperio non populi jussu, non ex auctoritate patrum dato,

    id. 26, 2:

    Neminem exulum nisi ex Senatūs auctoritate restituit,

    Suet. Claud. 12:

    citra senatūs populique auctoritatem,

    id. Caes. 28 al. —Hence the superscription to the decrees of the Senate:

    SENATVS. CONSVLTI. AVCTORITAS., abbrev., S. C. A.,

    Cic. Fam. 8, 8.—Sometimes between senatūs auctoritas and senatūs consultum this distinction is to be made, that the former designates a decision of the senate, invalidated by the protestation of the tribune of the people or by the people themselves;

    the latter, one that is passed without opposition,

    Cic. Fam. 8, 8; Liv. 4, 57.—
    b.
    Auctoritas populi, the popular will or decision:

    isti principes et sibi et ceteris populi universi auctoritati parendum esse fateantur,

    Cic. Imp. Pomp. 22; so,

    publica,

    Vell. 2, 62, 3; Dig. 1, 2, 2, § 4.—
    c.
    Auctoritas collegii (pontificum), Liv. 34, 44; cf. Cic. Leg. 2, 19 and 21.—
    D.
    Liberty, ability, power, authority to do according to one's pleasure:

    qui habet imperium a populo Romano auctoritatem legum dandarum ab senatu,

    Cic. Verr. 2, 2, 49:

    Verres tantum sibi auctoritatis in re publicā suscepit, ut, etc.,

    id. ib. 2, 5, 58: Invita in hoc loco versatur oratio;

    videtur enim auctoritatem adferre peccandi,

    id. N. D. 3, 35, 85:

    Senatūs faciem secum attulerat auctoritatemque populi Romani,

    id. Phil. 8, 8.—
    E.
    Might, power, authority, reputation, dignity, influence, weight (very freq.):

    ut vostra auctoritas Meae auctoritati fautrix adjutrixque sit, Ter. Hec. prol. alt. 40: aequitate causae et auctoritate suā aliquem commovere,

    Cic. Verr. 2, 1, 48:

    id maximā auctoritate philosophi adfirmant,

    id. Off. 3, 29, 105:

    Digna est memoriā Q. Catuli cum auctoritas tum verecundia,

    Vell. 2, 32:

    optimatium auctoritatem deminuere,

    Suet. Caes. 11; so,

    auctoritatem habere,

    Cic. Phil. 11, 10 fin.; id. Sen. 17, 60:

    adripere,

    id. ib. 18, 62; id. N. D. 3, 35, 85:

    facere,

    to procure, obtain, id. Imp. Pomp. 15: Grandis auctoritatis es et bene regis regnum Israël, * Vulg. 3 Reg. 21, 7:

    imminuere,

    Cic. de Or. 2, 37 fin.:

    levare,

    id. Ac. 2, 22, 69:

    fructus capere auctoritatis,

    id. Sen. 18, 62:

    Quae sunt voluptates corporis cum auctoritatis praemiis comparandae?

    id. ib. 18, 64 et saep. — Transf. to things, importance, significance, weight, power, worth, value, estimation:

    bos in pecuariā maximā debet esse auctoritate,

    Varr. R. R. 2, 5:

    sunt certa legum verba... quo plus auctoritatis habeant, paulo antiquiora,

    more weight, force, Cic. Leg. 2, 7, 18:

    totius hujusce rei quae sit vis, quae auctoritas, quod pondus, ignorant,

    id. Fl. 4:

    utilitatis species falsa ab honestatis auctoritate superata est,

    id. Off. 3, 30, 109: cum antea per aetatem nondum hujus auctoritatem loci attingere auderem, of this honorable place, i. e. the rostra, id. Imp. Pomp 1:

    bibliothecas omnium philosophorum mihi videtur XII. tabularum libellus auctoritatis pondere superare,

    id. de Or. 1, 44, 195; id. Fam. 1, 7; Dolab. ap. Cic. ib. 9, 9 fin.:

    auctoritas praecipua lupo (pisci),

    Plin. 9, 17, 28, § 61: Post eum (Maecenatum) interiit auctoritas sapori (pullorum [p. 200] asinorum), id. 8, 43, 68, § 170 Jan:

    unguentorum,

    id. 13, 1, 2, § 4:

    auctoritas dignitasque formae,

    Suet. Claud. 30.—Also of feigned, assumed authority:

    nec cognovi quemquam, qui majore auctoritate nihil diceret,

    that said nothing with a greater air of authority, Cic. Div. 2, 67, 139.—
    F.
    An example, pattern, model:

    omnium superiorum auctoritatem repudiare,

    Cic. Verr. 2, 3, 19:

    memoriā digna juventuti rei publicae capessendae auctoritas disciplinaque,

    id. Sest. 6, 14:

    valuit auctoritas,

    id. Tusc. 2, 22, 53; so id. Verr. 2, 3, 93; 2, 5, 32:

    tu is es qui in disputando non tuum judicium sequare, sed auctoritati aliorum pareas,

    id. Leg. 1, 13, 36; id. Rosc. Am. 6, 16 al.—
    G.
    A warrant, security for establishing a fact, assertion, etc., credibility:

    cum ea (justitia) sine prudentiā satis habeat auctoritatis,

    Cic. Off. 2, 9, 34:

    desinant putare, auctoritatem esse in eo testimonio, cujus auctor inventus est nemo,

    id. Fl. 22, 53:

    Quid vero habet auctoritatis furor iste, quem divinum vocatis?

    id. Div. 2, 54, 110:

    tollitur omnis auctoritas somniorum,

    id. ib. 2, 59, 123:

    cum ad vanitatem accessit auctoritas,

    id. Lael. 25, 94.—
    2.
    Meton., the things which serve for the verification or establishment of a fact.
    a.
    A record, document:

    videt legationes, cum publicis auctoritatibus convenisse,

    Cic. Verr. 1, 3, 7:

    nihil putas valere in judiciis civitatum auctoritates ac litteras,

    id. ib. 2, 3, 62, § 146.—
    b.
    The name of a person who is security for something, authority:

    cum auctoritates principum conjurationis colligeret,

    Cic. Sull. 13, 37:

    sed tu auctoritates contemnis, ratione pugnas,

    id. N. D. 3, 4, 9.—Hence for the names of persons present at the drawing up of a decree of the senate:

    quod in auctoritatibus praescriptis exstat,

    Cic. de Or. 3, 2, 5: Senatūs consultum, quod tibi misi, factum est auctoritatesque perscriptae, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8.—
    H.
    Right of possession (cf. auctor, II. F. 1.):

    lex usum et auctoritatem fundi jubet esse biennium,

    Cic. Caecin. 19, 54:

    usūs auctoritas fundi biennium est,

    id. Top. 4, 23; so id. Caecin. 26, 74; id. Har. Resp. 7; Lex Atin. ap. Gell. 17, 6; cf. Hugo, Rechtsgesch. p. 217 sq.—So in the laws of the XII. Tables: ADVERSVS. HOSTEM. AETERNA. AVCTORITAS., against a stranger the right of possession is perpetual (i. e. a stranger cannot, by prescription, obtain the right of possession to the property of a Roman), ap. Cic. Off. 1, 12, 37.—
    J.
    In jurid. lang., a guaranty, security, Paul. Sent. 2, 17.

