Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

contriver

  • 1 māchinātor

        māchinātor ōris, m    [machinor], a contriver, designer, engineer, architect: tormentorum, L.— Fig., a contriver, inventor: rerum: scelerum.
    * * *
    engineer, one who devises/constructs machines; contriver of plots/events

    Latin-English dictionary > māchinātor

  • 2 artifex

    artĭfex, fĭcis, m. [ars-facio].
    I.
    Subst.
    A.
    1.. One that is master in the liberal arts (while opifex is a master in the artes sordidae; cf. ars, I. B. 1.), an artist, artificer:

    illi artifices corporis simulacra ignotis nota faciebant,

    Cic. Fam. 5, 12:

    reponendarum (tegularum) nemo artifex (i. e. architectus) inire rationem potuit,

    Liv. 42, 3:

    in armamentario multis talium operum (sc. tormentorum) artificibus de industriā inclusis,

    id. 29, 35:

    ut aiunt in Graecis artificibus eos auloedos esse, qui citharoedi fieri non potuerint, sic, etc.,

    Cic. Mur. 13, 29; cf. Ov. M. 11, 169 al.:

    artifices scaenici,

    Cic. Arch. 5, 10; id. Quinct. 25; Suet. Caes. 84:

    artifex lignorum,

    a carpenter, Vulg. 2 Reg. 5, 11; so,

    artifex lignarius,

    ib. Isa. 44, 13:

    artifices lapidum,

    masons, ib. 2 Reg. 5, 11:

    artifex aerarius,

    a worker in bronze, ib. 3 Reg. 7, 14 (often thus used in Vulg. for opifex).—Also absol.:

    artifex,

    Plaut. Am. prol. 70:

    multi artifices ex Graeciā venerunt,

    Liv. 39, 22; so id. 5, 1; 5, 7; 5, 2; 41, 20; so Vulg. Exod. 36, 4; ib. Isa. 40, 20; ib. Act. 19, 24 et saep.—So of a charioteer, as in Gr. technitês:

    ne hoc gloriae artificis daretur (auriga standing just before),

    Plin. 7, 53, 54, § 186.—Of a physician, Liv. 5, 3. —Of an orator or writer:

    Graeci dicendi artifices et doctores,

    Cic. de Or. 1, 6, 23:

    cum contra talem artificem (sc. Hortensium oratorem) dicturus essem,

    id. Quinct. 24 fin.:

    politus scriptor atque artifex,

    id. Or. 51, 172. —
    2.
    Trop., a master in any thing, in doing any thing, etc.:

    artifices ad corrumpendum judicium,

    Cic. Verr. 2, 5, 71:

    artifex callidus comparandarum voluptatum,

    id. Fin. 2, 35, 116:

    Cotta in ambitione artifex,

    Q. Cic. Petit. Cons. 12, 47:

    serendae in alios invidiae artifex,

    Tac. H. 2, 86 al. —
    B.
    A maker, originator, author, contriver:

    si pulcher est hic mundus, si probus ejus artifex, etc.,

    Cic. Tim. 2:

    cujus (civitatis) artifex et conditor (est) Deus,

    Vulg. Heb. 11, 10:

    artifex omnium natura,

    Plin. 2, 1, 1, § 3:

    si indocta consuetudo tam est artifex suavitatis,

    id. Or. 48, 161:

    artificem (sc. malorum) mediis immittam Terea flammis,

    Ov. M. 6, 615:

    vadit ad artificem dirae Polymestora caedis,

    id. ib. 13, 551:

    sceleris infandi artifex,

    Sen. Agam. 975.—Ironic.:

    O artificem probum!

    Ter. Phorm. 2, 1, 29.—Also for a sly, cunning contriver, inventor of a thing (cf. ars, II. fin.):

    et mihi jam multi crudele canebant Artificis scelus,

    Verg. A. 2, 125; 11, 407. —
    II.
    Adj.
    A.
    Act., skilled in a thing; skilful, practised, ingenious, dexterous:

    Bomilcar et per homines talis negotii artifices itinera explorat,

    Sall. J. 35, 5:

    miles decollandi artifex,

    Suet. Calig. 32:

    artifex faber de silvā,

    Vulg. Sap. 13, 11:

    tam artifices saltationis,

    Suet. Tit. 7.—Also of inanimate things:

    artifices Natura manus admovit,

    Ov. M. 15, 218:

    Tellus artifices ne terat Osca manus,

    Prop. 5, 2, 62:

    artifex, ut ita dicam, stilus,

    Cic. Brut. 25, 95:

    mobilitas ignea artifex ad formanda corpora,

    Plin. 6, 30, 35, § 187:

    vir tam artificis ingenii,

    id. 8, 16, 21, § 55 al. — Poet. with inf.:

    venter, negatas artifex sequi voces,

    Pers. prol. 11.—
    B.
    Pass., skilfully prepared or made, artistic, artificial, ingenious:

    quattuor artifices vivida signa boves,

    Prop. 3, 29, 8:

    tantae tamque artifices argutiae,

    Plin. 10, 29, 4, § 85:

    artifex dimicatio,

    id. 8, 40, 61, § 150:

    motus,

    Quint. 9, 4, 8:

    manus libratur artifici temperamento,

    Plin. 12, 25, 54, §

    115: artifex vultus,

    Pers. 5, 40:

    plaga,

    Sol. 35 al. — Poet. of a horse, broken, trained, Ov. A. A. 3, 556.

    Lewis & Short latin dictionary > artifex

  • 3 architectus

        architectus ī, m, ἀρχιτέκτων, a masterbuilder, architect.—Meton., an inventor, deviser, contriver, author, maker: legis: sceleris.
    * * *
    architect, master-builder; inventor, designer, maker, author, deviser

    Latin-English dictionary > architectus

  • 4 artifex

        artifex icis, m and f    [ars + FAC-], a master of an art, professional man, artist, artificer (used of a sculptor, musician, actor, etc.): artifices improbi, i. e. quacks, L.: dicendi, an orator: morbi, healer, Tb.—A maker, builder, author, contriver: mundi: operum, L.: figurae, O.: caedis, O. — A trickster, cunning deceiver, cheat: Artificis scelus, i. e. the wicked device, V.; cf. artificis scelus, i. e. artifex scelestus, V.: O artificem probum! T.— Apposit., a master, skilled, clever, ingenious, dexterous: artifices manūs, O.: talis negoti, S.: ad corrumpendum ingenium.— Artistic: boves, Pr.
    * * *
    I
    (gen.), artificis ADJ
    skilled, artistic; expert, practiced; cunning, artful; creative, productive
    II
    artist, actor; craftsman; master of an art; author, maker; mastermind, schemer

    Latin-English dictionary > artifex

  • 5 caput

        caput itis, n    [CAP-], the head: Capillus circum caput Reiectus, T.: caput obnubito, L.: capitis nives, H.: capite operto: aperire: velare, L.: abscindere cervicibus: capite demisso: attollere, O.: extollere, to become bold: breve (equi), H.: coronatum (bovis), Tb.: per caput pedesque ire, heels over head, Ct.: dux cum exercitu supra caput est, i. e. is ready to fall upon us, S.: capita conferre, to lay heads together, i. e. to confer in secret, L.: caput aut collum petere, strike at the vital parts: haec alias inter caput extulit urbes, towers, i. e. excels, V.: aliena negotia Per caput saliunt, run through the head, i. e. the mind, H.: capitis labor, mental exertion, H. — Meton., the head, top, summit, point, end, extremity: iocur sine capite (of a sacrifice), L.: in extis, O.: tignorum, Cs.: cornu duxit, donec curvata coirent capita, the ends, V. — The origin, source, spring, head (of a river), L.: caput unde erumpit Enipeus, V.: celsis caput urbibus exit, my source springs among great cities, V.—The mouth, embouchure (rare): multis capitibus in Oceanum influit, Cs.—Of plants: diducere terram ad capita, the roots, V.: papavera demisere caput, the heads, V.: capitum iugatio, branches (of the vine). — Of mountains, the summit: capita aspera montis, V. — Of persons, a head, person: ridiculum caput! T.: carum, V.: duo haec capita taeterrima: ignota, L.: di capiti ipsius reservent, for himself, V.: capiti cane talia Dardanio rebusque tuis, i. e. for Aeneas and yourself, V.: Perfidum, H.: de sacrando cum bonis capite alcuius, L.: ut caput Iovi sacraretur, L.—With numerals: capitum Helvetiorum milia CCLXIII, souls, Cs.: nullum caput Proserpina fugit, H.: in capita, to each person, L.; cf. sus Triginta capitum fetūs enixa, V.—Fig., life, physical life: Capitis periculum adire, to risk life, T.: caput obiectare periclis, V.: capitis poena, capital punishment, Cs.: certamen capitis et famae: ut capite dimices tuo, L.: caput offerre pro patriā: patrium tibi crede caput (i. e. patris vitam), O.: accusatus capitis absolvitur, of a capital crime, N.: Sthenium capite damnare.—Civil life, personality, civil rights, liberty and citizenship: capitis causae, involving citizenship: iudicium capitis: capitis deminutio, loss of civil rights, Cs.—Poet.: capitis minor, H.—Of persons, a leader, chief, guide: concitandorum Graecorum: capita nominis Latini, heads, chiefs, L.: ut se Suevorum caput credant, chief tribe, Ta.: capita coniurationis securi percussi, L.: illic est huic rei caput, author, contriver, T.: ab illo fonte et capite Socrate: corpori valido caput deerat, leader, L.: ipsum Expugnare caput, the great man himself, H. —A head, chief, capital: Thebae totius Graeciae, first city, N.: Roma, orbis terrarum, L.: castellum eius regionis, principal place, L.: Romam caput Latio esse, L.: ius nigrum, cenae caput, principal dish: fundus, vestrae pecuniae, chief source of income: caput esse artis, decere, the note, characteristic: ad consilium de re p. dandum caput est nosse rem p., first qualification: caput litterarum cum alquo, reason for corresponding: Epicuri, chief dogma: caput belli et summa, V.—In writings, a division, paragraph, chapter: legis: caput Annianum de hereditatibus, passage in the will of A.— Of money, the principal sum, capital, stock: quibus ille de capite dempsisset, reduced their debts: de capite deducite alqd, L.: Quinas hic capiti mercedes exsecet, extort sixty per centum, H.
    * * *
    head; person; life; leader; top; source/mouth (river); capital (punishment); heading; chapter, principal division

    Latin-English dictionary > caput

  • 6 fabricātor

        fabricātor ōris, m    [fabricor], an artificer, framer, contriver: operis: mundi, O.: opusculorum: doli Epeos, V.
    * * *
    builder, maker, fashioner

    Latin-English dictionary > fabricātor

  • 7 inventor

        inventor ōris, m    [in+BA-], a contriver, author, discoverer, inventor: voluptatum, T.: olei: omnium artium, Cs.: scelerum, V.: legis Volero, proposer, L.: Stoicorum, founder.
    * * *
    inventor; author; discoverer

    Latin-English dictionary > inventor

  • 8 mōlītor

        mōlītor ōris, m    [molior], a framer, contriver: mundi: ratis, O.: caedis, Ta.

    Latin-English dictionary > mōlītor

  • 9 prīnceps

        prīnceps cipis, adj.    [primus+CAP-], first in order, foremost: se principes ex omnibus bellum facturos pollicentur, Cs.: in fugā postremus, in periculo princeps: princeps Horatius ibat, in front, L.: principes pecuniae pollicendae fuerunt, took the lead in: princeps in haec verba iurat, Cs.: ut principes talem nuntium attulisse viderentur, might be the first, Cs.: matri Qui dederit princeps oscula, O.: Princeps ante omnīs agebat Agmen, first of all, V.: qualitatum aliae sunt principes, original: addere principi Limo particulam, H.— The first, chief, most eminent, most noble: longe omnium gravitate princeps Plato: terrarum populus, L.— Prov.: Principibus placuisse viris non ultima laus est, H.—As subst m., the first man, first person: senatūs, first on the roll, S.: principes sententiarum consulares, who were first asked for their opinion, L.— The first, chief, leader, foremost man: in re p. principes esse: iuventutis, one of the noblest of the Roman knights: trecenti principes iuventutis Romanae, i. e. patrician youths, L.: (pueri) aequalium principes, first among their fellows. —A chief, head, author, founder, originator, leader, contriver: Zeno eorum (Stoicorum): Argonautarum, i. e. Jason: principes inferendi belli, Cs.: sententiae in senatu: eius consili principes, Cs.: equitum, at the head of, Iu.: familiae suae, founder, L.— A prince, ruler, sovereign, emperor: hic ames dici pater atque princeps, H.: principis uxor, Iu.—In the army, plur., orig., the foremost line ; hence, the heavy-armed, second line of soldiers ; cf. totidem princeps habebat Corpora (poet. for principes), O.— A company of the principes: primi principis signum, of the first company of the heavyarmed, L.: octavum principem duxit, was centurion of the eighth maniple.—A centurion of the principes: princeps prior, first captain of the principes, Cs.: tertiae legionis, L.— The office of centurion of the principes, captaincy of the principes: mihi primus princeps prioris centuriae est adsignatus, i. e. centurion of the first century of the first maniple, L.
    * * *
    I
    (gen.), principis ADJ
    first, foremost, leading, chief, front; earliest, original; most necessary
    II
    leader/chief, first/leading member/citizen/man; master/expert; founder/proposer; Princeps (non-military title of Roman Emperor); senior Senator; leader of pack

    Latin-English dictionary > prīnceps

  • 10 commentator

    inventor, deviser; contriver (L+S); author; interpreter (of law)

    Latin-English dictionary > commentator

  • 11 architectus

    archĭtectus, i, m., = architektôn (the usual form, while † archĭtecton, ŏnis, is rare).
    I.
    Form architectus.
    A.
    A master-builder, architect:

    fabri architectique,

    Plaut. Mil. 3, 3, 45:

    Philo architectus,

    Cic. de Or. 1, 14, 62; so id. Fam. 9, 2; Vitr. 1, 1; Plin. 34, 14, 42, § 148; Vulg. Eccli. 38, 28; ib. Isa. 3, 3; ib. 2 Macc. 2, 30:

    ut sapiens architectus,

    ib. 1 Cor. 3, 10 al.—
    B.
    Trop., an inventor, deviser, contriver, author, maker:

    bene factis Juppiter architectus,

    Plaut. Am. prol. 45 ( = auctor atque opifex, Lambin.):

    inventor veritatis et quasi architectus beatae vitae Epicurus,

    Cic. Fin. 1, 10, 32 (cf. id. ib. 2, 16, 52:

    architectari voluptates): princeps atque architectus sceleris,

    id. Clu. 22:

    Stoici architecti paene verborum,

    id. Brut. 31, 118.—Hence, archĭtecta, ae, f., a female architect:

    natura architecta vis,

    Plin. 10, 71, 91, § 196.—
    II.
    Form architecton.
    A.
    A master-builder, architect, etc.:

    nam sibi laudavisse hasce ait architectonem, Nescio quem, esse aedificatas has sane bene,

    Plaut. Most. 3, 2, 73; Sen. Ep. 90; Sol. 32 fin.
    B.
    Trop., a master in cunning, a crafty man:

    me quoque dolis jam superat architectonem,

    Plaut. Poen. 5, 2, 150.

    Lewis & Short latin dictionary > architectus

  • 12 auctor

    auctor (incorrectly written autor or author), ōris, comm. [id.], he that brings about the existence of any object, or promotes the increase or prosperity of it, whether he first originates it, or by his efforts gives greater permanence or continuance to it; to be differently translated according to the object, creator, maker, author, inventor, producer, father, founder, teacher, composer, cause, voucher, supporter, leader, head, etc. (syn.: conditor, origo, consiliarius, lator, suasor, princeps, dux).
    I.
    Lit.
    A.
    Of persons, a progenitor, father, ancestor:

    L. Brutus, praeclarus auctor nobilitatis tuae,

    the founder, progenitor of your nobility, Cic. Tusc. 4, 1, 2:

    generis,

    Verg. A. 4, 365; so Ov. M. 4, 640, and Suet. Vit. 2:

    tu sanguinis ultimus auctor,

    Verg. A. 7, 49; so Ov. M. 12, 558, and 13, 142:

    tantae propaginis,

    id. F. 3, 157:

    originis,

    Suet. Ner. 1:

    gentis,

    id. Claud. 25:

    auctores parentes animarum,

    Vulg. Sap. 12, 6:

    auctore ab illo ducit originem,

    Hor. C. 3, 17, 5:

    Sive neglectum genus et nepotes Respicis auctor,

    id. ib. 1, 2, 36:

    mihi Tantalus auctor,

    Ov. M. 6, 172:

    auctores saxa fretumque tui,

    id. H. 10, 132:

    Juppiter e terrā genitam mentitur, ut auctor Desinat inquiri,

    id. M. 1, 615.—Of animals, Col. 6, 27, 1.—
    B.
    Of buildings, etc., founder, builder:

    Trojae Cynthius auctor,

    Verg. G. 3, 36:

    murorum Romulus auctor,

    Prop. 5, 6, 43 ( augur, Müll.):

    auctor posuisset in oris Moenia,

    Ov. M. 15, 9:

    porticus auctoris Livia nomen habet,

    id. A. A. 1, 72:

    amphitheatri,

    Plin. 36, 15, 24, § 118:

    omnia sub titulo tantum suo ac sine ullā pristini auctoris memoriā,

    Suet. Dom. 5.—
    C.
    Of works of art, a maker, artist:

    statua auctoris incerti,

    Plin. 34, 8, 19, § 93: apparuit summam artis securitatem auctori placaisse, id. praef. § 27.—
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., the originator, executor, performer, doer, cause, occasion of other things (freq. interchanged with actor):

    tametsi haud quaquam par gloriá sequitur scriptorem et auctorem rerum, tamen etc.,

    Sall. C. 3, 2 Kritz (cf. without rerum: Suam quisque culpam auctores ad negotia transferunt, id. J. 1, 4):

    praeclari facinoris,

    Vell. 2, 120, 6:

    facti,

    Ov. M. 9, 206; Vell. 1, 8:

    cum perquirerent auctorem facti,

    Vulg. Jud. 6, 29:

    optimi statūs auctor,

    Suet. Aug. 28:

    honoris,

    Ov. M. 10, 214:

    vitae,

    Vulg. Act. 3, 15:

    salutis,

    ib. Heb. 2, 10:

    fidei,

    ib. ib. 12, 2:

    funeris,

    Ov. M. 10, 199:

    necis,

    id. ib. 8, 449;

    9, 214: mortis,

    id. ib. 8, 493:

    vulneris,

    id. ib. 5, 133;

    8, 418: plagae,

    id. ib. 3, 329:

    seditionis sectae,

    Vulg. Act. 24, 5.—Also, in gen., one from whom any thing proceeds or comes:

    auctor in incerto est: jaculum de parte sinistrā Venit,

    i. e. the sender, Ov. M. 12, 419; so,

    teli,

    id. ib. 8, 349:

    muneris,

    the giver, id. ib. 2, 88;

    5, 657, 7, 157 al.: meritorum,

    id. ib. 8, 108 al.—
    B.
    An author of scientific or literary productions.
    1.
    An investigator:

    non sordidus auctor Naturae verique,

    Hor. C. 1, 28, 14.—And as imparting learning, a teacher:

    quamquam in antiquissimā philosophiā Cratippo auctore versaris,

    Cic. Off. 2, 2, 8:

    dicendi gravissimus auctor et magister Plato,

    id. Or. 3, 10:

    divini humanique juris auctor celeberrimus,

    Vell. 2, 26, 2:

    Servius Sulpicius, juris civilis auctor,

    Gell. 2, 10; Dig. 19, 1, 39; 40, 7, 36.—
    2.
    The author of a writing, a writer:

    ii quos nunc lectito auctores,

    Cic. Att. 12, 18:

    ingeniosus poëta et auctor valde bonus,

    id. Mur. 14:

    scripta auctori perniciosa suo,

    Ov. Tr. 5, 1, 68:

    Belli Alexandrini Africique et Hispaniensis incertus auctor est,

    Suet. Caes. 56; id. Aug. 31:

    sine auctore notissimi versus,

    i. e. anonymous verses, id. ib. 70; so id. Calig. 8; id. Dom. 8 al.— Meton. of cause for effect, for a literary production, writing, work:

    in evolvendis utriusque linguae auctoribus, etc.,

    Suet. Aug. 89. —In partic., the author of historical works, an historian (with and without rerum):

    ego cautius posthac historiam attingam, te audiente, quem rerum Romanarum auctorem laudare possum religiosissimum,

    Cic. Brut. 11, 44; so,

    Matrem Antoniam non apud auctores rerum, non diurnā actorum scripturā reperio ullo insigni officio functam,

    Tac. A. 3, 3; 3, 30 (diff. from auctor rerum in II. A.):

    Polybius bonus auctor in primis,

    Cic. Off. 3, 32, 113; so Nep. Them. 10, 4; Liv. 4, 20; Tac. A. 5, 9; 14, 64 al.—With historiae (eccl. Lat.):

    historiae congruit auctori,

    Vulg. 2 Macc. 2, 31.—Hence, in gen., one that gives an account of something, a narrator, reporter, informant (orally or in writing):

    sibi insidias fieri: se id certis auctoribus comperisse,

    Cic. Att. 14, 8:

    celeberrimos auctores habeo tantam victoribus irreverentiam fuisse, ut, etc.,

    Tac. H. 3, 51:

    criminis ficti auctor, i. e. nuntius,

    Ov. M. 7, 824:

    Non haec tibi nuntiat auctor Ambiguus,

    id. ib. 11, 666; 12, 58; 12, 61; 12, 532.—Hence, auctorem esse, with acc. and inf., to relate, recount:

    Auctores sunt ter novenis punctis interfici hominem,

    Plin. 11, 21, 24, § 73:

    Fabius Rustiçus auctor est scriptos esse ad Caecinam Tuscum codicillos,

    Tac. A. 13, 20:

    Auctor est Julius Marathus ante paucos quam nasceretur menses prodigium Romae factum (esse) publice, etc.,

    Suet. Aug. 94 et saep.—
    C.
    One by whose influence, advice, command, etc., any thing is done, the cause, occasion, contriver, instigator, counsellor, adviser, promoter; constr. sometimes with ut, acc. and inf., or gen. gerund.: quid mihi es auctor ( what do you counsel me?) huic ut mittam? Plaut. Ps. 1, 3, 2; 4, 7, 70; id. Poen. 1, 3, 1:

    idne estis auctores mihi?

    Ter. Ad. 5, 8, 16:

    mihique ut absim, vehementer auctor est,

    Cic. Att. 15, 5:

    Gellium ipsis (philosophis) magno opere auctorem fuisse, ut controversiarum facerent modum,

    id. Leg. 1, 20, 53:

    ut propinqui de communi sententiā coërcerent, auctor fuit,

    Suet. Tib. 35; id. Claud. 25; id. Calig. 15:

    a me consilium petis, qui sim tibi auctor in Siciliāne subsidas, an proficiscare,

    Cic. Fam. 6, 8: ego quidem tibi non sim auctor, si Pompeius Italiam reliquit, te quoque profugere, Att. ap. Cic. Att. 9, 10:

    ne auctor armorum duxque deesset, Auct. B. G. 8, 47: auctor facinori non deerat,

    Liv. 2, 54:

    auctores Bibulo fuere tantundem pollicendi,

    Suet. Caes. 19:

    auctores restituendae tribuniciae potestatis,

    id. ib. 5; so id. Dom. 8:

    auctor singulis universisque conspirandi simul et ut... communem causam juvarent,

    id. Galb. 10 al. —So freq. in the abl. absol.: me, te, eo auctore, at my, your, his instance, by my [p. 199] advice, command, etc.:

    non me quidem Faciet auctore, hodie ut illum decipiat,

    Plaut. Stich. 4, 2, 23:

    an paenitebat flagiti, te auctore quod fecisset Adulescens?

    Ter. Eun. 5, 6, 12:

    quare omnes istos me auctore deridete atque contemnite,

    Cic. de Or. 3, 14, 54:

    quia calida fomenta non proderant, frigidis curari coactus auctore Antonio Musā,

    Suet. Aug. 81; 96; id. Galb. 19; id. Vit. 2 al.: agis Carminibus grates et dis auctoribus horum, the promoters or authors of spells, Ov. M. 7, 148.—
    2.
    Esp., in political lang., t. t.
    a.
    Auctor legis.
    (α).
    One who proposes a law, a mover, proposer (very rare):

    quarum legum auctor fuerat, earum suasorem se haud dubium ferebat,

    Liv. 6, 36:

    Quid desperatius, qui ne ementiendo quidem potueris auctorem adumbrare meliorem,

    Cic. Dom. 30, 80.—
    (β).
    One who advises the proposal of a law, and exerts all his influence to have it passed, a supporter (stronger than suasor; cf. Suet. Tib. 27:

    alium dicente, auctore eo Senatum se adīsse, verba mutare et pro auctore suasorem dicere coegit): isti rationi neque lator quisquam est inventus neque auctor umquam bonus,

    Cic. Leg. 3, 15, 34:

    cum ostenderem, si lex utilis plebi Romanae mihi videretur, auctorem me atque adjutorem futurum (esse),

    id. Agr. 2, 5; id. Att. 1, 19:

    quo auctore societatem cum Perseo junxerunt,

    Liv. 45, 31; Suet. Oth. 8; id. Vesp. 11 al.—Sometimes in connection with suasor:

    atque hujus deditionis ipse Postumius suasor et auctor fuit,

    Cic. Off. 3, 30, 109:

    Nisi quis retinet, idem suasor auctorque consilii ero,

    Tac. H. 3, 2 al. —
    (γ).
    Of a senate which accepts or adopts a proposition for a law, a confirmer, ratifier:

    nunc cum loquar apud senatores populi Romani, legum et judiciorum et juris auctores,

    Cic. Verr. 2, 5, 67.— Poet., in gen., a law-giver:

    animum ad civilia vertet Jura suum, legesque feret justissimus auctor,

    Ov. M. 15, 833;

    and of one who establishes conditions of peace: leges captis justissimus auctor imposuit,

    id. ib. 8, 101. —Hence, auctores fieri, to approve, accept, confirm a law:

    cum de plebe consulem non accipiebat, patres ante auctores fieri coëgerit,

    Cic. Brut. 14, 55:

    Decreverunt ut, cum populus regem jussisset, id sic ratum esset, si patres auctores fierent,

    Liv. 1, 17; 1, 22; 2, 54; 2, 56; 6, 42; 8, 12 al.—
    b.
    Auctor consilii publici, he who has the chief voice in the senate, a leader:

    hunc rei publicae rectorem et consilii publici auctorem esse habendum,

    Cic. de Or. 1, 48, 211; 3, 17, 63. —Also absol.:

    regem Ariobarzanem, cujus salutem a senatu te auctore, commendatam habebam,

    by your influence, and the decree of the senate occasioned by it, Cic. Fam. 15, 4, 6; cf. Gron. ad Liv. 24, 43.—
    D.
    One who is an exemplar, a model, pattern, type of any thing:

    Caecilius, malus auctor Latinitatis,

    Cic. Att. 7, 3, 10:

    nec litterarum Graecarum, nec philosophiae jam ullum auctorem requiro,

    id. Ac. 2, 2, 5; cf.

    Wopk. Lect. Tull. p. 34: unum cedo auctorem tui facti, unius profer exemplum,

    i. e. who has done a similar thing, Cic. Verr. 2, 5, 26:

    Cato omnium virtutum auctor,

    id. Fin. 4, 16, 44 al. —
    E.
    One that becomes security for something, a voucher, bail, surety, witness:

    id ita esse ut credas, rem tibi auctorem dabo,

    Plaut. Trin. 1, 2, 70:

    auctorem rumorem habere,

    Cic. Verr. 2, 3, 19: fama nuntiabat te esse in Syriā;

    auctor erat nemo,

    id. Fam. 12, 4:

    non si mihi Juppiter auctor Spondeat,

    Verg. A. 5, 17:

    gravis quamvis magnae rei auctor,

    Liv. 1, 16:

    auctorem levem, nec satis fidum super tantā re Patres rati,

    id. 5, 15 fin.:

    urbs auspicato deis auctoribus in aeternum condita,

    under the guaranty of the gods, id. 28, 28.—Also with acc. and inf.:

    auctores sumus tutam ibi majestatem Romani nominis fore,

    Liv. 2, 48.—
    F.
    In judic. lang., t. t.
    1.
    A seller, vender (inasmuch as he warrants the right of possession of the thing to be sold, and transfers it to the purchaser; sometimes the jurists make a distinction between auctor primus and auctor secundus; the former is the seller himself, the latter the bail or security whom the former brings, Dig. 21, 2, 4; cf.

    Salmas. Mod. Usur. pp. 728 and 733): quod a malo auctore emīssent,

    Cic. Verr. 2, 5, 22:

    auctor fundi,

    id. Caecin. 10; Dig. 19, 1, 52: Inpero (auctor ego sum), ut tu me quoivis castrandum loces, Plaut. Aul. 2, 2, 73 Wagn.; id. Ep. 3, 2, 21; id. Curc. 4, 2, 12.— Trop.:

    auctor beneficii populi Romani,

    Cic. Mur. 2.—
    2.
    A guardian, trustee (of women and minors):

    dos quam mulier nullo auctore dixisset,

    Cic. Caecin. 25:

    majores nostri nullam ne privatam quidem rem agere feminas sine auctore voluerunt,

    Liv. 34, 2:

    pupillus obligari tutori eo auctore non potest,

    Dig. 26, 8, 5.—
    3.
    In espousals, auctores are the witnesses of the marriage contract (parents, brothers, guardians, relatives, etc.):

    nubit genero socrus, nullis auspicibus, nullis auctoribus,

    Cic. Clu. 5.—
    G.
    An agent, factor, spokesman, intercessor, champion:

    praeclarus iste auctor suae civitatis,

    Cic. Fl. 22:

    (Plancius) princeps inter suos... maximarum societatum auctor, plurimarum magister,

    id. Planc. 13, 22:

    meae salutis,

    id. Sest. 50, 107:

    doloris sui, querelarum, etc.,

    id. Fl. 22 fin.
    In class.
    Lat. auctor is also used as fem.:

    eas aves, quibus auctoribus etc.,

    Cic. Div. 1, 15, 27:

    Et hostes aderant et (Theoxena) auctor mortis instabat,

    Liv. 40, 4, 15:

    auctor ego (Juno) audendi,

    Verg. A. 12, 159; Ov. M. 8, 108; id. F. 5, 192; 6, 709; id. H. 14, 110; 15, 3; Sen. Med. 968; cf. Paul. ex Fest. p. 29 Müll. The distinction which the grammarians, Serv. ad Verg. A. 12, 159, Prob. p. 1452 sq. P., and others make between auctor fem. and auctrix, that auctrix would refer more to the lit. signif. of the verb, augeo, while auctor fem. has more direct relation to the prevailing signif. of its noun, auctoritas, is unfounded.

    Lewis & Short latin dictionary > auctor

  • 13 calumniator

    călumnĭātor ( kălumnĭātor; v. the foreg.), ōris, m. [calumnior]; mostly t. t., a contriver of tricks or artifices, a pettifogger, a perverter of law, a chicaner (sometimes, perhaps, branded on the forehead with the letter K = calumniator; cf. Voss, Arist. 1, 17;

    Ernest. Clav. Cic. Ind. Leg. s. v. Remmia): si calvitur et moretur et frustratur. Inde et calumniatores appellati sunt, quia per fraudem et frustrationem alios vexarent litibus,

    Dig. 50, 16, 223:

    scriptum sequi calumniatoris esse: boni judicis, voluntatem scriptoris auctoritatemque defendere,

    Cic. Caecil. 23, 65:

    calumniatores apponere,

    id. Verr. 2, 1, 10, § 27:

    calumniatorem quaerere,

    id. ib. 2, 2, 8, § 22;

    2, 2, 10, § 26: egens,

    id. Clu. 59, 163; id. Quint. 28, 87; Phaedr. 1, 17, 2; Mart. 11, 66, 1; Dig. 3, 2, 4, § 4; Suet. Rhet. 4.—
    II.
    Trop.:

    calumniator sui,

    one who is too anxious in regard to his work, over-scrupulous, Plin. 34, 8, 19, § 92; cf. calumnia, III. B., and calumnior, II. B. [p. 273]

    Lewis & Short latin dictionary > calumniator

  • 14 capud

    căpŭt ( kăp-căpud), ĭtis ( abl. sing. regularly capite:

    capiti,

    Cat. 68, 124; cf. Tib. 1, 1, 72 Huschk., where the MSS., as well as Caes. German. Arat. 213, vary between the two forms), n. [kindr. with Sanscr. kap-āla; Gr. keph-alê; Goth. haubith; Germ. Haupt].
    I.
    The head, of men and animals:

    oscitat in campis caput a cervice revolsum,

    Enn. Ann. 462 Vahl.: i lictor, conliga manus, caput obnubito, form. ap. Cic. Rab. Perd. 4, 13; cf. Liv. 1, 26, 6:

    tun' capite cano amas, homo nequissume?