    Lewis & Short latin dictionary > autoritas

  • 13 affero

    adfĕro (affĕro), ferre, attŭli (adtŭli), allātum (adlātum) - tr. -    - inf. passif arch. adferrier, Plaut. Aul. 571. [st1]1 [-] apporter, porter à, porter vers.    - candelabrum Romam adferre, Cic. Verr. 4, 64: apporter un candélabre à Rome.    - Socrati orationem adferre, Cic. de Or. 1, 231: apporter un discours à Socrate.    - scyphos ad praetorem adferre, Cic Verr. 4, 32: apporter des coupes au préteur.    - tamquam vento adlatae naves, Liv. 44, 20, 7: vaisseaux pour ainsi dire apportés par le vent.    - afferre se (afferri), Virg.: se rendre, se diriger, s'avancer.    - afferre pedem, Cat.: se rendre, se diriger, s'avancer.    - aliquid ad aliquem (alicui) adferre: apporter qqch à qqn.    - adferre litteras ad aliquem (adferre litteras alicui), Cic.: apporter une lettre à qqn.    - nimium raro nobis abs te litterae adferuntur, Cic. Att. 1, 9, 1: on m'apporte trop rarement des lettres de toi.    - nuntium alicui adferre, Cic. Amer. 19: apporter une nouvelle à qqn.    - adfertur ei de quarta nuntius, Cic. Phil. 13, 19: on lui apporte la nouvelle concernant la quatrième légion.    - crebri ad eum rumores adferebantur, Caes. BG. 2, 1, 1: des bruits fréquents lui parvenaient.    - ego jussero cadum unum vini veteris a me adferrier, Plaut. Aul. 571: je te ferai porter de chez moi un tonneau de vin vieux. [st1]2 [-] apporter une nouvelle, annoncer.    - quietae res ex Volscis adferebantur, Liv. 6, 30, 7: on annonçait que les Volsques se tenaient tranquilles.    - quicquid huc erit a Pompeio adlatum, Cic. Fam. 7, 17, 5: toutes les nouvelles qu'on apportera ici de Pompée.    - nuntiarunt caedem consulis adlatam aegre tulisse regem, Liv. 22, 37, 2: ils annoncèrent que le roi avait supporté avec peine la nouvelle de la mort du consul.    - alii majorem adferentes tumultum nuntii occurrunt, Liv. 27, 33, 1: d'autres messagers se présentent à lui, apportant la nouvelle d'un trouble plus grand (plus alarmant).    - cum mihi de Q. Hortensii morte esset adlatum, Cic. Br. 1: comme la nouvelle m'avait été apportée de la mort d'Hortensius.    - adferre + prop. inf.: annoncer que, rapporter que.    - ita Caelius ad illam adtulit se aurum quaerere, Cic. Cael. 53: Caelius lui annonça qu'il cherchait de l'or.    - nuntii adferebant male rem gerere Darium, Nep. Milt. 3, 3: les messagers annonçaient que Darius n'était pas heureux dans son expédition.    - novos hostes consilia cum veteribus jungere haud incertis auctoribus Romam est adlatum, Liv. 4, 45, 3: on annonça à Rome de source certaine que de nouveaux ennemis faisaient cause commune avec les anciens.    - pro comperto adtulit Achmos statuisse progredi, Liv. 35, 29, 9: il annonça comme une nouvelle certaine que les Achéens avaient décidé de marcher de l'avant.    - adferre ut + subj.: apporter l’ordre de.    - ab Carthagine adlatum est ut Hasdrubal in Italiam exercitum duceret, Liv. 23, 27, 9: de Carthage l'ordre vint qu'Hasdrubal conduisît son armée en Italie. [st1]3 [-] porter sur, porter contre.    - vim alicui adferre, Cic. Pomp. 39: faire violence à qqn.    - manus alienis bonis adferre, Cic. Off. 2, 54: porter la main sur les biens d'autrui.    - manus alicui adferre, Cic. Quinct. 85: se livrer à des actes de violence sur qqn.    - beneficio suo manus adfert, Sen. Ben. 2, 5, 3: il enlève à son bienfait tout son prix.    - adferre sibi manus, Cic.: se tuer de sa propre main. [st1]4 [-] apporter en plus; apporter à mettre à.    - ita ut, quantum tuis operibus diuturnitas detrahet, tantum adferat laudibus, Cic. Marc. 12: en sorte que, tout ce que le temps enlèvera à ton oeuvre, il l'ajoutera à ta gloire.    - adferre non minus ad dicendum auctoritatis quam facultatis, Cic. Mur. 4: apporter à sa plaidoirie non moins d'autorité que de talent.    - quicquid ad rem publicam adtulimus, Cic. Off. 1, 155: quels que soient les services que j'ai rendus à l'état. [st1]5 [-] apporter (une preuve, un exemple, une raison); alléguer, dire.    - testimonium adferre: produire un témoignage.    - argumentum adferre: apporter une preuve.    - exemplum adferre: donner un exemple.    - rationem adferre: donner une raison.    - rationes, cur hoc ita sit, afferre, Cic. Fin. 5: expliquer pourquoi il en est ainsi.    - ad ea quae dixi, adfer si quid habes, Cic. Att. 7, 9, 4: en réponse à ce que je t'ai dit, donne-moi ce que tu sais.    - aliquid (multa) adferre, cur (quamobrem): apporter un argument, beaucoup d'arguments pour prouver que.    - quid adferre potest, quamobrem voluptas sit summum bonum? Cic. de Or. 3, 78: quel argument peut-il apporter pour prouver que le plaisir est le souverain bien?    - cur credam, adferre possum, Cic. Tusc. 1, 70: je puis donner la raison de ma croyance.    - quid adferri potest cur non casu id evenerit? Cic. Div. 2: comment peut-on prouver que cela n'est pas dû au hasard?    - adfer, quem Fabiano possis praeponere, Sen. Ep. 100, 9: cite qui tu pourrais préférer à Fabianus.    - avec quod, ce fait que: firmissimum hoc adferri videtur, cur deos esse credamus, quod... Cic. Tusc. 1, 30: la preuve la plus forte, à ce qu'il semble, qu'on produise pour justifier la croyance en l'existence des dieux, c'est que...    - avec prop. inf.: adfers in extis cor non fuisse, Cic. Div. 2, 36: tu dis que dans les entrailles de la victime le coeur manquait. [st1]6 [-] apporter, occasionner; contribuer à, aider à.    - delectationem, dolorem, luctum, metum, spem: apporter du plaisir, de la douleur, le deuil, la crainte, l'espoir.    - adferre pacem, bellum, Cic. Phil. 6, 17: apporter la paix, la guerre.    - cladem populo Romano, multas alicui lacrimas adferre, Cic. Nat. 2, 8: être la cause d'un désastre pour le peuple romain, de bien des larmes pour qqn.    - videri proelium defugisse magnum detrimentum adferebat, Caes. BC. 1, 82, 2: paraître avoir esquivé la bataille causait un grand préjudice.    - negat diuturnitatem temporis ad beate vivendum aliquid adferre, Cic. Fin. 2, 87: il prétend que la durée ne contribue en rien au bonheur de la vie.    - hic numerus nihil adfert aliud nisi ut... Cic. Or. 170: ce rythme ne contribue à rien d'autre qu'à faire que...    - quid loci natura adferre potest, ut... Cic. Fat. 8: quelle influence déterminante le climat peut-il avoir, pour faire que... ? [st1]7 [-] rapporter, produire, rendre.    - agri fertiles, qui multo plus adferunt, quam acceperunt, Cic. Off. 1, 15: les terres fertiles qui produisent beaucoup plus de grain qu'on ne leur en a confié.    - talis ager post longam desidiam laetas segetes affert, Col. 2: une telle terre, après un long repos, produit une abondante moisson.    - plantae sinapis prima hieme translatae plus cymae vere adferunt, Col. 11: les pieds de sénevé, transplantés au commencement de l'hiver, produisent au printemps une cime plus développée.    - au fig. magnum proventum poetarum annus hic attulit, Plin. Ep. 1, 13: cette année a produit une abondante moisson de poètes.
    * * *
    adfĕro (affĕro), ferre, attŭli (adtŭli), allātum (adlātum) - tr. -    - inf. passif arch. adferrier, Plaut. Aul. 571. [st1]1 [-] apporter, porter à, porter vers.    - candelabrum Romam adferre, Cic. Verr. 4, 64: apporter un candélabre à Rome.    - Socrati orationem adferre, Cic. de Or. 1, 231: apporter un discours à Socrate.    - scyphos ad praetorem adferre, Cic Verr. 4, 32: apporter des coupes au préteur.    - tamquam vento adlatae naves, Liv. 44, 20, 7: vaisseaux pour ainsi dire apportés par le vent.    - afferre se (afferri), Virg.: se rendre, se diriger, s'avancer.    - afferre pedem, Cat.: se rendre, se diriger, s'avancer.    - aliquid ad aliquem (alicui) adferre: apporter qqch à qqn.    - adferre litteras ad aliquem (adferre litteras alicui), Cic.: apporter une lettre à qqn.    - nimium raro nobis abs te litterae adferuntur, Cic. Att. 1, 9, 1: on m'apporte trop rarement des lettres de toi.    - nuntium alicui adferre, Cic. Amer. 19: apporter une nouvelle à qqn.    - adfertur ei de quarta nuntius, Cic. Phil. 13, 19: on lui apporte la nouvelle concernant la quatrième légion.    - crebri ad eum rumores adferebantur, Caes. BG. 2, 1, 1: des bruits fréquents lui parvenaient.    - ego jussero cadum unum vini veteris a me adferrier, Plaut. Aul. 571: je te ferai porter de chez moi un tonneau de vin vieux. [st1]2 [-] apporter une nouvelle, annoncer.    - quietae res ex Volscis adferebantur, Liv. 6, 30, 7: on annonçait que les Volsques se tenaient tranquilles.    - quicquid huc erit a Pompeio adlatum, Cic. Fam. 7, 17, 5: toutes les nouvelles qu'on apportera ici de Pompée.    - nuntiarunt caedem consulis adlatam aegre tulisse regem, Liv. 22, 37, 2: ils annoncèrent que le roi avait supporté avec peine la nouvelle de la mort du consul.    - alii majorem adferentes tumultum nuntii occurrunt, Liv. 27, 33, 1: d'autres messagers se présentent à lui, apportant la nouvelle d'un trouble plus grand (plus alarmant).    - cum mihi de Q. Hortensii morte esset adlatum, Cic. Br. 1: comme la nouvelle m'avait été apportée de la mort d'Hortensius.    - adferre + prop. inf.: annoncer que, rapporter que.    - ita Caelius ad illam adtulit se aurum quaerere, Cic. Cael. 53: Caelius lui annonça qu'il cherchait de l'or.    - nuntii adferebant male rem gerere Darium, Nep. Milt. 3, 3: les messagers annonçaient que Darius n'était pas heureux dans son expédition.    - novos hostes consilia cum veteribus jungere haud incertis auctoribus Romam est adlatum, Liv. 4, 45, 3: on annonça à Rome de source certaine que de nouveaux ennemis faisaient cause commune avec les anciens.    - pro comperto adtulit Achmos statuisse progredi, Liv. 35, 29, 9: il annonça comme une nouvelle certaine que les Achéens avaient décidé de marcher de l'avant.    - adferre ut + subj.: apporter l’ordre de.    - ab Carthagine adlatum est ut Hasdrubal in Italiam exercitum duceret, Liv. 23, 27, 9: de Carthage l'ordre vint qu'Hasdrubal conduisît son armée en Italie. [st1]3 [-] porter sur, porter contre.    - vim alicui adferre, Cic. Pomp. 39: faire violence à qqn.    - manus alienis bonis adferre, Cic. Off. 2, 54: porter la main sur les biens d'autrui.    - manus alicui adferre, Cic. Quinct. 85: se livrer à des actes de violence sur qqn.    - beneficio suo manus adfert, Sen. Ben. 2, 5, 3: il enlève à son bienfait tout son prix.    - adferre sibi manus, Cic.: se tuer de sa propre main. [st1]4 [-] apporter en plus; apporter à mettre à.    - ita ut, quantum tuis operibus diuturnitas detrahet, tantum adferat laudibus, Cic. Marc. 12: en sorte que, tout ce que le temps enlèvera à ton oeuvre, il l'ajoutera à ta gloire.    - adferre non minus ad dicendum auctoritatis quam facultatis, Cic. Mur. 4: apporter à sa plaidoirie non moins d'autorité que de talent.    - quicquid ad rem publicam adtulimus, Cic. Off. 1, 155: quels que soient les services que j'ai rendus à l'état. [st1]5 [-] apporter (une preuve, un exemple, une raison); alléguer, dire.    - testimonium adferre: produire un témoignage.    - argumentum adferre: apporter une preuve.    - exemplum adferre: donner un exemple.    - rationem adferre: donner une raison.    - rationes, cur hoc ita sit, afferre, Cic. Fin. 5: expliquer pourquoi il en est ainsi.    - ad ea quae dixi, adfer si quid habes, Cic. Att. 7, 9, 4: en réponse à ce que je t'ai dit, donne-moi ce que tu sais.    - aliquid (multa) adferre, cur (quamobrem): apporter un argument, beaucoup d'arguments pour prouver que.    - quid adferre potest, quamobrem voluptas sit summum bonum? Cic. de Or. 3, 78: quel argument peut-il apporter pour prouver que le plaisir est le souverain bien?    - cur credam, adferre possum, Cic. Tusc. 1, 70: je puis donner la raison de ma croyance.    - quid adferri potest cur non casu id evenerit? Cic. Div. 2: comment peut-on prouver que cela n'est pas dû au hasard?    - adfer, quem Fabiano possis praeponere, Sen. Ep. 100, 9: cite qui tu pourrais préférer à Fabianus.    - avec quod, ce fait que: firmissimum hoc adferri videtur, cur deos esse credamus, quod... Cic. Tusc. 1, 30: la preuve la plus forte, à ce qu'il semble, qu'on produise pour justifier la croyance en l'existence des dieux, c'est que...    - avec prop. inf.: adfers in extis cor non fuisse, Cic. Div. 2, 36: tu dis que dans les entrailles de la victime le coeur manquait. [st1]6 [-] apporter, occasionner; contribuer à, aider à.    - delectationem, dolorem, luctum, metum, spem: apporter du plaisir, de la douleur, le deuil, la crainte, l'espoir.    - adferre pacem, bellum, Cic. Phil. 6, 17: apporter la paix, la guerre.    - cladem populo Romano, multas alicui lacrimas adferre, Cic. Nat. 2, 8: être la cause d'un désastre pour le peuple romain, de bien des larmes pour qqn.    - videri proelium defugisse magnum detrimentum adferebat, Caes. BC. 1, 82, 2: paraître avoir esquivé la bataille causait un grand préjudice.    - negat diuturnitatem temporis ad beate vivendum aliquid adferre, Cic. Fin. 2, 87: il prétend que la durée ne contribue en rien au bonheur de la vie.    - hic numerus nihil adfert aliud nisi ut... Cic. Or. 170: ce rythme ne contribue à rien d'autre qu'à faire que...    - quid loci natura adferre potest, ut... Cic. Fat. 8: quelle influence déterminante le climat peut-il avoir, pour faire que... ? [st1]7 [-] rapporter, produire, rendre.    - agri fertiles, qui multo plus adferunt, quam acceperunt, Cic. Off. 1, 15: les terres fertiles qui produisent beaucoup plus de grain qu'on ne leur en a confié.    - talis ager post longam desidiam laetas segetes affert, Col. 2: une telle terre, après un long repos, produit une abondante moisson.    - plantae sinapis prima hieme translatae plus cymae vere adferunt, Col. 11: les pieds de sénevé, transplantés au commencement de l'hiver, produisent au printemps une cime plus développée.    - au fig. magnum proventum poetarum annus hic attulit, Plin. Ep. 1, 13: cette année a produit une abondante moisson de poètes.
    * * *
        Affero, pen. corr. affers, attuli, pen. cor. allatum, pen. prod. afferre. Apporter.
    \
        Afferre ad os cibum manu. Plin. Porter la viande au bec, Appasteler.
    \
        Afferre se aliquo. Virgil. S'approcher, ou Venir en quelque lieu.
    \
        Quod ab ipso allatum est, sibi esse id relatum putet. Terent. On luy a faict de tel pain soupe.
    \
        Negat Epicurus diuturnitatem temporis ad beate viuendum aliquid afferre. Ci. Proficter, ou servir de quelque chose.
    \
        Nihil afferunt quo iucundius viuamus. Cic. Ne nous aident en rien pour vivre plus joyeusement.
    \
        Afferre aliquid ad remp. Cic. Aider, Proficter quelque chose au commun.
    \
        Afferre aliquid ad communem fructum. Cic. Aider, et porter aucun profict aux hommes.
    \
        Afferre, pro eo quod est nuntiare. Cic. Attulerunt, Caesarem iter habere Capuam. Ils ont apporté les nouvelles que Cesar, etc.
    \
        Afferre ad aliquem. Cic. Rapporter et dire à aucun.
    \
        Nihil afferunt, qui in re gerendaversari senectutem negant. Cic. Ils ne dient ou alleguent rien à propos, Ils n'ont raisons qui vaillent.
    \
        An aetatem afferret? Cic. S'excusera il sur l'aage? Alleguera il l'aage pour excuse?
    \
        Ad ea quae dixi affer, siquid habes. Cic. Apporte, Ameine, Allegue quelque chose à l'encontre de ce que j'ay dict.
    \
        Afferre crimen in iudicium. Cic. Proposer un cas de crime à l'encontre de quelcun.
    \
        Afferre ad defensionem. Cic. Alleguer pour sa defense.
    \
        Communes vtilitates in medium afferre. Cic. Communiquer, Mettre en commun.
    \
        Afferre accessionem. Cic. Accroistre et augmenter.
    \
        Adiumentum alicui ad aliquam rem. Cic. L'aider à faire quelque chose.
    \
        AEs alienum attulit mihi haec res. Cic. M'a endebté.
    \
        Amaritudinem. Plin. Faire amer.
    \
        Animum vacuum ad scribendum. Cic. Avoir l'esprit delivre quand on se met à escrire.
    \
        Animum alicui. Cic. Donner courage, L'encourager.
    \
        Argumentum afferunt, quod, etc. Plin. Ils le prouvent par ceste raison, que, etc.
    \
        Authoritatem. Plin. Cic. Donner reputation et authorité, Faire qu'on soit plus estimé.
    \
        Calamitatem et cladem. Cic. Apporter dommage irreparable.
    \
        Causam. Terent. Alleguer raison pourquoy.
    \
        Causam. Cic. Bailler occasion.
    \
        Causam mortis. Cic. Donner occasion de mort.
    \
        Causam quoniam. Plin. Causam afferentes, quoniam in Thessalia, etc. Disants que c'estoit pour cause et raison que, etc.
    \
        Quum attulisset nullam causam quae istam, etc. Cic. Veu qu'il ne scavoit dire cause vallable qui, etc.