    Plaut. Merc. 2, 2, 34; so,

    cano capite,

    id. As. 5, 2, 84; id. Cas. 3, 1, 4; Tib. 1, 1, 72; Pers. 1, 83 al.; cf. Tib. 1, 10, 43, and:

    capitis nives,

    Hor. C. 4, 13, 12, and Quint. 8, 6, 17 Spald.:

    raso capite calvus,

    Plaut. Am. 1, 1, 306:

    irraso,

    id. Rud. 5, 2, 16:

    intonsum,

    Quint. 12, 10, 47:

    amputare alicui,

    Suet. Galb. 20; Vulg. 1 Par. 10, 9:

    capite operto,

    Cic. Sen. 10, 34, 34:

    obvoluto,

    id. Phil. 2, 31, 77 Klotz:

    caput aperire,

    id. ib.:

    abscindere cervicibus,

    id. ib. 11, 2, 5:

    demittere,

    Caes. B. G. 1, 32; Cat. 87, 8; Verg. A. 9, 437: attollere. Ov. M. 5, 503:

    extollere,

    to become bold, Cic. Planc. 13, 33: efferre, to raise one ' s head, to be eminent, Verg. E. 1, 25 al.—Of animals, Tib. 2, 1, 8; Hor. S. 1, 2, 89; 2, 3, 200; id. Ep. 1, 1, 76 al.—
    b.
    Prov.: supra caput esse, to be over one ' s head, i. e. to be at one ' s very doors, to threaten in consequence of nearness ( = imminere, impendere), Sall. C. 52, 24; Liv. 3, 17, 2; Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 6; Tac. H. 4, 69; cf. Kritz ad Sall. l. l.: capita conferre (like our phrase to put heads together, i. e to confer together in secret), Liv. 2, 45, 7:

    ire praecipitem in lutum, per caputque pedesque,

    over head and ears, Cat. 17, 9:

    nec caput nec pedes,

    neither beginning nor end, good for nothing, Cic. Fam. 7, 31, 2; cf. Cato ap. Liv. Epit. lib. 50; Plaut. As. 3, 3, 139 sq.—
    c.
    Capita aut navia (al. navim), heads or tails, a play of the Roman youth in which a piece of money is thrown up, to see whether the figure-side (the head of Janus) or the reverse - side (a ship) will fall uppermost, Macr. S. 1, 7; Aur. Vict. Orig. 3; cf. Ov. F. 1, 239; Paul. Nol. Poëm. 38, 73.—
    d.
    Poet., the head, as the seat of the understanding:

    aliena negotia Per caput saliunt,

    run through the head, Hor. S. 2, 6, 34; so id. ib. 2, 3, 132; id. A. P. 300.—
    e.
    Ad Capita bubula, a place in Rome in the tenth region, where Augustus was born, Suet. Aug. 5.—
    2.
    Transf., of inanimate things.
    a.
    In gen., the head, top, summit, point, end, extremity (beginning or end):

    ulpici,

    Cato, R. R. 71:

    allii,

    Col. 6, 34, 1:

    porri,

    id. 11, 3, 17:

    papaveris,

    Liv. 1, 54, 6; Verg. A. 9, 437:

    bulborum,

    Plin. 19, 5, 30, § 94:

    caulis,

    id. 19, 8, 41, § 140 al.:

    jecoris (or jecinoris, jocinoris),

    Cic. Div. 2, 13, 32; Liv. 8, 9, 1; cf. id. 27, 26, 14; 41, 14, 7; cf. Paul. ex Fest. p. 244 Müll.:

    extorum,

    Ov. M. 15, 795; Luc. 1, 627; Plin. 11, 37, 73, § 189: pontis, tēte de pont, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 4; cf. Front. Arat. 2, 13, 5:

    tignorum,

    Caes. B. C. 2, 9:

    columnae,

    Plin. 34, 3, 7, § 13:

    molis,

    the highest point of the mole, Curt. 4, 2, 23:

    xysti,

    Plin. Ep. 2, 17, 20:

    porticus,

    id. ib. 5, 6, 19 al.—
    b.
    Esp., of rivers,
    (α).
    The origin, source, spring ( head):

    caput aquae illud est, unde aqua nascitur,

    Dig. 43, 20, 1, § 8; so Lucr. 5, 270; 6, 636; 6, 729; Tib. 1, 7, 24; Hor. C. 1, 1, 22; id. S. 1, 10, 37; Verg. G. 4, 319; 4, 368; Ov. M. 2, 255; Hirt. B. G. 8, 41; Liv. 1, 51, 9; 2, 38, 1; 37, 18, 6:

    fontium,

    Vitr. 8, 1; Mel. 3, 2, 8; Plin. Ep. 8, 8, 5; 10, 91, 1 al.—
    (β).
    (more rare) The mouth, embouchure, Caes. B. G. 4, 10; Liv. 33, 41, 7; Luc. 2, 52; 3, 202.—
    c.
    Also of plants, sometimes the root, Cato, R. R. 36; 43; 51:

    vitis,

    id. ib. 33, 1; 95, 2; Plin. 17, 22, 35, § 195; Verg. G. 2, 355.—
    d.
    Also, in reference to the vine, vine branches, Col. 3, 10, 1; Cic. Sen. 15, 53.— Poet., also the summit, top of trees, Enn. ap. Gell. 13, 20, and ap. Non. 195, 24; Ov. M. 1, 567; Poët. ap. Quint. 9, 4, 90; Claud. Rapt. Pros. 3, 370. —
    e.
    Of mountains, rocks, Verg. A. 4, 249; 6, 360.—
    f.
    Of a boil that swells out, Cels. 8, 9;

    hence, facere,

    to come to a head, Plin. 22, 25, 76, § 159; 26, 12, 77, § 125; cf.: capita deorum appellabantur fasciculi facti ex verbenis, Paul. ex Fest. p. 64 Müll.—
    II.
    Per meton. (pars pro toto), a man, person, or animal (very freq. in prose and poetry; cf. kara, kephalê,, in the same signif.;

    v. Liddell and Scott and Robinson): pro capite tuo quantum dedit,

    Plaut. Most. 1, 3, 54; id. Pers. 1, 1, 37:

    hoc conruptum'st caput,

    id. Ep. 1, 1, 85:

    siquidem hoc vivet caput, i. e. ego,

    id. Ps. 2, 4, 33; so id. Stich. 5, 5, 10; cf. id. Capt. 5, 1, 25:

    ridiculum caput!

    Ter. And. 2, 2, 34:

    festivum,

    id. Ad. 2, 3, 8:

    lepidum,

    id. ib. 5, 9, 9:

    carum,

    Verg. A. 4, 354; Hor. C. 1, 24, 2:

    liberum,

    Cic. Verr. 2, 2, 32, § 79:

    vilia,

    Liv. 25, 6, 9:

    viliora,

    id. 9, 26, 22:

    vilissima,

    id. 24, 5, 13:

    ignota,

    id. 3, 7, 7; cf. id. 2, 5, 6:

    liberorum servorumque,

    id. 29, 29, 3 al. —In imprecations:

    istic capiti dicito,

    Plaut. Rud. 3, 6, 47; cf.:

    vae capiti tuo,

    id. Most. 4, 3, 10; so id. Poen. 3, 3, 32; Ter. Phorm. 3, 2, 6; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4; Tib. 1, 2, 12; Verg. A. 8, 484; 11, 399 al.—With numerals:

    capitum Helvetiorum milia CCLXIII.,

    souls, Caes. B. G. 1, 29; 4, 15:

    quot capitum vivunt, totidem studiorum Milia,

    Hor. S. 2, 1, 27; id. Ep. 2, 2, 189; cf. id. C. 1, 28, 20 al.; so, in capita, in distribution, to or for each person (cf. in Heb. also, for each head, poll, = for each individual, v. Robinson in h. v.), Liv. 2, 33, 11; 32, 17, 2; 34, 50, 6 al. (cf.:

    in singulos,

    id. 42, 4, 5).—Of. the poll-tax:

    exactio capitum,

    Cic. Fam. 3, 8, 5; so,

    capite censi, v. censeo.—Of animals,

    Verg. A. 3, 391; Col. 6, 5, 4 fin.; 8, 5, 4; 8, 5, 7; 8, 11, 13; Veg. Vet. 1, 18.—
    III.
    Trop.
    1.
    Life, and specif.,
    a.
    Physical life:

    carum,

    Plaut. Capt. 2, 1, 33 sq.; 5, 1, 26:

    si capitis res siet,

    if it is a matter of life and death, id. Trin. 4, 2, 120: capitis periculum adire, to risk one ' s life, Ter. And. 4, 1, 53; id. Hec. 3, 1, 54; cf. id. Phorm. 3, 2, 6 Runnk.:

    capitis poena,

    capital punishment, Caes. B. G. 7, 71:

    pactum pro capite pretium,

    Cic. Off. 3, 29, 107:

    cum altero certamen honoris et dignitatis est, cum altero capitis et famae,

    id. ib. 1, 12, 38:

    cum dimicatione capitis,

    id. Prov. Cons. 9, 23; cf.:

    suo capite decernere,

    id. Att. 10, 9, 2; so Liv. 2, 12, 10; Cic. Fin. 5, 22, 64; Liv. 9, 5, 5:

    caput offerre pro patriā,

    Cic. Sull. 30, 84:

    patrium tibi crede caput, i. e. patris vitam et salutem,

    Ov. M. 8, 94; so,

    capitis accusare,

    to accuse of a capital crime, Nep. Paus. 2 fin.:

    absolvere,

    id. Milt. 7, 6:

    damnare,

    id. Alcib. 4, 5; id. Eum. 5, 1:

    tergo ac capite puniri,

    Liv. 3, 55, 14:

    caput Jovi sacrum,

    id. 3, 55, 7:

    sacratum,

    id. 10, 38, 3 al.; cf. Ov. M. 9, 296.—
    b.
    Civil or political life, acc. to the Roman idea, including the rights of liberty, citizenship, [p. 290] and family (libertatis, civitatis, familiae): its loss or deprivation was called deminutio or minutio capitis, acc. to the foll. jurid. distinction: capitis deminutionis tria genera sunt: maxima, media, minima; tria enim sunt, quae habemus: libertatem, civitatem, familiam. Igitur cum omnia haec amittimus (as by servitude or condemnation to death), maximam esse capitis deminutionem; cum vero amittimus civitatem (as in the interdictio aquae et ignis) libertatem retinemus, mediam esse capitis deminutionem;

    cum et libertas et civitas retinetur, familia tantum mutatur (as by adoption, or, in the case of women, by marriage) minimam esse capitis deminutionem constat,

    Dig. 4, 5, 11; cf. Just. Inst. 1, 16, 4; Cic. de Or. 1, 40, 181; 1, 54, 231; id. Tusc. 1, 29, 71; Liv. 3, 55, 14; 22, 60, 15:

    capitis minor,

    Hor. C. 3, 5, 42:

    servus manumissus capite non minuitur, quia nulnum caput habuit,

    Dig. 4, 5, 3, § 1.—Of the deminutio media, Cic. Brut. 36, 136; id. Verr. 2, 2, 40, §§ 98 and 99; id. Quint. 2, 8 al.—Of the deminutio minima, Cic. Top. 4, 18; cf. Gai Inst. 1, 162.—
    2. (α).
    With gen.:

    scelerum,

    an arrant knave, Plaut. Curc. 2, 1, 19; id. Bacch. 4, 7, 31; id. Mil. 2, 6, 14; id. Ps. 1, 5, 31; 4, 5, 3; id. Rud. 4, 4, 54:

    perjuri,

    id. ib. 4, 4, 55:

    concitandorum Graecorum,

    Cic. Fl. 18, 42:

    consilil,

    Liv. 8, 31, 7:

    conjurationis,

    id. 9, 26, 7:

    caput rei Romanae Camillus,

    id. 6, 3, 1; cf.:

    caput rerum Masinissam fuisse,

    id. 28, 35, 12; so id. 26, 40, 13:

    reipublicae,

    Tac. A. 1, 13:

    nominis Latini,

    heads, chiefs, Liv. 1, 52, 4:

    belli,

    id. 45, 7, 3:

    Suevorum,

    chieftribe, Tac. G. 39 fin. al.—The predicate in gen. masc.:

    capita conjurationis ejus virgis caesi ac securi percussi,

    Liv. 10, 1, 3.—
    (β).
    With esse and dat.:

    ego caput fui argento reperiundo,

    Plaut. As. 3, 3, 138; cf.:

    illic est huic rei caput,

    author, contriver, Ter. And. 2, 6, 27; so id. Ad. 4, 2, 29 al.—
    (γ).
    Absol.:

    urgerent philosophorum greges, jam ab illo fonte et capite Socrate,

    Cic. de Or. 1, 10, 42:

    corpori valido caput deerat,

    guide, leader, Liv. 5, 46, 5:

    esse aliquod caput (i. e. regem) placebat,

    id. 1, 17, 4; cf. id. 1, 23, 4; Hor. S. 2, 5, 74 al.—Of things, head, chief, capital, etc.;

    thus of cities: Thebas caput fuisse totius Graeciae,

    head, first city, Nep. Epam. 10 fin.; so with gen., Liv. 9, 37, 12; 10, 37, 4 Weissenb. ad loc.; 23, 11, 11; 37, 18, 3 (with arx); cf.:

    pro capite atque arce Italiae, urbe Romanā,

    Liv. 22, 32, 5; and with dat.:

    Romam caput Latio esse,

    id. 8, 4, 5; and:

    brevi caput Italiae omni Capuam fore,

    id. 23, 10, 2 Drak. N. cr. —Of other localities:

    castellum quod caput ejus regionis erat,

    the head, principal place, Liv. 21, 33, 11.—Of other things:

    jus nigrum, quod cenae caput erat,

    the principal dish, Cic. Tusc. 5, 34, 98; cf. id. Fin. 2, 8, 25:

    patrimonii publici,

    id. Agr. 1, 7, 21; cf. id. ib. 2, 29, 80; Liv. 6, 14, 10: caput esse artis, decere, the main or principal point, Cic. de Or. 1, 29, 132:

    caput esse ad beate vivendum securitatem,

    id. Lael. 13, 45: ad consilium de re publicā dandum caput est nosse rem publicam;

    ad dicendum vero probabiliter, nosse mores civitatis,

    id. de Or. 2, 82, 337; 1, 19, 87:

    litterarum,

    summary, purport, substance, id. Phil. 2, 31, 77:

    caput Epicuri,

    the fundamental principle, dogma, id. Ac. 2, 32, 101; cf. Quint. 3, 11, 27: rerum, the chief or central point, head, Cic. Brut. 44, 164.—So in writings, a division, section, paragraph, chapter, etc.:

    a primo capite legis usque ad extremum,

    Cic. Agr. 2, 6, 15; cf. id. ib. 2, 10, 26; id. Verr. 2, 1, 46, § 118 Ascon.; id. Fam. 3, 8, 4; Gell. 2, 15, 4 al.; Cic. de Or. 2, 55, 223; id. Fam. 7, 22 med.; Quint. 10, 7, 32:

    id quod caput est,

    Cic. Att. 1, 17, 4; so id. Fam. 3, 7, 4.—Of money, the principal sum, the capital, stock (syn. sors;

    opp. usurae),

    Cic. Verr. 2, 1, 4, § 11; 2, 3, 35, § 80 sq.; id. Att. 15, 26, 4; Liv. 6, 15, 10; 6, 35, 4; Hor. S. 1, 2, 14 al.

    Lewis & Short latin dictionary > capud

  • 15 caput

    căpŭt ( kăp-căpud), ĭtis ( abl. sing. regularly capite:

    capiti,

    Cat. 68, 124; cf. Tib. 1, 1, 72 Huschk., where the MSS., as well as Caes. German. Arat. 213, vary between the two forms), n. [kindr. with Sanscr. kap-āla; Gr. keph-alê; Goth. haubith; Germ. Haupt].
    I.
    The head, of men and animals:

    oscitat in campis caput a cervice revolsum,

    Enn. Ann. 462 Vahl.: i lictor, conliga manus, caput obnubito, form. ap. Cic. Rab. Perd. 4, 13; cf. Liv. 1, 26, 6:

    tun' capite cano amas, homo nequissume?

    Plaut. Merc. 2, 2, 34; so,

    cano capite,

    id. As. 5, 2, 84; id. Cas. 3, 1, 4; Tib. 1, 1, 72; Pers. 1, 83 al.; cf. Tib. 1, 10, 43, and:

    capitis nives,

    Hor. C. 4, 13, 12, and Quint. 8, 6, 17 Spald.:

    raso capite calvus,

    Plaut. Am. 1, 1, 306:

    irraso,

    id. Rud. 5, 2, 16:

    intonsum,

    Quint. 12, 10, 47:

    amputare alicui,

    Suet. Galb. 20; Vulg. 1 Par. 10, 9:

    capite operto,

    Cic. Sen. 10, 34, 34:

    obvoluto,

    id. Phil. 2, 31, 77 Klotz:

    caput aperire,

    id. ib.:

    abscindere cervicibus,

    id. ib. 11, 2, 5:

    demittere,

    Caes. B. G. 1, 32; Cat. 87, 8; Verg. A. 9, 437: attollere. Ov. M. 5, 503:

    extollere,

    to become bold, Cic. Planc. 13, 33: efferre, to raise one ' s head, to be eminent, Verg. E. 1, 25 al.—Of animals, Tib. 2, 1, 8; Hor. S. 1, 2, 89; 2, 3, 200; id. Ep. 1, 1, 76 al.—
    b.
    Prov.: supra caput esse, to be over one ' s head, i. e. to be at one ' s very doors, to threaten in consequence of nearness ( = imminere, impendere), Sall. C. 52, 24; Liv. 3, 17, 2; Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 6; Tac. H. 4, 69; cf. Kritz ad Sall. l. l.: capita conferre (like our phrase to put heads together, i. e to confer together in secret), Liv. 2, 45, 7:

    ire praecipitem in lutum, per caputque pedesque,

    over head and ears, Cat. 17, 9:

    nec caput nec pedes,

    neither beginning nor end, good for nothing, Cic. Fam. 7, 31, 2; cf. Cato ap. Liv. Epit. lib. 50; Plaut. As. 3, 3, 139 sq.—
    c.
    Capita aut navia (al. navim), heads or tails, a play of the Roman youth in which a piece of money is thrown up, to see whether the figure-side (the head of Janus) or the reverse - side (a ship) will fall uppermost, Macr. S. 1, 7; Aur. Vict. Orig. 3; cf. Ov. F. 1, 239; Paul. Nol. Poëm. 38, 73.—
    d.
    Poet., the head, as the seat of the understanding:

    aliena negotia Per caput saliunt,

    run through the head, Hor. S. 2, 6, 34; so id. ib. 2, 3, 132; id. A. P. 300.—
    e.
    Ad Capita bubula, a place in Rome in the tenth region, where Augustus was born, Suet. Aug. 5.—
    2.
    Transf., of inanimate things.
    a.
    In gen., the head, top, summit, point, end, extremity (beginning or end):

    ulpici,

    Cato, R. R. 71:

    allii,

    Col. 6, 34, 1:

    porri,

    id. 11, 3, 17:

    papaveris,

    Liv. 1, 54, 6; Verg. A. 9, 437:

    bulborum,

    Plin. 19, 5, 30, § 94:

    caulis,

    id. 19, 8, 41, § 140 al.:

    jecoris (or jecinoris, jocinoris),

    Cic. Div. 2, 13, 32; Liv. 8, 9, 1; cf. id. 27, 26, 14; 41, 14, 7; cf. Paul. ex Fest. p. 244 Müll.:

    extorum,

    Ov. M. 15, 795; Luc. 1, 627; Plin. 11, 37, 73, § 189: pontis, tēte de pont, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 4; cf. Front. Arat. 2, 13, 5:

    tignorum,

    Caes. B. C. 2, 9:

    columnae,

    Plin. 34, 3, 7, § 13:

    molis,

    the highest point of the mole, Curt. 4, 2, 23:

    xysti,

    Plin. Ep. 2, 17, 20:

    porticus,

    id. ib. 5, 6, 19 al.—
    b.
    Esp., of rivers,
    (α).
    The origin, source, spring ( head):

    caput aquae illud est, unde aqua nascitur,

    Dig. 43, 20, 1, § 8; so Lucr. 5, 270; 6, 636; 6, 729; Tib. 1, 7, 24; Hor. C. 1, 1, 22; id. S. 1, 10, 37; Verg. G. 4, 319; 4, 368; Ov. M. 2, 255; Hirt. B. G. 8, 41; Liv. 1, 51, 9; 2, 38, 1; 37, 18, 6:

    fontium,

    Vitr. 8, 1; Mel. 3, 2, 8; Plin. Ep. 8, 8, 5; 10, 91, 1 al.—
    (β).
    (more rare) The mouth, embouchure, Caes. B. G. 4, 10; Liv. 33, 41, 7; Luc. 2, 52; 3, 202.—
    c.
    Also of plants, sometimes the root, Cato, R. R. 36; 43; 51:

    vitis,

    id. ib. 33, 1; 95, 2; Plin. 17, 22, 35, § 195; Verg. G. 2, 355.—
    d.
    Also, in reference to the vine, vine branches, Col. 3, 10, 1; Cic. Sen. 15, 53.— Poet., also the summit, top of trees, Enn. ap. Gell. 13, 20, and ap. Non. 195, 24; Ov. M. 1, 567; Poët. ap. Quint. 9, 4, 90; Claud. Rapt. Pros. 3, 370. —
    e.
    Of mountains, rocks, Verg. A. 4, 249; 6, 360.—
    f.
    Of a boil that swells out, Cels. 8, 9;

    hence, facere,

    to come to a head, Plin. 22, 25, 76, § 159; 26, 12, 77, § 125; cf.: capita deorum appellabantur fasciculi facti ex verbenis, Paul. ex Fest. p. 64 Müll.—
    II.
    Per meton. (pars pro toto), a man, person, or animal (very freq. in prose and poetry; cf. kara, kephalê,, in the same signif.;

    v. Liddell and Scott and Robinson): pro capite tuo quantum dedit,

    Plaut. Most. 1, 3, 54; id. Pers. 1, 1, 37:

    hoc conruptum'st caput,

    id. Ep. 1, 1, 85:

    siquidem hoc vivet caput, i. e. ego,

    id. Ps. 2, 4, 33; so id. Stich. 5, 5, 10; cf. id. Capt. 5, 1, 25:

    ridiculum caput!

    Ter. And. 2, 2, 34:

    festivum,

    id. Ad. 2, 3, 8:

    lepidum,

    id. ib. 5, 9, 9:

    carum,

    Verg. A. 4, 354; Hor. C. 1, 24, 2:

    liberum,

    Cic. Verr. 2, 2, 32, § 79:

    vilia,

    Liv. 25, 6, 9:

    viliora,

    id. 9, 26, 22:

    vilissima,

    id. 24, 5, 13:

    ignota,

    id. 3, 7, 7; cf. id. 2, 5, 6:

    liberorum servorumque,

    id. 29, 29, 3 al. —In imprecations:

    istic capiti dicito,

    Plaut. Rud. 3, 6, 47; cf.:

    vae capiti tuo,

    id. Most. 4, 3, 10; so id. Poen. 3, 3, 32; Ter. Phorm. 3, 2, 6; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4; Tib. 1, 2, 12; Verg. A. 8, 484; 11, 399 al.—With numerals:

    capitum Helvetiorum milia CCLXIII.,

    souls, Caes. B. G. 1, 29; 4, 15:

    quot capitum vivunt, totidem studiorum Milia,

    Hor. S. 2, 1, 27; id. Ep. 2, 2, 189; cf. id. C. 1, 28, 20 al.; so, in capita, in distribution, to or for each person (cf. in Heb. also, for each head, poll, = for each individual, v. Robinson in h. v.), Liv. 2, 33, 11; 32, 17, 2; 34, 50, 6 al. (cf.:

    in singulos,

    id. 42, 4, 5).—Of. the poll-tax:

    exactio capitum,

    Cic. Fam. 3, 8, 5; so,

    capite censi, v. censeo.—Of animals,

    Verg. A. 3, 391; Col. 6, 5, 4 fin.; 8, 5, 4; 8, 5, 7; 8, 11, 13; Veg. Vet. 1, 18.—
    III.
    Trop.
    1.
    Life, and specif.,
    a.
    Physical life:

    carum,

    Plaut. Capt. 2, 1, 33 sq.; 5, 1, 26:

    si capitis res siet,

    if it is a matter of life and death, id. Trin. 4, 2, 120: capitis periculum adire, to risk one ' s life, Ter. And. 4, 1, 53; id. Hec. 3, 1, 54; cf. id. Phorm. 3, 2, 6 Runnk.:

    capitis poena,

    capital punishment, Caes. B. G. 7, 71:

    pactum pro capite pretium,

    Cic. Off. 3, 29, 107:

    cum altero certamen honoris et dignitatis est, cum altero capitis et famae,

    id. ib. 1, 12, 38:

    cum dimicatione capitis,

    id. Prov. Cons. 9, 23; cf.:

    suo capite decernere,

    id. Att. 10, 9, 2; so Liv. 2, 12, 10; Cic. Fin. 5, 22, 64; Liv. 9, 5, 5:

    caput offerre pro patriā,

    Cic. Sull. 30, 84:

    patrium tibi crede caput, i. e. patris vitam et salutem,

    Ov. M. 8, 94; so,

    capitis accusare,

    to accuse of a capital crime, Nep. Paus. 2 fin.:

    absolvere,

    id. Milt. 7, 6:

    damnare,

    id. Alcib. 4, 5; id. Eum. 5, 1:

    tergo ac capite puniri,

    Liv. 3, 55, 14:

    caput Jovi sacrum,

    id. 3, 55, 7:

    sacratum,

    id. 10, 38, 3 al.; cf. Ov. M. 9, 296.—
    b.
    Civil or political life, acc. to the Roman idea, including the rights of liberty, citizenship, [p. 290] and family (libertatis, civitatis, familiae): its loss or deprivation was called deminutio or minutio capitis, acc. to the foll. jurid. distinction: capitis deminutionis tria genera sunt: maxima, media, minima; tria enim sunt, quae habemus: libertatem, civitatem, familiam. Igitur cum omnia haec amittimus (as by servitude or condemnation to death), maximam esse capitis deminutionem; cum vero amittimus civitatem (as in the interdictio aquae et ignis) libertatem retinemus, mediam esse capitis deminutionem;

    cum et libertas et civitas retinetur, familia tantum mutatur (as by adoption, or, in the case of women, by marriage) minimam esse capitis deminutionem constat,