    \
        Commutationem voluntatis. Cic. Faire changer de volunte.
    \
        Compertum. Liu. Rapporter pour certain, Apporter certaines nouvelles.
    \
        Confidentiam. Caelius ad Cic. Donner hardiesse et asseurance.
    \
        Coniecturam. Cic. Donner quelque enseigne et argument, Donner conjecture.
    \
        Consecutionem voluptatis. Cic. Donner jouyssance de volupté.
    \
        Consilium alicui. Cic. Donner conseil.
    \
        Consolationem alicui malo. Cic. Donner confort en quelque adversité.
    \
        Constantiam. Cic. Donner constance.
    \
        Consuetudinem seruiendi liberae ciuitati. Cic. L'accoustumer à son obeissance.
    \
        Contemptionem ad omnes. Caesar. Faire mespriser de touts, et qu'on n'en tienne compte.
    \
        Crimen falsum alicui. Cic. Imposer crime à aucun.
    \
        Cumulum aliquem artibus aliorum. Cic. Donner quelque accroissement.
    \
        Curam. Cic. Donner soulci, Mettre en soulci.
    \
        Delectationem. Cic. Donner plaisir.
    \
        Dentes in dominum. Varro. Mordre son maistre.
    \
        Desperationem. Caesar. Mettre en desespoir.
    \
        Detrimentum. Caesar. Cic. Porter dommage.
    \
        Difficultatem alicui rei vel homini. Cic. Rendre une chose malaisee à faire, Donner empeschement.
    \
        Dolorem capitis. Plin. Causer, ou faire douleur de teste.
    \
        Dubitationem. Cic. Mettre en doubte.
    \
        Egestatem alicui. Cic. Mettre en povreté.
    \
        Errorem animis. Cic. Faire errer.
    \
        Excusationem. Cic. Alleguer excusation.
    \
        Exemplum. Plin. Alleguer exemple.
    \
        Exilium. Cic. Causer bannissement, Estre cause de bannissement.
    \
        Expectationem. Quintil. Mettre en attente.
    \
        Facultatem. Cic. Apporter commodité.
    \
        Affertur fama. Liu. On apporte nouvelles, On fait courir le bruit, Le bruit est.
    \
        Neque vlla de eius reditu fama ferebatur. Caesar. Il n'en estoit aucun bruit, On n'en parloit aucunnement.
    \
        Fastidium alicui. Cic. Apporter desgoustement, Desgouster.
    \
        Fastidia cibo affert haec res. Colum. Elle desgouste.
    \
        Fidem alicui rei. Liuius. Faire foy de quelque chose, Faire croire quelque chose.
    \
        Fiduciam. Caesar. Donner asseurance.
    \
        Finem tributorum. Cic. Mettre fin.
    \
        Florem afferre dicuntur arbores. Colum. Porter fleur.
    \
        Hilaritatem, vel iucunditatem, aut laetitiam. Pli. Cic. Mettre en joye, Resjouir.
    \
        Honorem. Plin. Faire ou porter honneur.
    \
        Iacturam. Colum. Porter dommage, ou perte.
    \
        Incrementum. Cic. Donner accroissement.
    \
        Inertiam alicui. Cic. Faire paresseux et nonchalant.
    \
        Initium morbi. Celsus. Causer le commencement de la maladie.
    \
        Interitum. Cic. Apporter la mort et destruction ou ruine.
    \
        Laborem. Cic. Donner peine et travail.
    \
        Lachrymas alicui. Cic. Luy apporter grand dueil.
    \
        Laetitiam alicui. Cic. Le resjouir.
    \
        Languorem alicui. Cic. Le faire paresseux et nonchalant.
    \
        Laudem alicui. Cic. Apporter loz ou louange.
    \
        Leuationem. Cic. Donner allegeance.
    \
        Literas. Cic. Apporter lettres à aucun.
    \
        Luctum alicui. Cic. Causer, ou Apporter dueil.
    \
        Manus alicui. Cic. Mettre la main sur luy, Le battre.
    \
        Manus sibi. Plancus ad Ciceronem. Se deffaire soymesme, Se tuer.
    \
        Manus bonis alienis. Cic. Prendre, Ravir les biens d'autruy.
    \
        Manus vulneribus. Cic. Renouveler les douleurs.
    \
        Medicinam. Cic. Porter medecine.
    \
        Memoriam. Cic. Faire souvenir.
    \
        Metum alicui. Cic. Faire paour.
    \
        Molestiam. Cic. Faire, ou Donner ennuy et fascherie.
    \
        Moram alicui rei. Cic. Empescher et retarder.
    \
        Morbum alicui. Plaut. Faire malade.
    \
        Mortem vno ictu. Cic. Tuer tout d'un coup.
    \
        Motum animis. Cic. Esmouvoir les cueurs.
    \
        Munus Reip. Cic. Faire un bien et profict à la republique.
    \
        Necessitatem. Cic. Contraindre.
    \
        Neruos et industriam. Cic. Employer sa force et son esprit, ou son industrie.
    \
        Necem. Plin. Faire mourir. Vide NEX.
    \
        Nuntium. Cic. Apporter nouvelle.
    \
        Obliuionem tristitiae. Plin. Faire oublier.
    \
        Obscuritatem orationi. Cic. Obscurcir.
    \
        Odium. Plin. Faire hair, Engendrer haine.
    \
        Odium quod in ipsum attulerant. Cic. La haine dont ils estoyent venuz garnis à l'encontre de luy.
    \
        Odium maius affert mihi haec res, quam etc. Cela me desplaist plus, ou Me porte plus d'ennuy et de desplaisir, que etc.
    \
        Offensionem. Cic. Faire desplaisir, Offenser.
    \
        Magnam haec res illis offensionem ad omnes attulit. Caesar. Cela les mist fort en la malegrace de touts.
    \
        Opem alicui. Terent. Aider.
    \
        Opinionem populo. Cic. Mettre les gents en opinion.
    \
        Pacem animis. Cic. Mettre en repos d'esprit.
    \
        Pacem ad aliquam. Plaut. Apporter paix.
    \
        Pauorem. Plin. Faire paour, Donner crainte.
    \
        Pedem. Catul. Venir.
    \
        Periculum. Caelius ad Ciceronem. Mettre en danger.
    \
        Perniciem. Cic. Porter dommage, ou malencontre.
    \
        Perturbationem rerum. Brutus ad Ciceronem. Mettre en trouble et desarroy.
    \
        Pestem. Cic. Apporter grand'malencontre.
    \
        Pestilentiam. Plin. Amener la peste.
    \
        Pondus. Cic. Permagnum pondus affert beneuolentia erga illum. L'amor qu'il ha envers luy fait beaucoup, Cela y aide fort.
    \
        Quaestionem. Cic. Quaestionem attulerunt poetae, quidnam esset illud, etc. Ont mis en doubte, Ont doubté, Ont demandé.
    \
        Rationem quoniam, et Rationes cur. Plin. Donner, ou Alleguer raison, Prouver par raison.
    \
        Religionem afferre alicui. Cic. Mettre quelcun en scrupule de conscience.
    \
        Repulsam attulit haec res. Cic. Cela a esté cause que j'ay esté refusé et esconduict.
    \
        Requiem. Ouid. Donner, ou apporter repos.
    \
        Affertur rumoribus spes. Cic. Le commun bruit donne esperance.
    \
        Afferuntur rumores ad eum. Caesar. On luy rapporte.
    \
        Salutem. Caesar. Cic. Sauver.
    \
        Satietatem. Cic. Saouler.
    \
        Scientiam. Cic. Affert vetustas incredibilem scientiam. Apporte et donne congnoissance si grande, qu'on ne scauroit croire.
    \
        Seditiones. Cic. Mettre en dissention.
    \
        Sententiam. Cic. Dire son opinion.
    \
        Solicitudinem affert haec res. Plancus ad Ciceronem. Engendre un soulci.
    \
        Solatium. Cic. Donner soulas.
    \
        Somnum. Cic. quod et somnum inducere, et Conciliare somnum dicitur. Faire dormir.
    \
        Spem. Cic. Donner esperance.
    \
        Splendorem voci. Plin. Esclarcir la voix, Faire la voix clere et nette.
    \
        Sumptum alicui. Cic. Faire coustange à un autre.
    \
        Suppetias. Plaut. Donner secours.
    \
        Suspicionem. Cic. Donner souspecon.
    \
        Tabem gregi. Colum. Faire devenir en chartre et seicher.
    \
        Taedium. Liu. Fascher, Ennuyer, Attedier.
    \
        Terrorem. Id est Terrere. Liuius. Espovanter, Faire paour, et frayeur.
    \
        Terrores ad aliquem. Cic. Rapporter choses qui sont à craindre, et qui font paour.
    \
        Testimonium. Caesar. Prouver, Bailler preuve.
    \
        Torporem. Plin. Faire appesantir et eslourdir.
    \
        Vim. Cic. Faire violence.
    \
        Vim afferre virgini. Cic. Violer, Prendre par force.
    \
        Vim vitae et corpori. Cic. Se tuer.
    \
        Vim et celeritatem afferre. Cic. Donner force et vistesse.
    \
        Vim in docendo. Cic. Contraindre à croire.
    \
        Afferre vim, pro Cogere. Cic. Contraindre, Forcer.
    \
        Affert aliam vitam haec dies. Terent. Requiert tresestroictement.
    \
        Vtilitatem aliquam. Quintil. Apporter quelque profict.
    \
        Affertur, Impersonale. Liu. Les nouvelles sont venues que, etc.

    Dictionarium latinogallicum > affero

  • 14 afflo

    adflo (afflo), āre, āvi, ātum [st2]1 - intr. - souffler sur, souffler vers, s'exhaler, se répandre. [st2]2 - tr. - envoyer en soufflant, communiquer en soufflant, exhaler. [st2]3 [-] toucher de son souffle; atteindre de son influence, inspirer.
    * * *
    adflo (afflo), āre, āvi, ātum [st2]1 - intr. - souffler sur, souffler vers, s'exhaler, se répandre. [st2]2 - tr. - envoyer en soufflant, communiquer en soufflant, exhaler. [st2]3 [-] toucher de son souffle; atteindre de son influence, inspirer.
    * * *
        Afflo, afflas, afflare. Souffler contre, ou vers quelque chose.
    \
        A serpentibus afflari. Columel. Estre halené des serpents.
    \
        Afflari incendio. Liu. Estre un peu grillé, et atteins de la flambe du feu.
    \
        Afflantur odores efloribus. Cic. Les fleurs rendent et jectent bonnes odeurs.
    \
        Vineta afflantur Noto maligno. Stat. Les vignes sont frappees de mauvais vent ou atteintes.
    \
        Ore alicuius afflari. Ouid. Estre touché du vent ou haleine sortant de la bouche de quelcun.
    \
        Afflare, pro Flatu implere. Oui. Emplir de vent en soufflant.
    \
        Rumoris nescio quid afflauerat. Sub. ME. Cic. Quelque bruit m'avoit soufflé aux oreilles.
    \
        Afflare alicui, pro Fauere. Tibul. Foelix, cui placidus leniter afflat Amor. A qui il porte ou donne faveur.
    \
        Sperat sibi auram posse aliquam afflari in hoc crimine. Cic. Il espere que quelcun luy favorisera en ce crime.
    \
        Afflare alicui aliquid mali. Author ad Heren. Infecter quelcun de son haleine, Luy halener quelque mal.
    \
        Afflare aliquem fulmine. Plin. iunior. Atteindre et toucher du fouldre.
    \
        Ignibus afflari. Ouid. Estre atteint de la flambe du feu.
    \
        Afflari diuino spiritu. Cic. Estre inspiré de l'esprit divin, Estre inspiré de Dieu.
    \
        Afflari sydere. Plin. Quand un jeune arbre, ou autre chose meurt de seicheresse és jours caniculaires. C'est aussi quand un membre total devient corrompu, mort, sec et inutile.
    \
        Peste afflatus. Sillius. Atteint et infecté de peste.
    \
        Sole afflatus. Claudian. Atteint du soleil.

    Dictionarium latinogallicum > afflo

  • 15 auctus

    [st1]1 [-] auctus, a, um: part. passé de augeo; augmenté, agrandi, enrichi, gratifié, pourvu, doué.    - auctus honoribus: comblé d'honneurs; élevé aux honneurs.    - auctus a Demosthene: qui doit son influence (politique) à Démosthène.    - auctus filiolo, Cic.: qui a un fils en plus.    - auctus omine, Tac.: encouragé par un présage.    - auctus damno, Ter.: qui a éprouvé une nouvelle perte.    - auctus animo, Tac.: encouragé. [st1]2 [-] auctŭs, ūs, m.: augmentation, accroissement, progrès, développement, croissance, crue.
    * * *
    [st1]1 [-] auctus, a, um: part. passé de augeo; augmenté, agrandi, enrichi, gratifié, pourvu, doué.    - auctus honoribus: comblé d'honneurs; élevé aux honneurs.    - auctus a Demosthene: qui doit son influence (politique) à Démosthène.    - auctus filiolo, Cic.: qui a un fils en plus.    - auctus omine, Tac.: encouragé par un présage.    - auctus damno, Ter.: qui a éprouvé une nouvelle perte.    - auctus animo, Tac.: encouragé. [st1]2 [-] auctŭs, ūs, m.: augmentation, accroissement, progrès, développement, croissance, crue.
    * * *
        Auctus, Participium. Accreu, Augmenté, Amplié.
    \
        Auxilio auctus. Tacit. Renforcé, Aidé.
    \
        Damno auctus. Terent. Qui d'advantage a receu dommage.
    \
        Diuitiis et honoribus auctus. Ouid. Plus riche qu'il n'estoit.
    \
        Filia auctus. Tacit. Plus riche d'une fille.
    \
        Auctus filiolo. Cic. Plus riche d'un petit garson.
    \
        Honoribus auctus. Cic. Avancé en honneur et dignité.
    \
        Laetitia auctus. Cic. A qui sa joye est accreue.
    \
        Pecunia auctus. Tacit. Augmenté en biens.
    \
        Praeda auctus. Cic. Qui s'est faict riche par pillerie.
    \
        Societate aliquorum auctus. Tacit. Renforcé, Faict plus fort.
    \
        Spoliis auctus. Cic. Qui est faict plus riche de la despouille d'un autre.
    \
        Auctus, Nomen ex participio. Plaut. AEgritudo auctior. Plus grande.
    \
        Re, fortunisque auctior. Liu. Qui est fort riche.
    \
        Auctus, huius auctus, Verbale. Liu. Accroissement.
    \
        Auctus immensus aquarum. Plin. Grande creue d'eaues.
    \
        Auctus dierum. Plin. Accroissement de jours.
    \
        Auctus infinitus corporis. Lucret. Croissance.

    Dictionarium latinogallicum > auctus

  • 16 benefacio

    bĕnĕfăcĭo (bĕnĕ făcĭo), ĕre, fēci, factum    - intr. (décad. tr.) -    - l'orth. en un seul mot est sans doute due à l'influence de beneficium ; l'ancienne latinité séparait les deux mots. [st1]1 [-] faire bien.    - bene facis (formule de remerciement): merci, je t'en sais gré.    - o factum bene ! Ter.: tant mieux !    - benefecit Silius, qui... Cic.: Silius a eu raison de...    - bene factum te advenisse, Cic.: tu as bien fait de venir. [st1]2 [-] faire du bien, rendre service.    - Plaut. Bacch. 402 ; Capt. 941, etc. ; Sen. Ben. 1, 2, 2, etc.    - in aliquem aliquid bene facere: rendre un service à qqn. --- Plaut. Amph. 181; Capt. 416.    - alicui bene facere: faire du bien à qqn, l'obliger. --- Plaut. Men. 1021, etc. ; Liv. 36, 36, 4.    - pulchrum est bene facere rei publicae, etiam bene dicere haud absurdum, Sall. C 3, 1: s'il est beau de bien agir dans l'intérêt de l'état, bien dire aussi n'est pas malséant.    - au passif bonis quod bene fit, haud perit, Plaut. Rud. 939: le service qu'on rend aux braves gens n'est pas perdu. --- cf. Capt. 358; Poen. 1216.    - si chartae sileant quod benefeceris, Hor.: si les livres taisent tes exploits. [st1]3 [-] être efficace, faire de l'effet.    - serpillum bene facit ad... Scrib.: le serpolet agit contre...
    * * *
    bĕnĕfăcĭo (bĕnĕ făcĭo), ĕre, fēci, factum    - intr. (décad. tr.) -    - l'orth. en un seul mot est sans doute due à l'influence de beneficium ; l'ancienne latinité séparait les deux mots. [st1]1 [-] faire bien.    - bene facis (formule de remerciement): merci, je t'en sais gré.    - o factum bene ! Ter.: tant mieux !    - benefecit Silius, qui... Cic.: Silius a eu raison de...    - bene factum te advenisse, Cic.: tu as bien fait de venir. [st1]2 [-] faire du bien, rendre service.    - Plaut. Bacch. 402 ; Capt. 941, etc. ; Sen. Ben. 1, 2, 2, etc.    - in aliquem aliquid bene facere: rendre un service à qqn. --- Plaut. Amph. 181; Capt. 416.    - alicui bene facere: faire du bien à qqn, l'obliger. --- Plaut. Men. 1021, etc. ; Liv. 36, 36, 4.    - pulchrum est bene facere rei publicae, etiam bene dicere haud absurdum, Sall. C 3, 1: s'il est beau de bien agir dans l'intérêt de l'état, bien dire aussi n'est pas malséant.    - au passif bonis quod bene fit, haud perit, Plaut. Rud. 939: le service qu'on rend aux braves gens n'est pas perdu. --- cf. Capt. 358; Poen. 1216.    - si chartae sileant quod benefeceris, Hor.: si les livres taisent tes exploits. [st1]3 [-] être efficace, faire de l'effet.    - serpillum bene facit ad... Scrib.: le serpolet agit contre...
    * * *
        Benefacio, benefacis, pen. cor. benefacere. Plaut. Faire bien.
    \
        Bene fecisti: gratiam habeo maximam. Terent. C'est bien faict à toy.
    \
        Benefacis, quod me adiuuas. Cic. Tu fais bien de m'aider, C'est bien faict à toy.
    \
        Ne ingratis quidem benefacere absistam. Tacit. Je ne m'abstiendray point de faire du bien mesmement aux ingras.
    \
        Benefacere erga aliquem. Plaut. Bienfaire à aucun.