    Dig. 4, 5, 11; cf. Just. Inst. 1, 16, 4; Cic. de Or. 1, 40, 181; 1, 54, 231; id. Tusc. 1, 29, 71; Liv. 3, 55, 14; 22, 60, 15:

    capitis minor,

    Hor. C. 3, 5, 42:

    servus manumissus capite non minuitur, quia nulnum caput habuit,

    Dig. 4, 5, 3, § 1.—Of the deminutio media, Cic. Brut. 36, 136; id. Verr. 2, 2, 40, §§ 98 and 99; id. Quint. 2, 8 al.—Of the deminutio minima, Cic. Top. 4, 18; cf. Gai Inst. 1, 162.—
    2. (α).
    With gen.:

    scelerum,

    an arrant knave, Plaut. Curc. 2, 1, 19; id. Bacch. 4, 7, 31; id. Mil. 2, 6, 14; id. Ps. 1, 5, 31; 4, 5, 3; id. Rud. 4, 4, 54:

    perjuri,

    id. ib. 4, 4, 55:

    concitandorum Graecorum,

    Cic. Fl. 18, 42:

    consilil,

    Liv. 8, 31, 7:

    conjurationis,

    id. 9, 26, 7:

    caput rei Romanae Camillus,

    id. 6, 3, 1; cf.:

    caput rerum Masinissam fuisse,

    id. 28, 35, 12; so id. 26, 40, 13:

    reipublicae,

    Tac. A. 1, 13:

    nominis Latini,

    heads, chiefs, Liv. 1, 52, 4:

    belli,

    id. 45, 7, 3:

    Suevorum,

    chieftribe, Tac. G. 39 fin. al.—The predicate in gen. masc.:

    capita conjurationis ejus virgis caesi ac securi percussi,

    Liv. 10, 1, 3.—
    (β).
    With esse and dat.:

    ego caput fui argento reperiundo,

    Plaut. As. 3, 3, 138; cf.:

    illic est huic rei caput,

    author, contriver, Ter. And. 2, 6, 27; so id. Ad. 4, 2, 29 al.—
    (γ).
    Absol.:

    urgerent philosophorum greges, jam ab illo fonte et capite Socrate,

    Cic. de Or. 1, 10, 42:

    corpori valido caput deerat,

    guide, leader, Liv. 5, 46, 5:

    esse aliquod caput (i. e. regem) placebat,

    id. 1, 17, 4; cf. id. 1, 23, 4; Hor. S. 2, 5, 74 al.—Of things, head, chief, capital, etc.;

    thus of cities: Thebas caput fuisse totius Graeciae,

    head, first city, Nep. Epam. 10 fin.; so with gen., Liv. 9, 37, 12; 10, 37, 4 Weissenb. ad loc.; 23, 11, 11; 37, 18, 3 (with arx); cf.:

    pro capite atque arce Italiae, urbe Romanā,

    Liv. 22, 32, 5; and with dat.:

    Romam caput Latio esse,

    id. 8, 4, 5; and:

    brevi caput Italiae omni Capuam fore,

    id. 23, 10, 2 Drak. N. cr. —Of other localities:

    castellum quod caput ejus regionis erat,

    the head, principal place, Liv. 21, 33, 11.—Of other things:

    jus nigrum, quod cenae caput erat,

    the principal dish, Cic. Tusc. 5, 34, 98; cf. id. Fin. 2, 8, 25:

    patrimonii publici,

    id. Agr. 1, 7, 21; cf. id. ib. 2, 29, 80; Liv. 6, 14, 10: caput esse artis, decere, the main or principal point, Cic. de Or. 1, 29, 132:

    caput esse ad beate vivendum securitatem,

    id. Lael. 13, 45: ad consilium de re publicā dandum caput est nosse rem publicam;

    ad dicendum vero probabiliter, nosse mores civitatis,

    id. de Or. 2, 82, 337; 1, 19, 87:

    litterarum,

    summary, purport, substance, id. Phil. 2, 31, 77:

    caput Epicuri,

    the fundamental principle, dogma, id. Ac. 2, 32, 101; cf. Quint. 3, 11, 27: rerum, the chief or central point, head, Cic. Brut. 44, 164.—So in writings, a division, section, paragraph, chapter, etc.:

    a primo capite legis usque ad extremum,

    Cic. Agr. 2, 6, 15; cf. id. ib. 2, 10, 26; id. Verr. 2, 1, 46, § 118 Ascon.; id. Fam. 3, 8, 4; Gell. 2, 15, 4 al.; Cic. de Or. 2, 55, 223; id. Fam. 7, 22 med.; Quint. 10, 7, 32:

    id quod caput est,

    Cic. Att. 1, 17, 4; so id. Fam. 3, 7, 4.—Of money, the principal sum, the capital, stock (syn. sors;

    opp. usurae),

    Cic. Verr. 2, 1, 4, § 11; 2, 3, 35, § 80 sq.; id. Att. 15, 26, 4; Liv. 6, 15, 10; 6, 35, 4; Hor. S. 1, 2, 14 al.

    Lewis & Short latin dictionary > caput

  • 16 commentator

    commentātor, ōris, m. [2. commentor].
    I.
    An inventor, contriver (post-class. and rare):

    omnium falsorum,

    App. Mag. p. 321, 36:

    evangelii,

    i. e. the author, Tert. Res Carn. 33.—
    II.
    An interpreter:

    legum,

    Cod. Just. 1, 17, 2, § 20; Serv. ad Verg. E. 6, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > commentator

  • 17 concinnator

    concinnātor, ōris, m. [id.] (post-Aug.).
    I.
    An arranger, disposer:

    capitum et capillorum,

    a hair-dresser, Col. 1, prooem. § 5. —
    II.
    A maker, contriver, author, inventor:

    causarum,

    an advocate, Dig. 1, 16, 9:

    concinnatores atque inventores tantarum deformitatum (poetae),

    Arn. 4, 149:

    criminum,

    Sid. Ep. 3, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > concinnator

  • 18 Epeus

    Epēus ( Epīus, Plaut. Bacch. 4, 9, 13), i, m., = Epeios, son of Panopeus, the contriver of the Trojan horse, Verg. A. 2, 264; Ov. F. 3, 825; Hyg. Fab. 108; Plaut. l. l. and Fragm. in Varr. L. L. 7, § 38 Müll.; Paul. ex Fest. p. 82, 12 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > Epeus

  • 19 Epius

    Epēus ( Epīus, Plaut. Bacch. 4, 9, 13), i, m., = Epeios, son of Panopeus, the contriver of the Trojan horse, Verg. A. 2, 264; Ov. F. 3, 825; Hyg. Fab. 108; Plaut. l. l. and Fragm. in Varr. L. L. 7, § 38 Müll.; Paul. ex Fest. p. 82, 12 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > Epius

  • 20 excogitator

    excōgĭtātor, ōris, m. [id.], a contriver, inventor (post-class.):

    verborum et nominum,

    Arn. 3, 119.

    Lewis & Short latin dictionary > excogitator

См. также в других словарях:

  • Contriver — Con*triv er, n. One who contrives, devises, plans, or schemas. Swift. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • contriver — index accomplice, architect, author (originator), coactor, conspirer Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • contriver — contrive ► VERB 1) devise or plan using skill and artifice. 2) manage to do something foolish. DERIVATIVES contrivable adjective contriver noun. ORIGIN Old French controver imagine, invent , from Latin contropare compare …   English terms dictionary

  • contriver — noun see contrive …   New Collegiate Dictionary

  • contriver — See contrive. * * * …   Universalium

  • contriver — noun A person who contrives; a schemer or planner …   Wiktionary

  • contriver — n. plotter, schemer, one that devises or invents something …   English contemporary dictionary

  • contriver — con·triv·er …   English syllables

  • contriver — noun a person who makes plans • Syn: ↑planner, ↑deviser • Derivationally related forms: ↑devise (for: ↑deviser), ↑contrive, ↑plan ( …   Useful english dictionary

  • Enginer — En gin*er, n. [See {Engineer}.] A contriver; an inventor; a contriver of engines. [Obs.] Shak. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • δραματουργόν — δρᾱματουργόν , δραματουργός contriver masc/fem acc sg δρᾱματουργόν , δραματουργός contriver neut nom/voc/acc sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»