    Dictionarium latinogallicum > benefacio

  • 17 blandimentum

    blandimentum, i, n. (souvent au plur.) [st2]1 [-] caresse, flatterie, cajolerie, boniments. [st2]2 [-] charme, attrait, agréments, douceurs. [st2]3 [-] condiment, assaisonnement. [st2]4 [-] soins délicats.    - pessum dedisti me blandimentis tuis, Plaut. Rud. 2.6.23: tu m'as ruiné avec tes flatteries.    - blandimenta muliebria, Tac.: cajoleries efféminées (indignes d'un homme).    - blandimenta vitae, Tac.: charmes de la vie.    - sine blandimentis expellere famem, Tac.: apaiser sa faim sans mets raffinés.    - blandimenta aestivi caloris, Pall. Sept. 17: douce influence du soleil d'été.    - aliqua inveniemus blandimenta, quibus saporem mutemus, Petr. 141: nous trouverons quelques condiments pour changer le goût.    - hoc blandimento, Plin. 17, 13, 21, § 98: par ces soins délicats.
    * * *
    blandimentum, i, n. (souvent au plur.) [st2]1 [-] caresse, flatterie, cajolerie, boniments. [st2]2 [-] charme, attrait, agréments, douceurs. [st2]3 [-] condiment, assaisonnement. [st2]4 [-] soins délicats.    - pessum dedisti me blandimentis tuis, Plaut. Rud. 2.6.23: tu m'as ruiné avec tes flatteries.    - blandimenta muliebria, Tac.: cajoleries efféminées (indignes d'un homme).    - blandimenta vitae, Tac.: charmes de la vie.    - sine blandimentis expellere famem, Tac.: apaiser sa faim sans mets raffinés.    - blandimenta aestivi caloris, Pall. Sept. 17: douce influence du soleil d'été.    - aliqua inveniemus blandimenta, quibus saporem mutemus, Petr. 141: nous trouverons quelques condiments pour changer le goût.    - hoc blandimento, Plin. 17, 13, 21, § 98: par ces soins délicats.
    * * *
        Blandimentum. Cic. Amadouement, Mignotise, Belle parolle, Flaterie.
    \
        Blandimenta plebidare. Liu. Amadouer, Flater le commun peuple.

    Dictionarium latinogallicum > blandimentum

  • 18 campester

    campester (qqf. campestris), tris, tre    - nom. sing. campestris, Cato d. Prisc. p. 696 P.; Col. 3, 13, 8; 7, 2, 3; 3, 14, 1. [st1]1 [-] de plaine, plat, uni.    - barbari campestres, Liv. 39, 53, 13: barbares qui habitent les plaines.    - campestrem hostem eludere, Liv. 22: esquiver les attaques d'un ennemi habitué à combattre en rase cammpagne.    - iter campestre: chemin de plaine, marche à travers la plaine.    - v. campestria, ium, n. [st1]2 [-] relatif au Champ de Mars, relatif aux jeux, relatif aux comices, relatif aux élections (relatif aux activités qui ont lieu au Champ de Mars).    - arma campestria: les armes en usage au Champ de Mars.    - proelia campestria: luttes au Champ de Mars.    - temeritas campestris, Val. Max. 4, 1: les hasards des élections.    - gratia campestris, Liv. 7, 1, 2: influence dans les comices.    - res ex campestri certamine in senatum pervenit, Liv. 32, 7, 11: la nouvelle du conflit lors des comices parvint au sénat.    - campestres, ĭum, m.: les divinités qui président aux luttes du Champ de Mars. --- Inscr. Orell. 1358; 1794; 2101; Inscr. Don. 59, 5.
    * * *
    campester (qqf. campestris), tris, tre    - nom. sing. campestris, Cato d. Prisc. p. 696 P.; Col. 3, 13, 8; 7, 2, 3; 3, 14, 1. [st1]1 [-] de plaine, plat, uni.    - barbari campestres, Liv. 39, 53, 13: barbares qui habitent les plaines.    - campestrem hostem eludere, Liv. 22: esquiver les attaques d'un ennemi habitué à combattre en rase cammpagne.    - iter campestre: chemin de plaine, marche à travers la plaine.    - v. campestria, ium, n. [st1]2 [-] relatif au Champ de Mars, relatif aux jeux, relatif aux comices, relatif aux élections (relatif aux activités qui ont lieu au Champ de Mars).    - arma campestria: les armes en usage au Champ de Mars.    - proelia campestria: luttes au Champ de Mars.    - temeritas campestris, Val. Max. 4, 1: les hasards des élections.    - gratia campestris, Liv. 7, 1, 2: influence dans les comices.    - res ex campestri certamine in senatum pervenit, Liv. 32, 7, 11: la nouvelle du conflit lors des comices parvint au sénat.    - campestres, ĭum, m.: les divinités qui président aux luttes du Champ de Mars. --- Inscr. Orell. 1358; 1794; 2101; Inscr. Don. 59, 5.
    * * *
        Campester, campestris, et hoc campestre, vel hic et haec campestris et hoc campestre: vt Locus campestris. Caesar. Lieu champestre.
    \
        Fraxinus campestris. Plin. Qui croist és champs.
    \
        Iter campestre. Caesar. Chemin champestre.
    \
        Ludus campestris. Cic. Esbatement qui se fait en un champ.
    \
        Scythae campestres. Horat. Qui vivent és champs dedens des tentes et pavillons.

    Dictionarium latinogallicum > campester

  • 19 complector

    complector, complecti, complexus sum [st2]1 [-] embrasser, entourer, enlacer, saisir. [st2]2 [-] saisir par la pensée, retenir. [st2]3 [-] renfermer (dans un discours), exprimer, conclure. [st2]4 [-] s'attacher à, aimer, favoriser.    - vitis quicquid est nacta complectitur, Cic. Sen. 15, 52: la vigne s'attache à tout ce qu'elle rencontre.    - complecti spatium, Caes.: embrasser un espace de terrain.    - complecti genua, Quint. 6, 1, 34: embrasser les genoux.    - complecti inter se, Virg.: se tenir enlacés.    - complecti hostem, Virg.: étreindre un ennemi.    - aliquem honoribus complecti: combler qqn d’honneurs.    - tum valet multum, cum est idoneam conplexa naturam, Cic. Tusc. 2, 11: (l'influence de la philosophie) a beaucoup d'efficacité quand elle se tient dans une nature appropriée.    - complecti effigiem auro, Ov.: enchâsser un portrait dans un anneau d'or.    - me somnus conplexus est, Cic. Rep. 6, 10, 10: le sommeil s'empara de moi.    - complecti facultatem, Liv.: saisir une occasion.    - complecti animo (mente, cogitatione): comprendre, concevoir.    - in iis complectendis, Quint.: pour garder le souvenir de ces choses.    - complecti aliquid memoriâ, Cic. Div. 2, 71, 146: se souvenir de qqch.    - complecti omnia alicujus facta oratione, Cic. Verr. 2.4.26.§ 57: embrasser dans un discours les actions de qqn.    - numero sententiam complecti, Cic.: assujettir sa pensée au rythme.    - complecti breviter initia et causas, Quint.: exposer sommairement les antécédents et les causes.    - complecti ex contrario, Cic.: conclure par les contraires.    - complecti omnes caritate, Liv.: embrasser tout le monde dans son affection.    - complecti aliquem comitate, Cic.: entourer qqn d'égard.    - complecti causam, Cic.: embrasser un parti.    - complecti philosophiam, Cic.: s'adonner à la philosophie.    - complecti: passif de complecto, ĕre.
    * * *
    complector, complecti, complexus sum [st2]1 [-] embrasser, entourer, enlacer, saisir. [st2]2 [-] saisir par la pensée, retenir. [st2]3 [-] renfermer (dans un discours), exprimer, conclure. [st2]4 [-] s'attacher à, aimer, favoriser.    - vitis quicquid est nacta complectitur, Cic. Sen. 15, 52: la vigne s'attache à tout ce qu'elle rencontre.    - complecti spatium, Caes.: embrasser un espace de terrain.    - complecti genua, Quint. 6, 1, 34: embrasser les genoux.    - complecti inter se, Virg.: se tenir enlacés.    - complecti hostem, Virg.: étreindre un ennemi.    - aliquem honoribus complecti: combler qqn d’honneurs.    - tum valet multum, cum est idoneam conplexa naturam, Cic. Tusc. 2, 11: (l'influence de la philosophie) a beaucoup d'efficacité quand elle se tient dans une nature appropriée.    - complecti effigiem auro, Ov.: enchâsser un portrait dans un anneau d'or.    - me somnus conplexus est, Cic. Rep. 6, 10, 10: le sommeil s'empara de moi.    - complecti facultatem, Liv.: saisir une occasion.    - complecti animo (mente, cogitatione): comprendre, concevoir.    - in iis complectendis, Quint.: pour garder le souvenir de ces choses.    - complecti aliquid memoriâ, Cic. Div. 2, 71, 146: se souvenir de qqch.    - complecti omnia alicujus facta oratione, Cic. Verr. 2.4.26.§ 57: embrasser dans un discours les actions de qqn.    - numero sententiam complecti, Cic.: assujettir sa pensée au rythme.    - complecti breviter initia et causas, Quint.: exposer sommairement les antécédents et les causes.    - complecti ex contrario, Cic.: conclure par les contraires.    - complecti omnes caritate, Liv.: embrasser tout le monde dans son affection.    - complecti aliquem comitate, Cic.: entourer qqn d'égard.    - complecti causam, Cic.: embrasser un parti.    - complecti philosophiam, Cic.: s'adonner à la philosophie.    - complecti: passif de complecto, ĕre.
    * * *
        Complector, complecteris, pen. corr. complexus sum, complecti. Liu. Embrasser, ou enclorre dedens quelque chose.
    \
        Iustum, pium, religiosum, caetera que his similia honesto complectimur. Quintil. Nous comprenons.
    \
        Mediam mulierem complecti. Terent. L'embrasser par le milieu du corps.
    \
        Omnes omnium charitates patria vna complexa est. Cic. Contient, Comprend.
    \
        Complectitur vitis suis clauiculis quicquid est nacta. Cic. Elle s'attache, Elle accolle.
    \
        Se concordi quadam amicitia et charitate complectitur mundus. Cic. Il s'aime et s'entretient.
    \
        Nos inter nos sumus complexi. Cic. Nous nous sommes entr'embrassez, Nous avons embrassé l'un l'autre.
    \
        Complexus est me somnus. Cic. Le sommeil m'a prins.
    \
        Complecti animo Cic. Penser et comprendre en son entendement.
    \
        Aliquid carmine complecti. Quintil. Descrire.
    \
        Cogitatione complecti. Cic. Deum ipsum cogitatione complecti non possumus. Nous ne povons penser ne comprendre que c'est de Dieu.
    \
        Cogitatione complecti absentem. Cic. Penser attentivement à une personne absente.
    \
        Memoria complecti. Cic. Retenir en sa memoire.
    \
        Mente complecti aliquid. Cic. Concevoir, Entendre, Comprendre.
    \
        Oratione complecti non possum magnitudinem beneficii. Cic. Je ne scauroye comprendre par parolles, ne exprimer ou declarer le grand plaisir que tu m'as faict.
    \
        Vno verbo omnia complecti. Cic. Dire tout en un mot.
    \
        Complectitur verbis quod vult. Cic. Il dit ce qu'il veult.
    \
        Complecti preces. Ouid. Prier.
    \
        Complecti consensum alterius et tenere. Plin. iunior. Retenir et entretenir le jugement et consentement qu'autruy nous a donné.
    \
        Effigiem alicuius in auro complecti. Ouid. Enchasser ou engraver en or.
    \
        Astra complexus est. Senec. Il est au ciel.
    \
        Amplissimos viros ad suum scelus complecti. Cic. Attirer, Adjoindre.
    \
        Complecti aliquem. Cic. Fort aimer aucun.
    \
        Complecti hominem. Cic. Entretenir aucun, et l'adjoindre et attirer à soy.
    \
        Amore complecti aliquem. Claud. Fort aimer.
    \
        Beneficio complecti aliquem. Cic. Luy faire plaisir.
    \
        Comitate complecti aliquem. Cic. Estre doulx envers luy.
    \
        Omnibus studiis, laboribus, vitae periculis complecti aliquem. Cic. Le tant aimer qu'il n'espargne rien pour luy faire plaisir, soit, etc.
    \
        Complecti arcta familiaritate. Plin. iunior. Aimer fort familierement, Le recevoir en sa familiarité.
    \
        Ex literis alicuius complecti aliquem. Cic. Aimer quelcun, et luy faire bon accueil, à cause qu'il nous a esté recommandé par lettres d'aucun.
    \
        Aliquem comitem in omnes casus complecti. Virgil. Prendre pour compaignon.

    Dictionarium latinogallicum > complector

  • 20 conficio

    confĭcĭo, ĕre, fēci, fectum - tr. - [st2]1 [-] faire ensemble, fabriquer, composer. [st2]2 [-] faire complètement, achever, effectuer, réaliser, terminer, accomplir, finir; qqf. traiter d'une affaire (intr.). [st2]3 [-] parvenir (à un terme), fournir (sa course). [st2]4 [-] rassembler, faire un tout, effectuer, causer, produire, obtenir (pour soi), procurer (à un autre). [st2]5 [-] conclure (t. de log.). [st2]6 [-] consommer, broyer (les aliments); consumer, ruiner, perdre, dissiper. [st2]7 [-] accabler, détruire, tuer, exterminer, vaincre.    - conficere libros: composer des livres.    - conficere + prop. inf.: conclure que.    - conficere aliquid alicui: procurer quelque chose à quelqu’un.    - nihil conficere cum aliquo: ne conclure aucun arrangement avec qqn.    - conficere centum annos: vivre cent ans.    - pecuniam ex re conficere, Cic.: tirer de l'argent de qqch.    - famam conficere, Cic.: acquérir de la réputation.    - centurias conficere, Cic. Pet. Cons. 5, 18: se ménager les suffrages des centuries.    - me dolor conficit: la douleur me mine.    - conficere provinciam, Cic.: soumettre une province.    - confici angore, curis: être accablé par l'angoisse, par les soucis.    - confici plagis, vulneribus: être épuisé par les coups, par les blessures.    - confectus cibus, Cic.: viande digérée.    - confecta res, Cic.: affaire conclue ou affaire désespérée.    - confectus senectute, Cic: accablée par la vieillesse.    - confectus vino, Cic.: abruti par le vin.    - confectum sidus, Plin.: astre dont l'influence a cessé.
    * * *
    confĭcĭo, ĕre, fēci, fectum - tr. - [st2]1 [-] faire ensemble, fabriquer, composer. [st2]2 [-] faire complètement, achever, effectuer, réaliser, terminer, accomplir, finir; qqf. traiter d'une affaire (intr.). [st2]3 [-] parvenir (à un terme), fournir (sa course). [st2]4 [-] rassembler, faire un tout, effectuer, causer, produire, obtenir (pour soi), procurer (à un autre). [st2]5 [-] conclure (t. de log.). [st2]6 [-] consommer, broyer (les aliments); consumer, ruiner, perdre, dissiper. [st2]7 [-] accabler, détruire, tuer, exterminer, vaincre.    - conficere libros: composer des livres.    - conficere + prop. inf.: conclure que.    - conficere aliquid alicui: procurer quelque chose à quelqu’un.    - nihil conficere cum aliquo: ne conclure aucun arrangement avec qqn.    - conficere centum annos: vivre cent ans.    - pecuniam ex re conficere, Cic.: tirer de l'argent de qqch.    - famam conficere, Cic.: acquérir de la réputation.    - centurias conficere, Cic. Pet. Cons. 5, 18: se ménager les suffrages des centuries.    - me dolor conficit: la douleur me mine.    - conficere provinciam, Cic.: soumettre une province.    - confici angore, curis: être accablé par l'angoisse, par les soucis.    - confici plagis, vulneribus: être épuisé par les coups, par les blessures.    - confectus cibus, Cic.: viande digérée.    - confecta res, Cic.: affaire conclue ou affaire désespérée.    - confectus senectute, Cic: accablée par la vieillesse.    - confectus vino, Cic.: abruti par le vin.    - confectum sidus, Plin.: astre dont l'influence a cessé.
    * * *
        Conficio, conficis, pen. corr. confeci, pen. prod. confectum, conficere, Ex Con et Facio, idem significat quod facere vel perficere. Cic. Achever et parfaire.
    \
        Conficere nucem. Plin. Rompre, Casser, Mascher.
    \
        Conficere hominem. Cic. Meurdrir, Assommer, Tuer.
    \
        Duodecim propugnatores totidem sagittarum confecit. ictibus. Sueton. Il a tué.
    \
        Ignes conficiunt syluas. Lucret. Bruslent et consument.
    \
        Conficere, per translationem. Plin. iunior, Infirmitas, moeror me conficit. Me met au bas, Me tue.
    \
        Conficere aliquam virginem. Terent. Abbatre de parolles et gaigner.
    \
        Angore confici. Cic. Estre gasté et perdu d'angoisse et de chagrin, Estre usé et consumé, ou miné.
    \
        Incendi et confici desyderio alicuius. Cic. Brusler et mourir de desir.
    \
        Se conficere. Plancus Ciceroni. Se gaster, et se tuer de travail et peine qu'on prend.
    \
        Me conficit solicitudo. Cic. Le soulci me tue.
    \
        Conficere ambulationem pomeridianam in aliquo loco. Cic. Se y pourmener.
    \
        Absolutionem conficere. Cic. Expedier, Absouldre quelqu'un de ce dont il estoit accusé.
    \
        Prope centum confecit annos. Cic. Il a vescu presque cent ans.
    \
        Annulum, pallium, soccos conficere. Cic. Faire.
    \
        Argentum alicuius conficere. Terent. Despendre et manger.
    \
        Bellum. Plin. Faire guerre, Batailler.
    \
        Conficere bellum. Cic. Venir à bout de la guerre.
    \
        Bibliothecam. Cic. Dresser une librairie.
    \
        Cibos. Plin. Digerer la viande.
    \
        Conficere cibos. Liu. Mascher la viande, Comminuer et briser bien menu.
    \
        Cursum. Cic. Achever le cours, ou la course.
    \
        Cum aliquo conficere. Cic. Chevir avec aucun, Composer avec luy.
    \
        Longo sermone vtimur, diem conficimus. Plaut. Le propos dure longuement, Le jour se passe.
    \
        Diem extremum morte conficere. Cic. Mourir.
    \
        Escas conficere dicuntur dentes intimi. Cic. Mascher et comminuer ou rompre bien menu.
    \
        Exercitum. Cic. Faire amas de gensdarmes, Lever une armee, Dresser sus.
    \
        Facinus. Cic. Commettre quelque cas meschant.
    \
        Famam. Cic. Bailler bruit.
    \
        Flagitium. Terent. Faire quelque meschanceté.
    \
        Funera iusta. Caes. Faire et parfaire les obseques d'un trespassé.
    \
        Iter. Caesar. Parfaire son chemin.
    \
        Iurisdictionem. Cic. Parachever, Quand le magistrat qui estoit en la Province avoit tenu les assises ordinaires par tous les lieux où il estoit de coustume.
    \
        Ligna et fornacem. Cato. Fendre, Apprester.
    \
        Malum alicui. Terent. Luy bastir quelque fascherie.
    \
        Mandata. Cic. Accomplir, Mettre en effect.
    \
        Munus susceptum. Cic. Achever.
    \
        Negotium. Plaut. Faire, ou Parfaire.
    \
        Nuptias. Terent. Faire nopces.
    \
        Confectae pactiones publicanorum. Cic. Les baux à ferme des choses appartenantes à la Republique estoyent faicts et achevez.
    \
        Pacem. Cic. Tranquiller et pacifier une contree.
    \
        Facillime patris pacem in leges conficiet suas. Terent. Il appaisera son pere, et l'induira et fera condescendre à faire ce qu'il vouldra.
    \
        Patrimonium. Cic. Despendre, Consumer.
    \
        Peculium grande. Plaut. Amasser, Acquerir grans biens pour soy.
    \
        Pecuniam ex re aliqua. Cic. Faire argent et amasser.
    \
        Permagna pecunia ex ea re confici potest. Cic. Il y a bien à gaigner. Bud.
    \
        Pensum. Plaut. Achever sa fusee.
    \
        Pensum meum quod datum est, confeci. Plaut. J'ay parfaict et achevé ce qu'on m'avoit donné à faire.
    \
        Porticum mille passuum conficere. Cic. En laquelle il y ait pour se pourmener mille pas d'enceincte, ou de tour.
    \
        Prandium. Plaut. Achever le disner.
    \
        Rationes. Cic. Clorre comptes et arrester.
    \
        Reditum alicui. Cic. Luy impetrer son retour et rappel.
    \
        Rem. Caesar. Venir à chef de sa besongne et entreprinse.
    \
        Rem conficere, Id est patrimonium. Cic. Despendre tout son bien.
    \
        Sacra. Cic. Faire le service divin.
    \
        Sermonem. Caesar. Achever.
    \
        Solicitudines alicui. Terent. Le mettre en soulci.
    \
        Sex illa a Dypilo stadia confecimus. Cic. Nous cheminasmes ces six stades.
    \
        Tabulas. Cic. Faire registre de ce qu'on a faict et prins.
    \
        Tempus annuum. Cic. Employer un an.
    \
        Vestem aut tunicas hybernas. Plaut. Faire.
    \
        Longam viam. Cic. Cheminer long chemin.
    \
        Quae vetustas est, quae vim diuinam conficere possit? Cic. Annichiler, Mettre à neant.
    \
        Ex quo conficitur, vt si leges duae, aut si plures, etc. Cic. Dont il s'ensuit que si, etc.
    \
        Confectum est. Cic. C'est faict.

    Dictionarium latinogallicum > conficio

См. также в других словарях:

  • INFLUENCE — Dans le langage scientifique, une sorte de coexistence s’instaure fréquemment entre deux niveaux de conceptualisation, l’un assez proche de la langue courante, où le terme est employé dans un sens générique très large et désigne plutôt une notion …   Encyclopédie Universelle

  • influence — in·flu·ence n 1 a: the act or power of producing an effect without any apparent exertion of force or direct exercise of command b: corrupt interference with authority for personal gain 2: the power or capacity of causing an effect in indirect or… …   Law dictionary

  • influence — n Influence, authority, prestige, weight, credit are comparable when they mean power exerted over the minds or acts of others either without apparent effort or as the result of the qualities, the position, or the reputation of the person or thing …   New Dictionary of Synonyms

  • Influence — In flu*ence ([i^]n fl[ u]*ens), n. [F. influence, fr. L. influens, entis, p. pr. See {Influent}, and cf. {Influenza}.] 1. A flowing in or upon; influx. [Obs.] [1913 Webster] God hath his influence into the very essence of all things. Hooker.… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Influence — may refer to: *, an episode of the American drama TV series *A type of electrostatic generator *Social influence, in interpersonal relationships *Minority influence, when the minority affect the behavior or beliefs of the majority *Undue… …   Wikipedia

  • influence — [in′flo͞o əns, in flo͞o′əns] n. [OFr < ML influentia, a flowing in < L influens, prp. of influere, to flow in < in, in + fluere, to flow: see FLUCTUATE] 1. Astrol. the flowing of an ethereal fluid or power from the stars, thought to… …   English World dictionary

  • influence — ► NOUN 1) the power or ability to affect someone s beliefs or actions. 2) a person or thing with such ability or power. 3) the power arising out of status, contacts, or wealth. 4) the power to produce a physical change. ► VERB ▪ have an influence …   English terms dictionary

  • Influence — In flu*ence, v. t. [imp. & p. p. {Influenced} ([i^]n fl[ u]*enst); p. pr. & vb. n. {Influencing} ([i^]n fl[ u]*en*s[i^]ng).] To control or move by power, physical or moral; to affect by gentle action; to exert an influence upon; to modify, bias,… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • influence — Influence. s. f. Qualité, puissance, vertu qui decoule des astres sur les corps sublunaires. Bonne influence. maligne influence. les diverses influences des astres font la varieté du temps …   Dictionnaire de l'Académie française

  • influencé — influencé, ée (in flu an sé, sée) part. passé d influencer. Influencé par sa femme …   Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré

  • influence — [n] power, authority access, agency, ascendancy, character, clout, command, connections, consequence, control, credit, direction, domination, dominion, drag, effect, esteem, fame, fix, force, grease*, guidance, hold, impact, importance, imprint,… …   New thesaurus

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»